\id 1PE - Rangi Translation Project
\ide UTF-8
\h 1 Peéteri
\rem Consultant: John Macaulay
\toc2 1 Peéteri
\toc1 Barʉ́wa ya ncholo ya Peéteri
\mt2 Barʉ́wa ya ncholo ya
\mt1 Peéteri
\imt Mʉlongooryo
\ip Barʉ́wa ya ncholo ya Peéteri, yaandɨkwa nɨ mutumwi Peéteri. Peéteri aandɨka barʉ́wa ɨhɨ kati ya myaaka ya 62-67 keende Kirisitʉ ˆavyaalwa. Aandɨka kwa vaantʉ ˆvamuruma Yéesu voosi ˆveene vajáa viipasa weerwii yoosi. Peéteri avaanɨrɨra vaantʉ ˆvasaawʉlwa nɨ Mʉlʉʉngʉ, vayeni kʉrɨ ɨhɨ weerʉ (\xt 1:1\xt*). Vamanyi va masáare vaséaa, Peéteri aandɨka barʉ́wa ɨhɨ mpɨɨndɨ ˆajáa múujii wa Róoma, múuji yeeye ˆʉʉyanɨrɨra Babéeli (\xt 5:13).\xt*
\ip Peéteri aandɨka barʉ́wa ɨhɨ kʉvaheera mʉtɨma vaantʉ ˆvamuruma Yéesu vɨɨme neeja uturikirii ˆvaturyáa so muruma Yéesu (\xt 1:3-6; 5:10-11\xt*). Baa mwiikalo wa Yéesu aha weerwii nɨ wa uturikiri ʉjáa. Sa jeyyo, vaantʉ ˆvamuruma, karɨ vahwaalale tʉkʉ, nɨ mpaka vatʉrɨkɨre vii. Avasea ko tweera uturikiri, Mʉlʉʉngʉ avabwéeyyaa vave na kuruma ˆkweene kʉrɨ na iyoombe ikʉʉlʉ kʉlookya saháabu (\xt 1:7\xt*). Jeyyo, Peéteri avaheera mʉtɨma vaantʉ ˆvamuruma Yéesu vatuube yimirirya sa kʉherererya kwa weerʉ kwaséngerɨɨre (\xt 4:7, 17\xt*).
\iot ˆVyeene Kɨtáabu ɨkɨ Chagavwa
\io1 Nkongojima ya ʉlamuriri wa Mʉlʉʉngʉ kwa Yéesu Kirisitʉ \ior 1:1-12\ior*
\io1 Mwiikalo ˆwabooha na Yéesu nɨ Iwye ra Nkaasʉ \ior 1:13–2:12\ior*
\io1 Ukiindya kwa veenenyuumba, vatʉ́mwa, vaantʉ vaki na vaantʉ valʉme \ior 2:13–3:7 \ior*
\io1 Wiimiriri ˆwiísimiresimire wa kʉrɨ uturikiri \ior 3:8–4:19\ior*
\io1 Ukiindya kwa vawosi na vatavana \ior 5:1-11\ior*
\io1 Lʉmbɨ jo kiimikirirya \ior 5:12-14\ior*
\c 1
\s1 Lʉmbɨ
\p
\v 1 Barʉ́wa ɨhɨ yafúmire kʉrɨ nɨɨnɨ \w Peéteri\w*, \w mutumwi|lemma="Vatumwi"\w* wa \w Yéesu\w* \w Kirisitʉ\w*. Nɨ kʉvaandɨkɨra niise nyuunyu ˆmwasaawʉlwa nɨ Mʉlʉʉngʉ Taáta, nyuunyu ˆmwamyaahɨka na ˆmwiíkalaa ja vayeni ʉko ɨsɨ ja Póonto, Galatía, Kapadokía, Ásia na Bisínia. 
\v 2 Mʉlʉʉngʉ Taáta avataanga na avasaawʉla nyuunyu keende aho kalɨ, na ko tweera mʉrɨmo wa \w Mʉtɨma Mʉʉja\w*, avabwéeyyiirye mʉve vaaja mbere yaachwe. Aya yatʉmamwa sa mʉve matu kwa Yéesu Kirisitʉ, na yeeye avanyɨnyɨrɨre na sakami yaachwe.\x + \xo 1:2 \xo*\xt Laanga Vaeburanía 9:18-21.\xt*\x* Noovaloombera nduwo na mwiikalo mʉʉja ˆʉrɨ foo.
\s1 Kuruma ˆKwaréetaa Nkaasʉ
\p
\v 3 Adʉʉmbwe Mʉlʉʉngʉ Taáta wa Yéesu Kirisitʉ Mweenevyoosi wiitʉ! Kwa kʉlaanga na riiso ra wʉʉja kwaachwe kʉkʉʉlʉ, atʉbweeyya tuvyaalwe ufya ko mʉfʉfʉla Yéesu kufuma kwa ˆvaakwya. Haaha tatɨɨte kwiilaangya ˆkʉrɨ nkaasʉ kwa sikʉ ˆjisiina ʉhero. 
\v 4 Jeyyo, tookiilaangya kʉhokera nkaasʉ fuma kwa Mʉlʉʉngʉ ɨra sɨ ˆɨrɨ koola, au kʉsaambʉka au kuhirirya, ɨra ˆyavɨɨkwa kurumwii sa nyuunyu. 
