\id JAS \h SANTIAGO \toc1 A JE' JU'UNA', RAJI' TI' U YET WINIQUIROB JUDÍO A TANTANXER CɅJA'ANOB. RAJI' TU TS'IBTA SANTIAGO \toc2 SANTIAGO \toc3 Stg. \mt1 A JE' JU'UNA', RAJI' TI' U YET WINIQUIROB JUDÍO A TANTANXER CɅJA'ANOB. RAJI' TU TS'IBTA SANTIAGO \c 1 \p \v 1 A teno' Santiagojen. U c'urewen C'uj. U c'urewen Jaj Ts'ur Jesucristo xan. Tantanxer ich yoc'ocab quin rʌc t'ʌnic a raji'ob u yo'nen Israel, a doce yo'neno', rajen tan in ts'ibtic techex a je' ju'una' soc a xaquic a wirex. \s1 Ca' ic najtej a ba' cu tar ich C'uje' \p \v 2 Qui'quint a worex in bʌjobechex ca' bin a wu'yex u tumtic a worex. Cax wa ba' quir u tumtic a worex. \v 3 Mʌ' ja wirej, ra' u q'uinin ca' bin a wu'yex u tumtic a worex yirej wa taj ta wacsa ta worex. Chichquint a worex soc a qui' cʌniquex soc nemʌ' biquechexi'. \v 4 Rajen ca' a muc'tex a ba' cu tar u tumtiquex a worex soc ra' cu bin u chichquintiquex a worex soc abaywo' c'ucha'an a worex a muc'tex tu cotor ba'. A baxuco' wa ta cʌne'ex aro' taj ta wacsex ta worex. \p \v 5 Rajen wa mʌ' a werex bic tabar a mʌnex tu tsoyir an ten bic C'uj u c'at, je' u ts'ic techex C'uj quir a najtiquex bic tabar a mʌnex tu tsoyir wa ca c'atiquex ti' C'uj. Quire' a C'ujo' je' u ts'ic techex, cax wa mun a c'atex, quire' qui' yor u ts'ic techex. Mʌ' ju ya'arej mʌ' u ts'a techex a C'ujo'. \v 6 Wa ber ca c'atiquex ti' C'uj, toc acsex ta wor u t'ʌn ca' bin u ts'aje techex C'uj. Mʌ' a tucriquex ta worex chichin, mʌ' ju ts'a'bʌr techex. Wa ca tucriquex ta worex chichin, a baxuco' mʌ' tan a wacsiquex ta wor, rajen irechex u yamin petja' cu tar yic'ar cu wʌc'ʌs bin u yamin tu pach. \v 7 Wa baxuc tu cʌn u yamin petja'. Mʌ' u chen tucric wa je' u ts'a'bʌr ti' ten C'uj a ba' u c'ato' \v 8 quire' raji' ir u ya'amin petja' quire' mʌ' ju tucraj wa je' u yamta'r ten C'uje'. A baywo' mʌ' u yer bic tabar u man tu tsoyiri'. \p \v 9 Wa otsirchʌjechex in bʌjobechex qui'quint a worex ca' a wu'y u yamtiquechex C'uj, tsoy ca' a wu'yex jach caremechex ten C'uj. \v 10 Baxuc a neyʌn a taq'uinex in bʌjobechex qui'quint a worex quire' C'uj tu cha' u choquint a worex u jer. Mʌ' ja wirej, a mac neyʌn u taq'uin mʌ' u yuchtar te' ich yoc'ocab bayiriri' u taq'uin mʌ' u yuchtar. Irej u topche', quij, mʌ' u chich p'atʌr cu rʌc jutur. \v 11 Wa cu nacar ic yum cu jach chʌcʌchʌjʌr, cu tijir a su'uco', cu jutur u top', cax tsoy u top' ca'ch, cu ts'uts'ur cu c'astar. Baxuc a neyʌn u taq'uin xan, mʌ' u chich p'atʌr, cu quimin tu cu nejaric u taq'uin. \s1 A ba' cu tar u tumtic ij corex \p \v 12 Qui' ij corex wa quic muc'tiquex a ba' cu tar to'on. Ca' bin ts'ocac u tumtic ij corex wa mʌ' tic p'uspachtex C'uj, je' u ts'ic to'onex C'uj quir ij cuxtarex munt q'uin. Je' u ts'ic to'onex C'uj quire' quic yajquintiquex C'uj, quire' baxuc caj u toc ara to'onex C'uj. \v 13 A C'ujo', mʌna' mac tumtic yor a C'ujo' quire' u pʌyic u si'pir. Baxuc xan, a C'ujo', mʌ' u tumtej yor mac quir u pʌyic u si'pir. \v 14 Mʌ' ja wirej, raji' cu pʌyic ic si'pirex a ba' quic jach pachtiquex tij corex, a c'aso'. Bayiri' xan ra' cu pʌyic ic si'pirex a c'as quic tucriquexo'. \v 15 Wa quic cha'ic u pʌyic ic si'pirex aro' quire' c'as quic pachtiquex, quire' c'as quic tucriquex. Raji' cu bin u jach pʌyic ic berex soc jach yʌn ic si'pirex. Raji' cu bin sʌtico'onex. \p \v 16 Rajen mʌ' a