\id 1CO Label \h 1 Korin \toc3 1Kor \toc2 1 Korin \toc1 A Ningnigo na Pas ane Pol tetek a tarai Korin \mt1 A Ningnigo na Pas \mt2 ane Pol tetek a tarai \mt1 Korin \is1 A warwara talapor nigo \ip Ning e Pol i kes tumo e Epeses, i tumus a pas ne tetek a tarai a lotu tumo e Korin. \ip E Korin i a tnan hanua ning i kes tumo latasi, ana papar Akaia. A hanua anuna tarai Grik, ika a galis a tarai Juda otleng la kes tingia. \ip E Pol i han utumo e Korin ana nuna munaur a tinan, pa i warawai ana Wakak a Warwara tetek la. I kes ning a rau pa diono na kalang tumo, pa i asaer la (oroi Ap 18:1-17). Lamur, e Apolos i han tetek la (oroi Ap 18:27). \ip E Pol i tumus a pas ne anasa i longor a warwara ana nunla na toltol ning i akes sarara la (oroi 1Kor 1:10). I tumtumus otleng sur ir keles anunla a pas ning la ka tumus tari teteki (oroi 1Kor 7:1 pa 8:1). \iot A tinan ana Ningnigo na buk Korin: \io1 A kamkama buk ne (1:1-9) \io1 A taptapagal anuna tarai a lotu (1:10-4:21) \io1 Na toltol laulau ning dingla na tarai a tortorot la toli (5:1-6:20) \io1 A asasaer ana keskes na taulai (7:1-40) \io1 Gong dala lotu tetek na asasongo na god pa tetek na laulau a ingun otleng (8:1-11:1) \io1 Na warkurai a lotu, pa na artabar anuna Talngan Tabu (11:2-14:40) \io1 A kamkamtur ulak ane Iesu, pa a tarai a tortorot otleng (15:1-58) \io1 A artabar tetek a tarai a tortorot sa e Judia (16:1-4) \io1 A ararop a warwara ane Pol tetek a tarai Korin (16:5-24) \ie \c 1 \p \v 1 Iau e Pol, ning e God i kabah pas iau, arlar ot ana nuknukna sur ar aposel anuna Karisito Iesu. Miau ma e Sostenes a tasindala, mia tumtumus \v 2 tetek mulo a tarai a lotu ane God to e Korin. Mulo ning e Karisito Iesu i atotoh pas mulo, pa i kabah pas mulo sur mulo a tarai ane God. Mulo a tarai ane God taum ana tarai rop ting na hanua rop ning la sira lotu ana risana anundala a Leklek e Iesu Karisito, esaning a Leklek anunla pa anundala otleng. \p \v 3 A marmaris pa a bal molmol ta e God a Tamandala pa a Leklek e Iesu Karisito, ir kes tetek mulo. \s1 E Pol i atong wakak tetek e God ana tarai Korin \p \v 4 A sira atong wakak bolbolos tetek e God o mulo, anasa ana nuna marmaris ning i saran tari tetek mulo o e Karisito Iesu. \v 5 Anasa ana numulo na keskes taum o e Karisito, e God i angisngis mulo ana ututnala rop. I angis mulo ana numulo na warwara rop pa ana numulo na tastasim rop. \v 6 I toli larning, anasa anumila a warwara talapor o e Karisito tetek mulo, ka hanot talapor ting na numulo na lalaun. \v 7 I maining bel mulor kapan sur ta artabar anuna Talngan Tabu tetek mulo, pa mulo harnanai ana gasgas sur anundala a Leklek e Iesu Karisito ning ir hanot talapor. \v 8 I ot ir arakrakai mulo tuk ana ararop a pukakiar, sur bel dir arup sot pas mulo on ta rongo ana pukakiar ning anundala a Leklek e Iesu Karisito ir ulak. \v 9 Pa a utna ne ning e God i atongi ir toli ot. Pa i kabah pas mulo sur mulor lasan taum o e Natnalik e Iesu Karisito anundala a Leklek. \s1 A tarai a lotu la taptapagal \p \v 10 Na tastasik, a nunung mulo ana risan anundala a Leklek e Iesu Karisito, sur mulo rop mulor tur taum, pa gong mulo tapagal sarara. Pa ir takai ka a nuknukimulo pa balamulo. \v 11 Na tastasik, dingla na tarai ning la kes ting na rumai ane Kloe, la atai iau mang mulo sira arlak artalai. \v 12 Ar pak a kamkam a warwara ne mang: Dingla na tarai o mulo la atongi mang, “A mur e Pol,” dingla la atongi mang, “A mur e Apolos,” dingla la atongi mang, “A mur e Pita,” pa dingla otleng la atongi mang, “A mur e Karisito.” \p \v 13 Mangasa, e Karisito ka tapagal? Mangasa, di sai ahat e Pol saot na rakai kutus sur mulo? Mangasa, di baptais mulo ana risana e Pol? \v 14 A atong wakak tetek e God anasa bel a baptais tar tik o mulo. E Krispus ka, pa e Gaius ning a baptais diau. \v 15 I maining, bel tik o mulo ir tolsot pasi sur ir atongi mang, di baptaisi ana risak. \v 16 I momol, a baptais la otleng ning la kes te na rumai ane Stepanas, pa bel a tasmani ning ka baptais tar tik otleng o bel. \v 17 Anasa e Karisito bel i sune iau sur ar baptais. I sune iau sur ar warawai ana Wakak a Warwara. Pa bel ar warawai ana warwara na tastasim anuna tarai, sakana ir kepsen a rakrakai kusun a rakai kutus ane Karisito pa ir utna oros ka. \s1 E Karisito i a rakrakai ane God pa tastasim ane God \p \v 18 Anasa a warwara ana rakai kutus, a longlong a warwara ka tetek la ning la han sur a hirua. Ika, tetek dala ning e God i alaun dala, a warwara ana rakai kutus, i a rakrakai ane God. \v 19 Anasa e God ka atong tari ting na Buk Tabu larne, \q1 “Ar kamar sen a tastasim anuna tena tastasmanla, \q2 pa ar apungan sen a wakak na nuknuk anun la ning la mananos.” \rq Ais 29:14\rq* \p \v 20 Asa dalar atongi ana ta tena tastasim? Asa dalar atongi ana ta tena tastasim ana Warkurai ane Moses? Asa dalar atongi ana ta tena tastasim ning ir keles rop pas na kabah? E God i asangani mang, a tastasim mite na rakrakan hanua a longlong a tastasim ka. \v 21 Anasa, ana tastasim ane God, i toli sur a tarai te na rakrakan hanua bel lar tol soti sur lar tasman e God ting na tastasim anunlai ot. A warwara ning mila warawai onoi, a tarai la nuki mang a longlong a warwara, ika, ana warwara ning, e God i gas sur ir alaun la ning la tortorot. \p \v 22 A tarai Juda la mang sur lar oroi al akinalang, pa a tarai Grik la tai sur ta tastasim. \v 23 Ika mila, mila warawai ka o e Karisito, esaning di sai ahati saot na rakai kutus. A warawai ne, a tarai Juda la ngeti, pa tetek la, i arlar ana hat ning la punga tar onoi, pa i arlar ka ana longlong a warwara tetek a tarai ning bel a tarai Juda. \v 24 Ika, e Karisito a rakrakai ane God, pa a tastasim ane God, tetek a tarai ning e God i kabah pas la. A tarai ning, tagun a tarai Juda pa miting na tarai Grik. \v 25 A tastasim ane God ning a tarai la nuki mang a longlong a tastasim ka, i itna kol tana a tastasim anuna tarai. A rakrakai ane God ning a tarai la nuki mang bel i rakrakai, i rakrakai kol tana a rakrakai ana tarai. \p \v 26 Na tastasik, mulor nuk pasi mang mulo esi na ngas a tarai ning nating e God i kabah pas mulo. Belsur a galis omulo na tena tastasim namatana a tarai. Belsur a galis omulo, mulo tong akes a rakrakai sur mulor nigon a tarai. Pa bel otleng a galis omulo miting na mangis a tarai ning la leklek namatana a tarai. \v 27 Ika e God i aslang pas a tarai ning la longlong namatana tarai, sur ir ame na tena tastasim. Pa e God i aslang pasi otleng a tarai ning bel la rakrakai namatana tarai, sur ir ame la ning la rakrakai. \v 28 E God i aslang pas a tarai, ning a tarai mite na rakrakan hanua la anatarna pas la, pa la nget la, pa la nuki mang la utna oros ka, sur asaning i itna tetek a tarai mite na rakrakan hanua ir utna oros kama. \v 29 I toli larning sur gong tik i iaunani namatana e God. \p \v 30 E God ot ka tol tar a ngas sur mulor laun taum o e Karisito Iesu, pa i saran tari sur i a kamkama anundala na tastasim ta e God. O e Karisito, e God i atong dala mang dala tostos namatana, pa dala totoh namatana. Pa ana titol ane Karisito, e God i lou alangolango pas dala kusun anundala na toltol laulau. \v 31 I maining dalar toli larning di ka tumus tari ting na Buk Tabu mang, “Esining i mang sur ir iaunani, ir iaunan asaning a Leklek ka tol tari.” \rq Jer 9:24\rq* \c 2 \p \v 1 Na tastasik, ning a hanot tetek mulo pa a warawai ana warwara talapor o e God, bel a warwara ana ngas a warwara ning a kep aitna pas iau onoi, pa bel a warwara ana ngas a warwara ning na tena tastasim la sira warwara onoi. \v 2 A warawai larning anasa, ning a kes taum o mulo, bel a mang sur ar nuknuk on ta utna masik. A nuknukik i kes ka o e Iesu Karisito pa nuna minat saot na rakai kutus. \v 3 Ning a hanot tetek mulo, bel ta rakrakaik, a matmataut pa a koloron kol. \v 4 Ning a warwara pa warawai, bel a warwara ana warwara na tastasim anuna tarai, pa bel a warwara ana ngas a warwara ning ir dat a nuknukin a tarai. A rakrakai ana Talngan Tabu i amomol anuka warwara, \v 5 sur anumulo a tortorot o e Karisito bel ir kamna pas ana tastasim anuna tarai, ika ana rakrakai ot ane God. \s1 A Inguna e God i saran a tastasim tetek dala \p \v 6 Ika, mila warwara na tastasim ot arpotor napir a tarai ning la tur rakrakai ana tortorot. A tastasim ne, belsur mite na rakrakan hanua, pa belsur tana ningnigola mite lapiu, ning anunla a warkurai ir rarop ka. \v 7 A tastasim ne mila warwara onoi, a tastasim ane God, ning nating i mumun tar pa onone ka hanot talapor. Ting na nuna tastasim, i sang tar a ngas sur ir saran a matatar tetek dala. Nating ot, ning belot i akes a rakrakan hanua, ka sang tari. \v 8 Bel ta ningnigo mite na rakrakan hanua i tasman a tastasim ne. Pa ngandek la ka tasman tari, bel lar sai ahat a Leklek, ning i bukus ana matatar, saot na rakai kutus. \v 9 Ika, i arlar ana warwara ning di ka tumus tari ting na Buk Tabu larne, \q1 “Bel tik i oroi i, \q2 pa bel tik i longori, \q2 pa bel i hanot miting na nuknukin tik, \q1 asaning e God ka sang tari sur la ning la mang kol suri.” \rq Ais 64:4\rq* \p \v 10 Ika a Inguna e God i apuasa i tetek mila. Anasa a Talngan Tabu i tasman a ututnala rop. Momol, i tasmani ot na nuknuk a pidik ane God. \v 11 Esining i tasman a nuknukin tik? A ingun a barsan sot ka kaning onoi, i tasmani. Larotleng ning, bel tik i tasman a nuknuk e God. A Inguna e God sot ka i tasmani. \v 12 Pa mila, bel mila kibas a ingun mite na rakrakan hanua. E God i tabar mila ana Talngan Tabu, sur milar tasman lalan na artabarla rop ning i tabar oros tar mila ka onoi. \v 13 Ning mila warwara ana artabarla ne, bel mila warwara ana warwara na tastasim anuna tarai. Mila warwara ana warwara ning a Talngan Tabu ot i asaer mila onoi. Mila pak a asaer na ingun tetek a tarai ning a Talngan Tabu kaning onla. \p \v 14 Ika, esining a Talngan Tabu bel kaning ono, bel ir kibas na asaerla, ning i hanot miting a Inguna e God. Anasa na asaerla ning, a longlong a ututnala ka teteki. Pa bel ir tasman lalan na asaerla, anasa a Talngan Tabu bel kaning ono sur ir atalapori. \v 15 Esining a Talngan Tabu kane onoi, ir tasman lalan na ututnala rop ning i wakak o bel i wakak. Ika, bel tik ir tolsot pasi sur ir warkurai i. \v 16 Arlar ana Buk Tabu i atongi mang, \q1 “Esining i tasman a nuknuk ana Leklek, \q2 sur ir asaer pasi?” \rq Ais 40:13\rq* \m Ika dala, a nuknukna e Karisito kane ondala. \c 3 \s1 Titol taum ana titol ane God \p \v 1 Na tastasik, nating bel a warwara lar pas tetek mulo arlar ana tarai ning a Talngan Tabu kaning onla. A warwara tetek mulo arlar larning tetek a tarai mite na rakrakan hanua, ning mulo na kakakla ot te na keskes taum o e Karisito. \v 2 A tabar mulo ka ana polo na sus, bel ana rakrakai a utna na hangan, anasa belot mulo sang sur mulor ien a rakrakai a utna na hangan. Momol, tuk onone, belot mulo sang suri. \v 3 Mulo mur ot na toltol mite na rakrakan hanua. I talapor mang mulo laun ot arlar ana tarai mite na rakrakan hanua, anasa mulo sira nuknuk laulau pa mulo sira warwara na balakut artalai. Mulo laun arlar onla ning bel la tortorot. \v 4 Ning tik i atongi mang, “A mur e Pol,” pa tik otleng i atongi mang, “A mur e Apolos,” mulo warwara arlar ka ana tarai mite na rakrakan hanua. \p \v 5 Esining e Apolos? Pa esi otleng e Pol? Miau naur a tena titol oros ka ane God, pa mulo tortorot o e Karisito anasa ana numiau a titol. Miau taktakai mia tol a titol ning a Leklek i saran tari tetek miau. \v 6 Iau a oman a wana, e Apolos i gosgosi ana malum, ika e God ot i agomo pasi. \v 7 I maining esaning i omomai pa esi otleng ning i lamlamiri ana malum bel dia itna. E God ka i leklek, esaning i agomoi. \v 8 Esaning i omoman pa esaning i gosgosi, a nuknukindiau i takai ka. Pa diar kibas anundiau a arlou arlar ot ana nundiau taktakai titol. \v 9 Anasa miau naur a tena titol taum ane God. Pa mulo, mulo arlar ana barim ane God, pa arlar otleng ana nuna rumai. \p \v 10 Ana marmaris ane God ning ka saran tari tak, a titol arlar ana tena tol rumai ning i tastasim. Ia ka atur tar a kama rumai, pa dingla na tarai maleng la titol saot onoi. La rop taktakai ning la titol saot onoi, lar tumarang la anasi na ngas a titol ning la sira toli. \v 11 Anasa e God ka akes tar e Iesu Karisito, i a kama rumai, pa bel dir tol sot ulak pas ta kamna masik. \v 12 Ning tik ir titol saot ana kama rumai ne ana gol, o a silwa, o a hatatla ning a matana i abit, o a rakai, o a kunai, o na wai a wit, \v 13 dir apuasa anuna ngas a titol ana pukakiar a warkurai. Anasa dir apuasa i ana iah, pa a iah ir toh a ngas a titol anuna tarai taktakai. \v 14 Ning a titol anun tik ir tol sot pas a iah, ir kibas pas ot anuna arlou. \v 15 Ika ning a iah ir tun rop sen anuna titol, anuna titol ir utna oros kama. E God ir alaun pas a tena titol ning, ika ir arlar kama ana barsan ning di alaun pasi kusun a iah. \p \v 16 Mangasa, bel mulo tasmani mang mulo a rumai ane God, pa a Inguna e God kaning o mulo? \v 17 Ning tik ir alaulau a rumai ane God, e God ir alaulau a barsan ning. Anasa a rumai ane God i totoh, pa mulo ot a rumai ning. \p \v 18 Gong mulo asongo ulak mulo. Ning ta halimulo i nuki mang i tastasim ana ngas a tastasim mite na rakrakan hanua, i wakak sur ir longlong namatana tarai, sur ir tastasim momol. \v 19 Anasa a tastasim mite na rakrakan hanua, a longlong a utna ka namatana e God. Larning di ka tumus tari ting na Buk Tabu mang, \q1 “I sira kun sot pas na tena tastasim ana nunla na tastasim ot.” \rq Jop 5:13\rq* \m \v 20 Pa di ka tumus tari otleng ting na Buk Tabu mang, \q1 “A Leklek i tasmani mang a nuknuk a tena tastasimla, bel i to pas ta utna.” \m \v 21 I maining gong tik i iaunan pas ta barsan. Anasa na ututnala rop anumuloi ot: \v 22 E Pol, e Apolos, e Pita, a rakrakan hanua, a lalaun, a minat, na ututna tagun onone, pa na ututna ning ir hanot lamur, la rop ning, anumulo rop ka. \v 23 Pa mulo ane Karisito, pa e Karisito ane God. \c 4 \s1 Na aposel ane Karisito \p \v 1 I wakak sur mulor nuknuk o mila lar mila na tena titol oros ane Karisito, ning e God i saran tar anuna warwarala tetek mila sur milar apuasa i tetek a taraila. A warwarala ne, nating i mumun tar. \v 2 La ning di ka saran tar al titol tanla, i wakak sur lar tol sot pasi. \v 3 Bel a nuk kol pasi ning mulor warkurai iau, o ar tur namatana warkurai sur a tarai lar warkurai iau. Momol, iau otleng bel a warkurai iau. \v 4 Bel a nuk pas ta utna ning a rongo onoi, ika a nuknukik ne bel ir alangolango sen iau. A Leklek ot ir warkurai iau. \v 5 I maining gong mulo warkurai tik lanigo tana pukakiar a warkurai. Mulor harnanai tuk ning a Leklek ir hanot. Pa i ot, ir atalapor na ututna ning i mumun ting na mormorom, pa ir apuasa a nuknuk a taraila. Pa ana pukakiar ning, e God ir atong aitna pas a taraila, arlar ot ana nunla na titol taktakai. \p \v 6 Na tastasik, ia ka atong tar na warwara ne o miau ma e Apolos sur ir nangan mulo pa ir asaer mulo, sur mulor talapor ana kama warwara ne: “Mulor mur ka a warwara ning di ka tumus tari ting na Buk Tabu, pa gong mulo suah tar ta puka warwara otleng.” Ning mulor muri larning, bel ta halimulo ir aitna pas tik, pa ir anatarna pas tik otleng. \v 7 Esining i atongi mang u wakak tan ta halinla? Asa anumi ning e God bel i saran tari tam? Ning e God ka saran tar na ututna tam, sur asa ning u iaunan pas u onoi? \p \v 8 Ngandek mulo ka tong akes a ututnala rop ning mulo mang? Ngandek mulo ka tena gongonla? Mulo nuki mang mulo kes arlar ana king, pa mila bel. A mang sur mulor kes na king momol, sur mila otleng milar kes na king taum o mulo. Ika bel. \v 9 Anasa a nuki mang e God i suah tar mila na aposel, sur milar barsan oros ka. Mila arlar ana tarai ning di ka warkurai tar la sur lar mat namatana tarai. A tarai pa a angelola otleng la oroi mila. \p \v 10 A tarai la nuki mang mila na longlong anasa mila sira mur e Karisito. Ika mulo, mulo nuki mang mulo na tena tastasim ana numulo na lalaun o e Karisito. Mila, bel mila rakrakai, ika mulo, mulo nuki mang mulo rakrakai. Mulo, di aitna pas mulo, ika mila, di oroi purpurum mila. \v 11 Tuk onone mila sira murak, pa mila sira mos, mila sira pipis na taktaksilir a kaen, di sira um laulau mila, pa bel ta rumai anumila. \v 12 Mila titol rakrakai ana kumila ot. Ning la atong laulau mila, mila atong angis la. Ning la akadik mila, bel mila keles la. \v 13 Ning la anan laulau mila, mila keles la ka ana warwarala na marmaris. Tuk onone mila arlar ana beren mite na rakrakan hanua, arlar ana utna ning i marase pa di minggen seni. \s1 E Pol i nunung a tarai Korin sur lar mur anuna toltol \p \v 14 Bel a tumus na warwara ne sur ar ame mulo onoi. A tumusi sur ar atumarang mulo, larning mulo na natnatuk ning a mang kol sur mulo. \v 15 Ngandek ning anumulo ta bonot arip a tena tai alar, ning la tai alar anumulo na lalaun o e Karisito, ika bel al galis a tamtamamulo. O e Karisito Iesu, iau a tamamulo, anasa a saran a Wakak a Warwara tetek mulo. \v 16 I maining a arakrakai pas mulo sur mulor mur anuka toltol. \v 17 Ine i a kamna ning a sune sen e Timoti tetek mulo. I a natuklik ning a mang kol suri, pa i sira momol ana titol anuna Leklek. Ir anuknuk tar mulo ulak ana nuk na toltol, ning i kamna pas ana nuk a keskes taum o e Karisito Iesu. Anuk na toltol i arlar ana nuk a asaer tetek a tarai a lotu ana hananuala rop. \p \v 18 Dingla na tarai o mulo la dat abarah a pukulunla, anasa la nuki mang bel ar ulak tetek mulo. \v 19 Ika, milau ma ar ulak tetek mulo, ning ot a Leklek ir mang. Ning ar hanot, bel ar talapor ka ana warwara anuna tarai ning la dat abarah a pukulunla. Ar talapor otleng ana rakrakai ning la titol onoi. \v 20 Anasa a matanitu ane God bel a warwara ka, a rakrakaina ot ning. \v 21 Asa ning mulo mang suri? Ar hanot tetek mulo taum ana kadas, o taum ana marmaris pa a wowon a toltol? \c 5 \s1 Dir kepsen a tena lotu ning i tol a pamuk a toltol \p \v 1 A longori mang a pamuk a toltol kane i kes na arpotor ta mulo. Ning a halimulo i tol a toltol laulau taum ana hane ane tamana. A tarai ning bel la tortorot, bel la sira malmaling ana toltol laulau larning. \v 2 Ika mulo, mulo aitna pas mulo onoi! I mangasa ning bel mulo tangis onoi? Pa i mangasa ning bel mulo kepsen a barsan ning kusun mulo? \v 3 I momol, te na palaok a kes masik kusun mulo, ika te na inguk a kes taum ot o mulo. Pa ia ka saran tar a warkurai o esaning i tol tar a toltol laulau ning, arlar ning a kes taum ot o mulo. \v 4 Ning mulor hanot taum ana risana anundala a Leklek e Iesu, pa ar kes taum ot o mulo te na inguk, pa a rakrakai ana Leklek e Iesu otleng ir kes taum o mulo, \v 5 mulor saran tar a barsan ning na kuna e Satan, sur dir alaulau a palaona, pa e God ir alaun pas a inguna ana pukakiar ning a Leklek ir hanot ulak. \p \v 6 Bel i wakak ning mulo iaunan pas mulo ot. Mangasa, bel mulo tasmani mang siklik is ka ir abubus rop pas a palawa? \v 7 Mulor kepsen a turai a is, sur mulor arlar ana tona palawa ning bel al is onoi. I momol ot, bel al is o mulo. Anasa di ka saran tar e Karisito sur anundala na artabar tetek e God, arlar ana sipsip ning di artabar onoi te na tnan pukakiar a lotu na Hanlakai.\f + \fr 5:7 \ft Ning a tarai Juda la sang sur a tnan pukakiar a lotu na Hanlakai, la kepsen rop a is kusun a rumai anunla, pa ana dionomais a pukakiar la ien a bret ning bel al is onoi. A tumtumus ane Pol ana toltol ning a tarai Juda la sira muri, a warwara larlar sur a tarai a lotu ting e Korin lar kepsen rop na toltol laulau anunla.