\id TIT - Rangi Translation project, Dodoma
\ide UTF-8
\h Tíito
\rem Consultant: Richard Cox
\toc2 Tíito
\toc1 Barʉ́wa ya Paúli kwa Tíito
\mt2 Barʉ́wa ya Paúli kwa
\mt Tíito
\imt Mʉlongooryo
\ip Barʉ́wa ɨhɨ yaandɨkwa nɨ Paúli mpɨɨndɨ ˆajáa ʉko Makedonía (\xt 1:1, 4\xt*). ˆVyeene yoónekanaa, barʉ́wa ɨhɨ Paúli ɨɨyandɨka kati ya myaaka ya 62-64 keende Kirisitʉ ˆavyaalwa. Barʉ́wa ɨhɨ Paúli amwaandɨkɨra mʉʉntʉ ˆasewáa Tíito. Kʉʉntʉ Tíito ˆatʉmamɨráa mʉrɨmo wa Ijʉva nɨ ɨsɨ ˆyarɨɨngɨrɨrwa nɨ mayɨya ya Mediteranía ˆɨséwaa Kɨréete. Tíito nɨ Mugiríki ajáa na ajáa amuruma Yéesu (\xt 1:4; Vagalatía 2:3\xt*). Tíito atʉmamáa mʉrɨmo wa Masáare Maaja hamwɨ na Paúli, na kwatɨɨte mpɨɨndɨ jimwi Paúli ˆamʉtʉmáa na kwa mpuka ya vaantʉ ˆvamuruma Yéesu va Koríinto (\xt 2 Vakoríinto 7:6-15; 8:6, 16-24\xt*).
\ip Kɨɨntʉ Paúli ˆasaakáa kumuwyɨɨra Tíito nɨ kʉmʉsea amarikirirye mʉrɨmo ˆmweene ʉjáa wachaala mpɨɨndɨ ˆvajáa hamwɨ kʉra Kɨréete. Mʉrɨmo ʉwo ʉjáa nɨ wo saawʉla valongooli va mpuka ja vaantʉ ˆvamuruma Yéesu ʉko maturii na kukiindya ˆvyeene valongooli vaaja vasaakwa vave (\xt 1:5-9\xt*). Mʉrɨmo wɨɨngɨ ʉjáa nɨ kʉvaheera mɨtɨma vaantʉ ˆvamuruma Yéesu kʉra Kɨréete sa kʉjáa kwatɨɨte ʉvariyuli wa ʉloongo (\xt 1:9-16; 3:9-11\xt*). Barúwii ɨhɨ, Paúli amuwyɨɨra Tíito ˆvyeene asaakwa kʉvakiindya mpuka ˆjiísimiresimire ja vaantʉ ˆvamuruma Yéesu, noo kʉsea, kwa vawosi, vaantʉ vaki, vatavana, vahíínja na vatʉ́mwa (\xt 2:1-10\xt*).
\iot ˆVyeene Kɨtáabu ɨkɨ Chagavwa
\io1 Lʉmbɨ \ior 1:1-4\ior*
\io1 Kʉsaawʉla valongooli na ˆvyeene vasaakwa vave \ior 1:5-16\ior*
\io1 Mʉrɨmo wa kɨra mpuka ya vaantʉ ˆvamuruma Yéesu \ior 2:1-15\ior*
\io1 Kʉtʉmama wʉʉja, kʉneha ʉvɨ, na masáare yo kiimikirirya \ior 3:1-15\ior*
\c 1
\s1 Lʉmbɨ ya Paúli kwa Tíito
\p
\v 1 Barʉ́wa ɨhɨ yafúmire kʉrɨ nɨɨnɨ Paúli, mʉtʉmami wa Mʉlʉʉngʉ na \w mutumwi|lemma="Vatumwi"\w* wa \w Yéesu\w* \w Kirisitʉ\w*. Yéesu aantʉma njeenge kuruma kwa vaantʉ ˆveene Mʉlʉʉngʉ avasaawʉla, vataange kɨmáárɨ ˆcheene kɨréetaa mwiikalo ˆutúubaa kɨra Mʉlʉʉngʉ ˆasáakaa. 
\v 2 Na kwa ʉko kwiilaangya, turya varɨ nkaasʉ ya sikʉ ˆjisiina ʉhero. Kɨkomi, Mʉlʉʉngʉ sɨ alʉ́ʉsaa ʉloongo tʉkʉ, ajáa iichuunga kʉreeta ɨyo nkaasʉ mpɨɨndɨ sɨ jinaanda. 
\v 3 Maa kaa, mpɨɨndɨ yaachwe ˆɨkafike, aroonekya isáare raachwe kwa njɨra ya ʉvariyuli waanɨ. Mʉlʉʉngʉ nɨ Mʉlamuriri wiitʉ. Yeeye noo aandairirya nvariyʉle.
