\id LUK Luke, Luqa in Solomon Islands, Proofread corrected, Cch:Cgross/Sep2001, Adv:AGZ, rvwd:May2001, 7th rvsd:June2001/MarchJulyAugSep2002/Dec2002. Revised with KNT: Jan 6-12, 2012; March2013 \ide UTF-8 \h Luke \toc3 Luke \toc2 Luke \toc1 Luke \mt I Luke \c 1 \s Na Tinoni sa Takuti Vania na Buka \p \v 1 Ego tei motadi tu sira na tinoni qai popodeke ko qai kuti vaitututiniria sira na vavakatodi na roiti qai gore votu tamigei. \v 2 Ko na roiti aipira sa na veveidi tugu qai tei ule vakarovo vanigei tu agei ira qai batini matadi sosoto podalai tu pa popodalaina beto ko ira qai nabulu kopunia na nongoro jongana isa. \v 3 Bangara Tiopilasi, ko inara sa vei sa pa liguna tu qa tuti vikivokotoria na totoso kakasana sa doru roiti ira, poni qa rove vaporeveveinai sa ara ma kuti vaituti vatale vanigo sao qau. \v 4 Qa korapa roiti vei pira sara ko vei ko mu gigila vataleria ao sa na sosotodi tugu sira na sakasava qai tei ule vanigo tu ao ira na tinoni qau. \s Na Podona i Jone Paputaiso za Takoroto Vakole \p \v 5 Ego na totoso sa korapa suvere bangara si Herodi pa ia pikata gugusu pa Jiudia, sa sa suvereona tugu ketakoi sa kai iama, na isongona i Zakarae, ko na puku iama tuti lame veina ti Abija sisa. Ko i Elizabeti na maqotana ba kai bubutu iama lame veina tugu ti Eroni. \v 6 Ko na tinoni tuvisidi pa dodogoro tana Tamasa sira karu, qai tuti vataleria ira karu sira doru garunu beto na uana tuvisidi tana Bangara ko sa kepore na dia pake pa toa. \v 7 Ba sa kepore na tudia sira karu ura i Elizabeti sa na egoro beto ko ira karu doru sa qai tei baragoso na qoele beto tugu. \p \v 8 Ego kai rane totonai sa kamua sa na totoso tadira na puku iama sa somania i Zakarae, poni sa kole roitinia na roiti tana iama pa moena na Tamasa si Zakarae. \v 9 Ko pa tutina vei beto qai tavile tonai qai gonania na patu vivile sira na iama qai roiti, sa sa tauduku si Zakarae ko isa sa mina lao roitinia sa na vavakukuvu umumanga jonga pa zelepade madina. \v 10 Ko totonai sa korapa vavakukuvu sisa, sa ira na minete tinoni sa qai korapa vavara pa peguruna. \p \v 11 Ko pa totoso tugu isa sa sa votu sa na mateana tana Bangara, ko sa kole turuona pa kale matuana na ia vavakukuvuna na sakasava umumanga jonga. \v 12 Ko totonai sa batia sa sa vakamunia na matagutu si Zakarae. \v 13 Ba sa paranga lao tana sa na mateana, pira sau, <> sau sa na mateana. \p \v 18 Poni sa paranga lao tana mateana si Zakarae, pira sau, <> sau. \p \v 19 Poni sa oe lao tana sa na mateana, <> sau sa na mateana. \p \v 21 Ego ira na tinoni sa qai kole verania si Zakarae sa qai kole rurania sa na veveina sa tei sovainia tu pa zelepade madina sisa ba sake oqani votu lame. \v 22 Totonai sa votu lame ko sake boka parangaria, poni sa qai gigilai sa batia kai dodogoro pa zelepade madina sisa qarigu. Ko sake boka paranga ko sa kole popodeke pokaria gu sira na tinoni. \p \v 23 Totonai sa beto ko sa okoto sira na rane nabulu sa sa mule laona pa nona ruma si Zakarae. \v 24 Pa liguna sa vei isa beto sa bogata gu si Elizabeti na maqotana, ko sa kole gu suvere ovona sake kanoko pa ruma ka lima popu. Aipira sa paranga vei sisa, \v 25 <> sau sisa. \s Na Podona i Jisu sa Takoroto \p \v 26 Ego totonai sa vonomo si Elizabeti, sa sa garunia na Tamasa sa na mateana i Qebereli ko sa lao pa kai gugusu pa Qalili, na isongona pa Nazareti. \v 27 Ko sa lao sa tana kai rereko koregana, isa sa tei tavaiviva vakolena tu ko mina alavia kai marene na isongona i Josepa, kai tinoni sa podo lame vei pa tutina i Devita na bangara. Ko na isongona na rereko koregana isa si Mere. \v 28 Ko sa lao sa na mateana ko sa parangia, <> saunia. \p \v 29 Ba tonai sa nongoria sa na paranga api sa sa matagutu vivitigi si Mere, ko sa kole roroqu nyanyaqoa isa sa ai beka pararanga vaigosoro veveina sapi sau. \v 30 Ba sa paranga lao tana sa na mateana, <> sau sa na mateana. \p \v 34 Poni sa oe lao tana mateana si Mere, <> sau. \p \v 35 Poni sa oe laoa na mateana sisa, pira saunia, <> sau sa na mateana. \p \v 38 Poni pira sau si Mere, <> sau. Ego beto sa sa taloa tana sa na mateana. \s I Mere Sa Lao Ovikia Si Elizabeti \p \v 39 Ego ko pa totoso isa sa sa qaqiri gu si Mere ko sa sisiqarai taloa sae pa kubo pa ia pa Jiudia. \v 40 Ko totonai sa kamu sa sa lao tome pa ruma ti Zakarae, ko sa lao gosoro qeqerania si Elizabeti. \v 41 Tonai sa nongoro tekua i Elizabeti sa na vaigosoro qeqera ti Mere, sa sa kanoko sa na koburu pa iapana, beto sa tavapugelenia na Gagala Tabuna si Elizabeti, \v 42 ko pira sau, <> sau sisa. \s Na Kera Vinatarasae Ti Mere \p \v 46 Beto pira sau si Mere, \q1 <> \q1 sau si Mere. \p \v 56 Ego ko sa suvere mai tu tai Elizabeti kue popu si Mere, beto sa sa mule pa nona gugusu. \s Na Podona i Jone Paputaiso \p \v 57 Ego sa kamua na ona popu okotona si Elizabeti, ko sa vapodoa isa sa kai koburu marene. \v 58 Ko totonai qai nongoronia ira qai suvere pa vailivutaina beto ira na turana sa vei sa roroqu toka veinia na Bangara isa, sa qai somana qeqera tavitia isa sira. \p \v 59 Ego beto sa totonai sa vesu ranena sa na koburu, sa qai lame somanania na pobena na koburu beto ko mai visongo tutinia i Zakarae na isongona na tamana qarigu. \v 60 Ba sa paranga tu sa na tinana, <> sauniria. \p \v 61 Poni pira qarigu sira na tinoni tana, <> qarigu. \p \v 62 Beto sa qai popodeke poka laoa ira sa na tamana na koburu, ko qai nanasia i sei beka bi vaisongonia isa sa na koburu qarigunia. \v 63 Poni sa tepai i Zakarae sa kai patu ketakoi mina kutia na isongo, beto sa pira sau sa sa kutia, <> sau. Poni sa qai gabara beto sira. \p \v 64 Ego pa totoso tugu isa sa revanga sa na mangana beto sa munyala sa na meana, ko sa paranga vatarasaea isa sa na Tamasa. \v 65 Ko ira doru qai suvere ketakoi sa qai matagutu beto. Sa tapiara lekogo pa doru gugugusu pa kubo Jiudia sa na nongoro aipira. \v 66 Ko ira doru tinoni vei qai nongoria sa qai kole roroquria pa bulodi sa aipira, ko qai paranga sira, <> qarigu. Ura sa tabata vakabere gu tana sa na neqi tana Bangara. \s Na Kera Vinatarasae tai Zakarae \p \v 67 Ego sa tavapugelenia na Gagala Tabuna si Zakarae ko sa ulule votunia, pira sau, \q1 \v 68 <> \q2 sau si Zakarae. \p \v 80 Ko sa lavata sae ko sa neqi pa ona toa gagala sa na koburu. Sa suvere pa qega sisa tinganai tu sa kamua na totoso tonai sa votu vakabere tadira na tinoni Izireli. \c 2 \s Na Podona i Jisu \r (Matiu 1.18-25) \p \v 1 Pana totoso isa sa sa vaturua i Siza Oqasitasi na bangara pa Romu sa kai vavanau ko mai taanye ko mai takuti beto sira doru tinoni pa ona binangara sau. \v 2 Api sa na totoso momoe qai taanye ira na tinoni ko na anye tinoni isa sa sa taroiti tonai i Kuriniasi sa na qavuna pa pikata gugugusu pa Siria. \v 3 Ko ira doru tinoni sa qai okoto mumule riu pa dia gugusu togasadi ko mai takuti qarigu. \p \v 4 Ko i Josepa ba sa taloa tugu pa Nazareti kai gugusu pa Qalili, ko sa sae pa Jiudia pa gugusu Betilihema, na gusu ti Devita, ura na podo lame veina pa bubutu ti Devita sisa. \v 5 Ko sa toni saenia isa si Mere ko mai mekarai takuti sau. I Mere sa sa tei tavaiviva vakole tu ko mina alavia isa, beto ko sa tei bogata tu sa totonai. \v 6 Ko tonai qai korapa suvere pa Betilihema ira karu, sa sa kamu gu sa nona totoso okotona si Mere. \v 7 Ko sa vapodoa i Mere sa na tuna marene podo moena, ko sa udenia kai lage poko beto sa sa vakolea ketakoi qai vavavakole vaniria na gagani ira na manugu mamade nenedi, ura sa pugele sa na ruma susuverena tadira na tinoni kamudi ko kepore sa kai lose bai suveria. \s Ira na Tinoni Kopu Sipi beto ira na Mateana \p \v 8 Ego qai korapa suveredia tugu pa ia ketakoi sira kaki tinoni kopu sipi, qai korapa kopuniria na dia godo sipi na bongi. \v 9 Ko totonai sa sa bola vasiboro tadira sa kai mateana tana Bangara beto ko sa ude vailivutainiria sa na kabere lavata tana Bangara, ko qai matagutu vivitigi sira. \v 10 Beto sa pira sauniria sa na mateana, <> sau sa na mateana. \p \v 13 Beto sa pa totoso tugu isa sa lagere somana tavitia na mateana isa sa kai minete mateana lavata pa noka, ko qai kera vatarasaea ira sa na Tamasa, pira qarigu, \q1 \v 14 <> qarigu. \p \v 15 Ego ko ligudi qai taloa mule sae pa noka ira na mateana, sa qai kole vavaiparanga sira na tinoni kopu sipi, pira qarigu, <> qarigu. \p \v 16 Ko qai sisiqarai taloa riu sira, ko qai lao tugu batiria ira sira Mere, i Josepa beto ko na koburu melalu. Ko na koburu sa korapa tugu koleona ketakoi qai vavavangojaniria na manugu mamade nenedi. \v 17 Ko totonai qai batia ira na tinoni kopu sipi sa na koburu, poni sa qai vavakatonia sisa sa pojaniria na mateana na veveina na koburu. \v 18 Poni ira doru qai nongoria na vavakato tadira na tinoni kopu sipi sa qai gabara beto. \v 19 Goto i Mere sa kopuniria ko sa kole roroquria pa bulona sira doru sakasava aipira. \v 20 Ego beto sa qai taloa mule riudia sira na tinoni kopu sipi, ko qai vatarasaea ira sa na Tamasa, ura doru sakasava qai nongororia ko qai batiria sa sake goto, goto isa tugu vei sa pojai na mateana. \s Sa Tavamadi Pa Zelepade Si Jisu \p \v 21 Ego ko tonai sa vesu ranena ko sa tapobe sa na koburu, poni sa sa tavakukunia i Jisu na isongona sisa, isa vei sa tei poja veiniria tu na mateana totonai sa oqoro tu pidoko pa iapana i Mere. \p \v 22 Ego tonai sa kamua sa na totoso ko mai roitinia ira Josepa i Mere sa na vavakukuvu vuvulasa isa vei sa pojai na Vavanau ti Mosese, poni sa qai pogoso saenia tugu pa Jerusalema ira karu sa na melalu ko mai vamadia tana Bangara qarigu. \v 23 Qai tutia ira karu sa isa vei sa takuti kolena pa Vavanau tana Bangara, pira sau, <>\x - \xo 2.23 \xo*\xt Votu 13.2, 12, 15.\xt*\x* sau. \v 24 Ko qai lao vavakukuvunia sisa vei sa pojai na Vavanau tana Bangara: karu kuru lavata babi karu tuni kuru,\x - \xo 2.24 \xo*\xt Iama 12.8.\xt*\x* sau. \p \v 25 Ego ko api sa korapa suvereona pa Jerusalema pa totoso isa sa kai tinoni, na isongona i Simione, kai tinoni tuvisina beto sa isongia na pangagana na Tamasa. Ko sa korapa tugu vera vatalenia isa sa na totoso tonai na Tamasa mina vamanotoria sira na tinoni Izireli, ko sa gorea na Gagala Tabuna sisa. \v 26 Sa tei ule vamoenia tu na Gagala Tabuna isa sa minake oqani mate sisa tinganai mina batia mai tu isa sa na Karisito tana Bangara saunia. \v 27 Ko sa tonia na Gagala Tabuna si Simione ko sa lao tome pa kakabarena zelepade. Ko tonai qai geri laonia ira karu tinana na tamana pa kakabarena zelepade sa na koburu i Jisu ko mai vamadia ko mina taroiti vei isa sa tapoja pa vavanau tana Bangara qarigu, \v 28 poni sa sa teku geria i Simione sa na koburu ko sa vatarasaea sa na Tamasa, pira sau, \q1 \v 29 <> sau. \p \v 33 Ego ko qai gabarania ira karu tinana na tamana na koburu sira na paranga veveina na koburu sa pojaria i Simione. \v 34 Beto sa sa mananiria i Simione sira beto pira saunia si Mere, na tinana na koburu, <> saunia. \p \v 36 Ego sa suvereona tugu vei ketakoi si Hana kai rereko kokorotai, na tuna i Panuela, na bubutuna i Asa. Totonai sa tei qoele tu sisa. Na vaialavana perangana sisa, ko ka vitu aoro mai tu qai vaisuvere taviti sira karu marenena beto sa mate sa na marenena. \v 37 Ko sa suvere nanaboko tinganai sa kamua na totoso isa tonai sa vesungavulu made aorona sisa. Na rane na bongi sake selania isa sa na lalao vatarasaea na Tamasa pa kakabarena zelepade. Sa toania isa sa na toa mamadi ko nake teteku beto na toa vavara. \v 38 Ko pa totoso tugu isa sa sa kamu si Hana ketakoi, ko sa paranga jongana lao tana Tamasa, beto sa sa vaqatania isa tadira sa na veveina na koburu, tadira qai korapa verania na totoso na Tamasa mina ruvatia na gugusu Jerusalema. \p \v 39 Ego ko totonai qai vaokoto betoria ira Josepa i Mere sira doru ginugua qai tapoja pa vavanau tana Bangara, poni sa ira kue tatamana qai muledia pa Qalili, pa dia gugusu sosoto pa Nazareti. \v 40 Ko sa lavata sae ko sa neqi sa na koburu beto sa isongo vatatalea isa sa na gigalai tavagigala, beto ko na mana tana Tamasa sa kole somana tana. \s Sa Suvere pa Zelepade si Jisu \p \v 41 Ego doru aoro sa ira karu tinana na tamana i Jisu sa qai sasae somanania na vaikamu vavolo Alokata pa Jerusalema. \v 42 Ko tonai sa manogarua aorona i Jisu sa qai sae mutugu somana pa vaikamu, qai vevei tugu doru totoso vavolo. \v 43 Ego ko tonai sa jola sa na vaikamu, poni sa qai gabala mule riudia sira Mere i Josepa, goto na tudia marene i Jisu sa suvere jolaona tu pa Jerusalema. Ba ira karu tinana na tamana sa qaike gigilai sa sa vei isa. \v 44 Qai roroqua ira karu sa palu sa tei tuti tu pa minete tinoni sa qarigu. Ko sa jola tu kai doru rane poni beto sa qai kole doro nyanyaqoa tadira na tavitidi beto na dia baere. \v 45 Ba qaike batia ira karu sisa, ko qai gabala mule bei tu pa Jerusalema ko qai mule nyaqoa. \v 46 Ko na rane vinaue tu sa qai batia ira karu pa kakabarena zelepade sisa. Sa korapa toqo vaisomanai tavitiria ira na tinoni qai vavaivagigalainia na Vavanau sisa, ko sa korapa nonongoro beto sa nananasaria. \v 47 Ko ira doru qai nongoria sa qai gabara jolania sa na gigalai beto na ninanasa tana. \v 48 Ko totonai qai batia isa sira karu tinana na tamana, poni sa qai gabara, beto pira saunia na tinana, <> sau. \p \v 49 Poni sa oeria isa sira karu, <> sauniria. \v 50 Ba qaike gigilai ira karu na ginuana sisa vei sa pojaniria isa. \p \v 51 Ego pa liguna sa vei isa sa beto sa tuti muleria isa sira karu na tinana na tamana ko qai gore pa Nazareti. Ko sa suvere vataberia isa ketakoi sira karu. Ko na tinana sa kopuniria ko sa kole roroquria pa bulona sira doru sakasava aipira. \p \v 52 Ego ko sa ijoko sae pa tinina beto pa gigigalai tavagigala si Jisu, ko sa qerania na Tamasa beto ira na tinoni sisa. \c 3 \s Na Taraena i Jone Paputaiso \r (Matiu 3.1-12; Maka 1.1-8; Jone 1.19-28) \p \v 1 Ego pa vinamanogalima aorona na binangara ti Tiberiosi, isa na kuta bangara pa Romu, sa i Ponitiasi Paelati sa na qavuna pa Jiudia, i Herodi na bangara pa Qalili, goto i Pilipi na tasina sa na bangara pa Ituria beto pa Tarakonitisi, goto i Lusaniasi sa na bangara pa Abilini, \v 2 beto ira Hanasi i Kaiapasi sa na kuta iama lavata. Na totoso isa sa lame pa qega ti Jone, na tuna i Zakarae, sa na paranga tana Tamasa. \v 3 Ko sa lekogia i Jone sa doruna na ia pa karu kale vaikarovona na pie Jodani ko sa taraenia isa sa na veveina ira na tinoni sa mai gabala loa paleria na dia sela beto mai tapaputaiso ko na Tamasa mi taleosoniria sau. \v 4 Ko sa gore votu sa isa vei sa takuti pa buka tai Aisea na tinoni kokorotai, isa pira sau, \q1 < sau.