\id HEB - Kosena NT [kze] -Papua New Guinea 1980 (DBL 2014) \h Ípíru \toc1 Ípíru \toc2 Ípíru \toc3 Íp \mt1 Ípíru \ip Ísu kwíyómpa'a irówana moóráwai áwí'a íma agaimakáiwai moórá-kwaai aíyayaan-umai sísamaivakemba avakaeté-iya'iyo. miráumai-ima maisuwéna maanáímbá agaimái Yútaa-kwaasi moórá-kwi'a Ípíru-kwaasi Ísun-aai isésa kwená aampa'ó kwéguntavai tuwíráái sésa sáwí'a umátínkówasa minámbá ivátuwesa ááéraam-bonor-amba ókwara'a kwáráavo séna maarán-áímbá agaimái mátímakaiye. \ip Ísu Áánútu ááninkoma Mósesimba usáyaaitaraiye. Ísu aiva'-mónó-káwáánákómá mono'-máyáí-kwáásí usáyaaitaraiye. póí tuvú'mái Áánútumba ámakaamba aiva'-mónór-ámbá isaná Ísu marapá'á kumbéna kentáásí sáwí-imayaa maisiyuwáníntavai puwéna kwenáúma Áánútumba ámakaimba póna kentáásí monor-ámbá kwikáimba pó'a Ísumba íma auwé'a asiramái máéro séna agaimái mátímakaiye. \c 1 \s1 Áánútu ááninko áwíkoma kwíyómpaken-kwayo'narawa túwíkomba usáyaaitarain-kwasai. \p \v 1 naaóvá'á moórá-mora-tawai Áánútu kwenáái simátímakowaiyavena súwasa miwí Áánútu siráin-aimba mirám-biran-aimba kentáá síkwá'náyomba simátíma'mae tiráimba isaná \v 2 ívé'a naaén-kanaavimba Áánútu ááninko Áánútun-aai simásímakaintaawe. naaóvá'á kwíyómba maramá íma kwáyonka'a Áánútu súwana ááninko kwíyómba maramá tarórumakena naaémba amápa-tantaaka'a kárákwiyiniye. \v 3 Áánútuna ságayanko ááninkompinkemba sáma kaisaná Áánútumo máyáintemba miráumai ména miráumaimo máyáiwai kentáá kwéagaraasinkaisana kwená asirayán-áínkóntávéna kwíyómba maramá kwaíkwai'a kwéiye. kwemá pukáintavena kentáásí sáwí-imayaa maisiyuwéna pukáimpinkemba usásinena kwíyómpa'a iyéna Áánútu asirayámbó usáyaaitaraiwai ayáánúrapa'a asirayán-áyámpá'á mara'á ména \v 4 póna kwenáwí'a Áánútu ááninko áwíko póna Áánútuna kwíyómpaken-kwayo'narawa túwíkomba usáyaaitaraiye. \p \v 5 Áánútu kwená kwíyómpaken-kwayo'narawatavena íma siráivo ááninkontavena séna \q1 emá kesáánimba óna'a \q1 kesí mayáírá'á ánkaraumne \m Áánútu séna moórá-ainkwara'a séna \q1 kemá avowámá úmae íyónana kwemá \q1 kesááninko mirá úmae iyíníye \m séna kwíyómpaken-kwayo'narawatavena íma siráivo ááninkontavena séna \v 6 Áánútu kwenááninko usáyaaitaraiwaimba ai'marówana kunkáinka'a séna \q1 Áánútuna kwíyómpaken-kwayo'narawa'a \q1 kwená imáyáa mósá maránááowe \m kwenááninkontavena siráimbanivo \v 7 kwená kwíyómpaken-kwayo'narawatavena súwana Áánútun-aai aúváí-kwandaaivimba agaimaréna séna \q1 kemá súnasa kesí kwíyómpaken-kwayo'narawa'a úndáraamba to'maésa kwénaaowe. kemá súnasa kesí kwayó'nárawa'a tawáombo intenkáám-báyáí kwémayaawe \m siráivo \v 8 Áánútu kwenááninkontavena séna \q1 Áánútuwo kwaásira'o kárákwimaemo íyínda íma ánásaniye. kárákwiyonda arupí umái kwégarakwiyone. \v 9 kawe-tántáátáváí aamoí é sáwí-yantaatavai áyámba kwéone. mindáyavena Áánútu ená Ísóigo embá usásinankaraisa amáparawai usáyaaitaraanana enarumbá kawe'á umánkaraiye \m séna \v 10 ááninkontavena moórá-aimba séna \q1 Ísóigoo ááinka'a maramá taróre enayáándei kwíyómba taróruraanda \v 11 mintántáá'á ánásaina emá maí'mai'a íníyone. unáánkwátóimo atúmó kénamo ánásaintemba kwíyómba maramá miráumai ánásaniye. \v 12 kwátóimo tavúmáráantemba kwíyómba maramá mirá íníyone. unáánkwátóimo aúnámo ontembá kwíyómba maramá mirá éma ívé'o máyáanten-umai maí'mai'a éma íma puwíníyone \m siráiye. \v 13 Áánútu maanáímbá íma kwíyómpaken-kwayo'narawatavena siráivo ááninkontavena séna \q1 kesiyáánúrapa'a asirayán-áyámpá'á mara'á uména'a ená namuro-kwáásí tínkamona emá usáyaaitaniyone \m siráiye. \p \v 14 mináímbá siráivo Áánútuna kwíyómpaken-kwayo'narawa'a nórandarawara'o. miwí íma túma kwáyáiwai timané su'mai kwáyáiwai ésa Áánútumo sintembá mirá kwéowana Áánútu simátimena séna kawer-ámpá'á métinkaunda-kwaasi kuntúwa'naa oro séna kwéti'maraiye. mindáyavena Áánútu ááninko áwíko kwíyómpaken-kwayo'narawa túwíkomba usáyaaitaraiye. \c 2 \s1 Ísuma sáwí'o umáímo máyaundavinkemba kawer-ámpá'á mésínkáíwaina kwaasái. \p \v 1 Áánútu ááninko kwíyómpaken-kwayo'narawa'a usáyaaitaraintaveta árair-aimbo ísaraunda-aimba asiramái tátoreta mináímbá ivátuwaunavaiyaanivo imáyáaya úmae iyónaumne. \v 2 Áánútuna ámáámba kwíyómpaken-kwayo'narawa'a siráan-amaamba árair-aimba póna káráraawaiye ímo ísaraawaiye sáwí-meyamba arupí umái tímakaiye. \v 3 ánivo Áánútu séna sáwí-imayaavinkemba kawer-ámpá'á métinkanae séna anóm-bayaiyavena ááninko kentáásí Ísóigomba ai'marówana marapá'á kunkáiye. minánón-áímbó ísámaimo ivátuwetaamo éta árai'a sáwí-meyamba kentáásópa'a tínímba íma aseránaundayaawe. aiva'á Ísóigo minánón-áímbá simátimuwasa ísaraan-kwaasi simásímúwana \v 4 mináímbá árair-aimban-iye sénaundayavenaya póna Áánútu asirayámbá timúwasa ó'on-o'om-bayai ímo awánaraunda-mayai sáá'a kwégom-bayai máyówana Áánútu kwená imáyáavinkemba kwenamankó túwa'naa úwasa mirám-báyáí mairáawe. \p \v 5 ménaaon-kwaasiyave'a kwésune. íma kwíyómpaken-kwayo'narawa'an-ivo kwenááninkomba usásinankaraimba póna kwemá kwaásira'a kwégarakwiyiye. \v 6 mináíntávéná moóráwai Áánútun-aai aúváí-kwandaaivimba agaimaréna séna \q1 Áánútuwo kwaási úwoisan-tantaa'a owá nóra se miwíyáváí imáyáa éwa kwaási sáwíyan-tantaa'an-ovo nóra se miwírá'á kwégarakwiyono. \v 7 kwíyómpaken-kwayo'narawa tínaaempa'a kwaási mótinkaanasa sáwíyanka'a mivá'á máyáambanivo ívé'a anómba umátinkaanana túwíko anómba isá \v 8 usásintínkaraanasa amápa-tantaaka'a kwégarakwiyowe \m agaimaréna séna Áánútuwo usásintínkaraanasa amápa-tantaaka'a kwégarakwiyowe siráimba íma moórá-yantaa'a aváántuwesa amápa-tantaaka'a kanaán-umai kwégarakwiyonta ívéta íya kwétuwanaumne. \v 9 ánivo Ísuna ááinta awánaraumne. Áánútu sáwíyanka'a kwíyómpaken-kwayo'narawa tínaaempa'a Ísumba móankarena ai'marówana marapá'á kumbéna amáparawaiyavena imáyáa úwasa áí'a úni'a umánkówana puwúwana mindáyavena Áánútu anón-kwi'a tamánkena áwí'a anómba umánkaraiye. Áánútu úwoi túwa'naa ónáe séna Ísumba ai'marówana marapá'á kumbéna amáparawaiyavena imáyáa éna pukáiye. \p \v 10 Ísumba áí'a úni'a umánkóntave'a imáyáa é'a sé'a Áánútu amápa-tantaakona ááimba póna amápa-tantaa'a tarórena séna ságayan-ayampa'a sáwívarawai maígwáe séna sáwí-imayaavinkemba iyátinkena ságayan-ayampa'a métinkaniwaiyavena Áánútu kanaán-iye súwasa Ísumba áí'a úni'a umánkómba mindáyavena kasenkuí'a uráiye. Áánútu mirámó uráimba kawe'á uráiye kwésune. \p \v 11 Ísu kwaásiya Áánútundei-i'a kwéumasinkaiwaiyaawe Áánútundei-i'a kwéumasinkaiwaiye Áánútu mimbórá tivowámá intávéna Ísu séna kesúnava'maa'an-owe siráin-aimba íma sáwí-imayaa éna kawer-ímáyáá kwéiye. \v 12 mindáyavena moóráwai Áánútun-aai aúváí-kwandaaivimba agaimaréna séna \q1 Áánútuwo enáái kesúnava'maa'a simátime'a torupamái ménka'a monor-ímó sendavímbá enáwí'a mósá maránaumne \m séna \v 13 moóráva'a agaimaréna séna \q1 kegwárá'á Áánútumpa'a agevamái máyaumne \m séna moóráva'a agaimaréna séna \q1 Áánútumo símakain-iyampoi kesé máyáawe \m agaimaréna siráiye. \p \v 14 Áánútumo símakain-iyampoiyavenamo siráimba marará-kwáásímó onten-áúwawaagwara'a Ísu ména séna Sáátáánigo kwaásimo puwónááon-asirayambo tokáimba ánásasuwanaumne. \v 15 aasiyaasí puwónaumne-imayaamo kwéesamo táátavesamo kwéowanamo tátokain-imayaa iyátinkanaumne séna puwéna usásinena Sáátáánigomba usáyaaitaraiye. \v 16 árai'a íma kwíyómpaken-kwayo'narawatavainivo Ááváramumo Áánútun-aaiyavenamo áraire siráintemba kesáámó mirámó kwéundawaiyavena súwa'naa índayavenaya miráumai pukáiye. \v 17 kentáásí aiva'-mónó-káwáánákó éna kentááyávéna imáyáa éna Áánútumpa'a aaí simái kawe'á éna aruntá umásinkenaya kentáásí sáwí-imayaa maisiyuwénaya mirá íníntavena marapá'á kuména kwaási áúwawaagwara'a ména kwenáúnava'maate kesáámó úndantenta miráumai ména súwa'naa ínín-amba mimbórá-ámbá kwáyáintavena mirá uráiye. \v 18 ááémo marapá'ó máyonka'a sáwí-aimbo sínda ísare'a áí'a índai'a umánkanae sésa áísaa úmaesa kwéiyesa áí'a úni'a umánkaraamba íma sáwí-ampa'a kuráimba pósa kentááyávésa sáwí-aimbo síyamba isánáe sésamo ombá kanaán-umai kwésuwa'naa-intaaniye. \c 3 \s1 Ísu áwíkoma Mósesi áwíkomba usáyaaitarain-kwasai. \p \v 1 kesí kwaásiyono. súnda-aintave'a Ísumpa'a imáyáa úmae íyóro. Áánútu keinárawa'a kwendéí-í'a umátínkarain-kwaasiyavena séna kwíyómpa'a kesé ménaaowe súmba ísaraavo Ísuntave'a imáyáa úmae íyóro. Áánútu kwembá ai'marówana marapá'á kumbéna árair-aintavetaamo árairemo súnda-ainkata kárákwiraiwai éna aiva'-mónó-káwáánákó isa'á kwentávé'a imáyáa úmae'a íyóro. aiva'-mónó-káwáánákóná mayáí \v 2 mimbáyáí mayáíndayavena Áánútu Ísumba usásinankowana íma ivátuwena mimbáyáí kawe'á umái kwémayaiye. naaóvá'ó Mósesimo Áánútuna