\id ROM - Kayabí NT -Brazil 2012 (DBL -2013) \h Romanũ \toc1 Romanũ \toc2 Romanũ \toc3 Ro \mt1 Romanũ \ip Janeruwarete 'ga 'Agesagea ka'arana okwasiarukat Paulo 'ga upe rakue. A'eramũ Paulo 'ga 'aga kwasiaa imonou Roma pewara 'gã nupe. \ip Ymã te Janeruwarete 'ga Abraão 'gã juapyrera 'gã mũ'jãu imogyau wemiayuwamũ rakue. Judeu 'gã Abraão 'ga juapyrera. Oje'ega Janeruwarete 'ga imonou Moisesi 'ga upe rakue. A'eramũ judeu 'gã mama'e apou Moisesi 'ga remikwasiarer imũ rakue. Ymã judeu 'gã etee Janeruwarete 'ga remiayuwa rakue. \ip A'ere Jejui 'ga rur ire Janeruwarete 'ga wearamũ sigaty etee. 'Ypeywar are Jejui 'ga manũi janetywera mepyawamũ. A'eramũ Janeruwarete 'ga 'awamũ Jejui 'ga rerowiaaramũ jane mogyau wemiayuwamũ. Judeu 'gã, judeue'emamũ jane jarejemogyau jareju'jaju'jawe 'ga upe. A'eramũ 'ga jane katu'oka pãwẽ pãwẽ, Jejui 'ga jane erowiaramũ. \ip Roma pewara 'gã naeapyoi ee rakue. A'eramũ Janeruwarete 'ga 'Agesagea ka'arana kwasiarukaa Paulo 'ga upe 'gã mueapyoawamũ ee. A'eramũ 'ga ka'arana kwasiaa inuga janee rakue. \c 1 \p \v 1 Je Pauloramũ ka'aran akwasiat imonou Roma pewaramũ pẽ nupe. Jejui Kristu 'ga 'ã Janeruwarete 'ga ra'yraretea. 'Ga 'ã je mogo ojeupe oporowyky ma'eramũ. A'eramũ 'ga ruwa 'ga je pyyrũmũ morogyta esage mome'waramũ ikue. Aipo morogyta esagea Jejui 'ga mome'ua. A'eramũ je a'eramũ tekou 'ga mome'wau kwe pewara 'gã nupe. \p \v 2-3 Ymã we te 'ã Janeruwarete 'ga wa'yrarete 'ga mome'ui oje'ega mome'wara 'gã nupe rakue. A'eramũ 'gã ka'arana kwasiaa 'ga ree rakue, Jarejararete 'ga ree rakue. “Anure nipo je teja'yra 'ga monoi ywy pe 'ga mogou ywy pewara 'gã pype”, 'jau 'ga 'ã oje'ega mome'wara 'gã nupe rakue. \p A'e are 'ã 'gã ka'arana kwasiaa inuga janee rakue. Janeruwarete 'ga ra'yrarete 'ga 'ã janejararetea, Jejui Kristu 'ga. Ywy pe 'ua 'ã 'ga 'ari kunumĩakyramũ, Davi 'ga juapyreramũ rakue. \v 4 A'ere 'ga Janeruwarete 'ga ra'yraretea futat. Janeruwarete 'ga 'Agesagea 'ga wereko. A'eramũ 'ga manũ re 'ga Ruwarete 'ga opãjẽ mũ 'ga moferapa, 'ga kwaawukaa janee. “A'jea futat pa je Jejui Kristu 'ga Janeruwarete 'ga ra'yraretea ra'e. Wa'yrareteramũ 'ga rekoe'em ire amunipo 'ã 'ga 'ga nomoferawi” 'e are jane mu'jaukaa. \v 5 Aipoa wa'yra 'ga upe futat Janeruwarete 'ga je mogoukari kwe pewara 'gã nupe ikue. “Paulo 'ga emogo kwe pewara 'gã nupe emome'waramũ”, 'jau 'ga wa'yra 'ga upe. \p A'eramũ Jejui 'ga je mogou 'agamũ judeue'ema 'gã nupe omome'waramũ ai'i. “Ekwap kwe pe je mome'wau, je rerowiarukaa ekou 'gã nupe. Je upe futat ewau je mome'wau 'gã nupe”, 'jau 'ga jee. A'eramũ je 'agamũ tekou 'ga mome'wau pẽ nupe. \p \v 6-7 Roma pewaramũ pẽẽ nanẽ Janeruwarete 'ga pẽ mũ'jãu Jejui Kristu 'ga remiayuwamũ. Wemiayuwamũ nanẽ 'ga pẽ mũ'jãu nũ. 'Ga 'ã oporomutaramũ pẽ nee. A'eramũ je ka'arana kwasiaa imonou pẽ nupe. \p Ku'jywa 'ga Janeruwaretea. Jejui Kristu 'ga Janejararetea. 'Gã nesagea pẽ nerekoa je afutat. Pẽ mopy'ata'waa nanẽ je afutat nũ. \s1 'Gã nee oje'ega monoawet \p \v 8 Kwe pewara 'gã najuejue etee futat pẽnera renupa. “Roma pewara 'gã werowiarete futat Jejui Kristu 'ga” 'e kwasi'oa 'gã enupa. A'eramũ je teku'iramũ tekou pẽ nee. Jarejuwarete 'ga je imuorypa pẽ nee. “Ene te 'ã eneresage. Ene futat 'ã eja'yra 'ga rerowiarukaa Roma pewara 'gã nupe. 'Awamũ kwe pewara 'gã 'gã nera renupa”, 'jau je 'ga upe, 'ga muorypa pẽ katu'og are. \p \v 9-11 Jeowet je pẽ nesaka. A'eramũ je teporogytau tekou Jarejuwarete 'ga upe pẽ nee. 'Ga upe futat je porowykyi tekou teporomutaramũ 'ga ree. 'Ga ra'yra 'ga je tewau imome'wau tekou. 'Ga je kwaapa. Teojere'emamũ je teje'ega 'ga upe pẽ nee. “Jeowet je Roma pewara 'gã nesaka, Kiapi'ni. Naesagi we je 'gã. A'eramũ ene ejemifutar imũ je monou peu, 'gã nesaka”, 'jau je 'ga upe tekou. Afutat je Jarejuwarete 'ga 'Agesagea mama'e esage apoa pẽ nupe, ojee pẽ mojemogypyygukaawamũ. \v 12 Pejejepyri je o re nipo jane jareku'iramũ jarejuee. Pẽẽ Jejui 'ga rerowiararetea nipo je maku'iu pẽ nee. Je 'ga rerowiararetea nanẽ nipo pẽ maku'iu nũ. A'eramũ jane jarejomojemogypyygukaa 'ga ree. \p \v 13 Pẽẽ Jejui 'ga rerowiaa pejejemogyau je 'jawe. A'eramũ je tejemome'wau pẽ nupe. Jeparuesagiwet je pẽ nee. “Too 'gã nesaka 'jau”, 'jau je tekou tejeupe numiamũ. A'ere maran gatu gatu etee mama'ea jee. A'eramũ je tewawe'em we. Afutat je Jejui 'ga rerowiarukara pẽ pyriwara 'gã amũ nupe. Karanũ je rekoi kwe pe judeue'ema 'gã amũ nupe, 'ga rerowiarukaa ai'i nũ. Nan too tekou peuwara 'gã amũ nupe 'ga rerowiarukaa, a'e futat je. A'ere nipo je oi futari 'gã amũ mogytau Jarejuwarete 'ga upe 'jau. \v 14 Nanuar imũ omome'wawamũ futat Jejui Kristu 'ga je mogoi ikue. Ma'eramũ 'ã je rekoi 'ga temogoawer imũ etee futat kwe pe 'ga mome'wau 'gã nupe. “'Wyrarete pewara 'gã nupe, ka'a pewara 'gã nupe, ojemu'e ma'e 'gã nupe, ijemu'e'ema 'gã nupe. Mĩmera 'gã nupe ekwap je mome'wau”, 'jau 'ga jee ikue. A'eu te futat 'ã je tekou. \v 15 A'eramũ je a'eramũ Jejui 'ga ree teporomome'uweramũ futat pẽ nupe Roma pewaramũ nanẽ nũ. \s1 Jejui 'ga ree morogyta esagea \p \v 16 Opãjẽ mũ Janeruwarete 'ga morogyta esage rerowiaara 'gã katu'oka. Aipo morogyta esagea Jejui 'ga mome'ua. Judeu 'gã 'ga remikatu'og ypyfera. A'ere 'ga 'awamũ judeue'ema nanẽ ikatu'ogi nũ. A'eramũ je morogyta esage mome'wau tekou 'gã nupe najuejue etee futat. Nojenosĩ je imome'wau tekou. \v 17 Morogyta esage renuw ire jane jarejeapyoramũ 'ga 'e are. “Jejui 'ga rerowiaara 'gã etee ajemogyau je jekoty'aawamũ”, Jarejuwarete 'ga 'e are jane jarejeapyoramũ. Ymã te 'ga oje'ega kwasiarukari 'gã nupe rakue: “Jejui 'ga rerowiaara 'gã etee wesageramũ 'ga upe. Aipo 'gã etee 'ga imogyau ojepyri nakwaparimũ ete rũi”, 'jau 'gã ikwasiaa ka'aran are rakue. \s1 Ywy pewaramũ janetywet \p \v 18 Janeruwarete 'ga amara'neramũ mama'e tywera apoara 'gã nee, werowiare'ema 'gã nee. A'eramũ 'ga 'gã nerekou tyweaete 'gã tywer are. Mama'e tywera apo are etee 'gã wea'aramũ. Ku'jywa 'ga ree jẽmĩ wea'are'emamũ. A'eramũ 'gã Janeruwarete 'ga kwaape'ema. 'Ga ree wea'ar ire amunipo 'ã 'gã 'ga kwaawi. Mama'e tywera etee 'gã iapou. A'eramũ 'gã Janeruwarete 'ga kwaawukare'ema ajaupe. \v 19 'Agamũ futat 'ga ojekwaawukaa 'gã nupe. Opãjẽ resaukaa 'gã nupe. A'ere 'gã 'ã nuerowiari 'ga. A'eramũ 'ga aipoa werowiare'em are 'gã nerekou tyweaete. \p \v 20 Ymã te 'ã 'ga ywy apoi rakue. A'eramũ jane 'ga remiapofera resaka 'ga kwaapa. Niesagi jane 'ga numiamũ. A'ere jane 'ga remiapofera resagi. A'eramũ jane 'ga kwaapa, 'ga pãjẽ kwaapa nanẽ nũ. Nateepawi futari 'ga pãjẽa. A'eramũ aipo 'gã 'jawarũe'em: “Nakwaawi je Ku'jywa 'ga”, 'jawarũe'em 'ga upe. \v 21 Akwaap futat 'gã 'ga numiamũ. A'ere 'gã nopojeuwi te 'ga. “Ene 'ã Oreruwaretea”, 'jawe'em 'ga upe. Wesak futat 'gã mama'ea 'ga remiapofera. Niporomuorywiweri te futat 'gã 'ga ree ojeupe iapopyrer are. Mama'e tywer are etee 'gã nea'aramũ. Ypytunaiwa pype wata ma'e 'gã nuesagi futari mama'ea. Nan tee 'gã. Ni'akwaawi futari mama'e are. A'eramũ 'gã mama'e tywera apou. \v 22 “Ore'akwaawarete futat ore”, 'jau futatee 'gã. A'ere 'gã 'meramũ etee. I'akwaap 'me ma'e 'gã. \v 23 Janeruwarete 'ga 'ã okoeteete ma'ea. A'ere 'gã nomuorywi 'ga. Mama'eukwaawa etee 'gã wa'agawy ita pyu imu'ama ae 'jawe ojeupe. Wyra wewe ra'agawyau. Wyra wata ma'e, oyryryk ma'e. Mĩmera 'gã imogyau ia'agawyau ojeupe. Wemiapofera etee 'gã amuoryp 'gã jemogyramũ, Janeruwarete 'ga amara'neramũ nanuara 'gã nee. \p \v 24 Nanuara 'gã nee Janeruwarete 'ga nojejukai. “Mama'e tywer are etee 'gã paruapoweramũ. Tene 'gã jemogyi otywera etee iapou ra'ne”, 'jau 'ga ojeupe. A'eramũ taetu 'gã ajemogyau mama'e tywera apou ajaupe. \v 25 Nuerowiara'uweri 'gã Jarejuwarete 'ga je'eg a'jea. O'mea etee futat erowiaa. Amuoryp 'gã Janeruwarete 'ga remiapofera etee. Iapoarera 'ga jẽmĩ imuorype'ema. 'Ga futat imuorywipyraretea agawewi. A'etea 'gã 'ga muorype'ema. A'eramũ 'ga opoia nanuara 'gã nui. \p \v 26 Wemiapofera etee 'gã imuorywamũ Janeruwarete 'ga opoia 'gã nui. “Mama'e tywer are etee 'gã paruapoweramũ. A'eramũ je tepoia 'gã nui”, 'jau Janeruwarete 'ga ojeupe rakue. \p A'eramũ taetu mama'e tywera apoara 'gã wemifutar imũ etee futat mama'e tywera apou. Kũjãmera 'gã omena ojee ekoa jẽmĩ ifutare'ema. Kũjãnamũ etee futat 'gã wemiarũnamũ ajuee. \v 27 Kũima'e 'gã nanẽ opoia wemireko are oko awi nũ. A'eramũ 'gã kũima'eramũ etee futat ajafutaa. Owy'aa kũima'eramũ etee futat ajuee. A'eramũ nanuara apoara 'gã ojemote'aa ojetee futat, akou tywet nipo 'gã otywer are wemifutar imũ etee futat. \p \v 28 Niporokwaawiweri 'gã Janeruwarete 'ga ree. A'eramũ 'ga opoia 'gã nui. “Mama'e tywer are etee pẽnea'aramũ je poiri pẽ nui”, 'jau 'ga 'gã nupe, mama'e tywera apoukaa 'gã nupe. \v 29 Aipo 'gã nia'wyri futari. Akowarũe'em 'gã. Mama'e tywera etee 'gã iapou. Ojokaraemã 'gã ifutaa, ojomotesirũgatuu, iporerekoaywerete 'gã, oporojuka ma'e 'gã. Ajamue 'gã akou. O'meramũ te 'gã 'jau. Morogyta mowuwuara 'gã. \v 30 Ajuago'wau 'gã. Niporomutari 'gã Jarejuwarete 'ga ree. Nojejukai 'gã ajuee. Ojomotywerukat 'gã. Nuenuwi 'gã ujara 'gã je'ega. Ojerowiaraiw etee 'gã ojee. \v 31 Ni'akwaawi 'gã mama'e are. Nuapoi 'gã mama'ea u'eawer imũ. Najemuaẽmi 'gã ajuee. Nipy'ata'wai 'gã ajuee. \v 32 Aipo 'gã Janeruwarete 'ga imonou mama'eukwaawa rapyaw ipe. Nakamẽsĩ etee rũi futat 'gã oi peu. A'ea 'gã ikwaapa agawewi. A'etea 'gã nopoiri futari mama'e tywera apo awi. Ojero'waro'wau etee otywera apou. A'eramũ 'gã ojerowiarairaipa etee futat otywer are. Amumera 'gã mama'e tywerete agawewi wapo. A'etea 'gã 'jau: “Eneremiapoa esage futat”, 'jau etee 'gã ajaupe, mama'e tywera aporamũ. \p Aipo 'gã nemiapoa mama'e tywera futat Janeruwarete 'ga upe. \c 2 \s1 Mama'e tywera apoara 'gã nereko tywet \p \v 1 'Gã nemiapofera mama'e tywera renuw ire pẽẽ mũ 'jau: “A'jea futat 'gã nemiapofera mama'e tywera futat”, 'jau nipo pẽẽ pejejaupe. “Aipo apoa 'gã ojemotywea Jarejuwarete 'ga upe”, 'jau nipo pẽẽ pejejaupe. A'ere aipo 'e reewi mama'e apou 'ga 'jawerimũ etee futat nũ 'eramũ pẽẽ nanẽ pejejekwau Jarejuwarete 'ga upe. \v 2 “Mama'e tywera apoara 'gã Janeruwarete 'ga wereko tywet” 'ea jane ikwaapa. Mama'e a'jea etee Janeruwarete 'ga iapou. A'eramũ jane 'jau, “Mama'e tywera apoara 'gã ojereko tywerukat futat”, 'jau jane. \v 3 Ma'eramũ sipo ajee pẽẽ nanẽ mama'e tywera apou 'gã 'jawe etee nũ, “pẽnemiapofera nia'wyri 'ga upe”, 'e re? Pẽẽ sipo Janeruwarete 'ga nepẽ nereko tyweri mama'e tywera pẽẽ iaporamũ? Mama'e tywera pẽẽ iaporamũ 'ga pẽ nerekou tyweaete nanẽ 'gã 'jawe futat. \v 4 Pẽẽ mũ nipo 'jau: “Jane ree 'ga jemuaẽmi. Ipota'wa futat 'ga jane ree. Najane rereko tywera'nei 'ga”, 'jau nipo pẽẽ. Aipoa a'jea futat. A'ere pẽẽ nepẽneapyoi 'ga ree. Ajemuaẽm futat 'ga pẽ nee pẽtywer awi pẽ momoirukaawamũ pẽ nupe. Ma'eramũ 'ã 'ga nepẽ motesirũgatua'nei. “Otywer awi 'gã poir ire je 'gã nerekou tywere'em”, 'jau 'ga ojeupe. \v 5 A'ere nipo 'ã nepepoiri futari pejetywer awi. Pejejero'waro'wau etee futat 'ã 'ga je'ega renupe'ema. A'eramũ nipo pẽẽ 'ga mamara'neukaa etee te pejejee. A'eramũ nipo 'ga pẽ nerekou tyweaete wowase ae majatykaawa 'ara rupi. Aipoa 'ara rupi 'ga mama'e tywera apoara 'gã nerekou tyweaete 'gã nemiapo tywer are etee futat. A'eramũ nipo 'ga, mama'e tywera pẽẽ iapo re, pẽẽ nanẽ pẽ nerekou tyweaete, pẽnemiapofer are. \p \v 6 Akwaap 'ga janeremiapofera. A'eramũ 'ga jane mepyau janeremiapofer are etee futat. \v 7 Jane mũ mama'e esage apou jarejemogyau. Jarejuwarete 'ga je'ega jane enupa. “Tejeupe 'ga je'eg are jeporenuwiweramũ tekou. ‘Ene 'ã je renupa ekou. A'eramũ ene eneresage futat jee’ 'e are jeporenuwiweramũ”, 'jau jane. 'Ga pyri jareoa jane ifutaa. 'Ga pyriwara 'gã jarepojeuwa jane ifutaa jarejemogyau. Nan jane iaporamũ 'ga jane mogyau ojepyri nakwaparimũ ete rũi futat. \v 8 A'ere ojee ea'are'ema 'gã nee Janeruwarete 'ga mara'neramũ. Morogyta a'jea renupare'ema 'gã nee, mama'e tywera apoara 'gã nee, ojee ojerowiaraip ma'e 'gã nee. Mĩmera 'gã nee 'ga amara'neramũ. A'eramũ 'ga 'gã nerekou tyweaete. \v 9 Mama'e tywera apoara 'gã juejue futat nipo 'ga erekou tyweaete. Judeu, judeue'em. Mĩmera 'gã nipo 'ga 'gã nerekou tyweaete. \v 10 Mama'e esage apoareramũ te nipo ajee 'ga 'i janee: “Pẽẽ pẽnesage jee”, 'jau nipo 'ga janee. Jane mopy'ata'wau ojepyriwara 'gã nowase. Aipo 'ga wapo mama'e esage apoara upe. Judeuramũ oree 'ga iapoi, judeue'emamũ pẽ nupe nanẽ 'gã iapou nũ. \v 11 Janeruwarete 'ga ojejuka pãwẽ pãwẽ jane ree. A'eramũ 'ga mama'e tywera apoara 'gã juejue 'ga erekou tyweaete. Mama'e esage apoara 'gã juejue 'ga erekou esage. \p \v 12 Ymã te 'ã Janeruwarete 'ga oje'ega kwasiarukari oreypy 'ga upe rakue, Moisesi 'ga upe rakue. A'eramũ judeuramũ ore 'ga remikwasiarera rerekou. A'ere judeue'emamũ pẽẽ nepẽtywi futari 'ga je'ega pyu. Janeruwarete 'ga nomonoi pẽ nupe rakue. A'etea Janeruwarete 'ga pẽ nerekou tyweaete mama'e tywera aporamũ. A'eramũ nipo 'ga judeuramũ oree 'jau: “Nepeenuwi jeje'ega. A'eramũ je pẽ nerekou tyweaete”, 'jau nipo 'ga oreypy 'gã nupe rakue. \v 13 NaMoisesi 'ga remikwasiarera kwaapara 'gã tee rũi esage Janeruwarete 'ga upe. 'Ga je'eg imũ mama'e apoara 'gã etee te esage 'ga upe. \p \v 14 Judeue'emamũ pẽypy 'gã nitywi futari 'ga je'ega rerekwara ka'arana pyu rakue. Nomonoi 'ga 'gã nupe. A'ere 'gã 'ga remifutara kwaawi ojee. A'eramũ 'gã amũ mama'e apou 'ga remifutar imũ. \v 15 A'eramũ 'gã nesakara 'gã nipo 'jau: “Nitywi futari 'gã Janeruwarete 'ga je'ega rerekwara ka'arana pyu. A'etea 'gã 'ga remifutara kwaapa ojee. Sã'ã 'gã mama'e apoa 'ga je'eg imũ”, 'jau nipo 'gã nesakara 'gã. Akwaap futat 'gã mama'e esagea. Akwaap futat 'gã mama'e tywera. A'eramũ 'gã mama'e tywera aporamũ 'jau ojeupe: “Aipoa nia'wyri”, 'jau ojeupe. Mama'e esage aporamũ 'gã 'jau: “Aipoa esage”, 'jau 'gã ojeupe. \v 16 A'eramũ wowase ae majatykaawa 'ara rupi nipo Janeruwarete 'ga jane mojo'ogukaa Jejui Kristu 'ga upe. Janerekwawera 'ga ikwaapa, janerea'aawera nanẽ 'ga ikwaapa nũ. A'eramũ 'ga jane mojo'oka nipo wemiayuwamũ, werowiare'ema 'gã nui. Nan je rekoi morogyta esage mome'waramũ. \s1 Ee judeu 'gã jemogypyykawet \p \v 17 “Jane 'ã judeua”, 'jau pẽẽ mũ pejejemogyau. “Moisesi 'ga remikwasiarera 'ã jane erekou. A'eramũ jane jarejesageramũ jarejemogyau”, 'jau pẽẽ pejejaupe numiamũ. “Jane 'ã Jarejuwarete 'ga remiayuwaretea”, 'jau pẽẽ pejejerowiaraipa pejejee. \v 18 Jarejuwarete 'ga remifutara pekwaap numiamũ. Moisesi 'ga remikwasiarer are pejejemu'jau mama'e esage kwaapawamũ. \p \v 19 Easĩg ma'eramũ ae nuatai futari ojetee. A'eramũ Janeruwarete 'ga kwaapare'ema 'gã eae'ema 'gã 'jawe futat. Mama'e a'jea kwaapare'ema 'gã easĩg ma'e 'jawe. A'eramũ pẽẽ 'jau: “Ore ea ma'e 'jawewara aramueapyo 'gã 'ga ree”, 'jau pẽẽ numiamũ. \v 20 “I'akwaawe'ema 'gã ore aramu'e ee. Kunumĩ 'gã nanẽ ore imu'jau ee nũ”, 'jau pẽẽ numiamũ. “Orokwaaw ore Moisesi 'ga remikwasiarera. Moisesi 'ga ore mueapyou mama'e are. Mama'e a'je are 'ga ka'arana kwasiari rakue. A'eramũ ore 'gã mu'jau ee”, 'jau pẽẽ numiamũ. \v 21 Ma'eramũ sipo ajee pẽẽ pejejemu'jau esage'em ee? Nepeenuwi futari 'ga je'ega. “Pemunarũ awi”, 'jau agawewi pẽẽ 'gã nupe. A'etea pẽẽ aipo 'gã nupe 'e re pẽẽ futat pemunarũ. \v 22 “Peko awi pejejuemireko are”, 'jau pẽẽ 'gã nupe. Ma'eramũ sipo ajee aipo 'gã nupe 'e re pejekou pejejuemireko are? “Kũjãmeramũ pejekowe'em pejejomen are”, 'jau pẽẽ 'gã nupe. Ma'eramũ sipo pejekou pejejomen are, aipo 'gã nupe 'e re? Nepẽporomutari pẽẽ maira'me a'agaw are. A'ere pejemunarũmũ mama'e are maira'me a'agawa rog awi. Ymã te Moisesi 'ga jane mu'jau maira'me a'agaw are rakue. “Pemuoryp kasi maira'me a'agawa ne”, 'jau 'ga janee rakue. “Pemunarũ awi mama'e are”, 'jau nanẽ 'ga rakue nũ. A'eramũ pẽẽ pejejemotywea Jarejuwarete 'ga upe pejemunarũmũ mama'e are maira'me a'agawa rog awi. \v 23 “Janeruwarete 'ga oje'ega kwasiarukaa Moisesi 'ga upe, inuga oree rakue”, 'jau pẽẽ, pejejerowiaa ee. Ma'eramũ sipo ajee pẽẽ erowiare'ema? 