>> \p \v 7 Ego na motadi sira na puku tinoni qai vovotu lao tai Jone ko mai tapaputaiso qarigu. Poni pira sauniria isa sira, <> sau si Jone. \p \v 10 Poni qai nanasa sira na minete tinoni, <> qarigu. \p \v 11 Poni sa oeria isa sira, <> sauniria. \p \v 12 Ego ko ira na tinoni teteku takisi ba qai lame ko mai tapaputaiso tana qarigu, ko qai nanasia ira sisa, <> qarigunia. \p \v 13 Poni sa oeria isa sira, <> sauniria. \p \v 14 Ira na solodia ba qai lame mutugu tana ko qai nanasia, <> qarigu. \p Poni sa oe laoria isa sira, <> sauniria. \p \v 15 Ego totonai sa ira na tinoni sa qai kole verania kode kaki sakasava mai pidoko qarigu. Ko qai kole vaiperania ira doru pa dia roroqu sa palu api tugu sa na Karisito qarigu. \v 16 Poni sa poja betoniria i Jone sira doru, <> sau sisa. \v 18 Ko soku mule sira na vavanau sa kole tarae vabalauria i Jone totonai sa taraenia isa na nongoro jongana tadira na tinoni. \p \v 19 I Jone sa kole tugu udukia vei si Herodi na bangara, na ginuana vei sa alava tekua i Herodiasi, na maqotana i Pilipi na tasina gu beto ko koledia mule kaki roiti sake vagosoro vei sa roitiniria i Herodi. \v 20 Ego beto sa sa vatamo laonia mule i Herodi sa kai roiti ikerena jola, sa vakolea isa pa ruma vaipiu si Jone. \s Sa Tapaputaiso si Jisu \r (Matiu 3.13-17; Maka 1.9-11) \p \v 21 Ego pa liguna qai beto tapaputaiso ira na tinoni sa sa lao si Jisu ko sa somana tapaputaiso tugu. Ko totonai sa korapa vavara isa sa sa tarevanga sa na oka, \v 22 ko sa gore lagere vei na tinonina na kuru tana sa na Gagala Tabuna, ko sa gore toqo makele tana. Beto kai ovovele sa sa gore lagere vei pa noka, pira sau, <> sau. \s Na Tutina I Jisu \r (Matiu 1.1-17) \p \v 23 Ego ko totonai sa podalainia na ona roiti si Jisu sa sa pada vei uengavuluputa aorona sisa. Pana dodogoro tadira na tinoni sa i Jisu sa na tuna gu i Josepa qarigu, isa i Josepa na tuna i Eli. \v 24 Ko i Eli sa na tuna i Matati isa na tuna i Livai, isa na tuna i Meleki, ko isa na tuna i Janai tai Josepa. \v 25 Ko i Josepa api sa na tuna i Matatiasi tai Emosi, isa na tuna i Nahumi, na tuna i Esili tai Nagai. \v 26 Ko isa i Nagai api sa na tuna i Maati, na tuna i Matatiasi, na tuna i Semeini ti Joseki, na tuna i Joda. \v 27 Ko i Joda sa na tuna i Joanani, isa na tuna i Resa, isa na tuna i Zorobabele, isa na tuna i Salatieli tai Neri, \v 28 isa na tuna i Meleki tai Adi, isa na tuna i Kosamu, isa na tuna i Elamadamu tai Ea. \v 29 Ko i Ea sa na tuna i Josua tai Elieza, isa na tuna i Jorimi, isa na tuna i Matati tai Livai. \v 30 I Livai sa na tuna i Simione, isa na tuna i Jiuda, isa na tuna i Josepa, isa na tuna i Jonamu tai Eliakimi. \v 31 Ko i Eliakimi sa na tuna i Melea tai Mena, isa na tuna i Matata tai Netani, isa na tuna i Devita. \v 32 Ego ko i Devita sa na tuna i Jese, isa na tuna i Obedi, isa na tuna i Boazi tai Salamoni, isa na tuna i Nasoni. \v 33 Ko i Nasoni sa na tuna i Aminadabi tai Adamini, isa na tuna i Ani tai Hezironi, i Hezironi sa na tuna i Perezi tai Jiuda. \v 34 Ko i Jiuda api sa na tuna i Jekopi, isa na tuna i Aisake, isa na tuna i Ebarahami, isa na tuna i Tera, isa na tuna i Nahoa. \v 35 Ko i Nahoa sa na tuna i Seruqi tai Raqau, isa na tuna i Peleqi, isa na tuna i Ebea tai Sala. \v 36 Ko i Sala api sa na tuna i Keinani, isa na tuna i Apakasadi tai Semu, isa na tuna i Noa, na tuna i Lameki. \v 37 Ko i Lameki sa na tuna i Metusela, isa na tuna i Inoke, isa na tuna i Jareti, isa na tuna i Maleleili, isa na tuna i Keinami. \v 38 Ego ko isa i Keinami api sa na tuna i Enosi tai Seti, ko i Seti sa na tuna i Adama, isa na tuna na Tamasa. \c 4 \s I Jisu Sa Tatotoke \r (Matiu 4.1-11; Maka 1.12-13) \p \v 1 Ego sa pugelia na Gagala Tabuna si Jisu, ko sa taloa pa pie Jodani ko mi muleona sau. Ko tonai sa mule sa sa tonia lao pa qega na Gagala Tabuna sisa, \v 2 ko sa kole qoqorai na bangaradi na tomate ka madengavuluputa rane sisa. Ko pa doruna na totoso isa sa kepore kai sa bi tekua sisa, ko tonai sa jola ka madengavulu rane sa sa burana. \p \v 3 Beto pira saunia na bangaradi na tomate sisa, <> sau. \p \v 4 Poni sa oea i Jisu sisa, <\x - \xo 4.4 \xo*\xt Vavanau 8.3.\xt*\x* sau,>> sau si Jisu. \p \v 5 Ego beto sa na bangaradi na tomete sa toni saenia mule pa kai ia ululuna si Jisu ko sa vabatinia pa kai iapeki totoso sa doruna na binangara pa kasia gusu. \v 6 Beto sa pira saunia na bangaradi na tomate sisa, <> saunia. \p \v 8 Poni sa oea i Jisu sisa, pira saunia, <\x - \xo 4.8 \xo*\xt Vavanau 6.13.\xt*\x* sau,>> sau si Jisu. \p \v 9 Ego beto sa sa toni laonia na bangaradi na tomate pa Jerusalema si Jisu, ko sa toni kesa vaturua pa babanana na kakabarena zelepade, beto pira saunia, <\x - \xo 4.10-11 \xo*\xt Kera Vinatarasae 91.11-12.\xt*\x* sau,>> \q2 sau sa na bangaradi na tomate. \p \v 12 Poni sa oea i Jisu sisa, pira saunia, <\x - \xo 4.12 \xo*\xt Vavanau 6.16.\xt*\x* sau,>> sau si Jisu. \p \v 13 Ego ko pa liguna sa vaokotoria na bangaradi na tomate sira doru ona totoke, sa sa taloa riu gu mai tinganai sa kamua mule kai totoso jongana. \s I Jisu sa Podalainia na ona Roiti Ninabulu pa Qalili \r (Matiu 4.12-17; Maka 1.14-15) \p \v 14 Ego totonai sa beto doru ginugua pira sa sa mule laona pa Qalili si Jisu, ko na neqi tana Gagala Tabuna sa sa kole tana. Ko na nongorona isa sa sa tapiara lekogo pa doruna na ia ketakoi. \v 15 Ko sa vavaivagigalai sisa pa okokoto ruma vavaikamuna ketakoi, ko qai vatarasae betoa ira doru tinoni sisa. \s I Jisu sa Takilu Pale pa Nazareti \r (Matiu 13.53-58; Maka 6.1-6) \p \v 16 Beto sa sa mule lao pa Nazareti si Jisu, isa na gusu ketakoi sa lavata sae. Ko pa rane Minere sa lao somana pa ruma vavaikamuna sa vevei tugu doru totoso. Ko totonai sa turu sisa ko sa tiroa na Kukuti Tabuna. \v 17 Na buka sa kolea na paranga ti Aisea na tinoni kokorotai sa qai valao vania ira, ko sa viloto revatia isa sa ketakoi qai takuti vakole ira na paranga qai poja vei pira ko sa tiroa, \q1 \v 18 <>\x - \xo 4.18-19 \xo*\xt Aisea 61.1-2.\xt*\x* sau. \p \v 20 Beto sa sa polo vijongo beia isa sa na Kukuti Tabuna ko sa vamule lao vania na nabulu kopu, beto sa toqo ko mi podalai vaivagigalai tadira na tinoni sau. Ko qai doro vatotogasia ira doru tinoni pa leo ruma vavaikamuna, \v 21 sa sa paranga sisa, <> sau. \p \v 22 Ko qai paranga vasae betoa ira doru sisa beto qai gabarania ira sira doru ona paranga vavagegoaidi sa paranga votuniria isa. Ko qai kole paranga vei pira sira, <> qarigu. \p \v 23 Poni sa pira sauniria sira, < munagunisiu,>> sau. \v 24 Beto pira sau, <> sau. \p \v 28 Ko totonai qai nongoria ira doru tinoni pa leo ruma vavaikamuna sisa vei inara sa qai tagigiri vivikereniria. \v 29 Ko qai gasa turu ko qai lao ragata votunia pa peguruna na gusu sisa, beto ko qai toni sagere saenia pa narena na kubo ketakoi sa taroiti na dia gugusu, ko mai juju vatitolo palea pa taba qarigu. \v 30 Ba sa rerege sulopo votu riuona pa vaikorapai vaikamu tinoni lavata sisa ko sa riuona. \s Kai Tinoni sa Kolea na Tomate Ikikerena \r (Maka 1.21-28) \p \v 31 Ego i Jisu sa gore pa Kepaniami kai gugusu pa Qalili, ko sa lao vaivagigalai tadira na tinoni pa rane Minere. \v 32 Qai gabara betonia ira doru sa nona vaivagigalai, ura sa somania na neqi sa na ona paranga sa parangania isa. \p \v 33 Ego pa leona na ruma vavaikamuna isa sa sa korapa sa kai tinoni sa kolea na gagalana na tomate ikikerena. Ko sa uui votu sisa, pira sau, \v 34 <> sau. \p \v 35 Poni sa tokea i Jisu sa na tomate ikikerena isa, <> saunia. Poni sa vavukelia na tomate ikikerena sa na tinoni api pa moedi ira na tinoni, beto sa sa riuona sisa, ba kepore tugu kamea bi veinia sa na tinoni api. \p \v 36 Ko qai gabara beto sira doru tinoni, ko qai vavaiparanga vei pira, <> qarigu. \v 37 Ko na nongorona i Jisu sa sa tapiara lekogo pa doruna na ia pa vailivutaina ketakoi. \s I Jisu sa Salanaria na Motadi ira na Tinoni \r (Matiu 8.14-17; Maka 1.29-34) \p \v 38 Ego totonai sa taloa pa ruma vavaikamuna si Jisu poni sa lao pa ruma tai Saimone. Ko na qoqoele roana i Saimone sa sa vakamunia na mo mangini lavata, ko qai lao pojania si Jisu. \v 39 Poni sa lao turu pa kekerena na rereko sa mo si Jisu, ko sa tokea sa na mo mangini poni sa taloa tana sa na mo. Ko pa totoso tugu isa sa tatakole sa na rereko isa ko sa vatanaria sira. \p \v 40 Ego totonai sa suvu na tapo sa qai totoni kamuniria ira ketakoi tai Jisu sira na tinoni sa vairia na okokoto vagauru. Ko sa vaoponiria na limana isa sira, ko sa salana betoria. \v 41 Ira na tomate ikikeredi ba qai okoto votu taloadia tadira na tinoni ko qai uui, pira qarigu, <> qarigu. Ba sa tokeria i Jisu sira na tomate ikikeredi, beto ko sake vamalumuria ko bai paranga, ura qai tei gigilaidia tugu ira sa isa sa na Karisito. \s Sa Tarae Lekogo si Jisu \r (Maka 1.35-39) \p \v 42 Ego totonai sa vuvugei rane neqa sa sa taloa pa gugusu isa si Jisu, ko sa lao pa kai ia kaloina. Ba qai lao tugu nyaqo tututia ira na tinoni sisa, ko qai lao tugu batia, beto qai aru vasuveria ko mike loaria sisa qarigu. \v 43 Ba pira sauniria sira, <> sau. \p \v 44 Ko sa kole tarae pa ruruma vavaikamuna tadira na tinoni pa Jiudia si Jisu. \c 5 \s I Jisu sa Kukuria ira na Sepele Momoe \r (Matiu 4.18-22; Maka 1.16-20) \p \v 1 Ego kai rane totonai sa korapa turuona pa poanana pa nole pa ovuku Qenesareti si Jisu, sa qai vaijujuku upupele lao tana sira na minete tinoni, ko mai nonongorodia pa paranga tana Tamasa qarigu. \v 2 Ko sa doro vairia isa tonai sa karu koaka qai korapa titidia pa keketai ovuku. Goto ira na tinoni abu poredia koaka sa qai korapa valiosoria na dia vaqara. \v 3 Ko sa lao koia isa sa kame, isa na koaka tai Saimone, beto sa sa garunia si Saimone ko mi iolo sae iqona pa kolona saunia. Ko sa toqo ketakoi si Jisu beto sa sa kole vaivagigalai paro tadira na minete tinoni. \p \v 4 Ego tonai sa beto parangaria na minete tinoni sa pira saunia i Saimone, <> saunia. \p \v 5 Poni sa paranga si Saimone, pira sau, <> sau. \p \v 6 Ko totonai qai ipa gorenia na vaqara sa sa vaivagabara sa na igana qai gona, ko na vaqara ba iapeki bi taraqama tu. \v 7 Ko qai sipu laoria sira na tavitidi pa kai goto koaka ko mai lame tokaniria qarigu. Ko qai mekarai vapugeleniria na igana ira sa karu koaka ira, ko iapeki bai dururu tu. \p \v 8 Ego totonai sa batia i Saimone Pita sa na roiti sa podo vei pira, sa sa lao toqo sori tutungu sisa pa moena i Jisu, beto pira sau, <> sau. \v 9 Ura sa gabara vivitiginia i Pita beto ira doru qai tutia isa sa na koi vei motadi na igana qai tekuria. \v 10 Ko ira na tino abu tavitina i Pita, ira Jekopi i Jone (karu tuna marene i Zebeti) ba qai gabara tugu. Poni sa pira saunia i Jisu si Saimone, <> saunia. \p \v 11 Ko pa liguna qai juju vaparoria sa na dia koaka, sa qai loa vakole beto paleria sira doru dia sakasava ko qai tutiadia ira si Jisu. \s I Jisu sa Salania kai Tino Popoquna \r (Matiu 8.1-4; Maka 1.40-45) \p \v 12 Ego kai totoso tonai sa korapa suvere pa kai gugusu si Jisu, sa api kai tinoni sa udea na popoqu. Ko totonai sa batia isa si Jisu, sa sa gona opo goreni pa peso na isumatana, ko sa tepa vivitigi, pira sau, <> saunia. \p \v 13 Poni sa kaqamania na limana ko sa ulia i Jisu sisa, beto pira sau, <> saunia. Ko pa totoso tugu isa sa tataloso valioso tana sa popoqu. \v 14 Beto sa sa paranga vabalaua i Jisu sisa, <> saunia sisa. \p \v 15 Beto tonai sa sake mako gore na lekogona sa na nongorona i Jisu, ko ira na minete tinoni sa qai vavaikamu lao tana ko mai nonongorodia beto mai tasalanadia pa okoto dia vagauru qarigu. \v 16 Ba sa tuturu rijo riuona pa qega si Jisu ko sa kokole vavaraona. \s I Jisu sa Salania kai Tinoni sa Mate Kale na Tinina \r (Matiu 9.1-8; Maka 2.1-12) \p \v 17 Ego kai rane totonai sa korapa vaivagigalai si Jisu, sa na suveredi tugu ketakoi sira kaki Parese beto ira qai vaivagigalainia na Vavanau, na lame veidi pa okoto gugusu pa Qalili, pa Jiudia, beto pa Jerusalema. Ko na neqi tana Bangara sa tei koleona tu tai Jisu ko mina boka vaisalana. \v 18 Ego ko api qai pala kamunia ira kaki tinoni pa nona lovu sa kai tinoni sa mate kale tinina, ko qai popodeke ko mai pogoso tomenia pa leo ruma, ko mai vakolea pa moena i Jisu qarigu. \v 19 Ba qaike boka batia ira sa na soana vei beto mai pala tomenia, ura qai pugele sira na tinoni. Ko qai poso kesa saenia pa nare ruma ko qai kakelia sa na arena na ruma, beto qai vasikulu gorea pa vaikamu tinoni pa moena i Jisu sa na tinoni isa tonai sa korapa koleona tugu pa lovu. \p \v 20 Ko totonai sa batia i Jisu sa na dia rarange, sa sa parangia isa sa na tinoni sa mo, <> saunia. \p \v 21 Poni qai podalai vaipera paranga mekadi sira qai vaivagigalainia na Vavanau beto ira na Parese, <> qarigu. \p \v 22 Ba sa tei livutia tu i Jisu sisa vei qai kole vaiperani paranga ira, ko pira sauniria, < biu, ba biu? \v 24 Ba ma vadogoronigou ara sa na Tuna na Tinoni sa poreona neqi pa peso ko mina taleosoniria na sela,>> sau. Beto sa pira saunia sa na tinoni sa mate kai kale tinina, <> saunia. \v 25 Poni pa totoso tugu isa sa gasa turu pa moedi ira doru tinoni sa na tinoni api, sa posia nona lovu isa sa kolea, ko sa mule riuona pa nona ruma, beto sa vatarasaea isa sa na Tamasa. \p \v 26 Ko qai gabara beto sira doru tinoni totonai qai batia sa vei inara. Qai vatarasaea ira sa na Tamasa, beto qai matagutu tugu vei ko qai vavaiparanga, <> qarigu. \s Sa Kukua i Jisu si Livai \r (Matiu 9.9-13; Maka 2.3-17) \p \v 27 Ego liguna isa sa sa taloa ketakoi si Jisu, ko sa lao dogoria sa kai tinoni teteku takisi na isongona i Livai, sa korapa toqona pa ruma teteku takisi. Ko sa parangia i Jisu sisa, <> saunia. \v 28 Poni sa turu loa paleria tugu i Livai sa doru ona sakasava, ko sa lao tutia si Jisu. \p \v 29 Beto sa sa roitinia i Livai pa nona ruma sa kai vavolo lavata ko sa teteku tavitia si Jisu. Ko na motadi sira na tinoni teteku takisi tavitina beto ira kaki tinoni mule qai tasoru ko qai somana teteku. \v 30 Ba ira na Parese beto ira na dia tinoni qai vaivagigalainia na Vavanau sa qai ququminiria sira na sepele ti Jisu, ko pira qarigu sira, <> qarigu. \p \v 31 Poni sa oeria i Jisu sira, pira sauniria, <> sau si Jisu. \s Na Nanasana na Tatabu Gagani \r (Matiu 9.14-17; Maka 2.18-22) \p \v 33 Beto sa qai nanasia ira na Parese beto ira na dia tinoni qai vaivagigalainia na Vavanau si Jisu, pira qarigunia, <> qarigunia. \p \v 34 Poni sa pira sauniria i Jisu, <> sau sisa. \p \v 36 Beto sa pojaniria mutugu i Jisu sa na vinakabere api, < sau,>> sau si Jisu. \c 6 \s Na Nanasana Na Veveina Na Rane Minere \r (Matiu 12.1-8; Maka 2.23-28) \p \v 1 Ego pa kai rane Minere tonai sa rerege jola lao vei pa leo inuma vuiti si Jisu beto ira na ona sepele, sa qai kole raravusu teku kiko vuiti sira na ona sepele, ko qai ngaja gaganigadia. \v 2 Poni kaki ira na Parese qai nanasaria, <> qarigu. \p \v 3 Poni sa oeria i Jisu sira, <> sau. \p \v 5 Beto sa parangaria i Jisu sira, <> sau. \s I Jisu sa Salania kai Tinoni sa Raiqo na Limana \r (Matiu 12.9-14; Maka 3.1-6) \p \v 6 Ego pa kai rane Minere mule tonai sa tome pa kai ruma vavaikamuna si Jisu sa sa korapa suvereona ketakoi sa kai tinoni sa raiqo na lima kale matuana. \v 7 Ko ira qai vaivagigalainia na Vavanau beto ira na Parese sa qai nyaqoa kaki soana ko mai jutunia sa sela si Jisu qarigu, ko qai kole dodoro kopu totonia sa vei mina salana tinoni tu beka pa rane Minere sisa qarigu. \v 8 Ba sa tei gigilaria tu i Jisu sira na dia roroqu, ko pira saunia sa na tinoni sa raiqo kai kale limana, <> saunia. Poni sa gasa turu sa na tinoni isa ko sa lao turu ketakoi. \p \v 9 Beto pira sauniria i Jisu sira na tinoni, <> sauniria. \p \v 10 Beto sa kole doro vailivutainiria isa sira doru