\id GAL - Rangi Translation Project
\ide UTF-8
\h Vagalatía
\toc2 Vagalatía
\toc1 Barʉ́wa ya Paúli kwa Vagalatía
\mt2 Barʉ́wa ya Paúli kwa
\mt1 Vagalatía
\imt Mʉlongooryo
\ip Barʉ́wa kwa Vagalatía, yaandɨkwa nɨ mutumwi Paúli (\xt 1:1\xt*). Paúli aandɨka barʉ́wa ɨhɨ kwa mpuka ja vaantʉ ˆvamuruma Yéesu va ɨsɨ ya Galatía. Ɨhɨ barʉ́wa, yaandɨkwa kati ya myaaka ya 48-53 keende Kirisitʉ ˆavyaalwa. Galatía nɨ mʉkóowa wa ɨsɨ sikʉ iji ˆɨséwaa Uturúuki. Paúli na Barinába vavariyʉláa Masáare Maaja ya Yéesu ʉko (\xt 2:1-9\xt*). Vaantʉ ˆvarɨ foo vajáa voona myuujíisa ˆmyeene Paúli abweeyyáa na vakamuruma Yéesu (\xt Mɨrɨmo ya Vatumwi 19:8-12\xt*). Maa kaa, sikʉ ˆjikaseese, Vayahúudi vamwɨ vakavakiindya, nɨ mpaka vakwaatye Miiro na tʉʉva ja Vayahúudi na vandootwaalwa na kɨbawii de vave vaantʉ ˆvamuruma Yéesu kɨkomi (\xt 2:15-17; 5:1-6\xt*).
\ip Barúwii ɨhɨ, Paúli avakumbusikya Vagalatía ˆvyeene Mʉlʉʉngʉ avalámuriryaa vaantʉ ˆvamuruma Yéesu, sɨ ko kwaatya miiro au tʉʉva ja vaantʉ tʉkʉ. Paúli asea, sɨ tʉrɨ valwa vawoloki mbere ya Mʉlʉʉngʉ ko kwaatya Miiro yaachwe tʉkʉ, maa kaa, nɨ ko muruma Yéesu vii (\xt 2:15-21\xt*). Paúli asea, mwiikalo wa vaantʉ ˆvamuruma Yéesu wasaakwa ʉlongoolwe nɨ Mʉtɨma Mʉʉja. Kei, alʉʉsa kwa ʉwarɨwarɨ wiivariyuli wa nteendo ˆjifúmaa wuuntwii wa ʉvɨ (\xt 5:19-21\xt*), na ndɨɨwa ja Mʉtɨma Mʉʉja (\xt 5:22-23\xt*). Atuwyɨɨra tuurume ʉlairiri wa Kirisitʉ noo kʉsea kʉveenda vaantʉ vɨɨngɨ, na kʉvaambirirya kʉvereka miriwa yaavo (\xt 6:2\xt*).
\iot ˆVyeene Kɨtáabu ɨkɨ Chagavwa
\io1 Paúli yoovariyʉla Masáare Maaja na wiimiriri waachwe ja Mutumwi \ior 1:1–2:21\ior*
\io1 Kʉvɨɨkwa húuru fuma kʉrɨ Miiro \ior 3:1-25\ior*
\io1 Ʉkʉ́ʉ́lʉ wa Masáare Maaja mweeri ya Miiro \ior 3:26–4:31\ior*
\io1 Uhúuru wa mʉʉntʉ ˆamuruma Yéesu \ior 5:1-26\ior*
\io1 Ukiindya wa mwiikalo wa vaantʉ ˆvamuruma Yéesu \ior 6:1-18\ior*
\c 1
\s1 Lʉmbɨ
\p
\v 1 Barʉ́wa ɨhɨ yafúmire kʉrɨ nɨɨnɨ Paúli. Nɨɨnɨ sɨ natʉmwa nɨ vaantʉ tʉkʉ na kusiina mʉʉntʉ ʉmwɨ ˆaandairirya tʉkʉ, maa kaa, nɨɨnɨ natʉmwa nɨ \w Yéesu\w* \w Kirisitʉ\w* mweeneevyo na Mʉlʉʉngʉ Taáta, yeeye ˆamʉfʉfʉla Yéesu. 
\v 2 Nɨɨnɨ na vaaniitʉ voosi ˆvamuruma Yéesu ˆvarɨ na nɨɨnɨ aha, toovaluumbya nyuunyu mpuka ja vaantʉ ˆmwamuruma Yéesu ʉko ɨsɨ ya Galatía. 
\v 3 Nduwo na mwiikalo mʉʉja fuma kwa Mʉlʉʉngʉ Taáta wiitʉ, na kwa Yéesu Kirisitʉ Mweenevyoosi wiitʉ jive na nyuunyu. 
\v 4 Yeeye atoola nkaasʉ yaachwe sa atʉlamurirye fuma uvii woosi wa weerʉ ɨhɨ ya haaha. Abweeyya jeyyo, ja ˆvyeene Mʉlʉʉngʉ Taáta wiitʉ asaaka. 
\v 5 Mʉlʉʉngʉ abweeyyiriwe nkongojima kwa sikʉ ˆjisiina ʉhero. Kɨkomi!
\s1 Masáare Maaja ya Kɨkomi
\p
\v 6 Nahwáalariiwe maatʉkʉ vii nɨ nyuunyu! Kwa mpɨɨndɨ nduudi vii mwamʉrékire Mʉlʉʉngʉ, yeeye ˆavaanɨrɨra kwa nduwo ya Kirisitʉ, na mwaándire tuuba ukiindya wɨɨngɨ ˆmweene vaantʉ vɨɨngɨ vʉʉyánɨrɨraa nɨ masáare maaja. 
\v 7 Kɨmaarɨ, kusiina masáare maaja yɨɨngɨ tʉkʉ. Maa kaa, kwatɨɨte vaantʉ ˆvoovasaangyasaangya na ˆvoosaaka vavalandʉle \w Masáare Maaja\w* ya Kirisitʉ. 
\v 8 Koonɨ mʉʉntʉ yoyoosi, ɨve nɨ suusu veeneevyo au ɨve nɨ \w murimʉ mʉʉja|lemma="Mirimʉ miija"\w* fuma kurumwii, woovavariyʉrɨra masáare maaja ˆyiísimire na yara suusu ˆtavavariyʉrɨra, mʉʉntʉ ʉwo ajumwe nɨ Mʉlʉʉngʉ. 
\v 9 Nɨ kʉvawyɨɨra niise kei, ja ˆvyeene nahʉmʉla vawyɨɨra, koonɨ mʉʉntʉ yoovavariyʉrɨra masáare maaja ˆmeene yiísimire na yara ˆtavavariyʉrɨra, mʉʉntʉ ʉwo ajumwe nɨ Mʉlʉʉngʉ!
\p
\v 10 Eri, nɨ kiisea mwiise nɨ saaka niise ndʉmɨke kwa vaantʉ wʉʉ? Aka tʉkʉ, nɨɨnɨ noosaaka ndʉmɨke kwa Mʉlʉʉngʉ yeemweene vii. Bakʉ nɨ kiisea mwiise noosaaka mbweeyye vaantʉ vavyeende wʉʉ? Ngaarɨ noosaaka kʉveerya vaantʉ mɨtɨma, ngaarɨ sɨ ndɨrɨ mʉtʉmami wa Kirisitʉ tʉkʉ.
