\id ROM - Dũya Translation Project \ide UTF-8 \h Uroma \toc1 Ubvur Uburhu aka atsɛnge abi Uroma \toc2 Uroma \toc3 Urom \mt2 Ubvur Uburhu aka atsɛnge abi \mt1 Uroma \imt Utsutson ri itsi ubvur Uroma \ip Awu Uburhu unga atsɛng ubvur uwurɛ. Uburhu atsɛng ubvur uwurɛ adɛyiwe itsinga ra abika adɔsa ru Uroma na adɔrha azĩ umɔ, ubinkutsu unga anasi izĩa iyepa abika adɔsa umɔ. \ip Undzuma arherha ha ru ubvur uwurɛ uwe ru (\xt 1.16-17\xt*). Ubvur ha ugɛ, <>. \ip Ubvur uwurɛ udɛyiwe ugɛ anera kishoo ru upfung awe ru ubok ijee arhim, na awu abirabɛ Unum iki itsu umbɔ uvau (\xt 1.8—3.20\xt*). Udɛyiwe ikɛi ugɛ awu ru ubok imangmang ru Uyesu Ukiristo iwuri itsu unera awe uner uku usheru uvau ra asu Unum, asi iwea ru ubok abinkɛ unera iki ikorhe nibikanga (\xt 3.21—4.25\xt*). Ubvur ha ikɛi udɛyiwe ikpũ ibibɛkyɛ iki iwu ufang abika adɔsa awe ra ake. Ikɛi udɛyiwe ugɛ ibibɛk ri ijee Ipfu Isarsatangge iki isaki ikũ igha inggbaashi ra amɛn aki iyor (\xt 5.1—8.39\xt*). Ubvur ha ikɛi udɛyiwe abinkɛ Unum aka angwɛ̃ ikorhe ri ififɔrh iwe iyi anera kishoo, abi Uyahuda nu abirabɛ aka asi iwembɔ abi Uyahuda (\xt 9.1—11.36\xt*). Ri imimasha, umbɔ arherha arherhe ri itsi ikpũ ibibɛkyɛ abika adɔsa nggu angwɛ̃mbɔ nu ikpũ ibibɛk abika adɔsa nggu anggbaashi abi abĩã (\xt 12.1—15.13\xt*). \iot Abinkɛ aka awe umɔ \io1 Utsutson ri itsi ubvur ha \ior (1.1-17)\ior* \io1 Kishoo abi upfung awu abi arhim \ior (1.18—3.20)\ior* \io1 Udĩ uku ukpo ififɔrh \ior (3.21—4.25)\ior* \io1 Urhɛ uku ufa ru Ukiristo \ior (5.1—8.39)\ior* \io1 Abinkɛ Unum aka angwɛ̃ ri itsi abi Uisrairha \ior (9.1—11.36)\ior* \io1 Ikpũ ibibɛkyɛ iki imɛ̃ɛ̃ uner uku udɔsa awerangge \ior (12.1—15.13)\ior* \io1 Imimasha \ior (15.14—16.27)\ior* \c 1 \p \v 1 Idzeku umum Uburhu, uner itser Ukiristo Uyesu. Umbɔ aka ayisa umum iwe uner itser Uyesu, atsũ umum idũwũ Isarhe Iyiki Ize iyi Unum. \v 2 Isarhe Iyiki Ize iyi Unum aka abemuwe akũ abika asɔm Arherhu-Num ishaisha, ru nyaka umbɔ aka atsɛng ra asarkasar abvur Arherhu-Num, \v 3 ri itsi Ungwɛ̃nga ri iyornga awe unang Udauda. \v 4 Umbɔ abema agɛ unga awe Ungwɛ̃ Unum ri isisoknga ra akpe ri ijee Ipfu Isarsatangge. Unga awu Uyesu Ukiristo Uteijeemɛn. \v 5 Ru uboknga Unum aka adzaa umɛn imimuta na ayisa umɛn iwe abi itser Uyesu nggee umɛn iwuri iyisa kishoo atsen abi Uyahuda aba awe ru imangmang na adɔsa. Umɛn ikorhe akɛrɛ ha ri itsoknga. \v 6 Umbi ikɛi awu ra abirabɛ umbɔ aka ayisa ra atsen abi Uyahuda umbɔ awe abi Uyesu Ukiristo. \p \v 7 Umum inu itsɛnge ru kishoo abika awe ru Uroma Unum aka abema ayisa umbi awe asasar. \p Imimuta nu ididɔɔr iki idzeku Unum Utɛmɛn nu Uteijee Uyesu Ukiristo iwe nggu umbi. \s1 Uburhu abee iyepa Uroma rimɔ̃ɔ̃ \p \v 8 Umum inggbaashia, itar uwɛɛ ru Unummum ri itsok Uyesu Ukiristo ru umbi kishoo, ubinkutsu aka asɔmukumbɔ isarhe imangmangmbi ru upfunga kishoo. \v 9 Umum itɔ̃we Unum itser nggu amɛnmum kishoo ri idzowe Isarhe Iyiki Ize iyi Ungwɛ̃nga, Unum awu idekamum iki iyita umbi \v 10 ubɛn ivangyɛ umum iki ifɛn-Num. Umum ifɛna unga aba abemunga, unga ama utsuruwa utsĩndĩã ru umum ĩba ru umbi. \p \v 11 Umum ibee inyã umbi akarhãrhã ni ĩdzaa umbi izũwã iyɔɔ iyi Ipfu Isarsatangge iyiki itsu umbi aker. \v 12 Ugɛ iwuri itsu umum nu umbi ifituwe adɔka ri imangmangmɛn. \v 13 Umum isi ĩbeemum umbi awe ru ida ihwihwɛng umbi angwɛ̃mɛn nu anapumɛn, ugɛ umum ibee ĩba ru umbi idikunga irhɛirhɛ, bɔr umum isi ikpomum ivanga utsɛku icɛrɛ. Umum ibee ikpo igbɛr abin ru umbi, ru nyaka umum iki ikpo ra atsen abi Uyahuda abɔɔ. \p \v 14 Umum iwemum ru uvɛrh anera kishoo, abi Uyahuda nu atsen abi Uyahuda, abi isarasu nu agugge. \v 15 Ngge itsu umum itsu amɛnmum idũwũ Isarhe Iyiki Ize ru umbi abirabɛ aka awe ru Uroma ikɛi. \s1 Ijee Isarhe Iyiki Ize \p \v 16 Umum isi igũmum atsa idzowe Isarhe Iyiki Ize, ubinkutsu ngge iwu ijee Unum iyiriyɛ iki ikũ ififɔrh iyi abika awe ru imangmang, utirhi ra abi Uyahuda uzĩ utsĩ atsen abi Uyahuda. \v 17 Awu Isarhe Iyiki Ize ha idɛyiwa umɛn ugɛ Unum anyanga umɛn iwe abika arhika, irhirhikayɛ iki iwe ri imangmang iyi inggbaashia izĩ itsĩ imimasha, ru nyaki itsɛng Arherhu-Num iki igɔr ugɛ, <>\f + \fr 1.17 \fr*\ft Àka anyã ikɛi: \ft*\xt Uha 2.4\xt*.\f* \s1 Avɔm Unum ra abi arhim \p \v 18 Avɔm Unum adzeka ra afã aba nu atsi abirabɛ aka ashimbɔ ru Unum nu abika awe ri iyiki ibewe anera aki adɛmu idzidzɛrhe ri iyiki ibewambɔ. \v 19 Abinkɛ umbɔ aka adɛ̃ɛ̃ ahwɛng ri itsi Unum uwu ukupɛ̃ɛ̃ ra asumbɔ, ubinkutsu Unum aka ayanguka ake ra asumbɔ. \v 20 Udzur ri imimunu upfunga iwiweyɛ Unum aka awe umbɔ aka asi idɛ̃ɛ̃ inyãmbɔ, iyiriyɛ iki iwu ijeenga iyi ugbagbaa nu abinkɛ aka adɛyiwa ugɛ unga awu Unum, aka anyã ake ukupɛ̃ɛ̃. Anyã ake ra abinkɛ unga aka amuna, ngge itsú anera asi iwembɔ ru ubin ukpuku urherhe uku uka arhimmbɔ. \p \v 21 Ahwɛngmbɔ Unum, na asi ikpoimbɔ unga aka awe Unum, asi itarmbɔ uwɛɛ ru unga. Ifɛrhkɔmbɔ iwe ibɛm nu amɛnmbɔ awe uzĩ. \v 22 Umbɔ anu igɔr agɛ umbɔ asarasu, bɔr awu agugge \v 23 na afaruwe ikpikpoi Unum adzowe ra agberhekɛ aka awe ru nyaka anera nu anunu nu íjuɛ nu abinkɛ aki ikaikai ra abĩ. \p \v 24 Nggee Unum aneke umbɔ, ngge itsú umbɔ akorhu abin arhim iyiki ibewe amɛnmbɔ iki ibee. Umbɔ akorhu abin atsa nggu adɔkambɔ. \v 25 Umbɔ adzipu idzidzɛrhe Unum ngge iwe igbɛrangwĩ, anu idzowe igɔng ra abinkɛ umbɔ aka amuna na akpɛ̃mbɔ uwuku umumuna uwu ikpikpoi ugbagbaa. Iwerimi. \p \v 26 Nggee Unum aneke umbɔ nggu ikpona iyiki ikũ atsa. Uko atsɛ̃mbɔ akpɛ̃mbɔ irha nggu atsakmbɔ bɔr arha nggu akatsɛrh. \v 27 Rimi hã akatsak akpɛ̃mbɔ irha akatsɛrh ngge iki iwe ubinkpi Unum aka amuna na awu ra anyɔna nggu adɔkambɔ akatsak. Akatsak nu akatsak aka isaka arha adɔkambɔ, na ayɛi avau itser iyiki ibewambɔ. \p \v 28 Umbɔ akpɛ̃mbɔ iwe nggu ihwihwɛng Unum, nggee Unum aneke umbɔ ri ifɛrhkɔ iyiki itãrhãmbɔ, ngge itsú umbɔ akorha abinkɛ aka asi imɛ̃ke umbɔ akorhe. \v 29 Umbɔ awe nggu ikpũ iyiki ibewe, nu ikpona nu amɛn aka abewe. Awu nggu unyɛ̃ɛ̃, nu ifɛr uner, nu ifuw, nu ikpikpɛ̃ɛ̃. \v 30 Umbɔ awe abika avɛrha anera, abika akpɛ̃ Unum, abi ugbau, abika aberi itsi, abika afĩrhã, abika angwɛ̃ amɛnmbɔ ri iki ibewe, asi itĩmbɔ atei, \v 31 abika asheri itsoi, abika asheri imangmang, abika ashera amɛn, abika ashera atorh. \v 32 Umbɔ ahwɛngmbɔ Íkpem iyiki irhika iyi Unum iki igɔr igɛ abika akorha abina akɛrɛ imɛ̃ngge umbɔ akpe, umbɔ asi ikorhumbɔ akɛrɛ ha ukpekũ, bɔr umbɔ ikɛi abema abika akorha ake. \c 2 \s1 Itsu uvau Unum iyiki irhika \p \v 1 Nggee ungo ushiɔ ru urhɛm, ungo uwuku utsu uvau ru uwɔɔ, ungo uba utsu uvau ru uwɔɔ, ungo utsu uvau ri itsingo. Ubinkutsu, ungo uner uwuku utsu uvau ha, ungo uni ukorhe ru nyaku uner uwuku uwe ru uvau. \v 2 Umɛn ihwɛngmɛn ugɛ itsu uvau iyi Unum ru abika akorhe rimi hã iwe idzidzɛrhe. \v 3 Nggee, ungo uner uwuku utsu uvau ra abɔɔ, nu uni ukorhe iki ibewe ugɛɛ umbɔ, ungo ukaifɛrhkɔ ugɛ ungo uwuri ishɔɔtɔ ri itsu uvau Unum? \v 4 Use ungo ukwɛɛte urhɛrhɛ innanga, nu inineke nu idɔngamɛn? Ungo usi ihwɛngo ugɛ inna Unum ikũna ungo izĩ idzidzipa? \p \v 5 Bɔr iker itsingo nu ida idzidzipa amɛnngo ngge itsu ungo unu ikɔng avɔm ri itsingo ru unum avɔm Unum, ri ivang iyiki itsu uvau iyiki irhika iyi Unum iki idzeka. \v 6 Unum awuri idzowe ubɛn unera ugbɛtɛ ubinkpi unga aka akorhe.\f + \fr 2.6 \fr*\ft Àka anyã ikɛi: \ft*\xt Amb 62.12\xt*.