beto sa sa pira saunia isa sa na tinoni, <> saunia. Poni sa sa radonia tugu, ko sa jonga ligu sa na limana isa. \v 11 Totonai sa qai tagigiri vivitigi sira, ko qai kole vavaivavakatonia mekadi ira sa na sa mai boka roiti laonia tai Jisu qarigu. \s I Jisu sa Vileria ira ka Manogarua Tinoni Tagarunudi \r (Matiu 10.1-4; Maka 3.13-19) \p \v 12 Ego ko pa kai totoso sa sa sagere sae pa kai kubo si Jisu ko sa vavara. Ko sa suvere na bongi doruna pa batu kubo sisa ko sa kole vavara lao tana Tamasa. \v 13 Ko totonai sa vuvugei rane neqa sa sa kuku tekuria sira doru ona sepele ko sa vile tekuria isa sira ka manogarua ko ira sa sa kukuniria na tinoni tagarunudi. \v 14 Ko aipira sira sa vileria isa: i Saimone isa sa vakukunia i Pita beto i Aduru na tasina, ira Jekopi i Jone, i Pilipi i Batolomiu, \v 15 ira Matiu, i Tomasi, i Jekopi na tuna i Alepiasi, beto i Saimone isa perangana na somanana mai tadira qai nyorogua adu palea na qavuna pa Romu, \v 16 i Jiudasi na tuna i Jekopi, beto i Jiudasi Isikarioti isa na tinoni sa gabala kanai i Jisu. \s I Jisu sa Vaivagigalai beto sa Vaisalana \r (Matiu 4.23-25) \p \v 17 Ego totonai sa mule gore pa kubo tavitiria ira na ona tinoni tagarunudi si Jisu poni sa turu tavitiria isa pa kai ia ararena sira soku ona sepele. Ko na minete tinoni lavata sa tei korapa tu ketakoi, ira na lame veidi pa doru ia pa Jiudia, pa Jerusalema, beto ko vei tugu pa gugusu babatana pa Turosi beto pa Sidoni. \p \v 18 Ira na tinoni sa qai lame ko mai nongoria isa beto mai tasalanadia pa okoto dia vagauru qarigu. Ko ira sa koleria na gagala ikeredi ba qai tasalana tugu. \v 19 Ko ira doru sa qai kole popodeke vivitigi ko mai ulia sisa ko mai tasalanadia qarigu, ura na neqi sa votu tana ko soku tinoni qai tei tasalana tu. \s Na Qeqera beto na Takulanga \r (Matiu 5.1-12) \p \v 20 Ego sa doro laoria na ona sepele si Jisu ko sa paranga, \q1 <> sau si Jisu. \s Mu Roroquria ira qai Kanagou \r (Matiu 5.38-48; 7.12a) \p \v 27 <> sau si Jisu. \s Muke Pitua na Goto Tinoni \r (Matiu 7.1-5) \p \v 37 <> sau si Jisu. \p \v 39 Beto isa sa sa pojaniria mule i Jisu sa na vavakato vavapada api, pira sau, < qugu tu? Ba na lomoto kokobu pa matamu quke batia! Na tinoni vavabatamu na sesekemu sao! Momoe mu kasi pale mai sa na lomoto kokobu pa matamu, beto sa muna babata vatale ko muna boka kasi pale sa na opopu pa matana na tasimu,>> sau si Jisu. \s Na Gou beto na Vuana \r (Matiu 7.16-20; 12.34b-35) \p \v 43 <> sau si Jisu. \s Karu Tinoni qai Vaturu Ruma \r (Matiu 7.24-27) \p \v 46 < ara sagou, beto quke tutiria isa vei qa pojanigou ara? \v 47 Isa sa lame taqu ko sa vainongoroniria na qua paranga beto sa vataberia, sa ma ule vanigou ara ai tinoni veveina sisa. \v 48 Na tinoni isa sa sa kai muqisi podeke vei na tinoni sa roitinia na ona ruma, sa kori valolu gore ko tinganai sa kamua na patu beto sa vatoqoa isa sa nona kokovana ruma, beto sa sa vaturua sa nona ruma. Ko totonai sa gore na qolapeso, sa nyoro na pie ko sa raja pa ruma isa ba sake boka jou kanoko sa na ruma isa, ura sa tapatu biti vamauru pa patu sisa. \v 49 Ba isa na tinoni sa nongoriaona tugu sa na qua paranga ba sake vataberia, sa sa kai muqisi podeke vei na tinoni sa roitinia na ona ruma pa peso munyalana kepore patu bitina sisa. Ko totonai sa gore na qolapeso, sa nyoro na pie ko sa raja pa ruma isa, sa sake ruavo tugu vukelena sa na ruma isa, ko sa tajegara pipiara betona!>> sau si Jisu. \c 7 \s I Jisu sa Salania kai Tinoni Mamata Gogoto \r (Matiu 8.5-18; Jone 4.43-54) \p \v 1 Totonai sa beto pojaria i Jisu sira doru sakasava aipira tadira na tinoni, sa sa taloa lao pa Kepaniami sisa. \v 2 Ego na suverena tugu ketakoi sa kai tinoni mamata gogoto. Ko koleona sa kai ona nabulu isa sa roroqu vivitigia isa sa mo ko sa tata mate. \v 3 Totonai sa nongoronia na tinoni mamata gogoto api sa na veveina i Jisu, sa sa garunuria isa sira kaki iviva tadira na tinoni Jiu ko mai lao tepai si Jisu ko mi lame salania na ona nabulu sau. \v 4 Ko tonai qai kamu sira tai Jisu sa qai tepa totokai sisa, pira qarigu, <> qarigunia. \p \v 6 Ego jongana sau si Jisu ko sa tuti laoria sira. Ba totonai sa tata kamua gu isa sa na ruma, poni sa sa garunuria na tinoni mamata gogoto api sira kaki ona baere ko qai lao poja veinia pira si Jisu, < baunia ara sa kame, poni sa sa lao gu sisa. Beto vei, baunia mule ara sa kame, sa sa lame tugu sisa. Vei pori mu vei qaunia na qua nabulu, poni sa sa roitinia tugu sisa. Goto ao na mua neqi sa na lavatana jola ko muna paranga gu lani, poni kode mina tasalana tugu kopira sisa,>> sau. \p \v 9 Totonai sa nongoria i Jisu na paranga tana tinoni mamata sa vei inara sa sa gabara, ko sa gabala ko sa paranga laoria isa sira na minete tinoni qai tutia, <> sau sisa. \p \v 10 Beto sa qai gabala mule lao pa ruma tana tinoni mamata sira ka visa qai pogoso nongoro, ko qai lao kamu sa qai batia sa na nabulu sa tei tasalana tu. \s I Jisu sa Vatoa Mulea na Tuna Marene kai Nanaboko pa Neini \p \v 11 Ego sa oqoro sovai gu sa jola sa vei inara sa sa taloa lao pa kai gugusu na isongona pa Neini si Jisu. Ko ira na ona sepele beto ko kai minete tinoni lavata sa qai tutia isa. \v 12 Ko isa tugu sa tata kamua na atakamanana na gugusu lavata isa, poni sa qai pogoso bola lamenia gu ira sa kai tinoni sa mate ko mai riu golomia qarigu. Na tinoni sa mate isa sa isa tugu kai tuna memekai kai nanaboko. Ko kai minete tinoni lavata pa gugusu lavata isa sa qai tutia votu na nanaboko. \p \v 13 Ego totonai sa doria na Bangara sa na naboko api sa sa roroqu vivitigia, ko pira saunia, <> saunia. \v 14 Beto sa rerege lao ko sa arua sa na kokobu tomate taudena, ko ira qai pogosia na kokobu tomate sa qai turu noso. Beto sa paranga laoa isa sa na tinoni matena, <> saunia. \v 15 Poni sa toa mule ko sa tatakole toqo sa na tinoni sa mate ko sa podalai paranga. Beto sa sa toni laonia i Jisu tana na tinana sa na tinoni api. \p \v 16 Qai matagutu beto sira doru, ko qai vatarasaea ira sa na Tamasa, pira qarigu, <> qarigu. \v 17 Ko isa na nongorona na roiti sa roitinia i Jisu api sa sa tapiara lekogo pa doru eqa pa Jiudia beto ko tadira doru gugusu pa vailivutaina na ia isa. \s Ira na Tinoni Pogoso Nongoro Tai Jone Paputaiso \r (Matiu 11.2-19) \p \v 18 Ego totonai qai vavakato vania ira na ona sepele si Jone sa na veveidi doru roiti sa roitiniria i Jisu, sa sa kuku tekuria isa sira karu ona sepele \v 19 ko sa garunu laoniria tai Jisu ko pira mai nanasa veinia sauniria, << munagunia,>> sauniria. \p \v 20 Ko tonai qai lao kamu sira karu tai Jisu sa qai nanasia sisa, < sau,>> qarigu. \p \v 21 Ego totonai tugu qai korapa suveredia ira karu sa i Jisu sa salanaria sira na kubo tinoni qai mo beto qai gosororia na vagauru, beto ko ira qai rajaria na tomate ikikeredi. Beto kubo ira qai leqa sa sa vababataria isa. \v 22 Ko sa oeria isa sira karu tinoni pogoso nongoro tai Jone, pira sauniria, <> sau si Jisu. \p \v 24 Pa ligudi qai mule riu sira na sepele tai Jone, sa sa podalai vavakatonia i Jisu tadira na minete tinoni sa na veveina i Jone. Sa paranga sisa, <\x - \xo 7.27 \xo*\xt Malakai 3.1; Votu 23.20.\xt*\x* sau. \m \v 28 Ma poja vatalenigou ara sagou: kepore sa kai tinoni sa podo lame pa kasia gusu api bi poreveveina jolania i Jone, ba isa tu sa kepore veveina jola pa binangara tana Tamasa sa sa poreveveina jolania si Jone,>> sau si Jisu. \p \v 29 Ko tonai qai nongoria i Jone poni sa ira doru tinoni beto ko ira na tinoni teteku takisi qai vasosotoa sa na Tamasa sa tuvisi qarigu, ko qai tapaputaisodia tana. \v 30 Goto ira na Parese beto ira qai vaivagigalainia na Vavanau sa qaike tavaraguania sa isa vei sa nyoroguania na Tamasa ko bai roitinia, ko qai daidia tapaputaiso ti Jone. \p \v 31 Ko sa paranga si Jisu, < qarigu. \m \v 33 Pira sa vei na ginuana sa na vavapada isa. Totonai sa lame si Jone Paputaiso sa sa madi ko sake teteku beto ko sake buku vaini sisa, poni pira qugu sagou, qugunia. \v 34 Ego totonai sa lame mule sa na Tuna na Tinoni ko sa teteku beto sa buku sisa, poni sa pira mule qugunia, qugu mutugu. \v 35 Ba na tavagigala tana Tamasa sa sa ulule gu pa roiti uana tadira na tinoni qai tutia,>> sau si Jisu. \s I Jisu sa Tasoru lao pa Ruma tati Saimone na Parese \p \v 36 Ego sa beto gu sa vei inara beto sa sa sorua kai Parese si Jisu ko mi lao teteku tavitia pa nona ruma sau. Ko sa lao tugu pa ruma tana si Jisu, ko sa kole teteku tavitia sisa. \v 37 Ego ko na suverena tugu pa gugusu isa sa kai rereko sa toania na toa selana. Tonai sa nongoronia isa si Jisu sa korapa teteku pa ruma tana Parese sa sa pogosia isa sa kai jagi alabasita sa pugelia na lumu umumanga jonga. \v 38 Sa pogoso lao turu lulukanania pa liguna i Jisu tata pa nenena, beto sa vaoni tariniria na kolo matana isa sa karu nenena i Jisu, beto sa puqa vapidiliniria na vurunguna. Beto sa aoria sa na nenena i Jisu, beto sa sa vuva tariniria na nenena i Jisu sa na lumu umumanga jonga. \p \v 39 Totonai sa batia na Parese sa vei isa inara, sa pira sau golomo mekana, <> sau. \p \v 40 Poni sa paranga lao si Jisu tana, <> saunia. \p <> sau si Saimone. \p \v 41 Poni sa parangia i Jisu sisa, pira saunia, <> sau si Jisu. \p \v 43 Poni sa oe lao si Saimone, pira sau, <> sau. \p <> sau si Jisu. \p \v 44 Beto sa sa balinga mule sa tana rereko, ko sa paranga laoa si Saimone, <> sau si Jisu. \p \v 48 Beto sa pira saunia i Jisu sa na rereko, <> saunia. \v 49 Totonai qai nongoria ira na tinoni qai somana teteku pa tevolo sa paranga vei inara isa sa qai kole ququmi gogolomo, pira qarigu, <> qarigu. \p \v 50 Beto pira saunia i Jisu sa na rereko, <> saunia. \c 8 \s Ira na Rereko qari Tutia Jisu \p \v 1 Ego sa jola gu sa vei inara sa sa lekogo taraeni i Jisu pa gugusu lalavata beto na ikikete sa na nongoro jongana na veveina na binangara tana Tamasa. Ko ira ka manogarua ona sepele ba qai tutia tugu isa, \v 2 beto ko vei tugu ira kaki rereko sa iju paleria na tomate ikikeredi pa dia toa isa beto sa salanaria tugu kaki dia vagauru. I Mere na koko veina pa gugusu Magadalene sa kame, isa perangana qai kolea mai ka vitu tomate ikikeredi ba sa iju paleria tugu i Jisu. \v 3 Goto i Joana sa kame, na maqotana i Kuza na nabulu ti Herodi; kame i Susana, beto ko kubo mule sira na rereko. Ko ira aipira sa qai varoitiria na dia isisongo ko qai totokania si Jisu beto ira na ona sepele. \s Na Vavakato Vavapadana Na Kiko \r (Matiu 13.1-9; Maka 4.1-9) \p \v 4 Ego ira na tinoni pa okokoto gugusu sa qaike koroto kakamu tai Jisu. Ko totonai sa vaikamu lame tana sa kai minete lavata, sa pojai isa sa na vavakato vavapada api: \v 5 <> sau si Jisu. \p Pa liguna isa sa pira sa paranga viva veiniria, <> sau si Jisu. \s Na Ginuana sa Vaivagigalainiria Na Vavakato Vavapada si Jisu \r (Matiu 13.10-17; Maka 4.10-12) \p \v 9 Ego qai lao nanasia ira na ona sepele na sa ginuana sa na vavakato vavapada api, \v 10 poni sa pira sauniria, <>\x - \xo 8.10 \xo*\xt Aisea 6.9-10.\xt*\x* \q1 sau i Jisu. \s Na Vakaberena na Vavakato Vavapadana na Kiko \r (Matiu 13.18-23; Maka 4.13-20) \p \v 11 <> sau si Jisu. \s Na Juke sa Opo Taria na Besini \r (Maka 4.21-25) \p \v 16 <> sau si Jisu. \s Na Tinana beto ira na Tasina Marene i Jisu \r (Matiu 12.46-50; Maka 3.31-35) \p \v 19 Ego sa lame ti Jisu sa na tinana beto ko ira na boko tasina marene, ba qaike boka kamua sisa ura sa mota jola na minete tinoni. \v 20 Ko kame ira na tinoni sa sa lao pojania si Jisu, <> saunia. \p \v 21 Ba sa oeria i Jisu sira, pira sauniria, <> sauniria. \s I Jisu sa Vabulea na Ranebongi \r (Matiu 8.23-27; Maka 4.35-41) \p \v 22 Kai rane tonai sa koi pa koaka si Jisu beto ira nona sepele poni sa pira sauniria sira na ona sepele, <> sauniria. Poni sa qai toka lao. \v 23 Totonai qai korapa tetepe lalaodia ira poni sa sa kole ko sa putagana si Jisu. Beto sa gore raja pa kolo isa sa na gava lavata, ko sa pugelia na kolo sa na koaka ko tata bai dururu. \p \v 24 Poni qai lao vadoravia ira na sepele si Jisu, pira qarigu, <> qarigunia. \p Poni sa tatakole si Jisu ko sa tokea sa na gava beto na ololobagea, poni qai noso ko sa bule elava sa neqa. \v 25 Beto sa pira sauniria i Jisu sira na sepele, <> sau. \p Poni qai gabara beto qai matagutu sira, ko qai kole vavaiparanga mekadi, I sei tu sa na tinoni api? Ko tonai sa parangaria na gava beto na kolo poni qai nongoria tu! qarigu. \s I Jisu sa Salania kai Tinoni sa Kolea na Tomate Ikikerena \r (Matiu 8.28-34; Maka 5.1-20) \p \v 26 Ego pa liguna sa vei inara sa qai tepe gore paro pa gugusu pa Qerasini pa kai kalena pa ovuku Qalili. \v 27 Isa tugu sa tete paro si Jisu pa paparona pa gusu isa sa sa gore tugu sa kai tinoni isa sa kolea na tomate ikikeredi ko mi lao gosoria sisa sau. Na sovai jolana na gagadona sa na tinoni api, ko sake susuvere pa ruma goto pa bevi vavaigolomodi tu. \v 28 Isa tugu sa dogoro laoa isa si Jisu sa sa uui, sa lao toqo sori tutungu pa moena i Jisu, ko sa kuku vevela vei pira, <> saunia. \v 29 Inara sa paranga vei sisa, ura perangana tu sa sogaria i Jisu sa na tomate ikikerena ko mi votu riu tana tinoni isa saunia. Ura kubo totoso sa vavavitulunia tu na tinoni api sa na tomate ikikerena. Ko ai tu qai piu veinia na seni na limana nenena beto qai kole kopu veinia kai tinoni tavatomena pa ruma vaipiu, ba sa kokoroto paleria tugu sa na seni beto sa toni riu pale na tomate ikikerena pa qega sisa. \p \v 30 Sa nanasa laoa i Jisu sa na tinoni api, <> saunia. \p Poni sa pira sau, <> sau, ura qai soku sira na tomate ikikeredi qai tomea na tinoni api. \v 31 Ko qai kole tepa totokai i Jisu sira na tomate ikikeredi, ko kita mi garunu laoniria pa ia ketakoi mai tavakilasa ira na gagala ikikeredi qarigu. \p \v 32 Ego sake sou pa ia isa sa kai godo borogo lavata, qai korapa nyunyubele gaganigadia pa kai kalena na kubo. Ko qai tepa totokai ira na tomate ikikeredi si Jisu ko mi vamalumuria ko mai lao tomedia tadira na borogo qarigu. Poni sa vamalumuria tugu. \v 33 Ko qai votu riu tana tinoni api sira na tomate ikikeredi, ko qai lao tomedia tadira na borogo. Poni sa qai tulai gore na taba sa na godo borogo pira ko qai gore tulusu pa kolo ko qai kuju mate betodia. \p \v 34 Ego ira na tinoni qai kopuniria na borogo sa totonai qai batia sa vei inara poni sa qai uku. Qai lao vavakato vaniria sira pa gugusu beto ira na tinoni pa vailivutaina na gugusu isa. \v 35 Poni qai votu lao sira na tinoni ko mai dogoria sisa na manugu sa podo qarigu. Tonai qai kamu tai Jisu sa qai batia sa na tinoni isa sa kolea na tomate ikikerena sa tei tasalana tu. Ko sa korapa toqo vataleona pa kekere nenena i Jisu sisa, sa tei vasae poko tu, beto sa tei tavagigala tu. Ko qai matagutu beto sira na tinoni. \p \v 36 Ko ira na tinoni qai batini matadi na manugu sa podo beto isa vei beto sa tasalana sa na tinoni isa, sa qai vavakato vaniria sira na tinoni qai koni kamu. \v 37 Poni qai tepai ira na tinoni pa Qerasini si Jisu ko mi iolo rijo pa ia ketakoi qarigunia, ura qai matagutu vivitiginia. Poni sa qaqiri lao pa koaka si Jisu ko sa mule riuona. \p \v 38 Ba tonai sa oqoro toka si Jisu sa sa lao kole tepa tuti tai Jisu