\p
\v 4 Tíito, nɨ kwaandɨkɨra niise weewe ˆʉrɨ mwaana waanɨ wa kʉra kuruma ˆkweene tʉrɨ hamwɨ. Nduwo na mwiikalo mʉʉja fuma kwa Mʉlʉʉngʉ Taáta na kwa Kirisitʉ Yéesu ˆatʉlamurirya, jive na weewe.
\s1 Mʉrɨmo wa Tíito kʉra Kɨréete
\p
\v 5 Aaɨ nakʉreka ʉko Kɨréete sa ʉwolole yara masáare ˆmeene yajáa yachaala, na kei ʉsaawʉle vawosi ˆvarɨ kɨɨmɨrɨra vaantʉ ˆvamuruma Mʉlʉʉngʉ kwa kɨra múuji ja ˆvyeene nakʉlairirya. 
\v 6 Moosi yoyoosi wa vaantʉ ˆvamuruma Mʉlʉʉngʉ ave mʉʉntʉ sɨ ˆangʼʉ́ʉrɨrwaa, ave mʉlʉme wa muki ʉmwɨ, na vaana vaachwe vamurume Mʉlʉʉngʉ, na karɨ vaana vaachwe vave vasiina matu tʉkʉ au karɨ vave na heno tʉkʉ. 
\v 7 Mʉlongooli wa vaantʉ ˆvamuruma Mʉlʉʉngʉ ave nɨ mʉʉntʉ sɨ ˆangʼʉ́ʉrɨrwaa sa yeeye asaawʉlwa nɨ Mʉlʉʉngʉ ɨndootʉmama mʉrɨmo waachwe. Karɨ ave mʉʉntʉ ˆiinéengaa tʉkʉ, na karɨ ave na nkalari ja heehi tʉkʉ. Kei karɨ ave mʉreevi tʉkʉ, karɨ ave eenda nkoondo tʉkʉ na karɨ ave eenda máari ja mʉhonyo tʉkʉ. 
\v 8 Maa kaa, ave mʉʉntʉ ˆatéengyaa vaantʉ. Ave eenda wʉʉja, mʉʉntʉ ˆiiyɨ́mɨrɨraa, mʉwoloki, mʉʉja na mʉʉntʉ ˆasɨrɨ na mpɨɨma ˆɨlóokereraa. 
\v 9 Ave mʉʉntʉ ˆarɨkwáataa isáare ro kiilaangiwa ja ˆvyeene ravariyʉlwa. Kwa njɨra ɨyo, daha arɨ vaheera mɨtɨma vaantʉ kwa ʉvariyuli waachwe wa kɨkomi na daha arɨ koonekya ʉvɨ wa vaantʉ ˆvakɨ́ɨkanaa ʉvariyuli ʉwo.
\s1 Vakiindya va Ʉloongo
\p
\v 10 Kɨkomi vamwaarɨ vaantʉ ˆvarɨ foo ˆveene sɨ vachuwala, masáare yaavo nɨ ya kɨhoho, na vakóoveraa vaantʉ, hasa avo fuma díini ya \w Kɨyahúudi|lemma="Vayahúudi"\w* ˆveene vadóomereryaa tʉʉva jaavo. 
\v 11 Avo woosaakwa ʉvatʉʉnɨke mɨlomo vareke kʉndoovavariyʉrɨra vaantʉ. Kwa ʉvariyuli waavo ˆmweene sɨ vasáakwaa vakiindye, vasáambʉlaa kuruma kwa kaaya ja vaantʉ ˆvarɨ foo. Vabwéeyyaa jeyyo, sa vapate mpía. 
\v 12 Kwatɨɨte mʉʉntʉ waavo ʉmwɨ \w mʉláali na mʉtwe|lemma="Valáali na mʉtwe"\w* ˆalʉʉsa, akasea, “Vakɨréete nɨ valoongo sikʉ joosi, nɨ ja nyama mbɨ ja isaka varɨ, nɨ valáku na vavira.” 
\v 13 Mpɨ́rɨ ɨhɨ nɨ ya kɨkomi. Sa jeyyo, vadalavyedalaavye sa kuruma kwaavo kʉve kwa kɨmáárɨ. 
\v 14 Kei vadalavye sa vareke teerera mbuwo ja ʉloongo ja Vayahúudi. Baa kei, karɨ vatéereraa ndairiri ja vara ˆveene vasíitaa kɨmáárɨ tʉkʉ. 
\v 15 Viintʉ vyoosi nɨ mpeho viri kwa vaantʉ ˆvarɨ mpeho. Maa kaa, kwa vaantʉ ˆvarɨ na \w njeo\w* na vara ˆvamusiita Yéesu, viintʉ vyoosi vyatɨɨte njeo. Kɨkomi mɨryʉʉngʉ yaavo na mɨtɨma yaavo ˆyiísimanʼyaa mavɨ na maaja, yamema kosu. 
