\id ROM - Rangi Translation Project
\ide UTF-8
\h Varúumi
\rem Consultant: Bruce Rossington
\toc2 Varúumi
\toc1 Barʉ́wa ya Paúli kwa Varúumi
\mt2 Barʉ́wa ya Paúli kwa
\mt1 Varúumi
\imt Mʉlongooryo
\ip Barʉ́wa ɨhɨ kwa Varúumi, yaandɨkwa nɨ mutumwi Paúli mpɨɨndɨ ˆajáa akaarɨ fika múuji wa Róoma. Sa jeyyo, Paúli aandɨka barʉ́wa ɨhɨ kʉvakiindya vaantʉ ˆvamuruma Yéesu va múuji wa Róoma, vara ˆvajáa Vayahúudi na vara sɨ ˆvajáa Vayahúudi (\xt 1:16\xt*). Paúli aandɨka barʉ́wa ɨhɨ, kwa vaantʉ voosi va weerʉ sa voone ʉwoloki nɨ kwa Mʉlʉʉngʉ ufúmaa ko muruma Yéesu Kirisitʉ (\xt 1:17\xt*). Ɨhɨ barʉ́wa, Paúli ɨɨyandɨka mpɨɨndɨ ˆajáa múujii wa Koríinto, kati ya myaaka ya 55-58 keende Kirisitʉ ˆavyaalwa.
\ip Barúwii ɨhɨ, Paúli akiindya masáare ya ʉlamuriri vaantʉ ˆvatúryaa ko tweera kwa Yéesu Kirisitʉ vii. Kɨɨntʉ kɨkʉʉlʉ ˆalʉʉsa, nɨ ˆvyeene vaantʉ varɨ, noo kʉsea, voosi vatʉmama ʉvɨ na vakeehekerwa nɨ ukiimani wa nkongojima ya Mʉlʉʉngʉ (\xt 3:23\xt*). Alʉʉsa mʉsáala wa ʉvɨ ʉhʉ nɨ inkwya, maa kaa, kɨlʉngʉlʉngʉ cha Mʉlʉʉngʉ nɨ nkaasʉ ya sikʉ ˆjisiina ʉhero ko kʉndɨkaniwa na Kirisitʉ Yéesu (\xt 6:23\xt*). Kei alʉʉsa, kusiina ˆarɨ lʉʉsa irya kwa vara ˆvakʉndɨkaniwa na Kirisitʉ Yéesu tʉkʉ (\xt 8:1\xt*). Jeyyo, kʉrɨ mwiikalo wiitʉ, Paúli atʉlairirya tʉreke tuuba masáare ya ɨhɨ weerʉ, kɨrɨ vyoova jeyyo, tʉvalandʉlwe mɨryʉʉngʉ yiitʉ ko tuuba mɨryʉʉngʉ ya Mʉlʉʉngʉ (\xt 12:1-2\xt*). Sa ʉlamuriri ʉhʉ ˆtatúryaa kʉrɨ Yéesu Kirisitʉ, watʉbwéeyyaa twiikale mwiikalo wo mweerya mʉtɨma Mʉlʉʉngʉ (\xt 12:1–15:33\xt*).
\iot ˆVyeene Kɨtáabu ɨkɨ Chagavwa
\io1 Mʉlongooryo, vaantʉ voosi sɨ vawoloki tʉkʉ \ior 1:1–3:20\ior*
\io1 Ʉwoloki na kʉlamuririwa kwatóorekaa ko muruma Kirisitʉ \ior 3:21–5:21\ior*
\io1 Mwiikalo mufya ko kʉndɨkaniwa na Kirisitʉ \ior 6:1–8:39\ior*
\io1 Mʉryʉʉngʉ wa Mʉlʉʉngʉ kwa Viisiraéeli \ior 9:1–11:36\ior*
\io1 ˆVyeene vaantʉ ˆvamuruma Yéesu vasaakwa viikale \ior 12:1–15:13\ior*
\io1 Ukiindya wo kiimikirirya na lʉmbɨ \ior 15:14–16:27\ior*
\c 1
\s1 Lʉmbɨ
\p
\v 1 Barʉ́wa ɨhɨ, yafúmire kʉrɨ nɨɨnɨ Paúli \w mutumwi|lemma="Vatumwi"\w* wa \w Kirisitʉ\w* \w Yéesu\w*. Nɨɨnɨ naanɨrɨrwa, nɨve mutumwi na nakerwa sa nvariyʉle \w Masáare Maaja\w* ya Mʉlʉʉngʉ.\x + \xo 1:1 \xo*\xt Laanga Mɨrɨmo ya Vatumwi 9:15; Vagalatía 1:1, 15.\xt*\x* 
\v 2 Mʉlʉʉngʉ ajáa alaha aya Masáare Maaja aho kalɨ Masáarii ˆYarɨ Mpeho, ko tweera \w valáali na mʉtwe\w* vaachwe. 
\v 3 Masáare aya Maaja, yalʉʉsɨkɨra \w Mwaana wa Mʉlʉʉngʉ\w*, yeeye kɨrɨ wʉʉntʉ afuma lʉkolwii lwa mʉtemi \w Daúdi\w*. 
\v 4 Yeeye asaawʉlwa kʉva Mwaana wa Mʉlʉʉngʉ, ˆakafʉfʉlwe kufuma kwa ˆvaakwya kwa ngururu ja \w Mʉtɨma Mʉʉja\w*. Yéesu Kirisitʉ noo Mweenevyoosi wiitʉ. 
\v 5 Ko tweera kwa Yéesu na sa irina raachwe, Mʉlʉʉngʉ atʉheera nduwo na mʉrɨmo wa utumi, so vaanɨrɨra vaantʉ va ɨsɨ joosi vave matu ko muruma Mʉlʉʉngʉ. 
\v 6 Nyuunyu nɨ vamwɨ va vaantʉ avo, mwaanɨrɨrwa sa mʉve vaantʉ va Yéesu Kirisitʉ.
\p
\v 7 Kwa vanaviitʉ mʉrɨ ʉko múuji wa Róoma, nyuunyu ˆmweendwa nɨ Mʉlʉʉngʉ na ˆmwaanɨrɨrwa mʉve vaantʉ vaachwe. Nduwo na mwiikalo mʉʉja fuma kwa Mʉlʉʉngʉ Taáta wiitʉ, na kwa Mweenevyoosi wiitʉ, Yéesu Kirisitʉ, jive na nyuunyu.
\s1 Mpɨɨma ya Paúli yo Kooluumbya Múuji wa Róoma
\p
\v 8 Cha ncholo, noomʉdʉʉmba Mʉlʉʉngʉ kwa njɨra ya Yéesu Kirisitʉ sa nyuunyu voosi, sa kumuruma kwaanyu Yéesu, kooteereka kʉrɨ weerʉ yoosi. 
\v 9 Mʉlʉʉngʉ ˆnimwiínamɨraa kwa mʉtɨma waanɨ woosi ko variyʉla Masáare Maaja ya Mwaana waachwe, yeeye amányire ˆvyeene navakʉ́mbʉkɨraa 
\v 10 sikʉ joosi mpɨɨndɨ ˆnoomʉloomba. Haaha kukiimikirirya, noomʉloomba Mʉlʉʉngʉ koonɨ viri dahɨka, kwa kʉsaaka kwaachwe, aampeere nkalo yo kʉʉja na kwaanyu. 
\v 11 Sa kɨkomi ndɨrɨ na mpɨɨma maatʉkʉ vii yo voona, sa nɨvagavɨre wʉʉya wa mutimii sa mwɨɨme neeja. 
\v 12 Noo kʉsea twiiheere mɨtɨma, kuruma kwaanyu kwaampeere nɨɨnɨ mʉtɨma, na kuruma kwaanɨ kʉvaheere nyuunyu mʉtɨma. 
\v 13 Vanaviitʉ noosaaka mʉtaange, niimya neeja kʉʉja na meenyu ˆkamema maatʉkʉ vii, maa kaa, nakɨtɨrwa fʉʉrʉ haaha. Noosaaka ntʉmame kʉrɨ nyuunyu, sa nturye ndɨɨwa ja ˆvyeene naturya kwa vaantʉ vɨɨngɨ sɨ ˆvarɨ \w Vayahúudi\w*. 
\v 14 Natɨɨte noongwa yo variyʉla masáare kwa vaantʉ voosi, ˆvarɨ mweeri na ˆvarɨ ɨsɨ, kwa vaantʉ ˆvasoma na sɨ ˆvasoma. 
\v 15 Ɨkɨ noo ˆchooreka ndɨrɨ na mpɨɨma maatʉkʉ vii yo variyʉla Masáare Maaja kwa nyuunyu ˆmʉrɨ múujii wa Róoma.
\s1 Ngururu ya Masáare Maaja
\p
\v 16 Nɨɨnɨ sɨ noóniwaa soni nɨ ayo Masáare Maaja tʉkʉ, sa nɨ ngururu ya Mʉlʉʉngʉ ˆɨlámuriryaa vaantʉ voosi vara ˆviirúmaa, kwa Vayahúudi ta, de na kwa vaantʉ sɨ ˆvarɨ Vayahúudi. 
\v 17 Masáare Maaja yatuwyɨ́ɨraa ˆvyeene Mʉlʉʉngʉ atʉbwéeyyaa tʉve vawoloki miiswii yaachwe kwa njɨra yo ruma. Vaantʉ vavíjaa vawoloki ko ruma vii, ja ˆvyeene Masáare ˆYarɨ Mpeho yalʉʉsa, “Mʉʉntʉ ˆavalwa nɨ mʉwoloki nɨ Mʉlʉʉngʉ, kʉva arɨ nkaasʉ kwa kuruma kwaachwe.”\x + \xo 1:17 \xo*\xt Laanga Habakúuki 2:4.\xt*\x*
\s1 Nkalari ya Mʉlʉʉngʉ Kʉrɨ Ʉvɨ
\p
\v 18 Nkalari ya Mʉlʉʉngʉ yiiváriywɨɨre fuma kurumwii, kwa vaantʉ ˆviíkalaa mwiikalo sɨ ˆutúubaa kɨra Mʉlʉʉngʉ ˆasáakaa na kwa vaantʉ sɨ ˆvarɨ vawoloki vara ˆvakɨ́tɨraa kɨmáárɨ kwa njɨra yo sova ʉwoloki waavo. 
\v 19 Sa kɨra kɨɨntʉ ˆchoodaha taangɨkana cha Mʉlʉʉngʉ, nɨ kɨweerwii kɨrɨ kʉrɨ voovo, sa Mʉlʉʉngʉ akivíikire kɨweerwii kʉrɨ voovo. 
\v 20 Sa keende kʉʉmbwa kwa weerʉ, ˆvyeene Mʉlʉʉngʉ arɨ nɨ kɨweerwii viri baa neembe vaantʉ sɨ voomoona. Ivyo viintʉ ˆʉʉmba vyoónekyaa ˆvyeene ʉlʉʉngʉ waachwe ʉrɨ, na atɨɨte lʉvɨro ˆlusiina ʉhero. Ɨkɨ noo ˆchooreka, vaantʉ vasiina cho lʉʉsa vaseyye ʉvɨ waavo wo dɨɨra mʉtaanga Mʉlʉʉngʉ tʉkʉ. 
\v 21 Voovo baa neembe vajáa vamʉtaanga Mʉlʉʉngʉ, sɨ vamʉbweeyyirya nkongojima tʉkʉ ja yeeye noo Mʉlʉʉngʉ, baa kei, sɨ vamʉdʉʉmba tʉkʉ. Kɨrɨ vyoova jeyyo, voovo miiririkano yaavo ɨjáa nɨ mɨtʉhʉ na mɨtɨma yaavo yaava na kɨkoókoyo. 
\v 22 Voovo viívaa kɨpeembe vatɨɨte tooti, kʉmbaarɨ nɨ vakoókoyo. 
\v 23 Mʉlʉʉngʉ sɨ akwíjaa tʉkʉ. Maa kaa, voovo vaásakanʼyaa nkongojima yaachwe na vidabalaíyo ˆviifwɨ́ɨne mʉʉntʉ ʉhʉ ˆakwíjaa, ˆviifwɨ́ɨne ndee, nchúwo au viintʉ ˆvitámbaalaa ɨsɨ.
\p
\v 24 Jeyyo, Mʉlʉʉngʉ avareka sa vatuube ʉláku wa kosu ja mɨtɨma yaavo na vandookiitʉmama voovo kwa voovo viintʉ vya soni mivirii yaavo. 
\v 25 Voovo vavalandʉla kɨmáárɨ cha Mʉlʉʉngʉ kʉva ʉloongo. Kei, viínamɨraa no vitʉmamɨra viúumbe ˆvyʉʉmbwa kɨrɨ vyo mwiinamɨra no mʉtʉmamɨra Mʉʉ́mba mweeneevyo. Na yeeye adʉ́ʉmbwaa kwa sikʉ ˆjisiina ʉhero! Kɨkomi.
\p
\v 26 Sa jeyyo, Mʉlʉʉngʉ avareka vatuube ʉláku waavo wa soni. Baa vaantʉ vaki vavalandʉla mɨrɨmo ya ˆvyeene mɨvɨrɨ yaavo yʉʉmbwa, vareka laala na valʉme, vandookiilala voovo kwa voovo. 
\v 27 Viivyo, vaantʉ valʉme vareka mɨrɨmo ya ˆvyeene mɨvɨrɨ yaavo yʉʉmbwa, vakakorera ʉláku na vaantʉ valʉme viivaavo. Vaantʉ valʉme vandookiitʉmama voovo kwa voovo viintʉ vya soni, na sa ʉwo ʉvɨ, vaturya kʉlaɨrwa chiirʉ mwiikalwii waavo ja ˆvyeene \w Miiro\w* yalʉʉsa sa kʉrɨmɨra kwaavo.
\p
\v 28 Sa viintʉ ava vaantʉ ˆvasiita kʉmʉtaanga Mʉlʉʉngʉ, Mʉlʉʉngʉ ne avareka vatuube mɨryʉʉngʉ yaavo mɨvɨ, sa vatʉmame viintʉ sɨ ˆvyasaakwa vitʉmamwe. 
\v 29 Voovo vamema kɨra kʉsova ʉwoloki, ʉvɨ, kʉdɨɨra kwiikinkima, kuviihya mʉtɨma, kɨvɨna, wʉʉlai, wiitóoli, ʉkwaata, mɨryʉʉngʉ mɨvɨ na kʉlʉʉsa vaantʉ. 
\v 30 Kei vaantʉ ava vamema \w kʉtʉkɨra|lemma="Tʉkɨra"\w*, vamʉsʉʉla Mʉlʉʉngʉ, varɨ heno, vatɨɨte ukudamu, vatɨɨte kwiivaa kɨpeembe, voovo vaváangaa ʉvɨ mufya, na sɨ vavanyémyaa vavyɨɨrɨ vaavo tʉkʉ. 
\v 31 Ava vaantʉ nɨ vakoókoyo, vawúnaa kʉlaha kwaavo, vaviihya ɨnda na vasiina mbavariri tʉkʉ. 
\v 32 Vamányire ʉlairiri wa ʉwoloki wa Mʉlʉʉngʉ, noo kʉsea vaantʉ ˆvatʉ́mamaa mavɨ ja aya, ʉlairiri walʉʉsa vakwye. Baa jeyyo, voovo vatúubaa tʉmama ayo, na kei vavarʉ́mɨraa vara ˆvayatʉ́mamaa.
\c 2
\s1 Kʉlamʉla kwa Mʉlʉʉngʉ
\p
\v 1 Haaha weewe mwiiwaanɨ, weewe usiina cho lʉʉsa sa ʉseyye ʉvɨ waako tʉkʉ, weewe ˆmweene ʉlʉ́ʉsaa irya kwa vɨɨngɨ. Koonɨ woolʉʉsa irya kwa mwiiwaako, taanga nɨ kiilʉʉsɨra wiise irya weemweene. Sa baa weewe ˆʉlʉ́ʉsaa irya kwa vɨɨngɨ, ʉbwéeyyaa ʉvɨ wʉʉwo. 
\v 2 Suusu tamányire kʉlʉʉsa irya kwa Mʉlʉʉngʉ nɨ kwa kɨkomi kwa vaantʉ ˆvatʉ́mamaa ʉvɨ. 
\v 3 Haaha weewe ˆmweene woolʉʉsa irya kwa vɨɨngɨ, na kʉnʉ weewe wootʉmama viivyo, wookiisea neha ʉrɨ kʉlʉʉsa irya kwa Mʉlʉʉngʉ wʉʉ? 
\v 4 Bakʉ nɨ kuchwa wiise matɨ usúngaati wa wʉʉja waachwe, kutuurya mʉtɨma na ʉwoojeri waachwe wʉʉ? Sɨ ʉmányire wʉʉja ʉwo wa Mʉlʉʉngʉ wakʉlongoola weewe \w ʉvalandʉke|lemma="Valandʉka"\w* fuma uvii tʉkʉ wʉʉ?
\p
\v 5 Maa kaa, sa ukudamu waako na kusiita kʉvalandʉla mʉtɨma waako, wookiijiingɨra nkalari ya Mʉlʉʉngʉ sikʉ ɨra ʉlamu wa ʉwoloki wa Mʉlʉʉngʉ ˆɨrɨ variyʉlwa. 
\v 6 Mpɨɨndɨ ɨyo, Mʉlʉʉngʉ mʉrɨha arɨ kɨra mʉʉntʉ kwa ˆvyeene atʉmama.\x + \xo 2:6 \xo*\xt Laanga Sabúuri 62:12; Mpɨ́rɨ 24:12.\xt*\x* 
\v 7 Mʉlʉʉngʉ vaheera arɨ nkaasʉ vara ˆvatúubaa tʉmama maaja kwa uyimiriryi, sa vasáakɨraa nyemi na nkongojima fuma kwa Mʉlʉʉngʉ na nkaasʉ ya sikʉ ˆjisiina ʉhero. 
\v 8 Maa kaa, vaantʉ vara ˆviiláangaa voovo vii, vara ˆvasíitaa kɨmáárɨ na ˆvatúubaa mwiikalo wo sova ʉwoloki, kindayɨrɨrwa varɨ nɨ imalo na nkalari ya Mʉlʉʉngʉ. 
\v 9 Vaantʉ voosi ˆvatʉ́mamaa ʉvɨ kʉchoona varɨ chiirʉ na turya varɨ uturikiri,\x + \xo 2:9 \xo*\xt Laanga 2 Vatesaloníike 1:6.\xt*\x* va ncholo nɨ \w Vayahúudi\w* de vaantʉ sɨ ˆvarɨ Vayahúudi. 
\v 10 Maa kaa, Mʉlʉʉngʉ vaheera arɨ nkongojima, nyemi na mwiikalo mʉʉja vaantʉ voosi vara ˆvatʉ́mamaa viija, ta Vayahúudi de vaantʉ vɨɨngɨ sɨ ˆvarɨ Vayahúudi. 
\v 11 Sa Mʉlʉʉngʉ sɨ asínanalaa mʉʉntʉ yoyoosi tʉkʉ.
\p
\v 12 Vaantʉ voosi vara ˆvahónʼyaa weerwii ya \w Miiro\w*, rɨmɨra varɨ baa neembe varɨ weerwii ya Miiro. Na vaantʉ voosi vara ˆvatʉ́mamaa ʉvɨ na kʉnʉ varɨ ɨsɨ ya Miiro, heewa varɨ irya nɨ ɨyo Miiro. 
\v 13 Sa sɨ vaantʉ vara ˆvatéeraa Miiro noo ˆvarɨ vawoloki miiswii ya Mʉlʉʉngʉ tʉkʉ, maa kaa, nɨ vara ˆvatúubaa Miiro noo ˆvarɨ valwa nɨ vawoloki. 
\v 14 Vaantʉ sɨ ˆvarɨ Vayahúudi koonɨ vatʉ́mamire vira ˆvyeene Miiro yalʉʉsa, baa neembe ɨyo Miiro ˆmyeene \w Mʉ́sa\w* aheewa sɨ vɨɨmányire, voovo voónekyaa vatúubaa miiro fuma mitimii yaavo. 