kwaásivimbo mayáímó ímo tuwénamo kawe'ó umáímo mairáintemba Ísu mirá uráiye. \v 3 naambá kawe'-námbán-iye siráavo mindámbó uráin-kwaasigo áwí'o mósá kwémaraantemba Mósesi kawe'-máyáí-kwáásímán-ivo Ísu áwí'a mósá maráúndaya kwéusayaaitaiye. \v 4 amápa'-nambo kwaásimo kwéomba mindágwara kwaásigwara amápa-tantaakwara'a Áánútu úmakaiye. \v 5 Mósesi Áánútuna mayáí-kwáásígó éna Áánútuna kwaásivimba mimbáyáí íma tuwéna kawe'á umái kwémaena Áánútumo sínda-yantaa'o paárinimba simátímakaiye. \v 6 Mósesi mirá uráimbanivo Ísu Káráísiti íma mayáí-kwáásígómán-ivo Áánútu ááninko úramba póna Áánútuna kwaásira'a kárákwiyimba íma ivátuwaimba kawe'á umái kwémayaiye. Áánútun-aaiyavetaamo áraire sétaamo aamoimó étaamo asiramáímo amu'marétaamo métaamo éta Áánútuna kwaási-ita ónaumne. \s1 Áánútuna kwaási kwenópa'a koagándaan-kwasai. \p \v 7 mindáyavena naaóvá'á Áánútun-amanko kentáá síkwá'náyontavena siráin-aimba imáyáa oró. maará séna \q1 ívé'a Áánútumo kwésimatimin-aimba ísáaro. \v 8 naaóvá'ó Áánútun-aaimo arááísúmbo tiruntémo makáantemba kemá mirá ováínivo kwenáái ísáaro. kavóná-marava'a mésa kentíkwá'náma mirá kwéesa Áánútumba kwembásínkáánkáí ésa sáwí-mayai maésa kwenáái arááíraawe. \v 9 ayáátááka'a 40 ima kentíkwá'náma túwa'naa uráunda-mayai awánaraambanivo kesáái araaisésa kembásínkáánkáí ésa sáwí'a umásínkáantave'a \v 10 áwáá'a tiyé'a sé'a miwítí imáyáa sáwí'a úmae iyésa agaráátinkaunda-amba íma kwáráawe sé'a \v 11 áwáá'o tiyúnda asiramái sé'a kesópa'a íma tésa kesé taagándanaaowe siráumne Áánútun-amanko siráiye. \m \v 12 kesí kwaásiyono. Áánútun-amanko mináímbá siráintavai kárákwimai kawe'á oró. keinárawapinkemba évakarawai sáwí-imayaa kwéesa Áánútun-aaiyavesa íma áraire sésa Áánútu asirayánkwáráwáímbá tínaaemba umámévainivo kárákwimai kawe'á oró. \v 13 keinárawapinkemba évakarawai sáwí-imayaa íyana minímáyááó kampa'á simátiyuwainasa Áánútuntavesa íma imáyáa ésa tirunté máráavainivo moórá-morawai kentí imáyáa asiramátínkáaro. kentí kanaamó kwáyáinka'a mirán-oro. \v 14 aiva'á Áánútumpata imáyáaya ówándara'a kentáásí imáyáao asirayámbá póta miráumaimo maí'mai'o étaamo éta Ísu Káráísitiye tarúmai méta marapá'á máyaunda-kanaaya ánásaindara'a asiramái ménaundayaaniye. \p \v 15 Áánútun-aai aúváí-kwandaaivimba agaimaréna séna \q1 ívé'a Áánútumo kwésimatimin-aimba ísáaro. naaóvá'ó Áánútun-aaimo arááísúmbo tiruntémó makáantemba kemá mirá ováínivo kwenáái ísáaro. \m agaimaréna siráiye. \v 16 súnda-kwaasi nááwiya Áánútun-aai kwéisesawa arááíraana'iyo. kentáá síkwá'náma Ísípi-maravakemba Mósesi ayútiyuwena tí'maena tiráiwai miwí Áánútun-aai kwéisesa arááíraawe. \v 17 nááwiya ayáátááka'a 40 ira'a Áánútu áwáá'a tíkaiyo. kavóná-marava'o mésamo sáwí'o kwéesamo pukáawai miwíyávéna áwáá'a tíkaiye. \v 18 nááwiyavenawa asiramái séna kesópa'a íma tésa kesé taagándanaaowe siráiyo. kwenááimo ímo ísámaimo kawe'ó uráawaiyavena siráiye. \v 19 kwenááiyavesa íma áraire sésa kwenká'á íma agevamái máyomba pósa íma kanaán-umai kwenópa'a kwésa kwesé koagándaraan-ainta ísaraumne. \c 4 \p \v 1 kentááyávéna Áánútu séna kesópa'a taagándanaaowe simái tarúmakain-aimba kwáyáimba pó'a keinárawapinkemba évakarawai sé'a kwenópa'a kwé'a kwesé koagándanaumne-kanaa matuké'a arávasuwaiyavainivo kárákwimai kawe'á oró. \v 2 Áánútuna kawer-áímbó ísaraundantemba ááéma kentáá síkwá'náma ísaraambanivo úwoi tááre su'mai isésa íma áraire sésa tirumpimbá tátorowana póna mináínkó íma túwa'naa uráiye. mindáyave'a keinárawapinkemba évakarawai sé'a Áánútunopa'a kwé'a kwesé koagándanaumne-kanaa matuké'a arávasuwaiyavainivo kárákwimai kawe'á oró. \v 3 naaóvá'á Áánútu kwíyóne marawé tarórumai ánásena agándarain-kanaa kwáyáimbanivo kwenááiyavesa íma áraire sésa kwenká'á agevamái méraawaiyavena séna \q1 áwáá'o tiyúnda asiramái sé'a kesópa'a \q1 íma tésa kesé taagándanaaowe \m siráimbanivo kwenááiyaveta áraire séta kwenká'á agevamái máyaundawaiya kwenópa'a kwéta kwesé koagándanaundayaaniye. \v 4 Áánútun-aai aúváí-kwandaaivimba kwesé koagándanaundayavenaya agaimaréna séna \q1 Áánútu ava'moraé-kanaa mayáí maimái \q1 ánásasuwena avakaeté-kanaa agándaraiye \m agaimaréna siráimba póna agándai-kanaa kwáyáimbanivo \v 5 Áánútun-aai aúváí-kwandaaivimba agaimaréna séna \q1 kesópa'a íma tésa kesé taagándanaaowe \m siráimba póna \v 6 agándai-kanaa to'mayaa úmakaimba pósa évaka-kwaasi kwenópa'a kwésa kwesé koagándanaaowe. aiva'á Áánútun-aai ísaraawai íma áraire siráamba pósa kwenópa'a íma kwésa kwesé agándaraawe. \v 7 sáwívar-ima maisuwéna Áánútu moórá-kanaama maréna séna minkánáá tíníye séna Tévítimba simámuwana Áánútun-aai aúváí-kwandaaivimba agaimaréna séna \q1 ívé'a Áánútumo kwésimatimin-aimba ísáaro. \q1 tirumbó makáanteni'a íma é'a kwenáái ísáaro \m agaimaréna siráin-aimba kaeká'á mináímbá agaimái simátimumpo ísáaro. \p \v 8 naaóvá'á moóráwai áwí'a Yósúwa tí'maena kawer-áyámpá'á mátinkomba mináyámpá'ó Áánútumpa'o agándai-ayampa'o kwáyonkakai naaémba Áánútu íma moórá-kanaama maréna séna agándanaaon-kanaa tíníye íma siráisino. \v 9 Áánútu kwená mayáí ánásasuwena agándai-kanaa makáimba pósa kwená kwaási agándaan-kanaa kwáyáiye. \v 10 Áánútumo kwená mayáímó ánásasuwenamo agándaraintemba Áánútunopa'a kwésa kwesé agándaawaima miwígwárá'á mayáí ánásasuwesa agándanaaowe. \v 11 mindáyaveta Áánútunopa'a kwéta kwesé agándanaundayaveta siyáántámba kwimáíya mayáíyá kwémayaundaya miráyá onó. kentáá síkwá'náma uráantemba mirá-sáwí'á únavaiyaanivo kwenáái ísámai kawe'á éta kárákwimai kawer-íyataao. \p \v 12 Áánútu máyáiwai isaná kwenááigo mayáí kwémayaiye. évarevar-ayampa'a áwáima táí'matan-tusuwaaineimo póímo kárámaimo túwínkaa'o ontembá Áánútun-aaigo kentáásirumpinken-imayaa sáwí-imayaawe kawer-ímáyááwé taaímbaraisata kwéawanaumne. sirááímo tain-tántááré kwésunanaya Áánútun-aaigo taaímbaraisata sáwí-yantaare kawe-tántááré kwéawanaumne. \v 13 kwíyómpare marapáré amápa-tantaa'a Áánútu aúranka'a íma kwéauyoraivo kwíyómpare marapáré amápa-tantaa'a avora'á kwáyáísana kwéawanaiye. kwemá mirá iwáí póna kesáá máyaundawaina ááinta sísaa ínata simámenaundayaaniye. Áánútun-aai aúváí-kwandaaivimba súnda-aimba mirán-áímbá kwáyáintaveta kentáá síkwá'námo uráantemba mirá-sáwí'á únavaiyaanivo kwenáái ísámai kawe'á éta kárákwimai kawer-íyataao. \s1 Ísuma aiva'-mónó-káwááná'án-iye kwaasái. \p \v 14 Ísu Áánútu ááninko kentáásí anóndako éna aiva'-mónó-káwáánákó póna kwíyómpa'a Áánútuwe uména kentáá súwa'naa enaya kwéaisaa-imba póta kwenááiyaveta áraire siráundayaveta ívéta mináímbá asiramáíya tátoraano. \v 15 kentáásí aiva'-mónó-káwáánákó marapá'á máyonka'a amápa-tantaatavesa sáwí-aimbo sínda isánáe sésa áísaa úmaesa kwéiyumbanivo íma sáwí'a uráimba póna kentááyávésamo sáwí-aimbo síyambo isánáe sésamo ombá kentáávímbá íma asirayámbá kwáyáísana kwemá suwánénaya aruntá kwéumasinkaiye. \v 16 mindáyavena kentáávímbá umbai-yántáá'á kwáyaindara'a íma sáátaveta kwéonanaya Áánútu úwoi kwésuwa'naa-iwainopa'a konanayá aruntá umásinkenaya úwoiya súwa'naa íníye. \c 5 \p \v 1 aiva'-mónó-káwáánákóná mayáímá mayánááontavesa Yútaa-kwaasivinkemba moórá-morawai usásintinkaawasa kwévukowasa ó'omba usásintinkaawasa kwaásiyavesa ísámai Áánútumpa'a áísaa esa kwaásimo sáwí'o kwéontavesa póímo tuvú'mái Áánútumba kwéamesa évaka-tantaakwara'a kwéamewe. \v 2 miwí kwaásima pósa íma asirayánkwáráwáí ésa mindáyavesa ímo kawe'ó umáímo isésamo sáwí'o on-kwáásíyávésa kanaán-umai kawe'á umái tirumbá umátinkesa \v 3 íma kawe'á umái asiramái mésa sáwí'a kwéontavesa amápa-kwaasiti sáwí-mayaiyavesawe su'mai ímanivo miwítí sáwí-mayaiyavesagwara'a imáyáa ésa póíma tuvú'mái Áánútumpa'a kwéamewe. \v 4 évakarawai íma imáyáa ésa sésa anóndako pó'a aiva'-mónó-káwáánákóná mayáí mayánáe-imayaa ésa mirám-báyáí kwémayaavo naaóvá'ó Áánútumo moóráwai áwí'o Érónimba usásinankowana mirám-báyáímó mairáintemba Áánútu usásintinkaraiwaiye su'mai mimbáyáí kwémayaawe. \p \v 5 miráumai Ísu Káráísiti íma imáyáa éna séna anóndako pó'a aiva'-mónó-káwáánákóná mayáí mayánáe íma siráivo Áánútu usásinankena aiva'-mónó-káwáánákóná mayáí aména séna \q1 emá kesáánimba óna'a \q1 kesí mayáírá'á ánkaraumne \m séna \v 6 moórá-ainkwara'a súwana agaimaréna séna \q1 moóráwaimo áwí'o Méókíséteki anóm-bono-kawaanako uráintemba emá mirám-báyáí maimaé iyíníyone \m Ísu Káráísitintavena siráiye. \p \v 7 Ísu Káráísiti marapá'á máyonka'a eésé'á éna ivi'á téna námúnaa séna puwíníntavena Áánútumpa'a áísaa ena puwíndamo kanaamó umáímo áwa'naa íníwaintavena súwa'naa uwo séna Áánútuna imáyáa kwakáimba póna áwa'naa uráiye. \v 8 Ísu árai'a Áánútu ááninko úwana