'Ga je'ega renuwe'emamũ pẽẽ 'ga rerowiarukare'ema judeue'ema 'gã nupe. \v 24 Ymã te 'ã 'ga amũ ka'arana kwasiaa pẽ nee rakue. “Judeuramũ pẽ nekoarũe'em are judeue'ema 'gã Janeruwarete 'ga akurap”, 'jau 'ga ikwasiaa rakue. \p \v 25 Je nanẽ judeua, pẽ 'jawe. Ymã te Janeruwarete 'ga 'jau janeypy 'gã nupe rakue: “Pẽẽ 'ã jeremiayuwaretea. A'eramũ pẽẽ pejejomojewaka 'gã nupe pẽ kwaawukaawamũ. A'eramũ 'gã 'jau: ‘Aipo 'gã Ku'jywa 'ga remiayuwaretea’, 'jau nipo 'gã pẽ nupe, pejewaga resag ire”, 'jau Janeruwarete 'ga janeypy 'gã nupe rakue. A'ere pẽẽ mũ 'jau: “Ore 'ã judeua. A'eramũ ore Jarejuwarete 'ga remiayuwaretea. Sã'ã orejemojewaga”, 'jau nipo pẽẽ. A'ere jane 'ga je'ega renuparamũ etee janejewaga resageramũ 'ga upe. Pejejerowiaraipa etee pejejewag are pejejemogyau. A'ere 'ga je'ega renupare'emamũ pẽẽ ojewagipyre'ema 'jawe etee pejemogy 'ga upe. Pejejewagamũ futat numiamũ. A'ere 'ga je'ega nepeenuwi. Judeue'ema 'gã 'jawe futat pejejemogyau. \v 26 Judeue'ema 'gã nojemojewagi futari. A'ere amumera 'gã amũ mama'e apoi Jarejuwarete 'ga remifutar imũ. Aipo 'gã judeu 'jawe futat Jarejuwarete 'ga upe, imojewagipyrera 'jawe. Aipo 'gã Jarejuwarete 'ga remiayuwa futat. \v 27 Jane 'ã judeuramũ jareja'yra kũima'e mojewaka jarejemiapou. Jane 'ã Jarejuwarete 'ga je'ega rerekwara ka'arana rerekou. A'etea 'ã pẽẽ mũ nepeenuwi futari 'ga je'ega. A'eramũ 'ã judeue'ema 'gã jẽmĩ ajemogyau esage Janeruwarete 'ga remifutar imũ. Nitywi 'gã 'ga je'ega rerekwara. Nomojewagi 'gã wa'yra 'gã. A'etea 'gã mama'e apou 'ga remifutar imũ. A'eramũ nipo 'gã 'jau pẽ nupe: “Pẽẽ 'ã judeuramũ pejewak futatee. Pẽ nupe 'ã 'ga oje'ega rerekwara monou. A'etea nepeenuwi 'ga je'ega. Ore 'ã noretywi agawewi futat ipyu. A'etea ore mama'e apou 'ga remifutar imũ etee”, 'jau nipo 'gã pẽ nupe. \v 28-29 Janeruwarete 'ga oje'ega renupara 'gã mogyau wemiayuwamũ. Naimojewagipyrera 'gã etee rũi 'ga remiayuwa. Oje'ega renupara 'gã etee 'ga imogyau wemiayuwamũ. 'Ga je'ega renupare'ema 'gã ojewak futateeramũ akou. Na'ga remiayuwa rũi agawewi 'gã. 'Ga je'ega renupara 'gã Janeruwarete 'ga 'Agesagea 'gã mogyau 'ga remiayuwareteramũ. Aipo 'gã nupe Janeruwarete 'ga 'jau: “Ene 'ã eneresage jee”, 'jau 'ga aipo 'gã nupe. Najane pyriwara 'gã nũi aipo 'i janee. Janeruwarete 'ga te e'iarũ janee. \c 3 \p \v 1 A'eramũ nipo pẽẽ 'jau jee: “Judeu teea pa 'ã ore nũ?” 'jau nipo pẽẽ. “Orojewag ekoeteramũ arajemogyau nũ?” 'jau nipo pẽẽ. \v 2 Naani. Aipo pe'je awi, 'jau je pẽ nupe. Janeruwarete 'ga 'ã oje'ega mua judeuramũ janeypy 'gã nupe rakue. “Teje'ega je omono ikwasiarukaa pẽ nupe. A'eramũ ki pẽẽ jeje'ega renupa. Jeje'eg imũ etee ki pẽẽ mama'e apou. Pejejeapyo esageramũ pẽẽ je pejemu'eawer are”, 'jau 'ga janeypy 'gã nupe rakue. \v 3 A'ere 'ã 'gã amũ nuerowiari 'ga je'ega rakue. “'Gã werowiare'emamũ ma'eramũ sipo Janeruwarete 'ga mama'e apowe'em u'eawer imũ etee”, 'jau nipo pẽẽ. \v 4 Naani. U'eawer imũ etee futat 'ga mama'e apoi. Ni'mea'uweri futari 'ga. Ae te 'ã najuejue etee futat i'me. A'ere Janeruwarete 'ga ni'mei futari. Mama'e a'jea etee futat 'ga imome'wau. Ymã te 'ga amũ ka'arana kwasiari 'ga ree rakue: \q1 “Eneje'egamũ nipo eneje'ega renupara 'gã 'jau, a'jea futat 'ga je'ega, 'jau nipo 'gã ene rerowiare'ema 'gã nupe. \q1 O'meramũ te Ku'jywa 'ga 'i, 'gã amũ 'e renupa nipo amumera 'gã 'jau: \q1 Naani. Ene te ene'me, 'jau nipo 'gã ene'me are ako ma'e 'gã nupe. \q1 Ene ago'o ekoteeara 'gã nupe nanẽ nipo 'gã 'jau nũ: \q1 O'meramũ te 'gã 'i. Ako esage Janeruwarete 'ga, 'jau nipo 'gã enee, ene ago'o ekoete renuw ire”, \m 'jau 'ga ikwasiaa inuga rakue. \p \v 5 A'eramũ nipo pẽẽ mũ 'jau futatee: “Ko ajee ore narakoarũi”, 'jau nipo pẽẽ. “Taruesak Jarejuwarete 'ga wesage resaukara 'jau”, 'jau futatee nipo pẽẽ. “Jane rekoarũe'em are Janeruwarete 'ga wesage resaukaa 'gã nupe 'jau”, 'jau nipo pẽẽ numiamũ. Aipo a'je re amunipo 'ã Janeruwarete 'ga mama'e tywera apoi jane rerekou tyweaete jane rekoarũe'em are. A'ere naani. Nanarũi. (Aipoa 'eramũ pẽnea'awarũe'ema futat. Nia'wyri aipoa pẽnea'aawa. Nanarũi Ku'jywa 'ga rea'aramũ ee.) \v 6 A'jeteetewi Janeruwarete 'ga mama'e apoi. A'eramũ 'ga a'jeteetewi futat jane mepyau janeremiapofer are etee futat. \p \v 7 A'eramũ nipo pẽẽ mũ 'jau futatee: “Esage ore'mea. Ore'me re nipo 'gã 'jau: Na'gã 'jawe rũi Janeruwarete 'ga mama'e a'jea etee omome'u, 'jau nipo 'gã ore'me renuw ire”, 'jau nipo pẽẽ. “Ma'eramũ sipo ore'mea Janeruwarete 'ga 'me'ema resaukare'ema. 'Ga 'me'ema resaukar ire ma'eramũ sipo Janeruwarete 'ga je rereko tyweri je'me are”, 'jau nipo pẽẽ. \v 8 Aipo are ea'at ma'eramũ pẽẽ mama'e tywer are ea'at ma'eramũ nanẽ futat nũ. “Janetywera nipo Ku'jywa 'ga resagea resaukaa 'gã nupe”, 'jau futatee pẽẽ. A'ere aipoa pẽ'ea nia'wyri. \p Aipo 'e are 'gã amũ je je'ẽwu'jaga: “Mama'e tywera siapo 'jau Jarejuwarete 'ga resage resaukaawamũ 'jau, e'i Paulo 'ga janee”, 'jau futatee 'gã je je'ẽwu'jaga. A'ere 'gã 'me ate. Na'ea'uweri je aipo 'jau. A'eramũ nipo aipo 'gã 'meawer are anure Janeruwarete 'ga 'gã nerekou tyweaete futat. \s1 Najuejue etee futat janetyweramũ \p \v 9 Maran te jane? Judeuramũ futat nã'ã jane re'ã. Janeresage sipo jane judeue'ema 'gã nesage apyraapa sa'e nã'ã jane re'ã, 'jau nipo pẽẽ? Naani. Najuejue etee futat janetyweramũ Jarejuwarete 'ga upe judeuramũ. Judeue'emamũ pẽẽ nanẽ oretywera 'jawe etee futat nũ. \v 10 Ymã te Janeruwarete 'ga ka'arana kwasiarukaa 'gã amũ nupe inuga janetywer are rakue: \q1 “Nitywi futari 'ga amũ esage ma'eramũ Jarejuwarete 'ga upe. \q1 \v 11 Naeapyoi futari 'ga amũ Jarejuwarete 'ga remifutar are. \q1 Niparuerowiariweri 'ga amũ Jarejuwarete 'ga ree. \q1 \v 12 Nokoi'i futari 'ga amũ Jarejuwarete 'ga remifutar imũ tãmẽjẽ mama'e esage apoaramũ. \q1 Nokoi'i futari 'ga amũ Jarejuwarete 'ga remifutar imũ mama'e esage are iporomutat ma'eramũ. \q1 \v 13 Mama'e tywera etee 'gã imome'wau ajaupe. \q1 O'me ekoeteramũ etee futat. \q1 Ajuago'wau ekoete tee futat 'gã ajemogyau. \q1 \v 14 Amara'ne ekoeteramũ nanẽ nũ. \q1 Mama'e tesirũa etee futat imome'wau ajaupe. \q1 \v 15 Nokyjei 'gã ajuapisi ekoete awi. \q1 \v 16 Ojomotesirũgatu au'jeteramũ. \q1 \v 17 Nipota'wai 'gã ajuee. \q1 A'eramũ 'gã ojomopy'ata'waukare'ema. \q1 \v 18 Nopojeuwi futari 'gã Jarejuwarete 'ga”, \m 'jau 'ga ikwasiaa inuga rakue. \p \v 19 Ymã te Janeruwarete 'ga oje'ega kwasiarukari 'gã nupe rakue. Oje'ega rerekwara ka'arana 'ga imua oree, judeuramũ oree. Ma'eramũ 'ã ore: “Nikwaawi jane jarejekoarũe'ema”, naru'ea'uweri. Najuejue etee futat janetyweramũ Ku'jywa 'ga upe. Judeuramũ ore, judeue'emamũ pẽẽ nanẽ nũ. A'eramũ 'ga ae rerekou tyweaete aetywer are. \v 20 Nuenupawi futari 'ga amũ Moisesi 'ga remikwasiarera. A'eramũ ojemuesage ma'ea nanẽ otywe'emamũ nũ. Moisesi 'ga je'ega renupaw ire amunipo 'ã jane janeresageramũ. A'ere nitywi futari 'ga amũ 'ga je'ega renup katu katuarera. A'ere jane jaretywera kwaawi 'ga je'ega renuw ire. \s1 Werowiaara 'gã 'ga ikatu'oka \p \v 21-22 'Awamũ futat Janeruwarete 'ga jane mu'akwaapa ojeupe jane muesage are. Ymã te Moisesi 'ga Jarejuwarete 'ga je'ega kwasiari rakue. A'ere naaipoa rũi jane muesagei Janeruwarete 'ga upe. Jejui Kristu 'ga ree jane jemogypyygamũ te 'ga jane muesagei ojeupe. Jareju'jaju'jawe etee futat jarejemogyau. Ore judeuramũ, pẽẽ judeue'emamũ nanẽ 'ga imuesageu Jejui 'ga ree jane jemogypyygamũ te. \v 23 Najuejue etee futat 'ã janetyweramũ Ku'jywa 'ga upe. Nitywi futari esage ma'e 'ga amũ Ku'jywa 'ga upe. Esage ma'e 'gã etee ajemogyau Ku'jywa 'ga pyri. A'eramũ jane najuejue etee futat jarejemogyau mukumuku 'ga wi. Najane mũ upe etee rũi Ku'jywa 'ga 'i: “Ejetee ejemuesage jee”, 'jawe'em. \v 24 A'ere 'ga te jane muesagei Jejui Kristu 'ga jane erowiaramũ. Niapoi agawewi futat jane mama'e esagea 'ga upe. A'etea 'ga jane muesageu ojeupe Jejui Kristu 'ga jane erowiaramũ. Jejui 'ga amanũmũ janetywera moiawamũ rakue. A'eramũ 'ga werowiaramũ janetywera moia jane wi, jane mũ'jãu mama'e tywera apoara 'gã nui. Jane wi janetywera moia 'ga 'Uwarete 'ga mota'wau janee. \v 25 Janeruwarete 'ga Jejui 'ga mua ojeupe janetywera mepyawamũ rakue. 'Ypeywar are amanũaw ipe 'ga janetywera mepyau 'Uwarete 'ga upe rakue. Jejui 'ga jane erowiaramũ Janeruwarete 'ga janetywera moia jane wi. Jejui 'ga upe aetywera mepyukaawer are Janeruwarete 'ga wesage resaukaa janee. \p Ymã te Jejui 'ga manũe'emauwe Ku'jywa 'ga wea'are'emamũ aetywer are rakue. Wuagamũ 'ga janeypy 'gã tywera upe rakue. “Anure nipo Jejui 'ga manũi 'gã tywera mepyau”, 'jau 'ga ojeupe rakue. A'eramũ 'ga wea'are'emamũ 'gã tywer are. \v 26 Jejui Kristu 'ga aetywera mepyarera. A'eramũ Janeruwarete 'ga 'awamũ jane muesageu Jejui 'ga jane erowiaramũ. Esagerete ma'ea Janeruwarete 'ga. A'eramũ 'ga ojepyri aetywera io futare'ema. A'eramũ 'ga wa'yra 'ga mua aetywera mepyawamũ 'ga jukaukaa. A'eramũ jane “a'jeteetewi 'ga mama'e apoi” 'e kwaapa jarejemogyau a'jea futat. Janetywer are Jejui 'ga manũe'em ire amunipo 'ã 'ga ae muesagewe'em futat. A'ere Jejui 'ga aetywera mepyi. A'eramũ esagerete ma'e 'ga jane muesageu Jejui 'ga ree jane jemogypyygamũ. \p \v 27 'Ga te 'ã jane muesage. A'eramũ jane 'jawe'em: “Je te 'ã jeresage 'gã nesagea apyraapa”, 'jawe'em jane. NaMoisesi 'ga je'ega renuparamũ rũi 'ga jane muesagei. Jejui 'ga rerowiaaramũ te 'ga jane muesagei. A'eramũ jane jarejerowiaraipe'ema jarejesage are. 'Ga te 'ã jane muesage. \v 28 NaMoisesi 'ga je'eger imũ mama'e aporamũ rũi 'ga jane muesagei. Nienupawi futari jane 'ga je'egera. A'eramũ 'ga, Jejui 'ga jane erowiaramũ te, jane muesageu. \v 29 Judeuramũ etee sipo 'ga ore muesagei? Judeue'emamũ sipo 'ga nepẽ muesagei? Naani. \v 30 Majepei tee Janeruwarete 'ga. 'Ga etee futat janererekwat pãwẽ pãwẽa. Jejui 'ga jane erowiaramũ juejue 'ga jane muesageu ojeupe. Judeuramũ ore, pẽẽ judeue'emamũ miamũ 'ga jane muesageu Jejui 'ga rerowiaramũ. \v 31 A'eramũ miamũ jane Moisesi 'ga 'eawera retyke'ema: “Jejui 'ga rerowiaaramũ etee te Janeruwarete 'ga ae muesagei ojeupe. A'eramũ jane Moisesi 'ga 'eawera renupe'ema”, 'jawe'em jane 'gã nupe. Naani. Jejui 'ga rerowiar ire jane nanẽ Moisesi 'ga je'egera renupa jarejemogyau nũ. \c 4 \s1 Abraão 'ga \p \v 1 Pẽnea'ar iki Abraão 'ga ree. 'Ga 'ã judeuramũ oreypya. Maran ajee Janeruwarete 'ga 'ga muesagei rakue? \v 2 Wemiapofer are ojemuesage re amunipo 'ã 'ga ojerowiaraipa ojee. “Je te 'ã ajemuesage tejetee”, 'jau amunipo 'ã 'ga ojeupe. A'ere nanarũi. Naojetee rũi 'ga jemuesagei. A'eramũ 'ga ojerowiaraipe'ema ojee Jarejuwarete 'ga upe. \v 3 Ymã te Janeruwarete 'ga ka'arana kwasiarukari Abraão 'ga ree rakue: \q1 “Abraão 'ga Jarejuwarete 'ga werowiat. A'eramũ Janeruwarete 'ga 'jau: \q1 ‘Abraão 'ga je rerowiat. A'eramũ 'ga wesageramũ jee’, 'jau 'ga Abraão 'ga upe”, \m 'jau 'ga ikwasiarukaa 'ga amũ upe rakue. \p \v 4 Sã'ã oporowyky jara 'ga. Ojeupe oporowyky ma'e 'gã 'ga imepyau 'gã porowyky are. Nomono tee rũi 'ga 'gã nupe epye'eme. Oporowyky te 'gã 'ga upe. A'eramũ 'ga 'ã 'gã porowyky repy monou 'gã nupe. \v 5 A'ere nanarũi Janeruwarete 'ga. Naojeupe janeporowyky are rũi 'ga 'jau janee: “Aipo 'ga esage jee”, 'jau. Werowiaramũ te 'ga aipo 'jau janee. Mama'e tywera apoarera agawewi. A'etea Janeruwarete 'ga 'jau: “Ko 'ga je rerowiat. 'Ga tywera je omoit 'ga wi. A'eramũ 'ga 'awamũ wesageramũ jee”, 'jau 'ga werowiaaramũ 'gã nupe. \v 6 “Natejeupe pẽporowyky are rũi je 'i: Pẽnesage pejejemogyau jee, 'jau je pẽ nupe. Tejerowiar are tee je aipo 'jau pẽ nupe”, 'jau Janeruwarete 'ga rakue. Ymã te Davi 'ga nanẽ ka'arana kwasiari iku'i ma'e are rakue: \q1 “Maranuara sipo aku'iramũ akou? \q1 \v 7 Ojewi Janeruwarete 'ga otywera moiripyrera 'gã etee aku'iramũ ajemogyau. \q1 Otywer awi ipireipyrera 'gã etee aku'iramũ ajemogyau. \q1 \v 8 Aipo 'gã tywer are Janeruwarete 'ga wea'aru'jawe'emamũ futat. \q1 A'eramũ aipo 'gã aku'iramũ ajemogyau”, \m 'jau Davi 'ga ikwasiaa rakue. \p \v 9 Judeuramũ ore upe etee te Davi 'ga aipo 'ga 'i? Naani. Judeue'emamũ pẽ nupe nanẽ 'ga aipo 'jau nũ. Werowiaramũ Janeruwarete 'ga 'i Abraão 'ga upe rakue: “Je rerowiar ape ekou. A'eramũ ene 'awamũ ejesageramũ jee. Mama'e tywera apoare'ema 'jawe futat ene ekou jee”, 'jau 'ga 'ga upe rakue. \p \v 10 Judeuramũ 'ã ore orojemojewaka. A'ere ojemojewagukare'emawe Abraão 'ga Jarejuwarete 'ga rerowiari rakue. A'eramũ 'ga jewage'emauwe futat Janeruwarete 'ga 'jau 'ga upe rakue: “Abraão 'ga je rerowiat. A'eramũ 'ga wesageramũ jee”, 'jau 'ga 'ga upe rakue. \v 11 Werowiar ire tee Janeruwarete 'ga 'jau Abraão 'ga upe rakue: “Ejemojewagukat 'ga amũ upe. Eja'yra 'ga, ejemiayuwa 'gã nanẽ emojewagukat nũ”, 'jau 'ga Abraão 'ga upe rakue. A'ere Abraão 'ga 'ga rerowiari ra'ne. Werowiar ire tee Ku'jywa 'ga 'i 'ga upe: “Ejemojewagukat 'ga amũ upe”, 'jau. A'eramũ 'ga jewaga Ku'jywa 'ga rerowiara resaukaa janee. A'eramũ Janeruwarete 'ga rerowiaaramũ jane juejue 'jau: “Abraão 'ga janeruwa 'jawewara. 'Ga 'ã Jarejuwarete 'ga werowiat rakue. A'eramũ 'ga janeruwa 'jawewara janee”, 'jau jane jarejaupe Abraão 'ga ree. Judeuramũ ore, judeue'emamũ pẽẽ 'jau. Pejewage'ema agawewi. A'etea 'ga, “eneresage jee”, 'jau pẽ nupe werowiaramũ. A'eramũ pẽẽ nanẽ 'jau: “Abraão 'ga janeruwa 'jawewara janee”, 'jau pẽẽ nanẽ nũ. Jarejuwarete 'ga rerowiaaramũ juejue aipo 'jau Abraão 'ga upe. \v 12 Abraão 'ga imojewag ypypyrera 'ga. A'eramũ 'ga akou judeuramũ oreruwa 'jawewara. A'ere 'ga omojewage'emauwe Jarejuwarete 'ga rerowiari. Jarejuwarete 'ga rerowiar ire te 'ga janeruwa 'jawe 'ga rekoi janee. Jarejuwarete 'ga rerowiare'ema 'gã nupe 'ga na'gã nuwa 'jawe rũi 'ga rekoi 'gã nupe. \s1 U'eawer imũ 'ga mama'e apoi \p \v 13 Ymã te Janeruwarete 'ga 'i Abraão 'ga upe rakue: “Tamono 'gã ywya enee 'jau. A'eramũ ywya ene ma'ea futat. Enejuapyrama 'gã ma'ea nanẽ nũ”, 'jau Janeruwarete 'ga 'ga upe rakue. A'eramũ Abraão 'ga 'ga rerowiaa. Werowiar ire Janeruwarete 'ga 'jau: “Esage 'gã jee”, 'jau 'ga 'gã nupe. Ma'eramũ 'ã 'ga ywy monoi 'gã nupe 'gã nupawamũ rakue. NaMoisesi 'ga je'ega renuw are rũi Janeruwarete 'ga ywy monoi 'gã nupe rakue. Werowiaramũ te 'ga imonoi 'gã nupe rakue. \v 14 “Tejerowiaara 'gã nupe etee je mama'e monoi”, 'jau Janeruwarete 'ga rakue. A'eramũ 'ga mama'e monowe'em Moisesi 'ga je'egera renupara 'gã nupe werowiare'emamũ. “Moisesi 'ga je'egera renupara 'gã nupe Janeruwarete 'ga mama'e mono re maran sipo jane Jarejuwarete 'ga rerowiari? A'jea sipo 'ga 'eawera?” 