sisa na tinoni sa koni tasalana ani, ba sa garunu vamulea i Jisu sisa, pira saunia, \v 39 <> saunia. Poni sa mule lao sa na tinoni api, ko sa vevelania isa tadira doru pa nona gugusu sisa vei sa roitinia i Jisu tana. \s Na Tuna Rereko i Jaerasi beto an Rereko sa Ulia na Poko ti Jisu \r (Matiu 9.18-26; Maka 5.21-43) \p \v 40 Totonai sa gabala mule lao kamu pa kai karovona na kolo si Jisu, sa qai vera vakamua ira na tinoni sisa. Ura qai kole tugu verania ira doru tinoni sisa. \v 41 Pana totoso tugu isa sa bola kamu gu sa na kuta tinoni mamata pa ruma vavaikamuna, na isongona i Jaerasi. Sa lao toqo sori tutungu pa nenena i Jisu sisa, ko sa tepa totokai ko mi lao pa ona ruma sau, \v 42 ura kai memeka tuna ikete tata manogarua aorona sa mi mate gu sau. \p Ego totonai sa korapa rerege lalaona i Jisu sa qai jujupe vaikalenia ira na minete tinoni sisa. \v 43 Na somanana tugu pa vaikamu minete tinoni isa sa kai rereko sa riu gojo na orungu pa tinina ka manogarua aoro. Ira doru vei sa isongoria sa sa tei gona pale betoria tu pa solatadi ira na tinoni vavaisalana, ba kepore kame ira bi boka salania. \v 44 Ko sa somana rerege tuti pa liguna i Jisu sisa. Ko isa tugu sa lao ulia sa na uquna na poko ti Jisu, poni sa totonai tugu sa noso riu sa na orungu. \p \v 45 Tonai sa nanasa si Jisu, <> sau sisa. \p Ba qai oso sira doru, <> qarigu. \p Poni sa pira sau si Pita, <> saunia. \p \v 46 Ba pira sau si Jisu, <> sau. \p \v 47 Totonai sa gigilai na rereko sa sa tei tavotu tu sa na roiti sa roitinia isa sau, poni sa matagutu neneqere vivitigi sisa, ko sa lao toqo sori tutungu pa nenena i Jisu, ko sa ule votunia isa tai Jisu pa moedi ira doru tinoni sa isa vei beto ko sa ulia na poko ti Jisu beto veveina sake ruavo tugu tasalanana sisa. \v 48 Poni pira saunia i Jisu sisa, <> sau sisa. \p \v 49 Totonai tugu sa korapa paranga vei inara i Jisu poni sa sa bola kamu gu sa kai tinoni pogoso nongoro, na koko lame veina pa ruma tai Jaerasi na tinoni mamata pa ruma vavaikamuna, ko pira sau, <> saunia si Jaerasi. \p \v 50 Ba tonai sa nongoria i Jisu sa na vavakato tana tinoni pogoso nongoro, poni pira saunia si Jaerasi, <> saunia. \p \v 51 Totonai sa lao kamu sisa pa ruma tai Jaerasi, sa sake vamalumuria isa ko mai tome tavitia sira na tinoni, goto ira Pita, i Jone, i Jekopi, beto ko ira karu tinana na tamana gu na rereko. \v 52 Ira doru tinoni sa qai korapa roroma qai lukana takulangania na koburu sa mate. Poni pira sauniria i Jisu sira, <> sau sisa. \p \v 53 Tonai sa paranga vei inara isa poni sa qai avavunia ira doru sisa, ura qai gigila vataleadia sa tei mate tu sa na koburu rereko. \v 54 Ba sa arua i Jisu sa na limana na koburu beto sa paranga, <> saunia. \v 55 Poni sa toa mule ko sake ruavo tugu tatakolena sa na koburu ko sa garunuria i Jisu sira ko mai vania na gagani ko mi teteku sau. \v 56 Ko qai gabara vivitigi sira karu na tamana beto na tinana, ba sa paranga vabalauria i Jisu sira ko maike vavavakatonia pa tinoni sisa vei na roiti sa taroiti. \c 9 \s I Jisu sa Garunuria ira ka Manogarua Sepele \r (Matiu 10.5-15; Maka 6.7-13) \p \v 1 Ego sa kuku vaikamuniria i Jisu sira ka manogarua sepele, ko sa vaniria na neqi ko mai ijiju pale tomate ikikeredi beto mai salanaria sira sa vairia na mo sau. \v 2 Beto sa garunuria tugu vei sira ko mai taraenia na binangara tana Tamasa, beto mai salanaria sira qai mo sauniria. \v 3 Beto sa pira sauniria, <> sau sisa. \p \v 6 Ego ko qai taloa riu sira na sepele, ko qai rerege lao pa doru gugugusu, qai taraenia na nongoro jongana beto qai salanaria sira qai mo pa doru eqa qai lao vei. \s Na Rura ti Herodi \r (Matiu 14.1-12; Maka 6.14-29) \p \v 7 Ego totonai sa nongoronia i Herodi, na bangara pa Qalili, sira doru sakasava sa roitiniria i Jisu, sa sa rura betona sisa. Ura qai pojania ira kaki tinoni sa i Jone Paputaiso sa sa tei toa mule tu qarigu. \v 8 Ira kaki mule sa qai paranga sa i Elaija sa sa tei bola tu qarigu, goto kaki ira sa qai paranga sa kame ira na tinoni kokorotai pa moa sa tei toa mule tu qarigu. \v 9 Pira sau si Herodi, <> sau sisa. Ko sa nyoguania isa ko bi batia si Jisu sau. \s I Jisu sa Vatetekuria ira ka Lima Tina Tinoni \r (Matiu 14.13-21; Maka 6.30-44; Jone 6.1-14) \p \v 10 Ego tonai qai mule kamu sira na tinoni tagarunudi sa qai vavakato vania i Jisu sira doru sakasava qai roitiniria. Poni sa toniria isa sira ko qai lao pa kai ia kaloina pa kai gugusu na isongona pa Betiseda. \v 11 Ba totonai qai gigilai ira na minete tinoni sa ketakoi sa lao vei, sa qai tuti laoia ira si Jisu. Poni sa vakamu vataleria tugu isa sira, sa taraenia tugu isa tadira sa na veveina na binangara tana Tamasa, beto ko sa salanaria tugu sira qai mo ko qai nyogua tasalana. \p \v 12 Ego totonai sa podalai gore sa na vevelu, sa qai lao tana sira ka manogarua sepele ko pira qarigunia, <> qarigu. \p \v 13 Poni pira sauniria i Jisu sira, <> sau. \p Poni pira qarigu, <> qarigu. \v 14 (Ura sa papada vei ka lima tina sa na anyedi ira na marene gu.) \p Poni sa pira sauniria i Jisu sira na ona sepele, <> sau. \v 15 Ego ko tonai qai beto vatoqo betoria ira na sepele sira na tinoni, \v 16 sa sa tekuria i Jisu sa ka lima bereti beto karu igana, ko sa enga sae pa noka ko sa mananiria, beto sa kikiparia, beto sa sa vaniria ira na ona sepele, ko ira qai iaria sira na minete tinoni. \v 17 Ko qai teteku ko qai pote beto sira doru, beto sa qai buti kura vapugeleniria na kikipa gagani kole joladi ira na sepele sa ka manogarua topa lavatadi. \s I Pita sa Poja Votunia na Veveina i Jisu \r (Matiu 16.13-19; Maka 8.27-29) \p \v 18 Ego kai rane totonai sa korapa vavara mekana si Jisu, sa qai lame vaikamunia sira na ona sepele. Poni sa nanasaria i Jisu sira, <> sauniria. \p \v 19 Poni qai oea pira qarigunia, <> qarigu sira na sepele. \p \v 20 Poni sa nanasaria mule isa sira, <> sauniria. \p Poni sa oea i Pita sisa, pira saunia, <> saunia. \s I Jisu sa Vavakatonia na ona Mate beto na Turumule \r (Matiu 16.20-28; Maka 8.30-9.1) \p \v 21 Beto sa sa naquria beto sa paranga vaneneqiniria i Jisu sira na ona sepele ko maike tei vavakatonia tu tadira na tinoni sa na veveina isa sa na Karisito sauniria. \v 22 Ko sa pojaniria mutugu sira, <> sau. \p \v 23 Beto sa paranga laoria ira doru sisa, <> sau si Jisu. \s Sa Dogoro Goto na Tinina i Jisu \r (Matiu 17.1-8; Maka 9.2-8) \p \v 28 Ego pa liguna sa pojaria isa sa na sakasava aipira ko pa vinavesu rane, sa sa toniria isa sira Pita, i Jone, beto i Jekopi ko qai sae pa kubo ko sa kole vavara. \v 29 Ko totonai sa korapa vavara isa, poni sa sa dogoro goto sa na isumatana beto na ona poko sa sa keka vavalaka. \v 30 Beto api! Karu tinoni ira Mosese i Elaija \v 31 qai bola votu pa leo kabere noka ko qai kole paparangia si Jisu ko qai kole vavavakatonia ira karu tai Jisu sa na soana vei beto mina taloa isa sa tata kode mina gore votu pa Jerusalema. \v 32 I Pita beto ira karu sepele tavitina sa sa tei ngaoloria tu na nyoputa, ba qai dorava sira ko qai batia sa na tinina i Jisu sa kabere beto ko vei tugu ira karu tinoni qai turu tavitia isa. \v 33 Ego ko totonai qai korapa iolo taloa ti Jisu qarigu sira karu, sa sa paranga lao ti Jisu si Pita, <> sau. Ba sake gigila vatalea i Pita sa na manugu sa korapa pojai isa. \p \v 34 Totonai sa korapa tugu paranga vei inara i Pita sa sa lame gu sa kai lei ko sa amu vapaeria sira doru, ko qai matagutu sira na sepele totonai qai tome sae pa lei sira Mosese i Elaija. \v 35 Beto kai ovovele sa sa votu lame vei pa lei, pira sau, <> sau. \v 36 Totonai sa noso na ovovele, sa i Jisu gu mekana sa sa suvere jola. Qaike isongo vavavakatonia tugu ira ka visa sepele aipira tadira tinoni totonai sira doru ginugua qai batiria pira. \s I Jisu sa Salania kai Koburu Marene sa Kolea na Tomate Ikikerena \r (Matiu 17.14-18; Maka 9.14-27) \p \v 37 Ego pa vuvugei ranena tonai sa taloa mule gore koko pa kubo si Jisu beto ira kue sepele, sa kai minete tinoni lavata sa sa gore gosoria i Jisu. \v 38 Ko kai tinoni pa vaikamu tinoni isa sa sa kuku vevela, pira sau, <> sau. \p \v 41 Poni sa oea i Jisu sisa, pira saunia, <> sau. \p \v 42 Ego ko totonai sa korapa rerege lao sa na koburu, sa sa vakamu vaikikeria mule, ko sa gona pedalania na tomate ikikerena pa peso ko sa neneqere beto sa garata tu. Ba sa lao i Jisu ko sa iju palea sa na tomate ikikerena, ko sa salania sa na koburu marene, beto sa vamule lao vania na tamana. \v 43 Ko qai gabara betonia ira doru tinoni sa na neqi lavata tana Tamasa. \s I Jisu sa Poja Ligua na Veveina na ona Mate \r (Matiu 17.22-23; Maka 9.30-32) \p Totonai qai korapa gabarania ira na tinoni sa na veveidi doru sakasava sa roitiniria i Jisu, poni sa pira sauniria ira na ona sepele, \v 44 <> sau. \v 45 Ba qaike vakaberia ira na sepele sa na ginuana na paranga sa pojai isa. Sa tavapae tadira sa na ginuana, ko qaike gigilai, beto ko mekadi ba qai pangaga nanasania sa na ginuana na paranga sa pojai isa. \s I Sei sa na Poreveveina Jola? \r (Matiu 18.1-5; Maka 9.33-37) \p \v 46 Ego kai vaitoke na veveina i sei sa na poreveveina jola qarigu sa sa poraka votu pa vaikorapaidi ira na sepele. \v 47 Ba sa tei gigilaiona tu i Jisu sa isa qai roroqu vei pa bulodi ira, ko sa aru tekua isa sa kai koburu ikete ko sa vaturua pa kekerena, \v 48 beto sa pira sauniria, <> sau si Jisu. \s Ira Qaike Rajagou sa qai Kole vei pa miu Kalena \r (Maka 9.38-40) \p \v 49 Beto sa oe si Jone, pira sau, <> saunia. \p \v 50 Poni pira saunia i Jisu sisa, <> sau. \s Kai Gusu Sameria sake Nyogua Vakamua si Jisu \p \v 51 Ego totonai sa adanga lame na totoso beto mina mule sae pa noka si Jisu, poni sa vatoqo vatalea sa nona roroqu ko mi sae pa Jerusalema sau. \v 52 Sa garunu momoe laoniria isa sira kaki ona tinoni pogoso nongoro ko qai lao pa kai gugusu pa Sameria ko mai vatana momoe vania sa ketakoi mai vajola bongi tonai mai kamu ketakoi sau. \v 53 Ba qai daidia vakamua ira pa gugusu isa sisa, ura qai gigilaidia ira sa pa Jerusalema tu sa korapa gore vei sisa qarigu. \v 54 Totonai qai nongoria ira karu ona sepele, na isongodi ira Jekopi i Jone, sa sa vei inara sa pira qarigu sira karu, <> qarigunia. \v 55 Ba sa balinga i Jisu ko sa tokeria sira karu. \v 56 Beto sa rerege jola laona pa kai goto gugusu si Jisu beto ko ira na ona sepele. \s Ira Qai Nyogua Tutia i Jisu ba Qai Rabeke \r (Matiu 8.19-22) \p \v 57 Totonai qai korapa rerege lalaodia pa soana sa sa lame sa kai tinoni ko sa parangia si Jisu, pira sau, <> saunia. \p \v 58 Poni pira saunia i Jisu sisa, <> saunia. \p \v 59 Beto pira saunia isa sa kai goto tinoni, <> saunia. \p Ba pira sau sa na tinoni isa, <> sau. \p \v 60 Poni pira saunia i Jisu sisa, <> saunia i Jisu sisa. \p \v 61 Beto sa pira mutugu sau sa kai goto tinoni, <> saunia. \p \v 62 Ba pira saunia i Jisu sa na tinoni isa, <> sau si Jisu. \c 10 \s I Jisu sa Garunuria ira ka Vitungavulu Karu Tinoni \p \v 1 Ego pa liguna sa vei pira sa sa vileria mule i Jisu sira ka vitungavulu karu tinoni, ko sa garunu variuria, kakaru tinoni pa kai reregena, ko mai lao momoe pa gugusu beto pa ia ketakoi mina laoria isa sauniria. \v 2 Ko sa pojaniria i Jisu sira, < munagu. \v 6 Vei mina korapa suvereona pa ruma isa sa kai tinoni bubule poni sa mi kole tana sa na mana qu tepa vania. Goto vei minake pore sa kai tinoni bubule sa kode mina mule gu tamugou sa na mana isa. \v 7 Ko isa tugu pa ruma qai vatogagou sa muna suvere, ko muna tekuria beto muna bukuria sira vei mai kaqamanigou ira, ura na tinoni roiti sa pada tugu mina tekua na tabarana. Munake lekogo vaikarovai ruruma tinganai muna taloa riu pa gugusu isa. \p \v 8 Totonai muna lao kamu sagou pa kai gugusu ko mai vakamu vatalegou, sa muna tekuria tugu sira na gagani qai vatana vanigou, \v 9 muna salanaria sira qai mo pa gugusu isa, beto pira muna poja veiniria, munaguniria. \v 10 Goto totonai muna lao kamu sagou pa kai gugusu ba baike vakamugou, poni sa muna rerege votu lao pa soana, ko pira munagu, \v 11 munaguniria. \v 12 Ma poja vatalenigou ara sagou: na vinakilasa mina gosoria na gusu isa pa rane vaituti sa mina lavata jolania isa vei qai gosoria ira pa gugusu Sodomo,>> sau si Jisu. \s Ira na Gugusu Qai Daidia Gabala \r (Matiu 11.20-24) \p \v 13 <> sau si Jisu. \p \v 16 <> sau si Jisu. \s Qai Mule Kamu Sira ka Vitungavulu Karu \p \v 17 Ego ko qai mule kamu sira ka vitungavulu karu qai tagarunu variu, ko qai qeqera jola, ko pira qarigu, <> qarigunia. \p \v 18 Poni pira sauniria i Jisu sira, <> sau si Jisu. \s Sa Qera si Jisu \r (Matiu 11.25-27; 13.16-17) \p \v 21 Ego ko pa totoso isa sa sa vapugeleni qera na Gagala Tabuna si Jisu, ko pira sau, <> sau si Jisu. \p \v 23 Ego tonai qai suvere mekadi poni sa balinga lao tadira na ona sepele si Jisu, ko pira sauniria, <> sau si Jisu. \s Na Vavakato Vavapadana na Tinoni Sameria Jongana \p \v 25 Ego kai tinoni gigigalai pa Vavanau sa sa turu lao nyogua podekia si Jisu, ko sa paranga sisa, <> sau. \p \v 26 Poni pira saunia i Jisu sisa, <> saunia. \p \v 27 Poni sa oea na tinoni api sisa, pira saunia, <> sau sa na tinoni poni.\x - \xo 10.27 \xo*\xt Vavanau 6.5; Iama 19.18.\xt*\x* \p \v 28 Poni pira saunia i Jisu sisa, <> saunia. \p \v 29 Ba sa nyogua tadoro vei na ona nanasa sa na tuvisina sau sa na tinoni api, ko sa kai nanasa laoa mule si Jisu, <> sau. \p \v 30 Poni sa vataqolia i Jisu sa na nanasa tana, pira sau, < saunia. \p \v 36 Ego, ko pa rorove tamu sa i sei ira kue tinoni pira sa sa vei na tavitina sa na tinoni qai ngangangulia ira na tinoni raja ikikodi?>> sau si Jisu. \p \v 37 Poni pira sau sa na tinoni isa, <> sau. \p Poni pira saunia i Jisu sisa, <> sau si Jisu. \s I Jisu sa Lao pa Ruma Tadira Mata i Mere \p \v 38 Ego totonai sa jokelia na ona rerege si Jisu beto ko ira na ona sepele sa qai kamua ira sa kai gugusu, ko kai rereko ketakoi na isongona i Mata sa sa vatogaria pa nona ruma. \v 39 Na tasina rereko, na isongona i Mere, sa sa kole toqo tata pa kekerena i Jisu, ko sa kole vainongoroniria na vaivagigalai ti Jisu. \v 40 Goto i Mata sa kole tadungananiria beto sa junoniria na soku vinatana, ko sa lao tai Jisu ko pira saunia, <> saunia. \p \v 41 Poni sa oea i Jisu sisa, <> sau si Jisu. \c 11 \s I Jisu Sa Vaivagigalainia Na Vavara \r (Matiu 6.9-15; 7.7-11) \p \v 1 Kai rane sa lao vavara pa kai ia si Jisu. Ko totonai sa beto vavara, sa lao sa kame ira na ona sepele ko pira sau, <> sau. \p \v 2 Poni sa pira sauniria i Jisu sira, < mugu,>> sau si Jisu. \p \v 5 Beto sa pira sauniria sira na ona sepele, < biu. \p \v 7 Poni pira biu sa na ona baere pa leo ruma, biu sisa. \v 8 Ba ma pojanigou ara sagou: vei minake tatakole vania tu na bereti sisa ura nona baere jonga gu ke biu tu sisa, ba pa ginuana kita mi kea talenia sa kode mai pojai ira na tinoni minagu, poni sa kode mina tatakole gu sa na tinoni sa tei kole tu api ko mina vania gu sira sa nyoguania na tinoni sa tepa ina. \p \v 9 Ko sa vei sa ara ma pojanigou agou: mu tepa ko mi taianigou, mu nyaqo ko mu batia, mu kikia ko mi tarevanga vanigou. \v 10 Ura na tinoni sa tepa sa sa tekua, na tinoni sa nyaqo sa sa batia, beto na tinoni sa kikia sa sa tarevanga vania. \v 11 Agou na tamadi na koburu sa vei bi tepagana igana sa kai tumiu, sa ai vei kode muna vania na dole? \v 12 Babi tepagana toruru sisa, sa ai vei kode muna vania na mede? \v 13 Agou na tinoni ikikeremiu tu ba qu balaumiu vaniria tugu na sakasava jongadi sira na tumiu. Ko ai mina koi vei jongana jola sa na vaiia tana Tamamiu pa noka, ura isa sa jongana jolaniria ira na tinoni. Kode na Gagala Tabuna tu ba mina vaniria sira qai tepa lao tana!