\f* \v 7 Abika atɔ̃ itser abima ri ikorhu ubin uku uze na abee ikpikpoi, imor nu urhɛ uwu ugbagbaa, Unum awuri idzowe umbɔ. \v 8 Bɔr abika abema atsimbɔ na akpɛ̃mbɔ idzidzɛrhe na adɔsu iyiki ibewe, awuri itsĩ ra avɔm Unum. \v 9 Uver nu ayetnum awuri iwe nggu ubɛn unera aka akorhe iki ibewe, agbaashia akorhuwe abi Uyahuda, mɔcɛ atsen abi Uyahuda. \v 10 Bɔr ikpikpoi, igɔng nu ididɔɔr iwuri iwe nggu uwuku ukorhi iyiki ize, igbaashia iwe nggu abi Uyahuda, mɔcɛ atsen abi Uyahuda. \v 11 Unum asi itɛnga asu. \p \v 12 Abirabɛ aka asi ihwɛngmbɔ Íkpem na agba ra arhim, arhimmbɔ awuri itsĩme umbɔ, bɔr abirabɛ aka ahwɛng Íkpem na agba ra arhim, Íkpem iwuri itsĩme umbɔ. \v 13 Ubinkutsu, asi iwea abika agũ Íkpem awu abika arhika ru Unum, bɔr Unum awuri inyanga abika adɔsi Íkpem awu abika arhika. \v 14 Rimi hã, atsen abi Uyahuda, abika asheri Íkpem, ivang iyɔɔ umbɔ akorhumbɔ abin akɔɔ aka awe ri Íkpem. Awembɔ ri Íkpem ra amɛnmbɔ, uko umbɔ aka ashimbɔ nu Íkpem. \v 15 Itsermbɔ itsu anera ahwɛng ugɛ abinkɛ Íkpem iki igɔr, atsɛngmbɔ ake ra amɛnmbɔ. Ifɛrhkɔ amɛnmbɔ ikɛi idɛyiwe ugɛ iwe idzidzɛrhe. Ngge iki iwe ugɛ ifɛrhkɔmbɔ isaki itsu uvau ru umbɔ, ivang iyɔɔ ngge ikaa umbɔ. \v 16 Akɛrɛ ha awuri iwe ru unumkpi Unum aka itsu uvau ri iwiwɔk amɛn anera ru ubok Uyesu Ukiristo, ru nyaka Isarhe Iyiki Izemum iki irherhe. \s1 Abi Uyahuda ha nu Íkpem Umusa \p \v 17 Ungo uner uwuku uyisi itsingo uner Uyahuda. Ungo utsukɔ amɛnngo ri Íkpem nu ufĩrhã ri iwɛrhɛngo nggu Unum. \v 18 Ungo umesungo Íkpem ha. Ungo uhwɛngo ubinkpi unga aka abee ungo ukorhe, nu ubemu ubin uku uze. \v 19 Ungo akaifɛrhkɔ ugɛ ungo udarh abi ibvuta, irhirhang ra abi uzĩ. \v 20 Ungo ukaifɛrhkɔ ugɛ ungo uwu uner uwuku umesuwe agugge, uwuku umesuwe awɛkaci, ubinkutsu ungo ukaifɛrhkɔ ugɛ ri Íkpem ungo uku ukpo ihwihwɛng nu idzidzɛrhe kishoo. \v 21 Nggee, ungo, uner uwuku umesuwe anera, ungo usi imesukɔ itsingo? Ungo uner uwuku udũwã ugɛ niba avɛumbɔ ivɛu, ungo uvɛpɔ ivɛu? \v 22 Ungo uner uwuku ugɔr ugɛ niba atomumbɔ-dak, ungo utomungo-dak? Ungo uner uwuku ugũ ishĩ ugberhe, ungo uvɛpɔ ivɛu ru abã agberhe? \v 23 Ungo uwuku ufĩrhã nggu Íkpem, ungo usi idakukɔ itsok Unum ri izharhuwe Íkpemnga? \v 24 Itsɛng Arherhu-Num igɔr igɛ, <>\f + \fr 2.24 \fr*\ft Àka anyã ikɛi: \ft*\xt Uish 52.5; Ueze 36.22\xt*.\f* \p \v 25 Usorhe uwekpɔ ru ugarh, ungo uba udɔsungo Íkpem, bɔr ungo uba uzharhukɔ Íkpem, ungo uwe ru nyaku uwuruwi aka ashia ru usorhe. \v 26 Nggee, abika asheru usorhe aba adɔsumbɔ abinkɛ Íkpem iki irherhe, asi ínyãnga umbɔ awembɔ ru nyaka abi usorhe? \v 27 Uwuruwi aka ashia ru usorhe nu iyornga na adɔsunga abinkɛ Íkpem iki irherhe, awuri itsuka uvau ru ungo uwuku uwe ru Íkpem nu usorhe, bɔr ungo uzharhukɔ Íkpem hã. \p \v 28 Unera asi iwea uner Uyahuda unga aba akpurha awu Uyahuda uwu iyor, usorhe usi iwekpɔ utsar ukpu iyor ukpekũ anera aka adɛ̃ɛ̃ anyã. \v 29 Ĩ'ĩ, unera awu Uyahuda uwu idzidzɛrhe unga aba awea ra amɛnnga, usorhe ukpu idzidzɛrhe uwe ukpu amɛn, ukpurukpi Ipfu-Num iki isaki ikorhe, asi iwea Ikpem. Ikpũ uner uwɛrɛ awu Unum akpoi unga, asi iwea anera. \c 3 \s1 Idzidzɛrhe Unum \p \v 1 Abi Uyahuda anang atsen nggu use, nggu ugarh use nggu uwe ru usorhe? \v 2 Ĩĩ, uwe urhɛrhɛ ru ubɛn udĩ! Ri inggbaashia, umbɔ adzowe abi Uyahuda Arherhu-Num. \p \v 3 Iwuri iwe iguse abɔɔ aba ashimbɔ ri imangmang? Isheri imangmangmbɔ iwuri itsũwũkũngge imangmang Unum? \v 4 Ĩ'ĩ! Ishingge! Unum awe idzidzɛrhe, nu ngge iki iwu ugɛ anera kishoo awe abi igbɛrangwĩ. Itsɛng Arherhu-Num igɔr igɛ, \q1 <>\f + \fr 3.4 \fr*\ft Àka anyã ikɛi: \ft*\xt Amb 51.4\xt*.\f* \p \v 5 Bɔr uba ida irhirhikamɛn ikũ irhirhika Unum idzeka ukupɛ̃ɛ̃, umɛn igɔr uguse? Umɛn igɔr ugɛ Unum asi irhikunga unga aka atsu avɔmnga ru umɛn? Aner abɔɔ arherhe ri iminɛ. \v 6 Ĩ'ĩ! Ishingge rimi! Iba iwe rimi, Unum awuri ikorha aguse na atsu uvau ru upfung? \v 7 Uwɔɔ awuri idɛ̃ɛ̃ arherhunga agɛ, <> \v 8 Awu ugɛ umbɔ anu irherhe agɛ, <> Abɔɔ abika arherhi iyiki ibewe nu atsimɛn anu igɔr ugɛ umɛn irherhe aki ha! Awuri itsĩme umbɔ ri iwiwembɔ. \s1 Uwuku urhika ashia \p \v 9 Umɛn irherhe iguse ra akɛrɛ? Umɛn abi Uyahuda inangmɛn abɔɔ? Ĩ'ĩ, Ishingge rimi! Umɛn iki itsu atsimɛn ugɛ abi Uyahuda nu atsen abi Uyahuda kishoo umɛn iwe ri ijee arhim. \v 10 Ru nyaku itsɛng Arherhu-Num iki igɔr ugɛ, \q1 <>\f + \fr 3.12 \fr*\ft Àka anyã ikɛi: \ft*\xt Amb 14.1-3; 53.1-3; Uner 7.20\xt*.\f* \q1 \v 13 <>\f + \fr 3.13 \fr*\ft Àka anyã ikɛi: \ft*\xt Amb 5.9\xt*.\f* \q1 <>\f + \fr 3.13 \fr*\ft Àka anyã ikɛi: \ft*\xt Amb 140.3\xt*.\f* \q2 \v 14 <>\f + \fr 3.14 \fr*\ft Àka anyã ikɛi: \ft*\xt Amb 10.7\xt*.\f* \q1 \v 15 <>\f + \fr 3.17 \fr*\ft Àka anyã ikɛi: \ft*\xt Uish 59.7,8\xt*.\f* \q1 \v 18 <>\f + \fr 3.18 \fr*\ft Àka anyã ikɛi: \ft*\xt Amb 36.1\xt*.\f* \p \v 19 Awu idzidzɛrhe umɛn ihwɛngmɛn ubinkpi Íkpem iki irherhe, irherhe nggu abirabɛ aka awe ru uzirhzĩ Íkpem, ngge itsú ubɛn angwĩ awe uku uveb, nu kishoo upfung aka agbambɔ ra asu Unum. \v 20 Nggee asi ínyangu unera awea uner uwuku urhika ru utsĩndĩ uwuku udɔsi Íkpem Umusa. Ubinkpi Íkpem Umusa iki ikorhe, idɛyiwe unera ihwɛng arhimnga. \s1 Irhirhika ru ubok imangmang \p \v 21 Bɔr icɛrɛ Unum aka adɛyiwanga utsĩndĩwi uku itsu unga anyanga umɛn iwe uku urhirhiki. Asi iwea ri Íkpem Umusa. Íkpem Umusa nu abvur abika asɔm Arherhu-Num adzowuke ideka ri itsingge. \v 22 Irhirhika ha adzowe ngge ru ubok imangmang ru Uyesu Ukiristo ru kishoo abika awe ru imangmang. Asi iwiwembɔ, \v 23 anera kishoo awe ra arhim, na afɔr itsitsĩ ru igɔng Unum adambɔ, \v 24 bɔr unga anyanga umɛn iwe abika arhika ri izũwã imimutayɛ unga aka adzaa umɛn. Unga akorhe akɛrɛ ru ubok Ukiristo Uyesu ri ivangyɛ unga aka ashɔɔte umɛn. \v 25 Unum adzowe Uyesu unga awu idɛm-Num iyiki inyãnguwe ugbɛtɛ arhim. Ra adzirhnga umbɔ aka atsũwe arhim anera ri ivangyɛ umbɔ aka awe ru imangmang. Unum akorhe akɛrɛ adeyiwa ugɛ unga arhika, ubinkutsu unga aka asi itsuka uvau ra arhim anera aki isha. \v 26 Unga akorha ake adɛyiwe irhirhikanga ri ivang iyɛrɛ. Unga arhika, na anyanga kishoo abirabɛ aka awe ru imangmang ru Uyesu awu abika arhika. \p \v 27 Nggee unera adɛ̃ɛ̃ ifĩrhũnga? Ĩ'ĩ. Awu idɔsu Íkpem Umusa itsu umɛn irhika? Ĩ'ĩ, awu ru imangmang. \v 28 Umɛn igɔr ugɛ iwe ru ubok imangmang Unum aka anyanga anera awu abika arhika, asi iwea itser Íkpem Umusa. \v 29 Unum awu Unum uwu abi Uyahuda ukpekũ? Asi iwea uwu atsen abi Uyahuda ikɛi? Ĩĩ awea, \v 30 ngge iki iwe ugɛ Unum awu unying. Unga awuri inyanga abi usorhe awu abika arhika ru ubok imangmang, rimi hã abika asheru usorhe awu abika arhika ru ubok imangmang iyɛrɛ ha. \v 31 Umɛn iki itsũwũkumɛn Íkpem Umusa ri imangmang iyɛrɛ? Uko ukunjiir! Nu ngge iki iwe rimi, umɛn ikpɔm nggu Íkpem hã. \c 4 \s1 Uibrahim ashia ru uvau // ra asu Unum ri imangmang \p \v 1 Umɛn irherhu uguse ri itsi Uibrahim, utoku atokamɛn ri iyor? Ihwihwɛngnga iwu use ra akɛrɛ ha? \v 2 Unum aba anyangu Uibrahim awu uner uwuku urhika ru ubok itseryɛ Uibrahim iki itɔ̃, unga awea ru ubinkpi unga aka ikũ afĩrhã nukpɔ, bɔr asi iwea ra asu Unum. \v 3 Itsɛng Arherhu-Num igɔr ugɛ use? <>\f + \fr 4.3 \fr*\ft Àka anyã ikɛi: \ft*\xt Ing 15.6\xt*.\f* \p \v 4 Unera aba atɔ̃ itser, itosanga isi iwengge izũwã, bɔr iwu itosi itsernga. \v 5 Bɔr, unerwi aka asi itɔ̃ itser na akpurha atsu amɛnnga ru Unum uwuruwi iki inyanga abika abewe awe abika arhika, iwu imangmang uner ha iwuri itsu unga arhika ru Unum. \v 6 Udauda arherhe rimi ivangyɛ unga aka arherhe ugɛ unerwi Unum aka asi inyanga unga awea uner uwuku urhika ru ubok itseryɛ uner ha aka atɔ̃, idorh iwe nggu uner ha. Unga agɔr agɛ, \q1 \v 7 <>\f + \fr 4.8 \fr*\ft Àka anyã ikɛi: \ft*\xt Amb 32.1,2\xt*.