\s1 ˆVyeene Paúli Atʉmwa Kʉvariyʉla Masáare Maaja
\p
\v 11 Vanaviitʉ noosaaka mʉtaange Masáare Maaja ˆnavavariyʉrɨra, sɨ yafuma kwa vaantʉ tʉkʉ. 
\v 12 Nɨɨnɨ sɨ nahokera ayo Masáare Maaja fuma kwa mʉʉntʉ tʉkʉ, na sɨ nakiindiwa nɨ mʉʉntʉ tʉkʉ, maa kaa, Yéesu Kirisitʉ mweeneevyo aanvariyʉrɨra. 
\v 13 Sa nyuunyu mwateera ˆvyeene nɨjáa mpɨɨndɨ ˆnalwɨjáa sa díini yaanɨ ya \w Kɨyahúudi|lemma="Vayahúudi"\w*. Mwamányire ˆvyeene naturikirya maatʉkʉ mpuka ya vaantʉ ˆvamuruma Mʉlʉʉngʉ na nasaakáa nɨɨmale ɨyo mpuka kamwɨ.\x + \xo 1:13 \xo*\xt Laanga Mɨrɨmo ya Vatumwi 8:3; 22:4-5.\xt*\x* 
\v 14 Nɨɨnɨ nɨ mbere nɨjáa ya viivaanɨ ˆvarɨ foo va lʉkolo lwaanɨ, va irika raanɨ. Nɨɨnɨ nalwɨɨráa díini ya Kɨyahúudi. Namanyɨkáa na mʉtɨma waanɨ kʉkwaatya nkʉʉngʉ ja vala baaba wiitʉ.\x + \xo 1:14 \xo*\xt Laanga Mɨrɨmo ya Vatumwi 22:3.\xt*\x* 
\v 15 Maa kaa, de baa nvyaalwe, Mʉlʉʉngʉ ajáa aankera na ivarwii, akaanyanɨrɨra kwa nduwo yaachwe. 
\v 16 Yeeye alamʉla kʉmʉvariyʉla Mwaana waachwe kwaanɨ. Alamʉla kʉbweeyya jeyyo, sa nvariyʉle Masáare Maaja ya Mwaana waachwe kwa vaantʉ sɨ ˆvarɨ Vayahúudi. Kʉrɨ aya yoosi nɨɨnɨ sɨ niilaangya sáare na mʉʉntʉ yoyoosi sa ɨkɨ ˆnootʉmama tʉkʉ. 
\v 17 Nɨɨnɨ sɨ nadoma na Yerusaléemu nkavoone \w vatumwi\w* vara ˆvaanongorera kʉva vatumwi tʉkʉ, maa kaa, chaangʉ natamanya na Arábia. Mpɨɨndɨ ˆjikalooke, nahɨndʉka kei na Damésiki.
\p
\v 18 Myaaka ɨtatʉ ˆɨkalooke, maa nkadoma na Yerusaléemu sa nkalʉmane na Kéefa, noo kʉsea \w Peéteri\w*. Niikala kwaachwe sikʉ ikimi na isaano (15). 
\v 19 Sɨ niiyona na vatumwi vɨɨngɨ tʉkʉ, maa kaa, Yaakúupu mwaanaavo na Yéesu Mweenevyoosi vii. 
\v 20 Nɨ kʉvawyɨɨra niise mbere ya Mʉlʉʉngʉ, ɨkɨ ˆnoovaandɨkɨra sɨ cha ʉloongo tʉkʉ. 
\v 21 Sikʉ ˆjikalooke, nɨjáa nadoma na Síria na Kilikía. 
\v 22 Maa kaa, mpɨɨndɨ ijo, nɨɨnɨ sɨ nɨjáa namányirwe kʉrɨ mpuka ja vaantʉ ˆvamuruma Yéesu ʉko ɨsɨ ya \w Yudéea|lemma="Vayahúudi"\w* ˆjiri kɨɨntʉ kɨmwɨ na Kirisitʉ tʉkʉ. 
\v 23 Kɨɨntʉ voovo vajáa vamányire kʉrɨ nɨɨnɨ nɨ ɨkɨ, “Mʉʉntʉ ʉra aho ncholo ˆatuturikiryáa, haaha yoovariyʉla kuruma kʉkʉra ˆkweene asaakáa akʉmale imalo.” 
\v 24 Novo vakamʉbweeyyirya Mʉlʉʉngʉ nkongojima sa nɨɨnɨ.
\c 2
\s1 Vatumwi Vooruma Mɨrɨmo ya Paúli
\p
\v 1 Myaaka ikimi na ɨne (14) ˆɨkalooke, nɨjáa naambʉka na Yerusaléemu na Barinába. Baa Tíito nɨjáa namʉsʉmʉla, nkaambʉkanʼya ne. 
\v 2 Nɨjáa naambʉka na ʉko, sa Mʉlʉʉngʉ ajáa aanyónekiirye ndome. ˆTʉkafike ʉko, tʉjáa twalʉmana na vakʉ́ʉ́lʉ va vaantʉ ˆvamuruma \w Yéesu\w*. Ʉko nkavawyɨɨra kijiraawii \w Masáare Maaja\w* ˆnavariyʉláa kwa vaantʉ sɨ ˆvarɨ \w Vayahúudi\w*. Nabweeyya jeyyo, sa mʉrɨmo ˆnatʉmamáa na ˆnootuuba kʉtʉmama, karɨ jɨ ʉve nɨ wa mukube tʉkʉ. 
\v 3 Maa kaa, baa Tíito neembe ajáa Mugiríki, na ajáa hamwɨ na nɨɨnɨ sɨ adoomereriwa atwaalwe na \w kɨbawii|lemma="Kɨbawo"\w* tʉkʉ. 
\v 4 Isáare ɨrɨ ro twaalwa na kɨbawii, rɨjáa ruuriwa nɨ vaantʉ vara ˆviibweeyyáa nɨ vaaniitʉ, kʉmba vajáa viiyingirya kwa ʉweere sa valaange uhúuru wiitʉ ˆtaheewa nɨ \w Kirisitʉ\w* Yéesu. Kɨɨntʉ ˆvasaakáa, nɨ kʉtʉbweeyya tʉve vatʉ́mwa va \w Miiro\w* ya Mʉ́sa. 
\v 5 Suusu sɨ twiirʉmɨra novo baa kiduudi vii tʉkʉ, sa kɨkomi cha Masáare Maaja kituube chaala na nyuunyu.
\p
\v 6 Maa kaa, vakʉ́ʉ́lʉ va vaantʉ ˆvamuruma Yéesu, na ˆvanyemiwáa mʉnʉmʉʉnʉ, vajáa vasiina isáare roroosi ifya ro kuungwyɨɨra tʉkʉ. Na kwaanɨ ɨkyo sɨ kɨɨntʉ tʉkʉ, sa Mʉlʉʉngʉ sɨ aláangaa ʉkʉ́ʉ́lʉ wa mʉʉntʉ tʉkʉ. 
\v 7 Avo valongooli, vajáa vataanga, Mʉlʉʉngʉ aantʉma kʉvariyʉla Masáare Maaja kwa vaantʉ sɨ ˆvarɨ Vayahúudi, ja ˆvyeene amʉtʉma \w Peéteri\w* avariyʉle Masáare Maaja kwa Vayahúudi. 
