\id LUK - Dũya Translation Project
\ide UTF-8
\h Irhuka
\toc1 Isarhe Iyiki Ize iyi Irhuka aka atsɛng
\toc2 Irhuka
\toc3 Irh
\mt2 Isarhe iyiki Ize iyi
\mt1 Irhuka
\mt2 aka atsɛng
\imt Utsutson ri itsi ubvur Irhuka
\ip Irhuka unga atsɛng ubvur uwurɛ. Unga awu utsen abi Uyahuda na awu urhikita ikɛi. Unga ikɛi asi iwea ra angwɛ̃ imesu Uyesu ru nyaka abika atsɛng abvur akɔɔ abika adzowe Isarhe Uyesu, bɔr utsar uwekpɔ ugɛ unga agbopunga nggu angwɛ̃ imesu Uyesu abɔɔ (12). Iwe ugɛɛ atsɛng ubvur ha ru uteu Uroma. Atsɛnge ubvur uwurɛ ru Utiyofirhu bɔr Isarhe ha iwe iyi ubɛn unera.
\ip Ubvur Irhuka irherha arherhe ri itsi Uyesu igɛ unga awu uner uwuku ufɔrh abi Uisrairha nu upfunga kishoo. Ubvur uwurɛ utirhi nggu Isarhe iyi anggɔm iyi imar Uyesu ni imasha nggu Isarhe iyi anggɔm iyi ififũ Uyesu ra afã. Ri Isarhe ha, Irhuka adɛyiwa umɛn ighongkɔ akarhãrhã nggu abika awe ru idamɛn.
\ip Ísarhe iyɔɔ, awu ubvur uwurɛ ukpekũ umgbɔ utsɛng, undzumunga awe ra arherhe aki \xt 1—2\xt* nggu arherhe aki \xt 9—19\xt*.
\ip Ubvur uwurɛ urherha arherhe akarhãrhã ri itsi ifɛn-Num, Ipfu Isarsatangge, nu ítseryɛ aka atsɛrh aka atɔ̃we Uyesu ri itsernga, nu ikɛi ikpũ atorhkɛ Unum aka adɛyiwe abi upfung utsɛku unga aka atsũwe arhimmbɔ.
\iot Abinkɛ aka awe umɔ
\io1 Utsutson ri itsi ubvur ha \ior (1.1-4)\ior*
\io1 Imar nu useng Uyohana Uner Ubɔtisima nu Uyesu \ior (1.5—2.52)\ior*
\io1 Itser Uyohana Uner Ubɔtisima \ior (3.1-20)\ior*
\io1 Ubɔtisima Uyesu \ior (3.21-22)\ior*
\io1 Atoku Uyesu \ior (3.23-38)\ior*
\io1 Iviviri Uyesu ra arhum \ior (4.1-13)\ior*
\io1 Itser Uyesu ru Ugarhirhi \ior (4.14—9.50)\ior*
\io1 Uyesu abɔre Ugarhirhi na azĩa Urusharhima \ior (9.51—19.27)\ior*
\io1 Usati Uyesu ukpu imaatak ru Urusharhima \ior (19.28—23.56)\ior*
\io1 Isisok Uyesu ra akpe, nu idzidzekanga, nu ikɛi ififũnga ra afã \ior (24.1-53)\ior*
\c 1
\s1 Irhuka atsɛnge Utiyofirhu
\p
\v 1 Anera arhɛrhɛ aka atsu amɛnmbɔ atsɛng isarhe abinkɛ aka atsuafɛr ru umɛn. 
\v 2 Atsɛng abinkɛ umɛn iki igũ ra angwĩ abika anyã abin hã ra asumbɔ ri inggbaashia na awe agãrhã isarhe Arherhu-Num. 
\v 3 Nggee, a uteiya Utiyofirhu, umum iki ingwɛ̃dzɛn ni irhisa abina kishoo aka atirhi ri inggbaashia, umum inyã azea ikɛi umum itsɛnga ungo agbɛgbɛra. 
\v 4 Ngge itsú ungo uma uhwɛng idzidzɛrhe abinkɛ umbɔ aka amesuwa ungo.
\s1 Asɔm imar Uyohana Uner Ubɔtisima
\p
\v 5 Ri ivang Uhiridu aka awu uyɛrhe Uyahudiya, uwuku udzowe idɛm-Num nuwɔ agburh Uzakariya, awe ru ukpui Uabija. Utsɛ̃nga Uarhisabatu ikɛi awu unang Uharuna. 
\v 6 Uzakariya nggu Uarhisabatu arhika ra asu Unum, adɔsi Ikpem Uteijee kishoo asi igbambɔ. 
\v 7 Bɔr umbɔ ashimbɔ nu ungwɛ̃, ubinkutsu Uarhisabatu awu ukpirh, umbɔ ikivarhambɔ aka akɔ̃mbɔ.
\p
\v 8 Ivanga niyɔ ukpui ukpumbɔ Uzakariya awe ri itser, nu Uzakariya atɔ̃ itser iyi uner uwuku udzowe idɛm-Num ra asu Unum. 
\v 9 Ru nyaka umbɔ aki itang avii asɛng abika adzowe idɛm-Num, umbɔ asɛng Uzakariya azĩ akpĩĩ abin isung ri Iya Uteijee. 
\v 10 Ivang iyiki ikpĩĩ abin isung hã iki iwe, anera abika adzowe igɔng ru Unum akɔng ru awiya anu ifɛn-Num.
\p
\v 11 Mɔcɛ ipfu itser Uteijee ha akapɛɛng ra asunga, idɛ̃ɛ̃ udiku ubok ugha ubeu isung hã. 
\v 12 Ivang Uzakariya aka anyã unga, unga agbipa, iwei ifɛr unga. 
\v 13 Bɔr ipfu itser-Num hã igɔr unga igɛ, <<A Uzakariya, niba ugũo iwei, aka agũmbɔ ifɛn-Numngo. Utsɛ̃ngo Uarhisabatu awuri imara ungo uwɛkutsa, ungo utar itsoknga igburh Uyohana. 
\v 14 Unga awuri iwu ubin anggɔm nu itɛnamɛn ru ungo, imarnga iwuri itsu anera arhɛrhɛ agɔm anggɔm. 
\v 15 Unga awuri iwu uner ukugɔng ra asu Uteijee. Awu ufang unga asi íhwaa adɛ nu abin aka atsu afĩrhã, awuri itsuke unga Ipfu Isarsatangge ri imarnga. 
\v 16 Anera arhɛrhɛ ru Uisrairha unga awuri idzipa umbɔ azĩ ru Uteijee Unummbɔ. 
\v 17 Unga awuri inggbaashia azĩ ru Uteijee ha, ri ijee ipfu ru nyaki iyi Uirhiya, awuri itsu amɛn atei adzipa awe nggu angwɛ̃mbɔ na adzipa abi iker itsi umbɔ adɔsi itsoi abika arhurhika na atsu anera agbishi isiseimbɔ nggu Uteijee.>>
\p
\v 18 Uzakariya arhusu ipfu itser-Num hã agɛ, <<Umum ikorhu uguse ni ihwɛng rimi hã? Umumwi iki ikɔ̃mum, nu imɛk utsɛ̃mum iyɛ iki irhɛirhɛ.>>
\p
\v 19 Ipfu itser-Num hã igɔr unga igɛ, <<Awu umum Ujibrairhu. Umum idɛ̃ɛ̃ ra asu Unum, awu unga adena umum ĩba irherha arherhe nggu ungo ni idɛyiwa ungo isarhe iyiki ize iyɛrɛ. 
\v 20 Ungo ucɛrɛ, unu ukutata usi ídɛ̃ɛ̃ urherhungo arherhe utsɛku unumkpi akɛrɛ ha aka ikorhe, ubinkutsu ungo ushiɔ ru imangmang ru irhɛm arherhamum, arherha ha awuri iweke ri ivangyɛ ngge iki imɛ̃ ngge iwe.>>
\p
\v 21 Ri ivang hã, anera aka adɛ̃ɛ̃ adzɛu Uzakariya adzeidzeu ri ididãrhãnga ri Iya-Num. 
\v 22 Unga aka adzeka, unga afɔr irherha arherhe adaka nggu umbɔ. Umbɔ adiki ihwihwɛng agɛ anyãã irhi ri Iya-Num, ubinkutsu unga akpurha akũ aboka akorhu utsara na afɔr irhirherhe adaka.
\p
\v 23 Ivang itsernga iki imaa, unga abvui azĩã ri iya. 
\v 24 Inum hã iki imaa, utsɛ̃nga Uarhisabatu adzur anaa, afɛ̃ɛ̃ atɔ̃ɔ̃ asei ri iya, anera asi ihwɛngmbɔ. 
\v 25 Uarhisabatu agɛ, <<Uteijee akorhuwa umum rimi. Ri inumyɛ unga aka amutuwa umum na atsũwã atsak ru umum ra asu anera!>>
\s1 Asɔm imar Uyesu
\p
\v 26 Anaa Uarhisabatu awu ru ufɛ̃ uwu utɔ̃ĩ, Unum adene ipfu itser-Num Ujibrairhu izĩ uteu Unazarat ra abĩ Ugarhirhi. 
\v 27 Azĩ ru unakugbĩrhĩ anasi ihwɛngnga ukutsa aka awu ukarh unerwi aka agburh Uyusuf, unang Udauda. Itsok unakugbĩrhĩ hã igburh Umaryamu. 
\v 28 Ipfu itser-Num hã izĩ igɔr unga igɛ, <<Umum ighwe ungo unamata ukugɔng, Uteijee awu nggu ungo.>>
\p
\v 29 Amɛn Umaryamu agũ ighong akarhãrhã ru urhɛm ighwe ha, na akaifɛrhkɔ ugɛ awu use ighwea iwe rimi. 
\v 30 Bɔr ipfu itser-Num hã igɔr unga igɛ, <<A Umaryamu, niba ugũa iwei. Unum unga amutuwa ungo. 
\v 31 Ungo uwuri ikɔ̃ anaa umar ungwɛ̃, nu utar itsoknga igburh Uyesu. 
\v 32 Unga awuri iwu ukugɔng na awuri iyisa unga Ungwɛ̃ Nggaa Uwuku Ugɔng. Unum Uteijee awuri idzowuka unga anang isei iyɛrhe utɛnga Udauda, 
\v 33 nu unga awuri iwu uyɛrhe iya Uyakubu ugbagbaa, iyɛrhanga isi ímaangge.>>
\p
\v 34 Umaryamu arhusu ipfu itser-Num hã agɛ, <<Ifɛrha ha ikorhi iguse ni iwe? Umum uwi inasi ihwɛng ukutsa.>>
\p
\v 35 Ipfu itser-Num hã igɔr igɛ, <<Ipfu Isarsatangge iwuri icipuwa ru ungo, nu ijee iyi Nggaa Uwuku Ugɔng itsira uzirhzĩnga nu ungo. Ngge itsú usarkasar ungwɛ̃ hã ungo uku imar awuri iyisa unga Ungwɛ̃ Unum. 
\v 36 Nggayɛ unapumbi Uarhisabatu awu ra anaa uwɛkutsa afɛ̃ɛ̃ utɔ̃ĩ nggu ikɔ̃nernga, umbɔ iki iyisa unga ukpirh. 
\v 37 Ubin usi ínangkpɔ Unum.>>
\p
\v 38 Umaryamu agɛ, <<Umum iwu ugãrhũ Uteijee. Uneke ifɛrha ha iwe ru umum ru nyaka ungo uku ugɔr.>> Mɔcɛ ipfu itser-Num hã ibɔrukungge unga.
\s1 Umaryamu azĩ iyepu Uarhisabatu
\p
\v 39 Ivang hã Umaryamu asok iki ifefetem azĩã ri igũ abĩ Uyahudiya. 
\v 40 Unga atsĩ ri iya Uzakariya na aghwe Uarhisabatu. 
\v 41 Uarhisabatu aka agũ ighwe Umaryamu, irheng ungwɛ̃ iso iniir ra ananga. Uarhisabatu awu nggu Ipfu Isarsatangge. 
\v 42 Unga atsu ivum agɛ, <<Ungo uwe ru idorh ru akatsɛrh, nu idorh iwe nggu ungwɛ̃wi ungo iki imar! 
\v 43 Awu use utsu umum ikpo umata rimi, uyisa Uteijeemum asok aba ru umum? 
\v 44 Ivangyɛ umum iki igũ irhak ighwengo ra atomum, irheng ungwɛ̃ ra anaamum iso idɛ̃ɛ̃ anggɔm. 
\v 45 Idorh iwe nggu unga, aka awe ru imangmang agɛ arherhu Uteijee aka arherhe nggu unga awuri itsuafɛrke.>>
\s1 Ubom Umaryamu
\p
\v 46 Umaryamu agɛ,
\q1 <<Ipfumum ikpoi Uteijee ha,
\q1
\v 47 nu ipfumum igɔmanggɔm
\q2 Unum aka awu uwuku ufɔrh umum,
\q1
\v 48 unga aka ayita umum
\q2 utsũwũ ugãrhãnga!
\q1 Utirhi icɛrɛ undana kishoo awuri iyisa umum uner idorh,
\q1
\v 49 ubinkutsu Uner Igɔng hã aka akorhe abin akagɔng ru umum.
\q2 Itsoknga isarsatake.
\q1
\v 50 Atorhnga atɛ̃rhã ru undana kishoo,
\q2 ra abika agũ iwei unga.
\q1
\v 51 Unga aka akũ aboknga akorhi ifɛrhɛ iyiki igɔng.
\q2 Unga aka asituwe abi aberi itsi ri ifɛrhkɔmbɔ.
\q1
\v 52 Unga aka acipuwe ayɛrhe
\q2 ra anang iseimbɔ,
\q2 na aberuwe abika arhɛrhi itsi afafã.
\q1
\v 53 Unga aka atsu abi imerh ashuurmbɔ nggu abin aka aze,
\q2 na adene abi ubin nggu abok akatãrhã.
\q1
\v 54 Unga aka ayikuwe ugãrhãnga Uisrairha,
\q2 na acorhuwe
\q1
\v 55 Uibrahim nu anangnga ugbagbaa,
\q2 ru nyaka unga aka arherhe nggu atokamɛn.>>
\p
\v 56 Umaryamu asei nggu Uarhisabatu ayoka afɛ̃ɛ̃ ataar na adɔrha abvui azĩ ri iya.
\s1 Imar Uyohana Uner Ubɔtisima
\p
\v 57 Ivang Uarhisabatu aka imar, unga amar uwɛkutsa. 
\v 58 Andɔkanga nu abi iyambɔ agũ ugɛ Uteijee acorhuwe unga akarhãrhã, umbɔ agɔm anggɔm nggu unga.
\p
\v 59 Ru unum ukpu utɔrɔk umbɔ aka aba isorhuwe ungwɛ̃ɛ̃, na abee itare itsok utɛnga ru unga ugɛ Uzakariya, 
\v 60 bɔr uyisa agɛ, <<Ĩ'ĩ! Awuri iyisi itsoknga Uyohana.>>
\p
\v 61 Umbɔ agɔr unga agɛ, <<Umbi ashimbi nu unera ru ikarmbi aka awe ru itsok ikɛrɛ ha.>>
\p
\v 62 Mɔcɛ umbɔ akũ abok akorhu utsara nu utesa abee ihwɛng utesa awuri itar itsok ungwɛ̃ɛ̃ igburh ungaa. 
\v 63 Unga arhusa umbɔ adzowe ubin itsɛng, nu anera kishoo adzeidzeu unga aka atsɛng, <<Itsoka igburh Uyohana.>> 
\v 64 Kanying angwĩnga ayanga urhɛmnga ugarhe nu unga atirhunga arherhe na akpoi Unum. 
\v 65 Iwei ifɛr umbɔ, ikɛi umbɔ atsĩmbɔ irherha arherhe ha amaa inanga kishoo ra abĩ ampfũwã Uyahudiya. 
\v 66 Ubɛn unera aka igũ arherhe ha, unga akaifɛrhkɔ na arhusa agɛ, <<Ungwɛ̃wi awuri iwe agusenga?>> Ubinkutsu ubok Uteijee uwe nggu unga.
\s1 Ubom Uzakariya
\p
\v 67 Utɛ ungwɛ̃ hã Uzakariya awu nggu Ipfu Isarsatangge na asɔm Arherhu-Num agɛ,
\q1
\v 68 <<Umɛn ikpoi Uteijee, Unum uwu Uisrairha!
\q2 Ubinkutsu unga aka iba ibvure anernga.
\q1
\v 69 Unga aka aberunga utsom ififɔrh ru umɛn
\q2 ri iya ugãrhãnga Udauda,
\q1
\v 70 ru nyaka unga aka arherhe
\q2 ra angwĩ asarkasar abika asɔm Arherhu-Numnga ishaisha.
\q1
\v 71 Afɔrh umɛn ru ubok anggamtsakmɛn,
\q2 nu kishoo abika akpɛ̃na umɛn.
\q1
\v 72 Adɛyiwe atorhnga ra atokamɛn
\q2 na ayitu usarkasar ibibemuwenga.
\q1
\v 73 Uyirhkpi unga aka ayirhe utɛmɛn Uibrahim,
\q1
\v 74 unga aka ifɔrh umɛn ru ubok anggamtsakmɛn,
\q2 na atsu umɛn isi ígũmɛn iwei itɔ̃ itsernga,
\q1
\v 75 ri isisar nu irhirhika ra asunga ri inummɛn kishoo.
\b
\q1
\v 76 <<Ungo ungwɛ̃mum, awuri iyisa ungo uner uwuku usɔm Arherhu-Num
\q2 uwu Nggaa Uwuku Ugɔng.
\q1 Ubinkutsu ungo uwuri igbaashia uzĩ ugbishuwe utsĩndĩ Uteijee,
\q2 unga adɔrha aba.
\q1
\v 77 Ungo uwuri idzowe anernga ihwihwɛng ififɔrh
\q2 ri itsũwe arhimmbɔ.
\q1
\v 78 Ubinkutsu atorh Unum aka adzaa umɛn,
\q2 unga atsu irhirhang ishaa unum iwuri idzeka afã iba ru umɛn,
\q1
\v 79 izĩ irhange abika awe ru uzĩ
\q2 nu abika awe ru uzirhzĩ akpe,
\q1 na adarh umɛn izãrhã nu utsĩndĩ uwuku udɔɔr.>>
\p
\v 80 Uyohana aseng aba awu akerketawɔ ri ipfu, na aseisa arhum utsɛku unumkpi unga aka adzek ra asu abi Uisrairha.
\c 2
\s1 Imar Uyesu
\r (Umat 1.18-25)
\p
\v 1 Ri inum hã Ukaisar Uaugustu atsu umbɔ avarhi irhɛ anera ra abĩ Uroma ru upfunga. 
\v 2 Uvarhe ukpu inggbaashia nukpɔ ri ivang Ukiriniyu aka awu ugomna ra abĩ Usuriya. 
\v 3 Anera kishoo asok azĩmbɔ iteumbɔ nu umbɔ atsɛng umbɔ.
\p
\v 4 Nggee Uyusuf iganga adzeku uteu Unazarat ru Ugarhirhi azĩ Uyahudiya, azĩã Ubaitarhami uteu Udauda, ubinkutsu unga awu unang Udauda. 
\v 5 Unga azĩ umɔ umbɔ atsɛng unga nggu Umaryamu, ukarhnga aka awu ra anaa. 
\v 6 Ivangyɛ umbɔ aka awu umɔ, ivang iyiki imar ungwɛ̃ iwengge. 
\v 7 Unga amar ukã ungwɛ̃nga, uwɛkutsa. Unga abɛrh unga ra atorho na angwɛ̃we unga ru ukhukhɔɔ, ubinkutsu umbɔ asi ikpombɔ ubã anang inũ.
\s1 Abi idzɛu nu ípfu itser-Num
\p
\v 8 Ra abĩ hã abi idzɛu rabɔ ri idɛɛ iyɔɔ, anu idzɛu ídɔimbɔ ru untsuuka. 
\v 9 Ipfu itser Uteijee akapɛɛng ru umbɔ, ikpikpoi Uteijee irhange umbɔ, iwei ifɛr umbɔ. 
\v 10 Bɔr ipfu itser-Num hã igɔr umbɔ igɛ, <<Niba agũmbi iwei. Umum ikũwã umbi isarhe iyiki izeyɛ iki ikowe anera kishoo anggɔm akarhãrhã. 
\v 11 Irherɛ ru uteu Udauda aka amarambɔ uwuku ufɔrh umbi, unga awu Ukiristo Uteijee. 
\v 12 Utsar ukpirɛ, umbi awuri inyãmbi irheng ungwɛ̃ iki ibɛrh ra atorho na angwɛ̃we unga ru ukhukhɔɔ.>>
\p
\v 13 Kanying ikpui ípfu itser-Num irhɛirhɛ, ngge aka apɛng nggu ipfu itser-Num hã akpoi Unum na agɔr agɛ,
\q1
\v 14 <<Akpoi Unum afafã ra afã,
\q2 nu ididɔɔr ru upfung iwe nggu abirabɛ
\q2 Unum aka amutuwe umbɔ.>>
\p
\v 15 Ivang ikpui ípfu itser-Num hã iki ibɔre umbɔ ni ifũngge ra afã, abi idzɛu ha agɔr adɔkambɔ agɛ, <<Umɛn izĩmɛn Ubaitarhami izĩ inyãni ubinkpi uku ukorhe Uteijee aka adɛyiwa ukpɔ ru umɛn.>>
\p
\v 16 Nggee umbɔ asok ififitem azĩmbɔ azĩ anyã Umaryamu nggu Uyusuf, nu irheng ungwɛ̃ iki inũ ru ukhukhɔɔ. 
\v 17 Umbɔ aka anyã unga, umbɔ asɔme anera ubinkpi umbɔ aka adɛyiwe umbɔ ri itsi ungwɛ̃ hã, 
\v 18 nu kishoo abika agũ adzeidzeu ru ubinkpi abika idzɛu idɔi ha aka arherhe nggu umbɔ. 
\v 19 Bɔr Umaryamu angwɛ̃ ifɛrha ha kishoo na akaifɛrhkɔ ake ra amɛnnga. 
\v 20 Abi idzɛu ha abvui azĩ na akpoi Unum ra abina kishoo umbɔ aka agũ na anyã, awu ru nyaka umbɔ aka adɛyiwe umbɔ.
\s1 Adzowe Uyesu ri Iya-Num
\p
\v 21 Unum ukpu utɔrɔk uku uba uwe, ivang umbɔ iki isorhuwe unga usorhe, umbɔ atar itsoka igburh Uyesu, itsok iki ipfu itser-Num hã iki irherhe umbɔ adɔrha akɔ̃ ananga.\f + \fr 2.21 \fr*\ft Àka anyã ikɛi: \ft*\xt Urha 12.3; Irh 1.31\xt*.\f*
\p
\v 22 Ivang iyiki isorhuwe inyãwã iki iba itsuifɛr, ru nyaka ngge iki iwe ru Íkpem Umusa, Uyusuf nggu Umaryamu akũna unga azĩmbɔ Urusharhima umbɔ adzowe irheng ungwɛ̃ɛ̃ ru Uteijee, 
\v 23 ru nyaka umbɔ aka atsɛng ri Íkpem Uteijee ugɛ, <<Ubɛn ukã ungwɛ̃ uwuku utsa, awuri itsũ unga awu uwu Uteijee.>>\f + \fr 2.23 \fr*\ft Àka anyã ikɛi: \ft*\xt Idzi 13.2,12\xt*.\f* 
\v 24 Ikɛi na adzowe idɛm-Num, ru nyaka ngge iki iwe ri Íkpem Uteijee, <<Anurhɛu iya avaa, use angwɛ̃ anurhɛu avaa.>>\f + \fr 2.24 \fr*\ft Àka anyã ikɛi: \ft*\xt Urha 12.8\xt*.\f*
\p
\v 25 Ri ivang hã unera nuwɔ ru Urusharhima itsoka igburh Usimiyon. Awu uner uwuku urhika, agũ iwei Unum na adzɛu abee inyã ififɔrh Uisrairha, awu nggu Ipfu Isarsatangge ri itsinga. 
\v 26 Ipfu Isarsatangge iki isɔmukũngge unga igɛ, unga asi íkpea utsɛku unga aka inyã Ukiristo uwu Uteijee. 
\v 27 Ipfu-Num ikũna unga izĩngge ru ufɔm Iya-Num. Ivang utesa nggu uyisa Uyesu aka akũna unga aba nu umbɔ akorhuwe ubinkpi agbeyambɔ aka agɔr ri Íkpem Umusa, 
\v 28 Usimiyon ayɛi unga ra aboka na akpoi Unum agɛ,
\q1
\v 29 <<A Uteijee uner ijee kishoo,
\q2 ru nyaka ungo uku urherhe,
\q2 uneke ugãrhãngo azĩ uku utɔɔ icɛ, ru nyaka ungo uku ubemuwe.
\q1
\v 30 Ubinkutsu asumum anyãke ififɔrhngo,
\q1
\v 31 iyiriyɛ ungo uku ugbisha ra asu anera kishoo,
\q1
\v 32 irhirhang irhang idɛyiwe atsen abi Uyahuda,
\q2 nu ikpikpoi ra anerngo abi Uisrairha.>>
\p
\v 33 Uyisa nu utesa adzeidzeu ubinkpi Usimiyon aka arherhe ri itsinga. 
\v 34 Mɔcɛ Usimiyon atsuke idorh ru umbɔ na agɔr Umaryamu, uyisunga agɛ, <<Ungwɛ̃ uwurɛ, unga awuri ikũ igbigba nu isisok anera arhɛrhɛ ri Uisrairha, na awuri iwu utsar ukpuku ukpukpɛ̃. 
\v 35 Ngge itsú ifɛrhkɔ amɛn anera arhɛrhɛ iwuri idzekangge ra awiya. Ikɛi ungo uwuri igũo ighong ru nyaki ikon iki itar ikpuingo.>>
\p
\v 36 Umɔ̃ ikɛi utsɛrh uwuku usɔm Arherhu-Num Uhanatu, unapa Ufanuyirha unang Uasher. Aka akɔ̃ɔ̃ akarhãrhã, apfuna asei nggu utsaka imɛka utɔɔva nu utsaka ashia. 
\v 37 Mɔcɛ unga awu utsɛ̃rhãpfu ri imɛka isɔka utɔrɔk nu imɛka inaa. Unga asi isoka ri Iya-Num, nu utsuu na atenum akpurha adɛ̃ɛ̃ ikpem igha ubin na adzowe igɔng nu ifɛn-Num. 
\v 38 Asok abanga ru umbɔ ri ivang hã, unga atar uwɛɛ ru Unum, na arherha arherhe ri itsi ungwɛ̃ hã nggu kishoo abika adzɛu unum ukpuku ufɔrh Urusharhima.
\p
\v 39 Umbɔ aka amaa abina kishoo aki Íkpem Uteijee, umbɔ apfuri azĩmbɔ utepumbɔ Unazarat ru Ugarhirhi. 
\v 40 Ungwɛ̃ɛ̃ aseng na aker, na awu nggu itsoi, nu imimutu Unum iwe nggu unga.
\s1 Ungwɛ̃ hã Uyesu ri Iya-Num
\p
\v 41 Ubɛn amɛka utesa nggu uyisa aka isaka azĩ Irhowa Iyiki Igar Utɔng ru Urusharhima. 
\v 42 Unga aka awu imɛka usɔkdũmɛn umbɔ akũna unga azĩmbɔ irhowa ha ru nyaka agbeyambɔ. 
\v 43 Irhowa ha iki imaa, umbɔ apfuri azĩmbɔ usoi, ungwɛ̃ hã Uyesu adɛ̃ɛ̃ unga ra andzing ru Urusharhima, utesa nu uyisa amɔrmbɔ. 
\v 44 Akaifɛrhkɔ agɛ awu nggu umbɔ, na azɛ̃rhã amaambɔ unuma unying. Na atirhi irhisa unga ra abimbɔ nu awɛrhambɔ. 
\v 45 Umbɔ aka asi inyãmbɔ unga, umbɔ abvui azĩmbɔ Urusharhima anumbɔ irhisa unga. 
\v 46 Amaambɔ inuma itaar na adɔrha anyã unga ru ufɔm Iya-Num, asei nggu abika amesuwe, anu igosha umbɔ na anu irhusa umbɔ arherhe. 
\v 47 Ubɛn unera aka igũ unga akpurha adzeidzeu ri ihwihwɛngnga nu idzipa arherhanga. 
\v 48 Ivang utesa nggu uyisa aka anyã unga, umbɔ agũ idzeu akarhãrhã. Uyisa agɔr unga agɛ, <<A ungwɛ̃mum, awu use utsu ungo ukorhuwa umɛn rimi? Unyã utɛngo nggu umum iki isham asumɛn ibeea ungo, ikɛi amɛnmɛn aghong akarhãrhã umɛn iki isi inyãmɛn ungo.>>
\p
\v 49 Unga arhusa umbɔ agɛ, <<Awu use utsu umbi abeea umum? Umbi asi ihwɛngmbi agɛ awu ufang umum iki iwe ri iya Utɛmum?>> 
\v 50 Bɔr umbɔ asi ihwɛngmbɔ ubinkpi unga aka arherhe nggu umbɔ.
\p
\v 51 Mɔcɛ unga adɔsa umbɔ, umbɔ azĩmbɔ Unazarat na agũna umbɔ. Bɔr uyisunga angwɛ̃ arherha ha kishoo ra amɛnnga. 
\v 52 Uyesu aseng nggu itsoi, nu iker iyor, na akpo izama ra anang Unum nu anera.
\c 3
\s1 Uyohana Uner Ubɔtisima  //  agbishu utsĩndĩã
\r (Umat 3.1-12; Umar 1.1-8; Uyoh 1.19-28)
\p
\v 1 Ri imɛka iyi usɔka ni imɛka itɔ̃ɔ̃ iyi iyɛrhe Ukaisar Utibariya, Ubuntu Ubirhatu awu ugomna Uyahudiya. Uhiridu atɔ̃ itser iyɛrhe Ugarhirhi, ungwɛ̃mbɔ Ufirhibu unga agha iyɛrhe Uiturhiya nu Utarakunita, nu Urhisaniya atɔ̃ itser iyɛrhe Uabirhene. 
\v 2 Ri ivang hã umbɔ Uhanana nggu Ukayafa aka awu Ukugɔng Uwuku Udzowe Idɛm-Num. Arherhu-Num aba ru Uyohana ungwɛ̃ Uzakariya ra arhum. 
\v 3 Nggee Uyohana aba, asorhuwe ubɔtisima ru Azɛ̃ Urdun na adzowe isarhe iyi idzidzipa iyiki itsũwe arhim. 
\v 4 Ru nyaka ngge iki itsɛng ru ubvur uner uwuku usɔm Arherhu-Num Uishaya igɛ,
\q1 <<Urhɛm uner udũwã ra arhum ugɛ,
\q1 <Àka agbisha anang Uteijee,
\q2 àka agbisha atsĩndĩnga uku urhirhiki.
\q1
\v 5 Awuri itsu abĩ atɔke ubɛn izɛ̃rhĩ,
\q2 na asim ifũrhã ni igũ asituwe,
\q1 awuri ivii atsĩndĩ akika anyɔsha awe uku urhirhiki.
\q2 Na agbisha atsĩndĩ akika arhurhuta ake aghwɔrhe.
\q1
\v 6 Nu anera kishoo awuri inyãmbɔ ififɔrh Unum.> >>\f + \fr 3.6 \fr*\ft Àka anyã ikɛi: \ft*\xt Uish 40.3-5\xt*.\f*
\p
\v 7 Uyohana agɔr anera kishoo aka akɔng aba ru unga asorhuwe umbɔ ubɔtisima agɛ, <<Umbi angwɛ̃ ibvui! Ungaa adɛyiwa umbi itĩ avɔm Unum aka iba unuma? 
\v 8 Àka atɔ̃ itseryɛ iki idɛyiwe idzidzipambi. Àka aneke igɔr ra amɛnmbi agɛ, <Uibrahim unga awu utɛmɛn.> Ubinkutsu, umum idɛyiwa umbi Unum awea ri ijee unga aka itsu atarh akɛrɛ ake awe awɛkaci ru Uibrahim. 
\v 9 Icɛrɛ anggãi iki idɛ̃ɛ̃ngge ra anũnang acucii, ubɛn ucucii uku usi ighwɛr umgbɔ ikpũrhã iyiki ize umbɔ awuri igbɛr umgbɔ atsuku urha.>>
\p
\v 10 Ikikɔnga kishoo irhusa unga igɛ, <<Ude umɛn ikorhi uguse?>>
\p
\v 11 Uyohana agɔr umbɔ agɛ, <<Unera aka awu ra atorho avaa, unga agaar unying adzowe undɔkanga aka ashia, nu uwuruwi aka awu ru ubingha, akorhe rimi hã.>>
\p
\v 12 Abika ayɛsu ikirbi abĩ, aba umbɔ isorhu ubɔtisima arhusa unga ikɛi agɛ, <<A uner imesa, umɛn igamɛn ikorhu ugusemɛn?>>
\p
\v 13 Unga agɔr umbɔ agɛ, <<Niba ayɛi agarmbi ubinkpi umbɔ aka atsuka umbi.>>
\p
\v 14 Umɔ abi iwa arhusa unga agɛ, <<Umɛn igamɛn ikorhu ugusemɛn?>>
\p Unga agɔr umbɔ agɛ, <<Niba avurmbi uhwɛk, niba agbɛrangwĩ atsukukumbi anera, àka ashur nggu ugbɛtambi.>>
\p
\v 15 Anera aka afosi ibiba Ukiristo, arhusa adɔkambɔ agɛ, <<Awu Uyohana unga Ukiristo ha?>> 
\v 16 Uyohana agɔr umbɔ kishoo agɛ, <<Umum isorhuwa umbi ubɔtisima nggu amɛ̃, bɔr uwɔɔ ruwɔ abarɔ, awuri ijee ananga umum. Abadaknga umum isi ídɛ̃ɛ̃ inggarhukũ arhisa. Unga awuri isorhuwa umbi ubɔtisima nggu Ipfu Isarsatangge nu urha. 
\v 17 Utak ukpuku utsɛku itsemnga uwu ru uboknga. Awuri itsɛki ishaa itsemnga itɛtɛnangge azĩ atsuku ungbanga, na akpĩĩwe uhwenga ru urhakpi uku usi írhimkpɔ.>> 
\v 18 Nu irhɛm iyɔɔ irhɛirhɛ Uyohana aka akũ adam anera na adzowe Isarhe Iyiki Ize ra anera.