\v 16 Vaséaa vamʉmányire Mʉlʉʉngʉ, kʉmba vaséaa sɨ vamʉmányire tʉkʉ kwa masáare yaavo. Vakálaryaa maatʉkʉ vii, nɨ vasaambʉ, na sɨ vabooha kwa isáare roroosi riija tʉkʉ.
\c 2
\s1 Ʉvariyuli wa Kɨkomi
\p
\v 1 Maa kaa, weewe woosaakwa ʉvavariyʉrɨre ʉvariyuli wa kɨkomi. 
\v 2 Vawyɨɨre vawosi viisikane, vave vaantʉ ˆvanyémiwaa na viiyɨmɨrɨre. Vave na ngururu yo muruma \w Yéesu\w*, kweenda na kuyimirirya.
\p
\v 3 Viivyo, vawyɨɨre vadala vandookiikala mwiikalo ˆwoosaakwa kwa mʉʉntʉ ˆamʉtʉ́mamɨraa Mʉlʉʉngʉ. Karɨ valʉ́ʉsaa vaantʉ tʉkʉ, na karɨ vave vareevi tʉkʉ. Kɨkomi vasaakwa vandoovariyʉla viintʉ viija. 
\v 4 Jeyyo, bweeyya varɨ vahíínja vaveende valʉme vaavo na vaana vaavo. 
\v 5 Kei kiiyɨmɨrɨra varɨ, na kʉva varɨ ʉteréere, laanga veende nyuumba jaavo na boohya varɨ. Kɨndoovateera veende valʉme vaavo, sa vaantʉ vasiindwe \w rɨhɨɨntɨkɨra|lemma="Hɨɨntɨka"\w* isáare ra Mʉlʉʉngʉ.
\p
\v 6 Viivyo, valairirye vatavana viiyɨmɨrɨre. 
\v 7 Kwa kɨra isáare, weewe ʉve nɨ wo tuubiririwa ko bweeyya maaja. Ʉvariyuli waako ʉve wa kɨkomi na karɨ ʉve na berereesi tʉkʉ. 
\v 8 Masáare yaako yave ya kɨkomi na ˆyawoloka, sa vara ˆvatʉkɨ́ɨkanaa vasove roolʉʉsa kʉrɨ suusu, maa vakwaatwe nɨ soni.
\p
\v 9 Vakiindye vatʉ́mwa vave matu kwa veenekaaya vaavo kwa kɨra kɨɨntʉ na vandooveerya mɨtɨma. Karɨ viiyúyiryaa novo tʉkʉ. 
\v 10 Na kei karɨ viívaa viintʉ vyaavo tʉkʉ. Maa kaa, valaɨre voovo nɨ vaantʉ vo kiilaangiwa kamwɨ, sa vʉʉvɨɨke ʉvariyuli wa Mʉlʉʉngʉ Mʉlamuriri wiitʉ kwa kɨra kɨɨntʉ, ʉve na nyemi.
\p
\v 11 Ʉvavariyʉrɨre ayo, sa Mʉlʉʉngʉ alaɨra nduwo yaachwe ˆngʼeene ɨlámuriryaa vaantʉ voosi. 
\v 12 Nduwo ɨyo, yatʉwólolaa tusiite mwiikalo sɨ ˆutúubaa kɨra Mʉlʉʉngʉ ˆasáakaa na tusiite mpɨɨma ja ɨhɨ weerʉ, twiisikane, tʉve vawoloki na tʉndookwiikala mwiikalo ˆutúubaa kɨra Mʉlʉʉngʉ ˆasáakaa aha weerwii ya haaha. 
\v 13 Twiikale jeyyo, kʉnʉ toowoojera sikʉ ɨra ˆyatalariwa, ˆtwiiláangyaa ˆarɨ kʉʉja na nkongojima Yéesu \w Kirisitʉ\w*, Mʉlʉʉngʉ wiitʉ mʉkʉʉlʉ na Mʉlamuriri wiitʉ. 
\v 14 Yeeye iitoola mweeneevyo sa \w atununuule|lemma="Ununuuli"\w* fuma kɨra kuwuna miiro koosi, na atujirʉla tʉve vaantʉ vaachwe mweeneevyo, ˆvamányɨkaa na mɨtɨma kʉtʉmama maaja.
\p
\v 15 Vawyɨɨre vaantʉ masáare aya! Vaheere mʉtɨma na ʉvakaanʼye na ngururu joosi. Mʉʉntʉ yoyoosi karɨ akusinanale tʉkʉ.