'jau 'gã. A'ere naani. Nanarũi futat. \v 15 Janeruwarete 'ga futat oje'ega okwasiarukat Moisesi 'ga upe rakue. A'eramũ Janeruwarete 'ga 'ga remikwasiarera renupare'ema 'gã nerekou tyweaete. “Jeje'eg are nepẽporenuwiweri. A'eramũ je temara'neramũ pẽ nee”, 'jau 'ga 'gã nupe. Aipoa 'ga je'ega tywe'em ire amusipo 'ã ma'ja are pejeporenuwiwere'emamũ. \p \v 16 A'ere Janeruwarete 'ga 'i: “Tejerowiaramũ je mama'e esage monoi 'gã nupe”, 'jau 'ga. NaMoisesi 'ga je'egera renupara 'gã nupe etee rũi 'ga aipo 'jau. Werowiaara 'gã nupe juejue 'ga aipo 'jau. Abraão 'ga Jarejuwarete 'ga werowiat. A'eramũ 'ga akou Janeruwarete 'ga rerowiaaramũ janeruwa 'jawewaramũ. A'eramũ Janeruwarete 'ga 'jau Abraão 'ga ra'yra 'jawewaramũ jane upe najuejue etee: “Mama'e esagea tomono 'gã nupe 'jau”, 'jau 'ga. \v 17 Ymã te Janeruwarete 'ga oje'ega kwasiarukari 'ga amũ upe rakue, Abraão 'ga upe 'eawera kwasiarukaa 'ga amũ upe rakue. “Abraão 'ga janeruwa 'jawewara, tamu'eukat judeue'ema 'gã amũ, tejerowiaara 'gã nupe 'jau”, 'jau 'ga Abraão 'ga upe rakue. “A'eramũ nipo enejuapyrama 'jawewara 'gã kwaiwete futat”, 'jau 'ga Abraão 'ga upe rakue. A'jea futat aipoa Janeruwarete 'ga Abraão 'ga upe 'eawera. Abraão 'ga Jarejuwarete 'ga werowiat a'jea futat. “Janeruwarete 'ga je rerekou. Amanũ ma'ea 'ga imoferapa. Mama'e tywe'emamũ Janeruwarete 'ga mama'e apou oje'eg imũ etee. A'eramũ nipo 'ga mama'e mua jee u'eawer imũ etee futat. Jera'yre'ema agawewi. A'etea nipo 'ga jejuapyrama 'gã amut jee”, 'jau Abraão 'ga Jarejuwarete 'ga upe 'ga rerowiaa. \p \v 18-21 A'eramũ Janeruwarete 'ga ojerowiaa Abraão 'ga ree werowiaramũ. “Kwaiwete enejuapyrama”, 'jau Janeruwarete 'ga Abraão 'ga upe rakue. Wa'yre'emauwe agawewi Abraão 'ga 'ga je'ega rerowiaa. Sẽg anu kwara mu'aa ja'wyja'wywe Abraão 'ga 'jau: “Jesawa'e je tekou. Jeremireko ẽẽ nanẽ nũ owãiwĩnamũ nũ. A'etea nitywi'i futari jera'yra mũ”, 'jau 'ga ojeupe. A'ere 'ga Jarejuwarete 'ga je'ega nomoka'jami futari, “Kwaiwete nipo enejuapyrama” 'eawera moka'jame'ema futat. Nopoiri futari 'ga Jarejuwarete 'ga je'ega rerowiar awi. “Maran sipo Janeruwarete 'ga orera'yra muri oree”, 'jawe'em 'ga. Werowiaramũ Janeruwarete 'ga ojerowiarukaa etee te Abraão 'ga upe, 'ga mamuakaa. A'eramũ Abraão 'ga 'ga muorypa. “Janeruwarete 'ga pãjẽretea. A'eramũ 'ga mama'e apou u'eawer imũ”, 'jau Abraão 'ga, 'ga rerowiaa. Werowiaramũ wejue Janeruwarete 'ga kunumĩ mũ mua 'ga upe, u'eawer imũ etee futat. \v 22 Abraão 'ga Jarejuwarete 'ga werowiat. A'eramũ Janeruwarete 'ga 'jau: “Esage 'ga jee”, 'jau Abraão 'ga upe. \v 23 A'ere naAbraão 'ga upe etee rũi Janeruwarete 'ga 'i: “Esage 'ga jee”, 'jau. \v 24 Werowiaaramũ janee nanẽ 'ga aipo 'jau nũ: “Esage 'ga jee”, 'jau nũ. Jejui Kristu 'ga Janejararetea. 'Ga manũnamũ Janeruwarete 'ga 'ga moferapa nũ. A'eramũ 'ga jane werowiaaramũ, “Esage 'ga jee”, 'jau janee. \v 25 Janetywer are Janeruwarete 'ga Jejui 'ga mua ywy pe ijukaukaa. 'Ga manũawera futat 'ã janetywera mepyau Jarejuwarete 'ga upe. A'eramũ Janeruwarete 'ga 'ga moferapa jane muesageawamũ ojeupe. Jejui 'ga amanũmũ janetywera mepyawamũ. Janetywera mepy re 'ga ruwa 'ga 'ga moferapa nũ 'e rerowiaramũ 'ga 'i janee: “Esage 'ga jee”, 'jau. Werowiar ire Janeruwarete 'ga 'jau judeuramũ oree: “Pẽnesage jee”, 'jau. Judeue'emamũ pẽ nupe nanẽ 'ga aipo 'jau werowiar ire. \c 5 \s1 Werowiaramũ 'ga jane mogyi wemiayuwamũ \p \v 1 Jejui Kristu 'ga jane erowiaramũ Janeruwarete 'ga 'jau janee: “Ene eneresage jee”, 'jau 'ga janee. Jejui Kristu 'ga Janejararetea. 'Ga futat 'Uwarete 'ga mota'wau janee, janetywera mepyau 'ga upe. A'eramũ 'ga Jejui 'ga jane erowiaramũ, 'jau janee: “Ene eneresage jee”, 'jau 'ga janee. \v 2 Werowiaramũ Jejui 'ga 'jau 'Uwarete 'ga upe: “'Agamũ je rerowiaara 'ga”, 'jau 'ga 'ga upe. A'eramũ Janeruwarete 'ga a'e are janetywera moia jane wi, ojee jane mujaawamũ. A'e are jane jareku'iramũ jarejemogyau. “Anure taetu nipo 'ga jane mogyau oje'jawe futat. A'eramũ jane jarejemogyau jareku'iramũ 'ga ree”, 'jau 'ga ree jarejemogypyyka. \v 3 Mama'eaya jarejeupe ijesaukaramũ miamũ jane jareku'iramũ etee futat jarejemogyau. Jarejeupe mama'eay jesaukaramũ jane jareapyterãtãnamũ jarejemogyau jupe. Mama'eaya jane mojemogypyygukaa a'jea futat Jarejuwarete 'ga ree. \v 4 Mama'eay upe janeapyterãtãa esage Janeruwarete 'ga upe. “Eneresage jee”, 'jau nipo 'ga janee mama'eay upe janeapyterãtãnamũ. Aipo 'ga 'e kwaaw ire jane 'ga 'jawe futat jarejemogy rapesaka jarejemogyau. \v 5 Janeruwarete 'ga oporomutaramũ jane ree. U'agesagea 'ga imua janee. 'Ga 'Agesagea jane mueapyou jane ree 'ga poromutar are. A'eramũ jane jareku'iramũ jarejemogyau 'ga 'jawe jarejemogy rapesaka. \p \v 6 Jane tee jaretywera nimoira'uweri jarejewi. Ma'eramũ 'ã 'Uwarete 'ga remifutarera 'ara rupi Jejui Kristu 'ga manũi janetywera mepyawamũ rakue. \v 7 A'ere na'ga 'jawe rũi jane mũ rekoi. Nimanũa'uweri jane jarejaupe. Mama'e esage apoara 'gã nupe miamũ jaremanũwere'emamũ. Ojee ipota'wa ma'e 'ga upe amunipo 'ã 'ga amũ manũi. A'ere jane nimanũa'uweri futari jarejaupe jarejee iporomutare'ema 'gã nupe 'jau. \v 8 A'ere Janeruwarete 'ga poromutaramũ jane ree nanimenime. Ojee janeporomutare'emamũ miamũ 'ga poromutaramũ jane ree. A'eramũ 'ga Jejui Kristu 'ga mua ywy pe amanũ ma'eramũ janee, jaretywera jane erajemogyramũ. \v 9 Jejui Kristu 'ga manũ are Janeruwarete 'ga 'jau janee: “Pẽnesage jee”, 'jau 'ga janee. Jejui Kristu 'ga jane erowiaramũ te 'ga aipo 'jau janee. Jejui 'ga janetywera mepyaupap 'ga upe janee. A'eramũ taetu Janeruwarete 'ga jane rerekou tyweru'jape'ema janetywer are. \v 10 Jarejewi 'ga jaretywera moire'emamũ jane jarejemogyau jareporomutare'emamũ 'ga ree. A'ere 'ga wa'yra 'ga manũ are janetywera moiri jane wi. A'eramũ jane 'awamũ Jarejuwarete 'ga jekoty'aawamũ jarejemogyau. Ota'waramũ 'ga janee. A'eramũ 'ga 'awamũ jane monowe'em mama'eukwaawa rapyaw ipe. Wa'yra 'ga manũ re 'ga 'ga moferapa nũ. A'eramũ nipo Jejui 'ga jane katu'oka oje'jawe. Jane manũ re 'ga jane moferapa nũ jane rerawau jane mogyau ojepyri. \v 11 A'ere naaipoa tee rũi. Jane upe Janeruwarete 'ga remiapoa jane maku'iu jane mogyau. “Jejui Kristu 'ga Janejararetea. Jejui Kristu 'ga 'ga amut 'ga jukaukaa ojee ae mojekoty'aawamũ” 'e are te jane ku'iramũ 'ga ree. \s1 Janetywera mepyawamũ 'ga manũawet \p \v 12 Janeypy ypy 'ga, Atãu 'ga ra'ne mama'e tywera apo ypyruga rakue. A'eramũ 'ga 'agamũ ae motywerukaa. Amanũmũ 'ga 'ã rakue. A'eramũ jane 'ga 'jawe futat mama'e tywera apou. A'eramũ jane najuejue etee jaremanũmũ jarejemiapofer are. \v 13 Ymã te Moisesi 'ga Janeruwarete 'ga je'ega kwasiari ka'aran are rakue. A'ere Moisesi 'ga ka'arana kwasiare'emauwe ywy pewara 'gã mama'e tywera apoi ajemogyau rakue. A'ere 'gã naeapyoi mama'e tywer are. Nokwaawi 'gã wemiapofera mama'e tywera Jarejuwarete 'ga upe. A'ere Janeruwarete 'ga, Moisesi 'ga upe oje'ega kwasiarukare'emauwe, janeypy 'gã tywera kwasiare'ema oka'aran are rakue. \v 14 A'etea janeypy 'gã amanũmũ. Atãu 'ga Jarejuwarete 'ga je'ega renupe'ema. “Pe'u kasi ne” 'jawa y'waa 'ga i'wau. A'eramũ 'ga amanũmũ. Atãu 'ga py'rauwara 'ga nanarũi agawewi. Na'ui agawewi futat 'gã aipo y'waa. A'etea 'gã mama'e tywera wapo. Moisesi 'ga renunewewara 'gã juejue mama'e tywera apou amanũmũ otywer are. \p Sã'ã Atãu 'ga juapyrera 'gã mama'e tywera apoa Atãu 'ga 'jawe etee futat rakue nũ. Nan tee futat Jejui Kristu 'ga rerowiaaramũ jane, 'ga 'jawe etee futat mama'e tywera apowe'em. \p \v 15 A'ere naAtãu 'ga 'jawe rũi Jejui Kristu 'ga. Atãu 'ga te 'ã Jarejuwarete 'ga je'ega nuenuwi rakue. Ajuapyrera 'gã kwau 'agamũ mama'e tywera apo upe rakue. Ku'jywa 'ga je'ega renupe'emawer ipe etee futat ajee 'ga 'ã ae momawukari aetywer are. A'ere Janeruwarete 'ga poromutaramũ jane ree nanimenime. A'eramũ 'ga mama'e esage apou janee. Niapoi agawewi jane mama'e esagea 'ga upe. Mama'e tywera etee agawewi jane siapo. A'etea 'ga mama'e esage apou janee. Sã'ã ae mama'e monoa ajaupe. Nan 'ga wa'yra 'ga mua janee rakue. Jejui Kristu 'ga 'ga imua ijukaukaa 'au ywy pe janetywera moiawamũ futat rakue. Poromũ futat Janeruwarete 'ga poroywera 'jawewara janee. A'eramũ ojee jane jemogypyygamũ Jejui 'ga jane mogyau ojepyri nakwaparimũ warãu rũi futat. Atãu 'ga 'ã ae kwau ae manũ upe rakue. A'ere Jejui 'ga ae mogyaramũ 'ga rekoi janee. \v 16 Atãu 'ga oje'ega mojerowiare'emauwe Janeruwarete 'ga 'jau 'ga upe rakue: “'Awamũ eremanũ etywer are ki 'ei”, 'jau 'ga 'ga upe rakue. A'eramũ 'ã 'agamũ jarejemote'arukaa jaretywera upe. Najuejue etee 'ã jane 'agamũ mama'e tywera apou. A'ere Jejui 'ga manũi jane katu'okawamũ janetywera moiawamũ jane wi. Majepei'i etee agawewi 'ga. A'etea 'ga jane katu'oka kwaiwete. A'eramũ Janeruwarete 'ga 'jau janee: “Jera'yra 'ga perowiat pejejemogyau. A'eramũ pẽẽ 'awamũ pejejesageramũ jee”, 'jau 'ga janee. Niapoi jane mama'ea jarejemuesageawamũ. 'Ga te 'ã jane muesage ojeupe, wa'yra 'ga jane erowiaramũ. \v 17 Majepei tee agawewi Atãu 'ga tywera. A'etea 'ga jane mote'arukaa najuejue etee ipyu. 'Ga ra'ne 'ã amanũmũ. A'eramũ 'ã jane 'agamũ jaremanũmũ 'ga 'jawe etee futat. Jejui Kristu 'ga nanẽ majepei tee nũ. A'etea 'ga werowiaramũ jane mogyau ojepyri nakwaparimũ warãu rũi, jane mogyau 'wyriaramũ ojepyri. Werowiaramũ Jejui 'ga jane muesageu. Niapoi agawewi jane mama'e esagea 'ga upe. A'etea 'ga jane muesageu werowiaramũ. \p \v 18 Atãu 'ga tywer are 'ã Janeruwarete 'ga 'jau ywy pewaramũ janee: “Pẽtywerete jee”, 'jau 'ga janee. Jejui 'ga etee nuapoi mama'e tywera. Mama'e esagea etee 'ga iapou. Wenup katu katu 'ga 'Uwarete 'ga je'ega. Amanũaw ipe miamũ 'ga 'Uwarete 'ga je'ega renupa akou rakue. 'Ga manũ are Janeruwarete 'ga janetywera moia jane wi, ojepyri jane mogyawamũ nakwaparimũ warãu rũi futat. \v 19 Jarejuwarete 'ga je'ega Atãu 'ga enupe'ema rakue. A'eramũ jane 'agamũ najuejue etee jaretyweramũ Jarejuwarete 'ga upe Atãu 'ga ree. Jejui Kristu 'ga 'Uwarete 'ga je'ega renupa katu katu. A'e are jane jarejesageramũ Jarejuwarete 'ga upe, Jejui 'ga jane erowiaramũ. \p \v 20 Ywy pewaramũ jane najuejue etee mama'e tywera apou. A'eramũ Janeruwarete 'ga oje'ega kwasiarukaa Moisesi 'ga upe rakue. Moisesi 'ga 'eawera kwaaw ire jane jaretywera kwaapa. \p “Kuu. Janeruwarete 'ga upe jeremiapofera mama'e tywera futat”, 'jau 'gã amũ, otywera kwaaw ire. A'ere 'gã otywera kwaawi agawewi. A'etea 'gã mama'e tywera wapo ojero'waro'wau etee futat ikwaapare'ema 'jawe. A'ere Janeruwarete 'ga jane futara mama'e tywera apyraawi etee futat. A'eramũ 'ga janetywera moia jane wi wa'yra 'ga jane erowiaramũ. \v 21 Mama'e tywera apoa ae kwau ae manũ upe. A'ere Jejui 'ga werowiaaramũ jane pojekai jane manũ awi, jane mogyau ojepyri nakwaparimũ warãu rũi futat. Janeruwarete 'ga Jejui Kristu 'ga mua ijukaukaa janetywera moiawamũ, ojeupe jane muesageawamũ. Poromũ Jejui Kristu 'ga Janejararetea. \c 6 \s1 'Ga rerowiaaramũ jane poiri jaretywer awi \p \v 1 Janeruwarete 'ga jane futara mama'e tywera apyraapa. Ma'eramũ sipo ajee “Mama'e tywera siapo 'jau”, pe'je pejejaupe? “Mama'e tywera jane iapo re nipo Janeruwarete 'ga jemuaẽmi jane ree, mama'e esage apou janee kwaiwete”, 'jau nipo pẽẽ pejejaupe? \v 2 Naani. Aipo pe'je awi. Jejui 'ga rerowiaaramũ jane poiri futari jaretywer awi. Sã'ã ae amanũ ma'eferamũ mama'e tywera apou'jawe'ema. Nan tee futat ae Jejui 'ga rerowiaaramũ mama'e tywera naruapou'jawi. Ma'eramũ sipo ajee pẽẽ amanũ ma'e 'jawe pejejemogy re mama'e tywera peapou'jap nũ? \v 3-5 'Ypeywar are u'amaw ipe futat 'ga 'ã amanũmũ jane wi janetywera moiawamũ rakue. A'eramũ jane 'ga rerowiaramũ jarepoia futat mama'e tywera apo awi jarejemujaa Jejui 'ga ree. Amanũ ma'e 'jawe jane mama'e tywera apowe'em. \p Jejui 'ga ree jarejemujar ire jane jarejepymĩãukaa 'y pe, 'ga ree jarejemujara resaukaa 'gã nupe. 'Ga manũ 'jawe jane pymĩa. 'Ga ferapawera 'jawe etee futat jane jarewua 'y awi nũ. Jarejepymĩnamũ jane 'jau: “Jejui 'ga je arowiat. 'Awamũ je rekoi 'ga 'jawe mama'e tywera taapo eme 'jau”, 'jau jane jarejepymĩãu. Jejui 'ga manũ re 'ã 'gã 'ga monou inuga ita kwara pype. “Amanũ futat ra'e”, 'jau 'gã 'ga upe, 'ga monou inuga. A'ere Janeruwarete 'ga opãjẽ mũ 'ga moferawi 'ga muẽma ita kwar awi nũ. A'eramũ jane 'y pe jarejepymĩ re 'jau: “'Awamũ je poiri futari mama'e tywera apo awi”, 'jau jane. 'Ga ferawa 'jawerimũ 'y awi jareẽm ire jarejemogyau ipyau 'jawe Jarejuwarete 'ga pãjẽ mũ. A'eramũ jane 'ga pãjẽ mũ mama'e esage etee iapou. \p \v 6 Jejui 'ga rerowiare'ema 'gã jara mama'eukwaawa 'wyriara futat. Mama'e tywera apo momoirukare'ema wemiayuwa 'gã nui. A'ere Jejui 'ga manũi mama'eukwaawa 'wyriara pãjẽ mateepapa rakue. A'eramũ 'ga werowiaramũ jane mũ'jãu mama'eukwaawa 'wyriara remiayuwa 'gã nui. Werowiaramũ Jejui 'ga jane mogyau wemiayuwamũ. A'eramũ jane 'ga je'ega etee erowiaa. Jare'wyriar ymanera je'ega renuwu'jape'ema. Mama'e tywera apo awi jarejeateeramũ Jejui 'ga pãjẽ mũ. \v 7 Nuapoi futari ae mama'e tywera amanũ re. A'eramũ jane amanũ ma'e 'jawe futat mama'e tywer are jareparuapowere'emamũ. \v 8 Jejui Kristu 'ga manũ are jane poiri tãmẽjẽ mama'e tywera apo awi. A'eramũ jane 'ga feraw ire jarejemogyau 'ga 'jawe futat namutamutat. \v 9 “Jejui Kristu 'ga amanũ rakue. 'Ga manũ re 'ga ruwa 'ga 'ga moferapa nũ. 'Awamũ 'ga namanũu'jawi” 'ea jane ikwaapa. Oferaw ire 'ga amanũu'jape'ema futat. \v 10 Janetywer are Jejui 'ga amanũmũ janetywera moiawamũ jane wi. Namanũu'jau'jawi 'ga. Majepei tee futat 'ga manũi. 'Ga manũ re 'ga ruwa 'ga 'ga moferapa nũ. Ma'eramũ 'ã 'ga rekoi mama'e apou 'Uwarete 'ga remifutar imũ etee. 'Uwarete 'ga ree 'ga jemujari. \v 11 A'eramũ jane aipo are jarejea'aramũ, jane 'jau: “Jejui Kristu 'ga amanũ jetywer are”, 'jau jane jarejea'aramũ ee. A'eramũ jane 'awamũ jarepoia mama'e tywera apo awi. Jejui 'ga 'jawe mama'ea siapo Jarejuwarete 'ga remifutar imũ 'jau. Jejui 'ga ree jarejemujaa. A'eramũ ki jane mama'e apou 'ga 'jawe futat. \p \v 12 Jejui Kristu 'ga rerowiare'emawe pẽtywera pẽ nerekou. A'ere Jejui 'ga werowiaramũ pẽtywera moia pẽ nui. A'eramũ ki 'awamũ pẽẽ pejetywera upe pejejerekoukare'ema. Pemỹi kasi pejejea mama'e tywera apo are ne. Mama'e tywera apo are pejejea mỹi re nipo pẽẽ mama'e tywera apou, pejejea'awer imũ etee futat. \v 13 Pejejemifutar imũ kasi mama'ea peapo ne. Jarejuwarete 'ga remifutar imũ etee ki mama'e esagea peapo. Pẽtywera mepy re Jejui 'ga pẽ muri 'Uwarete 'ga remiayuwamũ. A'eramũ ki pẽẽ pejejekatu'oka 'ga upe, pejeporowykyau 'ga upe. “Eneremiayuwamũ 'ã je rekoi”, 'jau ki pẽẽ 'ga upe. \v 14 NaMoisesi 'ga je'egera renuw are rũi pẽnesage Jarejuwarete 'ga upe. Jejui 'ga pẽẽ erowiaramũ te Janeruwarete 'ga pẽtywera moiri pẽ nui. Aipoa 'ga iapo re pẽẽ pejejesageramũ 'ga upe. A'eramũ ki pẽẽ mama'e tywera apowe'em. \s1 Janeruwarete 'ga remiayup \p \v 15 NaMoisesi 'ga je'eger imũ rũi jane mama'e apou 'awamũ. Janeruwarete 'ga te 'ã mama'e esagea wapo janee, jane wi janetywera moiramũ. A'eramũ Janeruwarete 'ga wesageramũ janee, jane rerekou. A'eramũ pẽẽ mama'e tywera apou'jape'ema. \v 16 Mama'eukwaawa 'wyriara je'ega renupara 'gã mama'eukwaawa 'wyriara remiayuwa futat. O'wyriara reewe futat emiayuwa 'gã awau wapyaw ipe. A'ere Jejui 'ga, 'Uwarete 'ga je'ega pẽẽ enuw ire pẽ mojekoty'ari 'Uwarete 'ga ree, pẽ mogyau 'Uwarete 'ga remiayuwamũ futat. A'eramũ 'ga 'jau pẽ nupe: “Pẽẽ 'ã pẽnesage jee”, 'jau 'ga. \v 17 Ymã te pẽẽ mama'eukwaawa 'wyriara remiayuwamũ pejemogy rakue. A'ere 'ã 'awamũ pẽẽ Jarejuwarete 'ga ree pejemu'eawera peenup katu katu pejejemogyau. A'eramũ pẽẽ 'jau: “Mama'e esagea siapo Jarejuwarete 'ga je'eg imũ”, 'jau pẽẽ pejejemogyau. A'eramũ je Ku'jywa 'ga muorypa pẽ nee. “Ene 'ã eneresage futat. Ene 'ã mama'e esage apo futarukaa 'gã nupe”, 'jau je 'ga upe 'ga muorypa pẽ nee. \v 18 Janeruwarete 'ga mama'e tywera apo awi pẽ momoirukaa. Nepeapoi au'jeteramũ mama'e tywera. 