\v 15 Nteendo jaavo joónekyaa Miiro ya Mʉlʉʉngʉ yaandɨkwa mitimii yaavo. Kei, mɨtɨma yaavo ˆyiísimanʼyaa mavɨ na maaja, yoónekyaa jeyyo. Baa miiririkano yaavo ˆyiirútaa ndihi, mpɨɨndɨ jɨɨngɨ yavatwáalaa na kɨloongii na mpɨɨndɨ jɨɨngɨ yavíjaa mwiitʉmbairiryo waavo. 
\v 16 Na ja aya \w Masáare Maaja\w* ˆmeene nookaarya yalʉʉsa, mpɨɨndɨ ja ʉlamu Mʉlʉʉngʉ valamʉrɨra arɨ vaantʉ miiririkano yaavo ya kimbiso kwa njɨra ya \w Kirisitʉ\w* \w Yéesu\w*.
\s1 Vayahúudi na Miiro
\p
\v 17 Haaha sa viintʉ weewe wookiiyanɨrɨra Mʉyahúudi, weewe wiiláangyaa Miiro na wiívaa kɨpeembe ʉrɨ wa Mʉlʉʉngʉ. 
\v 18 Weewe ʉmányire ˆcheene Mʉlʉʉngʉ yoosaaka na urúmire kɨra ˆkɨrɨ cha ʉwoloki sa ukiindiwa Miiro yaachwe. 
\v 19 Atɨ nyuunyu mwiimányire mʉrɨ mwiitʉmbairiryo kwa vahoku, na kɨweerʉ kwa vaantʉ vara ˆvarɨmɨra kilwiiryii.\x + \xo 2:19 \xo*\xt Laanga Isáaya 42:6-7; 49:6; 60:3.\xt*\x* 
\v 20 Kei, atɨ ʉrɨ mukiindya wa vakoókoyo na vasinga vaduudi, sa kʉrɨ ɨyo Miiro wiiséaa ʉtɨɨte ʉmanyi wa kɨmáárɨ na kɨkomi. 
\v 21 Haaha weewe ˆmweene ukíindyaa vɨɨngɨ, sa che sɨ wookiikiindya weemweene? Weewe ˆukíindyaa kwa vaantʉ vɨɨngɨ vareke kwiiva, sa che weewe wookiiva? 
\v 22 Weewe ˆwaséaa “Karɨ ʉyéendaa na muki wa mʉʉntʉ tʉkʉ,” sa che weewe wooyeenda na muki wa mʉʉntʉ? Weewe ˆwaséaa wasʉʉla vidabalaíyo, sa che weewe wookiiva viintʉ fuma nyuumbii ja mɨlʉʉngʉ ya vidabalaíyo? 
\v 23 Eri, weewe ˆwiiváɨraa kɨpeembe Miiro, eri, sɨ wookoona wamuchwíjaa matɨ Mʉlʉʉngʉ ko wuna Miiro tʉkʉ wʉʉ? 
\v 24 Ja ˆvyeene Masáare ˆYarɨ Mpeho yalʉʉsa, “Nyuunyu Vayahúudi moobweeyya irina ra Mʉlʉʉngʉ \w rɨhɨɨntɨkɨrwe|lemma="Hɨɨntɨka"\w* nɨ vaantʉ sɨ ˆvarɨ Vayahúudi.”\x + \xo 2:24 \xo*\xt Laanga Isáaya 52:5; Esekiéeli 36:20, 22.\xt*\x*
\p
\v 25 Kʉtwaalwa kwaako \w kɨbawii|lemma="Kɨbawo"\w* kʉva kwiise na kʉnáálo koonɨ wootuuba Miiro. Koonɨ woowuna Miiro, wavíjaa ja mʉʉntʉ sɨ ˆatwaalwa na kɨbawii. 
\v 26 Koonɨ mʉʉntʉ sɨ ˆatwaalwa na kɨbawii atʉ́mamire ʉwoloki ʉra Miiro ˆyasaaka, Mʉlʉʉngʉ mʉvala arɨ ja ˆatwaalwa na kɨbawii. 
\v 27 Vaantʉ vara sɨ ˆvatwaalwa na kɨbawii, maa kaa, ˆvatúubaa Miiro, lʉʉsa varɨ irya kʉrɨ nyuunyu Vayahúudi ˆmwatwaalwa na kɨbawii. Nɨ lʉʉsa niise jeyyo, sa baa neembe nyuunyu mwatwaalwa na kɨbawii na mʉrɨ na Miiro, mwiiwúnaa ɨyo Miiro. 
\v 28 Noo kʉsea, sɨ kɨra mʉʉntʉ ˆoónekanaa nɨ Mʉyahúudi weerwii, nɨ Mʉyahúudi wa kɨkomi tʉkʉ, na kʉtwaalwa na kɨbawii sɨ kɨɨntʉ cha muvirii vii tʉkʉ. 
\v 29 Tʉkʉ! Mʉyahúudi wa kɨkomi nɨ mʉʉntʉ ˆarɨ matu kwa Mʉlʉʉngʉ mutimii waachwe. Na kʉtwaalwa na kɨbawii kwa kɨkomi, nɨ kʉtwaalwa kɨbawii kwa mʉtɨma, kʉra ˆkʉbwéeyyiwaa nɨ \w Mʉtɨma Mʉʉja\w* na sɨ ko tuuba Miiro tʉkʉ. Mʉʉntʉ ja ʉwo turya iise nyemi fuma kwa Mʉlʉʉngʉ na sɨ kwa vaantʉ tʉkʉ.
\c 3
\s1 Ʉwoloki wa Mʉlʉʉngʉ
\p
\v 1 Haaha, nɨ kʉnáálo che kwatɨɨte kʉva \w Mʉyahúudi|lemma="Vayahúudi"\w*? Bakʉ kʉnáálo che kwatɨɨte kʉtwaalwa na \w kɨbawii|lemma="Kɨbawo"\w*? 
\v 2 Kwa kɨra njɨra kwatɨɨte kʉnáálo! Cha ncholo, Mʉlʉʉngʉ ajáa avakwaatya Vayahúudi masáare yaachwe. 
\v 3 Kɨkomi vamwɨ vaavo sɨ varuma tʉkʉ. Che tʉrɨ lʉʉsa? Haaha sa ʉko kʉdɨɨra kwaavo kuruma, valandʉla kʉrɨ kwiilaangiwa kwa Mʉlʉʉngʉ wʉʉ? 
\v 4 Aka tʉkʉ! Mʉlʉʉngʉ nɨ wo kiilaangiwa sikʉ joosi baa neembe kɨra mʉʉntʉ nɨ mʉloongo. Ja ˆvyeene Masáare ˆYarɨ Mpeho yalʉʉsa,
\q1 “Ee Mʉlʉʉngʉ mpɨɨndɨ ˆwoolʉʉsɨka, weewe ʉtaangɨkane kwa vaantʉ ʉrɨ wa kɨkomi,
\q2 kei kati ˆwoolamʉrɨrwa weewe usiinde.”\x + \xo 3:4 \xo*\xt Laanga Sabúuri 51:4.\xt*\x*
\p
\v 5 Maa kaa, koonɨ kʉsova ʉwoloki kwiitʉ koónekyaa ʉwoloki wa Mʉlʉʉngʉ, che tʉrɨ lʉʉsa de? Eri, tʉsee, koonɨ Mʉlʉʉngʉ yootʉlaɨra chiirʉ sa kʉsova ʉwoloki kwiitʉ, yeeye sɨ arɨ mʉwoloki tʉkʉ wʉʉ? Nɨɨnɨ Paúli noolʉʉsɨka aha ja kɨrɨ mʉʉntʉ vii. 
\v 6 Aka tʉkʉ! Ngaarɨ viri jeyyo, joolɨ viri dahɨka Mʉlʉʉngʉ kʉlamʉrɨra weerʉ?
\p
\v 7 Kei vɨɨngɨ ifaanaa vasee, “Koonɨ ʉloongo waanɨ wookoongererya kɨmáárɨ cha Mʉlʉʉngʉ na no mʉretera nkongojima yaachwe mʉnʉmʉʉnʉ, sa che nɨɨnɨ nooheewa irya ja mʉvɨ?” 
\v 8 Ivyo nɨ ja kʉsea, “Hendi tʉtʉmame ʉvɨ sa wʉʉja wʉʉje.” Jeyyo, noo ˆvyeene vaantʉ vɨɨngɨ vootʉlongowererya, atɨ suusu takíindyaa jeyyo. Avo, heewa varɨ irya ˆvyeene vyasaakwa.
\s1 Kusiina Mʉʉntʉ ˆArɨ Mʉwoloki Tʉkʉ
\p
\v 9 Haaha che tʉrɨ sea? Eri, suusu Vayahúudi nɨ vaaja kʉlookya vaantʉ vɨɨngɨ wʉʉ? Baa kiduudi vii tʉkʉ. Sa tahʉ́mwɨɨre laɨra Vayahúudi, na vaantʉ voosi sɨ ˆvarɨ Vayahúudi, nɨ ɨsɨ ya ʉvɨ varɨ. 
\v 10 Ja ˆvyeene Masáare ˆYarɨ Mpeho yasea,
\q1 “Kusiina mʉʉntʉ ˆarɨ mʉwoloki tʉkʉ, baa ʉmwɨ vii tʉkʉ.
\q2
\v 11 Kusiina mʉʉntʉ ˆarɨ na mɨryʉʉngʉ tʉkʉ,
\q2 kusiina mʉʉntʉ ˆamʉsáakɨraa Mʉlʉʉngʉ tʉkʉ.
\q1
\v 12 Vaantʉ voosi vamʉreka Mʉlʉʉngʉ,
\q2 na voovo sɨ kɨɨntʉ tʉkʉ miiswii yaachwe,
\q1 kusiina ˆatʉ́mamaa ʉwoloki tʉkʉ,
\q2 baa ʉmwɨ vii tʉkʉ.\x + \xo 3:12 \xo*\xt Laanga Sabúuri 14:1-3; 53:1-3; Mʉvariyuli 7:20.\xt*\x*
\q1
\v 13 Malaka yaavo nɨ ja \w mbɨrɨ́ɨ́ra\w* ˆjiri mwaarya,
\q2 ndimi jaavo jamema ʉloongo,
\q1 ʉkeenke wa mɨlomo yaavo wakúusaa kɨnyéruumbe cha nyororoda.\x + \xo 3:13 \xo*\xt Laanga Sabúuri 5:9; 140:3.\xt*\x*
\q2
\v 14 Mɨlomo yaavo yamema njumo na ʉsʉʉngʉ.\x + \xo 3:14 \xo*\xt Laanga Sabúuri 10:7.\xt*\x*
\q1
\v 15 Majeo yaavo yaangʉha noo kiita sakami.
\q2
\v 16 Imalo na uturikiri vyoónekanaa kɨra haantʉ ˆvarɨ doma.
\q1
\v 17 Njɨra ya mwiikalo mʉʉja sɨ vɨɨmányire tʉkʉ.\x + \xo 3:17 \xo*\xt Laanga Isáaya 59:7-8.\xt*\x*
\q2
\v 18 Voovo vasiina matu kwa Mʉlʉʉngʉ vii tʉkʉ.”\x + \xo 3:18 \xo*\xt Laanga Sabúuri 36:1.\xt*\x*
\b
\p
\v 19 Haaha suusu tamányire kɨra kɨɨntʉ \w Miiro\w* ˆyalʉʉsa nɨ sa vaantʉ ˆvarɨ ɨsɨ ya ɨyo Miiro, na ɨyo Miiro yavɨɨkwa sa vaantʉ voosi vasove kɨɨntʉ cho huurirya, na weerʉ yoosi ɨlamʉrɨrwe nɨ Mʉlʉʉngʉ. 
\v 20 Sa kusiina mʉʉntʉ ˆaválwaa nɨ mʉwoloki mbere ya Mʉlʉʉngʉ so tuuba ˆvyeene Miiro yasea tʉkʉ. Miiro kɨɨntʉ ˆɨbwéeyyaa nɨ koonekya mʉʉntʉ nɨ atʉ́mamaa ʉvɨ vii.
\s1 Ʉwoloki ˆWʉʉ́jaa kwa Nduwo ya Mʉlʉʉngʉ ko Muruma Yéesu
\p
\v 21 Maa kaa, haaha Mʉlʉʉngʉ oónekiirye njɨra yo turya ʉwoloki baa tuuba kɨra Miiro ˆyalʉʉsa tʉkʉ. Noyo Miiro na \w valáali na mʉtwe\w* valʉʉsa kɨɨntʉ ɨkɨ. 
\v 22 Kumuruma \w Yéesu\w* \w Kirisitʉ\w* noo kʉbwéeyyaa Mʉlʉʉngʉ avarume vaantʉ nɨ vawoloki. Mʉlʉʉngʉ abwéeyyaa jei kwa vaantʉ voosi ˆvamurúmaa. Yeeye sɨ asínanalaa baa ʉmwɨ tʉkʉ, 
\v 23 sa vaantʉ voosi vatʉmama ʉvɨ na vakeehekerwa kukiimana kwa nkongojima ya Mʉlʉʉngʉ. 
\v 24 Maa kaa, vaválwaa nɨ vawoloki bweete kwa nduwo ya Mʉlʉʉngʉ kwa njɨra ya \w ununuuli\w* ˆʉrɨ kʉrɨ kʉkʉndɨkaniwa na Kirisitʉ Yéesu.\x + \xo 3:24 \xo*\xt Laanga Vaeféeso 1:7; Vakolosáai 1:14.\xt*\x* 
\v 25 Mʉlʉʉngʉ amʉtoola Yéesu Kirisitʉ ave \w mpóryo\w*, sa vaantʉ ˆvarɨ ruma Yéesu, vakʉndɨkaniwe na Mʉlʉʉngʉ ko tweera sakami ya Yéesu. Abweeyya jeyyo, sa oonekye ʉwoloki waachwe. Sa aho kalɨ, Mʉlʉʉngʉ ajáa ayimirirya baa kʉʉkwaatya ʉvɨ wa vaantʉ tʉkʉ. 
\v 26 Abweeyya jei, sa oonekye ʉwoloki waachwe mpɨɨndɨ iji. Kei oonekye nɨ mʉwoloki na yeeye noo avaválaa vaantʉ ˆvamurúmaa Yéesu nɨ vawoloki.
\p
\v 27 Haaha suusu vaantʉ kwiivaa tʉrɨ vipeembe wʉʉ? Tʉkʉ! Kwa miiro ɨrɨkwɨ? Sa atɨ takwáatyaa Miiro wʉʉ? Tʉkʉ! Maa kaa, sa viintʉ ˆtamuruma Yéesu. 
\v 28 Sa Mʉlʉʉngʉ amʉválaa mʉʉntʉ nɨ mʉwoloki kwa kumuruma Yéesu, na sɨ ko tuuba mɨrɨmo ya Miiro tʉkʉ. 
\v 29 Au bakʉ Mʉlʉʉngʉ nɨ Mʉlʉʉngʉ wa Vayahúudi vii wʉʉ? Eri, yeeye sɨ arɨ Mʉlʉʉngʉ wa vaantʉ sɨ ˆvarɨ Vayahúudi tʉkʉ wʉʉ? Hɨɨ, yeeye nɨ Mʉlʉʉngʉ wa vaantʉ baa sɨ ˆvarɨ Vayahúudi. 
\v 30 Mʉlʉʉngʉ nɨ ʉmwɨ vii, yeeye avaválaa vaantʉ ˆvatwaalwa na kɨbawii vave vawoloki kwa njɨra yo muruma Yéesu, na vaantʉ sɨ ˆvatwaalwa na kɨbawii kwa njɨra yɨɨyo yo muruma Yéesu. 
\v 31 Eri, haaha nɨ kwiisiita tiise Miiro kwa njɨra ɨhɨ yo muruma Yéesu wʉʉ? Aka tʉkʉ! Kɨrɨ vyoova jeyyo nɨ kwiikiimikirirya tiise Miiro.
\c 4
\s1 Aburaháamu Avalwa nɨ Mʉwoloki ko Ruma vii
\p
\v 1 Ha che tʉrɨ lʉʉsa kʉrɨ \w Aburaháamu\w* baaba wiitʉ kɨwʉʉntʉ? Yeeye joolɨ ataanga masáare aya yo va mʉwoloki mbere ya Mʉlʉʉngʉ? 
\v 2 Koonɨ Aburaháamu avalwa nɨ mʉwoloki mbere ya Mʉlʉʉngʉ kwa mɨrɨmo ˆyabooha, Aburaháamu ajáa atɨɨte kɨɨntʉ cho kiivaɨra kɨpeembe, maa kaa, mbere ya Mʉlʉʉngʉ, tʉkʉ. 
\v 3 Sa Masáare ˆYarɨ Mpeho yasea, “Aburaháamu akamuruma Mʉlʉʉngʉ, sa jeyyo, Mʉlʉʉngʉ akamʉvala Aburaháamu nɨ mʉwoloki.”\x + \xo 4:3 \xo*\xt Laanga Ncholo 15:6.\xt*\x* 
\v 4 Haaha, mʉʉntʉ ˆatʉ́mamaa mʉrɨmo, mʉsáala waachwe sɨ kɨlʉngʉlʉngʉ tʉkʉ, nɨ noongwa yaachwe ˆasaakwa aheewe. 
\v 5 Maa kaa, mʉʉntʉ sɨ ˆatʉ́mamaa mʉrɨmo tʉkʉ, sa avalwe nɨ mʉwoloki nɨ Mʉlʉʉngʉ, kɨrɨ vyoova jeyyo, amurúmaa Mʉlʉʉngʉ, kuruma kwaachwe Mʉlʉʉngʉ, kwaválwaa nɨ ʉwoloki. Mʉlʉʉngʉ avaválaa vavɨ nɨ vawoloki. 
\v 6 Mʉtemi \w Daúdi\w* alʉʉsa masáare ayo mpɨɨndɨ ˆalʉʉsɨkɨráa ntálarya ˆarɨ noyo mʉʉntʉ ʉra Mʉlʉʉngʉ ˆamʉvala nɨ mʉwoloki baa kʉlaanga mɨrɨmo yaachwe tʉkʉ.
\q1
\v 7 “Vatalariwa vara ˆvasewa nɨ Mʉlʉʉngʉ,
\q2 nteendo jaavo ja kuwuna miiro jasírire,
\q2 vara ʉvɨ waavo ˆwahonolwa vʉʉ.
\q1
\v 8 Atalariwa mʉʉntʉ ʉra,
\q2 \nd Ijʉva\nd* sɨ ˆaválaa vii kaa tʉkʉ ʉvɨ waachwe.”\x + \xo 4:8 \xo*\xt Laanga Sabúuri 32:1-2.\xt*\x*
\b
\p
\v 9 Eri, ɨhɨ ntálarya nɨ kwa vaantʉ ˆvatwaalwa na \w kɨbawii|lemma="Kɨbawo"\w*, noo kʉsea, \w Vayahúudi\w* vii wʉʉ? Bakʉ kei, baa nɨ ya vaantʉ vara sɨ ˆvatwaalwa na kɨbawii, noo kʉsea vara sɨ ˆvarɨ Vayahúudi wʉʉ? Talúusire Aburaháamu amuruma Mʉlʉʉngʉ ne Mʉlʉʉngʉ akamʉvala Aburaháamu nɨ mʉwoloki.\x + \xo 4:9 \xo*\xt Laanga Ncholo 15:6.\xt*\x* 
\v 10 Eri, nɨ mpɨɨndɨ che Aburaháamu ˆavalwa nɨ mʉwoloki? Nɨ de atwaalwe na kɨbawii bakʉ ˆakatwaalwe na kɨbawii? Nɨ de atwaalwe kɨbawii na sɨ ˆakatwaalwe kɨbawii tʉkʉ. 