\f* \v 8 I wakak sur anunla na lalaun ir arlar ana tarai ning la tol a tnan pukakiar a lotu na Hanlakai. Gong dala toli ana is ning ka turai. A turai a is ning, i a toltol laulau pa a dur a toltol. Dalar toli ot ana bret ning bel al is onoi. A bret ning, i a tostos a toltol pa momolna. \p \v 9 Ting na ning a pas nating, ning ia ka tumus tari tetek mulo, ia ka atai tar mulo mang, gong mulo lasan taum ana tarai ning la tol na pamuk a toltol. \v 10 Belsur a kamkamna mang, gong mulo lasan taum ana tarai mite na rakrakan hanua, ning la sira tol na pamuk a toltol, o la sira mang sur na utna ning lar tena gongon onoi, o la sira ras oros a utna ning belsur anunla, o la ning la sira lotu tetek a asasongo na godla. Ning mulo mang sur mulor han kusun a ngas a tarai larning, mulor han kusun a rakrakan hanua. \v 11 Ika a tumtumus tetek mulo, sur gong mulo lasan taum onla ning la atongi mang la na tastasindala ana tortorot, ika la sira tol na toltol laulau larne: La sira tol na pamuk a toltol, la sira mang sur na utna ning lar tena gongon onoi, la sira lotu tetek a asasongo na godla, la sira hanan laulau a tarai, la na tena gang pa la sira ras oros a utna ning belsur anunla. Pa gong otleng mulo hangan taum ana ngas a tarai larning. \p \v 12-13 Sur asa ning ar warkurai na tarai, ning bel tagun dala a tarai a lotu? E God ot ir warkurai la. Ika ir wakak sur mulor warkurai la ning tagun dala a tarai a lotu. Mulor toli arlar ning di ka tumus tari ting na Buk Tabu larne, “Mulor kepsen a laulau a barsan kusun mulo.” \c 6 \s1 Gong a tarai a tortorot la suah ulak la ot ana warkurai \p \v 1 Ning ta halimulo, anuna ta mamahat tetek ta halinla ana tortorot, sur asa ning ir han tetek la ning bel la tortorot, sur lar warkurai i, pa bel tetek a tarai ane God? \v 2 Mangmangasa, bel mulo tasmani mang a taraila ane God lar warkurai a rakrakan hanua? Pa ning mulor warkurai a rakrakan hanua, mangasa, bel mulo tolsot pasi sur mulor atostos na nanatar a mamahat? \v 3 Mangasa, bel mulo tasmani mang lamur dalar warkurai na angelo? Manglarning dala tolsot pasi ot sur dalar warkurai na ututna ting na lalaun ne. \v 4 Ning anumulo al mamahat tagun a lalaun ne, sur asa ning mulo han tetek la ning a tarai a lotu bel la hanrawai pas la, sur lar warkurai i? \v 5 A atongi larne tetek mulo sur mulor meme onoi. Mangasa, bel tik o mulo i tastasim sur ir warkurai na mamahat arpotor tana tena tortorotla? \v 6 Mangasa, ta tena tortorot ir ben ulak tar ning a tena tortorot tetek la ning bel la tortorot, sur lar warkurai i? \p \v 7 A ngasna ne mulo muri, mulo suah ulak mulo ot ting na warkurai, i apuasa i mang mulo ka punga. I mangasa ning bel mulo noren sen la ning la tol a laulaula tetek mulo? I mangasa ning bel mulo noren sen la ning la kinau mulo? \v 8 Ika, mulo na tarai a tortorot, mulo tol a laulauna pa mulo kinkinau, pa mulo sira tol a toltolla ne tana tastasimulo ot. \p \v 9 Mangasa, bel mulo tasmani mang la ning la tol a laulauna bel lar kibas a matanitu ane God? Gong mulo asongo ulak mulo ot. Anasa la ning la tol na pamuk a toltol, pa la ning la lotu tetek a asasongo na godla, pa la ning bel la hanrawai a keskes a taulai, pa la ning na pamuk a barsan ning la siuran a palaonla, pa na barsan ning la taulai ulak ana barsanla, \v 10 pa na tena kinkinau, pa la ning la mang sur na utna ning lar tena gongon onoi, pa na tena gang, pa la ning la arle, pa la ning la ras oros a utna ning belsur anunla, la rop ning, bel lar kibas a matanitu ane God. \p \v 11 Dingla na tarai o mulo, nating mulo sira tol a toltolla ne. Ika, ana risan a Leklek e Iesu Karisito, pa ana Inguna e God anunla, e God ka gos pas mulo kusun anumulo na toltol laulau, sur mulo anuna taraila, pa ka atong mulo mang mulo na tena tostos. \s1 Dalar aleklek pas e God ana palaondala \p \v 12 Sakana tik ir atongi larne, “A ututnala rop i wakak ka sur ar toli.” Ika bel a ututnala rop ir nangani. “A ututnala rop i wakak ka sur ar toli,” ika bel ar noren pas ta utna sur ar hanot anuna tena titol oros. \v 13 Sakana tik ir atongi otleng larne, “A utna na hangan sur a balandala, pa a balandala sur a utna na hangan.” Ika e God ir kamar sen diau rop. A palaondala bel sur dir tol a pamuk a toltolla. A palaondala sur a Leklek ot, pa a Leklek sur a palaondala. \v 14 Ana rakrakai e God ot, i akamtur ulak pas a Leklek kusun a minat, pa dala otleng ir akamtur ulak pas dala. \v 15 Mangasa, bel mulo tasmani mang na palaomulo la na didiah palaona e Karisito ot? Mangasa, ar apatap pas al didiah palaona e Karisito taum ana pamuk a hane sur diar takai ka? Bel, bel ir arlar! \v 16 Mangmangasa, bel mulo tasmani mang esining i apatapi taum ana pamuk a hane, diau takai kama ana palaondiau? I talapor anasa a Buk Tabu i atongi larne, “Naur diar hanot takai kama ana palaondiau.” \rq Stat 2:24\rq* \m \v 17 Ika, esining i apatapi taum ana Leklek, diau takai ka ana ingundiau. \p \v 18 Mulor han masik kusun a pamuk a toltolla. A toltol laulaula masik ning tik i toli, bel la kes ting na palaona. Ika, ning tik ir tol a pamuk a toltolla, i tol a laulauna ana palaona ot. \v 19 Mangasa, bel mulo tasmani mang a palaomulo a rumai anuna Talngan Tabu? A Talngan Tabu ning i kes o mulo, e God ka tabar tar mulo onoi. Mulo ot belsur anumuloi, \v 20 anasa e God ka lou pas mulo ana arlou ning a matana i abit kol. I maining mulor aleklek pas e God ana palaomulo. \c 7 \s1 A asasaerla ana keskes a taulai \p \v 1 Onone ar keles a ututnala ning mulo tumtumus suri tetek iau: Ir wakak tetek a barsan ning bel i taulai. \v 2 Ika, kamna ana pamuk a toltolla kaning, i wakak sur taktakai barsan ir taulai nuna hane ot, pa taktakai hane otleng ir taulai nuna barsan ot. \v 3 Gong a barsan i mangan alar a palaona kusun anuna hane, pa larotleng ning, gong a hane i mangan alar a palaona kusun anuna barsan. \v 4 A hane ning i taulai, bel i warkurai sur a palaona. Anuna barsan i warkurai suri. Pa lar otleng ning, a barsan ning i taulai, bel i warkurai sur a palaona. Anuna hane i warkurai suri. \v 5 Gong dia mangan alar a palaondiau kusun diau artalai. Ika, i wakak ka ning dia rop diar malmaling sur diar mangan alar kaba a palaondiau kusun diau artalai, sur diar nunung. Ika, lamur diar noren ulak a palaondiau tetek diau artalai, sur gong e Satan i alam tar diau, pa diar punga, anasa bel dia warkurai tostos a nundiau a lalaun. \v 6 A atong a warwara ne tetek mulo sur ir nangan mulo, bel sur ir arlar ana warkurai tetek mulo. \v 7 A mang sur a taraila rop lar arlar hok ning bel a taulai. Ika e God i saran tar na artabar tetek a taraila rop taktakai. Takai i kibas ning a artabar, pa takai otleng i kibas ning a artabar masik. \p \v 8 Pa a atongi tanla ning bel la taulai pa tetek na lao mang, i wakak sur lar kes ot larning, arlar hok. \v 9 Ika ning bel la tolsot pasi sur lar warkurai tostos a nuknuk na palaonla, i wakak ka sur lar taulai. Anasa i wakak sur lar taulai, sur gong a nuknuk na palaonla i akamtur a balanla. \p \v 10 A saran a warkurai ne tetek la otleng ning la taulai. Pa belsur iau, a Leklek ot i sarani. Gong ta hane i han kusun anuna barsan. \v 11 Ika, ning ir han kusuni, gong i taulai ulak. Pa ning i mang sur ir taulai ulak, ir ulak tetek anuna barsan pa diar atostos anundiau a keskes a taulai. Pa gong otleng ta barsan i lu sen anuna hane. \p \v 12 A atongi tetek dingla na tarai otleng. Bel a Leklek i atongi, iau ot a atongi larne: Ning ta tasindala ana tortorot, anuna hane bel a tena tortorot, pa a hane ning i mang sur diar kes taum, gong a tasindala i lu seni. \v 13 Ning ta hane, a tena tortorot, pa anuna barsan bel a tena tortorot, pa a barsan ning i mang sur diar kes taum, gong a hane i han kusuni. \v 14 Anasa a barsan ning bel a tena tortorot, i ane God, anasa ana nuna hane ning i tortorot. Pa a hane ning bel a tena tortorot, i ane God, anasa ana nuna barsan ning i tortorot\f + \fr 7:14 \ft La ning bel la tortorot, bel la kibas a lalaun tikin. Ning la ot lar lingir a nuknukinla, lar kibas a lalaun tikin.\f* Ning bel, na natnatumulo lar dur. Ika, la ka totoh, la a tarai ane God. \p \v 15 Ika, ning naur a suana ning ta halindiau ning bel i tortorot i mang suir han kusun ning a halindiau, noren seni ir han. Ning ir han, anuna barsan o anuna hane, ning i tena tortorot, ir langolango kusun anundiau a keskes a taulai. Anasa e God ka kabah pas dala sur dalar kes na molmol. \v 16 U a hane, bel u tasmani ning ur nangan anuma barsan sur ir tena tortorot o bel. Pa u otleng a barsan, bel u tasmani ning ur nangan anuma hane sur ir tena tortorot o bel. \s1 Dalar laun arlar ana ngas a keskes kane tandala \p \v 17 Taktakai ir laun ot arlar ana lalaun ning a Leklek i saran tari tana, pa arlar ana ngas a keskes kaning tana, ning e God i kabah pasi. A saran a warkurai ne tetek a tarai a lotu ting na hananuala rop. \v 18 Ning e God ka kabah pas tik ning di ka kot talilis tar a palaona, dir noreni ot larning. Pa ning e God ka kabah pas tik ning bel di kot talilis a palaona, gong ma di kot talilisi. \v 19 A toltol ning di kot talilis a palaona tik, o bel di kot talilis a palaona, i a utna oros ka. Ika a toltol ning tik i mur a warkuraila ane God, i ning, i itna kol. \v 20 Taktakai ir laun ot arlar ana ngas a keskes ning kaning tana, ning e God i kabah pasi. \v 21 Ning u a tena titol oros ning e God ka kabah pas u, gong u nuknuk sur anuma keskes na tena titol oros. Ika, ning ta ngas sur ur langolango onoi, i wakak sur ur muri. \v 22 Anasa esaning a tena titol oros ning a Leklek ka kabah pasi, i a langolango a barsan anuna Leklek. Larotleng ning, esaning a langolango na barsan ning a Leklek ka kabah pasi, i a tena titol oros ma ane Karisito. \v 23 E God ka lou pas mulo ana arlou ning a matana i abit kol. Gong mulo saran tar mulo sur mulo na tena titol oros anuna taraila. \v 24 Na tastasik, ana numulo a lalaun taum o e God, i wakak ning