\id ACT - Kosena NT [kze] -Papua New Guinea 1980 (DBL 2014) \h aantá-kwaasi \toc1 aantá-kwaasi \toc2 aantá-kwaasi \toc3 aan \mt1 aantá-kwaasi \ip Ísu kwíyómpa'a irówana Árúku kae-kwááí aíyayaan-iya'iyo. miráumai-ima maisuwéna maanáímbá agaimakáiye. Áánútunopa'o iyí-ámbá Yútaa-kwaasiti monor-áímbá isaná Ísuma marapá'á kunkáinka'a kwenááiyavai áraire sésa kwenká'á aráápamai kwémaen-amban-iye. Áánútun-amanko Ísuna kwayó-kwáásíyé kwená aampa'ó kwégun-kwaasiye asirayámbá timúwasa Ísun-aai aiva'á Yútaa-kwaasi Yérúsaremuva'o máyówai simátímúwasa mináíntáváí áraire sésa kwenká'á aráápamai máyówai Yútaa-kwaasiti maravá'á ó'on-daopimpa'a kosimátímakaawe. minkákémbá évakarawai ó'om-baravaka'a Yútaa-kwaasiye ó'on-o'on-kwaasiye kosimátin-tasimatin-uraawe. Árúku mirán-áímbá agaimakáiye. \c 1 \s1 aantá-kwaasiti mayáímó mairáan-kwasai. \p \v 1 Tíóvíráasiyo ívé-kwandaaivimba moórá-kwasai sénaumpo isaaó. aiva-kwándááívímbá Áánútu Ísumba ai'marówana marapá'á kunkáin-ainkwara mayáímá kumbairáin-ainkwara aaimá siráin-ainkwara avumpimbá amápa'-mayaima mairáinkwara'a komaé tamae umái kwená mayáí marapá'á ánásowana \v 2 Áánútu kunairówana kwíyómpa'a iráin-ainkwara'a aiva-kwándááívímbá agaimakáunda isa'á ívé-kwandaaivinkwara'a agaimaráúmpo isaaó. Ísu kesí aantá-kwaasiye séna ítámakaiye. Ísu íma kwíyómpa'a irónka'a Áánútun-amankona asirayánkwárá'á ména aantá-kwaasi kwená ámáámba simátímakaiye. \v 3 Ísu pukáimpinkemba usásinena kae-kwááí aíyayaan-kanaama 40 kanaama moórá-mora-tawai paárurena kwenáúma kawe'á umái agaráátinkowasa awánésa sésa árai'a Ísu pukáimpinkemba usásinena máyáiye suwaná paáruronka'a Áánútu kwená kwaásimo kawááin-aimba simátíma'maena iráiye. \v 4 moórá-tawai torupésa toómbá kwénowana Ísu paáréna séna maanká'á Yérúsaremu-naopa'a íma tuwé'a úwoi mé'a kesivo kesimambá timénaumnemo asiramái siráimba kwéamu'mare'a máyáanana úwoi timíno. mináímbá á'a simátime'a sé'a \v 5 Yóni nombá pétinkaraimbanivo sáwíyanka'a Áánútun-amanko kuména keinárawapimba anómba umátinkanivo amu'maré'a máéro Ísu siráiye. \s1 Áánútu Ísumba kunairówana iráin-kwasai. \p \v 6 Óríve-omapa'a Ísuwe aantá-kwaasiye torupésa Ísumba áísaa esa sésa Ísóigoo ívéra Árómáani-kamaani-kwaasi ti'mátuwewa Ísareri-kwaasiya kawáá íníyono suwaná \v 7 Ísu séna moórá-kanaamo tínímba ívéra'i. aánowa'iyo. Áánútu kwená imáyáavinkemba mirá íníye. kawe-kánáámó sáwí-kanaamo paárinimba Áánútu kwená imáyáavinkemba mirá íníye. mirán-kánáámó tínímba sáwíyan-aimbanivo \v 8 kemó sendá anón-aimbanivo ísáaro. Áánútun-amankoma kentópa'a kúmínimba kwená asirayámbá tirumpimbá anómba umátinkaina'a kesááigwara kentáváígwárá'á simátime'a Yérúsaremu-naopare Yútiyaa-ayampare Sámériyaa-ayampare amápar-ayampare kosimátíma'mae'a nááóro \v 9 Ísu simásuwowasa awánomba Áánútu Ísumba kunairówana ainánkó Ísumba káátaguwasa íma awánowana \v 10 Ísumo iyúmba kwíyómpa'a karátuwesa máyówasarai avekáán-umai kae-kwáásí kwayán-únánkwátói úmaesarai egwaa'á mésarai \v 11 sésarai Káríri-ayampaken-kwaasiyono. íma kwíyómpa'a karátuwe'a máéro. awánaawanamo Áánútu kunairáísanamo kwíyómpa'o íyínten-umai ókwara'a miráumai kumíníye sirááiye. \s1 Yútásina mayáírá'á usámairain-kwasai. \p \v 12 mindárai simásúwóyasa aantá-kwaasi Óríve-omapa Yérúsaremu-naor-egwaar-omapa'a tuwésa Yérúsaremu-naopa'a koyauwerésa \v 13 máyón-daumpa'a ávúmayaatanaan-daumpa'a umésa miwímá Ísuna aantá-kwaasi moórá-morawai túwí'a Pítaawe Yóniye Yémésiye Éndaruwe Vírípiye Tómáasiye Pátóromuwe Mátíyuwe Árávíási ááninko áwí'a Yémésiye moóráwai kwemá Árómáani-kamaani-kwaasi ti'mátuwanae siráiwai áwí'a Sáímoniye moóráwai ó'on-Yemesi ááninko áwí'a Yútásiye miráumai-kwaasi aantá-kwaasi \v 14 tayorupontembá námúnaa seémáémbani. minkwáásíyónté évakar-inintone Ísumba anówawe Ísun-ává'awaawiye tayorupamái mésa námúnaa seémáémbani. \p \v 15 námúnaa síma-sima kwéesa moórá-kanaama sáwíva-kwaasi 120 kwaasi Ísun-aaiyavesa áraire siráan-kwaasi tayorupamái máyówana Pítaa usásinena simátimena séna \v 16-17 kesí kwaásiyono. naaóvá'á Áánútun-amankoma kentáá síkwá'náomba áwí'a Tévítimba simámena Yútási-aai súwana agaimakáimba póna mináímbá paáriniye. ááéma kentááyáváíyé Yútásintavaiye Ísu kesí mayáí máyáaro séna ításinkowata aantá-kwaasiti mayáí-íta umáíya mairáúndayaawe. naaémba Yútási tí'maena Ísunopa'a túwasa táto'mai áí'maesa ándávimba ánkaraawe. [ \v 18 Yútási misáwí-máyáígóná meéyámbá óntamba mairéna maramá meéyán-umasuwena mimbárává'á ándáma uréna kweyááríka'a kwenanumarambá arátuwena ámú'a kuvánkaar-úwana ayánaruntomba marapátá kunturáíye. \v 19 Yérúsaremuvaken-kwaasi isésa miwí tááivinkemba mimbárágó áwí'a Akeotaava'an-iye sésa kwántámai-kwi'a naae-márává'án-iye siráawe.] \v 20 ánivo monor-ímó agaimakón-auvai-kwandaaivimba Tévíti agaimaréna séna \q1 kwená naambá tu'nambá isasá \q1 mimpímbá íma kwaási kwégwaewe \m agaimaréna séna moóráva'a agaimaréna séna \q1 kwená mayáírá'á moóráwai usámayaniye \m agaimaréna sirónka'a póta \v 21-22 moóráwai Yútásina mayáírá'á usámayaniwaimba avakáá-umaiya airánaundayaawe. Ísu Káráísitima pukáimpinkemba usásinkain-aimba kweséya tásáumai simátíma'maeta kónaunda póta Yóni nombá kwévetinkowana Ísu mayáímá ááimba ásámai mayówata kuré-ire úmae kwénaaowananaya Áánútu Ísumba kunairówana kwíyómpa'a iyúwasa awánaraawaivinkemba moóráwaimba aíráananaya kwemá Yútásimo tukáim-bayai usámayaniye Pítaa simásuwowasa \v 23 isésa kae-kwáásí túwí'a tésa moóráwai kaumbo-kwí'á tamámakaawai moórá-awi'a Yósépi moórá-awi'a Paasapasí moórá-awi'a Yásátasi uwaná moóráwai áwí'a Mátáyáasi miráumai-kwaasirai túwí'a tamásuwesa \v 24 námúnaa sésa Ísóigoo amápa-kwaasiti imáyáa awáné tirumbá tuwáné minkáé-kwáásívínkémbá nááwa Yútásina mayáí aantá-kwaasiti mayáírá'á usámayaniyo. agaráásínkénata awánaano. \v 25 Yútási kwená mayáí ivátuwena puwéna kwená mayáígóná meéyámbá sáwí-marupa'a kunkáiye sésa \v 26 námúnaa simásuwesa kae-kwáásí túwí'a kae-kwándááívímbá agaimái anavéúmpímbá kuvé'makowana moóráwai moórá-kwandaai mósá mairéna awánómba Mátáyáasiye sésa agaimakówana aantá-kwaasi sísamaivakemba moórá kumbaimái-kwaasivimba komayáí mairáiye. \c 2 \s1 Áánútun-amankoma kunkáin-kwasai. \p \v 1 naaémba toómbá áká'mai Áánútuntavesa ísámai kaunánáe sésa torupaan-kánáámá túwasa Ísun-aaiyavesa áraire siráawai amápa'a mimbórá-náúmpá'á torupamái máyówana \v 2 avekáán-úwana kwíyómpakemba anón-undaraamba torówasa kwéisowana máyón-daumpa'a kuména móanoni'a úwana \v 3 iraronkáán-tántáá'á paárurena taaínkaar-umai moórá-mora-kwaasi tinepimpá'á kóyáwé úwana \v 4 Áánútun-amankoma tirumpimbá anómba umátinkowasa máyówana Áánútun-amankoma asirayámbá timúwasa ó'on-o'on-kwaasi tááivinkemba siráawe. \p \v 5 toómbá áká'mai Áánútuntavesa ísámai kaunánáe sésa torupaan-kánáá túntavesa Yútaa-kwaasi Áánútuna imáyáa mósá márówai ó'on-o'om-baravakemba Yérúsaremu-naopa'a tayorupamái máyówana \v 6 úndáraamba torónka'a isésa mindámbó kwáyopa'a tayorupowasá miwí tááivinkemba kwésuwasa isésa táátavai ésa \v 7 ávááraumai imáyáa ésa sésa kwésewai amápa'a Kárírivakewai mináímbá kwésewain-owe sésa \v 8 moórá-morawai sésa kesááivinken-aine simásaraawe. \v 9 kesáámá évaka'a Páátiyaa-maravakewaiya évaka'a Mítiyaa-maravakewaiya évaka'a Iramu-márávákéwáíyá évaka'a Mésópótemiyaa-maravakewaiya évaka'a Yútiyaa-maravakewaiya évaka'a Kápátósiyaa-maravakewaiya évaka'a Pontasi-márávákéwáíyá évaka'a Ésiyaa-maravakewaiya \v 10 évaka'a Vírísiyaa-maravakewaiye évaka'a Pámpíriyaa-maravakewaiya évaka'a Ísípi-maravakewaiya évaka'a Árípiyaa-maravakewaiya Sáíríni-maragona egwaakéwáíyá évaka'a Árómáa-naopakewaiya miráumai-naopakemba tayorupamái méta \v 11 Árómáa-naopakewaiya évaka'a Yútaa-kwaasiya évaka'a á'on-ampa'a tuwéta Yútaa-monor-ampata kwégwareta ánivo évaka'a Kíríti-maravakewaiya évaka'a Árépiyaa-maravakewaiya tayorupamái máyaunasaya Áánútu kawe'-máyáí mairáin-aimba kwésesa moórá-morawai kesááivinkenta kwésewata kwéisaundayaawe sésa \v 12 táátavai ésa ávááran-imayaa ésa iséise ésa sésa mintántáákóná ááimba náára íníyo suwasá \v 13 évakarawai kwíráái sésa miwí uwoaó'-nómbá nésa uwoaó'á ésa ó'on-o'on-kwaasi tááivinkemba kwésewe siráawe. \s1 Pítaa simátímakain-kwasai. \p \v 14 simásúwówana aantá-kwaasi 11 kwaasi usásinompimba Pítaa usásimbai ména torupamái máyón-kwaasiyavena anónka'a simátimena séna kesí Yútaa-kwaasiyono. Yérúsaremu-naopaken-kwaasiye ó'om-baravaken-Yutaa-kwaasiye maísáaro. Kárírivakewai ó'on-o'on-kwaasi tááivinkemba kwésewaina ááimba simátimumpo ísáaro. \v 15 uwoaó'-nómbó nésa uwoaó'ó owémó kwésemba minkwáásí íma uwoaó'á kwéowe. kwaási no'wáámba uwoaó'-nómbá nésa uwoaó'á kwéovo ívé'a aaváyaavimba isasá minkwáásí íma uwoaó'á kwéowe. mintántáákóná ááimba maará ínívo \v 16 naaóvá'á Áánútun-aai simátímakowai áwí'a Yóweri agaimaréna siráin-aimba kwévaariye. maarán-áímbá agaimaréna séna \q1 \v 17 Áánútu séna naaén-kanaa maará ónaumne. kesimambó amáparawaimo timénaunda kentáánimbaare kentiyáámúmbaare kesáái avora'á simátimenaaowe. kentí ívé-kwaasiye anónutan-kwaasiye kaaimbá awánanaaowe. \v 18 árai'a minkánáárá'á kesimambá kesí kwayór-ínínákwá'á timénaunda kesáái avora'á simátimenaaowe. \v 19 kwíyómpa'a marapá'á ó'on-o'om-bayai-awaame'a ónaunda naaegwárá iragwárá anón-umunkwara'a paáriniye. \v 20 aaváúmá tunínana kwíyómba naaerírí'a váína'a mirámó ónaunda kesí ó'on-o'on-kanaa ságayan-kanaama paárinimba \v 21 kentávésamo Ísóigowemo síyawaima sáwí'o umáímo maíyampinkemba kawer-ámpá'á métinkanaumne Áánútu siráiye \m Yóweri agaimaréna siráiye Pítaa mináímbá simásuwena \v 22 séna Ísareri-kwaasiyono. senda-áímbá ísáaro. Áánútuma Ísumba Násáretivakewaimba asirayámbá amúwana simámakaim-bayai maéna kawe'-máyáí ó'on-o'om-bayai-awaame'a uráimba keinárawapimba úmba awánaraawe. \v 23 naaóvá'á Áánútu imáyáamo éna mirá-mira ónaumnemo siráinka'a pósa évakarawai Ísumba áí'mai keinárawa'a tímúwa'a tuvuwónáe sé'a sáwí-kwaasi tímúwasa áí'maesa taaira'á tuvúwúwana puwúmbanivo \v 24 Áánútu pukáimpinkemba usásinankaraiye. pukéna marapá'á maígómá íma kanaán-umai tátorowana Áánútu Ísumba ayúrankowana pukáimpinkemba usásinkaiye. \v 25 mindáyavena naaóvá'á kentáá síkwá'náo áwí'a Tévíti Ísun-aai agaimaréna séna \q1 aasiyaasí Ísóigo kesé máyáísa'a awánaraumne. kwemá sirávaimai máyáimba pó'a íma sáwí-imayaa kwéune. \v 26-27 mindáyave'a kesirumbá kawe'á umái mé'a Áánútu áwí'a mósá kwémaraumne. púwón-ayampa'a kesimambá íma másiyuwaniyone. kesirumbá ámakaundawaima ená kwayó-kwáásí únda po puképa'a íma másiyuwenana súma kaviráníye. mindáyave'a máyaunda pó'a imáyáa é'a púwóndavinkemba usásisinkaniye. \v 28 púwíndavinkemba usásine maí'mai'a íníyone séma kesé máyaanda póna kesirumbá kawe'á umái anómba ína'a ménaumne \m Tévíti agaimaréna siráiye Pítaa mináímbá simásuwena séna \v 29 kesí kwaásiyono. kentáá síkwá'náo áwí'a Tévítin-aai avora'á simátimunda kwemó agaimakáimba íma kwesáváí siráiye. kwemá puwúwasa utámakowana kwená maravaraambá á'a awánaraamba póna agaimarómba íma kwesáváí siráiye. \v 30 naaóvá'á Áánútu séna Tévítimo kawááná'ó ménamo uráintemba moóráwai minákúmpákéwáí anondára'a kawááná'á méniye Áánútu siráimba Tévíti Áánútun-aai simátímakaiwai póna kwemá séna Áánútu siráin-aimba árai'a paáriniye Tévíti siráiye. \v 31 Tévíti Áánútumo naaémbo ínín-imayaa éna séna Áánútumo usásinkaiwaima Káráísiti kwemá puwíndavinkemba usásinaniye súntavena séna \q1 pukén-ayampa'a íma máuwainana \q1 áúma kaviráníye \m Tévíti súmba \v 32 mindá Ísuntavena siráiye. ánivo Áánútu Ísumba pukáimpinkemba usásinankowata áta awánaraundayaawe. \v 33 Áánútu kunáí'maena anón-kwaasi póna ayáánúrapa'a asirayán-áyámpá'á móankena kwenamambá ámakaiye. avowámó árai'a kesimambá aménaumnemo siráimba ámakaisana kwenamambá kembá símakaimba kwéise'a kwésuwane'a kwéowe Pítaa mináímbá simásuwena séna \v 34 Tévíti íma kwíyómpa'a iráiwai séna \q1 kesí Ísóigontavena séna Áánútu séna kesiyáánúrapa'a asirayán-áyámpá'á mara'á ména'a \v 35 ená namuro-kwáásí usáyaaitaanasa miwí ánásanaaowe Tévíti siráiye. kwemá íma kwíyómpa'a iráiwai póna kwesáváí íma siráiye. \m \v 36 ánivo keinárawa'a taaira'á tuvúkáawaintavena Áánútu séna kemá usásinankaundawai Káráísiti éna Ísóigoma iyémá Áánútu siráimba pósa Ísareri-kwaasi amáparawai kawe'á umái ísáaro Pítaa simásuwowasa \v 37 ísómba tirumbá umbaí tówasa Pítaawe aantá-kwaasiyavaiye sésa sáwí'a uráumpo nóra ónaunanayaawa siíyó suwaná \v 38 Pítaa séna keinárawa'a moórá-morawai amáparawai misáwí-ímáyáá tínaaemba umáme'a Áánútunopa'a té'a Ísu Káráísitintave'a ísámai nombá péráaro. mindáyavena kentí sáwí-imayaa maitiyuwéna Áánútun-amankomba úwoi timíníye. \v 39 Áánútu kesópa'a terómó sendawáímá kesimambá timénaumne Áánútu siráimba pósa keinárawatavaiye kentíráá'maatavaiye ó'on-o'om-baravakewaiyavaiye asirayán-áímbá siráiye Pítaa siráiye. \p \v 40 Pítaa simásuwena ó'on-o'on-ainkwara kawer-áínkwárá'á simásuwena égési umái simátimena séna ívé'o sáwí-kwaasi méwaimo é'a sáwí-meyamba mayánááowe. kemá ívé'a sáwí-ampa'a tuwé'a pó'a íma sáwí-meyamba mayánááowe Pítaa súwasa \v 41 sáwíva-kwaasi isésa kwenááiyavesa áraire sésa nombá kwéveresa mitáwai sáwíva-kwaasi 3,000 kwaasi Ísun-aaiyavesa árairemo suwasá Ísuna kwaási sáwíva-kwaasi-i'a ésa \v 42 torupamái maivá'á iyésa aantá-kwaasi Ísun-aai simátíma'mae kwáávantan-úmaesa kwéiyesa moórá-mora-umai-kwaasi kwétuwa'naa-esa Ísuntavesa ísámai aráá-tomba kwénesa námúnaa sinté iráawe. \p \v 43 námúnaa sinté iyésa mirámó umbá aantá-kwaasi kawe'-máyáí ó'on-o'om-bayaima kwémayowasa pósa amáparawai táátavai uwasá \v 44 Ísun-aaiyavesa áraire suwáí mimbórá-ímáyáá kwéesa torupanté kwéiyesa imáyáa ésa kentáásí náaindaamba amáparawainein-iye sésa \v 45 miwítí maramá miwítí náaindaamba ó'on-kwaasi timésa óntamba mairésa taaínkaar-umai ímo makón-kwaasi tímatuwesa \v 46 aasiyaasi-táwai Yútaa-kwaasiti anóm-bono'-naumpa'a Áánútuntavesa ísámai torupanté kwéiyesa ó'on-o'owiti naaúmpa'a komésa Ísuntavesa ísámai aráá-tomba kwénesa tirumbá kawe'á umái mésa toómbá taaínkaar-umai kwétimesa nésa \v 47 Áánútu áwí'a mósá marówasa amáparawai tuwánésa miwíyávésa kawe'á kwéowe suwaná aasiyaasi-táwai Ísóigo évakarawai sáwí'o umáímo máyómpinkemba kawer-ámpá'á métinkowasa Ísun-aaiyavesa áraire suwáíyé torupamái méraawe. \c 3 \s1 Pítaa aísamaima kawe'á umánkarain-kwasai. \p \v 1-2 moórá-kwaasi anówa maránkarompinkemba aísamaima pukurón-kwaasi máyowasa aasiyaasi-táwai áí'maesa anóm-bono'-nankona ontará'á áwí'a kawer-óntárá'á móankarowana ména anóm-bono'-naumpa'o íyún-kwaasiyavena óntantavai inaainaaí sún-kwaasi máyonka'a anóm-bono'-naumpa'a Pítaae Yóniye íyúyana aaváúmá toraétáápa'a kúwasa námúnaa kwésen-kanaara'a íyúyana \v 3 tuwánéna séna óntamba símékaiyo súwasarai \v 4 túramba kararésarai Pítaa séna kenkáí suwánaao suyaná \v 5 siméyááoiye-imayaa éna tuwánówana \v 6 Pítaa séna íma óntamba makáumpo Ísuna asirayándéí kawe'á umánkanaumne. Ísu Káráísitima Násáretivakewaina asirayámbá kwáyáintave'a sé'a usásine naauwó súne Pítaa séna \v 7 ayáánúrapa'a táto'mai usásinankowana aísaumba aísána kawe'á úwana \v 8 usásinkwena tokávara taúvaraa'a éna aamoí éna Áánútu áwí'a mósá kwémarena mindáraiye anóm-bono'-naumpa'a \v 9 kweyááríka'a marapá'á iyéna Áánútu áwí'a mósá marówasa amáparawai awánésa \v 10 sésa miwá aasiyaasi-táwai anóm-bono'-nankona kawer-óntárá'á ména óntan-inaai síma-sima'a indá'án-iye sésa táátavai ésa kweyááríka'a marapá'á kwéiyuntavesa tiyáámba tuvimpín-ésa táátavai uráawe. \s1 Pítaa simátímakain-kwasai. \p \v 11 kweyááríka'a kwéiyena aamoí éna Pítaante Yóninte tine'á tátorowasa amáparawai táátavai ésa miwítópa'a tóyo ésa anóm-bono'-naumpa'a Sórómoni áúgwimai úmakopa'a tóyo uwaná \v 12 Pítaa tuwánéna séna Ísareri-kwaasiyono. mintántáátáváí íma táá'a kaíno. íma túramba kenkáí aráá'a sivuwóro. íma kenkáísí asirayánkó kawe'á umái arupí umái mékai kwéuvo \v 13 Áánútuna asirayánkó mirá kwéisana minkwáásí kweyááríka'a kwénaaiye. mirá uráintavai Áánútu Ísu áwí'a mósá maréna kentáá síkwá'ná Ááváramu Áísákaa Yákópo miwítí Ísóigoma kwená kwayó'nákó áwí'a Ísumba póna mósá makáiye. ánivo Ísumba áí'mae'a Árómáani-kamaani-kawaanako áwí'a Páírátinopa'a máánkarowana Páíráti séna ayúrankanae súwa'a a'áo siráawe. \v 14 kawe-kwáásí arupí umái máyon-kwaasiyave'a a'áo sé'a moórá-kwaasi inkamúwana puwúwasa ándáva'a áúkon-kwaasiyave'a ayúrankaao siráawe. \v 15 mirá uráantave'a aúnái'a umái maí'mai'a ónááowaina ááin-kwaasi kemá tuvúwana pukáimpinkemba Áánútu usásinankowakai awánarauye. \v 16 awánarauyawai Ísuna asirayánkó aísamaima pukón-kwaasi kawe'á umánkaraiye. Ísuna asirayántávéna áraire siráimba isaná minkwáásí kawe'á umái kwénaaisa'a kwéawanaawe Pítaa siráiye. \p \v 17 Pítaa mináímbá simásuwena séna keinárawate kentí kawáánárawate íma awánamai Ísumba kawer-uré'a tuvukáawe. \v 18 naaóvá'á Áánútu kwenáái simátímakowaiyavena séna simátime'a sé'a kemó usásinankaundawaimba sáwí'a umánkanaaowe Áánútu siráinka'a póna keinárawa'o Ísumbo uráamba mináímbá paáruraiye. \v 19 mindáyave'a kentí sáwí-imayaa tínaaemba umásuwe'a Áánútunopa'a tíyana póna Áánútu kentí sáwí-imayaa maitiyuwáníye. \v 20 moórá-mora-tawai Ísóigo kwená asirayámbá timína'a kwesé ménaaontave'a kentí sáwí-imayaa tuwé'a Áánútunopa'a teró. Áánútuma túwa'naa ínkwáe séna usásinankaiwaimba Ísumba ai'maráínana kumíníntave'a kentí sáwí-imayaa tuwé'a Áánútunopa'a teró. \v 21 Ísu kwíyómpa'a umáyáimba póna naaén-kanaamo éna amápa-tantaa'a aúnái'o índa-tawai ókwara'a marapá'á kumíníye. naaóvá'á Áánútu mináímbá simátimuwasa Áánútun-aai ísón-kwaasi kawe-kwáásí isésa simátímakaawe. \v 22 Áánútun-aai simátímakowai áwí'a Mósesi séna Áánútu kentí Ísóigo kembá kesí mayáí mayaaó séna si'mákainten-umai Áánútun-aaimo simátiminiwaimba keándárakemba moóráwaimba ai'maráínana kwenáái simátiminasa isánááowe. \v 23 ímo isáíyawaimo éna Áánútu kwená kwaásivinkemba tí'maena moóráva'o tinkáindawai ánásanaaowe Mósesi siráiye. \v 24 Áánútun-aai simátímakowai áwí'a Sámúwéri kwemá simátímakonka'a naaén-kwaasi simátímíntemba mai-simátíma'maesa iyémáyáamba kwévaariye. \v 25 naaóvá'á Áánútu kentáá síkwá'ná áwí'a Ááváramuntavena séna enándáraken-kwaasiyavena amápa'-marava-kwaasi kawe'á umátinkanaumne Áánútu asiramái siráiye. Ááváramun-andaraken-kwaasi owaná póna keinárawatavena Áánútu mináímbá asiramái siráiye. \v 26 miráumai Áánútu Ísuntavena kesí mayáí mayaaó séna ai'marówana keinárawapimba kunkáiye. amáparawai kentí sáwí-imayaa tínaaemba umásuwaiyana aiva'á keinárawa'a kawe'á umátinkanintavena keinárawapimba kunkáiye Pítaa Ísareri-kwaasiyavena simátímakaiye. \c 4 \s1 Pítaante Yóninte aaivimbá maitínkaraan-kwasai. \p \v 1 anóm-bono'-naumpa'a Pítaae Yóniye kwésimatimuyasa tóyo ésa mono'-máyáí-kwáásíyé mono'-nánká'ó kárákwirowaiye Sátúsi-monor-aimbo sun-kwáásíyé tóyo ésa \v 2 miwí táái taisésa áwáá'a suwasaráí mindárai Ísu pukáimpinkemba usásinkain-aimba simátímúyasa úwoi-kwaasi isésa sésa Ísu pukáimpinkemba usásinkaintavesa amápa-kwaasi pukémpinkemba usásinanaaowe suwasá mináímbá isésa kamparé sésa áwáá'a kwésesa \v 3 mindárai tátoresa sésa eénáimba póta aaváyaavimba aaivimbá maitinkánaumne sésa kawáá-kwáásí ándáva'a tínkómbanivo \v 4 úwoi-kwaasi sáwíva'a 5,000 kwaasi mindárai tááiyavesa árairema siráawe. \p \v 5 aaváyaavimba aaivimbá maitinkánaumne sésa kwáúmba aaváyaavimba Yérúsaremu-naopa'a Yútaa-kawaa-kwaasiye anón-kwaasiye ámáámba sun-kwáásíyé miráumai-kwaasi miwí táái isánáe sésa torupésa \v 6 aiva'-mónó-káwáánákó áwí'a Ánásiye kwená akún-ándá-kwáásíyé Káyavaasiye Yóniye Arekesándaawe torupamái mésa \v 7 Pítaante Yóninte tááyowasarai miwítópa'a tuyasá tísaa esa sésa aísamaimo pukáin-kwaasi nóra urááiyo. nááwana asirayáná keináraivimba kwáyáintavaiya kawe'á umánkaraaiyo. nááwa áwíra tékai kawe'á umánkaraaiyo suwaná \v 8 Áánútun-amankoma kwempímbá anómba umánkowana Pítaa séna Ísareri-kawaa-kwaasiye anón-kwaasiye ísáaro. \v 9 aísamaimo pukáin-kwaasi kawe'á umánkaraundayave'a kwésisaa-owe. nóra séra kawe'ó umánkaraundayave'a kwésisaa-owe. \v 10 avora'á simátíménda keinárawate amápar-Isareri-kwaasiye ísáaro. Ísu Káráísitima Násáretivakewaimba taaira'á tuvúwówana Áánútu pukáimpinkemba usásinankaraiwaimba kwenáwíka'a súyana kwená asirayánkó minkwáásí kawe'á umánkáísana keinárawapimba kawe'á umái máyáísa'a kwéawanaawe. \v 11 Áánútun-aai aúváí-kwandaaivimba Ísun-aai agaimaréna séna \q1 óntan-damba on-kwáásí moórá-ontantavesa sáwí'a kwéiye sésa maisukáawe. aáno minóntánkó ávonkaamba uráiye \m mináímbá Ísuntavena agaimaréna siráiye. \v 12 kwewé su'mai sáwí'o umáímo máyáampinkemba kawer-ámpátá mésinkanintaawe. Áánútu séna kwenáwíkare su'mai kwená asirayánkówé su'mai kwaási sáwí'o umáímo máyáampinkemba kawer-ámpá'á métinkaniye Pítaa siráiye. \p \v 13 Pítaa mináímbá kwésimatimena Pítaae Yóniye íma táá'a kwégowasarai asiramái simátímúyasa minkáwáá-kwáásí tuwánésa táátavai ésa mindáraimo úwoi-kwaasirai ímo aúváívimbo awánaroyawaiyavesa pósa táátavai ésa sésa Ísuwe kwénaauyantavesarai mirá kwéoiye sésa \v 14 awánomba Pítaante Yóninteyopa'a aísamaima kawe'á umánkaron-kwaasi máyowasa awánésa mindáraimo simátimenaaon-aintavesa avakáá uwááesa ivátiyuwesa \v 15 sésa máápa'a kúmókaiyo suwasaráí kúmúyasa minkáwáá-kwáásí iséise esa sésa \v 16 mindáraiye nóra ónaumno. ó'om-bayai kawe'-máyáímá mairááyamba pósa Yérúsaremuvaken-kwaasi amápa'a ísáamba póta íma kamparéyá sénaundayaanivo \v 17 ó'on-o'on-daopaken-kwaasi íma isánááontaveta mindáraiyaveta simátimeta séta Ísu áwíka'a íma simátímékaiyo sénaundayaaniye sésa \v 18 tááyowasarai íyúyasa sésa Ísun-aai íma simátímékaiyo. Ísu áwí'a íma taakaiyó suwasaráí \v 19 Pítaae Yóniye sésarai kemó mirá simásinkaiyakaimo Áánútun-aaimo tuwékaimo Áánútu aúrampimba kawerá íníya ke mináímbá ókwara'a ísáaro. \v 20 keiráímá awárauyan-tantaa ísarauyan-tantaa'a íma tuwáyauvo úwoi simátimeyauye suyasá \v 21-22 kawáá-kwáásí ó'onkwara'a asiramái simátímatuwesa sésa ánivo úwoi kárúwaakaiyo sirá. aísamaima kawe'á umánkaron-kwaasi kae-kwááí aíyayaan-ira'a 40 ira'a íma kweyááríka'a kwénaauwasarai kawe'á umánkóyasa úwoi-kwaasi isésa Áánútu áwí'a mósá maróntavesa mindárai íma tínkamesa úwoi kárúwaakaiyo siráawe. \s1 asiramái ménaumne sésa námúnaa siráan-kwasai. \p \v 23 kárúwaakaiyo suwasaráí Pítaae Yóniye kentí kwaásitopa'a tésarai mono-káwáá-kwáásíyé anón-kwaasiye simátímakaan-aimba másimátímúyasa \v 24 isésa Áánútumpa'a námúnaa sésa Ísóigoo kwíyómba maramá uwí-nómbá tarórumarena miwán-arumpimba tarórumaraanda-yantaakakwara'a kwégawaa-one. \v 25 naaóvá'á