\v 8 Sa Mʉlʉʉngʉ ˆatʉ́mamaa murimwii wa utumi wa Peéteri kwa Vayahúudi, kei yeeye noo ˆaambweeyya nɨɨnɨ nɨve \w mutumwi|lemma="Vatumwi"\w* murimwii wa utumi kwa vaantʉ sɨ ˆvarɨ Vayahúudi. 
\v 9 Haaha, Yaakúupu, Kéefa\f + \fr 2:9 \fr*\fk Kéefa: \fk*\ft Nɨ irina rɨɨngɨ ra Kɨeburanía ra Simóoni Peéteri. Laanga \ft*\bdit Peéteri\bdit* Ʉtamanulii wa Masáare na Kɨlaangi. \f* na Yooháani ˆveene vajáa valongooli vakʉʉlʉ va vaantʉ ˆvamuruma Yéesu, vakataanga Mʉlʉʉngʉ noo ˆampeera ʉhʉ mʉrɨmo kwa nduwo yaachwe vii. Sa jeyyo vakatʉkwaata mɨkono nɨɨnɨ na Barinába koonekya nɨ kɨɨntʉ kɨmwɨ tʉrɨ. Tukiirʉmɨra suusu tʉkatʉmame kwa vaantʉ sɨ ˆvarɨ Vayahúudi novo vatʉmame kwa Vayahúudi. 
\v 10 Avo valongooli vakatʉloomba isáare rɨmwɨ vii, tʉndoovakʉmbʉkɨra vaantʉ vakɨva ˆvamuruma Yéesu ˆvarɨ ʉko Yerusaléemu. Na ɨkyo nɨ kɨɨntʉ ˆnɨjáa na mpɨɨma kʉkɨtʉmama.
\s1 Paúli Yoomʉdalavya Peéteri
\p
\v 11 Haaha Kéefa akʉʉja na Antiókia kʉʉntʉ ˆnɨjáa. Sikʉ ɨmwɨ, nkamʉdalavya mbere ja vaantʉ sa ajáa ahóniirye. 
\v 12 Peéteri ˆakafike vii, arijáa na vaantʉ ˆvamuruma Yéesu sɨ ˆvarɨ Vayahúudi. Maa kaa, vaantʉ vamwɨ fuma kwa Yaakúupu ˆvakafike, akiikera na vaantʉ sɨ ˆvarɨ Vayahúudi, akareka kurya chóorya novo. Ajáa abweeyya jeyyo, sa oofáa vaantʉ vara ˆvadoomereryáa vaantʉ ˆvamuruma Yéesu voosi vandootwaalwa na kɨbawii.\x + \xo 2:12 \xo*\xt Laanga Mɨrɨmo ya Vatumwi 11:3.\xt*\x* 
\v 13 Sa jeyyo, vaantʉ ˆvamuruma Yéesu vara ˆvajáa Vayahúudi vakaanda tuubirirya ʉkweembi wa Peéteri, baa Barinába akakusiririwa nɨ ʉkweembi waavo. 
\v 14 ˆNkoone sɨ voobweeyya ˆvyeene kɨmáárɨ cha Masáare Maaja kɨrɨ, nkamuwyɨɨra Kéefa mbere ja vaantʉ noomʉsea, “Weewe ʉrɨ Mʉyahúudi, maa kaa, wiíkalaa ja mʉʉntʉ sɨ ˆarɨ Mʉyahúudi. Sa che de haaha woovadoomererya vaantʉ sɨ ˆvarɨ Vayahúudi vatuube tʉʉva ja Kɨyahúudi?”
\s1 Vaantʉ Voosi Valámuririwaa ko Muruma Yéesu Kirisitʉ
\p
\v 15 Suusu ufumo wiiswi nɨ Vayahúudi na sɨ vaantʉ sɨ ˆvarɨ Vayahúudi tʉkʉ, ˆveene tʉvaánɨrɨraa ˆvarɨ na ʉvɨ! 
\v 16 Suusu tamányire, mʉʉntʉ sɨ arɨ valwa nɨ mʉwoloki ko kwaatya Miiro tʉkʉ, maa kaa, nɨ ko muruma Yéesu Kirisitʉ vii. Jeyyo, baa suusu tamuruma Yéesu sa tʉvalwe vawoloki kwa njɨra yo muruma Kirisitʉ, sɨ ko kwaatya Miiro tʉkʉ. Kɨkomi kusiina mʉʉntʉ ˆarɨ valwa nɨ mʉwoloki, ko kwaatya Miiro tʉkʉ.\x + \xo 2:16 \xo*\xt Laanga Sabúuri 143:2; Varúumi 3:20.\xt*\x*
\p
\v 17 Haaha suusu toosaakɨra tʉvalwe tʉrɨ vawoloki ko kʉndɨkaniwa na Kirisitʉ. Maa kaa, kwa vaantʉ vɨɨngɨ suusu tookoonekana nɨ vaantʉ ˆtabwéeyyaa ʉvɨ. Eri, nɨ kɨmáárɨ Kirisitʉ yootʉbweeyya tʉve vaantʉ ˆtatʉ́mamaa ʉvɨ wʉʉ? Aka tʉkʉ! 
\v 18 Maa kaa, koonɨ nahɨ́ndʉkɨɨre mʉryʉʉngʉ wa kalɨ wo kwaatya Miiro, ʉra mʉryʉʉngʉ ˆnasiita, aho, kʉva ndɨrɨ mʉʉntʉ ˆnabwéeyyaa ʉvɨ. 
\v 19 Mpɨɨndɨ ˆniikomyakomyáa kʉkwaatya Miiro, Miiro ɨjáa yaandamʉrɨra. Maa kaa, haaha sɨ nooyera kʉkwaatya ɨyo Miiro tʉkʉ, sa ndahe kwiikala ja ˆvyeene Mʉlʉʉngʉ yoosaaka. 
\v 20 Kirisitʉ ˆakakwye \w mʉsaláabii|lemma="Mʉsaláaba"\w*, baa nɨɨnɨ mwiikalo waanɨ wa kalɨ waakwya. Haaha nɨ nkaasʉ ndɨrɨ, maa kaa, sɨ ja ˆvyeene nɨjáa hara kalɨ tʉkʉ. Haaha nɨ Kirisitʉ ˆyookiikala isii yaanɨ. Mwiikalo wa mʉvɨrɨ ndɨrɨ nowo mpɨɨndɨ iji noo kiikala ko muruma \w Mwaana wa Mʉlʉʉngʉ\w*. Yeeye aanyenda, akatoola nkaasʉ yaachwe sa aandamurirye nɨɨnɨ. 
\v 21 Sɨ kɨmáárɨ nɨ siita niise nduwo ya Mʉlʉʉngʉ tʉkʉ. Koonɨ mʉʉntʉ arɨ daha valwa nɨ mʉwoloki mbere ya Mʉlʉʉngʉ ko kwaatya Miiro, inkwya ya Kirisitʉ nɨ mukube.
\c 3
\s1 Nɨ ko Muruma Yéesu vii
\p
\v 1 Eri, nyuunyu Vagalatía, kɨkomi mwavɨ́ɨre vakoókoyo wʉʉ? Nɨ ani avalowa? Nɨɨnɨ navavariyʉrɨra ɨkava kɨweerwii nɨ sa che \w Yéesu\w* \w Kirisitʉ\w* aningʼiniwa \w mʉsaláabii|lemma="Mʉsaláaba"\w* fʉʉrʉ akakwya. 