\c 3
\s1 Kwiikala na Wʉʉja
\p
\v 1 Vakumbusikye vaantʉ vave na nyemi kwa vakʉ́ʉ́lʉ na vatemi. Vave na matu na vave viímire neeja kʉtʉmama mɨrɨmo miija. 
\v 2 Karɨ \w vatʉ́kɨraa|lemma="Tʉkɨra"\w* mʉʉntʉ yoyoosi tʉkʉ. Vave vaantʉ va mwiikalo mʉʉja na ˆviíkalanʼyaa na vaantʉ vyabooha na vave vahola kwa vaantʉ voosi.
\p
\v 3 Baa suusu mpɨɨndɨ jimwi, tʉjáa tusiina mɨryʉʉngʉ tʉkʉ na sɨ tateeráa tʉkʉ. Tʉjáa takooverwa na tʉjáa takwaatɨka nɨ ʉláku ˆwiísimiresimire. Twiikaláa na ʉvɨ na twiiyoneráa kɨvɨna, tʉjáa tasʉʉlwa na tʉjáa tavasʉʉla vɨɨngɨ.
\p
\v 4 Maa kaa, mpɨɨndɨ ˆjikafike, Mʉlʉʉngʉ ajáa atoonekya kʉbooha kwaachwe na ˆvyeene aveenda vaantʉ, 
\v 5 yeeye atʉlamurirya, sɨ sa suusu tatʉmama masáare ya ʉwoloki tʉkʉ, maa kaa, nɨ sa yeeye atʉlaanga na riiso ra wʉʉja vii. Atʉlamurirya ko tooyya ʉvɨ ko vyaalwa lwa kavɨrɨ na tʉkabweeyyiwa vafya kwa njɨra ya \w Mʉtɨma Mʉʉja\w*. 
\v 6 Yeeye atʉkʉngʼʉntɨra Mʉtɨma Mʉʉja kwa njɨra ya \w Yéesu\w* \w Kirisitʉ\w* ˆatʉlamurirya. 
\v 7 Yeeye atʉvala suusu tʉrɨ vawoloki kwa nduwo yaachwe sa tʉve vahokeri va nkaasʉ ya sikʉ ˆjisiina ʉhero ˆngʼeene twiiláangyaa.\f + \fr 3:4-7 \fr*\ft Mustáari wa 4-7 nɨ mpɨ́rɨ Vakirisitʉ va ncholo vɨɨmbáa.\ft*\f* 
\v 8 Mpɨ́rɨ ɨyo nɨ yo kiilaangiwa. Noosaaka ʉyalumirirye masáare aya sa vara ˆvamuruma Mʉlʉʉngʉ, vɨɨme neeja kʉtʉmama mʉrɨmo mʉʉja. Masáare aya yabooha mʉnʉmʉʉnʉ, na kei yatɨɨte kʉnáálo kwa vaantʉ voosi.
\p
\v 9 Maa kaa, neha kwiiruta ndihi kwa kɨhoho, mbuwo jo lʉʉsa marina ya vala baaba va nkolo na kwiitoola sa \w Miiro\w*. Aya yoosi yasiina kʉnáálo tʉkʉ, baa kei nɨ ya bweete vii. 
\v 10 Mʉʉntʉ yoyoosi ˆasóonkyaa vaantʉ, mʉlʉme kutu lwa ncholo na lwa kavɨrɨ. Koonɨ sɨ yookʉteera ireke ne. 
\v 11 Weewe ʉmányire mʉʉntʉ ja ʉwo, asaambʉka na nɨ mʉvɨ ˆiilamʉrɨra mweeneevyo.
\s1 Masáare yo Kiimikirirya na Ntálarya
\p
\v 12 Mpɨɨndɨ ˆndɨrɨ mʉtʉma Aritéema au Tíkiko na ʉko kwaako, waangʉhe kʉʉja sa twiiyone ʉko Nikopóoli. Nɨɨnɨ nalámwɨɨre kwiikala ʉko mpɨɨndɨ ja mpeho. 
\v 13 Manyɨka ʉvaambirirye Senáasi ʉra ˆatéteraa vaantʉ balásii na Apóolo. Vaambirirye sa vadɨɨre sova kɨɨntʉ chochoosi lʉyeendwii lwaavo. 
\v 14 Vaantʉ viitʉ viikiindye vandoobweeyya viintʉ viija, na vandoovaambirirya vamʉchɨɨrɨ. Kwa njɨra ɨyo, mwiikalo waavo kʉva ʉrɨ na ndɨɨwa.
\p
\v 15 Vaantʉ voosi ˆveene ndɨrɨ hamwɨ novo, vakulúumbiirye. Nuumbirya vijeengi voosi ˆvatweenda sa kʉra kuruma.
\p Mweenevyoosi avaheere nduwo nyuunyu voosi.