emá sunaná enamankómá ená kwayó-kwáásí kentáá síkwá'náomba Tévítimba kusimámuwana agaimaréna maará séna \q1 nóintavai ó'om-baravakewai áwáá'a sésa nóintavai ámááyu-aimba suwááesa áúkaawe. \v 26 ó'om-baravaken-kawaa-kwaasi tokwaa úmae tayorupésa Ísóigonte kwemó usásinkaiwainte áái'a tiyamátinkanae siráawe \m mináímbá Tévíti agaimaréna siráiye. \v 27 mináímbá paárúwasa Yérúsaremu-naopa'a Érótiye Póntiyasi Páírátiye ó'onkaa-kwaasiye Ísareri-kwaasiye torupésa Ísuna ámááyu-aimba sésa emó usásinankaandawaimba ená kawe-kwáyó-kwáásí Ísuntavesa ámááyu-aimba siráawe. \v 28 naaóvá'ó emó mirá ónááowemo siráanda pósa torupésa mirá uráawe. emó ímo mirá ónááowemo siráandarakai íma Ísumba tuvúkáasino. \v 29 Ísóigoo mono-káwáá-kwáásí tááimo simáímo káráraamba ísaraanda po súwa'naa íníyonda póta íma inkaiséta enáái úwoi asiramái simátimenaundayaawe. \v 30 ená asirayámbá símínata tí'o índa-kwaasiya asóvamatinkavata konó. ená kawe-kwáyó-kwáásígó áwí'a Ísuwe súnanaya kwená asirayánkó ó'on-o'om-bayaima kawe'-máyáímá paáriniye \v 31 námúnaa simásúwówana torupamái máyón-daumpa'a toraa'náára'a úwana Áánútun-amankoma miwívímbá anómba umátinkowasa Áánútun-aai asiramái simátíma'mae kuráawe. \s1 náaindaamba moórá-mora umátímakaan-kwasai. \p \v 32 Ísuna aampa'á kwéguwai mimbórá-ímáyáá kwéesa mésa kentí náaindaantavesa íma kendéí kendeiye kwésesa úwoi moórá-mora-umai tíma'maesa kuwasá \v 33 aantá-kwaasi ávááraumai asirayánkwárá'á mésa Ísu pukáimpinkemba usásinkain-aimba asiramái simátíma'maesa kwégwesa Áánútu aantá-kwaasi túwa'naa úntavesa kawe'-máyáí maimaé kwéguwasa \v 34-35 Ísuna aampa'á kwéguwai maramá naambá makówai ó'on-kwaasi kwétimesa óntamba mairésa aantá-kwaasi tímúwasa taaínkaar-umai íma makón-kwaasi tímakaamba pósa Ísuna aampa'á kwéguwai amápa-tantaa'a íma aáváán-túwówana \v 36-37 moóráwai áwí'a Yósépi póna kwegwárá'á mirá éna moórá-marama ó'on-kwaasigomba aména óntamba mairéna aantá-kwaasi tiména kwemá Árívái-andarakewai Sáíparasi-ayampakemba tamáyowasa aantá-kwaasi moórá áwí'a simámesa Kíríki tááivinkemba Páánápáasiye sésa kwántámai-kwi'a tirávayaina'a iyémó suwáímá minóntámbá tímakaiye. \c 5 \s1 Ánánáesinte Sáváeraantei kwaasái. \p \v 1 Páánápáasi minóntámbá tímúwasarai moóráwai áwí'a Ánánáesi awainínkó áwí'a Sáváerae mésarai moórá-marama ó'on-kwaasi kwétimesarai óntamba mairésarai \v 2 taaináyauyo-aimba awainínkómbá simámuwana mirá íníyone súwana minóntámbá taaínkaar-urena évaka'a kwesáváí maéna évaka'a maimaéna aantá-kwaasi mói tiména kampa'á séna amápa'a timúne súwana \v 3 Pítaa séna Ánánáesiyo Sáátáánigo áísaa umai isánáe sintáváí owé se mararákén-óntámbá amápa'a timúne siráanda Áánútun-amankomba kampa'á simáukaane. \v 4 mimbárámá ená maramá isa tuwé óntamba mairé ená óntamba isa évaka'a timé íma sáwí'a éma mararákén-óntámbá évaka'a timúne íma sénda amápa'a timúne séndama sáwí'a ómpo íma kwaásiye su'mai kampa'á simátíyukaampo Áánútun-amankomba kampa'á simáukaane Pítaa súwana \v 5 Ánánáesi iséna pu'maéna tuvamúwasa mináímbá ísaraan-kwaasi ávááraumai táátavai uwasá \v 6 ívé-kwaasi tésa puwúmba taasááúmaesa maimaésa máutaraawe. \p \v 7 máutaawana awainínkó sáwíyanka'a ména awaikómó puwún-aimba íma ísarena Pítaa-iyaitopa'a túwana \v 8 Pítaa séna keináraiti mararákén-óntámbá amápara símakaiyo súwana minínínkó séna owé amápa'an-iye kampa'á súwana \v 9 Pítaa séna enawaikóe esé mimbórá-ímáyáá ékai Ísóigon-amankomba kampa'á simáu'mai awánayae sirááiye. enawai'ó mágwéutaan-kwaasi tésa embá tamaimaésa máutanaaowe Pítaa súwana \v 10 pu'maéna Pítaa aísamaivimba tuvamúwasa ívé-kwaasi tésa puwúmba taawánésa maimaésa awaikómbó utamánkópa'a máutowasa \v 11 Ísóigona kwaásiye ó'on-kwaasiye isésa táátavai uráawe. \s1 ó'on-o'om-bayai kawe'-máyáígóná kwaasái. \p \v 12 aantá-kwaasi kwaási túranka'a ó'on-o'om-bayai kawe'-máyáímá maimaésa íyúwasa Ísuna aampa'á kwéguwai anóm-bono'-namba Sórómoni áúgwimai úmakopa'a aasiyaaí torupamái kwémauwasa \v 13-14 ó'on-o'on-akwa'a sáwíva'a Ísóigon-aaiyavesa áraire sésa miwísé torupamái maémáémbanivo ó'on-kwaasi tuwánésa sésa kawe-kwáásín-owe sésa táátavai ésa íma miwísé torupamái máyówasa \v 15 aantá-kwaasimo uráamba isésa tí'o ún-kwaasi tuvaipímbá taagwiya'maésa naambáru'a mátinkesa sésa Pítaa kwénaaena amankó'naanko taaugwétáínasa asóvaigwae suwasá \v 16 ó'on-o'on-daopakemba tí'o ún-kwaasigwara tirumpimbá taraváá-kwámbá máyon-kwaasigwara'a tí'maesa Yérúsaremu-naopa'a mátínkówana Áánútu Pítaamba áwa'naa úwasa amápa'a asóvasaraawe. \s1 kawáá-kwáásí aantá-kwaasi sáwí'a umátínkaraan-kwasai. \p \v 17 mirá kwéuwana aiva'-mónó-káwáánákóe kwená kwaási Sátúsi-monor-aimbo sun-kwáásíyé sésa amáparawai íma kentáásiraaima kwáráavo aantá-kwaasi tirááíma kwáráawe sésa tíyántavai ésa \v 18 táto'mai ándáva'a tiyúwówana \v 19 mindó'wáámbá kwáúnka'a Ísóigona kwayó'nákó kwíyómpakendako ontamá tisuwéna tí'maena máápa'a móruntinkena séna \v 20 anóm-bono'-naumpa'a umé'a aúná-amba kwaási kawe'á umái maí'mai'a ónááon-ankona ááimba usimátíméro súwasa \v 21 isésa irataró'a anóm-bono'-naumpa'a umésa mináímbá simátímakaawe. \p anóm-bono'-naumpa'a moóráva'a kwésimatimuwasa moóráva'a aiva'-mónó-káwáánákóe kwená kwaásiye tésa ándá-kwaasi táái isánáe sésa Ísareri-anon-kwaasi tááyowasa tésa mono'-nánkár-í-kwáásíyávésa sésa aantá-kwaasi ándáva'a máyáavo kotí'mae'a teró suwasá \v 22 kumbá íma máyówasa koyauwerésa tésa sésa \v 23 ándá-namba ontamá umásuwesa i-kwáásí ontará'á máyáawata onta tisuwéta awánáúndaya íma máyáawata úne suwasá \v 24 mono-káwáá-kwáásíyé mono'-nánká'ó kárákwirowaiye isésa táátavai ésa sésa mindá nóraya ónaundaya'iyo simásuwesa sáwívar-imayaa kwéuwana \v 25 moóráwai téna séna ándáva'a mátíyukaan-kwaasi anóm-bono'-naumpa'a mésa kwésimatimewa'a tuwánáúmne súwasa \v 26 mono'-nánká'ó kárákwirowaiye kwembó áwa'naa un-kwáásíyé kotí'maesa kwempa'á tésa sésa úwoi-kwaasi miwí táái isésa sínkamovo sésa kwempa'á \v 27 tí'maesa aaimó isáí-kwáásítópa'a mátínkówana aiva'-mónó-káwáánákó \v 28 séna á'a simátimeta séta minkwáásígón-áái kwenáwíka'a íma simátíma'mae'a koróyá siráundaya isa'á á'a simátíméwasa Yérúsaremuvaken-kwaasi amápa'a ísáyaraawa'a ke kampa-kúvímbá sinkéta minkwáásí tuvúkáawe kwésewe aiva'-mónó-káwáánákó súwasa \v 29 Pítaa-iyai ó'on-aanta-kwaasiyonkwara'a sésa Áánútun-aai aivar-áínkómá póna kwaási tááigomba usáyaaitaraimba póta kentááiya íya iséta Áánútun-aaiya iséta miráyá ónaumne. \v 30 keinárawa'a Ísumba taaira'á inkámúwana puwúwana kentáá síkwá'náona Ísóigo Áánútu Ísumba pukáimpinkemba usásinankena \v 31 séna anón-kwaasi póna sáwí'o umáímo máyáampinkemba kawer-ámpá'á métinkaniye séna ayáánúrapa'a asirayán-áyámpá'á móankena Ísareri-kwaasi kentí sáwí-imayaa tuwé'a Áánútunopa'a tíyana kentí sáwí-imayaa maitiyuwáníye séna Áánútu Ísumba pukáimpinkemba usásinankena ayáánúrapa'a asirayán-áyámpá'á móankaraiye. \v 32 mináímbá iséta kawe'á umáíya kwésimatimunanaya Áánútun-amanko mináímbá kawe'á umái kwésimatimiye. Áánútuma kwenáái ísámai kawe'á kwéowai kwenamambá kwétimisana Áánútun-amanko mináímbá kwésimatimiye aantá-kwaasi siráawe. \p \v 33 simásúwówasa aaimó isáí-kwáásí isésa tirumbá sáwíte úwasa tínkamonae-imayaa uwaná \v 34 miwítí avumpinkémbá moóráwai usásinena ámáán-kawaa-kwaasigo áwí'a Kámérieri kwemá usásinena miwí táái káráyuwena kwemá Áánútun-aai aúváí-kwandaaivinkemba aasiyaasí simáti simati kwéuwasa kwenáwí'a mósá makáawai kwemá usásinena aantá-kwaasiyavena séna sáwíyanka'a máápa'a kumónááowe súwasa máápa'a kúmúwana \v 35 séna Ísareri-kwaasiyono. minkwáásíyáváí mirá ónáemo síyamba kakaariyá íma mirá é'a ísáíyuwe'a mirán-oro. \v 36 ááéma moóráwai áwí'a Tiutaásí usásinena séna anón-kwaasi únda pó'a kesirááíye sé'a kwaránááowe súwasa sáwíva-kwaasi 400 kwaasi kwarówana moóráwai Tiutaásímbá tuvuwúwana puwúwasa kwembó kwa'maésamo nááún-kwaasi kóyáwé ésa kwená mayáí ivátukaawe. \v 37 minkákémbá túwí'o aawásó-tawai moóráwai Kárírivakewai áwí'a Yútási usásinena tááyowasa sáwíva-kwaasi kwenarááíma kwa'maésa kwéguwana moóráwai tuvuwúwana puwúwasa kwembó kwa'maésamo nááún-kwaasi kóyáwé umáguraawe. \v 38 mindáyavai imáyáa é'a minkwáásíyómbá íma ándáva'a mátiyuwe'a tíyúwéwasa máéro. miwítí mayáígóná ááimbo marará-kwáásítí imáyáavinkembo énamo éna ánásaniye. \v 39 miwítí mayáígóná ááimbo Áánútuna imáyáavinkembo ína'o é'a íma kanaán-umai karánááovo úwoi kwaíkwai'a íníye. Áánútumpakembo ína'o é'a minkwáásí sáwí'o umátinke'o é'a Áánútunkwara'a sáwí'a umánkanaaowe Kámérieri súwasa aaimó isáí-kwáásí isésa kwenááiyavesa owé sésa \v 40 aantá-kwaasi tááyowasa íyúwasa túwíruku'a nésa asiramái sésa Ísun-aai kwená asirayámbá íma simátíméro sésa ti'mákaawe. \p \v 41 ti'márówasa kwéesa tigaeyáváí uráasina Áánútu imáyáa timúwana tirunkó kawe'á úwasa sésa Áánútu asirayámbá símakaisata Ísuntaveta asiramáíya máyaundaya pósa sí'o iní'a umásínkáantaanivo sirunkó kawetá isatá máyaumne aantá-kwaasi simásuwesa \v 42 aasiyaasi-táwai anóm-bono'-naumpa'a kwaásiti naúmpimpa'a Ísuna áséi-kwasai simátíma'maesa kwénaaesa Áánútumo usásinankaiwai Yútaa-kwaasiya kwéamu'maraundayawai kwemá Ísuman-iye sésa simátíma'maesa kuráawe. \c 6 \s1 avakaeté-kwaasi túwa'naa uráan-kwasai. \p \v 1 simátíma'maesa kuwasá Ísun-aai isésa sáwíva-kwaasi kwená aampa'á kwégwesa máyónka'a Yútaa-kwaasi ó'om-baravaken-kwaasi Kíríki tááivinken-aimba sun-kwáásí Yérúsaremuva'a máyón-Yutaa-kwaasiyavesa í'ái tinkésa óntamba taaínkesa Kíríki-ketorinimba íma tímúnkakemba í'ái tínkówasa \v 2 mindáyavesa aantá-kwaasi Ísuna aampa'á kwéguwai amáparawai tááyowasa tuwasá sésa Áánútun-aai simátimunda-mayai tuwéta óntamba taaínkaar-umai timúnda-mayaimo máyáandaya uwóví'a ónaundayaawe sésa \v 3 keinárawapinkemba avakaeté-kwaasi túwí'o tewatá óntambo taaináí-máyáí timénaumne. mindárawa'a kawer-ímáyáágwárá-kwáásí Áánútun-amanko miwívímbá anómba umátínkáin-kwaasi túwí'a tewatá óntambo taaináí-máyáíyá timéta \v 4 kesáá Áánútunopata námúnaa kwéseta Áánútun-aai simátíma'maeta kónaundayaawe aantá-kwaasi suwasá \v 5 isésa tirumbá kawe'á kwéuwasa avakaeté-kwaasi túwí'a tombá moóráwai áwí'a Sítíveni kwemá Áánútun-amanko kwempímbá anómba umánkowana Ísuntavai imáyáa umái asiraiwáí úwana moóráwai áwí'a Vírípi úwana moóráwai áwí'a Pórókórasi úwana moóráwai áwí'a Náíkéna úwana moóráwai áwí'a Táímóno úwana moóráwai áwí'a Páménasi úwana moóráwai áwí'a Níkóráasi kwemá Ántíoku-naopaken-kwaasi póna ó'on-ampakemba Yútaa-monor-ampa'a kuréna minkákémbá Ísuna aampa'á kwétuwai úwasa \v 6 miráumai-kwaasi tí'mai aantá-kwaasitopa'a móitinkowasa Ísóigona mayáí mayóntavesa tine'á tátokesa Áánútumpa'a námúnaa siráawe. \p \v 7 Áánútun-aai simátíma'maesa kwéguwasa Yérúsaremu-naopaken-kwaasi sáwíva'a Ísuna aampa'á kwéguwasa Áánútuna mono'-náúmpá'á mayáí máyón-kwaasi sáwíva'a Ísun-aai isésa kwená aampa'á kwéguwasa miráumai kwégwesa sáwíva-kwaasi-i'a uráawe. \s1 Sítívenimba tátokaan-kwasai. \p \v 8 Ísóigo Sítívenimba áwa'naa úwana asirayánkwárá'á ména amápa-kwaasi túranka'a ó'on-o'om-bayai kawe'-máyáímá maéna máyowasa \v 9 moórá-tawai évakarawai Sítíveninopa'a tésa kampar-áíné-ímáyáá ésa kwesimá kwesiman-esa miwímá Yútaa-kwaasima pósa évakarawai Sáíríni-maravakewai évaka'a Arekesándiyaa-maravakewai évaka'a Sírísiyaa-maravakewai évaka'a Ésiyaa-maravakewai miráumai-mapaken-kwaasi mimbórá-mónó'-náúmpá'á mésa Sítíveninopa'a tésa kampar-áíné-ímáyáá ésa kwesimá kwesiman-umbanivo \v 10 Áánútun-amanko Sítívenimba kawer-ímáyáá amúwana póna Sítívenin-aaigo miwí tááigomba usáyaaitowasa \v 11 ivátuwesa kwésa aúpá'á óntamba torupamái évaka-kwaasi timésa sésa Sítíveni Mósesimba simái sáwí'a umánkena Áánútumba simái sáwí'a umánkaraisata ísaraumne. kosimátíméro suwasá \v 12 minkámpár-áímbá tasimátímúwasa úwoi-kwaasiye anón-kwaasiye ámáámba sun-kwáásíyé ísówana tirunkó sáwí'a úwasa Sítíveninopa'a tésa tayáto'mai áí'maesa monor-ánón-kwáásítópa'a máankesa \v 13 kampar-áímbó sun-kwáásí kotí'maesa mátínkówasa kampa'á sésa minkwáásígó anóm-bono'-namba simái sáwí'a úmae iyéna Mósesina ámáámba simái sáwí'a úmae iyéna \v 14 séna naaóvá'á Mósesimo ámáámbo simátímakain-amaamba Ísu Násáretivakewaima ivátuwena ó'on-amaamba kwésena Yútaa-kwaasiti anóm-bono'-namba tawísíyuwaniye Sítíveni siráiye. mirán-kámpár-áímbá kwésuwasa \v 15 amápa-kwaasi Sítívenimba awánomba kwíyómpakemba Áánútuna kwayó-kwáásí tóikaamba aúkówasa awánaraawe. \c 7 \s1 Sítíveni monor-ánón-kwáásí simátímakain-kwasai. \p \v 1 mirá simásúwówana aiva'-mónó-káwáánákó Sítívenimba áísaa ena séna kwésen-aimba árair-aina'i. kampar-áíná'iyo súwana \v 2 Sítíveni séna kesivoísáí kesuwaaísáíyó simátíménda ísáaro. naaóvá'á kentáá síkwá'náo Ááváramu íma Áránaava'a komáyonka'a Mésópótemiyaa-marava'a máyonka'a Áánútu asirayánkwáráwáí kuména \v 3 Ááváramuntavena séna ená maragwárá enamááraawigwara'a tiyuwé kwina'á moórá-marama agarááránkáandava'a koméniyone súwana \v 4 iséna mimbárámá Káútéa-kwaasiti maravá'á tuwéna teémena Áránaava'a tamáyowana avowá puwúwana Áánútu ai'marówana teémena maavá'á máyaundava'a túwana \v 5 minkánáá Áánútu íma maramá amúmba asiramái séna aáno maambárámá enkwárá enaísaavutantambo íyawaigwara'a timénaumne. Áánútumo súmba Ááváramu iyámpói íma maránkaronka'a mináímbá simámena \v 6 moórá-ainkwara'a séna enaísaavutantambo íyawai ó'on-kwaasiti maravá'á koméwasa umbai-máyáí timésa sáwí'a umátínkéwana sáwívar-ima 400 ima ánásaina'a \v 7 sáwí'o umátinkanaaowaima sáwí-meyamba timénaunda pósa enaísaavutantambo íyawai mimbárámá tuwésa maavá'á tésa kesí imáyáa mósá maránááowe séna \v 8 mináímbá naaóvá'á Áánútu Ááváramuntavena séna aáno maambárámá enkwárá enaísaavutantambo íyawaigwara'a timénaumne siráimba mináímbá simái tarúmarena póna túra'a kárámai araa'éna uwó Áánútu siráiye. \p súwana Ááváramu ména Áísákaamba ankéna avakaumboé-no'waamba kwaéna áúra'a kárámai araa'éna umánkowana Áísákaa anón-éna Yákópomba ankéna áúra'a kárámai araa'éna umánkowana Yákópo anón-éna sísamaivakemba kae'á kumbaimái-iyampoi tinkéna túra'a kárámai araa'éna umátínkáva'a kuráiye. \p \v 9 mirá umátínkáva'a kúwasa mináváráwáínónda tíváko áwí'a Yósépintavesa naaénkewai íma kentáárá'á kárákwiyiniye sésa tirumbá sáwí'a umánkesa áí'maesa ó'on-kwaasiva'a mátimesa óntamba máyówasa miwí Yósépimba áí'maesa kweémesa Ísípi-marava'a máánkówana Áánútu kwesé máyowasa \v 10 umbai-máyáí amésa sáwí'a umánkómbanivo Áánútu kwesé ména áwa'naa ena kawer-ímáyáá aména kwená umbai-yántáá'á ánásamankowana mimbárámá Ísípi-marara-kawaanako Yósépina kawer-ímáyáá iséna séna Ísípi-marava'a amápa-kwaasira'a kawe'á umái kárákwiye kesí náaindaanka'a mirán-uwo súwana kwemó súntemba kwéuwana \v 11 naaémba ayawaimá téna Ísípi-maravare Kénááni-maravare amápar-ayampa'a ayawaimá tówasa tááiyavai ésa kentáá síkwá'náyomba toómbá íma kentáávímbá kwéraiye. \v 12 Ísípi-marava'a toómbá kwáyáiye-aimba isáúmpo komeéyán-oro Yákópo séna áánimbaa'a ti'marówasa komeéyá úmaesa \v 13 tivowánópa'a tamáyówana mintómbá ánásowana ó'a kuwaná Yósépi miwítí egwaa'á tamaéna séna kemá Yósépi kentívá'a úne súwasa kesí imáyáao pukáane súndayaawe suwaná Ísípi-marara-kawaanako Yósépina ááimba iséna awaaísáí tuwánówana \v 14-15 Yósépi awaaísáí simátimena kesivombá kosimámiyana ená akúmbá tí'mae Ísípiva'a tiyó Yósépi siyé. kosimáméro Yósépi súwana avowámá iséna kwená akúmbá 75 kwaasi tí'maena Ísípiva'a kawe'á umái komésa púwúwasa \v 16 naaémba miwí tísaavutomba tiyáántámba maimaé teémesa Sékémuva'a máutomba naaóvá'á Ááváramu Émon-andaraken-kwaasima óntamba tímatukom-barava'a máutaraawe. \p \v 17 ánivo kentáá síkwá'náyomba Ísípi-marava'a komésa sáwíva-kwaasi agairáawe. Áánútu Ááváramuntavena asirayán-áímbá séna Kénááni-marama enaísaavutantambo íyawai timénaumne siróntemba timínín-kanaa ákíse únka'a \v 18 moóráwai Ísípi-marara-kawaanako Yósépimo naaóvá'ó pukóntavena kwená mayáí-áímbá íma ísarowai póna \v 19 kentáá síkwá'náya umbai-máyáí tiména maimái sáwí'a kwéumatinkowasa iyámpói máápa'a tiyuwówasa pukáawe. \p \v 20 iyámpóíyomba púwúwana minkánáávímbá Mósesi kawer-óígwárár-íyámpóí ánkarena anówama naaúmpa'a aúpá'á ánkarowana kaumbo-kwíyómbá putuwéna \v 21 máápa'a áí'maena móru ánkarowana Ísípi-kawaanako ayáámúnkoma awánómba aráái tówana kesáánine séna kárákwirowana anón-úwasa \v 22 Ísípi-kwaasi miwítí ááimba kwésimama'mae íyúwana Mósesi kwéisena anón-éna kwemó mayóm-bayaigoe kwenááigoe kawe'á uráiye. \p \v 23 Mósesi mirán-kwáásí ména kae-kwááí aíyayaan-ima 40 íma maisuwéna kesí kwaási Ísareri-kwaasi kotuwánanae séna kúmba \v 24 Ísípi-kwaasigo Ísareri-kwaasigomba sáwí'a umánkowana Mósesi tuwánéna Ísareri-kwaasi áwa'naa ena Ísípi-kwaasigomba tuvúwúwana puwúwana \v 25 Mósesi imáyáa éna séna Áánútu mimbáyáírátávéna usásisinkaraimba pó'a Ísípivakemba Ísareri-kwaasi tí'mae'a koónaunda mimbáyáíyávésa owé sénááowe siráimbanivo Ísareri-kwaasi íma mirán-ímáyáá uwaná \v 26 Mósesi kogwaéna usásinena kúmba Ísareri-kwaasi kaekó áái'a tíyóyana tuwánéna tiyoráínda-imayaa éna séna kae'náraiyo mimbórá-naoraama óívo áái'a tiyaáyavo súwana \v 27 aiva'ó ááimba'maimo tiyón-kwaasigo Mósesimba améntáyuwena séna nááwa embá usásinankaraisa kentáásí kawááí'a éwa aaiyá kwésimasimeno. \v 28 tíndaumo Ísípi-kwaasimo tuvuwónanamo puwéiraintena kembá mirá íníyono súwana \v 29 Mósesi iséna inkaiséna kweéme kweémena Mítíyani-marava'a ó'on-kwaaiti maapa'a koména kaer-íyámpóí matínkaraiye. \p \v 30 Mósesi kaer-íyámpóí matinkéna ména kae-kwááí aíyayaan-ima 40 íma maisuwéna moórá-tawai kavóná-marava'a kwégwena Sáínai-omapa'a egwaa'á kwáyonka'a kwéguwana sáwíyan-taivinkemba irá kwégena íma mintáí kówana Áánútuna kwayó'ná'á kwíyómpakewaima mimpímbá máyowana mintáí íma kówana \v 31-32 Mósesi awánéna anón-imayaa éna egwaa'á koména awánówana Áánútu séna enaíkwá'ná Ááváramune Áísákaane Yákópone miwítí Áánútu úne súwana Mósesi mináímbá iséna ayántámbá tówana úwoiva'a karakówana \v 33 Ísóigo séna máyaunda póna á'oram-barama kwáyáipa'an-ivo kawe'-márává'á méraapa'an-ivo maambárámá sáwí'a ónavainivo aísamai ánáamba ayútuwaao. \v 34 Ísípiva'a kesí kwaási sáwí'o kwéumatinkaawasamo ivi'ó kwétaamba tuwánáúnda pó'a túwa'naa ónaumpo usásinena'a ai'máráana kweéme kweéme Ísípiva'a kuré kesí kwaási Ísareri-kwaasi kótí'mae Kénááni-marava'a kwaaó Áánútu Mósesintavena siráiye. \p \v 35 kwembá Mósesimba Ísareri-kwaasi tínaaemba umánkesa sésa nááwa embá usásinankaraisa kentáásí kawááí'a éwa aaiyá kwésimasimeno siráawe. siráan-kwaasiyavena Áánútu mináímbá siráiye. kwembá Mósesintavena Áánútuna kwayó'ná'á kwíyómpakewaima sáwíyan-taivinkemba aaí simámakaiye. kwembá Mósesimba Áánútu kawáá-máyáí aména ai'marówana Ísípivakemba Ísareri-kwaasi kótí'maena Kénááni-marava'a kuráiye. \v 36 kwemá Mósesima Ísípiva'a ímo awárom-bayai ó'om-bayai mayówasa sésa úwoi tí'mae kóuwo suwaná tí'maena kúmba nonkó áwí'a naae-nóné supa'á kwéna ímo awárom-bayai kawe'-máyáí komaéna tí'maena kúmba kavóná-marava'a kae-kwááí aíyayaan-ira'a 40 ira'a komáyówana ímo awárom-bayai kawe'-máyáí maimaéna iráiye. \v 37 kwemá Mósesima simátimena séna Áánútumo kembó usásisinkarainten-umai naaémba moóráwaimba kentísaavutantambo íyawaivinkemba usásinankaniye. Áánútun-aai simátiminiwaimba usásinankaniye. \v 38 kwemá Mósesima kavóná-marava'o Áánútuna kwaási Ísareri-kwaasimo méraapa'a miwísé ména kentáá síkwá'náyonte ména Áánútuna kwayó'ná'á kwíyómpakewai kwesé ména Sáínai-omapa'a umáyowana Áánútuna kwayó'ná'á kwíyómpakewai Áánútuna ámáámba simámuwana ímo ánásai-aimba simámuwasa simátíma'maesa kuráanta kwéisaumne. \p \v 39 Mósesin-aai simátímúmba kentáá síkwá'ná íma isésa tínaaemba umámesa Ísípiva'a tayauweránáe-imayaa uwaná \v 40 naaémba Áánútu Mósesimba ááyowana omápa'a umáyowasa Mósesi awaaó áwí'a Érónintavesa sésa Mósesi Ísípivakembo síkaiwaiya náávara kóuraiyo. íma awánáúndavata kóuraivo moórá-isoigomba tarórúmarewata kwenarááíya kwáráano sésa \v 41 óntandankakemba purumakan-áráákaamba úmaresa minkámpár-ísóígóná aamoimá umánkesa póíma tuvú'mái kwénesa úmakon-tantaatavesa aamoí ésa toóní'a umái kwénowana \v 42 mindáyavena Áánútu ánaaemba umátiyuwowasa kwíyóntavesa aaváúyávésa otávésa kesí ísóigoman-iye siráawe. mindáyavena naaóvá'á Áánútun-aai simátímakowai agaimaréna séna \q1 Ísareri-kwaasiyono. kavóná-marava'a kae-kwááí aíyayaan-ira'a 40 ira'a mé'a póíma tuvú'mái neémáémba íma kentávé'a ísámai neémáémbanivo \v 43 kentí kampar-ísóígóntávé'a ísámai kwená ampanta-námbá maimaé'a kwénaaowe. minkámpár-ísóígó áwí'a Mórókowe siráawe. okáán-tántáá'á tarórumake'a áwí'a Erevááníyé kwése'a toré kwénaaowe. minkámpá-káér-ísóíráí úmare'a kesí ísóigowe kampa'á sé'a áwí'a maé kwéiyowe. mirá uráantave'a kentí maravákémbá ti'máráana'a kweéme'a moórá-marava'a áwí'a Pépíróni-marava'a koménaaowe \m Áánútun-aai simátímakowai agaimaréna siráiye. \p \v 44 naaóvá'á kavóná-marava'a Áánútu Mósesimba agaráárankena Áánútuna naambó ampantará'ó ónááomba maará ónááowe séna agaráárankowasa Áánútumo súntemba mirán-dámbá umái maimaésa kavóná-marava'a kwénaaowe. \v 45 naaémba miwí táánimbaa'a kentáá síkwá'náyomba mindámbá maimáyówana Yósúwa tí'maena Kénááni-marava'a kúmba Áánútu túwa'naa ena mimbárává'ó máyón-kwaasi kwatuwówasa kóuwasa koyavíresa mindámbá minká'á mámaresa máyówana naaémba Tévíti Ísareri-kwaasiti kawááná'á máyompimba mindámbá úwoi kwáyowana \v 46 Tévíti kawe'á umái máyowana Áánútu aamoí umánkowana Tévíti Áánútumba áísaa ena séna ená naambá ónaum. íya ónaumno. emá Yákópona Ísóigoma po owé sina'ó é'a ená naambá ónaumne súwana \v 47 Áánútu séna emá íma íníyompo enááninko Sórómoni kesí naambá íníye siráimbanivo \v 48 Áánútu kwíyómpa'o máyáimba kwaási úmakaan-daumpa'a íma máyáiye. mindáyavena naaóvá'á Áánútun-aai simátímakowai agaimaréna séna \q1 \v 49 Ísóigo séna kwíyómpa'a kárákwiye'a marará'á kárákwiyunda pó'a úmaraniyonda-naumpa'a íma úwoi marapá'á kumbénaumne. \v 50 kesáváí mintántáá'á amápa'a tarórumakaumne Ísóigo siráiye \m agaimaréna siráiye Sítíveni siráiye. \p Sítíveni mináímbá simátímatuwena aaimó isáí-kwáásíyáváí simátimena séna \v 51 keinárawa'a tirunté máráamba mé'a pó'a Áánútuna aampa'ó ímo kwáráan-kwaasiraani'a umái mé'a Áánútun-aai kwéisaambanivo íma ísámai kawe'á kwéowe. kentíkwá'náyomba Áánútun-amankomba tínaaemba umámemaentemba kemá mirá kwéowe. \v 52 kentíkwá'náyomba Áánútun-aai simátíma'maesa kwéguwai amáparawai sáwí'a umátinkesa Áánútuna kawe-kwáyóná'á kumíníye-aimba simátímakowai tínkamuwasa pukáawe. naaémba kwemá kumúwa'a kuntaru'á umái tuvúwúwana pukáiye. \v 53 ánivo kwíyómpakewaima Áánútuna ámáámba