\v 2 Noosaaka niikiindye isáare rɨmwɨ fuma kwaanyu. Eri, mwahokera \w Mʉtɨma Mʉʉja\w* sa mwakwaatya \w Miiro\w* wʉʉ? Bakʉ nɨ sa mwateerera na mwaruma \w Masáare Maaja\w* ya Yéesu? 
\v 3 Nɨ sa che mwavɨ́ɨre vakoókoyo jei? Mwaanda mwiikalo waanyu mufya kwa ngururu ja Mʉtɨma Mʉʉja, maa kaa, haaha moosaaka mʉmarikirirye kwa ngururu jaanyu kɨwʉʉntʉ! 
\v 4 Eri, uturikiri woosi ˆmwapata mookiisea nɨ wa mukube wʉʉ? Aka tʉkʉ, sɨ ʉjáa wa mukube tʉkʉ! 
\v 5 Eri, Mʉlʉʉngʉ avahéeraa Mʉtɨma waachwe Mʉʉja na abwéeyyaa myuujíisa kʉrɨ nyuunyu sa mwakwaatya Miiro wʉʉ? Bakʉ sa viintʉ mwateera, na mʉkaruma Masáare Maaja ya Yéesu?
\p
\v 6 Iririkani \w Aburaháamu\w*, Masáare ˆYarɨ Mpeho yasea, “Aburaháamu amuruma Mʉlʉʉngʉ, sa jeyyo, Mʉlʉʉngʉ akamʉvala Aburaháamu nɨ mʉwoloki.”\x + \xo 3:6 \xo*\xt Laanga Ncholo 15:6; Varúumi 4:3.\xt*\x* 
\v 7 Haaha mʉtaange, vaantʉ ˆvamuruma Mʉlʉʉngʉ, avo noo vaana va Aburaháamu va kɨkomi!\x + \xo 3:7 \xo*\xt Laanga Varúumi 4:16.\xt*\x* 
\v 8 Masáare ˆYarɨ Mpeho \w yalaala na mʉtwe|lemma="Valáali na mʉtwe"\w*, Mʉlʉʉngʉ vavala arɨ vaantʉ sɨ ˆvarɨ \w Vayahúudi\w* nɨ vawoloki kwa njɨra yo ruma. Mʉlʉʉngʉ alongoola kumuwyɨɨra Aburaháamu Masáare aya Maaja yoosea, “Ko tweera kwaako vaantʉ va ɨsɨ joosi talariwa varɨ.”\x + \xo 3:8 \xo*\xt Laanga Ncholo 12:3.\xt*\x* 
\v 9 Sa jeyyo, vaantʉ ˆvamuruma Mʉlʉʉngʉ, vatálariwaa, ja ˆvyeene Aburaháamu atalariwa sa amuruma Mʉlʉʉngʉ.
\s1 Vaantʉ Valamuririwa Fuma Njumo ja Miiro ya Mʉ́sa
\p
\v 10 Maa kaa, voosi ˆviiláangyaa kʉlamuririwa so tuuba ˆmeene yasaakwa nɨ Miiro, avo vajumwa. Masáare ˆYarɨ Mpeho yasea, “Yoyoosi ʉra sɨ ˆatúubaa no tʉmama yoosi ˆmeene yaandɨkwa Kɨtáabwii cha Miiro, ʉwo ajumwa.”\x + \xo 3:10 \xo*\xt Laanga Nkʉmbʉkɨra ya Miiro 27:26.\xt*\x* 
\v 11 Nɨ kɨmaarɨ, kusiina mʉʉntʉ ˆarɨ valwa nɨ mʉwoloki mbere ya Mʉlʉʉngʉ so tuuba Miiro tʉkʉ. Sa Masáare ˆYarɨ Mpeho yasea, “Mʉʉntʉ ˆarɨ kʉva nkaasʉ, nɨ ʉra Mʉlʉʉngʉ ˆarɨ mʉvala nɨ mʉwoloki sa kuruma kwaachwe.”\x + \xo 3:11 \xo*\xt Laanga Habakúuki 2:4.\xt*\x* 
\v 12 Miiro sɨ yiiláangyaa kuruma tʉkʉ, kɨrɨ vyoova jeyyo, yayérenʼyaa nteendo ˆngʼeene mʉʉntʉ atʉ́mamaa. Nɨ ja ˆvyeene Masáare ˆYarɨ Mpeho yasea, “Mʉʉntʉ yoyoosi ʉra ˆatʉ́mamaa ˆmeene yasaakwa nɨ Miiro, kiikala arɨ ko yera tuuba ɨyo Miiro.”\x + \xo 3:12 \xo*\xt Laanga Valáawi 18:5.\xt*\x*
\p
\v 13 Kirisitʉ \w atununuula|lemma="Ununuuli"\w* fuma kʉrɨ lujumo lwa Miiro ko sʉmʉla lujumo ʉlo sa suusu. Masáare ˆYarɨ Mpeho yasea, “Yoyoosi ˆavaɨrɨrwa mʉsaláabii, ajumwa.”\x + \xo 3:13 \xo*\xt Nkʉmbʉkɨra ya Miiro 21:23.\xt*\x* 
\v 14 Kwa njɨra ya Kirisitʉ Yéesu, Mʉlʉʉngʉ avatalarya vaantʉ sɨ ˆvarɨ Vayahúudi kwa ntálarya jijira ˆiichuunga kwa Aburaháamu, sa jeyyo, suusu vara ˆtwaruma tʉhokere Mʉtɨma Mʉʉja ʉra Mʉlʉʉngʉ ˆiichuunga kʉtʉheera.
\s1 Miiro na vira Mʉlʉʉngʉ ˆAmʉlaha Aburaháamu
\p
\v 15 Vanaviitʉ, noosaaka ntoole lusímo ʉlʉ fuma kʉrɨ mwiikalo wa kɨra siikʉ. Tʉlʉʉse, kwatɨɨte vaantʉ vavɨrɨ ˆviirʉ́mɨɨre kɨɨntʉ kɨmwɨ. Koonɨ ʉko kwiirʉmɨra kwahʉ́mwɨɨre kʉndɨkaniwa, kusiina mʉʉntʉ ˆarɨ daha siita au koongererya chochoosi kwa kɨra ˆviirʉ́mɨɨre tʉkʉ. 
\v 16 Haaha, Mʉlʉʉngʉ iichuunga kwa Aburaháamu baaba wiitʉ na mbyaala yaachwe. Masáare ˆYarɨ Mpeho sɨ yasea, “Na mbyaala jaachwe tʉkʉ,” noo kʉsea sɨ vaana ˆvarɨ foo tʉkʉ, maa kaa, yasea, “Na mbyaala yaachwe,”\x + \xo 3:16 \xo*\xt Laanga Ncholo 12:7.\xt*\x* noo kʉsea nɨ mwaana ʉmwɨ ne nɨ Kirisitʉ. 
\v 17 ˆCheene noosaaka lʉʉsa nɨ ɨkɨ, Mʉlʉʉngʉ abweeyya \w mʉháko\w* na ʉʉkʉndɨkanʼya myaaka magana yanɨ na makumi yatatʉ (430) Miiro sɨ ɨnaava. Sa jeyyo, Miiro ɨyo sɨ ɨrɨ wuna mʉháko ʉwo au baa kʉkʉvalandʉla ʉko kwiichuunga kwa Mʉlʉʉngʉ tʉkʉ. 