\v 5 Na Mʉlʉʉngʉ kwa ngururu jaachwe, yoovɨɨmɨrɨra kwa kuruma kwaanyu, mpaka mʉhokere ʉwo ʉlamuriri ˆwahʉmʉla ˆʉrɨ koonekiwa sikʉ jo kiimikirirya.
\p
\v 6 Haaha vyeendi sa ntálarya ijo, baa neembe ifaanaa muvisʉʉle mpɨɨndɨ nkufi ˆjookʉʉja, ko yerwa ˆkwiísimiresimire. 
\v 7 Kuyimirirya kwa kʉyerwa ʉko, koónekyaa kuruma kwaanyu nɨ kwa kɨmáárɨ. Kuruma kwaanyu kwayérwaa ja chʉʉ́ma cha saháabu viintʉ ˆkɨyérwaa na mooto. Kumuruma Mʉlʉʉngʉ kwabooha kʉlookya saháabu sa yooyo yasʉ́ʉsʉkaa. Sa jeyyo, Yéesu Kirisitʉ vaheera arɨ nyuunyu nkongojima na nyemi, nyuunyu ˆmooyimirirya mpɨɨndɨ ˆarɨ kʉʉja na ˆarɨ kiivariyʉla. 
\v 8 Nyuunyu mwamweenda, baa neembe sɨ mʉnamoona. Baa neembe sɨ mʉnamoona haaha, mwamuruma. Jeyyo mwatɨɨte cheerʉ cha nkongojima ˆchalookerera mʉnʉmʉʉnʉ, 
\v 9 sa viintʉ mwahokera ʉlamuriri wa nkaasʉ yaanyu, ɨyo noo kɨɨntʉ kɨkʉʉlʉ cha kuruma kwiitʉ.
\p
\v 10 \w Valáali na mʉtwe\w*, vajáa valaanga maatʉkʉ vii ʉwo ʉlamuriri sa vʉʉtaange, vakalaala na mʉtwe nduwo ya Mʉlʉʉngʉ ˆngʼeene ɨjáa sa nyuunyu. 
\v 11 Mʉtɨma wa \w Masía\w* ʉjáa na voovo na wavabweeyyáa valaale na mʉtwe, Masía tʉrɨkɨra arɨ, maa de ave na nkongojima. Avo valáali na mʉtwe vasaakɨra maatʉkʉ voosaaka vataange masáare aya nɨ naadi ˆyarɨ kʉva na nɨ mweeri ya ani yarɨ kʉva. 
\v 12 Mʉlʉʉngʉ ajáa avoonekya masáare ˆmeene valaaláa na mʉtwe sɨ sa voovo tʉkʉ, maa kaa, nɨ sa nyuunyu. Na haaha \w Masáare Maaja\w* aya, yavariyʉlwa kʉrɨ nyuunyu nɨ vara ˆvarɨ lʉʉsa kwa njɨra ya Mʉtɨma Mʉʉja fuma kurumwii kwa Mʉlʉʉngʉ. Masáare ayo, noo yara baa \w mirimʉ miija\w* ˆyeenda kʉyataanga.
\s1 Kʉva Vaaja
\p
\v 13 Sa jeyyo, mwiimye neeja mɨryʉʉngʉ yaanyu, noo kʉsea, mʉndookiiyɨmɨrɨra, na mʉvɨɨke kwiilaangya kwaanyu kʉrɨ nduwo ˆmʉrɨ hokera mpɨɨndɨ Yéesu Kirisitʉ ˆarɨ variyʉlwa. 
\v 14 Mwiikale ja vaana va Mʉlʉʉngʉ na mʉve matu. Jeyyo, karɨ murúmaa kutuuba ʉláku waanyu ʉra ˆmʉjáa nowo mpɨɨndɨ ja ʉkoókoyo tʉkʉ. 
\v 15 Maa kaa, mʉve vaaja kwa kɨra kɨɨntʉ ˆmʉtʉ́mamaa ja ˆvyeene yeeye Mʉlʉʉngʉ avaanɨrɨra, ˆarɨ mʉʉja. 
\v 16 Masáare ˆYarɨ Mpeho yalʉʉsa, “Mʉve vaaja sa nɨɨnɨ ndɨrɨ mʉʉja.”\x + \xo 1:16 \xo*\xt Laanga Valáawi 11:44-45; 19:2; 20:7.\xt*\x*
\p
\v 17 Mʉlʉʉngʉ mʉmwaánɨrɨraa, “Ee Taáta,” kati moomʉloomba, yeeye noo ˆarɨ lamʉrɨra kɨra mʉʉntʉ kwa mɨrɨmo yaachwe baa kusinanala tʉkʉ. Sa jeyyo mʉve na matu kʉrɨ yeeye mpɨɨndɨ iji ˆmookiikala aha weerwii ja vayeni. 
\v 18 Nɨ lʉʉsa niise jeyyo, sa mwiikaláa mwiikalo ˆwavɨɨha ˆmwapaala fuma kwa vala baaba waanyu. Haaha mwatáangire, Mʉlʉʉngʉ sɨ \w avanunuula|lemma="Ununuuli"\w* fuma mwiikalwii ʉwo kwa viintʉ ˆvihíririryaa baa ja mpía na saháabu tʉkʉ, 
\v 19 maa kaa, kwa sakami ˆɨrɨ na nkongojima ya Kirisitʉ. Yeeye aava nɨ ja muundi ya \w mpóryo\w* ˆɨrɨ mpeho ˆisiina lʉkwaalo. 