\v 11 Aheewa isháara yo twaalwa na kɨbawii, ja mʉtooso wa ʉwoloki ˆajáa nowo sa kuruma kwaachwe ˆkweene ajáa noko de baa atwaalwe na kɨbawii. Kwa njɨra ɨyo, Aburaháamu abweeyyiwa nɨ taáta wa vaantʉ voosi vara ˆvamurúmaa Mʉlʉʉngʉ, baa vara sɨ ˆvatwaalwa na kɨbawii, sa baa voovo vavalwe nɨ vawoloki. 
\v 12 Kei, yeeye nɨ taáta wa vara ˆvatwaalwa na kɨbawii, avo sɨ vatwaalwa vii na kɨbawii tʉkʉ, maa kaa, vatúubaa njɨra ya kuruma Mʉlʉʉngʉ ɨra ˆngʼeene Aburaháamu taáta wiitʉ ajáa noyo de atwaalwe na kɨbawii.
\p
\v 13 Kwiichuunga kwa Mʉlʉʉngʉ, Aburaháamu na mbyaala yaachwe hokera varɨ weerʉ,\x + \xo 4:13 \xo*\xt Laanga Ncholo 22:17-18.\xt*\x* Aburaháamu sɨ aheewa sa atuuba \w Miiro\w* tʉkʉ, maa kaa, ko tweera ʉwoloki ˆwʉʉ́jaa kwa kumuruma kwaachwe Mʉlʉʉngʉ. 
\v 14 Koonɨ nɨ vara ˆvatúubaa Miiro noo ˆvarɨ kʉva vahokeri va weerʉ, kumuruma Mʉlʉʉngʉ sɨ kɨɨntʉ tʉkʉ, na kwiichuunga kwa Mʉlʉʉngʉ nɨ kɨɨntʉ kisiina, 
\v 15 sa Miiro yaréetaa imalo ra Mʉlʉʉngʉ. Maa kaa, koonɨ Miiro isiina, noko kwiiwuna kusiina tʉkʉ.
\p
\v 16 Sa jeyyo, ʉko kwiichuunga kʉʉ́jaa ko ruma, sa ɨve nɨ kwa nduwo, na ɨtoolwe kɨkomi kwa mbyaala yoosi ya Aburaháamu. Kei ɨtoolwe sɨ kwa vara ˆvatúubaa Miiro vii tʉkʉ, kɨrɨ vyoova jeyyo, ɨve kwa voosi vara ˆvarɨ na kuruma ja kwa Aburaháamu. Yeeye Aburaháamu nɨ baaba wiitʉ wa mʉtɨma wa suusu voosi. 
\v 17 Ja ˆvyeene Masáare ˆYarɨ Mpeho yasea, “Nakʉvɨɨka ʉve taáta wa ɨsɨ ˆjiri foo.”\x + \xo 4:17 \xo*\xt Laanga Ncholo 17:5.\xt*\x* Yeeye nɨ taáta wiitʉ miiswii ya Mʉlʉʉngʉ. Aburaháamu amuruma yeeye Mʉlʉʉngʉ avahéeraa vaantʉ ˆvaakwya nkaasʉ, na kwa kʉlairirya kwaachwe viintʉ ˆvisiina vyavíjaa.
\p
\v 18 Aburaháamu ajáa iilaangya viintʉ sɨ ˆvidáhɨkaa kwiilaangiwa na sa jeyyo akava taáta wa ɨsɨ ˆjiri foo ja ˆvyeene Mʉlʉʉngʉ amʉsea, “Mbyaala yaako kʉva ɨrɨ nkʉ́ʉ́lʉ mʉnʉmʉʉnʉ.”\x + \xo 4:18 \xo*\xt Laanga Ncholo 15:5.\xt*\x* 
\v 19 Baa neembe Aburaháamu ajáa adálahɨɨre, wa myaaka sengerera igana rɨmwɨ (100), kuruma kwaachwe sɨ kwasɨngɨsɨka tʉkʉ baa kei ataangáa mʉvɨrɨ waachwe nɨ ja ˆwaakwya, na ɨnda ya Sáara ɨjáa yaakwya. 
\v 20 Maa kaa, Aburaháamu ajáa asiina kivundu na kʉra kwiichuunga ˆkweene Mʉlʉʉngʉ ajáa amʉheera tʉkʉ, maa kaa, yeeye akava na ngururu kwa kuruma kwaachwe na akamʉheera Mʉlʉʉngʉ nkongojima. 
\v 21 Yeeye ajáa amányire kɨkomi Mʉlʉʉngʉ adáhaa tʉmama yara ˆiichuunga kʉmʉtʉmamɨra. 
\v 22 Ɨkɨ noo ˆchooreka Mʉlʉʉngʉ amʉvala Aburaháamu nɨ mʉwoloki kwa kuruma kwaachwe. 
\v 23 Aya masáare yasea, “Mʉlʉʉngʉ amʉvala nɨ mʉwoloki,”\x + \xo 4:23 \xo*\xt Laanga Ncholo 15:6.\xt*\x* sɨ yaandɨkwa sa yeemweene vii tʉkʉ, 
\v 24 maa kaa, yaandɨkwa baa kʉrɨ suusu. Suusu ˆtarúmaa Mʉlʉʉngʉ amʉfʉfʉla \w Yéesu\w*, Mweenevyoosi wiitʉ, suusu naasu valwa tʉrɨ tʉrɨ vawoloki. 
\v 25 Yeeye Yéesu atoolwa, akwye sa ʉvɨ wiitʉ, ne afʉfʉka sa tʉvalwe tʉrɨ vawoloki.
\c 5
\s1 Kumuruma Yéesu Kwaréetaa Cheerʉ
\p
\v 1 Jeyyo, sa viintʉ tavalwa nɨ vawoloki kwa njɨra yo ruma, haaha tatɨɨte mwiikalo mʉʉja na Mʉlʉʉngʉ ko tweera Mweenevyoosi wiitʉ, \w Yéesu\w* \w Kirisitʉ\w*. 
\v 2 Kʉrɨ yeeye sa viintʉ tamuruma Yéesu, Mʉlʉʉngʉ atʉheera nduwo yaachwe kwa njɨra yo muruma, na jeyyo noo ˆvyeene twiíkalaa haaha. Na kei, tookoona mwerere maatʉkʉ vii, sa tookiilaangya kʉva tʉrɨ hamwɨ na Mʉlʉʉngʉ kʉrɨ nkongojima yaachwe. 
\v 3 Sɨ jeyyo vii tʉkʉ, baa kei, tookiiteera mwerere kati ˆtootʉrɨkɨra sa tamányire uturikiri waréetaa uyimiriryi. 
\v 4 Uyimiriryi waréetaa wiimikiri, na wiimikiri waréetaa kwiilaangya. 
\v 5 Kwiilaangya sɨ kʉbwéeyyaa tʉsove mɨtɨma tʉkʉ, sa Mʉlʉʉngʉ ahʉ́mwɨɨre tʉkʉngʼʉntɨra kweenda kwaachwe mitimii yiitʉ kwa njɨra ya \w Mʉtɨma Mʉʉja\w* ʉhʉ ˆatʉheera.
\p
\v 6 Mpɨɨndɨ suusu ˆtʉjáa tusiina ngururu, mpɨɨndɨ ja Mʉlʉʉngʉ ˆjikafike, Kirisitʉ aakwya sa suusu sɨ ˆtatúubaa kɨra Mʉlʉʉngʉ ˆasáakaa. 
\v 7 Kɨkomi vyafafa maatʉkʉ vii mʉʉntʉ kukwya sa mʉʉntʉ mʉwoloki. Ifaanaa vikadahɨka mʉʉntʉ ʉmwɨ akiitoola akwye sa mʉʉntʉ mʉʉja mʉnʉmʉʉnʉ. 
\v 8 Maa kaa, Mʉlʉʉngʉ yookoonekya atweenda maatʉkʉ vii, yeeye atoola Kirisitʉ akwye sa suusu, mpɨɨndɨ suusu ˆtʉjáa tʉkaarɨ vavɨ.
\p
\v 9 Sa viintʉ tavalwa tʉrɨ vawoloki kwa njɨra ya sakami ya Kirisitʉ, kɨkomi kʉlookya ivyo, lamuririwa tʉrɨ nɨ yeeye fuma nkalarii nkarɨ ya Mʉlʉʉngʉ ko tweera yeeye. 
\v 10 Sa mpɨɨndɨ ˆtʉjáa tʉkaarɨ vavɨ va Mʉlʉʉngʉ, tʉjáa takʉndɨkaniwa ne kwa njɨra ya inkwya ya Mwaana waachwe. Kʉlookya ivyo, sa viintʉ tahʉmʉla kʉndɨkaniwa ne, nɨ kɨweerwii viri yeeye tʉlamurirya arɨ kwa nkaasʉ ya Mwaana waachwe. 
\v 11 Sɨ ivyo vii tʉkʉ, kei toovyeenda maatʉkʉ vii kwa Mʉlʉʉngʉ kwa njɨra ya Mweenevyoosi wiitʉ, Yéesu Kirisitʉ, na kwa njɨra yaachwe, suusu talʉmaniwa na Mʉlʉʉngʉ.
\s1 Adáamu Areeta Inkwya, Yéesu Areeta Nkaasʉ
\p
\v 12 Jeyyo, kwa njɨra ya mʉʉntʉ ʉmwɨ, noo kʉsea Adáamu, ʉvɨ wɨɨngɨra kʉrɨ weerʉ, na ʉwo ʉvɨ wareeta inkwya. Noyo inkwya yavɨɨngɨra vaantʉ voosi sa voosi vatʉmama ʉvɨ. 
\v 13 De \w Miiro\w* ɨvɨɨkwe nɨ Mʉlʉʉngʉ, ʉvɨ ʉjáa ʉmwaarɨ kʉrɨ weerʉ. Maa kaa, ʉvɨ sɨ ʉvɨ́ɨkwaa nkumbukirii tʉkʉ koonɨ kusiina Miiro. 
\v 14 Maa kaa, keende mpɨɨndɨ ja Adáamu fʉʉrʉ mpɨɨndɨ ja \w Mʉ́sa\w*, inkwya ɨjáa yɨɨmɨrɨra baa vara sɨ ˆvatʉmama ʉvɨ ko wuna ʉlairiri ja ʉra wa Adáamu. Adáamu nɨ ja buuwo vii ya Kirisitʉ ʉra ˆʉʉja.
\p
\v 15 Maa kaa, kʉhonʼya kwa Adáamu sɨ kʉrɨ yaaniririwa na kɨlʉngʉlʉngʉ cha Mʉlʉʉngʉ tʉkʉ. Sa ʉvɨ wa mʉʉntʉ ʉmwɨ wareeta inkwya kwa vaantʉ ˆvarɨ foo. Maa kaa, nduwo ya Mʉlʉʉngʉ isiina kipíimo na kɨlʉngʉlʉngʉ cha Mʉlʉʉngʉ chʉʉja kwa nduwo ya mʉʉntʉ ʉmwɨ, noo kʉsea Yéesu Kirisitʉ. Na kɨlʉngʉlʉngʉ ɨkyo, choolookererya kwa vaantʉ ˆvarɨ foo. 
\v 16 Haaha kwatɨɨte kwiisima kati ya kɨlʉngʉlʉngʉ cha Mʉlʉʉngʉ na kʉherererya kwa ʉvɨ wa mʉʉntʉ ʉmwɨ. Na sa kwa ʉvɨ ʉwo, Mʉlʉʉngʉ ajáa atoola ʉlamu, na ʉlamu ʉhʉ, ʉkareeta kʉheewa irya. Maa kaa, kɨlʉngʉlʉngʉ cha Mʉlʉʉngʉ kɨkʉʉja sa ʉvɨ ˆʉrɨ foo wa vaantʉ, na kwa njɨra ɨyo, Mʉlʉʉngʉ avavala voovo nɨ vawoloki mbere yaachwe. 
\v 17 Ko tweera ʉvɨ wa mʉʉntʉ ʉmwɨ, inkwya yɨɨmɨrɨra kwa ʉwo mʉʉntʉ ʉmwɨ. Maa kaa, kʉlookererya ivyo, kɨkomi vara ˆvoohokera nduwo ya Mʉlʉʉngʉ ˆisiina kipíimo no turya kɨlʉngʉlʉngʉ cha ʉwoloki, kwɨɨmɨrɨra varɨ nkaaswii ko tweera mʉʉntʉ wɨɨngɨ, noo kʉsea Yéesu Kirisitʉ.
\p
\v 18 Sa jeyyo, ja ˆvyeene ʉvɨ wa mʉʉntʉ ʉmwɨ wareeta kʉheewa irya kwa vaantʉ voosi, viivyo mʉrɨmo wa ʉwoloki wa mʉʉntʉ ʉmwɨ, wavabweeyya vaantʉ vavalwe nɨ vawoloki, na jeyyo, vaantʉ voosi vareterwa nkaasʉ. 
\v 19 Kei kwa kʉsova matu kwa mʉʉntʉ ʉmwɨ kwa Mʉlʉʉngʉ, vaantʉ ˆvarɨ foo vabweeyyiwa vave vavɨ, viivyo, kʉva matu kwa mʉʉntʉ ʉmwɨ wɨɨngɨ kwa Mʉlʉʉngʉ, bweeyya kʉrɨ vaantʉ ˆvarɨ foo vave vawoloki.
\p
\v 20 Miiro yareetwa sa ʉvɨ ʉkɨɨngɨke. Maa kaa, ʉvɨ ˆʉkakɨɨngɨke, noyo nduwo ya Mʉlʉʉngʉ ɨjáa yakɨɨngɨka baa kʉlookya. 
\v 21 Jeyyo, ja ˆvyeene ʉvɨ wɨɨmɨrɨra ʉkareeta inkwya, viivyo nduwo nkʉʉlʉ ya Mʉlʉʉngʉ yookɨɨmɨrɨra kwa njɨra yo tʉbweeyya tʉve vawoloki. Kei, yootʉretera nkaasʉ ya sikʉ ˆjisiina ʉhero kwa njɨra ya Yéesu Kirisitʉ Mweenevyoosi wiitʉ.
\c 6
\s1 Kukwya noo Fʉfʉka Hamwɨ na Kirisitʉ
\p
\v 1 Haaha, che de tʉrɨ lʉʉsa? Eri, tutuube tʉmama ʉvɨ sa nduwo ɨkɨɨngɨke wʉʉ? 
\v 2 Aka tʉkʉ! Suusu takwyɨɨra ʉvɨ, joolɨ tʉrɨ daha tuuba kwiikala uvii? 
\v 3 Eri, suusu voosi \w ˆtabatisiwa|lemma="Batisa"\w* kʉnʉ tookʉndɨkaniwa na \w Kirisitʉ\w* \w Yéesu\w*, sɨ mwamányire talʉmaniwa ne inkwyii yaachwe tʉkʉ wʉʉ? 
\v 4 Haaha, suusu taakwya na tataahwa hamwɨ na Kirisitʉ kwa njɨra ya ʉbatíiso, sa jeyyo, koonɨ Yéesu afʉfʉlwa kwa ngururu ya nkongojima ya Taáta, viivyo baa suusu daha tʉrɨ kwiikala mwiikalo mufya.
\p
\v 5 Koonɨ suusu taava kɨɨntʉ kɨmwɨ na Yéesu kwa inkwya yaachwe, viivyo suusu naasu kʉva tʉrɨ ne kɨɨntʉ kɨmwɨ ufufúukwii waachwe. 
\v 6 Suusu tamányire wʉʉntʉ wiitʉ wa ʉvɨ waningʼiniwa fʉʉrʉ ʉkakwya hamwɨ na Kirisitʉ, sa mʉvɨrɨ wa ʉvɨ ʉmalwe, na suusu tʉreke kʉva vatʉ́mwa va ʉvɨ. 
\v 7 Sa mʉʉntʉ yoyoosi ˆaakwya, avalwa nɨ mʉwoloki ko kerwa fuma uvii.
\p
\v 8 Haaha koonɨ taakwya na Kirisitʉ, ruma tiise, kiikala tweende ne. 
\v 9 Sa tamányire, Kirisitʉ afʉfʉlwa na sɨ arɨ kukwya vii kaa tʉkʉ kei. Inkwya isiina wiimiriri mweeri yaachwe tʉkʉ. 
\v 10 Yeeye ˆakakwye, aakwya kamudu vii, na akava uusíindire ʉvɨ. Haaha iíkalaa kwa nkongojima ya Mʉlʉʉngʉ. 
\v 11 Jeyyo, baa nyuunyu ivali mwasiinda ʉvɨ, na ʉvɨ sɨ ʉrɨ daha kʉvɨɨmɨrɨra nyuunyu tʉkʉ kei. Na nɨ nkaasʉ mʉrɨ kwa Mʉlʉʉngʉ kwa njɨra yo kʉndɨkaniwa na Kirisitʉ Yéesu.
\p
\v 12 Haaha karɨ mʉʉrekere ʉvɨ wɨɨmɨrɨre mɨvɨrɨ yaanyu ˆikwyíjaa tʉkʉ, sa mutuube ʉláku ˆʉrɨ mʉvɨ wa mɨvɨrɨ tʉkʉ. 
\v 13 Kei, karɨ mʉtoole haantʉ ha mɨvɨrɨ yaanyu have saama jo tʉmamɨra masáare sɨ ˆyarɨ ya ʉwoloki tʉkʉ. Kɨrɨ vyoova jeyyo, itooli nyuunyu kwa Mʉlʉʉngʉ ja vaantʉ ˆmʉjáa mwaakwya, na haaha ˆmwatɨɨte nkaasʉ ifya. Nyuunyu tooli haantʉ ha mɨvɨrɨ yaanyu ja saama jo tʉmamɨra ʉwoloki. 
\v 14 Na ʉvɨ sɨ ʉrɨ vɨɨmɨrɨra nyuunyu kei tʉkʉ, sa sɨ mʉrɨ ɨsɨ ya \w Miiro\w* tʉkʉ, maa kaa, ɨsɨ ya nduwo.
\s1 Vaantʉ ˆVamuruma Yéesu nɨ Vatʉ́mwa va Ʉwoloki
\p
\v 15 Haaha, che tʉrɨ sea de? Tutuube tʉmama ʉvɨ sa viintʉ tʉrɨ ɨsɨ ya nduwo na sɨ ɨsɨ ya Miiro tʉkʉ wʉʉ? Aka tʉkʉ! 
\v 16 Kɨkomi mwamányire, koonɨ mwiivíikire kwa mʉʉntʉ ja vatʉ́mwa ˆvarɨ matu, nyuunyu kɨkomi nɨ vatʉ́mwa vaachwe.\x + \xo 6:16 \xo*\xt Laanga Yooháani 8:34.\xt*\x* Ɨkɨ nɨ kɨkomi, koonɨ mʉrɨ kʉva vatʉ́mwa va ʉvɨ, ʉhero waachwe nɨ inkwya, au koonɨ mʉrɨ vatʉ́mwa ˆvarɨ matu kwa Mʉlʉʉngʉ, ʉhero waachwe nɨ ʉwoloki. 
\v 17 Adʉʉmbwe Mʉlʉʉngʉ, sa aho kalɨ mʉjáa vatʉ́mwa va ʉvɨ, maa kaa, haaha mwaava matu kwa mɨtɨma yaanyu kwa kɨra ukiindya ˆmwakwaatiwa. 
\v 18 Nyuunyu mwavɨɨkwa húuru fuma utúmwii wa ʉvɨ, mʉkava vatʉ́mwa va ʉwoloki.
\p
\v 19 Nalúusire lusímo lwa vatʉ́mwa kwa masáare ya kɨwʉʉntʉ, sa teketeke yaanyu ya kɨwʉʉntʉ. Aho ncholo, mʉjáa mwatoola haantʉ ha mɨvɨrɨ yaanyu ja vatʉ́mwa va nteendo jo wuna miiro na mʉkalookererya nteendo ijo. Viivyo haaha tooli haantʉ ha mɨvɨrɨ yaanyu, ja vatʉ́mwa va ʉwoloki ˆkweene kʉhererya kwaachwe nɨ wʉʉja mbere ya Mʉlʉʉngʉ. 