\f* \p \v 9 Idorh iyɛrɛ iwe ra abi usorhe ukpekũ, use nggu abika asheru usorhe ikɛi? Umɛn iki irherhumɛn ugɛ imangmang Uibrahim itsu umbɔ anyanga unga awu uner uwuku urhika. \v 10 Iwe ra akasong umbɔ aka anyanga unga awu uner uwuku urhika? Awe ru unga aka asorhu usorhe amaa, use unga aka anasi isorhunga usorhe? Anasi isorhukumbɔ unga usorhe. \v 11 Bɔr unga ayɛi usorhe ru nyaku utsar. Ake adɛyiwe ugɛ Unum anyangu Uibrahim awu uner uwuku urhika ru ubok imangmang ri ivangyɛ unga aka anasi isorhunga usorhe. Nggee Uibrahim awu utɛ ru kishoo abika awe ru imangmang ru Unum, abirabɛ aka anasi isorhmbɔ usorhe, ngge itsú umbɔ anyanga umbɔ awu abika arhika. \v 12 Rimi hã ikɛi Uibrahim awu utei ra abi usorhe abirabɛ aka asi iwea usorhe ukpekũ umbɔ aka awe ru ukpɔ, bɔr adɔsumbɔ ikpũ imangmang iyi Uibrahim, unga awe ru imangmang hã na adɔrha asorhu usorhe. \s1 Ibibemuwe-Num nu imangmang unera \p \v 13 Asi iwea ri Íkpem Uibrahim nu unangnga aka ayɛi ibibemuwe agɛ unga awuri igha ukam upfunga, bɔr awu ri irhirhika iyiki iba ru ubok imangmang. \v 14 Uba awu abika adɔsi Íkpem umbɔ awuri igha ukam, imangmang iwu ibɛm nu ibibemuwe ishingge ru ugarh, \v 15 ubinkutsu Íkpem Umusa ini ikũ itsu uvau iba. Nu anangkɛ íkpem iki ishingge, izharhuwe íkpem ishingge. \p \v 16 Nggee, ibibemuwe iba ru ubok imangmang. Ngge iwu ru ubok imimuta unang Uibrahim kishoo aka adɛ̃ɛ̃ awe ru ikeramɛn ugɛ umbɔ awuri iyɛimbɔ ngge. Asi iwea abirabɛ aka adɔsi Íkpem ukpekũ, bɔr nggu abirabɛ aka awe ru imangmang ru nyaku Uibrahim. Unga awu utɛmɛn kishoo. \v 17 Ru nyaku itsɛng Arherhu-Num iki igɔr igɛ, <>\f + \fr 4.17 \fr*\ft Àka anyã ikɛi: \ft*\xt Ing 17.5\xt*.\f* Unga awu utɛmɛn ra asu Unum uwuruwi unga aka awe ru imangmang ru unga, Unumwi iki idzowe urhɛ ra abika akpukpe, na awe ru ijee iyisa abinkɛ aka ashike awe. \p \v 18 Nu ifosa iki ishingge, Uibrahim akpurha atsu amɛnnga awe ru imangmang. Ngge itsu unga iwe utɛ abĩã arhɛrhɛ ru nyaka umbɔ aka adɛyiwe unga agɛ, <>\f + \fr 4.18 \fr*\ft Àka anyã ikɛi: \ft*\xt Ing 15.5\xt*.\f* \v 19 Imɛk Uibrahim iwu unaka, iker iyornga iki imaangge ri ikɔ̃ner, nu ivang imar Usaratu iki itɔngngge ru unga, bɔr Uibrahim asi idɔ̃rhũnga ri imangmangnga. \v 20 Asi icanga ibibemuwe-Num na nekuka imangmangnga, bɔr atoma awe ru iker ri imangmangnga, anu ikpoi Unum. \v 21 Unga awe nggu undzumu ihwihwɛng ugɛ Unum awea ri ijee iyiki itsu ibibemuwenga iwe. \v 22 Ngge itsu umbɔ anyanga unga awu uner uwuku urhika. \v 23 Irhɛm hã umbɔ aka atsɛng ngge agɛ, <> asi itsɛngmbɔ ngge ri itsinga ikiyikanga, \v 24 bɔr ikɛi nggu umɛn. Awuri inyanga umɛn iwe abika arhika, abirabɛ aka awe ru imangmang ru uwuku usoyiwe Uyesu Uteijeemɛn ra akpe. \v 25 Awe arhimmɛn atsu umbɔ adzowe unga ra akpe, na asoyiwe unga nggu urhɛ, ru umɛn ikpo isheru uvau ra asu Unum. \c 5 \s1 Ididɔɔr nu ifosa \p \v 1 Unum aka anyanga umɛn iwu abika arhika ru ubok imangmang. Nggee, umɛn iwemɛn ri ididɔɔr nggu Unum ru ubok Uteijeemɛn Uyesu Ukiristo. \v 2 Unga atsu umɛn idɛ̃ɛ̃ itsĩ ri imimutanga, umɛn idɛ̃ɛ̃ nú ngge icɛrɛ. Umɛn igɔmagɔm ri itsi umɛn iki iwe ru ifosa ugɛ umɛn iwuri ikpomɛn igɔng iyi Unum. \v 3 Asi iwea rimi ukpekũ, bɔr umɛn iwemɛn ra anggɔm ra ayetnummɛn, ubinkutsu umɛn ihwɛngmɛn ugɛ ayetnum ikũwã umɛn ibibima, \v 4 ibibima ngge ikũwã umɛn amɛn aka aze, amɛn aka aze ake ikũwã umɛn ifosa. \v 5 Ifosa ha isi ítsu umɛn igũmɛn atsa, ubinkutsu Unum aka awupuwa ibibemanga ra amɛnmɛn ru ubok Ipfu Isarsatangge, unga aka adzaa umɛn. \p \v 6 Àka anyã, ri ivangyɛ umɛn iki ishimɛn ri iker, ivang hã niyɔ Ukiristo akpe ri itsi abika asheru Unum. \v 7 Aghong unera aka ikpe ri itsi uner uwuku urhika. Use uwɔɔ awuri ibemunga ikpe ri itsi uner amɛn aka aze. \v 8 Bɔr Unum adɛyiwa umɛn ibibemanga riminɛ, Ukiristo akpe ri itsimɛn ri ivangyɛ umɛn iki iwe abi arhim. \p \v 9 Unum anyanga umɛn iwu abika arhika ru ubok adzirh Uyesu. Icicang ishingge, umɛn iwuri ikpomɛn ififɔrh ra avɔm Unum ru uboknga! \v 10 Isha umɛn iwe anggamtsak Unum, bɔr unga aka agbishuwa iwɛrhɛmɛn nggu unga ru ubok akpe Ungwɛ̃nga. Icicang ishingge, unga aba amaa igbishuwa iwɛrhɛmɛn, umbɔ awuri ifɔrha umɛn ru ubok ibibɛk Ukiristo! \v 11 Inangngge rimi, bɔr umɛn ikɛi ifĩrhã Unum ru ubinkpi unga aka akorhe ru ubok Uteijeemɛn Uyesu Ukiristo, icɛrɛ unga aka atsu umɛn iwe awɛrhu Unum. \s1 Akpe adzeku Uadamu, // bɔr urhɛ udzeku Ukiristo \p \v 12 Arhim atsĩwã ru upfung ru ubok unera unying, arhim akũwã umɛn akpe. Rimi hã akpe aka akpo anera kishoo, ubinkutsu kishoo awu ra arhim. \v 13 Awu idzidzɛrhe, arhim aweke ru upfung nu umbɔ adɔrha adzowe Íkpem Umusa, bɔr asi ivarhumbɔ arhim, ubinkutsu íkpem ina ishingge. \v 14 Rimi hã akpe agha iyɛrhe anera udzur ri ivang Uadamu uba utsĩ ivang Umusa. Akpe agha atsi anera, uko abirabɛ aka asi izharhukumbɔ ikpem, ru nyaku Uadamu aka akorhe. Uadamu awu unyaka uwɔɔ aka iba nggu izũwũ Unum. \p \v 15 Bɔr izũwã hã Unum aka adzowe ru uwuku ububa ha isi iwengge ru nyaka arhim Uadamu. Awu idzidzɛrhe ugɛ arhim unera unying hã akowe akpe ra anera arhɛrhɛ. Bɔr imimutu Unum irhɛngge, ngge itsú izũwãyɛ unga aka akorhe ru unera unying hã Uyesu Ukiristo, ngge ikũwã nggaa igũibɛn ra anera arhɛrhɛ. \v 16 Iwe rimi, izũwũ Unum iwiwengge nggu arhim unera unying hã. Awu ufaikpi uku udɔsu undzing unera unying hã uku uwu uvau akpe, bɔr izũwãyɛ Unum aka adzaa ngge ikũwã ufai uner uwuku usheru uvau unying ra asunga ra arhimmɛn arhɛrhɛ. \v 17 Uba awu arhim unera unying atsu akpe agha iyɛrhe anera arhɛrhɛ, nggaa imimutu Unum nu izũwã iyi irhirhikanga inangge, ubinkutsu kishoo uwuku uyɛi ngge awuri ibɛk ru ubok unera unying hã, Uyesu Ukiristo. \p \v 18 Ngge iki iwe rimi, ru nyaka arhim unera unying aka akowe ufai akpe ra anera kishoo, ngge rimi hã itser iyiki irhika unera unying iki ikowe isheru uvau nggu urhɛ ra anera kishoo. \v 19 Ida ididɔsa uwu unera unying itsu anera arhɛrhɛ awe abi arhim, rimi hã ididɔsa uwu unera unying ikɛi itsu anera arhɛrhɛ awe abika arhika. \p \v 20 Akũ Íkpem Umusa aba ngge itsú anera anyã arhimmbɔ. Bɔr arhim anera aba atomuke, imimutu Unum iki isaki itoma irhɛirhɛ, \v 21 ru nyaka arhim aka agha iyɛrhe ra anera kishoo na akũ umbɔ azĩ ra akpe, rimi hã ikɛi imimutu Unum iki igha iyɛrhe igangge ni itsu umɛn iwu abika arhika ru Unum, ni ikũwã umɛn urhɛ uwu ugbagbaa ru ubok Uyesu Ukiristo Uteijeemɛn. \c 6 \s1 Akpe ra arhim, urhɛ ru Ukiristo \p \v 1 Umɛn ĩgɔr ugɛ use? Umɛn ikorha arhim ru imimuta itoma? \v 2 Ishingge! Ra arherha arhim, ngge iwe ugɛɛ umɛn iki ikpemɛn, awu use utsu umɛn ibɛk ra ake ikɛi? \v 3 Umbi asi ihwɛngmbi ugɛ umɛn ru ubok ubɔtisimamɛn umbɔ aka agbopa umɛn nggu Ukiristo Uyesu nu akpenga? \v 4 Ru ubok ubɔtisimamɛn ngge iwe ugɛɛ umɛn iki ikpe, ikɛi ugɛɛ umbɔ aka adzake umɛn nggu Ukiristo. Umbɔ akorha akɛrɛ ha ngge itsú umɛn idɛ̃ɛ̃ iwe ru urhɛ uwuku ufa, ru nyaku Ukiristo aka asok ra akpe ru ubok igɔng Utɛ. \p \v 5 Uba umɛn ĩgbopa iwu unying nggu unga ra akpenga, umɛn iwuri iwu unying ru nyaka ha ikɛi ri isok ra akpe. \v 6 Umɛn ihwɛngmɛn ugɛ amɛnmɛn aka agbe aki arhim aka akpeke anyapuke nggu unga, ngge itsú umɛn ishimɛn ri igãrhã arhim. \v 7 Ubinkutsu ubɛn unera aba akpea, unga aka ashɔɔta ru ubok arhim. \p \v 8 Umɛn ĩba iki ikpemɛn nggu Ukiristo, umɛn iwemɛn ri imangmang ugɛ umɛn iwuri ĩbɛkmɛn nggu unga. \v 9 Umɛn ihwɛngmɛn ugɛ aka asoyikumbɔ Ukiristo ra akpe, nggee unga asi íbvui akpea, akpe ashike ri ijee ri itsinga. \v 10 Akpe ha unga aka akpe, akpe ra arhim kishoo idiki unying, bɔr ibibɛkyɛ unga aka abɛk, abɛk ri ikpikpoi Unum. \p \v 11 Rimi hã, ra arherhe arhim, àka akaifɛrhkɔ ugɛɛ umbi aka akpembi, na akaifɛrhkɔ atsimbi ugɛ umbi awe ru urhɛ ru Unum ru ubok Ukiristo Uyesu. \v 12 Nggee niba aneke arhim aghake iyɛrhe atsimbi, utsur ake atsu umbi adɔsumbi ikponi iyiki ibewangge. \v 13 Niba akũ agau ayormbi akorhumbi itser iyi arhim. Bɔr àka adzowe atsimbi ru Unum, ru nyaka abika adzeka akpe azĩ urhɛ, na adzowe agau atsimbi ru unga ru nyaka abin itser irhirhika. \v 14 Arhim asi íbvui aweke ateiyambi, ubinkutsu umbi asi iwembi abi Íkpem Umusa, bɔr umbi awe abi imimuta. \s1 Agãrhã ri irhirhika \p \v 15 Umɛn igɔr ugɛ use? Azea umɛn ikorha arhim ni igɛ Íkpem ishingge ri ijee ra atsimɛn awu imimuta? Ishingge! \v 16 Umbi asi ihwɛngmbi ugɛ umbi aba adzowe atsimbi adɔsu uwɔɔ umbi awe agãrhã uner ha? Umbi awu agãrhã ra