simátímakowa'a keinárawa'a ísaraambanivo íma ísámai kawe'á uráawe Sítíveni siráiye. \s1 Sítívenimba óntandei tuvúkáan-kwasai. \p \v 54 Sítíveni mináímbá simátimumba aaimó isáí-kwáásí ávááraumai tirunkó sáwí'a úwasa i'naiyámbá mésa tíyántavesa uwaná \v 55 Sítívenimba Áánútun-amanko kwempímbá anómba umánkarowana kwíyómpa'a awánómba Áánútuna ságayamba kwáyowana Ísu ayáánúrapa'a asirayán-áyámpá'á máyowana Sítíveni awánéna \v 56 séna awánaaro. kwíyómba taaínkaar-isaná Áánútu ayáánúrapa'a asirayán-áyámpá'á Ísuma kwaási úrandako máyáimba awánaraumne súwasa \v 57 miwí anónka'a kwáá'a tésa kwenáái íma isánáe sésa tááka'a tiyáándei awááésa Sítívenimba tarááparaapa ésa \v 58 tátokesa taagwiya'maésa marur-awámpá'á máyuwesa óntamba mairésa tuvúkáawe. Sítívenintavesa kampar-áímbá siráawai paákár-únánkwátói ayútuwowana ívé-kwaasi áwí'a Sóro minúnánkwátói kárákwirowasa \v 59 Sítívenimba óntandei tuvúto'naa uwaná Ísóigonka'a námúnaavinkemba séna Ísu Ísóigoo kesimambá kumbaimaéna'a púwóno séna \v 60 arauntaúmbá airéna anónka'a séna Ísóigoo sáwí'a kwéumasinkaambanivo miwí íma sáwí'a umátinke miwítí sáwí-imayaa maitiyuwaaó Sítíveni simásuwena pukáiye. \c 8 \s1 Sóro Ísuna kwaási sáwí'a umátínkarain-kwasai. \p \v 1-3 Sítívenimbo tuvúmba Sóro arunkó aamoí úmbanivo évakarawai Áánútun-aaiyavesamo asiramáímo máúwai Sítíveni áúma maimaé máutesa anón-ivi'a tombánivo Sóro Ísuna aampa'ó kwéguwai tínkambai ánásanae séna kúmba naaúmpimpakemba aarakwá'á koyavisimái ándáva'a tíyupa'a kúwasa Yérúsaremuva'a Ísuna aampa'ó kwéguwaima aivarí'a umái sáwí'a umátinkowasa kóyáwé uwasá aantá-kwaasiye su'mai Yérúsaremuva'a máyówasa ó'on-kwaasi Ísuna aampa'ó kun-kwáásí Yútiyaa-ayampa'a Sámériyaa-ayampa'a kóyáwé uráawe. \s1 Sámériyaava'a áséi-kwasai kosimátímakaan-kwasai. \p \v 4 Ísuna aampa'ó kwéguwai kóyáwé ésa Ísuna áséi-kwasai kosimátíma'maesa kurá. \v 5 Vírípi Sámériyaa-naopa'a kúmba kosimátimena séna Áánútumo usásinankaiwai amu'maráúndawaiyaamo á'o kunkáimba kwemá Ísuman-iye \v 6 Vírípi simátimumba kawe'á umái ísówana ímo awánarom-bayai mayówasa awánowana \v 7 taraváá-kwámbá tirumpimbá máyówaiyavena aaí súwasa taraváá-kwámbá kwáá'a tumásuwesa kóuwasa kwaási kawe'á umái máyówana aíyayaamba pukón-kwaasi asóvamatinkowasa kawe'á umái mésa \v 8 Sámériyaavaken-kwaasi ávááraumai tirunkó kawe'á umái méraawe. \p \v 9 Sámériyaa-naopa'a moóráwai áwí'a Sáímoni ména anón-kwaasi úne séna pukaa'á agaimaéna kwéiyuwasa táátavai kwéesa \v 10 anón-kwaasiye úwoi-kwaasiye kwená mayáí awánésa kwenaráái kwégwaresa sésa Áánútuna asirayánkóe kwená asirayánkóe moórái'a uráiye kampa'á suwaná \v 11 ayáátááka'a pukaa'á agaimaéna kwégum-bayai mayówasa kwenaráái kwégwaresa táátavai uráambanivo \v 12 naaémba Vírípi Áánútuna áséi-kwasai kosimátimena Áánútu kwená kwaási kwégawaain-kanaama kosimátimena Ísu Káráísitin-aai kosimátimuwasa isésa sésa árair-aimban-iye suwaná Vírípi minákwá'á nombá pétinkowana \v 13 Sáímoni kwegwárá'á áraire súntavai Vírípi nombá pérankowana Vírípiye kwénaauwana ímo awánóm-bayai mayówana awánéna áátavai uráiye. \p \v 14 mirámó Sámériyaava'o kwéumba Yérúsaremuva'a aantá-kwaasi mésa Sámériyaavaken-kwaasi Áánútuna áséi-kwasai isésa mináímbá méyatokaan-aimba isésa Pítaante Yóninte ti'márówasarai kweémesarai \v 15 Sámériyaava'a komésarai Ísuna aampa'ó kwéguwaiyavai ísámai námúnaavinkemba sésarai Áánútun-amankomba mayánááowe sirááiye. \v 16 Vírípi nombá pétinkaronka'a Ísóigo Ísuntavena ísámai nombá pétinkowana Áánútun-amamba íma marómba pósarai Pítaae Yóniye námúnaavinkemba sésarai \v 17 tiyáámba tátoroyana Áánútun-amanko tirumpimbá kumúwasa mairáawe. \p \v 18 aantá-kwaasirai tiyáámba tátoroyana Áánútun-amanko tirumpimbá kumbaúwasa máyómba Sáímoni awánéna asirayámbá meéyámbaranae séna Pítaante Yóninteyavena séna óntamba maékai \v 19 minásíráyámbá simékaiyo. ó'on-kwaasi siyáámba tátoraanana Áánútun-amanko tirumpimbá kumbaínkwáe súwana \v 20 Pítaa séna Áánútu úwoi kwétimin-tantaatavai óntandei meéyán-ónáe sénda po ená óntankwara'a esé iravímbá ánásayaaoiye. \v 21 Áánútu aúranka'a ená imáyáa íma arupí imbá po maambáyáí kenkáísí mayáí íma súwa'naa íníyone. \v 22 ená sáwí-imayaagomba ánaaemba umásuwe Ísóigomba áísaa inaná ená sáwí-imayaagona anondá mayauwáníye. \v 23 Áánútu íma asirayámbá ámakaintavai enarumbá sáwí'a umásinkaanana ená sáwí-imayaao anómba éna embá tátokaiye Pítaa súwana \v 24 Sáímonima Pítaante Yóninteyavena séna súwa'naa ékai Ísóigomba námúnaavinkemba áísaa íyana emó sénda misáwí-yántáá'á íma kempá'á tíno Sáímoni siráiye. \p \v 25 súwasarai Pítaae Yóniye Ísóigon-aai simátimesarai Ísuwe naaémáúyan-aimba simátimesarai Yérúsaremuva'a kónáe sésarai aampa'á kweémesarai Sámériyaa-ayampa'a naaó'-nao'a Áánútuna áséi-kwasai kosimátíma'maesarai kurááiye. \s1 Vírípinte Ítíópiyaavaken-kwaasintei kwaasái. \p \v 26-28 mindárai Yérúsaremuva'a kuyaná Vírípi Sámériyaava'a máyomba moóráwai anón-kwaasi Ítíópiyaa-maravakewai éna Ítíópiyaa-kwaasiti kawáá-ínínkó áwí'a Káándásina óntanka'a kárákwirowai Áánútuna imáyáa éna Yérúsaremuva'a kweémena Áánútu áwí'a mósá maréna koyauweréna kwená káárivimba anóm-poigo tavisímaena kún-kaarivimba kúmba Ísóigona kwayó'ná'á kwíyómpakewai Vírípintavena séna usásine Yérúsaremuvakemba Kásaava'a kwégon-ampa'a kwaaó súwana iséna usásinena minámpá'á kweémena kavóná-marava'a kúmba Ítíópiyaa-maravaken-anon-kwaasi kwená káárivimba kweémena aúváí-kwandaaivimba awánéna naaóvá'á Áánútun-aai simátímakowai áwí'a Áísáya agaimakón-aimba awánómba \v 29 Áánútun-amanko Vírípintavena séna kwená káárigona egwaa'á kwaaó súwana \v 30 isaaísena kúmba Áísáya agaimakón-aimba táámpamai kwésuwana Vírípi iséna áísaa ena séna mináínkóná ááimba kwéisaano súwana \v 31 á'a moóráwai simásiminimba pó'a isánaumpo kesí káárivimba usáataao súwana Vírípi minkáárívímbá usáatena umaúwana \v 32 mináúváí-kwándááívínkén-áímbá táámpamai séna \q1 sipisípi áyáumo karánáesamo owanamó ímo kwáá'o tintembá minkwáásígó íma aaí siráiye. sipisípi tuvuwónáesamo owanamó ímo kwáá'o tintembá minkwáásígó íma aaí siráiye. \v 33 kwenáwí'a móruna tuwésa sáwí'a umái aaivimbá mayánkaraawe. kwená kwaási sáwí-mayai mairésa tuvuwówana marapá'á máyáin-kanaama ánásaraiye. mindáyavesa miwítí sáwí-mayai íma kanaán-umai avora'á simátimenaaowe \m agaimaréna siráiye. \v 34 Ítíópiyaavaken-kwaasi mináímbá táámpamai simásuwena Vírípintavena áísaa ena séna Áánútun-aaimo simátímakowai nááwantavena mináímbá siráiyo. kwesávéna sirái. ó'owantavena siráiyo súwana \v 35 Vírípi Áánútun-aaimo aúváívinkembo táámpamaimo simámakainten-umai Ísuna áséi-kwasai kwésimamena \v 36 aampa'á kuyambá nombá kwáyopa'a kwésarai uyaná Ítíópiyaavaken-kwaasigo séna nombá kwáyáínka'a pésinkainkwae sé'a únana nóinko aampimbá ítáraiyo súwana [ \v 37 Vírípi séna Ísumpa'o arumbó amé kwenááiyavai áraire simáímo maína'o é'a nombá pérankanaumne súwana Ísu Káráísintave'a árai'a Áánútu áánimban-iye kwésune séna] \v 38 káárimo maisoréna kúwaintavena séna káári tátoraao súwana iséna tátorowasarai Vírípiye Ítíópiyaavaken-kwaasiye nompímbá kumbésarai Vírípi nombá pérankowasarai \v 39 úwoiva'a íyúyana Áánútun-amanko Vírípimba kunáí'maena kóúwana Ítíópiyaavaken-kwaasi awánómba íma máyombanivo aamoí untáva'a kwená naaópa'a kúmba \v 40 Áánútun-amanko Vírípimba kunáí'maena Ásátóti-naopa'a máánkarowana Vírípi mináyámpá'-náópa'a Áánútuna áséi-kwasai simátíma'maena Sísáriyaa-naopa'a kuráiye. \c 9 \s1 Sóro Ísun-aaiyavai áraire siráin-kwasai. \p \v 1 minkánáámá Sóro Ísóigona aampa'á kwéguwaiyavena arumbá sáwí'a éna tínkamonae síma-sima'a kwéena aiva'-mónó-káwáánákónópa'a \v 2 koáísaa ena séna aúvái agaimái símína'a maimaé'a Támásikasi-naopa'o Yútaa-mono'-naumpimpa'o máyáan-kwaasiti anón-kwaasi mátíméno súwana owé séna mináímbá agaimaréna séna Sóro Ísuna aampa'á kwégwiyawai tivakáá-umai tuwánéna táto'mai tí'maena teémena Yérúsaremuva'a ándáva'a mátiyuwaniye séna agaimaréna súwana \v 3 Sóro mináúváí maimaéna kweémena Támásikasi-naopa'a egwaa'á kúmba kwíyómpakemba ságayamba tawáonkaan-tantaa'a tuwówana kuména aúgáyáagaya úwana \v 4 tuvamúwana aaigówé su'mai séna Sóroo nóra séwa kembá sáwí'a kwéono súwana \v 5 emá nááwa seénó súwana kemá Ísuma súmpo kembá sáwí'a umásinkaampo \v 6 usásine Támásikasi-naopa'a koménana moóráwaimo síndantemba mirán-uwo súwasa \v 7 Sóroemo kun-kwáásí íma aaí sumbá mésa íma kwaási ane'á kwéawanesa aaimó súne su'mai ísówana \v 8 Sóro usásinomba aúramba íma kawe'á umái awánówasa kwaási ayáán-to'maesa Támásikasi-naopa'a máánkarowana \v 9 kaumbo-nó'wáámbá ména íma aúramba awánéna toómbá nombá íma naráiye. \p \v 10 Sóro kaumbo-nó'wáámbá kwaúwana moóráwai Támásikasiva'a ména Ísuna aampa'á kúwai áwí'a Ánánáesima aúramba karákéna kaainkáání'a umái awánómba Ísóigo simámena séna Ánánáesiyo súwana wó séna Ísóigoo kemá úne súwana \v 11 usásine aampa'á kwaaó. minánkó áwí'a apumó uráin-ampa'a kuré Yútásina naaúmpa'a kwée moóráwai Táásási-naopakewai áwí'a Sóromba koawánaao. kwe námúnaa kwésiye. \v 12 kaainkáání'a awánarainka'a moóráwai áwí'a Ánánáesi téna ane'á tátoraisana aúramba kawe'á umái awánaraiye Ísóigo súwana \v 13 Ánánáesi séna Ísóigoo sáwíva-kwaasi kwenáái simásímakaawe. Yérúsaremuva'a ená kwaási sáwí'a umátínkarain-aimba simásímakaawe. \v 14 aiva'-mónó-káwáánákó aúvái agaimái ámísana ená imáyáa mósá máráan-kwaasi ándáva'o tiyuwáíndayavena Támásikasiva'a tiráiye súwana \v 15 Ísóigo séna kesí mayáí áménana kesáái kosimátin-tasimatimba ó'on-daopaken-kwaasiye kawáá-kwáásíyé kesí kwaási Ísareri-kwaasiye kosimátin-tasimatimba ínímba po usásine kwenópa'a kwinaná \v 16 kesí mayáí Sóro kwémayainasa kwaási sáwí'a umánkanaaowe. mindáyave'a ke agaráárankanaumne Ísóigo siráiye. \p \v 17 súwana Ánánáesi iséna kwéna sún-daumpa'a uména Sóro ane'á ayáámba tátorena séna Sóroo kesí kwaásima óne. aampa'á kwéte Ísóigo Ísumba awánaraandawaima si'máráísa'a túne. aúramba kawe'á umái awánenana Áánútun-amanko arupimbá anómba umánkaindayavena si'máráísa'a túne súwana \v 18 Sóro aúrampinkemba amanonoí tákúwana aúramba kawe'á umái awánéna usásinowana Ánánáesi mono'-nómbá pérankowana \v 19 toómbá násuwena áúgoma kawe'á úwana méraiye. \s1 Sóro Támásikasiva'a simátímakain-kwasai. \p Sóro Támásikasiva'a évaka'-no'waamba kwaéna Ísuna aampa'á kwéguwaise ména \v 20 avekáán-úwana mono'-náúmpá'á uména Ísun-aai simátimena séna árai'a Ísuma Áánútu áánimban-iye súwasa \v 21 kwenáái ísón-kwaasi táátavai ésa moórá-morawai tísaaisaa esa sésa Yérúsaremuva'a Ísuna imáyáa mósá máráan-kwaasi tínkamin-kwaasiman-iye. Ísuna imáyáa mósá máráan-kwaasi tí'mae ándáva'a mono-káwáá-kwáásírá'ó mátinkanae séna maanká'ó tiráin-kwaasiman-iye. Ísumpa'a téna máyáiye sésa táátavai uráawe. \p \v 22 suwaná Sóro asiramái simátíma'mae iyéna séna árai'a Áánútumo usásinankaiwaimba amu'maráúndawaiya Ísuman-iye séna kwenááigo iyúwasa Támásikasivaken-Yutaa-kwaasi isésa kwembá íma anondá simámakaawe. \p \v 23 íma anondá simámúmba sáwíva'-no'waamba kwaésa torupamái mésa Sórona ámááyu-aimba sésa \v 24 tuvuwíyanesa no'wáámba kwáyá'wái Támásikasi-naokona óntan-kurigona aaumémpa'a mésa ontará'á takárákwi-karakwi kwéuwana moóráwai ámááyu-aimba sumbá kosimámuwasa \v 25 moórá-no'waamba Sóron-aai isésa Ísuna aampa'á kwéguwai Sóromba powaivímbá áítumai óntan-kurigona avaapimbá túsúyuwesa ándára tátoresa túwówana kumeémena marapá'á móruna tuwéna kóuraiye. \s1 Sóro Yérúsaremuva'a komérain-kwasai. \p \v 26 Sóro Yérúsaremu-naopa'a kweémena kwéna séna Ísuna aampa'á kwégowaise koménae'a kúne súwasa miwí sésa Ísun-aai íma ísaraiwai kampar-áímbá kwésiye sésa kwenáároi inkáísúwana \v 27 moóráwai áwí'a Páánápáasi Sóron-aai iséna kawe'á úwana áí'maena aantá-kwaasitopa'a kwéna Sóron-aai kosimátimena Sóro Támásikasi-ampa'o kwégwenamo Ísóigombo awánówana aaí simámakain-aimba simátimena Sóro Támásikasi-naopa'o Ísun-aaimo asiramáímo simátíma'maena kuráin-aimba simátimuwasa \v 28 isésa áraire suwaná Sóro miwísé ména Ísuna asirayámbá kwáyowana Yérúsaremu-naopa'a Ísun-aai asiramái kosimátin-tasimatin-ena \v 29 ó'on-Yutaa-kwaasi Kíríki-kwaasi tááivinkemba kwésen-kwaasi simátimuwasa aaí kwésima-kwesiman-esa tuvuwónáe sésa \v 30 ámááyu-aimba sumbá Ísuna aampa'á kuwáí isésa Sóromba áí'maesa kweémesa Sísáriyaa-naopa'a máankesa sésa Táásási-naopa'a kwaaó sésa ai'márówana mindáópa'a kóuraiye. \p \v 31 kóúwasa Ísuna aampa'ó kun-kwáásímó tínkamumba étínkówasa aánoumai kwempa'á maésa Yútiyaa-ayampa'a Káríri-ayampa'a Sámériyaa-ayampa'a Ísuna aampa'á kwéguwai aánoumai kwempa'á máyówana Áánútun-amankoma túwa'naa úwasa asiramái mésa Ísun-aai simátímúwasa isésa áraire sésa mirá kwéesa sáwíva-kwaasi-i'a ésa Ísóigo áwí'a mósá marésa kwenaísamaivimba méraawe. \s1 Pítaa Árítaa-naopa'a kuráin-kwasai. \p \v 32 Pítaa aampa'á kwénaaena naaó'-nao-kwaasiti naaópa'a kwéna Áánútuna kwaási tuwánáíndayavena Árítaa-naopa'a kúmba \v 33 moóráwai áwí'a Íniyasi ména aambó naaí íma naaéna avakaumboé-ima maisuwéna naaúmpare su'mai ména kwégwauwana \v 34 Pítaa awánéna séna Íniyasiyo Ísu Káráísiti asóvamankaivo usásinke ená kwandaaí arusaaó súwana usásinkwena kúwasa \v 35 Árítaa-naopaken-kwaasiye Séróno-naopaken-kwaasiye amápa'a awánésa Ísóigompa'a tésa méraawe. \s1 Pítaa Yópaa-naopa'a kuráin-kwasai. \p \v 36 Yópaa-naopa'a moórá-ininko ména áwí'a Tápítaama póna Kíríki-kwaasi tááivinkemba mináwí'a Tókáasiye kwésuwana kwemá Ísuna aampa'á kún-inimba aasiyaaí kawe'-máyáí kwémaena óísamba íma makón-kwaasi kwétuwa'naa úwana \v 37 áí'a úwana puwúwasa kwenáúma sese umásuwesa maimaésa ávúmayaatanaan-daumpa'a móankaraawe. \v 38 Yópaa-naopakemba Írítiyaa-naopa'a egwaa'á pósa Yópaavaken-kwaasi Ísuna kwaási Pítaa Írítiyaava'a tamáyon-aimba isésa kae-kwáásí ti'márówasarai Pítaamba kosimámesarai sésarai isaaisé kesópata tiyó sésa si'máráawakai túye suyaná \v 39 Pítaa usásinena mindáraise kúwasa áí'maesa minínímbá puwúwasa matuwé máyón-daumpa'a ávúmayaatanaan-daumpa'a íyúwasa Pítaanopa'a ketorínímbá tayorupamái maésa íví'a tésa Tókáasi íma pukáinka'a aru-símakain-unankwatoiye sésa agarááránkówana \v 40 awánéna séna máápa kárúwaaro súwasa kúmúwana Pítaa kívairena Ísóigompa'a námúnaa simásuwena mégwantena minínímbá awánéna séna Tápítaao usásinaao súwana aúramba kwégararena Pítaamba awánéna usátorauva'a maúwana \v 41 Pítaa kousásinankena Ísuna aampa'á kun-kwáásíyé ketoríníné tááyowasa áúvamankomba uawánésa \v 42 Yópaa-naopa'a kosimátíma'maesa kuwasá isésa sáwíva-kwaasi Ísóigon-aaiyavesa áraire sésa kwenká'á aráápamai máyówana \v 43 Pítaa Yópaa-naopa'a sáwíva'-no'waamba kwaéna moóráwai áwí'a Sáímoni kwená naaúmpa'a máyowana minkwáásígó kwaan-áúwarasinei kwená mayáí mayón-kwaasigona naaúmpa'a méraiye. \c 10 \s1 Pítaa Kóníríyasina naaúmpa'a iráin-kwasai. \p \v 1 Sísáriyaa-naopa'a moóráwai áwí'a Kóníríyasi ména Árómáavakemba sáwívar-i-kwaasira'a 100 i-kwaasira'a kárákwirowai máyowasa miní-kwáásí túwí'a Ítári-i-kwaasiye kwésesa uwaná \v 2 Kóníríyasi Áánútun-aaiyavena asiramái ména kwená akúnté Áánútuna imáyáa éna áwí'a mósá maréna Yútaa-kwaasimo ímo óísambo makón-kwaasi kwétuwa'naa-ena Áánútumpa'a námúnaa símae iyúmba \v 3 moórá-tawai enónka'a námúnaa kwésuwana Áánútuna kwayó'ná'á kwíyómpakewai aúranka'a paárúwana kawe'á umái awánówana séna Kóníríyasiyo súwana \v 4 áá'a kówana aúramba kararéna séna Ísóigoo nóran-aina simásiminiyewa seénó súwana emó námúnaamo séndawai kwaásimo túwa'naa óndawai Áánútu aúranka'a kawe'á óndayavai Áánútu ená imáyáa imbá pó \v 5 ená kwaási ti'márénasa Yópaa-naopa'a moóráwai áwí'a Sáímoni Pítaamba koaíráaro. \v 6 kwemá araámáó Sáímonina naaúmpa'a ména minkwáásígó kwaan-áúwarasi-mayaimo máyáin-kwaasigona naaúmpa'a uwí-nónkóná awámpá'-náúmpákémbá koaíráaro \v 7 simásuwena áúyokuwana Kóníríyasi kwená mayáí máyón-kwaasivinkemba kae-kwáyó-kwáásíráínte moórá-i-kwaasi Áánútuna imáyáa mósá marówainte miráumai-kwaasirau tááyowasa \v 8 tuwaná kwíyómpakewaimo simámakon-aimba simátimena séna miráumai Yópaa-naopakemba koaíráaro séna ti'mákaiye. \p \v 9 ti'marówasa aampa'á kógwaesa kweémesa Yópaa-naopa'a egwaa'á kumbá kwáyá'wái Pítaama naan-ávúmayaapa'a uména Áánútumpa'a námúnaa kwésuwana \v 10 áái ankówana toómbá nánáe súwasa toómbá agáyómba kaainkáání'a umái awánómba \v 11 kwíyómba taaínkaar-úwana mimpínkémbá anón-ampanta éíyain-araaira'a tátoresa túwówana kuména marapá'á kumúwana awánómba \v 12 minámpántávímbá kwaí-kwaamba póíma iraankavayaambá aváá'-númámá ó'on-o'on-kwai-kwaamba máyowana \v 13 aaigówé su'mai séna Pítaao usásinke tuvú'mái agandaaó súwana \v 14 Pítaa séna Ísóigoo ímanivo kentáásí ámáámba Yútaa-kwaasiya mirán-tántáá'á aambá áúmbakaawata pó'a íma kwénaumne súwana \v 15 minááígówé su'mai ókwara'a séna Áánútu kawe-tántááré siráin-tantaatavai íma aambá áúmbakaawe siyó súwana \v 16 kaumborá'á kaainkáámbá awánówana kwíyómpa'a minámpántámá iráiye. \p \v 17 iyúwana Pítaa minkááínkáán-áínkóná ááimba nóra aainá'iyo súmba Kóníríyasimo ti'marón-kwaasi Sáímonina naambá taawánésa ontará'á tamésa \v 18 tááyamai taáísaa esa sésa Sáímoni Pítaa maandáúmpárá kwááyu máyáiyo suwaná \v 19 Pítaa minkááínkáán-áínkóná ááimba avakáá-úwana Áánútun-amankoma séna kaumbo-kwáásí embá avakáá-úmaesa kwétevo \v 20 usásinke kumuwó. kemá ti'maráúnasa tentáváí íma kaer-ímáyáá e miwísé úwoi kwaaó súwana \v 21 Pítaa kuména minkwáásíyávéna séna kwésivakaa-on-kwaasi úmpo nóintavera kwésivakaao súwasa \v 22 kentáásí kawáánákó áwí'a Kóníríyasi si'máráísata enópata túne. kwemá kawe-kwáásí Áánútuna imáyáa éna áwí'a mósá máráísasa pósa Yútaa-kwaasi amápa'a kwentávésa kawe-kwáásíyé kwésewe. moóráwai Áánútuna kwayó'ná'á kwíyómpakewai kusimámena séna ti'márénasa Pítaamba Yópaa-naopakemba koaíréwana enópa'a téna aaí tasína isaaó sisatá túne suwaná \v 23 Pítaa tí'maena naaúmpa'a tinkówasa kwáúmba aaváyaavimba Pítaa usásinena miwísé kuráiye. \p miwísé kúwasa Yópaa-naopakemba Ísuna aampa'á kun-kwáásí évaka'a aúyoresa \v 24 aampa'á kógwaesa kweémesa Sísáriyaa-naopa'a kumbá Kóníríyasi kwenamááraa kwená kwaásiye tááyowasa tayorupamái mésa Pítaamba amu'makówana \v 25 Pítaa Kóníríyasina naambó kwáyonka'a ontará'á kúwana Kóníríyasi aamoí éna anóndakoman-iye séna aísamaivimba kumbaúwana \v 26 Pítaa séna emó óndanten-kwaasi úmpo usásinaao séna usásinakena \v 27 aaí simáma'maena Kóníríyasiye naaúmpa'a iyúmba sáwíva-kwaasi torupamái máyómba utuwánéna \v 28 séna kentáásí ámáámba ísaraawe. Yútaa-kwaasiya ó'onkaa-kwaasiye íma moórárata tágárotamaiya kwémaumne. miwítí naaúmpata íya kwénaaundarata Áánútu agaráásinkena amápa-kwaasi íma sáwí-kwaasin-owe siráisa'a awáraunda póta íma sáwí-kwaasiye sénaunda pó'a úwoi kawe'á umái ménaumne. \v 29 mindáyavai sááyaamba íma a'áo súnda túmpo nóintavaiya sááyaraao Pítaa súwana \v 30 Kóníríyasi séna éíyain-do'waamba kwaé'a ívékaamba eénáínka'a kesí naaúmpa'a námúnaa súnana avekáámbá moóráwai ságayan-unankwatoi umásorena súranka'a kumbaéna \v 31 séna Kóníríyasiyo emó námúnaamo sémo kwaási túwa'naa ema Áánútu aúranka'a kawe'á óndayavena Áánútu ená imáyáa imbá pó \v 32 ti'márénasa Yópaa-naopa'a moóráwai áwí'a Sáímoni Pítaamba koaíráaro. araámáó Sáímonina naaúmpa'a máyáiye. kwaan-áúwarasi-mayaimo máyáin-kwaasigona naaúmpakemba uwí-nónkóná awámpá'-náúmpákémbá koaíráaro súwa'a \v 33 avekáán-umai ti'maráúnasa embá koaíráawa kawe'á umái téne. kesáá Áánútu aúranka'a torupamái méta Ísóigo simámakain-aimba simásiminkwae séta amu'makáunaya kwétene Kóníríyasi siráiye. \s1 Pítaa simátímakain-kwasai. \p \v 34 Kóníríyasi simásuwowana Pítaa séna ívé'a kwéisaumne. árai'a Áánútu íma Yútaa-kwaasiye su'mai kwégarakwiyivo \v 35 amápa'-mapaken-kwaasi Áánútu aúranka'a arupí umái kawe'á umái máyáawai Áánútu miwí aamoí kwéumatinkaiye. \v 36 Áánútu Ísu Káráísitimba ai'marówana Ísareri-kwaasiyavai áséi-kwasai simátímakaimba á'a ísaraawe. Ísu Káráísiti amápa-kwaasiti Ísóigoman-iye. mináséí-kwásáíyávésa árairemo síyawai tirumbá kawe'á umái kwempa'á ménaaomba \v 37 ke ísaraawe. Yóni simátimena séna kentí sáwí-imayaa tuwé'a Áánútumpa'a té'a nombá peránááowe siráimba Ísun-aai aiva'á Káríri-ayampakemba kwétena Yútiyaa-marava'a kóyáwé uráiye. \v 38 Ísu Násáretivakewain-aai ísaraawe. Áánútu kwenamambá Ísumba ámakowana kwempímbá anómba umánkowana Áánútu asirayámbá aména kwesé méraintavena naaó'-nao'a kawe'-máyáí kóyáwé éna Sáátáánigo tátorain-kwaasi kawe'á umátínkáva'a kuráiye. \v 39 Yútiyaa-marava'a Yérúsaremu-naopa'a mayáímá mairáimba awánaraundayaawe. kwembá taaira'á aíyayaampimba tuvúsúmarowana puwéna \v 40 kaumbo-táwai maisuwówana Áánútu Ísumba pukáimpinkemba usásinankowana paárúnta kesúrandeiya awáraumpo \v 41 íma amápa-kwaasi awánaraawe. Áánútu simátíméromo siráinta Ísunta awánéta pukáimpinkemba usásinonka'a toómbá nombá kweséya naráumne. \v 42 Ísu asiramái simásimena séna Áánútu imáyáa siména pukén-kwaasigwara túvaren-kwaasigwara'a aaivimbá maitinkáníyone siyé simátíméro Ísu siráiye. \v 43 naaóvá'á Áánútun-aai simátímakowai Ísun-aai simátimesa sésa kwenááiyavesa áraire sésa kwesé aráápamai maíyawai Ísuna asirayánká'á Áánútu miwítí sáwí-imayaa maitiyuwáníye naaóvá'á siráawe Pítaa siráiye. \p \v 44 Pítaa mináímbá kwésimatimuwana kwéison-kwaasivimba Áánútun-amankoma minámápáráwáívímbá kuména \v 45-46 Áánútun-amankoma kumbaúwasa ó'on-o'on-aimpinkemba Áánútu áwí'a mósá márówasa Yútaa-kwaasi Ísuna aampa'á kun-kwáásí Pítaae Yópaavakemba tuwáíyé táátavai ésa sésa Áánútu ó'onkaa-kwaasigwara'a kwenamambá úwoi kwétimiye sésa táátavai uwaná Pítaa séna \v 47 Áánútu kwenamantá símakaintenta miwígwárá'á kwétimimba póta nombá peránááomba íma aambá aunónaumpo úwoi nombá peránááovo \v 48 pétinkaaro súwasa Ísu Káráísitintavesa ísámai nombá pétinkowasa Pítaantavesa sésa kaumbo-káé'-no'waamba keséya kwaíníyone suwaná mirá uráiye. \c 11 \s1 Yérúsaremuva'a Pítaa simátímakain-kwasai. \p \v 1 ó'onkaa-kwaasi Ísun-aai isésa tátokaawemo sumbá aantá-kwaasiye Ísuna aampa'á kuwáí Yútiyaa-maravaken-kwaasiye mináímbá isésa máyówana \v 2 Pítaa Yérúsaremu-naopa'a kúwasa évaka-kwaasi áwáá'a aéésa Yútaa-kwaasi túra'a kárámai araa'éna kwéontemba ó'onkaa-kwaasigwara'a mirá orómó sirón-kwaasi Pítaamba áwáá'a aéésa \v 3 sésa emá ó'onkaa-kwaasiti naaúmpa'a ugwaé ímo túmo kárámai araa'éna úmakaan-kwaasiti naaúmpakemba toómbá umandaráane suwaná \v 4 Pítaa amápa-tantaa'a uráimba simátimena \v 5 séna Yópaa-naopa'a mé'a Áánútumpa'a námúnaa séwándara'a kaainkáámbá awánaawanana kwíyómpakemba anón-ampanta éíyain-araaira'a tátoresa túwówana kuména kesí egwaa'á kumúwa'a \v 6 mimpímbá árimba