\v 20 Mʉlʉʉngʉ amʉsaawʉla Kirisitʉ mpɨɨndɨ da weerʉ sɨ ɨnaanda, maa kaa, haaha aváriywɨɨrwe mpɨɨndɨ iji jo kiimikirirya sa nyuunyu. 
\v 21 Kwa njɨra ya Kirisitʉ, mwamuruma Mʉlʉʉngʉ. Yeeye amʉfʉfʉla Kirisitʉ, maa akamʉheera nkongojima nkʉʉlʉ. Jeyyo, kuruma kwaanyu na kwiilaangya kwaanyu nɨ kwa Mʉlʉʉngʉ kʉrɨ.
\p
\v 22 Nyuunyu mwajirʉla nkaasʉ yaanyu kwa njɨra yo va matu kʉrɨ ukiindya wa kɨmáárɨ. Jeyyo, mwatɨɨte kwiiyenda kɨndʉʉ ˆkusiina ʉkweembi, haaha iyendi kɨkomi fuma mitimii yaanyu. 
\v 23 Mwavyaalwa ufya sɨ ja vaana va taáta ˆakwíjaa tʉkʉ, kɨrɨ vyoova jeyyo, mwavyaalwa nɨ Taáta sɨ ˆakwíjaa kwa sikʉ ˆjisiina ʉhero kwa njɨra ya isáare ra Mʉlʉʉngʉ ˆrɨrɨ nkaasʉ, ˆrɨrɨ kʉva rɨmwaarɨ kwa sikʉ ˆjisiina ʉhero. 
\v 24 Ja ˆvyeene Masáare ˆYarɨ Mpeho yalʉʉsa,
\q1 “Vaantʉ voosi nɨ ja masaambɨ varɨ,
\q2 na nkongojima yaavo nɨ ja malʉva ya isekii.
\q1 Masaambɨ na malʉva yanyáamalaa,
\q2
\v 25 maa kaa, isáare ra \nd Ijʉva\nd* nɨ ra kɨkomi kwa sikʉ ˆjisiina ʉhero.”\x + \xo 1:25 \xo*\xt Laanga Isáaya 40:6-8.\xt*\x*
\p Isáare ɨro noo isáare riija ra Yéesu Kirisitʉ ˆreene mwavariyʉrɨrwa.
\c 2
\p
\v 1 Haaha reki ʉvɨ waanyu woosi, ʉweere, ʉkweembi, kɨvɨna na kwiilongowererya. 
\v 2 Mʉve na mpɨɨma na masʉʉsʉ ya isáare raachwe ra kɨkomi, ja vaana vaduudi viintʉ ˆvarɨ na mpɨɨma na masʉʉsʉ ya vala íyo waavo. Koonɨ munywíire masʉʉsʉ ya mʉtɨma, tuuba mʉrɨ kʉla fʉʉrʉ mʉlamuririwe. 
\v 3 Haaha mwatáangire mbavariri ya \w Yéesu\w* Mweenevyoosi nɨ ˆyabooha.\x + \xo 2:3 \xo*\xt Laanga Sabúuri 34:8.\xt*\x*
\s1 Vara ˆVasaawʉlwa nɨ Mʉlʉʉngʉ
\p
\v 4 Yéesu Mweenevyoosi nɨ iwye ra nkaasʉ. Iwye ɨro ro jeengera ˆrakwáataa nyuumba, vaantʉ varisiita, maa kaa, Mʉlʉʉngʉ arɨsaawʉla na nɨ ra iyoombe ikʉʉlʉ kwaachwe. Mʉseesereri Yéesu, 
\v 5 na nyuunyu kʉva mʉrɨ mawye ya nkaasʉ ˆmeene Mʉlʉʉngʉ yoojeengera nyuumba ya mɨtɨma, kei mʉrɨ \w veeneɨsɨ\w* vaachwe vaaja. Mʉndootoola \w mpóryo\w* ja mʉtɨma jira ˆjimweéryaa Mʉlʉʉngʉ mʉtɨma kwa njɨra ya Yéesu \w Kirisitʉ\w*.\fig Mawye yo jeengera nyuumba|alt="stones for house building" src="hk00129c.tif" size="col" copy="The British & Foreign Bible Society, 1994." ref="2:5"\fig* 
\v 6 Sa Masáare ˆYarɨ Mpeho yalʉʉsa,
\q1 “Laangi vɨɨka niise iwye ʉko Sayúuni,
\q2 iwye ikʉʉlʉ ra kichurii, ˆnarɨsaawʉla na ra iyoombe ikʉʉlʉ.
\q1 Na yoyoosi ˆarɨ riilaangya,
\q2 sɨ arɨ kwiivairya mbiri tʉkʉ.”\x + \xo 2:6 \xo*\xt Laanga Isáaya 28:16.\xt*\x*
\b
\m
\v 7 Sa jeyyo, nyuunyu ˆmuriiláangyaa mwahʉmʉla koona iwye ɨro nɨ ra iyoombe ikʉʉlʉ, maa kaa, kwa vara sɨ ˆvariiláangyaa,
\q1 “Iwye ˆrasiitwa nɨ vajeengi,
\q2 ravɨ́ɨre iwye ra kichurii.”\x + \xo 2:7 \xo*\xt Laanga Sabúuri 118:22.\xt*\x*
\m
\v 8 Na kei,
\q1 “Iwye ˆrɨbwéeyyaa vaantʉ viikunguvale,
\q2 na mwaalaliwye ˆʉrɨ hɨtahɨta vaantʉ.”\x + \xo 2:8 \xo*\xt Laanga Isáaya 8:14.\xt*\x*
\p Vookiikunguvala sa sɨ varuma rɨra isáare tʉkʉ, ja vira ˆvyeene viimiriwa neeja keende aho kalɨ.