arhim, ukpurukpi uku ikũna umbi uzĩ ra akpe, use umbi awu agãrhã ri ididɔsa, ukpurukpi uku ikũna umbi uzĩ ri irhirhika. \v 17 Bɔr itar uwɛɛ izĩ ru Unum! Umbi aka isaka awu agãrhã arhim, bɔr icɛrɛ amɛnmbi kishoo adɔsa ikpũ imesa ha umbɔ aka amesuwa umbi. \v 18 Aka ashɔɔtambɔ umbi ra arhim, umbi aka awu agãrhã irhirhika. \p \v 19 Umum irherhe akɛrɛ ru nyaka anera iki irherhe ubinkutsu awu ididɔ̃rhãmbi ri ihwihwɛng. Umbi aka abayimbi idzowe atsimbi ri itser igãrhã iyi ishĩ nu ikorhu iyiki ibewe, nggee icɛrɛ àka adzowe atsimbi ugɛɛ agãrhã ri itser iyiki irhika iyiki izĩ isisar. \v 20 Ivangyɛ umbi aka awe agãrhã arhim, amɛnmbi ashike nggu itser iyiki irhirhika. \v 21 Ugarh use umbi aka akpo ra abin hã, icɛrɛ àka awe abina atsa? Ugbɛtɛ abin hã iwu akpe! \v 22 Bɔr icɛrɛ umbɔ aka ashɔɔta umbi ra arhimmbi, umbi awu agãrhũ Unum, ugarhkpi umbi aka akpo ukũna umbi azĩ awe asasar, nu itosambi iwu iyi urhɛ uwu ugbagbaa. \v 23 Itosa arhim iwu akpe, bɔr izũwũ Unum iwu urhɛ uwu ugbagbaa ru ubok Ukiristo Uyesu Uteijeemɛn. \c 7 \s1 Ipfuna iwu unyaka umɛn nu ififɔrh \p \v 1 Umbi angwɛ̃mɛn nu anapumɛn umbi ahwɛngmbi íkpem. Umbi asi ahwɛngmbi ugɛ íkpem iwe ru ijee ru uner urhɛ ukpekũ? \v 2 Ru nyaku utsɛrh uwuku upfuna, ikpem ibow unga nggu utsaknga aka awe ru urhɛ, bɔr utsaka aba akpea unga aka ashɔɔta ri ikpem ipfuna. \v 3 Nggee unga aba arhaa utsa uwɔɔ ri ivangyɛ utsaknga aka awe ru urhɛ, awuri iyisa unga uner uwuku utoma-dak. Bɔr utsaka aba akpea, unga aka ashɔɔta ri ikpem hã na asi itomunga-dak uko unga abvui apfunu utsak ukuse. \p \v 4 Nggee, umbi angwɛ̃mɛn nu anapumɛn, umbi aka akpembi ri Íkpem hã, ru ubok iyor Ukiristo, ngge itsú umbi awu abi uwɔɔ, unga uwu ha umbɔ aka asoyiwe unga ra akpe, ngge itsú umɛn ighwɛr ikpũrhã ri itɔ̃we Unum itser. \v 5 Ri ivangyɛ amɛn aki arhim iki idarh umɛn, Íkpem itsu umɛn ikponi ikorha arhim. Ngge itsu umɛn ighwɛr ikpũrhã akpe. \v 6 Bɔr icɛrɛ, ru ubok akpe ru ubin hã uku ubow umɛn, umɛn iki ishɔɔrmɛn ri Íkpem ngge itsú umɛn itɔ̃ itser ru utsĩndĩ uwuku ufa ri Ipfu-Num, asi iwea utsĩndĩ uwu itsɛng ikpem iyiki igbe. \s1 Itɛ̃wã nggu arhim \p \v 7 Umɛn ĩgɔr ugɛ use? Íkpem iwu arhim? Ĩ'ĩ, ishingge! Umum isi íhwɛng ubinkpi uku uwe arhim Íkpem iba ishingge. Íkpem iba isi igɔrngge ugɛ, <>\f + \fr 7.7 \fr*\ft Àka anyã ikɛi: \ft*\xt Idzi 20.17; Iva 5.21\xt*.\f* umum isi íhwɛng ubinkpi umbɔ aki iyisa ikpona. \v 8 Bɔr arhim, akpo ivang iyiki ikũwã umum ikpona ri Íkpem, ngge ighwɛr ikpũ ikpona irhɛirhɛ ru umum. Íkpem iba ishingge arhim awu ubin uku ukpe. \v 9 Ri inum iyɔrɔ isha umum ĩbɛk ri ida ihwɛng ikpem, bɔr Íkpem iki iba, arhim asok awe ru urhɛ nu umum ikpemum. \v 10 Íkpem iki ibee ikũwã umɛn urhɛ, ngge ikũwã akpe ru umɛn. \p \v 11 Arhim ikpo ivangngge ri Íkpem irhɛm umum, ngge itsu umum ra akpe ru ubok Íkpem. \v 12 Nggee Íkpem iwu isarsatangge, nu itsitsungge iwu isaisar, irhika ni ize. \v 13 Ubin uku uze ukpirɛ, ukpɔ ukũwã umum akpe? Isi iwengge rimi! Bɔr awu arhim ake akũ ubin uku uze ha akũwã umum akpe. Awu Íkpem itsu umbɔ ahwɛng ubinkpi arhim aka awe. Íkpem itsu arhim idzeka iwe iki ibewe. \s1 Iwa ru uner arhim \p \v 14 Umɛn ihwɛngmɛn ugɛ Íkpem idzek ru Unum, bɔr umum ikpurhu iwu unergwar, agoshe umum iwu ugãrhã arhim. \v 15 Umum isi ihwɛng ubinkpi iki itsu umum ikorhe abinkɛ umum iki ikorhe. Ubinkutsu ubinkpi umum iki ibee ikikorhe, asi iwea ukpɔ umum iki ikorhe, bɔr ubinkpi umum iki ikpɛ̃, ukpɔ umum iki ikorhe. \v 16 Uba awu ubinkpi umum iki ikpɛ̃, ukpɔ umum iki ikorhe, umum ĩbemum ugɛ Íkpem ize. \v 17 Nu ngge iki iwe rimi, asi iwea umum ikorha ake, bɔr awu arhimkɛ aka awe ru umum. \v 18 Umum ihwɛng ugɛ ubin uku uze ushikpɔ ru umum, ru amɛn aki arhimmum. Ubinkutsu umum ibee ikorhu ubin uku uze, bɔr umum ifɔr ĩdakũ. \v 19 Umum isi ikorhumum abin aka azekɛ umum iki ibee ikorhe, bɔr iyiki ibewe ha umum iki isi ĩbeemum ikorhe, ngge umum iki idɛ̃ɛ̃ ikorhe. \v 20 Umum ĩba ikorhu ubinkpi umum iki isi ĩbeemum ikorhe, asi iwea umum ikorhu ubin hã, awu arhimkɛ hã aka awe ru umum akorhe. \p \v 21 Nggee, umum inya awu idzidzɛrhe ugɛ umum inba ibee ikorhu ubin uku uze, umum inya itsimum ini ikorhu iyiki ibewe. \v 22 Ra amɛnmum, umum ĩbemumum Íkpem Unum, \v 23 bɔr ra agau iyormum, umum inyã ijee iyɔɔ ini itɔ̃ itser ru umum, idɛ̃ɛ̃ iwa nggu amɛnmum ni itsu umum ru ugborzĩ ijee arhim hã iki isei ra agau iyormum. \v 24 Ifakpemum iwu ubina atorh! Ungamɔ awuri ifɔrha umum ri iyor iyɛrɛ iyi akpe? \v 25 Umum itarwɛɛ ru Unum ru ubok Uyesu Ukiristo Uteijeemɛn! \p Nggee, umum nibikami ra amɛn aki arhimmum iwu ugãrhu Íkpem Unum, bɔr ri iyormum iwu ugãrhã ijee arhim. \c 8 \s1 Ibibɛk ru ubok Ipfu-Num \p \v 1 Nggee, icɛrɛ itsu uvau akpe ri itsi abika awu ru Ukiristo Uyesu ishingge. \v 2 Ubinkutsu, iwe ru ubok Ukiristo Uyesu ijee iyi Ipfu-Num iki idzaa umbi urhɛ ni itsũwã umbi ri ijee arhim nu akpe. \v 3 Íkpem hã isi idɛ̃ɛ̃ ifɔnangge umɛn, ubinkutsu umɛn isi idɛ̃ɛ̃ idɔsumɛn Íkpem nggu amɛn aki arhimmɛn aki arhim. Bɔr Unum akorha akɛrɛ ha ri idene unanyi Ungwɛ̃nga ru usaka uner arhim. Unum atsu unga awu idɛm ru arhim, na afɛre arhim nggu iyor Ukiristo. \v 4 Ngge itsú itser irhirhika ri ikpem ikorhe itɔk ru umɛn, iki isi ibɛkmɛn iyi amɛn aki arhim bɔr iwe iyi Ipfu-Num. \p \v 5 Abika abɛk ra amɛn aki arhim aki isaka atsu amɛnmbɔ ra abin iyor aki ibee, bɔr abika abɛk ri Ipfu-Num atsu amɛnmbɔ ru ubinkpi Ipfu-Num iki ibee. \v 6 Amɛn uner arhim awu akpe, bɔr amɛnkɛ Ipfu-Num iki idarh awu urhɛ nu ididɔɔr. \v 7 Amɛn aki arhim awe igamtsak Unum. Asi idɔsuke Íkpem Unum, na asi ídɛ̃ɛ̃ akorhuke. \v 8 Abika abɛk ra amɛn aki arhim asi ídɛ̃ɛ̃ atsu Unum agũã ibɛn. \p \v 9 Ipfu-Num iba iwengge ru umbi, asi iwea amɛn aki arhim idarh umbi bɔr awu Ipfu-Num. Ubɛn unera aka ashia ri Ipfu iyi Ukiristo, unga asi iwea uwu Ukiristo. \v 10 Bɔr Ukiristo aba awea ru umbi, ayormbi aka akpeke ru ubok arhim, rimi hã Ipfu-Num idzaa umbi urhɛ ubinkutsu unga anyanga umbi awu abika arhika. \v 11 Ipfu-Num iyiriyɛ iki isoyiwe Uyesu ra akpe iba iseingge ra amɛnmbi, unga uwu ha aka asoyiwe Ukiristo ra akpe awuri idzaanga urhɛ ra ayormbi aka akpe ru ubok Ipfunga iki isei ru umbi. \p \v 12 Nggee, umbi angwɛ̃mɛn nu anapumɛn, umɛn iwemɛn ri itser, bɔr isi iwengge isisei iyi amɛn aki arhim. \v 13 Umbi aba abɛk ra amɛn aki arhim, umbi awuri ikpe, bɔr umbi aba abɛk ri Ipfu-Num na afɛrkumbi itser arhim iyor, umbi awuri ibɛkmbi. \v 14 Abirabɛ Ipfu-Num iki idarh umbɔ, awu angwɛ̃ Unum. \v 15 Umbi asi iyɛimbi Ipfu iyiki itsu umbi agãrhã igũ iwei ikɛi, bɔr umbi ayɛi Ipfu iyiki iwu angwɛ̃. Ru unga umɛn iki iyisu Unum ugɛ, <> Agbena agɛ, <> \v 16 Ipfu-Num ha nibikangge nggu ipfumɛn ihwɛngngge ugɛ umɛn iwu angwɛ̃ Unum. \v 17 Umɛn ĩba iwu angwɛ̃, umɛn iwu abi ukam Unum ni iwu awɛrhu ukam nggu Ukiristo. Bɔr awu ufang umɛn ĩba ihwa uver nggu unga ni idɔrhi igasha ri ikpikpoinga. \s1 Uver ukpu icɛrɛ nu ikpikpoi // iyi unuma \p \v 18 Umum inyã ayetnummɛn icɛrɛ asi iweke ubin umbɔ aba akpanga ake nggu ikpikpoi iyinga aka idɛyiwa umɛn unuma. \v 19 Ímimuna kishoo ídzɛu ifosu angwɛ̃ Unum aka idzeka. \v 20 Atsu imimuna awe ibɛm, akɛrɛ asi iwea ibibema ímimuna hã, bɔr awu ubinkpi Unum aka abee ikorhe. Unga akorhe rimi ri ififosa \v 21 agɛ imimuna nibikangge ikpo ishishɔɔr ri igãrhãyɛ ngge iki iwe ri ivivɔ̃ɔ̃ ni itsĩ ri ififɔn nu igɔng iyi angwɛ̃ Unum. \p \v 22 Umɛn ihwɛngmɛn ugɛ utsɛku irherɛ ímimuna kishoo idɛ̃ɛ̃ ihwihwasha ru nyaku ukutsɛrh uwuku ugũ ighong ri ivang imar. \v 23 Isi iwengge ímimuna ukpekũ ihwasha, bɔr umɛn abika akpo Ipfu-Num iyiriyɛ ngge iki iwe izũwũ Unum iyi inggbaashia. Umɛn idzɛu Unum adzipa umɛn iwe adzuma angwɛ̃nga na atsũwe ayormɛn. \v 24 Ri ifosa iyɛrɛ umbɔ aka afɔrh umɛn. Bɔr ifosayɛ umbɔ aki inyã, isi iwengge ifosa. Ungaa afosa ru ubinkpi unga aka akpoa? \v 25 