awánaawanda póíma kwaí-kwaamba iraankavayaambá áváá'-numama máyowa'a awánaawanana \v 7 aaigówé su'mai séna Pítaao usásinke tuvú'mái agandaaó súwa'a isé'a \v 8 sé'a Ísóigoo ímanivo kentáásí ámáámba mirán-tántáá'á aambá áúmbakaawata pó'a íma kwénaumne séwánana \v 9 minááígówé su'mai ókwara'a séna Áánútu kawe-tántááré siráin-tantaatavai íma aambá áúmbakaawe siyó súwa'a \v 10 kaumborá'á kaainkáámbá awánaawanana kwíyómpa'a minámpántámá iráiye. \v 11 avekáámbá Sísáriyaavakemba kaumbo-kwáásí kesópa'a ti'marówai tumbá \v 12 Áánútun-amanko simásimena séna íma kaer-ímáyáá e miwísé kwaaó súwa'a kówánasa Yópaavakemba maankwáásí ava'moraé-kwaasi Ísun-aai ísáawai súyorowata Sísáriyaa-naopata Kóníríyasina naaúmpata kówánana \v 13 simásimena séna Áánútuna kwayó'ná'á kwíyómpakewai kesí naaúmpa'a kumbáyáísa'a awánáúnana séna ti'márénasa Yópaa-naopakemba moóráwai áwí'a Sáímoni Pítaamba koaíréwana \v 14 téna aaí tagwésimatimina'a egwárá ená akúnkwárá'á amápa'a kwéisewana Áánútu sáwí'o umáímo máyáampinkemba kawer-ámpá'á métinkaniye kwíyómpakewai siráiye Kóníríyasi súwa'a \v 15 aaí kwésewanana Áánútun-amanko aiva'ó kentáávímbó kunkáintemba miwívímbá mirá úwa'a \v 16 awáné'a moórá-aimba sááka'a makáumne. ááéma Ísóigo séna Yóni nombá pétinkaraimbanivo Áánútun-amanko kuména keinárawapimba anómba umátinkaniye Ísóigo siráin-aimba sááka'a makáumne. \v 17 ánivo kesáá Ísóigo Ísu Káráísitin-aaiyaveta áraire séwánanaya Áánútu kwenamankómbó símakaintenta ó'onkaa-kwaasi miwí mirá kwéowa'a awánaraunda pó'a kemá Ísuna mayáí-kwáásímá pó'a nombá pérómba íma aambá aunówánasa úwoi nombá pékaawe Pítaa súwasa \v 18 mináímbá isésa áwáá'o áúmba ivátuwesa Áánútu áwí'a mósá marésa sésa Áánútu mirá kwéena íma Yútaa-kwaasiye su'maiya aaí kwésimasimintaanivo ó'onkaa-kwaasiyavaigwara'a aaí kwésimatimisasagwara'a miwítí sáwí-imayaa tínaaemba umámesa Áánútunopa'a tésa aúnái'a umái maí'mai'a ónááowe siráawe. \s1 Ántíokuvakewai Ísuna kwaásiti kwaasái. \p \v 19 ááéma Sítívenimba tuvúwúwana puwúwasa ó'on-kwaasi Ísuna aampa'ó kun-kwáásí sáwí'a umátínkówasa kóyáwé uráamba évaka'a Vínísiyaa-marava'a kuwasá évaka'a Sáíparasi-marava'a kuwasá évaka'a Ántíoku-naopa'a kuwasá miwímá minkáúmbó-márává'á máyón-kwaasi Yútaa-kwaasiye su'mai Ísun-aai kosimátimesa \v 20 miwívínkémbá évaka'a Sáíparasi-maravakewai évakarawai Sáírini-maravakewai miwímá Ántíoku-naopa'a komáyónka'a Yútaa-kwaasiye ó'onkaa-kwaasiyegwara'a Ísóigo Ísuna áséi-kwasai kosimátimuwana \v 21 Ísóigona asirayámbá miwísé máyowasa sáwíva-kwaasi Ísóigon-aaiyavesa áraire sésa kwempá'á tiráawe. \p \v 22 Ántíokuvaken-kwaasi Ísóigon-aaiyavesa áraire sésa kwempá'á tiráan-aimba suwasá Ísóigona kwaási Yérúsaremuva'a máyón-kwaasi mináímbá isésa Páánápáasimba ai'márówana Ántíoku-naopa'a kweémena \v 23 koména Áánútu kawe'á umátínkaromba tuwánéna aamoí éna asiramái simátimena séna kentirunkaké ísámai Ísóigontavai máéro séna \v 24 Páánápáasi kawe-kwáásí úwana Áánútun-amanko kwempímbá anómba umánkowana Ísóigonte aráápamai asiramái ména aaí simátíma'maena kwéiyuwasa sáwíva-kwaasi isésa Ísóigompa'a tésa méraawe. \p \v 25 máyówana Páánápáasi Sóromba avakáá úmaena Táásási-naopa'a kúmba \v 26 koawánéna koáí'maena Ántíokuva'a tésarai moórá-i tamaisuwésarai Ísóigona kwaásiye mésarai sáwíva-kwaasi tayorupontembá Ísun-aai simátíma'maesarai íyúyasa Ísuna aampa'á kwéguwaiyavai sésa Káráísitina kwaásiye suwaná aiva'á Ántíokuva'a mináímbá paáruraiye. \p \v 27 mináímbá paárúwana minkánáá évakarawai Áánútun-aai simátímakowai Yérúsaremuva'a tuwésa kweémesa Ántíokuva'a kuwaná \v 28 miwívínkémbá moóráwai áwí'a Ákápáasi kwemá usásinena Áánútun-amanko kwesé máyowana séna anón-ayawaima amápa'-mapa'a táníye súnka'a póna naaémba Árómáani-kamaaniti kawááná'á áwí'a Kórótíyasa máyonka'a mináyáwáímá paáruraiye. Ákápáasi mináímbá súwasa \v 29 isésa Ísuna aampa'á kwéguwai moórá-morawai sésa óntamba torupamái Ísun-aai ísáawai Yútiyaa-marava'a máyáan-kwaasi timénáe sésa \v 30 mirá ésa minóntámbá Páánápáasinte Sóronte tímúwasarai maimaésarai kweémesarai Ísóigona kwaásiti anón-kwaasi mátímakaaiye. \c 12 \s1 ókwara'a sáwí'a umátínkaraan-kwasai. \p \v 1 minkánáá Érótimba anówainkoma araámáó Érótima Yútaa-kwaasiti kawááná'á kwemá Ísuna aampa'á kwéguwai évakarawai sáwí'a umátinkena \v 2 moóráwaimba ai'marówana Yóni awaaó áwí'a Yémésimba koyáto'mai anumarambá arátuwowana puwúwasa \v 3 Yútaa-kwaasi Ísun-aaiyavesamo ímo áraire suwáí aamoí kwéuwana Éróti awánéna aamoí umásinkaigwae séna moóráwaimba ai'marówana Pítaamba koyátokai. Yútaa-kwaasi ímo intóráin-tantaakwara-pereti kwéagayon-kanaavimba moórá-tawai Pítaamba koyáto'maena \v 4 ándáva'a máánkowasa siyáánkain-umai ava'moraé-i-kwaasi kwenká'á kárákwirowasa éíyain-eiyain-kwaasi anondánonda umái kárákwiyuwasa Éróti séna naaóvá'á Áánútu Yútaa-kwaasi tíyótaasa í-tánón-kánáámá ánásaina'a Pítaamba áí'mae'a Yútaa-kwaasi túranka'a aaivimbá mayanké'a inkamónaumnemo kwésumba \v 5 Pítaa ándáva'a máyombanivo Ísóigona kwaási Ísóigompa'a námúnaa simái Pítaamba áwa'naa uráawe. \s1 Pítaamba ándávakemba ayúránkarain-kwasai. \p \v 6 námúnaa kwésesa Pítaantavai ísámai áísaa uwaná aaváyaaraamba Éróti Yútaa-kwaasi túranka'a Pítaamba aaivimbá mayankánaumne kwésuwana ívé'-no'waankaamba Pítaamba aíyayaanka'a asááúmakesa kaer-í-kwáásí évareva'a máyóyana Pítaa aún-kwaigúwasarai kaer-í-kwáásí ontará'á kárákwiroyana \v 7 avekáámbá Ísóigona kwayó'ná'á kwíyómpakewai kumúwana ándá-naumpa'a sán-kówana Pítaamba ayoírá'á kwétuvuwena aúsuwana usásinowana séna avekáán-usásinaao kwésuwana Pítaa ayáámpinken-anda kweyááríka'a ayú'maena marapá'á kumúwana \v 8 kwíyómpakewai séna enámúranda uré enaísamai ánáamba maimái uwó súwana mirá úmayowana ená paákákén-únánkwátói kuvé'máenakai kesé kúmóyo súwana \v 9 Pítaa ándá-naumpakemba kwenánaaemba kuména íma kwaásin-iye-imayaa éna kaaimbá kwéawanaumne-imayaa kwéena \v 10 i-kwáásímó máyon-ontara'a kunáyaaitesarai minkákémbá moórá-ontara'a i-kwáásímó máyon-ontara'a kunáyaaitesarai minkákémbá ándávakembo naaópa'o kónáesamo uwasamó titinkémáen-ontara'a asirayán-óntárá'á kúmúyana kweyááríka'a tigúwasarai kunákárúwagwesarai aampa'á kuyaná avekáán-úwana kwíyómpakewai Pítaamba auwéna aúyokuwana \v 11 Pítaa imáyáa éna séna íma kaaimbá awánáúmpo árai'a Ísóigo kwená kwayó'ná'á ai'máráísana kuména Éróti sínkamonae kwéisana ayáámpinkemba kuntavíyuwaisa'a túne. Yútaa-kwaasigwara'a sínkamonaesamo ombá kuntavíyuwaisa'a túne Pítaa siráiye. \p \v 12 Pítaa simásuwena Máríyaana naambó kwáyopa'a kwéna Yóni Máákaamba anówana naambó kwáyopa'a kúwasa sáwíva-kwaasi mindáúmpá'á torupamái mésa Pítaantavai ísámai Ísóigompa'a námúnaa kwésuwana \v 13 mindánkóná ontará'á kotuwátuwar-úwana moórá-arasi mindáúmpá'á kígau ún-arasigo áwí'a Áróta ontará'á kuména \v 14 séna nááwa'ono súwana Pítaa séna kemá úne súwana Pítaa amósámba iséna kunaamoí úmaena ímo ontamó tiyankómba isaaiséna sáwíva-kwaasitopa'a usimátimena séna Pítaa ontará'á máyáiye súwasa \v 15 miwí sésa emá uwo'aó'á éma kampa'á séne suwaná minárásígó ókwara'a séna árai'a Pítaa ontará'á máyáiye súwasa miwí sésa Pítaan-amankon-iye \v 16 kwésuwana Pítaa ontará'á árimba tuván-tuvan-úwasa isésa onta kuntisuwésa awánomba kwemá Pítaa úwasa táátavai uwaná \v 17 aaisékéwa'a simátíméno séna Ísóigo ándávakemba kembá sí'maena aampa'á mésiyuwaivo Yémésinte Ísun-aaimo ísáan-kwaasiye kosimátíméro Pítaa simátimena tiyuwéna ó'on-daopa'a kuráiye. \p \v 18 kúwasa irataró'a i-kwáásí Pítaamba kárákwirowai awánomba íma máyowasa kantúmbá ésa Pítaa náávara kóuraiyo suwaná \v 19 Éróti iséna Pítaamba avakáá oró súwasa avakáá uwááesa tuwówana Éróti miní-kwáásí aaivimbá maitinkéna séna tínkamoro séna évakarawai ti'marówasa tínkamuwasa púwúwana Éróti mirá umásuwena Yútiyaa-marava'a tuwéna kumeémena Sísáriyaa-naopa'a kumbéraiye. \s1 Éróti pukáin-kwasai. \p \v 20 Éróti Sáítóni-naopaken-kwaasiye Táyaa-naopaken-kwaasiye ávááraumai áwáá'a tiyúwasa minkáé'-náópaken-kwaasi tayorupamái mésa sésa Érótimo kárákwirai-maravakemba kentáásí toómbá kwémayaundayaawe sésa mináímbá simái kawer-ónáe sésa Érótinopa'a tumbá kwená naaka'ó kárákwirowai áwí'a Párásatasimba másimamuwana isówasa minááísámbá másimai tukáawe. \p \v 21 minkákémbá Éróti anón-kanaa úwana kwenká'ó kárákwirowaina unáánkwátói úmaena kárákwirowai maé'maer-únka'a uména ayáátáár-aimba kwésuwasa \v 22 Érótimba simái arumbá iyaésa sésa íma kwaásigo kwésivo Ísóigo kwésiye anónka'a suwaná \v 23 Éróti mináíntávéna íma Ísóigo úmpo úwoi-kwaasi úne séna aúpá'á tuwówana Ísóigona kwayó'ná'á kwíyómpakewai tuvuwúwana uvowánkó arumbá unkarówana pukáiye. \p \v 24 puwúwasa Ísóigona kwaási Áánútun-aai kosimátin-tasimatin-uwasá isésa áraire sésa Ísóigompa'a tésa méraawe. \p \v 25 Ántíokuvaken-kwaasi Yérúsaremuvaken-kwaasiyavesa óntamba timénaumne sirómba pósarai Páánápáasiye Sórowe kwéti'matuwesarai mimbáyáí ánásowasarai ívé-kwaasigo áwí'a Yóni Máákaamba áí'maesarai Yérúsaremuva'a tuwésarai kweémesarai Ántíokuva'a kurááiye. \c 13 \s1 Áánútu Páánápáasinte Sóronte mayáí tímakain-kwasai. \p \v 1 Ántíoku-naopa'a Ísóigona kwaásivinkemba Áánútun-aai kwésimatimen-kwaasiye kawer-ímáyáá kwéagaraantinkaan-kwaasiye mésa moóráwai áwí'a Páánápáasi úwana moóráwai avután-kwaasigo áwí'a Símiyoni úwana moóráwai Sáíríni-maravaken-kwaasigo áwí'a Árúsiyasi úwana moóráwai áwí'a Mánéyeni kwemá Éróti kawáánákóná naaúmpa'a maémaumba úwana moóráwai Sóro úwana umái mésa \v 2 moórá-kanaa Ísóigona kwaási Áánútuna imáyáa mósá kwémaresa toómbá íma kwénesa námúnaawe su'mai kwésunka'a Áánútun-amanko simátimena séna Páánápáasinte Sóronte kesí mayáírá'á usásintinkaraumpo mindárai tiyúwáaro súwasa \v 3 toómbá íma nombá námúnaawe su'mai kwésesa Áánútuna mayáí mayáígwáe sésa tine'á tiyáándei tátoresa ti'márówasarai kurááiye. \s1 Sáíparasi-marava'a kosimátímakaayan-kwasai. \p \v 4 Áánútun-amanko Páánápáasinte Sóronte ti'marówasarai Yóni Máákaamba áí'maesarai Ántíoku-naopa'a tuwésarai Sérúsiyaa-naopa'a kumésarai uwí-nónkóná avumpim-bárává'á áwí'a Sáíparasi-marava'a kónáe sésarai nompí-sípí táto'mai usáatesarai kweémesarai \v 5 Sáíparasi-marava'a Sárámisi-naopa'a mindómpí-sípívínkémbá kunásávesarai Yútaa-kwaasiti mono'-náúmpímpá'á Áánútun-aai simátíma'maesarai kwéguyana Yóni Mááka túwa'naa úmaena kúwasarai \v 6 kawer-áímbá simátíma'maesaya marapá'á kweémesaya Páávoso-naopa'a kuwaná moóráwai mindáópa'a Yútaa-kwaasigo ména kwenáwí'a Paayísu Kíríki táávinken-kwi'a Érímasa kwemá pukaa'á agayón-kwaasi póna kampa'á séna Áánútun-aai simátimundawai úne súwana \v 7 moóráwai kámááni-kwaanako áwí'a Sésiasa Porasa ména kawer-ímáyáágwárá-kwáásí póna Áánútun-aai isánáe séna Páánápáasinte Sóronte tááyowana Érímasa pukaa'á agayón-kwaasigo kámááni-kawaanakoe aasiyaasí maí'mai'a úwai máyowana kámááni-kawaanako Páánápáasinte Sóronte tááyowasarai tuyaná Érímasaagwara'a téna \v 8 mindárai táái tasimái karéna kámááni-kawaanako Ísun-aaiyavai áraire sivo séna mindárai táái tasimái karówana \v 9 Sóro moórá-awi'a Póro Áánútun-amanko kwempímbá anómba umánkowana Póro pukaa'á agayón-kwaasigomba aráá'a avuwéna \v 10 séna Sáátáánigo áráá'a po kawer-ánkóná uwa-kwáásí éma amápa-sawisawaa-imayaao empímbá anómba umánkaraimba po Ísóigona kawer-ámbá sáwí'a úmae iyóndayavena \v 11 ívé'a Ísóigo ená meéyámbá amína aúramba kavíkwína évaka-tawai sámo káínda íma awánaniyone Póro súwana avekáámbá Érímasaamba aúrampa'a ítáguwana siyáánka'o táto'maesamo naaíyane séna kwaási tivakáá úmae kwénaauwana \v 12 kámááni-kawaanako Ísóigon-aai iséna áátavai éna Ísóigomo úmba awánéna séna Ísóigon-aai árair-aimban-iye séna kwempá'á téna méraiye. \s1 Písítiyaa-marava'a Ántíoku-naopa'a kurááyan-kwasai. \p \v 13 Póro kwesé kwénaauwaise Páávoso-naopa'a tuwésaya nompí-sípí táto'mai usáatesaya kwémesaya Pámpíriyaa-marava'a Pékaa-naopa'a mindómpí-sípívínkémbá kunásávesaya kúmúwana Yóni Mááka tiyuwéna Yérúsaremuva'a kóúwasarai \v 14 mindárai marapá'á kweémesarai Písítiyaa-marava'a Ántíoku-naopa'a kwésarai Yútaa-kwaasi monor-áímbá kwéison-kanaara'a Yútaa-mono'-naumpa'a mara'á umáyóyasa \v 15 aúváí-kwandaavinkemba Áánútuna ámáámba Mósesi agaimakómba simátimesa Áánútun-aai simátímakowai agaimakón-aimba simátímúwasa Yútaa-mono-kawaanarawa'a moóráwaimba ai'márówana mindáraitopa'a téna séna kentáásí kwaásiraiyo kwaasái kwáyainakaimo ékai kentáásí imáyáa simái kawe'á umásinkaakaiyo súwana \v 16 Póro usásinena séna maísáaro. kesí Ísareri-kwaasiye ó'onkaa-kwaasi Áánútuna imáyáa mósá máráawaiye ísáaro. \v 17 naaóvá'á Ísareri-kwaasiti Ísóigo kentáá síkwá'náyavena séna kesí kwaásiman-owe súwasa ó'on-kwaasiti maravá'á Ísípi-marava'a mésa sáwíva-kwaasi agáyówana Áánútu kwená anón-asirayamba kwáyontavai Ísípivakemba tí'maena \v 18 kavóná-marava'a mátinkowasa sáwívar-ima 40 ira'a kwénaaesa aasiyaasí Áánútuntavesa sáwí-imayaa kwéumbanivo Áánútu miwírá'á kárákwirena íma tiyuwówasa \v 19 Kénááni-marava'a avakaeté-maravaken-kwaasi moórá-mora-umai máyówana Áánútu tínkambaena kwéiyuwasa évaka'a putásowana miwítí maramá maimaéna kwená kwaási Ísareri-kwaasi mátimuwasa \v 20 mimbárává'á mésa sáwívar-ima 450 ima maisukáawe. \p 450 ima maisúwówana Áánútu moórá-mora-kwaasi kawáá-máyáírá'á usásintinkava'a kúwana Áánútun-aai simátímakowai áwí'a Sámúwéri kwemá usávaaruwasa mirán-káwáá-kwáásí ánásasowasa \v 21 Ísareri-kwaasi Áánútu íma kentáárá'á kárákwiyinkwae sésa kentáávínkémbá moóráwaimo éna kentáárá'á kárákwiyiniye suwaná Áánútu séna Pénisamini-andarakewai Kísaa ááninko áwí'a Sóro kwemá kárákwiyi-mayai mayáníye súwana mimbáyáí mairéna 40 ima maisuwówana \v 22 Áánútu mimbáyáí Sórompakemba Yési ááninko áwí'a Tévítimba amúwana mayówana séna Tévíti kemó súndanteni'a kwéimba pó'a aamoí kwéumankaumne Áánútu siráiye. \v 23 naaóvá'á Áánútu séna Tévítin-andarakembo aánomo usásinankaandawai kwemó éna Ísareri-kwaasi sáwí'o umáímo máyáampinkemba kawer-ámpá'á métinkaniye siráimba Ísuntavena árair-aimba siráiye. \v 24 Ísu íma amápa-kwaasi túranka'a paárurowana Yóni nombó pétinkowai amápar-Isareri-kwaasiyavena simátimena séna kentí sawi-ímáyáá tínaaembo umáme'o Áánútumpa'o tíya'o é'a nombá pétinkanaumne súwasa mirá uwaná nombá pétinkena \v 25 kwená mayáí sáwíyanka'a ánásaniye kwéuwana simátimena séna kentí imáyáaomo kentáváímó nááwa'iyo sénááomba kwéamu'maraawai kemá íma kwemá úmpo kesínaaemba tíníwai kwemá anóndakoma kembá usáyaaitaraimba pó'a kwemó aaimó síndavimba kemá aaimó sendamá uwóví'a ónaumne Yóni siráiye Póro siráiye. \p \v 26 Póro simásuwena séna kesí kwaási Ááváramun-andaraken-kwaasiye ó'onkaa-kwaasi Áánútuna imáyáa mósá máráawaiye ísáaro. sáwí'o umáímo máyáampinkemba kawer-ámpá'á métinkaimba kentááyávéna Áánútu siráiye. \v 27 Yérúsaremuvaken-kwaasiye miwítí kawáánárawate sáwí'o umáímo máyáampinkemba kawer-ámpá'á métinkaniyemo siráin-aimba Ísuntavai sirómba íma imáyáa uráawe. aasiyaasi-táwai monor-áímbá kwéison-kanaama Áánútun-aai simátímakowai agaimakón-aimba aúváí-kwandaavinkemba táámpamai kwésuwasa isésa Ísuntavai sirómba íma imáyáa uráavo tuvúwana pukáivo mináúváí-kwándááívínkén-áímbá paáruraiye. \v 28 tuvuwí-ámbá avakáá umbá íma sáwí'a uráimbanivo Páírátintavesa úwoi sésa tuvuwíníyone siráawe. \v 29 Áánútun-aai aúváí-kwandaaivimba Ísun-aai agaimakómba amápa'a mirá uwasá taairakémbá maimái murí-áívímbá máutamankowana \v 30 Áánútu pukáimpinkemba usásinankowana \v 31 ayáátááka'a moórá-mora-tawai kwená kwaási túranka'a paáruraiye. ímo tuvúkónka'a Kárírivakemba Yérúsaremuva'a kwesé kuráawai pukómpinkemba usásinenamo moórá-mora-tawaimo paárumai máyomba minkwáásí awánésa sésa awáraundayavai ísaraundayavai Ísareri-kwaasi kosimátíma'maeta kónáe sésa kuráamba mimbáyáí paaí kwémayaawe. \v 32-33 Páánápáasiye kesé mináséí-kwásáí simátíméyanekai túye. Áánútu kentáá síkwá'náyavena mirá ónaumne sirómba kesáá máyaunda-kanaavinta mirá éna Ísumba pukáimpinkemba usásinankaraiye. mináímbá monor-ímá agaimakón-auvaivimba kaepímbá agaimaréna séna \q1 emá kesáánimba óna'a \q1 kesí mayáírá'á ánkaraumne \m agaimaréna siráiye. \v 34 Áánútu pukáimpinkemba usásinankaraimba póna íma ókwara'a puwínana áúma kaviráníntavena Áánútu séna \q1 Tévítintave'a sé'a árai'a kawe'á umánkanaumne siráundantemba embá kawe'á umánkanaumne \m Áánútu siráiye. \v 35 moóráva'a monor-ímá agaimakón-auvaivimba agaimaréna séna \q1 Áánútu kwená kawe-kwáyó'ná'á íma \q1 auwáínana áúma kaviráníye \m agaimaréna siráiye. \v 36 mináímbá íma Tévítintavena siráivo Tévíti Áánútuna mayáí kwémaena puwúwasa maimaésa aíkwá'námo utámakompimba máutamarowana áúma kaviraráivo \v 37 Áánútu Ísumba pukáimpinkemba usásinankarowaimba kwenáúma íma kaviraráiye Póro siráiye. \p \v 38 Póro simásuwena séna kesí kwaásiyono. ísámai kawe'á oró. Ísuma pukáimpinkemba usásinankaraiwaintavena kwaásiti sáwí-imayaa sáwí-mayai maitiyuwáníye Áánútu siráiye. mináímbá simátimunda ísámai kawe'á oró. \v 39 Áánútu Mósesimbo simámakain-amaambo kwáráawaimo ombá minámáánkó kentí sáwí-imayaa íma maitiyuwáínana arupí umái máyáawain-owe Áánútu íma sínívo Ísumo éna kwenááiyavesa áraire sésa kwenká'á aráápamai máyáawaiti sáwí-imayaa maitiyuwáínana miwíyávéna arupí umái máyáawain-owe Áánútu síníye. \v 40 miráumai Áánútun-aai simátímakowai tááigo kempá'á tivó sé'a kárákwimai kawe'á oró. \v 41 naaóvá'á Áánútun-aai simátímakowai agaimarésa sésa \q1 árair-aintavai simái sáwí'a on-kwáásí ísáaro. keinárawa'o máyáan-kanaara'a mayáí máyáanda mimbáyáímó awáné'o é'o ímo kesópa'o té'o é'a úwoi puwónááowe. mimbáyáíyávésamo simátimiya'a mináíntávésa íma áraire sénááowe \m sésa agaimarésa siráawe. mináímbá kempá'á tivó sé'a kárákwimai kawe'á oró Póro siráiye. \p \v 42 mináímbá simásuwena Pórowe Páánápáasiye máápa'a kumónáe kwéuyasa kwaási sésa ókwara'a monor-áímbó ísáan-kanaa tínakai mináímbá másíyata isánaumne \v 43 simásuwesa máápa'a kumésa sáwíva-kwaasi Yútaa-kwaasiye ó'onkaa-kwaasi Yútaa-monor-ampa'a kwéguwaiye Póronte Páánápáasinte kwa'maésa kuwasaráí sésarai Áánútu úwoi kawe'á umátinkanivo úwoi asiramái kwená aampa'á koró sirááiye. \p \v 44 suyaná Yútaa-kwaasi monor-áímbó kwéison-kanaa túwasa mindáópaken-kwaasi amápa'a Ísóigon-aai isánáe sésa Yútaa-mono'-naumpa'a umáyówasa \v 45 Yútaa-kwaasi tuwánésa tirumbá sáwí'a úwasa mináímbá kwáráavo sésa Póronte Páánápáasinte aká'áámba simátinkesa kampar-áímbá kwéseye sésa simái kárówasarai \v 46 miwí táároi íma inkaisésarai asiramái sésarai aiva'á árai'a Áánútun-aai simátimuyamba mináímbá tínaaemba umáme'a íma sínkáiye sembá pó'a aúnái'o umáímo maí'mai'o ónaunda uwóví'a ónaumne-imayaa ombá pókai tayauwerékai ó'onkaa-kwaasiva'a Áánútun-aai kosimátimeyauye. \v 47 ááéma Ísóigo simásimenaya séna \q1 emá ó'onkaa-kwaasi sáma kamátinke kesáái kwésimatiminasa kesí aambá awánáíya'a amápa'-maravaken-kwaasi sáwí'o umáímo máyáampinkemba kawer-ámpá'á métinkanaumne \m Áánútu mináímbá simásímakaimba pókai ó'onkaa-kwaasi kwenáái kosimátimeyauye Póro siráiye. \p \v 48 Póro súwasa ó'onkaa-kwaasi isésa Ísóigon-aaiyavesa aamoí ésa tirumbá kawe'á umái máyówana Áánútu séna kesí kwaási é'a aúnái'a umái maí'mai'a ónááowe súwasa miwí Ísóigon-aaiyavesa áraire sésa kwempá'á tésa méraawe. \p \v 49 Ísóigompa'a aráápamai mésa mimbárává'á Ísóigon-aai kosimátin-tasimatin-uwasá sáwíva-kwaasi isésa \v 50 Yútaa-kwaasi Póronte Páánápáasinte tirumbá sáwí'a umátinkesa mindáópaken-anon-kwaasiye aarai túwí'a kwáyon-inimba Yútaa-monor-aimba asiramái máyón-ininte mindárai táái simátimesa miwítí imáyáa tavisuwasá isésa Póronte Páánápáasinte sáwí'a umátinkesa aaisambá tiyésa miwítí maravákémbá ti'mátuwowasarai \v 51 Áánútu minkwáásí íma aamoí umátinkaniye-umasitai'a ésarai tísamaivakem-barama uwáésarai Ántíoku-naopa'a tuwésarai Áíkóniyamu-naopa'a kuyasá \v 52 Ántíoku-naopa'a Ísuna aampa'á kun-kwáásí máyówana Áánútun-amanko miwívímbá anómba umátinkowasa tirumbá kawe'á umái méraawe. \c 14 \s1 Póroe Páánápáasiye Áíkóniyamu-naopa'a kurááyan-kwasai. \p \v 1 Póroe Páánápáasiye Áíkóniyamu-naopa'a kwésarai ááémo urááyantemba Yútaa-mono'-naumpa'a umésarai áséi-kwasai asiramái simátímúyasa isésa sáwíva-kwaasi Yútaa-kwaasiye ó'onkaa-kwaasiye Ísun-aaiyavesa áraire sésa kwempá'á tésa máyómbanivo \v 2 évaka-Yutaa-kwaasi Ísun-aaiyavesa tínaaemba umámesa íma áraire sirówai Póronte Páánápáasinte sáwí-aimba simátínkówasa ó'onkaa-kwaasi isésa mindáraiye Ísun-aai ísówaiye tirumbá sáwí'a umátínkómbanivo \v 3 mindárai ayáátááka'a mindáópa'a mésarai miwí táároi íma inkaisésarai Ísóigon-aai asiramái simátímúyana Ísóigo kwaási úwoi kawe'á kwéumatinkaimba awánaigwae séna mindárai kwená asirayámbá timúwasarai ímo awánarom-bayai kawe'-máyáí máyóyasa \v 4 mindáópakewai kaepí taaínkaar-urésa évakarawai sésa Yútaa-kwaasi tááiyavesa áraire suwasá évakarawai sésa aantá-kwaasi tááiyavesa áraire siráawe. \p \v 5 suwasá ó'onkaa-kwaasiye Yútaa-kwaasiye miwítí anón-kwaasiye torupamái mésa tímááyu-aimba sésa óntandei Póronte Páánápáasinte tínkamonae suwasaráí \v 6 mináímbá isésarai kawe'ó íyapa'a méyae sésarai Áríkoniyaa-marava'a kwésarai Árísitaa-naopare Tépi-naopare ó'on-o'on-daopare \v 7 áséi-kwasai simátíma'maesarai kurááiye. \s1 Árísitaava'a Tépiva'a kurááyan-kwasai. \p \v 8 moóráwai Árísitaa-naopa'a anówa arupinkémbá aísamai sáwí'a umáguromba maránkarowana íma aaíntómba ááémo maúnka'a ména \v 9 Póro kwésimatimun-aimba iséna árair-aimba kwésimba póna kawe'á umásinkaniye-imayaa úwana Póro minímáyáámó úmba awánéna aráá'a avuwéna \v 10 anónka'a séna enaísamaine usásinaao súwana usásinkwena aamoí éna kweyááríka'a marapá'á kúmba \v 11 sáwíva-kwaasi Póromo úmba awánésa miwí tááivinkemba Áríkoniyaa-aimpinkemba sésa kentáásí ísóigorai kwaásiraan-umai marapá'á kentáávímbá kumbáyaaiye sésa \v 12 miwítí ísóigo áwí'a mindárai tamátimesa sésa Páánápáasintavesa Súsiye sésa Pórontavesa aaiyé simátímíwaiye sésa Émísiye sirá. \v 13 marukón-awampa'a minkámpár-ísóígó áwí'a Súsi kwená mono'-námbá kwáyowana minkámpár-ísóígóntáváí ísámai póí'o umándon-kwaasigo purumakambá kwémaena moigwáán-aramba kwétararena umái maimaéna mindáókona kuri-óntárá'á mói marówasa sáwíva-kwaasi miwítí ísóigontavaimo póí'o umándaante miráumai Ísuna aantá-kwaasiraira'a póí'a umándanae \v 14 sun-áímbá isésarai sáwí'an-iye sésarai kentí unáánkwátói tarátuwesarai isaaisésarai sáwíva-kwaasivimba komaésarai anónka'a sésarai \v 15 kenkáí nóra ónáera kwéoo. keiráí kemó onten-kwáásí úye. áséi-kwasai tasimátimuyamba pó'a mirán-kámpárí'o tuwé'a árair-Isoigompa'a teró. árair-Isoigo kwíyómba éna maramá éna uwí-nómbá éna mimpímbá