>> sau si Jisu. \s I Jisu beto i Beelizebulu \r (Matiu 12.22-30; Maka 3.20-27) \p \v 14 Ego kai totoso sa iju palea i Jisu sa kai tomate popokana tana kai tinoni ko totonai sa votu riu na tomate sa sa podalai paranga sa na tinoni isa. Ko tonai qai batia sa vei isa sa qai gabara beto sira doru tinoni. \v 15 Ba kaki ira sa pira qarigu, <> qarigu. \v 16 Goto kaki ira sa qai nyogua podekia si Jisu ko qai tepai sisa ko mi roitinia kai roiti vaivagabarana, ko mai boka vasosotoa sa na lame veina tugu tana Tamasa sisa qarigu. \p \v 17 Ba sa tei gigilariaona tu i Jisu sa na dia roroqu, ko pira sauniria, < qugu. \v 19 Ego, vei bi sosoto tugu sa pa neqi ti Beelizebulu tugu sa ba iju paleria na tomate ikikeredi sara, sa pa neqi ti sei sa qai ijiju pale tomate sira na miu sepele mekamiu sagou? Mina vei inara sa ira na miu sepele mekamiu gu ba qai pitugou sa qu sela tugu sagou! \v 20 Ba ara sa pa neqi tu tana Tamasa sa qa iju paleria sira na tomate ikikeredi, ko inara sa vei sa sa kaberena gu sa na binangara tana Tamasa sa sa tei togagou tu sagou. \p \v 21 Tonai sa vatana vatalenia mai tu na tinoni neqi sira na ona sakasava vaipera beto sa kole kopu vatalenia sa na ona ruma, sa maike boka tangangulu sira na ona sakasava. \v 22 Ba totonai mina kamu mule sa kai goto isa sa neqina jolania sa na tinoni neqi api ko mina raja vakilasia, poni sa mina boka teku variu betonia sira doru ona sakasava vaipera sa kole rarangeria na tinoni neqi isa ko mina ia vaipikatainiria sira doru sakasa tana. \p \v 23 Isa sake somana vei taqu sa sa talesiu ara sisa, beto isa sake vaikamu tokanisiu ara sa sa vaipipiarai sisa,>> sau si Jisu. \s Na Mule Ligu Tana Tomate Ikikerena \r (Matiu 12.43-45) \p \v 24 < sau. \v 25 Ko totonai sa mule kamu sa sa batia sa tei tasaqu valioso tu beto sa tei tavatana vatale tu sa na ruma. \v 26 Poni sa mule riu sisa ko sa toni kamuniria mutugu sira ka vitu tomate qai ikere jolania mekana ko qai kamu kole tana tinoni isa. Ko pa liguna qai kamu kole ira sa na toa tana tinoni isa sa sa ikere jolania na totoso momoe,>> sau si Jisu. \s Na Qeqera Sosotona \p \v 27 Ego totonai sa korapa paranga vei inara si Jisu, sa sa kuku votu pa vaikamu tinoni sa kai rereko, pira sau, <> sau. \p \v 28 Poni pira sau si Jisu, <> sau si Jisu. \s Na Nyoroguana Na Roiti Vaivagabarana \r (Matiu 12.38-42; Maka 8.12) \p \v 29 Ego tonai qai vaikamunia ira na minete tinoni, sa sa podalai paranga sisa, <> sau si Jisu. \s Na Jukena na Tini \r (Matiu 5.15; 6.22-23) \p \v 33 <> sau si Jisu. \s Sa Tokeria i Jisu sira Qai Vaivagigalainia na Vavanau beto ira na Parese \r (Matiu 23.1-36; Maka 12.38-40; Luke 20.45-47) \p \v 37 Ego pa liguna sa beto paranga vei inara i Jisu, sa sa sorua kai Parese sisa ko mi lao teteku tavitia isa sau. Ko sa lao tugu pa ruma tana si Jisu, ko sa teteku tavitia. \v 38 Ba sa gabara sa na Parese api totonai sa batia sake loqa lima mai beto sa teteku si Jisu. \p \v 39 Ko pira saunia na Bangara sisa, <> sau si Jisu. \p \v 45 Poni sa paranga laoa kame ira qai vavaivagigalainia na Vavanau sisa, <> sau. \p \v 46 Poni sa pira sau si Jisu, < sau. \v 50 Ko inara sa vei sa kode mina tagorenia tugu na sasae tinoni kopira sa na vinakilasa lavata pa ginuana qai tavamate ira na tinoni kokorotai tonai vei sa roitinia na kasia gusu na Tamasa. \v 51 Ko sa podalai tugu pa vamatena i Ebolo ko sa kamu ti Zakarae isa sa tavamate pa leo ruma zelepade, pa vaikorapaidi na lose tabuna beto na ia vavavakukuvuna. E! Ma poja vatalenigou ara sagou: ira na sasae tinoni kopira sa mai gosoroni vinakilasa! \p \v 52 Mu takulangagamiu sagou qu vavaivagigalainia na Vavanau! Ura qu teku palea agou sa na viduluna na atakamana sa tome lao pa gigigalaina na Tamasa. Ko mekamiu ba quke tomea tugu, beto qu suquturia tugu agou sira qai korapa popodeke lao tome ketakoi,>> sau si Jisu. \p \v 53 Totonai sa taloa pa ia isa si Jisu sa qai podalai kanai ira qai vaivagigalainia na Vavanau beto ira na Parese sisa, ko qai nanasa jujukunia isa sira na veveidi soku sakasava vei ko mi paparanga sisa qarigu. \v 54 Ira qai kole gu doro kopunia sisa ko mai doro poai ketakoi mina paranga vaselaniria isa kaki paranga qarigu. \c 12 \s Na Vabalauna na Toa Vavabata Seseke \r (Matiu 10.26-27) \p \v 1 Ego totonai sa qai vavaikamu lao tana sa na minete tinoni. Na soku tina sira qai vaikamu lao ko qai korapa vavaitete kakale tu mekadi, sa sa paranga momoeria i Jisu sira na ona sepele, <> sau si Jisu. \s Isa sa Pada Muna Matagutunia \r (Matiu 10.28-31) \p \v 4 <> lani sa pa paranga Qiriki na <>. Pa Qehena sa na isongona na lolomo pa peguruna pa Jerusalema, ketakoi qai gogona pale nyanyao na ikika beto qai vatoni iku na rane na bongi ko na iku sa toa laona gu doru totoso. Pa Vinaego Koregana sa pa heli na ia qai lao ira qai gosoria na vinakilasa tana Tamasa.\ft*\f* Na sosotona sapi ko isa sa mu matagutunia agou! \p \v 6 Na tagigilana sa na laodi ka lima pitikole sa karu memeka pene gu! Ba kepore kame ira sa sa roqu mumania na Tamasa. \v 7 Goto agou sa na vurungumiu gu pa batumiu ba sa tei gigila betoriaona tu na anyedi na Tamasa. Ko sa vei sa muke matagutu. Ura agou sa qu poreveveina jolaniria joa ngavulu pitikole!>> sau si Jisu. \s Ira qai Vaqatania beto ira qaike Tavaraguania na Karisito \r (Matiu 10.32-33; 12.32; 10.19-20) \p \v 8 <> sau si Jisu. \s Na Vavakato Vavapadana na Tinoni Isisongona beto na Duduvilina \p \v 13 Ego kai tinoni pa vaikamu minete tinoni sa pira saunia si Jisu, <> saunia. \p \v 14 Poni sa pira saunia i Jisu sisa, <> saunia. \v 15 Beto sa pira sauniria i Jisu sira doru, <> sau. \p \v 16 Beto sa pojaniria sa na vavakato vavapada api: < sau. \p \v 18 Beto pira sau, \v 19 Beto sa pira mana paranga veinisiu mekaqu, managunisiu,>> sau sa na tinoni isisongo. \p \v 20 Ba pira saunia na Tamasa sisa, <> saunia. \p \v 21 <> sau si Jisu. \s Totoravusia na Tamasa \r (Matiu 6.25-34) \p \v 22 Beto sa pira sauniria i Jisu sira na ona sepele, <> sau si Jisu. \s Ira na Isisongo pa Noka \r (Matiu 6.19-21) \p \v 32 <> sau si Jisu. \s Ira na Nabulu qai Suvere Gegele Doru Totoso \r (Matiu 24.45-51) \p \v 35 <> sau si Jisu. \p \v 41 Poni pira sau si Pita, <> sau. \p \v 42 Poni pira sau sa na Bangara, < biu, ko bi podalai mamaja lalameniria sira na nabulu marene beto na nabulu rereko, beto bi kokole gu ngongoja vapopotegana beto bi kole bubuku vadidigerenia gu, \v 46 poni sa totonai mina korapa gu roiti vei isa inara pa rane na totoso sake rove veinia mina mule na ona bangara, sa kode mina mule kamu sa na bangara tana nabulu isa. Kode mina vakilasa vatalea na bangara sisa, beto mina gona laonia tadira qaike vakepore sosotoa na Tamasa. \p \v 47 Ko na nabulu sa gigilaiona sisa vei sa nyoroguania na ona bangara ba sake vanaqiti beto sake roitinia sisa vei sa nyoroguania nona bangara, sa mina tapipiqolo vatale sisa. \v 48 Goto na nabulu sake gigilai na manugu sa nyoroguania na ona bangara, ko sa roitinia sisa bi boka tapiqolonia, sa kode minake loka neqina sa na piqolo mina tekua isa. Ba isa sa ia vakukubo vania na Tamasa ko mina kopuniria, sa na kukubo tugu sa sa nyoguania ko mina vaiiania na tinoni isa. Ko isa sa taiania na sokuna sa kode na sokuna tugu sa mai tepania ira na tinoni sisa,>> sau si Jisu. \s Nake Bule goto ba Vaipikatai tu \r (Matiu 10.34-36) \p \v 49 <> sau si Jisu. \s Mu Doro Pikatia na Totoso \r (Matiu 16.2-3) \p \v 54 Beto sa paranga laoria i Jisu sira na minete tinoni, < qugu, poni sa okoro tugu sa neqa. \v 55 Beto isa tugu qu turu bata lao vei pa suvu tapo ko qu vagigilai na gava sa raja keta pa kale merimiu, sa qu paranga sagou, qugu, poni sa dadanga tugu sa neqa. \v 56 Na tinoni vavabata sesekemiu sagou! Qu boka doro gigalia agou sa na rijodi beto na kanokodi na peso beto na vavagalo eqa, ba ai sa vei ko quke boka tu doro gigilai agou sa na roiti sa roitiniria na Tamasa pa totoso api?>> sau si Jisu. \s Mu Bulea na Mua Kana \r (Matiu 5.25-26) \p \v 57 <> sau si Jisu. \c 13 \s Munake Gabala Loaria Na Miu Sela sa Muna Mate \p \v 1 Ego pa totoso isa sa qai lao vavakatonia ira kaki tinoni tai Jisu sa na veveidi kaki tinoni Qalili i Paelati sa vamateria ko sa qairi vaisomanainiria na dia vavakukuvu sa na orungudi. \v 2 Poni sa oeria i Jisu sira, pira sauniria, <> sau sisa. \p \v 6 Beto sa sa pojaniria i Jisu sa na vavakato vavapada api: < sau. \p \v 8 Ba sa oea ko sa paranga sa nona tinoni roiti pa inuma, sau sa na tinoni isa,>> sau si Jisu. \s Sa Salania i Jisu pa Rane Minere sa na Rereko sa Poguru \p \v 10 Kai rane Minere sa kole vaivagigalai pa kai ruma vavaikamuna si Jisu. \v 11 Korapa ketakoi sa kai rereko sa varajania na tomate ikikerena ko sa mo manogavesu aoro, ko sa poguru ko sake boka turu vatuvisi vatale. \v 12 Totonai sa batia i Jisu sisa, sa sa kuku tekua ko pira saunia, <> sau sisa, \v 13 beto sa vaoponia na limana isa sa na rereko. Isa tugu sa vei isa sa sake ruavo tugu turu vatuvisi liguona gu sisa, ko sa vatarasaea isa sa na Tamasa. \p \v 14 Ba na kuta tinoni mamata pa ruma vavaikamuna sa sa tagigirinia sa na veveina sa salana tinoni pa rane Minere si Jisu, ko pira sauniria sira na tinoni, <> sau. \p \v 15 Poni sa oea na Bangara sisa, pira saunia, <> sau sisa. \p \v 17 Totonai sa paranga bei veiniria i Jisu inara sa qai kea sira qai kanai isa, goto ira doru tinoni sa qai qera jolaniria sira na sakasava vaivagabaradi sa roitiniria isa. \s Na Vavakato Vavapadana na Kiko Masitadi beto na Vavakovuruni Palava \r (Matiu 13.31-33; Maka 4.30-32) \p \v 18 Ego ko sa nanasaria i Jisu sira, <> sau sisa. \p \v 20 Beto sa pira mule sau i Jisu, <> sau sisa. \s Na Atakamana Ngijupuna \r (Matiu 7.13-14, 21-23) \p \v 22 Ego sa rerege lao vei pa gugusu lavatadi beto na ikiketedi si Jisu ko sa kole vavaivagigalai tadira na tinoni, totonai sa korapa jola gore vei pa Jerusalema. \v 23 Totonai sa kame ira sa sa nanasia sisa, <> saunia. \p Poni sa pira sauniria i Jisu sira na tinoni, \v 24 < munagu. \p Ba tonai mina oe votu sisa, minagu. \p \v 26 Tonai sa kode pira munagu sagou, munagu. \p \v 27 Ba mina paranga sisa, pira minagunigou, minagunigou isa. \p \v 28 Ko ketakoi muna lukana uui beto mina ngingisi tu na livomiu sagou, totonai muna batiria ira Ebarahami, i Aisake, i Jekopi, beto ira doru tinoni kokorotai pa leona na binangara tana Tamasa, goto agou mekamiu sa muna tavakole pale pa peguru. \v 29 Beto ko ira na tinoni mai lame vei pa doru eqa pa made uquna na kasia gusu sa mai tome, ko mai somana teteku pa vavolo pa binangara tana Tamasa. \v 30 Ko ira qai liligu sa mai momoe, goto ira qai momoe sa mai liligu,>> sau si Jisu. \s Sa Roroqua i Jisu sa na Gugusu Jerusalema \r (Matiu 23.37-39) \p \v 31 Ego pa totoso tugu isa sa qai lao parangia ira kaki Parese si Jisu, pira qarigu, <> qarigunia. \p \v 32 Poni pira sauniria i Jisu, < mugunia. \v 33 Ba jongana, mana jokelia na qua rerege lao pa Jerusalema sara pa ngeni, vuka ko risa, ura nake pa goto eqa goto pa Jerusalema gu sa na mamatena tana tinoni kokorotai. \p \v 34 Kei, Jerusalema, Jerusalema! Agou na tinoni pa Jerusalema qu vai vamateria na tinoni kokorotai beto qu buti tariniria na patu sira sa garunu laoniria na Tamasa tamugou! Kubo totoso sa qa nyogua teku vaikamunigou, ba veinigou na kokorako sa vaonguria na boko tuna pa babanana ko sa kopuniria qau, ba quke vamalumusiu tugu ko ba veinigou. \v 35 Ko inara sa vei sa, mina taloa pale ko mina ivulu gogoe sa na miu ruma zelepade. Ma poja sosotonigou ara sagou: munake isongo batisiu ara sagou, tinganai mina kamu na totoso muna paranga vei pira, munagu,>> sau si Jisu. \c 14 \s Sa Salania i Jisu sa kai Tinoni sa Mo \p \v 1 Ego pa kai rane Minere totonai sa lao teteku pa ruma tana kai iviva tadira na Parese si Jisu, sa qai kole dodoro kokopunia ira na tinoni sisa. \v 2 Ko sa korapa ketakoi pa moena i Jisu sa kai tinoni sa varajania na mo ko sa pupugele na nenena na limana. \v 3 Poni sa nanasa laoria i Jisu sira na tinoni qai vavaivagigalainia na Vavanau beto ko ira na Parese, <> sauniria. \v 4 Ba qaike vagala sira. Poni sa aru tekua i Jisu sa na limana na tinoni sa mo ko sa salania, beto sa vamule riua. \p \v 5 Beto sa pira sauniria, <> sau si Jisu. \v 6 Ba qaike boka oea ira sa na nanasa tana. \s Na Vaiketai beto na Vinalavata \p \v 7 Ego sa tei doro poaria tu i Jisu sira kaki tinoni qai tasoru sa qai vivileria na totoqodi poreveveidi pa totoso teteku, ko sa parangaria sira, \v 8 < minagunigo. Ko tonai sa kode muna kea sao beto muna gore toqoa ao sa na totoqona tadira kepore veveidi. \v 10 Goto tonai bu tasoru sao sa mu lao toqo pa totoqona bebetona kepore veveina. Ko totonai mina lame sa na tinoni sa sorugo sa kode pira mina paranga veinigo, kode minagunigo. Pa totoso tu isa sa muna tavaporeveveina pa moedi ira doru qai tasoru sao. \v 11 Ura na tinoni sa vavalavata mulenia mekana sa kode mina vakeai tugu na Tamasa, goto isa sa vaikete mulenia mekana sa kode mina valavatia tugu na Tamasa,>> sau si Jisu. \p \v 12 Beto sa sa parangia i Jisu sa na tinoni sa sorua isa, <> sau si Jisu. \s Na Vavakato Vavapadana na Vavolo Lavata \r (Matiu 22.1-10) \p \v 15 Ego ko totonai sa nongoria kame ira qai somana teteku pa tevolo sa na paranga pira, sa paranga laoia isa si Jisu, <> sau. \p \v 16 Poni sa oea i Jisu sisa, < sau. \p \v 18 Ba qai okoto podalai gogona vapele sira doru. Pira sau sa na tinoni momoe, sau. \p \v 19 Beto kai goto sa pira sau, sau. \p \v 20 Beto kame mule sa pira sau, sau. \p \v 21 Poni sa muleona gu sa na nabulu ko sa lao vavakato vania nona bangara sa na veveidi doru paranga qai pojaria ira. Ko sa tagigiri vivikerenia sa na bangara sa roitinia na vavolo, ko pira saunia sa nona nabulu, sau. \p \v 22 Pa liguna sa roitinia sisa vei sa garununia nona bangara poni sa mule kamu sa na nabulu, ko pira sau, sau sa na nabulu. \p \v 23 Poni sa pira saunia na bangara sa na ona nabulu, sau sa na tinoni isa,>> sau si Jisu. \s Na Laona na Tutina i Jisu \r (Matiu 10.37-38) \p \v 25 Ego totonai sa korapa lalaona si Jisu sa kai minete tinoni lavata sa tuti laoa, poni sa balinga mule sisa, ko pira sau, \v 26 < kode marigunigo ira. \p \v 31 Ko mu nongoria mule api ko! Na bangara sa isongia ka manogaputa tina tinoni vaipera gu ba sa nyogua rajai sa kai goto bangara sa isongia ka rabeteputa tina tinoni vaipera, sa mina toqo mai ko mina roroqu vatale mai tu sisa. Mina roroqu vatale ko vei mina bokaona talea isa sa na bangara poni ba dai. \v 32 Ko vei mina gigilai minake boka sisa sa mina garunu valaoria sira kaki ona tinoni pogoso nongoro ko mai lao gogosoria sa na bangara neqina totonai sa korapa pa souna tu isa, ko