\v 20 Mpɨɨndɨ ˆmʉjáa vatʉ́mwa va ʉvɨ, mʉjáa mwiiyanjaala sɨ mwadoomeririwáa kʉtʉmama ʉwoloki tʉkʉ. 
\v 21 Nɨ kʉnáálo che mwaturya mpɨɨndɨ ˆmwatʉmamáa viintʉ haaha ˆmoovyoonera soni? Kʉherererya kwa viintʉ ivyo, nɨ inkwya ya sikʉ ˆjisiina ʉhero. 
\v 22 Maa kaa, haaha mwaava húuru fuma uvii na mwaava vatʉ́mwa va Mʉlʉʉngʉ, kʉnáálo ˆmʉrɨ turya vabweeyya ɨrɨ mʉve vaaja mbere ya Mʉlʉʉngʉ, na kʉherererya kwaachwe nɨ nkaasʉ ya sikʉ ˆjisiina ʉhero. 
\v 23 Sa mʉsáala wa ʉvɨ, nɨ inkwya, maa kaa, kɨlʉngʉlʉngʉ cha Mʉlʉʉngʉ nɨ nkaasʉ ya sikʉ ˆjisiina ʉhero ko kʉndɨkaniwa na Kirisitʉ Yéesu Mweenevyoosi wiitʉ.
\c 7
\s1 Ʉra ˆAmuruma Yéesu sɨ Akʉndɨkaniwa na Miiro Tʉkʉ
\p
\v 1 Vanaviitʉ, nɨ lʉʉsa niise jei sa nɨ lʉʉsɨka niise na vaantʉ ˆvɨɨmányire \w Miiro\w*. Mwamányire Miiro nɨ mweeri ya mʉʉntʉ ɨrɨ kati mʉʉntʉ ˆarɨ nkaasʉ. 
\v 2 Baa ja tʉsee, mʉʉntʉ muki ˆaloolwa, achuungwa nɨ miiro ya ilóola mpɨɨndɨ joosi mʉlʉme waachwe ˆarɨ mooyo, maa kaa, mʉlʉme waachwe koonɨ akwíire, ʉwo mʉʉntʉ muki achʉ́ngʉrɨɨrwe fuma ɨyo miiro ya ilóola. 
\v 3 Jeyyo, koonɨ ʉwo mʉʉntʉ muki alóorirwe nɨ mʉʉntʉ mʉlʉme wɨɨngɨ mpɨɨndɨ mʉlʉme waachwe ˆarɨ mooyo, ʉwo mʉʉntʉ muki kaanɨrɨrwa arɨ ˆayéendaa na mʉlʉme wa mʉʉntʉ. Maa kaa, koonɨ mʉlʉme waachwe akwíire, ʉwo mʉʉntʉ muki iiyanjaala, sɨ arɨ ɨsɨ ya miiro ya ilóola tʉkʉ, sɨ arɨ kaanɨrɨrwa ˆayéendaa na mʉlʉme wa mʉʉntʉ tʉkʉ.
\p
\v 4 Viivyo, vanaviitʉ, nyuunyu mwahʉmʉla kukwya kʉrɨ Miiro, kwa njɨra ya mʉvɨrɨ wa \w Kirisitʉ\w*. Haaha mwaava máari ya wɨɨngɨ, ʉra ˆafʉfʉlwa sa tʉdahe kʉvyaala ndɨɨwa njija sa Mʉlʉʉngʉ. 
\v 5 Sa mpɨɨndɨ ufumo wa wʉʉntʉ wiitʉ wa ʉvɨ ˆwɨɨmɨrɨráa miiririkano yiitʉ, Miiro yabweeyyáa ʉláku ʉlookye na ʉve na ngururu yo tʉmama mɨrɨmo mɨvɨ mivirii yiitʉ, sa tuvyaale ndɨɨwa ˆjiréetaa inkwya. 
\v 6 Maa kaa, haaha tarekerwa fuma Miirwii, sa taakwya kwa kɨra ˆchatwɨɨmɨrɨráa. Tarekerwa fuma Miirwii, sa tʉmʉtʉmamɨre Mʉlʉʉngʉ kwa njɨra ifya ya \w Mʉtɨma|lemma="Mʉtɨma Mʉʉja"\w*, na sɨ kwa njɨra ya kalɨ ya Miiro ˆyaandɨkwa tʉkʉ.
\s1 Miiro ya Mʉlʉʉngʉ Yatoónekyaa ˆVyeene Ʉvɨ Ʉrɨ
\p
\v 7 Haaha, che de tʉrɨ lʉʉsa? Tʉsee Miiro nɨ ʉvɨ wʉʉ? Aka tʉkʉ! Kɨkomi ngaarɨ sɨ Miiro, ngaarɨ sɨ nʉʉtaanga ʉvɨ tʉkʉ. Ngaarɨ sɨ nataanga kʉmererya matɨ kɨɨntʉ cha mʉʉntʉ nɨ ʉvɨ tʉkʉ, ngaarɨ Miiro sɨ yalʉʉsa, “Karɨ ʉméreryaa matɨ tʉkʉ.”\x + \xo 7:7 \xo*\xt Laanga Ufumo 20:17; Nkʉmbʉkɨra ya Miiro 5:21.\xt*\x* 
\v 8 Maa kaa, ˆnkataange ʉwo ʉlairiri, ʉvɨ waankumurirya ukiinʉla kɨra mpɨɨma yo mererya matɨ. Sa koonɨ kusiina Miiro, ʉvɨ waakwya, usiina ngururu yo vabweeyya vaantʉ vatʉmame ʉvɨ tʉkʉ. 
\v 9 Mpɨɨndɨ jimwi, nɨɨnɨ nɨjáa nkaasʉ bila Miiro, maa kaa, ʉlairiri ˆʉkʉʉje, ʉvɨ ʉkava nkaasʉ, naanɨ nkakwya. 
\v 10 Nkoona ʉra ʉlairiri ˆwasaakwa ʉreete nkaasʉ, kwaanɨ waréetire inkwya. 
\v 11 Sa ʉvɨ ˆʉkaturye nkalo ko tweera njɨra ya ʉwo ʉlairiri, waankoovera. Na ko tweera ʉlairiri ʉwo, nkʉʉlawa. 
\v 12 Jeyyo, Miiro nɨ miija mbere ya Mʉlʉʉngʉ, na ʉlairiri nɨ mʉʉja, na nɨ wa ʉwoloki, kei wabooha. 
\v 13 Eri, kɨra ˆchabooha chaava inkwya kwaanɨ wʉʉ? Aka tʉkʉ! Maa kaa, sa ʉvɨ ʉtaangwe nɨ ʉvɨ, wareeta inkwya kʉrɨ nɨɨnɨ ko tweera kɨra ˆkɨjáa chabooha, sa kwa njɨra ya ʉlairiri ʉvɨ utuube kʉva nɨ mʉvɨ mʉnʉmʉʉnʉ kʉlookya.
\s1 Kwiisiinda na Ʉvɨ
\p
\v 14 Tamányire Miiro nɨ ya mutimii, maa kaa, nɨɨnɨ ufumo waanɨ nɨ wa mʉʉntʉ, naanɨ navawa iyoombe nɨve mʉtʉ́mwa wa ʉvɨ. 
\v 15 Kɨkomi nɨɨnɨ mweeneevyo sɨ niimányire ˆcheene nootʉmama tʉkʉ. Sa kɨra ˆndɨrɨ saaka tʉmama, sɨ noodaha tʉmama tʉkʉ, maa kaa, nootʉmama yara ˆnasʉʉla. 
\v 16 Koonɨ nootʉmama kɨra sɨ ˆnoosaaka tʉmama, nɨ ruma niise Miiro yabooha. 
\v 17 Haaha sɨ nɨɨnɨ kɨkomi ˆnootʉmama ʉvɨ tʉkʉ, maa kaa, ʉra ufumo waanɨ wa ʉvɨ ˆwiíkalaa kʉrɨ nɨɨnɨ. 
\v 18 Sa namányire, kusiina ˆchabooha chochoosi ˆchiíkalaa kʉrɨ nɨɨnɨ tʉkʉ, noo kʉsea ufumwii wa wʉʉntʉ waanɨ wa ʉvɨ. Sa nookoona mpɨɨma yo tʉmama ˆvyabooha, maa kaa, sɨ noodaha kuvitʉmama tʉkʉ. 
\v 19 Noosaaka tʉmama kɨra ˆchabooha, maa kaa, sɨ nookɨtʉmama tʉkʉ. Sɨ noosaaka tʉmama ˆchavɨɨha tʉkʉ, baa neembe nɨ jeyyo, nootuuba kɨtʉmama. 
\v 20 Haaha koonɨ nootʉmama kɨra sɨ ˆnoosaaka kʉkɨtʉmama, sɨ nɨɨnɨ ˆnootʉmama ivyo tʉkʉ, maa kaa, nɨ ʉra ʉvɨ ˆwiíkalaa kʉrɨ nɨɨnɨ.
\p
\v 21 Sa jeyyo, nataanga natɨɨte mwiiro isii yaanɨ, kɨra ˆndɨrɨ saaka tʉmama kɨra ˆchabooha, nkiishaana nasáawɨɨre kʉtʉmama kɨɨntʉ kɨvɨ. 
\v 22 Sa isiʼiisii mutimii waanɨ, Miiro ya Mʉlʉʉngʉ yaanjéryaa mʉtɨma. 
\v 23 Maa kaa, nookoona kwatɨɨte mwiiro wɨɨngɨ ˆwootʉmama mʉrɨmo muvirii waanɨ, ˆmweene woolwa na mwiiro wa mɨryʉʉngʉ yaanɨ. Ʉwo, wookʉʉmbweeyya mbe mʉtʉ́mwa wa mwiiro wa ʉvɨ, ʉra ˆwootʉmama mʉrɨmo muvirii waanɨ. 
\v 24 Aka, nɨɨnɨ mʉkɨva! Ani arɨ kʉʉndamurirya fuma muvirii ʉhʉ ˆwookʉʉntwaala na inkwyii?
\p
\v 25 Noomʉdʉʉmba Mʉlʉʉngʉ ko tweera \w Yéesu\w* Kirisitʉ Mweenevyoosi wiitʉ! Jeyyo, nɨɨnɨ mweeneevyo kwa mɨryʉʉngʉ yaanɨ ndɨrɨ mʉtʉ́mwa wa Miiro ya Mʉlʉʉngʉ, maa kaa, kwa ufumo wa wʉʉntʉ waanɨ wa ʉvɨ, ndɨrɨ mʉtʉ́mwa wa miiro ya ʉvɨ.
\c 8
\s1 Mwiikalo ˆɄlóngoolwaa nɨ Mʉtɨma wa Mʉlʉʉngʉ
\p
\v 1 Sa jeyyo, haaha kusiina ˆarɨ lʉʉsa irya kwa vara ˆvalʉmaniwa na \w Kirisitʉ\w* \w Yéesu\w* tʉkʉ. 
\v 2 Sa kwa njɨra ya Kirisitʉ Yéesu, miiro ya \w Mʉtɨma|lemma="Mʉtɨma Mʉʉja"\w* wa nkaasʉ, wavabweeyya mʉve húuru fuma wiimiririi wa miiro ya ʉvɨ na inkwya. 
\v 3 \w Miiro\w* sɨ yadaha kʉtʉbweeyya tʉve húuru na ʉvɨ tʉkʉ, sa teketeke ya ufumo wa wʉʉntʉ wiitʉ wa ʉvɨ. Sa jeyyo, Mʉlʉʉngʉ amʉtʉma \w Mwaana waachwe|lemma="Mwaana wa Mʉlʉʉngʉ"\w* ˆarɨ na mʉvɨrɨ ˆʉrɨ ja yiitʉ suusu ˆtʉrɨ vavɨ. Ʉhʉ Mwaana waachwe aava \w mpóryo\w* sa ʉvɨ, na kwa njɨra ɨhɨ Mʉlʉʉngʉ akava alúusire irya kwa ʉvɨ kʉrɨ mʉvɨrɨ. 
\v 4 Mʉlʉʉngʉ abweeyya jeyyo, sa ʉwoloki ʉra Miiro ˆyasaaka, ukiimane isii yiiswi, suusu sɨ ˆtwiíkalaa ko tuuba ufumo wa wʉʉntʉ wiitʉ wa ʉvɨ tʉkʉ, maa kaa, ko tuuba Mʉtɨma wa Mʉlʉʉngʉ.
\p
\v 5 Vara ˆviíkalaa ko longoolwa nɨ ufumo wa wʉʉntʉ waavo wa ʉvɨ, mɨryʉʉngʉ yaavo yaméreryaa matɨ kʉtʉmama ʉvɨ, maa kaa, vara ˆvalóngoolwaa nɨ Mʉtɨma Mʉʉja, vabwéeyyaa viintʉ vira Mʉtɨma Mʉʉja ˆasáakaa. 
\v 6 Sa mɨryʉʉngʉ ya ufumo wa wʉʉntʉ wa ʉvɨ nɨ inkwya, maa kaa, mɨryʉʉngʉ yo longoolwa nɨ Mʉtɨma, nɨ nkaasʉ na mwiikalo mʉʉja. 
\v 7 Sa mɨryʉʉngʉ ya wʉʉntʉ wa ʉvɨ nɨ mʉvɨ wa Mʉlʉʉngʉ, sa yeeye sɨ iivɨ́ɨkaa ɨsɨ ya Miiro ya Mʉlʉʉngʉ tʉkʉ, kei sɨ adáhaa tʉkʉ. 
\v 8 Vaantʉ vara ˆvɨɨmɨ́rɨrwaa nɨ ufumo wa wʉʉntʉ waavo wa ʉvɨ, sɨ varɨ daha kʉmweerya Mʉlʉʉngʉ mʉtɨma tʉkʉ.
\p
\v 9 Nyuunyu sɨ mwɨɨmɨ́rɨrwaa nɨ ufumo wa wʉʉntʉ waanyu wa ʉvɨ tʉkʉ, maa kaa, mwɨɨmɨ́rɨrwaa nɨ Mʉtɨma, koonɨ Mʉtɨma wa Mʉlʉʉngʉ iíkalaa kʉrɨ nyuunyu. Mʉʉntʉ yoyoosi ʉra ˆasiina Mʉtɨma wa Kirisitʉ, yeeye sɨ wa Kirisitʉ tʉkʉ. 
\v 10 Maa kaa, koonɨ nyuunyu mʉrɨ kɨɨntʉ kɨmwɨ na Kirisitʉ, baa neembe mɨvɨrɨ yaanyu yaakwya sa ʉvɨ, kʉrɨ nyuunyu mɨtɨma yaanyu nɨ nkaasʉ ɨrɨ, sa mwavalwa mʉrɨ vawoloki. 
\v 11 Tamányire Mʉlʉʉngʉ amʉfʉfʉla Yéesu. Abweeyya jeyyo kwa njɨra ya Mʉtɨma waachwe. Mʉtɨma wʉʉwo, iíkalaa isii yaanyu. Sa jeyyo, ˆvyeene Mʉlʉʉngʉ amʉfʉfʉla Kirisitʉ Yéesu, viivyo kwa njɨra ya Mʉtɨma waachwe ʉhʉ ˆaava kɨɨntʉ kɨmwɨ na nyuunyu kɨɨheera arɨ nkaasʉ mɨvɨrɨ yaanyu ˆikwyíjaa.
\p
\v 12 Haaha vanaviitʉ sɨ tasaakwa tʉndookiikala ko tuuba ufumo wa wʉʉntʉ wiitʉ wa ʉvɨ tʉkʉ, noo kʉsea kwiikala ko tʉmama ʉvɨ. 
\v 13 Sa koonɨ mookiikala ja ˆvyeene ufumo wa wʉʉntʉ waanyu wa ʉvɨ woovalongoola, kukwya mʉrɨ. Maa kaa, koonɨ mʉrékire kʉtʉmama nteendo mbɨ kwa lʉvɨro lwa Mʉtɨma, kɨkomi kiikala mʉrɨ na Mʉlʉʉngʉ kwa sikʉ ˆjisiina ʉhero.\x + \xo 8:13 \xo*\xt Laanga Vagalatía 6:8.\xt*\x* 
\v 14 Sa voosi vara ˆvalóngoolwaa nɨ Mʉtɨma wa Mʉlʉʉngʉ nɨ vaana va Mʉlʉʉngʉ. 
\v 15 Sa nyuunyu sɨ mwahokera mʉtɨma ˆʉrɨ vabweeyya mʉve vatʉ́mwa ˆvoófaa tʉkʉ. Tʉkʉ! Mwahokera Mʉtɨma ˆwoovabweeyya mʉve vaana va Mʉlʉʉngʉ, na kwa Mʉtɨma ʉwo toomwaanɨrɨra, “Áaba!” noo kʉsea, “Taáta!” 
\v 16 Ʉhʉ Mʉtɨma ˆaláɨraa hamwɨ na mɨtɨma yiitʉ, suusu tʉrɨ vaana va Mʉlʉʉngʉ. 
\v 17 Haaha sa viintʉ suusu tʉrɨ vaana vaachwe, suusu tʉrɨ vahokeri va kwiichuunga kwa Mʉlʉʉngʉ. Kei suusu nɨ vahokeri hamwɨ na Kirisitʉ, koonɨ kɨkomi tʉrɨ turikiriwa hamwɨ na Kirisitʉ, sa kei suusu tʉheewe nkongojima hamwɨ ne.
\s1 Nkongojima ˆYookʉʉja
\p
\v 18 ˆNdɨrɨ laanga uturikiri ʉhʉ wa haaha sɨ nookoona nɨ kɨɨntʉ tʉkʉ koonɨ nafwáaniriirye na nkongojima ˆyookʉʉja, ɨra ˆɨrɨ variyʉlwa kʉrɨ suusu. 
\v 19 Sa viintʉ vyoosi ˆvyʉʉmbwa, vyoosi vyawóojeraa kwa mpɨɨma Mʉlʉʉngʉ avavariyʉle vaana vaachwe. 
\v 20 Viintʉ vyoosi ˆvyʉʉmbwa nɨ Mʉlʉʉngʉ vyabweyyiwa vive matu isii ya mukube, sɨ sa kweenda kwaavo tʉkʉ, maa kaa, ja kweenda kwa Mʉlʉʉngʉ.\x + \xo 8:20 \xo*\xt Laanga Ncholo 3:17.\xt*\x* Baa neembe nɨ jeyyo, kwatɨɨte kwiilaangya, 
\v 21 sa ivyo viintʉ vyoosi lamuririwa viri fuma utúmwii wa ʉsaambʉ, na viheewe uhúuru wa nkongojima ya vaana va Mʉlʉʉngʉ.
\p
\v 22 Sa tamányire fʉʉrʉ haaha viintʉ vyoosi ˆʉʉmba Mʉlʉʉngʉ vyoorɨra kwa makata, ja makata yo kiichʉngʉla. 
\v 23 Baa sɨ viintʉ vyoosi ˆvyʉʉmbwa vii tʉkʉ, baa suusu ˆtʉrɨ na ndɨɨwa ja ncholo ja Mʉtɨma Mʉʉja, kwa isii toorɨra kwa ʉsʉʉngʉ kʉnʉ toowoojera kwa mpɨɨma kʉbweeyyiwa tʉve vaana va Mʉlʉʉngʉ, noo kʉsea \w ununuuli\w* wa mɨvɨrɨ yiitʉ. 
\v 24 Sa ko kwiilaangya jeyyo, suusu talamuririwa. Maa kaa, koonɨ wookiilaangya kɨɨntʉ kɨra ˆukitúriirye, ʉko sɨ kwiilaangya tʉkʉ. Eri, kwatɨɨte mʉʉntʉ ˆiiláangyaa turya arɨ kɨɨntʉ kɨra ˆarɨ nocho wʉʉ? 