mulo taktakai mulor laun ot arlar ana ngas a keskes kaning ta mulo ning e God ka kabah pas mulo. \s1 A asasaerla tetek la ning bel la taulai \p \v 25 Bel a kibas ta warkurai tana Leklek onla ning bel la taulai. Ika ar atai mulo ana nuknukik. Iau a ngas a barsan ning a taraila la tortorot hok, anasa a Leklek i maris kol iau. \v 26 A nuki mang i wakak ning mulor laun ot arlar ana ngas a keskes kaning o mulo, anasa ana mamahat onone i hanot. \v 27 Mangasa, u ka taulai? Gong u lu sen anuma hane. Mangasa, bel u taulai? Gong u tai sur ta hane. \v 28 Ika, ning ur taulai, bel u tol a toltol laulau. Pa ning ta basbas ir taulai, bel i tol a toltol laulau. Ika, la ning la taulai lar kilang a galis a mamahat ting na nunla a lalaun, pa bel a mang sur mulor pastetek a mamahatla ne. \p \v 29 Na tastasik, a atongi larne, a pukakiar ka milau. Turpasi onone, na barsan ning la taulai, lar laun larning bel la taulai. \v 30 Pa la ning la tangis, lar laun larning bel la tangis. Pa la ning la gas, lar laun larning bel la gas. Pa la ning la lolou, lar laun larning bel al ututna anunla. \v 31 Pa la ning la titol ana ututnala ning kane lapiu, lar laun larning bel la nuknuk kol sur na ututnala ning. Anasa a rakrakan hanua ne dala laun onoi, ka rorom amon. \p \v 32 A mang sur mulor langolango kusun a toltol na nuknuk kol. A barsan ning bel i taulai, i molot ana titol anuna Leklek sur ir agasgas a Leklek. \v 33 Ika a barsan ning ka taulai, i molot ana titol mite na rakrakan hanua, sur ir agasgas anuna hane. \v 34 A nuknukna bel i takai ka, anasa i mang sur ir agasgas anuna hane pa a Leklek otleng. A hane ning bel i taulai o a basbas, i molot ana titol anuna Leklek. A nuknukna sur ir saran rop tar a palaona pa a inguna tetek a Leklek. Ika, a hane ning ka taulai, i molot ana titol mite na rakrakan hanua, sur ir agasgas anuna barsan. \v 35 A atong a warwarala ne sur ir awakak anumulo a keskes, bel a sairas mulo. A mang sur mulor mur a tostos a toltol, pa mulor saran rop tar anumulo a lalaun tetek a Leklek, pa gong a nuknukimulo i han masik. \p \v 36 Ning ta barsan i nuki mang bel i tostos anuna toltol tetek a hane ning di ka suah alar tari teteki, pa ning a raula anuna hane ka han kas, pa a barsan ning ka mang sur diar taulai, i wakak sur ir taulai i ka. Bel i tol a toltol laulau. Diar taulai ka. \v 37 Ika, ning ta barsan ir tur rakrakai ana nuknukna sur gong i taulai, pa bel ta utna i angongos tari sur ir taulai, pa i ot i tai alar a nuknukna, i otleng i tol a tostos a toltol. \v 38 I maining a barsan ning i taulai i tol a tostos a toltol, ika esaning bel i taulai, i tol a wakak a toltol kol tandiau. \p \v 39 A hane ning ka taulai, a warkurai i kes onoi ning i dot taum diau mana nuna barsan, ning anuna barsan kaning i laun. Ika, ning anuna barsan ir mat, a hane ning ir langolango sur ir taulai ulak on tik ning i mang suri, ika ir taulai ot on tik ning i tortorot ana Leklek. \v 40 Ika a hane ning, ir gas kol ning ir kes ka larning, pa bel ir taulai ulak. Ine a nuknukik, pa a nuki mang iau otleng a Inguna e God i kes hok. \c 8 \s1 A ututnala na hangan ning di ka artabar tar onoi tetek a asasongo na godla \p \v 1 Ar atai mulo ana ututnala na hangan ning di ka artabar tar onoi tetek a asasongo na godla. \p Dala tasmani mang, dala rop dala ka tastasmai. A tastasim i sira tol otnan a toltol sur tik ir aitna pasi, ika a marmaris i sira tol otnan a toltol sur tik ir arakrakai a taraila. \v 2 Ning tik i nuki mang ka tastasmai kol on ta utna, anuna tastasim belot i sot. \v 3 Ika, ning tik i mang sur e God, e God ka tasman a barsan ning. \p \v 4 Ar atai mulo ana ngasna ning a taraila la sira toli ning la ien a ututnala, ning di ka artabar tar onoi tetek na asasongo na god. Dala tasmani mang a manar ning di koti a utna oros ka mite na rakrakan hanua, belsur a lalauna. Dala tasmani mang takai a God ka, pa bel tik ulak. \v 5 I momol a galis a ututnala saot na langit pa te na rakrakan hanua, di atong la a godla, pa leklekla. \v 6 Ika, dala tasmani mang takai ka a God, a Tamandala, ning a kama ututnala rop, esaning dala laun suri. Pa dala tasmani mang takai ka a Leklek, i e Iesu Karisito, ning i akes a ututnala rop, pa i saran tar a lalaun tetek dala. \p \v 7 Ika, bel a taraila rop la tasman a utna ne. Dingla na tena tortorotla, laningo ning belot la tortorot, la sira mur a ngasna ning la artabar tetek a asasongo na godla. Pa tuk onone, ning la ien a utna ning tik ka artabar tar onoi tetek a asasongo na godla, la nuki mang la ot la lotu tetek a asasongo na godla. La kilangi mang a nuknukinla i tiu la mang la tol a toltol laulau. \v 8 Ika, a utna na hangan bel i nangan dala sur dalar tostos namatana e God. Ning bel dala hangan, bel dalar laulau namatana e God, pa ning dalar hangan otleng, bel ir nangan dala sur dalar wakak namatana e God. \p \v 9 Mulo langolango sur mulor ien a utna ning tik ka artabar tar onoi tetek a asasongo na godla. Ika mulor tumarang mulo, sur gong anumulo a toltol ning ir apungan tar la ning anunla a tortorot bel i rakrakai. \v 10 U ka tastasmai sur ur hangan ting na rumai a lotu anuna manar ning di koti, pa a nuknukim bel ir tiu u onoi. Ika ning ur hangan tingia, pa esaning anuna tortorot bel i rakrakai ir oroi u, ur ben tari, sur i otleng, ir ien a utna ning di ka artabar tar onoi tetek a asasongo na godla, pa ir kilangi mang, a nuknukna i tiwi mang, i tol a laulauna. \v 11 Anum a tastasmai ir alaulau a barsan ning anuna tortorot bel i rakrakai. A barsan ning, a tasindala ning e Karisito i mat suri. \v 12 Ning mulo tol a toltol laulau larning tetek al tastasindala, sur lar tol a utna ning a nuknukinla ir tiu la onoi, mulo tol a laulauna tetek e Karisito. \v 13 I maining, ning a utna a ieni, ir apungan a tasiklik ana toltol laulau, bel ar ien ulak ma ta diah inagoi, sur gong ar apungan a tasiklik ana toltol laulau. \c 9 \s1 I tostos sur dir lou na aposel \p \v 1 Ia ka langolango. Iau a aposel. A oroi tar ot e Iesu anundala a Leklek. Anumulo a lalaun taum ana Leklek, i a wana tagun anuka titol. \v 2 Sakana dingla na tarai la nuki mang belsur iau a aposel, ika tetek mulo, i momol mang iau a aposel. Anasa anumulo a lalaun taum ana Leklek i amomoli mang iau a aposel. \p \v 3 Ning a taraila la tiu iau ana nuk a titol, a keles la larne: \v 4 Ning mila titol arpotor tamulo i tostos ot sur mulor tabar mila sur milar hangan pa milar gang. \v 5 Na aposel, pa na tastas a Leklek, pa e Pita la sira ben taltal anunla na hane ning la tortorot. I tostos ot sur mila otleng milar toli larning. \v 6 Bel i tostos sur mia ma e Barnabas ka, miar titol ana kumiau sur a mani ning miar laun onoi. \p \v 7 Esi na tena harum ning i ot ir lou pas a ututnala ning i kapan suri? Esining ir oman a barim a wain pa bel ir ien pas al wana ono? Esi ning ir tai alar a sipsipla pa bel ir gang pas al polo na sus tanla? \v 8 A warwara ne a atongi, bel ana nuknuk a taraila. Na Warkurai ane Moses otleng i atongi. \v 9 Di ka tumus tari ana Warkuraila ane Moses larne, “Gong u dot alar a pahan a karabau ning i pas gingini a wit, i otleng ir hangan ot.” \rq Lo 25:4\rq* \m Mangasa, e God i nuknuk ka sur na karabau? Bel. \v 10 E God i atongi larne sur dala. I momol ot, a warwara ne di ka tumus tari sur dala ot, anasa i tostos mang esining i omomai, pa esining i lakran sarara a palpala wit kusun a wit momol, diar harnanai ana tortorot sur al wana. \v 11 Mila ka oman tar a warwara na ingun arpotor tamulo. I tostos sur mulor tabar mila on al utna sur milar laun onoi. \v 12 I tostos sur a tarai masik lar kibas pas a harnangai ne tamulo, pa i tostos kol sur mila otleng milar kibasi tamulo. \p Ika bel mila angongos pas mulo sur anumulo ta harnangai. Mila kilang a galis a mamahat, ika bel mila nunung mulo sur ta harnangai, sur gong mila sairas a Wakak a Warwara ane Karisito. \v 13 Mulo tasmani mang la ning la titol ting na rumai a artabar, la hangan miting na rumai a artabar. Pa la otleng ning la tuntun na artabar ting na logo na tuntun artabar, la hangan ot miting na utna ning la tuni. \v 14 Lar otleng ning a Leklek ka warkurai tari mang, la ning la warawai ana Wakak a Warwara, lar kibas a arlou miting na Wakak a Warwara sur lar laun onoi. \s1 E Pol bel i mang sur ta arlou ana nuna titol a warawai \p \v 15 Ika, iau ot bel a kibas pas ta utna mite na ututnala ne, pa bel a tumtumus sur ar kibas ta utna ta mulo. A gas kol ning a warawai tetek mulo pa bel a kibas ta arlou onoi. A minat i utna oros ka tetek iau, ika anuka gasgas ne i itna kol tetek iau, pa bel a mang sur tik ir kepseni kusun iau. \v 16 Ning a warawai ana Wakak a Warwara, bel a iaunan iau onoi. Anasa e God ka saran tar a titol na warawai tak, pa bel ar tolsot pas sur ar manah onoi. Pa ir laulau kol tetek iau ning bel ar warawai ana Wakak a Warwara. \v 17 Ning iau ot a mang sur ar warawai, ar kibas ot anuk ta arlou. Ika, ning bel ta nuknukik suri, ar tol ka a titol ning e God ka saran tari tak. \v 18 Asa ning anuka arlou? Anuk a arlou i larne: Ar gas sur ar warawai ana Wakak a Warwara, pa bel tik ir lou iau. A toli larne sur gong a nunung mulo sur anumulo ta harnangai ning i tostos sur mulor sarani tetek iau. \s1 E Pol i rakrakai sur ir ben pas a taraila rop tetek e Karisito \p \v 19 I momol ia ka langolango kusun a taraila rop. Ika a saran tar iau ka sur ar tena titol oros tetek a taraila rop, sur ar ben al galis a tarai tetek e Karisito. \v 20 Ning a kes taum ana tarai Juda, a mur ot a ngas a lalaun anunla, sur ar ben pas la tetek e Karisito. Bel a kes nahai a warkuraila ane Moses. Ika, ning a kes taum ana tarai ning la kes nahai a warkuraila ane Moses, a saran tar iau sur ar kes nahai a warkuraila ning, sur ar ben pas la tetek e Karisito. \v 21 Ning a kes taum ana tarai ning bel la kes