'Awamũ 'ã pẽẽ mama'e esage apoaramũ Jarejuwarete 'ga upe. 'Ga remiayuwa futat pẽẽ. \v 19 A'ere nepekwaawi katu katui we. A'eramũ je imome'wau katu pẽ nupe. Ymã te 'ã pẽẽ pejejea mỹina mama'e tywera apo are etee rakue. A'eramũ 'ã pẽẽ mama'e tywera apou pejejemogyau rakue. A'eramũ pẽẽ au'je mama'e tywera apo re. 'Awamũ pẽnea'at mama'e esage apo are etee. Jarejuwarete 'ga remiayuwa pẽẽ 'awamũ. A'eramũ ki pẽẽ pejejemogyau esage 'ga upe. \p \v 20 Mama'eukwaawa 'wyriara remiayuwamũ pejejemogyau pẽẽ Jarejuwarete 'ga remifutar imũ mama'ea nepeapoi rakue. \v 21 Mama'e tywera etee pẽẽ iapou rakue. A'ere ki 'awamũ pejejenosĩ pejejemiapofer are. Ma'ja sipo mama'e tywera apo repya? Mama'e esagea sipo mama'e tywera apo repya? Naani. Mama'e tywera apoara 'gã Janeruwarete 'ga omono mukuu ojewi. Aipoa 'gã nemiapofera repya. \v 22 A'ere 'awamũ pẽẽ Jarejuwarete 'ga remiayuwa. Pẽ nui 'ga pẽtywera moiri, pẽ muesageu ojeupe. Aipoa esage futat pẽ nupe. Anure nipo 'ga pẽ nerawau ojepyri, pẽ mogyau nakwaparimũ warãu rũi futat. \v 23 Anure nipo Janeruwarete 'ga jane mepyau janeremiapofer are. Mama'e tywera apoara 'gã 'ga imonou muku ojewi. Mama'eukwaawa rapyaw ipe 'ga 'gã monou. Aipoa 'gã nemiapoferarũe'ema repya. A'ere Jejui Kristu 'ga rerowiaaramũ janee Janeruwarete 'ga mama'e esage apou. Jejui Kristu 'ga Janejararetea. 'Ga ree jarejemujar ire Janeruwarete 'ga ojoporoywera 'jawe imua janee. Wa'yra 'ga jane erowiaramũ 'ga jane mogyau ojepyri nakwaparimũ warãu rũi futat nipo. \c 7 \s1 Amanũ re ae mama'ea nuapou'jawi \p \v 1 Kunumĩmet. Pẽẽ jerewirera 'jawe. Kũjãmeramũ pẽẽ jerenyra 'jawe 'jau. A'eramũ pẽẽ pejejeapyoramũ pejejeupe jeremimome'u are. Jarekouwe jane mama'e apoi jarejemiapofer imũ. Jaremanũ re jane niapou'jawi jarejemiapofera nũ. \v 2 Sã'ã kũjãa. Omenar ire kũjãa omena nuetyga'uweri. Omena manũ re tãmẽjẽ nipo ẽẽ kũima'e 'ga amũ rerekou. Omena manũ re ẽẽ akou ojeteewara 'jawe nũ. A'eramũ ẽẽ omenararũmũ. \v 3 A'ere omena manũe'emauwe kũima'e mũ rerekoa nia'wyri ẽẽ upe. Mama'e tywera ẽẽ wapo. Kũjãmene'ema 'jawe ẽẽ rekoi. Omena manũ re amũ rerekoa te esage futat. \v 4 Nan tee pẽẽ. Ymã te pẽẽ mama'e apou Moisesi 'ga remikwasiarer imũ etee futat rakue. A'ere Jejui Kristu 'ga manũnamũ 'ga ojee ojemujat ma'eramũ jane mũ'jãu Moisesi 'ga remikwasiarer imũ mama'e apoara 'gã nui. Ymãwarera mama'e awi jane jarepoiapap. 'Awamũ jane mama'e apou Jejui 'ga remifutar imũ, oferap ma'e 'ga remifutar imũ. A'eramũ jane mama'e esage etee iapou Jarejuwarete 'ga upe. Sã'ã kũjã omenaru'jaw ire ẽẽ omen yau je'ega etee enuwa. Omenera je'ega ẽẽ enuwu'jape'ema. Nan tee futat pẽẽ peje'wyriar ymanera je'ega nepeenuwu'jawi. Ymã te pẽẽ mama'eukwaawa 'wyriara remiayuwa rakue. A'ere Jejui 'ga werowiaramũ pẽ mũ'ẽi mama'eukwaawa 'wyriara remiayuw awi pẽ mogyau wemiayuwamũ futat. A'eramũ pẽẽ 'awamũ peje'wyriar yau je'ega etee enupa nũ. \p \v 5 Ymã jane mama'e apoi jarejemifutar imũ etee futat rakue. A'eramũ 'ã Moisesi 'ga 'jau agawewi janee rakue: “Mama'e tywera kasi peapo ne”, 'jau agawewi 'ga janee rakue. A'ere jane aipo 'ga 'eawera kwaaw ire miamũ jane jero'wuro'wui etee mama'e tywera apou. Mama'e tywera apo awi jarejeatee'em ire nipo jane oi mukuu Jarejuwarete 'ga wi jaremanũ re. \v 6 A'ere 'awamũ nanarũi. Janeruwarete 'ga jane mueateeukat mama'e ymanera apo awi. Jejui 'ga rerowiaramũ jane jemu'jagi amanũ ma'e 'jawewaramũ mama'e ymanera apo awi. Ymã te aipo janeremiapofera jane rerekoi rakue. Jarejemifutar imũ etee jane mama'e apou Jarejuwarete 'ga upe rakue. A'ere Jejui 'ga 'awamũ ojee jane jemujar ire 'ga jane rerekoi. 'Uwarete 'ga 'Agesagea 'ga imua janee. A'eramũ jane mama'e apou 'ga remifutar imũ etee futat jarejemogyau. \p \v 7 Ma'ja sa'e sipo ajee jane aipo are? Nia'wyri tãmẽjẽ Moisesi 'ga je'egera, sa'e sipo jane? Naani. 'Ga remikwasiarera ka'arana mogyta re te jane Jarejuwarete 'ga remifutara kwaawi. “Pejokaraemã are pejejea mỹina nia'wyri Jarejuwarete 'ga upe”, 'jau 'ã Moisesi 'ga ikwasiaa rakue. “Tekotee 'ga karaemã futara ia'wyre'ema Jarejuwarete 'ga upe”, 'jau 'ã Moisesi 'ga ikwasiaa rakue. A'eramũ je Moisesi 'ga je'egera kwaaw ire te je tetywera kwaapa. 'Ga je'egera kwaawe'em ire amunipo 'ã je nanẽ “ojokaraemã are wea mỹinara 'gã ia'wyre'ema Jarejuwarete 'ga upe” 'e kwaape'ema futat tekou. \v 8 A'ere je Moisesi 'ga remikwasiarer are te je jemu'ei ai'i numiamũ. “Moisesi 'ga remikwasiarera renuwa nipo je muesage Jarejuwarete 'ga upe”, 'jau je tejeupe numiamũ. A'ere je naenupawa'uweri 'ga je'egera. Tejeatee'emamũ futat je 'gã karaemã futar awi. Moisesi 'ga je'egera kwaaw ire miamũ futat je 'gã karaemã futaararete futat je rekoi ikue. Moisesi 'ga je'ega kwaape'ema je tetywera kwaape'ema. A'ere je 'ga remikwasiarera mogyta re tetywera kwaawi. \v 9 A'e pe je 'ga remikwasiarera mogytae'emawe “Je ako esage je”, 'jau futatee je jepi. A'ere je 'ga je'egera kwaaw ire je tetywera kwaawi. “Nakoa'wyri nipo je jepi”, 'jau je tejeupe. \v 10 Tetywera kwaaw ire je 'jau tejeupe: “Jarejuwarete 'ga je'ega Moisesi 'ga ikwasiaa rakue. A'eramũ je Moisesi 'ga remikwasiarer imũ mama'e apowe'em ire je Jarejuwarete 'ga je'ega renupe'ema. Oje'ega renupare'emamũ nã'ã Janeruwarete 'ga ae monou muku ojewi ae manũ re re'ã. 'Awamũ nanẽ 'ga ojejukawe'em je ree nũ”, 'jau je tejeupe tetywer are tejeapyoramũ te'ỹina. “Oje'ega renupara 'gã etee nã'ã 'ga omogy ojepyri nakwaparimũ rũi futat re'ã”, 'jau je tejeupe te'ỹina. A'ere je naenupawa'uweri 'ga je'ega. \v 11 A'ere jeku'iteeramũ tee tekou tetywer are rakue. “Aenupap katu katu sipo je 'ga je'ega pa”, 'jau je tejeupe numiamũ. A'ere naani rakue. “Moisesi 'ga remikwasiarera renuw ire nipo je oi Jarejuwarete 'ga pyri re'ã”, 'jau je tejeupe. A'ere jeku'iteeramũ ee rakue. Naenuwi futari je 'ga je'ega rakue. A'eramũ je 'jau tejeupe: “Najea'wyri futari pa je tekou Jarejuwarete 'ga upe ra'e. A'eramũ nipo je mukuu futat tewau 'ga wi”, 'jau je te'ỹina. \p \v 12 Esage futat Moisesi 'ga remikwasiarera. Jarejuwarete 'ga je'ega wejue 'ga okwasiat ka'aran are inuga rakue. A'eramũ wesageramũ futat 'ga remikwasiarera ae upe. \v 13 'Ga remikwasiarera resagea sipo je mogo muku Jarejuwarete 'ga wi? Naani. Jetywera tee je mogoukat muku Jarejuwarete 'ga wi. “Mama'e tywera kasi peapo ne”, 'jau 'ga ikwasiarukaa Moisesi 'ga upe rakue. Aipoa 'ga 'eawera esage futat. A'ere jetywera je rerekoi. A'eramũ je mama'e tywera apou ra'e jepi. Esage futat Janeruwarete 'ga je'ega. A'ere jetywera te nuenuwukari 'ga je'ega jee ra'e jepi. A'ere je 'awamũ jereapyoramũ mama'e tywera apoawer are. A'eramũ je 'ga je'ega renupe'ema ra'e jepi. A'ere najeremiapofera etee rũi ia'wyre'ema. Jeretea we futat wa'wyre'emamũ. 'Ga je'ega kwaaw ire te jane jaretywera kwaap katui. \s1 'Ga pãjẽ mũ ae mama'e tywera nuapoi \p \v 14 Moisesi 'ga remikwasiarera Janeruwarete 'ga je'ega a'jea futat rakue. A'ere je namaira rũi. Kũima'e teea te je. A'eramũ jetywera je rerekou. Tejemifutar imũ etee mama'e apou. \v 15 Najereapyoi je tejemiapoarũe'em are. “Mama'e esagea etee taapo 'jau”, 'jau je numiamũ. A'e reewi je mama'e tywera etee iapoi nũ. Mama'e tywera apo are teparuapowere'emamũ agawewi. A'etea je mama'e tywera apou etee nũ. \v 16 Aipo apo re je 'jau: “A'jea futat Janeruwarete 'ga je'ega. Nepẽa'wyri pẽẽ, 'ga 'ea a'jea futat”, 'jau je tejeupe tekou. \v 17 Nafutari je mama'e tywera apoa. A'ere jetywera je rerekoi. A'eramũ jetywera mama'e tywera apoukaa jee. \v 18 A'eramũ je 'jau tejeupe: “Nitywi futari mama'e esagea je pype”, 'jau je tekou. Mama'e esage apoa je ifutaa agawewi. A'etea je naapoi mama'e esagea. \v 19 Mama'e esage apoa je ifutaa. A'ere je naapoi tejemifutara. Mama'e tywera apoa je ifutare'ema agawewi. A'etea je tejemifutare'ema apou. \v 20 A'ere je natejemifutar imũ rũi mama'e tywera apoi. Jetywera te iapoukaa jee. \p \v 21 Ekoay je rekoa. Mama'e esage apoa je afutat agawewi. A'etea je mama'e tywera etee aapo. \v 22 “Janeruwarete 'ga je'ega renuwa esage futat. 'Awamũ pa je 'ga je'ega etee enuwi kwy”, 'jau je tejeupe, tejekõẽãjamũ ee numiamũ. \v 23 A'ere je a'eramũ miamũ naenupawi 'ga je'ega. Ifaripyra 'jawe je tekou tejemifutara apowe'em. Sã'ã ipofaripyrera mama'e apoe'ema wemifutar imũ. Nan te je rekoi. Jetywera je rerekou. A'eramũ je tejemifutara apowe'em. Mama'e tywera apo awi tejeatee'emamũ. \v 24 'Awamũ je'arasigamũ tekou. “Awỹi ajee je mueatee mama'e tywera apo awi 'ũ?” 'jau je tejeupe. \v 25 A'ere Janeruwarete 'ga te je mueateeukari Jejui Kristu 'ga upe. A'eramũ je mama'e tywer awi tejeateeramũ. A'eramũ je Jarejuwarete 'ga muorypa ee. \p Tejetee je Jarejuwarete 'ga je'ega renupe'ema tekou. “'Ga je'ega renuwa tareko esage tejee”, 'jau futat je numiamũ. A'ere je naapoa'uweri tejee. Opãjẽa 'ga ae upe imure'emamũ ae nuapoi futari mama'e esagea. 'Ga pãjẽ mũ te ae mama'e esage apoi. \c 8 \s1 'Ga 'Agesagea jane muea'aa 'ga remifutar are \p \v 1 A'ere 'ã Janeruwarete 'ga, Jejui Kristu 'ga ree jane jemujar ire, jane kwawe'em janetywer are, jane monowe'em muku ojewi. Mama'eukwaawa rapyaw ipe 'ga ae monowe'em. \v 2 Jejui Kristu 'ga ree jane jemogypyygamũ Janeruwarete 'ga 'Agesagea jane muesageu. 'Ga 'Agesage pãjẽ mũ jane mama'e tywera apowe'em. 'Awamũ 'ga 'Agesagea jane rerekou jane katu'oka. Janetywera jane rerekou'jape'ema. A'eramũ jane jarewawe'em mama'eukwaawa rapyaw ipe. \v 3 Ymã te Moisesi 'ga 'i rakue: “Mama'e esagea etee peapo”, 'jau 'ga ikwasiaa rakue. Esage futat 'ga je'egera. A'ere janetywera 'ga je'egera nuenuwukari janee. 'Ga je'egera renupare'ema 'jawe etee futat jane mogyaukaa rakue. Jarejetee jane nienuwa'uweri 'ga je'ega. A'eramũ Janeruwarete 'ga 'jau ojeupe rakue: “Ojetee 'gã nuenuwa'uweri jeje'ega. Nojekatu'oga'uweri 'gã ojetee”, 'jau 'ga ojeupe rakue. A'eramũ 'ga 'ã 'agamũ wa'yra 'ga mua ywy pe rakue. Jane 'jawe futat 'ga 'ua kunumĩnamũ. Jane 'jawe futat 'ga akou kũima'eramũ. A'ere 'ga nuapoi mama'e tywera. Aerefetee ate mama'e tywera wapo. A'eramũ 'ga amanũmũ janetywera mepyau. Janeruwarete 'ga Jejui 'ga jukaukaa aetywer are. A'eramũ 'awamũ Jejui 'ga werowiaramũ janetywera moia jane wi. \v 4 Ymã te Janeruwarete 'ga 'i rakue: “Teje'ega renupare'ema 'gã je amomap, 'gã monou mama'eukwaawa rapyaw ipe”, 'jau 'ga rakue. A'ere Jejui 'ga manũi janetywera moiawamũ. Janetywera moir ire 'ga opãjẽ mua janee. A'eramũ jane 'awamũ mama'e esage apoarũmũ 'ga pãjẽ mũ, 'ga ree jarejemogypyygi. 'Awamũ jane 'ga pãjẽ mũ Jarejuwarete 'ga je'ega renuwi jarejemogyau. 'Ga 'Agesagea jane mu'akwaapa jane rerekou. A'eramũ jane 'awamũ mama'e esage apoarũmũ 'ga pãjẽ mũ. Jarejemifutar imũ jane niapou'jawi mama'ea. \v 5 'Ga 'Agesage rerekware'ema 'gã wemifutar imũ etee futat mama'e apo are wea'aramũ. A'ere Janeruwarete 'ga 'Agesage rerekwaramũ jane jarejea'aramũ 'ga 'Agesage remifutar are etee futat. \v 6 Wemifutar are etee ea'at ma'e 'gã awau mama'eukwaawa rapyaw ipe. A'ere Jarejuwarete 'ga 'Agesage remifutar are ea'at ma'e 'gã py'ata'waramũ etee futat ajemogyau. Anure nipo aipo 'gã awau ajemogyau Jarejuwarete 'ga pyri nakwaparimũ ete rũi futat. \v 7 Wemifutar are etee ea'at ma'e 'gã oporomutare'emamũ Jarejuwarete 'ga ree. Nuenuwi futari 'gã 'ga je'ega. Niporenuwiweri futari 'gã 'ga je'eg are. \v 8 Wemifutar imũ etee mama'e apoara 'gã nomuorywi Jarejuwarete 'ga. \p \v 9 A'ere nanarũi ae Jarejuwarete 'ga 'Agesage rerekwaramũ. Mama'e esagea etee te ae wapo 'ga remifutar imũ. Jarejuwarete 'ga 'Agesage rerekware'ema 'gã naKristu 'ga remiayuwa rũi futat. \v 10 Janeypy 'gã 'ã nuenuwi Jarejuwarete 'ga je'ega rakue. A'eramũ jane 'agamũ jarepapa. Jarejuwarete 'ga 'Agesage rerekwaramũ miamũ futat jaremanũmũ. A'ere jane ferawi etee jarewau Jarejuwarete 'ga pyri jarejemogyau nakwaparimũ warãu rũi futat. Jejui Kristu 'ga ree jane jemogypyygamũ Janeruwarete 'ga 'jau janee: “Jejui 'ga ree pejemogypyyk. A'eramũ pẽẽ pejejesageramũ jee”, 'jau 'ga janee Jejui 'ga ree jane jemogypyygamũ. \v 11 Janeruwarete 'ga 'Agesagea Jejui 'ga moferapa 'ga manũ re rakue. A'eramũ Janeruwarete 'ga U'agesage rerekwaramũ nanẽ janeretefera moferapa jane manũ re nũ. Jane moferawukaa U'agesage upe. \p \v 12 Kunumĩmet, kũjãmet. Janeruwarete 'ga 'Agesagea jane rerekou. A'eramũ ki jane a'eramũ mama'e apowe'em jarejemogyau jarejemifutar imũ ne. Mama'ea siapo 'ga pãjẽ mũ etee futat. \v 13 Pejejemifutar imũ mama'e apo re peo mama'eukwaawa rapyaw ipe. A'ere Jarejuwarete 'ga, U'agesage pãjẽ mũ mama'e tywera apo awi pepoir ire, pẽ mogyi ojepyri nakwaparimũ warãu rũi futat. Nioi jane 'ga rerowiaramũ mama'eukwaawa rapyaw ipe. \v 14 Jarejuwarete 'ga 'Agesage je'ega renupara 'gã Jarejuwarete 'ga ra'yra futat. \v 15 Ma'eramũ sipo Janeruwarete 'ga U'agesage mua janee? Ojeupe jane moporowykyukaawamũ? Naani. Jane mogyjawamũ? Naani. Wa'yramũ jane mogyawamũ te 'ga U'agesage muri janee. A'eramũ 'ga 'Agesagea “Kiapi'ni” jane mu'eukaa 'ga upe. \v 16 Jejui 'ga jane erowiaramũ Janeruwarete 'ga jane mogyau wa'yramũ. A'eramũ 'ga 'Agesagea “Kiapi'ni” jane mu'eukaa Jarejuwarete 'ga upe. 'Ga 'Agesagea nanẽ 'jau janee: “Ene Ku'jywa 'ga ra'yra”, 'jau 'ga 'Agesagea janee. \v 17 Wa'yra 'ga upe Janeruwarete 'ga mama'e esage monou. A'eramũ 'ga janee nanẽ mama'e esage mua nũ, wa'yrarete 'ga reewe futat, Kristu 'ga reewe futat nũ. Ywy pe 'ua 'ã Kristu 'ga ruagamũ wereko tywera upe rakue. 'Ga 'jawe ki janeruag jarejereko tywera upe. 'Ga 'jawe jane jemogy re nipo Janeruwarete 'ga jane moferapa nanẽ 'ga 'jawerimũ etee futat nũ. A'eramũ tee 'ga jane monoi jane mogyau 'wyriaramũ Jejui 'ga pyri. \s1 Anure nipo 'ga mama'e esage muri janee \p \v 18 'Awamũ mama'eay jesaukari janee. A'ere nipo anure jane janerea'aru'jawi mama'eay are. Anure nipo Janeruwarete 'ga mama'e esage muri janee, mama'eay apyraapa. A'eramũ jane jarejea'aru'jawe'emamũ mama'eay are. \v 19 Anure nipo Janeruwarete 'ga jane resaukaa wemiapofera upe. “'Agamũ jera'yra 'gã futat”, 'jau nipo 'ga jane resaukaa 'gã nupe. 'Ga remiapofera juejue futat 'ga ra'yra resaukaawa rapesaka 'upa. \v 20 Ymã te 'ã Janeruwarete 'ga remiapofera jemote'ari rakue. Naite'at tee rũi 'ã rakue. Atãu 'ga oje'ega renuwe'emamũ te Janeruwarete 'ga wemiapofera mote'ari rakue. \v 21 A'ere nipo anure Janeruwarete 'ga imomyaui nũ. Wa'yramũ jane resaukaawa 'ara rupi futat nipo 'ga mama'e momyaui nũ. A'eramũ futat nipo 'ga mama'e tywera mateepapa. \v 22 Sã'ã kũjã wa'yray upe aema wa'yra 'are'emamũ. Nan tee futat Janeruwarete 'ga remiapofera waemamũ ajemogyau ojekatu'okawa rapesaka. \v 23 Na'ga remiapofera etee rũi waemamũ ajemogyau ojekatu'okawa rapesaka. 'Ga 'Agesage rerekwaramũ nanẽ jane jarejaemamũ nũ, 'au jane jemogyramũ 'ã. Janeruwarete 'ga U'agesage mua janee ra'ne. A'ere nipo 'ga anure mama'e esage muri janee kwaiwete. Wa'yramũ jane resaukaawamũ 'ga janerete momyauu Jejui 'ga 'jawe. A'eramũ jane jarekaruare'emamũ futat nipo, jareymane'emamũ, jaremanũu'jape'ema nanẽ nũ. Jejui 'ga 'jawe futat jane rekoi. \p \v 24-25 Ojee jane jemogypyygamũ Janeruwarete 'ga jane muesageu ojeupe. A'e are jane 'i: “Anure nipo 'ga janerete momyaui”, 'jau jane. A'eramũ jane jarejete momyau rapesaka jarejemogyau. 