umbai-yántáá'ó kwempímbó túmba íma mindáyavena imáyáa éna Áánútuna imáyáa kwaréna \v 9 kasenkuí'a éna kwenááiya taagwiyavúndawaiya sáwí-imayaavinkemba kwéiyasinkaisata aúnái'a umáíya maí'maita kwéune. Ísu mintántáákóná ááimba póna \v 10 Méókísétekimo mono-káwáánákó uráintemba aiva'-mónó-káwáánákóná mayáímá mayáníntavena Áánútu Ísumba usásinankaraiye. \s1 Ísuna aampa'á kwaré'mai ivá'á túwáavo siráin-kwasai. \p \v 11 simátimunda-aimpimba sáwívar-aimba kwáyáimbanivo íma ísámai kawe'á kwéontavena agaráátinkanaunda-mayaigo umbaí kwétaiye. \v 12 ááéma Ísu Káráísitin-aai isé'a ayáátáá-kanaa maisukáavo nóra séra íma simátíma'mae kwéiyo. Áánútun-aaivinkemba avorar-áímbá íma ísámai kawe'á é'a moóráwai ókwara'a simásiminkwae sembánivo umarambó náámbo nésamo asirayán-tómbó ímo kwénaantenkaani'a é'a pó'a Áánútun-aai íma kanaán-umai simátímakaawe. \v 13 umarambó náámbo nésamo ímo kawe'ó umáímo aaimó ísáantemba miráráán-umai kawe'ó umáímo maíyé sáwí'o umáímo maíyé miwáná ááimba íma ísámai kawe'á kwéowe. \v 14 tinón-ésamo asirayán-tómbó naantembá kawer-ímáyáá úmae íyówai amápar-imayaa taaímbai kwéisaawe. \c 6 \p \v 1 mindáyaveta Ísu Káráísitin-aai paákákén-áíné su'mai íma iséta asirayán-áímbá arumpimbá kwáyáin-ainkwarata iséta sáákaevayan-kwaasiraanta íyataao. \p Ísu Káráísitin-aai paákákén-áímbá á'a simátímakaunda pó'a íma moórágwara'a simátíma'mae iyónaumne. simátímakaunda-aimba maarán-áímbán-iye. úwoi-mayaiyave'a tínaaemba umáme'a Áánútun-aaiyave'a áraire kwése'a kwenká'á agevamái máyáawe. \v 2 nombó kwévetinkaan-aimba simátime'a Áánútuna mayáí mayáínkwáe sésa usásintinkesa tine'á tiyáámba kwétatoraan-aimba simátime'a kwaásimo pukémpinkemba usásinanaaon-aimba simátime'a Áánútu kwaásimo máyáawaina ááintavena tísaa ena timínana mimbéyámbá kwaíkwai'a ínín-aimba simátímakaunda mináímbó á'o simátímakaunda-aimba ísaraavo asirayán-áímbá arumpimbá kwáyáin-aimba ísáaro. \v 3 Áánútumo súwa'naa ínataamo éta iséta sáákaevayan-kwaasiraanta ónaumne. \p \v 4 Áánútuna aampa'á kwaré'mai ivátukaawai ó'omba kotavisíyasa koyauwerésa kawer-ámpá'á ténááombanivo íma ténááowe. miwí Áánútu sáma kamátínkarain-ayamap'a máyówana túwa'naa ena kwenamankó miwísé máyowasa \v 5 miráumai mésa sésa Áánútun-aai kawer-áímbán-iye sésa Áánútuna asirayámbá évaka'a awánaraawe. naaémba Áánútuna asirayámbá amápa'a paárínasa minásíráyámbá évaka'a awánamai \v 6 ivátuwesa íma ó'omba koyauwerésa Áánútumpa'a ténááowe. mirámó kwéon-kwaasi maará kwéowe. Áánútu ááninkombo taaira'ó tuvúwúwanamo pukáintemba miwí mirá kwéowasa tuwánésa Ísumba simái sáwí'a umánkááwasa mirámó ontávésa íma kanaán-umai koyauwerésa Áánútumpa'a teénááowe. \p \v 7 mirámó kwéon-kwaasi maaráráán-kwáásímán-owe. moórá-mora-tawai aa'á tisaná maramá kawe'á isaná toómbá anómba isasá kwaási kwénaawana Áánútu mirám-bárámá kawe'á kwéumatinkaiye. \v 8 ánivo moórá-ayampa'-marama karaan-tantááré námáiye kwáyáim-barama úwoi-marama isaná sáwíyanka'a Áánútu iravímbá agaisuwáníye. miráumai Áánútuna aampa'á kwaré'mai ivátukaawai íma kanaán-umai koyauwerésa Áánútumpa'a teénááowe. mindáyave'a Ísu Káráísitin-aai paákákén-áímbá íma moórágwara'a simátimenaumne. \p \v 9 kesí kwaásiyono. mirán-áímbá súndanivo keinárawatave'a sé'a íma sáwí-mararaan-kwaasi é'a kawe'-máráráán-kwáásí owaná Áánútu kawer-ámpá'á kwémetinkaiye súne. \v 10 Áánútuntave'a imáyáa kwéontave'a kwená kwaási kwétuwa'naa-e'a ívékwara'a mirá kwéowana Áánútu arupí umái máyáiwai mimbáyáíyávéna íma kwéawinkaiye. \v 11 maaráyávéna sirááíma kwétaiye. moórá-morawai Áánútuntave'a imáyáa kwée'a karuwaa'á é'a íma ivátuwe'a naaémbo ménaaombo paárinintave'a amu'maré'a mé'a \v 12 íma tívón-káína'a íma ivátuwe'a Áánútuwe asiramáímo aráápamaimo mésamo Áánútumo timénaumne siráintavesamo amu'marésamo máyáan-kwaasiraani'a oró. maarán-kwáásíráání'o ombá sirááíma kwétaiye. \s1 Áánútu simái tarúmakain-kwasai. \p \v 13 naaóvá'á Áánútu Ááváramuntavena siráimba simái tarúmakonka'a póna kwembá usáyaaitaraawai íma máyáantavena Áánútu séna amáparawai usáyaaitaraundawai mé'a kesúranka'a sé'a kemó súnda-aimba árai'a ónaumne séna simái tarúmarena \v 14 Ááváramuntavena séna árai'a kawe'á umánkaumpo enaísaavutantambo ónááomba sáwíva'a paáronaaowe súwana \v 15 Ááváramu áraire séna asiramái ména íma ivátuwena amu'maréna ména Áánútumo simáímo tarúmakainteni'a uráiye. \v 16 Yútaa-kwaasi tiká'ó máráamba maará kwéowe. évakarawai mirá ónaumnemo sembó ombá usáyaaitaraiwai aúranka'a sésa mirá ónaumpo ímo mirámó onanamó éna sáwí-meyamba simíníye kwésewe. mirámó sésamo ombá ó'owi ó'on-aimba íma mimpímbá sembá maará sésa kemó sentení'a kwéowe sénááowe. \v 17-18 miráumai Áánútu kawe'á umátinkaniwaiyavena imáyáa éna séna mirá ónaumne simái tarúmakaimba póna Áánútu séna kwaási kentávésa sésa siráintemba íma éna ó'oni'a íníye seváímpo'a amáparawai usáyaaitaraundawai é'a kesúranka'a sé'a mirá ónaumpo ímo mirámó onanamó éna sáwí-tantaa'a paáriniye Áánútu simái tarúmakaimba miráumai aanávó kwenaúranka'a simái tarúmakaimba póna íma karáníye. mirámó siráintaveta kesáá kwenópata máyaundaya kweukáámbá aisínkaraisata minándámpá'á méta asiramái séta siráinteni'a íníye séta asiramái méta kwéamu'maraumne. \v 19-20 naambó ésamo ávombo aimakáawanamo asiramáímo kwáyáintemba Áánútumo siráinteni'a kawe'á umátinkaniyemo siráin-ainko kentáá asiramásínkáísata Áánútumo kwíyómpa'o máyáiwaintaveta imáyáa éta amu'maréta máyaumne. Ísu kentáásí aiva'á kwíyómpa'a iyéna mono'-nánkómbá Áánútuna aoka'-náúmpá'á ontamó úmakaan-ampaantama tarurúwa'marena iréna kentááyávéna imáyáa éna mirá uráimba póta asiramáíya máyaumne. Méókísétekimo uráintemba kwíyómpa'a Ísu kentáásí aiva'-mónó-káwáánákó éna mirám-báyáí maimaé kwéiyisata asiramáíya máyaundaya pó'a Áánútuntave'a imáyáa kwée'a karuwaa'á é'a íma ivátuwe'a naaémbo ménaaombo paárinintave'a amu'maré'a máéro. \c 7 \s1 mono-káwáánákó áwí'a Méókísétekina kwaasái. \p \v 1 minkwáásígó Méókíséteki kwemá Sérími-naopaken-kwaasiti kawáánákó éna Áánútu usáyaaitaraiwaina mono-káwáánákó úwana naaóvá'á Ááváramu namuro-kwáásítí anón-kwaasiye áái'a tiyéna usáyaaitaron-ayampakemba túwana Méókíséteki Ááváramumba aampa'á awánéna kawe'á umánkowana \v 2 Ááváramu namuro-kwáásítí óísambo mayómba siyáánkaira'a taaímbakena Méókísétekimba moórá-inkwima ámakaiye. Méókísétekintavesa mináwíkóná ááimba kawe-káwáánákómán-iye sésa kwántámai kwésewe. kwemá Sérími-naopaken-kwaasiti kawáánákó áwíkona ááimba paru-káwáánákómán-iye sésa kwántámai kwésewe. \v 3 Méókíséteki aíkwá'ná túwíkwara anóvowi túwíkwara'a íma agaimakáamba kwáyáísana kwembó ánkarain-kanaawe pukáin-kanaawe íma agaimakáamba kwáyáiye. kwenáái mirán-áímbá íma kwáyáintavena Áánútu ááninkoraani'a umái ména mono-káwáánárí'a umái maí'mai'a íníye. \p \v 4 maanáímbá imáyáa oró. kentáá síkwá'náma Ááváramu anón-kwaasi úmbanivo kwemá Méókísétekimba namuro-kwáásítí óísampinkemba moórá-inkwima ámakaimba póta mindáyaveta séta Méókísétekima Ááváramumba usáyaaitaraiye kwésune. \v 5 moóráwai Ááváramu aísaavutantamba uráiwai áwí'a Árívái kwenándáraken-kwaasivinkemba évakarawai mono'-máyáírá'á usásintinkaraiye. Áánútuna ámáámpinkemba moórá-amaanko séna Ísareri-kwaasiyono. kentí óísamba kwémayaampinkemba aasiyaasí siyáánkaira'a taaímbarempinkemba moórá-inkwima kentí kwaási Árívái-andaraken-kwaasi tíméro siráiye. \v 6 Méókísétekimo Árívái-andaraken-kwaasigomo uráinkakai séta Ááváramu kwembá moórá-inkwima ámakaimba ámáánko siráini'a uráiye súsino. ánivo Méókíséteki íma Árívái-andaraken-kwaasigon-ivo Ááváramumo siyáánkai-inkwimo kwimakáimpinkemba moórá-inkwima úwoi maimaéna kawe'á umánkena Áánútumo Ááváramuntavena kawe'á umánkanaumnemo simáímo tarúmakaiwaimba kawe'á umánkaraiye. \v 7 anón-kwaasigo sáwíyan-kwaasigomba kawe'á umánkáimba mináímbá iséta póta Méókísétekima Ááváramumba usáyaaitaraiye kwésune. \v 8 Árívái-andaraken-kwaasi siyáánkai-inkwivinkemba moórá-inkwi kwémayaawai kwévuwon-kwaasin-ovo Méókíséteki siyáánkai-inkwivinkemba moórá-inkwima maráiwaintavena Áánútun-aai aúváí-kwandaaivimba agaimaréna séna kwemá aúvamai úwoima máyáiye kwésisana póna kwemá Árívái-andaraken-kwaasi usáyaaitaraiye. \v 9 imáyáa é'a sé'a Ááváramuma Méókísétekimba moórá-inkwi ámakonka'a Áríváigwara'a ámakaintenkaani'a éna kwemá moórá-inkwima kwémayaiwai ámakaintenkaani'a uráiye. \v 10 Ááváramu Méókísétekimba awánéna moórá-inkwima ámakonka'a Árívái íma paárurena aíkwá'nágo arumpimbá máyonka'a uráintave'a mindáyave'a sé'a Áríváigwara'a Méókísétekimba ámakaintenkaani'a uráiye kwésune. \p \v 11 naaóvá'á Áánútu ámáámba simátímakonka'a