wʌc'ʌs tus aric a bʌjiri'exe' in bʌjobechex, quij, quire' in jach yajechex quire' a C'ujo' mʌ' u tumtic yor mac quir u pʌyic a si'pir. Chen a C'ujo' cu pʌyiquechex tu tsoyir. \v 17 Tu cotor a ba' tsoyir cu tar to'onex quij c'ʌmiquex ti' C'uj. Quire' mʌ' c'as a cu tar ich C'ujo'. Mʌ' ja wirej, C'uj tu bet u sasirir ca'anan. Yʌn q'uine' cu ba'ar u sasirir ca'anan. Mʌ' baxuc a C'ujo', chen u jach tsoyir a C'uj mʌ' ju ba'arʌr. Mʌ' ju c'axic u tucur rajen a C'ujo' mʌ' u tumte yor mac quir u pʌyir u si'pir. \v 18 Rajen caj ic yʌn bat'an acsaj tij corex ti' u tajir u t'ʌn C'uj quire' a baywo' u c'at C'uj, rajen jach nojechex a techexo'. Rajen tu ch'aj u pararinto'onex C'uj. \s1 Bic tabar jach taj ca' ij c'ujintiquex C'uj \p \v 19 U'yex in bʌjobechex in jach yajechex wa mac cu tsicbʌtechex. Toc qui' u'yex soc mʌ' seb a nunquiquex a ba' ca tucriquex, soc mʌ' seb cu p'ujurex a worex. \v 20 Mʌ' ja wirej, wa tic ts'iquenta mac. Mʌ' tsoy ca' ic tus tucrej wa tij qui'quintex yor C'uj. \v 21 Rajen ca' ic p'ʌtex a ba' c'asir cu pʌyic ic si'pirex, ca' ic p'ʌtex ic tsicbʌtiquex a ti' yʌn jach manan c'aso'. Seb a qui' c'ʌmiquex u t'ʌn C'uj a tu ts'a techex C'uj quire' raji' c'ucha'an yor u taquico'onex u t'ʌn C'uj. \p \v 22 Quibex a ba' cu ya'aric techex C'uj. Mʌ' chen jari' a wu'yiquex a ba' cu ya'aric C'uj. Quire' ca' manaco'onex tu tsoyir xan. Wa mʌ' jic manex tu tsoyir, ic wʌc'ʌs bʌjiri'ex tan ic tusiquex. \v 23 Wa quic chen u'yiquex u t'ʌn C'uj chen mʌ' tan ij quibiquex, cu tubur to'onex iro'onex a mac a cu yiric u wich yejer nen. \v 24 Ca' bin ts'ocac ij quiriquex ij quichex yejer nen quic binex. Jeroj seb cu tubur to'on wa ec' ij quichex. \v 25 Mʌ' ja wirej, a ba' tu toc araj to'onex C'uj jach tsoy. Quire' ra' cu ruc'sic to'onex ic si'pirex. Quire' baje'rer tij cu'yex rajen tic acsex tij corex. Wa mʌ' ju tubur to'onex a ba' tij cu'yex ya'aric C'uj. Ca' ic quibiquex a C'ujo' bin u ca' u qui' yamto'onex. Jeroj qui' ij corex a ba' quic betiquex. \p \v 26 Wa quic tus tucriquex tij corex tij cacsex tij corex. Chen quic p'astiquex ic rac'obex. Ic wʌc'ʌs bʌjiri'ex quic tusariquex quire' mʌ' tan ic jach c'ujintiquex C'uj. \v 27 Wa taj caj ij quibex u t'ʌn C'uj ti' ic Tetex. Ca' ic yajquintex mac ca' ic yamtex. Bayiri' xquic ca' ic yamtex a quimen u mamo'. Bayiri' ca' ic yamtex a quimij u nʌ', a quimij u tet xan. Baxuc xan mʌ' ic cha'ic ij cacsiquex ic si'pirex. Quire' a baywo' tan ic qui'quintiquex yor C'uj. \c 2 \s1 Ca' a qui' acsex tu cotor mac \p \v 1 Quire' a to'onex a tij cacsex tij corex u t'ʌn ic Jaj Ts'urirex. Raji' jach manan tsoyir ic Jaj Ts'urirex rajen mʌ' tsoy ij coyen tetiquex ij cacsex mac. \v 2 Ca' ic qui' tucrex a ba' quic bin ic betex tu quic c'ayex. Jeroj cu tar turiri' a neyʌn u taq'uino'. Jeroj cu tar a ne'otsiro'. A neyʌn u taq'uino' jach tsoy u noc'. Bayiri' yʌn u c'arabar u c'ʌb oro. A otsiro', cu yocar rab u noc'. \v 3 Tsoy wa quij qui' acsiquex a neyʌn u taq'uino'. Rajen quij cariquex ti' tu junan: “Te' a cutar techa' tu jach tsoyir a cutan.” Baxuc quij cariquex ti'o'. Chen wa mʌ' ij qui' acsic a otsiro'. Rajen quij cariquex ti': “Ti' tar a ch'ictaro' wa mʌ' ju c'at u ch'ictar ca wa'ariquex ti' “Ti' tar a cutar ich ru'umo'.” Baxuc quij cariquex ti'o'.” \v 4 Wa baxuc tan ic betiquex. Tan ic tetiquex ij cacsex