\b
\p
\v 9 Maa kaa, nyuunyu Mʉlʉʉngʉ avasaawʉla mʉve lʉkolo lwa vaantʉ vaachwe, veeneɨsɨ va kɨtemi, ɨsɨ njija, kei nɨ vaantʉ vaachwe Mʉlʉʉngʉ mweeneevyo. Mwaanɨrɨrwa sa mʉvariyʉle mɨrɨmo yaachwe miija. Yeeye avaanɨrɨra fuma kilwiiryii sa mwɨɨngɨre na kɨweerwii chaachwe ˆchabooha.\x + \xo 2:9 \xo*\xt Laanga Ufumo 19:6; Isáaya 43:20-21.\xt*\x* 
\v 10 Aho ncholo, nyuunyu sɨ mʉjáa vaantʉ va Mʉlʉʉngʉ tʉkʉ, maa kaa, haaha mʉrɨ vaachwe. Kei sɨ mʉjáa mʉnaturya riiso ra wʉʉja ra Mʉlʉʉngʉ tʉkʉ, maa kaa, haaha mwaturya riiso ra wʉʉja waachwe.\x + \xo 2:10 \xo*\xt Laanga Hósea 2:23.\xt*\x*
\p
\v 11 Vijeengi vyaanɨ naveenda. Noovaloomba nyuunyu ˆmʉrɨ vayeni na valooki va aha weerwii, nehi ʉláku wa mʉvɨrɨ ʉhʉ ˆwalwɨ́jaa nkoondo na nkaasʉ yaanyu. 
\v 12 Mʉndootʉmama mɨrɨmo miija mbere ya vaantʉ sɨ ˆvamʉmányire Mʉlʉʉngʉ, sa koonɨ voosea nyuunyu nɨ vaantʉ ˆmʉbwéeyyaa ʉvɨ, voone viintʉ vyaanyu ˆvyabooha na vamʉnyemye Mʉlʉʉngʉ sikʉ ˆarɨ kʉʉja.
\s1 Kʉnyemya Valongooli Voosi
\p
\v 13 Sa Mweenevyoosi, mʉve matu kwa wiimiriri ˆwavɨɨkwa nɨ vaantʉ, koonɨ mʉtemi noo mʉkʉ́ʉ́lʉ, 
\v 14 au koonɨ amʉvɨɨka gávana. Sa mʉtemi avatʉma vandoovalaɨra chiirʉ vara ˆvatʉ́mamaa ʉvɨ na vavadʉʉmbɨrɨre vara ˆvatʉ́mamaa viija. 
\v 15 Mʉlʉʉngʉ asáakaa mʉtʉmame maaja, sa mudungye mɨlomo ya kɨkoókoyo ya vaantʉ vahoho. 
\v 16 Ikali ja vaantʉ ˆvarɨ na uhúuru, maa kaa, karɨ mʉndootumia uhúuru waanyu ja kɨɨntʉ ˆchookʉnɨkɨrɨra ʉvɨ waanyu tʉkʉ, mwiikale ja vaantʉ ˆvamʉtʉ́mamɨraa Mʉlʉʉngʉ. 
\v 17 Mʉnyemyi kɨra mʉʉntʉ, veendi vaantʉ ˆvamuruma Yéesu Mweenevyoosi, moofi Mʉlʉʉngʉ na mʉnyemyi mʉtemi.
\p
\v 18 Nyuunyu vatʉmami, mʉve matu kwa veenekaaya vaanyu kwa nyemi joosi, sɨ vara veenekaaya ˆvahola vii tʉkʉ, baa vara ˆvahʉʉmba. 
\v 19 Ɨkɨ noo ˆkɨmweéryaa Mʉlʉʉngʉ mʉtɨma, mʉʉntʉ kuyimirirya uturikiri kʉnʉ yookoonerwa sa mʉtɨma ˆwiísimanʼyaa mavɨ na maaja wa Mʉlʉʉngʉ. 
\v 20 Nɨ kʉnáálo che kwatɨɨte kʉtʉmama ˆvyavɨɨha na muturikiriwe? Maa kaa, koonɨ mooyimirirya uturikiri sa mwatʉmama maaja, ɨkɨ nɨ kɨɨntʉ ˆkɨmweéryaa Mʉlʉʉngʉ mʉtɨma.
\s1 Kʉtʉrɨkɨra Hamwɨ na Kirisitʉ
\p
\v 21 Moosaakwa muyimirirye jeyyo, sa baa Kirisitʉ mweeneevyo aturikiriwa sa nyuunyu. Jeyyo, avarekera kɨɨntʉ cho vabweeyya nyuunyu mumutuubirirye. 