\p
\v 19 Uyohana atsɛrhu uyɛrhe Uhiridu, ri itsi Uhirudiya utsɛrha ungwɛ̃mbɔ, nu kishoo amɛn akatãrhã akɔɔ Uhiridu aka akorhe. 
\v 20 Uhiridu ashɔi arherhe akɔɔ atoma ikɛi, agbange Uyohana Uner Ubɔtisima ru ugborzĩ.
\s1 Ubɔtisima Uyesu
\r (Umat 3.13-17; Umar 1.9-11)
\p
\v 21 Ivangyɛ anera kishoo aka asorhu ubɔtisima, Uyesu asorhunga iganga. Unga aka adɛ̃ɛ̃ ifɛn-Num, afã adiki iyanga, 
\v 22 Ipfu Isarsatangge ru nyaku unurhɛu icipuwa ni itsinga, urhɛm udzeka afã ugɔr ugɛ, <<Ungo uwu Ungwɛ̃mum uwuruwi umum iki ibema. Nggu ungo umum igũibɛn.>>
\s1 Atoku Uyesu
\r (Umat 1.1-17)
\p
\v 23 Ivangyɛ Uyesu aka ayoka imɛka isɔka itaar, unga aka atirhi itsernga. Anera akaifɛrhkɔ unga awu ungwɛ̃ Uyusuf ungwɛ̃ Uherhi,
\li1
\v 24 Uherhi ungwɛ̃ Umatat, Umatat ungwɛ̃ Urhawi,
\li1 Urhawi ungwɛ̃ Umarhki, Umarhki ungwɛ̃ Uyanna,
\li1 Uyanna ungwɛ̃ Uyusuf, 
\v 25 Uyusuf ungwɛ̃ Umatatiya,
\li1 Umatatiya ungwɛ̃ Uamos, Uamos ungwɛ̃ Unahum,
\li1 Unahum ungwɛ̃ Uhasrhi, Uhasrhi ungwɛ̃ Unajaya,
\li1
\v 26 Unajaya ungwɛ̃ Umaata, Umaata ungwɛ̃ Umatatiya,
\li1 Umatatiya ungwɛ̃ Ushimeya, Ushimeya ungwɛ̃ Ujosek,
\li1 Ujosek ungwɛ̃ Ujoda, 
\v 27 Ujoda ungwɛ̃ Ujowanan,
\li1 Ujowanan ungwɛ̃ Uresa, Uresa ungwɛ̃ Uzerubaberh,
\li1 Uzerubaberh ungwɛ̃ Usheyarhtiyerh, Usheyarhtiyerh ungwɛ̃ Uniri,
\li1
\v 28 Uniri ungwɛ̃ Umarhki, Umarhki ungwɛ̃ Uaddi,
\li1 Uaddi ungwɛ̃ Ukosama, Ukosama ungwɛ̃ Uerhmadama,
\li1 Uerhmadama ungwɛ̃ Uer, 
\v 29 Uer ungwɛ̃ Ujoshuwa,
\li1 Ujoshuwa ungwɛ̃ Uerhiyeza, Uerhiyeza ungwɛ̃ Ujorima,
\li1 Ujorima ungwɛ̃ Umatat, Umatat ungwɛ̃ Urhawi,
\li1
\v 30 Urhawi ungwɛ̃ Usiman, Usiman ungwɛ̃ Uyahuda,
\li1 Uyahuda ungwɛ̃ Uyusuf, Uyusuf ungwɛ̃ Uyonam,
\li1 Uyonam ungwɛ̃ Uerhiyakim, 
\v 31 Uerhiyakim ungwɛ̃ Umerheya,
\li1 Umerheya ungwɛ̃ Umena, Umena ungwɛ̃ Umattata,
\li1 Umattata ungwɛ̃ Unatan, Unatan ungwɛ̃ Udauda,
\li1
\v 32 Udauda ungwɛ̃ Ujesse, Ujesse ungwɛ̃ Uobida,
\li1 Uobida ungwɛ̃ Ubo'aza, Ubo'aza ungwɛ̃ Usarhmon,
\li1 Usarhmon ungwɛ̃ Unashon, 
\v 33 Unashon ungwɛ̃ Uamminadab,
\li1 Uamminadab ungwɛ̃ Uaram, Uaram ungwɛ̃ Uhezuron,
\li1 Uhezuron ungwɛ̃ Ufereza, Ufereza ungwɛ̃ Uyahuda,
\li1
\v 34 Uyahuda ungwɛ̃ Uyakubu, Uyakubu ungwɛ̃ Uishaku,
\li1 Uishaku ungwɛ̃ Uibrahim, Uibrahim ungwɛ̃ Utera,
\li1 Utera ungwɛ̃ Unahor, 
\v 35 Unahor ungwɛ̃ Userug,
\li1 Userug ungwɛ̃ Ureyu, Ureyu ungwɛ̃ Uferheg,
\li1 Uferheg ungwɛ̃ Ueber, Ueber ungwɛ̃ Usherha,
\li1
\v 36 Usherha ungwɛ̃ Ukenan, Ukenan ungwɛ̃ Uarfakshad,
\li1 Uarfakshad ungwɛ̃ Ushem, Ushem ungwɛ̃ Unuhu,
\li1 Unuhu ungwɛ̃ Urhamek, 
\v 37 Urhamek ungwɛ̃ Umetuserha,
\li1 Umetuserha ungwɛ̃ Uenɔk, Uenɔk ungwɛ̃ Uyared,
\li1 Uyared ungwɛ̃ Umaharharherh, Umaharharherh ungwɛ̃ Ukenan,
\li1
\v 38 Ukenan ungwɛ̃ Uenosh, Uenosh ungwɛ̃ Usɛt,
\li1 Usɛt ungwɛ̃ Uadamu, Uadamu ungwɛ̃ Unum.
\c 4
\s1 Aviru Uyesu
\r (Umat 4.1-11; Umar 1.12-13)
\p
\v 1 Uyesu awu nggu Ipfu-Num, adzeku Azɛ̃ Urdun, Ipfu ikũna unga izĩngge ra arhum. 
\v 2 Umɔ unga amaa inuma isɔka inaa Undenggũ adeya unga. Ri inum hã unga asi ighaa ubingha. Inum hã iki imaa, imerh ifɛr unga.
\p
\v 3 Undenggũ agɔr unga agɛ, <<Ungo uba uwu Ungwɛ̃ Unum, ugɔr utarh ukpirɛ ukpɔ uwu ubingha.>>
\p
\v 4 Uyesu agɔr unga agɛ, <<Itsɛng Arherhu-Num igɔr igɛ, <Asi iwea ubingha ukpekũ itsu unera abɛk.>\f + \fr 4.4 \fr*\ft Àka anyã ikɛi: \ft*\xt Iva 8.3\xt*.\f*>>
\p
\v 5 Undenggũ akũna unga afũã ra anang afafã na adɛyiwe unga kanying iyɛrhu upfung kishoo. 
\v 6 Mɔcɛ unga agɔr unga agɛ, <<Umum iwuri idzaamum ungo ijee ra abĩã kishoo ni idzaa ungo ikpikpoingge, ubinkutsu aka adzaa ru umum, nu umum idɛ̃ɛ̃ indzowukũ ubɛn unera umum iki ibee. 
\v 7 Nggee ungo uba udzaango umum igɔng, ukpɔ uwuri iwu ukpungo kishoo.>>
\p
\v 8 Uyesu agɛ, <<Itsɛng Arherhu-Num igɔrngge ugɛ, <Udzowe igɔng ru Uteijee Unumngo nu uwu ugãrhãnga ukpekũ.> \f + \fr 4.8 \fr*\ft Àka anyã ikɛi: \ft*\xt Iva 6.13\xt*.\f*>>
\p
\v 9 Undenggũ akũna unga azĩã Urusharhima, na atsu unga adɛ̃ɛ̃ ra afafã ni itsi uvi Iya-Num, na agɔr unga agɛ, <<Ungo uba uwu Ungwɛ̃ Unum, upur ucipa ru nggɛɛ, 
\v 10 ubinkutsu itsɛng igɔr igɛ,
\q1 << <Unga awuri itsu ípfu itsernga ngge ingwɛ̃dzɛn
\q2 ni ikaa ungo,
\q1
\v 11 ngge iwuri ikpɔm ungo ra afafã ra abokngge,
\q2 utsur ungo ukwɛrɔ undaidakngo nu utarh.> \f + \fr 4.11 \fr*\ft Àka anyã ikɛi: \ft*\xt Amb 91.11,12\xt*.\f*>> \fig Uyesu nú itsi uvi Iya-Num|alt="Jesus on the roof of the Temple" src="DN00405b.tif" size="col" loc="4.11" copy="Dn" ref="4.9"\fig*
\p
\v 12 Uyesu agɔr unga agɛ, <<Itsɛng Arherhu-Num igɔr ugɛ, <Ungo niba ivirungo Uteijee Unumngo.> \f + \fr 4.12 \fr*\ft Àka anyã ikɛi: \ft*\xt Iva 6.16\xt*.\f*>>
\p
\v 13 Ivangyɛ Undenggũ aka amaa ideya unga kishoo, unga nekuka unga utsɛku ivang iyikise.
\s1 Akpɛ̃mbɔ Uyesu ru Unazarat
\r (Umat 13.53-58; Umar 6.1-6)
\p
\v 14 Mɔcɛ Uyesu abvui azĩã abĩ Ugarhirhi ri ijee Ipfu-Num, isarhe ri itsinga itɛ̃rhã imaangge abĩã kishoo. 
\v 15 Unga amesuwe ra abã ifɛn-Nummbɔ, nu ubɛn unera akpoi unga.
\p
\v 16 Unga azĩã Unazarat, ra anangkɛ umbɔ aka akpɔm unga, ru unum ukpuku uwosha unga azĩ atsĩã ru ubã ifɛn-Num, ru nyaka unga aka abayi. Unga asok adɛ̃ɛ̃ abee ivarhu uvarhe. 
\v 17 Umbɔ adzowe ubvur uku ufeta uwu uner uwuku usɔm Arherhu-Num Uishaya, unga aka ayanga, unga akpo anangkɛ iki itsɛng igɛ,
\q1
\v 18 <<Ipfu Uteijee iwu nggu umum,
\q2 ubinkutsu unga aka adzukuwa umum atsei
\q2 akika adzowe Isarhe Iyiki Ize ra atsũwã.
\q1 Unga aka adena umum idũwã itsũwe abirabɛ umbɔ aka abow ru ugborzĩ
\q2 ni iyanguwe asu abi ibvuta
\q2 ni ifɔne abika ahwa ayetnum.
\q1
\v 19 Izĩ idũwã imɛk umatu Uteijee.>>\f + \fr 4.19 \fr*\ft Àka anyã ikɛi: \ft*\xt Uish 61.1,2\xt*.\f*
\p
\v 20 Mɔcɛ unga afetu ubvura, adzowuka umgbɔ ru uner itsera ru ubã ifɛn-Num hã na aseisa. Asumbɔ kishoo ru ubã ifɛn-Num hã awing arhi unga. 
\v 21 Nu unga atirhi agɔr umbɔ agɛ, <<Irherɛ Arherhu-Num akɛrɛ atsuafɛrke ri igigũmbi.>>
\p
\v 22 Kishoo arherhe iki ize ri itsinga na adzeidzeu irhɛm iyiki ize iyiriyɛ iki idzeka ra angwĩnga. Umbɔ arhusa agɛ, <<Asi iwea ungwɛ̃ Uyusuf nuwi?>>
\p
\v 23 Uyesu agɔr umbɔ agɛ, <<Idzidzɛrhe umbi awuri idzaambi umum unyaka arherhe agɛ, <Unera agɔu ukerhuwe itsikamngo! Umbi ikɛi awuri igɔrmbi umum ugɛ, ukorhe nggimi ru utepungo ubinkpi umɛn iki igũ ugɛ ungo ukorhe ru Ukafanahum.> >>
\p
\v 24 <<Umum indɛyiwa umbi idzidzɛrhe, uner uwuku usɔm Arherhu-Num asi isaka ikpoa imor ru utepunga. 
\v 25 Umum isɔma umbi idzidzɛrhe, atsɛ̃rhãpfu awu arhɛrhɛ ru Uisrairha ri ivang uner uwuku usɔm Arherhu-Num Uirhiya, inai iki isi idoingge imɛka itaar nu utenga rimɔ̃ɔ̃ imerh akarhãrhã imaangge abĩã. 
\v 26 Rimi hã asi idene Uirhiya azĩã ru unyinga umbɔ na adene unga azĩ ru utsɛ̃rhãpfu ru Uzarefat ra abĩ Usidon. 
\v 27 Ikɛi ru Uisrairha abi ingbim awu arhɛrhɛ ri ivang uner uwuku usɔm Arherhu-Num Uerhisha, rimi hã unera asi ikerhunga, Una'aman ukpekũ, utsa Usuriya.>>
\p
\v 28 Anera kishoo ru abã ifɛn-Num hã, amɛnmbɔ asoke umbɔ aka agũ rimi. 
\v 29 Umbɔ asok agbĩrhã unga adzek ru utepa, na akũna unga azĩmbɔ ni ishi igũa, ra anangkɛ utepa uku uwe, abee iyira unga agɔ̃rhã. 
\v 30 Bɔr unga azɛ̃rhã atɔng ra ateumbɔ azĩã udĩnga.
\s1 Uyesu awayiwe ipfu iyiki ibewe
\r (Umar 1.21-28)
\p
\v 31 Mɔcɛ, unga azĩã Ukafanahum ru uteu ukpɔɔ ra abĩ Ugarhirhi, ru unum ukpuku uwosha amesuwe anera. 
\v 32 Umbɔ adzeidzeu nggu imesanga ubinkutsu isarhanga iwu nggu ijee.
\p
\v 33 Ru abã ifɛn-Num hã uner uwɔɔ awe ru ipfu iyiki ibewe. Unga atsarhi irhaknga ikerketangge atsu ivum agɛ, 
\v 34 <<Iyee! Ungo ubee use nggu umɛn Uyesu uner Unazarat? Ungo uba itsĩme umɛn? Umum ihwɛng ungo uwu usarkasar uwu Unum!>>
\p
\v 35 Uyesu atsɛrha ngge agɛ, <<Unukutata! Upfudzeka ru unga!>> Mɔcɛ ipfu iyiki ibewe ha ashupa unga atar ra ateumbɔ kishoo, ni inekungge unga, isi inayikungge unga.
\p
\v 36 Anera kishoo adzeidzeu na agɔr adɔkambɔ agɛ, <<Arherhakɛ awu ikpũ akasong? Nggu iker nu ijee unga atsu ípfu iyiki ibewe ngge ipfudzeka!>> 
\v 37 Isarhe ri itsinga itɛ̃rhã imaangge ikãwã anang hã.
\s1 Arhɛrhɛ anera Uyesu aka akerhuwe
\r (Umat 8.14-17; Umar 1.29-34)
\p
\v 38 Uyesu asoku ubã ifɛn-Num hã azĩã ri iya Usiman. Mɔcɛ uyisa utsɛrha Usiman iyora imani akarhãrhã, umbɔ arhusu Uyesu ama ayike unga. 
\v 39 Nggee unga agbapfu akhapa ru unga na atsɛrhi imani anii iyor, ngge idzengge ru unga. Unga asok kanying azĩã agashuka umbɔ amɛ̃ aka ahwa.
\p
\v 40 Ivang urhɛɛ uku uwe, anera akũ abi ikpũ irhãrhã aba ru Uyesu atsorha aboknga, anyinganying, akerhuwe umbɔ. 
\v 41 Ikɛi ípfu iyiki ibewe ha adzeka ra anera arhɛrhɛ itsu ivum agɛ, <<Ungo uwu Ungwɛ̃ Unum!>> Bɔr unga atsɛrha ngge, unga asi ibeenga ineke ngge idzipa arherhe, ubinkutsu ngge ihwɛngngge unga aka awu Ukiristo.
\p
\v 42 Ukpe uku usar, Uyesu adzek azĩã anangkɛ aka awu uku utata. Anera anu ibeea unga, umbɔ aka anyã unga, umbɔ abee iden unga utsur unga nekuka umbɔ. 
\v 43 Bɔr unga agɛ, <<Awu ufang umum idzowe Isarhe Iyiki Ize iyi Iyɛrhe Unum ri iteu iyɔɔ ikɛi, ngge itsu umbɔ adena umum ĩba.>> 
\v 44 Nu unga adɛ̃ɛ̃nga idzowe isarhe ra abã ifɛn-Num Uyahudiya.
\c 5
\s1 Uyisa angwɛ̃ imesa abi inggbaashia
\r (Umat 4.18-22; Umar 1.16-20)
\p
\v 1 Unuma nukpɔ Uyesu adɛ̃ɛ̃ ni ifɛn ukau Ujanisarat, anera arhɛrhɛ afĩĩ adzipa unga na akpeto ani igosha Arherhu-Num. 
\v 2 Unga anyã akhukhɔɔ avaa aka adɛ̃ɛ̃ ri ifɛn amɛ̃, abi udɛm aka aden, na adɛ̃ɛ̃ isorh igbermbɔ. 
\v 3 Unga atsĩ ru ukhukhɔɔ uwu Usiman, na ashɔ̃rhã unga agɔpa atsĩ ukunjiir ru ukau ha. Umɔ unga asei nu ukhukhɔɔ ha na amesuwe anera.
\p
\v 4 Unga aka amaa arherhe, unga agɔr Usiman, agɛ, <<Àka atsĩ ra anang aka aghora na atsu igbermbi adzui.>>
\p
\v 5 Usiman agɔr unga agɛ, <<A Uteiya, umɛn imaa utsuu itɛ̃wã, isi idzurmɛn ubin. Bɔr ri igigɔrngo, umum itsukũ igber ha.>>
\p
\v 6 Umbɔ aka atsu igber ha, umbɔ adzui abɛrh arhɛrhɛ ake atsu igbermbɔ itirhi ipupa. 
\v 7 Umbɔ akorhuwe utsara ra adɔkambɔ ru ukhukhɔɔmbɔ aba ayike umbɔ. Umbɔ aka aba atsu abɛrh ake atɔk akhukhɔɔmbɔ, akhukhɔɔ ha akpurha abee ididɛk.
\p
\v 8 Usiman Ubitru aka anyã rimi, unga agba ra atsurhuk Uyesu na agɛ, <<A Uteijee, ugɔpa ru umum, umum iwu uner arhim!>> 
\v 9 Ubinkutsu unga nggu abirabɛ aka awu nggu unga kishoo adzeidzeu ra arhɛrha abɛrh ha umbɔ aka adzui. 
\v 10 Awu umbɔ Uyaku nggu Uyohana, angwɛ̃ Uzabadi, awɛrhi itser Usiman.
\p Mɔcɛ Uyesu agɔr Usiman, agɛ, <<Niba ugũa iwei, utirhi icɛrɛ ungo uwuri idzui anera.>> 
\v 11 Nggee umbɔ ayii akhukhɔɔmbɔ adzeka nu ubang ukau ha. Umbɔ aneke abinmbɔ kishoo na adɔsa unga.
\s1 Uner irhãrhĩ ingbim
\r (Umat 8.1-4; Umar 1.40-45)
\p
\v 12 Ivang hã niyɔ Uyesu awu ru uteu ukpɔɔ, uner uwɔɔ aba awuri irhãrhĩ ingbim. Unga aka anyã Uyesu, unga agba ra asunga na ashɔ̃rhã unga agɛ, <<A Uteijee, ungo uba ubemungo, ungo udɛ̃ɛ̃ ukerhuwango umum.>>
\p
\v 13 Uyesu aberu uboknga abangu uner irhãrhĩ ingbim hã, na agɛ, <<Umum ĩbeemum, ukerhe!>> Kanying ingbimnga ikerhungge.
\p
\v 14 Mɔcɛ Uyesu avange unga agɛ, <<Niba udɛyikɔ unera, bɔr uzĩ udɛyiwe itsingo ra abika adzowe idɛm-Num, nu udzowe idɛm-Num iyiki ikikerhe Umusa aka atsuka umbi, ngge iwu utsara ra anera ugɛ ungo uku ukerhungo.>>
\p
\v 15 Bɔr rimi hã isarhanga itɛ̃rhã imaangge inanga, ngge itsú anera arhɛrhɛ aba igũ unga na akpo ikikerhe ri irhãrhãmbɔ. 
\v 16 Bɔr Uyesu aka isaka adzek ikiyikanga anu ifɛn-Num ra arhum.
\s1 Uyesu akerhuwe irhãrhĩ ishai iyor
\r (Umat 9.1-8; Umar 2.1-12)
\p
\v 17 Unuma nukpɔ Uyesu adɛ̃ɛ̃ imesuwe anera, abi Ufarisi nggu abika amesi Íkpem Umusa, adzek kishoo ri iteu iyiki ici iki iwe ru Ugarhirhi nu Uyahudiya nu Urusharhima, asei umɔ. Ijee iyi Uteijee iwu nggu unga iyiki ikerhuwe abi irhãrhã. 
\v 18 Mɔcɛ abɔɔ atsã uner irhãrhĩ ishai iyor nu ufar abee ikũna unga atsĩ ri iya azĩ angwɛ̃we unga ra asu Uyesu. 
\v 19 Ivangyɛ umbɔ aka asi ikpombɔ anang aka atsĩã, ubinkutsu anera arhɛmbɔ, umbɔ afũ ni itsi uvi ati uvi ha na acipuwe unga nu ufarnga ra asu Uyesu ra ateu anera.
\p
\v 20 Ivang Uyesu aka anyã imangmangmbɔ, unga agɛ, <<A uwee, aka atsũwãmbɔ arhimngo.>>
\p
\v 21 Abi Ufarisi na abika amesuwe Ikpem atirhi ikaifɛrhkɔ ra amɛnmbɔ agɛ, <<Awu ungaa nuwi arhenu Unum! Ungaa adɛ̃ɛ̃ atsũwe arhim uba asi iwea Unum ikiyikanga?>>
\p
\v 22 Uyesu aka ahwɛnga ifɛrhkɔmbɔ, unga arhusa umbɔ agɛ, <<Awu use utsu umbi anu ikaifɛrhkɔ rimi ra amɛnmbi? 
\v 23 Akasong asi ighongke irherhe, umum iki igɔr, <Àka atsũwãmbɔ arhimngo,> use igɔr igɛ, <Usiso uzɛ̃rhũ uzɛ̃rhã?> 
\v 24 Bɔr ngge itsú umbi ahwɛng ugɛ Ungwɛ̃-Ner awea ri ijee iyiki itsũwe arhim ru upfung.>> Mɔcɛ unga agɔr uner ishai iyor ha agɛ, <<Umum igɔr ungo, usisok, ufetu ufarngo uzĩ ri iya!>> 
\v 25 Kanying utsa ha abera asok ra asumbɔ, afetu ufarnga, akai izĩ ri iya na akpoi Unum. 
\v 26 Ubɛn unera adzeidzeu na akpoi Unum. Umbɔ awe nggu iwei na agɛ, <<Umɛn inyãmɛn abin idzeu irherɛ!>>
\s1 Uyesu ayisu Urhawi
\r (Umat 9.9-13; Umar 2.13-17)
\p
\v 27 Akɛrɛ ha aka amaa, Uyesu adzek anyã uner uwuku uyɛi ikirbi abĩ itsoka igburh Urhawi asei ra anang itsernga. Uyesu agɔr unga agɛ, <<Udɔsa umum!>> 
\v 28 Urhawi asok nekuka ubɛn ubin na adɔsa unga.
\p
\v 29 Mɔcɛ Urhawi azɛke Uyesu irhowa iyiki igɔng ri iyanga, arhɛrhɛ abika ayɛsu ikirbi abĩ nu abɔɔ atɔk agha nggu umbɔ. 
\v 30 Bɔr abi Ufarisi nu abika amesuwe Ikpem Umusa aka awu ru ukpui agbeyambɔ akũ arherhe aba ra angwɛ̃ imesa Uyesu agɛ, <<Awu use utsu umbi agha na ahwa nggu abika ayɛsu ikirbi abĩ nu abi arhim?>>
\p
\v 31 Uyesu agɔr umbɔ agɛ, <<Asi iwea abika aker abee uner agɔu, bɔr abi irhãrhã. 
\v 32 Umum isi ĩbamum iyisa abika arhurhika, bɔr umum ĩba iyisa abi arhim umbɔ adzipa ra arhimmbɔ.>>
\s1 Arhusu Uyesu arherhi  //  ikpem igha ubin
\r (Umat 9.14-17; Umar 2.18-22)
\p
\v 33 Umbɔ agɔr unga agɛ, <<Angwɛ̃ imesu Uyohana aka isaka akpemmbɔ igha ubin na afɛnmbɔ Unum, nu angwɛ̃ imesa abi Ufarisi, bɔr abingo agha na ahwa.>>
\p
\v 34 Uyesu agɔr umbɔ agɛ, <<Umbi adɛ̃ɛ̃ atsu awɛrhu uner utsɛrh uwuku ufa akpemmbɔ igha ubinghanga na awu nggu umbɔ? 
\v 35 Ivanga niyɔ ibarɔ awuri inyangukumbɔ uner utsɛrh uwuku ufa ru umbɔ, ivang ha niyɔ umbɔ aka ikpem igha ubin.>>
\p
\v 36 Ikɛi asɔme umbɔ unyaka arherhe agɛ, <<Unera asi ízharha atorho aka afa akũ abipunga nu atorho akagbe. Unga aba akorhunga rimi, unga adakuwe atorho aka afa ha, nu atorho aka afa ha asi íweke ru nyaku akika akagbe ha. 
\v 37 Asi ítsumbɔ amɛ̃ inebi aka afa ru ubãĩ uwuku ugbe. Ungo uba utsukɔ, ubãĩ uwuku ugbe ha ukpurhu uyar, amɛ̃ inebi ha akpurha adzɛ̃rhã ra abĩ, ubãĩ hã uwuri iwu ibɛm.\f + \fr 5.37 \fr*\ft Ambãĩ aki isaka akũ abvur ijuɛ asɔr ake. Nggu adaka nu urhɔka umbɔ aka ayanga na abope. Ambãĩ aka afa aki isaka ayanga ru ighwighwii amɛ̃ inebi ha. Ambãĩ aka agbe aka ayanguke asi íbvui ayanguke ikɛi.\ft*\f* 
\v 38 Bɔr, awu ufang umbɔ atsu amɛ̃ inebi aka afa ra ambãĩ aka afa! 
\v 39 Unera asi íbemunga ihwa amɛ̃ inebi aka afa, unga aba aka ahwaa akagbe. Awuri igɔr agɛ, <Akagbe azeke aka afa.> >> \fig Ubãĩ|alt="Wine Skins" src="lb00145b.tif" size="col" loc="5.39" copy="Louise Bass" ref="5.39"\fig*
\c 6
\s1 Uteijee unum ukpuku uwosha
\r (Umat 12.1-8; Umar 2.23-28)
\p
\v 1 Unum ukpuku uwosha ukpɔɔ Uyesu azɛ̃rhã atɔng ri icang arhkama, angwɛ̃ imesanga agbiu azang arhkama adzuka ra abokmbɔ, na atãi ishaanga. 
\v 2 Abi Ufarisi abɔɔ arhusa agɛ, <<Awu use utsu umbi azharhuwe Ikpem unum ukpuku uwosha?>>
\p
\v 3 Uyesu agɔr umbɔ agɛ, <<Umbi anasi ivarhumbi ubin Udauda aka akorhe ri ivangyɛ unga aka agũ imerh nggu abi uzãrhãnga? 
\v 4 Unga atsĩ ru Utsurha-Num, azĩ anyangu ubingha umbɔ anɛmuwe ru Unum, adiki ighigha nggu abi uzɛ̃rhãnga. Ikpem iki igɔr igɛ abika adzowe idɛm-Num ukpekũ umbɔ igha ubingha ha.>>\f + \fr 6.4 \fr*\ft Arherhakɛ ri itsi Udauda akpo ake ru ubvur \ft*\xt 1Usm 21.1-6\xt*. Akorhuke nu Udauda adɔrha atsim iyɛrhe. Ri ikpem abi Uyahuda, Udauda azharhuwe ake ru unum ukpuku uwosha.\f* 
\v 5 Mɔcɛ Uyesu agɔr umbɔ agɛ, <<Ungwɛ̃-Ner unga awu Uteijee unum ukpuku uwosha.>>
\s1 Uner ubok ukpuku ushai
\r (Umat 12.9-14; Umar 3.1-6)
\p
\v 6 Ru unum ukpuku uwosha ukpɔɔ unga atsĩ ru abã ifɛn-Num amesuwe anera, uner uwɔɔ umɔ ubok ughanga ushushai. 
\v 7 Abi Ufarisi nu abika amesuwe Ikpem arhi ubin umbɔ aka ikũ atsu uvau ru Uyesu. Nggee umbɔ awing asumbɔ arhi unga use unga awuri ikerhuka ru unum ukpuku uwosha. 
\v 8 Bɔr Uyesu ahwɛnga ifɛrhkɔmbɔ, umɔ unga agɔr uner uwuku ushai ubok ha agɛ, <<Usisok uba udidɛ̃ɛ̃ ra asumɛn kishoo.>> Utsa ha asok aba adɛ̃ɛ̃ umɔ.
\p
\v 9 Mɔcɛ Uyesu agɔr umbɔ agɛ, <<Umum irhusa umbi, Ikpem iwu use ru unum ukpuku uwosha? Akorhi iyiki ize use iyiki ibewe? Afɔrhe urhɛ use atsĩme umgbɔ?>>
\p
\v 10 Unga arhi adzipa umbɔ kishoo, na agɔr uner ushai ubok ha agɛ, <<Unɛmu ubokngo udzek!>> Unga ayɛrhu uboknga, ukpu udiki ikikerhe kishoo. 
\v 11 Akɛrɛ ha atsu umbɔ asoyi avɔm akarhãrhã na atirhi arherhe nggu adɔkambɔ ubin umbɔ aka ikorhuwe Uyesu.
\s1 Uyesu atsũ abi itsernga usɔkdũmɛn
\r (Umat 10.1-4; Umar 3.13-19)
\p
\v 12 Unum ukpɔɔ ri inum hã Uyesu azĩ afũã igũ azĩ ifɛn-Num, amaa utsuu unum hã kishoo anu ifɛn-Num. 
\v 13 Ivangyɛ ukpe uku usar unga ayisa angwɛ̃ imesanga aba ru unga, umɔ unga atsũ usɔkdũmɛn, na ayisa umbɔ abi itsernga. 
\v 14 Usiman uwu ha unga aka atar unga agburh Ubitru, nu ungwɛ̃mbɔ Uandarawu, nu Uyaku, nu Uyohana, nu Ufirhibu, nu Ubatorhomi, 
\v 15 nu Umatiyu, nu Utoma, nu Uyaku ungwɛ̃ Uharhfa, nu Usiman umbɔ iki iyisa Uzarhoti, 
\v 16 nu Uyahuda ungwɛ̃ Uyaku, nu Uyahuda Uiskariyoti uwuku ugha adak.
\s1 Igũibɛn nggu atorh
\r (Umat 5.1-12)
\p
\v 17 Unga acipuwa nggu umbɔ azĩ adɛ̃ɛ̃mbɔ ri idɛɛ iyɔɔ. Arhɛrha angwɛ̃ imesanga akɔng umɔ, nu arhɛrha anera aka adzeka abĩ Uyahudiya nu Urusharhima, nu abɔɔ aka adzeku ubang azɛ̃ Utaya nu Usidon. 
\v 18 Umbɔ aka aba igosha unga, unga akerhuwe irhãrhãmbɔ. Abika agũ uver nggu ípfu iyiki ibewe ikɛi akerhumbɔ. 
\v 19 Anera kishoo akɔka abee ibanga unga, ubinkutsu unga akerhuwe umbɔ kishoo nggu nggaa ijeenga.
\p
\v 20 Unga arhi angwɛ̃ imesanga, na agɛ,
\q1 <<Idorh iwu iyimbi aka awu atsũwã,
\q2 ubinkutsu Iyɛrhe Unum iwu iyimbi.
\q1
\v 21 Idorh iwu iyimbi abika agũ imerh icɛrɛ,
\q2 umbi awuri ishuurmbi.
\q1 Idorh iwu iyimbi abika adɔng icɛrɛ,
\q2 umbi awuri inyĩrhũmbi unyĩrhã.
\q1
\v 22 Idorh iwu iyimbi anera iki ikpɛ̃na umbi
\q2 na awayiwe umbi na arhena umbi,
\q2 na agũ ashĩ umbi ugɛɛ umbi awu abi amɛn aka abewe
\q2 ni itsi umbi aka adɔsu Uyesu Ungwɛ̃-Ner.
\p
\v 23 <<Àka agɔm ru unum hã na atengasha nggu anggɔm, ubinkutsu ugbɛtambi uwu ugɔgɔngakpɔ ra afã. Rimi hã ateimbɔ aka akorhuwe abika asɔm Arherhu-Num.
\q1
\v 24 <<Bɔr atorhmbi abika awu ru ubin,
\q2 umbi aka ayɛimbi ififitambi.
\q1
\v 25 Atorhmbi abika awu ra ashur icɛrɛ,
\q2 ubinkutsu umbi awuri igbambi imerh.
\q1 Atorhmbi abika anyĩrhũ unyĩrhã icɛrɛ,
\q2 ubinkutsu umbi awuri idɔngmbi na aciu.
\q1
\v 26 Atorhmbi ivang anera kishoo iki irherhe iyiki ize ru atsimbi,
\q2 ubinkutsu atokambɔ aka isaka akorhe rimi nggu abika asɔm Arherhu-Num igbɛrangwĩ.
\s1 Ibema igamtsak
\r (Umat 5.38-48; 7.12a)
\p
\v 27 <<Bɔr umum idɛyiwa umbi abika agũna umum, àka abema anggamtsakmbi, àka akorhuwe iki ize ru abika akpɛ̃na umbi. 
\v 28 Àka atsuke idorh ra abika arhena umbi, àka afɛne-Num ra abika ayɔm umbi. 
\v 29 Unera aba akwɛra ungo nu utamngo, udzipuwe utam ukpu uvaa ikɛi. Unera aba avura atorhango akagɔng, niba ukɛnɔ unga atorha akɔɔ akaci. 
\v 30 Udzowe ubɛn unera aka afɛnu ubinngo, unera aba avura ubinngo, niba ubvui uyɛsɔ. 
\v 31 Ukorhuwe anera ubinkpi ungo uku ubee umbɔ akorhuwa ungo.
\p
\v 32 <<Umbi aba abema abika abema umbi ukpekũ, umbi awu ru use ugbɛtunga? Abi arhim aka isaka abema abika abema umbɔ. 