\v 25 Maa kaa, koonɨ tookiilaangya kɨra kɨɨntʉ sɨ ˆtʉnachoona, toosaakwa tʉkɨwoojere kwa mpɨɨma na kwa uyimiriryi.
\p
\v 26 Viivyo ne Mʉtɨma atwaámbiriryaa haantʉ ˆtʉrɨ teketeke. Suusu sɨ tamányire ˆvyeene vyasaakwa tʉmʉloombe Ijʉva tʉkʉ, maa kaa, Mʉtɨma mweeneevyo atʉlóomberaa kwa Mʉlʉʉngʉ kwa mʉrɨro wa ʉsʉʉngʉ ˆvyeene baa sɨ viri dahɨka kʉvariyʉla na masáare. 
\v 27 Ne Mʉlʉʉngʉ amányire fʉʉrʉ isii ya mɨtɨma yaanyu, amányire miiririkano ya Mʉtɨma. Sa ʉwo Mʉtɨma avalóomberaa vaantʉ va Mʉlʉʉngʉ ja ˆvyeene Mʉlʉʉngʉ asáakaa.
\p
\v 28 Suusu tamányire Mʉlʉʉngʉ atʉ́mamaa masáare yoosi kʉreeta maaja kwa vaantʉ voosi ˆvamweenda. Na avo vaanɨrɨrwa kwa mɨryʉʉngʉ yaachwe. 
\v 29 Sa vaantʉ Mʉlʉʉngʉ ˆavataanga keende aho ncholo, avasaawʉla viifwaane na Mwaana waachwe ˆvyeene arɨ, sa Mwaana waachwe ave ndaambere kʉrɨ vaantʉ ˆvarɨ foo. 
\v 30 Avo ˆavasaawʉla, avaanɨrɨra, avo ˆavaanɨrɨra kei avavala vave vawoloki, na avo ˆavavala vave vawoloki kei avabweeyya vave na nkongojima.
\s1 Kweenda kwa Mʉlʉʉngʉ
\p
\v 31 Che de tʉrɨ lʉʉsa kʉrɨ masáare aya? Koonɨ Mʉlʉʉngʉ arɨ ivarwii riitʉ ani arɨ daha kʉtʉvarindʉka suusu? 
\v 32 Mʉlʉʉngʉ sɨ amoonera mbavariri baa Mwaana waachwe tʉkʉ, yeeye amʉtoola sa suusu voosi. Joolɨ arɨ reka kʉtʉheera viintʉ vyoosi viija hamwɨ na kʉboohya mʉtɨma kwaachwe? 
\v 33 Nɨ ani ˆarɨ vatwaala na kɨloongii vaantʉ Mʉlʉʉngʉ ˆavasaawʉla? Kusiina tʉkʉ! Mʉlʉʉngʉ avaválaa vave vawoloki. 
\v 34 Nɨ ani ˆarɨ tʉlʉʉsɨra irya? Kusiina tʉkʉ! Kirisitʉ Yéesu aakwya, kei kʉlookya ayo, afʉfʉka na iíkalaa mʉkono wa kʉlʉme wa Mʉlʉʉngʉ, kei yeeye noo atʉlóomberaa. 
\v 35 Nɨ ani ˆarɨ tʉkera fuma kweenda kwa Kirisitʉ? Nɨ uturikiri, au marema, au waalakanʼyo, au njala, au ʉsava, au kʉsaaka kwɨɨngɨra imalwii au inkwya wʉʉ? 
\v 36 Ja ˆvyeene Masáare ˆYarɨ Mpeho yaandɨka,
\q1 “Sa weewe tookʉʉlawa chobu,
\q2 tabweeyyiiwe ja muundi jo sɨɨnja.”\x + \xo 8:36 \xo*\xt Laanga Sabúuri 44:22.\xt*\x*
\m
\v 37 Baa neembe masáare ayo yoosi yootʉpata, suusu toosiinda mʉnʉmʉʉnʉ na kʉlookya ayo, kwa nyambirirya ya yeeye ˆatweenda. 
\v 38 Kɨkomi namányire, kusiina kɨɨntʉ ˆkɨrɨ tʉkera na kweenda kwa Mʉlʉʉngʉ tʉkʉ, ɨve nɨ inkwya au nkaasʉ, ɨve nɨ \w mirimʉ miija\w* au \w mirimʉ mɨvɨ\w*, ɨve nɨ viintʉ ˆvyoofʉmɨra haaha au ˆviri fʉmɨra sikʉ ˆjookʉʉja, ɨve nɨ wiimiriri kurumwii, 
\v 39 ɨve nɨ weerʉ ya mweeri, au nɨ weerʉ ya ɨsɨ au kɨɨntʉ chochoosi chɨɨngɨ ˆchʉʉmbwa nɨ Mʉlʉʉngʉ, sɨ kɨrɨ daha kʉtʉnanʉkʉla na kweenda kwa Mʉlʉʉngʉ ko kʉkʉndɨkaniwa na Kirisitʉ Yéesu Mweenevyoosi wiitʉ tʉkʉ.
\c 9
\s1 Mʉlʉʉngʉ na Kʉsaawʉla Kwaachwe Kʉkʉʉlʉ
\p
\v 1 Kɨmaarɨ kaa noolʉʉsa kwa \w Kirisitʉ\w* nɨɨnɨ ˆndɨrɨ kɨɨntʉ kɨmwɨ ne, sɨ noolʉʉsa ʉloongo tʉkʉ. Mʉtɨma waanɨ ˆwiísimanʼyaa mavɨ na maaja na ˆʉrɨ kɨɨntʉ kɨmwɨ na \w Mʉtɨma Mʉʉja\w*, nɨ laɨra wiise isáare ɨrɨ kei. 
\v 2 Mʉtɨma waanɨ woorɨra no myaa, na natɨɨte ʉsʉʉngʉ maatʉkʉ vii sɨ ˆusíraa mutimii waanɨ. 
\v 3 Ngaarɨ nadaha kʉloomba baa njumwe, na nkerwe na Kirisitʉ sa vandʉʉ vaanɨ, vaantʉ va lʉkolo lwaanɨ kɨwʉʉntʉ, ngaarɨ nabweeyya jeyyo. 
\v 4 Ava nɨ \w Viisiraéeli\w*, Mʉlʉʉngʉ avabweeyya vave vaana vaachwe, akavalaɨra nkongojima yaachwe na akavɨɨka \w mʉháko\w* novo. Kei Mʉlʉʉngʉ avaheera \w Miiro\w* yaachwe na kwiichuunga kwaachwe na kumwiinamɨra \w Kaayii Njija ya Ijʉva|lemma="Kaaya Njija ya Ijʉva"\w*. 
\v 5 Voovo nɨ va ufumo wa mbyaala ya vala baaba vakʉʉlʉ va ncholo na kwa wʉʉntʉ wa \w Masía\w*. Ʉhʉ Masía nɨ Mʉlʉʉngʉ ˆɨɨ́mɨrɨraa kɨra kɨɨntʉ, yeeye adʉʉmbwe kwa sikʉ ˆjisiina ʉhero! Kɨkomi.
\p
\v 6 Sɨ noosea isáare ra Mʉlʉʉngʉ rasɨɨndɨrwe tʉkʉ. Sa sɨ kɨra Mwiisiraéeli ˆarɨ wa uvyaalo ˆwafuma kwa Isiraéeli nɨ Mwiisiraéeli kɨkomi tʉkʉ. 
\v 7 Kei kʉva vaana va ufumo wa mbyaala ya \w Aburaháamu\w* sɨ kʉrɨ vabweeyya vave kɨkomi vaana va Aburaháamu tʉkʉ. Sa Masáare ˆYarɨ Mpeho yasea, “Sa lʉkolo lwaako nɨ kwa Isaka lʉrɨ fuma.”\x + \xo 9:7 \xo*\xt Laanga Ncholo 21:12.\xt*\x* 
\v 8 Ɨhɨ noo kʉsea, sɨ vaana vara ˆvavyaalwa kɨmʉvɨrɨ noo vaana va Mʉlʉʉngʉ tʉkʉ. Kɨrɨ vyoova jeyyo, vara ˆvavyaalwa kwa ʉra ufumo wa kwiichuunga kwa Mʉlʉʉngʉ noo ˆvarɨ valwa nɨ vaana va Aburaháamu va kɨmáárɨ. 
\v 9 Sa kwiichuunga kwa Mʉlʉʉngʉ kweeneevyo nɨ jei kwasea, “Mwaaka ˆwookʉʉja mpɨɨndɨ ja iji kʉʉja ndɨrɨ, na Sáara kʉva arɨ iichʉ́ngwɨɨre mwaana mʉlʉme.”\x + \xo 9:9 \xo*\xt Laanga Ncholo 18:10, 14.\xt*\x*
\p
\v 10 Baa kei sɨ jeyyo vii tʉkʉ, ʉwo mwaana wa ʉko kʉlaha nɨ Isaka taáta wiitʉ. Isaka ˆakakʉle, amʉloola Rabéeka na vakavyaala maása. 
\v 11 Maa kaa, sa kʉsaawʉla kwa Mʉlʉʉngʉ nɨ mweeri kʉrɨ, baa avo vaana sɨ vanavyaalwa na baa sɨ vanataanga riija na rɨvɨ, 
\v 12 Rabéeka asewa jei, “Mʉkʉ́ʉ́lʉ kʉmʉtʉmamɨra eende mudúúdi.”\x + \xo 9:12 \xo*\xt Laanga Ncholo 25:23.\xt*\x* Kei, Mʉlʉʉngʉ asáawʉlaa sɨ kwa nteendo ja vaantʉ tʉkʉ, maa kaa, ja ˆvyeene yeeye mweeneevyo aánɨrɨraa. 
\v 13 Ja ˆvyeene Masáare ˆYarɨ Mpeho yasea, “Namweenda Yaakúupu, maa kaa, Esáau namʉsʉʉla.”\x + \xo 9:13 \xo*\xt Laanga Maláaki 1:2-3.\xt*\x*
\p
\v 14 Haaha che kaa tʉrɨ sea? Mʉlʉʉngʉ asova ʉwoloki wʉʉ? Aka tʉkʉ! 
\v 15 Sa Mʉlʉʉngʉ amʉsea \w Mʉ́sa\w*,
\q1 “Kʉmʉlaanga ndɨrɨ na riiso ra wʉʉja ʉra ˆndɨrɨ saaka mʉlaanga na riiso ra wʉʉja,
\q2 kei kʉmoonera ndɨrɨ mbavariri ʉra ˆndɨrɨ saaka moonera mbavariri.”\x + \xo 9:15 \xo*\xt Laanga Ufumo 33:19.\xt*\x*
\m
\v 16 Sa jeyyo, nɨ Mʉlʉʉngʉ noo alámʉlaa kʉlaanga na riiso ra wʉʉja. Mʉʉntʉ sɨ arɨ saawʉla au sɨ arɨ kiimanyɨkɨra tʉkʉ. 
\v 17 Sa Masáare ˆYarɨ Mpeho yalʉʉsa jei, Mʉlʉʉngʉ amʉsea Faráao, “Nakwiinʉla ʉve mʉtemi, sa kwa njɨra yaako ngururu jaanɨ jitaangɨkane na irina raanɨ rɨlʉʉswe kʉrɨ weerʉ yoosi.”\x + \xo 9:17 \xo*\xt Laanga Ufumo 9:16.\xt*\x* 
\v 18 Nɨ kɨweerwii viri, Mʉlʉʉngʉ aláangaa na riiso ra wʉʉja yoyoosi ˆyoosaaka na afáfyaa mʉtɨma yoyoosi ˆyoosaaka afafye mʉtɨma.
\p
\v 19 Haaha kʉʉnsea mʉrɨ, “Sa che de Mʉlʉʉngʉ aséaa atɨɨte kɨloongi na suusu? Sa nɨ ani ˆarɨ kɨɨkana vira Mʉlʉʉngʉ ˆasáakaa?” 
\v 20 Eri, atɨ weewe mʉʉntʉ vii ʉrɨ ani fʉʉrʉ ʉmʉbeerʉle Mʉlʉʉngʉ? Eri, kɨɨntʉ ˆchʉʉmbwa ifaanaa kimuurye ʉra ˆachʉʉmba, “Sa che wʉʉnyʉmba ndɨrɨ jei?”\x + \xo 9:20 \xo*\xt Laanga Isáaya 29:16; 45:9.\xt*\x* 
\v 21 Eri, mʉʉ́mba nyiingʉ sɨ arɨ daha kʉʉmba nyiingʉ ivɨrɨ kwa iroongo rɨrɨra na nyiingʉ ɨmwɨ ɨve ya kɨtemi na yɨɨngɨ ya kɨra siikʉ tʉkʉ wʉʉ?\fig Mʉʉ́mba nyiingʉ|alt="maker of pots" src="hk00140c.tif" size="col" copy="The British & Foreign Bible Society, 1994." ref="9:21"\fig* 
\v 22 Joolɨ tʉrɨ sea, koonɨ Mʉlʉʉngʉ yoosaaka koonekya kʉkorera kwa nkalari yaachwe na kʉbweeyya ngururu jaachwe jitaangɨkane? Che tʉrɨ sea koonɨ atuurya mʉtɨma mʉnʉmʉʉnʉ kwa uyimiriryi mʉkʉʉlʉ kwa saama ja nkalari yaachwe ˆjeene jasaakwa jimalwe? 
\v 23 Kei joolɨ tʉrɨ sea koonɨ yoobweeyya jeyyo sa usúngaati wa nkongojima yaachwe ʉtaangɨkane kwa jira saama jaachwe ja riiso ra wʉʉja jira ˆajitengenesha keende aho kalɨ kwa nkongojima yaachwe? 
\v 24 Joolɨ tʉrɨ sea, koonɨ baa suusu nɨ vamwɨ va vara ˆavasaawʉla na sɨ kufuma kwa \w Vayahúudi\w* vii tʉkʉ, maa kaa, kufuma kwa vaantʉ sɨ ˆvarɨ Vayahúudi kei?
\p
\v 25 Kɨtáabwii cha \w mʉláali na mʉtwe|lemma="Valáali na mʉtwe"\w* Hoséa, Mʉlʉʉngʉ asea,
\q1 “Vara sɨ ˆvajáa vaantʉ vaanɨ,
\q2 vaanɨrɨra ndɨrɨ vaantʉ vaanɨ!
\q1 Vaantʉ sɨ ˆnɨjáa naveenda hara lombere,
\q2 kʉvaanɨrɨra ndɨrɨ ˆnaveenda,”\x + \xo 9:25 \xo*\xt Laanga Hósea 2:23.\xt*\x*
\m
\v 26 na “Haantʉ hara ˆvasewa,
\q2 ‘Nyuunyu sɨ mʉrɨ vaantʉ vaanɨ,’
\q1 aho, kaanɨrɨrwa varɨ vaana va Mʉlʉʉngʉ ˆArɨ Nkaasʉ.”\x + \xo 9:26 \xo*\xt Laanga Hósea 2:1.\xt*\x*
\m
\v 27 Isáaya ne alʉʉsa kwa sawúti nkʉʉlʉ sa Viisiraéeli yoosea,
\q1 “Baa koonɨ mbyaala ya Isiraéeli,
\q2 nɨ nkʉ́ʉ́lʉ ja isaáre ra mbarɨmbarɨ ya mayɨya,
\q2 nɨ vake vii noo ˆvarɨ lamuririwa.
\q1
\v 28 Sa \nd Ijʉva\nd* kiimikirirya arɨ
\q2 ʉlamu waachwe kʉrɨ weerʉ, chaangʉ,
\q2 na ukiimane.”\x + \xo 9:28 \xo*\xt Laanga Isáaya 10:22-23.\xt*\x*
\m
\v 29 Nɨ ja ˆvyeene Isáaya alʉʉsa aho kalɨ,
\q1 “Ngaarɨ \nd Ijʉva\nd* Mweenengururu,
\q2 sɨ atʉchererya vaana,
\q1 ngaarɨ taava ja \w Sodóoma|lemma="Sodóoma na Gomóora"\w*,
\q2 ngaarɨ tamalwa ja \w Gomóora|lemma="Sodóoma na Gomóora"\w*.”\x + \xo 9:29 \xo*\xt Laanga Isáaya 1:9; Ncholo 19:24-25.\xt*\x*
\s1 Kusiita Kuruma kwa Isiraéeli
\p
\v 30 Che tʉrɨ lʉʉsa haaha? Atɨ vaantʉ sɨ ˆvarɨ Viisiraéeli vara sɨ ˆvasaakɨráa ʉwoloki, Mʉlʉʉngʉ avabwéeyyiirye vave vawoloki ko ruma vii. 
\v 31 Haaha, Viisiraéeli vamányɨkaa kʉva vawoloki kwa njɨra ya Miiro. Baa neembe nɨ jeyyo, vasiindwa kʉva na ʉwo ʉwoloki. 
\v 32 Sa che? Sa viilaangya mɨrɨmo yaavo kɨrɨ vyo kiilaangya kuruma. Viikunguvala iwyii rɨra ˆrikúnguvaryaa. 
\v 33 Ja ˆvyeene vyaandɨkwa,
\q1 “Laangi, ʉko Sayúuni vɨɨka niise iwye ˆrikúnguvaryaa,
\q2 mwaalaliwye ˆʉrɨ hɨtahɨta vaantʉ.
\q1 Maa kaa, yoyoosi ˆarɨ muruma ʉwo,
\q2 sɨ arɨ kooniwa soni vii kaa tʉkʉ.”\x + \xo 9:33 \xo*\xt Laanga Isáaya 8:14; 28:16.\xt*\x*
\b
\c 10
\p
\v 1 Vanaviitʉ, mpɨɨma ya mʉtɨma waanɨ, na kʉloomba kwaanɨ kwa Mʉlʉʉngʉ, nɨ sa \w Vayahúudi\w* valamuririwe. 
\v 2 Sa nɨ koonekya niise kɨkomi, ava vaantʉ vamányɨkaa na mɨtɨma sa Mʉlʉʉngʉ, maa kaa, sɨ vamányire vira viintʉ ˆyoosaaka tʉkʉ. 
\v 3 Voovo sɨ vamányire ʉwoloki ˆufúmaa kwa Mʉlʉʉngʉ tʉkʉ. Kei, vasáakɨraa ʉwoloki waavo veeneevyo. Jeyyo, voovo sɨ viibweeyya vave matu kʉrɨ ʉwoloki wa Mʉlʉʉngʉ tʉkʉ. 
\v 4 Sa \w Kirisitʉ\w* noo kukiimikirirya kwa \w Miiro\w*, sa yoyoosi ˆarɨ muruma, ave mʉwoloki mbere ya Mʉlʉʉngʉ.
\s1 Kʉlamuririwa nɨ kwa Vaantʉ Voosi
\p
\v 5 Kʉva mʉwoloki ko tuuba Miiro, \w Mʉ́sa\w* aandɨka jei, “Mʉʉntʉ yoyoosi ʉra ˆatʉ́mamaa ˆmeene yasaakwa nɨ Miiro, kiikala arɨ ko yera tuuba ɨyo Miiro.”\x + \xo 10:5 \xo*\xt Laanga Valáawi 18:5.\xt*\x* 
\v 6 Maa kaa, ʉwoloki ˆwʉʉ́jaa kwa njɨra yo ruma, Masáare ˆYarɨ Mpeho yaandɨka jei, “Lʉʉsa mutimii waako jei tʉkʉ, ‘Ani ˆarɨ kaambʉka fʉʉrʉ kurumwii?’\x + \xo 10:6 \xo*\xt Laanga Nkʉmbʉkɨra ya Miiro 9:4; 30:12.\xt*\x*” Noo kʉsea akamukiimye Kirisitʉ na kʉrɨ weerʉ? 
\v 7 “Bakʉ, ‘Ani ˆarɨ kiima fʉʉrʉ \w ntarii|lemma="Ntare"\w*?’\x + \xo 10:7 \xo*\xt Laanga Nkʉmbʉkɨra ya Miiro 30:13.\xt*\x*” Noo kʉsea akamwaambukye Kirisitʉ fuma kwa ˆvaakwya? 