mac. Mʌ' ja wirej, tan ij coyen acsiquex mac. Rajen c'as ic tucurex, quire' iro'onex juez, quire' mʌ' ij coyen acsej a otsiro'. \p \v 5 U'yex ba' quin wac in jach yajechex in bʌjobechex. A C'ujo' tan u tetic a mac otsiro' te' a yʌn ich yoc'ocab. A tu yacsob tu yor ra' u netaq'uinob a ti'obo'. Mʌ' ja wirej, a C'ujo' caj u ya'araj ti' cu bin u qui' acsʌbir a ti'obo' tu cu bin u reyintic C'uj. Quire' C'uj tu ya'araj ti' cu bin ocar a mac a cu yajquinticob C'ujo'. \v 6 Chen atechexo', mʌ' ta coyen qui' acsex a otsiro'. Ta coyen qui' acsex a neyʌn u taq'uino'. Ra' cu c'ʌniquechex ta beyajex. Mʌ' wa robob cu ta'quicob a jo'rex ich juez? \v 7 Quire' a neyʌn u taq'uino' robob cu p'asticob Cristo, baxuc xan tu p'astiquechexob xan quire' caj a wacsajex ta worex u t'ʌn Cristo. \p \v 8 Mʌ' ja wirej, ti' ts'iba'an ich u t'ʌn C'uj: “Yajquintej a rac'ob an ten bic a bʌjiri' ca wʌc'ʌs yajquintique' a bʌjiri'.” Baxuc cu ya'aric C'uj. Rajen ca' a qui' quibiquex a je' t'ʌna', quire' jach manan tsoyir. Bayiri' je' a qui' yajquintic xan a otsirobo' quet bayiri' a yajquintic a yʌn u taq'uino'. \v 9 Wa quij coyen tetiquex mac ca' ij cacsex. Tic pʌyej ic si'pirex quire' mʌ' jij quibexi' a ba' cu ya'aric C'uj to'onexe'. \v 10 Cax wa chen c'ucha'an a worex a rʌc quibex a ba' cu ya'aric to'onex C'ujo'. Wa ta c'asquintex a turiri'o', ta toc rʌc c'asquintex tu cotor a ba' tu ya'araj C'uj to'onexo'. \v 11 Bayiri' caj ya'araj to'onex C'uj: “Mʌ' a yʌn manex.” Bayiri' caj ya'araj xan: “Mʌ' a yʌn quinsiquechex mac.” Rajen wa mʌ' jic manex rajen wa tic chen quinsaj mac, jero' tij c'asquintex a ba' tu ya'araj to'onex C'uj uch. Tic pʌy ic si'pirex. \v 12 Rajen ca' ij carex ba' tsoy tu quic tsicbarex. Rajen ca' ic manaco'onex tu tsoyir iro'onex mac a tabar ic binex ʌcʌtan C'uj quir yiric wa tsoy ic beyajex. Quire' C'uj tu ruc's ic si'pirex soc ic man tu tsoyirex. \v 13 Mʌ' ja wirej, wa to'onex mʌ' jic yajquintex mac baje'rere'. Bayiri' xan ca' bin c'uchuc tu q'uinin ic binex ʌcʌtan ich C'uj, bayiri' mʌ' u yajquinto'onex C'uj xan. Wa quic yajquintiquex ic rac'obex baje'rere'. Baxuc ca' bin xico'onex ʌcʌtan ich C'uj bin u ca' u yajquinto'onex xan. Bayiri' mʌ' ju joc'sico'onex xan C'uj. \s1 A mac tu yacsaj tu yor u t'ʌn C'uj ca' yese taj u beyaj \p \v 14 Mʌ' tsoy ic tusariquexi' in bʌjobechex tij cacsex tij corex, chen ti' toy quic manex tu c'asiri'. Wa baxuc tan ij cariquex mʌ' ju bin u taco'onex C'uj. \v 15 Aro' irej wa quij cariquex ij quet acsʌ'orirex wa mʌna' u noc' wa mʌna' yo'och quir u janʌnob. \v 16 Tsoy wa quij cariquex: “Joq'uen xen, ca' a cʌxt a noc', ca' a cʌxt a wo'och quir a janʌn xan. Mʌ' ja wac'tic a bʌj.” Wa baxuc quij cariquex ti'ob chen mʌ' jic ts'aj a ti' u noc' mʌ' jic ts'aja yo'och. Mʌ' tan ij cacsiquex tij corex ti' Cristo. \v 17 Wa baxuc tic betex chaca'an yiricob mac, wa tic jach acsex tij corex wa mʌ' tic jach acsex tij corex. \p \v 18 Wa ti' yʌn mac tan u tus aric: “A teno' jach manan tsoyiren caj in chen acsa tin wor u t'ʌn C'uj.” U jer cu tus aric: “A teno' jach manan tsoyiren quire' quin man tu tsoyir. Rajen mʌ' in wer ba' quin jach bin in quibej.” Wa baxuc cu ya'aric: A teno', quij Santiago, quin bin in c'atej ti'. Raji' a cu ya'aric: “Jach manan tsoyiren caj in chen acsa tin wor u t'ʌn C'uj.” Arej ten bic tabar ca bin a wese ten