kwáyáin-tantaa'a úmarena asirayánkwáráwáí máyáiye. \v 16 ááéma Áánútu úwoi tíyukowa'a kentí imáyáavinkemba amápa'-mapaken-kwaasi kwénaaesa \v 17 miráumai kwéombanivo Áánútu máyáiye sígwáe séna aaí sisaná aa'á téna toónkó kawe'á isa'á kwéne'a tirumpimbá aamoí kwéowe. miráumai awáné'a mirámá iní-Ísóígó máyáiye sígwáe séna Áánútu kawerí'a kwéiye \v 18 mindárai mináímbá suyasá amápa-kwaasi asirésa mindáraira'a póí'a umándanaumne kwésuwasarai íma mirá oró simái tuvímbaesarai íyúyasa ivátukaawe. \p \v 19 ivátuwowasa évaka'-Yútaa-kwaasi Písítiyaa-marava'a Ántíoku-naopakemba évaka'a Áíkóniyamu-naopakemba tésa amápa-kwaasiti imáyáa tavisuwasá isésa Póromba óntandei tuvuwésa á'a púwiye-imayaa ésa tavisímaesa mindáókona awámpá'á mátúwówasa \v 20 Ísuna aampa'á kuwáí taúkúmakesa taawánowana usásinena mindáópa'a kwéna kogaúmba usá aaváyaavimba usásinesarai Pórowe Páápápáasiye mindáópa'a tuwésarai Tépi-naopa'a kurááiye. \s1 Síriyaa-marava'a Ántíoku-naopa'a ókwara'a kurááyan-kwasai. \p \v 21 Pórowe Páánápáasiye Tépi-naopa'a áséi-kwasai kosimátímúyasa isésa áraire sésa Ísuna aampa'á kwéguwasarai mindárai Árísitaa-naopa'a ókwara'a komésarai minkákémbá Áíkóniyamu-naopa'a komésarai minkákémbá Písítiyaa-marava'a Ántíoku-naopa'a ókwara'a komésarai \v 22 miráumai kwénaaesarai Ísóigon-aaiyavesa áraire sirówai miwítí imáyáa asiramátinkesarai sésarai Ísuna aampa'á asiramái koró sésarai Áánútu kwená kwaási kwégawaaipa'a kónáe sé'o é'a minámpá'á umbaiyé tain-ámpá'á kónááowe sésarai \v 23 miráumai mindáópata kwénaaesarai maará ésarai Ísóigona kwaásivinkemba miwítí anón-kwaasi usásintinkava'a kuyasá Áánútuna imáyáa ésa toómbá íma nésa námúnaawe su'mai kwésesa mindárai Ísóigompa'a aráápamai máyówaiyavai Ísóigo kárákwitinkamae iyíníye simátímakaaiye. \p \v 24 simátimesarai Písítiyaa-marava'a kóyaaitesarai Pámpíriyaa-marava'a kwésarai \v 25 Pékaa-naopa'a komésarai áséi-kwasai kosimátimesarai minkákémbá Átériyaa-naopa'a kumésarai \v 26 nompí-sípí táto'mai usáatesarai teémesarai Síriyaa-marava'a Ántíoku-naopa'a ókwara'a tirááiye. ááéma mindáópa'a Ísóigona kwaási mindáraiyavesa Áánútu túwa'naa úmaena iyínívo kwená mayáí komáyáakaiyo sirówasarai mimbáyáí komaisuwésarai tirááiye. \p \v 27 Ántíokuva'a tuyasá Ísóigona kwaási tayorupamái máyówasarai Áánútumo simátimuni'o urááyan-aimba sésarai Ísuna aampa'á ó'onkaa-kwaasi agaráátinkauyasa mináíntáváí áraire sésa minámpá'á kwégowe-aimba tasimátimesarai \v 28 mindáópa'a Ísun-aai ísówai ayáátááka'a méraaiye. \c 15 \s1 Yérúsaremuva'a torupamái mésa siráan-kwasai. \p \v 1 Ántíoku-naopa'a máyóyasa évakarawai Yútiyaa-maravakemba Ántíoku-naopa'a komésa Ísun-aai ísówaiyavesa sésa Áánútumo Mósesimbo simámakon-amaambo ímo isé'o túra'o kárámaimo araa'énamo íyanamo éna Ísóigo sáwí'o umáímo máyáampinkemba kawer-ámpá'á íma métinkaniye suwasaráí \v 2 Pórowe Páánápáasiye mináíntáváí áwáá'a tiyésarai kwesimá kwesiman-esa Ántíokuvakewai Ísun-aai ísówai sésa Yérúsaremuva'a aantá-kwaasiye Ísóigona kwaásiti anón-kwaasiye mináíntáváí kotísaa oró sésa Póronte Páánápásinte évaka-kwaasiye ti'márówasa kuráawe. \p \v 3 Ísóigona kwaási ti'márówasa kweémesa Vínísiyaa-marava'a Sámériyaa-marava'a naaó'-nao'a komáyówasa Ísun-aai ísówai torupamái máyówai simátimesa sésa ó'onkaa-kwaasi Ísun-aai isésa áraire sésa kwempá'á tésa máyáawe suwasá isésa tirumbá kawe'á úwasa \v 4 naaó'-nao'a simátímatuwesa kweémesa Yérúsaremu-naopa'a komáyówasa aantá-kwaasiye Ísóigona kwaásiye miwítí anón-kwaasiye tiyáámba kwétimesa aamoí uwasá Áánútumo mayáímó tímakaim-bayaimo mairáan-aimba másimatimuwasa \v 5 isésa évakarawai Ísun-aaiyavai áraire sumbánivo ámáán-kawaa-kwaasiti aampa'á kwéguwai usásinesa sésa ó'onkaa-kwaasi Ísun-aaiyavai áraire kwésewai Mósesi simátímakon-amaamba isésa túra'a kárámai araa'éna orómá kosimátíméro suwasá \v 6 aantá-kwaasiye anón-kwaasiye sésa mináímbá torupamái méta imáyáa umáíya senó siráawe. \p \v 7 suwasá torupamái mésa ayáátááka'a mináímbá suwaná Pítaa usásinena séna kesí kwaásiyono. ó'onkaa-kwaasi áséi-kwasai isésa Ísun-aaiyavai áraire sígwáe séna ááéma Áánútu keinárawapinkemba usásisinkena si'marówa'a kosimátimewanasa isésa áraire siráawe. kemá mináímbá á'a ísaraawe. \v 8 Áánútu amápa-kwaasiti imáyáa tuwánéna ó'onkaa-kwaasiyavena séna kesí kwaásiman-owe séna kwenamambó símakonten-umai miwímó tímakomba awánaraumne. \v 9 Áánútu Yútaa-kwaasiya ór-amba íma agaráásinkenaya ó'onkaa-kwaasi íma ór-amba agaráátinkena kwéivo Áánútu amápa-kwaasiya mimbórá-ámbá kwéagaraasinkaiye. miwí Ísun-aaiyavai áraire sunkákémbá miwítí sáwí-imayaa maitiyuwéna kawer-ímáyáá umátínkaraiye. \v 10 Mósesin-aaigo kentáá síkwá'náya umbaí tiyówasa íma kanaán-umai kwakáawe. kentáágwárá'á miráumai umbaí taisatá íya kanaán-umai kwakáumne. mindáyavai ó'onkaa-kwaasi Ísuna aampa'á kowáíyáváímó Mósesin-aai kwáráaro síyasamo ésa umbai-ámbá kwaránááowe. mirámó íyanamo éna Áánútu áwáá'a sína'a pó'a íma mirá ónááowe. \v 11 Ísóigo Ísu úwoi súwa'naa enaya sáwí'o umáímo máyaundavinkenta kawer-ámpá'á mégwésinkaintaawe. mináíntáváíyá áraireya sénáisae mirámó kwéintenta ó'onkaa-kwaasigwara'a mirá kwéiye Pítaa siráiye. \p \v 12 Pítaa súwasa isésa amáparawai árai'a siyé sésa íma aaí suwasaráí Pórowe Páánápáasiye Áánútu tímakaim-bayai ó'onkaa-kwaasivimba mimbáyáí mairááyan-aimba simátimesarai Áánútuna mayáí ímo awánaraam-bayai kawe'-máyáí mairááyan-aimba \v 13 simátímatuwoyana Yémési séna kesí kwaásiyono. kesáái ísáaro. \v 14 ááéma Áánútu ó'onkaa-kwaasiyavena imáyáa éna minkwáásívínkémbá évakarawai usásintinkena séna kesí kwaásiman-owe siráin-aimba Pítaa ívé'a simásímakaiye. \v 15 Áánútun-aai simátímakowai mináímbá aúváí-kwandaaivimba agaimarésa sésa \q1 \v 16 Ísóigo séna naaémba kumé'a Tévítina naambá tawísíyukaan-damba kunumásuwanaumne. sáwí-yantaakwara'a kawe'á kunumásuwanaunda pósa \v 17 ó'onkaa-kwaasi kesópa'a ténááowe. kesí kwaásiman-owe sendawáí kesópa'a ténááowe séna \m \v 18 Ísóigo mináímbá naaóvá'á sirómba póna ívékwara'a mirá kwésiye Yémési siráiye. \p \v 19 Yémési simásuwena séna Ísóigo siráin-aintave'a imáyáa é'a sé'a ó'onkaa-kwaasi Áánútumpa'a kwéten-kwaasi umbai-máyáí íma timénaumpo \v 20 aúváíma agaimái timéta séta kampar-ísóígóntáváí imáyáa ésa póí'o umándaamba mimpóí íma naaró. aarai-úmóyámbá kwaai-úmóyámbá íma oró. póíma tuvú'newana kwená naaemá ímo kumíndamo úwoimo kwáyáina'a mimpóí íma naaró. naaegwárá'á íma naaró. mináímbá aúváí-kwandaaivimba agaimaráúmpo awánaaro. \v 21 ááémo maémáén-kwaasiye ívé'o máyáan-kwaasiye ayáátááka'a aasiyaasí monor-áímbá kwéisaan-kanaara'a mináímbá Mósesin-aai simátíma'maesa kuráawe. mindáyaveta aúváí-kwandaaivimba agaimaráúmpo awánaaro Yémési siráiye. \s1 aúvái agaimái ó'onkaa-kwaasi tímakaan-kwasai. \p \v 22 súwasa aantá-kwaasiye Ísóigona kwaásiye miwítí anón-kwaasiye sésa kanaám-pota kentáávímbá évakarawaiye ti'máráanasaya Pórowe Páánápáasiye Ántíokuva'a kwíyapa'a miwísé kónááowe sésa miwítí avumpinkémbá kae-kwáásí túwí'a mósá makáan-kwaasirai túwí'a tombá moóráwai áwí'a Sáírási úwana moóráwai kaer-áwí'á Yútásiye Paasapasíyé umái \v 23 aúvái timésa ti'márówasa kurá. mináúváívímbá agaimarésa maará sésa kesáá kentí kwaásiya úne. aantá-kwaasiye anón-kwaasiye moórá-aimba sénaumpo kentáásí kwaási ísáaro. ó'onkaa-kwaasi Ántíoku-naopa'a Síriyaa-marava'a Sírísiyaa-marava'a máyáan-kwaasi ísáaro. \v 24 kentáávínkémbá évakarawai kentópa'a kwésa ímo simátímakaunda-aimba miwítí imáyáavinkemba kosimátímúwa'a isé'a tirumbá sáwí'a úwa'a umbaí taráanta iséta \v 25-26 torupamái méta imáyáa éta mimbórá-áímbá simái kae-kwáásí usásintinketa ti'maráúnasaya Páánápáasiye Póroe migóiye. mindárai kesí kwaásiya siruntá tímakaundanaraiye sínkamiyakai puwúyavo-imayaa íma ésarai Ísóigo Ísu Káráísitina mayáí kwémayauye-imayaa ésarai asiramái kwémayaaiye. \v 27 Yútásinte Sáírásinte ti'maráúnasarai migóíyamba pósarai aúváívinken-ainkwara simátimeyaaoi-ainkwara'a mimbórá-áímbá pósarai kosimátimeyaaoiye. \v 28 Áánútun-amankowe kesááwé mimbórá-áímbá simáíya íma umbai-áímbá simátimumpo maanáúváívínkén-áímbá simátimundaya ísáaro. \v 29 kampar-ísóígóntáváí imáyáa ésa póí'o umándaamba mimpóí íma naaró. naaemá íma naaró. póímo tuvú'newana kwená naaemó ímo kumíndamo úwoimo kwáyáina'a mimpóí íma naaró. aarai-úmóyámbá kwaai-úmóyámbá íma oró. kesáámó súnda-aimbo é'o é'a kawe'á ónááowe. mináímbá ánásaiye. aúváíma agaimái timésa siráawe. \p \v 30 suwasá mináúváímá timésa ti'márówasa maimaésa kweémesa Ántíoku-naopa'a kuwasá Ísóigona kwaási torupamái máyówasa mátímúwasa \v 31 mináúváí-kwándááívínkémbá táápamai simátímúwasa kawer-áímbá isésa tirumbá kawe'á úwasarai \v 32 Yútásiye Sáírásiye Áánútun-aai simátímakoyan-kwaasi ayáátááka'a simátimesarai miwítí imáyáa arupí umátímúyasa isésa asiramái máyówasarai \v 33 miwísé évaka'-no'waamba máyóyasa Ísun-aai ísówai sésa á'a kanaán-ivo ti'mákaan-kwaasitopa'a kawer-áímbá kosimátímékaiyo suwaná \v 34 Sáírási ó'on-imayaa éna mindáópa'a máyowasarai \v 35 Pórowe Páánápáasiye ayáátááka'a Ántíokuva'a mésarai mindáraiye évakarawaiye mésa Ísóigon-aai simátíma'maesa kuráawe. \s1 Pórowe Páánápáasiye tarákaa'a urááyan-kwasai. \p \v 36 naaémba Póro Páánápáasintavena séna naaó'-nao'a Ísóigon-aaimo simátímakauyamba Ísun-aaimo ísaraawai kawerá umáíya máyáawa tuwánámaekai kóyauye Póro súwana \v 37 Páánápáasi séna Yóni Máákaamba áí'mekai kóyáe súwana \v 38 Póro séna kweséya téwáyana Pámpíriyaa-marava'a kenkáí másiyuwena kwená naaópa'a tayauweréna kuráimba pókai íma áí'mekai kóyauye Póro súwasarai \v 39 mináíntáváí kayorésarai aaisambá simásuwesarai mindárai tarákaar-uyaná Páánápáasi Yóni Máákaamba áí'maena nompí-sípí táto'mai usáatesarai kweémesarai Sáíparasi-marava'a kuyaná \v 40 Póro séna ke Sáírásimba airánaumne súwasa Ísun-aai ísówai námúnaa simásuwesa sésa Ísóigo úwoi kawe'á umátinkanivo kokaiyó suwaná Sáírásimba áí'maena kúmba \v 41 Síriyaa-marava'a Sírísiyaa-marava'a naaó'-nao'a kwénaaesarai Ísóigona kwaási túwa'naa úmaesarai kuyasá kawe'á umái méraawe. \c 16 \s1 Tímóti mindáraiye kuráin-kwasai. \p \v 1 Pórowe Sáírásiye mirá uyambá Tépi-naopa'a Árísitaa-naopa'a kuyaná moóráwai áwí'a Tímóti mindáópa'a ména Ísuna aampa'á kwéguwai úwana anówama Ísuna aampa'á kwégun-inimba Yútaa-inimba úwana avowámá Kíríki-kwaasi úwana umái máyówasa \v 2 Árísitaa-naopakewai Áíkóniyaa-naopakewai Ísun-aai ísówai Tímóti áwí'a mósá makáawe. \v 3 avowámá Kíríki-kwaasi póna áúra'a íma kárámai araa'éna urómba pósa Yútaa-kwaasi mináyámpá'ó máyáan-kwaasi mirán-áímbá ísówana Póro séna Ísóigona mayáírá'á Tímótimba airánáe séna Yútaa-kwaasi aamoí ígwáe séna Tímótimba áúma kárámarena \v 4 áí'maena naaúwasa naaó'-nao'a kwénaaesa aantá-kwaasiye Ísóigona kwaásiti anón-kwaasiye Yérúsaremuva'a siráan-aimba Ísóigona kwaásiyavai simátíma'maesa kweésa sésa mináímbá ísáaro suwasá \v 5 Ísóigona kwaási Ísumpa'a asiramái mésa ó'on-kwaasi simátíma'maesa kuwasá isésa aasiyaasi-táwai évakarawai Ísun-aaiyavesa áraire sinté kwégwesa sáwíva-kwaasi-i'a uráawe. \s1 Póro kaainkáámbá awánarain-kwasai. \p \v 6 Pórowe Sáírásiye Tímótiye Vírísiyaa-marava'a Kárésiyaa-marava'a kwénaaesa Ésiyaa-marava'a áséi-kwasai kosimátimenae sumbá Áánútun-amanko íma kónááowe súwasa \v 7 isésa kweémesa Mísiyaa-maragona oóvímbá kwésa Pítíniyaa-marava'a kónáe sésa uwaná Ísun-amanko íma kónááowe súwasa \v 8 isésa Mísiyaa-marava'a kómaatesa kweémesa Táróasi-naopa'a kumbésa \v 9 no'wáámba Póro kaainkáámbá awánówana Másétóniyaa-maravaken-kwaasigo koku'á taména séna Másétóniyaava'a tasúwa'naa uwo asiramái súwana \v 10 Póro kaainkáámbá awánéna simásimuwata usásineta séta Másétóniyaa-kwaasiya áséi-kwasaiya kosimátimunanaya Áánútuya kwésaayaisata Másétóniyaava'a kónáeya siráundayaawe. \s1 Árítiyaama Ísumpa'a tiráin-kwasai. \p \v 11 séta Táróasi-naopa'a nompí-sípí táto'mai usáateta kówánanaya mindómpí-sípígó apu úmaena kúwata Sámóteresi-marava'a kogwaéwándaya usá aaváyaavimba kweémeta Níápórisi-naopa'a marapá'á kunásáveta \v 12 minkákémbá Vírípai-naopa'a marapá'á kuráundayaawe. mindá Másétóniyaa-marava'a anón-daopa'a Árómáani-kamaani-kwaasi kárákwiraan-daopa'a évaka'-no'waamba kógwaeta \v 13 Yútaa-kwaasi monor-áímbá kwéison-kanaa túwata imáyáa éta Yútaa-kwaasi nonawámpá'á torupamái mésa námúnaa kwésewe séta naaópa'a tuwéta nonawámpá'á kumówándaya aaraiyómbá torupamái máyówata kumbéta simátimewanasaya \v 14 isésa uwaná moórá-ininko Táyátaira-naopaken-ininko áwí'a Árítiyaama kwená mayáí óoraan-tantaa'a ampantará'á tásuwena kwétimena óntamba kwémaena kwemá Áánútuna imáyáa éna kwenáwí'a mósá makón-inimba Ísóigo imáyáa amúwana Póron-aai kawe'á umái isówana \v 15 minínínkógwárá kwená akúnkwárá'á nombá pétinkowana minínínkó séna kentáváí sé'a Ísóigon-aaiyavena áraire séna Ísumpa'a asiramái máyáin-ininkoman-iye sé'a kesí naaúmpa'a taménaaowe asiramái súwata kwená naaúmpata koméraumne. \s1 Pórowe Sáírásiye ándáva'a máyóyan-kwasai. \p \v 16 moórá-arasi mayáí kwémayon-arasigomba évakarawai óntamba tuwésa meéyán-uráan-arasigomba taraváá-kwámbá kwenarumpimbá máyowana évaka-kwaasitopa'o naaémbo kwínín-aimba simátimuwasa óntambo ámúmba kwembó meéyámbakaan-kwaasi timúwasa maémáémbani. moórá-tawai námúnaa kwésupa'a kumówánanaya minárásígó suwánéna \v 17 Póronte kenté sínaaemba kwa'maéna kwégwena anónka'a séna Áánútu kwíyómpa'a máyáiwaina mayáí kwémayaan-kwaasiman-owe. Áánútu sáwí'o umáímo máyáampinkemba kawer-ámpá'á mégwétinkain-aimba kwésimatimewaiman-owe minárásígó séna \v 18 sáwívaka'a kwa'maéna kwégwena mirá súwana Póro arumbá umbaí tówana mégwantena kwenarumpimbó máyon-taravaa-kwankontavena séna Ísu Káráísitina asirayámbá kwáyáintavai égési umái sé'a minárásí auwé kóaao súwana avekáámbá auwéna kóúwasa \v 19 minárásígómbó meéyán-uráawai awánésa tirunkó sáwí'a úwasa sésa íma kawer-óntámbá mayánaumne sésa Póronte Sáírásinte tiyáánka'a táto'mai tavisímaesa naambárupa'a kawáá-kwáásítópa'a mátinkesa \v 20 Árómáani-kamaani-kwaasitop'a mátinkesa sésa maandárai Yútaa-kwaasirai kentáásí naaópa'a sáwí-mayai kwémayaaiye. \v 21 kentáásí ámáámba kwégaresarai ó'on-ampar-amaamba kwéseye. maandáraimo séyan-amaamba íya kwaránaumpo Árómáani-kwaasiti ámáámba kwaránaumne suwasá \v 22 sáwíva-kwaasi taúkúmaresa anónka'a símae iyésa sésa áraire suwasá kawáá-kwáásí mindáraiti unáánkwátói tarátiyuwesa sésa kunánaandei tínkamoro suwasá \v 23 ávááraumai tínkambaresa tavisímaesa ándáva'a avúsúyuwesa ándáva'o kárákwiron-kwaasiyavai sésa ontará'á kárákwimai mindárai kawe'á uwo suwaná \v 24 avumpin-dáúmpá'á móavusuyuwena tísamairai taaí umairéna aráápamarena ándánei kárárumarowasarai méraaiye. \p \v 25 mésarai no'wáán-avuntamba Pórowe Sáírásiye námúnaa kwésesarai Áánútuna imá kwésuyasa ándáva'o máyón-kwaasi ísówana \v 26 avekáámbá anóm-barima tówana naamayáámbá karekó'a umágúwana amápar-ontama tigúwana ándáva'o máyón-kwaasi tíyayaampimpaken-andama kweyááríka'a ayúkúwasa \v 27 ándá-naumpa'o kárákwirowai aúmá kwáyomba póna usásinena awánómba ontan-tigurówana usáawanena séna ándá-kwaasi kóuraawe-imayaa éna anón-kwaasigon-aaroi inkaiséna kwená taánasatama mósá taúkéna kwenáúvimba agaiváíndayavena úwana \v 28 Póro awánéna anónka'a séna íma mirán-uwo. kesáámá amápata úwoiya máyaumne súwana \v 29 ándá-naumpa'o kárákwirowai kwená kwaásiyavai séna oómbá kúra-simero súwasa kúrar-amuwana avekáán-umai ándá-naumpa'a iyúmba ayántámbá kwétowana anóndaraima óye séna Póronte Sáírásinte tísamaivimba kumbaéna \v 30 usásinena tí'maena máápa'a kumbéna séna nóra onaná sáwí'o umáímo máyaundavinkemba Áánútu kawer-ámpá'á mésinkaniyo súwasarai \v 31 mindárai sésarai Ísóigo Ísu Áánútumpakemba kunkáiwain-aaiyavai áraire sinaná ewé ená akúné sáwí'o umáímo máyáampinkemba kawer-ámpá'á métinkaniye simámesarai \v 32 minkwáásíyómbá Ísóigon-aai simátímúyasa isésa \v 33 mindó'wáán-avuntamba ándá-naumpa'o kárákwirowai tí'maena tirósáánumpar-avima kwésese umátiyuwena mitáwai kwesé kwená kwaásiye mono'-nómbá pékaawe. \p \v 34 nombá pé'maena Póronte Sáírásinte tí'maena kwená naaúmpa'a mátínkarena toómbá timúwasarai kwénoyasa kwewé kwená akúné Ísun-aaiyavai áraire siráamba pósa tirumbá kawe'á umái méraawe. \p \v 35 máyówasa usá aaváyaavimba Árómáani-kawaa-kwaasi i-kwáásí ti'márówasa ándá-naumpa'a kwésa sésa mindárai ayútínkénasarai kókaiyo suwaná \v 36 ándá-naumpa'o kárákwirowai Pórontavai séna Árómáani-kawaa-kwaasi i-kwáásí ti'márááwasa tésa sésa Póronte Sáírásinte ayútinkaao sembá pókai ayútínkáanakai tirumbá kawe'á ínakai kokaiyó súwana \v 37 Póro i-kwáásíyáváí séna íma kawer-áímbá sésa kempímbá íma kwáyáin-aimba simái kunánaantamba sínkamesa ándáva'a avúsúyukaawe. Árómáani-kwaasiti aúváíma tokáuyan-kwaasi úyambanivo sínkamomba uwóví'a ésa minámáámbá káráyukaawe. ívé'a aúpá'á ayúsinkai-imayaa owakáí íma mirá óyauye-imayaa ékai Árómáani-kawaa-kwaasi kesópa'a tésa ontá tayisúwéwakai kóyauye Póro súwasa \v 38 i-kwáásí isésa koyauwerésa Póron-aai tasimátimesa Árómáani-kwaasiti aúvái tokááin-kwaasiye simátímúwasa isésa táátavai ésa \v 39 ándá-naumpa'a komésa sésa keinárai Árómáani-kwaasiti aúváíma tokááyan-kwaasi óyata íma ísareta úwoiya tínkankaunda mindá uwóvíta éta tínkankaumne sésa tí'maesa máápa'a kumésa aánoumai sésa kentáásí naaópa'a tuwékai kokaiyó suwasaráí \v 40 Pórowe Sáírásiye ándáva'a tuwésarai Árítiyaana naaúmpa'a kuyasá Ísun-aai ísówai torupamái máyówasarai miwítí imáyáa kawe'á umátinkesarai tiyuwésarai kurááiye. \c 17 \s1 Tésárónaikaa-naopa'a koméraayan-kwasai. \p \v 1 Pórowe Sáírásiye kwésarai Ámpíporisi-naopa'a Ápóróniyaa-naopa'a kóyaatesarai Tésárónaikaa-naopa'a kuyaná mindáópa'a Yútaa-kwaasiti mono'-námbá kwáyowana \v 2 Póro úntemba Yútaa-kwaasi monor-áímbá kwésunka'a mono'-náúmpá'á uména Áánútun-aai aúváí-kwandaaivinken-aimba simátimumba monor-áímbó ísáan-kanaara'a kaumborá'á simátimena \v 3 séna aúváí-kwandaaivinkemba séna Áánútumo usásinankaiwaimba áí'a índai'a umánkaiyana puwéna usásinaniye siráimba mináínkóná ááimba avora'á simátimune. mináímbá Ísuntavesa siráawe Póro súwasa \v 4 isésa Yútaa-kwaasi évaka'a mináíntávésa áraire sésa Póronte Sáírásinte tínaaemba kwarésa Kíríki-kwaasi Áánútuna imáyáa mósá márówaiye sáwívar-inimba túwí'a kwáyon-ininte miráumai-sawiva-kwaasi kwakáawe. \p \v 5 kwárówasa Yútaa-kwaasi tuwánésa tirumbá sáwí'a úwasa sésa mináímbá kwáráavo sésa sáwí-kwaasi kavóná-kwaasi tirówasa torupamái mésa áái'a tiyánáe sésa imáyáa tímúwasa Yésónona naambá taúkúmaresa Póronte Sáírásinte tayáto'maeta amápa-kwaasi túranka'a aaivintá maitinkánáisaiye sésa tivakáá umbá \v 6 íma máyóyasa Yésónowe Ísun-aai ísówai évakare tavisímaesa mindáópaken-kawaa-kwaasitopa'a mátinkesa anónka'a sésa Pórowe Sáírásiye sáwí-aimba kwémaresarai amápa'-marava'a kwétesarai ívé'a maankákwárá'á kentáásí naaópa'a tamáyaayana \v 7 Yésóno kwená naaúmpa'a matínkaraiye. Árómáani-aiva-kawaanakona ámáámba karésa sésa kentáárá'ó kárákwiraiwai Ísuman-iye kwésewe suwasá \v 8 amápa-kwaasiye kámááni-kawaa-kwaasiye isésa tirumbá sáwí'a úwasa áái'a tiyáí-ímáyáá uwasá \v 9 kawáá-kwáásí Yésónompi kwimái évaka-kwaasiyavai sésa óntamba simíyata ayútínkáana'a ti'mátuwaaro suwasá óntamba tímúwasa ayútínkówasarai kurááiye. \s1 Pérea-naopa'a kuráan-kwasai. \p \v 10 ayútínkówasarai kuyasá no'wááni'a únka'a Ísun-aai ísówai Póronte Sáírásinte tínkamovo sésa ti'márówasarai Pérea-naopa'a kweémesarai kuyambá Yútaa-kwaasiti mono'-náúmpá'á umésarai Ísun-aai simátímúyasa \v 11 minkwáásíyómbá íma Tésárónaikaa-kwaasiraamba ésa kawer-ímáyáá kwéesa Póron-aai kawe'á umái isésa aasiyaasi-táwai Áánútun-aai aúváí-kwandaaivimba awánésa sésa Póro áraira kwési. kampará kwésiyo sésa aasiyaasi-táwai Áánútun-aai aúváí-kwandaaivimba táámpamai awánomba \v 12 Yútaa-kwaasi sáwívarawai Ísun-aaiyavesa áraire suwasá Kíríki-inimba túwí'o kwáyon-inimba sáwíva'a Ísun-aaiyavesa áraire suwasá Kíríki-kwaasi sáwívarawai Ísun-aaiyavesa áraire suwasá \v 13 Póro Pérea-naopa'a Áánútun-aai kwésimatimiyemo sun-áímbá Yútaa-kwaasi Tésárónaikaavaken-kwaasi isésa Pérea-naopa'a tésa miwítí imáyáa tayavisimái suwasá isésa Póromba áwáá'a aéésa áái'a tiyamánkai-imayaa uwasá \v 14 avekáámbá Ísun-aai ísówai Pórontavai inkámóvo sésa uwí-nómpá'á kumuwó suwaná kumúwasarainivo Sáírásiye Tímótiye mindáópa'a úwoi máyóyasa \v 15 Póromba áí'maesa kumeémesa Áténesi-naopa'a móruna auwésa kuntauwerésa miwítí naaópa'a iyésa Sáírásinte Tímótinte usimátimesa sésa avekáán-umai kesópa'a kúmókaiyo Póro siyé usimátímakaawe. \s1 Póro Áténesi-naopa'a mérain-kwasai. \p \v 16 Póro Áténesi-naopa'a kuména Sáírásinte Tímótinte kwétimu'marena awánómba mindáópaken-kwaasi sáwíva'a kampar-ísóí úmakesa miwán-áwí'a mósá kwémarowana Póro tuwánéna arumbá umbaí tówana \v 17 Yútaa-kwaasiti mono'-náúmpá'á uména Yútaa-kwaasiye ó'onkaa-kwaasi Áánútuna imáyáa mósá márówaiye usimátimena Áánútuna áséi-kwasai usimátimena aasiyaasi-táwai mindáókona marupá'á máyón-kwaasi Áánútun-aai simátíma'maena iyúwasa \v 18 Épíkúriyaan-aai ísámai kuwáíyé Sítóikin-aai ísámai kuwáíyé Póronopa'a tésa kwesimán-kwesiman-esa évakarawai sésa aaiyé símaena nááín-kwaasi nóine kwésiyo suwasá évakarawai sésa ó'om-bapaken-isoigontavena kwésiye sumbá Póro Ísun-aai séna pukáimpinkemba usásinkaiye simátímakaintavesa mináímbá suwasá \v 19 Póromba áí'maesa kawáá-kwáásímó torupamái mésamo évakar-aimbo simáímo kawer-un-áyámpá'á áwí'a Áríópagasi-ayampa'a Póromba áí'maesa máankesa sésa aúná-aimbo kwésimatimenda-aimba simásímínata ísáano. \v 20 kesáá mináíntá isáúnda mináínkó á'oran-ivo ókwara'a mináínkóná ááimba simásímínata ísáano sésa \v 21 Áténisi-naopaken-kwaasiye ó'om-bapaken-kwaasi mindáópa'a tamáyón-kwaasiye aasiyaasi-táwai torupamái mésa aúná-aine su'mai kwésewe. mindáyavesa mináínkóná ááimba simásímínata ísáano siráawe. \p \v 22 suwaná Póro usásinena Áríópagasiva'a torupamái máyón-kwaasiyavena séna Áténisi-naopaken-kwaasi ísáaro. monotávé'o asiramáímo máyáawai á'a tuwánaraumne. \v 23 kentí naaópa'a kwénaae'a tuwánáúna'a évaka-tantaa'a úmake'a miwán-áwí'a mósá kwémaraamba tuwánaraumne. óntan-taareira'a aúváíma agaimaréna séna íma awánáúnda-isoigontavai maanóntán-tááréímá úmakaumne agaimaréna siráimba úwa'a awánaraumne. minísóígómbá íma awánaan-isoigon-aai simátimune. \v 24 kwemá kwíyómba maramá mimpímbá kwáyáin-tantaa'a úmarena amápa-tantaaka'a kárákwirena íma kwaási úmakaan-daumpa'a méraiye. \v 25 kweyááma kwaásimo máyáawaina ááinkoma póna tááma kwétimena amápa-kwaasira'a kárákwiyena kwempímbá ímo ááimo ánkaraiwaima póna íma kwaási kwembá áwa'naa owáímán-iye. \v 