Árívái-andaraken-kwaasi mono'-máyáí maésa póí tuvú'mái Áánútumba aménááontavena Áánútuma usásintinkena Érónimba aiva'-mónó-káwááná'á usásinankaraiye. Árívái-andaraken-kwaasiti mayáímó arupí kwéumatinkainkakai Áánútu íma moórágwara'a aiva'-mónó-káwááná'á usásinankaisino. íma Éróninkaan-kwaasin-ivo Méókísétekinkaan-kwaasi usásinankaraiye. \v 12 Áánútu séna aúná-aiva'-mono-kawaana'a usásinankanae súmba póna ááéraan-amaamba mono'-máyáí-kwáásí Áánútuntavesa ísámai póí tuvú'mái kwéamen-amaamba ivátuwena aúná-amaamba simásimuwata ísaraumne. \v 13-14 mináímbá Ísóigo Ísu Káráísitintavena séna íma Árívái-andarakemban-ivo moórá-anda Yútaa-andarakemba paáruraiye. naaóvá'á Mósesi mono'-máyáí-kwáásíyávéna sirónka'a íma Yútaa-andaraken-kwaasiyavena siráiye. íma Yútaa-andaraken-kwaasin-ovo Árívái-andaraken-kwaasi Áánútuntavesa imáyáa ésa póí tuvú'mái óntan-taareira'a agairáamba ísaraumne. \s1 Ísu Méókísétekiraam-bono-kawaana'an-iye kwaasái. \p \v 15 mináínkóná ááimba maarán-iye. Áánútu aúná-amba agaráátinkena aúná-aiva'-mono-kawaana'a Méókísétekinkaan-kwaasi usásinankaraiye. \v 16 íma Árívái-andarakemban-ivo asirayámpínkémbá maí'mai'a éna íma ánásaniwai aiva'-mónó-káwáánárí'a umái usásinankaraiye. \v 17 mindáyavena Áánútun-aai aúváí-kwandaaivimba agaimaréna séna \q1 moóráwai áwí'a Méókíséteki anóm-bono-kawaanako uráintemba emá mirám-báyáí maimaé iyíníyone \m Ísu Káráísitintavena siráiye. \v 18-19 ááéraan-amba Árívái-andaraken-kwaasiti mono'-máyáígó íma asiramái kwáyontavena íma túwa'naa umai arupí umátinkowana Áánútu ááéraan-amba ivátuwena moórá-amba kawer-ámbá agaráásinkowata áraire séta asiramái méta Áánútunopata kwégune. \p \v 20-21 Árívái-andarakemba mono'-máyáí-kwáásí usásintinkonka'a úwoi usásintinkesa íma aaí simái tarúmakaambanivo Áánútu Ísu Káráísitimba aiva'-mónó-káwááná'á usásinankonka'a aaí simái tarúmakaiye. mindáyavena agaimaréna séna \q1 Ísóigo séna emá mono-káwáánákómó éma maí'mai'a íníyone séna mináímbá íma karáníye \m Áánútu kwenááninkontavena simái tarúmakaiye. \v 22 mináínkó ááéraan-ainkomba usáyaaitowana Áánútu simái tarúmakontavena Ísu Káráísiti séna mináímbá árair-aimba kwaíkwai'a íníye siráiye. \p \v 23 moórá-aimba ísáaro. ááéma mono'-máyáí-kwáásí sáwíva'a mésa pósa púwúntemba anondára'a ó'owima mimbáyáí usá maimaé iráambanivo \v 24 Ísu Káráísiti maí'mai'a éna íma puwíníwai aiva'-mónó-káwáánákóná mayáí usá maimaé iyéna \v 25 maí'mai'a éna kentááyávéna imáyáa éna Áánútumpa'a áísaa úmae kwéiyena póna kanaán-umai sáwí-imayaavinkenta kwéiyasinkaiye. Ísu Káráísitinka'a agevamáíya méta Áánúmpata kwégunda-kwaasiya sáwí-imayaavinkenta kwéiyasinkaiye. \p \v 26 Ísu Káráísiti aiva'-mónó-káwáánákómá éna Áánútuntavena imáyáa éna sáwí-aimba kwempímbá íma kwáyáísana kaweré su'mai umái ména marapá'á sáwí-kwaasivimba máyonka'a íma sáwí'a uréna kwíyómpa'a asirayán-áyámpá'á uména mirán-áívá'-mónó-káwáánákómá ména kanaán-umai amápa-tantaa'a kwésuwa'naa-iye. \v 27 kwaásimo sáwí'o kwéuntavesawe miwímó sáwí'o kwéuntavesawe Árívái-andaraken-kwaasi aiva'-mónó-kwáásí póí tuvú'mái Áánútumba áma'mae iráambanivo Ísu Káráísiti sáwí'o ií-áímbá kwempímbá íma kwáyowana póna miwímó uráantemba íma póí tuvú'mái Áánútumba áma'mae iyéna kwaásimo sáwí'o ontávénawe séna mimbórá-táwai puwéna mimbáyáí ánásaraiye. \v 28 ámáán-aimpinkemba aiva'-mónó-kwáásí usásintinkowasa marará-kwáásí pósa sáwí'a uráambanivo minámáánkó ánaaemba Áánútu simái tarúmarena séna mirá ónaumne séna kwenáánimba kasenkunákómbá usásinankowana aiva'-mónó-káwáánárí'a umái maí'mai'a kwéiye. \c 8 \s1 Ísuma kentáásí aiva'-mónó-káwááná'án-iye kwaasái. \p \v 1 súnda-ainkona ááimba maarán-iye. mirán-áívá'-mónó-káwáánákó kentáásí mono-káwáánákó kwíyómpa'a ména usáyaaitamaimo kawáá uráiwai ayáánúrap'a asirayán-áyámpá'á mara'á máyáiye. \v 2 kwaásimo naambó kwéesamo Áánútuntavesa mindáúmpá'á imáyáa kwéombanivo kwíyómpa'a Ísóigo naan-úramba úmakowana Ísu Káráísiti mimpímbá Áánútuna aoka'-náúmpá'á uména aiva'-mónó-káwáánákóná mayáí kwémayaiye. \p \v 3 marapá'-áívá'-mónó-kwáásí póí tuvuwésa toómbá maésa umái Áánútumba aménááontavesa usásintinkaraavo Ísu Káráísiti kentáásí aiva'-mónó-káwáánákó moórá-yantaa'o Áánútumbo ámakaimba mindá puwéna kwenáúma ámakaiye. \v 4 kwaásimo sáwí'o uráantavesa ámáánkomo siráintemba póímo tuvú'máímo Áánútumbo ámém-bayai kwémayaan-kwaasi máyáambanivo Ísu Káráisiti marapá'ó ménaraankasi íma póí tuvú'mái Áánútumba amísino. \v 5 kwíyómpa'o naan-úrambo úmakaiwaina amankó'naankaan-damba marapá'á kwáyáísasa mindáúmpá'á mono'-máyáí kwémayaawe. miráumai naaóvá'á Mósesi aiva'-mónó'-námbá índayavena úwana Áánútu simámena séna Sáínai-omapa'a agaráárankaunda-namba mirán-dámbá uwó súwana Mósesi kwíyómpa'o kwáyáin-dankona amankó'naankaan-damba úmakaiye. \v 6 kwíyómpa'a Ísu mono'-máyáí kwémayaim-bayaigo marapá'ó mono'-máyáímó kwémayaam-bayaigomba usáyaaitaraiye. Áánútu séna kawe'á umátinkanaumne simái tarúmakain-aimba Ísu Káráísiti kwéagaraasinkaimba mináínkó ááémo simáímo tarúmakain-ainkomba usáyaaitaraiye. \v 7 ááémo simáímo tarúmakain-ainkomo kwaásimo arupí umátínkarainkakai Áánútu íma aúná-aimba simái tarúmakaisino. \p \v 8 Áánútu kwená kwaási tuwánómba sáwí'a uwaná mindáyavena áwáá'a séna maarán-áímbá súwana Áánútun-aai aúváí-kwandaaivimba agaimaréna séna \q1 Ísóigo séna moórá-kanaa tína'a aúná-aimba simái tarúmare'a Ísareri-kwaasiye Yútaa-kwaasiye aúná-aimba simái tarútinkanaumne. \v 9 Ísípi-maravakemba miwí tíkwá'náma ayútinke'a tí'mae'a tiráundara'a aaí simái tarúmakaundanivo mináímbá kárówa'a sínaaemba umátímakaumne. aúná-aimba simái tarúmare'a íma ááéraan-ainkaamban-ivo aúná-aimban-iye Ísóigo séna \v 10 moórá-ainkwara'a séna moórá-kanaa tína'a Ísareri-kwaasiyave'a aúná-aimba simái tarútinkaandara'a kesí ámáámba tirumpiné imáyáavine timé'a miwítí Áánútu máyáanasa kesí kwaási-i'a umái ménaaowe. \v 11 minkánáá tínasa miwítí kwaásiye ó'on-kwaasiye íma tááyesa Áánútunopa'a teró sénááowe. anón-kwaasiye úwoi-kwaasiye amáparawai á'a tiráamba pósa íma ókwara'a tááyanaaowe. \v 12 sirumbá umátinke'a sáwí-imayaa maitiyuwé'a misáwí-ímáyááyávé'a íma imáyáa úmae iyónaumne Ísóigo siráiye \m agaimaréna siráiye. \v 13 Áánútu aúná-aimba simái tarúmaranaumne siráimba póna aiva'ó simáímo tarúmakain-aimba ááéraan-aimba isaná ááéraan-tantaa'a sáwíyanka'a kwéna ánásanimba póna ááéraan-aimbo éna sáwíyanka'a ánásaniye. \c 9 \s1 naaóvá'á aiva'-mónó-káwáánákó purumakaná naaemá Áánútumba áma'mae iyúwana Ísu kwená naaemá ámakain-kwasai. \p \v 1 naaóvá'á Áánútu aiva'á simái tarúmakain-aimba kwáyompinkemba Áánútuna imáyáa mósá kwémaraan-aimba kwáyowasa Áánútuna imáyáa mósá kwémaraan-damba úmakaawe. \v 2 ampaanta-námbá úmakesa moórá-ampaantama avumpimbá ítámakesa mósá arátukopatavesa Áánútuna aoka'-náúmpáré sésa móruna arátukopatavesa kawer-úran-ayampare sésa mimpímbá oómbá kúra'mai marésa taareí úmakesa mintááréírá'á Áánútuna péréti-tomba marésa \v 3 mósá arátukon-daumpatavesa Áánútuna aoka'-náúmpáré sésa \v 4 mimpímbá kóri-ontandei úmakaan-taarei marésa mintááréírá'á áséi-kwiyumba ún-kanama kwéagayesa kawer-ánáveumba úmaresa kóri-ontan-kwandaainei minánáveumba ánáan-kwimaresa mimpímbá kóri-ontandei úmakaan-anaveumpimba naaóvá'á kwíyómpakembo marapá'ó kunkáin-tonko áwí'a máána-tomba minánáveumpimba ma'mái minkáwé-ánáveumpimba marésa naaóvá'á Áánútu kwená mayáírá'á Érónimba usásinankowana kwená tááúnkakemba áruma kwíkáin-taumba minánáveumpimba marésa naaóvá'á Áánútumo Mósesimbo simámakain-amaambo siyáánkai-amaambo óntan-kwandaaira'o agaimakón-kwandaai kae-kwándááí minánáveumpimba marésa \v 5 kae-tántáá'á ayóígwárá-tántáákáí anón-kawe'a úmaresa sésa Áánútuna ááimba ó'oran-aainko póna sáma kaiyé kwésuwana mintántáákáígó ayóígóráámbá minánáveumba káátena Áánútumo miwítí sáwí-imayaamo maitiyúwáin-anaveumba káátaraiye. mindáyave'a ívé'a íma ayáátáár-aimba agayáúmne. \p \v 6 mirá úmakesa aasiyaasi-táwai mono'-máyáí-kwáásí mimbónó'-nánkómbá móruna arátukon-ayampa'a irésa mayáí kwémayombanivo \v 7 moórá-mora-ira'a moórá-tawai morá-tawai Áánútu aoka'-náúmpá'á aiva'-mónó-káwáánákó iréna póígona naaemá maimaéna iréna kwemó sáwí'o úntavenawe kwaásimo ímo táá'o isésamo sáwí'o untávénawe mirá-sáwí'ó kwéomba maitiyuwáníntavena mindááémá Áánútumba ámakaiye. \v 8 mirá éna Áánútun-amanko maarán-umai kwéagaraasinkaiye. mono'-nánkómbó móruna arátukaapa'o kwáyomba Áánútuna aoka'-náúmpá'á kwenópa'a iyónááon-amba íma avora'á kwéraiye. \v 9 mintántáá'á umásítai'a umái ívétaamo máyaunda-kwaasiya kwéagaraasinkaiye. Áánútuna imáyáa mósá makón-kwaasi póí tuvuwésa toómbá