\id 1CO - Dũya Translation Project \ide UTF-8 \h 1 Ukorinti \toc1 Ubvur uwu inggbaashia Uburhu aka atsɛnge abi Ukorinti \toc2 1 Ukorinti \toc3 1Uko \mt2 Ubvur uwu inggbaashia Uburhu aka atsɛnge abi \mt1 Ukorinti \imt Utsutson ri itsi ubvur Ukorinti uwu inggbaashia \ip Uburhu uner itser Uyesu unga atsɛnge ubvur uwu inggbaashi uwurɛ ra abi Ukorinti. Unga atsɛng ubvur uwurɛ ri ivangyɛ unga aka asei ru uteu Uafisa, ugɛɛ unga atsɛng umgbɔ ra amɛk aki 55 udzur ru unumkpi umbɔ aka amar Uyesu. \ip Uburhu atsɛng ubvur uwurɛ adzowe itsũwã ri itsi ida amɛn irhɛirhɛ nu amɛnkɛ aka asi izeke ra abika adɔsa ha unga aka adzin. \ip Ri ivang Uburhu, Ukoronti awu uteu ukugɔng ukpurukpi aka ahwɛng ukpɔ nggu ifɛrhɛ iki irhɛirhɛ. Ifɛrhɛ ha iwu, agoi na agoshe nu ikpikpanga, atɛ̃wũ ibee idzursu nu itsoi, atɛ̃wã adɔsa agbeyi, nu itser iyiki itãrhã, undzumunga ikpũ itser anggoyi aki agbeyambɔ. \ip Nu ngge iki iwe ugɛ abika adɔsa ru Ukorinti awembɔ ri ízũwã iyi Ipfu Isarsatangge, abɔɔ ra abika adɔsa asi iwembɔ ra amɛnkɛ aka amɛ̃ɛ̃ uner uku udɔsa awe ra ake. Rimi hã itsu ubvur uwurɛ udɛ̃ɛ̃ usare ri idzowe itsũwã ri itsi ifɛrhɛ irhɛirhɛ iyiriyɛ iki imɛ̃ɛ̃ abika adɔsa agbisha ra ake. Ubvur ha urherha arherhe ri itsi igigau iki iwe ra abika adɔsa, nu itser itoma-dak abɔɔ ru umbɔ aki ikorhe, nu itsu arherhe adɔka abɔɔ aki itsu ra abika atsu uvau aka asi iwembɔ abika adɔsa, nu igha ubingha Uteijee abika adɔsa abɔɔ aki igha ru udĩkpi uku usi imɛ̃kpɔ. Ubvur ha ikɛi umesuwe imesa ri itsi imesi igbɛrangwĩ ri itsi isisok abika akpe. \iot Abinkɛ aka awe umɔ \io1 Ighwe nu ifɛn-Num \ior (1.1-9)\ior* \io1 Igigau ra abika adɔsa \ior (1.10—4.21)\ior* \io1 Idamɛn ri itsi iwɛrhɛ \ior (5.1—7.40)\ior* \io1 Abika adɔsu Unum nggu abika adɔsa agberhe \ior (8.1—11.1)\ior* \io1 Udĩkpi umbɔ aka idzowe igɔng ru Unum \ior (11.2—14.40)\ior* \io1 Isisok Uyesu ra akpe, nu aki abika adɔsa \ior (15.1-58)\ior* \io1 Idzidzowe ra abika adɔsa aka awe ru ugbɛr uwu Uyahuda \ior (16.1-4)\ior* \io1 Arherhe aki imaatak nu ighwe \ior (16.5-24)\ior* \c 1 \p \v 1 Ubvur uwurɛ udzeku Uburhu, uwuruwi umbɔ aka asɛng unga awu uner itser Uyesu Ukiristo ri ibibemu Unum, nu ungwɛ̃mɛn Usastanisu. \v 2 Uzĩ ra abika adɔsu Unum ru Ukorinti, abirabɛ aka ayisa umbɔ na atsu umbɔ awe asarkasar ru ubok Uyesu Ukiristo, nggu kishoo abirabɛ ra ananga kishoo aki iyisi itsok Uyesu Ukiristo Uteijeemɛn, Uteijeembɔ nu uwu umɛn. \p \v 3 Imimuta nu ididɔɔr idzeku Unum Utɛmɛn nu Uteijee Uyesu Ukiristo ima iba ru umbi. \s1 Itar uwɛɛ \p \v 4 Ubɛn ivang umum itar uwɛɛ idzowe Unummum ru umbi ri itsi imimutayɛ unga aka adzaa umbi ru ubok iwɛrhɛmbi nggu Uyesu Ukiristo. \v 5 Ru unga umbi aka awe ru ubɛn abin aka aze nggu kishoo arherhe nu ihwihwɛngmbi, \v 6 akɛrɛ adɛyiwa umbi ugɛ isarhamɛn ri itsi Ukiristo iwu idzidzɛrhe. \v 7 Nggee umbi aka akpombi ubɛn izũwũ iyi Ipfu umbi aka atsu amɛnmbi adzɛu idzidzeka Uteijeemɛn Uyesu Ukiristo. \v 8 Unga awuri idzaa umbi iker utsɛku imimasha, ngge itsú umbi ashimbi ru uvau ru unum ukpu Uteijeemɛn Uyesu Ukiristo. \v 9 Unum awu idzidzɛrhe, unga ayisa umbi ri iwɛrhɛ ibibema nggu ungwɛ̃nga Uyesu Ukiristo Uteijeemɛn. \s1 Igigau ra abika adɔsa \p \v 10 Umum ishɔ̃rhã umbi, angwɛ̃mɛn nu anapumɛn, ri itsok Uteijeemɛn Uyesu Ukiristo, inggɛ kishoo àka abema adɔka ra amɛnmbi utsur igigau iwengge ru umbi, nu umbi agbopa awu unying ra amɛnmbi nu ifɛrhkɔmbi. \v 11 Umbi angwɛ̃mɛn nu anapumɛn, abɔɔ ri iya Ukurhuwi adɛyiwa umum ugɛ umbi awe ri ifuw nggu adɔkambi. \v 12 Ubinkpi umum iki irherhe unggakpi, uwɔɔ ru umbi agɔr agɛ, <> uwɔɔ agɛ, <> uwɔɔ agɛ, <> uwɔɔ ikɛi agɔr agɛ, <> \v 13 Ukiristo agugau? Umbɔ anyapukumbɔ Uburhu ri itsimbi? Umbɔ asorhuwambɔ umbi ubɔtisima ri itsok Uburhu? \p \v 14 Umum itar uwɛɛ umum isi isorhukũ ubɔtisima ru unermbi bɔr Ukiribu nu Ugayu ukpekũ. \v 15 Nggee unera asi ígɔra ugɛ umbɔ asorhuwe unga ubɔtisima ri itsokmum. \v 16 Ĩhĩĩ, umum iyitumum ikɛi isorhuwe ubɔtisima ra aner iya Uistifanu ukpekũ, umum isi iyitumum uner uwɔɔ umum iki isorhuwe unga ubɔtisima. \v 17 Ukiristo asi idenanga umum isorhuwe ubɔtisima, bɔr adena umum idũwũ Isarhe Iyiki Ize. Umum isi ikũ itsoi anera idũwũmum, utsur igãrhãmau ucucii Ukiristo ushikpɔ ru ijee. \s1 Ukiristo ha awu itsoi nu iker Unum \p \v 18 Ubinkutsu isarhe iyi igãrhãmau ucucii ashike ru ugarh ra abirabɛ aka atsĩm, bɔr ru umɛn abika afɔrh awu ijee Unum. \v 19 Itsɛng Arherhu-Num igɔr igɛ, \q1 <>\f + \fr 1.19 \fr*\ft Àka anyã ikɛi: \ft*\xt Uish 29.14\xt*.\f* \p \v 20 Aner itsoi awerɛ umbɔ? Abika amesuwe Ikpem Umusa awerɛ? Abika abee ihwihwɛng ru udan ukpirɛ awerɛ? Asi iwea Unum atsu itsoi iyi upfung iwe agugge? \p \v 21 Unum ri itsoinga atsu anera ru upfung asi idɛ̃ɛ̃ ahwɛngmbɔ unga ri itsoimbɔ. Unum asɛng ifɔrh abika adzowe imangmang ru unga ri igũ Isarhe Iyiki Ize umbɔ aka anyanga ngge iwe itser agugge. \v 22 Abi Uyahuda arhusa atsar nu atsen abi Uyahuda abee itsoi. \v 23 Bɔr umɛn idũwã isarhe nyinyapu Ukiristo, ngge iki iwu utarh ukpuku utsu abi Uyahuda akwɛr itok, ni iwe abin ugugge ra atsen abi Uyahuda, \v 24 bɔr ra abirabɛ Unum aka ayisa, abi Uyahuda nu atsen abi Uyahuda, Ukiristo awu ijee Unum nu itsoi Unum. \v 25 Abin ugugge ru Unum asarasu anangke itsoi anera, nu ida iker iyi Unum ikerngge iker anera. \p \v 26 Umbi angwɛ̃mɛn nu anapumɛn, àka ayita iwiwembi ri ivangyɛ Unum aka ayisa umbi. Anera ukunjiir ru umbi aka awe abi isarasu ri inyinyã iyi upfung. Anera ukunjiir ru umbi aki awe ru itser iki imor. Anera ukunjiir ru umbi aka awe angwɛ̃ abika amor. \v 27 Bɔr Unum asɛng abin agugge ru upfung akũ adzowe atsa ra abin isarasu, na asɛng abin aka asheri iker ru upfung akũ adzowe atsa ra abin akika aker. \v 28 Unum akũ abin akika asheru ugarh ru upfung, nu abinkɛ umbɔ aka akwɛɛte nu abinkɛ aka ashike. Akũ afɔ̃rhũwe abinkɛ anera aka anyanga ake awe ru ugarh, \v 29 ngge itsú unera asi ífĩrhũnga ra asunga. \v 30 Awu Unum atsu umbi awe ru Ukiristo Uyesu, uwuku uwe itsoi ru umɛn iki idzeku Unum, ngge iwe irhirhika, isisar nu ishishɔɔramɛn. \v 31 Nggee, ru nyaki itsɛng Arherhu-Num iki igɔr ugɛ, <>\f + \fr 1.31 \fr*\ft Àka anyã ikɛi: \ft*\xt Uiri 9.24\xt*.\f* \c 2 \s1 Isarhe ri itsi Ukiristo // umbɔ aka anyapuwe \p \v 1 Ivangyɛ umum iki iba ru umbi, umbi angwɛ̃mɛn nu anapumɛn, umum isi ĩbamum nggu ihwɛng arherhe use nggaa itsoi anera ĩdɛyiwa umbi ideka Arherhu-Num. \v 2 Umum isi ĩbeemum ihwɛng use imesuwe ubin ukpɔɔ ivangyɛ umum iki iwu nggu umbi bɔr Uyesu Ukiristo ukpekũ uwuruwi umbɔ aka anyapuwe. \v 3 Umum ĩba ru umbi ri ida iker nggu nggaa iwei nu izang iyor. \v 4 Isarhamum nu udũwãmum isi iwengge arherhe ishishɔ̃rhã use isarasu, bɔr awu nggu ikikorhe ijee iyi Ipfu-Num. \v 5 Ngge itsú imangmangmbi ima ineke iwe ru itsoi anera, bɔr iwe ru ijee Unum. \s1 Itsoi Unum \p \v 6 Umɛn irherha arherhi itsoi ra abika akɔ̃ ri imangmang, bɔr asi iwea ikpũ itsoi iyi ivang iyɛrɛ, use iyi ayɛrhe ivang iyɛrɛ, abirabɛ aka asi íghambɔ iyɛrhe ugbagbaa. \v 7 Ĩ'ĩ, umɛn irherhe itsoi Unum, iki iwɔk nu Unum aka abee umɛn igasha ri imor iyi Ukiristo ri ivang iyi inggbaashia. \v 8 Ayɛrhe abi ivang iyɛrɛ asi ihwɛngmbɔ ngge, ubinkutsu ugɛ umbɔ ahwɛngmbɔ, umbɔ asi ínyapukumbɔ Uteijee uwu imor. \v 9 Rimi hã itsɛng Arherhu-Num igɔr igɛ, \q1 <>\f + \fr 2.9 \fr*\ft Àka anyã ikɛi: \ft*\xt Uish 64.4\xt*.