26 Áánútu aiva'á moórá-kwaasi úmakowasa kwempínkémbá ó'on-o'on-kwaasi sáwíva'a paáruresa amápa'-marava'a kóyáwé uráawe. Áánútu kwená imáyáavinkemba amápa'-marama taaín-timena amápa-kwaasiti kanaamá makáiye. \v 27 kembá sivakáá-umai suwánaigwae séna Áánútu mirá uráiye. kwemá íma némpa'a máyáivo egwaa'á máyáimba póta awánanaundayaawe. \v 28 moóráwai séna kwemá máyáísata póta kesáámá máyaumne siráiye. keinárawapinkemba moóráwai agaimaréna séna árai'a kwená iyámpóíya úne agaimaréna siráiye. \v 29 Áánútuna iyámpóíya póta kwaásimo kentí imáyáavinkembo óntambo úmaken-tantaatavetaamo éta kesivowéyá íma sénaumne. \v 30 ááémo miwímó mésamo sáwí'o umbá Áánútu miwíyávéna íma sáwívar-aimba siráivo ívé'a amápa'-mapaken-kwaasiyavena séna sáwí-amba tuwé'a kesópa'a teró Áánútu kwésiye. \v 31 kwená imáyáavinkemba amápa-kwaasi aaivimbá maitinkánín-kanaama tíníye. aaivimbó maisinkánín-kwaasiya á'a usásinankaraiye. pukáimpinkemba usásinankaraimba pósa árai'a kwemá aaivimbá maisinkáníntaaniye sénááowe Póro siráiye. \p \v 32 pukáimpinkemba usásinankaraiyemo súmba isésa évakarawai aká'áámba suwasá évakarawai sésa moórá-tawaimo índa simásímínata ísáano suwaná \v 33 Póro tiyuwéna kóúwasa \v 34 évakarawai kwenánaaemba kwa'maésa kwésa kwenáái isésa Ísun-aaiyavesa áraire sumbá miwívínkémbá moóráwai áwí'a Táyónisi kwemá Áríópagasi kánísórona'a úwana moórá-ininko áwí'a Tamarísiye minkáé'nárai umái évakarawaivi kwimái Ísun-aaiyavesa áraire sésa kwempá'á tiráawe. \c 18 \s1 Póro Kórínti-naopa'a komérain-kwasai. \p \v 1 Póro Áténisi-naopa'a simátímatuwena tiyuwéna Kórínti-naopa'a komáyowana \v 2 moóráwai Yútaa-kwaasigo áwí'a Ákwíra máyowana kwembá anówa Pontasi-márává'á ména maránkarowana ména anón-éna Ítári-marava'a Árómáa-naopa'a koména awainínkó áwí'a Párísirae máyóyana mimbárává'á kárákwiron-kawaa-kwaasigo áwí'a Kórótíyasa Yútaa-kwaasi áwáá'a tí'mai Árómáa-naopakemba ti'mátuwowasa kuwasaráí Ákwírae Párísirae Kórínti-naopa'a komáyóyana Póro mindáraitopa'a kwéna \v 3 kwená moórá-mayai-kwaasitopa'a póna mindáraise koména ampanta-námbá kwéesaya óntamba kwémaesaya \v 4 Yútaa-kwaasimo monor-áímbó kwéison-kanaamo túntemba Póro Yútaa-kwaasiti mono'-náúmpá'á uména Yútaa-kwaasiye Kíríki-kwaasiye Ísun-aaiyavesa áraire sésa kwempá'á tígwáe séna Ísun-aai simátíma'maena iráiye. \p \v 5 kwésimatimunka'a Sáíráiye Tímótiye Másétóniyaa-marava'a tuwésarai Kórínti-naopa'a kúmúyana Póro aasiyaai-táwai kawer-áímbá simátíma'maena kwéiyena Yútaa-kwaasiyavena séna Áánútumo usásinankaiwaimba Yútaa-kwaasiya amu'maráúndawaiya kwemá Ísuman-iye súwasa \v 6 kwenáái araaisésa sáwí-aimba simánkówana kwená unáánkwátóirakemba kankambá apivíyéna séna Áánútumo sáwí'o umáímo máyáampinkembo kawer-ámpá'ó ímo métinkanimba kentí ááinko ína'a sáwí'a ónááowe. kemá íma sáwí'a umátinkaumpo keyááríka'a sáwí'a ontávé'a tiyuwé'a ó'onkaa-kwaasiva'a kosimátíma'mae'a kónaumne Póro simásuwena \v 7 tiyuwéna moórá-kwaasigona naaúmpa'a komáyowana mindáúmpákén-kwáásígó áwí'a Tísíyasi Yásási kwemá ó'onkaa-kwaasigo éna Áánútuna imáyáa mósá marówai úwana kwená naambá Yútaa-kwaasiti mono'-nánkóná egwaa'á kwáyowana Póro mindáúmpá'á koména kawer-áímbá kosimátíma'maena iyúwana \v 8 moóráwai áwí'a Kárísipasi Yútaa-kwaasiti mono'-nánkár-ánón-kwáásígó Ísóigon-aaiyavena áraire súwasa kwená akúnkwárá'á áraire kwésuwasa Kórínti-naopaken-kwaasi sáwívarawai Póron-aai isésa Ísóigon-aaiyavesa áraire sésa mono'-nómbá pékaawe. \p \v 9-10 nombá pérówana moórá-no'waamba Póro kaainkáámbá awánówana Ísóigo séna íma áá'a kaíno. kemá esé ménaunda po íma ivátuwe kesáái úwoi simátíma'mae kwaaó. mindáópakemba sáwívarawai kesáái isésa kesí kwaási-i'a ónááomba pósa íma sáwí'a umánkanaaowe Ísóigo súwana \v 11 Póro mindáópa'a moórá-i umái ava'moraé-kwiyomba ména Áánútun-aai simátíma'maena iráiye. \p \v 12 simátimuwana Árómáani-kamaani-kwaasi áwí'a Káriyomba ai'márówana Kíríki-kwaasiti maravá'á kogárákwironka'a Yútaa-kwaasi Póromba tátoresa áí'maesa Káriyonopa'a máankesa \v 13 sésa maankwáásígó évakar-aimba kwésimatimena Áánútumpa'o iyónááon-amba moórá-ankwara'a kwéagaraatinkaiye. mináínkó kentáásí ámáámba kwéaraaisiye suwaná \v 14 Póro sénáe súwana Káriyo Yútaa-kwaasiyavena séna minkwáásígó kámááni-kwaasi tááimo sáwí'o énamo sáwí-mayaimo mairáinkakai kentáái ívé'a kawe'á umái isáúsina. \v 15 ánivo kentí ááine kentúwíre kentí ámááne su'maiyave'a tasísaa ontávé'a ivátuwe'a keyááríka'a mináímbá másimai kawe'á oró. ke íma mirán-áímbá isánaumne séna \v 16 aaimó sií-náúmpákémbá ti'mátuwowasa \v 17 moóráwai áwí'a Sósénisi Yútaa-kwaasiti mono'-nánkár-ánón-kwáásígómbá tátokesa aaimó ísón-dankona egwaa'á inkámúwana Káriyo mindáyavaimo ímo imáyáamo úmba ivátukaiye. \s1 Póro Ántíokuva'a ókwara'a kuráin-kwasai. \p \v 18 Póro Kórínti-naopa'a ayáátááka'a Ísun-aai ísówaiye ména tiyuwéna séna Párísiraante Ákwíraante tí'maena Síriyaa-marava'a kónáe séna Sénkíriyaa-naopa'a kumbéna Áánútuntavena árair-aimba séna a'nóntáu amápa'a káráyuwena mindárai tí'maena nompí-sípí táto'mai usáatesaya kweémesaya \v 19 Évésasi-naopa'a mindómpí-sípívínkémbá marapá'á kunásávesaya Póro Párísiraante Ákwíraante minká tiyuwéna Yútaa-kwaasiti mono'-náúmpá'á uména aaí kwesimá kweiman-uwasa \v 20 miwí sésa ayáátááka'a keséya méniyone suwaná ímaniye simásuwena \v 21 kwéna séna Áánútumo owé sénamo si'maráína'o é'a koyauweránaumne séna nompí-sípí táto'mai usáatena Évésasi-naopa'a tuwéna kweémena \v 22 Sísáriyaa-naopa'a mindómpí-sípívínkémbá marapá'á kunásávena kunkéna Yérúsaremuva'a marapá'á iyéna Ísóigona kwaásiyavena kawer-áímbá simátímatuwena Síriyaa-marava'a Ántíoku-naopa'a koména \v 23 évaka'-no'waamba kwaitinkéna tiyuwéna Kárésiyaa-ayampa'a Vírísiyaa-ayampa'a naaó'-nao'a kwénaaena Ísun-aai ísówaiyavena simátíma'maena iyúwasa asiramái méraawe. \s1 moóráwai áwí'a Ápórosina kwaasái. \p \v 24 moóráwai Yútaa-kwaasi áwí'a Ápórosi éna kwemá Arekesándiyaavaken-kwaasi Évésasi-naopa'a tamérai. kwemá Áánútun-aai kawe'á umái kwéisena aúváí-kwandaaivinken-aimba kawe'á umái simátíma'maena iyúwana \v 25 moóráwai Ísóigona aampa'á kwégun-aimba simámakowana aamoí éna asiramái simátimena Ísun-aai arupí umái simátíma'maena iyéna Yóni nombó pétinkon-aine su'mai iséna Ísuna kwaási nombó kwévetinkon-aimba íma isómba \v 26 Évésasi-naopa'a taména Yútaa-kwaasiti mono'-náúmpá'á asiramái simátímúwasarai Párísirae Ákwírae isésarai áí'maesarai kentí naaúmpa'a máankesarai Áánútuna aampa'á kwégun-aimba amápar-aimba kawe'á umái simámakaaiye. \p \v 27 simámuyana Ápórosi iséna séna Ákáyaa-marava'a kónáe súwasa Évésasi-naopaken-kwaasi Ísun-aai ísówai áwa'naa ónaumne sésa aúváíma agaimái áménaya Ísun-aai ísááwai Ákáyaa-marava'a máyáawai mátímínasa kawe'á umánkáaro suwaná mináúváí maimaéna kweémena kúmba Áánútu úwoi áwa'naa úwana Ísuna aampa'á kuwáí túwa'naa ena \v 28 avora'á Yútaa-kwaasiye aaí kwesimá kwesiman-ena Áánútun-aai aúváí-kwandaaivinken-aimba simátimena séna Áánútumo usásinankaiwaimba kwéamu'maraundawaiya kwemá Ísuman-iye súmba kwenááigo miwí tááigomba usáyaaitowana miráumai Ísuna aampa'ó kuwáí túwa'naa uráiye. \c 19 \s1 Póro Évésasi-naopa'a kuráin-kwasai. \p \v 1 Ápórosi Kórínti-naopa'a máyowana Póro avumpim-bárává'á kweémena Évésasi-naopa'a kúmba Ísuna aampa'ó kun-kwáásí máyówana \v 2 Póro tuwánéna tísaa ena séna Ísun-aaiyave'a áraire siráan-kanaa ára Áánútun-amankoma kentirumpimbá kumbéraiyo súwasa miwí sésa ímaniye. Áánútun-amankon-aaiya íya ísaraumne suwaná \v 3 Póro séna nóran-aaina kwésesa nombá pétinkaraao súwasa miwí sésa Yóni simátímakain-aimba kwésimasimesaya nombá pésinkaraawe suwaná \v 4 Póro séna Yóni séna sáwí-imayaa tínaaemba umásuwe'a Áánútumpa'a teró súwasa mirá uwaná nombá pétinkena séna moóráwai kesínaaemba tíníwain-aaiyavai áraire sé'a kwesé aráápamai máéro Yóni siráiye. miwántávéna Ísuwe siráiye Póro súwasa \v 5 miwí isésa Ísóigo Ísuntavesa ísámai nombá pérówana \v 6 Póro tine'á ayáámba tátorowana Áánútun-amanko miwívímbá anómba umátinkowasa ó'on-o'on-kwaasi tááivinkemba kwésesa Áánútun-aai simátimesa \v 7 sísamaivakemba kae'á kumbaimái-kwaasi mirá uráawe. \p \v 8 mirá uwaná Póro miwísé ména kaumbo-kwíyónká'á Yútaa-kwaasiti mono'-náúmpá'á kwéiyena Áánútu kwená kwaási kwégawaa-in-aimba asiramái simátíma'maena iyúwasa \v 9 évakarawai tirunté marésa mináíntávésa íma áraire sésa amáparawai túranka'a Ísóigona aantavésa simái sáwí'a uwaná Póro tiyuwéna Ísuna aampa'ó kun-kwáásí tí'maena moóráwai áwí'a Tíránasi ira-námbá úmakon-daumpa'a mói tínkarena aasiyaasi-táwai Ísóigon-aai simátíma'maena kwéiyena \v 10 kaer-í maisuwówasa Yútaa-kwaasiye ó'onkaa-kwaasiye Ésiyaa-marava'a máyón-kwaasi amápa'a Ísóigon-aai ísaraawe. \s1 Síva áánimbaati kwaasái. \p \v 11 Ísóigon-aai ísówana Áánútu Póromba asirayámbá amúwana ímo awárom-bayai ó'om-bayai mayówasa \v 12 évaka-kwaasiyomba ampantanéí Póro ane'á to'maésa kentí kwaásimo tí'o úwai tine'á máyo'marowasa asóvawasa kentí kwaási tirumpimbá taraváá-kwámbá máyowasa mirá máumatinkowana taraváá-kwámbá kóuwasa \v 13 évaka'-Yutaa-kwaasi kwénaaesa kwaási tirumpinkémbá taraváá-kwámbá maitíyu'maesa kwégwesa taraváá-kwántávésa sésa asiramái séta Ísu áwíka'a Póro kwésin-awika'a kóroya kwésune suwaná \v 14 moóráwai áwí'a Síva Yútaa-mono-kawaa-kwaasigo áánimbaa'a avakaeté mésa pósa mirám-báyáí máyówana \v 15 taraváá-kwánkó simátimena séna kemá Ísumba awáné'a Póromba awáné'a kwéumpo kemá nááwiya'o simásuwowana \v 16 taraváá-kwánkó arumpimbá máyon-kwaasigo tínkamuwana naaé kwégumuwana unáánkwátói tarátiyuwena minávákáété-kwáásí usáyaatena tuwéntáíyuwowasa unáánkwátói-iyaaimba máápa'a kúmúwasa \v 17 Yútaa-kwaasiye ó'onkaa-kwaasiye amápa'a Évésasi-naopaken-kwaasi mináímbá isésa táátavai ésa Ísóigo Ísu áwí'a mósá makáawe. \p \v 18 sáwívarawai máyónka'a Ísun-aaiyavesa áraire suwáí tésa kwaási túranka'a paárésa sésa sáwí'a uráumne sésa \v 19 miwívínkémbá pukaa'ó agayáán-kwaasi miwítí aúváí-kwandaai tamairésa pukaa'ó agáyón-aimba kwáyontavesa tamaimái iravímbá agaisuwésa mináúváí-kwándááímó meéyán-uraamba sáwíva-kwaasi aíyayaamba naikamáiyavai minóntánkó áwí'a 50,000 kina tuwésa \v 20 mirá anón-tantaa'a umbá pósa Ísóigon-aai asiramái simátíma'maesa kuwasá sáwívarawai mináíntávésa áraire siráawe. \s1 Évésasiva'a anónkar-anonka'a siráan-kwasai. \p \v 21 mirá uwaná Póro séna Másétóniyaa-marava'a Ákáyaa-marava'a kwénaae'a Ísóigon-aai simátíma'mae'a naaónáe séna minkákémbá Yérúsaremuva'a kuré'a Árómáa-naopa'a kónaumne séna \v 22 Tímótinte Érásátasinte áwa'naa í-kwáásíráí ti'marówasarai Másétóniyaa-marava'a kuyaná Ésiyaa-marava'a kweyáá méraiye. \p \v 23 máyowasa minkánáá Évésasi-naopaken-kwaasi Ísóigona aampa'ó kuwáíyávésa tirumbá sáwí'a umátinkesa mindáópakemba anónkar-anonka'a suwaná \v 24 moóráwai áwí'a Témítiyasi minkwáásígó óntandei úmakena miwítí kampar-ísóígóná kíto'-mono'-nane séna minkámpár-ísóí-ínínkó áwí'a Átémísiye sésa kwená mayáí-kwáásíyómbá úmakowasa sáwíva-kwaasi óntamba mágwétimesa minkámpár-ísóígóná naambá kwémeyan-uwana \v 25 Témítiyasi mimbórá-máyáí kwémayon-kwaasi tááyowasa tayorupowaná simátimena séna kentáásí anón-ontamba mimbáyáírákéntá kwémayaumne. \v 26 ánivo Póro séna kwaásimo úmáráamba kampar-ísóígómbá kwéumaraawemo sin-áímbá Ésiyaa-marava'a Évésasi-naopaken-kwaasiye ó'on-o'on-daopaken-kwaasiye isésa áraire kwésewe. kemá Póron-aai á'a ísaraawe. \v 27 Póron-aaigo kentáásí mayáímó sáwí'o índayavena kwéiye. íma miráwé su'mai ínívo Ésiyaa-maravaken-kwaasiye amápa'-maravaken-kwaasiye kentáásí ísói-ininko áwí'a Átémísi mósá kwémaraamba Póron-aaigo Átémísina mono'-námbá úwoisankaamba simái umásukaimba póna kwenáwí'a kumíníye siráiye. \p \v 28 súwasa mináímbá isésa tirumbá sáwí'a úwasa aaisambá sésa anónkar-anonka'a sésa Évésasi-naopaken-kwaasi kentáásí Átémísi áwí'a anómba kwéiye sésa \v 29 ayamái suwasá mindáópa'a tésa anónkar-anonka'a kwésesa Pórowe kwénaauyan-kwaasi Másétóniyaavaken-kwaasirai moóráwai áwí'a Káyási uwaná moóráwai áwí'a Árísítakasi mindárai tavisímaesa torupamái máyópa'a mátínkówana \v 30 Póro amápa-kwaasi torupepá'á iyónáe súwasa Ísuna aampa'ó kuwáí íma kwaaó sésa tátorowasa \v 31 mimbárávákén-ánón-kwáásí évakarawai Pórona kwaási pósa aaí tuwésa sáwíva-kwaasi torupepá'á íma iyuwó Pórontavesa siráawe. \p \v 32 suwasá torupon-kwáásíyómbá sáwívar-imayaa uwaná miwítí imáyáa sáwí'a úwasa évakarawai ó'on-aintavesa suwasá évakarawai mirá suwasá évakarawai sésa nóin-aintavaiye sétaawa tayoruparáumno-imayaa uwasá \v 33 Yútaa-kwaasi miwítí avumpinkémbá moóráwai áwí'a Arekesándaamba túranka'a máánkarowasa évakarawai anónka'a sésa emá aaí siyó suwaná miwí táái karánáe séna ayáámba mósá tuwówasa \v 34 awánomba Yútaa-kwaasi úntavesa mimbórá-áímbá ayáátááka'a tavisimái anónka'a sésa Évésasi-naopaken-kwaasi kentáásí Átémísi áwí'a anómba kwéiye siráawe. \p \v 35 anónka'a kwésuwana mindáópaken-anon-kwaasigo aúváímo agayóndako tiyoráí-ímáyáá éna séna Évésasi-kwaasiyono. amáparawaiya awánáúnda Átémísina mono'-námbá kwégawaa-eta ó'oran-ontamba kwíyómpakemba marapá'á kunkáin-ontamba kwégawaa-une. \v 36 mináímbá íma kanaán-umai karánááovo amápa'a aaiseré'a mé'a íma sáwí'a oró. \v 37 mindárai mono'-náúmpákémbá íma umóyámbá ésarai kentáásí ísói-inintavai íma simái sáwí'a uráaya'anivo úwoi tí'mae'a maanká'á tiráawe. \v 38 Témítiyasiye kwená mayáí-kwáásíyé aaí simátinkanae sésamo ésa aaimó simátinkai-kanaa úwoi kwáyáiye. anón-kwaasi máyáamba pósa aaí simái kawe'á umátinkanaaowe. \v 39 ánivo keinárawa'o ó'on-aimbo kwáyáina'o é'a amápa-kwaasimo torupamáímo máyáampimba simái kawe'á umásuwanaaowe. \v 40 kesáámó aaivintáámó ménaundaya ívé'o áái'o tiyéta Árómáani-kamaani-kwaasi tésamo tasísaa esayaamo nóinkaken-aira tiyááomo síyata kesáámó sénaunda-ainta íma kwáyáiye. \v 41 aúváímo agayón-kwaasigo simásuwena torupamáímo máyón-kwaasi ti'mátuwowasa kóuraawe. \c 20 \s1 Póro Másétóniyaa-maravare Kíríki-maravare kwénaaun-kwasai. \p \v 1 miwí táái ánásowana Póro Ísuna aampa'á kun-kwáásí tááyowasa tuwaná miwítí imáyáa simái kawe'á umátinkena séna Ísun-aaiye su'mai maimái tirumpimbá kawe'á oró séna ánivo méwaro séna tiyuwéna Másétóniyaa-marava'a kweémena \v 2 mivá'á naaó'-nao'a kwénaaena Ísuna aampa'á kun-kwáásíyávéna ávááraumai simátíma'maena kwénaauwasa tirumbá kawe'á úwana tiyuwéna Kíríki-marava'a kweémena \v 3 koména kaumbo-kwíyómbá maisuwéna nompí-sípívímbá Síriyaa-marava'a kónáe séna úwasa Yútaa-kwaasi kwená ámááyu-aimba sumbá iséna ivátuwena Másétóniyaa-marava'a marapá'á kónaumne súwasa \v 4 maaráumai-kwaasi moóráwai Pérea-naopakewai Pírasi ááninko áwí'a Sópata úwana Tésárónaikaa-naopakendarai túwí'a Árísítakasiye Sékandaawe uyaná Tépi-naopakewai áwí'a Káyási úwasarai Ésiyaa-maravakendarai túwí'a Tikikásaawe Tóvimasiye uyaná Tímóti úwasa umái Pórowe kwésa \v 5 aiva'á Táróasi-naopa'a komésa kentáásimu'a makówata \v 6 Yútaa-kwaasimo ímo intóráin-tantaakwara-pereti úwoi-peretimo kwéagayon-kanaama ánásonka'a Vírípai-naopakemba nompí-sípí táto'mai usáateta kweémeta éva'aasei-no'waamba mindómpí-sípívímbá kógwaeta Táróasi-naopa'a marapá'á kunásáveta aiva'ó komésamo kentáásimu'o makón-kwaasiyeya kométa moórá-sontaaya méraumne. \s1 Yútíkásaamba pukáimpinkemba usásinankarain-kwasai. \p \v 7 sontaará'á Ísuntaveta ísámai toómbá néta aráá-tomba naandayávéta torupamái máyaawananaya Póro aaváyaa kónáe séna simátíma'maena no'wáán-avuntamba iyúmba \v 8 ávúmayaatanaan-daumpa'a méta sáwívar-omba kúra'maketa máyaawananaya \v 9 moóráwai ívé-kwaasigo áwí'a Yútíkása naan-aváápímbá umáyowana Póro Ísun-aai simátíma'maena kwéiyuwana Yútíkásaamba áúgávaa'a úwana kwaeguréna meminkákémbá toká'maena marapá'á kuntuvamúwasa marapá'á kunkésa kunawánomba pukúwasa uwaná \v 10 Póro kuména kunkívairena taparéna awánéna séna íma imáyáa oró. pukéna kusúvarena umái máyáiye simátimena \v 11 mindáúmpá'á iyéna Ísuntavena ísámai toómbá topámbai timúwasa nowaná Póro simátíma'maena kwéiyuwana mói irataró'a tiyuwéna kúwasa \v 12 puwúwanamo usásinankon-kwaasigomba áí'maesa kwená naaúmpa'a máankesa tirumbá kawe'á úwasa méraawe. \s1 Póro Máíritasi-naopa'a kuráin-kwasai. \p \v 13 máyówana Póro simásimenaya séna keinárawa'a nompí-sípívímbá Ásoso-naopa'a kwégwiya'a kemá marapá'á kweéme'a Ásoso-naopakemba nompí-sípí táto'mai usáate'a kónaumne súwata aiva'á kunkéta nompí-sípí táto'mai usáateta kweémeta Ásoso-naopa'a kówánanaya \v 14 Póro marapá'á kweémena Ásoso-naopa'a kuréna nompí-sípí táto'mai usáatowata kweémeta Mítíríni-naopa'a kógwaeta \v 15 irataró'a kweémeta Káyoso-marava'a kóyaaitaawananaya enówata kógwaeta usá aaváyaavimba kweémeta Sémóso-marava'a kóyaaitaawananaya enówata kógwaeta usá aaváyaavimba kweémeta Máíritasi-naopa'a kówánanaya \v 16 toómbá áká'mai Áánútuntavesa ísámai kaunánáe sésa torupaan-kánáá sáwíyanka'a tíníye kwéuwana Póro séna avekáámbá Yérúsaremu-naopa'a kuré'a mintánómbá komandánáe séna nompí-sípívímbá Évésasi-naopa'a kóyaaitanaundapo Ésiyaa-marava'a íma ayáátááka'a ménaumne súwata Máíritasi-naopata kuráumne. \s1 Póro Évésasivaken-kwaasiyavai méwaro siráin-kwasai. \p \v 17 Máíritasi-naopata kówánanaya Póro moóráwaimba ai'marówana Évésasi-naopa'a kweémena Ísóigona kwaásiti anón-kwaasiyavena kosimátimena séna Póro kwétaayaivo teró siráiye súwasa \v 18 tuwaná simátimena séna kesáái ísáaro. kesí aiva-táwai Ésiyaa-marava'a kesé komé'a kemó ówánda suwánaraawe. \v 19 Yútaa-kwaasi sínkamiyanesa kwésuwana sirunkó umbaí kwétowa'a íma imáyáa é'a Ísóigona kwayó'ná'á úne sé'a kwenaísamaivimba mé'a kwená mayáí mairáumne. \v 20 íma aúpá'á tuwé'a amápar-aimba úwoi simátime'a kembó túwa'naa ií-áímbá torupamái máyáampine kentí naaúmpare simátíma'mae'a iráunda á'a ísaraawe. \v 21 Yútaa-kwaasiye ó'onkaa-kwaasiye ávááraumai simátime'a sé'a sáwí-imayaa tuwé'a Áánútumpa'a té'a Ísóigo Ísun-aaiyave'a áraire sé'a kwesé aráápamai máéro simátíma'mae'a iráumne. \v 22 ánivo Áánútun-amanko Yérúsaremuva'a kwaaó simásímakaimba pó'a mirá ónaumne. kesine'ó paárinintavai íma isáúnda úwoi kwégune. \v 23 amápa'-naopa'o kúnda Áánútun-amanko asiramái simásimena séna umbai-yántáá'á umánkesa ándáva'a máánkanaaowe simásímímba mindáwe su'mai ísaraumne. \v 24 sínkamiya'o puwónaundara'a íma kárákwiyonaunda pó'a Ísóigo Ísu símakaim-bayai maimái ánásanaumne. Áánútu úwoi kwésuwa'naa-i-aimba áséi-kwasai simátíma'mae'o kwéiyunda-mayai maimái ánásanaumne. \p \v 25 mimbáyáí mairáunda keinárawapimba kwénaae'a Áánútu kwená kwaási kwégawaain-aimba simátímakaunda pó'a naaémbo é'a kembó ímo suwánáíyamba ken-ísaraumne. \v 26-27 íma inkaiséwánda Áánútun-aai amápar-aimba simátímakaunda pósa keinárawapinkembo évakarawaimo kesááimo ímo isésamo Áánútumpa'o ímo tésamo ombá íma kesí ááinkoman-ivo kentí ááinko ína'a mirá ónááontave'a mináímbá ívé'a asiramái kwésimatimune. \v 28 Áánútu ááninkomba ai'marówana kuména kumpuwéna kwená naaenéí meéyán-umásukaimba Ísóigona kwaásin-ovo kárákwiyoro. Áánútun-amanko kembá usásintinkaraivo kentúrakwara Ísóigona kwaásirakwara'a kawe'á umái kárákwiyoro. sipisípira'o kárákwiyonten-umai kárákwiyoro. \v 29 áwáávitemo índa-iyamba téna sipisípi tavamáímo kwáráíntemba kemá kónasa kwaási tésa tasáwí'a ónááowe. \v 30 moórá-kanaa tínasa keinárawapinkemba évakarawai usásinesa Ísuna aampa'á kon-kwáásítí imáyáa tavisénáe sésa kampar-áímbá síyasa évakarawai áraire sésa kwaránááowe. \v 31 mindáyave'a kárákwimai kawe'á oró. kaumbo-í kwéte'a moórá-morawaimba sirumbá kwéumatinke'a aaváyaavimba enónka'a no'wáámba aasiyaasí simátínkámae'a iráumne. mináíntávé'a imáyáa umái kawe'á oró. \p \v 32 kawe'á íyana Áánútu kárákwitinkamae iyína'a máéro. kwenááigo asiramátinkaniye. kwená kwaásimo kawe'ó kwéumatinkaintemba kenkwárá'á kawe'á umátinkaniye. \v 33 óntantavai unáánkwátóiyavai á'owiti náaindaantavai íma súran-anda kwéune. \v 34 mayáímá kwémae'a minóntándéí ímo makáunda-yantaa'a mégwémae'a kembó súwa'naa on-kwáásítí toómbá unáánkwátói kwémaitime'a kwéune. mirámó ówánda á'a suwánaraawe. \v 35 asirayám-báyáímó mayááwánda suwánaraamba pó'a mirá kwée'a pasusimáímo máyáan-kwaasi túwa'naa ónááowe. Ísóigo Ísu siráin-aimba imáyáa oró. kwemá séna kwémayaawai tirunkó kawe'á kwéimbanivo kwétimatuwaawai tirunkó kaweté kwéiye Ísu siráin-aimba Póro siráiye. \p \v 36 Póro simásuwena kívairena minánón-kwáásíyé Ísóigompa'a námúnaa simásuwowasa \v 37 amáparawai ávááran-ivi'a kwétesa Póromba tayaparésa paruvará umánkesa uwaná \v 38 Póro séna naaémbo é'a íma suwánanaaowe siráin-aintavai tirumbá umbaí kwétowasa nompí-sípívímbá móruna áúkaawe. \c 21 \s1 Póro Yérúsaremuva'a kuráin-kwasai. \p \v 1 móruna aúwówata minkwáásíyávéta méwaro séta tiyuwéta nompí-sípívímbá usáateta arupí umái kweémeta Kóso-naopa'a kóyaaiteta kweémeta kógwaeta usá aaváyaavinkaamba Áróso-naopa'a kóyaaiteta kweémeta Pátaraa-naopa'a kuréta marapá'á ásáveta \v 2 awánaawandaya Vínísiyaa-marava'a kwíní-nompi-sipi kwáyowata mimpímbá usáateta kweémeta \v 3 Sáíparasi-marama siyáánepa'a kwáyowata kóyaaiteta kweémeta Síriyaa-marava'a kówándaya Táyaa-naopa'a náaindaamba mógwéyuwowata marapá'á ásávaawanasaya \v 4 Ísuna aampa'á kuwáí máyówata tuwánéta moórá-sontaa miwísé máyaawanasaya sésa Áánútun-amanko simátímakain-aimba Pórontavesa simámesa sésa inkámóvo Yérúsaremuva'a íma kwaaó simáma'maesa íyúwata \v 5 miwísé máyaawanda-kanaa ánásowata mindáópa'a tuwéta kówánasaya minkwáásíyómbá miwítí aarai-iyámpóíse sí'maesaya naambáru'a tuwésa uwí-nómpá'á kúmúwata kívaireta Áánútumpa'a námúnaa simásuweta ówánasaya \v 6 kentááyávésa ánivo koró suwatá miwíyávéta ánivo méwataao simásuweta nompí-sípívímbá usáataawanasaya miwí kuntauwerésa miwítí naaópa'a iráawe. \p \v 7 miwítí naaópa'a íyúwata nompí-sípívímbá Táyaa-naopata tuwéta Tórémesi-naopata marapá'á ásáveta Ísun-aai ísówai tuwánéta siyáánta kwétimeta moórá-no'waamba miwísé kwaéta \v 8 usásineta marapá'á kweémeta Sísáriyaa-naopa'a kówándaya ááéma aantá-kwaasi avakaeté-kwaasira'a Ísuna mayáí tímakowaivinkemba moóráwai áwí'a Vírípina naaúmpata umáyaawananaya kwemá Ísun-aai kwésimatimuwai máyowasa \v 9 ayáámúmbaa'a éíyaimba mésa íma kwaaí mairésa úwoi mésa Áánútun-aai kwésimatimesa tivowáe máyówata \v 10 évaka'-no'waamba mindáúmpátá kwégwaewananaya moóráwai Áánútun-aai kwésimatimuwai áwí'a Ákápáasi Yútiyaa-maravakemba \v 11 kuména Póro ámúr-anda kumbairéna kwenaísamai ayáánka'a asááumai umásítai'a umái agaráárankena séna Áánútun-amanko séna maanámúr-ándáó avowámó Yérúsaremuva'o iyínasamo ésa Yútaa-kwaasi táto'mai miráumai asááúmaresa áí'maesa ó'onkaa-kwaasi mátimenaaowe