maimaésa umái Áánútumba ámakaambanivo miwí tirumpinkén-ímáyáá íma kasenkuí'a umátínkaraiye. \v 10 miráumai minámpá'á toóné noné kwénesa nombá kwéveresa kwéomba túyavesawe sésa mirá kwéuwana Áánútu aúná-amba agaráátinkowana ááéraan-amba ánásaraiye. \p \v 11 mirá uráambanivo Ísu Káráísiti aiva'-mónó-káwáánákó ívé'a kwáyáin-amba kawer-ámbá agaráásinkena mono'-máyáí kwémayain-daumpa'a mindámbá íma marapá'á kwaási úmakaan-damban-ivo usáyaaitarain-damba kasenku-námbán-iye. \v 12 mimbórá-táwai Ísu Káráísiti Áánútuna aoka'-náúmpá'á kwíyómpa'a Áánútu máyopa'a iyúmba mono'-máyáí-kwáásígómó mémeona naaewé purumakan-áráákóná naaewé maimaénamo iráintemba íma mirá éna kwená naaemá maimaéna iyéna sáwí'o umáíyaamo máyaundavinkenta siráínata aúnái'a umáíya maí'mai'a ónaundayavenaya mirán-umai pukáiye. \v 13 mémeona naaewé purumakankóná naaewé anááé-áráá'á purumakan-áráá'ó agaisukáampinken-kanaowe Áánútu aúranka'o sáwí'o uráan-kwaasi tinepimpá'á ayáútinkava'a kwéesa miwí túma kawe'á umátínkówana Áánútu tuwánéna séna kawe'án-iye siráiye. \v 14 mémeona naaenéíyé purumakankóná naaenéíyé mirá uráambanivo Ísu Káráísitina naaeómá usáyaaitaraiye. kwempímbá íma sáwí-aimba kwáyáiwai Áánútun-amanko maí'mai'a kwéiwai kwesé máyáintavena kwená naaemá kumúwana kwenáúma Áánútumba ámakaiye. sáwí'o kwéowaina ááinko tátokaimpinkemba iyásinkainanaya kentáásirumpimba íma aaí kwáyainata Áánútuna mayáí mayánaundayavenaya kwená naaemá kumúwana kwenáúma Áánútumba ámakaiye. \p \v 15 mindáyavena ááéraan-aimba simái tarúmakonka'a sáwí'o uráampinkemba iyátinkaindayavena Ísu Káráísiti pukáiye. mindáyavena Ísu Káráísiti aúná-aimba simái tarúmakomba póna Áánútumo asiramáímo séna kawe'ó umátínkáandamo kwaíkwai'a íníye siráimba Áánútumo kwétaayain-kwaasi mayánááowe. \p \v 16-17 kwévuwesamo ombá kwaaró'á tumái tarúmaresa kwévuwowe. moóráwai puwíndayavena kwéena kwená náaindaamba mayánááon-aimba kwésivo úwoi máyaindara'a íma mayánááovo puwínasa árai'a púwiye sésa mayánááowe. \v 18 miráumai naaóvá'á Áánútu aivar-áímbá simái tarúmakonka'a Mósesi póí tuvuwúwana puwúwana mimpóígóná naaemá kunkáintavena Áánútu simái tarúmakonka'a \v 19 aiva'á Mósesi amápa-kwaasivimba Áánútuna ámáámba amápa'a simátímatuwena purumakan-áráákóná naaevímbá non-úramba atímakena méme-ayauma tamayóka'a úsúmarena mindááévímbá tu'mái Áánútun-aai agaimái makáan-auvai-kwandaaira'a tuvimpín-úmarena kwaási tinepimpá'á mirá umásuwena \v 20 séna maandááémá umásítai'a umái agaráátinkaumpo Áánútumo simáímo tarúmakain-aimba asirayán-áímbá kwáyáivo ísámai kawe'á oró séna \v 21 miráumai mindááémá Áánútuna imáyáa mósá kwémaron-danka'a tuvimpín-úmarena mindáúmpá'ó kwáyon-tantaaka'a mirá úmakaiye. \v 22 árai'a Áánútuna ámáánkona ááimpa'a naaeómá amápa-tantaa'a kawe'á umátínkáísana moóráwaiya'i. póíya'i. ímo púwísanamo kwená naaemó ímo kúmínkakai Áánútu sáwí-imayaa íma maisiyúwáísino. naaemá kunkáimba póna Áánútu kentáásí sáwí-imayaaya kwémaisiyuwaintaawe. \s1 Ísu sáwí-imayaaya maisiyuwáníntavai pukáin-kwasai. \p \v 23 Áánútuna imáyáa mósá makáan-dane mindáúmpá'á kwáyon-tantaare maarámán-iye. kwíyómpa'o kwáyáin-dane mindáúmpá'ó kwáyáin-tantaare miwá amankó'naankaan-damban-iye. mintántáá'ó marapá'ó kwáyon-tantaaka'a póígona naaenéí kawe'á umátínkówana mindá kawe'á uráambanivo kwíyómpaken-tantaaka'a íma póígona naaenéín-ivo usáyaaitaraiwaina naaenéí kawe'á kwéumatinkaiye. \v 24 miráumai Ísu Káráísiti kwíyómpa'a iyéna Áánútu aúranka'a uména kentááyávénaya imáyáa éna Áánútumba kwéaisaa-iye. úmakaan-damba naan-úrankona amaankó'naankaan-damba ímanivo kwíyómpa'a uména kentááyávénaya imáyáa éna Áánútumba kwéaisaa-iye. \v 25 moórá-mora-ira'a moórá-tawai Áánútuna aoka'-náúmpá'á aiva'-mónó-káwáánákó póígona naaemá maimaéna íyóiyo uráintemba Ísu Káráísiti íma mirá éna mimbórá-táwai kwená naaemá maimaéna móamakaiye. \v 26 Ísu Káráísitimo miráumaimo maimaé íyóiyo urénaraankasi kwíyóne marawé taróruronkakemba moórá-mora-ira'a moórá-tawai morá-tawai puwípuwi'a úmae íyísino. íma mirá éna ááéraan-kanaa sáwíyanka'a ánásonka'a marapá'á kuména sáwí-imayaaya maisiyuwáníntavenaya mimbórá-táwai pukáiye. \v 27 kentáásí kanaamó tínataamo puwónaundaya kesáámó máyaundawaina ááintavenaya sísaa íníntaawe. \v 28 miráumai sáwívarawaiti sáwí-imayaa maitiyuwáníntavena mimbórá-táwai Ísu Káráísiti puwéna Áánútumba kwenáúma aména ókwara'a kuména íma sáwí-imayaa maitiyuwáíndayavena kumínívo kwéamu'maraan-kwaasimo kuntiráíndayavena kumíníye. \c 10 \p \v 1 Mósesimo siráin-amaankona aambá íma aan-úramban-ivo Ísu Káráísiti kawe'á kwéumatinkaiwaina aankóná amaankó'naankaan-amban-iye. miráumai moórá-mora-ira'a mono'-máyáí-kwáásí póí tuvú'mái Áánútumba ámakaamba mirám-báyáígó Áánútumpa'a tiráan-kwaasi íma arupí umátínkaraiye. \v 2 póímo tuvú'máímo Áánútumbo ámakaan-anko kawe'ó umátínkarainkakai Áánútuna imáyáa mósá makáawai miwívímbá sáwí-aimba íma kwáyowasa sáwí-yantaatavesa íma umbaí tésa íma úwoi póí tuvú'mái Áánútumba áma'mae iráasino. \v 3-4 ánivo maará kwéowe. purumakankóná naaeówé mémeona naaeówé íma kanaán-umai sáwí-imayaa maitíyukaimba pósa moórá-mora-ira'a póí tuvú'mái Áánútumba ámakonka'a miwítí sáwí-mayaigotavesa imáyáa uráawe. \p \v 5 miráumai Ísu Káráísiti marapá'á kumíndayavena kwéena Áánútuntavena séna \q1 póímo tuvú'máímo embó ámakaane toómbó ámakaane íma embá arááíma kwétaivo kemá embá arááíma táíndai'a ónaundayavai súma to'mayaa umásínkaraane. \v 6 póímo agaisukáantavai íma aamoí kwéone. sáwí'o uráantavesamo póímo tuvú'máímo ámakaamba mindáyavai íma aamoí kwéone \v 7 simásuwe'a sé'a enáái aúváí-kwandaaivimba kentávéna simái agaimaréna séna Áánútuwo kemá mé'a embá aráái táíndai'a umái ménaumne simái agaimakáintemba kwéune kwésune \m Áánútuntavena Ísu siráiye. \p \v 8 aiva'á Ísu Káráísiti séna ámáámbo siráinten-umai póíma tuvú'mái ámakaamba toómbá maimái ámakaamba póíma agaisukáamba sáwí'o uráantavesa póíma tuvú'mái ámakaambanivo minámbá íma arááíma kwétaisa aamoí íma kwéone \v 9 simásuwena séna Áánútuwo kemá mé'a embá aráái táíndai'a umái ménaumne siráiye. mindáyavena Ísu Káráísiti póímo tuvú'máímo Áánútumbo ámakaunda-anta ivátuwena aúná-amba Áánútumbo arááímo táínda-imayaamo kwaránaunda-anta agaráátínkaraiye. \v 10 Ísu Káráísiti Áánútuna imáyáa kwaréna Áánútumba kwenáúma aména mimbórá-táwai pukáimba póna sáwí-imayaaya maisiyuwénaya Áánútundei'ia umásínkaraintaawe. \p \v 11 aasiyaasi-táwai mono'-máyáí-kwáásí usásimbai mimbórá-máyáí maésa póí tuvú'mái Áánútumba ámakaamba mimbáyáígó íma kanaán-umai sáwí-imayaa maitíyukaimbanivo \v 12 Ísu Káráísiti mimbórá-táwai Áánútumba kwenáúma aména pukáiye. sáwí'o uráantavenawe sáwí'o ónaundayavenayaawe puwéna mimbáyáí ánásasuwena Áánútu ayáánúrapa'a asirayán-áyámpá'á mara'á uména \v 13 Áánútumo kwená namuro-kwáásímó tínkaminanamo kwemó usáyaaitanintavena amu'maréna umáyáiye. \v 14 miráumai Áánútumba kwenáúma ámakaimba pósa Áánútundei-i'a kwéumatinkain-kwaasi kasenkuí'a úmae iyónááowe. \p \v 15 mináíntávéna Áánútun-amanko avora'á simásimuwana Áánútun-aai aúváí-kwandaaivimba agaimaréna séna \q1 \v 16 Ísóigo séna moórá-kanaa tína'a aúná-aimba \q1 simái tarútinkaandara'a kesí ámáámba tirumpiné \q1 imáyáavine timénaumne siráiye. \m \v 17 moórá-ainkwara'a séna \q1 miwítí sáwí-imayaawe ámááne káráraamba íma mindáyave'a imáyáa úmae iyónaumne siráiye \m agaimaréna siráiye. \v 18 Áánútu sáwí-imayaa maitiyuwéna íma imáyáa úmae íyísana póna sáwí'o uráantavesamo póímo tuvú'máímo Áánútumbo ámakaan-amba ánásaiye. \s1 Áánútunopata íyóno siráin-kwasai. \p \v 19 miráumai kesí kwaásiyono. Ísu Káráísiti puwúwana kwená naaemá kumúwana kentáásí aambá kwikáimba póta íma sáátaveta éta Áánútuna aoka'-náúmpátá kwéiyune. \v 20 puwéna Áánútumba kwenáúma ámakaintavena aúná-amba kwaíkwai'a ínín-amba agaráásinkena Áánútuna aoka'-náúmpá'á mósá arátukon-ampaanta awásámai aambá kwi'mái Áánútunopata iyónaunda-amba agaráásínkaraimba mindáyavetaawe \v 21 kwemá anóm-bono'-mayai-kwaasigo Áánútuna kwaásira'a kárákwiraimba mindáyavetaawe \v 22 Áánútunopata íyóno. kentáásí sáwí-imayaaya maisiyúwáísanaya kentáásirumpinta íma aaí kwáyáísata kawe'-nóntá peréta kwenááigonta sirumpintá tátoreta Áánútuwe aráápamai asiramái méta Áánútunopata íyóno. \v 23 Áánútun-aai árair-aimban-iye séta póta asiramáíya tátoreta íya ivátuweta Áánútumo kawe'á umátinkanaumne siráintemba mirá ínímba póta kwenáái asiramáíya tátoreta amu'maréta méta miráyá onó. \v 24 kesáá imáyáaya kwéeta moórá-morawai túwa'naa umai asirayáné imáyáawe timéta kawe'-máyáíyá kwémaeta miráyá onó. \v 25 Áánútuntaveta imáyáa éta