ta wacsaj ta wor wa mʌ' ja man tu tsoyir? Arej ten bic tabar ca bin man tu tsoyir wa mʌ' ta wacsaj ta wor? Mʌ' c'ucha'an a wor a man tu tsoyiri'. \v 19 Yʌn mac cu ya'aric: “A teno' quin wacsic tin wor quire' turiri' C'uj yʌni'”, jach tsoy wa baxuco'. Ca tusaric ti'ti' quir a wacsic ta wor. Mʌ' ja wirej, quij Santiago. Quet bayiri' u nup' a quisino'. Cu yacsicob tu yorob quire' turiri' C'uj yʌni'. Chen u nup'ob, a quisino' mʌ' qui' yorobi' quire' cu ch'ic sajaquirob ti' C'uj quire' turiri' C'uj yʌni'. \v 20 A techexo', jach chichex a jo'rex quire' mʌ' ti'bir a wacsiquex ta worex. Rajen ca' manaquechex tu tsoyir xan. Mʌ' ja wirej, tan a tusaric taj ta wacsex ta worex. Mʌ' taj ta wacsajex ta worex. \v 21 U'yex ba' cu camsico'onex ic nunquirex Abram. Mʌ' ja wirej, ic nunquirex caj u sijaj u parar ti' C'uj quir u quinsic. Ra' u parar Isaac. Caj u chaquint u parar tu cu quinsa'r yʌrʌc' quir u sijic ti' C'uj. A C'ujo' ts'oc yiric a ba' tu betaj Abram, ʌcʌtan tu wich C'uj jach tsoy Abram. \v 22 Ta wirex bic tabar ic nunquir Abram caj bin u chaquint u parar soc u quinsic quire' tu yacsaj tu yor, rajen tu betaj aro', a ba' ara'b ten C'uj uch. A baxuco' aro' chʌca'an ij quiriquex taj tu yacsaj tu yor Abram. \v 23 Baxuc chʌca'an ij quiriquex taj a ba' ts'ibta'b ti' Abram ten C'uj uch. Tu cu ya'aric: “Quire' tu quibaj u t'ʌn C'uj Abram rajen ʌcʌtan tu wich C'uj yiric jach tsoy Abram.” Baxuc tu ts'iba'an u jer jun xot' u t'ʌn C'uj ti' Abram. Cu ya'aric: “U yet man C'uj Abram.” \p \v 24 Ta wirex in bʌjobechex. Bic tabar a C'ujo' mʌ' chen jari' cu yiric wa tsoyo'on wa quic chen acsiquex tij corex chen ca' manaco'on tu tsoyir xan quire' a baywo' C'uj cu yiric tsoyo'onex. \v 25 Baxuc, a xquico' Rahab u c'aba' uch. Raji' cu naj man uch quir u jaric u taq'uin. Jach tsoy irir ten C'uj Rahab quire' caj u qui' acsa tu yatoch quir u wenʌn ca'tur xib a tuchi'ta'b ten Josué quir u masicob u t'ʌn uch. Caj ts'oc u wenʌnob caj tuchi'ta'b ten Rahab ich u jer bej soc mʌ' u chucur ten soldado. \v 26 Mʌ' ja wirej, a te' ich yoc'ocab chen cuxa'ano'onex quire' yʌn ij q'uiq'uerex bayiri' yʌn ic pixamex. Wa mʌna' to'onex aro' quimeno'onex. Bayiri' xan quir ij cuxtarex munt q'uin ca' ij cacsex tij corex. Bayiri' xan ca' manaco'onex tu tsoyir soc ic cuxtarex. Wa mʌ' baxuco', mʌ' ij cuxtarex munt q'uin. \c 3 \s1 Ij caq'uex \p \v 1 U'yex in bʌjobechex. Arex ti' a rac'obex soc mʌ' ya'ab cu yocarob u camsic ti' u t'ʌn C'uj. Mʌ' ja wirej, ca' bin c'uchuc tu q'uinin ca' bin xiquenob ʌcʌtan C'uj. Jach manan cu bin u q'ueyiquenob C'uj wa mʌ' taj tin camsajob ti'o'. \v 2 Tu cotoro'onex quic jen masiquex a ba' quij cariquex ich ic rac'obex. Barej wa ti' yʌn turiri' mac mʌ' u jen masic ti' u rac'ob, aro' jach manan tsoyir. Quire' c'ucha'an yor u ts'urintic u winquirir soc bayiri' mʌ' u man tu c'asir. \v 3 Ca' ij cʌnex u mascabir a c'apar tu chi' tsimin. Cax chichin u mascabir a cu c'apar tu chi' tsimin. Ra' quir u ts'urintic u winquirir tsimin. Baxuc to'onex ij caq'uex cax chichin ij caq'uex ca' ij cʌnantex soc c'ucha'an ij corex, ic ts'urintex ic winquirirex. \v 4 Baxuc xan ca' ij cʌnex a je' chem. Cax carem cu cuchur ten ic'. Yʌn u chan c'ʌb u chemin quir u tajquintic soc taj u bin. Cax tub u c'at bin u winquirir u chem ti' cu bini'. \v 5 Baxuc xan ij caq'uex cax