Áánútun-amanko siráiye Ákápáasi kusúwata \v 12 iséta keséya máyón-kwaasiye Pórontaveta séta Yérúsaremuva'a íma iyuwó asiramái séwánanaya \v 13 Póro séna nóintavai ivi'á kwétera kaer-ímáyáá kwéumasinkaawana kesirunkó umbaí kwétaiyo. Yérúsaremuva'o íyónasamo kembó tátoranaaomba íma sáá'a kwégaiye. Ísóigo Ísun-aai simátimudayavaimo sínkamonaesamo sésa úwoi sínkamonaaowe Póro súwata \v 14 kwenááiya íma kanaán-umaiya araaisénaumne séta ivátuweta séta Ísóigona imáyáara'a mirá ónááowe siráundayaawe. \p \v 15 mirá simásuweta évaka'-no'waamba miwísé kwaéta kentáásí náaindaamba to'mayaa úmaeta mindáópa'a tuwéta Yérúsaremuva'a iyówánasaya \v 16 Sísáriyaavaken-kwaasi Ísuna aampa'á kuwáí évaka'a keséya Yérúsaremuva'a iyésa moóráwai áwí'a Nésonona naaúmpata móisinkowana minkwáásígó Sáíparasi-maravaken-kwaasi ayáátááka'a Ísuna aampa'á kwéguwai séna kesí naaúmpa'a ménaaowe súwasa kwená naaúmpata móisinkaraawe. \s1 Póroe Yémésiye aaí simátímakaayan-kwasai. \p \v 17 móisinkesaya kentí naaópa'a kúmúwata Yérúsaremuva'a umáyaawanasaya Ísun-aai ísówai aamoí kwéumpinkemba sirówata \v 18 ugwaéwándaya usá aaváyaavimba Ísóigona kwaásiti anón-kwaasi Yémési torupamátinkowasa máyópata Póro sí'maenaya kúwata komáyaawananaya \v 19 Póro ayáámba tíma'mai paruvará éna séna Áánútu ámakaim-bayaimo ó'onkaa-kwaasivimbo mairáin-aimba amápar-aimba simátimuwasa \v 20 isésa Áánútu áwí'a mósá marésa Pórontavesa sésa kentáásí kwaásiyo. sáwíva-kwaasi Yútaa-kwaasi Ísun-aaiyavesa áraire kwésesa Mósesina ámáámba íma tuwésa asiramái isésa méraamba á'a ísaraane. \v 21 évakarawai miwíyáváí sésa Póro ó'onkaa-kwaasiti naaó'-nao'a kwénaaena Yútaa-kwaasi mindáópaka'a máyáan-kwaasiyavai simátimena séna Mósesina ámáámba ivátuwe'a kentí iyámpói túra'a íma kárámai araa'éna umátinke'a Yútaa-kwaasiti aambá íma kwáráaro Póro kwésiye sewasá isésa \v 22 emó tiráanda-aimba isésa áwáá'a kwésevo \v 23 simáméndantenta uwó. maanká'á éíyain-kwaasi mésa Áánútumpa'a árair-aimba símakaamba po \v 24 egwárá'á mirán-uwo. Yútaa-kwaasiti ámáámba ísámai kawe'ó ií-yántáá'á e minéíyáín-kwáásítí póí'o meéyán-umátiyuwe mono-káwáá-kwáásí timé miwísé a'nóntáu káráyuwenasa awánésa Yútaa-kwaasi Ísun-aaiyavesa áraire sewáí sésa emá Mósesina ámáámba isé máyaanasa entáváí kampar-áímbá simánkaraawe seró. \v 25 ánivo ó'onkaa-kwaasi Ísun-aaiyavesa áraire siráawaiyaveta ááéma moórá-aimba séta agaimaréta séta kampar-ísóígóntáváí imáyáa ésa póí'o umándaamba mimpóí íma naaró. naaemá íma naaró. póímo tuvú'newana kwená naaemá ímo kumíndamo úwoimo kwáyáina'a mimpóí íma naaró. aarai-úmóyámbá kwaai-úmóyámbá íma oró. ááéma mináímbá agaimaréta tukáundayaawe suwaná Póro iséna \v 26 usá aaváyaavimba minkwáásí tí'maena Yútaa-kwaasiti ámáámba ísámai kawe'ó ií-yántáá'á usá umásuwena Póro anóm-bono'-naumpa'a iyéna mono-káwáá-kwáásíyávéna séna avakaeté-no'waamba maisuwéta Yútaa-kwaasiti ámáámba ísámai kawe'ó ií-yántáá'á umái ánásasuweta moórá-morawai póí'a úmaeta Áánútunka'a máamenaundayaaniye simátímakaiye. \s1 anóm-bono'-naumpa'a Póromba tátokaan-kwasai. \p \v 27 simátimena máyowana minávákáété-nó'wáámbá ánásowana Póro anóm-bono'-naumpa'a umáyomba évaka'a Yútaa-kwaasi Ésiyaa-maravakewai uawánésa Pórontavesa sáwí-aimba simánkesa inkamí-ímáyáá kwéesa tátokesa anónka'a sésa \v 28 Ísareri-kwaasi súwa'naa oro. maankwáásígó naaó'-nao'a kwénaaena Ísareri-kwaasiyavena sáwí-aimba simátinkena Mósesina ámáámba simái sáwí'a kwéumankena maanánóm-bónó'-námbá simái sáwí'a kwéiye. ívé'a ó'onkaa-kwaasi tí'maena maanánóm-bónó'-náúmpá'á Yútaa-kwaasiye su'maimo iyí-náúmpá'á mógwétinkaisana póna maankáwé'-námbá sáwí'a kwéiye sumbá \v 29 Évésasi-naopaken-kwaasigo áwí'a Tóvimasi Póroe Yérúsaremuva'a kwénaauwasa awánonka'a pósa imáyáa ésa Póro áí'maena anóm-bono'-naumpa'a móankaraiye-imayaa kampa'á ésa mindáyavesa mináímbá siráawe. \p \v 30 mináímbá anónka'a simásuwowasa mindáópaken-kwaasi mimbórávímbá takwiyésa Póromba tayáto'mai mono'-náúmpákémbá tavisímaesa máá'aruva'a móruna auwésa mono'-nánkóná onta mósá kwéumaresa \v 31 sáwíva-kwaasi Póromba inkamír-inkami'a kwéuwana moóráwai Árómáani-i-kwaasiti anóndakontavena usimámena séna Yérúsaremuva'a amápa-kwaasi áái'a kwétiyaawe súwana \v 32 avekáán-umai i-kwáásíyé miwítí kawáá-kwáásíyé tí'maena isaaiséna kuména kwaási torupamái máyómpimba tavákáraa'a úmaena kumúwasa i-kwáásíyé miwítí anóndakone tuwánésa inkamé máyómba úwoi máyówana \v 33 anóndako Póromba tayátorena i-kwáásíyávéna séna kaer-ándánéí taasááóro simásuwena tísaa ena séna maankwáásí nááwa'iyo. kwe nóra uráiyo súwasa \v 34 évakarawai ó'on-o'on-aintavesa suwasá évakarawai mirá suwasá uwaná anóndako mináínkóná ááimba íma iséna i-kwáásíyávéna séna mindá'á áí'mae'a i-kwáásítí naaúmpa'a íyóro súwasa \v 35 áí'maesa ontaví-káráúrávámbá íyúmba inkamónáesa kwéuntavai i-kwáásí tiyáánka'a toká'maesa kwéiyuwasa \v 36 tínaaemba kwa'maé kwéiyesa tuvuwíyana puwíno símaesa anónka'a iráawe. \s1 Póro simátímakain-kwasai. \p \v 37 i-kwáásí Póromba áí'maesa miwítí naaúmpa'a iyónáe suwaná Póro miwítí anóndakomba simámena séna moórá-aimba simámenae súwana anóndako séna Kíríki-kwaasi tááivinkemba kwésempo \v 38 emá íma Ísípi-maravaken-kwaasi óne. minkwáásígó Árómáani-kamaani-kwaasiyavena aaisambá tiyéna sáwíva-kwaasi 4,000 kwaasi simái tí'maena áái'o tiyáí-yántáá'á maimaésa kavóná-marava'a kuráamba íma kwemá óne súwana \v 39 Póro séna Yútaa-kwaasi úne. kesinó kembá Sírísiyaa-marava'a Táásási-naopa'a masínkarena anón-daopa'a masínkaraiye simásuwena séna moórá-aimba simátimenae súwana \v 40 anóndako séna ánivo mirán-uwo súwana Póro ontará-káráúrá'á ména aaiseránááontavena ayáámba mósá tuwéna séna kemó senda-áímbá ísáaro súwasa aaisérówana Yútaa-kwaasi tááivinkemba Ípírun-aimpinkemba simátímakaiye. \c 22 \p \v 1 Póro simátimena séna kesívárawaisai kesivoísáíyo aaí simátínkáamba anondá mináímbá sénaumpo ísáaro séna \v 2 Ípírun-aimpinkemba súwasa miwí tááivinken-aimba pósa isésa aaisékésa kwenáái kawe'á umái ísówana Póro séna \v 3 kemá Yútaa-kwaasi úne. kesinó Sírísiyaa-marava'a Táásási-naopa'a masinkówa'a anón-é'a Yérúsaremuva'a Kámérierinopa'a tamáyaawanana kentáá síkwá'nái ámáámba asiramái simásíma'maena iráiye. maanká'ó máyáan-kwaasimo Áánútuntavaimo asiramái máyáantemba Áánútun-aai asiramái mé'a méyatokaumne. \v 4 Ísuna aampa'á kun-kwáásí sáwí'a kwéumatinke'a tavisímae'a ándáva'a aarai-kwaaí mátínkaraumne. \v 5 ááéma aiva'mónó-káwáánákówé monor-ánón-kwáásíyé aúvái simésa Támásikasi-naopa'a Yútaa-kwaasi maimaé mátimiyo suwa'á Ísuna aampa'á kun-kwáásí kotí'mae'a Yérúsaremuva'a ándáva'a mátinkanae sé'a Támásikasi-naopa'a kuráumne. ááémo mináúváímó símakaan-kwaasi kotísaa e'o é'a kentáváí árai'a kwésiye seró. \p \v 6 ánivo aampa'á kweéme'a Támásikasi-naopa'a egwaa'á kówánana kwáyá'wái kwíyómpakemba ságayamba tawáonkaan-tantaa'a tuwówana kuména súgáyáagaya úwa'a \v 7 marapá'á tuvamówánana aaiyé su'mai kwéisaawanana sááyena séna Sóroo nóra séwa kembá sáwí'a kwéono súwa'a \v 8 emá nááwa kwéseno séwánana kemá Násáretivakewaima Ísuma únama sáwí'a kwéumasinkaane súwasa \v 9 kesémo máyón-kwaasi ságayamba awánésa kwésimasimun-aimba íma kawe'á umái ísówa'a \v 10 áísaa e'a sé'a Ísóigoo ke nóra ónaumno séwánana Ísóigo séna usásine Támásikasi-naopa'a kwinaná moóráwai Áánútumo embó ámakaim-bayai-aimba simámino súwana \v 11 ságayanko súgáyáagaya úwa'a íma kwéawanaawanasa kesé kwénaaun-kwaasi siyáán-to'maesa Támásikasi-naopa'a kuráawe. \p \v 12 kuwaná moóráwai áwí'a Ánánáesi Áánútun-aaiyavena asiramái ména kentáásí ámáámba kwéisowasa Yútaa-kwaasi Támásikasi-naopakewai kwenáwí'a mósá makówai \v 13 kesópa'a téna kesí egwaa'á taména séna Sóroo kesí kwaásiyo. ó'omba kawe'á umái aúramba awánaniyone súwa'a avekáámbá súramba awánamai kawe'á ówánana \v 14 séna kentáá síkwá'nási Ísóigo embá usásinankaintavai kwená imáyáa kwaráníyone. kwená kawe-kwáyóná'á awáné kwenáái isé ónda po kwenáái kwaráníyone. \v 15 awánáánda-yantaa isáánda-yantaa'a amápa-kwaasi simátíma'mae naaíníyone. \v 16 íma úwoi maé usásine Ísóigo Ísumba ááyenana ená sáwí-imayaa mayauwáína Ísuntavai ísámai mono'-nómbá peraaó Ánánáesi simásuwowa'a mirá uráumne. \p \v 17 mirá é'a koyauweré'a Yérúsaremuva'a tamé'a anóm-bono'-naumpa'a Áánútumpa'a námúnaa kwése'a kaainkáámbá awánaawanana \v 18 Ísóigo simásimena séna Yérúsaremuva'o máyáan-kwaasi kesáái simátímínasa íma kawe'á umái isánááovo avekáámbá usásine maanká'á tuwaaó Ísóigo súwa'a \v 19 Ísóigoo mono'-náúmpímpá'á kwénaae'a enááiyavai áraire sen-kwáásí táto'mai tínkambai tavisímae'a ándáva'a mátíyukaunda á'a suwánaraawe. \v 20 Sítíveni enáái simátímakaiwaimba tuvúkáanka'a kemá mé'a sirunkó kawe'á kwéuwa'a tuvúkáan-kwaasiti paákár-únánkwátóira'a kárákwiraawanasa tuvúwúwana pukáiye séwánana \v 21 Ísóigo séna ai'máráana usásine nánka'a ó'onkaa-kwaasi kesáái simátíma'mae naauwó Ísóigo siráiye Póro siráiye. \p \v 22 Póro súwasa naaémbo sún-aintavesa áwáá'a sésa anónkar-anonka'a kwésesa áíke'a tuvuwíyana puwíno. mirán-kwáásí íma maambárává'á méniye \v 23 anónkar-anonka'a kwésesa miwítí unáánkwátói ayúkésa awáávána kwéesa ovaí káúresa óipa'a kwéiyaata uwaná \v 24 Árómáani-anondako i-kwáásíyávéna séna áí'mae'a kentí naaúmpa'a íyóro súwasa mirá uwaná séna Pórombo áwíruku'a náíyana Yútaa-kwaasi tááigona ááimba sínata ísáano súwasa \v 25 Póromba ándánei asááúmankesa áwíruku'a nánáe sésa uwaná i-kwáásítí kawááná'á máyowana Póro kwentávéna séna kemá Árómáani-kwaasiti aúváí-kwandaai tokáundawaimba ímo sísaa ombá aaivimbó maisinkésamo súwíruku'a nánááon-imayaa kwéomba pósa ámáámba karésa uwóví'a ónááomba pósa íma úwoi súwíruku'a nánááowe Póro súwana \v 26 iséna kwená anóndakomba kosimámena séna minkwáásí Árómáani-kwaasiti aúváí-kwandaai tokáiwaimban-ivo nóra ónaumno súwana \v 27 anóndako iséna Póronopa'a téna séna Árómáani-kwaasiti aúváí-kwandaai tokáano súwana owé súwana \v 28 anóndako séna kemá anón-ontamba kwétuwe'a mináúváí-kwándááí maimái tokáumne súwana Póro séna kesivo tokáimba pó'a kegwárá'á úwoi tokáumne súwasa \v 29 áwíruku'a nánáe sun-kwáásí mináímbá isésa nénka'a kuwaná anóndakogwara'a áátavai éna séna Árómáani-kwaasiti aúváí-kwandaai tokáiwaimba asááúmankaunda uwóví'a úne séna áátavai uráiye. \s1 Póromba monor-ánón-kwáásítópa'a máánkarain-kwasai. \p \v 30 áátavai éna usá aaváyaavimba anóndako séna Yútaa-kwaasi Pórombo simánkáan-ainkona ááimba síya'a isánáe séna mono-káwáá-kwáásíyé monor-ánón-kwáásíyávéna séna torupamái méwaro séna i-kwáásíyávéna Póro ayáámpinken-anda ayútuwaaro súwasa ayútuwowana áí'maena torupamái máyónka'a máánkaraiye. \c 23 \p \v 1 máánkarowana Póro monor-ánón-kwáásí tuwánamai kawer-éna séna kesí kwaásiyono. kemá ááégwara ívékwara'a Áánútu aúranka'a kawe'á umái mé'a moórá-yantaa'a sirunkó íma umbaí kwétaiye súwana \v 2 aiva'-mónó-káwáánákó áwí'a Ánánáesi kwemá Pórona egwaa'ó máyówaiyavena séna ói'a turáráaro súwasa mirá uwaná \v 3 Póro kwentávéna séna empímbá sáwí-imayaa kwáyáimba póna Áánútu embá inkamíníye. emá mé imáyáa e ámáámba kwa'mái aaivimbá kwéankaumne séndanivo minámáámbá karé se ói'a turáráaro sénasa sói'a turáráamba ámáámba karáane Póro súwasa \v 4 kwená egwaa'á máyówai sésa Áánútuna aiva'-mónó-káwáánákómbá simái sáwí'a kwéumankaane suwaná \v 5 Póro séna aiva'-mónó-káwááná'á iyémó sewa'ó isékai íma mináímbá súsino. Áánútun-aai aúváí-kwandaaivimba agaimaréna séna kentí kwaásira'o kárákwirewai íma simái sáwí'a umánkáaro agaimaréna siráimba pó'a uwóví'a úne Póro siráiye. \p \v 6 Póro simásuwena monor-ánón-kwáásí tuwánéna imáyáa éna évakarawai Sátúsi-monor-aimba sésa púwómpinkemba íma usásinanaaowe-aimba sun-kwáásí owasá évakarawai ámáán-kawaa-kwaasi owé-ímáyáá éna anónka'a séna kesí kwaásiyono. kesivomá ámáán-kawaa-kwaasigo éna kembá masínkaraimba kemá ámáán-kawaa-kwaasi úne. Áánútu pukén-kwaasimo usásintinkaniyemo siráunda-aintavai ívé'a aaivimbá kwémaisinkaawe Póro simásuwowasa \v 7 isésa ámáán-kawaa-kwaasi Sátúsi-monor-aimbo sun-kwáásí keíyái keiyai aaisambá simái taaínkaar-uráawe. \v 8 Sátúsi-monor-aimbo sun-kwáásí Áánútu pukén-kwaasimo usásintinkanin-aintavesa kampar-áímbán-iye kwésesa Áánútuna kwayó'nárawa'a kwíyómpakendarawa'a íma máyáawe kwésesa kwaási timambá íma máyáiye suwasá ámáán-kawaa-kwaasi sésa Áánútu pukén-kwaasi usásintinkaniye. Áánútuna kwíyómpaken-kwayo'narawa'a máyáawe. kwaási timambá máyáiye kwésuwasa mináíntáváí taaínkaar-esa \v 9 aaisambá sésa ámáán-kawaa-kwaasivinkemba ámáámba sun-kwáásí usásinesa asiramái sésa kesáámó awánáúndaya Póro íma sáwí'a kwéivo Áánútuna kwayó'nákó kwembá simámakai. moóráwai kwíyómpakewai kwembá simámakaiyo. íya isáúmne suwasá \v 10 aaisambá anónkar-anonka'a siráawe. \p aaisambá anónkar-anonka'a suwaná i-kwáásítí anóndako séna Póromba aaisan-aéémesa tavisíyapa'a aíyayaamba tawíyévainivo i-kwáásíyávéna séna kwaásiti avumpimbá komé'a koáí'mae'a kentí naaúmpa'a íyóro súwasa miwítí naaúmpa'a móankaraawe. \p \v 11 móankarowana mindó'wáámbá Ísóigo Pórona egwaa'á kumbéna séna asiramái mé kentáváí Yérúsaremuva'a simátímakaantemba Árómáa-naopa'a kosimátiminiyone Ísóigo siráiye. \s1 Póromba ámááyu-aimba siráan-kwasai. \p \v 12 súwasa usá aaváyaavimba Yútaa-kwaasi évaka'a torupamái mésa Póromba ámááyu-aimba sésa tuvútuweta toónkwárá nonkwárátá nánaundayaanivo ímo tuvuwéta toónkwárá nonkwárátá íya nánaundayaawemo asiramái \v 13 sun-kwáásí kae-kwááí aíyayaan-kwaasi mésa sésa \v 14 mono-káwáá-kwáásíyé anón-kwaasiyavesa kosimátimesa sésa torupamái méta asiramái séta Póromba tuvútuweta toónkwárá nonkwárátá nánaumpo ímo tuvuwéta toónkwárá nonkwárátá íya nánaundayaawe. \v 15 miráumai keinárawate monor-ánón-kwáásíyé Árómáani-anondakontavai kampa'á kosimáme'a sé'a Póromba áí'mae kesópata tinatá áísaa umai mináínkóná ááinta isánáe sewé kosimáme'a seró. mináímbá isésamo aampa'ó áí'maesamo tíyata tuvuwónaundayaawe siráawe. \p \v 16 suwaná Póromba ámánaako ááninko ámááyu-aimbo sumbá iséna isaaiséna i-kwáásítí naaúmpa'a iyéna Póromba mináímbá usimámuwana \v 17 iséna i-kwáásítí kawáánákómbá ááyena séna mindá'á áí'mae anóndakonopa'a kwinaná moórá-aimba kosimámino súwana \v 18 áí'maena anóndakonopa'a kwéna séna ándáva'o umáyáin-kwaasigo áwí'a Póro sááyena séna minívé-kwáásí áí'mae anóndakonopa'a kwinaná moórá-aimba simámino sisa'á enópa'a áí'mae'a túne súwana \v 19 anóndako mindá'á ayáán-to'maena ímo kwaásimo máyón-ayampa'a ánkarena áísaa ena séna nóin-aina'iya sina'á ísáano súwana \v 20 mindá'á simámena séna Yútaa-anon-kwaasiye monor-ánón-kwáásíyé moórá-aimba sésa usá aaváyaavimba enópa'a iyésa kampa'á usésa Póromba áí'mae kesópata kumínata áísaa umai mináínkóná ááinta isánáe kampa'á usénááowe. \v 21 miwí táái íma isaaó. kae-kwááí aíyayaan-kwaasi asiramái sésa Póromba tuvútuweta toónkwárá nonkwárátá nánaumpo ímo tuvuwéta toónkwárá nonkwárátá íya nánaundayaawe sésa aúpá'á aampa'á kárákwiresa miwí tááiyavai owé síníyono sésa kárákwiraawe. mindáyavai miwí táái íma isaaó. minívé-kwáásígó anóndakomba mirá simámuwana \v 22 iséna séna simásimenda-aimba íma ó'on-kwaasi simátime anóndakomba simámakaumne. íma siyó séna ai'mákaiye. \s1 Póromba áí'maesa anóndakonopa'a kunkáan-kwasai. \p \v 23-24 minívé-kwáásí ai'maréna i-kwáásítí kawáánákáí tááyowasarai tuyaná séna ívé'-no'waamba Póromba áí'maekai Sísáriyaa-naopa'o kámááni-anondakonopa'a móruna aúwáakaiyo. sáwívar-i-kwaasi 200 i-kwaasi to'mayaa íyasa évaka-kwaasi ósin-arósáanumpimbo nááón-kwaasi 70 kwaasi to'mayaa íyasa sáwíva'a 200 kwaasi kwaantáámbó tokáan-kwaasi to'mayaa íya'a Pórombo ayáá'maena kwínín-osimba to'mayaa umánke'a ívé'-no'waamba Póromba kawe'á umái kárákwimai áí'mae'a kámááni-anondako áwí'a Víríkísinopa'a móruna aúwáaro séna \v 25 aúvái agayéna maará simámena séna \v 26 kentáásí anón-kwaasi Víríkísi isaaó. kemá Kórótíyasa Árísiya sáwíyan-aimba simámenaumpo isaaó. kawerá umái máyaano. \v 27 Yútaa-kwaasi minkwáásí áwí'a Póromba tátokesa tuvuwíyanesa kwéowa'a Árómáani-kwaasiti aúvái tokáin-kwaasigo isa'á isé'a Yútaa-kwaasi tiyáámpinkemba tavisimái kesí i-kwáásí tiyáámpimba tinkáúnasa áí'maesa migowé. \v 28 minkwáásígómbó simánkén-aimba isánáe sé'a áí'mae'a miwítí anón-kwaasitopa'a kunkáumne. \v 29 íma sáwí'a uráintavai isasá miwítí ámáán-aine su'mai simánkaraawe. kemó ándáva'o auwé'o tuvúwónanamo puwíníni'a íma uráiye. \v 30 Yútaa-kwaasi évaka'a ámááyu-aimba sewa'á isé'a enópa'a ai'máráanasa áí'maesa kumónááowe. kwembó simánkaraan-kwaasiyave'a simátime'a sé'a kwembó aaivimbó mayánkáan-aimba enaúranka'a simái kawer-oró. mináúváí-kwándááívímbá agaimaréna siráiye. \p \v 31 agaimaréna súwasa i-kwáásí simátimuntemba mirá ésa mindó'wáámbá Póromba áí'maesa kweémesa Ántípátisi-naopa'a kunkwaésa \v 32 usá aaváyaavimba i-kwáásí marapá'á kwénaaun-kwaasi kuntauwerésa miwítí naaópa'a íyúwasa ósin-arósáánumpimba kwénaaun-kwaasi Póromba áí'maesa \v 33 kweémesa Sísáriyaa-naopa'a ósin-arósáánumpinkemba marapá'á kumbaésa mináúváí anóndakomba móru amésa Póromba aúranka'a móru ánkarowana \v 34 mináúváí táámpamai iséna Pórontavai séna emá náám-baravaken-kwaasiya'ono súwana Póro séna kemá Sírísiyaa-maravaken-kwaasi úne súwana iséna \v 35 ánivo aaimó simánkaraan-kwaasi kumíya'a isánaumne séna kwená kwaásiyavena séna Érótimo uráin-daumpa'a máánkare'a kawe'á umái kárákwiyoro súwasa mirá uráawe. \c 24 \s1 Yútaa-kwaasi Póromba simánkaraan-kwasai. \p \v 1 kárákwiyuwasa éva'aasei-no'waamba kwaésa aiva'-mónó-káwáánákó áwí'a Ánánáesiye anón-kwaasiye Póromba aaimó simánkénesa Sísáriyaa-naopa'a Víríkísinopa'a kúmúmba moóráwai ámáámba kawe'á umái isón-kwaasi áwí'a Tétárasi kwesé Víríkísinopa'a kumbésa \v 2 Póromba ááyowana túwana Tétárasi aaí simánkena anóndakomba simái arumbá airaréna séna kentáásí anóndakoo kawer-ímáyáágwárá-kwáásí po kawe'á umái kárákwiraanata ayáátááka'a paru umáíya máyaumne. ená imáyáavinkemba kawe'á umái súwa'naa ónata maémáyaundayaawe. \v 3 kesáá naaó'-nao'a máyaunda-kwaasiya aasiyaasi-táwai entáváí aamoí kwéundayaawe. \v 4 íma ayáátáár-aimba sénaumpo embá ávón-kaíyáváinivo ákí-aimba sénaumpo usúká'mai isaaó. \v 5 maankwáásígó aosaambá kwimái amápa'-marava'a kwénaaena Yútaa-kwaasi simái tirumbá airáráísasa Násáretivakewaina aampa'á kwégwaresa kwéowana mirámó on-kwáásítí aiva'ná'á ména mirá kwéiye. \v 6 mirá kwéena ó'onkaa-kwaasi áí'maena anóm-bono'-naumpa'a móankaraisana ména sáwí'a uráintavaiya maankwáásíyá tátoketa [ kentáásí monor-ánón-kwáásítópa'a aaí simánkanae kwéunanya \v 7 i-kwáásítí anóndako áwí'a Árísiya kuména kusínkambaiya siyáámpinkemba Póromba kunáí'maena uména \v 8 simásimenaya séna enópa'a móru sénááowe sisatá kwégumundayaawe.] maankwáásígómbó áísaa inanamó éna aaivimbó mayánkaraunda-aimba kwe sína amápar-aimba isaaó Tétárasi súwasa \v 9 Yútaa-kwaasi kwembá áwa'naa esa mináímbó simbá árair-aimba siyé siráawe. \s1 Póro Víríkísimbo mósimamakain-kwasai. \p \v 10 suwaná kámááni-anondakoma aúwanaan-awaame'a éna Pórontavena e siyó súwana Póro séna emó kárákwiyonda ayáátááka'a imá maisu'maé iráanda pó'a enaúranka'a anondá ke aaí sénaundayavai sirunkó aamoí kwéiye. \v 11 Áánútuna imáyáa é'a kwenáwí'a mósá máráandayave'a Yérúsaremuva'a umé'a siyáánkai umái kae'-nó'wáámbá ánásaraivo évakarawai tísaa inasá árai'a siyé sénááowe. \v 12 anóm-bono'-naumpare sáwíyam-bono'-naumpimpare máá'aruvare íma aaisankáámbá sé'a íma kwaási simái áái'o tiyáí-áímbá siráunda Yútaa-kwaasi suwánaraawe. \v 13 kembó simásínkáamba kampa'á sevó mináínkóná ááimba íma kwáyáiye. \v 14 avorá'á ke simámenaumne. Ísuna aampa'á kwégwe'a kentáá síkwá'nái Ísóigona imáyáa é'a áwí'a mósá kwémaraunasa Ísuna aantaváí maankwáásíyómbá sésa kampar-ámbán-iye kwésewe. Mósesina ámáámba isé'a Áánútun-aai simátímakowai agaimakón-aimba isé'a áraire kwésune. \v 15 miwí sésa Áánútu amáparawai sáwí-kwaasiye kawe-kwáásíyé pukémpinkemba usásintinkaniyemo kwésesa amu'máráantemba kemá mirá kwéune. \v 16 mindáyavai kesí imáyáavimba sáwí'an-ivo sé'a Áánútu aúrankare kwaási túrankare kawe'á umái máyaumne. \p \v 17 ánivo ó'on-o'om-barava'a kwénaae'a évakar-ima maisuwé'a Yérúsaremuva'a kesí kwaási íma toómbá makáan-kwaasi óntamba kwétime'o Áánútuntavai ísámai póí'o ondayávé'a iráumne. \v 18 mimbáyáí kwémae'o Yútaa-kwaasiti ámáámba ísámai kawe'ó ií-yántáá'á umásuwe'a Áánútuntavai ísámai póí'o ondayávé'a anóm-bono'-naumpa'a umáyaawanasa kesópa'a sáwíva-kwaasi íma tamésa túwaai kwésesa máyówasa Yútaa-kwaasi suwánowasa \v 19 évakarawai Yútaa-kwaasi Ésiyaa-maravaken-kwaasi mésa suwánaraawe. sáwí'o uráanasamo suwáresa enaúranka'a simásínkáaro. \v 20 monor-ánón-kwáásítópa'a máyaawandara'o sáwí'o uráanasamo suwánaresaraankasi moórá-aine su'mai siráasino. moórá-aine su'maimo senkákáí isáásino. \v 21 monor-ánón-kwáásítópa'a máyaawandara'a anónka'a sé'a Áánútu pukén-kwaasimo usásintinkaniyemo siráunda-aintavai ívé'a aaivimbá kwémaisinkaawe séwánasa kemó siráunda-aintavai kwésimasinkaawe Póro siráiye. \p \v 22 súwana Víríkísi Ísuna aampa'á kwégun-aimba á'a ísarena séna i-kwáásítí anóndako áwí'a Árísiya kwemá kumína'a maanáímbá ísámai kawer-ónaumpo koró simásuwena \v 23 Póromba kárákwirowaintavena séna ándáva'a kawe'á umái kárákwiye íma aíyayaanka'a asááúmárénasa ímo kwemó makáinda-yantaa'a kwená kwaási áwa'naa ónáe síyamo e úwoi owé sinasá áwa'naa oro Víríkísi siráiye. \s1 Póro Víríkísinte Túrúsíraante simátímakain-kwasai. \p \v 24 Víríkísi simásuwena ména évaka-tawai maisuwéna awainínkómbá Yútaa-inimba áwí'a Túrúsíraamba áí'maena taména Póromba ááyowana téna séna Ísu Káráísitin-aaiyavai árairemo sésa aráápamai máyáan-ainkona ááimba simátimuwasarai ísóyana \v 25 Póro kawer-áínkóná ááimba kwésena ke túra'a kárákwiyi-aimba kwésena Áánútu kwaásimo máyáawaina ááimba tísaa ínín-aimba súwana Víríkísi áá'a kówana séna ánivo kwaaó. naaémbo ímo mayáímó kwáíndara'a ááyanaumne séna \v 26 imáyáa éna Póro ándáva'a meéyán-onaná ayúsinkainkwae séna óntamba simína'a ayúrankanaumne-imayaa éna mindáyavena aasiyaasi-táwai Póromba ááyowana túwasarai kwaasái símae irááiye. \p \v 27 kwaasái símae íyúyana kaer-ímá maisuwéna moóráwai áwí'a Pósíyasi Vésétasi kwemá Víríkísina anondá kámááni-mayai usámayanimba ákíse úwana Víríkísi Yútaa-kwaasi tirumbá kawe'á ínkwáe séna Póromba íma ayúránkaraivo úwoi ándáva'a ánkaraiye. \c 25 \s1 Póro aiva-káwáánákónópa'a kónaumne siráin-kwasai. \p \v 1 Póro ándáva'a máyowana Vésétasi mináyámpá'á Sísáriyaa-naopa'a taména kaumbo-nó'wáámbá tagwaimái tuwéna Yérúsaremuva'a umáyowasa \v 2 Yútaa-anon-kwaasiye mono-káwáá-kwáásíyé kwenópa'a tésa sésa Pórombo