\v 33 Umbi aba akorhi iyiki ize nggu abika akorhuwa umbi iyiki ize, umbi awu ru use ugbɛtunga? Uko abi arhim aka isaka akorhe rimi hã. 
\v 34 Umbi aba adzowe ikɔw ra abirabɛ umbi aka afosa ugɛ adɛ̃ɛ̃ afaimbɔ, ugbɛtɛ umbi uwu use? Abi arhim aka isaka adzowukumbɔ ikɔw ra abi arhim na ayɛi uku kpengkpeng. 
\v 35 Bɔr àka abema anggamtsakmbi, àka akorhe iyiki ize ru umbɔ, àka adzowe umbɔ ikɔw niba arhimbi usu ififai. Mɔcɛ ugbɛtambi uwu ugɔgɔng, umbi awuri iwe angwɛ̃ Nggaa Uwuku Ugɔng, ubinkutsu unga aka amutuka abika akpɛ̃ itar uwɛɛ nu abi amɛn aka abewe. 
\v 36 Àka awu abika agũ atorh, ru nyaka Utɛmbi ra afã aka awu uwuku ugũ atorh.
\s1 Itsu uvau ra abɔɔ
\r (Umat 7.1-5)
\p
\v 37 <<Niba atsumbi uvau ra anera, asi ítsukambɔ umbi uvau. Niba atsumbi ufai, asi ítsukambɔ umbi ufai. Àka atsũwe anera, awuri itsũwãmbɔ umbi. 
\v 38 Àka adzowe, awuri idzaambɔ umbi. Ugbiu utsutɔk, nu ujer, nu uzusa, nu utɔk, nu ubɔr ugba. Ugbiuwi umbi aka akũ amei, awuri ikũ ugbiu ha amei adzaa umbi.>>
\p
\v 39 Uyesu adɛyiwe umbɔ unyaka arherhe agɛ, <<Uner ibvuta adɛ̃ɛ̃ adarha uner ibvuta? Umbɔ ikivarhambɔ asi ígbambɔ ru ughwee? 
\v 40 Ungwɛ̃ imesa asi inangnga uner uwuku umesuwe unga, bɔr ubɛn unera umbɔ aka amesuwe unga abina kishoo, awuri iwea ru nyaku uner uwuku umesuwe unga.
\p
\v 41 <<Awu use utsu ungo urhi umbumbin ru usu undɔkango, nu usi inyãɔ̃ ungbũngkũ uku uwe ru usungo? 
\v 42 Ungo ukorhu uguse nu ugɔr undɔkango ugɛ, <A ungwɛ̃mɛn, umum itsũwã umbumbinwi ru usungo,> ri ivangyɛ ungo uku usi idɛ̃ɛ̃ unyãɔ ungbũngkũ ru usu ukpungo? Ungo uner ukpukpeta, utirhu utsũwe ugbũkũ uwɔ ra asungo, nu urhi utai nu utsũwe umbumbin ru usu undɔkango.
\s1 Ucucii nu ikpũrhãngge
\r (Umat 7.16-20; 12.33-35)
\p
\v 43 <<Ucucii uwuku uze usi íghwɛrmgbɔ ikpũrhã iyiki ibewe, nu ucucii uwuku ubewe usi íghwɛrmgbɔ ikpũrhã iyiki ize. 
\v 44 Ahwɛng ubɛn ucucii ri ikpũrhãngge. Asi íkɔɔrmbɔ ikpũrhũ uvorhvo ru ididɔk, use ikpũrhĩ ihwerhe ru ididɔk. 
\v 45 Uner uwuku uze, aka isaka akũwã abin aka aze, akirakɛ aka awe ra amɛnnga. Uner uwuku ubewe, aka isaka akũwã abin aka abewe, akirakɛ aka awu ra amɛnnga. Nggee, abinkɛ aka atɔk ra amɛn unera, ake angwĩnga iki irherhe.
\s1 Idzin uner itsoi nu uguge
\r (Umat 7.24-27)
\p
\v 46 <<Awu use utsu umbi ayisa umum, <A Uteijee, a Uteijee,> na asi ikorhumbi ubinkpi umum iki irherhe? 
\v 47 Umum iwuri idɛyiwamum umbi arherhe ri itsi uwuku uba ru umum na agũ irhɛm arherhamum na atɔ̃ itser nggu ake. 
\v 48 Unga awu ru nyaku uner idzin iya, unga asim abĩ aghoghotake, na atsu atarh idzin ni ifa. Ivangyɛ amɛ̃ aka adzek aba, ayiri ubandzina ukpɔ usi izusukpɔ, ubinkutsu ubandzin iya ha udɛ̃ɛ̃ ni ifa. 
\v 49 Bɔr uwuku ugũ arherhamum na asi itɔ̃ itser nggu ake, awu ru nyaku uner idzin aka adzin iya nu uzuzeu. Amɛ̃ aka adzek aba ayiri iya ha ike igba, ni ida kishoo.>>
\c 7
\s1 Imangmang unggba iwa abi iwa
\r (Umat 8.5-13)
\p
\v 1 Ivang Uyesu aka amaa arherhe kishoo ri igigũ anera, unga atsĩã Ukafanahum. 
\v 2 Nggɔɔ ha ugãrhã unggba iwa abi iwa, uwuruwi uteiyanga aka abema akarhãrhã, aghonga unga akpurha abɔra akpe. 
\v 3 Unggba iwa abi iwa ha agũ isarhe Uyesu na adene akakũ abi Uyahuda azĩmbɔ ru unga, ashɔ̃rhũ Uyesu amaa aba akerhuwe ugãrhãnga. 
\v 4 Ivangyɛ umbɔ aka aba ru Uyesu, umbɔ ashɔ̃rhã unga akarhãrhã agɛ, <<Imɛ̃ngge ungo ukerhuwe ugãrhã utsa ha, 
\v 5 ubinkutsu abema abĩmɛn. Unga adzin abã ifɛn-Nummɛn.>> 
\v 6 Nggee Uyesu asok azĩã nggu umbɔ.
\p Unga aka ayoki iya, uteiya abi iwa ha adene awɛrhanga umbɔ azĩ agɔr unga agɛ, <<A Uteijee, niba uhwaɔ uver, umum isi imɛ̃mum ungo iki iba ri iyamum. 
\v 7 Ngge itsu umum inyã umum ibɔtũci umum iki inba ru ungo. Bɔr urherhu urhɛm, nu ugãrhãmum awuri ikerhunga. 
\v 8 Umum iwe ru ubok ijee, abi iwa abɔɔ awu ru ubokmum. Igɔr uwɛrɛ inggɛ, <Uzĩ,> unga azĩã, nu uwɔrɔ inggɛ, <Uba,> unga abanga. Umum iba igɔr ugãrhãmum inggɛ, <Ukorhe riminɛ,> unga akorhe.>>
\p
\v 9 Uyesu aka agũ rimi, unga adzeidzeu ru unga. Na adzipa udika anera aka adɔsa unga, na agɛ, <<Umum idɛyiwa umbi, umum ina isi ikpomum uner imangmang akarhãrhã ru Uisrairha rimi.>> 
\v 10 Mɔcɛ, aner ha umbɔ aka adene umbɔ itser ha, abvui atsĩwã ri iya akpo ugãrhã ha aka akerhunga.
\s1 Uyesu azituwe ungwɛ̃ utsɛ̃rhãpfu
\p
\v 11 Asi idãrhũmbɔ, nu Uyesu azĩã uteu ukpɔɔ ugburh Unayin, angwɛ̃ imesanga nu anera arhɛrhɛ azĩmbɔ nggu unga. 
\v 12 Unga aka ayoka ra angwĩ uteu ha, anyã ukom umbɔ aka atsã, ukom hã uwu unanyĩ ungwɛ̃ utsɛrh uwɔɔ. Anera arhɛrhɛ adzeku utepa adɔsu utsɛ̃rhãpfu ha. 
\v 13 Ivangyɛ Uteijee aka anyã utsɛrh ha, atorh afɛr unga. Unga agɔr unga agɛ, <<Niba uciupɔ akpe.>>
\p
\v 14 Unga agɔpa azĩ abangu ukom hã, abika atsã ukom hã adɛ̃ɛ̃ uku udzik. Unga agɛ, <<A ungwɛ̃dzɛm, umum ĩgɔr ungo ugɛ, usisok!>> 
\v 15 Ukom hã uso asei isei nu utirha arherhe. Uyesu adzowuka unga ru uyisunga.
\p
\v 16 Kishoo agũ iwei, na akpoi Unum agɛ, <<Uner uwuku usɔm Arherhu-Num ukugɔng aka abanga ru umɛn, Unum aba iyike anernga.>> 
\v 17 Isarhe iyɛrɛ ri itsi Uyesu itɛ̃rhã imaangge abĩ abi Uyahudiya nu ikãwãngge.
\s1 Uyesu nu Uyohana Uner Ubɔtisima
\r (Umat 11.2-19)
\p
\v 18 Angwɛ̃ imesu Uyohana adɛyiwe unga ifɛrhɛ ha kishoo. Uyohana ayisa angwɛ̃ imesanga avaa, 
\v 19 adene umbɔ azĩ arhusu Uteijee, agɛ, <<Awu ungo uwu uwuku ububa ha, use umɛn ifosu uwukuse?>>
\p
\v 20 Ivangyɛ aner ha aka azĩ atsĩ ru Uyesu, agɔr unga agɛ, <<Uyohana Uner Ubɔtisima unga adena umɛn ĩba irhusa ungo ĩgɛ, <Awu ungo uwu uwuku ububa ha, use umɛn ifosu uwukuse?> >>
\p
\v 21 Ri ivang hã Uyesu akerhuwe arhɛrha anera abika awe ru uver ri irhãrhã, nu ípfu iyiki ibewe, na ayanguwe asu abi ibvuta arhɛrhɛ. 
\v 22 Nggee unga adzipa agɔr abika akũ itser ha aba agɛ, <<Àka abvui azĩ adɛyiwe Uyohana ubinkpi umbi aka anyã na agũ. Abi ibvuta anyãmbɔ, akatarhu azɛ̃rhũmbɔ uzɛ̃rhã, abi ingbim akerhumbɔ, abi igbau agũmbɔ, ikom isongge nggu urhɛ, adzowukumbɔ Isarhe Iyiki Ize ra atsũwã. 
\v 23 Unum awuri idzowuka idorh ru unerwi aka asi icicanga imangmangnga ri itsimum.>>
\p
\v 24 Angwɛ̃ itser Uyohana aka azĩmbɔ, Uyesu atirha arherhe nggu ikikɔnga ri itsi Uyohana agɛ, <<Umbi azĩ izɛrhu use ra arhum? Ubĩĩ uku uder ugba iki ifɛu? 
\v 25 Ngge iba isi iwengge rimi, ude umbi azĩ izɛrhu use? Umbi azĩ izɛrhe unera aka atsim atorho imang? Ishingge rimi, abika igũibɛn na atsim atorho imang, aka isaka akpombɔ ra adzepurhe iyɛrhe ru utepa. 
\v 26 Bɔr umbi adzek azĩ izɛrhu use? Uwuku usɔm Arherhu-Num? Ĩĩ, umum idɛyiwa umbi, ananga uwuku usɔm Arherhu-Num. 
\v 27 Unga hã uwi umbɔ aka atsɛng ra Arherhu-Num ri itsinga agɛ,
\q1 << <Umum iwuri idene ungwɛ̃ itsermum
\q2 agbaashia ru ungo.
\q2 Unga awuri igbishuwa atsĩndĩngo.>\f + \fr 7.27 \fr*\ft Àka anyã ikɛi: \ft*\xt Umrh 3.1\xt*.\f*
\m
\v 28 Umum idɛyiwa umbi, abirabɛ akatsɛrh aka amar kishoo, unera asi igɔnga Uyohana. Rimi hã, uwuku ucia ri Iyɛrhe Unum agɔnga unga Uyohana.>>
\p
\v 29 Anera kishoo, nu abika ayɛsu ikirbi abĩ aka agũ irhɛm Uyesu, umbɔ abema ugɛ utsĩndĩ Unum uwu uku uzea, ubinkutsu Uyohana aka akorhuka umbɔ ubɔtisima. 
\v 30 Bɔr abi Ufarisi nu abika amesuwe Íkpem Umusa akpɛ̃mbɔ ubinkpi Unum aka abee ikorhuwe umbɔ, ubinkutsu Uyohana anasi ikorhuka umbɔ ubɔtisima.
\p
\v 31 <<Umum ikpangu aner udan ukpirɛ nggu use? Umbɔ awu ru nyaku use? 
\v 32 Awu ru nyaka awɛkaci aki iseyi ra anang izɛɛ na ayisa adɔkambɔ agɛ,
\q1 << <Umɛn ibar aserhuwa
\q2 umbi akpɛ̃mbi azera.
\q1 Umɛn itsũ ubom akpe,
\q2 umbi asi iciumbi akpe.>
\m
\v 33 Uyohana Uner Ubɔtisima aka aba, asi itãinga uborodi, asi ihwaa adɛ, umbi agɔra agɛ, <Awu ri ipfu iyiki ibewe.> 
\v 34 Nggayɛ Ungwɛ̃-Ner aka aba agha na ahwa, umbi agɛ, <Unyã uner uwuku ubvun igha abin nu ufĩrhã afĩrhã, uwɛrhɛ abika ayɛi ikirbi abĩ, na abi arhim.> 
\v 35 Bɔr awu itser unera iwuri idɛyiwe ugɛ unga awea ri itsoi.>>
\s1 Utsɛrh arhim adzukuwe atsei  //  nú Uyesu
\p
\v 36 Utsa Ufarisi uwɔɔ ayisu Uyesu igha ubingha, Uyesu atsĩ ri iya utsa ha azĩ asei ra anang ubingha. 
\v 37 Utsɛrh uwɔɔ ru uteu ha awu ra arhim. Ivangyɛ unga aka agũ ugɛ Uyesu awe ri igha ubingha ri iya utsa Ufarisi ha, unga azĩ nggu udzoma atsei isung imang akarhãrhã. 
\v 38 Unga adɛ̃ɛ̃ udiku undzingnga, udika adaknga, aciu awua anyĩ ra adaknga, na akũ igwar itsinga adzukuwe, na atar uwɛɛ, na atsuke atsei isung hã nu ake.
\p
\v 39 Ivang utsa Ufarisi uwuku uyisa unga, aka anyã rimi, unga agɔr ra amɛnnga agɛ, <<Uda utsak uwurɛ awu uner uwuku usɔm Arherhu-Num, unga awuri ihwɛngnga ungamɔ ani ibasa abok ru unga, ikpũ utsɛrh ha aka awe, awu ra arhim.>>
\p
\v 40 Uyesu agɔr unga agɛ, <<A Usiman, umum iwu ru ubina ukpi umum iki idɛyiwa ungo.>>
\p Unga agɛ, <<A umarhem, uma udɛyiwa.>>
\p
\v 41 Uyesu agɛ, <<Inera ivaa agha uvɛrh unera aka akɔwe umbɔ imang. Unying agha uvɛrh íshaa imang anaka atɔ̃ɔ̃, uwu uvaa agha uvɛrh íshaa imang isɔka itɔ̃ɔ̃. 
\v 42 Ikivarhambɔ ashimbɔ ri imangyɛ umbɔ aka ifai unga. Unga anekuka umbɔ ikivarhambɔ. Uwukusong awuri ibema unga anang udɔka?>>
\p
\v 43 Usiman agɔr unga agɛ, <<Uwuruwi uvɛrh unga urhɛrhɛ umbɔ aka aneke unga awuri ibema anang.>>
\p Uyesu agɛ, <<Ungo uzharhe mɔnɔ.>>
\p
\v 44 Mɔcɛ unga adzipa arhi udiku utsɛrh ha na agɔr Usiman agɛ, <<Ungo unyã utsɛrh uwurɛ? Umum iki iba ri iyango, ungo usi idzaango amɛ̃ aka asorha adak, bɔr unga akũ anyĩnga awua ra adakmum na afire ake nggu igwar itsinga. 
\v 45 Ungo usi idzaango umum imor nu itar uwɛɛ, bɔr utsɛrh uwurɛ udzur ri ivangyɛ umum iki itsĩwã ri iya ikɛrɛ unga anasi nekuka idzaa umum imor nu itang awɛɛ. 
\v 46 Ungo usi itsukango atsei ni itsimum, bɔr unga atsukanga atsei isung ra adakmum. 
\v 47 Nggee, umum idɛyiwa ungo, aka itsũwũkumbɔ arhɛrha arhimnga ha, ibibemanga iwu irhɛrhɛ. Bɔr uwuruwi umbɔ aka atsũwe arhim ukunjiir, abema ukunjiir.>>
\p
\v 48 Mɔcɛ, Uyesu agɔr utsɛrh ha agɛ, <<Aka atsũwũkumbɔ arhimngo.>>
\p
\v 49 Atsen abɔɔ atirhi igɔr adɔkambɔ agɛ, <<Awu ungamɔ nuwi, atsũwũka arhim?>>
\p
\v 50 Uyesu agɔr utsɛrh ha agɛ, <<Imangmangngo ngge ifɔrha ungo, uzĩ uku utɔɔ.>>
\c 8
\s1 Unyaka arherhe ri itsi  //  uner uwuku udoi ikpũ
\r (Umat 13.1-23; Umar 4.1-20)
\p
\v 1 Akɛrɛ ha aka amaa, Uyesu azɛ̃rhã amaa iteu iyiki igɔng nu iyiki ici, adũwã Isarhe Iyiki Ize iyi Iyɛrhe Unum. Abɔrɔ ha usɔkdũmɛn awu nggu unga, 
\v 2 nu ikɛi akatsɛrh abɔɔ aka akerhe ri ípfu iyiki ibewe nu irhãrhĩ iyɔɔ. Umaryamu Umagadarha, uwu umbɔ aka atsũwe ípfu iyiki ibewe utɔɔva. 
\v 3 Nggu Uyowana, utsɛrha Ukuza unggbaashi ufɔm iya Uhiridu, nu Usuzana, nu arhɛrha akatsɛrh abɔɔ akũ abina arhɛrhɛ ayike Uyesu nu angwɛ̃ imesanga.
\p
\v 4 Anera arhɛrhɛ adzeyi ri iteu aba akɔng ru Uyesu, unga arherhe unyaka arherhe agɛ, 
\v 5 <<Uner ikpũ abin akũ ikpũnga azĩ ididoi. Unga aka annaa ikpũa ri icanga, ikpũ iyɔɔ igba ru utsĩndĩ, umbɔ azɛ̃rhã ajang adak, anunu aba akpɔuke iyi ha. 
\v 6 Iyɔɔ igba nu ifa, ngge iki imɛr, isi idãrhũngge ni ikoingge, ubinkutsu amɛ̃ ashike ra anang hã. 
\v 7 Iyɔɔ ikɛi igba ra aga ididɔk, ngge imɛr ni iseng, ididɔk ha itong ngge. 
\v 8 Ikpũ iyɔɔ igba ra abĩ aka aze, imɛr iseng ighwɛr ikpũrhã inainaka inangngge ikpũ ha umbɔ aka adoi.>>
\p Unga aka arherhe rimi, na atsarhi irhaknga agɛ, <<Uner ato akika agũ, unga agũ.>>
\p
\v 9 Angwɛ̃ imesanga arhusa unga agɛ awu use uwu agben unyaka arherhe ha. 
\v 10 Unga agɛ, <<Aka adɛyiwambɔ umbi abinkɛ aka awɔk aki Iyɛrhe Unum. Bɔr ra abɔɔ umum irherhe unyaka arherhe nggu umbɔ,
\q1 << <nggee umbɔ awuri irhimbɔ
\q2 na asi ínyãmbɔ.
\q1 Awuri igũmbɔ
\q2 na asi íhwɛngmbɔ agbena.> >>\f + \fr 8.10 \fr*\ft Àka anyã ikɛi: \ft*\xt Uish 6.9\xt*.\f*
\p
\v 11 <<Agben unyaka arherhe ha akɛ, ikpũ hã iwu Arherhu-Num. 
\v 12 Iyɔrɔ iyiki igba nu utsĩndĩ iwu abirabɛ aka agũ, bɔr Undenggũ aba anyanga arherhe ha adzeke ra amɛnmbɔ, utsur umbɔ ayɛimbɔ idzidzɛrhe na akpombɔ ififɔrh. 
\v 13 Iyɔrɔ iyiki igba ni ifa, iwu abirabɛ aka ayɛi arherhe ha nggu anggɔm ri ivangyɛ umbɔ aka agũ, bɔr umbɔ ashimbɔ ra anũnang. Umbɔ akpurha ayɛi idzidzɛrhe ivanga ukunjiir, bɔr umbɔ aka avira umbɔ, umbɔ azĩmbɔ udĩmbɔ. 
\v 14 Ikpũ iyɔrɔ iyiki igba ru aga ididɔk, iwu abirabɛ aka agũ Arherhu-Num, bɔr igũ ighong iwu ru ubin, nu igũibɛn upfung itsu umbɔ asi isengmbɔ na aghwɛrmbɔ ikpũrhã. 
\v 15 Bɔr ikpũ iyɔrɔ ra abĩ aka aze, iwu abi amɛn aka aze, abika agũ Arherhu-Num na anyanga akpɔm ra amɛnmbɔ, umbɔ abima na aghwɛr ikpũrhã.
\s1 Irhirhang nú anang idɛ̃ɛ̃ke
\r (Umar 4.21-25)
\p
\v 16 <<Unera asi ítsuka irhirhang awɔkuka ru utsutseu, use atsukuka ra ada ukoma. Ĩ'ĩ, awuri idene irhirhang hã afafã nú anang idɛ̃ɛ̃ke ru abika atsutsĩwã anyã ananga arhang. 
\v 17 Ubin usi íwɔkpɔ umbɔ aka asi ínyãmbɔ. Ikɛi ubin usi ítsirkpɔ umbɔ aka asi íhwɛngmbɔ ra awiya. 
\v 18 Nggee àka ayepa anyã na angwɛ̃dzɛn ri igigũ. Uwuruwi aka awe ru ihwihwɛng awuri itomuwe unga akpo arhɛrhɛ. Uwuruwi aka ashia, awuri iyɛse ungwɛ̃rhĩ ihwihwɛng ha unga aka awerangge.>>
\s1 Angwɛ̃mbɔ Uyesu nggu uyanga
\r (Umat 12.46-50; Umar 3.31-35)
\p
\v 19 Uya Uyesu nu angwɛ̃mbɔ asok aba ru unga, bɔr umbɔ afɔr izĩ atsĩ ru unga adambɔ, ubinkutsu anera arhɛmbɔ. 
\v 20 Uwɔɔ agɔr unga agɛ, <<Uyango uwɔɔ nu angwɛ̃mbi adɛ̃ɛ̃ ra awiya rɔ, abee inyã ungo.>>
\p
\v 21 Bɔr unga agɔr umbɔ agɛ, <<Abika agũ Arherhu-Num na atɔ̃ itser nggu ake, umbɔ awu uyamum nu angwɛ̃mɛn.>>
\s1 Uyesu adɔɔte ugba inai
\r (Umat 8.23-27; Umar 4.35-41)
\p
\v 22 Unum ukpɔɔ Uyesu agɔr angwɛ̃ imesanga agɛ, <<Umɛn igar ukau ha izĩ afɛn akɔrɔ.>> Umbɔ asok atsĩ ru ukhukhɔɔ amɛ̃ azĩmbɔ. 
\v 23 Umbɔ awu ru uzɛ̃rhã, unga arhaa urhɔ. Ufin inai nggu ugba uso ubvun nu ukau ha ukwɛr amɛ̃ utsuke ru ukhukhɔɔ amɛ̃mbɔ, uwuri itsĩme umbɔ.
\p
\v 24 Angwɛ̃ imesa ha azĩ azita unga agɛ, <<A Uteiya, a Uteiya! Umɛn iki itsĩmmɛn!>>
\p Unga azir asok atsɛrhu ugba nu ibvun amɛ̃ hã udɔɔr unu, ananga uku utɔɔ. 
\v 25 Unga arhusa angwɛ̃ imesanga agɛ, <<Imangmangmbi iwerɛngge?>>
\p Nggu iwei umbɔ adzeidzeu, na arhusa adɔkambɔ agɛ, <<Awu ungamɔ nuwi ikɛi, atsɛrhu ugba nu amɛ̃, ake agũna unga?>>
\s1 Ikikerhe uner ipfu iyiki ibewe
\r (Umat 8.28-34; Umar 5.1-20)
\p
\v 26 Umbɔ atsĩ ukhukhɔɔ azĩ atsĩ abĩ Ugarasa, ake awu ugar ukau Ugarhirhi. 
\v 27 Ivangyɛ Uyesu aka acipa nu ubang ukau ha, unga agbopa unerwi aka awe ru ipfu iyiki ibewe ru uteu ha. Aka adera utsa ha asi itsima atorho use aseisa ri iya, aseiyi ra adzak. 
\v 28 Ivangyɛ unga aka anyã Uyesu, unga atsu ivum na agba ra adaknga na atsarhi irhaknga agɛ, <<Ungo ubee usengo nggu umum Uyesu, Ungwɛ̃ Unum Uwuku Ugɔng? Umum ishɔ̃rhã ungo niba udzaango umum uver!>> 
\v 29 Unga irherhe rimi ubinkutsu Uyesu aka agɔra ipfu iyiki ibewe ha ugɛ ngge idze ru utsa ha. Aka adera ngge iki isaki idzur unga, anera aka isaka abow adaknga nu aboknga nggu inyãwã na adzɛu unga, bɔr unga anang apupuwe, ipfu iyiki ibewa ha iki isaki ikũna unga izĩngge ra arhum.
\p
\v 30 Uyesu arhusa unga agɛ, <<Itsokngo igburh ungamɔ?>>
\p Unga agɛ, <<Ukpusha,>> ubinkutsu ípfu iyiki ibewa ha iwu irhɛrhɛ iki itsĩ ru unga. 
\v 31 Ngge ishɔ̃rhã unga, unga niba atsuka ngge izĩngge ru ughorkaghor angwĩ ra anangkɛ umbɔ iki igbang ípfu iyiki ibewe.
\p
\v 32 Ikpui arhede niyɔ iwu ru ughãwã ra anang akɔɔ nu ubang igũ iki ikhapa nu ukau ukugɔng. Ípfu iyiki ibewa ha ishɔ̃rhũ Uyesu ama aneke ngge itsĩ ru ngge, unga nekuka. 
\v 33 Ípfu iyiki ibewa ha iki idzeku utsa ha ngge itsĩngge ru ukpui arhede ha. Ukpui arhede ha iso itĩ icipungge ru ukau ukugɔng hã, íkpengge ra amɛ̃.
\p
\v 34 Ivangyɛ abi idzɛu arhede ha aka anyã ubinkpi uku ukorhe, umbɔ asok atĩ azĩ adzowe isarhe ru utepa nu ikãwãngge. 
\v 35 Anera adzek aba inyã ifɛrhɛ ha. Umbɔ aka aba atsĩ nu Uyesu, umbɔ akpurha anyã utsa ha ípfu iyiki ibewa ha iki idzeku unga atsim atorho asei ra adak Uyesu nggu amɛnnga uku urhirhiki, iwei ifɛr umbɔ. 
\v 36 Abirabɛ ifɛrha ha iki ikorhe ra asumbɔ, adɛyiwe anera ubinkpi uku utsu uner ípfu iyiki ibewe ha akerhe. 
\v 37 Iwei iki ifɛr anera kishoo ri ikãwã abĩ Ugarasa, umbɔ ashɔ̃rhũ Uyesu unga ama adzeka ra abĩmbɔ. Nggee unga asok atsĩ ukhukhɔɔ amɛ̃ azĩã.
\p
\v 38 Utsa ha ípfu iyiki ibewa ha iki idzeku unga ashɔ̃rhũ Uyesu agɛ unga adɔsa unga, bɔr Uyesu adene unga azĩã agɛ, 
\v 39 <<Ubvui uzĩ ri iya nu udɛyiwe ubinkpi Unum aka akorhuwa ungo.>> Nggee utsa ha azĩã, na adɛyiwe utepa kishoo ubinkpi Uyesu aka akorhuwe unga.
\s1 Ukom unakuci nu ukutsɛrh  //  uwuku ughong iyor
\r (Umat 9.18-26; Umar 5.21-43)
\p
\v 40 Ivangyɛ Uyesu aka abvui aba, anera arhɛrhɛ aba aghwe unga, ubinkutsu umbɔ kishoo asei idzɛu unga. 
\v 41 Mɔcɛ utsa uwɔɔ agburh Uyayiru, unggbaashi abã ifɛn-Num, aba agba ra adak Uyesu, na ashɔ̃rhã unga ama azĩ ri iyanga, 
\v 42 ubinkutsu unanyĩ unapunga, imɛknga iki iyongge usɔkdũmɛn, aka abɔr ikpikpe.
\p Uyesu awu ru utsĩndĩ anera arhɛrhɛ afĩĩ azɛ̃rhã nggu unga. 
\v 43 Utsɛrh uwɔɔ aka arhong adzirh imɛka usɔkdũmɛn awe umɔ, bɔr unera asi idɛ̃ɛ̃ akerhuka unga. 
\v 44 Unga aghɔ̃rhã aba udiku undzing Uyesu na abangu ifɛn atorhanga, kanying irhong adzirhnga ikerhungge.
\p
\v 45 Uyesu arhusa agɛ, <<Ungaa abanga umum?>>
\p Umbɔ kishoo atsɛyimbɔ, Ubitru agɛ, <<A Uteiya, anera arhɛrhɛ aka akɔng afĩĩ azɛ̃rhã nggu ungo.>>
\p
\v 46 Bɔr Uyesu agɔr agɛ, <<Unera abangunga umum. Umum ihwɛng ijee iki idzengge ru umum.>>
\p
\v 47 Mɔcɛ utsɛrh ha anyã unga asi idɛ̃ɛ̃ awɔka, unga adzek azang aba agba ra adak Uyesu. Ra asu anera kishoo, unga adɛyiwe umbɔ ubinkpi uku utsu unga abanga unga, nu ibibanga hã iki ikerhuwe unga kanying. 
\v 48 Mɔcɛ Uyesu agɔr unga agɛ, <<A unapmum, imangmango ngge ikerhuwe ungo, uzĩ uku utɔɔ.>>
\p
\v 49 Uyesu ana awu ra arherhe nu uwɔɔ adzeki iya Uyayiru unggbaashi ubã ifɛn-Num hã aba adɛyiwe unga agɛ, <<Unapungo aka akpea. Niba udzowukɔ uver ikɛi ru uner imesa.>>
\p
\v 50 Bɔr Uyesu aka agũ rimi, unga agɔr Uyayiru agɛ, <<Niba ugũo iwei, uwe ri imangmang ukpekũ, unapungo awuri ikerhunga.>>
\p
\v 51 Unga aka atsĩ ri iya Uyayiru, unga asi ineke unera atsĩã nggu unga Ubitru nu Uyohana nu Uyaku nu utesa nu uyisa una hã ukpekũ. 
\v 52 Anera kishoo ra awiya iya adɛ̃ɛ̃ iciu akpe, na atsui ivum ni itsi una hã. Uyesu agɛ, <<Àka aneke iciu akpe. Una hã anasi ikpea, awu ru urhɔ.>>
\p
\v 53 Umbɔ anyĩrhã unga, ahwɛngmbɔ unga aka akpea, 
\v 54 bɔr unga adzur ubok una hã akpɔm, na agɛ, <<A unapmum, usisok!>> 
\v 55 Ipfu una hã ibvui ibangge, kanying unga abera asok. Mɔcɛ Uyesu atsu umbɔ adzowe ubingha ru una hã. 
\v 56 Abika amar una hã adzeidzeu, bɔr unga akɛna umbɔ niba adɛyikumbɔ unera ifɛrha ha.
\c 9
\s1 Uyesu adene angwɛ̃ imesanga  //  usɔkdũmɛn
\r (Umat 10.5-15; Umar 6.7-13)
\p
\v 1 Uyesu aka ayisa angwɛ̃ imesanga usɔkdũmɛn ananga unying, unga adzowe umbɔ iker nu ijee iyiki itsũwe ípfu iyiki ibewe kishoo na akerhuwe irhãrhã. 
\v 2 Adene umbɔ adzek adzowe isarhe Iyɛrhe Unum na akerhuwe abi irhãrhã. 
\v 3 Unga agɔr umbɔ agɛ, <<Àka niba anyangumbi ubin nu uzɛ̃rhã hã, niba anyangumbi igbong, use ukpoka, use ubingha, use uhwɛk. Niba anyangumbi atorho avaa. 
\v 4 Ubɛn iyaa umbi aka itsĩ, àka asei umɔ utsɛku umbi aka isoku uteu ha. 
\v 5 Anera aba asi iyɛimbɔ umbi, àka awashuwe uzurhu adakmbi ri ivangyɛ umbi aka idzek utepumbɔ. Umgbɔ uwu utsar ukpuku ubewe ru umbɔ.>> 
\v 6 Nggee umbɔ adzek azɛ̃rhã atsĩrhũmbɔ iteu, adzise Isarhe Iyiki Ize na akerhuwe anera ri inanga kishoo.
\p
\v 7 Uhiridu uyɛrhe aka agũ abin hã kishoo aka akorhe, unga adzununga, ubinkutsu abɔɔ agɛ awu Uyohana aka asoku udzak. 
\v 8 Abɔɔ agɛ uner uwuku usɔm Arherhu-Num Uirhiya unga adzeka, abɔɔ ikɛi agɛ awu uner uwuku usɔm Arherhu-Num uwu ishaisha unga asok nggu urhɛ. 
\v 9 Bɔr Uhiridu agɛ, <<Umum iki izharhukũ itsi Uyohana. Awu ungamɔ uwi ikɛi umum iki ini igosha ikpũ abin akɛrɛ?>> Na abee inyã unga.
\s1 Uyesu afuka anera anaka agɔnga atɔ̃ɔ̃  //  (5,000)
\r (Umat 14.13-21; Umar 6.30-44; Uyoh 6.1-14)
\p
\v 10 Ivangyɛ abi itser Uyesu aka abvui aba, umbɔ azĩ asɔme unga ubinkpi umbɔ aka akorhe. Mɔcɛ unga akũna umbɔ, umbɔ abvui adzek umbɔ ikiyikambɔ azĩmbɔ uteu ukpɔɔ ugburh Ubetsaida. 
\v 11 Bɔr anera aka agũ unga awe ru nggɔɔ ha, umbɔ adɔsa unga. Unga ayɛi umbɔ na arherhe arherhe Iyɛrhe Unum nggu umbɔ, na akerhuwe abika abee ikikerhe.