\v 18 Ngaarɨ vaantʉ vahókeraa ʉpaari waavo fuma kwa Mʉlʉʉngʉ ko kwaatya Miiro, ngaarɨ ʉpaari ʉwo sɨ wiiláangyaa kwiichuunga kwa Mʉlʉʉngʉ tʉkʉ. Maa kaa, Mʉlʉʉngʉ kwa nduwo yaachwe, amʉheera Aburaháamu ʉpaari wa mʉháko waachwe, sa amʉlaha jeyyo.\x + \xo 3:18 \xo*\xt Laanga Varúumi 4:14.\xt*\x*
\p
\v 19 Haaha Miiro nɨ mʉrɨmo che ɨtɨɨte? Miiro yavɨɨkwa sa yoonekye ʉvɨ wa vaantʉ, fʉʉrʉ mpɨɨndɨ ˆarɨ kʉʉja ʉra wa ichina ra Aburaháamu Mʉlʉʉngʉ ˆiichuunga kʉmʉreeta. Miiro ɨyo, yalaiririwa nɨ \w mirimʉ miija\w* ko tweera \w Mʉ́sa\w* mʉkʉndɨkanʼyi kati ya Mʉlʉʉngʉ na vaantʉ vaachwe. 
\v 20 Mʉkʉndɨkanʼyi asaakwa koonɨ nkaande ivɨrɨ joobweeyya mʉháko. Maa kaa, Mʉlʉʉngʉ nɨ ʉmwɨ, yeeye abweeyya mʉháko na Aburaháamu baa mʉkʉndɨkanʼyi tʉkʉ.
\p
\v 21 Eri, haaha Miiro yakɨ́ɨkanaa kwiichuunga kwa Mʉlʉʉngʉ wʉʉ? Aka tʉkʉ! Sa ngaarɨ yatoolwa miiro ˆɨrɨ daha kʉvaheera vaantʉ nkaasʉ, ngaarɨ mʉʉntʉ aválwaa nɨ mʉwoloki ko kwaatya Miiro. 
\v 22 Maa kaa, sɨ viri jeyyo tʉkʉ. Masáare ˆYarɨ Mpeho yabweeyya viintʉ vyoosi vichuungwe wiimiririi wa ʉvɨ, sa vira viintʉ Mʉlʉʉngʉ ˆiichuunga kʉvaheera ko muruma Yéesu Kirisitʉ,\x + \xo 3:22 \xo*\xt Laanga Vagalatía 3:14.\xt*\x* vaheewe vara ˆvamurúmaa Yéesu.
\p
\v 23 Mpɨɨndɨ vaantʉ ˆvajáa sɨ vanaava na kumuruma Kirisitʉ, Miiro yatwɨɨmɨrɨráa ɨkatʉbweeyya tʉve ɨsɨ yaachwe. Tawoojeráa mpɨɨndɨ kumuruma Kirisitʉ ˆkʉrɨ variyʉlwa. 
\v 24 Miiro yatʉlongooláa ja mʉreri wiitʉ fʉʉrʉ mpɨɨndɨ Kirisitʉ ˆakʉʉje. Sa jeyyo, valwa tʉrɨ tʉrɨ vawoloki ko muruma Kirisitʉ. 
\v 25 Maa kaa, haaha kumuruma Kirisitʉ kwahʉmʉla fika, sa jeyyo sɨ tʉrɨ ɨsɨ ya Miiro ˆyatʉreráa tʉkʉ.
\s1 Vaana va Mʉlʉʉngʉ
\p
\v 26 Haaha nyuunyu nɨ vaana va Mʉlʉʉngʉ kwa kumuruma kwaanyu Yéesu, sa mwakʉndɨkaniwa na Kirisitʉ Yéesu. 
\v 27 Nyuunyu voosi \w mwabatisiwa|lemma="Batisa"\w*, mwakʉndɨkaniwa na Kirisitʉ Yéesu, mwaava ja mwamwiivɨkɨra Kirisitʉ. 
\v 28 Sa jeyyo, Mʉyahúudi na mʉʉntʉ sɨ ˆarɨ Mʉyahúudi sɨ viísimire tʉkʉ, baa mʉtʉ́mwa na mʉʉntʉ ˆarɨ húuru tʉkʉ, au mʉʉntʉ mʉlʉme na mʉʉntʉ muki tʉkʉ. Voosi nɨ hamwɨ mʉrɨ sa mwakʉndɨkaniwa na Kirisitʉ Yéesu. 
\v 29 Nyuunyu nɨ va Kirisitʉ, na kwa njɨra ɨyo mwaava uvyaalo wa Aburaháamu, na hokera mʉrɨ viintʉ vyoosi vira Mʉlʉʉngʉ ˆiichuunga kʉtʉheera.\x + \xo 3:29 \xo*\xt Laanga Varúumi 4:13.\xt*\x*
\c 4
\p
\v 1 Haaha noosaaka nɨvawyɨɨre, mʉpaari yoyoosi koonɨ akaarɨ musinga, sɨ iísimire na mʉtʉ́mwa tʉkʉ, baa neembe máari joosi nɨ jaachwe. 
\v 2 Yeeye avíjaa ɨsɨ ya vareri vaachwe na vaantʉ ˆvookɨɨmɨrɨra máari jaachwe fʉʉrʉ ɨra mpɨɨndɨ taáta waavo ˆiiyimya neeja. 
\v 3 Na suusu nɨ viivyo, mpɨɨndɨ \w Kirisitʉ\w* ˆajáa akaarɨ kʉʉja, tʉjáa nɨ ja vasinga, tʉjáa tʉrɨ vatʉ́mwa va tʉʉva ˆjɨɨ́mɨrɨraa ɨhɨ weerʉ. 
\v 4 Maa kaa, mpɨɨndɨ ɨra ˆɨjáa yiimiwa neeja yafika, Mʉlʉʉngʉ amʉtʉma Mwaana waachwe kʉrɨ ɨhɨ weerʉ. Mwaana waachwe ʉwo avyaalwa nɨ mʉʉntʉ muki ja ˆvyeene suusu tavyaalwa, akiikala ɨsɨ ya \w Miiro\w*. 
\v 5 Atʉmwa sa \w atununuule|lemma="Ununuuli"\w* suusu ˆtʉjáa ɨsɨ ya Miiro. Abweeyya jeyyo, sa suusu voosi tʉve vaana va Mʉlʉʉngʉ. 
\v 6 Mʉlʉʉngʉ amʉtʉma Mʉtɨma wa Mwaana waachwe mitimii yiitʉ, sa tʉrɨ vaana vaachwe. Ʉwo \w Mʉtɨma Mʉʉja\w*, noo ˆyootʉbweeyya tʉmwaanɨrɨre Mʉlʉʉngʉ “Áaba!” noo kʉsea, “Taáta!” 
\v 7 Haaha, nyuunyu sɨ vatʉ́mwa tʉkʉ, maa kaa, nɨ vaana va Mʉlʉʉngʉ. Sa jeyyo, hokera mʉrɨ viintʉ vyoosi Mʉlʉʉngʉ ˆavavɨkɨra vaana vaachwe.
\s1 Paúli Yoovalʉma Kutu Vagalatía
\p
\v 8 Nyuunyu hara kalɨ sɨ mʉjáa mwamʉmányire Mʉlʉʉngʉ tʉkʉ. Mpɨɨndɨ ijo, mʉjáa vatʉ́mwa va fimɨlʉʉngʉ na sɨ viri Mʉlʉʉngʉ tʉkʉ. 