'Au we 'ga jarejete momyau re amunipo 'ã jane niapesagi jarejemogyau. A'ere 'ga nomomyaui we. A'e are jane iapesagi jarejemogyau. A'eramũ ki jane jareapyterãtãnamũ mama'eay upe. \p \v 26 'Ga 'Agesagea te jane poat. Najane etee rũi sajemogy. 'Ga 'Agesagea te oporogyta Ku'jywa 'ga upe janee. Jane tee nikwaawa'uweri Ku'jywa 'ga upe jareporogytaa jarejee. A'eramũ 'ga 'Agesagea te jane poaa, oporogytau 'ga upe janee. Nikwaawi jane 'ga 'Agesage je'ega. Naaeje'ega 'jawe rũi. Aefaema 'jawe tete 'ga 'Agesage je'ega. \v 27 Janeruwarete 'ga janerea'awa kwaapa. Janeremifutara nanẽ 'ga ikwaapa nũ. A'eramũ 'ga U'agesage je'ega nanẽ ikwaapa nũ, ojeupe jane ree ije'egamũ. 'Ga remifutar imũ etee futat 'ga 'Agesagea oporogytau 'ga upe jane ree. \p \v 28 Jarejuwarete 'ga ree janeporomutaramũ jarejemogyau. 'Ga futat 'ã jane mũ'jãu jane mogyau wemiayuwamũ rakue. A'eramũ 'ga, janee mama'eay mũ jesaukaramũ, mama'e esage apou ee nũ. \v 29 Ymã we te Janeruwarete 'ga jane pyyrũmũ ojee rakue. “Mĩmera 'gã je amogy teja'yramũ. Teja'yrarete 'ga 'jawe je 'gã mogyi. A'eramũ Jera'yrarete 'ga 'gã neki'yramũ akou. Kwaiwete jera'yrarete 'ga rewirera 'gã, 'ga renyra 'gã 'jau”, 'jau 'ga ojeupe rakue. \v 30 A'eramũ Janeruwarete 'ga wemimũ'ẽmeramũ jane mogyau wemiayuwamũ. A'eramũ 'ga 'jau janee: “Pẽnesage jee”, 'jau 'ga janee. “Teja'yrarete 'ga 'jawe je pẽ mogyi”, 'jau 'ga janee. A'eramũ 'ga jane mogyau 'wyriaramũ ojepyri nakwaparimũ ete rũi futat nipo. \s1 Jane ree 'ga poromutat \p \v 31 Ma'eramũ 'ã jane nijemuaẽmi mama'e upe: Janeruwarete 'ga 'ã jane rerekou. Jane retyk sipo 'ga amũ? Naani. Janeruwarete 'ga jane pojeka re nitywa'uweri 'ga wi jane pojekaara mũ. Ojejuka esage 'ga jane ree. Opãjẽa 'ga amut janee. \v 32 Esage Janeruwarete 'ga janee. Peesak 'ã 'ga rakate'eme'ema janee. Wa'yrarete 'ga miamũ 'ã 'ga imua ijukaukaa janetywera mepyawamũ rakue. A'eramũ nipo 'ga mama'e esagea taetu imuri janee wakate'eme'emamũ. \p \v 33 Awỹja sipo Janeruwarete 'ga remimũ'ẽmeramũ jane ago'wau 'ga upe? Naani. Nitywi 'ga amũ. Janeruwarete 'ga 'ã 'jau janee: “Esage 'gã jee”, 'jau 'ga jane upe. \v 34 Jejui Kristu 'ga amanũmũ janetywera mepyau 'Uwarete 'ga upe. 'Ga manũ re 'ga Ruwarete 'ga 'ga moferapa nũ. Oferaw ire 'ga awau ojeupia 'Uwarete 'ga pyri. 'Uwarete 'ga jakwatawa katy 'ga reni, oporogytau 'Uwarete 'ga upe jane ree. A'eramũ “Nepẽa'wyri pẽẽ” 'jara otywe'emamũ. \p \v 35 Kristu 'ga 'ã iporomutat nanimenime jane ree. Awỹja sipo 'ga momoirukat jane wi? Naani. Nitywi 'ga amũ. Janee mama'eay jesaukaramũ 'ga oporomutaramũ jane ree. Werowiare'ema 'gã amũ jane rereko tyweramũ 'ga oporomutaramũ jane ree. Ty'ara jane erekoramũ 'ga oporomutaramũ jane ree. Jarepiteea jane erajemogyramũ 'ga oporomutaramũ jane ree. Jane ree 'gã amũ afuewet ojere'emamũ 'ga oporomutaramũ jane ree. Nitywi futari 'ga rerowiar ire mama'e mũ jane kwaukaara 'ga upe. Jane manũnamũ 'ga oporomutaramũ nanimenime jane ree akou. \v 36 Ymã te Davi 'ga ka'arana kwasiaa ee inuga rakue: \q1 “Eneremiayuwa 'ã ore, ki Ku'jyp. \q1 A'eramũ ene ree iporomutare'ema 'gã afueweramũ ore ree au'jeteramũ. \q1 Karupa'mĩ jukapyrama 'jawe 'gã afueweramũ ore ree”, \m 'jau Davi 'ga ikwasiaa inuga rakue. A'eramũ nipo Janeruwarete 'ga ree iporomutare'ema 'gã aipo 'ga 'eawer imũ etee futat jane ree nanẽ oporomutare'emamũ nũ. \v 37 Aipoa sipo Janejararete 'ga momoirukaa jane wi? Naani. Iporomutat 'ga nanimenime jane ree jane jemogyramũ. A'eramũ 'ga jane muapyterãtãu mama'eay upe. A'eramũ mama'eaya jane maku'ipawukare'ema. \v 38 Nitywi futari 'ga amũ jane wi Janeruwarete 'ga momoirukaara. Iporomutat 'ga nanimenime jane ree jane jemogyramũ. Jane manũnamũ miamũ futat 'ga oporomutaramũ jane ree. Jane reko are taetu 'ga oporomutaramũ jane ree. Nokoi'i futari mama'eukwaawa mũ jane wi Janeruwarete 'ga momoirukaaramũ. 'Awauwe ojesaukat ma'e, anure ojesaukat ma'e. Mĩmera nomomoirukara'uweri Janeruwarete 'ga jane wi. \v 39 Ywag ipe ako ma'e, ywy 'wyr ipe ako ma'e. Mĩmera miamũ nomomoirukari Janeruwarete 'ga jane wi. Nitywi futari jane wi Janeruwarete 'ga momoirukaara. Naeateei futari 'ga jane wi. Jejui Kristu 'ga ree jane jarejemogypyyka. 'Ga Janejararetea. A'eramũ Janeruwarete 'ga oporomutaramũ jane ree wojere'emamũ futat. \c 9 \s1 Janeruwarete 'ga remiayup \p \v 1 'Awamũ je tepytuna, judeu 'gã mome'ui pẽ nupe. Kristu 'ga remiayuwa wejue je. A'eramũ je te'me'emamũ tekou. A'jea futat je 'i 'gã nee. Janeruwarete 'ga 'Agesagea je rerekou. A'eramũ 'ga 'Agesagea je mu'akwaapa mama'e a'je are. A'eramũ je mama'e a'jea etee imome'wau. \v 2 Jepytuna 'gã, judeu 'gã je mu'arasig ojee. Nuerowiari 'gã Jejui 'ga. A'eramũ a'ea je mu'arasĩmape'ema je mogou 'gã nee. \v 3 Afutat je 'gã Jejui 'ga rerowiaara numiamũ. Jeporopoariwet je 'gã nee Jejui 'ga rerowiar are numiamũ. 'Gã nupe 'ga je'ega renuwukar ire amunipo 'ã je “Je rereko tywer ape 'gã nee”, je 'i Ku'jywa 'ga upe. A'ere 'gã 'ã aipoa miamũ nuerowiari. Ojemogypyyke'ema Jejui 'ga ree. \v 4 Ymã te 'ã Janeruwarete 'ga Israeu juapyreramũ oreypy 'gã mũ'ẽi imogyau wemiayuwamũ rakue. “Pẽẽ jera'yra 'awamũ”, 'jau 'ga 'gã nupe rakue. 'Gã pype etee futat 'ga akou rakue. 'Gã nupe etee futat 'ã Janeruwarete 'ga 'jau rakue: “Tejerowiar ire je mama'e esage monoi pẽ nupe”, 'jau 'ga 'gã nupe rakue. 'Gã nupe ypy ypy ra'ne futat 'ga oje'ega monoi ikwasiarukaa Moisesi 'ga upe rakue. 'Gã etee 'ga imu'akwaapa omuoryw are rakue. A'eramũ 'gã 'ga muorypa a'jea futat rakue. 'Gã nupe etee 'ga 'jau'jau'japa: “Mama'e esagea tomono pẽ nupe 'jau”, 'jau 'ga 'gã nupe rakue. \v 5 Judeu ypy ypy 'ga 'ã Abraão 'ga rakue. Isaki, Jako.\f + \fr 9:5 \ft Mukũi Jako 'ga rera. Israeu 'ga rer irũa.\f* Mĩmera 'gã judeu ypyfera 'gã. 'Gã juapyreramũ ore judeua. Israeu 'ga juapyrera futat Jejui Kristu 'ga akou 'awa ywy pe 'ur ire rakue. Janeruwarete 'ga 'ã wemiapoferamũ ae 'wyriararetea agawewi. A'etea 'ga Israeu 'ga juapyreramũ tãmẽjẽ ore mũ'jãu wemiayuwareteramũ rakue. A'eramũ amunipo 'ã ore 'ga muorypa aruojere'emamũ ee. \p \v 6 A'ere 'ã Israeu 'ga juapyrera 'gã amũ nuerowiari Jarejuwarete 'ga. Amume'ri 'gã etee erowiaa'i ajemogyau. A'etea jane 'jawe'em: “I'me nipo Janeruwarete 'ga”, 'jawe'em. “Israeu 'ga upe 'ga 'i rakue: ‘Amũ'ẽ je enejuapyrama tejemiayuwamũ’, 'jau 'ga 'ga upe rakue. A'ere 'ga 'meramũ aipo 'e are”, 'jawe'em jane. NaIsraeu 'ga juapyrera 'gã juejue rũi 'ga amũ'ẽ wemiayuwamũ rakue. A'eramũ 'gã amũ 'ga rerowiare'ema. \v 7 NaAbraão 'ga ra'yra 'gã jue rũi Janeruwarete 'ga imogyau wa'yramũ. Isaki 'ga etee 'ga ipyyrũmũ. Ismaeu 'ga 'ga ipyyrũme'em. \v 8-9 Ymã te Janeruwarete 'ga 'i Abraão 'ga upe rakue: “Anure nipo eneremireko ẽẽ, Sara ẽẽ ra'yramũ. Enera'yra tapyygukat ẽẽ upe 'jau. Ikokwar are ene pyri je ruru'jawamũ nipo ẽẽ wa'yra rerekoi opo pe”, 'jau 'ga 'ga upe rakue. Poromũ Abraão 'ga ra'yra 'ga Isakia. Isaki 'ga etee Janeruwarete 'ga omogo wa'yramũ. Amumera 'gã Abraão 'ga ra'yra 'gã naJaneruwarete 'ga ra'yra rũi. 'Awamũ Janeruwarete 'ga 'i “'agamũ Abraão 'ga juapyrerarete”, 'ga 'i u'eawer imũ u'at ma'efera 'ga juapyrera upe, Isaki 'ga juapyrera upe. \p \v 10 A'ere Isaki 'ga remireko ẽẽ, Repeka ẽẽ, wa'yramũ 'ga upe rakue. Mukũi tãmẽjẽ ẽẽ ra'yra ojopepa. U'ar ypy ma'e 'ga rera Esau. Ajepeja 'ga rera Jako. Anure Janeruwarete 'ga Jako 'ga re'roka, Israeu nuga 'ga ree rakue. \v 11-12 'Gã 'are'emauwe Janeruwarete 'ga 'jau 'gã y ẽẽ upe, Repeka ẽẽ upe: “Tewiri u'at ma'e 'ga nipo je amogo 'wyriaramũ u'ar ypy ma'e 'ga upe”, 'jau 'ga ẽẽ upe rakue. Nu'ari we agawewi 'gã. A'eramũ 'gã mama'e esage apowe'ẽwe agawewi. Mama'e tywera nanẽ 'gã iapowe'em nũ. A'ere 'ga na'ga remiapofer are rũi 'ga ajepeja 'ga pyyrũi imogou wemiayuwamũ. Wemifutar imũ te 'ga tewiri u'at ma'efera 'ga pyyrũi imogou wemiayuwamũ. Wemifutar imũ te 'ga u'ar ypy ma'e 'ga pyyrũme'em. \v 13 Nan futat Janeruwarete 'ga ka'arana kwasiarukaa 'gã nee rakue. “Jeporomutat je Jako 'ga ree. A'ere je najeporomutari Esau 'ga ree”, 'jau 'ga ikwasiarukaa rakue. \p \v 14 Maran sipo ajee jane 'i aipo are? Nia'wyri Janeruwarete 'ga, sa'e sipo ajee jane? Naani. Mama'e esagea etee te 'ga wapo. \v 15 Ymã te 'ga 'jau Moisesi 'ga upe rakue: “Tejemifutar imũ etee te je jemuaẽmi 'ga amũ ree. Tejemifutar imũ nanẽ je tejemuaẽme'ema ajepeja 'ga ree”, 'jau 'ga Moisesi 'ga upe rakue. \v 16 A'eramũ najaneremifutar imũ rũi Janeruwarete 'ga jane pyyrũmũ jane mogyau wemiayuwamũ. Najaneremiapofer are rũi nanẽ 'ga ajemuaẽma jane ree nũ. Wemifutar imũ etee 'ga jane pyyrũi jane mogyau wemiayuwamũ. \v 17 Ymã te Janeruwarete 'ga oje'ega kwasiarukaa ka'aran are inuga janee rakue. Farao 'ga upe Janeruwarete 'ga 'jau: “Tepãjẽa je aesaukaru'jau'jap enee. A'e are nipo ywy pewara 'gã juejue jerera renupa. Ma'eramũ 'ã je ene mogoi 'wyriaramũ Egitu ywy pewara 'gã nupe”, 'jau 'ga ikwasiarukaa inuga ka'aran are rakue. \v 18 A'eramũ jane jarejeapyoramũ 'ga remiapo are. Wemifutar imũ etee futat Janeruwarete 'ga ajemuaẽma 'gã amũ nee. Wemifutar imũ etee futat 'ga ojerowiarukare'ema amumera 'gã nupe. \p \v 19 A'e are nipo pẽẽ mũ 'jau jee: “Ma'eramũ sipo 'ga ore rerekou tyweaete ore 'ga rerowiare'emamũ? Ore upe 'ga nojerowiarukari futari. A'eramũ ore 'ga rerowiaru'jape'ema. Naruapoa'uweri ore mama'ea 'ga orojeupe ojerowiarukare'emamũ. Naruapoa'uweri agawewi 'ã ore mama'e tywera. A'etea 'ga nojejukai ore ree”, 'jau nipo pẽẽ. \v 20 Aipo pe'je kasi ne. Janeruwarete 'ga futat te 'ã jane apo rakue. Imara'nearũ sipo ae 'ga remiapoferamũ 'ga ree 'ga mueu ojee? Naani. Oje'egay sipo japepoa wapoara upe wapoarũe'emamũ? Naani. \v 21 Sã'ã japepo apoara 'gã japepo apoa wemifutar imũ etee futat. Amumera 'ã 'ga iapou wemipa'ruramũ, amumera yty ryrũnamũ. Wemifutar imũ etee futat tujuga apoara 'gã mama'e apoi. \p \v 22 Nan tee futat Janeruwarete 'ga jane apoi rakue. A'eramũ 'ga mama'e apou janee wemifutar imũ etee futat. “Tejerowiare'ema 'gã nee jemara'neramũ. Tepãjẽa nanẽ je ikwaawukaa 'gã nupe nũ”, 'jau 'ga rakue. A'ere na'awauwe rũi 'ga 'gã nereko tyweretei. Anure te nipo 'ga werowiare'ema 'gã nerekou tyweaete. \v 23 Amumeramũ te aje 'ga 'ã jane mũ'ẽi wemiayuwamũ rakue. Jane ree 'ga jemuaẽmi. A'eramũ 'ga 'jau ojeupe: “Tejesagea je akwaawukat tejemimũ'ẽmera 'gã nupe”, 'jau 'ga ojeupe. A'eramũ 'ga mama'e esage apou janee wemifutar imũ. Jane rereko esage are 'ga wesage kwaawukari janee. “'Ga 'ã wesageramũ tekotee 'gã nesagea apyraapa”, jane mu'eukaa. \v 24 Jane 'ã 'ga remipyyrũmera. Ymã te 'ga jane pyyrũi wemiayuwamũ rakue. Judeuramũ ore, judeue'emamũ pẽẽ. Mĩmera 'ga imũ'jãu wemiayuwamũ rakue. \p \v 25 Ymã te Janeruwarete 'ga oje'ega kwasiarukaa ka'aran are Oseja 'ga upe rakue: \q1 “Tejemiayuwe'emera 'gã nipo je amogy tejemiayuwamũ. \q1 Tejemifutare'emera 'gã nupe nipo je 'jau: Jeporomutat je pẽ nee, 'jau. \q1 \v 26 Ymã je 'i ikue: Najeremiayuwa rũi pẽẽ, 'jau je ikue. \q1 A'ere nipo anure je aipo te'eawer ipe te futat je 'i: \q1 Je futat 'ã okoeteete ma'ea. \q1 'Awamũ pẽẽ futat jera'yramũ, 'jau nipo je, 'jau je ikue”, \m 'jau Oseja 'ga ikwasiaa ka'aran are rakue. \p \v 27 Isai 'ga nanẽ ka'arana kwasiaa Israeu 'ga juapyapyrera 'gã nee rakue. \q1 “Kwaiwete Israeu 'ga juapyrama 'gã. Sã'ã 'yisigeaua pytuna. Nan tee futat Israeu 'ga juapyrama 'gã pytuna numiamũ. \q1 A'etea nipo inãinãnĩ'ĩ 'gã etee ojekatu'ok otywer awi. \q1 \v 28 Anure nipo Janeruwarete 'ga ywy pewaramũ juejue werowiare'ema 'gã nereko tyweretei ywawuje tee futat”, \m 'jau Isai 'ga ikwasiaa ka'aran are rakue. \p \v 29 Aipo jeapo enunewe Isai 'ga 'jau: \q1 “Janeruwarete 'ga pãjẽretea. Peesak 'ga Sodom ipewara 'gã momawa, Gomora pewara 'gã neewe rakue. \q1 Janeruwarete 'ga jane mũ mogye'em ire amunipo 'ã jane nanẽ jarepapa 'gã 'jawe nũ”, \m 'jau Isai 'ga ikwasiaa ka'aran are rakue. \p \v 30 “Ma'ja are ajee 'ga jane mu'ei?” 'jau nipo pẽẽ jee? Nan futat je 'i pẽ nupe: Ymã judeue'ema 'gã nafutari Jarejuwarete 'ga amuesagea rakue. A'ere Janeruwarete 'ga Jejui 'ga rerowiaramũ 'gã katu'oka 'gã muesageu ojeupe. \v 31 A'ere 'ã ymã 'ga futaarera 'gã jẽmĩ Israeu juapyrera 'gã naani. “Moisesi 'ga je'egera renuw are jarejemuesageu Jarejuwarete 'ga upe”, 'jau 'gã numiamũ. A'ere 'gã nuenupawi 'ga je'ega. \v 32 A'eramũ 'gã ojemuesageukare'ema 'ga upe. Niparuerowiariweri 'gã Jejui 'ga ree. “Jejui 'ga ree ojemogypyyk ma'e 'gã etee wesageramũ Jarejuwarete 'ga upe” 'e are aparuerowiariwere'emamũ. A'eramũ 'gã ojemuesageukare'ema futat 'ga upe. 'Gã nupe Jejui 'ga ita 'jawe. Sã'ã ita rena pe pe. A'eramũ 'ã pe rupi oma'e 'gã ojepyapegãu ee. Nan tee Jejui 'ga 'gã nupe. Nijemogypyygiweri 'gã Jejui 'ga ree. A'eramũ 'gã u'aa 'ga ree. A'eramũ 'gã awawe'em Jarejuwarete 'ga pyri. \v 33 Ymã Janeruwarete 'ga aipo are ka'arana kwasiarukari inuga Isai 'ga upe rakue: \q1 “Anure nipo je 'ga amũ mogou judeu 'gã nupe. Jerusareg ipe je 'ga monoi. Jerusarega 'up ywytyra pyri, Sião 'jawa pyri. \q1 Jeremimonorama 'ga ita 'jawe. Pe pe ita renamũ 'ã, pe rupi oo ma'e 'gã 'ari ee. \q1 Nan futat nipo kwaiwete judeu 'gã niporomutari jeremimonorama 'ga ree. \q1 A'ere 'ga rerowiaara 'gã ku'iramũ 'ga ree. Jaruete 'gã nekoi 'ga ree”, \m 'jau Isai 'ga ikwasiaa ka'aran are rakue. \c 10 \p \v 1 Pẽẽ 'ã jerewirera 'jawe. Kũjãnamũ pẽẽ 'ã jerenyra 'jawe 'jau. A'eramũ pẽẽ pejeapyakau jeje'eg are. Judeua futat je 'ã. A'eramũ je teporomutaramũ tepytun are. Jarejuwarete 'ga tepytuna 'gã katu'opawa je afutat. A'eramũ je teje'ega monou te'ỹina 'gã nee 'ga upe. “Eja'yra 'ga erowiarukat Israeu juapyrera 'gã nupe, ki Ku'jyp”, 'jau je te'ỹina Jarejuwarete 'ga upe 'gã nee. \v 2 Tepytuna 'gã je akwaap te'ỹina. 'Gã 'jawe futat je rekoi ikue. Iporowykywet 'gã Jarejuwarete 'ga upe numiamũ. 'Ga muoryw are nanẽ 'gã afueweramũ nũ numiamũ. A'ere 'gã nokwaawi 'ga remifutara. \v 3 Naeapyoi 'gã “Janeruwarete 'ga Jejui 'ga rerowiaara 'gã 'ga amuesage ojeupe” 'e are. A'eramũ 'gã 'jau: “Moisesi 'ga je'egera renupawer are wea mỹina Moisesi 'ga 'eawera futat jane muesage Janeruwarete 'ga upe”, 'jau 'gã ajaupe numiamũ. Jarejuwarete 'ga 'eawera jẽmĩ 'gã erowiare'ema. “Teja'yra 'ga rerowiaara 'gã je amuesage tejeupe” 'ga 'eawera rerowiare'ema. \v 4 Kristu 'ga amanũmũ jane katu'okawamũ, 'Uwa 'ga upe jane muesageawamũ. 'Ga rerowiaaramũ etee jane jarejesageramũ Jarejuwarete 'ga upe. A'eramũ jane 'jawe'em: “Moisesi 'ga je'egera renuw ire te janeresageramũ Jarejuwarete 'ga upe”, 'jawe'em. Moisesi 'ga je'egera renuwa najane katu'oga'uweri. Jejui 'ga rerowiaramũ etee te jane jarejekatu'ogi Ku'jywa 'ga upe. \s1 Werowiaramũ 'ga jane katu'oka \p \v 5 Ymã te Janeruwarete 'ga oje'ega kwasiarukari Moisesi 'ga upe rakue. “Jeje'ega renup katu katu re pẽẽ pejejesageramũ jee. Jeje'ega renup katu katuare'emamũ pẽẽ nepẽa'wyri jee. Jeje'ega renup katu katu re nipo pejemogy nakwaparimũ warãu rũi, e'i 'ga”, 'jau Moisesi 'ga 'gã nupe numiamũ. A'ere 'gã nuerowiari pãwẽ pãwẽ 'ga je'ega. \v 6 “Jera'yra 'ga rerowiaaramũ etee pẽnesage jee”, 'jau Janeruwarete 'ga rakue. A'ere kasi amumeramũ: “Awỹja sipo awau ojeupia ywag ipe Kristu 'ga reruawamũ ywy pe janee?” 