torupamái maí'mai'a úmae iyéta évakarawaimo torupamáímo maivár-íyúmbo ivátukaantemba kesáá íma mirá éta torupamái maí'mai'a úmae iyéta moórá-morawaiya asiramátinkanaumne. Ísu Káráísitimo kumínímba sáwíyan-kanaa kwáyáintaveta moórá-morawaiya asiramátinketa miráyá onó. \p \v 26 maísáaro. Áánútuna árair-aimba iséta tátoketa kentáásí imáyáavinkembo kwembó sínaaembo umámetaamo sáwí'o úmaetaamo íyónanayaamo éna Áánútu sáwí-imayaaya maisiyuwáníntavena ó'on-amba íma kwáyáivo \v 27 sáátaveta kwéonanamo Áánútumbo tínaaembo umámiyantavenamo sáwí-meyambo timínasa anón-iravimbo káúgonaaontaveta amu'maréta ménaumne. \v 28 Mósesi timún-amaambo arááíraawai aaivimbá usásintinkaresa kaumbo-káé-kwaasimo tuwánésamo sésamo árai'a mirá kwéowe sésamo ésa íma tirumbá umátinkaiyamba tínkamiyasa puwónááomba \v 29 mindá umbai-yántáá'án-ivo Áánútu ááninkomba tínaaemba umámémba mindá anón-umbai-yantaa'an-ivo Áánútu simái tarúmakonka'a Ísu Káráísitina naaemá kumúwasa sáwí'o umbá maitíyukaimba mindáyavesa sésa úwoisan-tantaa'an-iye síyawai anómba sáwí-meyamba mayánááowe. Áánútun-amanko úwoimo súwa'naa iwáíntávésa simái sáwí'a umánkaraawai anómba sáwí-meyamba mayánááowe. \v 30 maarán-áímbó siráimba mindá Áánútuma póna maará séna \q1 anondá meéyámbá timénaunda mindá kendéímán-iye. sáwí-mayaiyave'a meéyámbá timénaumne \m séna moórá-ainkwara'a séna \q1 Ísóigo kwená kwaási tísaa umai iséna \q1 taaínkaa'a umái-meyamba timíníye \m siráiye. \v 31 Áánútu asirayánkwáráwáí póna tíkena sáwí-meyambo timínímba mindá anómba táátavesa ónááovo Áánútuntave'a imáyáa é'a torupamái maí'mai'a úmae iyé'a moórá-morawai asiramátinkanaaowe. \p \v 32 ááéma Áánútu keinárawatavena sáma kamátinkonka'a umbai-yántáárí'a umátinkowa'a íma ivátuwe'a asiramái méraavo mindáyave'a imáyáa oró. \v 33 moórá-mora-tawai amáparawai túranka'a sáwí'a umátinkesa simái sáwí'a umátínkómbanivo asiramái mé'a moórá-mora-tawai kentí kwaásimo sáwí'o umátínkómba túwa'naa úmae íyúwasa keinárawakwara'a sáwí'o umátínkómba asiramái méraawe. \v 34 Áánútuna kwaási-i'o unkákémbá keinárawapinkemba évakarawai ándáva'o mótínkómba tiruntávé'a umátínkówasa kentí náaindaambo tavíyááví umbá íma imáyáa é'a sé'a usáyaaitarain-tantaa'a kwíyómpa'a kwáyáimba póta maí'maita ónaumne suwaná tirunkó kawe'á uráiye. \p \v 35 mirá uráavo Áánútuntave'a asiramái mé'a kawe'-méyámbá kwémayaawe. \v 36 Áánútuna imáyáavinkeni'a é'a kwemó mirá umátinkanaumnemo siráin-tantaa'o mayánááontave'a asiramái maí'mai'a úmae iyíyana íma tívón-kaíno. \v 37 mindáyavena Ísu Káráísitimo kumínímba amu'maréna ména Áánútun-aai aúváí-kwandaaivimba agaimaréna séna \q1 sáwíyan-kanaa kwáyáimba póna \q1 tíníwai íma úwoi ména tíníye. \m agaimaréna siráiye. moóráva'a agaimaréna séna \q1 \v 38 kesí kwaásigo arupí umái máyáiwai kesé \q1 aráápamai máyáimba póna inkaisénamo siyuwénamo \q1 kówína'o é'a íma aamoí umánkanaumne siráiye \m agaimaréna siráiye. \p \v 39 mináímbá siráimbanivo kesáámá inkaisésamo auwésamo kówésamo ánásanaaon-kwaasiraanta íya éta Áánútun-aaiyaveta áraire séta kwenká'á agevamáíya méta kawe'á umáíya maí'maita ónaumne. \c 11 \s1 Áánútun-aaiyavai áraire sésa kwenká'á agevamái máyáan-ankona kwaasái. \p \v 1 Áánútun-aaiyavesa áraire sésa kwenká'á agevamái máyáan-amba maarán-ámbán-iye. Áánútu to'mayaa uráin-tantaataveta séta árai-tantaa'an-iye séta amu'maréta méta súrandeiyaamo ímo awánaraunda-yantaataveta séta árai'a kwáyáiye kwésune. \v 2 kentáá síkwá'náma Áánútun-aaiyavesa áraire sésa kwenká'á agevamái asiramái máyóntavena Áánútu séna kawe'án-owe siráiye. \p \v 3 naaóvá'á Áánútu séna kwíyómba maramá paáruwo súwana paárúwata mináíntávéta áraire kwéseta kwéisaumne. ímo awánáúnda-yantaapinken-tantaa'nei awánáúnda-yantaa'a Áánútu taróruraiye. \p \v 4 naaóvá'á moóráwai áwí'a Épeo Áánútun-aaiyavena áraire séna póí tuvú'mái agaimái Áánútumba ámakowana awaaó áwí'a Kááini kwemá toómbá áká'mai Áánútumba amúwana Épeo Áánútumo sirónteni'o úntavena Kááinimo ámakowaimba usáyaaitaraiye. Épeo Áánútun-aaiyavena áraire séna kwenká'á agevamái máyontavena Áánútu ámakon-tantaa'a awánéna kawe'án-iye séna kwembá awánéna arupí umái máyaandawai óne siráiye. naaóvá'á Épeo pukówasa kwentávésa sésa Áánútun-aaiyavena áraire séna kwenká'á agevamái máyon-kwaasiman-iye kwésewata ísámaeta kwéiyumne. \p \v 5 naaóvá'á moóráwai áwí'a Ínóki Áánútun-aaiyavena áraire séna kwenká'á agevamái máyontavena Áánútu púwivo séna kunáí'maena kwíyómpa'a móankarowasa avakáá uwááesa túwómbanivo Áánútumo áíkomba íma awánaraawe. Ínókimba Áánútumo ímo kunáíkonka'a marapá'ó máyonka'a moóráwai Ínókin-aai aúváí-kwandaaivimba agaimaréna séna Áánútuma aamoí ínkwáe-i'a úmae iráiye agaimaréna siráin-aintaveta séta Ínóki Áánútun-aaiyavena áraire séna kwenká'á agevamái méraiye kwésune. \v 6 Áánútunopa'o kwétewai Áánútu ména kwembó avakáá ónááon-kwaasi kawe'á umátínkáin-aintavesa aiva'á sésa árair-aimban-iye sésa kwenópa'a kwétewe. ímo árair-aimban-iyemo sésamo ésa íma kwenópa'a ténááowe. miráumai Áánútun-aaiyavesamo ímo áraire sésamo kwenká'ó ímo agevamáímo máyáawai Áánútu íma aamoí umátinkaniye. \p \v 7 naaóvá'á Áánútu Nówaamba naaémbo nonkó tuwaaténa kwaási tínkaminiye-aimba simámuwana iséna séna áraire séna non-avóvomayaapa'o kwínín-damba úmarena kwená aarai-íyámpóíye kwenanáávú'maare umáyówana nonkó miwí íma nawíkaraiye. Nówaa Áánútun-aaiyavena áraire súntavena Áánútu Nówantavena séna arupí umái máyaane súwana Áánútumo marapá-kwáásímó sáwí-meyambo timínín-aimba iséna simátímakaiye. \p \v 8 naaóvá'á Áánútu Ááváramuntavena séna ená maramá tuwé aménaunda-marava'a kwaaó súwana áraire séna kwená maramá tuwéna ímo awánarom-barava'a Áánútumo amúpa'a kuréna \v 9 Áánútumo aménaumne siróm-barava'a koména mináíntávéna áraire séna ó'om-baravaken-kwaasigoraamba kwááyu-namba úmarena méraiye. mimbárá Ááváramuntavenamo siróntemba ááninko Áísákaante anówainko Yákóponteyavenagwara'a timénaumne siróm-barava'a Ááváramu-iyaise mésaya kwááyu-namba úmaresaya méraawe. \v 10 Ááváramu miráumai ména moórá-naopatavena imáyáa éna Áánútumo kwíyómpa'o to'mayaa úmakain-daopa'a asirayán-ávómbá kwaíkwai'a ínín-daopatavena imáyáa éna amu'maréna méraiye. \p \v 11 Ááváramu awainínkó áwí'a Séraa Áánútun-aaiyavena áraire siráiye. Áánútu simámena séna iyámpói ankáníyone súwana árai'a kwemó sintení'a owáímán-iye séna iyámpóímo ankánaunda-kanaa ánásaraiye séna íma imáyáa éna asirayámbá maéna ámú'a kauréna iyámpói ánkaraiye. \v 12 miráumai Ááváramu iyámpói ankómba anónu'mai kómpinkemba sáwíva-kwaasi aísaavutantamba ónááowaiyavena kwíyómpa'o o'ó sáwíva'o kwáísanamo nompá'ó nonáámááímo sáwíva'o kwáyáintemba mirán-kwáásí uwasá íma kanaán-umai táámparaawe. \p \v 13 maanáúváívímbó túwí'o agaimakáunda-kwaasi Áánútun-aaiyavesa áraire símae kwéiyesa kwenká'á agevamái maivá kwéiyesa pukáawe. Áánútu asiramái séna mirá umátinkanaumnemo siráin-tantaa'a íma máyómba némpa'a kwáyowasa úwoi aaí isésa aamoí ésa sésa marapátáámó máyaundaya ó'om-baravaken-kwaasiraamba umáíya sáwíyanka'a ménaumne símae kwéiyesa pukáawe. \v 14 mirán-áímbó kwésen-kwaasi miwítí mara-úrapa'a imáyáa kwéuwata ísaraumne. \v 15 miwímó tukóm-barayavesamo imáyáamo urésaraai koyauweránááon-amba kwáyomba pósa awánaraasino. \v 16 íma mirá ésa kwíyómpa'o usáyaaitarain-ayampa'a imáyáa uráawe. mindáyavena Áánútu aamoí éna séna kesí kwaásiman-owe séna póna miwítí maru'á to'mayaa uráiye. \p \v 17-18 Áánútu Ááváramuntavena asiramái séna enááninko Áísákaampinkemba enaísaavutantambo ónááowai paáronaaowe siréna naaémba moórá-aimba áísaa umai isánáe séna enáánimba Áísákaamba tuvú-simiyo súwana Ááváramu séna Áánútu simásimena séna enááninko Áísákaampinkemba enaísaavutantamba ónááowe siráimba árai'a miráumai paárumasinkaniye séna Áísákaa mimbórá-íyámpóí úwana íma tátorena áí'maena tuvuwíndayavena kwéena \v 19 imáyáa éna séna Áánútu kanaán-umai puwíndavinkemba usásinankaniye séna tuvuwíndayavena úwana Áánútu séna étuwaao súwana ivátuwena ááninkomba inkamúwana puwóntenkaani'a kwéumpinkemba áíkaiye. \p \v 20 Áísákaa Áánútun-aaiyavena áraire siróntavena Áánútumo naaémbo paárinin-tantaatavenamo sirón-aintavena ááninkai Yákóponte Ísonte kwaaró'á tumátínkaraiye. \v 21 naaémba Yákópo anónu'mai kéna puwíndayavena kwéena tááúnka'a tátorena kívaena Áánútun-aaiyavena áraire siróntavena Áánútuna imáyáa mósá maréna naaémbo paárinin-tantaatavenamo sirón-aintavena Yósépi ááninkai kwaaró'á tumátínkaraiye. \v 22 naaémba Yósépi anónu'mai kéna puwíndayavena kwéena Áánútun-aaiyavena áraire siróntavena simátimena séna Áánútu kentáásí kwaási Ísareri-kwaasi Ísípi-maravakemba