nahai a warkuraila ane Moses, iau otleng bel a kes nahai a warkuraila ning, sur ar ben pas la tetek e Karisito. Ika, bel a gilam ris ana Warkurai ane God. A kes nahai a Warkurai ane Karisito. \v 22 Ning a kes taum ana taraila ning bel la rakrakai, iau otleng bel a rakrakai, sur ar ben pas la tetek e Karisito. A laun arlar ana urmatana taraila rop, pa a mur a urmatana ngas rop sur ar alaun dingla na tarai. \v 23 A ututnala ne a toli sur a Wakak a Warwara ir gomo, sur ir angis iau taum onla. \s1 A dududun sur a arlou \p \v 24 Mangasa, bel mulo tasmani mang, la rop ning la arsoksok ana dududun la dun, ika takai ka onla ir kibas a arlou? Mulor rakrakai ana dududun sur mulor kibas a arlou. \v 25 A taraila rop ning la mon ana monla, la alasan rakrakai a palaonla. La toli sur lar kibas pas a arlou ning ir rarop ka. Ika dala, dala alasan dala sur dalar kibas pas a arlou ning ir kes tikin. \v 26 I maining, bel a dun taltal, a dun tostos sur a araropna. Bel a tumtubul arlar ana barsan ning i tubul ka a solsol. \v 27 A tumtubul a palaok sur ir tena titol oros anuki. A toli larne, sakana ia ka warawai tar ana Wakak a Warwara tetek a tarai masik, ika iau ot, e God ir puain sen iau ka, pa bel ar kibas ta arlou. \c 10 \s1 A toltol anuna tarai Israel i atumarang dala \p \v 1 Na tastasik, a mang sur mulor nuk pas na tumtubundala, ning la han mitumo e Ijip. La rop la han nahai a diah bakut, pa la rop la kotop a Kubar a Tasi. \v 2 I arlar larning di baptais la ana diah bakut pa a tasi, pa i apuasa i mang la na tarai ane Moses. \v 3 La rop la ien takai a utna ka ning a Inguna e God i sarani, \v 4 pa la gang ana takai a malum ka ning a Inguna e God i sarani, anasa la gang ana hat a Ingun, ning i han taum onla. Pa a hat ning, e Karisito. \v 5 Ika a galis kol onla, e God bel i gas onla. La mat amon pa na minatinla la borbor ororos ka ting na hanua bel. \p \v 6 Pa a ututnala ne i hanot sur ir atumarang dala, sur gong a balandala i mang sur a laulauna, arlar ana balanla i mang suri. \v 7 Gong mulo lotu tetek a asasongo na godla arlar ana dingla na tarai onla. Larning di ka tumus tari ting na Buk Tabu larne, \q1 “A taraila la kes sur lar hangan pa lar gang, \q2 pa la tur ulak sur lar mon oros kama ana palaonla.” \rq Kisim Bek 32:6\rq* \m \v 8 Gong dala tol na toltol a pamuk, arlar ana dingla na tarai onla la toli. Pa ana takai a pukakiar ka, naur a bonot pa natol a rip a tarai onla, la mat. \v 9 Gong dala lar a Leklek, arlar ana dingla na tarai onla la toli, pa na soi la harat amat la. \v 10 Gong mulo ururai, arlar ana dingla na tarai onla la toli, pa a angelo ning i sira um kol a taraila, i um kol arop sen la. \p \v 11 A ututnala ning, i hanot onla, sur ir atumarang dala. Pa di ka tumus tari sur a asaer tetek dala, ning dala laun ana ararop a pukakiarla. \v 12 Ning tik i nuki mang i tur rakrakai, ir tumarang, sakana ir punga tar ana toltol laulau. \v 13 Na arlam ning mulo ka pastek tari, bel mulo ka mulo pasteki, a galis a tarai otleng la pasteki. E God i sira tolsot pas anuna warwara, pa bel ir noren sen mulo sur ta arlam ir hanot tetek mulo, ning ir itna tana rakrakaimulo. Ning ta arlam ir hanot, e God ot ir sang pas ta ngas, sur mulor han masik kusuni pa mulor tolsot pasi. \s1 Gong dala lotu tetek a Leklek pa motla otleng \p \v 14 I maining na halalik, gong mulo lotu tetek a asasongo na godla, mulor liu kusun la. \v 15 A warwara tetek mulo ning mulo ka tastasman. Pa mulo ot mulor warkurai wakak anuka warwara ne. \v 16 Ning dala gang ana kap ning di ka atong wakak tar onoi tetek e God, dala takai taum o e Karisito, ana sulukna. Pa ning dala hangan ana bret ning dala tibiki, dala takai taum o e Karisito, ana palaona. \v 17 Takai a bret. Dala galis, ika, dala takai palaondala, anasa dala hangan ana takai ka a bret. \p \v 18 Dalar oroi a tarai Israel. Ning la ien a inagoi ning di ka artabar tar onoi tetek e God ting na logo na tuntun artabar, la takai ka taum o e God. \v 19 Asa a kamkama nuk a warwara? A utna ning di artabar tar onoi tetek a manar ning di koti, bel i to pas ta utna, pa a manar ning di artabar teteki, i otleng bel i to pas ta utna. \v 20 A atongi tamulo mang a ututnala ning a taraila ning bel la tortorot la artabar onoi, la artabar onoi tetek a motla, pa bel tetek e God. Pa bel a mang sur mulor lasan taum ana motla. \v 21 Bel mulor tolsot pasi sur mulor gang ana kap anuna Leklek, pa ana kap otleng anuna motla. Pa bel mulor tolsot pasi sur mulor hangan ting na logo na hangan anuna Leklek, pa ting na logo na hangan otleng anuna motla. \v 22 Mangasa, dala mang sur dalar angangas a Leklek, sur a nuknukna ir laulau tetek dala? Mangasa, a rakrakaindala i itna tana rakrakaina? \s1 Dalar aitna pas e God ana ututnala rop ning dala toli \p \v 23 Sakana tik ir atongi mang, “A ututnala rop i wakak ka sur dalar toli,” ika, bel a ututnala rop ir nangan dala. “A ututnala rop i wakak ka sur dalar toli,” ika, bel a ututnala rop ir arakrakai dala. \v 24 Gong tik i awakak pasi ot, ir awakak pas a tarai masik. \p \v 25 A inagoila rop ning di siuran la ting na rumai a sisiuran, mulor ieni ka. Pa gong mulo kabah ning di ka artabar tar onoi tetek a manar ning di koti o bel, sur gong a nuknukimulo ir tiu mulo mang mulo tol a laulauna. \v 26 Anasa a Buk Tabu i atongi larne, “A rakrakan hanua pa a ututnala rop ning la kes ia, anuna Leklek.” \rq Buk Song 24:1\rq* \p \v 27 Ning tik ning bel i tortorot i nunung mulo, sur mulor hangan taum onoi, pa mulo mang sur mulor han, i wakak ka. Pa a ututnala rop ning di tabar mulo onoi, mulor ieni ka, pa gong mulo kabah onoi, sur gong a nuknukimulo ir tiu mulo. \v 28 Ika, ning tik ir atongi tamulo mang, “A utna ne di ka artabar tar onoi tetek a asasongo na godla,” gong mulo ieni, sur gong mulo alaulau a nuknukna esaning i atai mulo onoi. \v 29 Bel a warwara ana nuknukimulo. A warwara o esaning i atai mulo pa i nuki mang mulo tol a laulauna. \p Ia ka langolango. Sur asa ning a nuknukin tik ir warkurai iau? \v 30 Ning a atong wakak pas tetek e God ana ngak a utna na hangan, sur asa ning tik ir tiu iau ana utna ning ia ka atong wakak pas onoi? \v 31 I maining, ning mulo hangan, o mulo gang, o ta ngas a utna otleng mulo toli, mulor toli sur mulor aitna pas e God onoi. \v 32 Gong mulo tol ta utna ning ir apungan tik anasa ir tol a toltol ning a nuknukna ir tiwi onoi. Tik miting na tarai Juda, o miting na tarai ning bel a tarai Juda, o miting na tarai a lotu ane God. \v 33 A mang sur ar agasgas a tarai rop ana ututnala rop ning a sira toli. Bel a tol ta utna sur ir awakak iau. A tol a ututnala sur ir awakak al galis a tarai, sur e God ir alaun pas la. \c 11 \p \v 1 Mulor mur a magirak, arlar larning a mur a magirana e Karisito. \s1 A toltol ning dir muri ning dir nunung pa dir warwara na propet \p \v 2 A atong aitna pas mulo, anasa mulo sira nuk pas iau ana ututnala rop, pa mulo mur na asaer ning ia ka asaer tar mulo onoi. \v 3 Ika, a mang sur mulor tasmani mang, e Karisito a pukul na barsan rop, pa a barsan a pukul a hane, pa e God a pukul e Karisito. \v 4 Ning ta barsan ir nunung o ir warwara na propet, pa ka pol alar pas a pukulna, i ame a pukulna. \v 5 Ning ta hane ir nunung o ir warwara na propet, pa bel i pol alar a pukulna, i ame a pukulna. I arlar larning di ka kas rop sen a hih a pukulna. \v 6 Ning ta hane bel i pol alar a pukulna, i wakak ning dir kumur sen a hih a pukulna. Ika, ir meme, ning dir kumur seni o dir kas rop seni, i maining i wakak ning ir pol alar a pukulna. \v 7 Bel i tostos ning ta barsan ir pol alar a pukulna, anasa i a manar e God pa i asangan a matatar e God. Ika a hane i asangan a matatar a barsan. \v 8 Anasa e God bel i tol a barsan miting na hane, i tol a hane miting na barsan. \v 9 Pa e God bel i tol a barsan sur a hane, i tol a hane sur a barsan. \v 10 Ine a kamkamna ning a hane ir pol alar a pukulna, sur ir asangani tetek a tarai pa tetek na angelo otleng mang i kes nahai anuna barsan. \p \v 11 Ika, i momol, bel di akes masik a hane kusun a barsan, o a barsan kusun a hane. Diar nangan artalai diau, ana nundiau a keskes a lalaun tetek a Leklek. \v 12 Anasa a hane i hanot miting na barsan, pa lar otleng ning a hane i agon a barsan. Ika e God ot a kama ututnala rop. \v 13 Mulo ot mulor nuknuk ana warwarala ne: Mangasa, i tostos sur a hane ir nunung tetek e God, ning bel i pol alar a pukulna? Bel i tostos. \v 14 A toltol anuna tarai ot, i asangan dala mang, ta barsan ning a hih a pukulna i barah, i a utna na meme teteki. \v 15 Ika, ta hane ning a hih a pukulna i barah, i anuna matatar. Anasa e God i saran tar a barbarah a hih a pukulna teteki, sur ir pol alar a pukulna onoi. \v 16 Ning tik ir ururai ana warwara ne, ar atongi larne: Bel mila mur ta toltol masik, pa a tarai rop otleng ane God ting na hananuala, bel la mur ta toltol masik. \s1 A toltol a hangan ana Leklek \p \v 17 Ana toltolla ning onone ar atai mulo onoi, bel ar atong aitna pas mulo. Anasa, ning mulo sira kes taum ana lotu, bel mulo awakak mulo, mulo alaulau mulo ka. \v 18 A ningnigo na utna: Ia ka longor tari mang, ning mulo sira han taum sur a lotu, mulo sira tapagal sarara ka, pa a nuki ot mang i momol siklik. \v 19 Anasa a tarai a lotu lar taptapagal ot, sur dir oroi lalan la ning la tostos, pa la otleng ning la rongo. \v 20 Ning mulo han taum, mulo nuki mang mulo ien a utna na hangan ana Leklek, ika bel. \v 21 Anasa, ning mulo hangan, taktakai o mulo i nuk pasi ot sur ir hangan nigo, pa bel ir kes pas dingla na tarai otleng. I maining dingla na tarai la murak pa dingla la sipak. \v 22 Mangasa, bel al rumai anumulo sur mulor hangan pa mulor gang ia? Mangasa, mulo oroi purpurum a tarai a lotu ane God, pa mulo ame la ning la kapan? Asa ning ar atongi tetek mulo? Mangasa, ar atong aitna