mina tepai isa sa na bule. \v 33 Ko agou sa kai muqisi podeke tugu. Inara sa vei ko mu doro vatalea sa na pore laona na tutiqu ara beto mu tutisiu. Ura kepore kai tinoni agou sa mina boka na qua sepele vei minake boka loa betoria isa sa doru ona sakasava sa isongoria,>> sau si Jisu. \s Na Solo sa Maragutu na Lilingina \r (Matiu 5.13; Maka 9.50) \p \v 34 <> sau si Jisu. \c 15 \s Na Sipi Mumana \r (Matiu 18.12-14) \p \v 1 Ego ko qai kanoko lao tai Jisu sira na soku tinoni teteku takisi beto ko ira na tinoni seladi, ko mai nonongorodia tana qarigu. \v 2 Poni qai podalai ququminia ira qai vaivagigalainia na Vavanau beto ira na Parese sisa, pira qarigu, <> qarigu. \p \v 3 Poni sa pojaniria i Jisu sa na vavakato vavapada api, pira sau, \v 4 < sau. \p \v 7 Ma pojanigou ara sa kai muqisi podeke puputa vei inara sa na qeqera pa noka sa votunia na gabala mulena kai tinoni selana sa mina jolania na qeqera sa votunia ira ka siangavulu sia tinoni tuvisidi nake padadi ko mai gabala mule,>> sau si Jisu. \s Na Poata Mumana \p \v 8 < sau sisa. \p \v 10 Ma poja vatalenigou ara, kai muqisi podeke vei tugu isa sa ira na mateana tana Tamasa sa qai qeqera tonai sa gabala mule kai tinoni selana,>> sau si Jisu. \s Ira Karu Koburu Mumadi \p \v 11 < sau. Poni sa okoto pikata vaniria na tamadi tadira karu tuna marene sira na ona isisongo. \p \v 13 Ego sa jola gu ka vivisa rane sa sa vavainiria na koburu marene pa ligu api sira doru ona sakasava, ko sa tekuniria na poata, beto sa sa taloa riu pa kai gugusu pa souna. Ketakoi sa lao vanyanyala paleria isa pa toa ikikeredi sira doru ona poata. \v 14 Totonai sa vabetoria isa sira doru vei sa isongoria, sa sa kamu pa gugusu isa sa kai songe lavata, ko sa kepore kai sa bi boka toania sisa. \v 15 Ko sa lao tepa roiti tana kai tinoni pa gugusu isa, poni sa garunia na tinoni isa ko sa lao kopu vania na ona borogo. \v 16 Sa vaivasevi ko sa kole dodoro nyonyoroguaniria tugu isa sira na gagani tadira na borogo, ba kepore kai tinoni bi iani gagani. \p \v 17 Ko totonai sa roqu kamua isa sa na roroqu tavagigala, poni pira sau, sau. \v 20 Ko sa gasa turu ko sa taloa mule lao tana tamana sisa. \p Ba totonai sa oqoro tata kamua na ruma isa sa sa dogoro vaia na tamana, ko sa roroqu vivitigia sisa, ko sa abutu lao borua beto sa aoa sa na tuna. \p \v 21 Poni sa pira sau sa na tuna, sau. \p \v 22 Ba sa kuku tekuria na tamana sira na ona nabulu, sau. Ko qai podalai roitinia ira sa na vavolo qeqera. \p \v 25 Ego totonai sa korapa tu pa inuma sa na tuna marene pa moa. Ko totonai sa mule ko sa tata kamu pa ruma, sa sa nongoria sa na mimike beto na pepeka. \v 26 Poni sa kuku tekua isa sa kai nabulu ko sa nanasia, saunia. \p \v 27 Poni pira sau sa na nabulu, saunia. \p \v 28 Ba sa tagigiri sa na tuna pa moa, ko sa daiona tome pa ruma. Poni sa votu sa na tamana ko sa mamana totokai ko mi tome saunia. \v 29 Ba sa oea sa na tamana, sau sisa. \p \v 31 Poni pira saunia na tamana sisa, sau.>> \c 16 \s Na Vavakato Vavapadana Na Nabulu Ikikerena \p \v 1 Ego sa paranga laoria i Jisu sira na ona sepele: < saunia. \p \v 3 Poni sa kole roroqu mekana sa na nabulu kopu, sau. \p \v 5 Ko sa kuku memeka vakamuria isa sira na tinoni qai oqoro tabaria na dia lilipu tana ona bangara. Sa nanasia isa sa na tinoni momoe, saunia. \p \v 6 Poni pira sau sa na tinoni isa, sau. \p Poni sa paranga sa na nabulu tinoni kopu, sau sisa. \p \v 7 Beto sa nanasia mule sa kame, saunia. \p Poni sa paranga sa na tinoni, sau. \p Poni sa paranga sa na nabulu kopu, saunia. \p \v 8 Ko sa doro valavatia na bangara sa na nabulu sesekena api. Ura sa doro momoe laoa na totoso vuka risa sisa, ko sa vatanania na ona toa mekana. Ira na tinoni pa kasia gusu api sa qai tavagigala jolaniria ira na tinoni tana kabere pa rorove vevei inara. \v 9 Inara sa vei ko ma pojanigou ara sagou: mu vaiianiria sira na miu isisongo pa peso ko mi pore miu baere, ko tonai mina beto pudala poni sa mai vatogagou pa gusu kole jolana. \p \v 10 Isa sa tarange pa kopudi na sakasava ikikete sa mina tarange tugu pa kopudi na sakasava lalavata; goto isa sake tarange pa kopudi na sakasava ikikete sa minake tarange tugu pa kopudi na sakasava lalavata. \v 11 Vei muneke tarange sagou pa kopudi na isisongo pa peso, sa i sei mina rangegou ko mina vakopunigou na isisongo sosoto? \v 12 Ko vei munake tarange sagou pa kopuna na isisongo tana goto tinoni, sa i sei mina rangegou ko mina vakopunigou sira na miu isisongo mekamiu? \p \v 13 Kepore kai nabulu mina boka mekarai nabuluniria sa karu bangara. Kode kame minake tavaraguania goto kame sa mina roroqua; kode mina valavatia kame goto kame mina vakepore veveinai. Ko munake boka mekarai nabuluniria agou sa na Tamasa beto na isisongo,>> sau si Jisu. \s Kaki Vaivagigalai ti Jisu \r (Matiu 11.12-13) \p \v 14 Ego totonai qai nongoria ira na Parese sa vei inara sa qai kole vavaledenia ira si Jisu, ura na gagale bulo poata sira. \v 15 Poni pira sauniria i Jisu sira, <> sau si Jisu. \s Na Tinoni Isisongo beto i Lazarasi \p \v 19 < sau. \p \v 25 Poni pira sau si Ebarahami, sau. \p \v 27 Poni pira sau sa na tinoni isisongo, sau. \p \v 29 Poni sa paranga si Ebarahami, sau sisa. \p \v 30 Poni pira sau sa na tinoni isisongo, sau sisa. \p \v 31 Poni pira sau si Ebarahami, sau,>> sau si Jisu. \c 17 \s Na Sela, na Rarange beto na Roiti tana Nabulu \r (Matiu 18.6-7, 21-22; Maka 9.42) \p \v 1 Ego sa paranga laoria na ona sepele si Jisu, < biu, sa muna taleosonia tugu,>> sau si Jisu. \p \v 5 Poni pira qarigunia na Bangara sira na tinoni tagarunudi, <> qarigu sira. \p \v 6 Poni sa oeria na Bangara, < bugunia, sa kode mina nongorogou gu. \p \v 7 Bi kame agou sa bi koleona kai ona pinausu sa kole varoitiria ira na manugu qai ragatia na piki pa inuma babi kole kopuniria na sipi, ko bi beto roiti sisa ko bi mule pa ruma, sa ai sa vei? Kode mina pojania isa sisa ko mi teteku mai minagunia? \v 8 Dai, kode minake vei ke! Kode pira tu mina poja veinia mule isa sa nona nabulu isa, kode minagunia. \v 9 Ai sa vei sa boka paranga jongana laoa tu isa sa na pinausu ura sa vatabea sa na garunu ta ona bangara? Dai! \v 10 Kai muqisi podeke vei gu isa sagou. Totonai tu muna vaokotoria agou sira doru roiti qu tagarununiria, sa pira gu muna paranga vei, munagu gu,>> sau si Jisu. \s I Jisu sa Salanaria ka Manogaputa Tinoni Popoqudi \p \v 11 Ego totonai sa korapa rererege sae pa Jerusalema si Jisu, sa sa rerege tutia isa sa na vaivoloso pikata gugugusu pa Sameria beto pa Qalili. \v 12 Totonai sa korapa lao tome sisa pa kai gugusu, sa qai lao gosoria ira ka manogaputa tinoni popoqudi sisa. Qai turu pa souna sira, \v 13 ko qai kukuku uui vei pira, <> qarigu. \p \v 14 Poni sa batiria i Jisu, ko sa pira sauniria, <> sau sisa. Totonai qai korapa lalaodia ira, poni sa qai tataloso valioso gu sira. \p \v 15 Totonai sa gigila kamua kame ira ka manoga sa sa tei tasalana tu sisa, sa sa mule lao tai Jisu sisa, sa vevela vatarasaea isa sa na Tamasa. \v 16 Ko sa lao toqo sori tutungu pa nenena i Jisu sisa, ko sa paranga jongana lao tana. (Na tinoni Sameria sa na tinoni isa.) \p \v 17 Poni sa paranga si Jisu, pira sau, <> sau sisa. \v 19 Beto sa pira saunia i Jisu sa na tinoni isa, <> sau sisa. \s Na Lamena na Binangara tana Tamasa \r (Matiu 24.23-28, 37-41) \p \v 20 Ego kaki ira na Parese sa qai nanasania i Jisu sa na totoso mina lame na binangara tana Tamasa. Poni pira sauniria i Jisu, < babi biu. Ura na binangara tana Tamasa sa korapa gu pa vaikorapaimiu agou,>> sau si Jisu. \p \v 22 Beto sa pira sauniria ira na ona sepele, < babi marigu. Ba kita mu mulongo votu lao tutiria. \v 24 Sa kai muqisi podeke vei na kapi sa malara pa noka podalai pa kai kalena ko sa lao pa kai kalena, kode inara mina vei sa na rane tana Tuna na Tinoni. \v 25 Ba momoe sa mina kole gosororia soku vitigi mai tu sisa, beto mina takilu pale mai tadira na sasae tinoni kopira. \p \v 26 Mina vei na rane pa totoso tai Noa sa na rane tana Tuna na Tinoni. \v 27 Qai kole tetekudia na bukugadia sira doru tinoni, beto ira na marene na rereko sa qai vavaialava ko tinganai sa kamu na rane sa tome pa aka i Noa, ko sa gore na nyoro ko sa vamate betoria sira doru. \v 28 Ko kode mina vei mutugu sa taroiti pa totoso ti Loti, qai kole tetekudia na bukudia, qai kole vavaidia beto qai vavainiria na dia sakasava, qai kole umumadia beto qai kole roroitidia ruma. \v 29 Isa tugu na rane sa taloa pa Sodomo i Loti sa sa gore sa na iku beto na patu kikilavadi sa qai okoro lagere vei pa noka, ko sa vamate betoria sira doru. \v 30 Ko mina kai muqisi podeke vei inara sa na rane bola votu lame tana Tuna na Tinoni. \p \v 31 Pana rane isa sa na tinoni sa korapa pa nare ruma sa minake gore qaqiriria na ona sakasava pa leo ruma. Kai muqisi podeke vei tugu isa mina korapa pa inuma sa minake pavu gabala mule pa nona ruma. \v 32 Mu roqu vakoititia na maqotana i Loti ko! \v 33 Na tinoni sa rabekia na ona toa sa kode mina saivia tugu, goto na tinoni sake rabekia na ona toa sa mina taalo. \v 34 Ma pojanigou, pa bongina tugu isa sa karu tinoni sa mai korapa kole vaikamudia pa kai lovu; kame sa mina tateku variu, kame mina taloa pale. \v 35 Karu rereko sa mai korapa mekarai kijagadia; kame ira karu sa mina tateku variu, kame mina taloa pale. \v 36 Karu tinoni sa mai roiti vaikamu pa inuma pa rane isa; kame ira karu sa mina tateku variu, goto kame mina taloa pale,>> sau si Jisu. \p \v 37 Poni qai nanasia ira ka visa ona sepele sisa, <> qarigu. \p Poni sa oeria i Jisu, Ketakoi sa kole kai kokobu manugu matena sa kode mai vavaikamu ketakoi sira na nyae,\f + \fr 17.37 \fr*\ft Na nyae babi kai manugu sa vei na jako ko sa boboka gagani nyabo babi na tini kokobu tinoni.\ft*\f* sau si Jisu. \c 18 \s Na Naboko beto na Tinoni Vaipitu Ikikerena \p \v 1 Ego beto sa sa pojai mule i Jisu tadira na ona sepele sa kai vavakato vavapada ko mi vagigalairia ko maike munyala pa vavara goto mai vavara laodia gu sau. Ko pira sauniria, \v 2 < sau. \p \v 4 Na sovaina jola sa sa daiona sa na tinoni vaipitu api. Ba liligu tu beto sa sa roroqu mekana sa na tinoni vaipitu api, pira sau, sau sa na tino vaipitu,>> sau si Jisu. \p \v 6 Beto pira sau sa na Bangara, <> sau si Jisu. \s Na Vavakato Vavapadadi na Parese beto na Tinoni Teteku Takisi \p \v 9 Beto sa pojaniria mule i Jisu ira kaki qai range muleniria na dia toa tuvisidi beto qai dodoro vagoreria ira na goto tinoni sa na vavakato vavapada api, \v 10 pira sau, < sau sisa. \p \v 13 Goto na tinoni teteku takisi sa sa turu pa souna tu ko sa pangaga enga sae pa noka, goto sa kole popoaria pa ona takulanga sa na raraqona, beto pira sa vavara vei, sau sisa. \p \v 14 Ma pojanigou ara: na tino teteku takisi tu api, nake Parese, sa sa taleoso ko sa tuvisi pa dodoro tana Tamasa beto sa sa mule laona pa ona ruma sisa. Ura na tinoni sa vavalavata mulenia mekana sa mina tavagore, ba na tinoni sa vaikete mulenia mekana sa mina tavalavata,>> sau si Jisu. \s I Jisu sa Mananiria ira na Koburu Ikikete \r (Matiu 19.13-15; Maka 10.13-16) \p \v 15 Ego qai toni laoniria tana na tudia ikikete sira kaki tinoni, ko mi vaoponiria na limana isa ko mi mananiria qarigu. Tonai qai batiria ira na sepele qai roiti vei inara sa qai tokeria sira. \v 16 Ba sa kuku tekuria i Jisu sira na koburu ikikete ko sa parangaria, <> sau si Jisu. \s Na Tinoni Isisongo sa Nyoguania na Toa Jola \r (Matiu 19.16-30; Maka 10.17-31) \p \v 18 Ego sa lame tai Jisu sa kai tinoni mamata tadira na Jiu, ko sa nanasa vei pira, <> sau. \p \v 19 Poni sa pira saunia i Jisu sisa, < \x - \xo 18.20 \xo*\xt Votu 20.12; Vavanau 5.16-20.\xt*\x*qarigu,>> sau si Jisu. \p \v 21 Poni pira sau sa na tinoni api, <> sau. \p \v 22 Tonai sa nongoria i Jisu inara sa paranga vei isa sa sa parangia sa na tinoni isa, <> sau sisa. \p \v 23 Totonai sa nongoro veinia isa inara sa sa takulanga sisa, ura na tinoni isisongo sisa ko sa rabekeria nona isisongo. \v 24 Totonai sa dogoria i Jisu sa takulanga sa na tinoni isa sa sa paranga sisa, <> sau sisa. \p \v 26 Ira na tinoni qai nongoria sa vei inara sa qai nanasia sisa, <> qarigu. \p \v 27 Poni sa pira sauniria i Jisu, <> sau. \p \v 28 Beto pira sau si Pita, <> sau sisa. \p \v 29 Poni sa pira sauniria i Jisu, <> sau si Jisu. \s Na Vinaue Totoso sa Pojai i Jisu sa na ona Mate \r (Matiu 20.17-19; Maka 10.32-34) \p \v 31 Ego sa toni kaleniria i Jisu sira na ona sepele beto sa pira sauniria, <> sau si Jisu. \p \v 34 Ba qaike boka vakaberia ira na sepele sira doru ginugua pira. Ura sa tavapae tadira sa na ginuadi ira na ona paranga pira, ko qaike gigilai sisa vei sa pojai i Jisu. \s I Jisu sa Salania kai Tinoni Leqana \r (Matiu 20.29-34; Maka 10.46-52) \p \v 35 Ego totonai sa tata lao kamu pa Jeriko si Jisu, sa sa korapa toqo tetepaona pa kekete soana sa kai tinoni leleqana. \v 36 Ko totonai sa nongororia na rerege joladi ira na minete tinoni poni sa sa nanasaria na savagana beka sa podo api sau. \p \v 37 Poni qai ule vania, <> qarigunia. \p \v 38 Ura ko sa kuku vevela sisa, <> sau. \p \v 39 Ba qai paranga susuqutia na vanogotia ira na tinoni qai momoe sisa. Ba tonai sa sa vavivai mutu iapeki sa na kuku, <> sau. \p \v 40 Poni sa turu noso si Jisu, sa pojaniria ko mai toni lamenia tana sa na tinoni leqana sau. Ko totonai sa tata lao tana sa sa nanasia i Jisu sisa, \v 41 <> saunia. \p Poni sa pira sau sa na tinoni leleqana, <> sau. \p \v 42 Poni sa pira saunia i Jisu sisa, <> sau si Jisu. \v 43 Poni sake ruavo tugu babata sa na tinoni isa, ko sa rerege tututiona ti Jisu beto sa kole paranga jongana na vatarasaea na Tamasa sisa. Ko ira na minete tinoni qai batia sa vei inara sa qai vatarasaea ira doru sa na Tamasa. \c 19 \s I Jisu Sa Gosoria I Zakia \p \v 1 Ego sa kamu pa Jeriko si Jisu, ko sa rerege jola lao vei ketakoi. \v 2 Sa korapa suvereona tugu ketakoi sa kai tinoni na isongona i Zakia. Na tinoni lavata tadira na tinoni teteku takisi, ko na tinoni isisongo sisa. \v 3 Sa kole nyonyogua dogoria isa ai veveina si Jisu, ba na tinoni papapakana gu sisa beto ko qai mota jola sira na tinoni, ko sake boka batia si Jisu. \v 4 Ko sa abutu momoe lao pa moena na puku tinoni ko sa soqolo kaiti kesai isa sa kai gou sikamoa ko mi boka batia si Jisu sau, ura kode ketakoi sa mina jola vei isa. \p \v 5 Totonai sa kamua i Jisu sa na ia isa sa sa enga sae ko pira saunia si Zakia, <> sau sisa. \v 6 Isa tugu sa paranga vei ina i Jisu poni sa sake ruavo tugu na gorena si Zakia, ko sa vakamu vatalea pa ona ruma si Jisu beto sa qera sisa. \p \v 7 Totonai qai batia ira na tinoni sa vei inara, sa qai ququminia ira si Jisu, pira qarigu, <> qarigu. \v 8 Ba sa turu si Zakia, ko pira saunia sa na Bangara, <> sau sisa. \p \v 9 Poni sa pira saunia i Jisu sisa, <> sau si Jisu. \s Na Vavakato Vavapadadi na Manoga Puku Poata \r (Matiu 25.14-30) \p \v 11 Totonai qai korapa vainongoronia ira na tinoni sa na paranga api, sa sa ule vaniria mule isa sa kai vavakato vavapada api. Ura sa tata kamu gu pa Jerusalema si Jisu, ko qai roroqua ira sa palu sa tata sosoto gu sa na totoso mina votu tadira sa na binangara tana Tamasa qarigu. \v 12 Ko sa pira sau sisa, <>. Na mina sa na padana na tabara kue popu.