\f* \m \v 10 Bɔr abin hã akɛ Unum adɛyiwa umɛn ake ru ubok Ipfunga. \p Ipfu-Num ngge irhisa abina kishoo, uko abinkɛ aka aghong ihwihwɛng aki Unum. \v 11 Ungaa ahwɛng ifɛrhkɔ unera? Ipfu uner ha ukpekũ ngge ihwɛng. Iwe rimi hã, unera asi ídɛ̃ɛ̃ ahwɛnga ifɛrhkɔ Unum, bɔr Ipfu-Num ukpekũ. \v 12 Umɛn isi iyɛimɛn ipfu iyi upfung, bɔr umɛn iyɛi Ipfu iki idzeku Unum, nggee itsu umɛn ihwɛng abinkɛ Unum aka adzaa umɛn izũwã. \p \v 13 Ubin hã ukpi umɛn iki irherhe, asi iwea irhɛm iyiriyɛ iki imesuwe ri itsoi anera bɔr irhɛmyɛ Ipfu-Num iki imesuwe. Umɛn ikũ irhɛmyɛ Ipfu iki imesuwa umɛn imesuwe idzidzɛrhe iyi Unum. \v 14 Unerwi aka ashia ri Ipfu-Num hã, asi íyɛisa abinkɛ aka awe aki Ipfu-Num, ubinkutsu awu abin ugugge ru unga. Unga asi ídɛ̃ɛ̃ ahwɛnga ake, ubinkutsu awu Ipfu-Num itsu ihwihwɛng ake ukpekũ. \v 15 Unerwi aka awe ru Ipfu-Num awuri idɛ̃ɛ̃ ahwɛnga kishoo abinkɛ Ipfu iki idɛyiwe unga, bɔr abirabɛ aka ashimbɔ ri Ipfu-Num hã asi ídɛ̃ɛ̃ ahwɛngmbɔ ifɛrhkɔ unerwi aka awe ru Ipfu-Num. \p \v 16 Itsɛng Arherhu-Num igɔr igɛ, \q1 <>\f + \fr 2.16 \fr*\ft Àka anyã ikɛi: \ft*\xt Uish 40.13\xt*.\f* \m Bɔr umɛn ikaifɛrhkɔ ru nyaku Ukiristo. \c 3 \s1 Awɛrhi itser ri itser Unum \p \v 1 Umbi angwɛ̃mɛn nu anapumɛn, umum isi idɛ̃ɛ̃ irherhuwamum umbi arherhe ru nyaka abirabɛ Ipfu iki idarh umbɔ, bɔr ru nyaka anera ru upfung, írheng awɛkaci ru Ukiristo. \v 2 Umum ikũ abɛ̃ ifuka umbi, umum isi ikũmum ubingha ukpuku ukpukpɔma, umbi anasi imɛ̃mbi igha ukpɔ. Idzidzɛrhe umbi anasi imɛ̃mbi. \v 3 Umbi ana awu abirabɛ ayormbi iki idarh umbi. Umbi ana awembi ru unyɛ̃ɛ̃ nu uning ru umbi, umbi asi iwembi abirabɛ ayormbi iki idarh umbi? Umbi asi itɔ̃mbi ikpũ itser ru nyaka abi upfung? \v 4 Ivang uwɔɔ aka igɔr agɛ, <> uwɔɔ ikɛi agɔr agɛ, <> umbi asi iwembi ru nyaka abi upfung? \p \v 5 Ungamɔ awu Uaforho? Ungamɔ awu Uburhu? Umbɔ awe agãrhã ukpekũ, abirabɛ umbi aka adzowe imangmang ru ubokmbɔ. Ru ubɛn unera atɔ̃ itseryɛ Uteijee aka adzowe unga. \v 6 Umum idoi ikpũa, Uaforho atsuyi amɛ̃, bɔr awu Unum atsu ikpũ hã imɛr iseng. \v 7 Nggee asi iwea unga uwuku ududoi use unga uwuku utsuyi amɛ̃ awe ubin, awu Unum ukpekũ, uwuruwi aka atsu ikpũa imɛr iseng. \v 8 Uner uwuku ududoi nu uwuku utsuyi amɛ̃ ifosambɔ iwu unying, nu ubɛn unera awuri ikpoa itosanga ri itseryɛ unga aka atɔ̃. \v 9 Umɛn iwu awɛrhi itser ri itser Unum, umbi awu icang Unum, nu idzin Unum. \p \v 10 Awe ri imimuta Unum aka adzaa umum, umum itsu atarh idzin ugɛɛ uner uwuku uhwɛng idzin, nu uwɔɔ adzin nu ake. Bɔr ubɛn unera angwɛ̃dzɛn na adzin nu ake. \v 11 Unera asi ídɛ̃ɛ̃ atsuka atarh idzin akɔɔ aka anangke akirakɛ umbɔ aka agbaashia atsu, ake awu Uyesu Ukiristo. \v 12 Unera aba akũ uzinarhi, uazurhfa, atarh imang, acucii, ubĩĩ use agam adzin ra atarh idzin hã, \v 13 unuma ubɛn unera awuri inyã ikpũ itseryɛ unga aka atɔ̃. Ivang Uyesu aka ibvui aba, unga awuri itsu anera ahwɛng ake. Awuri ivira ngge nggu urha nu urha ha iwuri iviri ikpũ itser ubɛn unera. \v 14 Ubinkpi unga aka adzin nu atarh ha uba usi ikpĩĩkpɔ, uner idzin hã awuri ikpoa itosanga. \v 15 Idzin hã iba ikpĩĩngge, itser uner idzin hã awuri igbabĩ, unga nibikanga awuri ikpoa ififɔrh, bɔr awuri iwe ru nyaku uner uwuku udzeki ikon urha. \p \v 16 Umbi asi ihwɛngmbi ugɛ umbi awu Iya-Num nu Ipfu-Num isei ru umbi? \v 17 Unera aba adakuka Iya-Num, Unum awuri idakuwe unga, ubinkutsu Iya-Num iwu isarsatake, ikɛi umbi awu Iya-Num hã. \p \v 18 Niba arhɛmmbi atsimbi. Unera aba akaifɛrhkɔ ugɛ unga asarasu icɛrɛ ru udan ukpirɛ, imɛ̃ngge unga adzipa awe ugugge ngge itsú unga asarasu. \v 19 Ubinkutsu isarasu upfung ukpirɛ iwu ugugge ra asu Unum. Ru nyaku itsɛng Arherhu-Num iki igɔr ugɛ, \q1 <>\f + \fr 3.19 \fr*\ft Àka anyã ikɛi: \ft*\xt Uay 5.13\xt*.\f* \m \v 20 Ikɛi itsɛng igɔr igɛ, <>\f + \fr 3.20 \fr*\ft Àka anyã ikɛi: \ft*\xt Amb 94.11\xt*.\f* \v 21 Nggee, unera niba akũ uner afĩrhũnga! Abina kishoo awu akimbi, \v 22 Uburhu, use Uaforho, use Ukefa, use upfung, use urhɛ, use akpe, use abin aki icɛrɛ, use aki unuma, kishoo awu akimbi, \v 23 umbi awu abi Ukiristo, Ukiristo ikɛi awu uwu Unum. \c 4 \s1 Uner itser-Yesu Ukiristo \p \v 1 Nggee, imɛ̃ngge anera anyanga umɛn iwu abi itser Ukiristo nu abirabɛ Unum aka adzowe umbɔ ijee iyiki idɛyiwe anera idzidzɛrhe abinkɛ Unum aka awɔke. \v 2 Awu ufang abika adɛyiwe ha awu abi idzidzɛrhe. \v 3 Bɔr awu ubin ukucii umbi aba avira umum, use umbɔ akũ abi ijee avira umum, umum ĩba isi ivirumum itsimum. \v 4 Amɛnmum awe uku ushashaki, bɔr ake asi itsu umum ishimum ru uvau. Awu Uteijee unga ivira umum. \v 5 Nggee niba atsumbi uvau ri ivanga idɔrhi iwe, àka adzɛu ibiba Uteijee. Unga awuri idɛyiwe abinkɛ aka awɔk ru uzĩ ri irhirhang na adɛyiwe abinkɛ aka awe ra amɛn anera. Ri ivang hã ubɛn unera aka iyɛi ikpikpoi ru Unum. \p \v 6 Umbi angwɛ̃mɛn nu anapumɛn, abina akɛrɛ umum nu Uaforho iki inyanga ake ru ugarhmbi, ngge itsú umbi amesa ru umɛn agben arherha ha aka agɔr agɛ, <> Mɔcɛ unera ru umbi asi íkũ unera afĩrhũnga nggu uwuku umesuwe unga ananga uwɔɔ. \v 7 Ubinkutsu ungamɔ agɔr ugɛ ungo uwuweɔ nggu abɔɔ? Ungo uwe ru use ungo uku usi iyɛsɔ? Uba ungo uyuyɛi, use utsu ungo ufĩrhã ugɛɛ ungo usi ikpoɔ ake izũwã? \p \v 8 Umbi akaifɛrhkɔ ugɛ umbi aka akpombi kishoo abinkɛ umbi aka abee! Umbi aka awembi ru ubin! Umbi aka awe ayɛrhe, umɛn isi iwemɛn ubin! Awu ibibemamum umbi awe ayɛrhe ngge itsú umɛn igha iyɛrhe nggu umbi! \v 9 Bɔr umum inyã ngge riminɛ, ugɛ Unum aka atsu umɛn abi itser Uyesu umɛn iwu amaataka ru ubɛn ubin, ru nyaka abirabɛ iwa iki igha umbɔ, na adɔsa ru undzing abika agha inggbaashi ri ininang, na atsuke umbɔ ufai akpe. Umɛn iwu ubinkpi upfunga kishoo nu ípfu itser-Num nu anera aka itsu asumbɔ ra ake. \v 10 Abi upfunga anyã ugɛ umɛn iwu agugge ubinkutsu umɛn idɔsu Ukiristo, bɔr umbi akaifɛrhkɔ ugɛ umbi awe abika awe ru itsoi! Abi upfunga anyã ugɛ umɛn ishimɛn ri iker, bɔr umbi akaifɛrhkɔ umbi awembi ri iker! Anera ani ikpoi umbi, bɔr anera asi idzaambɔ umɛn imor! \v 11 Icɛrɛ umɛn igũ imerh nu ugɔ̃ amɛ̃, isi itsimmɛn abin aka aze, anu ikwɛr umɛn, ishimɛn ru aya. \v 12 Umɛn itɛ̃wũ itser nggu abokmɛn. Umbɔ aba arhena umɛn, umɛn itsuke umbɔ idorh. Umbɔ aba idzaa umɛn uver, umɛn ibima ukpɔ. \v 13 Anera aba arhenumbɔ umɛn, umɛn irherhuwe umbɔ nggu amɛn aka adɔɔr. Umɛn iwe ru nyaka abin ishĩ, ambumbin umbɔ iki iyar ru upfung. \p \v 14 Umum isi itsɛngamum umbi arherhe akɛrɛ umbi agũ atsa, bɔr umum igbiita atombi, ru nyaka aze angwɛ̃mum iki ĩbema. \v 15 Uko abika amesuwa umbi ru Ukiristo awu anaka agɔnga usɔka, umbi ashimbi ra atei arhɛrhɛ. Ubinkutsu ru Ukiristo Uyesu umum iwu utei ru umbi ri ikũwã umbi Isarhe Iyiki Ize. \v 16 Nggee umum ishɔ̃rhã umbi, aka amesa ru umum na awe ugɛɛ umum. \v 17 Akɛrɛ ha atsu umum idene Utimoti unga aba ru umbi, ungwɛ̃mum iki ibema, uwu imangmang ru Uteijee. Unga awuri iyituwa umbi ikpũ ibibɛkmum ru Ukiristo Uyesu, iki iwe ru imesayɛ umum iki imesuwe ubɛn anang ri ikikɔng abika adɔsa. \p \v 18 Abɔɔ ru umbi aka awu abika aberi itsi, ugɛɛ umum isi ínbamum ru umbi ikɛi. \v 19 Bɔr umum isi índãrhũmum ni ĩba ru umbi, Uteijee aba abemunga, umum iwuri ĩrhisũ ubin abika aberi itsi ha iki irherhe nu ikpũ ijeeyɛ umbɔ aka awerangge. \v 20 Ubinkutsu, Iyɛrhe afã isi iwengge arherhe ukpekũ, bɔr iwe ijee. \v 21 Umbi abee use? Umum ikũ asharhe ĩba, use ibibema nu ipfu iyiki ididɔɔr? \c 5 \s1 Iwayiwe uner amɛn aka atãrhã \p \v 1 Umum ĩgũ anera agɛ abika atoma-dak awembɔ ru umbi, ikpũmbɔ iki ishingge uko ra abi uzĩ. Unera adzipu utsɛrha utɛnga awu utsɛ̃nga. \v 2 Umbi ana afĩrhã! Imɛ̃ngge amɛnmbi aghong nu umbi atsũwe uner ha ru umbi. \v 3 Uko umum isi iwemum nggu umbi ri iyor, umum iwu nggu umbi ri ipfu. Ru nyaku unerwi aka awu nggu umbi irherɛ, umum iki itsukũ uvau ru unerwi aka akorha akɛrɛ ha. \v 4 Nggee ivangyɛ umbi aka ikɔng ri itsok Uteijeemɛn Uyesu, umum iwe nggu umbi ri ipfu, nu ijee iyi Uteijeemɛn Uyesu iwu umɔ, \v 5 àka adzowe uner ha ru Ushaitan, ngge itsú unga aneke amɛn aki arhim, ngge itsú umbɔ afɔrh urhɛnga ru unumkpi