simánkaraundantenta óta simánkanae sésa \v 3 súwa'naa e Póromba kunai'márénana Yérúsaremuva'a iyíno. mináímbá sumbá évakarawai aampa'á kárákwiresa inkamíyanesa-imayaa ésa mináímbá suwaná \v 4 Vésétasi séna Póro Sísáriyaa-naopa'a ándáva'a máyáiye. kemá sáwíyanka'a kumónaumpo \v 5 keinárawapinkemba anón-kwaasi kesé kwégumesa Póro sáwí'o uráinda-aimba síya'a ísáano simásuwena Vésétasi \v 6 avakaumboé-no'waana'i. siyáánkai-no'waana'iyo. kwaéna Sísáriyaa-naopa'a kumbéna usá aaváyaavimba aaimó ísón-daumpa'a uména Póromba koáí'mae teró súwasa koáí'maesa tuwasá \v 7 Yútaa-kwaasi Yérúsaremuvakemba kúmúwai Póromba kunúkúmare mésa áúiyaain-aimba simánkówana \v 8 Póro miwí táái anondá simátimena séna kemá íma Yútaa-kwaasiti ámáámba káráre'a anóm-bono'-namba íma sáwí'a é'a Árómáani-kamaani-kwaasiti ámáámba íma káráraumne Póro súwana \v 9 Vésétasi Yútaa-kwaasi tirumbá kawe'á ínkwáe séna Póromba áísaa ena séna Yérúsaremuvara íyínara simánkaraan-aimba ísámai kawer-ónaumno súwana \v 10 Póro séna ímaniye. Árómáani-kamaani-aiva-kawaanakona kwaási ómpo kesáái ísámai kawe'án-uwo. Yútaa-kwaasiti ámáámba ímo káráraunda á'a suwánaraane. \v 11 ámáámbo káráre'o sáwí'o uráundarakai tuvuwónáemo sembá íma a'áo súsino. úwoi sínkamosino. simásínkáan-aimba íma árair-aimba pó'a íma iyónaumpo Árómáani-kamaani-aiva-kawaanakonopa'a konaná kesáái ísámai kawe'á íníye Póro súwana \v 12 Vésétasi iséna kwená kawer-ímáyáágwárá-kwáásíyé aaí simásuwena Pórontavena séna Árómáani-kamaani-aiva-kawaanakonopa'a kónáe sénda pó'a ai'máráana kwíníyone Vésétasi siráiye. \s1 Póro Ágárípante Pénáisinte simátímakain-kwasai. \p \v 13 Vésétasi simásuwena máyowana naaémba moóráwai Yútaa-anon-kwaasi áwí'a Ágárípa úwana ámánaanko áwí'a Pénáisi úwana mindárai Sísáriyaa-naopa'a kumésarai Vésétasi kámááni-kawaa-mayai mairóntavesarai kwenópa'a kumésarai ayáámba kwéamesarai \v 14 évaka'-no'waamba kwáúyana Vésétasi Ágárípaamba Póron-aai simámena séna Vírísíki moóráwaimba íma ayúnránkáimba úwoi ándáva'a ánkáísana máyáiye. \v 15 Yérúsaremuva'a umáyaawandara'a Yútaa-kwaasiti anón-kwaasiye mono-káwáá-kwáásíyé kesópa'a tésa kwembó simánkaraan-aimba sésa tuvuwó suwa'á \v 16 simátime'a sé'a moórá aosaambá kwáyáinasa mináósáámbá ísáíyuwesa tínkamonaaovo Árómáani-kwaasi íma úwoi tínkamonaaowe. moóráwaimba aaivimbó mayánkéwana túranka'a ména miwí anondá aaí simátiminasa Árómáani-kwaasi mirámó sínda-aimba kawe'á umái isánááowe. Árómáani-kwaasiti ááimba mirán-áímbán-iye. simátimewanasa \v 17 kúmúwa'a íma úwoi mé'a usá aaváyaavimba aaimó sií-náúmpá'á umé'a Póromba ááyaawanasa áí'mae íyúwasa \v 18 kwembó simánkaraan-kwaasi usásinowa'a sáwí'o uráinda-aimba sénááowe-imayaa ówánasa \v 19 kentááiye su'mai sésa moóráwai áwí'a Ísu pukáiwaintavai sésa Póro séna kwemá usásinena úwoi máyáiye siráin-aintavai aaisambá siráawe. \v 20 kemá sé'a nóraumai mináínkóná ááimba isánaumno sé'a Póromba áísaa e'a sé'a Yérúsaremuvara íyínara simánkaraan-aimba ísámai kawer-ónaumno séwánana \v 21 Póro séna ímaniye. ándáva'a máyaunasa kárákwiraamba pó'a Árómáani-kamaani-aiva-kawaanakonopa'a konaná kesáái ísámai kawe'á íníye súwa'a kárákwiraan-kwaasiyavai sé'a kárákwimai kawe'á uréwana aambá paárína'a ai'máráanana kwíníye siráumne \v 22 Vésétasi súwana Ágárípa séna mindákón-áái isánáe súwana séna ánivo aaváyaa isáníyone Vésétasi siráiye. \p \v 23 súwasarai Ágárípaawe Pénáisiye kwairóyamba usá aaváyaavimba usásinesarai kawer-únánkwátói úmaesarai i-kwáásítí anón-kwaasiye mindáópaken-anon-kwaasiye aánoumai íyúyasa amáparawai kwétuwanowasarai aaimó sií-náúmpá'á íyúyana Vésétasi Póromba ááyowasa áí'mae íyúwana \v 24 Vésétasi séna anóndako Ágárípaemo máyáan-kwaasiye ísáaro. Yérúsaremu-naopakewaiye maankákéwáíyé Yútaa-kwaasimo aaimó maankwáásímó simánkaraamba awánaaro. tuvuwíyana puwínomo anónka'o símae iráamba \v 25 avakáá úmae'a iyúnda íma sáwí'a uráimba póna íma puwíníye. Árómáani-kamaani-aiva-kawaanakonopa'a kónaumne siráintave'a ai'máráanana kwínímba \v 26 kemó aúváímo agaimáímo aménaunda íma kwáyáiye. mindáyavai mamáyáan-kwaasivimba Ágárípa aúranka'a máankaunda po kwemó sínda-aimba isé simásímína'a aúvái agayánaumne. \v 27 ándáva'o máyáin-kwaasimo úwoimo ai'maré'o simánkaraan-aimbo ímo aúváívimbo agaimáímo aménaunda uwóví'a ónaumne Vésétasi siráiye. \c 26 \s1 Póro anondá simátímakain-kwasai. \p \v 1 súwana Ágárípa Pórontavai séna ánivo simánkaraan-aimba anondá simátimiyo súwana Póro ayáámba mósá tuwéna simánkaron-ainkomba anondá síndayavena séna \v 2 kentáásí anóndako Ágárípaao Yútaa-kwaasi simásínkaraan-aimba enaúranka'a anondá sénaundayavai sirunkó aamoí kwéiye. \v 3 Yútaa-kwaasiti ááinkwara ámáánkwara'a kawe'á umái kwéisaandayavai sirunkó kawe'á kwéintavai íma sívón-kaiyé sé kesáái kawe'á umái isáníyone. \v 4 kemá iyámpóírakemba kesí Yútaa-kwaasivimba mé'a Yérúsaremuva'a komé'a kemó ówándawaina ááimba Yútaa-kwaasi amápa'a suwánaraawe. \v 5 ámáán-kawaa-kwaasiti aampa'á arupí umái kuráumne. ámáán-kawaa-kwaasi Áánútuna imáyáaya éta asirayán-ámpátá kwégwareta minámpá'á arupí umái kuráumne. Yútaa-kwaasi ayáátááka'a suwánaraamba pósa sésáinasamo ésa kentáváí árai'a siyé sénááowe. \v 6 naaóvá'á Áánútu kentáá síkwá'náyavai árair-aimba simátímakomba paáríníntavai amu'makáumnemo siráunda-aintavai aaivimbá maisínkaraawe. \v 7 kentáá síkwá'ná sísamaivakemba kae'á kumbaimái-kwaasivinkemba Yútaa-kwaasi no'wáámba aaváyaavimba eénáínka'a Áánútuna imáyáa mósá kwémaresa mináráír-áímbá amu'máráantemba mirá kwéundayavai aaivimbá maisínkaraawe. \v 8 Yútaa-kwaasiyono. Áánútu kwaási pukémpinkemba kanaán-umai usásintinkaniye-aintavai nóra isará íma áraire kwéseo. \p \v 9 ááéma kemá imáyáa é'a Ísu Násáretivakewaina aampa'á kwégowai sáwí'a umátinkanaumne-imayaa uráumne. \v 10 Yérúsaremuva'a mirá ówánana mono-káwáá-kwáásí si'márówa'a Áánútuna kwaási sáwívarawai tí'mai ándáva'a tínkaraawanasa tínkamiyasa púwóro sumbá kegwárá'á mirán-oro siráumne. \v 11 aasiyaasi-táwai mono'-náúmpímpá'á kwénaae'a Ísun-aai simái sáwí'a ígwáe sé'a tínkambae'a iráumne. sirunkó ikaa'á vówa'a némpa'-naopimpakwara'a kwénaae'a tínkambae'a kuráumne. \p \v 12 anóndako Ágárípaao mindáyavai mono-káwáá-kwáásí aúvái agaimái simúwa'a Támásikasi-naopa'a maimaé'a kówánda \v 13 kwáyá'wái ságayamba aaváúgómbó usáyaatarai-sagayamba tuwówana kwíyómpakemba kuména kesinepakéné kesé kun-kwáásí tinepakéné sán-kówata \v 14 marapátá tuvamówánanaya aaiyé su'mai súwa'a isááwánana simásimena Yútaa-kwaasi tááivinkemba séna Sóroo nóintavai kembá sáwí'a kwéono. póímo ándámo kwímakaawanamo ayáámbo kawésíntemba emá mirá kwéone súwana \v 15 Ísóigoo nááwa'ono séwánana Ísóigo séna kembá Ísumba sáwí'a kwéumasinkaana'a úne. \v 16 usásinaao. kesí mayáí mayáínkwáe sé'a usásinanke'a enaúranka'a paárúnda ívé'o suwánáándarakemba agarááránkáanda-aimba simátíma'mae iyíníyone. \v 17 ai'máráana Yútaa-kwaasiye ó'onkaa-kwaasiye simátímínasa évaka'a áwáá'o aíya'a miwí tiyáámpinkemba airánaumne. \v 18 simátímínasa túnín-ampa'a ivátuwesa sámo kain-ámpá'á teró. Sáátáánigona asirayámbá tuwésa Áánútuna asirayámbá tamáyáaro. simátímínasa kesááiyavesa áraire sésa aráápamai maíya'a miwítí sáwí-imayaa maitiyuwé'a Áánútundei-i'a umátinkaunda-kwaasivimba mótinkanaumne Ísu simásímakaiye. \p \v 19 anóndako Ágárípaao kwíyómpakemba simásímakain-aimba íma tuwé'a úwoi mirá kwéune. \v 20 aiva'á Támásikasi-naopa'a simátime'a naaémba Yérúsaremuva'a simátime'a minkákémbá Yútaa-kwaasiti maravá'á simátime'a ó'onkaa-kwaasiti maravá'á simátime'a sé'a kentí sáwí-imayaa tuwé'a Áánútumpa'a té'a kawe'-máyáí mayáíyasa tuwánésa sésa Áánútumpa'a tiráawain-owe sígwáe sé'a simátíma'mae'a kuráumne. \v 21 mindáyavai anóm-bono'-naumpa'a máyaawandara'a Yútaa-kwaasi kembá tátokesa tuvuwónáe siráambanivo \v 22 Áánútu súwa'naa úmaena ívékwara'a kwéiyisa'a maanká'á mé'a anón-kwaasiye úwoi-kwaasiye kesáái kwésimatime'a Áánútun-aai simátímakowai agaimakáan-aimba Mósesi agaimakáin-aimba kwésimatimunda-aimba mimbórá-áímbá kwésimatimune. \v 23 maará sésa Áánútumo usásinankaiwaiyavesa agaimarésa sésa áí'a índai'a íyana aiva'ná'á pukáimpinkemba usásinankaniye-aimba agaimakáamba pósa Yútaa-kwaasiye ó'onkaa-kwaasiye pukáimpinkemba usásinkain-aimba isésa sámo kain-ámpá'á kwígwáe sésa agaimarésamo siráan-aimba kemá kwésimatimune Póro siráiye. \p \v 24 Pórombo simánkaraan-aimba anondá kwésimatimuwana Vésétasi anónka'a séna Póroo uwoaó'á kwéone. aúváíma awánamae kwéiye po uwoaó'á kwéone Vésétasi súwana \v 25 Póro séna anóndakoo íma uwoaó'á kwéumpo súnda-aimba árair-aimba arupí-aimban-iye. \v 26 súnda-yantaa'a íma aúpá'á uráavo amápa-kwaasi táápimba siráamba egwárá'á mináímbá ísaraampo kemá íma inkaisé'a úwoi kwésimamune. \v 27 Áánútun-aai simátímakowai tááiyavai áraire kwéseno. árairemo kwésemba á'a ísaraumne Póro súwana \v 28 Ágárípa séna ákí-aimba simásimenda-imayaa e Ísun-aaiyavai áraire sénaumne-imayaa oónó súwana \v 29 Póro séna íma ákí-aintavai íma ayáátáár-aintavai kwésune. kembó asááuraan-andaoma íma keinárawapimba kwaínkwáe kwésundanivo Ísun-aaiyavai áraire siráundantemba kesáái kwéisaan-kwaasiye esé mirá sénááontavai Áánútumpa'a námúnaa kwésune Póro siráiye. \p \v 30 súwasa Ágárípaawe Vésétasiye Pénáisiye amápa-kwaasiye usásinesa \v 31 máá'aruva'a kumbésa keáímbá sésa íma sáwí'a uráintavai ándáva'a ankésa tuvuwíyana puwíno siráawe suwaná \v 32 Ágárípa Vésétasintavena séna Árómáani-kamaani-aiva-kawaanakonopa'a kónaumne ímo siráinkakai ayúrankaanana kówisina mináímbá siráimba po ai'márénana Árómáani-kamaani-aiva-kawaanakonopa'a kwíno Ágárípa siráiye. \c 27 \s1 Póro Árómáa-naopa'a kuráin-kwasai. \p \v 1 súwana Vésétasi to'mayaa éna séna Ítári-marava'a Árómáa-naopa'a nompí-sípívímbá kwígwáe séna Póronkwara évakar-anda-kwaasigwara'a moórá-kwaasigontavai kárákwimae kwínkwáe séna méankowana minkwáásígó áwí'a Yúríyasi kwemá Árómáani-aiva-kwaasigona i-kwáásítí kawáánákómbá méankowana \v 2 moórá-nompi-sipi Átámítivakemba kwáyowana Ésiyaa-maragona awámpáká'-náópa'a kónáe súwata mindómpí-sípívímbá usáateta Másétóniyaa-maravake Tésárónaikaa-naopaken-kwaasi áwí'a Árísítakasi kwesé usáateta kweémeta \v 3 usá aaváyaavimba Sáítóni-naopa'a marapá'á kunásávaawananaya Yúríyasi Póromba arumbá umánkena séna úwoi ená kwaási kotuwánenasa ímo tokénda-yantaa'a áméro súwana mirá úwata koyauweréta \v 4 mindómpí-sípívímbá usáateta kwégowananaya úndá toréna nompí-sípí táto'marowana íma kúwata nonavuvumpa'á kwáyom-barago áwí'a Sáíparasi-marama kwáyopa'a mináyámpá'á úndá íma torówata mivátá kweémeta \v 5 Sírísiyaa-marava'a Pámpíriyaa-marava'a kóyaaiteta Árísiyaa-marava'a Máíraa-naopa'a marapá'á kunásávaawananaya \v 6 moórá-nompi-sipigo Arekesándiyaavake-sipigo Ítári-marava'a kónáe sú-sipigo kwáyowana i-kwáásítí kawáánákó awánéna mindómpí-sípívímbá mósinkaraiye. \p \v 7 mósinkowata kówándaya sáwíyan-unda toréna mindómpí-sípígó íma aíntówata évaka'-no'waamba kwaéta mirá úmaeta Náítasi-naor-egwaata kówándaya anón-unda toréna nompí-sípí ai'á tosétuwowata sínaaempakenta koyauweréta nonavuvumpa'-márágó áwí'a Kíríti-marava'a úndá íma torópa'a kweémeta ayááívá'-márámá áwí'a Sáómóni-marava'a kóyaaiteta \v 8 uwí-nónawampakavamba suwesaraayáváí úmaeta kweémeta Árásea-naokona egwaa'á kawe-kwáúné supa'á \v 9 ayáátááka'a komáyaawananaya aiva'-mónó-káwáánákó Yútaa-kwaasiti anóm-bono'-naumpa'a avumpin-dáúmpá'á kwéiyun-kanaa ánásowana minkánáá úndá toráí-kánáá uwí-nónkó tuvántááva kwéuwasa inkaisésa íma nompí-sípívímbá kwénaaun-kanaa túwana Póro imáyáa éna simátimena séna \v 10 ívétaamo nompí-sípívímbó kónaundayaamo sáwí-yantaa'a kesinetá paáriniye. íma náaindaane su'mainivo nompí-sípíyé kwaásiye aúyoranaaowe. mináímbá kemá á'a ísaraunda póta aáno ménaumne Póro súwana \v 11 i-kwáásítí kawáánákó Póron-aai íma iséna nompí-sípímó avúsúmai kúwain-aaiye misípígó avowán-ááiye su'mai iséna Póron-aaiyavai íma áraire-imayaa úmba \v 12 misípígó kwáyompa'a úndámo toráí-kánáá íma kawe'á ún-ayampa'a mésa sáwíva-kwaasi sésa tuwéta Víníki-naopata komáyáananaya úndá toráí-kánáá ánásainata kónaumne sumbá Víníki-naopa'a Kíríti-marava'a kwáyon-daopa'a kawe'-nónkwaumpa'a ímo úndámo torón-kwaumba kwáyowasa mináímbá siráawe. \s1 anón-unda torówana uwí-nónkó aíntásarain-kwasai. \p \v 13 suwaná tiyáánepakemba sáwíyan-unda torówasa awánésa sésa Víníki-naopata kónaumne sésa nompímbó túwówanamo táto'matuwe máyon-anda mósá tavisimái kwémaresa uwatá Kíríti-maragona uwí-nónawampakavanta kówándaya \v 14 Kíríti-maravakemba anón-unda toréna \v 15 mindómpí-sípí tátorowana íma aíyámba'mai kúwana avúsúmae nááún-tamayo'a tuwówana úndáo kweyááríka'a améntamaena kúwana \v 16 nonavuvumpa'á sáwíyam-barago áwí'a Kóta-mara kwáyowana úndá íma kwétoropata kówándaya tínaaempa'o kárárumakesamo tavisímaesamo íyú-sipi tavisimái \v 17 anó-sipivimba marésa anó-sipi tawísívo sésa ándánei asááumai kawer-úmárówana Árípiyaa-mara-ayampa'a uwí-nómpímbá nonáámááí-oma'a kwáyowasa minómáká'á ai'á máikwiyivo sésa úndáo avúsúmai kwégon-ampanta ayú'mai móruna márówana kwempa'á kúwana \v 18 usá aaváyaavimba minúndá paaí kwétorowasa óísamba taaímbai uwí-nómpá'á kwétuwesa \v 19 usá aaváyaavimba misípívímbó mayáímó máyón-kwaasi mayáí-yántáá'á nompá'á kwétuwowana \v 20 minánón-úndá paaí kwétorowata ayáátááka'a aaváúmá o'á íma awánéta sípígomo kwínín-amba íma awánéta imáyáa éta kentáásí maráyá íma awánaandaya maavátáyá ánásanaumne-imayaa uráundayaawe. \p \v 21 imáyáa ówándaya ayáátááka'a toómbá íma kwénowana Póro túranka'a taména séna Kíríti-marava'a kwéteta seéwánda íma kesáái ísaraawe. isékai sáwí'o ií-yántáá'ó náaindaambo tuwáí íya awánáúsino. \v 22 ánivo tirumbá asiramái máéro. nompí-sípíyé su'mai sáwí'a ínívo kwaási íma puwónaundayaawe. \v 23 Áánútuna imáyáa mósá kwémaraunda ívé'-no'waamba kwemá kwená kwayó'ná'á ai'máráísana kwíyómpakemba kesópa'a kumbéna \v 24 séna Póroo asiramái maiyó. emá Árómáani-kamaani-aiva-kawaanakonopa'a kwinaná enáái isáníye. Áánútu embá kawe'á umánkáimba póna esémo kwégon-kwaasi kárákwiyinasa íma puwónááowe siráiye. \v 25 mindáyavai asiramái máéro. simásímíntemba Áánútu mirá ínímba á'a isáúmne. \v 26 úndáo nompí-sípí améntayuwainata nonavuvumpa'á maragóná awámpátá kónaumne Póro siráiye. \p \v 27 súwana uwí-nómpímbá áwí'a Étériyaa-nompimba sísamaivakemba éíyaimba kumbaimái-no'waamba úndá toréna améntámaena kúwasa no'wáán-avuntamba sípivim-bayai-kwaasi sésa maragóná egwaatá kwégumne sésa \v 28 ándá-ayaira'a umbaimó tón-tantaa'a aríkwímakesa nompímbá tu'mái tavisimái awánomba mindónkwááúmbá ayáátááka'a 120-ra'a kwáyowasa kwégwesa ó'a móyu'mai awánomba ákíra'a 90-ra'a úwasa \v 29 maragóná awámpá'á óntamba kwáyaindara'a tuvamúnavo sésa táátavai ésa éíyain-anda ayútúwówana ánaaempakemba nompímbá kuména tátorowasa avekáá iraráínata nóin-tantaara kwáyáiya awánanae sésa \v 30 nompí-sípívím-báyáí-kwáásí imáyáa ésa aúpá'á kónaumne-imayaa ésa kampa'á sésa aipakén-ándá ayútuwanae sésa sáwíya-sipi nompá'á móruna túwówana \v 31 Póro i-kwáásíyé miwítí kawáánákóntáváíyé séna sípivim-bayai-kwaasimo ímo anó-sípívímbó máésamo ésamo amápa'a ánásanaaowe Póro súwasa \v 32 i-kwáásí sáwíya-sipigona ándá káráyuwowana kóuraiye. \p \v 33 kóúwana sáwíyanka'a irataró'a Póro séna sísamaivakemba éíyaimba kumbaimái-no'waamba káno'a mé'a íma toómbá náráavo ívé'a toómbá naaró. \v 34 kemá asiramái simátime'a sé'a toómbá né'a túma kawe'á ína'a mé'a íma ánásanaaowe \v 35 Póro simásuwena amápa-kwaasi túranka'a toómbá mairéna Áánútuntavena súwi séna toómbá topámbai nówasa \v 36 awánowana tirumbá kawe'á úwata toómbá naáwándaya \v 37 mindómpí-sípívímbá sáwíva-kwaasi 276 kwaasi máyaawanda-kwaasi toómbá naáwánanaya \v 38 símú'a vówanaya misípí umbaí tówasa mimpímbó kwáyon-tomba áwí'a úwíti-tomba nompímbá maisu'márówana etóyóí úwata maémaumne. \s1 nonkó tuvántáávanena misípí tawísíyukain-kwasai. \p \v 39 máyaawananaya irataró'a úwasa awánomba íma awánom-barama kwáyowasa awánomba mivá'á nonkó irówana kawe'-nónaamaai kwáyowasa awánésa sésa meivátá íyónanaya kawe'-nónaamaaiva'a póna sípigo úwoi iyíníye sésa \v 40 sípigombo tátorain-anda káráyuwowana nompá'á kumúwasa avúsúmaesa nááún-tamayoka'a kárárumaron-anda ayútuwesa aipa'á ampantá aríkwímaresa úndáomo kweyááríka'a avúsínata nonáámááíva'a kónáe sésa \v 41 kuwaná nompímbá nonáámáái-oma'a kwáyowana mimpímbá misípígó ai'á mááritowana nonkó áyámiva'a tuvántáávanemena tawísíyukaiye. \p \v 42 tawísíyuwowasa i-kwáásí sésa ándá-kwaasi nombá tuvámbai kóvainivo tínkamonae suwaná \v 43 i-kwáásítí kawáánákó Póromba áwa'naa ena séna íma tínkamoro simásuwena séna nombó tuvámbaimo kawe'ó uréwai nompímbá ásávare'a tuvámbae'a aápa'a koró. \v 44 évakarawai ímo nompímbó tuvámbai awánarewai nompí-sípígóná taai-ayáí mairé'a minká'á tátoke'a avúsúmae'a aápa'a koró súwata mirá éta amápa-kwaasiya kawe'á umáíya aápata kóyo uráundayaawe. \c 28 \s1 Mórata-maravata kóyoraunda-kwasaiya. \p \v 1 aápata kawe'á umáíya komáyaawanasaya mindónávúmpá'-márágó áwí'a Mórata-marawe suwatá ísaraumne. \v 2 aa'á téna táúgwi'a kwéuwasa mimbárávákén-kwáásí kawe'á umásinkesaya iramá agaisínkówata siyáánta kwégauvowananaya \v 3 Póro iráárí'a komaimaéna mimpímbá máagaimarowana koko'á úwana kwaaivainkó téna Póro ayáánka'a tauntorówasa \v 4 kwaási awánésa keáímbá sésa moórá-kwaasi tuvúwísana púwísana nompí-sípívímbá timbá nonkómá íma tuvúkáimba póna ívé'a kwená anondáma maéna iraankavayaankó váínana puwíníye keáímbá kwésuwana \v 5 Póro ayáámba tuvimpín-úwana miníráánkáváyáámbá tará'maena iravímbá tuvamúwana íma Póromba áí'a úwasa \v 6 minkwáásí Pórontavai imáyáa ésa intoráínana puwíníyo. marapá'á tuvaména puwíníyo-imayaa ésa ayáátááka'a aúrampimba avú'maresa mésa amu'matuwé máyówana íma ave'á puwúwasa imáyáa móruna ésa sésa minkwáásí ísóigoman-iye siráawe. \p \v 7 suwaná mimbárávákén-ánón-kwáásígó áwí'a Pápáriyasi kwená maramá egwaa'á kwáyowai kawe'á umásinkenaya másinkowata kwená naaúmpata kaumbo-nó'wáámbá kogwaéwánanaya \v 8 Pápáriyasi avowámbá kokotámba ankéna ayánómbá naaegwárá'á kwéuwana máyowana Póro kwenópa'a kwéna awánéna Áánútumpa'a námúnaa kwésena ayáándei ane'á tátorowana mináí'á ánásowasa \v 9 awánésa tí'o ún-kwaasi tí'maesa Póronopa'a tuwaná miráumai asóvamatinkava kúwasa \v 10 aamoi-yántáá'á símúwata máyaawanasaya nompí-sípívímbá kónáe séwánda-tawaiya ímo makáawanda-yantaa'a símúwata kuráumne. \s1 Árómáa-naopa'a kuráunda-kwasaiya. \p \v 11 moórá-nompi-sipigo Arekesándiyaavakemba áwí'a keáváráwáí-ísóí-sípígó éna úndámo toráí-kánáá mimbárágóná nonkwaaúmpímbá kwáyowata kaumbo-kwíyómbá maisuwéta mindómpí-sípívímbá usáateta kweémeta \v 12 Sísari-marava'a Sáírákusu-naopa'a kwéta marapátá ásáveta kaumbo-nó'wáámbá kwaéta \v 13 nompí-sípívímbá usáateta kwéta Árísiyamu-naopa'a kógwaeta usá aaváyaavimba sínaaempakenta úndá toréna siméntámenaya kwéguwata kae'-nó'wáámbá kógwaeta Ítári-marava'a Pútíyori-naopa'a marapá'á ásávaawanasaya \v 14 Ísun-aai ísówai máyówata kotuwánaawanasaya simásimesaya sésa moórá-sontaa keséya ménaaowe suwatá miráumaiya moórá-sontaa miwísé maéta Árómáa-naopata marapátá kówándaya \v 15 Árómáa-naopakemba Ísun-aai ísówai kówánda-ainta isésa aampaké kotiránáe sésa Ápíyasi-naopa'a máákéti-maruka'a amápa-kwaasi kwááyumo kwaí-námbá kaumbo kwáyopa'a tuwaná Póro tuwánéna Áánútumpa'a aamoí úwana arunkó kawe'á uráiye. \s1 Póro Árómáa-naopa'a mérain-kwasai. \p \v 16 Póro arunkó kawe'á kwéuwata Árómáa-naopa'a kówánanaya mindáópaken-kamaani-kwaasi Pórontavai séna íma ándá-naumpa'a maé úwoi-naumpa'a ménana i-kwáásígó enká'á kárákwiyiniye súwana \v 17 kaumbo-nó'wáámbá maisuwéna Póro mindáópakemba Yútaa-kwaasiti anóndarawa'a tááyowasa kwená naaúmpa'a tuwaná simátimena séna kesí kwaásiyono. Yútaa-kwaasi simái íma sáwí'a uráumpo kentáá síkwá'nái ámáámba íma káráraundanivo Yérúsaremu-naopa'a kembá táto'mai Árómáani-kamaani-i-kwaasira'a tíméwasa ándáva'a sínkaraawe. \v 18 sínkaresa sínkamiyanesa kesáái avakáá-omba íma isasá ayúrankanae sewasá \v 19 Yútaa-kwaasi mináímbá kárówa'a kesí ááimba íma sáwí'a uróntavai sé'a Árómáani-kamaani-aiva-kawaanakonopa'a konaná kesáái isáníye. kesí Yútaa-kwaasi aaí simátinkanae íma súnda kesáái isáínkwáe sé'a Árómáani-kamaani-aiva-kawaanakonopa'a tiráumne. \v 20 Yútaa-kwaasiya Áánútumo usásinkaiwaimbo amu'makáundawain-aai séwánasa tátokesa siyáánka'a asááuraamba pó'a tááyamai tuwáné'a simátimenae Póro súwasa \v 21 isésa miwí sésa Yútiyaavakemba Yútaa-kwaasi íma entáváí aúvái agaimái túwáawana tiráiye. íma évakarawai aaí másimasimesaya entáváí sáwí-aimba íma kwésimankaawe siráawe. \v 22 amápa'-mapa'a Ísuna aampa'á kwégontavai sáwí'a kwéumatinkaamba kwéisaumpo mináímbá simásímínata ísáano siráawe. \p \v 23 simásuwesa moórá-tawai Póro simátiminin-kanaa marésa komésa minkánáá túwasa sáwíva-kwaasi Póro máyopa'a tuwaná aaváyaavinkemba ááimba ásárena Áánútu kwená kwaási kwégawaain-aimba simátíma'maena no'wáámba móanasaraiye. naaóvá'á Mósesi agaimakáin-aimpinkene Áánútun-aai simátímakowai agaimakáan-aimpinkene Ísun-aai simátíma'maena iyéna Ísun-aaiyavai áraire sígwáe séna simátimuwasa \v 24 isésa évakarawai sésa árair-aine suwasá évakarawai sésa kampar-áíné suwasá \v 25 miráumai aaisankáá simái taaínkaar-uwaná Póro séna naaóvá'á Áánútun-amanko moóráwaimba Áánútun-aai simátímakowaimba áwí'a Áísáyaamba simámuwana kentíkwá'náyomba simátímakomba mináímbá árair-aimban-iye. \v 26 Áísáya agaimaréna séna \q1 Áánútu séna minkwáásíyáváí kosimátime se kwéisaambanivo íma ísámai kawe'á kwéowe. kwéawanaambanivo íma awánamai kawe'á kwéowe. \v 27 miwítí imáyáao umbaí kwétaisana tááko aaimó isáíyávéna ávón-kaisaná túranko awánaiyavena ávón-kwégaivo ímo mirámó ésamo ésa táá'o isésamo túrambo awánésamo kesááimo isésamo miwítí sáwí-imayaaomo tuwésamo kesópa'o tenkákáí sáwí-imayaa maitiyuwé'a kawe'á umátinkausino Áánútu siráiye \m Áísáya agaimaréna siráiye. Póro simásuwena \v 28 séna kemá mirá kwéowa'a pó'a simátime'a sé'a Áánútu sáwí'o umáímo máyáampinkemba kawer-ámpá'á kwémetinkain-aimba ó'onkaa-kwaasi kosimátímakaundaya Áánútun-aai kwéisaawe \v 29 Póro mináímbá simásuwowasa [ Yútaa-kwaasi kwesimá kwesiman-esa aaisa-símaesa kóuraawe.] \p \v 30 kóuwana Póro mindáópa'a ména kaer-ímá maisuwéna kwená óntamba naanka'á kwétuwena máyomba sáwíva-kwaasi kwenópa'a tuwaná aamoí éna \v 31 Áánútu kwená kwaási kwégawaain-aimba Ísóigo Ísu Káráísitin-aai simátíma'maena iráiye. kámááni-kwaasi mináíntáváí íma aambá aúnúwana asiramái simátíma'maena iráiye. \p \it kemá Árúku súnda-aimba ánásaiye. \it*