pas mulo ana toltol ne? Bel! \p \v 23 Anasa a asaer ne a kibas pasi miting tana Leklek pa ka saran tari tetek mulo, i manglarne: Ana pukakiar ana morom ning di asobor tar a Leklek e Iesu, i kibas pas a bret. \v 24 Ning ka atong wakak pas onoi, i tibiki, pa i atongi larne, “Ine a palaok, a sarani sur mulo. Mulor toli larne, sur mulor sira nuk pas iau.” \v 25 Lar otleng ning, lamur ning ka hangan pas, i kibas pas a kap pa i atongi mang, “A kap ne, a tona kunubus mite na sulukik, ning i dat taum tar a tarai o e God. Mulor toli larne, sur mulor sira nuk pas iau ning mulo gangi.” \v 26 Anasa, ana pukakiarla ning mulo ien a bret ne, pa mulo gang ana kap ne, mulo warwara talapor ot ana minat anuna Leklek, tuk ning ir ulak. \p \v 27 I maining esining ir ien a bret anuna Leklek, pa ir gang ana nuna kap, pa bel i toli ana hanrawai, i tol a laulau ana palaon a Leklek pa a sulukna, pa dir warkurai i ono. \v 28 I wakak ning tik ir oroi nigon tar anuna lalaun, pa lamur ir ien a bret pa ir gang ana kap. \v 29 Ning tik i hangan pa i gang, pa bel i oroi lalan pas a palaona Leklek, ka hangan pas pa ka gang pas ana warkurai a arkeles. \v 30 Ine a kamkamna ning a galis a tarai na arpotor tamulo la sasam pa bel al rakrakainla, pa dingla otleng la ka mat. \v 31 Ngandek ning dala ot, dalar oroi nigon tar anundala a lalaun, e God bel ir saran a warkurai a arkeles tetek dala. \v 32 Ika, ning a Leklek i warkurai dala, i atostos dala, sur gong dala hirua ana warkurai a arkeles taum ana rakrakan hanua. \p \v 33 I maining, na tastasik, ning mulo han taum sur mulor hangan, mulor kes harnanai sur mulo artalai. \v 34 Ning al tarai o mulo la murak, i wakak ning lar hangan nigo pas ot ting na nunla na rumai, sur gong a warkurai a arkeles ane God ir kibas mulo, ning mulo kes taum. \p Ning ar hanot, ar saran ulak al warwara na atostos tetek mulo anal ututna otleng. \c 12 \s1 A artabarla ana Talngan Tabu \p \v 1 Na tastasik, onone ar atai mulo ana artabarla anuna Talngan Tabu, anasa a mang sur mulor talapor ono. \v 2 Mulo tasmani mang, ning belot mulo tortorot, di ben rongon pas mulo ana urmatana ngas, tetek a asasongo na godla, ning bel la sira warwara, pa mulo lotu tetek la. \v 3 I maining ar atongi tamulo larne, bel tik ning a Inguna e God ir nigoni, ir atong lar pasi mang, “E Iesu ir hirua tikin.” Pa bel tik ir atong lar pasi mang, “E Iesu a Leklek,” ning a Talngan Tabu bel i nigoni. \p \v 4 A urmatana ngas a artabarla, ika takai ka a Talngan Tabu, ning i tabar dala ono. \v 5 A urmatana ngas a titolla na harnangai, ika takai ka a Leklek, ning dala titol teteki. \v 6 A urmatana ngas a titolla, ika takai ka a God, ning i tol na titol ning, ting na lalaun anuna taraila rop. \p \v 7 A titol ana Talngan Tabu i hanot puasa ting na lalaun anunla taktakai, sur lar nangan a taraila rop. \v 8 A Talngan Tabu i tabar takai ana tastasim sur ir warwara onoi, pa a Talngan Tabu ning, i tabar takai otleng ana wakak a nuknuk sur ir warwara onoi. \v 9 Pa a Talngan Tabu ning, i tabar takai otleng ana tortorot, pa a Talngan Tabu ning, i tabar takai otleng ana artabar sur ir alangolango a tinsamanla. \v 10 Pa i tabar takai otleng ana rakrakai sur ir tol a ututnala na kulkulan, pa takai otleng ana warwara na propet. Pa i tabar takai otleng ana tastasim sur ir tasman lalan a Talngan Tabu pa na ingun masik otleng, pa takai otleng ana tastasim sur ir warwara ana urmatana ngas a warwara, pa takai otleng ana tastasim sur ir pak a kama urmatana ngas a warwara. \v 11 Takai ka a Talngan Tabu ning i tol na titol rop ne. Pa i tabar taktakai onla, arlar ana nuknukna ot. \s1 Takai a palaondala ka, ika a galis a didiah palaondala \p \v 12 A barsan i takai ka, ika a galis a didiah palaona. Na didiah palaona la galis, ika di apatap taum pas la sur takai a palaona. I mangotleng larning o e Karisito. \v 13 Anasa takai ka a Talngan Tabu i baptais dala rop, sur dala takai ka palaona e Karisito, dala a tarai Juda, pa dala ning bel a tarai Juda, dala na tena titol oros pa dala ning bel dala tena titol oros. Pa e God i saran takai ka a Talngan Tabu tetek dala rop sur dalar gang ono. \p \v 14 A palaon a barsan belsur takai ka diah palaona. A galis a didiah palaona ot. \v 15 Ning a hana ir atongi mang, “Bel iau a diah palaona, anasa bel iau a kuna,” i momol mang, belsur a kuna, ika, a diah palaona ot ning. \v 16 Pa ning a talngana ir atongi mang, “Bel iau a diah palaona, anasa bel iau a matana,” i momol mang, belsur a matana, ika a diah palaona ot. \v 17 Ning a kidol a palaona a matana rop ka, ir longor ma mangmangasa? Ning a kidol a palaona a talngana rop ka, ir isisong ma mangmangasa? \v 18 Ika e God ka suah taum tar a didiah palaondala rop taktakai, arlar ot ana nuknukna. \v 19 Ning a didiah palaondala rop la arlar ka, ir kidol ma mangmangasa? \v 20 Ika i mangot larning, a galis a didiah palaondala, ika takai a palaondala. \p \v 21 A matana bel ir atong sot pasi tan a kuna larne, “Bel a kapan u!”, pa pukulna otleng, bel ir atong sot pasi tan naur a hana mang, “Bel a kapan mu!” \v 22 Bel i manglarning! A didiah palaondala ning dala nuki mang bel la rakrakai, anunla a titol kaning ot. \v 23 Pa a didiah palaondala ning dala nuki mang bel la tatatai wakak, dala amermer wakak la. Pa a didiah palaondala ning dala meme onla, dala pipis alar la. \v 24 Pa didiah palaondala ning la tatatai wakak, bel la kapan sur ta utna. Ika e God ka suah taum tar a didiah palaondala, pa a didiah palaondala ning dala nuki mang bel la wakak ka saran tar a matatar tetek la. \v 25 I toli larne sur gong a palaondala i tapagal sarara. A didiah palaondala lar nangan artalai la, pa a harnangai ning, ir arlar tetek la rop. \v 26 Ning ta diah palaondala i kankan, a didiah palaondala rop lar kilangi taum onoi. Ning di atong aitna pas ta diah palaondala, a didiah palaondala rop lar gas taum onoi. \p \v 27 Mulo ot a palaona e Karisito, pa mulo rop taktakai a didiah palaona. \v 28 E God ka suah tar a taraila arpotor tan a tarai a lotu larne: a ningnigona ot na aposel, a munaurna na propet, a munatolna na tena asaer, pa la otleng ning la tol a ututnala na kulkulan, pa la ning la kibas a artabar sur lar alangolango pas a tinsamanla, pa la ning la nangan a taraila, pa la ning la sira nigon a taraila ana titolla, pa la ning la warwara ana urmatana ngas a warwara. \v 29 Mangasa, la rop na aposel ka? Bel. Mangasa, la rop na propet ka? Bel. Mangasa, la rop na tena asaer ka? Bel. Mangasa, la rop la tol a ututnala na kulkulan? Bel. \v 30 Mangasa, la rop la kibas a artabar sur lar alangolango pas a tinsamanla? Bel. Mangasa, la rop la warwara ana urmatana ngas a warwara? Bel. Mangasa, la rop la sira pak a kama urmatana ngas a warwara? Bel. \v 31 Ika, mulor mang kol sur na artabar ning i itna kol. \p Onone ar asangan mulo ana ngas ning i wakak kol tanla rop. \c 13 \s1 A marmaris \p \v 1 Ning ar warwara ana urmatana ngas a warwara anuna taraila pa anuna angelola otleng, ika ning bel ar lasan ana marmaris, a arlar ka ana garamut ning i aregaia kol, o a kudu ning i tangtangis oros ka. \v 2 Ning ar tong akes a artabar sur ar warwara na propet, pa ning ar tasman a ututnala na pidik rop pa na tastasim rop, pa ning ar tong akes a tortorot sur ar akarai na mangir, ika ning bel a lasan ana marmaris, iau a utna oros ka. \v 3 Ning ar saran sen anuka ututnala rop tetek na kapan a tarai, par saran a palaok otleng sur dir tun iau, ika ning bel a lasan ana marmaris, bel ir nangan iau. \p \v 4 Esining i lasan ana marmaris a palaona bel i sira ngoro kapit tetek tik, pa i sira tol a wakakna tetek a taraila. Bel i sira ram sur ta utna anuna tik, bel i sira iaunani, pa bel i sira aitna pasi. \v 5 Bel i laulau a ginina, bel i nuk pasi ot, bel i sira balakut kapit, bel i sira nuk akes a laulauna ning di toli teteki. \v 6 Bel i gas ana toltol ning bel i tostos, i gas ka ana momolna. \v 7 Esining i lasan ana marmaris i sira tai alar a taraila, i sira tortorot, pa i harnanai ana tortorot sur a ututnala rop ning e God ir toli, pa i sira tur rakrakai ning a mamahatla i hanot. \p \v 8 A marmaris bel ir rop lar pas. Ika na warwara na propet lar rarop ka, a urmatana ngas a warwara lar rarop ka, pa a tastasim otleng ir rarop ka. \v 9 Anasa anundala a tastasim bel i kidol, pa anunla a warwara na propet otleng bel i kidol. \v 10 Ika lamur, ning a ututnala ning i kidol ir hanot, a ututnala ning bel i kidol ir rarop. \v 11 Ning a kaklik ot, a warwara arlar ana kaklik, a nuknuk arlar ana kaklik, pa a tastasim otleng arlar ana kaklik. Ning ia ka itna, a amanah sen a ginin a kaklik. \v 12 Onone anundala a tatatai o e God bel i talapor, i arlar larning dala oroi a manarindala ting na galas, ning i gawul ka. Ika lamur, dalar oroi e God ana matmatandala. Onone anuka tastasim bel i kidol, ika lamur ar tastasim rop, arlar o e God i tasman rop iau. \p \v 13 Natol a utna ne ditol kes tikin: a tortorot, a keskes harnanai ana tortorot sur asaning e God ir toli, pa a marmaris. Ika a marmaris i itna kol tan ditol rop. \c 14 \s1 A warwara na propet i wakak tana warwara ana urmatana ngas a warwara \p \v 1 Mulor rakrakai ana marmaris. Mulor mang sur na artabar ana Talngan Tabu. Pa mulor mang kol sur mulor warwara na propet. \v 2 Anasa tik ning ir warwara ana urmatana ngas a warwara, bel i warwara tetek a tarai, i warwara tetek e God. A tarai bel la tasman a kamkamna. I atong a ututnala na pidik ana rakrakai a Talngan Tabu. \v 3 Ika, tik ning i warwara na propet, i warwara tetek a taraila sur ir arakrakai la, ir nangan la pa ir amoro la. \v 4 Tik ning i warwara ana urmatana ngas a warwara i arakrakai pasi ot. Ika, tik ning i warwara na propet i arakrakai a tarai a lotu. \v 5 A mang sur mulo rop mulor warwara ana urmatana ngas a warwara, ika a mang