Uteijee aka iba. \p \v 6 Ififĩrhãmbi isi izengge. Umbi asi ihwɛngmbi ugɛ ungwɛ̃rhũ uga uku isaku ufuyiwe kishoo akɔ̃ uborodi? \v 7 Àka atare uga uwuku ugbe uwu arhim hã nu umbi awe uborodi uwuku ufa, uku ushimgbɔ ru uga. Undzumu ubinkpi umɛn iki iwerakpɔ, ubinkutsu Ukiristo ungwɛ̃ itsurhi Irhuwa Iyiki Igar Utɔngmɛn, aka awea idɛm-Num. \v 8 Nggee umɛn izek Irhowa Iyiki Igar Utɔng hã, ngge niba iwengge nggu uga uwuku ugbe, uga uwu amɛn inyar nu iyiki ibewe, bɔr iwu uborodi ukpurukpi ushikpɔ ru uga, uborodi ukpuku usar nu idzidzɛrhe. \p \v 9 Umum iki itsɛngamum umbi ru ubvurmum ĩgɛ àka niba agbopumbi atsi nggu abika atoma-dak abi arhim. \v 10 Umum isi ĩgɔrmum abi uzĩ abika atoma-dak abi upfung ukpirɛ, use abi ikpona, use avɛu, use abika adzowe igɔng ra agberhe. Iba iwe rimi awu ufang umbi adzeku upfunga. \v 11 Bɔr umum itsɛnga umbi ĩgɛ niba agbopumbi itsi nggu uwuruwi aka anyangu itsinga awu uner uwuku udɔsa na awe ra amɛn aka atoma-dak, aki ikpona, use uner uwuku udzowe igɔng ra agberhe, use uner uwuku ukow inyar, use uner uwuku uhwa abin, use uner uwuku uvɛu ivɛu. Niba aghambi ubingha nggu ikpũ uner ha. \v 12 Awu use utsu umum itsu uvau ra abi awiya? Asi iwea abirabɛ aka awe abika adɔsa umbi aka itsu uvau? \v 13 Awu Unum unga itsu uvau ra abi awiya. Àka awayiwe uner amɛn aka abewe ru umbi.\f + \fr 5.13 \fr*\ft Àka anyã ikɛi: \ft*\xt Iva 17.7; 19.19; 21.21; 22.21,24; 24.7\xt*.\f* \c 6 \s1 Itsu arherhe abika adɔsa \p \v 1 Uwɔɔ ru umbi aba awea ra arherhe nggu undɔka, asi iwea ubin atsa unga akũ undɔkanga azĩ atsu uvau ra abi uzĩ aka asi iwembɔ abika adɔsa? \v 2 Use umbi asi ihwɛngmbi ugɛ abika adɔsa umbɔ awuri itsu uvau anera ru upfung ukpirɛ? Aba awu umbi awuri itsu uvau anera ru upfung, umbi asi imɛ̃mbi itsu uvau abin akika aci? \v 3 Umbi asi ihwɛngmbi ugɛ umɛn iwuri itsu avau ru ípfu itser-Num? Nggee àka ahwɛng ugɛ umbi adɛ̃ɛ̃ atsumbi uvau ra abin aki upfung ukpirɛ! \v 4 Nggee, umbi aba awembi ra arherhe ikpũ akɛrɛ, awu use utsu umbi anu ikũ arherhambi azĩ ra abi uzĩ aka asi iwembɔ ubin ra abika adɔsa? \v 5 Umum irherha akɛrɛ ru umbi agũ atsa. Uner itsoi ashia ru umbi unga aka idɛ̃ɛ̃ atsu uvau agbishi isisei abika adɔsa? \v 6 Bɔr nu ngge iki iwe rimi, ungwɛ̃mbi aka isaka akũ arherhe ungwɛ̃mbɔ azĩ iya iyiki itsu uvau, ra asu abi uzĩ aka asi iwembɔ abika adɔsa! \p \v 7 Arherha adɔkambi umbi iki itsu ra abi uzĩ, aka awu igbaigba ru umbi. Awu use utsu umbi asi iyɛimbi uvau? Awu use utsu umbi asi ineke umbɔ aghambɔ urhambi? \v 8 Nu ngge iki iwe rimi umbi nibikambi agha urha na agbambi, na ikorhuwe adɔkambi akɛrɛ! \p \v 9 Umbi asi ihwɛngmbi ugɛ abirabɛ aka asi irhikumbɔ asi íkpombɔ ukam ri Iyɛrhe Unum? Niba arhɛmmbɔ umbi, abi arhim itoma-dak use abika adzowe igɔng ra agberhe, use abika atoma-dak use akatsak abika arha akatsak, \v 10 use avɛu use abi ikpona use abika afĩrhã adɛ use abika ahong inyar use abika abvuta anera na ayɛi abinmbɔ asi ítsĩmbɔ ri Iyɛrhe Unum. \v 11 Rimi hã abɔɔ ru umbi aka awe isha. Bɔr aka asorh umbi, aka atsu umbi asarmbi, Unum aka anyanga umbi awu abika arhika ri itsok Uteijee Uyesu Ukiristo nu ru Ipfu-Nummɛn. \s1 Arhim itoma-dak \p \v 12 Umbi agɔr agɛ, <> bɔr asi iwea ubɛn ubin uwe ru ugarh. Umbi agɔr agɛ, <> bɔr umum isi iwemum ugãrhã ru ubɛn ubina. \v 13 Umbi agɔr agɛ, <> bɔr Unum awuri itsĩme iyor nu ubingha. Iyor ha isi iwengge iyi itoma-dak, bɔr iyor iwu iyiki itɔ̃ itser Uteijee nu Uteijee awu uwu iyor. \v 14 Unum akũ ijeenga asoyiwe Uteijee ra akpe, rimi hã unga aka isoyiwa umɛn ikɛi. \p \v 15 Umbi asi ihwɛngmbi ugɛ ayormbi awu agau iyor Ukiristo? Umum idɛ̃ɛ̃ inyãngu agau iyor Ukiristo ikpangumum ngge nggu unggoyi? Ĩ'ĩ! \v 16 Umbi asi ihwɛngmbi ugɛ uwuruwi aka agbopi iyornga nggu unggoyi umbɔ aka awu iyora unying nukpɔ? Itsɛng Arherhu-Num igɔr igɛ, <>\f + \fr 6.16 \fr*\ft Àka anyã ikɛi: \ft*\xt Ing 2.24\xt*.\f* \v 17 Bɔr uwuruwi aka agbopa nggu Uteijee umbɔ aka awu unying ri ipfu ru ukpɔ. \p \v 18 Aka atĩmbi arhim itoma-dak. Kishoo arhimkɛ unera iki igba ra ake ashike ri iyornga, bɔr unera aba agbaa ra arhim itoma-dak, uner ha asi itɔ̃ itser iyiriyɛ Unum aka abee nggu iyornga. \v 19 Use umbi asi ihwɛngmbi ugɛ ayormbi awu aya Ipfu Isarsatangge iyiriyɛ iki iwe ru umbi, ikɛi iyiriyɛ iki idzeku Unum? Ikɛi asi iwea umbi awe ru ijee atsimbi, \v 20 agugoi umbi nggu izɛɛ. Nggee àka adzowe imor ru Unum nggu ayormbi. \c 7 \s1 Ipfuna \p \v 1 Icɛrɛ umum ibee irherhe nu ubinkpi umbi aka atsɛnga umum agɛ, <> \v 2 Bɔr itĩ irha unerwi aka asi iwea utsɛ̃ngo use utsakngo, aze ubɛn utsaknga awe ru utsɛ̃nga, ubɛn ukutsɛrh awe ru utsaknga. \v 3 Ukutsak ha akorhe ubinkpi uku umɛ̃ɛ̃ unga akorhuwe utsɛ̃nga, rimi hã utsɛrh ha ru utsaknga. \v 4 Utsɛrh ha ashia ri ijee iyornga bɔr adzowe ngge ru utsaknga. Rimi hã, utsa ha ashia ri ijee iyornga bɔr adzowe ngge ru utsɛ̃nga. \v 5 Niba akɛnmbi adɔka bɔr abemuwe adɔka ivanga ukunjiir, ngge itsú umbi ama afɛn-Num, na abvui agbopa ikɛi utsur Ushaitan arhɛma umbi ri itsi ida ikpɔm itsimbi. \p \v 6 Umum isi itsukamum umbi ikpem, bɔr umum ineka umbi. \v 7 Umum ibee anera awe ru nyaka umum iki iwe. Bɔr ubɛn uner awea ri izũwãyɛ Unum aka adzowe unga, uwɔɔ awea ri iyɛrɛ, uwɔɔ awea ri iyɔrɔ. \p \v 8 Ra abirabɛ aka anasi ipfunumbɔ nu atsɛ̃rhãpfu, umum inyã azea umbɔ niba apfunumbɔ, bɔr awe ru nyaka umum iki iwe. \p \v 9 Bɔr umbɔ aba asi ídɛ̃ɛ̃ abimumbɔ, imɛ̃ngge umbɔ apfuna. Ugba ipfuna nu ikponayɛ iki ihwa itsi unera. \p \v 10 Abirabɛ aka apfuna, umum ĩdzaa umbi ikpem, asi iwea umum bɔr Uteijee, awu ufang ukutsɛrh asi ígapa itsɛrh nggu utsaknga. \v 11 Bɔr unga aba agapa nggu utsaknga, awu ufang unga asi ípfununga utsak uwɔɔ, akpurha abvui agbisha nggu utsaknga. Awu ufang utsak ha asi ítsũwũka utsɛ̃nga. \p \v 12 Ra abɔɔ, asi iwea Uteijee bɔr awu umum irherhe ugɛ, ungwɛ̃mɛn aba awea ru utsɛrhwi aka ashia ri imangmang, utsɛrh ha aba abeenga isei nggu unga, awu ufang unga niba awayika unga. \v 13 Ikɛi utsɛrh uwɔɔ aba awea ru utsak uwuruwi aka ashia ri imangmang, utsa ha abeenga isei nggu unga, awu ufang unga niba adzeka ru unga. \v 14 Ubinkutsu umum igɔr rimi ru ukutsak uwuku usheri imangmang akpo isisar ru ubok utsɛ̃nga, rimi hã ru ukutsɛrhwi aka ashia ri imangmang awu asarsatawɔ ru ubok utsaknga aka awe ru imangmang. Aba asi iwea rimi, awɛkacimbi asi ísarmbɔ, bɔr icɛrɛ umbɔ awu asarsatambɔ. \p \v 15 Bɔr uba uwuku usheri imangmang abee ineke uner uku udɔsa ha, neke unga agau. Ra amɛn akɛrɛ ha, ungwɛ̃mɛn use unapumɛn abika adɔsa, isi íwengge ufang nu atsimbɔ. Unum ayisa umɛn isei ri ididɔɔr. \v 16 A utsɛrh ha, use ungo uhwɛngo awu ungo uwuri ifɔrhe utsakngo? A utsak ha, use ungo uhwɛngo awu ungo uwuri ifɔrhe utsɛ̃ngo? \s1 Ikpũ isisei iyi Uteijee aka abee \p \v 17 Ubɛn unera asisei iyi Uteijee aka abee nu iyi Unum aka ayisa unga asei. Akɛrɛ awu ikpemyɛ umum iki idzowe ri kishoo ikikɔng abika adɔsa. \v 18 Uwuruwi Unum aka ayisa aka awea ru usorhe? Unga niba abeenga iwe uner uwuku usheru usorhe. Unera ashia ru usorhe ri ivangyɛ Unum aka ayisa unga? Unga niba asorhunga usorhe. \v 19 Usorhe, use ida usorhe, asi iwea ubin. Bɔr idɔsi íkpem Arherhu-Num ngge iwu undzumu ubin. \v 20 Ubɛn unera imɛ̃ɛ̃ngge unga awe ru nyaka unga aka awe ri ivangyɛ Unum aka ayisa unga. \v 21 Ungo uwu ugãrhã ri ivangyɛ umbɔ aka ayisa ungo? Niba ugũo ighong ungo uba udɛ̃ɛ̃ udzekɔ ukamngo, ukorhe rimi hã. \v 22 Unerwi aka awu ugãrhã ri ivangyɛ Uteijee aka ayisa unga, awu uwuku ufɔn ru Uteijee. Rimi hã unerwi aka awu uwuku ufɔn ri ivangyɛ Uteijee aka ayisa unga, awu ugãrhã ru Ukiristo. \v 23 Umbɔ agoi umbi nggu izɛɛ, àka niba awembi agãrhã anera. \v 24 Umbi angwɛ̃mɛn nu anapumɛn, ubɛn amɛnkɛ unera