\p
\v 12 Urhɛɛ uku uwe angwɛ̃ imesanga usɔkdũmɛn aba agɔr unga agɛ, <<Udɛyiwe anera umbɔ azĩmbɔ ru umbɔ atsĩ ri iteu nu icang azĩ abee ubingha nggu anang inũ, ubinkutsu nggimi awu arhum.>>
\p
\v 13 Bɔr unga agɔr umbɔ agɛ, <<Àka adzowe umbɔ ubin umbɔ agha.>>
\p Umbɔ agɛ, <<Umɛn ikpurhi iwu ru atsɔku uborodi atɔ̃ɔ̃ nu abɛrh avaa, ungo ubee umɛn izĩ igoi ubingha ukpurukpi uku umɛ̃ɛ̃ arhɛrha anera abɛrɛ kishoo?>> 
\v 14 Akatsa abirabɛ aka awu umɔ ayombɔ anaka agɔnga atɔ̃ɔ̃.
\p Bɔr unga agɔr angwɛ̃ imesanga agɛ, <<Àka atsu umbɔ asei ukpu ukpusha, ubɛn ukpusha uyokpɔ isɔka itɔ̃ɔ̃.>> 
\v 15 Angwɛ̃ imesanga atsu anera kishoo asei ukpukpusha nú abĩ. 
\v 16 Uyesu ayɛi ímarhu uborodi atɔ̃ɔ̃ hã nu abɛrh avaa ha, unga aka abere arhi afã na atar uwɛɛ adzowe Unum na atsɔka ake. Mɔcɛ unga adzowe angwɛ̃ imesanga umbɔ agashuwe anera. 
\v 17 Umbɔ kishoo agha ashur na abɔre awushunga. Angwɛ̃ imesanga arhɔsa ake atɔk azĩnga usɔkdũmɛn.
\s1 Ubitru agɔr agɛ Uyesu unga  //  awu Ukiristo
\r (Umat 16.13-19; Umar 8.27-29)
\p
\v 18 Unum ukpɔɔ Uyesu ikiyikanga awu ri ifɛn-Num na angwɛ̃ imesanga awu nggu unga, unga arhusa umbɔ agɛ, <<Anera agɔr agɛ umum iwu ungamɔ?>>
\p
\v 19 Umbɔ agɔr unga agɛ, <<Abɔɔ agɛ ungo uwu Uyohana Uner Ubɔtisima, abɔɔ agɛ Uirhiya, na abɔɔ agɛ uner uwuku usɔm Arherhu-Num uwu ishaisha aka abvui aba nggu urhɛ.>>
\p
\v 20 Unga arhusa umbɔ agɛ, <<Bɔr umbi agɔr agɛ use? Umbi agɔr agɛ umum iwu ungamɔ?>>
\p Ubitru adzipa agɛ, <<Ungo uwu Ukiristo uwu Unum.>>
\p
\v 21 Uyesu avange umbɔ utsur umbɔ adɛyikumbɔ unera arherhe akɛrɛ. 
\v 22 Unga agɛ, <<Awu ufang Ungwɛ̃-Ner aka ihwa ayetnum ra abina arhɛrhɛ ra akakũ, nu ateiya abika adzowe idɛm-Num, na abika amesuwe Ikpem, awuri ikpɛ̃mbɔ unga. Awu ufang umbɔ aka ifɛr unga, ru unum untaar unga awuri isok abɛka.>>
\p
\v 23 Mɔcɛ unga agɔr umbɔ kishoo agɛ, <<Ubɛn unera aba awuri idɔsunga umum, awu ufang unga ikpɛ̃ɛ̃ itsikamnga, na anyangu igãrhãmau ucuciianga ubɛn unum adɔsa umum. 
\v 24 Nggee ubɛn unerwi aka abee ifɔrh urhɛnga, umgbɔ uwuri igwirmgbɔ. Bɔr uwuruwi urhɛnga uku ugwir ri itsimum, afufɔrh umgbɔ. 
\v 25 Izea iwu use, unera aba akpo abin upfung kishoo bɔr urhɛnga ugwirmgbɔ? 
\v 26 Unera aba agũã atsak umum nu arherhamum, Ungwɛ̃-Ner awuri igũa atsak uner ha ri ivangyɛ unga aka iba ri ikpikpoi Utɛnga, nu ikpikpoi asarkasar ípfu itser-Num. 
\v 27 Umum indɛyiwa umbi idzidzɛrhe, abɔɔ rabɔ adɛ̃ɛ̃ nggimi awuri inyãmbɔ Iyɛrhe afã kata na adɔrha akpe.>>
\s1 Idzidzipu iyor Uyesu
\r (Umat 17.1-8; Umar 9.2-8)
\p
\v 28 Inuma utɔrɔk iki iyok, Uyesu aka amaa arherhe akɛrɛ, unga akũ Ubitru nu Uyohana nu Uyaku nggu unga, umbɔ afũmbɔ igũ, azĩ ifɛn-Num. 
\v 29 Unga aka adɛ̃ɛ̃ ifɛn-Num, unyɛ̃ɛ̃nga udzipu uwuwemgbɔ, na atorhanga adiki iwu uku upɛ̃rhɛng ru nyaki inyĩnyaki inai. 
\v 30 Inera ivaa, Umusa nggu Uirhiya, 
\v 31 aka apɛng na arhang ru nyaki ishaa unum adɛ̃ɛ̃ arherhe nggu Uyesu. Umbɔ arherhe arherhe ri itsi akpenga iki iba itsuifɛr ru Urusharhima. 
\v 32 Ubitru nggu awɛrhu uzɛ̃rhãnga awe ru urhɔ. Umbɔ aka azir, umbɔ akpurha anyã irhirhang Uyesu nggu anera avaa aka adɛ̃ɛ̃ nggu unga. 
\v 33 Ikivarhambɔ aka awuri abɔre Uyesu, Ubitru agɔr unga agɛ, <<A Uteiya, azea umɛn iki iwu nggimi! Uneke umɛn itar atsurha ataar, unying uwu ungo, unying uwu uwuku usɔm Arherhu-Num Umusa, unying uwu uwuku usɔm Arherhu-Num Uirhiya.>> Asi ihwɛngnga ubinkpi unga aka arherhe.
\p
\v 34 Ana asi ibvura angwĩnga, akpurha anyã amɛɛ aka aba atsire umbɔ. Amɛɛ aka awu uzĩrhzĩ ru umbɔ, angwɛ̃ imesanga adiki igũ iwei. 
\v 35 Urhɛm udzeka ra amɛɛ ha ugɔr ugɛ, <<Uwɛrɛ awu Ungwɛ̃mum, uwuruwi umum iki itsũ. Àka akpeto ru unga!>> 
\v 36 Urhɛm hã uku udɔng, umbɔ akpurha anyã Uyesu ikiyikanga. Angwɛ̃ imesa ha akpɔm arherhe ha ra amɛnmbɔ, asi isɔmukumbɔ unera ri inum hã ubinkpi umbɔ aka anyã.
\s1 Akerhuwe ungwɛ̃ uwuku  //  uwuri ipfu iyiki ibewe
\r (Umat 17.14-18; Umar 9.14-27)
\p
\v 37 Ukpe unum uvaa, umbɔ aka abvui ri igũ hã acipuwa, anera arhɛrhɛ aba akɔng ru unga. 
\v 38 Unera ri ikikɔnga atsarhi irhaknga agɛ, <<A umarhem! Umum ishɔ̃rhã ungo umaa uba uyike ungwɛ̃mum, umum iwu ra unga ikiyikanga! 
\v 39 Ipfu iyiki ibewe iki isaki ifũ unga, itsu unga anu itsu ivum. Iki isaki igbipa unga itar, iyornga izang, ufuu udzeyi ra angwĩnga. Isi ínekungge unga utsɛku ngge iki inayiwe unga akarhãrhã. 
\v 40 Umum iki ishɔ̃rhã angwɛ̃ imesango umbɔ ama atsũwe, bɔr umbɔ afɔr adambɔ.>>
\p
\v 41 Mɔcɛ Uyesu agɛ, <<Umbi abi udan ukpirɛ, abika asheri imangmang, abi amɛn aka abewe. Umum iki isei ĩdãrhũmum nggu umbi, ukang umbi aka awe ru imangmang ru umum? Utsɛku ukang umum iki ibima nggu ida imangmangmbi? Ukũ ungwɛ̃ hã uba nggɛɛ ru umum.>>
\p
\v 42 Ungwɛ̃ hã awu ru utsĩndĩ uwuku ububa, ipfu iyiki ibewe ha ishipa unga itar nu abĩ, iyornga itirhi izizang. Uyesu atsɛrhu ipfu iyiki ibewe ha, akerhuwe ungwɛ̃ hã, adzowuka unga ru utesa. 
\v 43 Kishoo aka awu umɔ adzeidzeu igɔng Unum.
\p Umbɔ kishoo ana awe ru idzeu ru kishoo ubinkpi Uyesu aka akorhe, unga agɔr angwɛ̃ imesanga agɛ, 
\v 44 <<Àka akpeto ru ubinkpi umum iki idɛyiwa umbi! Awuri ighambɔ adak Ungwɛ̃-Ner adzowe unga ra abok anera.>> 
\v 45 Bɔr umbɔ asi ihwɛngmbɔ ubinkpi unga aka arherhe. Awɔmbɔ ake ru umbɔ utsur umbɔ ahwɛngmbɔ. Umbɔ ikɛi agũ iwei irhusa unga arherhe ha.
\s1 Ungaa awu ukugɔnga?
\r (Umat 18.1-5; Umar 9.33-37)
\p
\v 46 Uning usomgbɔ ra angwɛ̃ imesanga agɛ uwukusong awu ukugɔnga ru umbɔ. 
\v 47 Uyesu ahwɛnga ifɛrhkɔmbɔ, unga ashupu ungwɛ̃rhũ uwɛkuci, atsu unga adɛ̃ɛ̃ akhapa nggu unga. 
\v 48 Unga agɔr umbɔ agɛ, <<Ubɛn unerwi aka ayɛisa ungwɛ̃rhũ ungwɛ̃ uwurɛ ri itsokmum, unga ayɛi umum nukpɔ. Ikɛi ubɛn unerwi aka ayɛi umum unga ayɛi uwuku udena umum ĩba. Uwuruwi aka awu uwuku ucia ru umbi kishoo, unga awu ukugɔnga.>>
\p
\v 49 Uyohana agɛ, <<A Uteiya, umɛn inyã uwɔɔ asi iwea nggu umɛn na adɛ̃ɛ̃ itsusuwe ípfu iyiki ibewe ri itsokngo. Umɛn ibee ikɛn unga.>>
\p
\v 50 Uyesu agɛ, <<Niba akɛnmbi unga, ubɛn unerwi aka asi iwea unggamtsakmbi awu uwɛrhambi.>>
\s1 Abi Usamariya akpɛ̃mbɔ Uyesu
\p
\v 51 Ivangyɛ umbɔ aka ishipu Uyesu azĩ ra afã iki iyo, unga atsu amɛnnga akarhãrhã abee izĩ Urusharhima. 
\v 52 Unga adene abi itser umbɔ agbaashia, umbɔ azĩmbɔ ungwɛ̃rhũ uteu ru Usamariya azĩã agbishuwe abina ru unga. 
\v 53 Bɔr abi uteu ha akpɛ̃mbɔ iyɛi unga, ubinkutsu umbɔ ahwɛngmbɔ unga awuri itɔng azĩ Urusharhima. 
\v 54 Angwɛ̃ imesanga umbɔ Uyaku nggu Uyohana aka anyã rimi, umbɔ arhusa agɛ, <<A Uteijee, ungo ubeengo umɛn iyisu urha ra afã ukpɔ ucipuwa uba ukpĩĩwe umbɔ?>> 
\v 55 Bɔr Uyesu adzipa, atsɛrha umbɔ. 
\v 56 Umbɔ azĩmbɔ ungwɛ̃rhũ uteu ukpɔɔ.
\s1 Ayetnum akika adɔsu Uyesu
\r (Umat 8.19-22)
\p
\v 57 Umbɔ aka awu ru utsĩndĩ, utsa uwɔɔ agɔr Uyesu agɛ, <<Umum idɔsumum ungo ubɛn anangkɛ ungo iki izĩ.>>
\p
\v 58 Uyesu adzipa agɔr unga agɛ, <<Íjui ngbako iyiki ici iwengge ri ingwĩngge, anunu ikɛi aweke ra ashiyake, bɔr Ungwɛ̃-Ner ashia ra anangkɛ unga aka itsu itsinga.>>
\p
\v 59 Agɔr uwɔɔ ikɛi agɛ, <<Udɔsa umum.>>
\p Bɔr uner ha agɛ, <<A Uteijee, uneke umum izĩ indzake utɛmum kata.>>
\p
\v 60 Uyesu agɔr unga agɛ, <<Uneke abika akpe adzake abika akpembɔ. Bɔr ungo uzĩ udũwũ Iyɛrhe Unum.>>
\p
\v 61 Uner uwɔɔ ikɛi agɛ, <<A Uteijee, umum idɔsumum ungo, bɔr uneka umum izĩ ighwe unuma nggu abi iyamum kata.>>
\p
\v 62 Uyesu adzipa agɔr agɛ, <<Ubɛn unerwi aka atsai ikau irham na anu irhi undzingnga, asi imɛ̃ɛ̃ itɔ̃ itser ri Iyɛrhe Unum.>>
\c 10
\s1 Uyesu adene isɔka utɔɔva  //  nu avaa adzek
\p
\v 1 Akɛrɛ ha aka amaa, Uteijee asɛng inera isɔka utɔɔva nu avaa. Unga adene umbɔ ivaivaa umbɔ agbaashia azĩ ubɛn uteukpi nu inangyɛ unga aka izĩ. 
\v 2 Unga adɛyiwe umbɔ agɛ, <<Igbɛra abin iwe irhɛirhɛ, bɔr abi itsera awe ukunjiir. Àka ashɔ̃rhũ Uteijee uwu igbɛra abin, unga adene abi itser ri icang igbɛra abinnga. 
\v 3 Àka azĩ! Umum idena umbi ru nyaka angwɛ̃ idɔi ra ateu íjui ngbako. 
\v 4 Àka niba akpɔmmbi uhwɛk use ukpoka use abadak. Àka niba aghwembi unera ru utsĩndĩ.
\p
\v 5 <<Ubɛn iyakɛ umbi aka itsĩ, àka atirha agɔr agɛ, <Ididɔɔr ri iya ikɛrɛ.> 
\v 6 Uner ididɔɔr aba awea ri iya ha, ididɔɔrambi iwuri iwe nggu unga. Unera aba ashia, ighwembi iyi ididɔɔr ibvui iba ru umbi. 
\v 7 Àka asei ri iya ha, àka agha na ahwa ubɛn ubinkpi umbɔ aka adzaa umbi, ubinkutsu, imɛ̃ngge umbɔ afai uner itser ugbɛtanga. Àka niba akpɔwumbi aya.
\p
\v 8 <<Ubɛn uteukpi umbi aka atsĩ, umbɔ aba ayɛimbɔ umbi, àka agha ubɛn ubinghakpi umbɔ aka idzaa umbi. 
\v 9 Àka akerhuwe abi irhãrhã abirabɛ aka awu umɔ, àka adɛyiwe anera agɛ, <Iyɛrhe Unum iki iyongge nggu umbi.> 
\v 10 Bɔr ubɛn uteukpi umbi aka itsĩ umbɔ aba akpɛ̃mbɔ iyɛi umbi, àka adɔsa atsĩndĩ uteu ha na agɔr agɛ, 
\v 11 <Uzurhu uteumbi uku unyapa ra adakmɛn, umɛn iwashuwa umgbɔ ru umbi. Bɔr àka ahwɛng ugɛ Iyɛrhe Unum iki iyongge.> 
\v 12 Umum idɛyiwa umbi, ru unum ukpuku utsu uvau, Unum awuri igũ atorh Usɔdɔm ananga uteu ha.
\p
\v 13 <<Atorhngo, Ukorazin! Atorhngo, Ubetsaida! Akorhuwa umbi abin idzeu arhɛrhɛ, umum iba ikorhumum ake ru Utaya nggu Usidon, umbɔ awuri idzipumbɔ iki ifitem, umbɔ awuri itsim ashaka atorho, na asei ra atɔɔ. 
\v 14 Bɔr Unum awuri igũa atorh Utaya nu Usidon ru unum ukpuku uvarha arherhe anangnga umbi. 
\v 15 Ungo igango, Ukafanahum, ungo ukaifɛrhkɔ ugɛ awuri ibera ungo afũ afã? Ĩ'ĩ, awuri ikũna ungo acipa ra anang isei abika akpukpe.
\p
\v 16 <<Unga uwuku ikpeto ru umbi, akpeto ru umum. Uwuruwi aka akpɛ̃na umbi ikɛi akpɛ̃na umum. Bɔr uwuku ukpɛ̃ɛ̃ umum, akpɛ̃ uwuku udena umum ĩba.>>
\p
\v 17 Isɔka utɔɔva na avaa ha abvui aba nggu anggɔm na agɔr agɛ, <<A Uteijee, ípfu iyiki ibewe igũna umɛn ri itsokngo!>>
\p
\v 18 Uyesu adzipa agɔr umbɔ agɛ, <<Umum inyãmum Ushaitan aka agba iki ifitem ru nyaki inai iki inyaka. 
\v 19 Umum iki idzaamum umbi ijee umbi aka ijeku íbvui nu ínna, na atɔngmbi kishoo ijee Undenggũ, ubin isi ínayikpɔ umbi. 
\v 20 Niba agɔmmbi anggɔm ugɛ ípfu iyiki ibewe igũna umbi, bɔr àka awu ra anggɔm ugɛ aka atsɛngmbɔ atsokmbi ra afã.>>
\p
\v 21 Ri ivang hã Uyesu awu ra anggɔm ri Ipfu Isarsatangge, agɔr agɛ, <<Umum ikpoi ungo Utɛ, Uteijee uwu afã nggu abĩ, ungo uku uwɔkɔ ifɛrhɛ iyɛrɛ ru abi itsoi nu abi idzursu, nu usɔme ake ra awɛkaci. Akɛrɛ ha awu ubinkpi ungo uku ugũibɛn ikorha ukpɔ.
\p
\v 22 <<Abina kishoo Utɛmum aka adzaa umum. Unera asi ihwɛngnga amɛn ungwɛ̃ɛ̃, Utɛ ikiyikanga ahwɛng. Unera asi ihwɛngnga amɛn Utei, Ungwɛ̃ɛ̃ ukpekũ nu uwuruwi Ungwɛ̃ hã aka isɔme unga.>>
\p
\v 23 Mɔcɛ unga adzipa udiku angwɛ̃ imesanga agɛ, <<Idorh iwu iyi asukɛ aka anyã ubinkpi umbi aka anyã! 
\v 24 Umum idɛyiwa umbi ugɛ abika asɔm Arherhu-Num nu ayɛrhe arhɛrhɛ aka abee inyã ubinkpi umbi aka anyã, na asi ikpombɔ inyĩnyã, abee igũ ubinkpi umbi aka agũ na asi igũmbɔ.>>
\s1 Unyaka arherhe uner  //  Usamariya uwuku uze
\p
\v 25 Unuma nukpɔ utsa uwɔɔ uwuku uhwɛng Íkpem Umusa asok adɛ̃ɛ̃ na aviru Uyesu, arhusa unga agɛ, <<A umarhem, umum ikorhi iguse ni ikpo urhɛ uwu ugbagbaa?>>
\p
\v 26 Unga adzipa agɔr unga agɛ, <<Atsɛng agɔr agɛ usee ru ubvur Íkpem Umusa? Ungo uhwɛngo agbena?>>
\p
\v 27 Utsa ha adzipa agɔr agɛ, << <Ungo ibemu Uteijee Unumngo nggu amɛnngo kishoo, nu ipfungo kishoo, nu ikerngo kishoo, nu adzɛnngo kishoo.>\f + \fr 10.27 \fr*\ft Àka anyã ikɛi: \ft*\xt Iva 6.5\xt*.\f* Ikɛi, <Ungo ibemu udɔkango ru nyaki itsikamngo.> \f + \fr 10.27 \fr*\ft Àka anyã ikɛi: \ft*\xt Urha 19.18\xt*.\f*>>
\p
\v 28 Uyesu adzipa agɔr unga agɛ, <<Ungo urherhe mɔnɔ. Uzĩ ukorhe rimi nu ubɛk.>>
\p
\v 29 Bɔr utsa ha anyã ugɛɛ unga ashia ru uvau. Nggee unga arhusu Uyesu agɛ, <<Awu ungamɔ awu undɔkamum?>>
\p
\v 30 Uyesu adzipa agɔr unga agɛ, <<Unera nuwɔ aka asoku Urusharhima acipa awuri izĩ Ujeriko. Unga agbopa avɛu. Umbɔ avur atorhanga, na akwɛr unga akarhãrhã, unga akpurha abɔr akpe. 
\v 31 Uner uwuku udzowe idɛm-Num nuwɔ azɛ̃rhã ru utsĩndĩ hã. Unga aka anyã utsa ha aka anu, unga ayapa nu ubang utsĩndĩã azĩã akinga. 
\v 32 Nggee ikɛi, utsa uwɔɔ ru unang Urhawi,\f + \fr 10.32 \fr*\ft Abi Urhawi ani iyike abika adzowe idɛm-Num.\ft*\f* ivangyɛ unga aka aba atsĩ ra anang hã anyã unga aka anu, unga ikɛi ayapa ru ubang utsĩndĩã. 
\v 33 Bɔr uner Usamariya azɛ̃rhã ru utsĩndĩ hã, aba atsĩ ra anang utsa ha aka anu. Unga aka anyã utsa ha, atorh afɛr unga. 
\v 34 Unga azĩ ru unga azĩ akũ atorhanga afire isɔɔ, na atsuke atsei nu amɛ̃ inebi ake awu agɔu ri isɔɔ ha na abope ngge. Ashupa unga atsuku uzhikanga, akũna unga akũ azĩã inɛta ri iya iki iwosha. 
\v 35 Ukpe uku usar, unga anyangi íshaa imang ivaa adzowe ru uner iya ha, na agɛ, <Uma unɛtuwa utsak uwurɛ. Umum iba ibvui ĩbamum, umum iwuri ifasamum ubinkpi ungo uku ufɛr ri itsinga.> >>
\p
\v 36 Uyesu arhusa unga agɛ, <<Ikitatambɔ, uwukusong awu undɔku utsa ha aka agba ra abok avɛu ha?>>
\p
\v 37 Utsa uwuku uhwɛng Ikpem hã agɛ, <<Uwɔrɔ aka agũ atorh unga.>>
\p Uyesu agɔr unga agɛ, <<Uzĩ ukorhe rimi hã.>>
\s1 Ri iya Umarta nu Umaryamu
\p
\v 38 Uyesu nggu angwɛ̃ imesanga awu ru uzɛ̃rhã nukpi, unga azĩ atsĩ ru ungwɛ̃rhũ uteu ukpɔɔ utsɛrh uwɔɔ umɔ agburh Umarta ayɛi unga ri iyanga. 
\v 39 Unga Umarta awea ru unapumbɔ itsoka igburh Umaryamu, unga asei akhapa nggu Uteijee anu igosha arherhanga. 
\v 40 Bɔr Umarta itser ubingha inyangungge amɛnnga. Unga aba ru Uyesu na arhusa agɛ, <<A Uteijee, ungo usi igũo ighong unapumɛn aka aneka umum itɔ̃ itser ikiyikami? Udɛyiwe unga aba ayika umum.>>
\p
\v 41 Bɔr Uteijee adzipa agɔr unga agɛ, <<A Umarta, a Umarta, amɛnngo aghong na adake ra abina arhɛrhɛ. 
\v 42 Bɔr ubina unying ukpekũ ungo uku ubee. Umaryamu aka atsũa ubin uku uzea, nu umbɔ asi íyesukumbɔ ukpɔ ru unga.>>
\c 11
\s1 Imesu Uyesu iyi ifɛn-Num
\r (Umat 6.9-13; 7.7-11)
\p
\v 1 Unuma nukpɔ Uyesu adɛ̃ɛ̃ ifɛn-Num ra ananga akɔɔ. Unga aka amaa, unying ra angwɛ̃ imesanga agɔr unga agɛ, <<A Uteijee, umesuwa umɛn ifɛn-Num ru nyaka Uyohana aka amesuwe angwɛ̃ imesanga.>>
\p
\v 2 Uyesu agɔr umbɔ agɛ, <<Umbi aba awuri ifɛnmbi Unum, àka agɔr agɛ,
\q1 << <A Utɛmɛn,
\q1 atsam itsokngo isarsatake,
\q1 Iyɛrhango iba.\f + \fr 11.2 \fr*\ft Itsɛng ra abvur akɔɔ atoma \ft*\fqa Ubinkpi ungo uku ubee umbɔ akorhe ru upfung ru nyaka umbɔ iki ikorhe ra afã.\fqa*\f*
\q1
\v 3 Uma udzaa ubinghamɛn ukpu irherɛ.
\q1
\v 4 Uma utsũwe arhimmɛn,
\q2 ru nyaka umɛn iki isaki itsuwe abika ashɔng umɛn.
\q1 Niba ukũna umɛn uzĩɔ ru undeya.\f + \fr 11.4 \fr*\ft Itsɛng ra abvur akɔɔ atoma \ft*\fqa bɔr ufɔrh umɛn ri iyiki ibewe.\fqa*\f*> >>
\p
\v 5 Mɔcɛ unga agɔr angwɛ̃ imesanga agɛ, <<Agɛ unera unying ru umbi awu ru uwɛrhɛ, unga asok azĩ ru unga ri ikɔtsuuka agɔr unga agɛ, <A uwee, uma ukɔpa imarhu uborodi itaar. 
\v 6 Ubinkutsu uwɛrha umumwi adzeku uzɛ̃rhã aba acipa ri iyamum icɛrɛ. Umum ishimum ru ubin umum iki idzowe unga.>
\p
\v 7 <<Mɔcɛ uwɛrhɛ ha awu ru ubã na agɔr agɛ, <Niba unyekungo umum arherhe! Umum iki ifɔmukumum ananga, umum nu awɛkacimum kishoo iki iwu ra anang inũ, isi ídɛ̃ɛ̃ iso idzaamum ubin.> 
\v 8 Umum idɛyiwa umbi, iwɛrhɛ iba isi itsu unga asok adzowuka ubin, awuri iso adzowuka ubinkpi unga aka abee, ubinkutsu uwɛrha ha asi inekuka ififɛna.
\p
\v 9 <<Nggee umum idɛyiwa umbi, àka afɛna awuri idzaambɔ. Àka abee umbi awuri ikpombi. Àka akwɛr angwĩ ubã awuri itsi itsuruwambɔ umbi. 
\v 10 Ubɛn unerwi aka afɛna awuri iyɛisa, unga uwuku ububee awuri ikpoa, nu unga uwuku ukwɛr angwĩ ubã awuri itsurukumbɔ unga.
\p
\v 11 <<Utei uwukusong ru umbi, ungwɛ̃nga aba ifɛnu ubɛrh, unga adzowe ibvui? 
\v 12 Use ungwɛ̃nga afɛnu udzee, unga adzowe unga inna? 
\v 13 Uba umbi abi amɛn aka abewe, ahwɛngmbi idzowe abin aka aze ra angwɛ̃mbi, icicang ishingge, Utɛmbi ra afã awuri idzowuka Ipfu Isarsatangge ra abika afɛna.>>
\s1 Uyesu nu Uba'arhzaburh
\r (Umat 12.22-30; Umar 3.20-27)
\p
\v 14 Uyesu atsũwe ru utsa uwɔɔ ipfu iyiki ibewe iki itsu unera asi irherhunga arherhe. Ivangyɛ ipfu iyiki ibewe ha iki idzek, utsa ha arherha arherhe, anera arhɛrhɛ adzeidzeu. 
\v 15 Bɔr anera abɔɔ agɛ, <<Uba'arhzaburh uyɛrhe ípfu iyiki ibewe unga adzowe ijee iyiki itsũwe ípfu iyiki ibewe ha.>> 
\v 16 Abɔɔ avira unga agɛ unga akorhu ubin idzeu ukpu uwu utsar unga aka adzeku Unum.
\p
\v 17 Uyesu ahwɛnga ifɛrhkɔmbɔ, unga agɔr umbɔ agɛ, <<Ubɛn iyɛrhe iki igau agbɛra avaa, iyɛrha ha iwuri isita, nu iya iki igau agbɛra avaa, iwuri ikpɛ̃ɛ̃ke adɔkake, ike iwuri igba ra abĩ. 
\v 18 Iyɛrhe Ushaitan iba igasha agbɛra avaa, iyɛrhanga iwuri idɛ̃ɛ̃ iguse? Ubinkutsu umum igɔr rimi, umbi agɔr agɛ umum ikũ ijee Uba'arhzaburh itsũwe ípfu iyiki ibewe. 
\v 19 Umum iba ikũ ijee Uba'arhzaburh itsũwe ípfu iyiki ibewe, abimbi akũ ijee iyikisong atsusuwe? Angwɛ̃ imesambi awuri itsuka umbi uvau ra arherhe akɛrɛ. 
\v 20 Bɔr, umum ĩba itsũwe ípfu iyiki ibewe ru ubok Unum, Iyɛrhe Unum iki ibangge ru umbi.
\p
\v 21 <<Ukerkaker uner aba agbisha abin iwa, adɛ̃ɛ̃ adzɛu iyanga, abin iyanga awuri iwu uku kpengkpeng. 
\v 22 Bɔr ivangyɛ uwuruwi aka akera unga aba afũ unga nggu ifuw, awuri ikũ ikernga avur abin iwa ha utsa ha aka awe ru imangmang ra ake, na agashuwe abin iya ha.
\p
\v 23 <<Uwuruwi aka asi iwea nggu umum, akpɛ̃ɛ̃ umum. Uwuruwi aka asi ikɔnga nggu umum, asusituwe.
\p
\v 24 <<Ivangyɛ ipfu iyiki ibewe iba idzek ru unera, iki isaki iyarhe ri inang iyiki ikoi ibee ikpo iwiwosha ni isi ikpongge. Ngge igɔr igɛ, <Umum ibvui izĩ ri iyakɛ umum iki idzek.> 
\v 25 Ngge ibvui iba itsĩ, ngge inyã umbɔ aka ayar na agbishumbɔ iya ha. 
\v 26 Mɔcɛ ngge ibvui izĩ ikarhe ípfu iyiki ibewe iyɔɔ utɔɔva iyiriyɛ iki ibewe inangge ngge, ngge kishoo iba isei umɔ. Isisei utsa ha iyi imaataka iwuri ibewe inangge iyi inggbaashia.>>
\s1 Igũibɛn iyi idzidzɛrhe
\p
\v 27 Uyesu aka arherhe rimi, utsɛrh uwɔɔ ri ikikɔnga atsarhi irhaknga agɛ, <<Idorh iwe nggu uyi uwuku umar ungo, na akpɔm ungo!>>
\p
\v 28 Uyesu agɛ, <<Ĩĩ, bɔr idorh iwu iyi abirabɛ aka agũ Arherhu-Num na adɔsa.>>
\s1 Utsar ukpu Uyunana
\r (Umat 12.38-42)
\p
\v 29 Ikikɔnga iki itoma, Uyesu agɛ, <<Undan ukpuku ubewe nukpi. Abee utsar idzeu, bɔr asi ídzowukumbɔ umbɔ utsar ukuse, awuri idzowe utsar ukpu Uyunana ukpekũ. 
\v 30 Ru nyaka Uyunana aka awu utsar ra aner Unineba, rimi hã Ungwɛ̃-Ner aka iwe ru undan ukpirɛ. 
\v 31 Ru unum ukpuku uvarha arherhe, Usarauniya uwu unɔr awuri iso adɛ̃ɛ̃ nggu abi undan ukpirɛ na atsuke uvau ru umbɔ. Ubinkutsu unga adzeka anang akika ader aba igũ itsoi Usorhomon. Nggayɛ uwuruwi aka anangnga Usorhomon awu nggimi. 
\v 32 Aner Unineba awuri iso adɛ̃ɛ̃mbɔ ru unum ukpuku uvarha arherhe nggu udan ukpirɛ na awuri itsu uvau ru ukpɔ, ubinkutsu, umbɔ adzipumbɔ ri udũwã Uyunana. Icɛrɛ uwuku unang Uyunana uwi nggimi!
\s1 Irhirhang iyor
\r (Umat 5.15; 6.22-23)
\p
\v 33 <<Unera asi ítsuka irhirhang awɔkuka, use anyangi ikikĩĩ atsĩmka irhirhang hã. Ĩ'ĩ awuri idene ngge ra anang idɛ̃ɛ̃ke, ngge itsú anera itsĩwã na anyã irhirhang hã. 
\v 34 Asungo ake awu irhirhang iyorngo. Asungo aba akerke, iyorngo kishoo iwe ri irhirhang. Bɔr asungo aba asi ikerke, iyorngo kishoo ikɛi iwu uzĩ. 
\v 35 Ungwɛ̃dzɛn utsur irhirhang hã ru ungo iwe uzĩ. 
\v 36 Nggee iyorngo kishoo iba irhangngge, ugau ukpɔɔ ushikpɔ ru uzĩ, ngge irhange ananga kishoo, ru nyaku urha utɔngvi uku usaku urhang ru ungo.>>
\s1 Uyesu ayare igoi abi Ufarisi
\r (Umat 23.1-36; Umar 12.38-40)
\p
\v 37 Ivang Uyesu aka arherhe amaa, uner Ufarisi uwɔɔ ayisa unga igha ubingha ri iyanga. Nggee unga azĩ asei ra anang ubingha. 
\v 38 Bɔr utsa Ufarisi ha aka anyã ugɛ Uyesu asi inggbaashia asorha aboknga na atirhi igha ubingha, unga adzeidzeu.
\p
\v 39 Mɔcɛ Uteijee agɔr unga agɛ, <<Umbi abi Ufarisi aka isaka asorh andzing akpɛwa nu itɛ̃rhĩ, bɔr unɔrkang umbi uwu abi unyɛ̃ɛ̃ nggu iyiki ibewe. 
\v 40 Umbi aguge aner! Uwuku umuna awiya, ugɛse unga amunu unɔrkang hã ikɛi? 
\v 41 Bɔr àka adzowe ubinkpi uku uwe ru unɔrkang itɛ̃rhĩ hã ra atsũwã, na abina kishoo awu atɛtɛnake ru umbi.