chichin ij caq'uex jach manan ya'ab quij cariquex ti' mac, soc u tus tucric jach carem. \p A werex a c'ac'o', cax chichin mʌ' u xur u bin u yerar. Seb cu rʌc erar. Wa mʌ' seb u tupur, cu rʌc erar c'ax. \v 6 An ten bic ij caq'uex irej c'ac'. Cu tsicbʌtic tu cotor c'as. Ij caq'uex cu c'asquintic tu cotor ic winquirirex cax chichin ij caq'uex ich ic winquirirex quire' ij caq'uex irej wa cu rʌc t'ʌbic ij cuxtarex ca' erac. Ti' u tar a c'ac'o' ich quisin a cu tar ich ij caq'uex. \v 7 Mʌ' ja wirej, a bʌc'o' a cu man ich c'ax. Bayiri' can xan cu ts'urintico'onex. Bayiri' ch'ich' xan baxuc cʌy cu rʌc ts'urintico'onex. Tu cotoro'onex cu rʌc ts'urintico'onex. \v 8 Chen mʌna' mac c'ucha'an yor u ts'urintic ij caq'uex uch. Mʌna' mac c'ucha'an yor u su'sic u c'asir ij caq'uex. Mʌ' ja wirej, a cano' yʌc u coj, wa cu chi'ic mac cu quimin. Baxuc ij caq'uex xan irej yʌquir u coj can a cu quinsic mac. \v 9 Yejer ij caq'uex quic t'ʌniquex C'uj. Quij cariquex ti' Tetex C'uj: “Bayo' C'uj jach caremech.” Bayiri' yejer ij caq'uex quij q'ueyiquex mac cax chen raji' beto'onex a C'ujo', chen bajo'onex a C'ujo', quic q'ueyiquex mac. \v 10 Ra'iri' ti' ic chi'ex xan, cu joc'ar ic t'ʌnex quij cariquex: “Bayo' C'uj, jach caremech C'uj.” Sʌsame' cu joc'ar ic t'ʌnex quij q'ueyiquex mac. A baxuco' in bʌjobechex mʌ' tsoy ij cariquex baxuco'. \v 11 Ca' a tucrex wa cu joc'ar yic' ja' ca'tur. Wa ch'aja cu joc'ar wa juntur c'aj cu joc'ar yic' ja'. Mʌna' yic' ja' ch'aja cu joc'ar yejer c'aj. Bayiri' ti' ij caq'uex xano'. \v 12 Ca' tucrex xan in bʌjobechex. Je' wa ju wichʌncʌr on tu che'er ʌrʌxaj. Mʌ' biq'uin cu wichʌncʌr on ich u che'er ʌrʌxaj. Je' wa ju wichʌncʌr siquite' ich u che'er on. Mʌ' biq'uin cu wichʌncʌr ich u che'er on. Baxuc xan mʌ' u joc'ar yic' ja' ca'tur, mʌ' biq'uin cu joc'ar yic' ja' ca'tur. Mʌna' c'aj, mʌna' ch'aj, chen turiri' yic' ja'. \s1 A mac a jach er u camsic mac \p \v 13 A mac a ju jach qui' cʌmʌn quir u camsic u rac'ob, a ti' yʌn tu yʌnechex. Arej yese taj u man tu tsoyir quire' raji' cu bin u yese u jach ero' u camsa' quire' cu yirir ten u rac'ob mʌ' u tucrej wa jach carem. \v 14 Wa techex ca chen tus p'isex a bʌjex tu ca tus camsiquex mac soc yiricob jach c'ucha'an a worex a camsiquex a ti'obo'. Rajen mʌ' tsoy a tucriquexo' a wa'arex: “Ic jach erex ij camsex.” A techexo' tus a ca'ex quire' a techexo' mʌ' tan a quibex u t'ʌn C'uj, a jach tajo'. \v 15 Aro' mʌ' ju tar ich C'uj. Quire' ca chen betiquex an ten bic a mac a mʌ' yerob C'uj cu beticob. Ca chen quibiquex a ba' ca pachtiquex ta worex rajen c'as. Ca chen quibiquex a ba' u c'at a quisino'. \v 16 Quire' wa quic chen p'is ic bʌjex tu quic camsiquex mac soc yiricob jach c'ucha'an ij cor ij camsiquex ti'ob, quic chen p'us yorob mac, a baywo' mʌ' ij querex ba' tsoyir ca' ic betiquex. Quic chen manex tu c'asir. \v 17 Chen a mac u ne'er u camsic u rac'ob quire' ts'ab u t'ʌnin ten C'uj soc yer u camsic u rac'ob. Raji' jach tsoy yor quir u cuxtar. Rajen mʌ' u p'usej yor u rac'ob. Mʌ' ju choquintic yor u rac'ob. Cu quibir u t'ʌn ten u rac'ob. Cu betic a tsoyo'. Bayiri' cu yajquintic u rac'ob xan. Mʌ' coyen u yajquintic u rac'obi'. \v 18 A mac a ju ne'er u camsic u rac'ob quire' ts'a'b u t'ʌnin ten C'uj. Rajen a baywo', tan u man u sisquint u yor u rac'ob. Rajen a baywo' je' u cʌnicob