\v 22 Yeeye sɨ abweeyya ʉvɨ tʉkʉ, na ʉweere sɨ woonekana fuma mʉlomwii waachwe tʉkʉ.\x + \xo 2:22 \xo*\xt Laanga Isáaya 53:9.\xt*\x* 
\v 23 Yeeye \w ˆakatʉkɨrwe|lemma="Tʉkɨra"\w* sɨ ahɨndʉrɨra kituki tʉkʉ, ˆakaturikiriwe sɨ avuumba tʉkʉ, maa kaa, yeeye iivɨɨka kwa ʉra ˆalámʉlaa kwa ʉwoloki. 
\v 24 Yeeye mweeneevyo asʉmʉla ʉvɨ wiitʉ muvirii waachwe mweeri ya mʉtɨ, kwa njɨra ɨyo, taakwya kwa viintʉ vya ʉvɨ, tʉdahe kwiikala kwa ʉwoloki. Ko vawa kwaachwe, nyuunyu mwahoriwa. 
\v 25 Nyuunyu mʉjáa mwatuuba rɨmɨra ja muundi, maa kaa, haaha \w mwamʉválandʉkɨɨre|lemma="Valandʉka"\w* Muríisi na Mʉlaangiriryi wa nkaasʉ yaanyu.
\c 3
\s1 Ukiindya kwa Vaki na Valʉme
\p
\v 1 Kwa njɨra yɨɨyo, nyuunyu vaki mwiikiimye na ɨsɨ ya valʉme vaanyu, sa koonɨ vamwaarɨ vara sɨ ˆvamuruma \w Yéesu\w*, varutwe nɨ mwiikalo wa vaki vaavo baa isáare tʉkʉ, 
\v 2 ˆvarɨ laanga mwiikalo waanyu wa kɨkomi na wa nyemi. 
\v 3 Kwiibohererya kwaanyu kʉsɨve kwa weerwii vii, baa ja kusuka njwɨɨrɨ, kwiivɨkɨra viintʉ vya saháabu na kwiirwɨɨka ɨngo tʉkʉ. 
\v 4 Maa kaa, kwiibohererya kwaanyu kʉve kwa wʉʉntʉ waanyu, kʉbooha sɨ ˆkʉsáambʉkaa na kʉtʉʉla kwa mʉtɨma, kʉra ˆkʉválwaa kɨɨntʉ cha kɨkomi mbere ya Mʉlʉʉngʉ. 
\v 5 Jeyyo, noo ˆvyeene viibohereryáa vaantʉ vaki vaaja va kalɨ vara ˆvamwiilaangyáa Mʉlʉʉngʉ. Avo viibohereryáa ko vateera valʉme vaavo. 
\v 6 Baa ja Sáara jei, amʉnyemyáa mʉlʉme waachwe \w Aburaháamu\w* na amwaanɨrɨráa mweenenyuumba. Haaha nyuunyu mʉvɨ́ɨre vaana va Sáara, koonɨ mʉbwéeyyiirye viija bila yo koofa kɨɨntʉ chochoosi.
\p
\v 7 Viivyo nyuunyu valʉme, mwiikale na vaki vaanyu kwa nyemi, kʉnʉ mootaanga vaki vaanyu nɨ teketeke ˆvarɨ. Kei mʉndoovalaanga na nyemi, sa Mʉlʉʉngʉ avalaha voosi hokera mʉrɨ nduwo ya nkaasʉ ˆavaheera. Na aho, kʉloomba kwaanyu sɨ kʉrɨ hɨtwahɨtwa tʉkʉ.
\s1 Kʉtʉrɨkɨra ko Tʉmama Wʉʉja
\p
\v 8 Kukiimikirirya, raanyu rɨve rɨmwɨ, mʉndookiiyonera mbavariri, mwiiyende kɨndʉʉ, mʉve ˆmwahola na mʉndookikiimya na ɨsɨ kati yaanyu. 
\v 9 Kʉndoohɨndʉrɨra ʉvɨ kwa ʉvɨ tʉkʉ, au \w kituki|lemma="Tʉkɨra"\w* kwa kituki tʉkʉ, maa kaa, nyuunyu hinduriri ntálarya. Ɨkyo noo ˆcheene Mʉlʉʉngʉ avaanɨrɨra mʉndootʉmama sa mʉhokere ntálarya. 
\v 10 Sa Masáare ˆYarɨ Mpeho yalʉʉsa,
\q1 “Mʉʉntʉ yoyoosi ʉra ˆyoosaaka kwiikala vyabooha na ave na cheerʉ,
\q2 areke lʉʉsa vaantʉ, na ʉvaangʉ.
\q1
\v 11 Nɨ mpaka amanyɨke kʉreka ʉvɨ, atʉmame wʉʉja,
\q2 asaakɨre mwiikalo mʉʉja na atuube kiikala nowo.
\q1
\v 12 Sa miiso ya Mweenevyoosi,
\q2 yavaláangaa vara ˆvabwéeyyaa ʉwoloki,
\q1 na matu yaachwe,
\q2 yatéereraa kʉloomba kwaavo.
\q1 Maa kaa, vara ˆvabwéeyyaa ʉvɨ,
\q2 avahéeraa ikochi.”\x + \xo 3:12 \xo*\xt Laanga Sabúuri 34:12-16.\xt*\x*
\p
\v 13 Nɨ ani ˆarɨ vabweeyyirya ʉvɨ koonɨ kɨra mpɨɨndɨ moomanyɨka na mɨtɨma yaanyu kʉtʉmama wʉʉja? 