aka awerake ri ivangyɛ umbɔ aka ayisa unga, unga asei rimi hã nggu Unum. \s1 Andaipfuna nu atsɛ̃rhãpfu \p \v 25 Umbi awɛdzɛm nu anadzɛm, umum ishimum nu ikpem iki idzek ru Uteijee, bɔr umum ĩdzowe itsũwã ugɛ unerwi aka awu uner idzidzɛrhe ru ubok atorh Uteijee. \v 26 Ra ayetnum akɛrɛ icɛrɛ, umum ikaifɛrhkɔ ĩgɛ azea umbi asei ru nyaka umbi aka awe. \v 27 Ungo uku upfunungo? Niba ufɛrɔ itsɛrh. Ungo unasi ipfunungo? Niba upfunungo utsɛrh. \v 28 Bɔr ungo uba uku upfunungo, asi iwea arhim. Unadzɛm aba apfununga, asi iwea arhim. Bɔr abirabɛ aka apfunumbɔ awuri ihwambɔ ayetnum arhɛrhɛ ri ibibɛk iyɛrɛ, ikɛi umum ibee ivina umbi ra akɛrɛ. \p \v 29 Agben arherhamum, umbi angwɛ̃mɛn nu anapumɛn, ĩgɛ ivanga iwu uku ugbim, udzur icɛrɛ uzĩɔ abika awe ra atsɛrh aze umbɔ ahwɛng ugɛ ipfunambɔ isi iwengge iyi ugbagbaa. \v 30 Abirabɛ aka awe ri ida amɛn, asei ugɛ umbɔ ashimbɔ ri ida amɛn, abika awe ra anggɔm, asei ugɛ umbɔ ashimbɔ ra anggɔm. Abika agoi abin asei ugɛ asi iweke akimbɔ. \v 31 Abika atɔ̃ itser nggu abin upfung, niba atsumbɔ amɛnmbɔ ra ake. Ubinkutsu upfung ukpirɛ uwuri imaa. \p \v 32 Umum ibee umbi aneke igũ ighong. Uwuruwi aka anasi ipfununga aka isaka atsu amɛnnga ra arherhe Uteijee akarhãrhã, atsu Uteijee agũibɛn unga. \v 33 Bɔr uwuruwi aka apfuna aka isaka atsu amɛnnga ra abin upfung, unga aka itsu amɛn utsɛ̃nga agũibɛn. \v 34 Nu amɛnnga awuri igasha agbɛra avaa. Ukutsɛrhwi aka ashia ru utsak, use unadzɛm, aka isaka atsu amɛnnga ra Arherhu Uteijee, unga abee itsu amɛnnga ru Uteijee awe asarsatake ri iyor nu ipfu. Bɔr ukutsɛrhwi aka awe ru utsak, anu itsu amɛnnga ra abin upfung, unga aka itsu amɛn utsaknga agũibɛn. \v 35 Umum irherhe rimi ru ugarhmbi, umum isi ĩkɛn umbi, umum ibee isiseimbi ize, umbi atɔ̃ itser Uteijee utsur ubin ukɛnkpɔ umbi. \p \v 36 Unera aba awea ru ukarhnga aka amɛ̃ ipfuna, na akaifɛrhkɔ ra amɛnnga abinkɛ unga aka ikorhe asi izeke, na awea ri ikponu una hã. Imɛ̃ngge umbɔ apfuna adɔka, asi iwea arhim umbɔ apfuna. \v 37 Bɔr unerwi aka adɛ̃ɛ̃ ri ifɛrhkɔ amɛnnga, ubin ha usi iwekpɔ ufang ru unga, unga aba adɛ̃ɛ̃ abimunga, utsɛku unga aka anyanga ra amɛnnga na akpɛ̃ɛ̃ ipfunu una hã, uner ha akorhu ubin uku urhika ikɛi. \v 38 Nggee, unerwi aka apfunu ukarhnga, akorhe iyiki irhika. Unga iganga aka asi ipfununga, ngge iwu iyiki izea. \p \v 39 Ukutsɛrh asi ídzeka ri iya utsaknga uba utsaknga anasi ikpea, bɔr unga aba akpea, unga adɛ̃ɛ̃ apfununga uwuruwi unga aka abee, bɔr awu ufang unga apfunu uner uku udɔsu Uteijee. \v 40 Bɔr ri itsũwãmum, utsɛrh ha awuri igũibɛn ananga, unga aba aseisa ru nyaka ha, umum igamum ikaifɛrhkɔ ĩgɛ umum iwemum ri Ipfu-Num. \c 8 \s1 Ubingha idɛm agberhe \p \v 1 Ubingha umbɔ aka adzowe idɛm ra agberhe, umɛn ihwɛngmɛn kishoo umɛn iwemɛn ri ihwihwɛng. Ihwihwɛng iki isaki ikũ iberi itsi, bɔr ibibema iki isaki idzin. \v 2 Abirabɛ aka anyã ugɛ umbɔ ahwɛngmbɔ ubin, anasi ihwɛngmbɔ ubinkpi uku umɛ̃ɛ̃ umbɔ ahwɛng. \v 3 Bɔr unerwi aka abemu Unum, Unum ahwɛnga unga. \p \v 4 Igha ubingha umbɔ aka adzowe ra agberhe, umɛn ihwɛngmɛn ugɛ ugberhe usi iwemgbɔ ubin ru upfung ukpirɛ, ikɛi umɛn ihwɛngmɛn ugɛ Unum awu unying uwɔɔ ashia. \v 5 Abina arhɛrhɛ ra afã nu abĩ umbɔ aki iyisa anum nu ateijee, \v 6 bɔr ru umɛn Unum awu unying ukpekũ. Unga awu Utɛ uwuruwi aka amuna abina kishoo nu umɛn ibɛk iwe abinga. Uteijee ikɛi awu unying ukpekũ, unga awu Uyesu Ukiristo. Ru uboknga kishoo abina aka amuna, umɛn ikɛi ibɛk ru uboknga. \p \v 7 Bɔr asi iwea ubɛn unera aka awe ru ihwihwɛng iyɛrɛ ha. Abɔɔ abika abayi ihwihwɛng agberhe akaifɛrhkɔ ugɛ uba umbɔ aghambɔ ubingha ukpu idɛm ru agberhe umbɔ awu idɛm ra agberhe, nu amɛnmbɔ aka asi ikerke, umbɔ aba aghambɔ, umbɔ agũ ugɛ umbɔ awe ra arhim. \v 8 Bɔr ubingha usi íkũna umɛn ukhapukpɔ ru Unum, umɛn ĩba isi ighamɛn, ubin usi ídzekpɔ ru umɛn, ikɛi ubin usi ítomukpɔ umɛn ĩba ighamɛn. \p \v 9 Bɔr àka angwɛ̃dzɛn, utsur ifɛrhɛ ififɔnmbi itsu abirabɛ aka asi ikermbɔ ri imangmang agba ra arhim. \v 10 Uba abirabɛ aka ashimbɔ ra amɛn aka aker anyãmbɔ ungo uwuruwi uku uwe ru ihwihwɛng, udɛ̃ɛ̃ igha ubin ri iya ugberhe, akɛrɛ asi ítsu umbɔ aghambɔ ubinkpi umbɔ aka adzowe idɛm ra agberhe? \v 11 Nggee abirabɛ aka ashera amɛn aka aker ha, abirabɛ Ukiristo aka akpe ri itsimbɔ, awuri itsĩm ri itsi ihwihwɛngngo. \v 12 Uba ungo ukorhe arhim utsu abirabɛ aka ashera amɛn aka aker agũ ighong, ungo uwu uner arhim ru Ukiristo. \v 13 Nggee, aba awu ubinghakpi umum iki igha uwuri itsu ungwɛ̃mɛn use unapumɛn agba ra arhim, umum isi ítãimum ijuɛ ikɛi utsur umum itsu ungwɛ̃mɛn use unapumɛn agbaa ra arhim. \c 9 \s1 Ijee iyi ungwɛ̃ itser-Yesu \p \v 1 Umum isi iwemum uwuku ufɔn? Umum isi iwemum uner itser-Yesu? Umum isi inyãmum Uyesu Uteijeemɛn? Asi iwea ru ubok itsermum umbi aka awe abi Uteijee? \v 2 Umum ĩba isi iwemum uner itser-Yesu ra abɔɔ, idzidzɛrhe umum iwu uner itser-Yesu ru umbi! Umbi awu utsar ugɛ umum iwu uner itser-Yesu ra asu Uteijee. \p \v 3 Ubin hã ukpi umum iki ikũ ikaa itsimum ra asu abirabɛ aka abee irhusa ijeemum. \v 4 Umɛn isi iwemɛn ru ijee iyiki igha nu ihwa? \v 5 Umɛn ishimɛn ru ijee iyiki inyãngu utsɛrh uwuku udɔsa urhɔnga nggu umɛn, ru nyaka abi itser Uyesu abɔɔ nu angwɛ̃mbɔ Uteijee nu ikɛi Ukefa aki ikorhe? \v 6 Use awu umum nu Ubarnaba ukpekũ aka awu ufang umɛn itɔ̃ itser iyiki ifuka atsimɛn? \p \v 7 Awu ungamɔ atɔ̃ itser uner iwa afuku itsinga? Ungamɔ akau icang inebi, na asi igha ikpũrhãngge? Ungamɔ idzɛu ukpui ibũ na asi ihwa abɛ̃? \v 8 Umum irherhe rimi ri ifɛrhkɔ anera? Use Íkpem Umusa irherhungge rimi hã? \v 9 Itsɛng ri Íkpem Umusa igɛ, <>\f + \fr 9.9 \fr*\ft Àka anyã ikɛi: \ft*\xt Iva 25.4\xt*.\f* Awu inak ukpekũ Unum aka abee umbɔ ifuka ngge? \v 10 Asi irherhunga arherhe akɛrɛ nggu umɛn? Ĩĩ, awu unga atsɛng akɛrɛ ru umɛn, ubinkutsu abika akau na abika asar abvurh imɛ̃ngge umbɔ afosa igashi itosambɔ ra abin icang. \v 11 Umɛn iba idoi ikpũ iyi Arherhu-Num ra amɛnmbi, isi imɛ̃ɛ̃ngge umɛn ibɛrh abin upfung ru umbi? \v 12 Abɔɔ aba awembɔ ri ijee iyiki ikpo akɛrɛ ha ru umbi, umɛn isi iwemɛn ru ijee ha inangmɛn umbɔ? \p Umɛn isi ikũmɛn ijee iyɛrɛ ha, bɔr umɛn ibima nggu ubɛn ubin utsur umɛn ikɛnmɛn Isarhe Iyiki Ize iyi Ukiristo. \v 13 Umbi asi ihwɛngmbi ugɛ abi itser ri Iya-Num akposhu ubinghambɔ umɔ? Abika adzowe idɛm-Num nu ubeu idɛm ikɛi, akpo agaumbɔ ri ivangyɛ umbɔ iki idzowe idɛm-Num? \v 14 Iwe rimi hã, ri ikpem Uteijee ugɛ abi itser Isarhe Iyiki Ize akpo abin aka afɛr itsũwãmbɔ ri itser Isarhe Iyiki Ize. \p \v 15 Bɔr umum isi ikũmum ijee iyɛrɛ ha. Ikɛi umum isi itsɛng akɛrɛ ni ifosa umbi akorhuwa umum rimi hã. Ugba umum ikpe nu umbɔ aka ikɛn umum ififĩrhã nggu akɛrɛ ha. \v 16 Ivangyɛ umum iki idɛ̃ɛ̃ idzowe Isarhe Iyiki Ize, asi iwea ubin umum iki ifĩrhã, ubinkutsu awu ufang umum idzowe Isarhe ha. Atorhmum, umum ĩba ikpɛ̃mum itɔ̃ idzowe Isarhe Iyiki Ize! \v 17 Umum ĩba idzowe itsimum ri idzowe Isarhe Iyiki Ize, mɔcɛ imɛ̃ngge umbɔ afai umum. Bɔr umum ĩba isi ĩbeemum idzowe Isarhe Iyiki Ize, umum ikpurhi inu ikorhu ubinkpi Unum aka adzaa umum ikorhe. \v 18 Umum ibee umbɔ afai umum use? Umum ibee ugbɛtɛmum uwe idzowe Isarhe Iyiki Ize nggu ida ififai, nu ri ikorhe rimi hã, umum ikpɛ̃ ubinkpi uku umɛ̃ umum ikpo ru nyaku uner uwuku udzowe Isarhe Iyiki Ize. \p \v 19 Umum ihwɛng umum isi iwemum ugãrhũ unera, umum itsu itsimum iwe ugãrhã ru ubɛn unera, ngge itsú umum igbiir anera arhɛrhɛ ĩba ru Ukiristo. \v 20 Ra abi Uyahuda umum iwe ru nyaku utsa Uyahuda, ngge itsú umum igbiir abi Uyahuda aba ru Ukiristo. Ra abirabɛ Íkpem Umusa iki iwe ru ijee ra atsimbɔ, umum iwe ru nyaku uwuruwi Íkpem hã iki iwe ru ijee ri itsinga ngge itsú umum igbiira umbɔ aba