\v 8 Maa kaa, Masáare ya Mʉlʉʉngʉ nɨ joolɨ yalʉʉsa?
\q1 “Isáare raachwe nɨ heehi rɨrɨ na weewe,
\q2 nɨ mʉlomwii na mutimii waako rɨrɨ.”\x + \xo 10:8 \xo*\xt Laanga Nkʉmbʉkɨra ya Miiro 30:14.\xt*\x*
\m Noo kʉsea rɨra isáare ro muruma Kirisitʉ ˆtʉrɨváriyʉlaa. 
\v 9 Sa koonɨ ulúusire na mʉlomo waako, “\w Yéesu\w* nɨ Mweenevyoosi,” na kuruma mutimii waako, Mʉlʉʉngʉ amʉfʉfʉla fuma kwa ˆvaakwya, lamuririwa ʉrɨ. 
\v 10 Sa kwa mʉtɨma mʉʉntʉ arúmaa, jeyyo aválwaa nɨ mʉwoloki, na kwa mʉlomo alʉ́ʉsaa, na jeyyo alámuririwaa. 
\v 11 Ja ˆvyeene Masáare ˆYarɨ Mpeho yalʉʉsa, “Yoyoosi ˆarɨ mwiilaangya sɨ arɨ kwaatiwa soni tʉkʉ.”\x + \xo 10:11 \xo*\xt Laanga Isáaya 28:16.\xt*\x* 
\v 12 Sa Mʉyahúudi na mʉʉntʉ sɨ ˆarɨ Mʉyahúudi sɨ viísimire tʉkʉ. Kwatɨɨte Mweenevyoosi ʉmwɨ vii kwa vaantʉ voosi, yeeye avatálaryaa kwa usúngaati voosi ˆveene vamwaánɨrɨraa yeeye. 
\v 13 Sa Masáare ˆYarɨ Mpeho yasea, “Kɨra mʉʉntʉ ˆarɨ mwaanɨrɨra \nd Ijʉva\nd* lamuririwa arɨ.”\x + \xo 10:13 \xo*\xt Laanga Yoéeli 2:23.\xt*\x*
\p
\v 14 Maa kaa, vaantʉ joolɨ varɨ mwaanɨrɨra ʉra sɨ ˆvanamuruma? Joolɨ varɨ muruma, ʉra sɨ ˆvanamʉteera? Joolɨ varɨ mʉteera, koonɨ kusiina mʉʉntʉ wo vavariyʉrɨra? 
\v 15 Joolɨ vaantʉ varɨ mʉvariyʉla, koonɨ sɨ vanatʉmwa? Ja ˆvyeene Masáare ˆYarɨ Mpeho yalʉʉsa, “Myʉʉjɨre ya vaantʉ ˆvaréetaa \w Masáare Maaja\w*, yabooha maatʉkʉ vii.”\x + \xo 10:15 \xo*\xt Laanga Isáaya 52:7.\xt*\x*
\p
\v 16 Maa kaa, sɨ voosi vakwáatyaa Masáare Maaja tʉkʉ. Sa Isáaya alʉʉsa, “Ee \nd Ijʉva\nd*, nɨ ani ˆaruma masáare yiiswi?”\x + \xo 10:16 \xo*\xt Laanga Isáaya 53:1.\xt*\x* 
\v 17 Haaha, kuruma kʉʉ́jaa kwa njɨra yo teera isáare, na kʉteera kʉʉ́jaa kwa isáare ra Kirisitʉ. 
\v 18 Maa kaa, nɨ kuurya niise, eri \w Viisiraéeli\w* sɨ vateera tʉkʉ wʉʉ? Hɨɨ vateera. Masáare ˆYarɨ Mpeho yasea,
\q1 “Sawúti yaavo yadoma kʉrɨ ɨsɨ joosi,
\q2 noyo masáare yaavo yafika utulo waasɨ.”\x + \xo 10:18 \xo*\xt Laanga Sabúuri 19:4.\xt*\x*
\m
\v 19 Kei kuurya niise, eri, Viisiraéeli sɨ vataanga tʉkʉ wʉʉ? Hɨɨ vataanga. Lwa ncholo Mʉ́sa asea,
\q1 “Vabweeyya ndɨrɨ mʉvoonere kɨvɨna vaantʉ va ɨsɨ jɨɨngɨ,
\q2 na vaantʉ ˆvasiina ʉmanyi, vabweeyya ndɨrɨ mʉkalale maatʉkʉ vii.”\x + \xo 10:19 \xo*\xt Laanga Nkʉmbʉkɨra ya Miiro 32:21.\xt*\x*
\m
\v 20 Kei Isáaya asea ko kiitema,
\q1 “Vaantʉ vara sɨ ˆvaansaakɨráa vaantúriirye,
\q2 nɨɨnɨ niiyónekiirye kwa vaantʉ vara sɨ ˆvaanjurikiriryáa.”\x + \xo 10:20 \xo*\xt Laanga Isáaya 65:1.\xt*\x*
\m
\v 21 Maa kaa, kʉrɨ Viisiraéeli asea,
\q1 “Muusi woosi nawolola mɨkono yaanɨ,
\q2 kwa vaantʉ ˆvaankɨ́ɨkanaa na sɨ ˆvaantéeraa.”\x + \xo 10:21 \xo*\xt Laanga Isáaya 65:2.\xt*\x*
\c 11
\s1 Mbavariri ya Mʉlʉʉngʉ kwa Isiraéeli
\p
\v 1 Nɨ kuurya niise, Mʉlʉʉngʉ avasiita vaantʉ vaachwe wʉʉ? Aka tʉkʉ! Nɨɨnɨ mweeneevyo ndɨrɨ \w Mwiisiraéeli|lemma="Viisiraéeli"\w* wa mbyaala ya \w Aburaháamu\w*, fuma lʉkolo lwa Bénjamini. 
\v 2 Mʉlʉʉngʉ sɨ avasiita vaantʉ vaachwe ˆavataanga keende aho ncholo tʉkʉ. Sɨ mookʉmbʉkɨra ˆvyeene Masáare ˆYarɨ Mpeho yalʉʉsa \w Elía\w* ˆakavalʉʉsɨre Viisiraéeli kwa Mʉlʉʉngʉ tʉkʉ wʉʉ? 
\v 3 “Ee \nd Ijʉva\nd*, vʉʉ́laire \w valáali na mʉtwe\w* vaako na vakányiirye masabáahʉ jaako, nachɨ́hɨɨre nɨɨmweene na voosaaka nkaasʉ yaanɨ.”\x + \xo 11:3 \xo*\xt Laanga 1 Vatemi 19:10, 14.\xt*\x* 
\v 4 Nɨ joolɨ Mʉlʉʉngʉ amuuyirya? Amʉsea, “Niicheererya vaantʉ valʉme mayana mufungatɨ (7,000) ˆveene sɨ vanachwaama kwiinamɨra Baáli.”\x + \xo 11:4 \xo*\xt Laanga 1 Vatemi 19:18.\xt*\x* 
\v 5 Baa haaha nɨ viivyo, vamwaarɨ Viisiraéeli ˆvachaala ˆveene Mʉlʉʉngʉ avasaawʉla kwa nduwo yaachwe. 
\v 6 Haaha koonɨ vasaawʉlwa kwa nduwo, sɨ kwa mɨrɨmo yaavo tʉkʉ. Sa koonɨ arɨ saawʉla kwa mɨrɨmo ya vaantʉ, nduwo yaachwe ngaarɨ sɨ yaava nduwo tʉkʉ.
\p
\v 7 Che tʉrɨ lʉʉsa haaha? Kɨra kɨɨntʉ Isiraéeli ˆvakɨsaakɨráa na ʉmanyiki sɨ vakɨpata tʉkʉ. Maa kaa, vara ˆvasaawʉlwa nɨ Mʉlʉʉngʉ vakɨpata. Vara vɨɨngɨ sɨ ˆvasaawʉlwa mɨtɨma yaavo yafafiwa. 
\v 8 Ja ˆvyeene Masáare ˆYarɨ Mpeho yasea,
\q1 “Mʉlʉʉngʉ avabweeyya vave ja vaantʉ ˆvataavita,
\q2 na fʉʉrʉ isikʉ avakʉnɨkɨrɨra miiso yaavo, vadɨɨre koona,
\q2 kei avakʉnɨkɨrɨra matu yaavo, vadɨɨre teera.”\x + \xo 11:8 \xo*\xt Laanga Nkʉmbʉkɨra ya Miiro 29:4; Isáaya 29:10.\xt*\x*
\m
\v 9 Ne \w Daúdi\w* alʉʉsa,
\q1 “Ngovi jaavo jive kɨnyʉhʉla na mɨnyahʉ,
\q2 kɨɨntʉ ˆkɨkʉ́ngʉvaryaa, vawye, na kɨve nɨ irya kwaavo.
\q1
\v 10 Miiso yaavo yavɨkɨrwe kilwiirya sa vadɨɨre koona,
\q2 myoongo yaavo ɨwode kwa uturikiri kwa sikʉ ˆjisiina ʉhero.”\x + \xo 11:10 \xo*\xt Laanga Sabúuri 69:22-23.\xt*\x*
\s1 Matáampi ˆYakondiwa
\p
\v 11 Haaha nɨ kuurya niise kei, eri, Viisiraéeli viikunguvala sa vawye chalʉmwɨ wʉʉ? Aka tʉkʉ! Maa kaa, sa kʉbweeyya ʉvɨ kwaavo, noo kʉsea kumusiita \w Yéesu\w*, vaantʉ sɨ ˆvarɨ \w Vayahúudi\w* ʉlamuriri wavafɨ́kɨɨre, sa Viisiraéeli vave na kɨvɨna. 
\v 12 Haaha koonɨ kʉbweeyya ʉvɨ kwa Viisiraéeli kwavɨɨre usúngaati kʉrɨ weerʉ, kei koonɨ mukube waavo waréetire usúngaati kwa vaantʉ sɨ ˆvarɨ Vayahúudi, kukiimana kwa Viisiraéeli ˆvamuruma Yéesu ˆkʉrɨ fika, reeta kʉrɨ usúngaati ˆwalookya.
\p
\v 13 Haaha nɨ lʉʉsɨka niise na nyuunyu vaantʉ sɨ ˆmʉrɨ Vayahúudi. Mʉlʉʉngʉ aansaawʉla nɨve \w mutumwi|lemma="Vatumwi"\w* kwa vaantʉ sɨ ˆvarɨ Vayahúudi. Natɨɨte nkongojima kʉrɨ mʉrɨmo waanɨ, 
\v 14 sa ndahe kʉvabweeyya vaantʉ vaanɨ voone kɨvɨna na kwa njɨra ɨyo nɨvalamurirye vamwɨ vaavo. 
\v 15 Koonɨ kusiitwa kwaavo kwareeta kʉlʉmaniwa kwa weerʉ na Mʉlʉʉngʉ, ha kurumwa kwaavo sɨ kʉrɨ kʉva ja nkaasʉ fuma inkwyii tʉkʉ wʉʉ? 
\v 16 Koonɨ ikúunta ra ncholo ra muchu ˆʉtwɨ́ɨrwe ja \w mpóryo\w* kwa Mʉlʉʉngʉ nɨ riija, muchu woosi nɨ mʉʉja, na koonɨ ichina nɨ riija, baa matáampi nɨ maaja.\x + \xo 11:16 \xo*\xt Laanga Ʉvalo 15:17-21.\xt*\x* 
\v 17 Koonɨ matáampi yamwɨ ya \w mʉseitúuni|lemma="Mɨseitúuni"\w* wa iwundii yatemwa na nyuunyu ˆmʉrɨ ja matáampi ya mʉseitúuni wa isekii, mwakondiwa mʉseitúunii ʉwo wa iwundii, na mʉkaanda kurya seve ya mʉseitúuni ʉwo, 
\v 18 karɨ mʉndooyachwa matɨ matáampi yara ˆyakerwa tʉkʉ. Kwiivaa kɨpeembe tʉkʉ, sa miriri sɨ yookiilaangya nyuunyu tʉkʉ, maa kaa, nyuunyu noo mookiilaangya miriri. 
\v 19 Haaha sea mʉrɨ, “Matáampi yatemwa sa nɨɨnɨ nkondiwe aho ichinii.” 
\v 20 Nɨ kɨkomi. Matáampi ayo yatemwa sa sɨ yamuruma \w Kirisitʉ\w* tʉkʉ, maa kaa, nyuunyu mookɨɨma neeja sa kumuruma kwaanyu Kirisitʉ. Sa jeyyo, kwiivai kɨpeembe tʉkʉ, maa kaa, ofi. 
\v 21 Sa koonɨ Mʉlʉʉngʉ sɨ ayoonera mbavariri matáampi yara ya ncholo, baa nyuunyu sɨ arɨ voonera mbavariri tʉkʉ.
\p
\v 22 Laangi haaha wʉʉja na kʉhʉʉmba kwa Mʉlʉʉngʉ. Yeeye ahʉʉmba kwa vara ˆvaawya, na nɨ mʉʉja kwaanyu nyuunyu koonɨ mʉrɨ tuuba wʉʉja waachwe. Koonɨ sɨ jeyyo, baa nyuunyu temwa mʉrɨ. 
\v 23 Baa voovo koonɨ sɨ vatúubire kusiita kumuruma Mʉlʉʉngʉ, kondiwa varɨ kei, sa Mʉlʉʉngʉ atɨɨte lʉvɨro lo vakondia kei. 
\v 24 Nyuunyu vaantʉ sɨ ˆmʉrɨ Vayahúudi nɨ ja matáampi ya mʉseitúuni wa isaka, maa kaa, mwaseyyiwa ʉko mʉkakondiwa mʉseitúunii wa iwundii, kʉʉntʉ kiufumo sɨ kwaanyu tʉkʉ. Eri, sɨ viri vyaangʉ kʉkondia matáampi yara ufumo waavo nɨ mʉseitúuni wa iwundii kʉʉntʉ ˆyafuma tʉkʉ wʉʉ?
\s1 Vaantʉ Voosi va Mʉlʉʉngʉ Lamuririwa Varɨ
\p
\v 25 Vanaviitʉ, sa mʉdɨɨre kiivaa kɨpeembe mwatɨɨte tooti kʉlookya ˆvyeene mʉrɨ, noosaaka mʉtaange fuumbo ɨhɨ ya Mʉlʉʉngʉ. Kʉfafya mʉtwe kwavapata vamwɨ va Viisiraéeli nɨ fʉʉrʉ hesáabu ya vaantʉ sɨ ˆvarɨ Vayahúudi yo hokerwa nɨ Mʉlʉʉngʉ, ikiimane. 
\v 26 Aho, Viisiraéeli voosi\f + \fr 11:26 \fr*\fk Viisiraéeli voosi: \fk*\ft Valwɨɨrɨ va Masáare Maaja ˆvarɨ foo vaséaa masáare aya yalʉʉsa vaantʉ voosi ˆvasaawʉlwa nɨ Mʉlʉʉngʉ, noo kʉsea, vaantʉ vaachwe voosi, Vayahúudi na sɨ ˆvarɨ Vayahúudi.\ft*\f* lamuririwa varɨ, ja ˆvyeene Masáare ˆYarɨ Mpeho yalʉʉsa,
\q1 “\w Mununuuli|lemma="Ununuuli"\w* kʉʉja arɨ fuma Sayúuni,
\q2 yeeye seyya arɨ mwiikalo sɨ ˆutúubaa kɨra Mʉlʉʉngʉ ˆasáakaa kwa vaana va Yaakúupu.
\q1
\v 27 Ʉhʉ noo \w mʉháko\w* ˆndɨrɨ bweeyya novo,
\q2 nɨɨnɨ mpɨɨndɨ ˆndɨrɨ seyya ʉvɨ waavo.”\x + \xo 11:27 \xo*\xt Laanga Isáaya 27:9; 59:20-21; Yeremía 31:33-34.\xt*\x*
\p
\v 28 So siita \w Masáare Maaja\w* ya Yéesu, Viisiraéeli vaava vavɨ va Mʉlʉʉngʉ sa nyuunyu vaantʉ sɨ ˆmʉrɨ Vayahúudi. Maa kaa, sa viintʉ vasaawʉlwa nɨ Mʉlʉʉngʉ, Mʉlʉʉngʉ akaarɨ aveenda sa mʉháko ˆabweeyya na vala baaba waavo. 
\v 29 Sa vilʉngʉlʉngʉ vya Mʉlʉʉngʉ na kwaanɨrɨra kwaachwe, sɨ viséyyiwaa tʉkʉ.\x + \xo 11:29 \xo*\xt Laanga Varúumi 9:4-5.\xt*\x* 
\v 30 Aho ncholo, nyuunyu mʉjáa mwamʉvalandʉka Mʉlʉʉngʉ, maa kaa, vaantʉ va Isiraéeli \w ˆvakamʉvalandʉke|lemma="Valandʉka"\w* Mʉlʉʉngʉ, Mʉlʉʉngʉ avalaanga na riiso ra wʉʉja nyuunyu. 
\v 31 Jeyyo haaha, voovo novo vamʉvalandʉka Mʉlʉʉngʉ sa kʉlaanga na riiso ra wʉʉja kwa Mʉlʉʉngʉ kʉtamanye na kwaavo, ja viintʉ kʉlaanga na riiso ra wʉʉja kwa Mʉlʉʉngʉ kʉra ˆkuújire na kwaanyu ko tweera Yéesu. 
\v 32 Sa Mʉlʉʉngʉ avachuunga vaantʉ voosi ʉvarindukii, sa avalaange na riiso ra wʉʉja voosi.
\s1 Lwɨɨ́mbo lwa Dʉʉmbɨ
\q1
\v 33 Hoonɨ laanga ˆvyeene usúngaati, tooti na ʉmanyi wa Mʉlʉʉngʉ ˆvyeene wakʉla!
\q1 Nɨ ani ˆatáangaa ʉlamu na njɨra jaachwe?
\q1
\v 34 “Ani ˆamányire mɨryʉʉngʉ ya \nd Ijʉva\nd*?
\q2 Ani ˆiiláangyaa sáare na Mʉlʉʉngʉ?”\x + \xo 11:34 \xo*\xt Laanga Isáaya 40:13.\xt*\x*
\q1
\v 35 “Ani ˆamʉheera Mʉlʉʉngʉ kɨɨntʉ,
\q2 na Mʉlʉʉngʉ asaakwa arɨhe?”\x + \xo 11:35 \xo*\xt Laanga Ayúubu 41:11.\xt*\x*
\q1
\v 36 Kɨra kɨɨntʉ chʉʉmbwa nɨ Mʉlʉʉngʉ, na kɨra kɨɨntʉ kɨmwaarɨ kwa ngururu jaachwe na sa yeeye.
\q2 Nkongojima nɨ jaachwe kwa sikʉ ˆjisiina ʉhero. Kɨkomi.
\c 12
\s1 Mpóryo ya Kɨkomi kwa Mʉlʉʉngʉ
\p
\v 1 Haaha vanaviitʉ noovakalaamya kwa kʉlaanga na riiso ra wʉʉja kwa Mʉlʉʉngʉ, tooli mɨvɨrɨ yaanyu ɨve ja \w mpóryo\w* ˆɨrɨ nkaasʉ, njija na ˆɨmweéryaa Mʉlʉʉngʉ mʉtɨma. Jeyyo, noo njɨra yaako ya kɨkomi yo mwiinamɨra Mʉlʉʉngʉ. 
\v 2 Karɨ mutuubirirye ˆvyeene weerʉ ɨbwéeyyaa tʉkʉ, maa kaa, Mʉlʉʉngʉ avavalandʉle mɨtɨma yaanyu mʉve na mɨryʉʉngʉ mifya. Aho, daha mʉrɨ taanga na ruma mʉrɨ kɨkomi kʉsaaka kwa Mʉlʉʉngʉ ˆkweene kʉrɨ kʉʉja, kweéryaa mʉtɨma na kwakiimana.