ayú'mai tí'maena kentáásí maravá'á mótinkaindara'a kesiyáántámba maimaésa máútaaro Yósépi siráiye. \p \v 23 naaémba Mósesi anóvowi kwembá ánkaresarai awánésarai kawer-íyámpóímán-iye sésarai Áánútun-aaiyavesarai áraire sésarai kwenká'á agevamái máyóyantavesarai Ísípi-maravaken-anon-kwaasigo iyámpóíyomba tínkantuwaaromo sirón-aintavesarai íma táátavai uyambá mináímbá karésarai Mósesimba aúpá'á ánkaroyana kaumbo-kwíyómbá ánásowana minánón-kwáásígó ayáámúnko áí'maena kwená naaúmpa'a móankarowana \v 24 naaémba Mósesi anón-úwasa awánésa sésa Ísípivaken-anon-kwaasigo ayáámúnko ááninkoman-iye kwésuwana Mósesi Áánútun-aaiyavena áraire séna kwenká'á agevamái máyontavena mirámó sun-áímbá ánaaemba umátimena séna kemá íma kwenáánimba úne siráiye. \v 25 Ísípivaken-kwaasi sáwívar-oisamba marésa sáwí'o kwéontavesa aamoí kwéumba Mósesi ááémo ánásanin-tantaatavena íma arááíma kwétowana séna umbai-yántáá'ó siménááombo éna kanaán-iye séna Áánútuna kwaási kwená kwaási póna máyón-ayampa'a koména \v 26 imáyáa éna séna Áánútu kentááyávéna tiráníwaine séna usásinankaraiwaina mayáí mayánaunda póna umbai-yántáá'ó kempá'ó tínímba minánkó Ísípi-kwaasiti sáwívar-oisamba mayánaunda-ankomba usáyaaitaraiye séna Áánútuma kawe'-méyámbá simíníye-imayaa éna mirá uráiye. \p \v 27 naaémba Mósesi Ísípi-marava'a tuwé'a kónaumne sirónka'a anón-kwaasi áwáá'a áúwana Áánútun-aaiyavena áraire siróntavena kwenáároi íma inkaiséna úwoi kówéna Áánútumba íma túrandei awánarowaimba imáyáavinkemba awánarontavena úwoi kóuraiye. \v 28 naaémba Ísípiva'a Áánútuna kwayó'nákó kwíyómpakewai moórá-mora-naumpimpakemba aivar-íyámpóí tínkamindayavena kwéuwana Mósesi Áánútun-aaiyavena áraire siróntavena Ísareri-kwaasiti aivar-íyámpóí íma tínkaminkwae séna Ísareri-kwaasiyavena póí tuvuké'a ááto-taira'a naaemá pé'mare'a mimpóí kemá naaró súwasa mirá uráawe. mindáyavesa áwí'a tésa páásova-tanone siráamba mindá tíyótaasa-tanone siráawe. \p \v 29 naaémba Ísípi-marava'a Ísareri-kwaasi tuwésa tésa anón-donko áwí'a naae-nóné supa'á tésa Áánútun-aaiyavesa áraire sésa kwenká'á agevamái máyóntavena mindónkó tuwínkaa'a úwasa nonáámááíravamba táatowasa Ísípivaken-kwaasi kwa'maésa tésa mindómpímbá tuwaná mindónkó kunátawisena minkwáásí tínkantasaraiye. \p \v 30 naaémba Ísareri-kwaasi sésa Yéríko-naopaken-kwaasi kotínkantuweta mimbárává'á koménae sésa kumbá Áánútu mirán-oro sirómba áraire siróntavesa mindáó'a óntandeimo ií'o úmakopa'a kóukuyauku uwááesa tóyo eémesa ava'moraéra'a mirá ésa avakaetégomba komirá uwaná kweyááríka'a miní'á tawísímaena marapá'á kumúwasa Yéríko-kwaasi tínkantuwesa koméraawe. \v 31 Ísareri-kwaasi Yéríko-naopa'a íma kurónka'a kae'nárai ti'márówasarai mindáópa'a kotivúntamai awánayae sésarai kuyambá moórá-ininko áwí'a Áré'api eénánká'á nááún-ininkona naaúmpa'a kuyaná Áánútun-aaiyavena áraire séna minkáé'nárai aúpá'á tiyuwówasarai tirááiye. Ísareri-kwaasi Yéríko-naoapaken-kwaasi kotínkantuwe'a koménae sésa kurónka'a Yéríko-kwaasi Áánútun-aaiyavesa íma áraire sirówai tínkamesa Áré'api Áánútun-aaiyavena áraire sirón-inimba íma inkánkaawe. \p \v 32 amáparawai tááimo agáyáanda ayáátáár-aimba imbá pó'a amáparawai táái íma agayánaumne. miwí túwí'a Kítíyono úwana Péréke úwana Sámúsoni úwana Yépeta úwana Tévíti úwana Sámúwéri úwasa Áánútun-aai simátímakowaiye miráumai-kwaasi ésa \v 33 Áánútun-aaiyavesa áraire sésa kwenká'á agevamái máyóntavesa pósa miwívínkémbá évakarawai namuro-kwáásí usáyaaitesa arupí umái miwítí kwaásira'a kárákwiyesa Áánútumo asiramáímo séna mirámó ónaumnemo siróntemba umái máyówana Áánútu aváár-íyán-tóika'a awáá urówana íma vówasa mésa \v 34 miwívínkémbá évakarawai anóni'a pisíntukowasa miwítí namuro-kwáásí tínkamonae suwaná Áánútu tíyótinkowasa kawe'á umái mésa íma asiramái máyówana Áánútu asiramátinkowasa mésa miwítí namuro-kwáásí tínkantuwesa méraawe. \v 35 évakar-inimba Áánútun-aaiyavesa áraire sésa kwenká'á agevamái máyontavena miwí timááraamo pukómpinkemba Áánútu usásintinkaraiye. \p namuro-kwáásí évakarawai tátoresa sésa Áánútumbo tínaaembo umámiyataamo éta íya tínkameta étinkanaumpo Áánútumbo tínaaembo ímo umámiyataamo éta tínkamonaumne suwasá Áánútumba íma sínaaemba umámenaumne sésa imáyáa ésa púwónana Áánútu súwa'naa ínata kwíyómpata maí'maita ónaumne suwasá tí'a úni'a umátínkówasa pukáawe. \v 36 Áánútun-aaiyavesa áraire sésa kwenká'á agevamái máyóntavesa miwítí namuro-kwáásí évakarawaiyavesa tuwíráái sésa tínkambae kwéiyesa évaka'a tíyayaanka'a asááumai tí'maesa ándáva'a mágwétiyuwesa \v 37 évakarawai óntandei tínkamuwasa púwúwasa évaka'a maánkáára'nei taasa'naasá kwéumasuwesa évaka'a taánasatanei túvimba aira'naará kwéuwasa kwévuwuwasa évakarawai íma kawer-únánkwátói urésa sipisípi-ayau-unankwatoi uwasá évaka'a méme-ayau-unankwatoi urésa íma kawe'-náúmpímpá'á kwégwaesa úwoivimpa'a kogwáísagwai ésa íma toómbá makówasa sáwí'a umátinkesa umbai-yántáárí'a umátinkesa \v 38 kawe-kwáásí-í'a umái máyóntavesa ti'mátuwowasa kówésa kwaásimo ímo máyópa'a kwénaaesa omápa'a mésa maipíné muri-áívíné kwaésa miráumai mésa kawe-kwáásímá pósa sáwí'o umátínkówaivimba íma máúmba keyáára'a maémáéwe. \p \v 39 mirán-kwáásí Áánútun-aaiyavesa áraire sésa kwenká'á agevamái máyóntavena Áánútu séna kawe'án-owe siráivo marapá'á máyónka'a Áánútumo mirá umátinkanaumnemo siráin-tantaa'a íma awánowana \v 40 Áánútu miwíyávéna amu'máráaro séna naaémbo keséyaamo ménaaon-kwaasiyavena imáyáa éna kawer-ámbá kentááwé miwíyé kasenkuí'a umásinkanin-anta kwisínkaraiye. mindáyavesa marapá'ó máyónka'a íma awánaraawe. \c 12 \s1 Áánútu kentáásivowai-i'a kwéin-kwasai. \p \v 1 miwí miráumai máyómbanivo kesáá maaráyá ónaumne. miwí Áánútun-aaiyavesa áraire siráawai torupamáímo máyómpimbo kesáá avumpinkáántá máyaunasaraanta Áánútun-aaiyavesa áraire sésa kwenká'á agevamái máyón-amba kwéagaraasinkaawata mindáyaveta umbai-yántáá'á ivátuweta kentáámó sáwí-imayaaomo tátokaimba ivátuweta kwaásimo isaaisésaraambo kwégwesaraambo mimbórá-ímáyáámó kwégwaraantemba Áánútumo agaráásínkarain-ampata íma sívón-káínata asiramáíya kónaumne. \v 2 kwaásimo isaaisésaraambo kwégwesaraambo ayááívá'ó kwáyáim-beyantavesamo imáyáamo ontembá Ísuntavetaawe su'mai imáyáaya onó. Ísu imáyáaya símakaisata Áánútun-aaiyaveta áraireya kwésunanaya imáyáaya kwésimimba póta Áánútuweya aráápamai maí'maita úmaeta iyónaundayaawe. Ísu naaémbo arunkó aamoí ínín-imayaa éna póna taaira'ó puwíníntavena íma a'áo séna taaira'ó púwón-antavesamo tigaeyávésa kwéomba íma imáyáa éna póna Áánútu kawáá uráiwai ayáánúrapa'a asirayán-áyámpá'á mara'á máyáiye. \p \v 3 Ísuntave'a imáyáa oró. marapá'ó máyonka'o sáwí-kwaasi sáwí'o umánkáva'o íyúwanamo asiramáímo maimaénamo iráimba imáyáa é'a íma tívón-káína'a íma ivátuwe'a asiramái máéro. \v 4 sáwí-yantaatave'a kárákwimae'a kwéiye'a asiramái máyáampinkemba íma tínkamowa'a pukáawe. \v 5-6 Áánútu asiramátinkanintavena séna kesiyáámúmbaare kesáánimbaare ísáaro súwana agaimaréna siráin-aimba imáyáa oró. maarán-áímbá séna \q1 Ísóigo arumbá tímakaiwai arupí kwéumatinkena kesáánimba owémó kwésiwaiyavena kesáái isáígwáe séna kwétinkamiye. mindáyavai kesááninkoo Ísóigo arupí umánkáimba íma úwoisan-tantaa'an iyé-ímáyáá éma sáwí'o uráanda asiramái simámakaimba enarunkó íma sáwí'a íno \m agaimaréna siráiye. \v 7 umbai-yántáá'ó kentópa'o kwétimba Áánútu kawe'á kwéumatinkena kwená iyámpói owaná póna mirá kwéumatinkaiye. amápar-iyampoi kawe'á ónááontavesa miwí tinóvowi arupí kwéumatinkaawe. \v 8 Áánútu amápa'a kwená iyámpói umbai-yántáápínkémbá arupí kwéumatinkaimba umbai-yántáá'ó kwáyáiwai Áánútuna iyámpóin-ovo umbai-yántáá'ó ímo kwáyáiwai ó'owiti iyámpóin-owe. \v 9 moórá-ainkwara'a súnda ísáaro. marapákén-késívóisaiya arupí umásínkaraawata miwí táái iséta miráumai kwíyómpaken-kentaasivo áái iséta kawe'á umái méta minánón-áímbá miráyá onó. \v 10 sáwíyan-kanaa marapákén-késívóisaiya miwítí imáyáavinkemba arupí umásínkáantaanivo Áánútu kawe'á umátinkanae séna kaweré su'maiya umáíya ménaundayavenaya kwemó kawe'ó umáímo máyáintemba miráyá ónaundayavenaya arupíya kwéumasinkaiye. \v 11 arupí kwéumasinkaindarata sirunkó umbaí kwétainata íya aamoí éta naaémba minúmbáí-yántáákó kawe'á umásinkaindarata minúmbáí-yántáákóná anondá paru umái kawe'á umái ménaumne. \s1 mirám-baaran-oro siráin-kwasai. \p \v 12 miráumai kárákwiye'a tiyáántán-kwimai mé'a \v 13 arupí-amba imáyáa umái kwáráaro. keinárawapinkemba évakarawai tuwánésa sáwí-amba kwáráavo sé'a kawe'á umái mé'a arupí-amba kwáráaro. \p \v 14 tiyáántán-kwimai amáparawaiye paru umái máéro. ímo kaweré su'mai umáímo