u manob tu tsoyir u rac'ob. A baywo' u wʌc'ʌs u bʌjiri' cu bin u qui'quintic yor. \c 4 \s1 A ba' yʌn ich yoc'ocab a cu qui' yajquintic \p \v 1 An tub u tar quic tucric ic ts'ictarex? An tub u tar quic tucric ic nunquex u t'ʌn ic rac'obe'. Ti' cu tar ich c'as. Quire' quic pachtiquex tij corex c'as. Rajen tan ic manex ic ts'iquint ic rac'obex. \v 2 Mʌ' ja wirej, quic tus pachtex u jer a ba' mʌna' to'onex. Rajen quij quinsiquex mac. Rajen cu q'uextar ij corex quire' quij quiriquex mʌna' to'onex. Rajen tan ic nunquiquex u t'ʌn ic rac'obex. Rajen mʌ' ij quiriquex a ba'quirir ij c'atex quire' mʌ' jij c'atex ti' C'uj. \v 3 Cax wa quic chen tus c'atex ti' C'uj. Mʌ' u ts'aja to'onex C'uj, quire' ic nonoj bʌjiri'ex ij c'atex. \v 4 An ten bic a xquico' mʌ' quet yor yejer u mam wa cu man. Baxuc to'onex wa mʌ' quet ij corex yejer C'uj. Mʌ' ja wirej, tan ic p'actex C'uj wa quic pachtex c'as tij corex ir mac a mʌ' yer C'uj. Wa quij quibiquex a ba' quic pachtiquex tij corex an ten bic mac mʌ' yer C'uj. A C'ujo', cu p'actico'onex xan. \v 5 Rajen cu ya'aric to'onex tu ts'iba'an u t'ʌn C'uj uch. Tan ya'aric: “U Taj'or u Pixam C'uj, mʌ' u c'at ic ts'urintiquex u jer chen u bʌjiri' u c'at ic ts'urintiquex.” Baxuc cu ya'aric C'uj. \v 6 Mʌ' ja wirej, a C'ujo' u c'at ic ts'urintiquex soc chen raji' ic Jaj Ts'urirex. Rajen C'uj tsoy tu t'ʌn quir u yamtic to'onex soc raji' ic jach ts'urir. Rajen cu ya'aric C'uj: “A teno' C'ujen quin p'actic a mac a cu ya'aric tu yor: Jach caremen. Chen a teno', quij C'uj, quire' tsoy tin t'ʌn ca' in yamte ti' mac a cu ya'aric ten: Mʌ' caremeni', quij.” \v 7 Rajen ca' ic cha'ex ic ts'urintiquex a C'ujo', chen ca' ic p'isex ic bʌjex soc mʌ' ic ts'urintiquex a quisino', soc u p'ʌtico'onex. \v 8 Ca' ic juts'ex ic bʌj ich C'uj quire' tij cacsa tij corex. Bayiri' je' u juts'ic u bʌj a C'uj xano' tub yʌno'on quir u cʌnantico'onex. A techexo', a ca manex tu c'asir ca' a p'ʌtex soc a manex tu tsoyir. Arex ti' C'uj ca' u ruc's a si'pirex quire' soc quet a worex yejer C'uj. \v 9 Ca' a qui' ac'tex a bʌj, quire' ta pʌy a si'pirex, a techexo' a bʌjiri' tan a che'ejexe'. Arex ti' ca' yac'tex u bʌj quire' ta wacsex u si'pirex. A techo' quire' qui' a worex baje'rere'. Arex ti', ca' neyac'tex u bʌj quire' ta wacsex ta si'pirex. \v 10 Arex ti' C'uj: “Jach c'asen a teno' Jaj Ts'ur quire' mʌ' jin quib a t'ʌn uch.” Baxuc ca' a warex, ti', soc u jawsic a si'pirex soc u qui' acsico'onex ic Jaj Ts'urirex ca' bin xuruc t'ʌn. \p \v 11 Mʌ' a yʌn pʌq'uiquex u pach a wet acsʌ'orirex in bʌjobechex. Wa ca paq'uiquej u pach a wet acsʌ'orirex mʌ' tan a jach cʌnantiquex u t'ʌn C'uj. A tu ya'araj uch: “Ca' a yajquintiquex a wet cajarex, irej a wʌsʌc' bʌjiri'ex ca yajquintiquex.” Mʌ' ja wirej, tan a p'astiquex a je' t'ʌna'. Mʌ' ja wirej, tan a tus tetiquex u t'ʌn C'uj a tu yʌn tsoy a quibiquexe'. A ti' yʌn, a mʌ' tsoyo' ra' ca tus quibiquex. Wa baxuc caj a tetex mʌ' ta jach quibex u t'ʌn C'uj. Mʌ' ja wirej, tan a tus tucriquex irechex wa juesechex. \v 12 Chen turiri' yʌn. Raji' tu ts'aj u t'ʌn to'onex. Raji' turiri' Jach Juéz yʌn. Raji' C'uj. Raji' c'ucha'an yor u taquico'onex. Jariri', raji' c'ucha'an yor u joc'sico'onex ca' xico'onex ich c'ac'. Ca' bin c'uchuc tu q'uinin. Rajen a to'onexo' mʌ' tsoy ic tus tucriquex ic ta'quiquex u jo'r ij