'jau ne. 'Ut futat ako 'ga rakue. \v 7 “Awỹja nanẽ sipo ajee oo amanũ ma'efera rerua imoferapa? pe'je nanẽ kasi ne nũ”, 'jau Moisesi 'ga ikwasiaa ka'aran are inuga rakue. Omoferap nanẽ ako Janeruwarete 'ga 'ga rakue nũ. A'eramũ pẽẽ aipo 'jawe'em. \v 8 “Jarejuwarete 'ga je'ega pekwaap. Najemimi futari pẽ nui. 'Ga je'ega ki pẽẽ imome'wau pejejaupe. Pejejea'aramũ ee nũ”, 'jau Moisesi 'ga ikwasiaa rakue. Poromũ futat ore imome'ui pẽ nupe, Kristu 'ga mome'ui pẽ nupe. \v 9 Jejui Kristu 'ga rerowiaara 'gã Janeruwarete 'ga okatu'ok. “Jejui Kristu 'ga jejararetea”, 'jau pẽẽ. “Janeruwarete 'ga Jejui 'ga omoferap” 'ea pẽẽ erowiaa. A'eramũ Janeruwarete 'ga pẽ katu'oka, pẽ pireita pẽtywer awi. \v 10 “Jejui 'ga oferap” 'ea jane erowiar ire Janeruwarete 'ga 'jau janee: “Pẽẽ jera'yra 'ga perowiat. A'eramũ pẽẽ pejejesageramũ jee”, 'jau nipo 'ga janee, Jejui 'ga jane erowiaramũ. Jejui Kristu 'ga jejararetea jane 'eramũ Janeruwarete 'ga jane katu'oka janetywer awi. \v 11 Nan Isai 'ga ikwasiaa inuga ka'aran are janee rakue: “Janeruwarete 'ga nomojenosĩukari Jejui 'ga rerowiaara 'gã wowase 'gã nekoramũ”, 'jau 'ga ikwasiaa rakue. \v 12 Aipo kwasiaramũ 'ga jane mome'wau najuejue etee. Najudeuramũ ore upe etee rũi 'ga 'i aipo 'jau. Judeue'emamũ pẽ nupe nanẽ 'gã 'i aipo 'jau. Jejui Kristu 'ga Janejararetea. Judeuramũ Orejararetea 'ga 'ã, judeue'emamũ Pẽjararetea nanẽ 'ga nũ. 'Ga upe jane jareju'jaju'jawe etee futat. Mama'e esagea 'ga imua janee ojeupe enũjamũ. \v 13 Ymã te Jueu 'ga ka'arana kwasiari inuga janee rakue. “Ojeupe je katu'og ape 'jara 'gã Janeruwarete 'ga okatu'ok”, 'jau Jueu 'ga ikwasiaa rakue. A'eramũ 'ga judeu 'gã katu'oka, ojeupe aipo 'gã 'eramũ. Judeue'ema 'gã nanẽ 'ga ikatu'oka ojeupe aipo 'gã 'eramũ nũ. \p \v 14 Maran sipo ae, 'ga rerowiare'em ire, “je poar ape”, 'jau 'ga upe. Ni'e ekoetea'uweri ae 'ga rerowiare'em ire. Maran sipo 'gã 'ga rerowiaa eewi 'ga rera renupe'ema? Nuerowiari futari 'gã 'ga, 'ga rera renuwe'em ire. Sipo 'gã maran 'ga rera renupa 'ga amũ ojeupe imome'ue'em ire? Nuenuwi futari 'gã 'ga rera 'ga amũ ojeupe imome'ue'em ire. \v 15 Maran sipo 'gã amũ 'ga mome'wau Jarejuwarete 'ga omonoe'em ire? Nooi futari 'gã amũ 'ga mome'wau, Janeruwarete 'ga omonoe'em ire. A'ere Janeruwarete 'ga 'gã monoi futari Jejui 'ga mome'waukaa kwe pewara 'gã nupe. Ymã te Isai 'ga ka'arana kwasiari Jarejuwarete 'ga remimonofera 'gã nee rakue: “Esage futat morogyta esage mome'wara 'gã nura”, 'jau Isai 'ga ikwasiaa Jejui 'ga mome'wara 'gã nee rakue. \p \v 16 Janeruwarete 'ga 'gã amũ monou Jejui 'ga mome'wau Israeu 'ga juapyrera 'gã nupe rakue. A'ere 'gã amũ nuerowiari 'ga. Aipo are nanẽ Isai 'ga ka'arana kwasiaa 'gã nee rakue: “Nuerowiari futari 'ga amũ oreje'ega, ki Ku'jyp. Inãinãnĩ'ĩ etee 'gã erowiaa'i”, 'jau 'ga ikwasiaa ka'aran are rakue. \v 17 A'eramũ je a'eramũ 'jau pẽ nupe: Jejui 'ga mome'u renuw ire jane 'ga rerowiaa jarejemogyau. \p \v 18 A'jea sipo Israeu 'ga juapyrera 'gã nuenuwi Jejui 'ga mome'ua? Naani. Wenup futat 'gã numiamũ. \q1 “Najuejue etee futat ywy pewara 'gã Janeruwarete 'ga je'ega mome'wara 'gã je'ega renuwi. \q1 'Gã je'ega ojemuãina ywy pe”, \m 'jau Davi 'ga ymã ka'arana kwasiaa inuga rakue. \p \v 19 Nokwaawi sipo Israeu juapyrera 'gã? Naani. Okwaap futat 'gã. A'ere 'gã niparuerowiariweri 'gã ee. Moisesi 'ga ra'ne Jarejuwarete 'ga je'ega mome'wau 'gã nupe rakue: \q1 “Anure nipo je judeue'ema mogyi tejemiayuwamũ. A'eramũ nipo pẽẽ 'gã nerekoayau ee”, 'jau Janeruwarete 'ga 'gã nupe. \q1 “A'eramũ nipo pẽẽ pejemara'neramũ 'gã nee. Ni'akwaawi 'gã Jarejuwarete 'ga ree, 'jau nipo pẽẽ 'gã nupe numiamũ. \q1 A'ere je te 'gã mogyi tejemiayuwamũ, e'i Janeruwarete 'gã”, \m 'jau Moisesi 'ga ikwasiaa ka'aran are rakue. \p \v 20 Isai 'ga nanẽ okyjawe'em Israeu 'ga juapyrera 'gã nui. Mama'e a'je mome'u awi nanẽ 'ga okyjawe'em rakue. \q1 “Ymã judeue'ema 'gã Janeruwarete 'ga ree oporokwaawiwere'emamũ rakue. A'ere 'gã 'awamũ 'ga kwaawi. \q1 Ymã 'gã 'jawe'em rakue: Ku'jywa 'ga emome'u oree, 'jawe'em rakue. \q1 A'ere 'ga 'awamũ 'ga jekwaawukari 'gã nupe”, \m 'jau Isai 'ga ikwasiaa rakue. \p \v 21 Israeu 'ga juapyrera 'gã mome'uramũ Isai 'ga 'i rakue: \q1 “Janeruwarete 'ga ojekwaawukat Israeu 'ga juapyrera 'gã nupe numiamũ. Wojere'emamũ 'ga ojekwaawukaa esaka 'gã nupe. \q1 A'ere 'gã niporenuwiweri 'ga je'eg are. 'Ga ree 'gã jemogypyygiwere'emamũ”, \m 'jau Isai 'ga judeu 'gã mome'wau rakue. \c 11 \s1 Israeu juapyrera 'gã nee 'ga jemuaẽmawet \p \v 1 Israeu juapyreramũ ore wi sipo Janeruwarete 'ga poiri? Naani. Nopoiri futari 'ga ore wi. Je judeua. Abraão 'ga juapyreramũ je rekoi. Abraão 'ga remyminũmera 'ga, Pẽjamĩ 'ga juapyreramũ je. \v 2 Nopoiri futari 'ga wemiayuw ypyferamũ ore wi. Ymã we 'ga oreypy 'gã mũ'ẽi tekotee 'gã nui rakue. Ojeupe futat 'ga oreypy 'gã mũ'jãu 'gã nui rakue. Ymã 'ã 'ga amũ ka'arana kwasiari Eliasi 'ga 'eawer are rakue. 'Ga 'eawera pekwaap. \v 3 Ymã Eliasi 'ga 'jau rakue: “Ku'jyp. Eneje'ega renupare'ema 'gã eneje'ega mome'wara 'gã wapisipaw etee. Wyra rapyawa miamũ 'gã wetypap. A'eramũ jetee'i futat tekou. 'Awamũ 'gã je ree nanẽ afueweramũ nũ”, 'jau Eliasi 'ga Jarejuwarete 'ga upe rakue. \v 4 A'eramũ Janeruwarete 'ga 'jau 'ga upe rakue: “Naani. Naene etee rũi ereko je rerowiaaramũ. Sete miu je rerowiaara 'gã pytuna jemogyi. Nopoiri futari 'gã je rerowiar awi. Namuorywi 'gã maira'me a'agawa, Pau 'jawa. Sete miu 'gã je ia'gwau mama'e tywer awi”, 'jau Janeruwarete 'ga Eliasi 'ga upe rakue. \v 5 Nan tee futat 'awamũ Janeruwarete 'ga judeuramũ ore mũ a'gui ojeupe. Naruapoi agawewi ore mama'e esagea 'ga upe. A'etea 'ga iporomutat ore ree, ore a'gwau ojeupe. \v 6 Wemifutar imũ etee 'ga ore mũ'jãu ore mogyau wemiayuwamũ. Naoreremiapofer are rũi 'ga ore mũ'ẽi ojeupe. Oreremiapofer are ore mũ'ẽ re amunipo 'ã 'ga ore mũ'jãue'em wemifutar imũ. A'ere 'ga wemifutar imũ etee futat ore mogyi wemiayuwamũ. \p \v 7 Ymã Israeu 'ga juapyrera 'gã juejue amuesage futari rakue. A'ere Janeruwarete 'ga namuesagepawi 'gã. Wemimũ'ẽme'ri 'gã etee 'ga imuesageu ojeupe. Amumera 'gã oporenuwiwere'emamũ 'ga je'eg are. \v 8 Aipo are 'gã amũ ymã ka'arana kwasiari inuga rakue: \q1 “Wemimũ'ẽe'ema 'gã Janeruwarete 'ga nomoporenuwiwerukari oje'eg are, 'gã muapyakwafugukare'ema oje'eg are. \q1 'Awamũ miamũ aipo 'gã naeapyoi 'ga je'eg are. Nojemogypyygi 'gã 'ga ree”, \m 'jau 'ga amũ ikwasiaa ka'aran are rakue. \p \v 9 Davi 'ga nanẽ ka'arana kwasiaa aipo are futat rakue nũ: \q1 “Maraka 'gã wapo futat Jarejuwarete 'ga muorypawamũ numiamũ. A'ere 'gã nopoiri futari otywer awi. \q1 A'eramũ nipo Janeruwarete 'ga 'gã nerekou tyweaete maraka pype futat. \q1 \v 10 Janeruwarete 'ga namueapyoukari 'gã mama'e a'je are. Wereko tywerete 'ga 'gã”, \m 'jau Davi 'ga ikwasiaa judeu 'gã nee rakue. \p \v 11 Opoit futat te Janeruwarete 'ga Israeu juapyrera 'gã nui? Naani. Opoiraiw etee 'ga 'gã nui. Anure nipo judeu 'gã poiri futari otywer awi. Anure nipo 'gã jemogypyygi Jejui 'ga ree. A'ere Janeruwarete 'ga, judeu 'gã Jejui 'ga ree ijemogypyyge'emauwe, judeue'ema 'gã mojemogypyygukari Jejui 'ga ree, 'gã katu'oka. Judeue'ema 'gã nesag ire nipo judeu 'gã 'jau: “Kuu. Judeue'ema 'gã Janeruwarete 'ga okatu'ok, 'gã mogyau wemiayuwamũ”, 'jau nipo 'gã 'gã nerekoayau 'gã nee. A'eramũ nipo 'gã ojewya Jarejuwarete 'ga rerowiara upe. \v 12 'Awamũ judeu 'gã nojemogypyygi Jejui 'ga ree. A'eramũ Janeruwarete 'ga mama'e esage apowe'em 'gã nupe. A'eramũ 'ga judeue'ema 'gã mojemogypyygukaa Jejui 'ga ree. A'eramũ 'ga 'gã nupe ete mama'e esage apou, Jejui 'ga ree 'gã jemogypyygamũ wejue te. Anure te nipo judeu 'gã jewyri Jarejuwarete 'ga rerowiara upe nũ. Ojeupe 'gã jewyramũ nipo Janeruwarete 'ga mama'e esage monou ywy pewara 'gã nupe juejue. Ojeupe judeu 'gã jewyr are 'ga mama'e esage monou kwaiwete. \s1 Judeue'ema 'gã katu'okawet \p \v 13 Pẽẽ mũ nupe, judeue'emamũ pẽ nupe je judeuramũ orojemome'ui. Ymã ako Janeruwarete 'ga je monoi Jejui 'ga mome'wau judeue'emamũ pẽ nupe ikue. Ajerowiat je aipo are. \v 14 Afutat je tepytuna 'gã amũ juerekoaya pẽ nee. A'eramũ nipo je a'e are Jejui 'ga rerowiarukaa 'gã amũ nupe. Aipoa je afutarete futat. \v 15 Judeu 'gã nui opoiraiw ire, Janeruwarete 'ga judeue'ema 'gã mota'wai ojeupe, Jejui 'ga 'gã erowiaramũ. A'eramũ nipo anure te Janeruwarete 'ga judeu 'gã mota'wau ojeupe nũ. Judeu 'gã Jejui 'ga rerowiaaw ipe jane tee jareku'i pãwẽ pãwẽnamũ jarejemogyau. Sã'ã janeku'ia jarepytuna ferawamũ. Nan tee futat nipo jane jareku'iramũ judeu 'gã Jejui 'ga rerowiaramũ. \p \v 16 Y'wa 'ywa jara 'ga sipo y'wa 'ywa rapo jara etee? Naani. Y'wa 'ywa jara 'ga na'ywa rapo jara etee rũi. I'ywarete jara nanẽ futat 'ga nũ, i'a jara nanẽ nũ. Nan tee futat Janeruwarete 'ga judeu ypy 'gã jararetea. Janeruwarete 'ga remiayuwypyfera 'ã ore judeuramũ rakue. A'eramũ 'ã ore juejue judeuramũ 'ga remiayuwamũ arajemogyau. \p \v 17 Sã'ã ae y'wa 'ywa tyma. A'eramũ 'ã akã mũ osiniga etee. A'eramũ 'ã ae ijaramũ akã sinigera monoka jui. A'eramũ 'ã ijara 'ga awau y'wa 'yw ekoete rakã monoka erua imujaa akã sinigera renawer ipe, akã sinigera 'yw are. Imujar ire akã ojopyyka imonogipyrera py'rau. Nan tee futat pẽẽ. Judeuramũ oreypya Janeruwarete 'ga remiayuwaretea. Oreypy 'gã 'ga ipyyrũmũ imogyau wemiayuwamũ. A'ere ore mũ judeuramũ naruerowiari 'ga. A'eramũ 'ga werowiare'emamũ 'gã amũ mũ'jãu wemiayuwamũ ore wi. A'eramũ 'ga judeue'emamũ pẽẽ mũ mua pẽ mogyau wemiayuwamũ werowiare'ema 'gã py'rau pẽ mujaa judeuramũ oreypy are. A'eramũ pẽẽ pejejemu'jau oreypy are. \v 18 A'eramũ ki pẽẽ judeu 'gã ago'wawe'em. Imũ'ẽmyrera 'gã ago'wawe'em pejejemogyau. Pejerowiaraip kasi pejejee ne. Najudeu ypy 'gã nũi pẽ nee imujaripyrera. Pẽẽ te 'ga pẽ mujat 'gã nee. A'eramũ ki pẽẽ pejejerowiaraipe'ema pejejee. \p \v 19 Pẽẽ mũ nipo 'jau jee: “Janeruwarete 'ga opoit judeu 'gã nui. A'eramũ ore 'gã japy'rufera”, 'jau nipo pẽẽ numiamũ. \v 20 Nuerowiari te 'gã Jarejuwarete 'ga. A'eramũ 'ga a'eramũ opoia 'gã nui. A'ere perowiat wejue te 'ga. A'eramũ 'ga a'eramũ pẽ mogyau 'gã py'rau wemiayuwamũ. A'eramũ ki pẽẽ pejejerowiaraipe'ema pejejee. A'eramũ pẽẽ Jarejuwarete 'ga pojeupa. \v 21 Werowiare'em are judeu 'gã nereko tywer ire, sipo 'ga judeue'emamũ nepẽ nereko tyweri werowiare'em ire? Judeuramũ ore y'wa 'ywa rakãrete 'jawewara. Judeue'emamũ pẽẽ imujaripyrera 'jawewara te. A'eramũ nipo 'ga pẽẽ nanẽ pẽ nereko tyweaete judeuramũ orereko tyweawera apyraapa werowiare'em ire. \v 22 A'eramũ jane Jarejuwarete 'ga kwaapa. Ajemuaẽm 'ga werowiaara 'gã nee. A'ere 'ga werowiare'ema 'gã nereko tyweretei. 'Awamũ pẽẽ judeue'emamũ 'ga rerowiaa pejejemogyau. A'eramũ 'ga opota'waramũ pẽ nee. Wesageramũ 'ga pẽ nupe. A'ere 'ga werowiar awi pepoir ire 'ga poiri pẽ nui, pẽ mũ'jãu wemiayuw awi 'gã mũ'ẽawera 'jawe etee futat. \p \v 23 Werowiare'em awi 'gã poir ire nipo Janeruwarete 'ga judeu 'gã nerua 'gã mogyau wemiayuwamũ nũ. \v 24 Judeue'emamũ pẽẽ na'ga remiayuweramũ rũi. Werowiaramũ te 'ga pẽ mogyi wemiayuwamũ. Judeu 'gã te 'ga remiayuwaretefera. Werowiare'emera 'gã 'ga imũ'jãu wemiayuw awi. A'ere 'ga werowiaru'jaw ire 'gã mogyau wemiayuwamũ nũ. Aipoa taetu naayi futari 'ga upe. Sã'ã y'wa 'ywa jara wemimonogera rerura imujara imonokawera rowopyter are nũ. A'eramũ 'ã ojopyyka aye'em etee te. Nan tee futat 'ga judeu 'gã mogyau werowiaru'jaw ire wemiayuwamũ aye'em etee te futat nũ. \s1 Jane ree 'ga pota'wa \p \v 25 Pẽẽ jerewirera 'jawe. Kũjãnamũ pẽẽ jerenyra 'jawe. A'eramũ je mama'e mome'wau pẽ nupe, pẽ mueapyoawamũ. Janeruwarete 'ga je mu'akwaapa ee. A'eramũ je pẽ mu'akwaapa ee nanẽ nũ. A'eramũ pẽẽ pejejerowiaraipe'ema pejejee etee. 'Awamũ Janeruwarete 'ga opoiraipa judeu 'ga nui. Nuerowiari 'gã 'ga. A'eramũ 'ga poiraiwi 'gã nui. Anure te nipo 'gã 'ga rerowiari nũ. 'Awamũ pẽẽ judeue'emamũ pẽẽ Jarejuwarete 'ga rerowiaa pejejemogyau. Ymã Janeruwarete 'ga judeue'emamũ pẽẽ mũ pẽ mũ'jãu ojeupe rakue. A'eramũ wemimũ'ẽmera 'gã juejue werowiar ire nipo 'ga ojewya judeu 'gã nupe nũ. \v 26 Aiporamũ te nipo judeu 'gã Jejui 'ga rerowiaararetei. Ymã te Isai 'ga aipo are ka'arana kwasiari inuga rakue: \q1 “Anure nipo janetywera moiara 'ga ruri owaẽma Jerusareg awi, Sião 'jaw awi. Aiporamũ u'aaw ipe nipo 'ga judeu 'gã katu'oka. \q1 'Gã tywera moia Jako 'ga juapyrera 'gã nui. \q1 \v 27 Janeruwarete 'ga 'jau judeu 'gã nupe: \q1 Ymã te 'ã Janeruwarete 'ga 'i judeuramũ pẽ nupe rakue: \q1 ‘Anure nipo je pẽtywera moiri pẽ nui’, 'jau ako je ikue. \q1 A'eramũ je pẽtywera moia pẽ nui te'eawer imũ etee futat, 'jau Janeruwarete 'ga rakue”, \m 'jau Isai 'ga ikwasiaa rakue. \p \v 28 Judeuramũ ore mũ Jejui 'ga rerowiare'ema. A'eramũ Janeruwarete 'ga amara'neramũ aipo 'gã nee. A'eramũ 'ga 'jau: “Naje rerowiari pejepe. A'eramũ je tepoiraipa pẽ nui tejerowiarukaawamũ judeue'ema 'gã nupe”, 'jau 'ga werowiare'ema 'gã nupe. A'eramũ 'ga opoiraipa 'gã nui. Aipoa esage judeue'emamũ pẽ nupe. A'etea Janeruwarete 'ga judeuramũ oreypy mũ'jãu ojeupe rakue. Nomoka'jami 'ga 'gã. A'eramũ 'ga 'gã juapyrer awi opoikatuwe'em. \v 29 Ymã Janeruwarete 'ga judeuramũ oreypy mũ'jãu ojeupe rakue. “Pẽẽ 'ã je amũ'ẽ imogyau tejemiayuwamũ. Mama'e esage tomono pẽ nupe 'jau”, 'jau 'ga 'gã nupe rakue. A'eramũ 'ga weatee'emamũ futat wemimũ'ẽmera 'gã nui. Oreypy 'gã nee 'ga reatee'emamũ futat ore wi. \v 30 Ymã te judeue'emamũ pẽẽ Jarejuwarete 'ga je'ega nepeenuwi rakue. A'ere 'awamũ Janeruwarete 'ga jemuaẽmi pẽ nee. Judeu 'gã wenuwe'emamũ Janeruwarete 'ga jemuaẽmi pẽ nee. \v 31 'Awamũ judeu 'gã nuenuwi futari 'ga je'ega. A'etea nipo anure 'ga 'gã nee ajemuaẽm nũ. Pẽ nee ajemuaẽmawera 'jawerimũ etee futat nipo 'ga 'gã nee ajemuaẽma nũ. \v 32 Janeruwarete 'ga 'jau janee najuejue etee futat rakue: “Nuenuwi 'gã jeje'ega. Mama'e tywera 'gã wapo ajemogyau. A'eramũ je 'gã mogyau ifaripyrera 'jawewaramũ futat. 'Ga tywera 'gã nerekou”, 'jau 'ga rakue. A'eramũ 'ga 'jau “Tajemuaẽm 'gã nee 'jau”, 'jau 'ga janee rakue. \p \v 33 A'jea futat Janeruwarete 'ga jemuaẽmi jane ree. Ekoay te nipo janereapyo katui we 'ã jane 'ga ree. 'Ga 'akwaap, 'ga remikwaap. Mĩmera jane nikwaakatupawi. 'Ga remiaporam are nanẽ jane jarejeapyoe'emamũ nũ. \v 34 Ymã Isai 'ga ka'arana kwasiari rakue: \q1 “Awỹja sipo Janejararete 'ga rea'awa okwaap? \q1 Naani. Nitywi 'ga amũ. \q1 Awỹja sipo 'ga mu'jau mama'e are? \q1 Naani. Nitywi futari 'ga mu'jara 'ga amũ nũ'ũ”, \m 'jau Isai 'ga ikwasiaa rakue. \p \v 35 Jo 'ga nanẽ ka'arana kwasiaa aipo are futat rakue nũ: \q1 “Awỹja sipo mama'e omono Jarejuwarete 'ga upe omepyawamũ? \q1 Naani. Nitywi 'ga amũ”, \m 'jau 'ga ikwasiaa rakue. \p \v 36 Janeruwarete 'ga futat mama'e wapopap rakue. Nitywi futari 'ga remiapoe'ema. 'Awamũ miamũ 'ga ojejukau mama'e are. Ojeupe futat 'ga mama'e apoi rakue. Ojeupe futat 'ga mama'e mogyau rakue. A'eramũ ki jane 'ga muorypa ee. Jareojere'emamũ futat ki 'ga muorypa ee. \c 12 \s1 Jarejuwarete 'ga upe oporowyky ma'e \p \v 1 Janeruwarete 'ga ajemuaẽm jane ree, a'e je pẽ nupe tekou. A'eramũ je a'eramũ 'jau tejewireramũ pẽ nupe, tejenyramũ pẽ nupe nanẽ je 'jau nũ: Sajemogy Jarejuwarete 'ga upe oporowyky ma'eramũ 'jau. Sã'ã janeypy 'gã weymawa mũ monoa 'ga upe, 'ga muorypawamũ rakue. Nan tee futat jane 'awamũ jarejemogyi 'ga upe oporowyky ma'eramũ, mama'e apou 'ga upe 'ga muorypawamũ. Aipoa jane iapoa 'ga muekõẽãina jane ree. \v 2 'Ga rerowiare'ema 'gã 'jawe kasi pejemogy ne. 