\v 9 Maa kaa, haaha mwamʉmányire Mʉlʉʉngʉ, na Mʉlʉʉngʉ avamányire kʉlookya. Haaha nɨ sa che moosaaka mwɨɨmɨrɨrwe kei nɨ tʉʉva ˆjɨɨ́mɨrɨraa ɨhɨ weerʉ?\x + \xo 4:9 \xo*\xt Laanga Vagalatía 4:3.\xt*\x* Tʉʉva ijo, jisiina ngururu tʉkʉ na nɨ kɨɨntʉ kisiina. Bakʉ nɨ saaka mwiise kei mʉve vatʉ́mwa va ijo tʉʉva wʉʉ? 
\v 10 Mʉkaarɨ mookwaatya ngovi ja \w Kɨyahúudi|lemma="Vayahúudi"\w* wʉʉ? Atɨ moonyemya sikʉ jimwi ja júma, na ja myeeri na ja mwaaka, atɨ nɨ sikʉ jo mʉnyemya Mʉlʉʉngʉ wʉʉ? 
\v 11 Nookoofa mʉrɨmo waanɨ woosi ˆnatʉmama kwaanyu nɨ wa bweete.
\p
\v 12 Vanaviitʉ noovakalaamya, mʉve húuru ja nɨɨnɨ, sa nɨɨnɨ sɨ ndɨrɨ ɨsɨ ya Miiro tʉkʉ, na noo ˆvyeene nyuunyu mʉrɨ. Nyuunyu sɨ mwaambweeyyirya ʉvɨ wowoosi tʉkʉ. 
\v 13 Mwamányire ʉlwɨ́ɨrɨ ˆnɨjáa nowo, noo waambweeyya nkapata nkalo yo vavariyʉrɨra \w Masáare Maaja\w*. 
\v 14 Baa neembe ʉlwɨ́ɨrɨ waanɨ wavayeráa muunchwe matɨ au muunsiite, sɨ mwabweeyya jeyyo tʉkʉ. Kɨrɨ vyoova jeyyo, ˆcheene mwabweeyya nɨ kuunduma ja ˆvyeene ngaarɨ mwaruma \w murimʉ mʉʉja|lemma="Mirimʉ miija"\w* wa Mʉlʉʉngʉ, au ja ˆvyeene ngaarɨ mwamuruma Kirisitʉ \w Yéesu\w* mweeneevyo. 
\v 15 Kɨra cheerʉ ˆmʉjáa nocho na hai chadómire? Kɨkomi noolʉʉsa, sikʉ jira ngaarɨ mwadaha, ngaarɨ mwanonkola miiso yaanyu mʉʉmpeere. 
\v 16 Eri, haaha navɨ́ɨre mʉvɨ waanyu sa viintʉ noovawyɨɨra kɨmáárɨ wʉʉ?
\p
\v 17 Avo vaantʉ vɨɨngɨ voomanyɨka sa vavapate, maa kaa, kɨɨntʉ ˆvoovasaakɨrɨra sɨ ˆchabooha tʉkʉ. Voosaaka vavakere na nɨɨnɨ sa mʉvatʉmamɨre voovo. 
\v 18 Nɨ vyabooha kʉmanyɨka, maa kaa, ɨve so tʉmama maaja. Mʉndoobweeyya jeyyo mpɨɨndɨ joosi, baa mpɨɨndɨ sɨ ˆndɨrɨ na nyuunyu. 
\v 19 Vanavaanɨ, nookiiteera kei ʉsʉʉngʉ sa nyuunyu ja ʉsʉʉngʉ wa makata. Tuuba ndɨrɨ kwiiteera jeyyo, fʉʉrʉ Kirisitʉ ooneke yookiikala isii yaanyu. 
\v 20 Noomerya matɨ maatʉkʉ vii ngaarɨ ndɨrɨ na nyuunyu mpɨɨndɨ iji, ngaarɨ nalúusikire na nyuunyu kwa ʉholi. Ndɨrɨ na woowa maatʉkʉ vii sa nyuunyu!
\s1 Lusímo lwa Sáara na Hájiri
\p
\v 21 Haaha ngwyiiri nyuunyu ˆveene moosaaka mʉve ɨsɨ ya Miiro, sɨ mwamányire ˆvyeene Miiro yalʉʉsa tʉkʉ wʉʉ? 
\v 22 Yaandɨkwa Masáarii ˆYarɨ Mpeho, \w Aburaháamu\w* ajáa atɨɨte vaana vavɨrɨ. Ʉmwɨ ajáa avyaalwa nɨ Hájiri, ʉhʉ nɨ mʉʉntʉ muki mʉtʉ́mwa ajáa, na mwaana wɨɨngɨ ajáa avyaalwa nɨ Sáara, ʉhʉ nɨ mʉʉntʉ muki ˆarɨ húuru ajáa. 
\v 23 Mwaana wa mʉʉntʉ muki mʉtʉ́mwa ajáa avyaalwa kwa mʉryʉʉngʉ wa mʉʉntʉ. Maa kaa, mwaana wa mʉʉntʉ muki ˆajáa húuru yeeye ajáa avyaalwa kwa kwiichuunga kwa Mʉlʉʉngʉ.
\p
\v 24 Vaantʉ vaki avo vavɨrɨ ifaanaa vakalaangwa ja lusímo lwa mɨháko ɨvɨrɨ. Hájiri ɨɨ́maa ja \w mʉháko\w* wa kalɨ ˆmweene wavɨɨkwa Luulwii lwa Sináai ˆlʉrɨ Arábia. Vaana vaachwe vavyaalwa ja vatʉ́mwa ɨsɨ ya Miiro. 
\v 25 Hájiri ɨɨ́maa ja Lʉʉlʉ lwa Sináai ˆlʉrɨ Arábia na ˆlwiifwɨ́ɨne na Yerusaléemu ya haaha ˆngʼeene ɨrɨ ɨsɨ ya ʉtʉ́mwa hamwɨ na vaana vaachwe. 
\v 26 Maa kaa, Sáara ɨɨ́maa ja Yerusaléemu ya kurumwii, múuji ˆwiiyanjaala na ʉwo noo íyo wiitʉ. 
\v 27 Masáarii ˆYarɨ Mpeho vyaandɨkwa,
\q1 “Ɨva na cheerʉ weewe ˆʉrɨ muumba,
\q1 tʉla isóso weewe sɨ ˆʉnoona makata yo vyaala mwaana,
\q1 sa vaana va ʉra ˆarekwa nɨ foo varɨ,
\q2 kʉlookya va ʉra ˆarɨ na mʉlʉme.”\x + \xo 4:27 \xo*\xt Laanga Isáaya 54:1.\xt*\x*
\p
\v 28 Haaha vanaviitʉ, nyuunyu nɨ vaana va Mʉlʉʉngʉ sa kwiichuunga kwaachwe, ja ˆvyeene Isaka ajáa. 