kol sur mulor warwara na propet. Esaning i warwara na propet i wakak kol ta esaning i warwara ana urmatana ngas a warwara. Ika, ning tik ir papak ana kamkam a urmatana ngas a warwara sur ir arakrakai a tarai a lotu, i wakak larotleng ning a warwara na propet. \p \v 6 Na tastasik, ning ar hanot tetek mulo par warwara ana urmatana ngas a warwara, ar nangan mangasa mulo? Ika, ning a mang sur ar nangan mulo, ar warwara tetek mulo ana warwara ning e God ka apuasa tari tak, o ar warwara ana tastasim, o ar warwara na propet, o ar saran tar a asaer tetek mulo. \v 7 Lar otleng ning a ututnala ning bel la laun, arlar ana tulal pa a gita. La sira tangis ot, ika ning a tinangis inla i han masik ka, dalar tasman mangasa a saksak ning? \v 8 Pa ning a tawuru bel ir tangis talapor, esi na tena harum ir sang sur a harum? \v 9 Lar otleng ning tetek mulo. Ning bel mulo atong talapor na warwara, dir tasman mangasa a warwarala ning mulo atongi? Anumulo a warwarala ir han ka ana solsol. \v 10 I momol ot, a urmatana ngas a warwara kane na rakrakan hanua, ika bel ta warwara ning bel ta kamkamna. \v 11 Ning bel a tasman a kamkam a warwara ning tik i warwara ono tetek iau, a arlar ka ana wasira teteki, pa i otleng, i arlar ka ana wasira tetek iau. \v 12 Lar otleng ning tetek mulo. Mulo sira rakrakai sur na artabar anuna Talngan Tabu. I wakak sur mulor rakrakai sur na artabar ning ir arakrakai a tarai a lotu. \p \v 13 Ning ir manglarning, i wakak sur esining i warwara ana urmatana ngas a warwara, ir nunung sur ir tolsot pasi sur ir pak a kamkama nuna warwara. \v 14 Ning a nunung ana urmatana ngas a warwara, a inguk i nunung, ika a nuknukik bel i nuk ta utna. \v 15 Asa ar toli? Ar nunung ana inguk, par nunung otleng ana nuknukik. Ar saksak ana inguk, par saksak otleng ana nuknukik. \v 16 Ning u atong wakak tetek e God ana ingum ana urmatana ngas a warwara, tik ning bel i talapor ana kamkama num a warwara, ir atong “Amen” mangmangasa? Anasa bel i tasman asaning u atongi. \v 17 I momol, anuma nunung na atong wakak tetek e God i wakak, ika bel i arakrakai tik otleng. \p \v 18 A atong wakak tetek e God, anasa a lasan kol ana warwara ana urmatana ngas a warwara ta mulo rop. \v 19 Ika ning a kes taum ana tarai ana lotu par atong ka ir dilima na puka warwara ning a kamkamna ir talapor tetek la sur ar asaer la ono, i ning i wakak kol tana ning a bonot a rip a puka warwara ana warwara masik, ning bel lar longor lalani. \p \v 20 Na tastasik, gong a nuknukimulo i arlar ana kakakla. Ana toltol laulau i wakak sur mulor arlar ana kakak mermeremla. Ika, ana nuknukimulo, mulor arlar ana tatatnanla. \v 21 A Leklek ka atong tari ting na Buk Tabu larne, \q1 “Ar warwara tetek anuka taraila, \q2 ana elngen dingla na tarai masik, \q1 ning la warwara ana warwara masik, \q2 ika bel lar longor iau.” \rq Ais 28:11-12\rq* \p \v 22 A urmatana ngas a warwara, ine a akinalang tetek la ning bel la tortorot, bel tetek la ning na tena tortorot. Ika a warwara na propet, a warwara sur na tena tortorot, bel a warwara sur la ning bel la tortorot. \v 23 Ning mulo na tarai a lotu rop mulor kes taum, pa mulo rop mulor warwara ana urmatana ngas a warwara, pa al tarai ning bel la talapor ana utna ning, o al tarai ning bel la tortorot lar kas, lar atongi mang mulo longlong. \v 24 Ika ning mulo rop mulo warwara na propet, pa tik ning bel a tena tortorot, o tik ning bel i talapor ana utna ning ir kas tetek mulo, anumulo na warwara rop ning i longori ir so a balana pa ir tiwi mang i a tena laulau. \v 25 Pa a ututnala ning i kes kumna ting na balana, ir hanot puasa. Pa ir kes ana bokona hana pa ir lotu tetek e God, pa ir warwara talapor mang, “I momol ot, e God i kes arpotor tamulo.” \s1 A wakak a tinan a lotu \p \v 26 Na tastasik, asa ar atongi? Ning mulo kes taum ana lotu, dingla na tarai lar saksak, dingla lar asaer a tarai, dingla lar warwara puasa on ta utna ning e God ka asangan tari tanla, dingla lar warwara ana urmatana ngas a warwara, pa dingla otleng lar pak a kamkamna. A ututnala rop ne dir toli sur ir arakrakai a tarai a lotu. \v 27 Ning al tarai lar warwara ana urmatana ngas a warwara, ir naur o ir natol ka pa gong la galis. Tik kaba ir warwara, pa tik ir pak a kamkamna. Ditol rop ditol ir toli larning. \v 28 Ning bel tik kaning sur ir pak a kamkamna, i wakak sur esaning i warwara ana urmatana ngas a warwara, gong i warwara ana lotu. Ir warwara ka teteki ot pa e God. \p \v 29 Ir naur o ir natol, ditol ir warwara na propet, pa a taraila lar nuknuk wakak ana nunditol a warwara ning i momol o bel. \v 30 Ning tik kaning i kes ana lotu i kibas ta warwara ta e God, esaning kaning i warwara ir manah. \v 31 Ning mulo rop mulo mang sur mulor warwara na propet, i wakak sur tik kaba ir warwara, pa lamur tik maleng, tuk mulo rop mulor warwara. Mulor toli larning, sur a taraila rop lar kibas a asasaer, pa ir wunan la. \v 32 A warwara na propet i kes nahai a warkurai anuna propet ot. \v 33-34 Anasa e God, a God na molmol, pa bel i mang sur a utna ning i loklokor. \p I wakak ning a gurara lar kes wowon ka ana lotu, arlar larning a tarai ane God la sira toli ting na hananuala rop. Bel di malmaling sur lar warwara. Lar anatarna pas la, arlar ana Warkurai anuna tarai Juda i atongi. \v 35 Ning la mang lar kabah on ta utna, i wakak sur lar kabah anunla na barsan ting na nunla na rumai. Anasa a utna na meme ning a hane ir warwara ana lotu. \p \v 36 Mangasa, mulo a kama warwara ane God? Bel. Mangasa, i hanot ka tetek mulo? Bel. \v 37 Ning tik i nuki mang i ot a propet, o i nuki mang a Talngan Tabu kaning i kes onoi, i wakak sur ir tasmani mang asaning a tumusi tetek mulo, i a warkurai ot anuna Leklek. \v 38 Ning tik bel i mur a warwara ne, e God bel ir oroi lalani. \p \v 39 I maining, na tastasik, mulor mang kol sur mulor warwara na propet, pa gong mulo sairas tik ning i warwara ana urmatana ngas a warwara. \v 40 Ika mulor mur a tostos a tinan a lotu ana hanrawai. \c 15 \s1 E Pol i warawai ana kamkamtur ulak ane Karisito \p \v 1 Na tastasik, a mang sur ar atai ulak mulo ana Wakak a Warwara, ning nating ia ka warawai tar ono tetek mulo, pa mulo ka kibas pasi, pa mulo ka tur rakrakai onoi. \v 2 Ning mulo tong akes a warwara ning ia ka warawai tar onoi tetek mulo, e God ir alaun pas mulo ana Wakak a Warwara ne. Ning bel, mulo tortorot oros ka. \p \v 3 Anasa a warwara ning ia ka kibas pasi, ia ka saran tari tamulo pa i itna kol. I manglarne: E Karisito i mat sur anundala na toltol laulau, larning di ka tumus tari ting na Buk Tabu. \v 4 Di akas tari ting na kulam a minat, pa natol a pukakiar lamur e God i akamtur ulak pasi kusun a minat, larning di ka tumus tari ting na Buk Tabu. \v 5 Pa i hanot tetek e Pita, pa lamur tetek ning a bonot pa pisir naur a aposel. \v 6 Lamur i hanot tetek na tastasindala ana tortorot. A wawasinla i arlar ana dilima na mar pa i punga, ning la kes taum ana pukakiar ning. Pa galis kol on la, la kaning ot la laun, ika, dingla la ka mat. \v 7 Pa lamur i hanot tetek e Jems, pa lamur tetek na aposel rop. \p \v 8 Pa lamur tanla, i hanot tetek iau otleng, ning a arlar ana kaklik ning e tana i agon kapit tari, ning anuna kalang belot i sot. \p \v 9 Anasa iau, a natarna kol tana aposella rop, pa bel a wakak sur dir atong iau a aposel, anasa a sira alaulau a tarai a lotu ane God. \v 10 Ika, e God i saran tar a lalaun ne a laun onoi, anasa ana nuna marmaris. Pa bel i arop oros tari ka anuna marmaris hok. A titol rakrakai kol tanla rop. Ika, belsur iau ot a titol, a marmaris ane God, ning i kes taum hok, i ning i titol. \v 11 Ning a warawai, o na aposel otleng la warawai, mila rop mila warawai ana warwara ne o e Karisito, pa mulo ka tortorot ono. \s1 A kamkamtur ulak kusun a minat \p \v 12 Ning di warawai o e Karisito ning e God i akamtur ulak pasi kusun a minat, sur asa ning dingla na tarai kaning arpotor tamulo la atongi mang bel al kamkamtur ulak kusun a minat? \v 13 Ngandek ning bel ta kamkamtur ulak kusun a minat, e God bel ir akamtur ulak pasi otleng e Karisito kusun a minat. \v 14 Ngandek ning e God bel ir akamtur ulak pas e Karisito kusun a minat, anumila na warawai ir utna oros ka, pa anumulo a tortorot otleng ir utna oros ka. \v 15 Pa ngandek ning bel al kamkamtur ulak kusun a minat, dir oroi i mang mila asasongo o e God, anasa mila warwara talapor o e God mang i akamtur ulak pas e Karisito kusun a minat. Ika, ning bel al kamkamtur ulak kusun a minat, e God bel ir akamtur ulak pas e Karisito kusun a minat. \v 16 Ngandek ning e God bel ir akamtur ulak pas na minat, larka otleng ning bel ir akamtur ulak pas e Karisito kusun a minat. \v 17 Ngandek ning e God bel i akamtur ulak pas e Karisito kusun a minat, anumulo a tortorot i utna oros ka, pa kaning ot mulo kes ana numulo na toltol laulau. \v 18 Pa na tena tortorot otleng o e Karisito ning la ka mat, la mat tikin. \v 19 Ning dala harnanai ana tortorot o e Karisito sur a ututnala ning ir toli ana lalaun ka te lapiu, dalar pot na marmaris kol tana tarai rop. \p \v 20 Ika i momol, e God ka akamtur ulak e Karisito kusun a minat. I a ningnigo na barsan ning i kamtur ulak kusun a minat, pa i asangani mang lamur a minatla otleng lar kamtur ulak. \v 21 A minat i hanot anasa ana takai ka barsan, e Adam. Larka otleng ning a kamkamtur ulak kusun a minat i hanot anasa ana takai ka barsan, e Karisito. \v 22 Anasa a tarai rop o e Adam lar mat, larka otleng ning a tarai rop o e Karisito lar tong akes a lalaun. \v 23 Ika a tinan ana kamkamtur ulak i manglarne: E Karisito a ningnigo na barsan ning i kamtur ulak kusun a minat, pa lamur ning ir hanot ulak, la ning anuna, la otleng. \v 24 Lamur, a ararop a rakrakan hanua ir hanot, ning e Karisito ir kamar sen na laulau a ingun rop larne, la ning na ningnigo, la