\p
\v 42 <<Atorhmbi abi Ufarisi, ubinkutsu umbi aka isaka adzowe Unum unying ra abina usɔka iyi ibɔ̃ɔ̃ iyi ayerhe na ayerhu udzau kishoo ikɛi. Bɔr umbi akpɛ̃mbi izharhe arherhe idzidzɛrhe nu ibemu Unum. Imɛ̃ɛ̃ngge umbi akorhe akɛrɛ ha, na aneke ikwɛɛte akɔɔ.
\p
\v 43 <<Atorhmbi abi Ufarisi! Ubinkutsu umbi abema anang isei aki imor ra abã ifɛn-Num na aghwe umbi ri inang izɛɛ.
\p
\v 44 <<Atorhmbi, ubinkutsu umbi awu ru nyaka adzakɛ umbɔ aka asi idzinmbɔ, akirakɛ anera iki izɛ̃rhã afafã ri ida ihwihwɛng.>>
\p
\v 45 Unying ra abika ahwɛng Íkpem Umusa agɔr unga agɛ, <<A umarhem, ungo uba ugɔr rimi ungo urhena umɛn nukpɔ!>>
\p
\v 46 Uyesu agɛ, <<Atorhmbi, umbi abika amesuwe Íkpem Umusa! Ubinkutsu umbi atsuke imor Ikpem ra anera umbɔ iki ikɔka atsã, bɔr umbi nibikambi asi ibangumbi abina nggu itokmbi unying, aka iyike umbɔ.
\p
\v 47 <<Atorhmbi, ubinkutsu umbi adzine adzak akika aze ra abika asɔm Arherhu-Num abirabɛ ateimbi aka afɛr. 
\v 48 Rimi hã umbi adekuwe ugɛ umbi abemumbi ubinkpi ateimbi aka akorhe. Umbɔ afɛr abika asɔm Arherhu-Num nu umbi adzin adzaka. 
\v 49 Ri itsi akɛrɛ ha Unum ri itsoinga agɔr agɛ, <Umum iwuri idene umbɔ abika asɔm Arherhu-Num nu abi itsermum. Awuri ifɛre abɔɔ na adzowe abɔɔ uver.> 
\v 50 Nggee undan ukpirɛ uwuri iyɛi ufai adzirh abika asɔm Arherhu-Num kishoo umbɔ aka afɛyi ishaisha udzur ri imimunu upfunga, 
\v 51 utirhi ra adzirh Uhabirha uzĩɔ ra adzirh Uzakariya, uwuruwi umbɔ aka afɛr ra avarhu ubeu anang aka adzowe idɛm-Num ri Iya-Num. Ĩĩ, umum idɛyiwa umbi, udan ukpirɛ uwuri iyɛi ufai abin akɛrɛ kishoo!
\p
\v 52 <<Atorhmbi abika amesuwe Íkpem Umusa, ubinkutsu umbi avur atsak umukurhi idzursu. Umbi nibikambi asi itsĩmbi, na asi ineke abika abee itsitsĩ atsĩmbɔ.>>
\p
\v 53 Ivangyɛ Uyesu aka aneke anang hã, abika amesuwe Ikpem na abi Ufarisi atirhumbɔ ikpɛ̃na unga akarhãrhã, atsĩmbɔ ibeea unga ifuw nggu irhusa arherhe ra abina arhɛrhɛ, 
\v 54 Adzɛu abee idzur unga ru ubinkpi unga aka irherhe.
\c 12
\s1 Igbiir ato nu ififita
\r (Umat 10.26-31)
\p
\v 1 Ri ivangyɛ arhɛrha anera aka akɔng, afĩĩ ajang adɔka, Uyesu agbaashia arherhe arherhe nggu angwɛ̃ imesanga agɛ, <<Àka angwɛ̃dzɛn nggu uga abi Ufarisi, iki iwu ukpukpeta. 
\v 2 Ubin usi ítsirkpɔ umbɔ aka asi ínyãmbɔ, use uwɔkpɔ umbɔ aka asi íhwɛngmbɔ. 
\v 3 Ubinkpi umbi aka arherhe ru uzĩ, awuri igũ ake ru unum ukpuku urhang, nu ubinkpi umbi aka awoyi na arherhe ru ubã, awuri idũwã ake nu atsi uvi aya.
\p
\v 4 <<Umbi awɛrhamum, umum idɛyiwa umbi, niba agũmbi iwei abika afɛr iyor na asi ídɛ̃ɛ̃ akorhumbɔ ubin. 
\v 5 Bɔr umum idɛyiwa uwuruwi umbi aka igũ iwei unga. Àka agũ iwei unga, uwuku ifɛr iyor, na awea ri ijee iyiki itsu ungo ri idzũũ urha. Ĩĩ, umum idɛyiwa umbi aka agũ iwei unga! 
\v 6 Umbɔ aki isaka agoshe anunu atɔ̃ɔ̃ ukobo avaa, bɔr Unum asi iyiruka unying ra ake. 
\v 7 Idzidzɛrhe, igwar itsimbi aka avarha ngge kishoo. Niba agũmbi iwei, umbi awu ru ugarh anangmbi anunu arhɛrhɛ.
\s1 Idɛyiwe ibibemu Ukiristo ra anera
\r (Umat 10.32-33; 12.32; 10.19-20)
\p
\v 8 <<Umum idɛyiwa umbi, ubɛn uwuku urherhe ra asu anera ugɛ unga awu uwu umum, Ungwɛ̃-Ner ikɛi awuri irherhunga ugɛ uner ha awu uwu unga ra asu ípfu itser-Num. 
\v 9 Bɔr uwuruwi aka atsɛyinga ihwɛng umum ra asu anera, Ungwɛ̃-Ner ikɛi awuri itsɛyinga ihwɛng unga ra asu ípfu itser-Num. 
\v 10 Nu ubɛn uwuruwi aka arherhe irhɛm iyiki ibewe ri itsi Ungwɛ̃-Ner, awuri itsũwũkumbɔ unga, bɔr uwuruwi aka arhenu Ipfu Isarsatangge, asi ítsũwũkumbɔ unga.
\p
\v 11 <<Umbɔ aba akũna umbi ri iker azĩmbɔ ra abã ifɛn-Num, nu ayɛrhe, nu abi ijee, niba agũmbi ighong ikaa atsimbi, use ubinkpi umbi aka irherhe. 
\v 12 Ubinkutsu Ipfu Isarsatangge iwuri imesuwangge ubinkpi umbi aka irherhe ri ivang hã.>>
\s1 Unyaka arherhe ri itsi uguge uner ubin
\p
\v 13 Uwɔɔ ri ikikɔnga agɔr Uyesu agɛ, <<A umarhem, ugɔr ungwɛ̃mɛn unga agashuwa ukammum, ra abinkɛ utɛmɛn aka akpe na abɔra umɛn.>>
\p
\v 14 Uyesu agɔr unga agɛ, <<A utsa uner, ungamɔ atsu umum iwu uwuku utsu uvau, use uwuku ugashuwa ukammbi?>> 
\v 15 Mɔcɛ unga agɔr umbɔ agɛ, <<Àka arhi atai, àka adɛ̃ɛ̃ ukuka nggu kishoo ikpona abin upfung, ubinkutsu urhɛ unera usi íbɛkmgbɔ ra abin upfung.>>
\p
\v 16 Arherhuwe umbɔ unyaka arherhe agɛ, <<Uner uwɔɔ nuwɔ awu uner ubin, abinkɛ unga aka akau ri icangnga, awu azeze akarhãrhã. 
\v 17 Unga akaifɛrhkɔ ra amɛnnga agɛ, <Umum ikorhi iguse? Ananga abɔrkeci umum iki itsu abin icangmum.>
\p
\v 18 <<Mɔcɛ unga agɔr itsikamnga agɛ, <Ĩhĩĩ! Ubinkpi umum iki ikorhe ukpi. Umum ibibupuwe angbanmum akɛrɛ ni idzin akika agɔnga, ni itsuke abin icangmum kishoo nu abin akɔɔ umɔ. 
\v 19 Umum iwuri igɔr itsikammum ugɛ, <<Ungo uweɔ ra abin arhɛrhɛ akirakɛ ungo iki igha imɛka irhɛrhɛ. Uwosha, nu ugha nu uhwa nu ugũibɛnngo.>> >
\p
\v 20 <<Bɔr Unum agɔr unga agɛ, <A ugugge! Ru untsuua ukpirɛ ungo iki ikpe. Umum inyãni ungaa awuri igha abin hã kishoo ungo uku ukɔngnge itsingo.>
\p
\v 21 <<Ngge iwe rimi nggu kishoo uwuku ukɔngnge itsikamnga abin upfung, na ashia ru ubin ra asu Unum.>>
\s1 Niba agũmbi ighong
\r (Umat 6.25-34)
\p
\v 22 Mɔcɛ Uyesu agɔr angwɛ̃ imesanga agɛ, <<Nggee umum idɛyiwa umbi, niba agũmbi ighong nggu ibibɛkmbi, ubinkpi umbi aka igha, use ubinkpi umbi aka itsim ra ayormbi. 
\v 23 Urhɛ unangmgbɔ abingha, nu iyor ikɛi inangngge atorho. 
\v 24 Àka arhi anyã anunu, asi idoike, asi igbɛrke, ashike ra angban akika atsu ubin igha, bɔr kishoo rimi hã Unum adzowuka umbɔ ubingha. Umbi anangmbi anunu akarhãrhã! 
\v 25 Ungamɔ ru umbi igũ ighongnga idɛ̃ɛ̃ itomungge ivanga unying ri inumyɛ unga aka ibɛk? 
\v 26 Umbi aba asi idɛ̃ɛ̃ akorhumbi ungwɛ̃rhũ ubin rimi, ude awu use utsu umbi anu igũ ighong ra abina akɔɔ?
\p
\v 27 <<Àka arhi anyã ífur iki iseng. Isi ihwɛpungge itser, isi isɔrngge atorho. Bɔr umum isɔma umbi uyɛrhe Usorhomon ri igɔngnga kishoo anasi igbɛra idzam ru nyaku unying ru ngge. 
\v 28 Unum aba agbɛruka idzam ru ubĩĩ usi, uku uwe irherɛ, udã umbɔ akpĩĩwe ru urha, asi ígbɛranga umbi idzam ananga ukpɔ, umbi abi imangmang iyiki ici! 
\v 29 Àka neke ikaifɛrhkɔ ubinkpi umbi aka igha, use ubinkpi umbi aka ihwa, niba agũmbi ighong abin hã. 
\v 30 Ubinkutsu, abi uzĩ ru upfung atĩna abee ikpũ abin akɛrɛ ha kishoo. Utɛmbi ahwɛnga umbi abeembi ake. 
\v 31 Bɔr àka abee Iyɛrhanga, nu abin akɛrɛ ha awuri idzaambɔ ake ikɛi.
\s1 Imesa iyiki ingwɛ̃ abin ra afã
\r (Umat 6.19-21)
\p
\v 32 <<Ukpuimum uku uci, niba agũmbi iwei, ubinkutsu Utɛmbi aka abemunga idzaa Iyɛrha ha. 
\v 33 Àka agoshe abinmbi na adzowe uhwɛka ra atsũwã. Àka agbishu ijari imangyɛ iki isi ívarngge, na angwɛ̃ abinmbi ra afã, anangkɛ abin hã asi ímaake, anangkɛ uvɛu asi íkhapunga umɔ nu adzurh asi ítsĩ aghake ake. 
\v 34 Ubinkutsu anangkɛ abinmbi aka awe, amɛnmbi ikɛi awe umɔ.
\s1 Agãrhã abika agbishi isiseimbɔ adzɛu
\p
\v 35 <<Àka atsim abin itsermbi na akpɔm irhirhang igar, 
\v 36 ru nyaka anerabɛ aka asei adzɛu uteiyambɔ aka idzeki irhowu ipfuna aba. Unga aka iba akwɛr angwĩ ubã, kanying umbɔ atsuruwe angwĩ ubã ru unga. 
\v 37 Awu ubin anggɔm ra agãrhã hã uteiyambɔ aka iba akpombɔ asei uku urhi. Umum indɛyiwa umbi idzidzɛrhe, awuri itsim atorho igãrhã, na agɔr umbɔ ugɛ àka asei isei, na agha ubingha, awuri iso nibikanga agashuwe umbɔ ubingha. 
\v 38 Agãrhã hã awuri igũmbɔ ibɛn unga aka aba, ri ikɔtsuuka, use ri igɔ̃kpeka, unga akpombɔ asei ukurhi adzɛu. 
\v 39 Àka ahwɛng ugɛ uteiya aba ahwɛnga ivangyɛ uvɛu aka iba ru unga, unga asi íneke unga ayar iyanga atsĩã. 
\v 40 Umbi igambi awu ufang umbi adzɛu, ubinkutsu, Ungwɛ̃-Ner awuri iba ri ivangyɛ umbi aka asi ikaimbi ifɛrhkɔ.>>
\s1 Irhirhika nu ida irhirhika agãrhã
\r (Umat 6.19-21)
\p
\v 41 Ubitru arhusa agɛ, <<A Uteijee, ungo urherhe unyaka arherhe ha ru umɛn, use ru ubɛn uner?>>
\p
\v 42 Uteijee agɔr unga agɛ, <<Ugãrhũ uwukusong arhika na awe ru itsoi? Awu unga hã, uteiyanga aka itsu unga irhi agãrhã iyanga, unga adzowe ubinghambɔ ri ivangngge? 
\v 43 Anggɔm awe aki ugãrhã hã uteiyanga aka iba anyã unga adɛ̃ɛ̃ itsernga rimi hã. 
\v 44 Umum indɛyiwa umbi idzidzɛrhe, awuri itsuke ugãrhã hã arhise abinnga kishoo. 
\v 45 Bɔr agɛ ugãrhã hã agɔr ra amɛnnga agɛ, <Uteiyamum asi íbanga ifetem,> na atirhunga ikwɛr agãrhã abɔɔ, akatsɛrh nu akatsak, na atsĩã igha na ahwa, utsɛku unga aka afĩrhã. 
\v 46 Uteiya ugãrhã hã aba ru unumkpi unga aka asi ihwɛnga, ikɛi ri ivangyɛ unga aka asi ihwɛngnga. Uteiya awuri ikwɛr unga iki ibewe na atsuke unga nggu abi uzĩ.
\p
\v 47 <<Ugãrhã uwuruwi aka ahwɛnga ubinkpi Uteiyanga aka abee unga akorhe, na asi ikorhunga, awuri ikwɛr unga ugwɛɛ akarhãrhã. 
\v 48 Bɔr uwuruwi aka asi ihwɛngnga ubinkpi Uteiyanga aka abee unga ikorhe, na akorhe ubinkpi uku umɛ̃ɛ̃kpɔ ugwɛɛ, awuri ikwɛr unga ukunjiir. Ubɛn uwuruwi umbɔ aka adzowe unga abina arhɛrhɛ, awuri ibee abin arhɛrhɛ ru unga. Uwuruwi ikɛi umbɔ aka aneke unga abin akagɔng arhɛrhɛ, awuri ibee abin akagɔng arhɛrhɛ ru unga.
\s1 Uyesu akũ igigau aba
\r (Umat 10.34-36)
\p
\v 49 <<Umum iba itsu urha ru upfung, umum ibee urha ha utirhi ikpĩĩ icɛrɛ! 
\v 50 Bɔr iwemum ru ubɔtisima umbɔ aka ikorhuwa umum, nu uver ru umum akarhãrhã utsɛku umbɔ aka ikorhuwa umgbɔ! 
\v 51 Umbi akaifɛrhkɔ ugɛ umum ikũ ididɔɔr inba ru upfung? Ĩ'ĩ, umum idɛyiwa umbi, umum ikũ igigau inba. 
\v 52 Udzur icɛrɛ, ri iyaa unying, inera itɔ̃ɔ̃ awuri igasha awu agbɛra ivaa, itaar angwĩmbɔ asi íweke unying nggu ivaa, ivaa ikɛi angwĩmbɔ asi íweke unying nggu itaar. 
\v 53 Awuri igigau, utei awuri ikpɛ̃ɛ̃ ungwɛ̃ɛ̃ nu ungwɛ̃ɛ̃ awuri ikpɛ̃ɛ̃ utɛnga. Uyi awuri ikpɛ̃ɛ̃ unapa, unapa awuri ikpɛ̃ɛ̃ uyisa. Ukoko awuri ikpɛ̃ɛ̃ utsɛnngwɛ̃nga, utsɛnngwɛ̃ awuri ikpɛ̃ɛ̃ ukokanga.>>
\s1 Ihwɛng ivang
\r (Umat 16.2-3)
\p
\v 54 Unga agɔr ikikɔnga agɛ, <<Umbi aba anyã ufin inai udiku urhɛɛ, kanying umbi agɔr agɛ, <Inai iwuri idoingge,> ngge idoingge. 
\v 55 Umbi aba agũ ugba udze unɔr ufɛu, umbi agɛ, <Imani anii iwuri iwengge,> ngge iwengge. 
\v 56 Umbi abi ukpukpeta! Umbi adɛ̃ɛ̃ ahwɛngmbi idzipa abin abĩ nggu afã, bɔr ihwɛng atsar ivang iyɛrɛ umbi afɔr adambi.
\s1 Aka avarha amaa ifuw umbi nu utsĩndĩ
\r (Umat 5.25-26)
\p
\v 57 <<Awu use utsu umbi asi ivarhumbi ubin uku urhika nibikambi? 
\v 58 Umbi aba azɛ̃rhã azĩ ivarha arherhe ri iya uyɛrhe, umina asungo umbi avarha amaa nggu unga nu utsĩndĩ. Use unga ikũna ungo akũ azĩã ra abika atsu uvau. Uner uwuku utsu uvau ikɛi atsuke ungo ru ubok abow ikow. Abow ikow ikɛi atsuke ungo ru ugborzĩ. 
\v 59 Umum idɛyiwa ungo, ungo usi ídzekɔ ra anang hã, utsɛku ungo iki ifai kishoo, ukobo usi íbɔrkpɔ.>>
\c 13
\s1 Udzipa use akpe
\p
\v 1 Abɔɔ awu umɔ ri ivang hã, adɛyiwe Uyesu ubinkpi Ubirhatu aka atsu anernga afɛr aner Ugarhirhi atoma adzirh umbɔ ri ivangyɛ umbɔ aka adzowe idɛm-Num. 
\v 2 Uyesu agɔr umbɔ agɛ, <<Umbɔ aka afɛr abi Ugarhirhi ha rimi hã, umbi agɔr agɛ umbɔ awu ra arhim anangmbɔ anera kishoo ru Ugarhirhi? 
\v 3 Ishingge rimi! Umum idɛyiwa umbi, umbi aba asi idzipumbi igambi, umbi kishoo awuri ikpe ru nyaka umbɔ ha. 
\v 4 Use anera usɔka nu utɔrɔk ha ubandzin uku ubupa ru Usirhuwam ufɛre umbɔ, umbi agɔr agɛ umbɔ awu ra arhim anangmbɔ anera kishoo ru Urusharhima? 
\v 5 Ishingge rimi! Umum idɛyiwa umbi, umbi aba asi idzipumbi igambi, umbi awuri ikpe ru nyaka umbɔ ha.>>
\s1 Unyaka arherhe uvorhvo  //  uku usi ighwɛrmgbɔ ikpũrhã
\p
\v 6 Mɔcɛ Uyesu arherhuwe umbɔ unyaka arherhe agɛ, <<Unera nuwɔ, awu ru ucucii uvorhvo ri icangnga. Unga asok azĩã ibee ikpũrhũ uvorhvo ha, bɔr unga asi ikpoa ikpũrhã unying. 
\v 7 Unga agɔr uwuku urhise icang hã agɛ, <Amɛɛ untaar rakɛ umum iki iba inu ibee ikpurhu ucucii uvorhvo uwurɛ, bɔr umum isi ikpomum ubin ru umgbɔ. Ugbɛre umgbɔ! Awu use umgbɔ uvina abĩã?>
\p
\v 8 <<Bɔr uwuku urhise icang hã agɛ, <A uteiya, uneke umgbɔ, umum itsuke abĩ ru umgbɔ, ni itsuke abi ru umgbɔ ikɛi ra amɛka akɛrɛ. 
\v 9 Umgbɔ uba ughwɛrmgbɔ ikpũrhã ra akang, izea niyɔ! Umgbɔ uba usi ighwɛrmgbɔ, umbɔ agbɛre umgbɔ.> >> \fig Ubok ucucii uvorhvo nggu ikpũrhã|alt="Branch of fig tree with fruit" src="hk00088b.tif" size="col" loc="13.9" copy="Horace Knowles" ref="13.9"\fig*
\s1 Akerhuwe ukutsɛrh ru unum  //  ukpuku uwosha
\p
\v 10 Ru unum ukpuku uwosha ukpɔɔ Uyesu adɛ̃ɛ̃ amesuwe ra abã ifɛn-Num, 
\v 11 utsɛrh uwɔɔ awu umɔ ipfu iyiki ibewe iki itsuke unga irhãrhã ipfuruwe undzinga imɛka usɔka ni imɛka utɔrɔk, afɔr idɛ̃ɛ̃ ukudzik adaka. 
\v 12 Ivangyɛ Uyesu aka anyã unga, unga ayisa unga aba ru unga na agɔr unga agɛ, <<A utsɛrh ha, aka ashɔɔtambɔ ungo ri irhãrhãngo.>> 
\v 13 Mɔcɛ unga aberu uboknga atsorhe nu utsɛrh ha, kanying utsɛrh ha abera adɛ̃ɛ̃ uku udzik, na akpoi Unum.
\p
\v 14 Bɔr unggbaashi ubã ifɛn-Num hã agũ avɔm Uyesu aka akerhuwe ru unum ukpuku uwosha. Unga agɔr anera aka awu umɔ agɛ, <<Inuma iwu utɔ̃ĩ iyi itser, aka aba ri inum hã umbɔ akerhuwa umbi, asi iwea unum ukpuku uwosha.>>
\p
\v 15 Bɔr Uteijee agɔr unga agɛ, <<Umbi abi ukpukpeta! Ubɛn unera ru umbi aka asi isaka agarhunga inaknga use uzhikanga ru ugbor, akũ azĩa ihwa amɛ̃ ru unum ukpuku uwosha? 
\v 16 Utsɛrh uwurɛ awu unang Uibrahim, uwuruwi Ushaitan aka abow imɛka usɔka ni imɛka utɔrɔk riyɛ. Asi izea umbɔ agarhuwe unga ru unum ukpuku uwosha?>>
\p
\v 17 Unga aka arherhe rimi, kishoo anggamtsaknga agũ atsa. Bɔr anera agɔm anggɔm abin idzeukɛ unga iki ikorhe kishoo.
\s1 Unyaka arherhe ishaa umastad
\r (Umat 13.31-32; Umar 4.30-32)
\p
\v 18 Uyesu arhusa agɛ, <<Iyɛrhe Unum iwu igusengge? Umum ikpanga ngge nggu use? 
\v 19 Iwe ru nyaki ishaa umastad, iyiriyɛ utsa uwɔɔ aka anyanga adoi ri icangnga, ngge iseng iba iwu ucucii, anunu akang ashiyake ra aboka.>> \fig Ucucii umastad |alt="Mustard plant" src="lb00123b.tif" size="col" loc="13.19" copy="Louise Bass" ref="13.19"\fig*
\s1 Unyaka arherhe aki uga
\r (Umat 13.33)
\p
\v 20 Ikɛi unga arhusa agɛ, <<Umum ikpangu Iyɛrhe Unum nggu use? 
\v 21 Iwe ru nyaku uga, ukutsɛrh aka anyanga akayi agbiu isɔka ivaa aki akɔ̃ abvurh, ake kishoo asok afui.>>
\s1 Angwĩ ubã akika apare
\r (Umat 7.13-14,21-23)
\p
\v 22 Mɔcɛ Uyesu aka adzur utsĩndĩ uwuku izĩ Urusharhima, unga atsĩrhũ iteu iyiki ici nu iyiki igɔng anu imesuwe anera. 
\v 23 Uwɔɔ arhusa unga agɛ, <<A Uteijee, inera iwu ukunjiir ukpekũ iki ikpo ififɔrh?>>
\p Unga agɔr umbɔ agɛ, 
\v 24 <<Àka abima na atsĩ ra angwĩ ubã akika apare, ubinkutsu, anera arhɛrhɛ awuri ikãrhũmbɔ itsitsĩ bɔr asi ídɛ̃ɛ̃ atsĩmbɔ. 
\v 25 Uteiya aba asok afɔma angwĩ iya, umbi adɛ̃ɛ̃ ra awiya na akwɛr angwĩ iya, na ashɔ̃rhã agɛ, <A uteiya, kabɔɔ umaa utsuruwa ananga ru umɛn!>
\p <<Bɔr unga awuri igɔr agɛ, <Umum isi ihwɛng umbi use anangkɛ umbi aka adzek umɔ!>
\p
\v 26 <<Mɔcɛ umbi awuri igɔr agɛ, <E! Umɛn iki igha ni ihwa nggu ungo, ikɛi ungo umesuwa umɛn ru atsĩndĩmɛn.>
\p
\v 27 <<Bɔr unga awuri igɔr agɛ, <Umum isi ihwɛng umbi use anangkɛ umbi aka adzek umɔ! Àka asombi ru umum, abi itser iki ibewe!>
\p
\v 28 <<Iciu akpe nu itãi anyĩ iwe umɔ, aka inyã Uibrahim, nu Uishaku, nu Uyakubu, nu kishoo abika asɔm Arherhu-Num ri Iyɛrhe Unum, bɔr umbi abɛ umbɔ awuri itare umbi. 
\v 29 Anera awuri idzeki igɔ̃kpee nu udiku urhɛɛ nu ufã nu unɔr, asei ri irhowu Iyɛrhe Unum. 
\v 30 Idzidzɛrhe, abɔɔ icɛrɛ aka awe amaataka awuri iwe anggbaashia, anggbaashia awuri iwe amaataka.>>
\s1 Uyesu agũ ighong Urusharhima
\r (Umat 23.37-39)
\p
\v 31 Ri ivang hã abi Ufarisi aba ru Uyesu, agɔr unga agɛ, <<Usɔkɔ nggimi, uzĩɔ anang akase, ugomna Uhiridu abee ifɛre ungo.>>
\p
\v 32 Unga agɔr umbɔ agɛ, <<Àka azĩ adɛyiwe ijui ngbako iyiki ici ha ugɛ, <Irherɛ umum iwuri itsũwũkũ ípfu iyiki ibewe, ni iwuri ikerhukũ anera, ikɛi udã rimi hã, umum imaa itsermum ikpe. 
\v 33 Ĩĩ awu ufang, umum iki izɛ̃rhũ uzɛ̃rhãmum irherɛ nggu udã, ni ikpe ikɛi. Idzidzɛrhe isi imɛ̃ngge uner uwuku usɔm Arherhu-Num akpe ra awiya Urusharhima!>
\p
\v 34 <<Oka Urusharhima, Urusharhima! Ungo ufɛr abika asɔm Arherhu-Num nu utang atarh ra abirabɛ umbɔ aka adene umbɔ aba ru umbi. Idiki isong umum iki ibee ikɔng angwɛ̃mbi ananga unying, ru nyaki inũ iki isaki ikɔng angwɛ̃ngge ra afɛkngge, bɔr umbi akpɛ̃mbi! 
\v 35 Nggayɛ awuri inekambɔ iyambi arhanga! Umum idɛyiwa umbi, umbi asi íbvui anyãmbi umum, utsɛku unumkpi umbi aka igɔr agɛ, <Idorh iwe nggu uwuruwi aka aba ri itsok Uteijee!> \f + \fr 13.35 \fr*\ft Àka anyã ikɛi: \ft*\xt Amb 118.26\xt*.\f*>>
\c 14
\s1 Uyesu ri iya utsa Ufarisi
\p
\v 1 Unum Ivangyɛ Uyesu aka atsĩ igha ubingha ri iya unggbaashi utsa Ufarisi uwɔɔ ru ukpuku uwosha ukpɔɔ, anera angwɛ̃dzɛn na atsu asumbɔ ru unga. 
\v 2 Uner irhãrhĩ iyiki iseng iyor awu umɔ ra asu Uyesu. 
\v 3 Uyesu arhusa abi Ufarisi ha nu abika amesuwe Íkpem Umusa agɛ, <<Ri Ikpem, imɛ̃ngge umbɔ akerhuwe unera ru unum ukpuku uwosha use isi imɛ̃ngge?>> 
\v 4 Bɔr umbɔ anukutata. Nggee Uyesu akpɔm utsa ha na akerhuwe unga, na adene unga adzeka.
\p
\v 5 Mɔcɛ unga arhusa umbɔ agɛ, <<Uba unera ru umbi awu ru ungwɛ̃ use inak igba ru uvãã amɛ̃ ru unum ukpuku uwosha, umbi asi ítsũwũkumbi kanying?>> 
\v 6 Umbɔ ashimbɔ ru urhɛmkpi umbɔ aka irherhe.
\p
\v 7 Ivangyɛ unga aka anyã atsen aka atɛng anang isei aka azea asei, unga adɛyiwe umbɔ unyaka arherhe ugɛ, 
\v 8 <<Unera aba ayisunga ungo irhowu ipfuna, niba useisɔ ra anang isei aka azea, use aghwimbɔ uwɔɔ aka ananga ungo. 
\v 9 Ngge iba iwu rimi, uner irhowa ha aka ayisa umbi aba awuri igɔr ungo agɛ, <Ubɔre anang iseingo ru uner uwɔrɔ.> Ungo uso uzĩɔ̃ ra anang aka acia nggu atsa. 
\v 10 Bɔr umbɔ aba ayisumbɔ ungo irhowu ipfuna, usei ra anang aka acia, uneke uner irhowa ha aba nibikanga, ayisa ungo agɛ, <A uwɛrhɛ, uba usei nggɛɛ ra anang aka azea.> Mɔcɛ ungo uwuri iweɔ ri imor ra asu abi irhowa. 
\v 11 Ubɛn unerwi aka aberi itsinga, awuri irhɛrhuwe ike, uwuruwi aka arhɛrhuwe itsinga, awuri iberuwe ike.>>
\p
\v 12 Mɔcɛ Uyesu agɔr uner irhowa ha agɛ, <<Ungo uba uwuri iyisungo anera igha ubingha, use irhowa, niba uyisungo awɛrhango, nu angwɛ̃mbi, nu unangmbi nu abi ubinmbi. Ungo uba ukorhungo rimi, umbɔ aba ayisumbɔ ungo, umbɔ ifasambɔ ungo ubinkpi ungo uku ukorhe. 
\v 13 Bɔr ungo uba uwuri ikorhungo irhowa, uyisa atsũwã nu akatarhu, nu abi ishai iyor, nu abi ibvuta, 
\v 14 ungo uwuri iweɔ ri idorh. Nu ngge iki iwe ugɛ umbɔ asi ídɛ̃ɛ̃ afaimbɔ, bɔr Unum awuri ifasa ungo ru unum ukpuku usok ra akpe uwu abika arhurhika.>>
\s1 Unyaka arherhe irhowa iyiki igɔng
\r (Umat 22.1-10)
\p
\v 15 Ivangyɛ unying ru umbɔ abika asei igha ubingha aka agũ rimi, unga agɔr Uyesu agɛ, <<Idorh iwe nggu unerwi aka isei ighigha ri Iyɛrhe Unum.>>
\p
\v 16 Uyesu agɔr unga agɛ, <<Unera nuwɔ aka agbisha abin irhowa iyiki igɔngnga amaa, na aghwi abika azĩ irhowa arhɛrhɛ. 
\v 17 Ivangyɛ ivang irhowa ha iki iba imɛ̃, unga adene ugãrhãnga azĩ adɛyiwe abi ha unga aka aghwi agɛ, <Àka aba, umum iki inzɛkũ abina.>
\p
\v 18 <<Bɔr umbɔ kishoo atsĩmbɔ isɔm abinkɛ aka ikɛn umbɔ izizĩ irhowa ha ru ughwisha. Uwu inggbaashia agɛ, <Umum igoi icang niyɔ, awu ufang umum izĩ inyã ngge. Kabɔɔ uma aneka umum izĩ.>
\p
\v 19 <<Uwɔɔ agɛ, <Umum igoi inak iyiki ikau irham usɔka, umum ibee izĩ ivira ngge. Kabɔɔ uma aneka umum izĩ.>
\p
\v 20 <<Ikɛi uwɔɔ agɛ, <Umum inii ipfunu utsɛrh uwuku ufa, isi ídɛ̃ɛ̃ ĩbamum.>
\p
\v 21 <<Ugãrhã hã aba adɛyiwe uteiyanga akɛrɛ ha. Mɔcɛ amɛn uteiya iya ha adake, unga adɛyiwe ugãrhãnga hã agɛ, <Udze uzĩ ifetem, ra atsĩndĩ nu ikparavar utepa, ukarha atsũwã, nu akatarhu nu abi ibvuta, nu ashai iyor ukũba.>
\p
\v 22 <<Ugãrhãnga agɛ, <A uteiya, ubinkpi ungo uku ubee iki izĩ ikorhumum, bɔr ananga ana abɔrke ri iya.>
\p
\v 23 <<Mɔcɛ uteiya irhowa ha agɔr ugãrhãnga agɛ, <Ubvui udze utsĩrhã atsĩndĩ iteu nu arhum, utsu anera umbɔ aba atɔk iyamum. 
\v 24 Umum idɛyiwa umbi, uko unera unying ra abɔrɔ abi inggbaashi ha umbɔ aka aghwi asi íbangunga ubin irhowamum.> >>
\s1 Ayetnum akika adɔsu Uyesu
\r (Umat 10.37-38)
\p
\v 25 Anera arhɛrhɛ aka azɛ̃rhã nggu Uyesu, unga adzipa agɔr umbɔ agɛ, 
\v 26 <<Ubɛn unerwi aka iba ru umum, na asi ikpɛ̃ɛ̃ utɛnga nu uyanga, utsɛ̃nga nu awɛkacinga, angwɛ̃mbɔ nu anapumbɔ, use urhɛnga, unga asi ídɛ̃ɛ̃ awea ungwɛ̃ imesamum. 
\v 27 Ubɛn unerwi aka asi ishupu igãrhãmau ucuciia adɔsunga umum, asi ídɛ̃ɛ̃ awea ungwɛ̃ imesamum.
\p
\v 28 <<Unera unying ru umbi aba abee idzin utsurha udedetamgbɔ, unga asi ígbaashia asei na avarhu ubinkpi unga aka ifɛr, na anyã use unga awea ru uhwɛk ukpurukpi unga aka imaa idzina? 