Bɔr umɛn ĩba ifosa ru ubin umɛn iki inasi ikpomɛn, umɛn iwuri ĩdzɛu nggu idɔngamɛn. \p \v 26 Rimi hã, Ipfu-Num iki isaki iba iyika umɛn ri ididɔ̃rhãmɛn. Umɛn isi ihwɛngmɛn ubinkpi umɛn iki ifɛn-Num nukpɔ, bɔr Ipfu-Num ini ifɛna Unum ru umɛn nggu ihwihwashayɛ irhɛm iki isi ídɛ̃ɛ̃ isɔmngge. \v 27 Nu unga uwuku urhi amɛnmɛn ahwɛnga amɛn Ipfu-Num ha, ubinkutsu Ipfu-Num ha ifɛn-Num ra abika adɔsa nu abinkɛ unga aka afɛna awu abinkɛ Unum aka abema. \s1 Inangngge ininang \p \v 28 Umɛn ihwɛngmɛn ugɛ ra abina kishoo Unum atɔ̃ itser ayike abika abema unga, abirabɛ umbɔ aka ayisa umbɔ akpo ififɔrh. \v 29 Abirabɛ Unum aka atsũ rimɔ̃ɔ̃ awu umbɔ ha unga aka avina umbɔ anyangu uzirhzĩ Ungwɛ̃nga, ngge itsú unga awu ukã ungwɛ̃ ra arhɛrha angwɛ̃ nu anai. \v 30 Abi ha unga aka atsũ, awu umbɔ unga aka ayisa. Abi ha unga aka ayisa, awu umbɔ unga anyanga umbɔ awu abika arhika. Abi ha unga aka anyanga awe abika arhika, unga adzowe umbɔ igɔnga. \s1 Ibibemu Unum ru Ukiristo \p \v 31 Nggee umɛn ĩgɔr ugɛ use ra akɛrɛ ha? Unum aba awu nggu umɛn ungamɔ idɛ̃ɛ̃ igamtsa nggu umɛn? \v 32 Unga aka asi ikɛna Ungwɛ̃nga, bɔr adzowuka unga ru umɛn kishoo. Awu use ikɛn unga idzaa umɛn abina kishoo ikɛi izũwã? \v 33 Ungamɔ awuri itsu arherhe abirabɛ Unum aka asɛng? Awu Unum awuri itsu isheru uvau ra asunga. \v 34 Awu ungamɔ awuri itsu uvau? Unera ashia. Ukiristo Uyesu, aka akpe, unga aka asok abɛk, awu ru ubok ugha Unum, ikɛi awu unga ani ifɛnuwa umɛn! \v 35 Ungamɔ adɛ̃ɛ̃ agau umɛn nggu ibibema Ukiristo? Awu ayetnum, use itsũwã, use uver, use imerh, use igbĩrhĩ, use ubin uku utsu iwei, use akpe? \v 36 Itsɛng Arherhu-Num igɔr igɛ, \q1 <>\f + \fr 8.36 \fr*\ft Àka anyã ikɛi: \ft*\xt Amb 44.22\xt*.\f* \m \v 37 Ĩ'ĩ, ra abina akɛrɛ kishoo, umɛn itɔngmɛn ininang ru uboknga aka abema umɛn. \v 38 Ubinkutsu umum ihwɛng ugɛ uko akpe use urhɛ, use ípfu itser-Num use ípfu iyiki ibewe, use icɛrɛ, use unuma, use ikpũ ijee iyɔɔ, \v 39 use ider use ighor, use ubin ukpɔɔ ra abinkɛ umbɔ aka amuna kishoo, asi ídɛ̃ɛ̃ agauke umɛn nggu ibibemu Unum aka akorhuwa umɛn ru ubok Ukiristo Uyesu Uteijeemɛn. \c 9 \s1 Unum nggu anernga \p \v 1 Umum irherhe idzidzɛrhe ru Ukiristo isi igbɛrmum angwĩ, amɛnmum adɛyiwake umum ru ubok Ipfu Isarsatangge. \v 2 Umum iwe ru nggaa idamɛn nu igũ ighong ra amɛnmum aka asi ímaake. \v 3 Ngge iba imɛ̃ɛ̃ngge, umum ibee umbɔ atsuka umum ikponum na agau umum nggu Ukiristo ri ifɔrh angwɛ̃mɛn, aner unangmum, \v 4 aner Uisrairha. Unum asɛng umbɔ awe angwɛ̃nga. Unga adɛyiwe umbɔ igɔngnga na adzowe umbɔ ibibemuwenga. Umbɔ ayɛi Ikpem, umbɔ adzowe igɔng ri Iya-Num, nu ayɛi ibibemuwenga. \v 5 Uibrahim, Uishaku, nu Uyakubu awu atokambɔ ri iyor, Ukiristo iganga awu unang Uisrairha. Ukiristo awu Unum uwu abina kishoo, na awe ri idorh ugbagbaa! Iwerimi. \p \v 6 Isi iwengge ugɛ ibibemuwe-Num nggu anera iki igba, asi iwea anang Uisrairha kishoo awe aner Unum. \v 7 Ikɛi asi iwea anang Uibrahim kishoo awe ungwɛ̃ Uibrahim. Unum agɔr Uibrahim agɛ, <>\f + \fr 9.7 \fr*\ft Àka anyã ikɛi: \ft*\xt Ing 21.12\xt*.\f* \v 8 Agben akɛrɛ agɛ asi iwea angwɛ̃ abirabɛ Uibrahim aka amar ri iyor awu angwɛ̃ Unum, awu angwɛ̃ ibibemuwe ukpekũ awe angwɛ̃ Uibrahim. \v 9 Ibibemuwe ha irherhe riminɛ, igɛ, <>\f + \fr 9.9 \fr*\ft Àka anyã ikɛi: \ft*\xt Ing 18.10,14\xt*.\f* \p \v 10 Asi iwea ake ukpekũ, bɔr angwɛ̃ Urifkatu utesmbɔ awu unying, utɛmɛn Uishaku. \v 11-12 Unga anasi imara akãrhghwɛ̃ awɛkaci ha, use umbɔ atɔ̃mbɔ itser iyiki ize use iyiki ibewe, Unum adɛyiwe Urifkatu agɛ, <> Akɛrɛ adɛyiwa ugɛ Unum ani isɛng abirabɛ unga aka abee, isi iwengge ru ubok itsermbɔ.\f + \fr 9.11-12 \fr*\ft Àka anyã ikɛi: \ft*\xt Ing 25.23\xt*.\f* \v 13 Ru nyaku itsɛng Arherhu-Num iki igɔr ugɛ, <>\f + \fr 9.13 \fr*\ft Àka anyã ikɛi: \ft*\xt Umrh 1.2,3\xt*.\f* \p \v 14 Umɛn iwuri igɔr ugɛ use? Unum asi irhikunga nukpɔ? Ishingge! \v 15 Unga agɔr Umusa agɛ, \q1 <>\f + \fr 9.15 \fr*\ft Àka anyã ikɛi: \ft*\xt Idzi 33.19\xt*.\f* \m \v 16 Nggee, awu Unum unga ani igũ atorh, asi iwea itser unera use ititɛ̃wãnga. \v 17 Itsɛng Arherhu-Num igɔr Ufir'auna igɛ, <>\f + \fr 9.17 \fr*\ft Àka anyã ikɛi: \ft*\xt Idzi 9.16\xt*.\f* \v 18 Nggee, Unum awuri igũ atorh unerwi unga aka abee igũ atorh, ikɛi abvure amɛn uwuruwi unga aka ibvure. \s1 Avɔm Unum nu imimutanga \p \v 19 Bɔr uwɔɔ ru umbi awuri igɔr umum agɛ, <> \v 20 Bɔr ungo uwu ungamɔ, unera, ungo iki iwe ru uning nggu Unum? Ubinkpi umbɔ aka akũ abĩ adzin usi ídɛ̃ɛ̃ ugɔrkpɔ uwuku udzin ukpɔ ugɛ, <>\f + \fr 9.20 \fr*\ft Àka anyã ikɛi: \ft*\xt Uish 29.16; 45.9\xt*.\f* \v 21 Uner uwuku udzin anũi abĩ, asi iwea ri ijee iyiki ikũ abĩ hã akorhu ubinkpi unga aka abee? Unga awea ri ijee iyiki idzin anũi iyi itser ugarh use iyi itser iyiki isheru ugarh. \p \v 22 Rimi hã awu idzidzɛrhe Unum aka akorhe. Unga aka abee idɛyiwe avɔmnga, ikɛi adɛyiwe ijeenga. Bɔr unga adɔngamɛn nggu abirabɛ avɔmnga aka imɛ̃ igba ru umbɔ ni itsĩme umbɔ. \v 23 Unga akorha akɛrɛ ha ri idɛyiwe ikpikpoinga ra abirabɛ unga aka agũ atorh, abirabɛ unga aka asɛng ri idɛyiwe ikpikpoinga ishaisha. \v 24 Uko umɛn, unga aka ayisa, asi iwea ra abi Uyahuda ukpekũ bɔr nggu atsen abi Uyahuda ikɛi. \v 25 Ru nyaka unga aka arherhe ru ubvur Uhosiya agɛ, \q1 <>\f + \fr 9.25 \fr*\ft Àka anyã ikɛi: \ft*\xt Uho 2.23\xt*.\f* \m \v 26 Na agɔr agɛ, \q1 < \q1 awuri iyisa umbɔ >>\f + \fr 9.26 \fr*\ft Àka anyã ikɛi: \ft*\xt Uho 1.10\xt*.\f* \p \v 27 Uishaya adũwũ udũwã ri itsi abi Uisrairha agɛ, \q1 <>\f + \fr 9.28 \fr*\ft Àka anyã ikɛi: \ft*\xt Uish 10.22,23\xt*.\f* \p \v 29 Ru nyaku Uishaya aka arherhe agɛ, \q1 <>\f + \fr 9.29 \fr*\ft Àka anyã ikɛi: \ft*\xt Uish 1.9\xt*.\f* \s1 Ida imangmang abi Uisrairha \p \v 30 Ude umɛn igɔr ugɛ use? Ugɛ atsen abi Uyahuda aka asi ibeembɔ irhirhika, aka akpombɔ ngge, irhirhikayɛ iki iwe ri imangmang. \v 31 Abi Uisrairha aka atɛ̃wã abee Unum anyanga umbɔ awu abika arhika ri idɔsi Íkpem, bɔr asi ikpombɔ. \v 32 Awu use ikɛn? Ubinkutsu, umbɔ asi ibeembɔ ngge ri imangmang bɔr umbɔ abeea ngge ri itser. Umɔ umbɔ adana nu <> \v 33 Ru nyaku itsɛng Arherhu-Num iki igɔr ugɛ, \q1 <>\f + \fr 9.33 \fr*\ft Àka anyã ikɛi: \ft*\xt Uish 8.14; 28.16\xt*.\f* \c 10 \p \v 1 Umbi angwɛ̃mɛn nu anapumɛn, ubinkpi amɛnmum aka abee nu ifɛn-Nummum iwu ugɛ abi Uisrairha ama akpo ififɔrh. \v 2 Umum iwemum ri ideka ri itsimbɔ ugɛ adzowukumbɔ amɛnmbɔ ru Unum, bɔr idzowe amɛnmbɔ isi iwengge ri ihwihwɛng. \v 3 Umbɔ asi ihwɛngmbɔ irhirhikayɛ iki idzek ru Unum, nggee umbɔ abee itsu atsimbɔ awe abika arhika na asi ineke Unum atsu umbɔ awe abika arhika. \v 4 Ukiristo awe imimasha Íkpem ngge itsú ubɛn unerwi aka awe ri imangmang ama awe uwuku usheru uvau. \s1 Ififɔrh iwu iyi ubɛn unera \p \v 5 Umusa atsɛng riminɛ irhirhika iki ikpo ri idɔsi Íkpem, agɔr agɛ, <>\f + \fr 10.5 \fr*\ft Àka anyã ikɛi: \ft*\xt Urha 18.5\xt*.\f* \v 6 Bɔr irhirhika iki iwe ri imangmang igɔr igɛ, <\f + \fr 10.6 \fr*\ft Àka anyã ikɛi: \ft*\xt Iva 30.13\xt*.\f* \v 7 Use \f + \fr 10.7 \fr*\ft Àka anyã ikɛi: \ft*\xt Iva 30.13\xt*.\f*>> \v 8 Irhirhika ha igɔr igɛ, \q1 <>\f + \fr 10.8 \fr*\ft Àka anyã ikɛi: \ft*\xt Iva 30.14\xt*.\f* \m Ake awe, arherhe imangmang umɛn iki ĩdũwã ake. \v 9 Ungo uba urherhungo nggu angwĩngo ugɛ, <> nu uweɔ ri imangmang ra amɛnngo ugɛ Unum asoyiwe unga ra akpe, ungo uwuri ikpoɔ ififɔrh. \v 10 Ubinkutsu idzowe imangmang nggu amɛnngo ngge itsú ungo ushiɔ ru uvau ra asu Unum, nu ukũ angwĩngo urherhe ngge itsú ungo ukpo ififɔrh. \v 11 Ru nyaki itsɛng Arherhu-Num iki igɔr igɛ, <>\f + \fr 10.11 \fr*\ft Àka anyã ikɛi: \ft*\xt Uish 28.16\xt*.\f* \v 12 Ubinkutsu umɛn iwe ubina unying, uwɔɔ asi inanga uwɔɔ, abi Uyahuda nu atsen abi Uyahuda awu unying. Uteijee ha awe Uteijee anera kishoo na atsuke idorh ru kishoo uwuku ufɛna unga. \v 13 Itsɛng Arherhu-Num igɔr igɛ, <>\f + \fr 10.13 \fr*\ft Àka anyã ikɛi: \ft*\xt Uyow 2.32\xt*.