'Gã nee kasi pejemu'e ne. 'Gã 'jawe kasi mama'ea peapo ne. Jarejuwarete 'ga upe ki pe'je: “Eje'jawe je muea'arukar ape mama'e are, ki Ku'jyp”, pe'je ki 'ga upe. Aipoa 'ga iaporamũ nipo 'ga remifutara pekwaap. Aipoa esage 'ga upe. Aipoa 'ga muorypa. Mĩmera pẽẽ ikwaapa. \v 3 Janeruwarete 'ga 'ã opãjẽ mua jee, je mogou oje'ega mome'waramũ pẽ nupe ikue. A'eramũ je pẽ mu'akwaapa mama'e are. Pejerowiaraip kasi pejejee etee ne. “Je te 'ã jeresage 'gã apyraapa”, pe'je kasi ne. Jarejuwarete 'ga rea'ara 'jawe pẽnea'at pejejee. Werowiaramũ 'ga opãjẽ mua pẽ nupe ojeupe pẽ moporowykyawamũ. A'eramũ ki pẽẽ pejejeupe 'ga remimurer imũ mama'e esage apou 'ga upe. 'Ga pẽ poaa mama'e apo are. A'eramũ ki pẽẽ 'jau: “Natejetee rũi je mama'e apoi. Janeruwarete 'ga je poat mama'e apo are”, pe'je ki. \p \v 4 Peesak jarejetea. Majepei teewara 'jawe futat janeretea. A'ere mukũi janereaa, mukũi janenamĩa, mukũi janepoa, mukũi janepya. Jarepou 'ã jane mama'e apou. Jarepyu 'ã jareatau. Jarejeau 'ã mama'e resaka. Jareapyau 'ã mama'e renupa. Naaju'jaju'jawe ete rũi futat 'ã oporowykyau. \v 5 Nan tee futat jane Jejui 'ga rerowiaaramũ. Kwaiwete jane. Najareju'jawe ete rũi jane mama'e apoi. Jejui 'ga ree jarejemujar ire jane jarejemogyau majepei 'yweteewara 'jawe futat. \v 6 A'ere jane najareju'jawe ete rũi mama'e apoi. Opãjẽa Janeruwarete 'ga imua janee, mama'e apoukaa janee. Oje'ega 'ga imome'waukaa jane mũ upe. A'eramũ jane jarejeupe 'ga remimurer imũ, 'ga je'ega mome'wau kwe pewara 'gã nupe. \v 7 Jane mũ upe 'ga mama'e apoukaa 'gã nupe, 'gã poaawamũ. A'eramũ jane, 'ga rerowiaramũ mama'e apou 'gã nupe. Jane mũ upe 'ga 'gã mu'jaukaa mama'e are. A'eramũ 'ga rerowiaramũ jane 'gã mu'jau mama'e are. \v 8 Jane mũ upe 'ga 'gã muapyterãtãukaa. A'eramũ jane, 'ga rerowiaramũ, 'gã amũ muapyterãtãu mama'eay upe. Jane mũ upe 'ga mama'e monoukaa. A'eramũ jane, jarejakate'eme'emamũ, mama'e monou 'gã nupe. Jane mũ 'ga imogyau 'wyriaramũ 'gã nupe. A'e 'gã ojejukau esage 'gã nee. Jane mũ upe 'ga ojopoarukaa mama'e apo are. A'eramũ aipo 'ga 'gã poaa aku'iramũ. \p \v 9 A'jea futar iki pẽporomutat pejejemogyau pejejuee. Pejejotywera kasi pefutar etee pejejemogyau ne. Pejemu'e ki mama'e esage apoara 'gã nee. \v 10 Jejui 'ga rerowiaaramũ 'ã pejemogy. A'eramũ pẽẽ pejejemujaa pejejemogyau pejejuee rai'i. A'eramũ ki pẽẽ pejeporomutaramũ pejejuee. Pejepojejuka esageramũ ki pejejuee pejejemogyau. \v 11 Pẽwewue kasi pejejemogyau ne. Pejepokagamũ ki pejejemogyau. Jarejararete 'ga upe pejejorywamũ pejeporowykyau. \v 12 Anure nipo jane oi jarejemogyau Jarejuwarete 'ga pyri. A'eramũ ki pẽẽ pejejorywamũ pejejemogyau. Pejejeupe mama'eay jesaukaramũ, pejeapyterãtãnamũ jupe. Jarejuwarete 'ga upe pejeje'ega monou pejejemogyau. \v 13 Jejui 'ga rerowiaaramũ mama'e tywe'emamũ pẽẽ mama'e monou 'gã nupe. Muku awi Jejui 'ga rerowiaara 'gã nuramũ pẽẽ 'gã mua pejejog ipe. \p \v 14 Pẽ nee iporomutare'ema 'gã nipo pẽ nerekou tyweaete. Pejejereko tyweramũ pẽẽ pejeje'ega etee pemono Jarejuwarete 'ga upe 'gã nee. “Mama'e esagea emono je rereko tywearera 'gã nupe”, pe'je ete ki 'ga upe 'gã nee. “Ereko tywet 'gã je ree”, pe'je kasi ne. \p \v 15 'Gã amũ norywamũ ki pẽẽ 'gã neruorypa. 'Gã amũ joo'oramũ ki pẽẽ 'gã nerajaa'wau. \v 16 Pejepota'wa pãwẽnamũ etee futat ki pejejuee. Pejerowiaraip kasi pejejee etee ne. Ajemogy tywe'ri ma'e 'gã neewe futat pejeporomutaramũ pejejemogyau. “Je te 'ã i'akwaap ma'ea 'gã apyraap”, pe'je kasi ne. \p \v 17 Pejejeupe 'gã amũ mama'e tywera apo re miamũ nanẽ pejejepyke'ema mama'e tywera apowe'em 'gã nupe. Mama'e esagea etee pẽẽ iapou 'gã nupe. A'eramũ pẽ nesakara 'gã pẽ ago'wawe'em. \v 18 'Gã muewe'em futat. Pejepy'ata'waramũ etee futat 'gã nee. 'Gã amũ pejemueramũ pejepota'wa esageramũ etee 'gã nee. \v 19 'Ga amũ mama'e tywera pejejeupe iapo re, pẽẽ pejejepyare'ema. Tene Janeruwarete 'ga te nipo pẽ nepyat, 'gã nerekou tyweaete pẽ nee. A'eramũ pẽẽ pejejepyare'ema 'gã nui. Ymã Moisesi 'ga ka'arana kwasiari inuga aipo are rakue: \q1 “Je te aepyat pẽẽ, pẽ nupe 'gã mama'e tywera apo re. \q1 Je te 'gã areko tywerete pẽ nee, e'i Janeruwarete 'ga”, \m 'jau Moisesi 'ga ikwasiaa inuga rakue. A'eramũ ki pẽẽ pejejepyare'ema, a'e je 'ã pẽ nupe. \p \v 20 Janeruwarete 'ga je'eg imũ etee futar iki mama'ea peapo, 'jau je pẽ nupe. \q1 “Pejejee iporomutare'ema 'gã py'arayparamũ pẽẽ mama'e monou etee 'gã nupe, 'ga mojemi'waa. \q1 'Ga 'yuwejamũ pẽẽ 'y monou 'gã nupe. A'eramũ 'ga ojeupe mama'e esagea pẽẽ iaporamũ ojenosõu wemiapo tywer are”, \m 'jau 'ga amũ ikwasiaa inuga ka'aran are rakue. \p \v 21 Pejejereko tywearera 'gã motesirũgatue'em, pejejepyke'ema. Pejejeupe 'gã mama'e tywera aporamũ mama'e esagea etee iapou 'gã nupe. A'eramũ 'gã ota'waramũ pẽ nupe. \c 13 \s1 Peje'wyriara je'ega peenup \p \v 1 Peje'wyriara 'gã je'ega ki peenuw ete pejejemogyau. Janeruwarete 'ga te 'gã mogy 'wyriaramũ pẽ nupe. A'eramũ ki pẽẽ 'gã je'ega renupa etee futat pejejemogyau. \v 2 'Gã je'eg are pejeporenuwiwere'em ire nipo pẽẽ Jarejuwarete 'ga je'eg are nanẽ pejeporenuwiwere'emamũ nũ. Janeruwarete 'ga futat 'gã omogy 'wyriaramũ janee. A'eramũ 'gã je'ega renupare'ema 'gã Jarejuwarete 'ga je'ega nanẽ enupe'ema nũ. A'eramũ nipo Janeruwarete 'ga 'gã je'ega renupare'ema 'gã nerekou tyweaete. \v 3 A'eramũ pẽẽ pejejereko tywer awi pejejea'gwau mama'e esagea ete iapou. Mama'e esage apoara 'gã nokyjei o'wyriar awi. Mama'e tywera apoara 'gã te okyje o'wyriara 'gã nui, o'wyriara 'ga wereko tywer awi. Mama'e esagea etee iapo re pẽẽ pejekyjawe'em peje'wyriara 'gã nui. Mama'e esagea pẽẽ iapo re nipo 'gã 'i pẽ nupe: “Mama'e esagea etee peapo”, 'jau nipo 'gã pẽ nupe. \v 4 Janeruwarete 'ga te 'gã omỹi 'wyriaramũ pẽ nupe, pẽ poaawamũ. A'ere mama'e tywera apo re, pekyje peje'wyriara 'gã nui. A'jea futat nipo 'gã mama'e tywera apoara 'gã nereko tyweri. Janeruwarete 'ga remimogyfera 'gã te 'ã 'wyriaramũ pẽ nupe. A'eramũ 'gã Jarejuwarete 'ga upe oporowykyau. A'eramũ Janeruwarete 'ga mama'e tywera apoara 'gã nerekou tywerukaa 'gã nupe. \v 5 A'eramũ ki pẽẽ peje'wyriara 'gã je'ega renupa etee. Najarejereko tywer are etee rũi jane 'gã je'ega renuwi. “Jare'wyriara 'gã je'ega renuwa te esage” 'ea jane sikwaap. A'eramũ jane 'gã je'ega renupa. \p \v 6-7 Janeruwarete 'ga 'gã mỹina 'wyriaramũ janee. A'eramũ 'gã oporowykyau Jarejuwarete 'ga upe. A'eramũ jane ka'aranũũ monou 'gã nupe jarejeupe 'gã enũjamũ 'gã mepyau. Pepojeup peje'wyriara 'gã. \s1 Pẽporomutar iki pejejuee \p \v 8 Pejejaui mama'e mũ mua pẽẽ kamẽsĩete imepyau pejejaupe. A'eramũ 'ga 'jawe'em: “naje mepyi 'ga”, 'jawe'em. Pejomama'e mepye'ema rerekoukare'ema pejejaupe. Pejeporomutaramũ pejejemogyau pejejuee. Ajuee iporomutat ma'e 'gã Jarejuwarete 'ga je'ega wenup katu katu ajemogyau. \v 9 Ymã Moisesi 'ga Jarejuwarete 'ga je'ega kwasiari inuga janee rakue: \q1 “Peko awi pejejemirekoe'em are. Kũjãnamũ nanẽ pejekowe'em pejemene'em are. \q1 Peporojuka awi. Pemunarũ awi mama'e are. \q1 Pejejokaraemã futare'ema pejejemogyau”, \m 'jau Janeruwarete 'ga ikwasiarukaa Moisesi 'ga upe rakue. \p Aipoa 'ga je'ega a'jea futat. Enuw ire pẽẽ pejeporomutaramũ tãmẽjẽ pejejuee pejejemogyau. A'ere naaipo etee rũi 'ga je'ega. \q1 “Pẽporomutat pejepyriwara 'gã nee pejejee pejeporomutara 'jawe etee futat. \q1 Pejejereko esage 'jawe etee futat pẽẽ pejejuerekou esage”, \m 'jau Janeruwarete 'ga oje'ega kwasiarukaa Moisesi 'ga upe rakue. \p \v 10 Aipoa 'ga je'eg imũ pejejuee pejeporomutar ire, pẽẽ 'ga je'ega renupa katu katu. Ajuee iporomutat ma'e 'gã nuapoi mama'e tywera ajaupe. \p \v 11 Ko futat nipo iwaẽmi ja'wyja'wy Jejui 'ga jewyawa upe. A'eramũ ki pẽẽ pejeporomutaramũ pejejuee. Pejejuerekou esage pejejemogyau. Ajuee iporomutare'ema 'gã oset ma'e 'gã 'jawe. “Ko futat nipo Jejui 'ga jewyri ja'wyja'wy janee” 'ea 'gã ikwaape'ema. Oset ma'e 'jawe 'gã ajemogyau, wapyakwafuge'emamũ. A'eramũ kasi pẽẽ oset ma'e 'jawe peko ne. Peje'akwaawamũ pejejemogyau Jejui 'ga rur are. 'Ga rerowiar ypyramũ jane 'jau jarejaupe: “Niporomukui nipo 'ga ruawa”, 'jau ako jane jarejaupe ikue. Nuri we 'ga. A'eramũ je 'jau pẽ nupe: “Ko futat nipo 'ga ruri ja'wyja'wy”, 'jau je pẽ nupe. Jane rerawau nipo 'ga ywag ipe jane mogyau ojepyri nakwaparimũ warãu rũi futat. \v 12 Peesak futat 'ã ypytunimũ wata ma'e 'jawewara kwaiwete mama'e tywera apoa. A'e are jane Jejui 'ga jewyt ja'wyja'wy kwaapa. Mama'e tywera mateepapa 'ga 'ua. Mama'e tywera apoara 'gã 'ga erekou tyweaete nipo 'gã jemogyarũe'emawer are. Sã'ã kwara pora ypytuna mateepawa. Nan tee futat 'ga mama'e tywera apo mateepapa 'ua. 'Ga rur ire nipo 'gã mama'e tywera apou'jape'ema futat. A'eramũ ki jane a'jea futat jarepoia mama'e tywera apo awi. “Au'je ki mama'e tywera apo re”, 'jau je pẽ nupe. Sã'ã jefaruua itajuaity rerekoa ojea'gwawamũ ajuka awi. Nan tee jane mama'e esage etee siapo jarejea'gwawamũ jarejereko tywer awi jarejea'gwau. Mama'e esagea etee iapo re Janeruwarete 'ga jane rerekou tywere'em. \v 13 A'eramũ ki jane jarejemogyau esage. Kawĩajaiwa rykure'ema jarejemogyau. A'eramũ pẽẽ pejejeawyrywe'emamũ pejejemogyau. Jarejemirekoe'ema kũjã are jarekowe'em. Kũjãmera nanẽ okowe'em omene'em are nũ. Jarejamuewe'em mama'e are. Jarejuerekoayawe'em nanẽ jarejuee nũ. 'Arimũ wata ma'e 'jawe peko. \v 14 Au'je mama'e tywera apo re, pejejemifutar ymaner imũ etee. Jejui Kristu 'ga 'jawe futat pejemogy, mama'e esagea etee iapou. \c 14 \s1 Pejuago'o kasi ne \p \v 1 Amumera 'gã Jejui 'ga rerowiaara 'gã amũ nipo weapyo katua'ne'emamũ 'ga remifutara apo are. “Ma'ja te Jejui 'ga afutat jane iapoa?” 'jau nipo 'gã ajemogyau. A'e 'gã pẽẽ imua etee futat pejejepype, 'gã muewe'em futat nanẽ nũ. \v 2 “Janeruwarete 'ga mama'ea wapo janee janeremi'uramamũ”, 'jau nipo pẽẽ pejejemogyau. A'ere nipo eapyo katua'ne'ema 'gã amũ 'jau: “Na'ui ae wyro'oa. Aipoa esage Janeruwarete 'ga upe”, 'jau nipo 'gã amũ ajemogyau. \v 3 Ma'eramũ sipo ajee pẽẽ wyro'o 'waramũ wyro'o'ware'ema 'gã peago'o pejejemogyau wyro'oa 'gã i'ue'emamũ? Wyro'o 'ware'emamũ nanẽ sipo pẽẽ ma'eramũ 'gã ago'wau wyro'oa 'gã i'uramũ? Naani. Pejamue awi nanuar are. Janeruwarete 'ga te 'gã omogy wemiayuwamũ. \v 4 Janeruwarete 'ga janejararetea. Ma'eramũ sipo pẽẽ 'ga remiayuwamũ ago'wau? Napẽnemiayuwa rũi 'gã. Ujara 'ga upe te 'gã mama'e apoi. Mama'e esagea 'gã iaporamũ 'gã jara 'ga 'jau 'ga upe: “Mama'e esage peapo jee”, 'jau 'ga 'gã nupe. Mama'e tywera 'gã iaporamũ 'gã jara 'ga 'jau 'gã nupe: “Aipo eneremiapofera mama'e tywera jee”, 'jau 'ga 'gã nupe. Janeruwarete 'ga wemiayuwa 'gã poaa mama'e apo are. A'eramũ 'gã oporowykyau esage 'ga upe. \p \v 5 Pẽẽ mũ nipo 'jau: “'Awamũ 'araiwa. A'eramũ jane jareporowykyawe'em 'awa 'ara rupi”, 'jau nipo pẽẽ mũ pejejaupe. A'ere nipo amumeramũ pẽẽ mũ 'i: “Naani. Nanarũi. Aju'jaju'jawe etee futat 'ara”, 'jau nipo pẽẽ mũ pejejaupe. “Na'araiwa rũi 'awa 'ara” 'jaramũ ki peporowyky etee futat jupi. Pejamue ekoete kasi nanuar are we ne. “'Araiwa 'awa 'ara rupi” 'jara 'gã nanẽ peporowykyramũ pẽ muewe'em nanẽ ee nũ. \v 6 'Awamũ 'araiwa 'jara 'gã “Jarejuwarete 'ga pojeupawamũ nipo ore iapoi”, e'i 'gã. A'eramũ pẽẽ 'gã nesaka etee futat nan 'gã jemogyramũ. Wyro'o 'wara 'gã wyro'o 'wau Jarejuwarete 'ga muorypa aipoa wyro'o 'u are. Wyro'o 'ware'ema 'gã nanẽ wemi'u are Jarejuwarete 'ga muorypa nanẽ nũ. \v 7-8 Mama'e apou 'ã jarejemogyau, Jarejuwarete 'ga muorypawamũ etee futat jane mama'e apou. Jaremanũme'ẽwe jane mama'e apou 'ga muorypawamũ. Jane manũ re nipo tekotee 'gã 'ga muorypa jane ree. \p \v 9 Janejararete 'ga, Jejui 'ga oferapa etee amanũ awi rakue, Janejarareteramũ ako ma'eramũ rakue. Najuejue etee futat 'ga akou Janejarareteramũ 'ga. Ajemogy ma'eramũ jane upe, amanũ ma'efera 'gã nupe 'jau 'ga akou rakue. \v 10 Ma'eramũ sipo ajee pẽẽ pejepytuna 'gã Jejui 'ga rerowiaara 'gã peago'o ekoete pejejemogyau? Naani. Pejuago'o awi 'gã. Janeruwarete 'ga te jane kwaap. Wowase ae majatykaaw ipe te 'ga 'i jane mũ upe: “Nia'wyri eneremiapofera jee”, 'jau nipo 'ga jane mũ upe. Amumeramũ nipo 'ga 'jau janee: “Esage eneremiapofera”, 'jau nipo 'ga janee. A'eramũ jane “nia'wyri eneremiapofera”, 'jawe'em jarejaupe. Wemifutar imũ mama'e apoara 'gã nipo 'ga imojo'oka wemifutare'em imũ mama'e apoara 'gã nui. \v 11 Ymã te Janeruwarete 'ga oje'ega kwasiarukaa Isai 'ga upe rakue: \q1 “Je te 'ã okoeteete ma'ea. Anure nipo ywy pewara 'gã juejue futat wapyka wenupy'ãu je rowase ajemogyau je pojeupawa resaukaawamũ. \q1 A'e pype nipo 'gã 'i jee: A'jea futat. Ene etee futat Oreruwareteramũ ereko, 'jau nipo 'gã ajuemianuwamũ jee”, \m 'jau 'ã Janeruwarete 'ga oje'ega kwasiarukaa Isai 'ga upe rakue. \p \v 12 A'eramũ jane a'eramũ jarejemome'wau Jarejuwarete 'ga upe. Jarejekwawera jane imome'wau 'ga upe. Nimome'ui jane jarepytuna 'ga rekwawera ete. \v 13 A'eramũ ki jane jarejuago'wawe'em. \p Peapo awi mama'ea pejepytuna 'gã motywerukaawamũ. Pẽneko esage resaga te pẽpytuna 'gã nomotywerukari. \v 14 Jarejararete 'ga ree je tejemujaa ikue. Ma'eramũ 'ã je 'ga remifutara kwaawi. A'eramũ je 'jau pẽ nupe: Nitywi futari i'upyre'ema mama'e mũ janee numiamũ. A'ere 'ã ae juawyawyi te. “Tejemi'ue'ema 'ua nipo je motywet Jarejuwarete 'ga upe” 'jara 'gã nupe ia'wyre'ema futat. \v 15 A'eramũ pẽẽ aipo 'jara 'gã mu'arasige'ema nanuar are. Mama'e 'u enune nipo pẽpytuna 'ga amũ 'jau pẽ nupe: “'Aga mama'e 'ua nia'wyri Janeruwarete 'ga upe”, 'jau 'gã pẽ nupe. Aipo pejejeupe 'ga 'eramũ pẽẽ i'wawe'em futat 'gã neape. Kasi a'e pe 'gã jane kwaukat Jarejuwarete 'ga upe “janeremi'ue'ema 'waukaa janee” 'gã 'i pẽ nupe ne. Nanuara pẽẽ iapo re pejejakwaukaa a'jea futat. Nepẽporomutari futari poromũ pejepytuna 'gã nee. Napẽ katu'okawamũ etee rũi Jejui 'ga manũi. Pẽpytuna 'gã katu'okawamũ nanẽ futat Jejui 'ga manũi rakue. A'eramũ ki pẽẽ mama'e apowe'em pejepytuna 'gã motywerukaawamũ Jarejuwarete 'ga upe. \v 16 “Mama'e esagea etee je aapo”, 'jau nipo pẽẽ pejejemiapofer are. A'ere nipo 'ga amũ pẽnemiapofera resag ire 'jau: “Aipoa nia'wyri Janeruwarete 'ga upe”, 'jau nipo 'gã. A'eramũ pẽẽ 'gã neape iapou'jape'ema. A'eramũ nipo 'gã pẽnemiapofer esage kurape'ema. \v 17 Janeruwarete 'ga jane'wyriararetea. Najarejemi'u are rũi jane jemogyi 'ga remiayuwamũ. 'Ga remifutar imũ mama'e apoararete jane jemogyi 'ga remiayuwamũ, jane mopy'ata'wau, 'ga 'Agesagea jane maku'iu. \v 18 Nan jarejemogyau jane mama'e apou Jejui 'ga remifutar imũ. Aipoa jane iapo re Janeruwarete 'ga worywamũ jane ree. Jane resakara 'gã nanẽ 'jau nũ: “Mama'e esage aipo 'gã wapo”, 'jau nipo 'gã janee ojemu'jau jane ree jane resag ire. \p \v 19 Ma'eramũ ki sajemogy esage futat jarejejukau esage jarejuee. Aipo apo re nipo jane jarejekoty'aa esage jarejuee. Jarejopoaa esage 'jau aipo pyu. Jane jarejomojemogypyygukaa Jejui 'ga ree. \v 20 Janeruwarete 'ga Jejui 'ga rerowiarukaa janepytuna 'gã nupe. A'eramũ pẽẽ a'eramũ 'ga rerowiar awi 'gã momoirukare'ema 'gã nemi'ue'ema 'u are. Nitywi futari i'upyre'ema mama'e mũ pẽ nupe numiamũ. A'ere jane jarepytuna 'gã motywerukari Jarejuwarete 'ga upe 'gã nemi'ue'ema 'gã nupe i'uukar ire. Nia'wyri nanuara. \v 21 A'eramũ jane mama'e 'wawe'em nanuara 'gã neape jarejemogyau, “wyro'o 'ua je kwaukat je motywerukaa Jarejuwarete 'ga upe” 'jara 'gã neape. “Y'waynana rykura nanẽ je kwaukaa 'ga upe nũ” 'jara 'gã neape nanẽ i'wawe'em nũ. \v 22 Pẽẽ mũ nipo 'jau: “Nitywi futari i'upyre'ema jee”, 'jau nipo pẽẽ. A'eramũ pẽẽ etee futat i'wau pejejemogyau pejeapyakawe'em 'gã nee. 