\v 29 Ubinkutsu utsur unga atsu atarh idzina na afɔr imimaa adaka, ubɛn unera aka inyã, awuri inyĩrhã unga, 
\v 30 agɛ, <Umbi anyã uner uwirɛ aka atirhi idzin, na afɔr imimaa adaka.>
\p
\v 31 <<Use awu uyɛrhe uwukusong awuri izĩ iwa nggu uyɛrhu uwɔɔ, na asi isei avarhunga use anernga anaka agɔnga usɔka awuri idɛ̃ɛ̃ amɛ̃ɛ̃mbɔ nggu abɔrɔ aka awu anaka agɔnga isɔka ivaa? 
\v 32 Unga aba asi ídɛ̃ɛ̃ amɛ̃ɛ̃, unga adene itser umbɔ azĩ akpo uyɛrhe uwɔrɔ unga ana awu ukukaa, umbɔ ashɔ̃rhã abee ididɔɔr? 
\v 33 Iwe rimi hã, ubɛn unera ru umbi aka asi idzowuka abinnga kishoo, uner ha asi ídɛ̃ɛ̃ awea ungwɛ̃ imesamum.
\s1 Angwã akatãrhã
\r (Umat 5.13; Umar 9.50)
\p
\v 34 <<Angwã aze, bɔr ake aba ashike ri itonga angwã, iwuri ikorhu uguse ni iwe angwã ikɛi? 
\v 35 Ashike ri itser ri ikom icang, use ra atɔɔ irham. Umbɔ awuri itare ake.
\p <<Uner ato akika agũ, unga agũ.>>
\c 15
\s1 Unyaka arherhe idɔi iyiki igwir
\r (Umat 18.12-14)
\p
\v 1 Abika ayɛsu ikirbi abĩ nu abirabɛ umbɔ aka anyanga umbɔ awu abi arhim arhɛrhɛ, aba akɔng adziir anu igosha unga, 
\v 2 abi Ufarisi nu abika amesuwe Ikpem abvun agɛ, <<Utsak uwirɛ ayɛisa abi arhim na agha nggu umbɔ!>>\f + \fr 15.2 \fr*\ft Àka anyã ikɛi: \ft*\xt Irh 5.29-30\xt*.\f*
\p
\v 3 Mɔcɛ Uyesu arherhuwe umbɔ unyaka arherhe agɛ, 
\v 4 <<Unera unying ru umbi awe ru ídɔi unaka. Unying iba igwirngge, unga asi ínekuka ídɔi isɔka utɔɔrha nu utɔɔrha ri idɛɛ na azĩã ibee iyiki igwir ha utsɛku unga aka ikpo ngge? 
\v 5 Unga aba akpoa ngge, unga agɔm na atsã ngge ra acɛisa, 
\v 6 unga aka izĩ ri iya. Unga ayisa awɛrhanga nu andɔkanga ananga unying na agɔr umbɔ agɛ, <Àka agɔm anggɔm nggu umum. Iki ikpomum idɔi uma hã iyiki igwir ha.> 
\v 7 Umum idɛyiwa umbi, iwuri iwe rimi hã, umbɔ aka igɔmanggɔm ra afã ri itsi uner arhim unying uwuku udzipa anangmbɔ abika arhika isɔka utɔɔrha ni inera utɔɔrha iki isi ibeengge idzidzipa.
\s1 Unyaka arherhe igwigwir uhwɛk
\p
\v 8 <<Use, utsɛrh uwukusong awe ru íshaa imang usɔka, ishaanga unying igwirngge, unga asi ígaar urhirhang, na ayar iya kishoo na angwɛ̃dzɛn abee utsɛku unga aka ikpo? 
\v 9 Unga aba akpoa, unga iyisa awɛrhanga nu undɔkanga na agɔr umbɔ agɛ, <Àka agɔm anggɔm nggu umum iki ikpomum ishaa uhwɛk ha iki igwir.> 
\v 10 Umum idɛyiwa umbi, iwuri iwe rimi hã, awu ubin anggɔm ra asu ípfu itser-Num ri itsi uner arhim unying uwuku udzipa.>>
\s1 Unyaka arherhe ungwɛ̃  //  uwuku uzhuzhoma
\p
\v 11 Uyesu arherhe agɛ, <<Unera nuwɔ awu ra awɛkatsa avaa. 
\v 12 Uwuku ucia agɔr utɛnga agɛ, <A utɛ, ugashuwa ukammum.> Mɔcɛ utɛnga agashuka ukammbɔ.
\p
\v 13 <<Akpurha amaa inuma ukunjiir, uwuku ucia akarha abinnga kishoo, azĩã abĩ akɔɔ nu udĩ ukpuku uder. Mɔcɛ, unga afɛruka abinnga ru ugba. 
\v 14 Unga aka amaawe abinnga kishoo, imerh iso imaangge abĩã, unga atsĩã iyaki imerh. 
\v 15 Unga asok azĩ awea ugãrhã utsa uwɔɔ ra abĩ hã, utsa ha atsuke unga azĩ idzɛu arhede ra agborke. 
\v 16 Unga abee igha ubingha arhede ha, unera asi idzowuka unga ubin.
\p
\v 17 <<Ivangyɛ unga aka atsĩ ra amɛnnga, unga agɛ, <Agãrhã awu asong ri iya utɛmum, umbɔ iki igha ashur na abɔre? Nu umum iwuri ikpemum ri imerh. 
\v 18 Umum iso izĩ ru utɛmum igɔr unga igɛ, a utɛ, umum iki ikorhu ubin arhim ru Unum, ni ishɔiwamum ungo. 
\v 19 Umum isi ibvui imɛ̃mum umbɔ ayisa umum ungwɛ̃ngo. Unyanga umum ru nyaku ugãrhãngo.> 
\v 20 Mɔcɛ unga asok azĩã ru utɛnga.
\p <<Bɔr unga ana adzeka ukuka nu utɛnga anyã unga, atorh afɛr unga, unga atĩ azĩã akarha unga awuma na ashor atamnga.
\p
\v 21 <<Ungwɛ̃nga agɔr unga agɛ, <A utɛ, umum ikorhu ubin arhim ru Unum ni iki ishɔiwamum ungo. Umum isi imɛ̃mum umbɔ abvui ayisa umum ungwɛ̃ngo.\f + \fr 15.21 \fr*\ft Abvur akɔɔ aki inggbaashia agɔr agɛ \ft*\fqa ungwɛ̃. Utsu umum iwu ugãrhãngo.\fqa*\f*>
\p
\v 22 <<Bɔr utesa agɔr agãrhãnga agɛ, <Àka akũ atorho aka aze aba atsĩme unga ifetem. Àka atsuke imangto ri itoknga na abadak ra adaknga. 
\v 23 Àka atsĩ adzur ungwɛ̃ inak iyiki isenga, aba angwãna. Umɛn izɛk irhowa igɔmanggɔm. 
\v 24 Ubinkutsu ungwɛ̃mum uwɛrɛ ha aka akpea na azir ikɛi, aka agwira bɔr icɛrɛ umɛn iki ikpomɛn.> Mɔcɛ umbɔ atsĩmbɔ irhowa.
\p
\v 25 <<Umbɔ ana awe ru irhowa ha, ungwɛ̃nga uwuku ukũa awu ra arhum. Unga aka adzeka arhum aba ayo ri iya, unga agũ anggang nu azer atɔkuke iya. 
\v 26 Nggee unga ayisu ugãrhã unying na arhusa unga agɛ, <Awu use uni izãrhã?> 
\v 27 Unga agɔr unga agɛ, <Ungwɛ̃mbi aka abanga, utɛngo atsu umbɔ angwã inak iyiki isenga, akorhi irhowa, unga aka aba atsĩ ukuker.>
\p
\v 28 <<Ungwɛ̃mbɔ uwuku ukũa amɛnnga adake, unga akpɛ̃ɛ̃ itsĩ ri iya, nggee utɛnga adzek ashɔ̃rhã unga. 
\v 29 Bɔr unga agɔr utɛnga agɛ, <Unyã! Imɛk iyɛrɛ kishoo umum ikapa ungo, inasi ikpɛ̃mum igũna ungo idiki unying. Rimi hã ungo unasi idzaango umum ibũ iyiki ici umum ikorhumum irhowa nggu awɛrhamum. 
\v 30 Bɔr ungwɛ̃ngo uwuruwi aka azĩ afɛre abinngo nggu akatsɛrh aba ri iya, ungo ungwãnuwe ungwɛ̃ inak iyiki isenga ru unga!>
\p
\v 31 <<Utɛnga agɛ, <Oka ungwɛ̃mum, ungo uwu nggu umum ubɛn ivang, ubɛn ubinmum, uwu ukpungo. 
\v 32 Bɔr imɛ̃ngge umɛn ikorhi irhowa ni igɔmanggɔm, ubinkutsu ungwɛ̃mbi uwuruwi aka akpe, aka azira, uwuruwi aka agwir, umbɔ aka akpombɔ unga.> >>
\c 16
\s1 Unyaka arherhe ri itsi  //  uner itser ataba
\p
\v 1 Uyesu adɛyiwe angwɛ̃ imesanga agɛ, <<Unera nuwɔ awu uner ubin, umbɔ adɛyiwe unga agɛ, <Uner uwuku udzɛu itserngo anu ikorhe ataba nggu abinngo.> 
\v 2 Nggee unga ayisu uner itsernga hã arhusa agɛ, <Umum ini igũshu use ri itsingo? Ukũ ubvur itserngo uba uvarhe umum inyãni kishoo, ubinkutsu ungo usi íweɔ uner itsermum.>
\p
\v 3 <<Uner itser ataba ha akaifɛrhkɔ ra amɛnnga agɛ, <Umum ikorhi iguse icɛrɛ? Uteiyamum uwi awuri iwayiwe umum ri itser. Umum uwi ishimum ri iker iyiki ikau irham, ni iwu ra atsa akika afɛn ifɛn. 
\v 4 Umum ihwɛng ubinkpi umum iki ikorhe, umbɔ aba awayikumbɔ umum ri itser nggimi, anera awuri iyaimbɔ umum ra ayambɔ.>
\p
\v 5 <<Nggee unga ayisa abika agha uvɛrh ru uteiyanga unying anying, unga arhusu inggbaashia agɛ, <Uteiyamum adɔsa ungo itikisong?>
\p
\v 6 <<Unga agɔr unga agɛ, <Ídzum atsei anaka utɔrɔk.>
\p <<Mɔcɛ uner itser ataba ha agɔr unga agɛ, <Unyangu ubvur uvɛrhngo ifitem, utsɛng anaka ana.>
\p
\v 7 <<Mɔcɛ unga arhusu uwu uvaa ikɛi agɛ, <Adɔsa ungo itikisong?>
\p <<Unga agɔr agɛ, <Ambãĩ itsem, unaka unying.> Unga adɛyiwe unga agɛ, <Unyangu ubvur uvɛrhngo, utsɛng isɔka utɔrɔk.>
\p
\v 8 <<Uteiya ha akpoi uner itser uwuku uda irhirhika ha, ubinkutsu akorhi ifɛrhɛ ha nggu isarasu. Anera ru upfung ukpirɛ akorhi ifɛrhɛmbɔ nggu itsoi anangmbɔ abika adɔsu Unum. 
\v 9 Umum idɛyiwa umbi, àka akũ abin upfung akũ akpowe itsikammbi awɛrhɛ, abinmbi aba amaake, umbɔ ayɛi umbi ra aya aki ugbagbaa.
\p
\v 10 <<Uwuruwi aka awe ru imangmang nggu ubin uku uci, awuri iwea ri imangmang ru ubin ukpuku urhɛ. Uwuruwi aka ashia ri imangmang ru ubin ukpuku uci, asi íwea ri imangmang ru ubin ukpuku urhɛ. 
\v 11 Nggee umbi aba ashimbi ri imangmang ra abin upfung ukpirɛ, ungaa idzaa umbi abin aki idzidzɛrhe? 
\v 12 Umbi aba isaka ashimbi ri imangmang ra abin anera, ungaa idzaa umbi abin aki ukammbi?
\p
\v 13 <<Ugãrhã asi ídɛ̃ɛ̃ atɔ̃wũka itser ra ateiya avaa. Unga awuri ibema unying na akpɛ̃ɛ̃ uwɔrɔ, unga awuri idzowe itsinga ru unying na akpɛ̃ɛ̃ uwɔrɔ. Ungo usi ídɛ̃ɛ̃ udzowukɔ itsingo ru Unum nu uhwɛk.>>
\p
\v 14 Abi Ufarisi abika abemu uhwɛk, aka agũ akɛrɛ ha kishoo, umbɔ acatu Uyesu. 
\v 15 Unga agɔr umbɔ agɛ, <<Umbi azharhe arherhe aka aze ra asu anera, bɔr Unum ahwɛnga amɛnmbi. Ubin uku uze ra asu anera, uwu ubin ishĩ ra asu Unum.
\s1 Itomi imesi iyɔɔ
\p
\v 16 <<Imesi Íkpem Umusa nu abvur abika asɔm Arherhu-Num, umbɔ aka adũwã utsɛki ivang Uyohana. Udzur ri ivang hã, umbɔ aka anu idzowe Isarhe Iyiki Ize iyi Iyɛrhe Unum, nu ubɛn unera abee itsĩ ri ngge ri inggang. 
\v 17 Asi ighonga afã nggu abĩ aki imaa, bɔr ishia unying ri Íkpem Umusa isi ífɔ̃rhũngge.
\p
\v 18 <<Ubɛn unera aka iwayiwe utsɛ̃nga na apfuna utsɛrh uwukuse, unga awu ra arhim itoma-dak, nu unera aka ipfunu utsɛrh uwuku uwuwayi, awu ra arhim itoma-dak.
\s1 Uner ubin nggu Urhiazaru
\p
\v 19 <<Uner ubin nuwɔ aka isaka atsim atorhi imang azezerake, unga awe ri igũibɛn ubɛn unuma. 
\v 20 Ra angwĩ iyanga, utsũwã nuwɔ agburh Urhiazaru anu umɔ, awu nggu isɔɔ iki imaa iyornga. 
\v 21 Unga abee igha awushu ubingha aki igbei, ra adak utebur uner ubin hã. Ijui iki isaki iba irhɛn isɔɔnga hã.
\p
\v 22 <<Ivanga iki imɛ̃ uner ifɛn hã akpea. Ípfu itser-Num ishupa unga ikũ izĩngge ri igbɔm Uibrahim. Ikɛi, uner ubin hã akpea, umbɔ adzake unga. 
\v 23 Ra anang isei abika akpukpe, ra anangkɛ unga aka agũ uver, unga abera asunga anyã Uibrahim ukuka nu Urhiazaru ri igbɔmnga. 
\v 24 Nggee unga ayisa unga agɛ, <A Utɛtɛ Uibrahim, umaa ugũ atorh umum nu udene Urhiazaru unga ashɔmu itoknga ra amɛ̃ na arhor adɔnga arhɛmmum, ubinkutsu umum iwe ru uver ri idzũũ urha ukpirɛ.>
\p
\v 25 <<Bɔr Uibrahim agɔr unga agɛ, <A ungwɛ̃mum, uyita ri ivangyɛ ungo uku uwe ru urhɛ. Ungo uyɛisa abin aka aze nu Urhiazaru ayɛisa abin aka abewe, bɔr icɛrɛ umbɔ afituwe unga nggimi ungo uwe ru uver. 
\v 26 Asi iwea akɛrɛ ha ukpekũ, bɔr ra ateumɛn nggu umbi, aka atsu ughorkaghor umbumbang uteitasamgbɔ utsur anera asoki nggimi abambɔ ugarmbi, use unera adzek ugarmbi abanga ru umɛn.>
\p
\v 27 <<Unga agɛ, <A utɛ, umum ishɔ̃rhã ungo, uma udene Urhiazaru unga azĩ ri iya utɛmum, 
\v 28 ubinkutsu umum iwe ra angwɛ̃mɛn atɔ̃ɔ̃. Umum ibee unga arherha umbɔ, utsur umbɔ abambɔ ra anang akɛrɛ ha aki uver ha.>
\p
\v 29 <<Uibrahim agɛ, <Awembɔ ru Umusa nu abika asɔm Arherhu-Num, uneke umbɔ akpeto ra abi ha.>
\p
\v 30 <<Unga agɛ, <A utɛ Uibrahim, ĩ'ĩ, unera aba adzek ra abika akpe azĩ ru umbɔ, umbɔ awuri idzipumbɔ.>
\p
\v 31 <<Unga agɔr unga agɛ, <Umbɔ aba asi ikpembɔ ato ru Umusa nggu abika asɔm Arherhu-Num, umbɔ asi ígũmbɔ unerwi aka idzeka akpe.> >>
\c 17
\s1 Arhim, imangmang, nu itser
\r (Umat 18.6-7,21-22; Umar 9.42)
\p
\v 1 Uyesu agɔr angwɛ̃ imesanga agɛ, <<Ubinkpi uku itsu anera agba ra arhim, awu ufang ukpɔ uba, bɔr atorh uner ha aka itsu ukpɔ uba. 
\v 2 Nu unerwi aka itsu unying ra awɛkaci abɛrɛ agba ra arhim, ugba umbɔ abope ukɔ igɔ ru urhɔknga na atare unga atsĩ ru ughorkaghor ukau ukugɔng. 
\v 3 Nggee àka akpɔm atsimbi.
\p <<Undɔkango aba agbaa ra arhim, utsɛrha unga. Unga aba nekuka, utsũwe unga. 
\v 4 Unga aba agbaa uvau ru ungo idikunga utɔɔva ru unuma unying, na aba idiku utɔɔva agɛ, <Iki inekukũ,> utsũwe unga.>>
\p
\v 5 Abi itser Uyesu agɔr agɛ, <<Uteijee, utomuwa imangmangmɛn.>>
\p
\v 6 Uteijee agɔr umbɔ agɛ, <<Umbi aba awembi ri imangmang ukunjiir ru nyaki ishaa umastad, umbi adɛ̃ɛ̃ agɔrmbi ucucii ipfum uwurɛ agɛ, <Ubvurhi nu udɔnna ru ukau,> umgbɔ uwuri igũmgbɔ umbi.
\p
\v 7 <<Awu ungamɔ ru umbi aka iwe ru ugãrhã uwu irham use uwuku udzɛu ídɔinga, aka idzeku usi aba, unga agɔr unga agɛ, <Uba ifitem, uba usei nu ugha ubingha>? 
\v 8 Asi ígɔra rimi, bɔr unga awuri igɔr ugãrhãnga hã ugɛ, <Utɔng ukorhu ubingha ukũwã umum igha ni ihwa imaa, nu ungo udɔrhu ugha nu uhwa> 
\v 9 Awuri itara uwɛɛ ru ugãrhã hã aka adɔsa arherhanga? 
\v 10 Nggee umbi awe rimi hã, umbi aba adɔsumbi abina kishoo umbɔ aka adɛyiwa umbi. Umbi awuri igɔr agɛ, <Umɛn isi iwemɛn ubin, umɛn iwu agãrhã. Umɛn ikpurhi itɔ̃ itseryɛ iki iwe iyimɛn.> >>
\s1 Uyesu akerhuwe abi irhãrhĩ  //  ingbim usɔka
\p
\v 11 Icɛ Uyesu awu ru uzãrhã ukpuku uzĩ Urusharhima, unga azɛ̃rhã ra atsom Usamariya nggu Ugarhirhi. 
\v 12 Unga aka atsĩ ru ungwɛ̃rhũ uteu ukpɔɔ akatsak abi irhãrhĩ ingbim usɔka agbanga unga, adɛ̃ɛ̃ ukuka. 
\v 13 Umbɔ atsarhi irhakmbɔ agɛ, <<Uyesu, Uteiya, ugũ atorh umɛn!>>
\p
\v 14 Ivangyɛ unga aka anyã umbɔ, unga agɛ, <<Àka azĩ ra abika adzowe idɛm-Num umbɔ anyã umbi.>> Umbɔ awu ru utsĩndĩ uwuku uzĩ, na akerhumbɔ.
\p
\v 15 Unying ru umbɔ aka anyã unga aka akerhunga, unga abvui aba atsu ivum akpoi Unum. 
\v 16 Unga aba agba ra adak Uyesu na atar uwɛɛ ru unga. Unga uwi awu uner Usamariya.
\p
\v 17 Uyesu arhusa agɛ, <<Asi iwea inera usɔka kishoo aka akerhe? Abɔrɔ utɔɔrha angwɛ̃mbɔ? 
\v 18 Awu use ukpɔ utsu akpurha awu utsen uwurɛ ikiyikanga unga abvui aba ikpoi Unum?>> 
\v 19 Mɔcɛ unga agɔr unga agɛ, <<Usisok uzĩɔ. Imangmangngo ngge ikerhuwe ungo.>>
\s1 Ibiba Iyɛrhe Unum
\r (Umat 24.23-28,37-41)
\p
\v 20 Unuma nukpɔ abi Ufarisi arhusa unga agɛ Iyɛrhe Unum iwuri iba ukang? Uyesu agɔr umbɔ agɛ, <<Ibiba Iyɛrhe Unum isi íwengge ubinkpi umbi aka inyã ra asumbi, 
\v 21 Unera asi ígɔra agɛ, <Àka anyã nggayɛ,> use <Nggayɔ,> ubinkutsu Iyɛrhe Unum iwu nggu umbi.>>
\p
\v 22 Mɔcɛ unga agɔr angwɛ̃ imesanga agɛ, <<Ivanga niyɔ ibarɔ, umbi aka ibee inyã unuma unying ri inum Ungwɛ̃-Ner, bɔr umbi asi ínyãmbi. 
\v 23 Anera awuri igɔr umbi agɛ, <Àka anyã nggawi ri nggimi,> use <Nggawɔ ru nggɔɔ.> Niba azĩmbi, niba adɔsumbi umbɔ. 
\v 24 Ubinkutsu unum Ungwɛ̃-Ner uwuri iwe ru nyaki inai iki inyaka irhangnge afã, usok ru ubang upfunga nggɔɔ uzĩ ubang ukpɔrɔ. 
\v 25 Bɔr awu ufang unga aka igbaashia ahwa uver abina arhɛrhɛ nu undan ukpirɛ ukpɛ̃kpɔ unga.
\p
\v 26 <<Ru nyaka ngge iki iwe ri inum Unuhu, rimi hã ikɛi ngge iki iwe ri ivang Ungwɛ̃-Ner. 
\v 27 Anera agha na ahwa, apfuna na apfunuwe, utsɛku unumkpi Unuhu aka atsĩ ru nggaa ukhukhɔɔ amɛ̃, mɔcɛ amɛ̃ isopfung aba atsĩme umbɔ kishoo.
\p
\v 28 <<Iwe ru nyaka ha ri inum Urhutu, anera aka agha na ahwa, agoi na agoyiwe, akau irham na adzin idzin. 
\v 29 Bɔr ru unum Urhutu aka adzeka ru Usɔdɔm, umbɔ atsuke urha nggu akãã urha adzeka afã aba atsĩme umbɔ kishoo.
\p
\v 30 <<Ĩĩ, iwuri iwe rimi hã ru unum Ungwɛ̃-Ner aka idzeka. 
\v 31 Ru unum hã uwuruwi aka awu afafã ni itsi uvi iyanga na abinnga awu ra abĩ, unga niba acipuwanga inyanga ake. Rimi hã ikɛi, uwuku uwe ru usi, niba abvui abanga ri iya. 
\v 32 Àka ayitu utsɛrha Urhutu. 
\v 33 Kishoo abika abee ifɔrh urhɛmbɔ, umgbɔ uwuri igwirmgbɔ. Kishoo abika agwirhuwe urhɛmbɔ, afufɔrh umgbɔ. 
\v 34 Umum ididɛyiwa umbi, nu utsuu ukpu ha awuri inyãmbɔ inera ivaa nu ukoma unying. Awuri nyanguwe unying na abɔre unying. 
\v 35 Akatsɛrh avaa aka idɛ̃ɛ̃ igɔɔ ananga unying. Awuri nyanguwe unying na abɔre unying.>>\f + \fr 17.35 \fr*\ft Abvur akɔɔ aki itsɛng abok aki isha agɔrke ikɛi ugɛ, \ft*\fv 36 \fv*\fqa Akatsak avaa ri ichang irham, awuri nyanguwe unying na abɔre unying.\fqa*\f*
\p
\v 37 Umbɔ arhusa unga agɛ, <<Awuri iwe rinɛɛ Uteijee?>>
\p Unga agɔr umbɔ agɛ, <<Anangkɛ ukom uku uwe, anang hã amgbɛpɛ iki ikɔng.>>
\c 18
\s1 Unyaka arherhe utsɛ̃rhãpfu aka angipa
\p
\v 1 Mɔcɛ Uyesu adɛyiwe angwɛ̃ imesanga unyaka arherhe aki ifɛn-Num ubɛn ivang na aneke igũ azhe. 
\v 2 Unga agɛ, <<Utepa nukpɔ uner uwuku utsu uvau aka asi igũa iwei Unum, asi ihwɛngnga unera. 
\v 3 Ru uteu ha utsɛ̃rhãpfu ruwɔ akɛyi ru utsa ha anu igɔr unga agɛ, <Umaa utsĩ ra ateu umum nggu abika akpɛ̃na umum.>
\p
\v 4 <<Unga atirhi akpɛ̃ɛ̃, bɔr unga abvui agɔr ra amɛnnga agɛ, <Umum ihwɛng ugɛ umum isi igũmum iwei Unum, ni isi ihwɛng anera, 
\v 5 bɔr utsɛ̃rhãpfu uwurɛ akɛna umum iwiwosha. Umum ima iyike unga, utsur ikikɛyanga izhengge umum.> >>
\p
\v 6 Uteijee agɛ, <<Àka agũ ubinkpi uner uwuku utsu uvau uwu amɛn aka atãrhã aka arherhe. 
\v 7 Unum asi íkorhuka anernga aka asɛng abinkɛ aka arhika, abirabɛ aki iciu ru utsuu na atenum ru unga? Unga awuri adɔ̃rhũnga ri iyike umbɔ? 
\v 8 Umum idɛyiwa umbi, awuri iyikuka umbɔ ifitem ikɛi ru ubinkpi umbɔ aka abee. Bɔr Ungwɛ̃-Ner aka iba, awuri ikpoa imangmang ru upfung?>>
\s1 Unyaka arherhe uner Ufarisi  //  nu uner uwuku uyɛisu ikirbi abĩ
\p
\v 9 Ra abirabɛ aka adzowe imangmang ra atsimbɔ agɛ umbɔ arhika, na anu iyɛɛi abikase, Uyesu arherhe unyaka arherhe ugɛ, 
\v 10 <<Inera ivaa atsĩ ifɛn-Num ru ufɔm Iya-Num, unying awu utsa Ufarisi, uwu uvaa awu uner uwuku uyɛi ikirbi abĩ. 
\v 11 Uner Ufarisi ha asok abera adɛ̃ɛ̃ afɛn-Num ri itsikamnga agɛ, <A Unum, umum itar uwɛɛ ĩdzaa ungo umum iki isi iwemum ru nyaka avɛu, abika ida irhirhika, abika atoma-dak, use uwuku uyɛi ikirbi abĩ uwurɛ. 
\v 12 Umum ikpem igha ubin idiki ivaa ri inuma utɔɔva, ni idzowe unying ra abina usɔka ra abinkɛ umum iki ikpo kishoo.>
\p
\v 13 <<Bɔr uner uwuku uyɛi ikirbi abĩ hã adɛ̃ɛ̃ uku uka. Asi ibera asunga arhisa afã, bɔr abangu ikɔknga na agɛ, <A Unum, ugũ atorh umum uner arhim.>
\p
\v 14 <<Umum idɛyiwa umbi, uner uwuku uyɛi ikirbi abĩ hã abvui azĩ ri iyanga, Unum anyanga unga awu uner uwuku urhika, bɔr asi inyangu utsa uwɔrɔ awea rimi. Ubɛn unerwi aka aberi itsinga, awuri irhɛrhuwe ike. Nu uwuruwi aka arhɛrhi itsinga, awuri ibiberuwe ike.>>
\s1 Uyesu nggu angwɛ̃rhã awɛkaci
\r (Umat 19.13-15; Umar 10.13-16)
\p
\v 15 Anera ikɛi akũ angwɛ̃rhã awɛkaci aba ru Uyesu abanga umbɔ. Angwɛ̃ imesanga aka anyã rimi, umbɔ atsɛrha umbɔ. 
\v 16 Bɔr Uyesu ayisa awɛkaci ha azĩ ru unga, na agɛ, <<Àka aneke awɛkaci aba ru umum, Àka niba akɛnmbi umbɔ, Iyɛrhe Unum iwu iyi ikpũmbɔ. 
\v 17 Umum indɛyiwa umbi idzidzɛrhe, ubɛn unerwi aka asi iyɛisa Iyɛrhe Unum ru nyaku uwɛkuci, asi ídɛ̃ɛ̃ atsĩã ri ngge.>>
\s1 Uyɛrhe uner ubin
\r (Umat 19.16-30; Umar 10.17-31)
\p
\v 18 Uyɛrhu Uyahuda uwɔɔ arhusa unga agɛ, <<A umarhem uwuku uze, umum ikorhe uguse ni ikpo urhɛ uwu ugbagbaa?>>
\p
\v 19 Uyesu agɔr unga agɛ, <<Awu use utsu ungo uyisa umum uwuku uze? Uwuku uze ashia, Unum ukpekũ awu uwuku uze. 
\v 20 Ungo uhwɛngo íkpem iyɛrɛ, <Niba ufɛrɔ unera, niba utomungo-dak, niba uvɛpɔ ivɛu, niba ugbɛrɔ angwĩ utsukukɔ unera, udzowe igɔng ru utɛngo nu uyango.> \f + \fr 18.20 \fr*\ft Àka anyã ikɛi: \ft*\xt Idzi 20.12; Iva 5.16-20\xt*.\f*>>
\p
\v 21 Uwɛdzɛm hã agɛ, <<A umarhem, umum iki idɔsumum akɛrɛ ha kishoo rimɔ̃ɔ̃, utirhi ri iwɛ̃nci.>>
\p
\v 22 Uyesu aka agũ rimi, unga agɔr unga agɛ, <<Ungo ubɔr ubina unying ukpekũ. Ugoshe abinngo kishoo, udzowe uhwɛka ra atsũwã, nu uba udɔsa umum. Mɔcɛ ungo uwuri iweɔ ru ugbɛta urhɛrhɛ ra afã.>>
\p
\v 23 Unga aka agũ rimi, amɛnnga aghong akarhãrhã, ubinkutsu unga awu uner ubin akarhãrhã. 
\v 24 Uyesu arhi unga na agɔr agɛ, <<Aghong uner ubin aka itsĩ ri Iyɛrhe Unum. 
\v 25 Idzidzɛrhe, uwuri ighwɔrhungge Urhakumi utsĩ ra angwĩ inepurha nu uner ubin aka itsĩ ri Iyɛrhe Unum.>>
\p
\v 26 Abika agũ rimi, arhusa agɛ, <<Ungaa adɛ̃ɛ̃ akpo ififɔrh?>>
\p
\v 27 Uyesu agɛ, <<Ubin ukpuku unang anera, Unum ananga ukpɔ.>>
\p
\v 28 Ubitru agɔr unga agɛ, <<Umɛn abɛ ineke abinmɛn kishoo ni idɔsa ungo!>>
\p
\v 29 Uyesu agɔr umbɔ agɛ, <<Umum indɛyiwa umbi idzidzɛrhe, unera asi íneke iya use utsɛrh, use angwɛ̃mbɔ, use ateinga, use awɛkaci ri itsi Iyɛrhe Unum, 
\v 30 na asi ikpoa arhɛrhɛ ru udan ukpirɛ, ru unum upfung uku ufa uku iba ikɛi unga akpo urhɛ uwu ugbagbaa.>>
\s1 Uyesu abvui arherha arherhe akpenga
\r (Umat 20.17-19; Umar 10.32-34)
\p
\v 31 Uyesu akũna umbɔ usɔkdũmɛn azĩ ri ibanga, na adɛyiwe umbɔ agɛ, <<Umɛn izĩ ufã Urusharhima, nu kishoo abinkɛ abika asɔm Arherhu-Num aka atsɛng ri itsi Ungwɛ̃-Ner awuri itsuafɛrke. 
\v 32 Awuri idzowe unga ra abok atsen abi Uyahuda. Umbɔ awuri iyɛia unga, arhena unga, ashau aci atsuyiwe unga, awuri ikwɛr unga, na afɛre unga. 
\v 33 Ru unum untaar unga awuri isoka ikɛi.>>
\p
\v 34 Bɔr angwɛ̃ imesanga asi igũ arherhanga ataimbɔ. Agbena awuwɔk ru umbɔ, nu umbɔ asi ihwɛngmbɔ ubinkpi unga aka arherhe.
\s1 Uner ibvuta asunga ayanguke
\r (Umat 20.29-34; Umar 10.46-52)
\p
\v 35 Uyesu aka ayoku Ujeriko, uner ibvuta asei nu ubang utsĩndĩã anu ifɛn. 
\v 36 Ivangyɛ unga aka agũ ititɔng anera arhɛrhɛ, unga arhusa agɛ awu use uni izãrhã? 
\v 37 Umbɔ adɛyiwe unga agɛ, <<Uyesu uner Unazarat unga atɔng.>>
\p
\v 38 Unga atsarhi irhaknga ayisa agɛ, <<Uyesu! Ungwɛ̃ Udauda! Ugũ atorh umum!>>
\p
\v 39 Abika azɛ̃rhã ra asu Uyesu atsɛrha unga agɛ unga unukutata, bɔr unga agbisha atsarhi irhaknga agɛ, <<A Ungwɛ̃ Udauda! Ugũ atorh umum.>>
\p
\v 40 Uyesu adɛ̃ɛ̃ na atsu umbɔ akũ uner ibvuta ha aba ru unga. Unga aka aba ukhapa, Uyesu arhusa unga agɛ, 
\v 41 <<Ungo ubee umum ikorhuwa ungo use?>>
\p Unga agɛ, <<A Uteijee, umum ibee ikpo inyã anang.>>
\p
\v 42 Uyesu agɔr unga agɛ, <<Uyɛi inyinyãngo. Imangmangngo ngge ikerhuwa ungo.>> 
\v 43 Kanying asunga ayanguke, unga adɔsu Uyesu na akpoi Unum. Anera kishoo aka anyã rimi, umbɔ akpoi Unum ikɛi.
\c 19
\s1 Uzakka uner uwuku uyɛi ikirbi abĩ
\p
\v 1 Uyesu aka atsĩ ru Ujeriko, na azɛ̃rhã atɔng. 