\f* \p \v 14 Bɔr anera akorhu uguse na ayisu Unum umbɔ aba ashimbɔ ri imangmang ru unga? Awuri ikorha aguse na awe ru imangmang ru uwuruwi umbɔ aba anasi igũmbɔ isarhe ri itsinga? Awuri ikorha aguse na agũ, unera aba asi idzowuka umbɔ isarhe? \v 15 Awuri ikorha aguse na adzowe isarhe, umbɔ aba asi idenukumbɔ umbɔ? Ru nyaku itsɛng Arherhu-Num iki igɔr ugɛ, <>\f + \fr 10.15 \fr*\ft Àka anyã ikɛi: \ft*\xt Uish 52.7\xt*.\f* \p \v 16 Bɔr asi iwea kishoo abi Uisrairha aka ayɛi Isarhe Iyiki Ize ha. Ubinkutsu Uishaya arherhe agɛ, <>\f + \fr 10.16 \fr*\ft Àka anyã ikɛi: \ft*\xt Uish 53.1\xt*.\f* \v 17 Nggee imangmang idzek ri igũ isarhe, igũ isarhe ri itsi Ukiristo. \v 18 Bɔr umum irhusa, abi Uisrairha anasi igũmbɔ? Aka agũmbɔ, itsɛng Arherhu-Num igɔr igɛ, \q1 <>\f + \fr 10.18 \fr*\ft Àka anyã ikɛi: \ft*\xt Amb 19.4\xt*.\f* \m \v 19 Ikɛi umum ibvui irhusa, abi Uisrairha asi ihwɛngmbɔ? Ĩĩ, ahwɛngmbɔ, uko ri inggbaashia, Umusa agɔr agɛ, \q1 <>\f + \fr 10.19 \fr*\ft Àka anyã ikɛi: \ft*\xt Iva 32.21\xt*.\f* \m \v 20 Nu Uishaya arherhe nggu ikeramɛn agɛ, \q1 <>\f + \fr 10.20 \fr*\ft Àka anyã ikɛi: \ft*\xt Uish 65.1\xt*.\f* \m \v 21 Bɔr ri itsi abi Uisrairha, unga agɔr agɛ, \q1 <>\f + \fr 10.21 \fr*\ft Àka anyã ikɛi: \ft*\xt Uish 65.2\xt*.\f* \c 11 \s1 Unum asi ikpɛ̃ɛ̃ Uisrairha \p \v 1 Nggee umum irhusa, Unum aka akpɛ̃ɛ̃ anernga? Ishingge! Umum iwe uner Uisrairha, umum idzeku unang Uibrahim ru unui Ubanjami. \v 2 Unum asi ikpɛ̃ɛ̃ abirabɛ unga aka asɛng ri inggbaashia. Umbi asi ihwɛngmbi ubinkpi itsɛng Arherhu-Num iki irherhe ri itsi Uirhiya? Unga aka akũ akpenga azĩ ru Unum ri itsi Uisrairha. Agɛ, \v 3 <>\f + \fr 11.3 \fr*\ft Àka anyã ikɛi: \ft*\xt 1Ayɛ 19.10,14\xt*.\f* \v 4 Unum adzipuwe unga aguse? Adzipa agɛ, <>\f + \fr 11.4 \fr*\ft Àka anyã ikɛi: \ft*\xt 1Ayɛ 19.18\xt*.\f* \v 5 Nggee ikɛi, icɛrɛ, anerabɛ Unum aka asɛng ri imimutanga ana abɔrmbɔ. \v 6 Isisɛng hã iwe ri imimuta, asi iwea ri itseryɛ anera aka atɔ̃. Iba isi iwengge rimi, imimuta ha isi iwengge imimuta. \p \v 7 Awu use ucɛ? Abi Uisrairha afɔr ikpo ubin umbɔ aka abee adambɔ, bɔr abirabɛ Unum aka asɛng akpombɔ. Bɔr abika abɔr awu abi atsi aka aker. \v 8 Ru nyaku itsɛng Arherhu-Num iki igɔr ugɛ, \q1 <>\f + \fr 11.8 \fr*\ft Àka anyã ikɛi: \ft*\xt Iva 29.4; Uish 29.10\xt*.\f* \m \v 9 Nu Udauda agɔr agɛ, \q1 <>\f + \fr 11.10 \fr*\ft Àka anyã ikɛi: \ft*\xt Amb 69.22,23\xt*.\f* \s1 Ififɔrh atsen abi Uyahuda \p \v 11 Ikɛi umum irhusa, abi Uisrairha aka akwɛr itok agbaigba asi ísombɔ nukpɔ? Ishingge! Ubinkutsu igbigbambɔ ngge itsú ififɔrh iba ra atsen abi Uyahuda ngge itsú abi Uisrairha agũ unyɛ̃ɛ̃. \v 12 Uba uvaumbɔ ukowe upfunga iwe ru ubin, ikɛi uba igbigbambɔ ikowe iwe ru ubin ra atsen abi Uyahuda, iwe ru ubin hã iwe igusengge ri ivangyɛ abi Uisrairha arhɛrhɛ aka idzipa adɔsu Unum! \p \v 13 Umum ini irherhe nggu umbi atsen abi Uyahuda. Unum aka atsũ umum iwe uner itser Uyesu ra atsen abi Uyahuda, umum ifĩrhã ri itsermum, \v 14 ni ifosa ugɛ umum ima itsu anermum abi Uisrairha agũ unyɛ̃ɛ̃ ni ifɔrhe abɔɔ ru umbɔ. \v 15 Ikpikpɛ̃ɛ̃mbɔ iba idzowe ififɔrh ru upfung, iyiyɛimbɔ iwuri iwe iguse? Iwuri idzowe urhɛ ra abika akpukpe! \v 16 Uba uteng akɔ̃ uborodi umbɔ aka adzowe idɛm ru Unum awe asasar, akɔ̃ hã kishoo awe asasar nukpɔ. Ikɛi anunang ucucii aba uwe asasar, abok ucucii ha kishoo awe asasar nukpɔ. \p \v 17 Bɔr abok akɔɔ aki ucucii uzaitun ha aka abvũĩke, na anyanga ubok aki arhum agbopuwe. Umbi atsen abi Uyahuda, umbi awu ru nyaka abok ucucii arhum, umbɔ aka akũ agbopa nggu ucucii ha. Icɛrɛ umbi aka akpo igha atsei ra anũnang uzaitun ha. \v 18 Niba anyangu atsimbi anangmbi abok ucucii akɔɔ. Umbi aba akorhumbi, àka ayita ugɛ asi iwea umbi iyike anunang hã, bɔr awu anunang hã ayika umbi. \v 19 Bɔr umbi adɛ̃ɛ̃ agɔrmbi agɛ, <> \v 20 Iwe idzidzɛrhe! Bɔr ida imangmang ngge itsu umbɔ abvũĩwe umbɔ ru ucucii, ungo igango awu imangmang ngge itsu ungo udɛ̃ɛ̃. Niba ufĩrhungo, ugũ iwei Unum. \v 21 Unum aba abvũĩka undzumu abok ucucii ha, unga adɛ̃ɛ̃ abvũĩka ungo igango uba unga abeenga. \p \v 22 Àka anyã atorh Unum, ikɛi anyã uvernga ra abika agbugba. Awu ru uver ra abika agbugba, bɔr agũã atorhngo, ungo uba uzɛ̃rhũngo ru atorhnga. Bɔr ungo uba ushiɔ, awuri izharha ungo atare. \v 23 Uba abi Uisrairha asi izɛ̃rhũmbɔ ri ida imangmang, awuri igbopukumbɔ umbɔ nggu ucucii ha, ubinkutsu Unum adɛ̃ɛ̃ adzipa umbɔ atsukuka. \v 24 Umbi atsen abi Uyahuda awe ru nyaka abok ucucii uzaitun aki arhum, umbɔ aka agbɛr agbopuwe ake itsɛrh nggu ucucii uzaitun akirakɛ umbɔ aka akau. Akɛrɛ aba awu idzidzɛrhe, asi íghonga ru Unum aka ibvui adzipa abok ucucii ha umbɔ aka agbɛr, agbopa nggu ucucii ha umbɔ aka agbɛr ake! \s1 Abi Uisrairha kishoo // awuri ikpombɔ ififɔrh \p \v 25 Umum isi ĩbeemum umbi asei ri ida ihwɛng abinkɛ umbɔ aka awɔk, umbi angwɛ̃mɛn nu anapumɛn, utsur umbi awembi abika abera atsi. Abi Uisrairha adɛ̃ɛ̃ iker itsi utsɛku Unum aka isɛng atsen abi Uyahuda awe ru imangmang ru unga. \v 26 Nggee kishoo abi Uisrairha awuri ikpombɔ ififɔrh, ru nyaki itsɛng Arherhu-Num iki igɔr ugɛ, \q1 <>\f + \fr 11.27 \fr*\ft Àka anyã ikɛi: \ft*\xt Uish 59.20,21; 27.9; Uiri 31.33,34\xt*.\f* \p \v 28 Abi Uisrairha awu anggamtsak ru Isarhe Iyiki Ize, ru ugarha uwu ukpumbi, umbi atsen abi Uyahuda. Rimi hã umbɔ ana awu anernga aka abema ubinkutsu atsɛng atokambɔ. \v 29 Ubinkutsu, Unum asi íyesuka izũwãyɛ unga aka adzowe use atsɛyi abirabɛ unga aka atsũ. \v 30 Umbi aka asi iwembi abika adɔsu Unum, bɔr icɛrɛ umbi aka ayɛi icicorhe ri itsi ida ididɔsambɔ. \v 31 Rimi hã, umbɔ awe abika asheri ididɔsa ngge itsú umbɔ ayɛi icicorhe ubinkutsu Unum aka adzaanga umbi icicorhe. \v 32 Ida ididɔsa anera kishoo itsu Unum akorhuwe umbɔ ru nyaka abi ugbor uzĩ, ngge itsú unga ama acorhuwe umbɔ kishoo. \s1 Ikpikpoi ru Unum \q1 \v 33 Ungaa adɛ̃ɛ̃ amei iwe ru ubin Unum nu itsoi nu ihwihwɛngnga? \q2 Ungaa adɛ̃ɛ̃ ahwɛng abinkɛ unga aka abee ikorhe \q2 use adɛ̃ɛ̃ adɛyiwe abinkɛ unga iki ikorhe? \q1 \v 34 <>\f + \fr 11.35 \fr*\ft Àka anyã ikɛi: \ft*\xt Uay 41.11\xt*.\f* \q1 \v 36 Kishoo abin adzeku Uteijee. \q2 Abina kishoo amuna ru uboknga na awuri ibvui azĩ ru unga. \q2 Ikpikpoi iwe iyinga ugbagbaa! Iwerimi. \c 12 \s1 Idɛm-Num iyi urhɛ \p \v 1 Nggee, umum ishɔ̃rhã umbi angwɛ̃mɛn nu anapumɛn, ri icicorhe iyi Unum, àka adzowe atsimbi ru nyaki idɛm-Num iyi urhɛ, iyiriyɛ iki iwu isaisar ni iwu ubin uku ububema ru Unum. Akɛrɛ ha awu idzowe igɔngmbi iyi idzidzɛrhe. \v 2 Niba abeembi ifɛrhkɔ iyi undan ukpirɛ idarhngge amɛnmbi, bɔr àka aneke Unum afaruwe umbi awe abika afa ra amɛnmbi. Mɔcɛ umbi adɛ̃ɛ̃ ahwɛngmbi abinkɛ Unum aka abema, ake awe aka aze akika abubema nu akika arhurhika. \p \v 3 Ubinkutsu imimutayɛ umbɔ aka adzaa umum, umum igɔr ubɛn unera ru umbi, inggɛ niba anyãngumbi atsimbi anangke iwiwembi, bɔr aka anyanga atsimbi uku kpengkpeng, ri imangmangyɛ Unum aka adzaa umbi. \v 4 Umɛn iwe ra agau arhɛrhɛ ri iyora unying, kishoo agau ha awe ru itserke aweke, \v 5 Rimi hã ru Ukiristo, umɛn iwe arhɛrhɛ, umɛn iwe iyora unying, ubɛn unera ru umɛn awu ugau udɔka. \v 6 Izũwãyɛ umbɔ aka adzaa umɛn iwiwengge, ru nyaki imimutayɛ umbɔ aka adzaa umɛn. Izũwũ unera iba iwu iyiki isɔm Arherhu-Num, neke unga atɔ̃ itsernga uku kpengkpeng nggu imangmangnga. \v 7 Iba iwu iyiki itɔ̃ itser, neke unga atɔ̃ itser. Ngge iba iwu iyiki imesuwe, neke unga amesuwe. \v 8 Ngge iba iwu iyiki ifituwe, neke unga afituwe. Ngge iba iwu iyiki idzowe izũwã ra adɔka, neke unga ayanga aboknga adzowe. Ngge iba iwu iyiki ikpɔm anera, neke unga atsu amɛnnga. Ngge iba iwu iyiki igũ atorh, uneke unga agũ atorh anera nu itɛnamɛn. \s1 Ibibema \p \v 9 Awu ufang ibibema iwu iyi idzidzɛrhe. Àka akpɛ̃ɛ̃ ubin uku ubewe, bɔr àka akpɔm ubin uku uze. \v 10 Àka adzowe atsimbi ra adɔka ri ibibema. Àka adzowe imor ra adɔka anangmbi atsimbi. \v 11 Niba aghɛrhumbi ighɛrha, bɔr àka atsu amɛnmbi akarhãrhã atɔ̃ itser Uteijee. \v 12 Àka agɔm anggɔm ri ifosa, àka abima ra ayetnummbi, àka afɛn-Num ubɛn ivang. \v 13 Àka agasha abinmbi nggu abika adɔsa abika abubee. Àka ayɛi atsen nggu aboka avaa. \p \v 14 Àka atsuke idorh ra abika ayɔm umbi, àka atsuke umbɔ idorh, niba atsukukumbi umbɔ ikpo Unum. \v 15 Àka agɔm anggɔm nggu abika agɔm anggɔm, àka aciu akpe nggu abika aciu akpe. \v 16 Àka asei uku ughwɔɔw nggu adɔka. Niba aberumbi itsi, àka awe awɛrhɛ atsũwã. Niba anyanga atsimbi awembi abi isarasu anangmbi abɔɔ. \p \v 17 Niba afaimbi iki ibewe nggu iki ibewe ru ubɛn unera. Àka angwɛ̃dzɛn na akorhe ubin uku urhika ra asu anera. \v 18 Iba imɛ̃ngge, àka abee isei uku ughwɔɔw nggu ubɛn unera. \v 19 Umbi awɛrhamum, àka niba afaimbi, àka aneke Unum afai ra avɔmnga, ubinkutsu ri itsɛng Arherhu-Num Uteijee agɔr ugɛ, <>\f + \fr 12.19 \fr*\ft Àka anyã ikɛi: \ft*\xt Iva 32.35\xt*.