\ft*\f* beto pira sauniria, sauniria. \p \v 14 Ego, ko sa taloa riu sisa, ba ira na tinoni pa nona gugusu sa qaike tavaraguania sisa, ko qai garunu vatuti laonia na paranga sa na bangara pa gugusu isa, pira qarigu, qarigu. \p \v 15 Ba sa tavabangara tugu sa na tinoni isa ko totonai sa mule kamu sa sa kukuria sira na ona nabulu, ko mi dogororia sira na vuadi na poata sa ianiria sau. \p \v 16 Ego ko sa tome sa na nabulu momoe, ko sa paranga, sau. \p \v 17 sau sa nona bangara. \p \v 18 Beto sa sa tome lao mule sa na nabulu vinarua, ko pira sau, sau. \p \v 19 Poni sa paranga sa na bangara, sau sisa. \p \v 20 Beto isa sa sa tome mule sa kai nabulu, ko sa paranga, sau sisa. \p \v 22 Poni pira sau sa na bangara, sau sa nona bangara. \p \v 24 Beto pira sauniria na bangara sira qai kole turu ketakoi, sau sisa. \p \v 25 Ba pira qarigunia ira sisa, qarigu sira. \p \v 26 Poni pira sauniria na bangara, sau sa na tinoni isa,>> sau si Jisu. \s Sa Tome pa Jerusalema vei Kai Varene si Jisu \r (Matiu 21.1-11; Maka 11.1-11; Jone 12.12-19) \p \v 28 Totonai sa poja betoa i Jisu sa na vavakato vavapada api, sa qai taloa sae sira, ko sa rerege pa moedi ira na sepele sisa ko sa sae pa Jerusalema. \v 29 Tonai sa tata kamu pa Betipezi beto pa Betani, pa Kubo pa Olive, sa sa garunu momoe laoniria isa sira karu sepele, \v 30 pira sauniria, < minagunigou, sa pira munagunia, munagunia,>> sau si Jisu. \p \v 32 Ko qai taloa lao sira karu sepele, ko qai lao tugu batiria sira vei puputa tugu sa pojaniria i Jisu ira karu. \v 33 Ko totonai qai korapa ruvata tekua ira karu sa na tuni dongiki, sa qai lame nanasaria ira na tinoni poredia sira karu, <> qarigu. \p \v 34 Poni pira qarigu sira karu, <> qarigu. \p \v 35 Qai toni laonia tai Jisu sa na tuna na dongiki beto qai lovasa vamakelenia pa pokotona sa na dia poko, beto qai vakoia si Jisu. \v 36 Totonai sa korapa koi lao pa dongiki i Jisu, sa qai lovasaniria pa soana ira na tinoni sira na dia poko. \p \v 37 Totonai sa tata lao kamu pa Jerusalema si Jisu, pa soana gorena na Kubo pa Olive, sa na minete sepele tana sa qai podalai vevela vatarasaea sa na Tamasa ura qai qeraniria na roiti poreveveidi qai batiria. \v 38 Pira qarigu, \q1 Sa tamana sa na Bangara, \q2 isa sa lame pa isongona na Tamasa! \q1 Na bule sa kole pa noka \q2 beto mi tavalavata sa na Tamasa pa nulu,\x - \xo 19.38 \xo*\xt Kera Vinatarasae 118.26.\xt*\x* qarigu. \p \v 39 Kaki ira na Parese pa vaikamu tinoni pira qarigunia i Jisu, <> qarigu. \p \v 40 Poni sa oeria i Jisu, pira sauniria, <> sau sisa. \s I Jisu sa Lukania na Gusu pa Jerusalema \p \v 41 Totonai sa tata kamu pa Jerusalema si Jisu ko sa dogoro lao ko sa batia poni sa lukania. \v 42 Pira sau sisa, <> sau si Jisu. \s Sa Tomea i Jisu na Ruma Zelepade \r (Matiu 21.12-17; Maka 11.15-19; Jone 2.13-22) \p \v 45 Beto sa sa tome lao sisa pa kakabarena zelepade, ko sa adu vovotuniria sira qai korapa vavainiria na sakasava, \v 46 beto sa parangaria isa sira, <\x - \xo 19.46 \xo*\xt Aisea 56.7.\xt*\x* sau,>> sau sisa. \p \v 47 Ego ko na vaituti rane sa sa kole vavaivagigalai pa kakabarena zelepade si Jisu. Qai kole nyaqoa ira na kuta iama, ira qai vaivagigalainia na Vavanau beto ko ira na tinoni mamata tadira na tinoni Jiu sa na soana vei beto mai vamatea sisa qarigu. \v 48 Ba qaike boka batia sa kai soana ko bai boka roitinia, ura ira doru tinoni sa qai nyogua vivitigi ko mai nonongorodia pa paranga ti Jisu qarigu. \c 20 \s Na Nanasana na Neqi ti Jisu \r (Matiu 21.23-27; Maka 11.27-33) \p \v 1 Kai rane totonai sa korapa vaivagigalai beto sa taraenia na nongoro jongana tadira na tinoni pa kakabarena zelepade si Jisu, sa qai lao tana sira na kuta iama, ira qai vaivagigalainia na Vavanau, beto ira kaki tinoni mamata, \v 2 ko pira qarigu, <> qarigunia. \p \v 3 Poni sa oeria, pira sauniria, <> sau sisa. \p \v 5 Poni qai kole vaigonania mekadi sa na rorove, < tanagu, sa kode pira minagunigita, minagunigita. \v 6 Ba vei tana paranga, tanagu, sa kode mai buti tavurunigita na patu ira na minete tinoni pira. Ura ira doru sa qai vasosotoa sa kai tinoni kokorotai tugu tana Tamasa si Jone,>> qarigu. \p \v 7 Ko qai lao oe veinia gu pira, <> qarigu. \p \v 8 Poni sa pira sauniria i Jisu sira, <> sau si Jisu. \s Na Vavakato Vavapadadi ira na Tinoni Roiti pa Inuma Qurepi \r (Matiu 21.33-46; Maka 12.1-12) \p \v 9 Beto sa pojaniria mule i Jisu ira na tinoni sa na vavakato vavapada api: < sau sisa, ko sa valaoa. \p \v 14 Ba totonai qai batia ira na tinoni umuma sa na tuna marene isa, poni sa pira qai kole vaingodo vei mekadi, qarigu. \v 15 Ko qai lao gona votu lao palenia pa peguruna na inuma, ko qai vamatea sisa,>> sau si Jisu. \p <> sau si Jisu. \p Totonai qai nongoria ira na tinoni sa poja vei inara isa sa pira qarigu sira, <> qarigu sira. \p \v 17 Poni sa do tari vatotogasaria i Jisu sira, beto pira sau, <\x - \xo 20.17 \xo*\xt Kera Vinatarasae 118.22.\xt*\x*? \m \v 18 Isa sa vukelenia pa patu isa sa mina paleka talolomoto tugu, beto isa mina vukele takoa na patu isa sa mina muja vaavavuru veinia na kavu,>> sau si Jisu. \s Na Veveina na Tabara Takisi \r (Matiu 22.15-22; Maka 12.13-17) \p \v 19 Ira na kuta iama beto ira qai vaivagigalainia na Vavanau sa qai popodeke ko mai aru tamania si Jisu pa totoso tugu isa qarigu, ura qai gigilai ira sa na vavakato vavapada api sa sa jutu lamegei gu agei qarigu. Ba qaike boka aru tamania ira sisa, ura qai matagutuniria na tinoni. \v 20 Ko qai kole doro kopunia sa ai totoso ira mai boka tekua kai totoso jongana. Qai garunu golomoria ira sira kaki tinoni, ko mai lao paranga seseke kale mai vei na tinoni tuvisidi qarigu, beto mai podeke vagonai si Jisu pa kaki nanasa sesekedi ko mai boka teku valaoa sisa pa neqi tana qavuna ko mi tajutu qarigu. \v 21 Qai lao paranga vei pira sira na tinoni pira tai Jisu, <> qarigu. \p \v 23 Ba sa tei dogoro pururia tu i Jisu sa na dia nyonyorava ko pira sauniria sira, \v 24 Vabatinisiu moko sa kai poata? I sei na isumatana beto na isongona sa sa kole pa poata ina? sau sisa. \p <> qarigu. \p \v 25 Poni sa pira sauniria i Jisu sira, <> sau sisa. \v 26 Qai gabara jolania ira sa nona oe ko qaike vaqeu, beto ko qaike boka vavukelenia ira pa dia seseke sisa pa moedi ira na tinoni. \s Na Veveina na Turumule pa Mate \r (Matiu 22.23-33; Maka 12.18-27) \p \v 27 Ego qai lame tana sira kaki Sadusisi, ira qaike vasosotoa sa na veveina ira na tinoni matedi mai turu mule, ko pira qarigu, \v 28 <\x - \xo 20.28 \xo*\xt Vavanau 25.5.\xt*\x* sau. \v 29 Ego ko koledia sira ka vitu tamatasi marene. Na tugadi moa sa sa alavia kai rereko ba oqoro pore tuna beto sa mate. \v 30 Ko sa alava beia mutugu isa sa tuti tana pa moa sa na naboko isa, ba sa vei mutugu. \v 31 Poni sa teku beia mutugu na vinaue, ba sa vei mutugu. Ko qai okoto betodi tu sira ka vitu tamatasi, ba kepore beto tugu na tudia. \v 32 Pa liligu tu beto sa mate sa na rereko nanaboko. \v 33 Ego, ko pa rane mai turu mule ira qai mate sa kode i sei ira ka vitu aipira na maqotana sa na rereko api? Ura ira ka vitu doru sa qai alavia sisa!>> qarigu. \p \v 34 Poni sa pira sauniria i Jisu sira, <\x - \xo 20.37 \xo*\xt Votu 3.6, 15, 16.\xt*\x* sau sisa. \v 38 Ko na Tamasa tadira na tinoni toadi sisa, nake tadira na tinoni matedi. Ura tana Tamasa sa ira doru sa na toadi beto,>> sau si Jisu. \p \v 39 Poni qai oe sira kaki qai vaivagigalainia na Vavanau, pira qarigu, <> qarigu sira. \v 40 Ego pa liguna isa sa qai pangagania ko qaike tuma nanasa ligu mulea ira na tinoni sisa. \s Na Veveina na Karisito \r (Matiu 22.41-46; Maka 12.35-37) \p \v 41 Ego pira sauniria i Jisu sira, < qarigu? \v 42 Ba i Devita tugu mekana sa sa paranga vei pira pa buka Kera Vinatarasae, \q1 \x - \xo 20.43 \xo*\xt Kera Vinatarasae 110.1.\xt*\x* sau. \m \v 44 Ego sa kukunia na Bangara i Devita sa na Karisito, ba ai sa vei ko mina boka na tuna tu i Devita sisa?>> sau si Jisu. \s Na Vabalau ti Jisu na Veveidi ira qai Vaivagigalainia na Vavanau \r (Matiu 23.1-36; Maka 12.38-40; Luke 11.37-54) \p \v 45 Totonai qai korapa vainongoro ira doru tinoni poni sa pira sauniria i Jisu sira nona sepele, \v 46 <> sau si Jisu. \c 21 \s Na Vaivana Ikete tana Nanaboko \r (Maka 12.41-44) \p \v 1 Ego tonai sa dogoro laoria i Jisu sira na tinoni isisongo qai loloa poata pa vavakoleni poatana pa leo ruma zelepade, \v 2 sa sa batia isa sa kai nanaboko vavaivasevina sa lao loaria karu poata kopa ikete. \v 3 Poni pira sau sisa, <> sau si Jisu. \s Sa Korotonia i Jisu na Tajegarana na Zelepade \r (Matiu 24.1-2; Maka 13.1-2) \p \v 5 Totonai qai kole vavaivavakatonia ira kaki sepele sa na veveina na zelepade beto na veveina sa tavasari vababata jongania na patu poreveveidi beto ira na vaivana qai tavalao tana Tamasa, sa pira sau si Jisu, \v 6 <> sau sisa. \s Na Tapata Kode Mai Lame \r (Matiu 24.3-14; Maka 13.3-13) \p \v 7 Poni sa qai nanasia ira si Jisu, pira qarigu, <> qarigu sira. \p \v 8 Poni sa pira sau si Jisu, < marigu, beto kaki sa mai paranga, marigu. Ba kita mu mulongo tutiria. \p \v 9 Munake matagutu tonai muna nongoronia na nongorona na vaipera, beto na vavaipikataidi ko na okoto turu kaledia na gugusu. Ira na sakasava vevei inara sa kode mai gore votu mai tu, ba nake isa sa na vinabetona,>> sau sisa. \p \v 10 Beto sa parangaria isa sira, <> sau si Jisu. \s Na Jegarana na Gugusu Jerusalema \r (Matiu 24.15-21; Maka 13.14-19) \p \v 20 <> sau si Jisu. \s Na Lame tana Tuna na Tinoni \r (Matiu 24.29-31; Maka 13.24-27) \p \v 25 <> sau si Jisu. \s Na Vinagigila pa Gou Piqi \r (Matiu 24.32-35; Maka 13.28-31) \p \v 29 Beto sa sa pojaniria i Jisu sa kai vavakato vavapada: <> sau si Jisu. \s Mu Suvere Kopu \p \v 34 <> sau si Jisu. \p \v 37 Ego ko sa suvere vaivagigalai pa kakabarena zelepade si Jisu beto doru vevelu sa sa lao sisa pa kubo Olive ko sa puta ketakoi na bongi. \v 38 Ko doru vuvugei sa qai lalao pa kakabarena zelepade sira doru tinoni, ko qai nonongoro pa vaivagigalai tana. \c 22 \s Qai Vaivavakatonia na Vamatena i Jisu \r (Matiu 26.1-5, 14-16; Maka 14.1-2, 10-11; Jone 11.45-53) \p \v 1 Ego ko sa tata gu sa na vavolo Bereti Nake Kovuruna, isa qai gigalania na vavolo Alokata. \v 2 Qai matagutuniria ira na kuta iama beto ko ira qai vaivagigalainia na Vavanau sira na tinoni, ko sa vei sa qai kole nyaqoa kai soana ko mai aru tamana golomia si Jisu ko mai vamatea qarigu. \p \v 3 Ego beto sa tomea i Setani si Jiudasi, isa qai kukunia i Isikarioti, isa tugu kame ira ka manogarua sepele. \v 4 Ko sa turu riu si Jiudasi ko sa lao tadira na kuta iama beto na mamata tadira na tinoni kopu pa ruma zelepade, ko qai vavakatonia ira sa vei beto mina boka gabala kana vaniria isa si Jisu qarigunia. \p \v 5 Poni qai qerania ira sa na vinatuvisi sa roiti vaniria i Jiudasi, ko qai vaivaegonia tugu ira sa mai vania na poata sisa qarigu. \v 6 Sa vaegoa tugu i Jiudasi sa na dia nyorogua ko sa podalai nyaqoa gu isa sa kai totoso jongana vei beto maike boka gigilai na tinoni, ko mina teku valao vaniria ira si Jisu sau. \s Sa Tavatana Vania i Jisu sa na Vavolo Alokata \r (Matiu 26.17-25; Maka 14.12-21; Jone 13.21-30) \p \v 7 Ego sa kamu sa na ranena na vavolo Bereti Nake Kovuruna totonai qai kuboloria na lami vavolo Alokata. \v 8 Ko sa garunuria i Jisu sira Pita i Jone, pira sauniria, <> sau. \p \v 9 Poni pira qarigunia ira sisa, <> qarigu sira karu. \p \v 10 Poni sa pira sauniria i Jisu sira, < munagunia. \v 12 Kode mina vabatinigou isa sa kai lose lavata pa narena pa nulu, sa tei tavatana vanigita tu. Ko ketakoi sa muna lao vatanania agou sa noda tetekuna,>> sau si Jisu. \p \v 13 Qai taloa riu sira karu, ko qai lao tugu batia ira karu sira doru sakasava vei tugu sa tei pojaniria tugu i Jisu. Ko qai vatana vakolea ira karu sa na tetekuna Alokata ketakoi. \s Na Vavolo tana Bangara \r (Matiu 26.26-30; Maka 14.22-26; 1 Koriniti 11.23-25) \p \v 14 Totonai sa kamua sa na totoso tana Alokata, sa sa teteku tavitiria i Jisu pa tevolo sira na ona tinoni tagarunudi. \v 15 Pira sauniria isa sira, <> sau si Jisu. \p \v 17 Beto sa sa tekua i Jisu sa na kapa vaini, ko sa paranga jonganania, beto pira sauniria, <> sau sisa. \p \v 19 Beto sa sa tekua mule sa kai kipa bereti, ko sa paranga jonganania, sa kikipai ko sa okoto ianiria, beto pira sau, <> sauniria. \p \v 20 Ego ko pa soana vei mutugu isa sa, liguna sa beto na tetekuna Alokata, sa sa tekua isa sa kai kapa vaini, ko sa vaniria pira sauniria, <> sau si Jisu. \v 23 Totonai qai nongoria inara sau isa, sa qai vaigua mekadi sira na sepele i sei beka ira ka visa sa mina roiti vei qarigu. \s Na Vaitokena na Vinalavata \p \v 24 Kai vaitoke veveina i sei ira sa kode na tinoni poreveveina jola qarigu sa sa poraka votu lame vei tadira na sepele. \v 25 Poni pira sauniria i Jisu sira, < tugu. \v 26 Ba agou sa munake vei inara. Isa mina poreveveina jola tamugou sa mina vaikete mulenia tadira doru, beto isa sa suvere mamatanigou sa mina kole vei na miu nabulu tu. \v 27 Ura i sei sa na poreveveina jola? Isa sa teteku pa tevolo, ba isa na tinoni sa vatana vania na gagani na tinoni sa teteku pa tevolo? Isa tugu sa teteku pa tevolo ke! Ba ara sa na qua suvere tamugou sa qa vei gu isa na nabulu. \p \v 28 Agou sa qu tei suvere tavitisiu tu pa tapata qa gosororia ara. \v 29 Ko sa vei sa kai muqisi vei na Tamaqu sa tei vanisiu tu na binangara, poni sa agou \v 30 ba muna somana teteku na buku pa qua tevolo pa qua binangara sagou, beto agou muna toqo pa totoqona bangara ko muna totoliniria sira ka manogarua bubutu Izireli,>> sau si Jisu. \s Sa Korotonia i Jisu sa i Pita mina Kilu Palenia sisa \r (Matiu 26.31-35; Maka 14.27-31; Jone 13.36-38) \p \v 31 Beto i Jisu pira saunia si Saimone, <> sau si Jisu. \p \v 33 Poni pira sau si Pita, <> sau. \p \v 34 Poni pira saunia i Jisu sisa, <> sau si Jisu. \s Na Pausu, na Mane, beto na Benete \p \v 35 Beto sa pira sauniria i Jisu sira na ona sepele, <> sau sisa. \p Poni pira qarigu sira, <> qarigu. \p \v 36 Poni pira sauniria i Jisu, <\x - \xo 22.37 \xo*\xt Aisea 53.12.