ru Ukiristo. Bɔr Íkpem ishingge ri ijee ri itsimum. \v 21 Ra abirabɛ aka ashimbɔ ri Íkpem umum iwe ru nyaku uwuruwi aka ashia ri Íkpem, ngge itsú umum igbiir abirabɛ aka ashimbɔ ri ikpem aba ru Ukiristo. Asi iwea ugɛ Ikpem Unum ishingge ri ijee ri itsimum, bɔr umum iwe ri Ikpem Ukiristo. \v 22 Ra abirabɛ aka asi ikermbɔ, umum iwe ru nyaku uwuruwi aka ashia ri iker, umum igbiira umbɔ ĩba ru Ukiristo. Umum iwe ikpũa ri kishoo ikpũ anera ngge itsú umum ima ifɔrhe abɔɔ. \v 23 Umum ikorhe akɛrɛ kishoo ri itser Isarhe Iyiki Ize, ru umum ikpo ugau ri idorhngge. \p \v 24 Umbi asi ihwɛngmbi ugɛ ru inuku utser, kishoo abika atĩ utser, atĩmbɔ, bɔr awu unying ukpekũ isaka akpo itosa? Àka atĩ utserkpi umbi aka ikpo itosa. \v 25 Ubɛn uner ununuka aka isaka atsu itsinga ri imesu uver. Unga akorhe rimi abee ikpo itosayɛ iki isi ídãrhũngge, bɔr umɛn ikorhe ni ikpo itosa iyi ugbagbaa. \v 26 Nggee umum isi itĩmum utser ru nyaku unerwi aki itĩ ibɛm, umum isi ĩkwɛtũ ikpoi ru nyaku uwuku ukwɛr ugba. \v 27 Ĩ'ĩ, umum ikwɛr iyormum ni itsu ngge iwu ugãrhã utsur umum ĩba idzowe isarhe ra abɔɔ imaamum, umum nibikami isi ikpomum itosa. \c 10 \s1 Igbiir ato idzek ra arherhe // abi Uisrairha \p \v 1 Umum isi ĩbeemum umbi awe abika ida ihwɛng idzidzɛrhe, umbi angwɛ̃mɛn nu anapumɛn, agɛ atokamɛn isha kishoo azɛ̃rhã ru uzirhzĩ amɛɛ ikɛi kishoo agar atɔng ru ukau ukugɔng. \v 2 Umbɔ kishoo aka asorhu ubɔtisima ru amɛɛ nu ikɛi ru ukau ukugɔng hã, ri idɔsu Umusa. \v 3 Kishoo agha na ahwambɔ amɛ̃ akirakɛ Unum aka akũ adzeka ru ubok idzeu, \v 4 ubinkutsu umbɔ ahwambɔ amɛ̃ akirakɛ aka adzeku ifa iyiriyɛ iki izĩ idene umbɔ, ifa ha iwu Ukiristo. \v 5 Rimi hã, Unum asi igũa ibɛn irhɛɛ ru umbɔ, nggee umbɔ afɛyiwe umbɔ ra arhum. \p \v 6 Abin akɛrɛ awu abin imesa ru umɛn, utsur umɛn itsumɛn amɛnmɛn ra abin aka abewe ru nyaka umbɔ aka akorhe. \v 7 Niba awembi abika adzowe igɔng ra agberhe, ru nyaka abɔɔ ru umbɔ aka awe, ru nyaki itsɛng Arherhu-Num iki igɔr ugɛ, <>\f + \fr 10.7 \fr*\ft Àka anyã ikɛi: \ft*\xt Idzi 32.6\xt*.\f* \v 8 Umɛn niba itsĩmɛn ra amɛn aka atoma-dak, ru nyaka abɔɔ ru umbɔ aka akorhe, utsɛku anera anaka agɔnga isɔka ivaa na ataar akpembɔ ru unuma unying. \v 9 Umɛn niba ivirumɛn Ukiristo, ru nyaka abɔɔ ru umbɔ aka akorhe, utsɛku íbvui ifɛyiwe umbɔ. \v 10 Umɛn niba ibvunmɛn arherhe, ru nyaka abɔɔ ru umbɔ aka akorhe, utsɛku ipfu itser-Num iyiki itsĩme iki ifɛyiwe umbɔ. \p \v 11 Abin akɛrɛ ha aka akorhe nggu umbɔ awe abin imesa na atsɛng ake nu ake agbiir atomɛn, ri itsuifɛr imimashu undankpi uku iba. \v 12 Nggee, ungo uba ukaifɛrhkɔ ugɛ ungo udɛ̃ɛ̃ ukerɔ, ukpɔm amɛnngo utsur ungo ugbaɔ igba! \v 13 Iviviri iyɔɔ ishingge iki ikpo umbi ikpurhi iwe ivivirayɛ iki iviru ubɛn unera. Unum awu uner idzidzɛrhe, asi íneke iviviri inangngge ikermbi. Bɔr umbɔ aba avirumbɔ umbi, unga awuri itsuruwanga utsĩndĩwi umbi aka ibima. Irhowa agberhe nu ubingha Uteijee. \s1 Irhowa agberhe nu ubingha Uteijee \p \v 14 Nggee, umbi aze awɛrhamum, àka atĩmbi ri idɔsa agberhe. \v 15 Umum irherhe nggu abi itsoi, àka arhi anyã nibikambi ubinkpi umum iki irherhe. \v 16 Ukpɛwa ha umɛn iki ikũ ru Ubingha Uteijee ukpurukpi umɛn iki itar uwɛɛ ru Unum ru ukpɔ, ivangyɛ umɛn iki ihwa ru ukpɔ, umɛn igasha ra adzirh Ukiristo. Nu uborodi ha umɛn iki itsɔka, ivangyɛ umɛn iki itãi ukpɔ, umɛn igasha ri iyor Ukiristo. \v 17 Ubinkutsu awu ipo uborodi unying, umɛn kishoo, nu umɛn iki iwe irhɛrhɛ, umɛn iwe iyora unying, ubinkutsu umɛn igashi ipoa unying. \p \v 18 Àka arhi anyã aner Uisrairha, asi iwea abirabɛ iki itãi abin idɛm-Num atɔ̃ itser ru ubeu? \v 19 Ude umum igɔr ugɛ idɛmyɛ umbɔ iki idzowe agberhe iwu ubin, use agberhe awu ubin? \v 20 Ĩ'ĩ, umum ĩgɔr ugɛ idɛm abi uzĩ adzowe ru ípfu iki ibewe, isi iwengge ru Unum, umum isi ĩbeemum umbi awe nggu ípfu iyiki ibewe. \v 21 Umbi asi íhwambi ru ukpɛwa Uteijee nu ukpɛwa uwu ípfu iki ibewe ikɛi, umbi asi íghambi ubingha nu utebur Uteijee, ikɛi na agha nu iyi ípfu iyiki ibewe. \v 22 Umɛn ibee itsu Uteijee agũ unyɛ̃ɛ̃? Umɛn ikermɛn unga? \s1 Ijee abi imangmang \p \v 23 Umbi agɔr agɛ, <> bɔr asi iwea ubɛn ubin uwe ru ugarh. Umbi agɔr agɛ, <> bɔr asi iwea ubɛn ubin uyika umbi. \v 24 Unera niba abeenga iyiki izenga, bɔr abee iyiki ize abɔɔ. \p \v 25 Àka atãi ubɛn ubinkpi umbɔ iki igoyiwe ra anang izɛɛ ijuɛ, niba arhusumbi use asi izea umbi atãi ngge. \v 26 Ubinkutsu itsɛng Arherhu-Num igɔr igɛ, <>\f + \fr 10.26 \fr*\ft Àka anyã ikɛi: \ft*\xt Amb 24.1\xt*.\f* \p \v 27 Abirabɛ aka asi idɔsumbɔ Ukiristo aba ayisumbɔ umbi igha ubingha, na abeembi izizĩ, àka agha ubɛn ikpũ ubinkpi umbɔ aka idzaa umbi, niba arhusumbi ugɛ umbi awe ra arhim umbi aba aghambi. \v 28 Bɔr uwɔɔ aba agɔra umbi agɛ, <<Àka adzowe idɛm ra agberhe,>> niba aghambi, ngge itsú umbi akorhe iyiki ize ru uner ha aka adɛyiwa umbi, unera ashia aka ikaifɛrhkɔ ugɛ awu arhim. \v 29 Umum isi inimum irherhe ri ifɛrhkɔmbi ugɛ umbi awe ra arhim ri ighabin, bɔr ri itsi ubinkpi uwɔɔ aka akaifɛrhkɔ. Awu use utsu umum igwirhuwe ififɔnmum ri itsi uner uwɔɔ aka akaifɛrhkɔ ugɛ awu arhim? \v 30 Umum iba igha ubingha ri itarwɛɛ, awu use utsu umbɔ acayi umum ru ubinkpi umum iki igha nggu itarwɛɛ ru Unum? \p \v 31 Nggee abinkɛ umbi aka igha use umbi aka ihwa use abinkɛ umbi aka ikorhe, àka akorha ake kishoo ri ikpoi Unum. \v 32 Àka niba atsu unera akwɛr itok, abi Uyahuda, abi Uherhini use abika adɔsu Unum. \v 33 Uko umum iki itɛ̃wã ibee itsu ubɛn unera agũibɛn ru ubɛn atsĩndĩ. Umum isi ĩbeemum iyiki izemum bɔr iyiki ize anera arhɛrhɛ, nggee umbɔ ama akpo ififɔrh. \c 11 \p \v 1 Àka amesa ru umum, ru nyaka umum iki imesa ru Ukiristo. \s1 Akatsɛrh afɔme atsimbɔ // ri idzowe igɔng \p \v 2 Umum ikpoi umbi ri iyita umum ru ubɛn ubin, ikɛi umbi aka akpɔm imesa ha uku kpengkpeng ru nyaka umum iki ĩdzaa umbi. \p \v 3 Bɔr umum ibee umbi ahwɛng ugɛ Ukiristo unga awu itsi ubɛn unera, ukutsa ikɛi unga awu itsi utsɛ̃nga, Unum unga awu itsi Ukiristo. \v 4 Ubɛn ukutsa aka ifɛn-Num use isɔm Arherhu-Num na atsim ubin ri itsinga, adzowe atsa ri itsinga. \v 5 Bɔr ubɛn ukutsɛrh aka ifɛn-Num use isɔm Arherhu-Num na asi ibowpa ubin ri itsinga, adzowe atsa ri itsinga, iwe ru nyaka unga aka ikone igwar itsinga. \v 6 Uba ukutsɛrh asi íbowpa itsinga, unga akone igwar itsinga, bɔr uba awu ubin atsa ukutsɛrh aka ikone itsinga, unga abow ubin atsire igwarnga. \v 7 Isi imɛ̃ngge ukutsak atsire itsinga, unga aka awu uzirhzĩ nu idɛyiwe ikpikpoi Unum, bɔr ukutsɛrh awu ikpikpoi ukutsak. \v 8 Ukutsak asi idzeka ri iyor ukutsɛrh, bɔr ukutsɛrh adzeki iyor ukutsa, \v 9 ikɛi asi imunumbɔ ukutsak ru ukutsɛrh, bɔr amunu ukutsɛrh ru ukutsak. \v 10 Akɛrɛ ha atsu, awu ufang ukutsɛrh ha abow itsinga awe ru utsar ijee ri itsinga, ubinkutsu ípfu itser-Num izɛrhungge unga. \p \v 11 Ru Uteijee, ukutsɛrh asi ígapa ukam nggu utsaka, ikɛi ukutsak asi ígapa ukam nggu utsɛ̃nga. \v 12 Ru nyaku ukutsɛrh aka adzeku ukutsak, rimi hã awu ukutsɛrh amar ukutsak. Bɔr ubɛn ubina udzeku Unum. \v 13 Àka arhi anyã. Azea ukutsɛrh afɛn-Num asi ibowpa ubin ni itsinga? \v 14 Ubɛn unera asi ihwɛnga ugɛ ukutsak aba aneke igwar itsinga ikpusha na asi ikonuka, awu ubin atsa ru unga, \v 15 bɔr ukutsɛrh aba awe ru igwar iki ider, iwe ubin imor ru unga? Adzowe unga igwar iyiki ider ngge itsire itsinga. \v 16 Unera aba abeenga uning ra akɛrɛ ha, umɛn isi ihwɛngmɛn agbeyi akɔɔ, rimi hã ikɛi use ru ikikɔng abika adɔsu Unum. \s1 Ubingha Uteijee \p \v 17 Ra arherhe akɛ umum iki ibee irherhe, isi ikpoishũ umbi, ubinkutsu ikikɔngmbi ikorhe iyiki ibewe inangge iyiki ize. \v 18 Aki inggbaashia, umum igũ ugɛ ubɛn ivang umbi aki ikɔng iyi ididɔsa, igigau iwe ru umbi, umum iwemum