\p
\v 3 Sa ko tweera nduwo ˆngʼeene Ijʉva aampeera, nɨ kʉvawyɨɨra niise nyuunyu voosi, karɨ mwiiyónaa nɨ mweeri mʉrɨ kʉlookya ˆvyeene mwasaakwa tʉkʉ. Kɨrɨ vyoova jeyyo, ilaangi miiririkano yaanyu kwa tooti ko tamanyanʼya na kɨra kipíimo cha kuruma kɨra mʉʉntʉ ˆaheewa nɨ Mʉlʉʉngʉ. 
\v 4 Ja ˆvyeene mwamányire, mʉvɨrɨ ʉmwɨ watɨɨte viintʉ ˆviri foo, na kɨra kɨɨntʉ chatɨɨte mʉrɨmo waachwe ˆwiísimire. 
\v 5 Viivyo suusu baa neembe tʉrɨ foo, tʉrɨ mʉvɨrɨ ʉmwɨ ko va kɨɨntʉ kɨmwɨ na \w Kirisitʉ\w*, na kɨra kɨɨntʉ cha mʉvɨrɨ ʉhʉ, chakʉndɨkaniwa na viivaachwe voosi. 
\v 6 Tatɨɨte wʉʉya ˆwiísimiresimire kwa ɨra nduwo ˆtaheewa nɨ Mʉlʉʉngʉ. Ʉra ˆarɨ na wʉʉya wo \w laala na mʉtwe|lemma="Valáali na mʉtwe"\w*, atumie ja ˆvyeene kumuruma kwaachwe Mʉlʉʉngʉ kʉrɨ. 
\v 7 Koonɨ wʉʉya waachwe nɨ kʉtʉmamɨra vaantʉ, avatʉmamɨre neeja, koonɨ nɨ kukiindya, akiindye neeja. 
\v 8 Ʉra ˆarɨ na wʉʉya wo vaheera vyeewe mʉtɨma, abweeyye jeyyo. Ʉra ˆarɨ na wʉʉya wo saangɨra viivaachwe, avasaangɨre kwa kʉboohya ɨnda. Ʉra ˆarɨ na wʉʉya wo longoola, alongoole ko manyɨka, na ʉra ˆaláangaa na riiso ra wʉʉja, avalaange vyeewe na riiso ra wʉʉja na cheerʉ.
\s1 Kwiiyenda
\p
\v 9 Kweenda kwaanyu karɨ kʉve na ʉkweembi tʉkʉ. Suuli isáare roroosi rɨvɨ, na mʉkonkomale kʉtʉmama wʉʉja mpɨɨndɨ joosi. 
\v 10 Iyendi kɨndʉʉ nyuunyu kwa nyuunyu, kɨra mʉʉntʉ amwiiririkane mwiiwaachwe ta kwa nyemi. 
\v 11 Karɨ mʉve vavira kwa Mʉlʉʉngʉ tʉkʉ, maa kaa, mʉve vakoonko mitimii, kʉmʉtʉmamɨra Mweenevyoosi. 
\v 12 Mʉve na cheerʉ kwa kʉra kwiilaangya kwaanyu. Mʉndooyimirirya maremii, kei mʉkonkomale kʉmʉloomba Mʉlʉʉngʉ. 
\v 13 Vaambiriryi vaantʉ va Mʉlʉʉngʉ vara ˆvarɨ na viintʉ vakeehekerwa, na vateengyi vayeni vyabooha na nyuumbii jaanyu.
\p
\v 14 Vatalaryi vara ˆvoovaturikirya, talaryi na karɨ mujúmaa tʉkʉ. 
\v 15 Mʉve na cheerʉ na vara ˆvarɨ na cheerʉ, na mʉrɨre na vara ˆvoorɨra. 
\v 16 Ikali na mwiikalo mʉʉja nyuunyu kwa nyuunyu. Karɨ mwiívaa vipeembe tʉkʉ, kɨrɨ vyoova jeyyo, ikiimyii na ɨsɨ na mʉndoova hamwɨ na vara ˆvoóndomereriwaa. Karɨ mwiiyone mwatɨɨte tooti kʉlookya vɨɨngɨ tʉkʉ.
\p
\v 17 Karɨ mʉrɨ́haa mʉʉntʉ ʉvɨ kwa ʉvɨ tʉkʉ. Maa kaa, mʉkwaatye neeja kʉtʉmama yara ˆyarɨ maaja miiswii ya vaantʉ voosi. 
\v 18 Koonɨ viri dahɨka, bweeyyi vyoosi vira ˆmʉrɨ daha kʉrɨ ivaru raanyu sa mwiikale na kɨra mʉʉntʉ na mwiikalo mʉʉja. 
\v 19 Vijeengi vyaanɨ naveenda. Karɨ mʉrɨ́ɨraa mʉʉntʉ nyono tʉkʉ. Rekeri ivyo kʉrɨ nkalari ya ʉwoloki wa Mʉlʉʉngʉ. Sa Masáare ˆYarɨ Mpeho yalʉʉsa, “Kʉrɨɨra nyono nɨ mʉrɨmo waanɨ nɨɨnɨ, rɨha ndɨrɨ,”\x + \xo 12:19 \xo*\xt Laanga Nkʉmbʉkɨra ya Miiro 32:35.\xt*\x* alʉʉsa Ijʉva. 
\v 20 Kɨrɨ vyoova jeyyo,
\q1 “Koonɨ mʉvɨ waako arɨ na njala, mʉheere chóorya.
\q2 Koonɨ arɨ na nyóota ya maaji, mʉheere maaji.
\q1 Koonɨ ʉbwéeyyiirye jeyyo,
\q2 kʉva ʉrɨ ja umutíikire makala ya mooto mutwii waachwe.”\x + \xo 12:20 \xo*\xt Laanga Mpɨ́rɨ 25:21-22.\xt*\x*
\p
\v 21 Karɨ urúmaa usiindwe nɨ ʉvɨ tʉkʉ, maa kaa, siinda ʉvɨ kwa wʉʉja.
\c 13
\s1 Kʉnyemya Viimiriri
\p
\v 1 Kɨra mʉʉntʉ asaakwa ave matu kwa vaantʉ ˆvarɨ na ngururu jo kɨɨmɨrɨra ɨsɨ. Sa ngururu jo kɨɨmɨrɨra jafúmaa kwa Mʉlʉʉngʉ vii, nojo ngururu jo kɨɨmɨrɨra javɨ́kwaa nɨ Mʉlʉʉngʉ. 
\v 2 Sa jeyyo, ʉra ˆakɨ́ɨkanaa ngururu ijo jo kɨɨmɨrɨra ɨsɨ, akɨ́ɨkanaa ʉlairiri wa Mʉlʉʉngʉ. Ne Mʉlʉʉngʉ avɨɨka ijo ngururu jo kɨɨmɨrɨra. Vara ˆvabwéeyyaa jeyyo, kiiheera varɨ irya. 
\v 3 Viimiriri sɨ varéetaa chooloolo kwa vaantʉ vaaja tʉkʉ, maa kaa, kwa vaantʉ vavɨ. Haaha koonɨ moosaaka mʉdɨɨre moofa mwiimiriri, bweeyyi vyabooha, ne kʉvadʉʉmbɨrɨra arɨ. 
\v 4 Sa mwiimiriri nɨ mʉtʉmami wa Mʉlʉʉngʉ, ne ɨɨ́mɨrɨraa sa kʉnáálo yaanyu. Maa kaa, koonɨ woobweeyya vyavɨɨha, weewe moofe. Sa ʉwo mwiimiriri atɨɨte ngururu jo valaɨra chiirʉ vaantʉ vavɨ kʉtamanyanʼya na nkalari ya Mʉlʉʉngʉ. 
\v 5 Sa jeyyo, vyasaakwa mʉve matu kwa viimiriri, sɨ so koofa kʉlaɨrwa chiirʉ vii tʉkʉ, maa kaa, sa mɨtɨma yaanyu ɨdɨɨre twaalwa na kɨloongii kei.
\p
\v 6 Sa viivyo, moorɨha kóodi. Sa viimiriri nɨ vatʉmami va Mʉlʉʉngʉ ˆveene vatóolaa mpɨɨndɨ jaavo joosi kwɨɨmɨrɨra. 
\v 7 Rihi noongwa ya kɨra mʉʉntʉ. Koonɨ mʉrɨ na noongwa ya kóodi, rihi, koonɨ nɨ ushúuru, rihi, koonɨ mʉʉntʉ asaakwa abweeyyiriwe nkongojima, mʉbweeyyiryi nkongojima, na koonɨ asaakwa anyemiwe, mʉnyemyi.
\s1 Kwiiyenda Kɨndʉʉ
\p
\v 8 Karɨ mʉve na noongwa yoyoosi kwa mʉʉntʉ yoyoosi tʉkʉ. Mʉve na noongwa ɨmwɨ vii, yo kwiiyenda. Sa ʉra ˆamweenda mʉkaaya waachwe, akiimanʼya \w Miiro\w*. 
\v 9 Sa kwatɨɨte ndairiri, baa ja ɨhɨ, “Karɨ ʉyéendaa na muki wa mʉʉntʉ tʉkʉ, karɨ wʉʉ́laa tʉkʉ, kwiiva tʉkʉ, kʉmererya matɨ tʉkʉ,”\x + \xo 13:9a \xo*\xt Laanga Ufumo 20:13-15; Nkʉmbʉkɨra ya Miiro 5:17-21.\xt*\x* na ʉlairiri wɨɨngɨ woosi, ʉmwaarɨ isii ya ʉlairiri ʉhʉ, “Mweende mwiiwaako ja ˆvyeene wiiyenda mweeneevyo.”\x + \xo 13:9b \xo*\xt Laanga Valáawi 19:18.\xt*\x* 
\v 10 Kweenda sɨ kwamʉbwéeyyiryaa mʉkaaya ʉvɨ tʉkʉ. Sa jeyyo, kweenda noo ˆkwakíimanʼyaa Miiro yoosi.
\p
\v 11 Bweeyyi jeyyo, sa mwamányire nɨ mpɨɨndɨ che tʉrɨ nojo. Mpɨɨndɨ jo kiinʉka fuma tulwii jafíkire, sa kʉlamuririwa kwiitʉ kwavéerɨɨre heehi kʉlookya aho ncholo ˆtʉkarume vii. 
\v 12 Uchikʉ waséesire, na kwaséngerɨɨre kweera. Haaha tʉreke nteendo ja kilwiiryii na twiivɨkɨre mata ya kɨweerʉ. 
\v 13 Twiikale mwiikalo ˆwabooha wa vaantʉ va mpɨɨndɨ ja muusi. Karɨ tʉndookiikala ko bweeyya ngovi ja ʉláku, kwa ʉreevi, ko laala na vaki va vaantʉ no yeenda ja kúri tʉkʉ. Na karɨ tʉndookiikala kwa wiitóoli na kɨvɨna tʉkʉ. 
\v 14 Kɨrɨ vyoova jeyyo, kwa kɨra kɨɨntʉ, mʉlongoolwe nɨ \w Yéesu\w* \w Kirisitʉ\w* Mweenevyoosi. Karɨ mʉndookiiririkana kukiimanʼya ʉláku wa ufumo wa wʉʉntʉ waanyu tʉkʉ.
\c 14
\s1 Kʉvalamʉrɨra Vɨɨngɨ Tʉkʉ
\p
\v 1 Mʉteengyi ʉra kuruma kwaachwe kʉrɨ teketeke, kei, karɨ mwiirute ndihi ne sa miiririkano yaachwe ˆyiísimire tʉkʉ. 
\v 2 Mʉʉntʉ ʉmwɨ kwa kuruma kwaachwe oónaa ifaanaa arye kɨɨntʉ chochoosi ˆyoosaaka, maa kaa, wɨɨngɨ ˆmweene sɨ anakangaala mutimii, chóorya chaachwe nɨ mbowa ja masaambɨ vii. 
\v 3 Mʉʉntʉ ˆaríjaa kɨra kɨɨntʉ, karɨ amuchwe matɨ ʉra sɨ ˆaríjaa kɨra kɨɨntʉ tʉkʉ. Ʉra sɨ ˆaríjaa kɨra kɨɨntʉ karɨ alʉʉse irya kwa ʉra ˆaríjaa kɨra kɨɨntʉ tʉkʉ, sa Mʉlʉʉngʉ amʉhokera. 
\v 4 Weewe ʉrɨ ani fʉʉrʉ ʉmʉlamʉrɨre mʉtʉmami wa mʉʉntʉ wɨɨngɨ? Mwiimiriri waachwe noo ˆarɨ taanga, koonɨ mʉtʉmami waachwe iímire au awyíire. Ne kɨɨma arɨ, sa Mweenevyoosi atɨɨte ngururu jo mwiimya.
\p
\v 5 Mʉʉntʉ ifaanaa alamʉle sikʉ ɨmwɨ nɨ njija mbere ya Mʉlʉʉngʉ kʉlookya sikʉ jɨɨngɨ, wɨɨngɨ ifaanaa alamʉle sikʉ joosi jiifwɨ́ɨne. Kɨra mʉʉntʉ ataange kɨkomi vira ˆyoolamʉla miryuungwii yaachwe. 
\v 6 Mʉʉntʉ ʉra ˆalámʉlaa sikʉ ɨmwɨ nɨ njija, abwéeyyaa jeyyo sa Mweenevyoosi. Mʉʉntʉ ʉra ˆaríjaa nyama, abwéeyyaa jeyyo so mweerya mʉtɨma Mweenevyoosi, sa amʉdʉ́ʉmbaa na akarya. Na ʉra sɨ ˆaríjaa nyama, abwéeyyaa jeyyo so mweerya mʉtɨma Mweenevyoosi, sa amʉdʉ́ʉmbaa de akarya kei. 
\v 7 Sa kusiina mʉʉntʉ ʉmwɨ wiitʉ ˆiíkalaa sa yeemweene tʉkʉ, na kusiina ˆakwíjaa sa yeemweene tʉkʉ. 
\v 8 Koonɨ tookiikala, tookiikala sa Mweenevyoosi, koonɨ tookwya, tookwya sa Mweenevyoosi. Haaha koonɨ tookiikala au tookwya, suusu nɨ va Mweenevyoosi. 
\v 9 Nɨ sa kɨɨntʉ ɨkɨ, \w Kirisitʉ\w* aakwya, akafʉfʉka sa ave Mweenevyoosi wa ˆvaakwya na ˆvarɨ mooyo.\x + \xo 14:9 \xo*\xt Laanga 2 Vakoríinto 5:15.\xt*\x*
\p
\v 10 Haaha weewe, sa che woomʉlamʉrɨra mwaanaanyu? Au weewe sa che woomuchwa matɨ mwaanaanyu? Sa suusu voosi kɨɨma tʉrɨ mbere ya ichuumbi ro lamʉrɨra ra Mʉlʉʉngʉ. 
\v 11 Sa Masáare ˆYarɨ Mpeho yasea,
\q1 “ ‘Kɨkomi,’ asea Mweenevyoosi,
\q1 ‘kɨra mʉʉntʉ chwaama arɨ mbere yaanɨ,
\q2 kɨra mʉʉntʉ ruma arɨ kwa lurimi lwaachwe nɨɨnɨ nɨ Mʉlʉʉngʉ.’”\x + \xo 14:11 \xo*\xt Laanga Isáaya 45:23.\xt*\x*
\m
\v 12 Jeyyo, kɨra mʉʉntʉ wiitʉ lʉʉsa arɨ masáare yaachwe mweeneevyo kwa Mʉlʉʉngʉ.
\s1 Kʉmʉbweeyya Mwaanaanyu Iikunguvale
\p
\v 13 Jeyyo, tʉreke kʉvalamʉrɨra viiviiswi, kei tʉreke kʉbweeyya chochoosi ˆkɨrɨ vabweeyya vaaniitʉ viikunguvale au vawyɨɨre uvii. 
\v 14 Sa kʉrɨ \w Yéesu\w* Mweenevyoosi namányire kɨkomi kusiina kɨɨntʉ ˆkɨrɨ na \w njeo\w* kwa ufumo waachwe tʉkʉ.\x + \xo 14:14 \xo*\xt Laanga Maáriki 7:18-20.\xt*\x* Maa kaa, koonɨ mʉʉntʉ ɨɨ́ne kɨɨntʉ kɨmwɨ chatɨɨte njeo, kwaachwe chavɨ́ɨre na njeo. 
\v 15 Koonɨ ʉmoóniirye mwaanaanyu ʉsʉʉngʉ sa chóorya ˆwoorya, weewe mwiikalo waako sɨ ʉlóngoolwaa nɨ kweenda tʉkʉ. Karɨ urúmaa mwaanaanyu ˆmweene Kirisitʉ amʉkwyɨɨra asaambʉkɨrwe sa chóorya chaako tʉkʉ. 
\v 16 Karɨ urume kɨɨntʉ kɨra ˆchookoonekana kwaako chabooha, kɨlʉʉswe chavɨɨha tʉkʉ. 
\v 17 Sa \w Ʉtemi wa Mʉlʉʉngʉ\w* sɨ kurya no nywa tʉkʉ, maa kaa, nɨ kʉva vawoloki, kʉva na mwiikalo mʉʉja na kweerya mʉtɨma, ivyo vyaréetwaa nɨ \w Mʉtɨma Mʉʉja\w*. 
\v 18 Sa ʉra ˆamʉtʉ́mamɨraa Kirisitʉ jeyyo, amweéryaa mʉtɨma Mʉlʉʉngʉ, na arúmwaa nɨ vaantʉ.
\p
\v 19 Haaha, tʉmanyɨke kʉtʉmama yara ˆyaréetaa mwiikalo mʉʉja na ˆyarɨ tʉjeenga suusu kwa suusu. 
\v 20 Karɨ ʉsáambʉlaa mʉrɨmo wa Mʉlʉʉngʉ so kiiruta ndihi sa chóorya tʉkʉ. Vyóorya vyoosi vyarumwa virɨɨwe, maa kaa, vyavɨɨha mʉʉntʉ kurya chóorya kɨrɨ ˆmʉbweeyya mwiiwaachwe iikunguvale uvii. 
\v 21 Nɨ pwee kʉdɨɨra kurya nyama, au kʉnywa \w diváai\w*, au kʉdɨɨra kʉtʉmama kɨɨntʉ chochoosi ˆkɨrɨ mʉbweeyya mwaanaanyu awyɨɨre uvii. 
\v 22 Kuruma kʉra ˆʉtɨɨte, vɨɨka kʉrɨ weewe na Mʉlʉʉngʉ vii. Atalariwa ʉra mʉʉntʉ mʉtɨma sɨ ˆʉmʉhéeraa irya sa kɨra kɨɨntʉ ˆyootʉmama. 
\v 23 Maa kaa, koonɨ ʉrɨ na wiikovereri na chóorya ˆcheene woorya, koonɨ uríire, heewa ʉrɨ irya sa kɨra ˆcheene wootʉmama sɨ ukirúmire nɨ ʉwoloki mbere ya Mʉlʉʉngʉ tʉkʉ. Sa kʉtʉmama kɨɨntʉ chochoosi koonɨ kisiina kʉrɨ kuruma, nɨ ʉvɨ.
\c 15
\s1 Kʉveerya Mɨtɨma Viiviiswi
\p
\v 1 Suusu vara ˆtakangaala kʉrɨ kumuruma \w Yéesu\w*, toosaakwa tʉndoovayimirirya vara ˆvarɨ teketeke. Karɨ tʉndootʉmama viintʉ ˆvitweéryaa mɨtɨma suusu veeneevyo vii tʉkʉ. 
\v 2 Kɨra mʉʉntʉ kʉrɨ suusu atʉmame viintʉ ˆvyoomweerya mʉtɨma mwiiwaachwe, sa amʉjeenge kʉrɨ kumuruma Yéesu \w Kirisitʉ\w*. 