\xt*\x* sau, sa mina tavagore votu. Ura isa sa takuti na veveiqu ara, sa kode mai gore votu tugu,>> sau sisa. \p \v 38 Poni pira qarigu sira na sepele, <> qarigu. \p Poni sa pira sauniria i Jisu, <> sau si Jisu. \s I Jisu sa Vavara pa Kubo pa Olive \r (Matiu 26.36-46; Maka 14.32-42) \p \v 39 Ego sa taloa pa Jerusalema si Jisu, ko sa sae pa kubo pa Olive, sa vei tugu sa tei roroitinia tugu isa kubo totoso. Ko qai tuti laoa tugu isa sira na ona sepele. \v 40 Totonai sa kamu sisa pa ia ketakoi, sa pira sauniria sira na ona sepele, <> sauniria. \p \v 41 Beto sa rerege lao vasou iqona sisa, pada souna boka gona laonia kai patu, ko sa toqo sori tutungu pa peso, ko sa vavara vei pira, \v 42 <> sau. \v 43 Beto sa bola votu kamu vei pa noka sa kai mateana ko sa vaneqia sisa. \v 44 Sa takulanga vivitigi sisa, ko sa vavara vaneneqi jola ko na ipatana sa sa vei na orungu qai ononi gore pa peso. \p \v 45 Beto sa sa turu sisa ko sa rerege mule lao tadira na ona sepele sau, sa sa batiria qai tei puta tu, ura sa mabo pavu na tinidi pa takulangana isa. \v 46 Poni sa pira sauniria, <> sau sisa. \s I Jisu qai Aru Tamania ira na ona Kana \r (Matiu 26.47-56; Maka 14.43-50; Jone 18.3-11) \p \v 47 Totonai sa korapa paparanga vei inara i Jisu, sa sa bola kamu gu sa kai minete tinoni sa toniria i Jiudasi, isa kame ira ka manogarua sepele. Sa rijo lao tatai isa si Jisu ko sa aoa. \v 48 Poni pira saunia i Jisu sisa, <> sau sisa. \p \v 49 Totonai qai batia ira na sepele qai tutia isa sa na ginugua mina taroiti qarigu, sa qai nanasia si Jisu, <> qarigu. \v 50 Beto kame ira ka visa ona sepele sa sa lao taqasa teusu palea sa na kale talingi matuana na nabulu tana kuta iama lavata. \p \v 51 Ba sa tokeria i Jisu, pira sauniria, <> sau. Beto sa lao arua isa sa na talingina na nabulu, ko sa salania. \p \v 52 Beto sa pira sauniria i Jisu sira na kuta iama, na mamata tadira na tinoni kopu pa kakabarena zelepade, beto tadira na tinoni mamata tadira Jiu, ira qai aru tamania, <> sau si Jisu. \s I Pita sa Kilu Palenia si Jisu \r (Matiu 26.57-58, 69-75; Maka 14.53-54, 66-72; Jone 18.12, 25-27) \p \v 54 Beto sa qai aru tamania ira si Jisu ko qai toni laonia pa ruma tana kuta iama lavata. I Pita sa sa tututi vasosouona tu pa ligudi ira. \v 55 Ko totonai sa qai vatoaia ira sa kai iku pa vaikorapaina na bobole sesebena na ruma tana kuta iama lavata beto qai kole toqo vailivutainia ira, sa sa lao somana toqona tugu tadira si Pita. \v 56 Totonai sa bati vaia kai nabulu rereko pa malarana na iku si Pita, sa sa dogoro taria, beto sa parangia, <> sau. \p \v 57 Ba sa kilu pale i Pita sisa, pira sau, <> sau. \p \v 58 Ko sa sosovai gu iapeki beto sa dogoro vaia mule kai tinoni sisa, ko pira saunia, <> saunia. \p Poni sa pira sau si Pita, <> sau. \p \v 59 Ego ko sa jola padana kai aoa sa sa lamegana gu mule sa kai tinoni, ko pira sa paranga vaneneqi vei, <> sau sa na tinoni isa. \p \v 60 Ba pira sau si Pita, <> sau. Isa tugu sa korapa paranga vei inara i Pita, sa sa piranga gu sa na kokorako. \v 61 Totonai sa sa balinga sa na Bangara ko sa do taria si Pita, poni sa roqu kamua i Pita totonai sisa vei sa tei pojania tu na Bangara isa perangana, isa pira sau, <> sau. \v 62 Ko sa votu lao pa peguru si Pita ko sa lukana vapasania. \s Sa Tavalede na Tapiqolo si Jisu \r (Matiu 26.67-68; Maka 14.65) \p \v 63 Ego ira na tinoni qai saderenia i Jisu sa qai vavaledenia beto qai mamajai sisa. \v 64 Qai piko suqutu vapaea na matana, beto qai totepia, <> qarigunia. \v 65 Beto kubo mule sa na paranga ikikeredi qai poja tarinia isa. \s Sa Tatoni lao pa Moena na Kauniseli Tadira na Jiu si Jisu \r (Matiu 26.59-66; Maka 14.55-64; Jone 18.19-24) \p \v 66 Totonai sa rane neqa sa qai vaikamu sira na tinoni mamata tadira na Jiu, na kuta iama, beto ira qai vaivagigalainia na Vavanau, ko sa tatoni lao pa moena na kauniseli tadira na Jiu si Jisu, \v 67 ko qai parangia ira si Jisu, <> qarigu. \p Poni pira sauniria isa, <> sau sisa. \p \v 70 Qai nanasa beto laoa ira doru sisa, <> qarigunia. \p Poni sa oeria isa sira, <> sau sisa. \p \v 71 Poni sa qai paranga sira, <> qarigu sira. \c 23 \s Sa Tatoni Lao ti Paelati si Jisu \r (Matiu 27.1-2, 11-14; Maka 15.1-5; Jone 18.28-38) \p \v 1 Ego ko qai turu sira doru qai somana pa kauniseli, ko qai toni laonia tai Paelati si Jisu. \v 2 Qai podalai jutua ira ketakoi sisa, pira qarigu, <> qarigu sira. \p \v 3 Ko sa nanasia i Paelati si Jisu, <> saunia. \p Poni sa oea isa, pira sau, <> sau sisa. \p \v 4 Poni sa pira sauniria i Paelati sira na kuta iama beto ria na minete tinoni, <> sau. \p \v 5 Ba qai jutu totokai ira sisa, ko pira qarigu, <> qarigu. \s Sa Tagarunu lao tai Herodi si Jisu \p \v 6 Totonai sa nongoria i Paelati sa vei inara, sa sa nanasa sisa, <> sau. \v 7 Ko totonai sa gigilai i Paelati na lame veina pa Qalili si Jisu, pa ia ketakoi sa bangara i Herodi, poni sa sa garunu laonia isa ti Herodi si Jisu. Totonai sa i Herodi ba sa korapa tugu vei pa Jerusalema. \p \v 8 Totonai sa batia i Jisu sa sa qera vivitigi si Herodi, ura sa nongoriaona tugu sa na veveina i Jisu ko sa nyorogua batia tugu si Jisu. Ko sa kole nyorogua batiria sa kaki roiti vaivagabaradi mina roitiniria i Jisu sau. \v 9 Ko sa kole dori nanasia i Herodi si Jisu, ba kepore kai oe bi valaoa si Jisu. \v 10 Ko qai turu votu lao sira na kuta iama beto ira qai vaivagigalainia na Vavanau, ko qai jutu vivivai si Jisu. \v 11 Sa paranga ngangangulia beto sa roiti veinia kai tinoni ikikerena i Herodi beto ko ira na solodia si Jisu, beto sa qai vasaenia kai poko gojo doru babata jongana tana bangara, beto sa qai garunu mule laonia tai Paelati. \p \v 12 Ko pa rane tugu isa sa qai vaibaere mule sira Herodi i Paelati, goto tonai oqoro kamua na totoso isa sa na vaikana koledi sira karu. \s Qai Vaegoa ira ko Mina Tavamate si Jisu \r (Matiu 27.15-26; Maka 15.6-15; Jone 18.39-19.16) \p \v 13 Ego sa kuku vaikamuniria i Paelati sira na kuta iama, na tinoni mamata tadira na tinoni Jiu, beto ko ira na tinoni, \v 14 beto pira sauniria isa sira, <> sau sisa. \p \v 18 Ba qai mekarai vevela votu sira na tinoni, <> qarigu. \v 19 I Barabasi api sa sa tavatome pa ruma vaipiu ura sa somananiria ira qai rajai na qavuna beto sa varivai. \p \v 20 Sa nyorogua ruvatia i Paelati si Jisu, ko sa paranga laoria mule sira na minete tinoni. \v 21 Ba qai vevela laoa tugu ira si Paelati, <> qarigu. \p \v 22 Poni pira sauniria na vinaue totoso si Paelati, <> sau. \p \v 23 Ba qaike koroto tugu kukuku vevela sa mina tavamate tugu si Jisu qarigu, ko tinganai qai vamunyalia tu ira sa na roquna i Paelati. \v 24 Ko sa vaegoa i Paelati ko mina tavamate sisa, vei qai nyoroguania ira. \v 25 Ko sa ruvatia isa vei qai nyoroguania ira sa isa na tinoni sa tavatome pa ruma vaipiu pa ginugua vei sa somana rajai na qavuna beto sa varivai. Goto i Jisu sa sa loa laonia isa ko mai roitinia sa isa vei qai nyogua roiti veinia ira tana. \s Sa Tavamate pa Korosi si Jisu \r (Matiu 27.32-44; Maka 15.21-32; Jone 19.17-27) \p \v 26 Ego qai toni riunia ira na solodia si Jisu, sa qai aru tamania ira na solodia si Saimone kai tinoni pa Saerini, na koni bola kokona pa peguruna gugusu, ko qai vapogosonia na korosi ko sa poso tutinia si Jisu. \v 27 Kai minete tinoni lavata sa sa tutia i Jisu, kaki ira sa ira na rereko qai kole lukana takulangania si Jisu. \v 28 Poni sa balinga mule tadira na rereko si Jisu, ko pira sau, < marigu. \v 30 Beto sa mai paranga laoria sira na kubo, marigu, beto ira na gogore sa \x - \xo 23.30 \xo*\xt Gosea 10.8.\xt*\x* mariguniria. \v 31 Vei mai roiti lameniria ira taqu ara qa vei na gou toana sa na sakasava pira, sa ai kode mai roiti veinigou sagou qu vei na gou matemiu? Kode mina ikerena jola sa mai roiti laonia ira tamugou!>> sau si Jisu. \p \v 32 Ira karu tinoni ikikeredi sa qai toni kamuniria tugu ko mai vamate tavitinia i Jisu qarigu. \v 33 Ko totonai qai kamu sira pa kai ia na isongona pa Batu Tomate sa qai vamatea pa korosi ketakoi si Jisu, beto ko vei tugu ira karu tinoni ikikeredi, kame keta pa kale matuana beto kame keta pa kale merina. \v 34 Sa paranga si Jisu, <> sau sisa. Beto qai gonania ira na solodia sa na patu vivile beto qai tekua ira sa na ona poko. \p \v 35 Ko na minete tinoni sa qai kole gu turu dodogoro lao. Goto ira na mamata tadira Jiu sa qai kole vavaledenia beto qai kole ngangangulia si Jisu, pira qarigu, <> qarigu. \p \v 36 Ira na solodia ba qai vavaledenia tugu sisa, beto qai vania na vaini pasana, \v 37 beto qai paranga laoa ira sisa, <> qarigunia. \v 38 Keta pa batuna na korosi pa narena isa sa sa takuti sira na paranga aipira, na tinajutuna isa. Pira sau: NA BANGARA TADIRA NA JIU SA API! \p \v 39 Ego kame ira karu na tinoni ikikerena sa tavatiti pana kai korosi ketakoi, sa sa paranga vivikere laoa isa, <> sau. \p \v 40 Ba kame ira karu sa sa tokea sisa sa koni paranga ina, pira saunia, <> sau. \p \v 42 Beto sa sa paranga laoa si Jisu, <> sau. \p \v 43 Poni sa oe laoa i Jisu sisa, <> sau si Jisu. \s Na Matena i Jisu \r (Matiu 27.45-56; Maka 15.33-41; Jone 19.28-30) \p \v 44 Ego papada vei manogarua koloko korapa rane sa sa rodomo sa na tapo ko sa udea na rodomo sa na gugusu tinganai sa kamua na kue koloko. \v 45 Ko sa tarikatarua sa na poko tobana na zelepade madina pa Jerusalema. \v 46 Beto sa lukana vevela si Jisu, pira sau, <> sau, beto sa loai sa na singo bebetona. \p \v 47 Totonai sa batia na tinoni mamata gogoto sira na roiti vei qai pidoko pira, sa sa vatarasaea isa sa na Tamasa, beto pira sau, <> sau. \v 48 Ira doru tinoni sa qai vaikamu kole dodogoria na vamatena i Jisu. Ko totonai qai batia na roiti qai taroiti inara sa qai okoto poararia na raraqodi pa dia takulanga, beto qai okoto mule riudia pa dia ruruma. \v 49 Ira doru vei qai gigila vatatalea i Jisu beto ko ira ka visa rereko qai koko tutia lame isa pa Qalili sa qai turu pa souna ko qai kole dodoro laoria sira na roiti aipira. \s Na Vapaena na Tinina i Jisu \r (Matiu 27.57-61; Maka 15.42-47; Jone 10.38-42) \p \v 50 Ego koleona sa kai tinoni na isongona i Josepa, na somana mebana pa kauniseli tadira na Jiu, beto kai tinoni jongana beto na tuvisina sisa. \v 51 Sake somana vaegoa isa sa na vivile tadira na kauniseli ko mina tavamate si Jisu. Na tinoni pa gugusu pa Arimatia kai gusu pa ia pa Jiudia sisa, beto ko sa kole tugu verania isa sa na lamena na binangara tana Tamasa. \v 52 Ko sa lao pa moena i Paelati sisa, ko sa tepai sa na kokobu tinina i Jisu ko mi riu golomia sau. \v 53 Ko sa teku vagorea isa sa na tinina i Jisu, beto sa udenia kai poko keala liosona, ko sa lao vakolea pa leona kai bevi patu na tagura kori vakolena, ko oqoro pore kai kokobu tinoni bi tei tavakolenia mai tu sa na bevi isa. \v 54 Na rane vatana sa tonai, beto sa tata na rane Minere. \p \v 55 Ira na rereko kokodi pa Qalili beto qai tuti lamea i Jisu sa qai tuti laoa i Josepa, ko qai dogoria sa na bevi beto ko isa vei qai vakole veinia na kokobu tinina i Jisu pa bevi. \v 56 Beto sa qai mule riudia ketakoi na suveredi sira na rereko, qai lao vatanania na oela umanga jonga mai valaonia pa tinina i Jisu qarigu. Ko totonai sa kamu na rane Minere sa qai minere isa na tutina na garunu. \c 24 \s Na Turumulena i Jisu \r (Matiu 28.1-10; Maka 16.1-8; Jone 20.1-10) \p \v 1 Ego na vuvugei jonga na rane momoe pa vuiki, sa qai munu vuvugei lao pa bevi sira na rereko ko qai pogosoria sira na oela umumanga jonga qai vatanai. \v 2 Ba tonai qai lao kamu poni sa qai batia sa tei tabokili varijo tu pa atakamanana na bevi sa na patu qai pateinia, \v 3 ko tonai qai tome lao poni qaike batia sa na kokobu tinina na Bangara i Jisu. \v 4 Tonai qai korapa rurania ira sisa sa vei isa, sa karu marene qai vasaeria na poko kikilangadi sa qai lame turu pa keketaidi. \v 5 Ko qai matagutu vivikereniria sira na rereko ko qai turu titigore betodia pa peso, poni qai paranga sira karu marene, pira qarigu, <> qarigu. \p \v 8 Totonai sa qai roroqu kamuria ira sira na paranga tana, \v 9 ko qai taloa pa bevi ko qai mule vavakato vaniria sira ka manogameka sepele beto ira doru qai tututia i Jisu. \v 10 Ko ira Mere Magadalene, i Joana, i Mere na tinana i Jekopi beto ira kaki rereko qai tutiria sa qai vavakatonia tadira na tinoni tagarunudi sa na vavakato api. \v 11 Ba na vavakato api sa vei kai vavakato malivi gu tadira na tinoni tagarunudi, ko qaike vasosotoria sira na rereko. \v 12 Ba i Pita sa gasa turu ko sa abutu lao sa pa bevi, ko sa ovoro ko sa oviki lao, poni sa batiria na poko gu qai korapa koledia. Ko sa taloa ko sa gabala mule pa ruma sisa beto ko sa kole tugu roroqua sa na sa beka sa podo sau. \s Ira Karu Sepele qai Rerege lao Pa Imeasi \r (Maka 16.12-13) \p \v 13 Ego pa ranena tugu isa sa ira karu sepele tai Jisu sa qai korapa lalaodia pa kai gusu na isongona pa Imeasi, na souna koko pa Jerusalema sa papada vei manogarua kilomita. \v 14 Ko qai kole vaivavakatoniria ira karu sira doru sakasava qai koni pidoko aipira. \v 15 Totonai qai korapa vaipaparanga beto qai vaiguaniria ira karu sira na sakasava aipira, sa i Jisu mekana sa lame kamuria ko sa mekarai rerege tavitiria. \v 16 Ko qai batiadia tugu ira karu sisa ba qaike doro gigalia ira karu sisa. \p \v 17 Poni sa nanasa laoria i Jisu sira karu, pira sau, <> sauniria. \p Poni sa qai turu vanoso, korapa doro takulangadi. \v 18 Beto sa kame ira karu, na isongona i Kiliopasi, sa oe laoa, <> saunia. \p \v 19 Poni sa nanasaria si Jisu, <> sauniria. \p Poni pira qarigu sira karu, <> qarigu. \p \v 25 Poni pira sauniria i Jisu sira karu, <> sau. \p \v 27 Ego beto sa podalai pa kukuti ti Mosese ko sa kamu pa kukuti tadira doru tinoni kokorotai, sa sa kole ruvata vakabere vaniria isa sira doru sakasava qai tapoja pa Kukuti Tabuna na veveina mekana. \p \v 28 Ego ko tonai qai lame tata kamua sa na gusu qai korapa rerege laoa, poni sa roiti vei mi jola laona sau sisa, \v 29 ba qai tepa vivitigia ira karu sisa, pira qarigunia, <> qarigunia. Poni sa lao suvere tavitiria pa ruma. \p \v 30 Ego totonai sa lao teteku tavitiria pa tevolo sa sa tekua isa sa na bereti ko sa manania, sa kikipai, beto sa ianiria. \v 31 Pana totoso tu isa sa revanga sa na matadi sira karu ko qai gigalia sisa, beto sa sa pae gu pa dia dodogoro sisa. \v 32 Poni qai vaiparanga vei pira sira karu, <> qarigu. \p \v 33 Ko qai gasa turu tugu pa totoso isa sira karu ko qai mule lao sa pa Jerusalema. Qai lao kamu sa qai batiria sira ka manogameka sepele beto ira kaki mule, \v 34 ko pira qarigu, <> qarigu. \v 35 Ego beto sa ira karu ba qai vavakato vaniria sa isa veveina qai gosoria isa pa soana laona, beto na veveina qai gigalia tonai sa kikipai na bereti. \s I Jisu sa Votu tadira na Sepele \r (Matiu 28.16-20; Maka 16.14-18; Jone 20.19-23; Roiti 1.6-8) \p \v 36 Ego totonai qai korapa vavakatonia ira sa na sakasava aipira, sa i Jisu mekana sa turu pa vaikorapaidi ira doru, beto pira sauniria, <> sauniria. \p \v 37 Qai matagutu vivitigi sira, beto qai rorovea sa palu qai batia na onguna kai tinoni qarigu. \v 38 Poni sa paranga laoria i Jisu sira, <> sauniria. \p \v 40 Pa liguna sa paranga vei pira, poni sa vadogoroniria na limana beto na nenena. \v 41 Ego ko tonai qai korapa qera tugu ba qaike boka vasosotoa tugu, poni sa sa nanasaria, <> sau. \v 42 Poni qai vania kai kipa igana paruguna, \v 43 ko sa tekua ko sa gania pa moedi ira doru. \p \v 44 Beto pira sauniria, <> sauniria. \p \v 45 Beto sa revangia isa sa na roqudi ko qai boka doro vakabereria sira na ginuadi na paranga pa Kukuti Tabuna, \v 46 beto pira sauniria, <> sau si Jisu. \s Na Mule Saena i Jisu Mule Noka \r (Maka 16.19-20; Roiti 1.9-11) \p \v 50 Ego beto sa sa toni votu lao veiniria pa Betani i Jisu sira, beto sa alakaniria na limana ko sa mananiria. \v 51 Totonai sa korapa mananiria poni sa rijo tadira sisa ko sa iolo taloa tadira ko sa sae vei pa noka. \v 52 Ego ko pa liguna qai vatarasaea, poni sa qai muledia pa Jerusalema beto na qera lavata sa kole pa bulodi. \v 53 Beto ko qaike noso lao vatarasaea ira pa kakabarena zelepade sa na Tamasa.