ri imangmang ra arherhe ha. \v 19 Awu ufang igigau iwe ru ngge idɛyiwe uwukusong ru umbi adɛ̃ɛ̃ ahwɛng ubinkpi Unum aka abee. \v 20 Ubɛn ivangyɛ umbi aki ikɔng, asi iwea Ubingha Uteijee umbi iki igha, \v 21 umbi aki igha, ubɛn unera asi idzɛupa undɔka. Uwɔɔ nggu imerh, uwɔɔ ahwa afĩrhã. \v 22 Umbi ashimbi ra ayakɛ umbi aka igha na ahwa umɔ? Use umbi akwɛɛte abika adɔsu Unum na ayɛɛi abirabɛ aka ashimbɔ ru ubin? Umum igɔr uguse nggu umbi? Iwuri ikpoi umbi ra akɛrɛ ha? Ĩ'ĩ, ishingge! \s1 Ingwɛ̃ igha ubingha Uteijee \p \v 23 Ubinkpi umum iki iyɛi ru Uteijee awu ubin hã umum iki ĩdzaa umbi. Uteijee Uyesu anyangu uborodi, ru untsuukpi umbɔ aka agha adaknga. \v 24 Ri ivangyɛ unga aka atar uwɛɛ, unga abvũ ukpɔ na agɛ, <> \v 25 Ru nyaka ha, amaa ighigha, unga anyangu ukpɛwa ha agɛ, <> \v 26 Ubɛn ivang umbi aka itãi uborodi ukpirɛ na ahwa ru ukpɛwa uwurɛ, umbi adũwã akpe Uteijee utsɛku unga aka iba. \p \v 27 Nggee, ubɛn unera uwuku utãi uborodi ha use unga ahwa ru ukpɛwa Uteijee ru ida imimɛ̃, unga agba uvau arhim ri iyor nu adzirh Uteijee nukpɔ. \v 28 Imɛ̃ngge unera amei itsinga na adɔrha atãi uborodi ha na ahwa ru ukpɛwa ha. \v 29 Ubɛn unera aka atãi na ahwa ru ukpɛwa ha ri ida ihwihwɛng imor iyor Uteijee atãi na ahwa uvau ri itsinga. \v 30 Ngge itsu irhɛmbi ashimbɔ ri iker na aghong iyor, irhɛ abɔɔ ru umbi aka akpembɔ. \v 31 Bɔr umɛn ĩba imeimɛn atsimɛn, umɛn isi íngbamɛn ru uvau ufai. \v 32 Aba awu Uteijee atsu uvaumɛn, umɛn iki ikpomɛn imesa amɛn nukpɔ ngge itsú umbɔ asi ítsĩmkumbɔ umɛn nggu upfunga. \p \v 33 Nggee, umbi angwɛ̃mɛn nu anapumɛn, umbi aba akɔngmbi igha ubingha, umbi adzɛu adɔka. \v 34 Uwɔɔ aba agũ imerh, unga agha ubingha ri iya, ngge iwe ugɛ ikikɔngmbi isi íkũwãngge umbi uvau. \p Ru umum ĩba ĩbamum, umum iwuri imesuwamum abina akɔɔ. \c 12 \s1 Ízũwã Ipfu-Num \p \v 1 Ri itsi ízũwã iyi Ipfu-Num, umbi angwɛ̃mɛn nu anapumɛn, umum isi ĩbeemum umbi asheri ihwihwɛng. \v 2 Umbi ahwɛngmbi ri ivangyɛ umbi aka awe ru uzĩ, umbɔ arhɛm umbi atsĩmbi idɔsa agberhekɛ aka asi idɛ̃ɛ̃ arherhuke arherhe. \v 3 Nggee umum ibee umbi ahwɛng ugɛ unera ashia uwuruwi Ipfu-Num iki itsu unga agɔr agɛ, <> Ikɛi unera asi ídɛ̃ɛ̃ agɔra agɛ, <> awu Ipfu Isarsatangge itsu unga agɔr. \p \v 4 Ízũwã íwiwengge, bɔr Ipfu-Num unying iki isaki idzowe ngge. \v 5 Atsĩndĩ itser awuweke, bɔr Uteijee awu unying umɛn iki itɔ̃we. \v 6 Ítser iwiwengge bɔr Unum unying unga aka isaka adzowe ubɛn unera ijee iyiki itɔ̃ɔ̃. \p \v 7 Unum aka adzowuka ubɛn unera Ipfunga, ngge itsú umɛn iyike adɔka. \v 8 Uwɔɔ Ipfu-Num idzowe unga izũwã imesuwe itsoi, uwɔɔ Ipfu-Num idzowe unga izũwã imesuwe ihwihwɛng. \v 9 Uwɔɔ ikɛi Ipfu-Num idzowe unga izũwã imangmang, uwɔɔ Ipfu-Num idzowe unga izũwã iyiki ikerhuwe anera. \v 10 Uwɔɔ Ipfu-Num idzowe unga izũwã ijee ikorha abin idzeu, uwɔɔ ikɛi isɔm Arherhu-Num, uwɔɔ ihwɛng ikpũ ípfu iki iwiwengge, uwɔɔ arherha arherhe ri ikpũ idũ, uwɔɔ ihwɛng agben arherhe ha anera aki irherhe ru Ipfu-Num. \v 11 Kishoo akɛrɛ ha awu itser Ipfu-Num unying ikorha ake, unga agashuwe ru ubɛn unera ri ibibeeangge. \s1 Iyora unying iwe nggu agau arhɛrhɛ \p \v 12 Iyor unera iwu unying, bɔr iwe ru ugau arhɛrhɛ. Agau iyor ha agbopa awu iyora unying. Nggee iwe rimi nggu Ukiristo. \v 13 Umɛn kishoo akorhuwa umɛn ubɔtisima ri Ipfu-Num unying uzĩ ri iyora unying, abi Uyahuda use atsen abi Uyahuda, use agãrhã use abika afɔn, kishoo atsu umɛn ihwa ri Ipfu-Num unying. \p \v 14 Iyor isi iwengge ugapa unying, iwu ra agapa arhɛrhɛ. \v 15 Uba adak awuri igɔr ugɛ, <> akɛrɛ asi íkɛnke ukpɔ iwe ugau iyor. \v 16 Nu uto aba ugɔr ugɛ, <> akɛrɛ asi íkɛnke ukpɔ iwe agau iyor. \v 17 Uba iyor kishoo iwu usu, ngge ikũ use igũ? Uba iyor kishoo iwu uto, ngge ikũ use inui inuk? \v 18 Bɔr idzidzɛrhe Unum agbisha ubɛn ugapa ri iyor ru nyaka unga aka abee. \v 19 Uba iyor iwu ugapa unying, iyor iwerɛngge? \v 20 Ngge iki iwe agapa arhɛrhɛ, bɔr iyora unying. \p \v 21 Usu usi ígɔrkpɔ ubok ugɛ, <> Nu itsi isi ígɔrke adak ugɛ, <> \v 22 Rimi hã, agau iyor akirakɛ aka asi ikerke, ake awe ru undzumu ugarh. \v 23 Agau iyor akirakɛ umɛn iki ikaifɛrhkɔ ugɛ asi iweke ru ugarh atsĩke agau akɔɔ, umɛn iki isaki itomuwe imor ra ake. Nu agau akirakɛ aka asi izeke anera anyã, umɛn ingwɛ̃dzɛn ni ifɔme ake. \v 24 Agau iyormɛn akirakɛ aka amɛ̃ anera anyã, umɛn isi ikorhukumɛn ake ubin. Bɔr awu Unum unga agbishi iyor, atsu agaukɛ aka ashike ru ugarh ake uwu undzumunga. \v 25 Utsur igigau iwengge ri iyor, bɔr ubɛn ugau unyangu udɔkakpɔ icaica. \v 26 Ugau ukpɔɔ uba ugũ ighong, kishoo agau ha agũ ighong nggu ukpɔ, ugau ukpɔɔ uba ukpukpoi kishoo agɔm anggɔm nggu ukpɔ. \p \v 27 Umbi awu iyor Ukiristo, nu ubɛn unera ru umbi awu ugau iyornga. \v 28 Ra abika adɔsa Unum agbaashia atsũ abi itser Uyesu, uvaa abika asɔm Arherhu-Num, untaar abika umumesuwe, mɔcɛ abika atɔ̃ itser idzeu, ikɛi abika awe ru izũwã ikikerhuwe, nu abika ayike adɔka, nu abika arhi itser abika adɔsa, nu ikɛi abika arherha arherhe ikpũ idũ. \v 29 Awu anera kishoo awu abi itser Uyesu? Awu anera kishoo awu abika asɔm Arherhu-Num? Awu anera kishoo awu abika amesuwe? Awu anera kishoo atɔ̃ itser idzeu? \v 30 Awu anera kishoo awe ru izũwã ikikerhuwe? Awu anera kishoo arherhe idũ iyɔɔ? Use awu anera kishoo ahwɛng agbena? \v 31 Bɔr àka akponi iyɛi ízũwã iyiki igɔngnga. \p Icɛrɛ umum iwuri idɛyiwamum umbi utsĩndĩ uwuku uzea. \c 13 \s1 Ibibema \p \v 1 Uba umum irherhe idũ anera nu iyi ípfu itser-Num, bɔr ishimum ru ibibema, umum iwu ru nyaku urhurheng uwuku uwe ru irhak ukpekũ, use unggang uwuku uwe ru irhak. \v 2 Uba umum iwemum ri izũwã iyiki isɔm Arherhu-Num, ikɛi iyiki ihwɛng abinkɛ aka awɔk kishoo, ikɛi umum iwemum ri ihwihwɛng kishoo, use umum iwemum ri imangmang iyiki igɔpuwe ígũ, bɔr ishimum ri ibibema umum isi iwemum ubin. \v 3 Uba umum idzowe abinkɛ umum iki iwe ra ake kishoo ra atsũwã, ni idzowe itsimum ri itɔ̃ itser iyiki ighong ru umum ifĩrhã, bɔr umum ishimum ri ibibema, umum isi ighamum ubin. \p \v 4 Ibibema iwu idɔngamɛn, ibibema iwu inna. Ishingge ru unyɛ̃ɛ̃, ishingge ri ibemitsi, use ififĩrhã. \v 5 Ishingge ri ingba, isi ibemungge itsingge, isi ifɛ̃rhũngge igũ avɔm, isi ikpɔmngge uvau ra amɛn. \v 6 Ibibema isi igũngge ibɛn ibewe bɔr igũibɛn idzidzɛrhe. \v 7 Ubɛn ivang, ngge ivina, ubɛn ivang, ngge iwe ru imangmang, ubɛn ivang, ngge ififosa, ubɛn ivang, ngge ibima. \p \v 8 Ibibema isi ímaangge. Bɔr isɔm Arherhu-Num iwuri imaangge, idũ ikɛi iwuri igwirngge, idzursu ikɛi iwuri imaangge. \v 9 Umɛn ihwɛng agbɛgbɛra ni isɔm Arherhu-Num agbɛgbɛra, \v 10 bɔr ivangyɛ undzumu ihwihwɛng iki iba, agbɛra awuri igwir. \v 11 Ivangyɛ umum iki iwe uwɛkuci, umum irherhe ru nyaku uwɛkuci, ikaifɛrhkɔ ru nyaku uwɛkuci. Ivangyɛ umum iki iwe unera, umum inekukũ amɛn ingwɛ̃nci ra andzing. \v 12 Icɛrɛ umɛn inyã uzirhzĩ ru nyaki irhi, ru unum hã umɛn iwuri inyãmɛn nggu asumɛn. Icɛrɛ umum ihwɛng ugbɛra, umum iwuri ihwɛng undzumunga, ru nyaka umbɔ aka ahwɛng umum. \v 13 Icɛrɛ, imangmang, nu ifosa, nu ibibema iki itatake aweke, bɔr uwuku ugɔnga kishoo ra akɛrɛ awu ibibema. \c 14 \s1 Ízũwã isɔm Arherhu-Num nu irhɛm \p \v 1 Àka adɔsa atsĩndĩ ibibema na akponi ízũwã iyi Ipfu-Num, undzumunga izũwã isɔm Arherhu-Num. \v 2 Ubɛn unera uwuku ukũ irhɛm arherhe arherhe, asi irherhuka ra anera, arherhewe Unum. Idzidzɛrhe anera asi íhwɛngmbɔ ubinkpi unga aka arherhe, unga anu irherhe abin aka awɔk ri ijee Ipfu. \v 3 Bɔr uwuruwi aka asɔm Arherhu-Num ra anera, adzin umbɔ, afituwe umbɔ na adzowe umbɔ ikeramɛn. \v 4 Uner uwuku urherhe irhɛm idũ adzin itsinga, bɔr uner uwuku usɔm Arherhu-Num adzin abika adɔsa. \v 5 Umum ibee umbi kishoo arherhi irhɛm idũ iyɔɔ, bɔr