ning la tong akes a warkurai pa la ning la tong akes a rakrakai. Pa ir saran tar a matanitu tetek e God e Tamana. \v 25 Anasa e Karisito ir kes na king tuk ning ir tol sot pas anuna hiruala rop sur lar kes nahaina. \v 26 A ararop a hirua ning ir kamari, a minat. \v 27 Anasa di ka tumus tari ting na Buk Tabu larne, “E God ka sua tar a ututnala rop nahaina.” \rq Buk Song 8:6\rq* \m Ika, ning a Buk Tabu i atongi mang “a ututnala rop”, i talapor mang bel i warwara o e God, anasa e God bel i kes nahai e Karisito. E God ot ka suah tar a ututnala rop nahai e Karisito. \v 28 Ning a ututnala rop ka kes nahai e Karisito a Nat e God, e Karisito otleng ir suah tari ot nahai e God e Tamana, esaning i suah tar a ututnala rop nahai e Karisito. E Karisito ir toli larning sur e God ir ningnigo ana ututnala rop. \p \v 29 Ngandek ning bel ta kamkamtur ulak kusun a minat, la ning di baptais la sur na minat, asaning lar toli? Ngandek ning i momol mang na minat bel lar kamtur ulak kusun a minat, sur asa ning di baptais a taraila sur na minat? \v 30 Mila otleng, ning bel ta kamkamtur ulak kusun a minat, sur asa ning mila tol a titol ning mila barat a mamahatla ono, ting na pukakiarla rop? \v 31 Na tastasik, ana pukakiarla rop a barat a mamahatla pa a kilangi mang ia ka mat. A warwara ne i momol arlar larning anuka gasgas sur mulo i momol. A gas o mulo anasa dala kes taum o e Karisito Iesu anundala a Leklek. \v 32 Ngandek ning a harum taum ana rokoio na tarai te e Epeses sur ar tol sot pas a nuknukik ka, i nangan mangmangasa iau? Ning na minat bel lar kamtur ulak kusun a minat, dalar mur a warwara anunla ning la sira atongi larne, \q1 “Dalar hangan pa dalar gang, \q2 anasa latu dalar mat.” \rq Ais 22:13\rq* \p \v 33 Gong di ben rongon mulo, anasa “A keskes taum ana laulau a tarai, ir alaulau a wakak a ginin tik.” \v 34 Mulor mata, mulor mur a tostos a toltol, pa mulor manah kusun na toltol laulau. Anasa dingla na tarai o mulo bel la tasman e God. A atongi larne sur mulor meme. \s1 E God ir lingir pas a palaondala \p \v 35 Sakana tik ir kabah mang, “Di akamtur ulak pas na minat mangmangasa? Esi na ngas a palaonla ning lar kamtur ulak ono?” \v 36 U a longlong! Ning u oman a pata rakai, ning bel ir mat pas, bel ir laun. \v 37 Pa ning u oman a pata wit o ta pata rakai masik otleng, bel ur oman a rakaina, ur oman ot a patna. \v 38 Ning ir gomo, ir hanot ot a ngas a rakai arlar ana nuknuk e God. Taktakai a ngas a pata rakai ir gomo ot a rakaina ot. \p \v 39 A palaon a ututnala rop ning la laun, bel la arlar. A taraila a palaonla ot, pa na inagoi a palaonla i maskana, pa a palaona manila i maskana, pa a palaona sisla otleng i maskana ot. \v 40 A ututnala saot na bakut, na palaonla ot, pa a ututnala mite lapiu, na palaonla otleng. A matatar ana ututnala saot na bakut i maskana ot, pa a matatar ana ututnala mite lapiu i maskana otleng. \v 41 A kamis a matatarna ot, pa a kalang a matatarna i maskana ot, pa a matatar ana nangnangla i maskana ot, pa a matatar ana nangnangla taktakai i maskana otleng. \p \v 42 I larka otleng ning ana kamkamtur ulak anuna minatla. A palaonla ning di por la onoi ir marase ka, ika ning ir kamtur ulak, bel ir marase ma. \v 43 A palaona minat ning di pori bel i tatatai wakak, ika ning ir kamtur ulak ir kamtur ana tnan matatar. Ning di pori bel i rakrakai, ika ning ir kamtur ulak ir kamtur taum ana rakrakai. \v 44 A palaona ning di pori ono, i mitet lapiu, ika ning ir kamtur ulak, ir kamtur taum ana palaona ning a ingun, misaot na langit. \p I momol mang takai a palaondala mite lapiu, pa takai a palaondala otleng ning a ingun. \v 45 I maining di ka tumus tari ting na Buk Tabu larne, “A ningnigo na barsan, e Adam, e God i saran tar a lalaun teteki.” \rq Stat 2:7\rq* \m Ika a ararop a Adam, i a Ingun ning i tabar a tarai ana lalaun. \v 46 A palaondala ning a ingun bel i hanot nigo. A palaondala ning mite lapiu i hanot nigo, pa lamur a palaondala ning a ingun. \v 47 A ningnigo na barsan, e Adam, i mite lapiu, pa e God i toli ana piu. A munaur a barsan, e Karisito, i misaot na langit. \v 48 A taraila ning mite lapiu la arlar ana barsan ning e God i toli ana piu. Pa la ning misaot na langit, la arlar ana barsan misaot na langit. \v 49 Dala kibas a manar a barsan ning e God i toli ana piu, pa lar otleng ning, dalar kibas a manar a barsan misaot na langit. \p \v 50 Na tastasik, a atongi tamulo mang, a palaondala mite lapiu bel ir kas ting na matanitu ane God. A palaondala ning i sira marase ka, bel ir kas ting na matanitu ane God, ning bel ir marase. \v 51 Mulo longor, ar atai mulo ana utna na pidik larne: Bel dala rop dalar mat, ika e God ir lingir pas dala rop. \v 52 Ning a ararop a tawuru ir tangis, e God ir lingir kapit pas dala ana pilkut ka. Anasa a tawuru ir tangis, e God ir akamtur ulak na minat pa bel lar mat, pa ir lingir pas dala. \v 53 Anasa a palaondala mite lapiu ning i sira marase ka, ir talingir sur a palaondala ning bel ir marase. A palaondala mite lapiu ning i sira mat ka, ir talingir sur a palaondala ning bel ir mat. \v 54 Pa ning a palaondala ning i sira marase ka, ir talingir sur a palaondala ning bel ir marase, pa a palaondala ning i sira mat ka ir talingir sur a palaondala ning bel ir mat, a tumtumus ting na Buk Tabu ir sot maleng, larne, “E God ka tol sot pas a minat, pa i kamar rop seni.” \rq Ais 25:8\rq* \q1 \v 55 “A minat, kanaha a rakrakaim? \q2 A minat, kanaha anuma tikio ning u akadik a taraila onoi?” \rq Hosea 13:14\rq* \m \v 56 A toltol laulau, i a tikio anuna minat, pa a toltol laulau i kibas pas a rakrakaina miting na Warkuraila ane Moses. \v 57 Ika, dalar atong wakak tetek e God, anasa i tabar dala ana rakrakai sur dalar tol sot pas a toltol laulau pa minat, ana titol ning e Iesu Karisito anundala a Leklek ka tol tari. \p \v 58 I maining na tastasik, mulor tur rakrakai, pa gong i gulgule anumulo a tortorot ana kamkamtur ulak kusun a minat. Mulor saran rop tar anumulo a lalaun sur a titol anuna Leklek, anasa mulo tasmani mang a titolla rop mulo toli ana rakrakai ana Leklek belsur a utna oros ka. \c 16 \s1 Anunla a artabar tetek a tarai ane God saot e Jerusalem \p \v 1 Ar atai mulo ana asaning mulor toli ana mani ning mulo minggen taumi sur a tarai ane God ning la kes saot e Jerusalem. Mulor toli larning ia ka atai tar a tarai a lotu ting na hananuala tumo na papar Galesia sur lar toli. \v 2 Ana ningnigo na pukakiar ana taktakai wik, mulo rop taktakai mulor suah masik sen ta mani miting na anumulo a mani pa mulor suah tari ka. La ning la tol otnan a tnan mani lar saran a tnan, pa la ning la tol otnan a natarna lar saran a natarna. Gong ning ar hanot, mulor minggen taum bot a mani. \v 3 Mulor aslang pas al tarai ning mulo tortorot onla sur lar los anumulo a artabar. Pa ning ar hanot tingia, ar saran tar na pas a warwara talapor tetek la sur lar losi taum ana anumulo a artabar, par sune sen la ono usaot e Jerusalem. \v 4 Ning i wakak sur iau otleng ar han, milar han taum. \s1 E Pol i atai talapor la ana nuna tinan \p \v 5 Ar han utumo na hananuala tumo na papar Masedonia. Pa lamur ar han otleng uting tetek mulo. Anasa ar han kaba utumo e Masedonia. \v 6 Ngandek ar kes siklik pas ot taum o mulo tingia, o ngandek ar kes tuk na kalang a kotkoto pa a tnan wuwu ir rop, pa lamur mulor nangan iau ana nuk a tinan sur a hanuala maleng ning ar han ia. \v 7 Bel a mang sur ar han tetek mulo onone, par tur pas ka napirimulo ana nuk a tinan. Ning a Leklek ir malmaling pas iau, a mang sur ar kes bongnan pas iau ot napirimulo. \v 8 Ar kes te e Epeses tuk ana Pukakiar a Pentikos, \v 9 anasa a ngas ka sapang sur anuka titol ir gomo pa ir wai, pa galis a tarai otleng la mang sur lar sairasi. \p \v 10 Ning e Timoti ir hanot tetek mulo, mulor tai alari sur gong i matmataut ning i kes napirimulo, anasa i tol a titol anuna Leklek, arlar hok otleng ning a toli. \v 11 Gong mulo oroi purumi. Ning ir ulak ute tetek iau, mulor sune seni ana molmol. Pa iau, a kes nanan pasi, ning ir hanot taum ana tastasindala. \p \v 12 A mang sur ar atai mulo ana tasindala e Apolos. A nunung rakrakai i mang ir han taum ana tastasindala tetek mulo, ika belot i mang suir han. Lamur ning ta ngas ir sapang teteki, ir han ot. \s1 Na ararop a warwara ane Pol \p \v 13 Mulor tumarang, pa mulor tur rakrakai ana tortorot. Mulor arlar ana rakrakai a barsanla, ning bel la matmataut. \v 14 Mulor tol a ututnala rop ana marmaris. \p \v 15 Mulo ka tasmani mang a tarai ning la kes ting na rumai ane Stepanas, la a ningnigo na tarai ning la lingir a nuknukinla ting na papar Akaia, pa la ka saran tar la sur lar nangan a tarai ane God. A nunung mulo na tastasik, \v 16 sur mulor anatarna pas mulo tetek a ngas a tarai larning, pa tetek la ning la titol taum onla, pa la rakrakai ana titol ning. \v 17 A gas ana tinan ot ute ane Stepanas, Potunatus pa e Akaikas, anasa ditol nangan iau ning bel mulo kes taum hok. \v 18 Ditol agasgas pas a inguk, pa ingumulo otleng. I wakak ning mulor oroi lalan a ngas a tarai larning, pa mulor hanrawai la. \p \v 19 A tarai a lotu te na hananuala te na papar Asia la saran anunla a marmaris tetek mulo. E Akuila pa e Pirisila pa a tarai a lotu otleng ning la sira lotu taum ting na nundiau a rumai, la saran anunla a tnan marmaris tetek mulo ana risan a Leklek. \v 20 Na tastasindala rop la saran anundala a marmaris tetek mulo. Ning mulo arpastek, mulor mang artalai sur mulo ana argoro a marmaris taum ana totoh a toltol. \p \v 21 Siklik warwara na marmaris ne, iau ot, e Pol, a tumusi tetek mulo ana kuk. \v 22 Ning tik bel i mang sur a Leklek, ir hirua tikin. A Leklek, han ute! \p \v 23 A marmaris anuna Leklek e Iesu ir kes taum o mulo. \v 24 Anuk a marmaris tetek mulo rop o e Karisito Iesu. Amen.