máyáawai Ísóigomba íma awánanaaovo kaweré su'mai umái máéro. \v 15 keinárawapinkemba évakarawai Áánútu úwoi kwétuwa'naa-iwaimba auwáúnavo sé'a kárákwiyoro. keinárawapinkemba évakarawai tirunkó sáwí'a índarakemba misáwí-ímáyááó amápa-kwaasivimba kóyáwé iváínivo kárákwiyoro. \v 16 sáwí-yantaatave'a tirááíyave'a ováínivo kárákwiyoro. naaóvá'á moóráwai áwí'a Íso Áánútuntavena íma imáyáa éna sáwí'o uráintemba keinárawapinkemba évakarawai mirá ováínivo kárákwiyoro. kwemá Áánútuntavena íma imáyáa kwéuwaimba moórá-tawai áái kwéankowana ávákontavena séna ená toómbá nasímínana mintónkóná anondá emá aivar-íyámpóí aúrénana kenkáísivowa kawe-kwááró'á tumánkaniye séna \v 17 ména naaémba moórá-imayaa éna kesivo kawe-kwááró'á tumásinkainkwae séna anón-ivi'a tówana avowámá ávákomba kawe-kwááró'á tumánkena póna kwembá íma tumánkowana ááémo sáwí'o uráin-tantaako avowámá kawe-kwááró'á tumánkanin-amba ítáraiye. keinárawapinkemba évakarawai mirá-sáwí'á ováínivo kárákwiyoro. \p \v 18 naaóvá'á Ísareri-kwaasi Sáínai-omar-andampa'a komáyówana anón-irama kwégena tinepáí kwégowasa uwaná anómba túnkuwana anón-unda torówana \v 19-20 uwíremba anónka'a aú'mai iyúwana aaigówé su'mai séna kwaásiye póíye maanómáká'ó tíya'o é'a óntandei tínkamiyasa puwónááowe súwasa mináímbó ísón-kwaasi táátavesa ésa sésa ókwara'a moórá-aimba íma sínata isánáe sésa táátavesa ésa \v 21 awánon-tantaa'a anómba táátavesa uwaná Mósesi séna sááte kéna siyántámbá taráiye siráiye. naaóvá'á Ísareri-kwaasi mirán-tántáá'á koawánaraavo keinárawa'a mirán-tántáá'á íma kogwéawanaawe. \p \v 22 íma mirá é'a Áánútunopa'o tiráamba maaráání'a kwéowe. moórá-omako áwí'a Sáíyono-omapa'a té'a Áánútu asirayánkwáráwáíná naaópa'a té'a kwíyómpa'a aúná-nao'a Yérúsaremu-naokaan-daopa'a té'a kwíyómpaken-kwayo'narawa'o sáwíva'o torupamáímo mésamo Áánútu áwí'o mósá marésamo aamoí kwéopa'a té'a \v 23 aiva'ó Áánútunopa'o tésamo kwená kwaási-i'a umái máyáapa'a tiráawe. kwíyómpa'a aúváívimba miwí túwí'a agaimakáiye. Áánútu amáparawai miwímó máyáawaina ááintavena tísaa íníwainopa'a té'a marapá'ó arupí umáímo máyówanamo Áánútumo kasenkuí'o umátínkaraiwai kwíyómpa'a miwí timantómbó máyáapa'a té'a \v 24 Ísunopa'a Áánútu aúná-aimbo simáímo tarúmakaimba kwéagaraasinkaiwainopa'a tiráawe. naaóvá'á Kááini ávákomba Épeomba tuvuwúwana puwúwana kwená naaemá kumúwana mindáyavena anondá sáwí-meyamba amínkwáe siráimbanivo Ísuna naaemó kunkáimba kwaási kawe'á kwéumatinkaimba kwenópa'a tiráawe. \p \v 25 Áánútu keinárawatavenamo aaimó sínda-aimba íma araaisé'a kárákwiyoro. naaóvá'á Mósesi marapá'á ména Áánútun-aai simátimuwasa arááíraawai sáwí-meyamba mairáawe. miráumaimo kwíyómpakewaimo simátiminda-aintaamo araaisénááowai árai'a sáwí-meyamba mayánááovo kárákwiyoro. \v 26 naaóvá'á Áánútu Sáínai-omapinkemba aaí súwana anóm-barima taráimbanivo ívé'a asiramái séna moórá-kanaa tínímba ókwara'a anóm-barima taaó senaná kwíyónkowe maraówé anóm-barima táníye siráiye. \v 27 ókwara'a anóm-barima taaó sénaumnemo siráin-ainkona ááimba maarán-iye. marímo tánín-tantaa'a naaóvá'ó tarórurain-tantaa'a póna ánásanivo maríma ímo kanaán-umai táínda-yantaa'a kwaíkwai'a íníye. \p \v 28 miráumai marímo tánímba Áánútu kentáárá'á kárákwiraimba póna íya siyuwánímba póta sirunkó kawe'á ínata aamoí éta kwentávéta éta kwenáwí'a mósá maréta kwená imáyáa mósá máráandayavenaya aamoí íníye. \v 29 kankambó aú'maimo iravímbó agaisúwáantemba Áánútu mirá ínata póta kwená imáyáa mósá maréta ménaumne. \c 13 \s1 Áánútu aamoí ínkwáe-i'a oro siráin-kwasai. \p \v 1 Ísu Káráísitiye tarúmai máyáawai Áánútuna akúní'a umái máyáamba pó'a moórá-morawaivimba kentirumbá kwétime'a íma ivátuwaaro. \v 2 namu-kwaasímó tíya'o é'a toómbá naambá kwétime'a íma ivá'á tiyúwáaro. évakarawaimo mirámó uráamba íma marapá-kwáásí kawe'á umátínkaraavo kwíyómpaken-kwayo'narawa'a mirá umátínkaraavo íma kwíyómpakewai owé-ímáyáá uráavo marapákén-kwáásí owé-ímáyáá uráawe. mindáyave'a namu-kwaasí túwa'naa oro. \v 3 Áánútuna kwaásivinkemba kwená kwaási onkákémbá évakarawai tí'maesa ándáva'a mótínkáamba miwísé ándáraamba umái maémáyáambanivo mindáyave'a imáyáa é'a túwa'naa oro. umbai-yántáá'á miwívímbá kwáyáin-kwaasi keinárawapinkwara'a miráumai umbai-yántáákáámbá kwáyáiwain-ovo imáyáa é'a túwa'naa oro. \p \v 4 aaraimó kwaaimó máyáawasa kwaaimó aaraimó máyáawasa kwéon-amba kawer-ámbán-ivo aaraí íma sáwí-anka'a nááówasa kwaaí íma sáwí-anka'a nááówasa miráumai máyáavo aarai-úmóyáné kwaai-úmóyáné íma oró. mirámó íyanamo éna Áánútu sáwí-meyamba timíníye. \p \v 5-6 Áánútu séna \q1 íma tiyuwé'a túwa'naa ónaumne \m mináímbá siráintaveta asiramái méta séta \q1 Ísóigo kwésuwa'naa-imba pó'a kwaásimo \q1 sáwí'o umásinkaiyamba íma sáá'a káníye \m séna Áánútun-aai aúváívimba agaimaréna siráimba pó'a óntantave'a íma anón-imayaa é'a mirán-tántáákó kembá tátoraina'a sáwí'a iíyáváínivo makáan-tantaatave'a sé'a mindá kanaán-iye seró. \p \v 7 ááéma kentí anón-kwaasi Áánútun-aai simátímakaawaiyave'a imáyáa oró. miwímó máyón-aaine pukáan-aaine imáyáa é'a Áánútuwemo aráápamaimo maémáéntemba mirá oró. \v 8 Ísu Káráísiti naaóvá'ó uráintene minká'ó mirá uráintene ívékwara'a mirá kwéintene naaénkwara'a mirámó íníntene. mindáyave'a \v 9 toómbá aambá áúmbakaan-amba kwaránááomba íma túwa'naa ínívo Áánútu úwoi súwa'naa umáíya kwéasiramasinkaivo ó'on-o'om-bonor-aimba kampa'-mónór-áímbá isé'a kwáráavainivo kárákwiyoro. \p \v 10 Ísu Káráísitimo puwénamo kwenáúmo Áánútumbo ámakaintavenaya kwésuwa'naa-imbanivo mono-náúmpá'ó mono'-máyáí-kwáásímó póímo tuvú'máímo Áánútumbo ámén-kwaasi íma kanaán-umai kwétuwa'naa-iye. \v 11 aiva'-mónó-káwáánákó kwaási sáwí'o uráantavena póí tuvukéna naaemá umaéna Áánútuna aoka'-náúmpá'á iréna mindááémá tuvimpín-úmáráísasa mimpóí mindáókona aaumépa'a íma nésa agaisukáawe. \p \v 12 miráumai Ísu Káráísiti kentááyávéna imáyáa éna sáwí-imayaa maitiyuwánaumne séna íma a'áo súwasa áí'maesa mindáókona aaumépa'a móankaresa tuvúwúwana puwúwana kwená naaemá kunkáiye. mirámó uráimba póímo tuvú'máímo Áánútumbo ámén-kwaasi íma kanaán-umai kwétuwa'naa-ivo kentáá kwésuwa'naa-iye. \v 13 Ísumba áí'maesa mindáókona aaumépa'a móankaresa tuvúwúwana pukáimba miráumai mono'-náúmpá'ó póímo tuvú'máímo Áánútumbo ámén-amba tuwáúnasaya kwembó simáímo sáwí'o umánkaraantemba kentáágwárá'á simái sáwí'a umásínkáamba póta íya kwentá auwánaumne. \v 14 marapá'ó kwaíkwai'o ínín-dao'a íma kwáyáintaveta kwíyómpa'o maí'maitaamo ónaunda-naopata imáyáaya éta póta íya kwentá auwánaumne. \p \v 15 Áánútumbo póímo áméntemba Ísu Káráísiti kentááyávénawe séna pukáintaveta Áánútuna kwaási úne súndawaiya aamoí umánkámae kwéiyeta kwenáwí'a mósá maréta íya túwáano. \v 16 kawe'á umátinketa túwa'naa eta íyaamo túwáandayavena Áánútu aamoí íníye. \p \v 17 kentí anón-kwaasi táái isé'a kwésentemba mirán-oro. keinárawaka'a kawe'á umái kárákwimae kwéiyesa naaémba Áánútumba mimbáyáíyávé'a simámenaaowe. miwí tááimo ísámaimo kawe'ó íyasamo ésa aamoí íya'a mindáyave'a kawe'á umái ménaaowe. miwí tááimo ímo ísámaimo kawe'ó íyasamo ésa miwítí mayáí umbaí táína'a mindáyave'a íma kawe'á umái ménaaowe. \p \v 18 imáyáa éta kentáásirumpinta íma aaí kwáyáísata amápa-tantaataveta arupíya ónáeya kwésumpo kentááyávé'a Áánútumpa'a námúnaa símae íyóro. \v 19 asiramái simátime'a sé'a ókwara'a kentópa'a sáwíyanka'a kónaunda-amba Áánútu paárinintave'a námúnaa seró súne. \s1 námúnaa siráin-kwasai. \p \v 20 Áánútu paru kwéumatinkaiwaina ááinko éna Ísóigo Ísu pukáimpinkemba usásinankarowana puwúwanamo kwená naaemó kunkáintavena póna simái tarúmakain-aimba kwaíkwai'a ínana sipisípira'o kárákwiraiwaimo intembá Ísóigo Ísu kentáárá'á kwégarakwiyiye. \v 21 Áánútuna imáyáavinkeni'a ónááontavena Áánútu asirayámbá timíníntave'a námúnaa kwésune. Áánútu kentáásirumpinta mayáí kwémayaimba Ísu Káráísitina asirayándéí kwembó arááímo taim-báyáí Áánútu mayáníntave'a námúnaa kwésune. Ísu Káráísiti áwí'a aasiyaasí anómba kwaíkwai'a kwéimba árair-aimba intávé'a námúnaa kwésune. \p \v 22 kesí kwaásiyono. asiramái simátime'a sé'a asiramátinkanaundayave'a maanáúváímá agaimái timúnda íma ayáátáár-aimban-ivo kwempa'á mé'a ísáaro. \v 23 moórá-aimba ísáaro. moóráwai áwí'a Tímóti ándávakemba kwéayurankaamba póna ááémo tína'o é'a kentópa'o kóndara'a áí'mae'a kónaumne. \p \v 24 kentí anón-kwaasiyavetaawe Áánútuna kwaási amáparawaiyavetaawe simátime'a sé'a kawe'á umái máéro kwésune. Áánútuna kwaási Ítári-maravakewai simátimesa sésa kawe'á umái máéro kwésewe. \p \v 25 Áánútu úwoi kwétuwa'naa-intave'a námúnaa kwésune. \p \it kesáái ánásaiye. \it*