'Gã nowase te kasi ajee pe'u ne. “Pe'u etee” 'jawe'em nanẽ 'gã nupe 'gã muewe'em ne. Jarejuwarete 'ga upe etee pejeporogytau 'gã nee. “Jarejuwarete 'ga upe etee je esage ma'e apoi” 'jara 'gã aku'iramũ akou. Nojenosĩ futari 'ga Jarejuwarete 'ga wi. \v 23 “Aipo 'u re sipo je jemote'ari Jarejuwarete 'ga upe” 'jara 'gã ojekwau futat Jarejuwarete 'ga upe aipo 'u re. Nokwaawi 'ga Jarejuwarete 'ga remifutara aipo are. A'eramũ 'ga aipo 'u re ojemotywea Jarejuwarete 'ga upe. “'Aga nojemotyweri Jarejuwarete 'ga upe” 'e re jane mama'e apou. A'eramũ jane jarejemotywere'ema 'ga upe. \c 15 \s1 Jejui 'ga ree pejomojemogypyyk \p \v 1 Jane Jejui 'ga ree ojemogypyygarete ma'eramũ ki jane 'ga ree ojemogypyy'gi ma'e 'gã poaa 'ga ree 'gã mojemogypyyg are. A'eramũ futat 'gã moywyrafena 'ga rerowiar are. Jarejee etee kasi janerea'ar ine. \v 2 Jarepytuna 'gã nee nanẽ ki janerea'at jarejemogyau. “Maran je tepytuna 'ga poaa, 'ga mojemogypyygukareteu Jejui 'ga ree?” 'jau ki jane jarejeupe, jarejea'aramũ 'gã nee. A'eramũ jane jarejemogyau esage mama'e apou 'ga nowase Jejui 'ga ree 'gã mojemogypyygukaawamũ. \v 3 Naojetee rũi Jejui 'ga rea'aramũ. Naojemuorypawamũ ete rũi 'ga mama'e apoi, 'Uwarete 'ga je'ega 'gã enupa. 'Ga rerekou tyweaete agawewi 'gã. A'etea 'ga 'Uwa 'ga je'ega wenup. Ymã te 'ga amũ ka'arana kwasiari 'ga ree rakue: \q1 “Ene kurapa 'gã je nanẽ je kurapa nũ, Kiapi'ni”, \m 'jau 'ã 'ga je'ega 'upa ka'aran are ojekwasiaa rakue, Jejui 'ga kurapawer are futat 'ga inuga rakue. \p \v 4 Naokwasiarukat tee rũi Janeruwarete 'ga ka'arana 'gã nupe rakue. Wemifutar are jane mu'jawamũ te 'ga ka'arana kwasiarukari inugukaa 'gã nupe rakue. Imogytaramũ jane jarejemu'jau mama'eay upe jareapyterãtã are. 'Ga je'ega rerekwara ka'arana jane imogytaa jane maku'iu jane mogyau. A'eramũ jane 'ga pyri jarejemogy rapesaka jarejemogyau. \v 5-6 Jarejuwarete 'ga upe teje'ega monou te'ỹina pẽ nee: “Ene te 'ã Oreruwaretea, Kiapi'ni. Ene te 'ã ore muapyterãtã ape mama'eay upe. Ene te 'ã ore maku'iu mama'e are. A'eramũ ki ene eja'yra 'ga rerowiaara 'gã mogyau majepei 'yweteewara 'jawe”, 'jau je Jarejuwarete 'ga upe pẽ nee. Majepei 'yweteewara 'jawe pejemogyramũ nipo pẽẽ mama'e apou Jejui Kristu 'ga 'jawerimũ etee futat. A'eramũ nipo pẽẽ Jarejuwarete 'ga muorypa, Jarejararete 'ga, Jejui Kristu 'ga Ruwarete 'ga muorypa pejeju'jaju'jawe etee futat. \p \v 7 Jejui Kristu 'ga oporomutaramũ pẽ nee. A'eramũ ki pẽẽ pejeporomutaramũ pejejemogyau pejejuee. Jejui 'ga pejefutara 'jawe ete futat pejafutat. Aipoa aporamũ nipo pẽ nesakara 'gã Jarejuwarete 'ga muorypa pẽ nee. \v 8 Ymã Janeruwarete 'ga 'jau judeu ypy 'gã nupe rakue: “Anure nipo je tejemipyyrũmera 'ga muri pẽ nupe pẽ katu'okawamũ”, 'jau 'ga 'gã nupe rakue. A'eferupi te futat aje 'ã 'ga wa'yra 'ga muri 'gã nupe. “U'eawer imũ etee futat Janeruwarete 'ga mama'e apoi”, 'jau jane jarejeapyoramũ ee. \v 9 Jejui 'ga mura Janeruwarete 'ga muorywukaa judeue'ema 'gã nupe. “Ene te 'ã erejemuaẽm ore ree. Ma'eramũ 'ã eja'yra 'ga eremut ore katu'okawamũ”, 'jau judeue'ema 'gã Jarejuwarete 'ga muorypa ee. Ymã 'ga amũ ka'arana kwasiari aipo are rakue: \q1 “Anure nipo je maraka'agi ene upe judeue'ema 'gã pype. \q1 ‘Mama'e esagea ereapo jee. A'eramũ je ene muorypa ee’, 'jau je temaraka'aga ene upe”, \m 'jau 'ga ikwasiaa ka'aran are rakue. \p \v 10 Aipo are wẽjẽmĩ futat 'ga amũ ka'arana kwasiaa rakue: \q1 “Janeruwarete 'ga judeu 'gã amũ'ẽ ypy imogyau wemiayuwamũ. \q1 'Gã netee futat judeue'ema 'gã Jarejuwarete 'ga muorypa ajemogyau”, \m 'jau 'ga ikwasiaa ka'aran are rakue. \p \v 11 Aipo are wẽjẽmĩ futat amũ 'upa nũ: \q1 “Judeue'emamũ nanẽ ki pẽẽ Jarejuwarete 'ga muorypa. \q1 Najuejue etee futat ywy pewaramũ 'ga muorypa”, \m 'jau 'ga ikwasiaa inuga rakue. \p \v 12 Isai 'ga nanẽ ka'arana kwasiaa aipo are futat rakue nũ: \q1 “Anure nipo Jese 'ga juapyra 'ga amũ ruri pẽ nupe. Judeue'ema 'gã 'wyriaramũ nipo 'ga akou. \q1 Anure nipo 'ga jane rerawau jane mogyau ywag ipe, 'jau nipo judeue'ema 'gã 'ga upe”, \m 'jau Isai 'ga ka'arana kwasiaa inuga ee rakue. \p \v 13 Janeruwarete 'ga ojeapesagukaa janee. Anure ojepyri jarejerooa jane iapesaka jarejemogyau. Afutat je 'ga pẽ maku'ia. 'Ga pẽ mopy'ata'waa nanẽ je ifutaa nũ. Werowiaramũ nipo 'ga aipo apou pẽ nupe. U'agesage pãjẽ mũ 'ga ojee pẽ mojemogypyygukaa tãmẽjẽ. A'eramũ nipo pẽẽ pejejerowiaa ojepyri 'ga pejejeroo are. \s1 Paulo 'ga remifutat \p \v 14 Pẽẽ jerewirera 'jawe. Kũjãnamũ pẽẽ jerenyra 'jawe nanẽ nũ. Pejepota'wa esageramũ a'e pejejemogyau pejejuee. Aipoa je ikwaapa. Peje'akwaawamũ nanẽ a'e pejejemogyau nũ. A'eramũ pẽẽ pejejamu'akwaaparũmũ mama'e are. \v 15 Aipoa a'jea futat. A'etea je ka'arana kwasiaa mama'e are pẽ muea'aawamũ. Tejenosõue'em futat je ka'arana kwasiaa imonou pẽ nupe. \v 16 Janeruwarete 'ga je mogou Jejui 'ga upe oporowyky ma'eramũ. Judeue'emamũ pẽ nupe 'ga je monoi Jejui 'ga mome'waukaa pẽ nupe. A'eramũ je pẽ mu'jau 'ga ree tekyjawe'em: Jejui 'ga pẽẽ erowiaramũ Janeruwarete 'ga pẽ katu'oka pẽ mogyau wemiayuwamũ. U'agesagea 'ga imua pẽ nupe, pẽ muesageawamũ ojeupe, 'jau je pẽ nupe. 'Ga 'Agesagea pẽ muesage re 'ga worywamũ 'ũina pẽ nee. \v 17 Jejui Kristu 'ga ree je jemujari. A'eramũ je tejerowiaa Jarejuwarete 'ga upe teporowyky are te'ỹina. \v 18 A'eramũ je 'ga upe teporowykyawera mome'wau pẽ nupe. Tejenosõue'em je imome'wau pẽ nupe. Natejetee rũi je porowykyi 'ga upe. 'Ga te je moporowykyukat ojeupe. Jejui 'ga je mogou judeue'emamũ pẽ nupe, 'Uwa 'ga je'ega renuwukaawamũ pẽ nupe ikue. Te'eawer imũ nipo je 'ga rerowiarukaa pẽ nupe ikue. Tejemiapofer imũ nanẽ nipo je 'ga rerowiarukaa pẽ nupe nũ. \v 19 U'agesagea 'ga imua jee. A'eramũ je 'ga pãjẽ mũ aeremiapoe'ema apou. A'eramũ 'gã aipo resag ire 'ga rerowiaa. Amunawa moyka je tewau tekou 'ga mome'wau kwe pewara 'gã nupe. Jerusareg ipe je 'ga mome'u ypyrugi ikue. A'e awi je tewau 'ga mome'wau tekou 'gã nupe amuna'wi pe. Amuna'wi moyka 'ga mome'wau ikue. Tewau tewaẽma Iliria ka'a pe. A'eramũ je Iliria ka'a pewara 'gã nupe nanẽ Kristu 'ga mome'wau ikue. \v 20 Kristu 'ga ree jeporomome'uweramũ 'ga rera renupare'ema 'gã nupe. Nafutari je 'ga mome'uawera amunaw ipe etee 'ga mome'ua tekoa 'ga amũ py'rau nũ. Najeporomome'uweri je 'ga rera renupara 'gã nupe ete. 'Ga rera renupare'ema 'gã nupe 'ga mome'u are te jefueweramũ. \v 21 Ymã 'ga amũ ka'arana kwasiaa ee rakue: \q1 “'Ga rera renupare'ema 'gã nanẽ 'ga rera wenup futat nũ. \q1 'Ga rera kwaapare'ema 'gã nipo 'ga rer are eapyo nanẽ akou”, \m 'jau 'ga ikwasiaa ka'aran are rakue. \p \v 22 Ma'eramũ je 'ã nooa'nei pẽ pyri. 'Ga rera renupare'ema 'gã nupe ra'ne je oi 'ga mome'wau. \v 23-24 'Auwara 'gã nupe je Kristu 'ga mome'wau'jau'japa. A'eramũ nipo je tewau pẽ nesaka. Ymã we jeparuesagiweramũ pẽ nee. A'eramũ nipo je tewau pẽ nesaka. Anure nipo je oi Espãjã ywy pe. A'eramũ je tewaw ipe Roma pe tekotekou'i tepytau ra'ne. Pejejepype je rekoramũ nipo jane jareku'iramũ jarejuee. A'eramũ nipo pẽẽ mama'e mua jee jeremirerooramũ je poaawamũ. \p \v 25 A'ere je nooi we. Jerusareg ipe ra'ne je oi, Jarejuwarete 'ga remiayuwa 'gã poaawamũ. \v 26 Masetoni ywy pe Jejui 'ga rerowiaara 'gã ka'aranũũ pe muri jee Akaja ywy pewara 'gã netee ai'i, Jerusareg ipewara 'gã, Jejui 'ga rerowiaara 'gã nupe ai'i. Jerusareg ipewara 'gã amũ nitywi futari mama'e pyu. A'eramũ kwe pewara 'gã ka'aranũũ mua 'gã nupe 'gã poaawamũ. A'eramũ je a'e rerawau Jerusareg ipe 'gã nupe. \v 27 Wemifutar imũ etee futat 'gã oka'aranũũ majatykau 'gã nupe, 'gã poaawamũ. A'ea 'gã nemiapoa esage futat. Judeu 'gã futat Jejui 'ga mome'wau judeue'ema 'gã nupe rakue. A'eramũ 'awamũ judeue'ema 'gã ka'aranũũ monou judeu 'gã nupe 'gã poaawamũ. Aipoa esage futat. \v 28 A'eramũ je 'gã ka'aranũũ rerawau 'gã nupe. 'Gã nupe eroo ejar ire te nipo je oi Espãjã ywy pe. Tewaw ipe nipo je tepytawaipa pẽ pyri. \v 29 Pẽ nupe tewaẽm ire nipo je tejeupe Jejui 'ga remiapofera mome'wau pẽ nupe. Pẽ pype je rekoramũ nipo Kristu 'ga mama'e esage apou'jau'japa janee. \p \v 30 Jejui Kristu 'ga janejararetea. 'Ga ree jane jemogypyygi jarejemogyau. Janeruwarete 'ga 'Agesagea jarejafutarukaa janee. A'eramũ ki pejeje'ega monou Jarejuwarete 'ga upe je ree, je poaawamũ. \v 31 “Ea'gu ki Paulo 'ga ejerowiare'ema 'gã nui Judeja ywy pewara 'gã nui, Kiapi'ni. Ejerowiaara 'gã emaku'iukat Jerusareg ipe Paulo 'ga remireroofer are. Judeue'ema 'gã ka'aranũũ are ene 'gã maku'iu”, pe'je ki 'ga upe pejeje'ega monou 'ga upe je ree. \p \v 32 Aipoa Jarejuwarete 'ga iapo re nipo jeku'iramũ tewaẽma pẽ nupe. Pẽ pyri Jarejuwarete 'ga teo futaramũ nipo je oi futari pẽ pyri. A'eramũ nipo jane jareku'iramũ jarejuee. \v 33 Janeruwarete 'ga jane mopy'ata'waara mama'e are. Pẽ pype 'ga rekoa je ifutaa tekou. A'jea futat je'ea. \c 16 \s1 Oje'ega 'ga imonou 'gã nupe 'gã futaa \p \v 1 Anurenure'i nipo janerenyra ẽẽ, Fepe ẽẽ oi pẽ pyri. Jarejuwarete 'ga upe ẽẽ porowykyi Sẽkreja 'jaw ipe, Jejui 'ga rerowiaara 'gã poaaramũ. \v 2 A'eramũ ki pẽẽ pejejeupe ẽẽ waẽmamũ pẽẽ ẽẽ monou pejejog ipe. Jarejararete 'ga pejejeupe iwaẽma 'jawe futat pẽẽ ẽẽ rerekou ẽẽ monou pejejog ipe. Nanuara ki Jarejuwarete 'ga remiayuwamũ siapo jarejaupe. Jejui Kristu 'ga upe ẽẽ porowykyi. A'eramũ pẽẽ ẽẽ poaa, mama'e monou ẽẽ upe ẽẽ ifutaramũ. Ymã ẽẽ je poari ai'i. Tekotee 'gã nanẽ ẽẽ ipoaa nũ. \p \v 3 Prisira ẽẽ upe je teje'ega rerooukari ẽẽ futaa. Ẽẽmena 'ga upe nanẽ nũ, Akira 'ga upe nanẽ je imonou nũ. Je pyri futat 'gã nekoi oporowykyau Jejui Kristu 'ga upe ikue. \v 4 'Gã futat je jukaukare'ema ikue, je a'gwau ikue. 'Gã etee ojejukaukaa werewi je a'gwaaw ipe ikue. A'eramũ je teku'iramũ 'gã nee, 'gã mome'wau kwe pewara 'gã nupe. A'eramũ judeue'ema 'gã nanẽ aku'iramũ 'gã nee nũ, 'gã je a'guawer are nũ. “Au'jete pea'gu Paulo 'ga rakue”, 'jau 'gã 'gã nupe je ree. \v 5 Akira 'ga rog ipe kwaiwete 'gã jatykai Jarejuwarete 'ga muorypawamũ. A'eramũ je 'gã nog ipe ajatyka ma'eramũ 'gã nupe nanẽ teje'ega monou 'gã futaa nũ. \p Ipeneto 'ga jejekoty'aawaretea. 'Ga ra'ne Jejui 'ga rerowiaa Asia ywy pe ikue. 'Ga upe je teje'ega monou 'ga futaa nũ. \v 6 Mari ẽẽ upe nanẽ je teje'ega monou ẽẽ futaa nũ. Pẽ nupe ẽẽ porowykyi kwaiwete. \v 7 Ãtrõniku 'ga upe, Juniasi ẽẽ upe je teje'ega monou 'gã futaa. Jepytuna futat 'gã. Jejui 'ga rerowiare'ema 'gã 'gã imonou imunepa moromunepawa pype je pyri ikue. 'Gã Jejui 'ga remimonofera nanẽ futat rakue nũ. Ymã Jejui 'ga 'gã monou ojemome'waukaa rakue. Jejui 'ga rerowiaara 'gã 'gã kwaapa najuejue etee futat. Kristu 'ga ree 'gã jemogypyygi je renunewe futat rakue. \p \v 8 Ãpriatu 'ga upe nanẽ je teje'ega monoi nũ. Jarejararete 'ga ree 'ga jemujari. Jejekoty'aawa 'ga. \v 9 Upanu 'ga upe nanẽ je teje'ega monou. Ore 'jawe 'ga porowykyi Kristu 'ga upe. Estaki 'ga upe nanẽ je teje'ega monou. Estaki 'ga jejekoty'aawaretea. \v 10 Apeles 'ga upe nanẽ je teje'ega monou nũ. Mama'eay upe 'ga wapyterãtãnamũ opoire'ema Kristu 'ga rerowiar awi. Aristaporu 'ga pytuna 'gã nupe nanẽ je teje'ega monou. \v 11 Eroitãu 'ga upe nanẽ je teje'ega monou. Jepytuna futat 'ga 'ã. Narisu 'ga pytuna 'gã amũ nupe nanẽ je teje'ega monou, Jejui 'ga rerowiaaramũ 'ga nupe. \p \v 12 Trifena ẽẽ upe, Trifosa ẽẽ upe we je teje'ega monoi. Jarejararete 'ga upe nanẽ 'gã porowykyi nũ. Persi ẽẽ jejekoty'aawa. Jarejararete 'ga upe ẽẽ nanẽ oporowykyau kwaiwete. Ẽẽ upe nanẽ je teje'ega monoi ẽẽ futaa. \v 13 Rufu 'ga upe nanẽ je teje'ega monou nũ. Jarejararete 'ga upe oporowyky ma'erete 'ga. 'Ga y ẽẽ upe nanẽ je teje'ega monou. Wa'yra 'jawe ẽẽ je rerekoi jepi. \v 14 Asĩkrito 'ga upe, Flegõte 'ga upe, Hermes 'ga upe, Patrobas 'ga upe, Hermas 'ga upe, 'gã pytuna 'gã nupe we. \v 15 Filologo 'ga upe, Julia ẽẽ upe, Nereu 'ga upe, 'ga renyra ẽẽ upe, Olĩpas 'ga upe. Mĩmera 'gã nupe je teje'ega monou 'gã futaa. 'Gã pyriwara 'gã nupe we futat je teje'ega monoi, Jarejuwarete 'ga remiayuwamũ 'gã nupe juejue je teje'ega monou. \p \v 16 Pejoman pãwẽ pãwẽ ki 'gã 'gã futaa. Jejui 'ga rerowiaara 'gã juejue oje'ega monou pẽ nupe, pẽ futaa. \s1 Paulo 'ga 'gã mu'akwaapawet \p \v 17 Pẽẽ jerewirera 'jawe. Kũjãnamũ pẽẽ jerenyra 'jawe. A'eramũ je pẽ mu'akwaapa mama'e are. Oo ekoete nipo 'gã amũ o'meramũ Jejui 'ga rerowiaaramũ pẽ nupe: “Simotesirũgatu 'gã 'jau, 'gã mojo'okawamũ 'jau”, 'jau nipo 'gã awau pẽ nupe. Pejea'gu ki 'gã nui. Perowiat kasi 'gã je'ega ne. “'Gã pẽ mu'ea nia'wyri futari. Ore te aramu'e esage pẽẽ”, 'jau nipo 'gã awau pẽ nupe. Pejepe'a etee ki 'gã nui. \v 18 NaJanejararete 'ga remiayuwa 'gã nũi poromũ. NaKristu 'ga upe rũi aipo 'gã porowykyi. Wemifutar imũ etee 'gã ajamu'jau ekoete. O'meramũ te 'gã 'i, i'akwaawe'ema 'gã moryteeu ee. \p \v 19 A'ere nanarũi pẽẽ. Jejui 'ga ree morogyta esagea pẽẽ erowiaa pejejemogyau. A'eramũ je teku'iramũ pẽ nee. Afutat je pẽẽ mama'e esage etee iapoa. Pẽẽ mama'e tywera apoa je ifutare'ema. \v 20 Janeruwarete 'ga jane mopy'ata'wararetea. Anurenure'i nipo 'ga mama'eukwaawa 'wyriara pãjẽ mateepapa pẽ nupe. A'eramũ nipo emiayuwa pẽ moryteeu'jape'ema mama'e are. Jarejararete 'ga upe je je'egi pẽ nee tekou: “Mama'e esagea eapo 'gã nupe. Ejejuka esage Roma pewara 'gã nee”, 'jau je Jarejararete 'ga upe, Jejui Kristu 'ga upe pẽ nee tekou. \p \v 21 Timoteo 'ga, je pyri oporowyky ma'ea 'ga nanẽ oje'ega monou pẽ nupe pẽ futaa. Lusiu 'ga, Jasãu 'ga, Sosipatu 'ga. Judeua 'gã je 'jawe. 'Gã nanẽ “Jaruete te 'gã jemogyi” 'ea werooukat pẽ nupe nũ. \p \v 22 Tersiuramũ je upe Paulo 'ga ka'arana kwasiarukari jee pẽ nupe. Jejui 'ga rerowiaaramũ je nanẽ teje'ega monou pẽ nupe nũ. \v 23-24 Gaio 'ga rog ipe je rekoi. 'Au futat Jejui 'ga rerowiaara 'gã ajatykau Jarejuwarete 'ga muorypawamũ. Gaio 'ga nanẽ oje'ega monou pẽ nupe. Erasto 'ga nanẽ oje'ega monou pẽ nupe. 'Auwaramũ ore 'wyriara 'ga upe ka'aranũũ raarana 'ga. Kwaritu 'ga nanẽ oje'ega monou pẽ nupe. Janerewirera 'jawe 'ga nanẽ futat. \s1 Jarejuwarete 'ga muorypawet \p \v 25 Simuoryp ki Jarejuwarete 'ga! 'Ga 'ã Jejui 'ga rerowiarukararũmũ pẽ nupe. Jejui Kristu 'ga ree morogyta esagea je imome'wau kwe pewaramũ pẽ nupe. Ymã Janeruwarete 'ga namueapyoi 'gã Jejui 'ga ree rakue. A'ere 'awamũ 'ga jane mueapyoi 'ga ree. \v 26 Ymã Janeruwarete 'ga oje'ega kwasiarukaa ka'aran are oje'ega mome'wara 'gã nupe rakue. Jejui 'ga ree 'gã ka'arana kwasiari. A'ere Janeruwarete 'ga 'gã namueapyo katui ee. A'eramũ 'gã weapyoe'emamũ ajemogyau ee rakue. A'ere 'awamũ Janeruwarete 'ga, Okoeteete ma'e 'ga jane mueapyo katui ee. A'eramũ 'ga Jejui 'ga mome'waukaa janee. “Jejui 'ga ree morogyta esagea pemome'u kwe pewara 'gã nupe najuejue etee. A'eramũ 'gã 'ga rerowiaa, 'ga je'ega renupa”, 'jau 'ga janee jane monou 'ga mome'wawamũ. \p \v 27 A'eramũ ki jane a'e are Jarejuwarete 'ga muorypa. 'Ga 'ã i'akwaaw ekoete ma'e 'gã wapyraap. Ymã 'ã 'ga Jejui Kristu 'ga muri ywy pe 'ga jukaukaa janetywera mepyawamũ rakue. A'eramũ ki jane a'e are 'ga muorypa. \p Kweramũ jeje'ega.