\f* \v 20 Itsɛng Arherhu-Num ikɛi igɔr igɛ, \q1 <>\f + \fr 12.20 \fr*\ft Àka anyã ikɛi: \ft*\xt Uny 25.21,22\xt*.\f* \m \v 21 Niba uneke iki ibewe inangge atsimbi, bɔr àka anang iki ibewe nggu iki ize. \c 13 \s1 Idɔsa abi ijee \p \v 1 Awu ufang ubɛn unera adɔsa arherhe abi ijee, ubinkutsu awu Unum angwɛ̃ ijee kishoo. Ijeeyɛ iki iwe, awu Unum angwɛ̃. \v 2 Ngge itsu, uwuruwi aka akpɛ̃ɛ̃ idɔsa arherhe iyɛrhe, akpɛ̃ idɔsa abin Unum aka atsu, abika akorhe rimi akowe uvau ra atsimbɔ. \v 3 Ubinkutsu ayɛrhe asi iwembɔ ubin iwei ra abirabɛ aki ikorhe uku urhirhiki, bɔr abika awu ru uvau. Ungo ubeengo neke igũ iwei abi ijee? Ukorhu ubinkpi uku urhika, umbɔ awuri ikpoi ungo. \v 4 Umbɔ awu ugãrhũ Unum uwuku ukorhuwa ungo iyiki ize. Bɔr ungo uba uwu uner uvau, ugũ iwei, asi iwea ibɛm umbɔ aka akpɔm ikon iki ider. Umbɔ awu agãrhã Unum, awu ru ubokmbɔ avɔm Unum aka atsuafɛr, akowe ufai ru uner uvau. \v 5 Nggee, azea umbi adɔsa abi ijee, asi iwea itĩ avɔm Unum ukpekũ, bɔr ri ifɛrhkɔmbi ishingge ru uvau. \p \v 6 Akɛrɛ ha atsu umbi afai ikirbi abĩ, abi ijee awe agãrhã Unum, aka adzowe undzumu ivangmbɔ ri itser iyɛrhe. \v 7 Àka afase ubɛn unera uvɛrhnga. Ngge iba iwu uvɛrh ikirbi abĩ, àka afai ikirbi abĩ. Ngge iba iwu uvɛrh abinkɛ umbi aka abemi idzowe, àka adzowe. Ngge iba iwu idzowe imor, àka adzowe. \s1 Ibibema, unuma uku uyokpɔ \p \v 8 Niba angwɛ̃mbi uvɛrh unera, bɔr uvɛrh ibibema ukpekũ, ukpɔ uwe uvɛrhkpi umbi aka asi ífai amaambi, ubinkutsu, uwuku ubemu undɔkanga adɔsi Íkpem. \v 9 Ikpem hã iki igɔr igɛ, <>\f + \fr 13.9 \fr*\ft Àka anyã ikɛi: \ft*\xt Idzi 20.13-15,17; Iva 5.17-19,21\xt*.\f* nu ikpem iyɔɔ iki iwe. Ngge itsuifɛr ri ikpem iyɛrɛ iyiki igɔr igɛ, <>\f + \fr 13.9 \fr*\ft Àka anyã ikɛi: \ft*\xt Urha 19.18\xt*.\f* \v 10 Uba ungo ubemungo adɔka, ungo usi ítsu umbɔ agbambɔ. Nggee ibibema itsuifɛr Íkpem. \p \v 11 Awu ufang umbi akorha akɛrɛ ha, umbi ahwɛngmbi ivanga iki iwengge umbi aka izir ru urhɔ. Ubinkutsu ivang iyiki ifɔrh umɛn iki iyo inangge ivangyɛ umɛn iki inggbaashia iwe ru imangmang. \v 12 Utsuu uku uwuri imaakpɔ, unum ukpuku ufɔrh uku abɔr ukunjiir ru ukpee usar. Nggee àka atsimuwe itser uzĩmbi ru nyaka atorha arhim, na atsim abin iwa aki irhirhang. \v 13 Umɛn ikorha abin aka arhika, ru nyaka abika asei ri irhirhang unum, asi iwea abika ahwesha abin use abin arhim akɔɔ, asi iwea abi afĩrhã, use iyiki itãrhã ibee igũibɛn iyiki ishera atsa, use ifuw nu unyɛ̃ɛ̃. \v 14 Nu ngge iki iwe rimi, àka atsim Uteijee Uyesu Ukiristo ugɛɛ atorho aka afa, àka niba awembi ra amɛn aki arhim aka idarh umbi ri ikponangge. \c 14 \s1 Idzin adɔka \p \v 1 Àka ayɛi unerwi imangmangnga iki isi ikerngge, niba awembi ru uning nggu unga ri itsi ubinkpi unga aki ikaifɛrhkɔ. \v 2 Imangmang uner uwɔɔ ibemuwe unga agha abina kishoo, bɔr uner uwɔɔ imangmangnga iki isi ikerngge, agha ayerhe ukpekũ. \v 3 Unerwi aka agha abina kishoo awu ufang unga niba ayɛɛinga uwuruwi aka asi ighaa, nu unerwi aka asi ighaa abina kishoo awu ufang unga niba akwɛɛrka uwuku ugha abina kishoo, ubinkutsu Unum aka ayɛisa unga. \v 4 Ungo ugburh ungamɔ ungo uku itsu uvau ru ugãrhũ uner uwɔɔ? Uteiyanga awuri idɛ̃ɛ̃ atsu unga agba use atsu unga anang. Nggayɛ Uteijee awuri idɛ̃ɛ̃ atsu unga ananga. \p \v 5 Uner uwɔɔ aka isaka anyã unum ukpɔɔ unangkpɔ inum iyɔɔ, inyĩnyã uwɔɔ inuma kishoo iwu ubina unying ru unga. Ubɛn unera adɛ̃ɛ̃ aker ru ubinkpi unga aka ahwɛng. \v 6 Unga uwuku unyã unum ukpɔɔ uwu undzuma ru unga, akorhe ri imor Uteijee. Unga uwuku utãi ijuɛ, atãi ri imor Uteijee, ubinkutsu unga atar uwɛɛ ru Unum, nu uwuku ugha ubɛn ubin, akorhe ri imor Uteijee na atar uwɛɛ ru Unum. \v 7 Unera asi ídɛ̃ɛ̃ abɛka ri iyike itsinga ukpekũ, ikɛi asi ídɛ̃ɛ̃ akpea ri iyike itsinga ukpekũ. \v 8 Uba umɛn ibibɛk, umɛn ibɛk ri idzowe imor ru Uteijee, umɛn ĩba ikpikpe, umɛn ikpe ri idzowe imor ru Uteijee ha. Nggee, umɛn ĩba ibibɛk use akpe, umɛn iwu abi Uteijee ha. \p \v 9 Akɛrɛ ha atsu Ukiristo akpe na abvui awu ru urhɛ, ngge itsú unga awu Uteijee abika akpukpe nu abika abubɛk. \v 10 Ungo, mɔcɛ, awu use utsu ungo utsu uvau ru ungwɛ̃mbi use unapumbi? Awu use utsu ungo ukwɛɛte ungwɛ̃mbi use unapumbi? Ubinkutsu kishoo umɛn iwuri idɛ̃ɛ̃ ra anang isei Unum uwuku uvarhuwa arherhamɛn. \v 11 Ri itsɛng Arherhu-Num Uteijee agɔr agɛ, \q1 <>\f + \fr 14.11 \fr*\ft Àka anyã ikɛi: \ft*\xt Uish 45.23\xt*.\f* \m \v 12 Nggee, ubɛn unera ru umɛn awuri ivarhunga irhɛ abinkɛ unga aka akorhe ri ibibɛknga ra asu Unum. \s1 Niba utsukɔ ungwɛ̃mbi ubin ikwɛr itok \p \v 13 Nggee umɛn ineke itsu avau ra adɔka. Nu ngge iki iwe rimi, ubɛn unera atsu amɛnnga niba awea utarh ukpuku ukwɛr itok use ubin ukpɔɔ uku uvina ru utsĩndĩ ungwɛ̃mbɔ use unapumbɔ. \v 14 Umum ihwɛng ugɛ ru Uteijee Uyesu ubingha ushikpɔ ukpuku usi isarkpɔ. Bɔr unera aba agɔr ugɛ ubin ukpɔɔ usi isarkpɔ, iwe ru unga ubin hã uku usi isarkpɔ. \v 15 Ungo uba udakuwe amɛn angwɛ̃mbi ru ubinkpi ungo iki igha, ungo usi ikorhungo amɛn ibibema. Utsur ubinghakpi ungo iki igha udakuwe ungwɛ̃mbi use unapumbi uwuruwi Ukiristo aka akpe ru unga. \v 16 Niba uneke ubin uku uze ri inyinyãngo, umbɔ anyã ukpɔ uwe iki ubewe. \v 17 Iyɛrhe Unum isi iwengge ighigha nu ihwihwa, bɔr iwu irhirhika, nu ididɔɔr, nu igũibɛn ri Ipfu Isarsatangge. \v 18 Ubinkutsu ubɛn unera uwuku utɔ̃itser Ukiristo ru utsĩndĩ uwurɛ, Unum nu anera awuri ibemumbɔ unga. \p \v 19 Nggee umɛn idɛ̃ɛ̃ iker ri ikorha abinkɛ aka ikũwã ididɔɔr ni ifita adɔka. \v 20 Niba adakukumbi itser Unum ra arherhe abingha. Abingha kishoo awu asarsatake, bɔr asi izea unera agha ubin uku itsu ikwɛr itok ru uwɔɔ. \v 21 Azea ungo niba utãingo ijuɛ, use uhwaɔ adɛ use ukorhe abina akɔɔ aka itsu ungwɛ̃mbi use unapumbi agbaigba. \p \v 22 Nggee ungo uba uweɔ ri imangmang ra akɛrɛ ha, ungo ungwɛ̃ ake ra amɛnngo nggu Unum. Idorh iwu iyi uner ha amɛnnga aka asi itsuke uvau ri itsinga. \v 23 Bɔr unerwi aka acang, aba aghaa ubin hã unga aka acang, unga aka agba uvau nukpɔ. Ubinkutsu ighighanga ishingge ri imangmang, nu ubɛn ubinkpi uku ushikpɔ ri imangmang uwu arhim. \c 15 \s1 Uneke ungwɛ̃mbi agũibɛn ungo \p \v 1 Umɛn abika aker ri imangmang, imɛ̃ngge umɛn itsã imor abirabɛ aka asi ikermbɔ, ni ineke igũibɛn atsimɛn. \v 2 Ubɛn unera ru umɛn atɛne amɛn udɔka ru iyiki izeyɛ iki idzin unga. \v 3 Ukiristo asi ikorhunga abin itsinga, bɔr ru nyaki itsɛng Arherhu-Num iki igɔr ugɛ, <>\f + \fr 15.3 \fr*\ft Àka anyã ikɛi: \ft*\xt Amb 69.9\xt*.