\v 14 Maa kaa, koonɨ mʉrɨ turikiriwa sa ʉwoloki ˆmʉrɨ nowo, nyuunyu mwatalariwa nɨ Mʉlʉʉngʉ. Jeyyo karɨ mʉvoófaa vaantʉ au kwɨɨngɨra kivundu mitimii yaanyu tʉkʉ. 
\v 15 Maa kaa, mʉbweeyyiryi nkongojima \w Kirisitʉ\w*, yeeye ave Mweenevyoosi mitimii yaanyu. Sikʉ joosi, mʉve mwɨɨ́mɨre neeja kuuyirya mʉʉntʉ ˆarɨ vuurya kwiilaangya kwaanyu kʉra kʉrɨ nyuunyu. Mʉndoobweeyya jeyyo kwa kʉhola na nyemi. 
\v 16 Naanyu mʉve na mɨtɨma myeerʉ sɨ ˆɨtwáalwaa na kɨloongii, sa yara masáare ˆvoovalongowererya nyuunyu na mwiikalo waanyu mʉʉja ko kʉndɨkaniwa na Kirisitʉ, vakwaatiwe soni so valongowererya.
\p
\v 17 Nɨ lʉʉsa niise jeyyo, sa nɨ pwee kʉtʉrɨkɨra so tʉmama wʉʉja, sa koonɨ kʉtʉrɨkɨra ʉko noo ˆcheene Mʉlʉʉngʉ asáakaa, kʉlookya kʉtʉrɨkɨra so tʉmama ʉvɨ. 
\v 18 Sa Kirisitʉ ne aturikiriwa kamudu vii sa ʉvɨ, mʉwoloki sa vara sɨ ˆvarɨ vawoloki, sa avareete nyuunyu kwa Mʉlʉʉngʉ. Mʉvɨrɨ waachwe ʉkʉʉlawa, maa kaa, akafʉfʉlwa, akava nkaasʉ kwa njɨra ya \w Mʉtɨma|lemma="Mʉtɨma Mʉʉja"\w*. 
\v 19 Kwa jeyyo, atamanya noo kɨɨvariyʉrɨra mɨtɨma ya vaantʉ haaha ˆɨrɨ mʉnyololwii. 
\v 20 Vaantʉ ava sɨ vajáa matu tʉkʉ aho kalɨ mpɨɨndɨ Mʉlʉʉngʉ ˆawoojeráa ko yimirirya sikʉ jira ja Nʉ́hʉ mpɨɨndɨ safíina ˆyatengeneshiwáa. Na aho safíinii vaantʉ vake vii, noo kʉsea vaantʉ vanaanɨ valamuririwa ko tweera maaji. 
\v 21 Na ayo maaji yoónekyaa \w ʉbatíiso|lemma="Batisa"\w* ˆmweene haaha woovalamurirya baa nyuunyu sikʉ iji, sɨ ko seyya kosu muvirii tʉkʉ, maa kaa, ja kʉlaha kwa mɨtɨma myeerʉ, sɨ ˆɨtʉtwáalaa na kɨloongii mbere ja Mʉlʉʉngʉ, kwa njɨra ya kʉfʉfʉka kwa Yéesu Kirisitʉ. 
\v 22 Yeeye atamanya na kurumwii na iikala mʉkono wa kʉlʉme wa Mʉlʉʉngʉ, na \w mirimʉ miija\w*, na wiimiriri na ngururu joosi javɨɨkwa ɨsɨ yaachwe.
\c 4
\s1 Mwiikalo ˆWamweéryaa Mʉtɨma Mʉlʉʉngʉ
\p
\v 1 Haaha, sa viintʉ \w Kirisitʉ\w* atʉrɨkɨra mʉvɨrɨ, baa nyuunyu moosaakwa murume kuturikiriwa, kʉnʉ mookwaatya mʉryʉʉngʉ waachwe ˆajáa nowo. Sa mʉʉntʉ ˆatʉrɨkɨra muvirii waachwe, iireka na ʉvɨ. 
\v 2 Kwaandɨra haaha, mwiikalo ˆwachɨ́hɨɨre aha weerwii, woosaakwa ʉlongoolwe nɨ vira ˆvyeene Mʉlʉʉngʉ asáakaa, na sɨ kwa ʉláku wa kɨwʉʉntʉ tʉkʉ. 
\v 3 Sa sikʉ ˆjilóokire, mʉjáa mwatɨɨte mpɨɨndɨ jo toosha jo bweeyya yara ˆmeene vaantʉ sɨ ˆvamʉmányire Mʉlʉʉngʉ veenda kʉtʉmama, vara ˆvayéendaa ja kúri, ˆvarɨ na ʉláku, ʉreevi, ˆvabwéeyyaa ngovi ja kɨláku, viintʉ ˆviréevyaa, vina mbɨ na kwiinamɨra vidabalaíyo kɨɨntʉ kɨvɨ mbere ya Mʉlʉʉngʉ. 
\v 4 Sa jeyyo, voohwaalariwa koona nyuunyu sɨ mootumbuuja hamwɨ novo kei tʉkʉ uvii, na sa jeyyo \w voovatʉkɨra|lemma="Tʉkɨra"\w*. 