ugba umbi asɔm Arherhu-Num anang. Uwuruwi aka asɔm Arherhu-Num ananga uwuku urherha arherhe ri idũ iyɔɔ. Bɔr uwɔɔ aba asɔma agbena, ngge itsú abika adɔsa ama adzin, ni itsu ngge iwu icaica nggu isɔm Arherhu-Num. \p \v 6 Umbi ungwɛ̃mɛn nu anapumɛn, umum ĩba iba ru umbi irherhuwa umbi irhɛm idũ iyikise, izea iwu use ru umbi? Akpurha awe azezerawɔ ru umbi umum ĩba idɛyiwa umbi ubinkpi Unum aka adeyiwa umum use ikũwã umbi ihwihwɛng use isɔm Arherhu-Num use irhɛmyɛ iki imesuwa umbi? \v 7 Uko irhak abin aka abar aka ashike ru urhɛ, ugɛɛ userhuwa use igbɔm írhak, ngge iba isi idzengge, unera akorha aguse na ahwɛng ubom hã? \v 8 Ikɛi, irhak utsom uba isi idzengge uku kpengkpeng, ungamɔ awuri igbisha abin iwa? \v 9 Iwu rimi hã nggu umbi. Umbi aba asi irherhe irhɛma idzengge ri idũyɛ umbɔ aka ihwɛng, unera awuri ikorha aguse na ahwɛng ubin umbi aka arherhe? Umbi awuri irherhuwe ugba. \v 10 Ikpũ irhɛm arherhe iwengge ru upfung, rimi hã ubɛn urhɛma uwekpɔ ra agbenke. \v 11 Umum iba isi ihwɛngmum agben urhɛm arherhe uwɔɔ aka arherhe, umum iwu utsen ru uner uku urherha ha, nu unga awu utsen ru umum. \v 12 Ngge iwe rimi nggu umbi. Umbi aka akponi ízũwã iyi Ipfu-Num, àka adzowe itsimbi ri izũwãyɛ iki idzin abika adɔsa. \p \v 13 Ubɛn unera aka arherha arherhe ri irhɛm idũ iyɔɔ afɛn-Num ayike unga adɛ̃ɛ̃ asɔm agben arherhanga aka arherhe. \v 14 Umum ĩba ifɛn-Num ri irhɛm idũ iyɔɔ, awu ipfumum ifɛn-Num, bɔr amɛnmum asi ihwɛngke. \v 15 Nggee umum ikorhu uguse? Umum ifɛn-Num ri ipfumum, bɔr umum ifɛn-Num ra amɛnmum ikɛi. Umum iwuri itsũ ubom ri ipfumum, bɔr umum iwuri itsũ ubom ra amɛnmum ikɛi. \v 16 Ungo uba utar uwɛɛ ru Unum ri ipfu, unerwi aka anu igosha ungo asi ígũa idũ hã, awuri ikorha aguse na agɔr agɛ, <> ri itarwɛɛ ha ungo uku utar, unga aba asi ihwɛnga ubinkpi ungo uku urherhe? \v 17 Ungo udɛ̃ɛ̃ itarwɛɛ ru Unum akarhãrhã, bɔr uner uwɔɔ asi íkpoa idzidzin ra ake. \p \v 18 Umum itarwɛɛ ru Unum ĩgɛ umum irherhi irhɛm idũ iyɔɔ inang umbi kishoo. \v 19 Bɔr ri ikikɔng abika adɔsa, aze umum irherhe irhɛma itɔ̃ɔ̃ anera aka ahwɛng agbena, nu umum iki irherhe irhɛm anaka agɔnga usɔka ri idũyɛ anera aka amɔrmbɔ agbena. \p \v 20 Umbi angwɛ̃mɛn nu anapumɛn, aka neke ikaifɛrhkɔ ugɛɛ awɛkaci. Àka awe abika asheru uvau ru nyaka írheng ubok, bɔr ri ifɛrhkɔmbi, aka awe akakũ. \v 21 Íkpem igɔr igɛ, \q1 <>\f + \fr 14.21 \fr*\ft Àka anyã ikɛi: \ft*\xt Uish 28.11,12\xt*.\f* \q1 Uteijee unga agɔr. \p \v 22 Irhɛm idũ iyɔɔ isi iwengge atsar ra abika adɔsa bɔr ra abika asheri ididɔsa. Bɔr isɔm Arherhu-Num iwu iyi abika adɔsa, isi iwengge iyi abika asheri ididɔsa. \v 23 Nggee uba abika adɔsa akɔng nu ubɛn unera arherhe arherhe nggu irhɛm idũ iyɔɔ, abɔɔ aka asi ihwɛngmbɔ use abika asheri ididɔsa atsĩwã, asi ígɔrmbɔ ugɛ umbi azhɔmu ukpong? \v 24 Bɔr uner uwɔɔ uwuku usheri ididɔsa, use uwɔɔ aka asi ihwɛnga atsĩwã nu anera kishoo adɛ̃ɛ̃ isɔm Arherhu-Num, unga awuri ibemunga ugɛ unga awu ra arhim ikɛi awuri itsumbɔ unga uvau ra ake kishoo. \v 25 Abinkɛ aka awoyi ra amɛnnga adzeka ra awiya. Nggee unga aka agba anu na adzowe igɔng ru Unum agɛ, <> \s1 Adzowe igɔng iki imɛ̃ \p \v 26 Umɛn igɔr iguse, umbi angwɛ̃mɛn nu anapumɛn? Ivangyɛ umbi aka ikɔng ananga unying, ubɛn unera awea ru ubom, use irhɛm arherhe, uwɔɔ irhi. Uwɔɔ arherhe ri irhɛm idũ iyɔɔ, uwɔɔ ikɛi isɔm agbena. Kishoo abina akɛrɛ akika adzin ididɔsa. \v 27 Uba inera abee irherhe irhɛm idũ iyɔɔ, awu ufang unera unying use ivaa use itaar arherhe unying anying. Awu ufang uwɔɔ ikɛi asɔm agbena. \v 28 Uner uwuku usɔm agbena aba ashia, uwuku urherhe ha anu ukutata ri ikikɔng abika adɔsa, na arherha arherhe nggu itsinga nu Unum. \p \v 29 Abika asɔm Arherhu-Num ivaa use itaar aba arherha arherhe, abɔɔ angwɛ̃dzɛn na amei ubinkpi umbɔ aka arherhe. \v 30 Unum aba asɔmuka uwɔɔ aka akhapa umɔ agbena, uwu inggbaashia anu ukutata. \v 31 Umbi kishoo adɛ̃ɛ̃ asɔmmbi Arherhu-Num unying anying, utsɛku ubɛn unera amesu ubin ubɛn unera akpo ififita. \v 32 Uner uwuku usɔm Arherhu-Num unga adɛ̃ɛ̃ akorhunga ake ri ivanga uku kpengkpeng. \v 33 Unum asi iwea Unum uwuku ukũ idzidzuna aba, bɔr unga awu uwuku ukũwã ididɔɔr. \p Ru ikikɔng abika adɔsa kishoo, \v 34 akatsɛrh anu ukutata ra ateu ikikɔng abika adɔsa. Ashimbɔ ri ijee iyiki irherha arherhe, awu ufang umbɔ adɔsa ru nyaki Íkpem Umusa iki agɔr. \v 35 Umbɔ aba abee ihwɛng ubin ukpɔɔ, umbɔ arhusa atsakmbɔ ri iya, ubinkutsu awu ubina atsa ukutsɛrh arherha arherhe ri ikikɔng abika adɔsa. \v 36 Use awu ra atsimbi Arherhu-Num aka atsai? Use awu umbi ukpekũ ake aka aba atsĩ? \p \v 37 Unera aba akaifɛrhkɔ ugɛ unga awu uner uwuku usɔm Arherhu-Num, use unga awe ru ízũwã iyɔɔ iyi Ipfu-Num, unga ahwɛng ugɛ abin hã umum iki itsɛng awu arherhe Uteijee aka atsu. \v 38 Unerwi aka akpɛ̃ɛ̃ irhi akɛrɛ ha, unga nibikanga awuri ikpɛ̃mbɔ unga. \p \v 39 Nggee, umbi angwɛ̃mɛn nu anapumɛn, àka akponi isɔm Arherhu-Num, na niba akɛnmbi anera irherha arherhe ri irhɛm idũ iyikise. \v 40 Bɔr àka akorhe ubɛn abina ru nyaka ngge iki imɛ̃ unying anying ri ivanga uku kpengkpeng. \c 15 \s1 Isisok Ukiristo ra akpe \p \v 1 Umbi angwɛ̃mɛn nu anapumɛn, umum ibee iyituwa umbi Isarhe Iyiki Izeyɛ umum iki idɛyiwa umbi, umbi aka ayɛi na adɛ̃ɛ̃ aker ra ake. \v 2 Awu ri Isarhe Iyiki Ize iyɛrɛ umbi aka akpo ififɔrh, umbi aba akpɔmmbi arherhakɛ umum iki isɔma umbi. Iba isi iwengge rimi, imangmangmbi iwu ibɛm. \p \v 3 Ubinkpi umum iki iyɛi umum ĩdzaa umbi ukpɔ uwe ru ugarh akarhãrhã, ĩgɛ Ukiristo akpe ra arhimmɛn ru nyaki itsɛng Arherhu-Num, \v 4 adzake unga, na asoyiwe unga ru unum untaar ru nyaki itsɛng Arherhu-Num, \v 5 na adzekanga ru Ubitru, nu ikɛi ru abi itser Uyesu usɔkdũmɛn. \v 6 Akɛrɛ aka amaa, unga adzeka ra abika adɔsa, abirabɛ aka anangmbɔ anaka atɔ̃ɔ̃ ivanga unying. Irhɛmbɔ ikɛi awu umɔ uba utsĩ icɛrɛ, bɔr abɔɔ aka akpembɔ. \v 7 Mɔcɛ unga adzeka ru Uyaku, umɔ ikɛi ru kishoo abi itser Uyesu. \v 8 Ri imimasha kishoo, unga adzeka ru umum, nu umum iki iwe ru nyaku unerwi umbɔ aka amar ri ivangyɛ iki isi imɛ̃ngge. \p \v 9 Awu umum iwu uku ucia ra abi itser Uyesu, isi imɛ̃ngge umbɔ ayisa umum uner itser Uyesu, ubinkutsu umum idzowukũ uver ra abika adɔsu Unum. \v 10 Bɔr imimutu Unum itsu umum iwe uner itser-Yesu, ikɛi imimutayɛ unga aka akorhuwa umum isi iwengge ibɛm. Ĩ'ĩ, umum itɔ̃ itser inangmum ubɛn abi itser Uyesu, rimi hã asi iwea umum, bɔr awu imimutu Unum iki iwe nggu umum. \v 11 Nggee, uko awu umum idzowe isarhe use umbɔ, isarhamɛn iwu ubina unying, nu ubin umbi aka adzowe imangmang. \s1 Isisok ra akpe \p \v 12 Bɔr umɛn ĩba idzowe isarhe isisok Ukiristo ra akpe, awu use utsu abɔɔ ru umbi anu igɔr ugɛ isok ra akpe ishingge? \v 13 Uba isok ra akpe ishingge, Ukiristo asi isok ra akpe nukpɔ. \v 14 Ukiristo aba asi isoka ra akpe, idzowe isarhamɛn iwu ibɛm nukpɔ, imangmangmbi ikɛi iwu ibɛm. \v 15 Inangngge rimi, Ukiristo aba asi isoka ra akpe, umɛn idzowe ideka igbɛrangwĩ ru Unum, ubinkutsu umɛn idzowukumɛn ideka ru Unum ugɛ unga asoyiwe Ukiristo ra akpe, unerwi unga aka asi isoyika, uba awu idzidzɛrhe, isok ra akpe ishingge. \v 16 Isok ra akpe iba ishingge, asi isoyikumbɔ Ukiristo nukpɔ. \v 17 Ikɛi aba asi isoyikumbɔ Ukiristo, imangmangmbi iwu ibɛm, utsɛku icɛrɛ ikɛi umbi awu ra arhimmbi. \v 18 Mɔcɛ abirabɛ aka akpe ru ubok iwɛrhɛ nggu Ukiristo, umbɔ aka atsĩmbɔ nukpɔ. \v 19 Uba ifosamɛn ru Ukiristo iwe ri ibibɛk iyɛrɛ ukpekũ, umɛn inangmɛn ubɛn unera iwe abin atorh. \p \v 20 Bɔr awu idzidzɛrhe asoyikumbɔ Ukiristo ra akpe. Unga awu ugbaashi uwuku usok ra akpe ra abirabɛ aka akpe. \v 21 Ugɛ akpe aka atsĩwã ru ubok unera unying, rimi hã isok ra akpe iba ru ubok unera unying. \v 22 Ugɛ ru ubok Uadamu anera kishoo aka akpeyi, rimi hã umbɔ aka isoyiwe umbɔ kishoo ru ubok Ukiristo. \v 23 Bɔr awuri isoyiwe ubɛn unera ri ivangnga. Ukiristo awuri igbaashia asok, mɔcɛ ivangyɛ unga aka iba awuri isoyiwe abika awe abinga. \v 24 Mɔcɛ isok upfung iki iba, ivangyɛ unga aka ibvui adzowe Iyɛrhe ru Utɛ Unum, ivangyɛ unga aka isituwe ubɛn iyɛrhe nu ijee, nu abi ijee. \v 25 Awu ufang Ukiristo awu uyɛrhe utsɛku unga aka itsu anggamtsaknga kishoo ra andaidaknga. \v 26 Unggamtsak uwu imaataka umbɔ aka itsĩme awu akpe. \v 27 Itsɛng Arherhu-Num igɔr igɛ, <>\f + \fr 15.27 \fr*\ft Àka anyã ikɛi: \ft*\xt Amb 8.6\xt*.