\v 2 Uner uwɔɔ umɔ itsoka igburh Uzakka, unga awu unggbaashi abika ayɛi ikirbi abĩ, na awu ru ubin akarhãrhã. 
\v 3 Abee inyã ungamɔ awu Uyesu ha. Bɔr Uzakka akpinunga asi idɛ̃ɛ̃ anyãã Uyesu, anera arhɛmbɔ. 
\v 4 Nggee unga atĩ agbaashia azĩ afũ nggaa ucucii abee inyã unga, Uyesu ani itɔng udika ha.
\p
\v 5 Uyesu aka azĩ atsĩ ra anang ucucii ha, unga abera asunga afafã na agɔr unga agɛ, <<A Uzakka, ucipuwa ififitem, awu ufang umum iki icipa ri iyango irherɛ.>> 
\v 6 Nggee iki ififitem unga ahwarha acipuwa aba agbanga unga nggu agɔm.
\p
\v 7 Anera kishoo aka anyã rimi, umbɔ atirhi ibvun arherhe agɛ, <<Unga azĩ iwu utsen uner arhim.>>
\p
\v 8 Bɔr Uzakka asok adɛ̃ɛ̃ na agɔr Uteijee agɛ, <<A Uteijee, unyã! Icɛrɛ umum idzowe uteng abinkɛ umum iki iwu ra ake ra atsũwã, ni ifase idikunga inaa ra abirabɛ umum iki igha urhambɔ ri iyɛi ikirbi abĩ.>>
\p
\v 9 Uyesu agɔr unga agɛ, <<Ififɔrh iki itsĩngge ri iya ikɛrɛ irherɛ, ubinkutsu utsak uwurɛ iganga awu unang Uibrahim. 
\v 10 Ungwɛ̃-Ner aba ibee abirabɛ aka agwir, na afɔrh umbɔ.>>
\s1 Unyaka arherhe uazurhfa usɔka
\r (Umat 25.14-30)
\p
\v 11 Anera aka anu igosha akɛrɛ ha, unga atsĩã irherhe unyaka arherhe, ubinkutsu unga aka ayoka itsĩ Urusharhima, umbɔ akaifɛrhkɔ ugɛ use Uyesu awuri itsu Iyɛrhe Unum idzeka kanying ru Urusharhima. 
\v 12 Unga agɛ, <<Utsa uwɔɔ aka akpo imar iyiki ize asok azĩã itsim iyɛrhe ra abĩ akɔɔ, ra anang aka ader, na abvui aba ra abĩnga. 
\v 13 Nggee unga ayisa agãrhãnga usɔka, agashuwe umbɔ imang uazurhfa unying anying,\f + \fr 19.13 \fr*\ft Imang uazurhfa unying ha iwu imang afɛ̃ɛ̃ ataar.\ft*\f* na agɔr umbɔ ikɛi agɛ, <Àka akũ imang hã adzipa utsɛku umum iki iba.>
\p
\v 14 <<Bɔr abi utepunga akpɛ̃mbɔ unga, umbɔ adene itser umbɔ azĩ agɔr unga agɛ, <Umɛn isi ibemumɛn ungo uwu uyɛrhamɛn.>
\p
\v 15 <<Umbɔ aka atsĩme iyɛrhanga, unga abvui aba ri iya. Unga atsu umbɔ ayisuwe agãrhãnga hã, unga aka adzowe imang hã. Abee inyã angwĩkɛ umbɔ aka akpo atoma ri idzidzipambɔ.
\p
\v 16 <<Uwu inggbaashia aba adɛ̃ɛ̃ ra asunga na agɛ, <A uteiya, imang uazurhfango hã ikũwã umum uazurhfa usɔka.>
\p
\v 17 <<Uteiyanga agɛ, <Ĩhĩĩ, ungo udɛ̃ɛ̃, ugãrhũ uwuku uze, ubinkutsu ungo uweɔ ri idzidzɛrhe ru ubin ukpuku uci, umum iwuri ĩdzaamum ijee itepa usɔka.>
\p
\v 18 <<Uwu uvaa aba agɛ, <A uteiya imang uazurhfango hã ikũwã umum uazurhfa atɔ̃ɔ̃.>
\p
\v 19 <<Uteiyanga agɔr unga agɛ, <Ĩhĩĩ, ungo udɛ̃ɛ̃, ugãrhũ uwuku uze, ubinkutsu ungo uweɔ ri idzidzɛrhe ru ubin ukpuku uci, umum iwuri ĩdzaamum ungo iyɛrhe itepa itɔ̃ɔ̃.>
\p
\v 20 <<Mɔcɛ ugãrhũ uwɔɔ aba agɛ, <A uteiya, imang uazurhfango hã iyɛ, umum iwɔke ru utatorho. 
\v 21 Umum igũ iwei ungo, ungo ughong ikorhi ifɛrhɛ. Nu ubema abinkɛ ungo uku usi ingwɛ̃ɔ, nu ugbɛrɔ ubinkpi ungo uku usi idosɔ.>
\p
\v 22 <<Unga agɔr unga agɛ, <Ungo ugãrhã uwuku utãrhã, umum ikũ arherhe angwĩngo itsu ungo uvau. Ungo uhwɛngngo umum ighong ikorhi ifɛrhɛ, ni ibee abinkɛ umum iki isi ingwɛ̃mum, ni ĩgbɛtũ abinkɛ umum iki isi idoimum? 
\v 23 Awu use utsu ungo isi itsukukɔ imangmum ru ubanki, umum iki iba icɛrɛ iyɛi ngge nggu angwĩngge?>
\p
\v 24 <<Mɔcɛ unga agɔr abika adɛ̃ɛ̃ umɔ agɛ, <Àka ayɛise imang uazurhfamum unying hã ru unga, àka adzowe ru uwɔrɔ uwu uazurhfa usɔka.>
\p
\v 25 <<Umbɔ agɔr unga agɛ, <A uteiya, awea ra uazurhfa usɔka.>
\p
\v 26 <<Unga agɛ, <Umum idɛyiwa umbi, uwuruwi aka awe ru ihwihwɛng awuri itomuwe unga akpo arhɛrhɛ. Uwuruwi aka ashia, awuri iyɛse ungwɛ̃rhĩ ihwihwɛng ha unga aka awerangge. 
\v 27 Icɛrɛ, anggamtsakmum aka asi ibemumbɔ umum iki iwu uyɛrhambɔ, àka akũna umbɔ aba nggɛɛ na afɛre umbɔ ra asumum.> >>
\s1 Uyesu atsĩ ru Urusharhima
\r (Umat 21.1-11; Umar 11.1-11; Uyoh 12.12-19)
\p
\v 28 Uyesu aka arherhe akɛrɛ amaa, unga agbaashia azĩã ufã Urusharhima. 
\v 29 Unga aka ayoka uteu iyiki ici iyi Ubetafaji nu Ubetani udiki igũ iyɔrɔ umbɔ iki iyisa agɛ Igũ Acucii Uzaitun, unga adene angwɛ̃ imesanga avaa agɔr umbɔ agɛ, 
\v 30 <<Àka atsĩ ru uteu ukpuku uci nggɔɔ ra asumbi, ubɛn itsitsĩmbi, umbi awuri inyãmbi ungwɛ̃ uzhika aka abow adɛ̃ɛ̃, uwuruwi unera anasi ifũã umgbɔ. Aka agarha umgbɔ akũ aba nggɛɛ. 
\v 31 Unera aba arhusunga umbi agɛ, <Awu use utsu umbi agarha umgbɔ?> Àka adɛyiwe unga ugɛ, <Awu Uteijee abeea umgbɔ.> >>
\p
\v 32 Abɔrɔ unga aka adene umbɔ agbaashia, azĩ anyã umgbɔ ru nyaka unga aka adɛyiwe umbɔ. 
\v 33 Umbɔ aka adɛ̃ɛ̃ igarhu ungwɛ̃ uzhika ha, abi uzhika ha arhusa umbɔ agɛ, <<Awu use utsu umbi anu igarhu ungwɛ̃ uzhika ha?>>
\p
\v 34 Umbɔ agɛ, <<Uteijee unga abeea umgbɔ.>>
\p
\v 35 Umbɔ akũ umgbɔ aba ru Uyesu, abɛtuwe atorhambɔ nu undzingmgbɔ, Uyesu afũ asei nu umgbɔ. 
\v 36 Unga awu ru uzãrhã, anera abɛtuwe atorhambɔ nu utsĩndĩã.
\p
\v 37 Ivangyɛ unga aka aba akhapa ri icipa ri Igũ Acucii Uzaitun, kishoo ikikɔng angwɛ̃ imesa atsĩmbɔ anggɔm, akpoi Unum nggu irhɛm ikerketangge ra abin idzeu kishoo umbɔ aka anyã.
\q1
\v 38 Agɔr agɛ, <<Idorh iwe nggu uyɛrhe uwi aka aba ri itsok Uteijee!
\q1 Ididɔɔr ra afã, nu ikpikpoi afafã!>>\f + \fr 19.38 \fr*\ft Àka anyã ikɛi: \ft*\xt Amb 118.26\xt*.\f*
\p
\v 39 Bɔr abi Ufarisi abɔɔ ri ikikɔnga agɔr Uyesu agɛ, <<A umarhem, utsɛrha angwɛ̃ imesango!>>
\p
\v 40 Unga agɔr umbɔ agɛ, <<Umum idɛyiwa umbi, abɛrɛ ha aba anukutata, atarh awuri idze aciuke.>>
\p
\v 41 Unga aka ayoka Urusharhima na anyã utepa, unga aciu akpe uteu ha. 
\v 42 Na agɛ, <<Uda umbi awuri ihwɛngmbi abinkɛ aki ikũwã ididɔɔr! Bɔr nggayɛ umbi asi idɛ̃ɛ̃ anyãmbi. 
\v 43 Inuma niyɔ ibarɔ anggamtsakmbi awuri idzin ufɔm adzipa umbi. Abi iwa awuri ikena umbi amaa inanga, na ayɔm umbi. 
\v 44 Awuri ikwɛr umbi atar nu abĩ, umbi nggu awɛkaci ra abangdzinmbi. Asi ínekukumbɔ utarh unying nu undɔkakpɔ, ubinkutsu umbi asi ihwɛngmbi ivang ibiba Unum ru umbi.>>
\s1 Uyesu ri Iya-Num
\r (Umat 21.12-17; Umar 11.15-19; Uyoh 2.13-22)
\p
\v 45 Mɔcɛ unga atsĩ ru ufɔm Iya-Num, na awayiwe abika agoyiwe abin. 
\v 46 Agɔr umbɔ agɛ, <<Atsɛngmbɔ agɛ, <Iyamum iwu iya iki ifɛn-Num,\f + \fr 19.46 \fr*\ft Àka anyã ikɛi: \ft*\xt Uish 56.7\xt*.\f*> bɔr umbi atsu ike iwe anang awoi avɛu!\f + \fr 19.46 \fr*\ft Àka anyã ikɛi: \ft*\xt Uiri 7.11\xt*.\f*>>
\p
\v 47 Ubɛn unuma unga amesuwe ru ufɔm Iya-Num. Bɔr ateiya abika adzowe idɛm-Num, nu abika amesuwe Ikpem nu anggbaashi anera abee ifɛr unga. 
\v 48 Rimi hã asi ikpombɔ udĩkpi umbɔ aka ikorhe, ubinkutsu anera kishoo ayurhi ra arherhanga.
\c 20
\s1 Acang ijee Uyesu
\r (Umat 21.23-27; Umar 11.27-33)
\p
\v 1 Unuma nukpɔ unga aka anu imesuwe anera ru ufɔm Iya-Num, unga aka adzowe Isarhe Iyiki Ize, ateiya abika adzowe idɛm-Num na abika amesuwe Ikpem Umusa nu akakũmbɔ, aba agɔr unga agɛ, 
\v 2 <<Udɛyiwa umɛn ungo ukũ ijee iyikisong ukorhi ifɛrha iyɛrɛ ha? Ungamɔ adzaa ungo ijeea?>>
\p
\v 3 Unga agɔr umbɔ agɛ, <<Umum ibee irhusa umbi, àka adɛyiwa umum. 
\v 4 Ubɔtisima Uyohana udzeka afã use udzeka anera?>>
\p
\v 5 Umbɔ akɛki itsũwã nggu adɔkambɔ, agɛ, <<Umɛn iba igɔr ugɛ, <Udzek ra afã,> unga awuri irhusa umɛn agɛ, <Awu use utsu umbi ashimbi ri imangmang ru unga?> 
\v 6 Bɔr umɛn iba igɔr ugɛ, <Udzek ra anera,> umɛn igũ iwei anera abɛrɛ, ubinkutsu, umbɔ anyangu Uyohana awu uner uwuku usɔm Arherhu-Num.>>
\p
\v 7 Nggee umbɔ agɔr unga agɛ, <<Umɛn isi ihwɛngmɛn anangkɛ umgbɔ uku udze.>>
\p
\v 8 Uyesu agɔr umbɔ agɛ, <<Umum igamum isi ídɛyiwamum umbi umum ikũ ijee iyikisong ikorha abin hã.>>
\s1 Unyaka arherhe ri itsi abi irham imang
\r (Umat 21.33-46; Umar 12.1-12)
\p
\v 9 Uyesu arherhuwe anera unyaka arherhe ugɛ, <<Unera nuwɔ akau icang irham inebi, na adzowuka abi irham imang, na azĩã uteu ukpɔɔ azĩ adãrhũnga. 
\v 10 Ivang inebi ha iki ibĩ, unga adene agãrhãnga ra abi irham imang hã agɛ, umbɔ adzowe ikpũrhã inebi ha ri icangnga, bɔr abi irham imang hã akwɛr ugãrhã hã na adene unga azĩã abok aka atãrhã. 
\v 11 Unga adene ugãrhũ uwu uvaa, uwu ha ikɛi umbɔ akwɛr na atsuyiwe unga atsa na awayiwe unga azĩã abok aka atãrhã. 
\v 12 Unga ana adene uwu untaar ikɛi, uwu ha umbɔ atsuyiwe unga isɔɔ na atare unga adzeka.
\p
\v 13 <<Mɔcɛ uner icang hã agɛ, <Umum ikorhi iguse ucɛ? Umum iwuri idene ungwɛ̃mum uwuruwi umum iki ibema, use umbɔ awuri idzowukumbɔ imor unga.>
\p
\v 14 <<Bɔr ivangyɛ abi irham imang hã aka anyã unga, umbɔ akɛki itsũwã nggu adɔkambɔ agɛ, <Uwɛrɛ unga awu uner ukam hã. Umɛn ifɛre unga nu ukam hã uwu ukpumɛn.> 
\v 15 Nggee umbɔ atare unga ru undzing ufɔm icang hã, na afɛre unga.
\p <<Ude icɛ, uner icang irham hã awuri ikorha aguse nggu umbɔ? 
\v 16 Unga awuri iba atsĩme abi irham imang hã, na adzowe icanga ru aner abɔɔ.>>
\p Ivangyɛ anera aka agũ rimi, umbɔ agɛ, <<Akɛrɛ ama aneke iwe rimi!>>
\p
\v 17 Uyesu arhi umbɔ, na arhusa agɛ, <<Awu use uwu agben itsɛng Arherhu-Num iki igɔr ugɛ,
\q1 << <Utarhkpi abi idzin aka akpɛ̃mbɔ,
\q2 ukpu ha uwu utarh angboki idzina>\f + \fr 20.17 \fr*\ft Àka anyã ikɛi: \ft*\xt Amb 118.22\xt*.\f*?
\m
\v 18 Ubɛn unerwi aka igba ni itsi utarh ha, akpurha ashaka. Nu uwuruwi utarh ha uku igba nú unga, ukpurhu ugɔke unga.>>
\s1 Arhusu ifai ikirbi abĩ ru Ukaisar
\r (Umat 22.15-22; Umar 12.13-17)
\p
\v 19 Abika amesuwe Ikpem Umusa nu ateiya abika adzowe idɛm-Num abee utsĩndĩwi umbɔ aka idzur unga kanying, umbɔ ahwɛngmbɔ ugɛ arherhe unyaka arherhe akɛrɛ ri itsimbɔ. Bɔr umbɔ anu igũ iwei anera.
\p
\v 20 Adene anera azĩ akhapa ru unga, na akpeta agɛ umbɔ arhika. Abee idzur Uyesu ri irhɛm arherhanga na atsuke unga ru ubok ijee ugomna. 
\v 21 Nggee aner ha umbɔ aka adene arhusa unga agɛ, <<A umarhem, umɛn ihwɛngmɛn arherhango nu imesango irhika, ungo ushiɔ ri itɛngasu, ikɛi ungo umesuwe anera idzidzɛrhe ru utsĩndĩ Unum uku urhirhiki. 
\v 22 Irhikungge umɛn ifai ikirbi abĩ ru Ukaisar use isi irhikungge?>>
\p
\v 23 Bɔr unga anyã ikoiambɔ unga agɔr umbɔ agɛ, 
\v 24 <<Àka adɛyiwa ishaa imang hã. Awu uzirhzĩ ungaa, nu itsok ungamɔ iwu umɔ?>>
\p
\v 25 Umbɔ agɛ, <<Ukaisar.>>
\p Unga agɔr umbɔ agɛ, <<Àka adzowe Ukaisar ubin ukpu Ukaisar, na adzowe Unum ubin ukpu Unum.>>
\p
\v 26 Umbɔ afɔr idzur unga adambɔ ra arherhakɛ unga aka arherhe ra asu anera. Adzeidzeu ri idzipa arherhanga na akpurha anukutata.
\s1 Arhusa arherhe isoku udzak
\r (Umat 22.23-33; Umar 12.18-27)
\p
\v 27 Icɛ abi Usaduki agɔr agɛ isok ra akpe ishingge. Abɔɔ aba ru Uyesu arhusa agɛ, 
\v 28 <<A umarhem, Umusa atsɛnga umɛn agɛ, unera aba akpea na abɔruka utsɛ̃nga ashia ru ungwɛ̃, awu ufang ungwɛ̃mbɔ anyangu ukam utsɛrh ha na amare awɛkaci ru ungwɛ̃mbɔ. 
\v 29 Akatsak abɔɔ rabɔ utɔɔva anambɔ awu unying. Uwu inggbaashia apfunu utsɛrh, ashia ru ungwɛ̃ na akpea. 
\v 30 Uwu uvaa anyangu ukam utsɛrh ha na akpea rimi hã. 
\v 31 Mɔcɛ uwu untaar apfuna unga. Ikɛi ru nyaka ha, uwu utɔɔva apfunu utsɛrh ha na akpe asi ibɔruka ungwɛ̃. 
\v 32 Ri imimasha utsɛrh ha akpea. 
\v 33 Ru unum isok ra akpe, awuri iwu utsɛ̃ ungaa ru umbɔ? Ubinkutsu umbɔ utɔɔva ha apfunumbɔ unga.>>
\p
\v 34 Uyesu agɔr umbɔ agɛ, <<Anera ru upfung ukpirɛ apfuna na apfunuwe, 
\v 35 bɔr abirabɛ aka imɛ̃ɛ̃ isok ra akpe ikɛi, asei nggu upfung ukpɔrɔ uku iba asi ípfunumbɔ, asi ídzowukumbɔ ipfuna. 
\v 36 Umbɔ asi íbvui akpembɔ, umbɔ awu ru nyaka ípfu itser-Num. Awu angwɛ̃ Unum, umbɔ aka asok ra akpe. 
\v 37 Ikɛi Umusa adɛyika ugɛ abika akpe awuri isokmbɔ. Ra arherhakɛ unga aka arherhe ru ufum uku ugar urha, unga aka ayisu Uteijee, Unum uwu Uibrahim, nu Unum uwu Uishaku, nu Unum uwu Uyakubu.\f + \fr 20.37 \fr*\ft Àka anyã ikɛi: \ft*\xt Idzi 3.6\xt*.\f* 
\v 38 Unga asi iwea Unum uwu ikom, bɔr awu Unum uwu abi urhɛ, ru unga kishoo awu ru urhɛ.>>
\p
\v 39 Abɔɔ abika amesuwe Ikpem agɛ, <<A umarhem, ungo urherhe mɔnɔ.>> 
\v 40 Mɔcɛ umbɔ ashimbɔ ri ikeramɛn iyiki irhusa unga arherhe akɔɔ.
\s1 Ukiristo awu Ungwɛ̃ ungaa?
\r (Umat 22.41-46; Umar 12.35-37)
\p
\v 41 Mɔcɛ Uyesu agɔr umbɔ agɛ, <<Awuri ikorha aguse na agɔr agɛ, Ukiristo awu ungwɛ̃ Udauda? 
\v 42 Udauda nibikanga agɔr ru Ubvur Ambom agɛ,
\q1 << <Uteijee agɔr Uteijeemum agɛ,
\q2 <<Usei ru ubok ughamum,
\q1
\v 43 utsɛku umum iki itsu anggamtsakngo
\q2 ru andaidakngo.>> >\f + \fr 20.43 \fr*\ft Àka anyã ikɛi: \ft*\xt Amb 110.1\xt*.\f*
\m
\v 44 Udauda ayisa unga agɛ, <Uteijee>. Ude awuri ikorha aguse na awu ungwɛ̃nga?>>
\s1 Uyesu ayare igoi abika amesuwe  //  Íkpem Umusa
\r (Umat 23.1-36; Umar 12.38-40)
\p
\v 45 Ivang anera aka anu ikpeto, Uyesu agɔr angwɛ̃ imesanga agɛ, 
\v 46 <<Àka angwɛ̃dzɛn nggu abika amesuwe Ikpem. Umbɔ abee itsim atorho akagɔng azɛ̃rhã, abee anera aghwe umbɔ ri inang izɛɛ, ikɛi umbɔ abee anera adzise umbɔ anang isei aka aze ra abã ifɛn-Num, nu anang isei aka aze ra anang irhowa. 
\v 47 Umbɔ awu abika aghawe abin atsɛ̃rhãpfu na avur ayambɔ, na adarhi ider ifɛn-Num iyi igbana. Ikpũ umbɔ awuri itsu umbɔ ufai akarhãrhã.>>
\c 21
\s1 Izũwũ utsɛ̃rhãpfu
\r (Umar 12.41-44)
\p
\v 1 Uyesu aka abera arhi anyã, abi ubin aka atsuyi izũwãmbɔ ri ijara izũwã ru ufɔm Iya-Num. 
\v 2 Unga ikɛi anyã utsũwũ utsɛ̃rhãpfu iganga aka atsuke ungwɛ̃rhĩ íshaa imang ivaa umɔ. 
\v 3 Unga agɛ, <<Umum indɛyiwa umbi idzidzɛrhe, utsũwũ utsɛ̃rhãpfu uwurɛ atsu ananga abɔɔ kishoo. 
\v 4 Kishoo adzowe izũwãmbɔ ri iwu ru ubinmbɔ. Bɔr unga ri itsũwãnga, unga adzowe kishoo ubinkpi unga aka awu ra ukpɔ.>>
\s1 Atsar imimaa upfung
\r (Umat 24.1-35; Umar 13.1-31)
\p
\v 5 Angwɛ̃ imesanga abɔɔ anu irherhe arherhe ra abinkɛ umbɔ aka akũ agbishu Iya-Num, nggu atarh aka aze nu izũwãyɛ umbɔ aka adzise ru Unum, bɔr Uyesu agɛ, 
\v 6 <<Aba awu abin hã umbi aka azɛrhe, ivanga niyɔ ibarɔ utarh unying umbɔ asi íneke ukpɔɔ utsorhukpɔ nu undɔkakpɔ, awuri isituwe ake kishoo.>>
\p
\v 7 Umbɔ arhusa unga agɛ, <<A umarhem, ifɛrhɛ ha iwu ukang? Utsar ukpukusong ikɛi umbɔ aka inyã ri ivangyɛ ngge iki iyok?>>
\p
\v 8 Unga agɛ, <<Àka angwɛ̃dzɛn utsur umbɔ arhɛmmbɔ umbi. Ubinkutsu anera arhɛrhɛ aka iba ri itsokmum, umbɔ awuri igɔr agɛ, <Umum iwu unga,> nu <Ivanga iki iyongge.> Niba adɔsumbi umbɔ. 
\v 9 Umbi aba agũmbi isarhe iwa nu isoyi anang, niba agũmbi iwei. Awu ufang ifɛrhi iyɛrɛ ha igbaashia ikorhe, bɔr isok upfung isi íwengge kata.>>
\p
\v 10 Mɔcɛ unga agɔr umbɔ agɛ, <<Abĩ nggu abĩ akase awuri itang iwa nggu adɔkake. Iyɛrha abĩ nggu iyɛrha abĩ akase awuri itang iwa nggu adɔkake. 
\v 11 Umɔ awuri izusu upfunga akarhãrhã, ikɛi imerh nggu ikpo ri inanga irhɛirhɛ. Abin iwei ikɛi nu atsar agɔgɔngake aki idzeka afã.
\p
\v 12 <<Bɔr umbɔ awuri idzaa umbi uver, na adzowe umbi ra anang aka avarha arherhe aki abi Uyahuda\f + \fr 21.12 \fr*\ft Abã ifɛn-Num awu anang aka avarha arherhe abi Uyahuda.\ft*\f* na atsuke umbi ra abã ifɛn-Num nu ra agborzĩ, na atsu arherhe ri itsimbi ikɛi ra ayɛrhe nu agomna, ubinkutsu umbi awu abimum kata. 
\v 13 Akɛrɛ ha awuri iwu atsĩndĩkɛ umbi aka idɛyiwe umbɔ isarhe ri itsimum. 
\v 14 Bɔr àka atsu amɛnmbi, niba agũmbi ighong ubin umbi aka irherhe akaa atsimbi. 
\v 15 Ubinkutsu umum iwuri idzaamum umbi irhɛm nu itsoi arherhe akirakɛ anggamtsakmbi asi íwembɔ ru uning na akpɛ̃mbɔ. 
\v 16 Ateimbi, angwɛ̃mbi, abi ubãmbi, nu awɛrhambi awuri ighambɔ adakmbi. Awuri ifɛrukumbɔ abɔɔ ru umbi. 
\v 17 Anera kishoo awuri ikpɛ̃mbɔ umbi ri itsimum. 
\v 18 Bɔr igwar itsimbi unying isi ígwirngge. 
\v 19 Awu ibibimambi iwuri ĩdzaa umbi urhɛ.
\p
\v 20 <<Ivangyɛ umbi aba anyã abi iwa akan adziir Urusharhima, umbi ahwɛngmbi ugɛ itsitsimngge iki iyongge. 
\v 21 Mɔcɛ abirabɛ aka awu ru Uyahudiya atĩ afũ ra akpowa. Abirabɛ aka awu ru utepa atĩ adzeka. Nu abika awu ra awiya niba atsĩmbɔ utepa. 
\v 22 Ubinkutsu ivang iyiki itsu ufai riyɛ, iki itsuifɛr kishoo abinkɛ abika asɔm Arherhu-Num aka atsɛng. 
\v 23 Atorhmbi akatsɛrh abika awu ra ana nu abika akpɔm awɛkaci ri ivang hã! Uver akarhãrhã uwuri icipuwakpɔ nu abĩ, nu avɔm ikɛi iwuri igba ra anera. 
\v 24 Awuri ifɛre abɔɔ nggu akon aka ader, ikɛi awuri idzui abɔɔ akũ azĩ igãrhã ra abĩã kishoo. Atsen abi Uyahuda aba avur Urusharhima ukpɔ uwe ukpumbɔ utsɛki ivangmbɔ iki iba itsuifɛr.
\p
\v 25 <<Awuri inyãmbɔ atsar ri ishaa unum, ufɛ̃ nu idzɛɛr. Nu abĩã ikɛi, anera kishoo amɛnmbɔ awuri ida, umbɔ awuri igũ ighong akarhãrhã, ru ubvun nu ighwighwii ukau ukugɔng. 
\v 26 Anera awuri igbiwa uvermbɔ uzĩkpɔ iwei ra abin hã aka ikorhe ru upfung, na awuri izusa abin akagɔng afafã. 
\v 27 Ri ivang hã umbɔ aka inyã Ungwɛ̃-Ner iki iba ra amɛɛ nggu ijee ri ikpikpoi akarhãrhã. 
\v 28 Ifɛrhɛ iyɛrɛ iba itirhugge, àka agbisha adɛ̃ɛ̃ aker, ubinkutsu ivang ififɔrhmbi iki iyongge.>>
\p
\v 29 Uyesu arherhuwe umbɔ unyaka arherhe agɛ, <<Àka arhi ucucii uvorhvo nggu acucii akɔɔ kishoo. 
\v 30 Umbi aba anyã umgbɔ utirhi izɛɛ ayerhe aka afa, umbi nibikambi ahwɛngmbi ugɛ ikpũrhũnga isi idãrhũngge ni iba. 
\v 31 Rimi hã ikɛi, umbi aba anyã ifɛrhɛ iyɛrɛ ikorhungge, umbi ahwɛng agɛ Iyɛrhe Unum iki iyongge.
\p
\v 32 <<Umum indɛyiwa umbi idzidzɛrhe, udan ukpirɛ usi ítɔngkpɔ utsɛku ifɛrhɛ ha kishoo iki ikorhe. 
\v 33 Afã nggu abĩ awuri itɔngke, bɔr arherhamum asi ítɔngke.
\s1 Arherhe isei idzɛu ivang
\p
\v 34 <<Àka angwɛ̃dzɛn, utsur amɛnmbi ayana atsĩke ri ihwihwa nu amɛn akatãrhã nu ifɛrhkɔ ibee abin upfung. Unum hã uba udzur umbi ru nyaku unggurhi. 
\v 35 Ubinkutsu iwuri iba ra atsi anera kishoo abika awu ru upfung. 
\v 36 Aka adzɛu ubɛn unuma na afɛn-Num agɛ umbi ama akpo iker iyiki ishɔɔr ri kishoo abin hã aka ikorhe, umbi awuri idɛ̃ɛ̃mbi ra asu Ungwɛ̃-Ner.>>
\p
\v 37 Ubɛn unuma Uyesu amesuwe ru ufɔm Iya-Num, nu untsuuka unga aka isaka adzeku utepa amaa utsuu ni igũyɛ umbɔ iki iyisa Igũ Acucii Uzaitun. 
\v 38 Ubɛn igɔ̃kpeka anera kishoo aka isaka azĩ ru ufɔm Iya-Num agũsha arherhanga.
\c 22
\s1 Uyahuda abemunga ighadak Uyesu
\r (Umat 26.1-5; Umar 14.1-2; Uyoh 11.45-53)
\p
\v 1 Irhowu Uborodi ukpuku Usheru Uga iki iyongge. Umbɔ aki iyisa Irhowa Iyiki Igar Utɔng. 
\v 2 Ateiya abika adzowe idɛm-Num nu abika amesuwe Ikpem agũ iwei anera, nggee umbɔ abee udĩ ukpuku ufɛr Uyesu ri iwɔk. 
\v 3 Mɔcɛ Ushaitan atsĩ ru Uyahuda, uwu umbɔ aki iyisa Uiskariyoti, unying ra angwɛ̃ imesanga ha usɔkdũmɛn. 
\v 4 Uyahuda azĩ ra ateiya abika adzowe idɛm-Num nu anggbaashi abika adzɛu ufɔm Iya-Num akɛka arherhe nggu umbɔ ubinkpi unga aka ikorhe na adzowe Uyesu ru ubokmbɔ. 
\v 5 Umbɔ agɔm na abemi ifai unga uhwɛk. 
\v 6 Unga abemuwe na abee ugarha unga aka idzowe Uyesu ri ivangyɛ anera aka asi íhwɛngmbɔ.
\s1 Ubin igha Irhowu iyiki Igar Utɔng
\r (Umat 26.17-25; Umar 14.12-21; Uyoh 13.21-30)
\p
\v 7 Unum Irhowa Uborodi ukpuku isheru uga uku uba uwe, unumkpi umbɔ aka ingwã ungwɛ̃ itsurhi iyi Irhowa Iyiki Igar Utɔng adzowe idɛm-Num. 
\v 8 Uyesu adene Ubitru nggu Uyohana agɛ, <<Àka azĩ akorhuwa ubingha Irhowa Iyiki Igar Utɔng umɛn iki igha.>>
\p
\v 9 Umbɔ arhusa unga agɛ, <<Ungo ubee umɛn ikorhe rinɛɛ?>>
\p
\v 10 Unga agɔr umbɔ agɛ, <<Umbi aba atsĩmbi ru utepa, umbi awuri igbopumbi unera aka atsã idzum amɛ̃. Àka adɔsa unga azĩ ri iyakɛ unga aka itsĩ, 
\v 11 àka adɛyiwe uteiya iyaa ugɛ, <Umarhem agɔr agɛ, <<Ubãã ungwɛ̃kpɔ umum iki igha Irhowa Iyiki Igar Utɔng nggu angwɛ̃ imesamum?>> > 
\v 12 Unga awuri idɛyiwanga nggaa ubã ri ubã afã nggu abina ru unɔrkang. Umɔ umbi aka ikorhuwa abina kishoo.>>
\p
\v 13 Umbɔ azĩmbɔ azĩ anyã abina kishoo ru nyaka Uyesu aka adɛyiwe umbɔ. Nggee umbɔ akorhu ubingha Irhowa Iyiki Igar Utɔng.
\s1 Ubingha Uteijee
\r (Umat 26.26-30; Umar 14.22-26; 1Uko 11.23-25)
\p
\v 14 Ivanga iki iwe, Uyesu nggu abi itsernga asei ra anang ubingha. 
\v 15 Unga agɔr umbɔ agɛ, <<Umum iki ĩmɛni ikponi igha ubingha Irhowa Iyiki Igar Utɔng iyɛrɛ nggu umbi ni ĩdɔrhi ihwa ayetnum. 
\v 16 Umum idɛyiwa umbi, umum isi íbvui ighamum ngge utsɛku unumkpi ngge iki itsuifɛr ri Iyɛrhe Unum.>>
\p
\v 17 Unga anyangu ukpɛwa ha, atar uwɛɛ ru Unum na agɛ, <<Àka ayɛi agasha kishookambi. 
\v 18 Umum idɛyiwa umbi, umum isi íbvui ihwamum amɛ̃ inebi utsɛku Iyɛrhe Unum iki iba.>>
\p
\v 19 Na anyangu uborodi, atar uwɛɛ na atsɔka ukpɔ adzowe umbɔ, na agɛ, <<Ukpɛrɛ awu iyormum umbɔ aka adzaa ru umbi. Àka akorhe rimi hã na ayita umum.>>
\p
\v 20 Ru nyaka ha, umbɔ aka amaa igha ubingha, unga anyangu ukpɛwa agɛ, <<Ukpɛwa uwurɛ awu ibibemuwe-Num iyiki ifa iki itsuifɛr ra adzirhmum, aka idzek agba ru umbi. 