\v 29 Maa kaa, sikʉ jira mwaana ˆajáa avyaalwa kwa mʉryʉʉngʉ wa mʉʉntʉ, amuturikiryáa mwaana ˆavyaalwa kwa ngururu ja Mʉtɨma Mʉʉja. Sikʉ iji, vaantʉ ˆvarɨ ɨsɨ ya Miiro voovaturikirya viivyo nyuunyu ˆmʉrɨ húuru.\x + \xo 4:29 \xo*\xt Laanga Ncholo 21:9.\xt*\x* 
\v 30 Maa kaa, Masáare ˆYarɨ Mpeho che yalʉʉsa? Yalʉʉsa, “Kibirya mʉʉntʉ muki mʉtʉ́mwa hamwɨ na mwaana waachwe, sa mwaana wa mʉtʉ́mwa sɨ arɨ paala hamwɨ na mwaana wa mʉʉntʉ muki ˆarɨ húuru vii kaa tʉkʉ.”\x + \xo 4:30 \xo*\xt Laanga Ncholo 21:10.\xt*\x* 
\v 31 Sa jeyyo, vanaviitʉ, suusu sɨ tʉrɨ vaana va mʉʉntʉ muki mʉtʉ́mwa tʉkʉ, suusu nɨ vaana va mʉʉntʉ muki ˆarɨ húuru.
\c 5
\s1 Kirisitʉ Atʉhéeraa Uhúuru
\p
\v 1 \w Kirisitʉ\w* atʉheera uhúuru. Sa jeyyo, imi neeja karɨ murume kʉhɨndʉka na iyóokii ra ʉtʉ́mwa wa \w Miiro\w* tʉkʉ. 
\v 2 Nteereri, nɨɨnɨ Paúli ˆnoovawyɨɨra, koonɨ mooruma twaalwa na \w kɨbawii|lemma="Kɨbawo"\w* so kwaatya Miiro ya Mʉ́sa, aho, Kirisitʉ sɨ kɨɨntʉ chochoosi kʉrɨ nyuunyu tʉkʉ. 
\v 3 Nɨ kʉvawyɨɨra niise mbere ya Mʉlʉʉngʉ kei, mʉʉntʉ mʉlʉme yoyoosi ˆarɨ ruma twaalwa na kɨbawii, yoosaakwa akwaatye Miiro yoosi. 
\v 4 Nyuunyu ˆveene mwiiláangyaa moovalwa vawoloki ko kwaatya Miiro, mwiikera na Kirisitʉ na nɨ kʉlɨ mʉrɨ na nduwo ya Mʉlʉʉngʉ.
\p
\v 5 Maa kaa, suusu tookiilaangya kwa lʉvɨro lwa \w Mʉtɨma Mʉʉja\w*, Mʉlʉʉngʉ tʉvala arɨ tʉrɨ vawoloki sa tamuruma \w Yéesu\w*. 
\v 6 Haaha, koonɨ talʉmaniwa na Kirisitʉ Yéesu, kʉtwaalwa na kɨbawii na kʉdɨɨra twaalwa na kɨbawii sɨ kɨɨntʉ tʉkʉ. Kɨɨntʉ cha kɨkomi nɨ kuruma kwiitʉ kʉra ˆkwatʉ́mamaa ko kiiyenda.
\p
\v 7 Mwabweeyyáa vyabooha maatʉkʉ vii. Haaha nɨ ani avakitirirya mʉkareka kwaatya ukiindya wa kɨkomi? 
\v 8 Ʉhʉ ˆavalaangya sáare jei, sɨ Mʉlʉʉngʉ yeeye ˆavaanɨrɨra tʉkʉ. 
\v 9 Maa kaa, mʉtaange, ukiindya wa ʉloongo nɨ ja ˆvyeene vaantʉ vaséaa, “Ʉsasɨ kiduudi vii, wuúkyaa muchu woosi.”\x + \xo 5:9 \xo*\xt Laanga 1 Vakoríinto 5:6.\xt*\x* 
\v 10 Namányire kɨkomi, nyuunyu mwakʉndɨkaniwa na Yéesu Mweenevyoosi, sa jeyyo sɨ mʉrɨ ruma kʉkooverwa tʉkʉ. Maa kaa, mʉʉntʉ yoyoosi ˆarɨ vakoovera, baa ave ani, heewa arɨ irya.
\p
\v 11 Vanaviitʉ, vaantʉ vɨɨngɨ voosea nɨɨnɨ nkaarɨ nváriyʉlaa vaantʉ valʉme voosi voosaakwa vatwaalwe na kɨbawii. Ngaarɨ nɨ kɨmaarɨ noovariyʉla jeyyo, sa che \w Vayahúudi\w* vookuunturikirya? Ngaarɨ noovariyʉla jeyyo, ngaarɨ kʉvariyʉla kwaanɨ masáare ya inkwya ya Kirisitʉ \w mʉsaláabii|lemma="Mʉsaláaba"\w* sɨ koobweeyya Vayahúudi vaansʉʉle tʉkʉ. 
\v 12 Nookoona avo vaantʉ ˆvoovasaangirirya kwa viintʉ vyo twaalwa na kɨbawii, ngaarɨ viichula vave mapachi.
\p
\v 13 Vanaviitʉ, Mʉlʉʉngʉ avaanɨrɨra sa mʉve húuru, sa jeyyo karɨ uhúuru waanyu ʉndoovabweeyya mʉve na nkalo yo tuuba ufumo wa wʉʉntʉ waanyu wa ʉvɨ tʉkʉ, maa kaa, mʉndookiiyambirirya ko kiiyenda. 
\v 14 Miiro yoosi yakiimana kwa ʉlairiri ʉmwɨ, “Mweende mwiiwaako ja ˆvyeene wiiyenda mweeneevyo.”\x + \xo 5:14 \xo*\xt Laanga Valáawi 19:18.\xt*\x* 
\v 15 Maa kaa, koonɨ mookiikʉʉkɨra no kiitamikya, mʉlaange neeja, kiimala mʉrɨ nyuunyu kwa nyuunyu.
\s1 Kwiikala kwa Ngururu ya Mʉtɨma Mʉʉja
\p
\v 16 Haaha kɨɨntʉ ˆnoovawyɨɨra nɨ ɨkɨ, mʉndoolongoolwa nɨ Mʉtɨma Mʉʉja. Koonɨ mʉbwéeyyiirye jeyyo, sɨ mʉrɨ tuuba ufumo wa wʉʉntʉ waanyu wa ʉvɨ vii kaa tʉkʉ. 
\v 17 Nɨ kʉvawyɨɨra niise jeyyo, sa vira ˆvyeene ufumo wa wʉʉntʉ waanyu wa ʉvɨ ʉsáakaa, sɨ viri ja ˆvyeene Mʉtɨma Mʉʉja asáakaa tʉkʉ. Na vira Mʉtɨma Mʉʉja ˆasáakaa, sɨ viri ja ˆvyeene ufumo wa wʉʉntʉ waanyu wa ʉvɨ ʉsáakaa tʉkʉ. Mʉtɨma Mʉʉja na ufumo wa wʉʉntʉ vookiisiinda, sa jeyyo karɨ mʉndootʉmama yara ˆmoosaaka tʉkʉ.\x + \xo 5:17 \xo*\xt Laanga Varúumi 7:15-23.\xt*\x* 
\v 18 Koonɨ moolongoolwa nɨ Mʉtɨma Mʉʉja, sɨ mʉrɨ ɨsɨ ya Miiro tʉkʉ.
\p
\v 19 Haaha nteendo ja ufumo wa wʉʉntʉ wa ʉvɨ nɨ kɨweerwii jiri, na nɨ iji, ʉhéngeeti, kosu, kʉyeenda ja kúri, 
\v 20 kwiinamɨra vidabalaíyo, ʉsavɨ, kwiikala ja kúri na nyaáu, wiitóoli, kʉmererya matɨ kɨɨntʉ cha wɨɨngɨ, nkalari, kwiilaanga weemweene vii, kwiikera lʉkova, kuvuusha ʉloongo, 
\v 21 kɨvɨna, ʉreevi, vina jo kiisʉva na viintʉ vyɨɨngɨ ˆviifwɨ́ɨne na ivyo. Nɨ kʉvalʉma niise kutu ja ˆvyeene nahʉmʉla kʉvalʉma kutu, vaantʉ ˆvatʉ́mamaa nteendo ijo, sɨ varɨ hokera chochoosi \w Ʉtemii wa Mʉlʉʉngʉ|lemma="Ʉtemi wa Mʉlʉʉngʉ"\w* tʉkʉ. 