\v 3 Sa baa Kirisitʉ mweeneevyo sɨ iiyeryáa mʉtɨma yeemweene vii tʉkʉ, maa kaa, vira ˆatʉmama nɨ hamwɨ viri na Masáare ˆYarɨ Mpeho yara ˆyalʉʉsa, “Vituki vyoosi \w ˆvookʉtʉkɨra|lemma="Tʉkɨra"\w*, vyookʉʉnfɨkɨra nɨɨnɨ.”\x + \xo 15:3 \xo*\xt Laanga Sabúuri 69:9.\xt*\x* 
\v 4 Sa kɨra kɨɨntʉ ˆchaandɨkwa aho kalɨ Masáarii ˆYarɨ Mpeho, chaandɨkwa kutukiindya suusu. Kei chaandɨkwa sa tʉndoomwiilaangya Mʉlʉʉngʉ, kwa njɨra yo yimirirya na ko tuuriwa mɨtɨma fuma Masáarii ˆYarɨ Mpeho. 
\v 5 Mʉlʉʉngʉ ˆatʉhéeraa kuyimirirya, na ˆatutúuryaa mɨtɨma, avaheere nyuunyu mʉtɨma wo va kɨɨntʉ kɨmwɨ kʉnʉ moomutuubirirya Kirisitʉ Yéesu. 
\v 6 Jeyyo, kwa mʉtɨma ʉmwɨ, na kwa sawúti ɨmwɨ, mʉdahe kʉmʉbweeyyirya Mʉlʉʉngʉ nkongojima. Yeeye nɨ Taáta wa Mweenevyoosi wiitʉ, Yéesu Kirisitʉ.
\s1 Masáare Maaja kwa Vaantʉ Voosi
\p
\v 7 Haaha vahokeri viivaanyu ja ˆvyeene Kirisitʉ avahokera nyuunyu, sa mʉmʉretere Mʉlʉʉngʉ nkongojima. 
\v 8 Noovawyɨɨra, Kirisitʉ ʉʉja kʉvatʉmamɨra \w Vayahúudi\w*, sa oonekye kɨmáárɨ cha Mʉlʉʉngʉ na kʉra kwiichuunga Mʉlʉʉngʉ ˆavaheera vala baaba vaavo kukiimane. 
\v 9 Abweeyya jeyyo, sa vaantʉ sɨ ˆvarɨ Vayahúudi vamʉbweeyyirye Mʉlʉʉngʉ nkongojima sa kʉlaanga na riiso ra wʉʉja kwaachwe kʉrɨ voovo. Ja ˆvyeene vyaandɨkwa Masáarii ˆYarɨ Mpeho,
\q1 “Sa jeyyo, kʉkʉbweeyyirya ndɨrɨ nkongojima katɨ na katɨ ya vaantʉ sɨ ˆvarɨ Vayahúudi,
\q2 kɨɨmba ndɨrɨ kʉrɨdʉʉmbɨrɨra irina raako.”\x + \xo 15:9 \xo*\xt Laanga Sabúuri 18:49; 2 Samwéeli 22:50.\xt*\x*
\m
\v 10 Kei Masáare ˆYarɨ Mpeho yasea,
\q1 “Nyuunyu vaantʉ sɨ ˆmʉrɨ Vayahúudi,
\q2 eryi mɨtɨma na vaantʉ vaachwe.”\x + \xo 15:10 \xo*\xt Laanga Nkʉmbʉkɨra ya Miiro 32:43.\xt*\x*
\m
\v 11 Baa kei yasea,
\q1 “Nyuunyu vaantʉ voosi sɨ ˆmʉrɨ Vayahúudi muduumbiriri \nd Ijʉva\nd*,
\q2 nyuunyu vaantʉ voosi va weerʉ muduumbi.”\x + \xo 15:11 \xo*\xt Laanga Sabúuri 117:1.\xt*\x*
\m
\v 12 Nocho kɨtáabu cha Isáaya chalʉʉsa,
\q1 “Fuma mbyaala ya Yéese, tʉrɨka rɨrɨ itáampi,
\q2 yeeye vɨɨmɨrɨra arɨ vaantʉ sɨ ˆvarɨ Vayahúudi,
\q2 novo mwiilaangya varɨ.”\x + \xo 15:12 \xo*\xt Laanga Isáaya 11:10.\xt*\x*
\p
\v 13 Tamwiiláangyaa Mʉlʉʉngʉ. Ʉhʉ, noomʉloomba avaheere mwiikalo mʉʉja na kweerya mʉtɨma koosi kʉnʉ mootuuba kumwiilaangya, sa kumwiilaangya kwaanyu kʉkɨɨngɨke kwa lʉvɨro lwa \w Mʉtɨma Mʉʉja\w*.
\s1 Kɨɨntʉ ˆChabweeyya Paúli Aandɨke Barʉ́wa ɨhɨ
\p
\v 14 Vanaviitʉ, kɨkomi narúmire nyuunyu mwamema wʉʉja, mwatɨɨte ʉmanyi woosi na kei mwamányire kwiilaangya sáare nyuunyu kwa nyuunyu. 
\v 15 Maa kaa, naándikire masáare aya ko kiitema sa nɨvakumbusikye masáare yamwɨ. Nabwéeyyiirye jeyyo, sa Mʉlʉʉngʉ aampeera nduwo nɨve 
\v 16 mʉtʉmami wa Kirisitʉ Yéesu kwa vaantʉ sɨ ˆvarɨ Vayahúudi. Naheewa mʉrɨmo wo lʉʉsa \w Masáare Maaja\w* ya Mʉlʉʉngʉ ja \w mweeneɨsɨ|lemma="Veeneɨsɨ"\w* waachwe, sa vaantʉ sɨ ˆvarɨ Vayahúudi vave ja \w mpóryo\w* ˆyarumwa nɨ Mʉlʉʉngʉ na ˆyabweeyyiwa njija nɨ Mʉtɨma Mʉʉja.
\p
\v 17 Sa jeyyo, nookiidʉʉmbɨrɨra ko kʉndɨkaniwa na Kirisitʉ Yéesu, sa mʉrɨmo waanɨ kwa Mʉlʉʉngʉ. 
\v 18 Nɨɨnɨ sɨ ˆndɨrɨ yera kʉlʉʉsɨka kɨɨntʉ chɨɨngɨ tʉkʉ. Nɨɨnɨ lʉʉsɨka ndɨrɨ kɨra vii Yéesu Kirisitʉ ˆatʉmama ko tweera nɨɨnɨ, sa vaantʉ sɨ ˆvarɨ Vayahúudi vave matu kwa Mʉlʉʉngʉ. Abweeyya jeyyo, ko tweera masáare ˆnalʉʉsa na ˆnatʉmama 
\v 19 kwa ngururu ja viintʉ ˆvihwáalaryaa na isháara, na kwa lʉvɨro lwa Mʉtɨma Mʉʉja. Jeyyo, narɨɨngɨrɨra kɨra haantʉ, noovariyʉla Masáare Maaja ya Yéesu Kirisitʉ kwaandɨra múujii wa Yerusaléemu fʉʉrʉ ɨsɨ ya kʉlɨ ya Ilirɨ́ɨko. 
\v 20 Mpɨɨma yaanɨ sikʉ joosi, nɨ kʉvariyʉla Masáare Maaja haantʉ irina ra Kirisitʉ sɨ ˆrɨnateereka, sa ndɨɨre joojeenga mwaarirywii wa mʉʉntʉ wɨɨngɨ. 
\v 21 Ja ˆvyeene Masáare ˆYarɨ Mpeho yalʉʉsa,
\q1 “Vara ˆveene sɨ vanawyɨɨrwa masáare yaachwe, koona varɨ,
\q1 na vara ˆveene sɨ vanateera masáare yaachwe, taanga varɨ.”\x + \xo 15:21 \xo*\xt Laanga Isáaya 52:15.\xt*\x*
\s1 Mʉryʉʉngʉ wa Paúli wo Kooluumbya Róoma
\p
\v 22 Ɨkɨ, noo ˆchaankɨtɨra ˆkarɨ foo nsiindwe kʉʉja na meenyu.
\p
\v 23 Haaha sa viintʉ namárikiirye mɨrɨmo yaanɨ kʉnʉ, na sa viintʉ navijáa na mpɨɨma yo joovaluumbya kwa myaaka ˆɨrɨ foo, 
\v 24 nalámwɨɨre kʉtweera na aho, kati ˆnoodoma na ɨsɨ ya Sipánia. Vyeenda ndɨrɨ na nyuunyu aho, kwa sikʉ ngala, na mpɨɨndɨ ˆnookiinʉka nookiilaangya kʉʉmpeera mʉrɨ nyambirirya ya lʉyeendo lwaanɨ.
\p
\v 25 Maa kaa, haaha tamanya niise na múujii wa Yerusaléemu nɨvatwaarɨre nyambirirya vaantʉ va Mʉlʉʉngʉ kʉra.\x + \xo 15:25 \xo*\xt Laanga 2 Vakoríinto 8:19-21.\xt*\x* 
\v 26 Sa vaantʉ ˆvamuruma Yéesu ʉko Makedonía na \w Akáaya\w*, vavyeenda kʉtoola kɨsaanga chaavo kʉvaambirirya vaantʉ va Mʉlʉʉngʉ ˆvarɨ vakɨva ʉko Yerusaléemu. 
\v 27 Kʉbweeyya jeyyo, kwaveerya mɨtɨma kɨkomi, ʉwo nɨ mʉrɨmo waavo kʉvaambirirya. Sa koonɨ vaantʉ sɨ ˆvarɨ Vayahúudi vapata ntálarya ja mɨtɨma hamwɨ na Vayahúudi, novo vasaakwa vavaambirirye Vayahúudi ntálarya jaavo ja viintʉ vya mʉvɨrɨ. 
\v 28 Haaha ˆndɨrɨ marikirya mʉrɨmo ʉhʉ, na ˆndɨrɨ vaa mʉtooso wo vaheera visaanga ivi ʉko Yerusaléemu, aho kʉʉja ndɨrɨ noo valuumbya mpɨɨndɨ ˆndɨrɨ kʉva njirii nootamanya na ɨsɨ ya Sipánia. 
\v 29 Kei namányire sikʉ ˆndɨrɨ kʉʉja na kwaanyu, kʉʉja ndɨrɨ kwa kukiimana kwa ntálarya ja Kirisitʉ.
\p
\v 30 Haaha vanaviitʉ, kwa irina ra Mweenevyoosi wiitʉ, Yéesu Kirisitʉ na kwa kweenda kwa Mʉtɨma wa Mʉlʉʉngʉ, noovakalaamya mʉve hamwɨ na nɨɨnɨ kʉʉnoombera ko manyɨka mbere ya Mʉlʉʉngʉ. 
\v 31 Noomberi sa ndamuririwe fuma kwa vaantʉ vara sɨ ˆvamuruma Yéesu ʉko \w Yudéea|lemma="Vayahúudi"\w*.\x + \xo 15:31 \xo*\xt Laanga Mɨrɨmo ya Vatumwi 21:27-36.\xt*\x* Kei noomberi sa mʉrɨmo waanɨ ʉko Yerusaléemu urumwe nɨ vaantʉ va Mʉlʉʉngʉ ˆvarɨ ʉko. 
\v 32 Jeyyo, kwa kʉsaaka kwa Mʉlʉʉngʉ, ndahe kʉʉja na kwaanyu kʉnʉ neériirye mʉtɨma na ntuuriwe mʉtɨma nɨ nyuunyu. 
\v 33 Haaha nooloomba Mʉlʉʉngʉ ˆarɨ ncholo ya mwiikalo mʉʉja, ave na nyuunyu voosi! Kɨkomi.
\c 16
\s1 Lʉmbɨ kwa Vijeengi Vyaachwe
\p
\v 1 Navyeéndire kʉvataangya kʉrɨ nyuunyu irʉʉmbʉ riitʉ ˆaséwaa Foíibe. Yeeye nɨ mʉtʉmami wa mpuka ya vaantʉ ˆvamuruma \w Yéesu\w* ʉko iturii ra Kenkiréa.\f + \fr 16:1 \fr*\fk Kenkiréa: \fk*\ft Nɨ ituri ˆrɨjáa mbarɨmbarɨ ya mayɨya, heehi na múuji wa Koríinto. Laanga raamáani ya lʉyeendo lwa kavɨrɨ lwa Paúli kɨtáabwii cha \ft*\xt Mɨrɨmo ya Vatumwi 15:36.\xt*\f* 
\v 2 Nooloomba mʉmʉhokere sa mwaava kɨɨntʉ kɨmwɨ na Mweenevyoosi, ja ˆvyeene vaantʉ va Mʉlʉʉngʉ vasaakwa. Mwaambiriryi chochoosi ˆcheene yoosaaka, sa yeeye aambirirya ˆvarɨ foo baa nɨɨnɨ.
\p
\v 3 Nooloomba muunuumbirye vala Pirisíila na Akíila, vatʉmami viivaanɨ ko kʉndɨkaniwa na \w Kirisitʉ\w* Yéesu. 
\v 4 Voovo viivɨɨka nemwiinemwii sa vahonʼye nkaasʉ yaanɨ. Nɨɨnɨ na mpuka joosi ja vaantʉ ˆvamuruma Yéesu vara sɨ ˆvarɨ \w Vayahúudi\w* toovadʉʉmba.
\p
\v 5 Kei luumbyi mpuka ya vaantʉ ˆvamuruma Yéesu ˆvalʉ́manaa kaayii kwaavo. Nuumbiryi Epainéeto kɨjeengi chaanɨ. Namweenda mʉnʉmʉʉnʉ. Yeeye noo ajáa wa ncholo kumuruma Kirisitʉ ʉko Ásia.
\p
\v 6 Nuumbiryi Maríia, yeeye amanyɨka maatʉkʉ vii kʉtʉmama sa nyuunyu.
\p
\v 7 Nuumbiryi Andironíiko na Yúnia, Vayahúudi viivaanɨ. Voovo vachuungwa mʉnyololwii hamwɨ na nɨɨnɨ. Voovo vamányirwe kwa \w vatumwi\w*, na voovo valongoola kumuruma Kirisitʉ de nɨɨnɨ.
\p
\v 8 Nuumbiryi Ampuliáato. Yeeye namweenda ko kʉndɨkaniwa na Mweenevyoosi.
\p
\v 9 Nuumbiryi Uribáano mʉtʉmami mwiiwiiswi ko kʉndɨkaniwa na Kirisitʉ. Nuumburyi kɨjeengi chaanɨ Sitásiki, namweenda mʉnʉmʉʉnʉ.
\p
\v 10 Nuumbiryi Apéele. Yeeye arʉmɨka ko kʉndɨkaniwa na Kirisitʉ. Nuumbiryi voosi ˆvarɨ kaayii kwa Aristobúulo.
\p
\v 11 Nuumbiryi Herodióoni Mʉyahúudi mwiiwaanɨ. Nuumbiryi voosi ˆvarɨ kaayii kwa Narikíiso, voovo ˆvamuruma Mweenevyoosi.
\p
\v 12 Nuumbiryi Tirifaíina na Tirifóosa, voovo nɨ vaantʉ vaki ˆvamányɨkaa kʉtʉmama kʉrɨ Mweenevyoosi. Nuumbiryi Perisíisi. Yeeye namweenda. Yeeye nɨ mʉʉntʉ muki wɨɨngɨ ˆatʉmama ko manyɨka kwa Mweenevyoosi.
\p
\v 13 Nuumbiryi Rufáasi na íyo waavo. Rufáasi nɨ mʉʉntʉ ˆasaawʉlwa murimwii nɨ Mweenevyoosi, na íyo waavo kwaanɨ nɨ ja íyo wiitʉ.
\p
\v 14 Nuumbiryi Asinkiríito, Fulegóoni, Hérime, Patiróoba, Hérima na vaaniitʉ ˆvamuruma Yéesu ˆvarɨ novo.
\p
\v 15 Nuumbiryi Filolóogo, Yulía, Neréea na irʉʉmbʉ raachwe, Olíimpa na vaantʉ voosi va Mʉlʉʉngʉ ˆvarɨ novo.
\p
\v 16 Mʉndookiiluumbya viija ko kiisʉndɨra. Mpuka joosi ja vaantʉ ˆvamuruma Kirisitʉ voovaluumbya.
\s1 Ʉlairiri na Lʉmbɨ jo Kiimikirirya
\p
\v 17 Vanaviitʉ, noovakalaamya mʉndoolaanga vara vaantʉ ˆvaréetaa ʉsoonki wo kiikera nkova, vara ˆvavɨ́ɨkaa viintʉ vyo kʉngʉvarya mbere yaanyu. Kei, vakɨ́ɨkanaa ukiindya ˆmwakiindiwa. Vanehi avo vaantʉ. 
\v 18 Sa vaantʉ ˆvarɨ jeyyo, sɨ vamʉtʉ́mamɨraa Kirisitʉ Mweenevyoosi tʉkʉ, kɨrɨ vyoova jeyyo, voovo vatʉ́mamɨraa ʉláku waavo veeneevyo. Kwa masáare yaavo ˆyarɨ mwerere na yo koongoola, vakóoveraa mɨtɨma ya vaantʉ ˆvarɨ ferefere kʉrɨ kuruma kwaavo. 
\v 19 Kɨra mʉʉntʉ ateera kʉva matu kwaanyu na sa jeyyo nɨɨnɨ neeriwa mʉtɨma. Maa kaa, noosaaka mʉve na tooti yo taanga maaja na mʉve sɨ ˆmʉtʉ́mamaa mavɨ. 
\v 20 Ne Mʉlʉʉngʉ nɨ ncholo ya mwiikalo mʉʉja. Yeeye pucha arɨ chaangʉ \w Irimʉ\w* majewii yaanyu.
\p Nduwo ya Mweenevyoosi wiitʉ, Yéesu Kirisitʉ ɨve na nyuunyu. Kɨkomi.
\p
\v 21 Timotéeo, mʉtʉmami mwiiwaanɨ, avalúumbiirye. Baa Lukío, Yasóoni na Sosipáta, Vayahúudi viivaanɨ, vavalúumbiirye.
\p
\v 22 Naanɨ Teritíio ˆnookaandɨka barʉ́wa ɨhɨ sa Paúli, navalúumbiirye kwa irina ra Mweenevyoosi. 
\v 23 Mulúumbiiwe nɨ Gáayo, mweenenyuumba kʉʉntʉ ˆniíkalaa, kei kʉʉntʉ mpuka yoosi ya vaantʉ ˆvamuruma Yéesu ˆvalʉ́manɨraa. Kei Erásto, yeeye ˆɨɨ́mɨrɨraa mpía ja múuji ʉhʉ, na Kwálito mwaaniitʉ vavalúumbiirye. [
\v 24 Nduwo ya Mweenevyoosi wiitʉ, Yéesu Kirisitʉ, ɨve na nyuunyu voosi. Kɨkomi!]
\p
\v 25 Haaha tʉmʉbweeyyirye nkongojima Mʉlʉʉngʉ, yeeye ˆadáhaa bweeyya kuruma kwaanyu kwiisikane kwa lʉvɨro lwa \w Masáare Maaja\w* ya Yéesu Kirisitʉ ˆnavakiindya. Masáare Maaja aya, yavɨɨkwa fuumbo keende aho ncholo, 
\v 26 maa kaa, haaha yakʉnʉkʉlwa ko tweera masáare ˆyaandɨkwa nɨ \w valáali na mʉtwe\w*. Mʉlʉʉngʉ wa sikʉ ˆjisiina ʉhero, alairirya kɨmáárɨ ɨkyo kɨkʉnʉkʉlwe kwa vaantʉ, sa vaantʉ va ɨsɨ joosi ja weerʉ vamurume na vave na matu kwaachwe. 
\v 27 Mʉlʉʉngʉ yeemweene vii noo ˆarɨ na tooti joosi, adʉʉmbwe kwa sikʉ ˆjisiina ʉhero ko tweera Yéesu Kirisitʉ! Kɨkomi!