quet cajarex. \s1 Mʌ' ij querex ba' cu bin tar samʌn \p \v 13 U'yex a techexo', a mac a tu ya'araj: “Ca' xico'onex baje'rer, cax wa samʌn ic binex tu cajar a tic tsicbatex jo'oraj.” Ca' p'atʌco'onex turiri' yaxq'uin ca' ic cʌnjex ba', quir ic jariquex ic taq'uinex. Bayiri' ca' ic mʌnex ba'taquex soc ic jariquex ic taq'uinex xan. Baxuc caj a wa'arex a techexo'. \v 14 Wa ber ca wa'ariquex a techexo' aro', quire' mʌ' a werex wa ti' toy cuxa'anechex samʌn. Irechex u p'ur, sansame' bin. Baxuc to'onex xan mʌ' ya'ab u q'uinin ti' yʌno'onex jeroj, quij quimino'onex xan. \v 15 Rajen ca' ij carex, wa tsoy tu t'ʌn ic Jaj Ts'ur ca' cuxraco'onex je' ic betiquex baxuco'. Wa baxuc quij cariquex, jach tsoy. \v 16 Chen a techexo' mʌ' baxuc ca wa'ariquex. A bʌjiri'ex ca wa'ariquex: “C'ucha'an in wor in wʌc'ʌs bʌjiri' in ts'urintico'.” A mac a cu ya'aric baxuco', jeroj, tu pʌyaj u si'pirob. \v 17 Wa jij querex ba' quire' jach tsoy chen mʌ' jic beti' jeroj tij cacsex ic si'pirex. \c 5 \s1 Cu chich ara' ti' a neyʌn u taq'uine' \p \v 1 Arex ti' a mac neyʌn u taq'uine' ca' u yʌxchun yaq'uic tu bʌj ca' awat'nʌc xan. Quire' bin u ca'ob muc'yaj xan. \v 2 Arex ti'ob, jot u taq'uinob quire' a C'ujo' cu yiric irej wa rab. Bayiri' xan jot u noc' quire' a C'ujo' cu yiric irej wa ju jantmʌn ch'o'. \v 3 Arex ti'ob xan, jot u taq'uinob oro, baxuc u sʌc taq'uinob quire' a C'ujo' cu yiric jac'a'an yits' quire' mʌ' ju xupicob u taq'uinob quir u beyaj ti' C'uj. Mʌ' ju beyajob yejer C'uj xan. Robob a neyʌn u taq'uinob, mʌ' ju c'ʌ'otob wa cu yiric C'uj jot yejer taq'uinob. Mʌ' ja wirej, cu chen tucricob u t'ajʌr u taq'uinob tu yorob baje'rer. Cax baje'rer tan u chen t'ajʌr u muc'yajob. Ca' bin c'uchuc tu q'uinin a tu p'isa C'ujo' bin u ca'ob u jach muc'yaj. Ra' q'uinino' bin u ca'ob muc'yaj munt q'uin ich c'ac'. \v 4 Wa ju taq'uin a neyʌn u taq'uino' c'ucha'an yor u tsicbar ra' a neyʌn u taq'uin, raji' je' ya'aric: “A teno' u taq'uinen a mac a beyanʌjob uch ti' in Jach Ts'urir. Cax rʌc joc' u nar in ts'urir mʌ' tu qui' bo'ot yʌjjaq'uirob u nar in ts'urir.” Baxuc u ya'aric u taq'uin a neyʌn u taquinob wa c'ucha'an yor tsicbar. Chen ic Jaj Ts'urirex C'uj raji' cu ts'urintic tu cotor mac. Caj yubaj ya'ara' ti' ten yʌjjaq'uirob u nar: “Mʌ' ja qui' bo'otaj tenobi'.” Baxuc caj yuba C'uj ya'aric. \v 5 A techexo', a neyʌnex a taq'uinex, tan a manex a qui'qui' janʌnex. Tan a manex a qui' mʌnex a noc' bayiri' tan a manex a mʌniquex a ba'taquex xan te'ra' ich yoc'ocab. Mʌ' ja wirej, tan a chen manex a pachtex ba' ti' a winquirirex. A techexo', tan cʌniquex an ten bic a q'uec'ʌno' quire' su'su' cu janʌn a q'uec'ʌno'. Quire' a q'uec'ʌno' mʌ' ju tucr u quimin. Ca' bin ts'ocac u poroc, jeroj, cu bin quinsbir. Baxuc techex xan wa neyʌn a taq'uinex. Mʌ' ja wirej, ca chen manex a pachtiquex ba' ti' a winquirirex. Mʌ' rajra', ca bin cuxtarex quire' je' a quiminexe'. Jeroj ca binex ich c'ac'. \v 6 A techexo', a neyʌn a taq'uinex. Mʌ' ja wirej, a techexo' ca ta'quiquex u jo'r a mac a mʌna' u si'piro'. Jeroj ta quinsexo'. A ta quinsajexo' mʌ' ju tac u bʌj techexi'. \s1 T'ʌnex C'uj soc u chichquintiquex a wor \p \v 7 Rajen in bʌjobechex, ca' ic muc'tex ca' ic qui' paj u q'uinin ca' bin uruc ic Jaj Ts'urirex. Ca' ic cʌnex yʌjpʌq'uir nar an ten bic cu pajic u tar ya'arir u pʌc'ar