\v 5 Maa kaa, voovo kwiilʉʉsɨra varɨ vooveene kwa \w Yéesu\w* Kirisitʉ, yeeye ˆahʉmʉla kwɨɨma neeja kʉvalamʉrɨra ˆvarɨ nkaasʉ na ˆvaakwya. 
\v 6 Na ɨkɨ noo ˆchabweeyya \w Masáare Maaja\w* yavariyʉlwa baa kwa vara haaha ˆvaakwya, sa valamʉrɨrwe kʉrɨ mɨvɨrɨ ja ˆvyeene vaantʉ valámʉrɨrwaa, maa kaa, vave na nkaasʉ ja ˆvyeene Mʉlʉʉngʉ arɨ kwa ngururu ja \w Mʉtɨma|lemma="Mʉtɨma Mʉʉja"\w* waachwe.
\s1 Kʉʉja kwa Yéesu Kwaséngerɨɨre
\p
\v 7 Kʉherererya kwa viintʉ vyoosi kwaséngerɨɨre. Sa jeyyo, mʉve na tooti na mʉndookiiyɨmɨrɨra mpɨɨma jaanyu sa mʉndookeesha chɨrɨrɨ chobu mooloomba. 
\v 8 Kʉlookya vyoosi, mʉndoomanyɨka kwiiyenda sa kwiiyenda, kwakʉ́nɨkɨrɨraa ʉvɨ ˆʉrɨ foo.\x + \xo 4:8 \xo*\xt Laanga Mpɨ́rɨ 10:12.\xt*\x* 
\v 9 Mʉndookiiteengya nyuunyu kwa nyuunyu, baa kwiingʼʉʉrɨra tʉkʉ. 
\v 10 Mʉlʉʉngʉ noo avahéeraa nyuunyu vaantʉ ˆvamuruma wʉʉya. Na kɨra mʉʉntʉ atumie ʉwo wʉʉya kʉvalaanga vɨɨngɨ ja viimiriri va nduwo ˆjiísimiresimire ja Mʉlʉʉngʉ. 
\v 11 Mʉʉntʉ yoyoosi ˆyoosaaka lʉʉsɨka nɨ alʉʉsɨke ja yoolʉʉsɨka masáare ya Mʉlʉʉngʉ meeneevyo. Yoyoosi ˆyootʉmama, nɨ atʉmame kwa ngururu ˆaheewa nɨ Mʉlʉʉngʉ, sa Mʉlʉʉngʉ abweeyyiriwe nkongojima kwa kɨra kɨɨntʉ kwa njɨra ya Yéesu Kirisitʉ. Nkongojima nɨ na yeeye jiri sikʉ kwa sikʉ ˆjisiina ʉhero. Kɨkomi.
\s1 Kʉtʉrɨkɨra so Muruma Kirisitʉ
\p
\v 12 Vijeengi vyaanɨ naveenda. Karɨ mʉhwáalariwaa nɨ ʉsʉʉngʉ wo yerwa ˆmoopata ja moopata kɨɨntʉ kɨyeni tʉkʉ. 
\v 13 Maa kaa, eryi mɨtɨma sa moova hamwɨ na Kirisitʉ uturikirii waachwe, sa mʉve kei na cheerʉ kɨkʉlʉkʉʉlʉ mpɨɨndɨ nkongojima yaachwe ˆɨrɨ variyʉlwa. 
\v 14 Koonɨ mʉrɨ tʉkɨrwa sa irina ra Kirisitʉ, mwatalariwa, sa Mʉtɨma wa Nkongojima noo kʉsea Mʉtɨma wa Mʉlʉʉngʉ, nɨ mweeri yaanyu wookiikala. 
\v 15 Karɨ kʉve na mʉʉntʉ ʉmwɨ kʉrɨ nyuunyu ˆmweene arɨ saakwa atʉrɨkɨre sa nɨ mʉʉlai, mwiívi, mʉʉntʉ ˆabwéeyyaa ʉvɨ au ˆalóngowereryaa vaantʉ tʉkʉ. 
\v 16 Maa kaa, koonɨ mʉʉntʉ atʉ́rɨkɨɨre sa amuruma Kirisitʉ karɨ oone soni tʉkʉ. Mʉdʉʉmbe Mʉlʉʉngʉ so kaanɨrɨrwa weewe nɨ mʉʉntʉ ˆumutúubaa Kirisitʉ.
\p
\v 17 Mpɨɨndɨ ja ʉlamu jafíkire na Mʉlʉʉngʉ kaanda arɨ lamʉrɨra nyuumba yaachwe, noo kʉsea, vaantʉ vaachwe. Haaha koonɨ arɨ kaanda na suusu, ha de vara ˆvasiita Masáare Maaja ya Mʉlʉʉngʉ ʉhero waavo sɨ ʉrɨ kʉva wo koofya maatʉkʉ vii tʉkʉ wʉʉ? 
\v 18 Ja ˆvyeene Masáare ˆYarɨ Mpeho yalʉʉsa,
\q1 “Koonɨ vyafafa vaantʉ vawoloki kʉlamuririwa,
\q2 nɨ joolɨ viri kʉva kwa vaantʉ sɨ ˆvatúubaa kɨra Mʉlʉʉngʉ ˆasáakaa na kwa vavɨ?”\x + \xo 4:18 \xo*\xt Laanga Mpɨ́rɨ 11:31.\xt*\x*
\p
\v 19 Sa jeyyo, vara ˆvootʉrɨkɨra ja ˆvyeene asáakaa Mʉlʉʉngʉ, viivɨɨke kwa Mʉʉ́mba waavo, yeeye nɨ wo kiilaangiwa, na vatuube tʉmama maaja.