\f* \v 4 Ubɛn ubinkpi umbɔ aka atsɛng isha, atsɛng ru ake amesuwa umɛn, ngge idarh umɛn ru ibibima nu ififita itsɛng Arherhu-Num umɛn ima iwe ru ifosa. \p \v 5 Neke Unum uwuku udzowe ibibima nu ififita adzaa umbi amɛn aka agbopi itsi nggu adɔkambi ri idɔsu Ukiristo Uyesu, \v 6 ngge itsú umbi ama akpoi Unum nu Utɛ Uteijeemɛn Uyesu Ukiristo nggu amɛn unying nu angwĩmbi unying. \p \v 7 Àka ayɛi adɔka, ru nyaku Ukiristo aka ayɛi umbi, nu umbi atsu ikpikpoi ru Unum. \v 8 Umum idɛyiwa umbi ugɛ Ukiristo awu uner itser ra abi Uyahuda ngge idɛyiwa ugɛ Unum awuri ikorhunga ubinkpi unga aka arherhe, na akorhunga ibibemuwe unga aka abemuwe atokambɔ. \v 9 Ngge itsu atsen abi Uyahuda akpoi Unum ra atorhnga, ru nyaki itsɛng Arherhu-Num iki igɔr ugɛ, \q1 <>\f + \fr 15.9 \fr*\ft Àka anyã ikɛi: \ft*\xt 2Usm 22.50; Amb 18.49\xt*.\f* \m \v 10 Ikɛi, ngge igɔr igɛ, \q1 <<Àka agũibɛn umbi atsen abi Uyahuda, nggu anernga.>>\f + \fr 15.10 \fr*\ft Àka anyã ikɛi: \ft*\xt Iva 32.43\xt*.\f* \m \v 11 Ikɛi igɔr igɛ, \q1 <<Àka akpoi Uteijee ha, kishoo umbi atsen abi Uyahuda, \q2 na atsusa abom ru unga, kishoo umbi anera.>>\f + \fr 15.11 \fr*\ft Àka anyã ikɛi: \ft*\xt Amb 117.1\xt*.\f* \m \v 12 Ikɛi Uishaya agɔr agɛ, \q1 <>\f + \fr 15.12 \fr*\ft Àka anyã ikɛi: \ft*\xt Uish 11.10\xt*.\f* \p \v 13 Unum uwu ifosa ama atsuka umbi igũibɛn kishoo nu ididɔɔr ri imangmangmbi ru unga, ngge itsú umbi awe ru afosa irhɛirhɛ ri ijee Ipfu Isarsatangge. \s1 Itser Uburhu ra atsen abi Uyahuda \p \v 14 Umum nibikami ĩbemumum ugɛ umbi angwɛ̃mɛn nu anapumɛn, umbi awembi ra amɛn aka aze akarhãrhã. Umbi adzuma awembi ri ihwihwɛng na adɛ̃ɛ̃ amesukumbi adɔka. \v 15 Umum iki itsɛngamum umbi ra awiya nu abina akɔɔ, umum iyituwa ake ru umbi ikɛi. Umum ikorha akɛrɛ ubinkutsu Unum adzaa umum imimuta \v 16 ngge itsú umum iwe uner itser Ukiristo Uyesu ra atsen abi Uyahuda. Umum itɔ̃ itser iyi uner uwuku udzowe idɛm-Num ri idzowe Isarhe Iyiki Ize iyi Unum, ngge itsú atsen abi Uyahuda awe idɛm-Num iyi Unum aka ayɛi, iyiriyɛ Ipfu Isarsatangge iki itsu ngge isar. \p \v 17 Nggee umum ikpoi itsermum iyi Unum ubinkutsu umum itɔ̃we ngge ru Ukiristo Uyesu. \v 18 Umum idɛ̃ɛ̃ ikeramɛn irherhumum ubin ru ubinkpi Ukiristo ukpekũ aka akũ umum akorhe ri idarh atsen abi Uyahuda umbɔ adɔsu Unum ra arherhamum nu ikikorhe, \v 19 ri ijee atsar nu abin idzeu, ri ijee Ipfu-Num. Ngge udzur ru Urusharhima umum iki ikɔre izĩ Uirhirikum, umum iki idũwũ Isarhe Iyiki Ize ha iyi Ukiristo. \v 20 Ibibemamum niyɔ umum idũwũ Isarhe Iyiki Ize ra anangkɛ umbɔ aka asi ihwɛngmbɔ Ukiristo, utsur umum idzinmum ni itsi anangkɛ uwɔɔ aka atsu atarh idzin. \v 21 Nu ngge iki iwe rimi, ru nyaki itsɛng Arherhu-Num iki igɔr ugɛ, \q1 <>\f + \fr 15.21 \fr*\ft Àka anyã ikɛi: \ft*\xt Uish 52.15\xt*.\f* \m \v 22 Akɛrɛ ha atsu idikunga irhɛirhɛ umbɔ aka akɛnmbɔ umum ĩba ru umbi. \s1 Uburhu abee izĩ iyepa Uroma \p \v 23 Bɔr icɛrɛ ananga aka ashike ru umum iki itɔ̃ itser ra abĩ akɛrɛ, ikɛi aka adera imɛka irhɛirhɛ umum iki ibee iyepa umbi. \v 24 Umum ibee ikorhe rimi ivangyɛ umum iki izĩ abĩ Asbaniya. Umum ifosi iba iyepa umbi ivangyɛ umum iki itɔng ni ibee umbi ayika umum ru uzɛ̃rhãmum nggɔɔ ha, ĩba imaamum igũibɛn umbi ukunjiir ni itɔng. \v 25 Icɛrɛ, umum iwe ru utsĩndĩ uku uzĩ Urusharhima ri itser iyiki iyike abika adɔsa aka awe umɔ. \v 26 Abika adɔsa ru Umakidoniya nu Uakaya agũibɛn idzowe izũwã ayike atsũwã ra aner Uteijee ru Urusharhima. \v 27 Agũibɛn ikorha ake, anyanga ngge iwu uvɛrh ru umbɔ. Ubinkutsu atsen abi Uyahuda aba akpombɔ ugau idorh iyi Unum nggu abi Uyahuda, umbɔ awembɔ ru uvɛrh umbɔ aka ifai abi Uyahuda idorh abin upfung. \v 28 Nggee umum ĩba imaamum itser iyɛrɛ ni itsuke umbɔ akpombɔ iyiyike ha, umum iso izĩmum Asbaniya ni iyepa umbi ni itɔng. \v 29 Umum ihwɛng ugɛ ivangyɛ umum iki iba ru umbi, umum iwuri ikũwã umbi undzumu idorh iyi Ukiristo. \p \v 30 Umum ishɔ̃rhã umbi angwɛ̃mɛn nu anapumɛn, ru ubok Uteijeemɛn Uyesu Ukiristo nu ri ibibemu Ipfu-Num hã, àka atsĩ ubokmbi ayika umum ri ititɛ̃wãmum ri ifɛna-Num ru umum. \v 31 Àka afɛn-Num ugɛ umum ima ikpo ishishɔɔr ra abok abika asheri imangmang ru Uyahudiya, ikɛi itsermum ru Urusharhima uwe ubin ukpuku uyuyɛi ra abika adɔsa ha aka awu umɔ. \v 32 Nggee Unum aba abemunga umum ĩba ru umbi nggu anggɔm ni iwosha nggu umbi. \v 33 Unum uwu ididɔɔr ama awe nggu umbi kishoo. Iwerimi. \c 16 \s1 Undzumu ighwe \p \v 1 Umum idɛyiwa umbi unapumɛn Ufibi, awu udikin ru ikikɔng abika adɔsa ru Ukankiriya. \v 2 Umum ibee umbi ayɛi unga ri itsok Uteijee ru utsĩndĩ uwuku uze uwuruwi umbɔ iki iyɛi abika adɔsa na ayike unga ra abinkɛ unga aka abee umbi akorhe, ubinkutsu unga ayikuka anera arhɛrhɛ nggu umum. \li1 \v 3 Àka aghwe Ubiriskirha nu Uakirha awɛrhi itsermum ru Ukiristo Uyesu. \v 4 Umbɔ atsu atsimbɔ ru uver akpe ru ubokmum. Asi iwea umum ukpekũ itar uwɛɛ, bɔr kishoo abika adɔsa ra atsen abi Uyahuda atar uwɛɛ ru umbɔ igambɔ. \li1 \v 5 Àka aghwe ikikɔng abika adɔsa ri iyambɔ. \li1 Àka aghwe Uabainita, uwuku ugbaashia akɔrh Ukiristo ra abĩ Uasiya. \li1 \v 6 Àka aghwe Umaryamu, uwuku utɔ̃wã umbi itser akarhãrhã. \li1 \v 7 Àka aghwe Uandaraniku nu Uyunuya, abi Uyahudamɛn, abirabɛ umbɔ aka abow umbɔ ru ugborzĩ nggu umum. Umbɔ awu abirabɛ umbɔ aka ahwɛng ra abi itser Uyesu, awu umbɔ agbaashia ru umum ri iwe ru imangmang ru Ukiristo. \li1 \v 8 Àka aghwe Uamfirhiyatu uwu umum iki ibema ri itsok Uteijee. \li1 \v 9 Àka aghwe Urbanus, uwɛrhi itsermɛn ru Ukiristo, nu uwɛrhamum Usitaki. \li1 \v 10 Àka aghwe Uafarhi, uwuruwi umbɔ aka aviri irhirhikanga ru Ukiristo iwe idzidzɛrhe. \li1 Àka aghwe aner iya Uaristoburhu. \li1 \v 11 Àka aghwe Uhirudiya, Uyahudamɛn. \li1 Àka aghwe abi iya Unarkisu, abirabɛ aka adɔsu Uteijee. \li1 \v 12 Àka aghwe Utirayifina nu Utirayifusa, akatsɛrh ha abika atɔ̃ itser Uteijee akarhãrhã. \li1 Àka aghwe uwɛrhamum Ufarsi uwuruwi aka atɛ̃wã ri itser Uteijee. \li1 \v 13 Àka aghwe Urhufɔ, umbɔ aka asɛng ri itsok Uteijee, nu uyanga aka awu uyamum ikɛi. \li1 \v 14 Àka aghwe Uasinkiritu, nu Ufirhigona, nu Uherme, nu Upaturoba, nu Uharma nu abika adɔsa aka awu nggu umbɔ. \li1 \v 15 Àka aghwe Ufirhorhogu, nu Uyurhiya, nu Uniriyu nu unapumbɔ, nu Uorhimfa, nu kishoo abika adɔsa ha aka awu nggu umbɔ. \li1 \v 16 Àka aghwe adɔka nggu ighwe ibibema. \li1 Kishoo ikikɔng abika adɔsu Ukiristo aghwe umbi. \p \v 17 Umum ifituwa umbi angwɛ̃mɛn nu anapumɛn, àka akpɔm amɛnmbi nggu abika akũ igigau ru umbi na atsu umbi akwɛr itok ru atsĩndĩmbi ru imesayɛ iki iwiwengge nggu iyimbi aka ayɛi. Niba akhapumbi ru umbɔ! \v 18 Ikpũ anera abɛrɛ asi itɔ̃mbɔ itser Ukiristo Uteijeemɛn, adɔsu ubinkpi amɛnmbɔ aka abee. Ri itonga angwĩmbɔ nu igbɛrangwĩ ukpoimbɔ iki irhɛm abika agũna umbɔ, abika agũna umbɔ awu awɛkaci. \v 19 Ubɛn unera aka agũã isarhe ididɔsambi, ngge itsu undzuma anggɔmmum ru umbi, bɔr umum ibee umbi asarasu ra abin aka aze, na awe abika asheru uvau ra abin aka abewe. \p \v 20 Unum uwu ididɔɔr asi ídãrhunga na ajangu Ushaitan atsu ra andaidakmbi. Imimutu Uteijeemɛn Uyesu ima iwe nggu umbi. \p \v 21 Utimoti, uwɛrhi itsermum, aghwe umbi, rimi hã Urhushiyu, nu Uyason, nu Usosifata, abimɛn abi Uyahuda. \p \v 22 Umum Utartiyu, uwuku utsɛng ubvur uwurɛ, umum ighwe umbi ri itsok Uteijee. \p \v 23 Ugayu, uwuku uyɛi umum ri iyanga, umum nu kishoo abika adɔsa iki igũibɛn ri iyaa, ighwe umbi. \p Uarasta, uwuku ungwɛ̃ abin itser utepa, nu ungwɛ̃mɛn Ukwartu aghwe umbi.\f + \fr 16.23 \fr*\ft Abvur akɔɔ aki itsɛng abok aki isha agɔrke ikɛi ugɛ, \ft*\fv 24 \fv*\fqa Neke imimuta Uteijeemɛn Uyesu Ukiristo iwe nggu umbi kishoo. Iwerimi.\fqa*\f* \p \v 25 Àka akpoi Unum uwuruwi aka adɛ̃ɛ̃ atsu umbi aker ru ubok Isarhe Iyiki Ize iyi Uyesu Ukiristo umum iki ĩdzowe. Isarhe iyɛrɛ umbɔ awɔke isha rimɔ̃ɔ̃, \v 26 bɔr icɛrɛ aka akũ adzeka ra awiya ru ubok itsɛng abika asɔm Arherhu-Num. Unga atsu akɛrɛ ngge itsú abĩã kishoo awuri awe ru imangmang na adɔsa unga. \v 27 Uzĩ ru Unum uwu itsoi uneke ikpikpoi iwe ru ubok Uyesu Ukiristo ugbagbaa! Iwerimi.