nar. Yer ca' bin ts'oc u tar ya'arir, cu ch'ijir u pʌc'ar nar. Cu jobar yi'jir. Cu tijire' cu jaq'uic. \v 8 Baxuc to'onex ca' ij qui' paje ic Jaj Ts'urirex rajen ca' ic chichquintex ij corex quire' tabar yur ic Jaj Ts'urirex. \v 9 In bʌjobechex mʌ' tsoy ic pacran pʌquiquex ic pachex, quire' tan ic muc'yajex, soc ca' bin c'uchuc tu q'uinin, mʌ' ju ta'quic ic jo'rex C'uj. Mʌ' ja wirej, tabar u c'uchur a mac cu bin u ta'quic ic jo'rexe'. \v 10 In bʌjobechex ca' ij qui' cʌnex yʌjtseq'uirob u t'ʌn C'uj uch. Mʌ' wa c'aj techex caj u tsec'tob u t'ʌn C'uj uch. Robob tuchi'ta'b ten ic Jaj Ts'urirex. Mʌ' ja wirej, tu jach muc'tob caj chucob u pachob ten u rac'ob uch. Rajen tsoy ca' ij cʌnej yʌjtseq'uirob u t'ʌn C'uj uch soc baxuc to'onex xan. \v 11 Rajen baxuc quij cariquex a mac a tu muc'taj u yajirir uch, jach taj jach qui' yor. An ten bic Job uch, mʌ' wa c'aj techex uch, caj u muc't u yajirir Job uch, quire' chichquinta'b yor ten ic Jaj Ts'urirex uch. C'aj techex caj ts'oc u muc'tic u yajirir Job rajen pachir a C'ujo' caj qui' cʌnanta'b. Quire' a C'ujo' cu yajquintico'onex bayiri' cu qui' tucrico'onex xan. Rajen yajquinta'b u parar Job rajen yamta'b ten C'uj. \p \v 12 Rajen in bʌjobechex, mʌ' a yʌn tus t'ʌniquex C'uj tu ca muc'yajex, rajen ca' a qui' cʌniquex aro'. Jach manan ca' a cʌnex aro'. Rajen toc p'ʌtex a tus t'ʌniquex C'uj. Mʌ' tsoy a wa'ariquex: “C'uj cu yiric”, quire' a C'ujo' ti' yʌn ich ca'anani' quire' raji' tu betaj yoc'ocab. Taj ca' tsicbanʌquechex. Wa ca wa'ariquex je'erere' taj ca' a toc betex. Mʌ' a chen ariquex C'uj cu yiric. Wa ca wa'ariquex mʌ' mʌ' a betiquex aro', ca' a toc arex mʌ' a chen ariquex C'uj cu yiric soc mʌ' a wacsiquex a si'pirex soc mʌ' u ta'quiquex a jo'r C'uj. \p \v 13 Wa ti' yʌn mac tu yʌnechex wa tan u muc'yaj, arej ti' ca' u t'ʌnej C'uj soc mʌ' u yac'tic u bʌj. Wa qui'ex a worex c'aynʌquechex ti' C'uj. \v 14 Wa ti' yʌn turiri' tu yʌnechex wa yaj. Arej ti' ca' u pʌy u jach ts'urirob tu cu c'ayob, a nuxibo', soc u t'ʌnicob C'uj ti' a yaje'. Soc u jic'ta'r u ts'ac tsats tu jo'r. Quire' quet bayiri' tan u t'ʌnicob u Jaj Ts'urirob. \v 15 Je' u jawʌr u yajir u rac'obe' tu cu t'ʌnico' C'uj, quire' tu yacsaj tu yor ti' u t'ʌn C'uj. Je' u jawsa'r ten C'uj wa yʌn u si'pir a yaje' je' u jawsa'r u si'pir xane'. \v 16 Rajen ca' a toc arex a si'pirex ti' a rac'obex. T'ʌnex C'uj ti' a rac'obex soc C'uj cu yamtiquechex wa ber ca yajtarex. Mʌ' ja wirej, a mac jach taj yoro' jach neyʌn u muc' tu cu t'ʌnicob C'uj. Aro' raji' c'ucha'an yor ti' tu cotor ba'. \v 17 U'yex ba' cu camsico'on ic nunquirex Elías. Mʌ' ja wirej, a Elías iro'onex caj u t'ʌnaj C'uj Elías soc mʌ' ju tar ya'arir, rajen mʌ' tar ya'arir hasta man tres yaxq'uin u jer chumuc yaxq'uin mʌ' ju tar ya'arir. \v 18 Caj u wʌc'ʌs t'ʌnaj C'uj Elías ca' tac ya'arir caj wʌc'ʌs tar ya'arire', caj ch'ij u pʌc'ʌrob. \p \v 19 In bʌjobechex wa ti' yʌn mac tu yʌnechex a tu p'ʌtaj u t'ʌn C'uj quire' tus pa'ay u ber ten u tus ʌjcamsʌyʌjir u t'ʌn C'uj. Chen wʌc'ʌs binij mac quir u yamta'r a mac tus soc u jach c'axic tu yor, jeroj tu jach c'axaj tu yor. \v 20 Arex ti' a mac tu yamtaj a tus camsa'b ca' u c'axic tu yor soc u p'ʌtic u si'pir soc a tus camsa'be' soc mʌ' ju bin sa'tʌr, rajen toc rʌc jawsa'b u si'pir a mun yʌn ti'. Quire' yamta'b ten u yet acsʌ'orir.