\c 5
\s1 Ukiindya kwa Vawosi na Vatavana
\p
\v 1 Haaha nɨ lʉʉsɨka niise na nyuunyu vawosi va vaantʉ ˆvamuruma \w Yéesu\w*. Nɨɨnɨ nɨ moosi mwiiwaanyu na mʉʉntʉ ˆoona uturikiri wa Yéesu \w Kirisitʉ\w*. Kei nɨɨnɨ nɨ hamwɨ ndɨrɨ nkongojimii ˆɨrɨ kʉnʉkʉlwa. Nɨ kʉvakalaamya niise, 
\v 2 riishi neeja mpuka ˆngʼeene mwakwaatiwa nɨ Mʉlʉʉngʉ. Mʉve valaangiriri va ɨyo mpuka kwa mʉtɨma mweerʉ ja ˆvyeene Mʉlʉʉngʉ yoosaaka, na sɨ koodoomereriwa tʉkʉ. Tʉmami sɨ kwa mpɨɨma ya mpía tʉkʉ, maa kaa, kwa mʉtɨma waanyu woosi. 
\v 3 Karɨ mʉve vakarɨ kwa vaantʉ ˆmoovalongoola tʉkʉ, maa kaa, mʉve vo tuubiririwa kʉrɨ mpuka. 
\v 4 Mpɨɨndɨ Muríisi Mʉkʉʉlʉ ˆarɨ kʉʉja, hokera mʉrɨ itáaji ra nkongojima sɨ ˆrɨsáambʉkaa.
\p
\v 5 Viivyo nyuunyu ˆmoolongoolwa, mʉndoovanyemya vawosi. Nyuunyu voosi itʉmamiri ko kiikiimya na ɨsɨ, sa Masáare ˆYarɨ Mpeho yasea,
\q1 Mʉlʉʉngʉ avakɨ́tɨraa vara ˆviívaa kɨpeembe,
\q2 maa kaa, avahéeraa nduwo vara ˆviikíimyaa na ɨsɨ.\x + \xo 5:5 \xo*\xt Laanga Mpɨ́rɨ 3:34; Yaakúupu 4:6.\xt*\x*
\p
\v 6 Sa jeyyo, ikiimyi na ɨsɨ kwa Mʉlʉʉngʉ ˆarɨ na ngururu joosi, sa aviinʉle mpɨɨndɨ ˆɨɨsaawʉla. 
\v 7 Muvikiri uturikiri waanyu woosi sa yeeye avaláangaa nyuunyu.
\p
\v 8 Mʉve na tooti na mwɨɨme neeja. Mʉvɨ waanyu, Ikʉ́ʉ́lʉ ra \w Mirimʉ Mɨvɨ\w*, rɨmwaarɨ roorɨɨngɨrɨra ja siimba ˆyoosaakɨra mʉʉntʉ sa ɨmʉmerye.\fig Siimba nkarɨ|alt="fierce lion" src="hk00046c.tif" size="col" copy="The British & Foreign Bible Society, 1994." ref="5:8"\fig* 
\v 9 Ɨro risiiti na mwɨɨme neeja kʉrɨ kuruma kwaanyu, kʉnʉ mootaanga uturikiri wʉʉwo turya viise vandʉʉ vaanyu kʉrɨ weerʉ yoosi, tʉrɨkɨra viise jeyyo. 
\v 10 Maa kaa, Mʉlʉʉngʉ nɨ wa nduwo joosi, yeeye avaanɨrɨra na nkongojimii ya sikʉ ˆjisiina ʉhero ko kʉndɨkaniwa na Kirisitʉ. ˆMʉrɨ hʉmʉla kʉtʉrɨkɨra kwa mpɨɨndɨ, yeeye mweeneevyo vakiimanʼya arɨ, vaambirirya arɨ, vaheera arɨ ngururu na vavɨɨka arɨ mwaarirywii wa kɨkomi. 
\v 11 Kʉrɨ yeeye jive ngururu kwa sikʉ ˆjisiina ʉhero! Kɨkomi!
\s1 Lʉmbɨ jo Kiimikirirya
\p
\v 12 Navaándɨkɨɨre barʉ́wa ɨhɨ kwa nyambirirya ya Siliváano, mwaaniitʉ ˆnimwiiláangyaa. Noosaaka nɨvaheere mʉtɨma na nɨvawyɨɨre kɨkomi kɨra ˆcheene mookɨpata, nɨ nduwo ya Mʉlʉʉngʉ. Ikali neeja kʉrɨ nduwo ɨyo. 
\v 13 Vaantʉ ˆvamuruma Yéesu aha \w Babéeli\w* ˆveene vasaawʉlwa hamwɨ na nyuunyu, vavalúumbiirye. Kei, mulúumbiiwe nɨ Maáriki mwaana waanɨ. 
\v 14 Mʉndookiiluumbya ko kiisʉndɨra ja isháara ˆɨláɨraa mwiiyenda ko muruma Kirisitʉ.
\p Mwiikalo mʉʉja ʉve na nyuunyu ˆmʉrɨ kwa Kirisitʉ.