\v 22 Maa kaa, ndɨɨwa ja Mʉtɨma Mʉʉja nɨ, kweenda, kʉva na cheerʉ, mwiikalo mʉʉja, kuyimirirya, wʉʉja, kʉboohya mʉtɨma, kʉva vaantʉ vookiilaangiwa, 
\v 23 kʉhola na kwiiyɨmɨrɨra. Kusiina mwiiro ˆwakaanʼya mʉʉntʉ adɨɨre kʉndoobweeyya masáare aya tʉkʉ. 
\v 24 Vaantʉ ˆvakʉndɨkaniwa na Kirisitʉ Yéesu, vaningʼinʼya mʉsaláabii ufumo wa wʉʉntʉ waavo wa ʉvɨ, na ʉláku wa ufumo ʉwo. 
\v 25 Mʉtɨma Mʉʉja atʉheera mwiikalo mufya, haaha tutuube ʉlongooli waachwe. 
\v 26 Tʉreke kwiivaa kɨpeembe bweete, tʉreke kʉndookwiisaakʉla na tʉreke kwiiyonera kɨvɨna.
\c 6
\s1 Kwiiyambirirya na Kwiitʉmamɨra Maaja
\p
\v 1 Vanaviitʉ, koonɨ mʉtáangire mwiiwaanyu atʉ́mamire ʉvɨ, haaha nyuunyu ˆmʉrɨ va mutimii, mʉmʉhɨndʉle mʉʉntʉ ʉwo kwa ʉholi. Maa kaa, mʉlaange neeja karɨ naanyu jɨ mʉyerwe tʉkʉ. 
\v 2 Mʉndookiiyambirirya ko kiiverekera miriwa yaanyu, aho, kiimanʼya mʉrɨ \w Miiro\w* ya \w Kirisitʉ\w*.\x + \xo 6:2 \xo*\xt Laanga Yooháani 13:34.\xt*\x* 
\v 3 Sa mʉʉntʉ yoyoosi ˆiiyónaa yeeye nɨ kɨɨntʉ, na kʉmba sɨ kɨɨntʉ tʉkʉ, ʉwo nɨ iikóoveraa vii. 
\v 4 Kɨra mʉʉntʉ alaange neeja nteendo jaachwe mweeneevyo, aho, daha arɨ kwiivaa kɨpeembe kwa nteendo njija jira ˆatʉmama. Maa kaa, karɨ iiryaanirirye na nteendo ja mʉʉntʉ wɨɨngɨ jira ˆatʉmama tʉkʉ. 
\v 5 Sa kɨra mʉʉntʉ sʉmʉla arɨ muriwa waachwe mweeneevyo.
\p
\v 6 Mʉʉntʉ ˆyookiindiwa isáare ra Mʉlʉʉngʉ, ɨndoomʉgavɨra mukiindya waachwe vira viintʉ ˆvyabooha ˆyooturya. 
\v 7 Karɨ mwiikoovere tʉkʉ, Mʉlʉʉngʉ sɨ abwéeyyiriwaa berereesi tʉkʉ. Kɨra ˆcheene mʉʉntʉ yoohaanda, noo arɨ kuchwa. 
\v 8 Mʉʉntʉ ʉra ˆyootuuba ufumo wa wʉʉntʉ waachwe wa ʉvɨ, malwa arɨ nɨ ʉwo ufumo. Maa kaa, ʉra ˆyootuuba \w Mʉtɨma Mʉʉja\w*, ʉwo kuchwa arɨ nkaasʉ ya sikʉ ˆjisiina ʉhero. 
\v 9 Sa jeyyo, karɨ tʉkatale kʉtʉmama nteendo njija tʉkʉ, kuchwa tʉrɨ viintʉ viija mpɨɨndɨ jo chwa ˆjiri fika. 
\v 10 Sa jeyyo, mpɨɨndɨ ˆtʉrɨ na nkalo, tʉvabweeyyirye vaantʉ voosi wʉʉja, na hasa viiviiswi vara ˆvamuruma \w Yéesu\w*.
\s1 Ʉlairiri wo Kiimikirirya
\p
\v 11 Laangi, nookaandɨka kwa lʉtalo lʉkʉʉlʉ. Nɨ kaandɨka niise kwa mʉkono waanɨ mweeneevyo. 
\v 12 Vaantʉ vara ˆvoovadoomererya mʉtwaalwe na \w kɨbawii|lemma="Kɨbawo"\w*, voosaaka jeyyo sa vanyemiwe nɨ \w Vayahúudi\w*. Voobweeyya jeyyo, sa vadɨɨre turikiriwa so variyʉla masáare ya inkwya ya Kirisitʉ \w mʉsaláabii|lemma="Mʉsaláaba"\w*. 
\v 13 Baa vara ˆvatwaalwa na kɨbawii, sɨ vakwáatyaa Miiro yoosi tʉkʉ. Kɨɨntʉ ˆvoosaaka nɨ nyuunyu mʉtwaalwe na kɨbawii sa viivae kɨpeembe sa kɨbawo mivirii yaanyu.
\p
\v 14 Nɨɨnɨ sɨ noosaaka kɨɨntʉ cho kiivaɨra kɨpeembe tʉkʉ, aka tʉkʉ. Nɨɨnɨ noosaaka niívaɨre kɨpeembe inkwya ya Mweenevyoosi wiitʉ, Yéesu Kirisitʉ mʉsaláabii vii. Sa inkwya yaachwe, viintʉ vyoosi vya weerʉ sɨ kɨɨntʉ tʉkʉ kʉrɨ nɨɨnɨ, na mwiikalo waanɨ wa kalɨ waningʼiniwa mʉsaláabii fʉʉrʉ ʉkakwya hamwɨ ne.\x + \xo 6:14 \xo*\xt Laanga Vagalatía 2:20; 5:24.\xt*\x* 
\v 15 Kʉtwaalwa na kɨbawii na kʉdɨɨra twaalwa na kɨbawii sɨ kɨɨntʉ tʉkʉ. Kɨɨntʉ cha kɨkomi nɨ kʉʉmbwa ufya nɨ Mʉlʉʉngʉ.\x + \xo 6:15 \xo*\xt Laanga 2 Vakoríinto 5:17.\xt*\x* 
\v 16 Kwa vara ˆvarɨ tuuba kɨmáárɨ ɨkɨ, mwiikalo mʉʉja na riiso ra wʉʉja ra Mʉlʉʉngʉ vive na avo vaantʉ voosi va Mʉlʉʉngʉ. 
\v 17 Kukiimikirirya, mʉʉntʉ yoyoosi karɨ aanturikirye tʉkʉ, sa nɨɨnɨ natɨɨte nkoru muvirii waanɨ so mʉtʉmamɨra Yéesu.
\p
\v 18 Vanaviitʉ, nduwo ya Mweenevyoosi wiitʉ, Yéesu Kirisitʉ, ɨve na nyuunyu. Kɨkomi.