\v 21 Bɔr aka anyã ubok unerwi aka igha adakmum usei igha ubingha nggu umum nu utebur. 
\v 22 Ungwɛ̃-Ner awuri ikpe ru nyaku Unum aka abee, bɔr atorh uner ha aka agha adaknga.>> 
\v 23 Mɔcɛ angwɛ̃ imesa atirhi irhusa adɔkambɔ agɛ awu ungamɔ ru umbɔ awuri ikorhe akɛrɛ ha.
\p
\v 24 Ikɛi uning usomgbɔ ru umbɔ agɛ awu ungamɔ awuri iwu uwuku ugɔngmbɔ. 
\v 25 Uyesu agɔr umbɔ agɛ, <<Ayɛrhe atsen abi Uyahuda aka isaka adɛyiwe iyɛrhe ra anermbɔ. Anggbaashimbɔ ikɛi aka isaka ayisa atsimbɔ ugɛ umbɔ awu <abika ayike anermbɔ.> 
\v 26 Bɔr umbi, ishingge rimi. Uwuku ugɔnga ru umbi unga awu uwɛkucia, uyɛrhe ikɛi awu ufang unga awe ugãrhã. 
\v 27 Awu ungamɔ awu uwuku ugɔnga, uwuku usei na agha use ugãrhã? Asi iwea uwuku usei na agha? Bɔr umum uwe ru umbi ru nyaku ugãrhã. 
\v 28 Awu umbi adɛ̃ɛ̃ nggu umum ri kishoo ivang iyiki ivarha arherhamum. 
\v 29 Umum itsima umbi iyɛrhe, ru nyaku Utɛmum aka atsima umum iyɛrhe. 
\v 30 Ngge itsú umbi ama agha na ahwa nggu umum nú uteburmum, ri Iyɛrhamum, na asei ra anang isei Iyɛrhamum na avarhuwe arherhe anang usɔkdũmɛn aki Uisrairha.
\p
\v 31 <<A Usiman, a Usiman, Ushaitan aka arhusa abee itsitsɛka umbi ru nyaka umbɔ iki itsɛki itsem. 
\v 32 Bɔr umum iki ifɛn-Num ru ungo Usiman ugɛ, imangmango niba igbangge. Ri ivangyɛ ungo iki idzipa, ungo ufituwe angwɛ̃mbi.>>
\p
\v 33 Bɔr unga agɔr agɛ, <<A Uteijee, umum iwuri izĩ ugborzĩ nggu ungo ni ikpe nggu ungo.>>
\p
\v 34 Uyesu agɔr unga agɛ, <<Umum idɛyiwa ungo Ubitru, ungo uwuri itsɛyingo ihwɛng umum idiki itaar irherɛ ni ikɔ idɔrhi igbɛr ukpee.>>
\p
\v 35 Mɔcɛ Uyesu arhusa umbɔ agɛ, <<Ivangyɛ umum iki idena umbi adzek, umbi asi inyãngumbi imang, ukpoka, nu abadak, umbi asheru use?>>
\p Umbɔ agɛ, <<Ubin shikpɔ.>>
\p
\v 36 Unga agɔr umbɔ agɛ, <<Bɔr icɛrɛ ungo uba uweɔ ru ukpoki imang, unyanga nu ibɛi ikɛi, ungo uba ushiɔ ri ikon ikider, ugoshe atorhango nu ugoi unying. 
\v 37 Itsɛng Arherhu-Num hã iki igɔr ugɛ, <Avarha unga ra abi uvau,>\f + \fr 22.37 \fr*\ft Àka anyã ikɛi: \ft*\xt Uish 53.12\xt*.\f* awu ufang ngge itsuifɛr ri itsimum. Ĩĩ, ubinkpi umbɔ aka atsɛng ri itsimum, awu ufang ngge itsuifɛr.>>
\p
\v 38 Angwɛ̃ imesanga agɛ, <<A Uteijee, unyã akon aka aderkɛ avaa.>>
\p Unga agɔr umbɔ agɛ, <<Awu mɔnɔ.>>
\s1 Uyesu afɛn-Num ni Igũ Acucii Uzaitun
\r (Umat 26.36-46; Umar 14.32-42)
\p
\v 39 Uyesu adzek azĩ afũã Igũ Acucii Uzaitun ru nyaka unga aka abayi, angwɛ̃ imesanga asok adɔsa unga. 
\v 40 Unga aka azĩ atsĩ ra anang hã, unga agɔr umbɔ agɛ, <<Àka afɛn-Num, utsur umbi agbambi ru undeya.>> 
\v 41 Unga abɔre umbɔ na agɔpa azĩa anang aka ader ru nyaki itang utarh. Unga atararhu na afɛn-Num. 
\v 42 Agɛ, <<A Utɛ, ungo uba ubeengo, ungo uma unyanguwa ayetnum akɛrɛ. Rimi hã, asi iwea ibibeea umum bɔr ibibeea ungo ikorhe.>> 
\v 43 Nu ipfu itser-Num idzeka afã akapɛng ru unga ifituwe unga. 
\v 44 Awu ru uver akarhãrhã, na amina asunga na afɛn-Num. Izipunga idzek irhong nu abĩ ru nyaka adzirh.
\p
\v 45 Unga aka amaa ifɛn-Num na azĩ ra angwɛ̃ imesanga, unga akpo umbɔ awu ru urhɔ, azhe ida amɛn. 
\v 46 Unga arhusa umbɔ agɛ, <<Awu use utsu umbi arharhɔ? Àka asisok afɛn-Num utsur umbi agbambi ru undeya.>>
\s1 Idzidzur Uyesu
\r (Umat 26.47-56; Umar 14.43-50; Uyoh 18.2-11)
\p
\v 47 Anasi ibvura angwĩnga, ikikɔng anera iba, nu uner ha umbɔ iki iyisa Uyahuda, unying ru umbɔ usɔkdũmɛn hã, agbaashia ru umbɔ adɔsa. Unga aba awumu Uyesu na ashor atamnga. 
\v 48 Bɔr Uyesu arhusa unga agɛ, <<A Uyahuda, ungo uwuri ighadak Ungwɛ̃-Ner nggu ishor atam?>>
\p
\v 49 Ivangyɛ abika adɔsu Uyesu aka anyã ifɛrhɛ ha iki iwuri ikikorhe, umbɔ agɛ, <<A Uteijee, umɛn ikũ akon aka adermɛn ingbɛya umbɔ?>> 
\v 50 Unying ru umbɔ atsũ ikon iyiki idernga agbɛr ugãrhũ Ukugɔng Uwuku Udzowe Idɛm-Num, azharhuwe uto ubok ughanga.
\p
\v 51 Bɔr Uyesu agɛ, <<Ĩ'ĩ àka aneke umbɔ rimi!>> Na abangu uto ugãrhã hã akerhuwe ukpɔ.
\p
\v 52 Mɔcɛ Uyesu agɔr ateiya abika adzowe idɛm-Num, nu anggbaashi abika adzɛu Iya-Num, nu akakũ aka aba ru unga agɛ, <<Umbi adzeka nggu akon aka ader nu igbong ugɛɛ umbi aba idzur uvɛu? 
\v 53 Ubɛn unuma umum iwu nggu umbi ru ufɔm Iya-Num, umbi asi iberu ubokmbi adzurmbi umum. Bɔr awu ivangmbi riyɛ ri iyɛrhe uzĩ.>>
\s1 Ubitru atsɛyinga ihwɛng Uyesu
\r (Umat 26.57-58,69-75; Umar 14.53-54,66-72; Uyoh 18.12-18,25-27)
\p
\v 54 Mɔcɛ umbɔ adzur unga, akũna unga azĩmbɔ ri iya Ukugɔng Uwuku Udzowe Idɛm-Num. Ubitru azɛ̃rhã uku ukaa adɔsa umbɔ. 
\v 55 Bɔr umbɔ aka atai urha ra ateu ufɔm iya na akana asei umɔ, Ubitru asei nggu umbɔ. 
\v 56 Una igãrhã nuwɔ asei umɔ akhapa ru irhirhang urha, arhi Ubitru, na agɛ, <<Uner uwurɛ awu nggu unga.>>
\p
\v 57 Bɔr unga atsɛyi agɛ, <<A una hã, umum isi ihwɛng unga.>>
\p
\v 58 Ivanga ukunjiir iki itɔng, utsa uwɔɔ ikɛi anyã unga na agɛ, <<Ungo igango uwu nggu umbɔ.>>
\p Ubitru agɛ, <<A utsak ha, umum isi iwumum nggu umbɔ!>>
\p
\v 59 Ukara unying uba utɔng, utsa uwɔɔ ikɛi agɔr agɛ, <<Asi iwea ubin itsɛi, utsak uwurɛ awu nggu unga, ubinkutsu awu utsa Ugarhirhi.>>
\p
\v 60 Ubitru agɛ, <<A utsa ha, umum isi ihwɛng ubinkpi ungo uku urherhe.>> Unga ana awu ra arherhe nu ikɔ igbɛrngge ukpee. 
\v 61 Uteijee adzipa arhi Ubitru. Mɔcɛ Ubitru ayitu urhɛm Uteijee aka arherhe nggu unga agɛ, <<Ungo uwuri itsɛyingo ihwɛng umum idiki itaar, ni ikɔ idɔrhi igbɛr ukpee irherɛ.>> 
\v 62 Unga asok adzek ra awiya na aciu na adɔng akarhãrhã.
\s1 Ayɛɛi Uyesu
\r (Umat 26.67-68; Umar 14.65)
\p
\v 63 Abirabɛ aka akpɔm Uyesu ayɛia unga na akwɛr unga. 
\v 64 Akũ atorho abope asunga na arhusa unga agɛ, <<Usɔm Arherhu-Num! Ungamɔ akwɛr ungo?>> 
\v 65 Arherhi irhɛm iyiki itãrhã irhɛirhɛ arhena unga.
\s1 Uyesu ra ateu anggbaashi abi Uyahuda
\r (Umat 26.59-66; Umar 14.55-64; Uyoh 18.19-24)
\p
\v 66 Ukpee uku usar, ikikɔng akakũ abi Uyahuda, nu ateiya abika adzowe idɛm-Num nu abika amesuwe Ikpem akɔng nu umbɔ akũ Uyesu azĩ ru umbɔ. 
\v 67 Umbɔ arhusa unga agɛ, <<Ungo uba uwu Ukiristo, usɔma umɛn.>>
\p Uyesu adzipa agɔr agɛ, <<Umum iba isɔma umbi, umbi asi íwembi ri imangmang ru umum. 
\v 68 Umum ĩba irhusa umbi, umbi asi ídzipumbi urhɛm. 
\v 69 Bɔr udzur icɛrɛ uzĩ, Ungwɛ̃-Ner awuri isei ru ubok ugha Unum uwu ukugɔng.>>
\p
\v 70 Umbɔ kishoo arhusa agɛ, <<Ungo uwu Ungwɛ̃ Unum?>>
\p Unga adzipa agɔr agɛ, <<Awu umbi arherhe.>>
\p
\v 71 Mɔcɛ umbɔ agɛ, <<Umɛn ibee ideka iyikisong ikɛi? Umɛn iki igũmɛn ra angwĩnga.>>
\c 23
\s1 Uyesu ra asu Ubirhatu
\r (Umat 27.1-2,11-14; Umar 15.1-5; Uyoh 18.28-38)
\p
\v 1 Mɔcɛ umbɔ kishoo asok akũna unga azĩmbɔ ru Ubirhatu. 
\v 2 Atirhi irhena unga agɛ, <<Umɛn inyã utsak uwurɛ adɛ̃ɛ̃ idzunuwe abimɛn. Unga agɔr agɛ anera niba afaimbɔ ikirbi abĩ ru Ukaisar, anu igɔr agɛ, unga uwu Ukiristo, uyɛrhe.>>
\p
\v 3 Nggee Ubirhatu arhusu Uyesu agɛ, <<Awu ungo uwu uyɛrha abi Uyahuda?>>
\p Uyesu adzipa agɔr agɛ, <<Ĩĩ, iwu ru nyaka ha ungo uku urherhe.>>
\p
\v 4 Mɔcɛ Ubirhatu agɔr ateiya abika adzowe idɛm-Num nu arhɛrha anera kishoo agɛ, <<Umum isi ikpomum ubin uvau ru utsak uwurɛ.>>
\p
\v 5 Umbɔ ana angipa unga agɛ, <<Unga asoyiwe amɛn anera nggu imesanga ru Uyahudiya kishoo. Atirhi ru Ugarhirhi na aba atsĩã nggimi.>>
\s1 Uyesu ra asu Uhiridu
\p
\v 6 Ubirhatu aka agũ rimi, unga arhusa agɛ use awu utsa Ugarhirhi. 
\v 7 Unga aka agũ agɛ Uyesu awu ri ijee iyɛrhe Uhiridu, unga adene umbɔ akũna unga azĩmbɔ ru Uhiridu, aka awu ru Urusharhima ri ivang hã.
\p
\v 8 Uhiridu aka anyã Uyesu, unga agɔm akarhãrhã, ubinkutsu aka adãrhũnga unga aka abee inyã unga. Unga aka agũã isarhanga, unga abee inyã abin idzeukɛ Uyesu aka ikorhe ra asunga. 
\v 9 Unga arhusa unga arherhe arhɛrhɛ, bɔr unga asi idzipunga urhɛm. 
\v 10 Ateiya abika adzowe idɛm-Num nu abika amesuwe Ikpem adɛ̃ɛ̃ atsuyi arherhe uvau akeketake nu Uyesu. 
\v 11 Mɔcɛ Uhiridu nggu abi iwanga anyã Uyesu uku ukwɛɛr na ayɛia unga. Atsime unga atorho iyɛrhe, na adene umbɔ akũna unga azĩmbɔ nu Ubirhatu ikɛi. 
\v 12 Ru unum hã umbɔ Uhiridu nggu Ubirhatu aka awu awɛrhɛ adɔka. Rimɔ̃ɔ̃ umbɔ awe ru igamtsak.
\s1 Atsu ufai akpe ru Uyesu
\r (Umat 27.15-26; Umar 15.6-15; Uyoh 18.39—19.16)
\p
\v 13 Ubirhatu ayisa ateiya abika adzowe idɛm-Num, nu anggbaashi anera nu anera kishoo. 
\v 14 Agɔr umbɔ agɛ, <<Umbi akũ utsak uwurɛ aba agɛ unga anu idzunuwe anera. Umum irhusa unga ra asumbi isi ikpomum uvau ru unga ru arherhambi aka akũ aba ri itsinga. 
\v 15 Uhiridu ikɛi asi ikpoa uvau ru unga, unga abvui adene unga aba ru umɛn. Umbi anyãmbi, unga asi ikorhunga ubin ukpuku utsu ufai akpe. 
\v 16 Nggee, umum ikwɛre unga ugwɛɛ ni itsũwe unga.>>\f + \fr 23.16 \fr*\ft Abvur akɔɔ aki itsɛng abok aki isha agɔrke ikɛi ugɛ, \ft*\fv 17 \fv*\fqa Ri ivang irhowa ha awu ufang Ubirhatu atsũwe umbɔ unera unying ru ugborzĩ.\fqa*\f*
\p
\v 18 Nggu urhɛma unying umbɔ atsu ivum, anu igɔr agɛ, <<Àka afɛre utsak uwurɛ, nu atsũwã umɛn Ubaraba.>> 
\v 19 Ubinkpi uku utsu umbɔ atsuke Ubaraba ru ugborzĩ, unga atsu abika abee itsũwe iyɛrha abĩã afɛre anera.
\p
\v 20 Ubirhatu abee itsũwe Uyesu, nggee unga ashɔ̃rhã umbɔ ikɛi. 
\v 21 Bɔr umbɔ abvui atsu ivum agɛ, <<Anyapuwe unga! Anyapuwe unga!>>
\p
\v 22 Unga abvui arherhe ide untaar agɛ, <<Awu use utsu? Akorhu use iyiki ibewe? Umum isi inyãmum uvau akpe ru unga. Nggee umum iwuri ikwɛre unga ugwɛɛ ni itsũwe unga.>>
\p
\v 23 Bɔr umbɔ atsarhi irhakmbɔ angipa abee umbɔ anyapuwe Uyesu nu igãrhãmau ucucii, ivummbɔ itsu ngge iwe rimi. 
\v 24 Nggee Ubirhatu atsukuka ufai akpe ru Uyesu ubinkpi umbɔ aka abee. 
\v 25 Unga atsũwũka uner ha umbɔ aka arhusa, na adzowe Uyesu umbɔ akorhu ubinkpi umbɔ aka abee.
\s1 Inyinyapu Uyesu
\r (Umat 27.32-44; Umar 15.21-32; Uyoh 19.17-27)
\p
\v 26 Abi iwa aka akũ Uyesu adzek, umbɔ adzur Usiman utsa Usayirin aka adzeku usi atsĩwã ru utepa, umbɔ atsu unga atsã igãrhãmau ucucii ha adɔsu Uyesu. 
\v 27 Arhɛrha anera adɔsa unga, nu akatsɛrh abɔɔ atsorha abok nu atsimbɔ aciu akpenga. 
\v 28 Bɔr Uyesu adzipa agɔr umbɔ agɛ, <<Umbi ana Urusharhima, àka aneke iciupa umum akpe. Àka aciu akpe atsimbi nggu awɛkacimbi. 
\v 29 Ubinkutsu ivanga niyɔ ibarɔ umbɔ aka igɔr agɛ, <Idorh iwe nggu akatsɛrh abirabɛ aka awu akpirh, abirabɛ aka anasi imarmbɔ imar, nu abirabɛ umbɔ aka anasi iyammbɔ abɛ̃mbɔ!> 
\v 30 Mɔcɛ
\q1 << <umbɔ awuri igɔr ígũ agɛ, <<Àka agba nú umɛn!>>
\q2 Ikɛi na agɔr ampfũwã akagɔng agɛ, <<Àka atsire umɛn!>> >\f + \fr 23.30 \fr*\ft Àka anyã ikɛi: \ft*\xt Uho 10.8\xt*.\f*
\m
\v 31 Anera aba akorhe rimi ri ivangyɛ ucucii ha aka ana awu uku usum, awuri ikorha aguse ri ivangyɛ ngge iki ikoyi?>>
\p
\v 32 Abɔɔ inera ivaa awu avɛu, akũ umbɔ azĩ ifɛre nggu unga. 
\v 33 Umbɔ aka azĩ atsĩ ra anang hã umbɔ iki iyisa agɛ, <<Upfupfu Itsia.>> Umɔ umbɔ aka anyapuwe unga nu igãrhãmau ucucii nggu avɛu ha, unying ru ubok ugha, unying ru ubok ufer. 
\v 34 Uyesu agɛ, <<A Utɛ, utsũwe umbɔ amɔrmbɔ ubinkpi umbɔ aka akorhe.>> Umbɔ agasha atorhanga nggu itang isɛng.
\p
\v 35 Anera adesa na azɛrhe, anggbaashi acata unga agɛ, <<Unga afɔrhuka abɔɔ, uneke unga afɔrhe itsinga unga aba awu Ukiristo, uwuruwi Unum aka asɛng!>>
\p
\v 36 Abi iwa agɔpa afũ ayɛia unga ikɛi. Azĩ adzowe amɛ̃ inebi akika agbata. 
\v 37 Umbɔ agɛ, <<Ungo uba uwu uyɛrha abi Uyahuda, ufɔrh itsikamngo!>>
\p
\v 38 Afafã itsinga umbɔ atsɛng itsɛng agɛ, \sc <<UWƐRƐ AWU UYƐRHA ABI UYAHUDA.>> \sc*
\p
\v 39 Unying ru umbɔ avɛu ha umbɔ aka anyapuwe arherhe arherhe aka atãrhã agɛ, <<Asi iwea ungo uwu Ukiristo? Ufɔrh itsingo nggu umɛn!>>
\p
\v 40 Bɔr uvɛu uwu uvaa atsɛrha unga agɛ, <<Hɛ, ungo usi igũo iwei Unum, ufaingo uku uwu ubina unying nggu unga? 
\v 41 Umɛn ihwa uvermɛn mɔnɔ, umɛn ifai ubinkpi umɛn iki ikorhe. Bɔr utsak uwurɛ ashia ru uvau.>>
\p
\v 42 Mɔcɛ unga agɛ, <<Uyesu, uyita umum ri ivang Iyɛrhango.>>
\p
\v 43 Uyesu agɔr unga agɛ, <<Umum indɛyiwa ungo idzidzɛrhe, irherɛ ungo uwuri iwu nggu umum ra afã.>>
\s1 Akpe Uyesu
\r (Umat 27.45-56; Umar 15.33-41; Uyoh 19.28-30)
\p
\v 44 Awu idzingga atenuma, uzĩ udze utsire ananga kishoo utsɛku akara ataar aki urhɛɛ, 
\v 45 ishaa unum isi irhangngge. Nu urhaburhe ukpuku uwe ri Iya-Num uvaar agbɛra avaa. 
\v 46 Uyesu atsarhi irhaknga akarhãrhã ayisa agɛ, <<A Utɛ, umum itsuka ipfumum ru ubokngo.>> Unga aka arherhe rimi amaa, unga akpea.
\p
\v 47 Uteiya abi iwa ha aka anyã ifɛrhɛ ha iki ikorhe, unga akpoi Unum agɔr agɛ, <<Awu idzidzɛrhe utsak uwurɛ arhiku uner.>> 
\v 48 Ri ivang hã umbɔ kishoo aka akɔng umɔ ra anang hã, anyãmbɔ ifɛrhɛ ha iki ikorhe, umbɔ akwɛr ikɔkmbɔ na azĩmbɔ akimbɔ. 
\v 49 Bɔr kishoo abika ahwɛng unga, utoma nggu akatsɛrh abirabɛ aka adɔsa unga adzeka abĩ Ugarhirhi, adɛ̃ɛ̃ ukuka, na azɛrhi ifɛrha ha.
\s1 Igwirhuwe Uyesu
\r (Umat 27.57-61; Umar 15.42-47; Uyoh 19.38-42)
\p
\v 50 Unera nuwɔ itsoknga igburh Uyusuf, unying ru umbɔ akakũ abi Uyahuda, bɔr awu ra amɛn na arhiku uner, 
\v 51 unga asi ibemunga ubinkpi abimbɔ aki ikorhe. Unga adzeka abĩ Uyahuda, uteu Uarimatiya, na adzɛu Iyɛrhe Unum. 
\v 52 Unga asok azĩã ru Ubirhatu arhusa umbɔ adzowe ukom Uyesu. 
\v 53 Mɔcɛ unga acipuwe ukom hã, na akũ atorho aka aze abɛrh ukpɔ, na atsuke ukpɔ ru udzak. Udzak ha uwe ru utai umbɔ aka asim ni ifa, ukpurukpi umbɔ aka anasi itsumbɔ unera umɔ. 
\v 54 Unum hã uwu unum igbisha abin, unum ukpuku uwosha uku uyokpɔ.
\p
\v 55 Akatsɛrh ha aka adzeka abĩ Ugarhirhi adɔsu Uyesu, asok adɔsu Uyusuf azĩ anyã udzaka na anyã ininu ukom iyornga uku unu umɔ. 
\v 56 Mɔcɛ umbɔ abvui azĩmbɔ ri iya azĩ agbisha atsei isung na atsei akika adzuka. Ru unum ukpuku uwoshambɔ, umbɔ awosha ri ikpem.
\c 24
\s1 Isisok ra akpe
\r (Umat 28.1-10; Umar 16.1-8; Uyoh 20.1-10)
\p
\v 1 Ru unum inggbaashia ri inuma utɔɔva, ri igɔ̃kpeka, akatsɛrh ha anyanga abinkɛ umbɔ aka agbisha azĩmbɔ ru udzaka. 
\v 2 Umbɔ akpo utarh ukpuku utsim ru udzaka uku ugɔ̃rhũkpɔ. 
\v 3 Bɔr umbɔ aka atsĩ, umbɔ asi inyãmbɔ ukom Uteijee Uyesu. 
\v 4 Umbɔ ana awe ri idzeu ifɛrhɛ ha, kanying inera ivaa idɛ̃ɛ̃ ikhapa ru umbɔ, itsim atorho aka aterha ake arhang ru nyaki ishaa unum. 
\v 5 Akatsɛrh ha agũ iwei na asũrhã atsimbɔ ra abĩ, aner ha agɔr umbɔ agɛ, <<Awu use utsu umbi abee uner urhɛ ra abika akpukpe? 
\v 6 Unga ashia nggimi, unga aka asoka! Aka ayitu ubinkpi unga aka adɛyiwa umbi, unga aka awu nggu umbi ru Ugarhirhi. 
\v 7 Agɛ awu ufang umbɔ aka idzowe Ungwɛ̃-Ner ra abi arhim, umbɔ anyapuwe unga nu igãrhãmau ucucii, ru unum untaar unga awuri isoka ikɛi.>> 
\v 8 Mɔcɛ umbɔ ayitu irhɛmnga.
\p
\v 9 Ivangyɛ umbɔ aka apfuri ra anang udzaka abambɔ asɔme abɔrɔ udom hã (11), angwɛ̃ imesanga, nu irhɛ abɔɔ ifɛrha ha. 
\v 10 Awu umbɔ Umaryamu Umagadarha, nggu Uyowana, nu Umaryamu uyisa Uyaku, nu akatsɛrh abɔɔ aka awu nggu umbɔ, umbɔ asɔme abi itser Uyesu ifɛrha ha. 
\v 11 Bɔr umbɔ asi ibemumbɔ idzidzɛrhe akatsɛrh ha, ubinkutsu umbɔ anyanga arherhe ha awu isheri itsi. 
\v 12 Bɔr Ubitru asok atĩ azĩã ru udzaka, agba apfu, na anyã atorho ukpekũ, na abvui azĩã adzeidzeu ifɛrha ha iki iwe.
\s1 Nú utsĩndĩ Uimawu
\r (Umar 16.12-13)
\p
\v 13 Ru unum hã ikɛi inera ivaa abika adɔsu Uyesu aka azɛ̃rhã awuri izĩ ungwɛ̃rhũ uteu ukpɔɔ ugburh Uimawu. Iderkpɔ iyongge akirhomita usɔka nu unying uzĩ Urusharhima. 
\v 14 Umbɔ anu irherhe nggu adɔka ru ubɛn ubinkpi uku ukorhe. 
\v 15 Umbɔ aka adɛ̃ɛ̃ irherha arherhe ifɛrhɛ ha nggu adɔkambɔ, Uyesu nibikanga adzeka aba azɛ̃rhã nggu umbɔ. 
\v 16 Bɔr Uyesu asi ibeenga umbɔ ahwɛng ugɛ awu unga.
\p
\v 17 Unga arhusa umbɔ agɛ, <<Umbi azɛ̃rhã na ani irherhu use ikivarhambi?>>
\p Umbɔ atsurha adɛ̃ɛ̃, unyɛ̃ɛ̃mbɔ ughɔrhe. 
\v 18 Unying itsoka igburh Ukirhiyoba, arhusa unga agɛ, <<Awu ungo ikiyikango uwu utsen ru Urusharhima ungo uku usi ihwɛngngo ifɛrha ha iki ikorhe umɔ inum iyɛrɛ?>>
\p
\v 19 Unga arhusa umbɔ agɛ, <<Ifɛrhu use?>>
\p Umbɔ agɛ, <<Arherhu Uyesu uner Unazarat, uner uwuku usɔm Arherhu-Num, uner ijee ra arherhe nu ikikorhe ra asu Unum na anera kishoo. 
\v 20 Ikɛi ateiya abika adzowe idɛm-Num nu anggbaashi abɔɔ aka adzowe unga ra abi ijee Uroma, umbɔ atsuke unga ufai akpe, na anyapuwe unga nu igãrhãmau ucucii. 
\v 21 Bɔr umɛn ifosa ugɛ unga awuri ifai Uisrairha. Utoma rimi, ifɛrha ha iki ikorhe kishoo unum untaar nukpi. 
\v 22 Utoma rimi, akatsɛrhmɛn abɔɔ adzaa umɛn idzeu. Umbɔ azĩmbɔ ru udzaka ri igɔ̃ ukpea ukpirɛ, 
\v 23 bɔr umbɔ asi ikpombɔ ukom iyornga. Umbɔ asok aba agɔr umɛn ugɛ umbɔ anyãmbɔ irhi, ípfu itser-Num igɔr umbɔ igɛ awu nggu urhɛ. 
\v 24 Mɔcɛ abimɛn abɔɔ asok azĩmbɔ ru udzaka azĩ anyã rimi hã ru nyaka akatsɛrh ha aka arherhe, bɔr umbɔ asi inyãmbɔ unga.>>
\p
\v 25 Unga agɔr umbɔ agɛ, <<Umbi adzunu use umbi rimi, amɛnmbi adɔ̃rhũ use rimi, ri iwe ru imangmang abinkɛ kishoo abika asɔm Arherhu-Num aka arherhe! 
\v 26 Asi iwea ufang Ukiristo aka ihwa ayetnum ri ifɛrha ha na atsĩ ri ikpikpoinga?>> 
\v 27 Na atirhi ru imesu Umusa nu iyi abika asɔm Arherhu-Num kishoo, asɔme umbɔ arherhe akirakɛ aka awe ri itsinga ri itsɛng Arherhu-Num kishoo.
\p
\v 28 Umbɔ aka ayoku ungwɛ̃rhũ uteu ha umbɔ aka izĩ, unga akorhe ugɛɛ unga awuri itɔng. 
\v 29 Umbɔ angipa unga agɔr agɛ, <<Usei nggu umɛn, unuma aka amaanga.>> Nggee unga azĩ asesa nggu umbɔ.
\p
\v 30 Ivangyɛ unga aka asei igha ubingha nggu umbɔ, unga anyangu uborodi, atar uwɛɛ adzowe Unum, na atsɔka adzowe umbɔ. 
\v 31 Mɔcɛ asumbɔ ayanga, umbɔ ahwɛng unga ikɛi, nu unga agwira ri inyĩnyãmbɔ. 
\v 32 Umbɔ arhusa adɔkambɔ agɛ, <<Anggɔm asi itsu amɛnmɛn ayiruke ri ivangyɛ unga aka arherhe arherhe nggu umɛn ru utsĩndĩ na amesuwa umɛn itsɛng Arherhu-Num?>>
\p
\v 33 Kanying umbɔ asok azĩmbɔ Urusharhima, umbɔ azĩ akpo abɔrɔ udom hã (11) ananga unying na abirabɛ aka awu nggu umbɔ. 
\v 34 Anu igɔr agɛ, <<Awu idzidzɛrhe! Uteijee aka asoka, adzekanga ru Usiman!>> 
\v 35 Mɔcɛ umbɔ ikivarhambɔ adzowe isarhe ubinkpi uku ukorhe ru utsĩndĩ, ru nyaka umbɔ aka ahwɛng Uyesu ri itsɔku uborodi.
\s1 Uyesu adzeka ra angwɛ̃ imesanga
\r (Umat 28.16-20; Umar 16.14-18; Uyoh 20.19-23; Aiy 1.6-8)
\p
\v 36 Ivangyɛ umbɔ aka adɛ̃ɛ̃ irherha arherhe ifɛrha ha, akpurha anyã Uyesu akapɛng adɛ̃ɛ̃ ra ateumbɔ, na agɔr umbɔ agɛ, <<Ididɔɔr iwe nggu umbi.>>
\p
\v 37 Bɔr umbɔ agbipa iwei ifɛr umbɔ, umbɔ akaifɛrhkɔ agɛ umbɔ anyã imãrhã. 
\v 38 Unga agɔr umbɔ agɛ, <<Awu use utsu umbi agũ iwei, awu use umbi anu icang ikɛi ra amɛnmbi? 
\v 39 Àka arhi abokmum, nu adakmum. Awu umum nibikami! Àka abanga umum agũ. Imãrhã ishingge ri ijuɛ nggu apfupfu ru nyaka umbi aka agũ ru umum.>>
\p
\v 40 Ivangyɛ unga aka arherhe rimi, unga adɛyiwe umbɔ aboknga nu adaknga. 
\v 41 Bɔr umbɔ ana acang ra amɛnmbɔ, ri itsi anggɔm nu idzeu akarhãrhã, unga arhusa umbɔ agɛ, <<Umbi awembi ru ubingha ri nggimi?>> 
\v 42 Umbɔ adzowe unga awushu ubɛrh uwuku uvum. 
\v 43 Unga ayɛi atãi ra asumbɔ.
\p
\v 44 Unga agɔr umbɔ agɛ, <<Arherhamum ha rakɛ, umum iki idɛyiwa umbi rimɔ̃ɔ̃ umum iki iwu nggu umbi. Ugɛ awu ufang abina kishoo aka itsuafɛr ri itsimum umbɔ aka atsɛng ri Íkpem Umusa, nu abvur abika asɔm Arherhu-Num, nu Ambom.>>
\p
\v 45 Mɔcɛ unga ayanguwe amɛnmbɔ umbɔ ahwɛng itsɛng Arherhu-Num. 
\v 46 Unga agɔr umbɔ agɛ, <<Itsɛng hã iyɛ iki itsɛng igɛ awu ufang Ukiristo aka ihwa ayetnum na asoka ra akpe ru unum untaar. 
\v 47 Ni igɛ idzidzipa nu itsũwe arhim awuri idzowe isarhangge ri itsoknga, ra abĩã kishoo, awuri itirhi ru Urusharhima. 
\v 48 Awu umbi awuri idekuwe anera ifɛrha iyɛrɛ. 
\v 49 Umum iwuri idenukũ ubinkpi Utɛmum aka abemuwa, bɔr aka adãrhã ru utepa utsɛku umbi aka iyɛi ijee iyiki idzeka afã.>>
\s1 Ififũ Uyesu ra afã
\r (Umar 16.19-20; Aiy 1.9-11)
\p
\v 50 Ivangyɛ unga aka akũna umbɔ adzek azĩ akhapa ru Ubetani, unga abera aboka atsuke idorh ru umbɔ. 
\v 51 Unga aka adɛ̃ɛ̃ itsuke umbɔ idorh, umɔ unga abɔruka umbɔ, ashupa unga afũmbɔ ra afã. 
\v 52 Mɔcɛ umbɔ adzowe unga igɔng na apfuri azĩmbɔ Urusharhima nggu anggɔm akarhãrhã. 
\v 53 Ubɛn unuma ikɛi umbɔ akɔng ru ufɔm Iya-Num anu ikpoi Unum.