\f* Anangkɛ ngge iki igɔr ugɛ, <> akɛrɛ awu ra awiya nukpɔ ugɛ asi itomumbɔ Unum nibikanga, aka atsuke abina ru ubok Ukiristo. \v 28 Ivangyɛ unga aka imaa ikorha akɛrɛ ha, mɔcɛ Ungwɛ̃ hã aka isei ru ubok Unum aka atsuke abina kishoo ru uboknga, nggee Unum unga awu abina kishoo. \p \v 29 Isok ra akpe iba ishingge, abɔrɔ umbɔ aka asorhuwe umbɔ ubɔtisima ri itsi abika akpe, awuri ikorha aguse? Uba abika akpe asi ísokmbɔ ra akpe, awu use utsu anera asorhu ubɔtisima? \v 30 Ru umɛn, awu use utsu umɛn itsu atsimɛn ru ubin iwei ubɛn ivang? \v 31 Umum inyã akpe ubɛn unuma, idzidzɛrhe umbi angwɛ̃mɛn nu anapumɛn ru nyaka ngge iki iwe idzidzɛrhe ugɛ umum ifĩrhã umbi ru Ukiristo Uyesu Uteijeemɛn. \v 32 Umum iba ivoivoi nggu abi Uafisa aka awe ru nyaka íjuɛ arhum iyiki ibewe, ni iwu ifosa iyi anera ukpekũ, umum iwuri ikpo use? Abika akpe aba asi ísokmbɔ, \q1 <>\f + \fr 15.32 \fr*\ft Àka anyã ikɛi: \ft*\xt Uish 22.13\xt*.\f* \m \v 33 Àka niba neke umbɔ arhɛmmbɔ umbi. Isei nggu abika abewe abi amɛn aka atãrhã aka isaka adzunuwe abika arhika. \v 34 Àka abvui aba ra amɛnmbi, na aneke itsĩ ra arhim, abɔɔ ru umbi amɔrmbɔ Unum. Umum irherhe rimi ru umbi agũ atsa. \s1 Isisok iyor \p \v 35 Bɔr uner uwɔɔ awuri irhusa agɛ, <> \v 36 A ugugge! Ikpũ abin ungo uku udoi, ngge iwuri ikpe ni idɔrhi imɛr. \v 37 Ivangyɛ umbi aka adoi, umbi asi idoimbi iyoryɛ ngge iki iwe, bɔr awu ikpũ ukpekũ. Ru nyaki ishaa uarhkama use ishaa abin akɔɔ. \v 38 Bɔr Unum aka isaka adzowe ngge iyoryɛ unga aka abee, nu ubɛn ikpũ ishaa unga aki isaka adzowe iyorngge. \v 39 Iyor isi iwengge ubina unying kishoo. Anera awembɔ ri ikpũ ayormbɔ, ijuɛ iya nu ikpũngge, anunu nu ikpũke, abɛrh ikɛi ni ikpũke. \v 40 Ayor aki afã aweke, ikɛi ayor aki abĩ aweke, bɔr irhirhang ayor aki afã awuweke nggu irhirhang ayor aki abĩ. \v 41 Ishaa unum iwe ru ikpũ irhirhangngge, ufɛ̃ uwe ri ikpũ irhirhangmgbɔ, idzɛɛr iwe ru ikpũ irhirhangngge, ikɛi ubɛn idzɛɛr irhirhangngge iwiwengge nggu iyɔɔ. \p \v 42 Iwe rimi hã nggu isok ra akpe. Iyoryɛ umbɔ aka adoi iki isaki ivɔ̃ɔ̃ngge, iyor ha umbɔ iki isoyiwe ngge isi isaki ivɔ̃ɔ̃ngge. \v 43 Aka isaka adoi ngge ri ida ikpikpoi, aka isaka asoyiwe ngge ri ikpikpoi. Aka isaka adoi ngge ri isheri ijee, aka isaka asoyiwe ngge ri ijee. \v 44 Aka isaka adoi ngge ru nyaki iyoryɛ iki ikpe. Aka isaka asoyiwe ngge ru nyaki iyoryɛ iki isi íkpengge ugbagbaa. \p Iyoryɛ iki ikpe iba iwengge, mɔcɛ iyoryɛ iki isi íkpengge ugbagbaa iwengge. \v 45 Itsɛng Arherhu-Num igɔr igɛ, <>\f + \fr 15.45 \fr*\ft Àka anyã ikɛi: \ft*\xt Ing 2.7\xt*.\f* Ukiristo unga awu Uadamu uwu imaataka, awe ru iyoryɛ iki isi íkpengge na adzowe urhɛ. \v 46 Iyor ha iki isi íkpengge asi iwea ngge igbaashia iba, bɔr iyoryɛ iki ikpengge igbaashia iba, mɔcɛ iyoryɛ iki isi íkpengge idɔrhi iba. \v 47 Uner uwu inggbaashia awu uzurhu abĩ. Uner uwu uvaa adzeka afã. \v 48 Abi upfung awe ru nyaku uwu ha umbɔ aka amuna nggu uzurhu. Abi afã awe ru nyaku uwuruwi aka adzeka afã. \v 49 Ru nyaka umɛn iki iwe usaka uwu uner upfung hã, rimi hã ikɛi umɛn iwuri iwe usaka uwu uner afã hã. \p \v 50 Umum idɛyiwa umbi, umbi angwɛ̃mɛn nu anapumɛn, inggɛ iyor nu adzirh asi ídɛ̃ɛ̃ akpoke ukam Iyɛrhe Unum, use uwuku uvɔ̃ agha ukam uwuruwi aka asi ívɔ̃ɔ̃. \p \v 51 Àka akpeto, umum idɛyiwa umbi iwiwɔk ubin ukpɔɔ! Umɛn kishoo isi íkpemɛn, bɔr umɛn kishoo awuri ifaruwe ayormɛn, \v 52 kanying, ugɛɛ ri ipisa asu, ri igũ irhak utsom ukpuku umumasha. Awuri ibar utsom asoyiwe abika akpe na ayorkɛ aka asi íkpeke, ikɛi awuri ifaruwe ayormɛn. \v 53 Awu ufang, iyor iyiki ivɔ̃ atsim itsingge iyor iyiki ishe ivivɔ̃ɔ̃ hã, nu ikpikpe ikɛi itsim uwuku ushe ikpikpe ha. \v 54 Ivangyɛ iyor iyiki ivɔ̃ iki itsim itsingge iyor iyiki ishe ivivɔ̃ɔ̃ hã, iyor iyiki ikpe ikɛi atsim iyor iyiki ishe ikpikpe ha, mɔcɛ arherhe ha umbɔ aka atsɛng ra Arherhu-Num awuri itsuafɛrke agɛ, \q1 <>\f + \fr 15.54 \fr*\ft Àka anyã ikɛi: \ft*\xt Uish 25.8\xt*.\f* \q1 \v 55 <>\f + \fr 15.55 \fr*\ft Àka anyã ikɛi: \ft*\xt Uho 13.14\xt*.\f* \m \v 56 Arhim ake awu ungguma akpe, ijee arhim awu Íkpem. \v 57 Bɔr umɛn itarwɛɛ ru Unum! Unga iki idzaa umɛn ininang ru ubok Uteijeemɛn Uyesu Ukiristo. \p \v 58 Nggee, umbi aze angwɛ̃mɛn nu anapumɛn aka adɛ̃ɛ̃ aker. Niba neke ubin ugɔpukpɔ umbi. Ubɛn ivang aka adzowe atsimbi kishoo ri itser Uteijee, ubinkutsu umbi ahwɛngmbi ayetnummbi ru Uteijee asi íweke ibɛm. \c 16 \s1 Izũwã iyiki iyike abika adɔsa \p \v 1 Ra arherhe izũwã iyiki iyike abika adɔsa, àka akorhe ru nyaka umum iki itsuke abika adɔsa ru Ugarhatiya aki ikorhe. \v 2 Ubɛn unum ukpu inggbaashia ri inuma utɔɔva, ubɛn unera ru umbi atsũ uhwɛk ri ikpikpo ikernga angwɛ̃ adzɛu, ngge itsú ivangyɛ umum iki iba, ikɔng uhwɛk ishingge. \v 3 Mɔcɛ, ivangyɛ umum iki iba, umum idene abirabɛ umbi aka abema nggu ubvur uwuku udɛyiwe ugɛ umbɔ akũ izũwãmbi azĩ Urusharhima. \v 4 Iba izengge umum izĩ, umbɔ azĩ adena umum. \s1 Igbisha abin uzɛ̃rhã \p \v 5 Umum iwuri itɔng izĩ Umakidoniya, umum ĩba izĩmum, umum iwuri ĩbamum ru umbi. \v 6 Iba imɛ̃ngge umum iwuri isei idãrhã nggu umbi, utsɛki idoi iki imaa, ngge itsú umbi ayika umum ru uzɛ̃rhãmum. \v 7 Umum isi ĩbeemum itɔng ru udĩ ni inyã umbi, umum itsu amɛnmum ibee iba imaa inuma nggu umbi, Uteijee aba abemuwanga. \v 8 Bɔr umum iwuri isei ru Uafisa utsɛku unum Upentiko, \v 9 ubinkutsu aka atsuruwambɔ nggaa angwĩ ubã itser atɛtɛi nggimi, nu abika akɛn umum awu arhɛrhɛ. \p \v 10 Utimoti aba abanga ru umbi, àka atsu unga niba igũa iwei ivangyɛ unga aka awu nggu umbi, ubinkutsu unga ani itɔ̃ itser Uteijee ru nyaka umum. \v 11 Unera niba akwɛɛrka unga. Àka adene unga uku utɔɔ unga ama aba ru umum, umum ifosi inyã unga nggu angwɛ̃mɛn nu anapumɛn. \p \v 12 Ra arherhu ungwɛ̃mɛn Uaforho, umum ishɔ̃rhã unga akarhãrhã ĩgɛ unga aba ru umbi nggu abɔɔ abika adɔsa. Unga asi ibeenga ibiba icɛrɛ. Awuri ibanga ri ivangyɛ unga aka ikpo ugarha. \s1 Arherhe imimasha \p \v 13 Àka asei adzɛu, àka adɛ̃ɛ̃ aker ri imangmangmbi, àka aneke igba iwei, aka aker. \v 14 Àka akorhe ubɛn ubin ri ibibema. \p \v 15 Umbi ahwɛngmbi aner iya Uistifanu umbɔ agbaashia akɔrh ra abĩ Uakaya, ikɛi umbɔ adzowe atsimbɔ ri itɔ̃we itser ra abika adɔsa. Umum ishɔ̃rhã umbi angwɛ̃mɛn nu anapumɛn, \v 16 àka adɔsu ikpũ anera abɛrɛ, nu abirabɛ umɛn iki itɛ̃wã nggu umbɔ. \p \v 17 Umum inggɔmanggɔm ivang Uistifanu, nu Ufartunata, nu Uaikaku aka aba atsĩ, ubinkutsu umbɔ adzaambɔ umum iyiyikeyɛ umbi aka asi idɛ̃ɛ̃ ayikambi umum. \v 18 Umbɔ adɔrhuwa amɛnmum nu akimbi. Ikpũ aner abɛrɛ azea umbɔ adzowe umbɔ imor. \p \v 19 Ikikɔng abika adɔsa ra abĩ Uasiya aghwe umbi. Uakirha nu Ubiriskirha aghwe umbi akarhãrhã ri itsok Uteijee, nu abika adɔsa aki ikɔng ri iyambɔ. \v 20 Kishoo angwɛ̃mɛn nu anapumɛn nggimi aghwe umbi. Àka aghwe adɔka nggu ighwe ibibema. \p \v 21 Umum, Uburhu, itsɛng ighwe iyɛrɛ nggu ubokmum. \p \v 22 Ubɛn unerwi aka asi ibemunga Uteijee, uneke ikponum iwe ru unga. Uteijeemɛn uba! \p \v 23 Imimuta Uteijee Uyesu ima iwe nggu umbi. \v 24 Umum ĩbema umbi kishoo ru Ukiristo Uyesu. Iwerimi.