\id 1TH - Kayabí NT -Brazil 2012 (DBL -2013) \h 1 Tesarũn \toc1 1 Tesarũn \toc2 1 Tesarũn \toc3 1Ts \mt1 1 Tesarũn \ip Paulo 'ga Silasi 'ga retee awau watau kwe pe amunawa tesirũmera pype. A'ere 'gã kwa 'gã kwawi etee amunawa mũ pyu. Awau 'gã Tesarũn ipe etee opytau. Muapyra morowykye'ema magwapa. A'e pe Paulo 'ga Jejui 'ga mome'wau 'gã nupe. A'eramũ 'gã kwaiwete 'ga remimome'u rerowiaa. A'eramũ 'ga renupara 'gã ajemogyau Jejui 'ga rerowiaaramũ. \ip A'eramũ erowiare'ema 'gã ajuerekoayau 'gã nee. “Ma'ja are 'gã Paulo 'ga rerowiaa 'ũ? 'Gã tete 'ã oo ekoete ajemogyau Paulo 'ga remimome'u rerowiaaramũ a'i kũi”, 'jau 'gã ajaupe. \ip A'eramũ 'gã a'eramũ Paulo 'ga pyyg are afueweramũ. A'ere 'gã Paulo 'ga nuesagi rakue. A'eramũ Jejui 'ga rerowiaara 'gã Paulo 'ga moka'jamukaa ypytunimũ. “Ere ewau ore wi nũ”, 'jau 'gã 'ga upe, 'gã 'ga a'gwau Jejui 'ga rerowiare'ema 'gã nui. \ip A'eramũ 'gã a'eramũ awau'jape'ema aipoa amunaw ipe. Ka'arana etee 'ga imonou ikwasiaa 'gã nupe. “A'jea futar iki Jejui 'ga perowiat rai'i”, 'jau 'ga imonou ikwasiaa ka'aran are 'gã nupe rakue. \c 1 \p \v 1 Ka'arana je akwasiat Tesarũn ipewaramũ pẽ nupe. Jejui 'ga rerowiaara 'ã pẽẽ, Jarejuwarete 'ga remiayuwa pẽẽ. Janejararete 'ga, Jejui Kristu 'ga remiayuwa nanẽ pẽẽ nũ. A'eramũ je ka'arana kwasiaa pẽ nupe. Je 'ã Pauloa. Silasi 'ga, Timoteo 'ga. Mĩmera 'gã ako 'au je pyri. A'eramũ ore ka'arana kwasiaa imonou pẽ nupe pẽ mu'jau Jarejuwarete 'ga remifutar are. \p Jarejuwarete 'ga resagea pẽ nerekoa je afutat. Pẽ mopy'ata'waa nanẽ je ifutaa nũ. \s1 'Gã nee Jarejuwarete 'ga muorypawet \p \v 2-3 Jarejuwarete 'ga upe ore oroje'ega monoi pẽ nee jepi. Oreku'ia ore rerekou pẽ nee. A'eramũ ore 'jau Jarejuwarete 'ga upe: “Oreku'i ore Tesarũn ipewara 'gã nee”, 'jau ore 'ga upe jepi. “'Gã 'ã ene rerowiat tãmẽjẽ ajemogyau. A'eramũ 'gã mama'e apou eneje'eg imũ etee futat”, 'jau ore 'ga upe jepi. “'Gã 'ã iporomutat ene ree nanimenime. A'eramũ 'gã eneporowykya etee iapou”, 'jau ore 'ga upe jepi. “Jejui 'ga rura 'gã wapesak ajemogyau. A'eramũ 'gã opoire'ema ene wi. Ene rerowiare'ema 'gã amũ 'gã nerekou tyweaete agawewi. A'etea 'gã nopoiri ene wi. Ene rerowiat ete tãmẽjẽ 'gã ajemogyau”, 'jau ore 'ga upe oroje'ega monou, pẽ mome'wau jepi. A'eramũ ore araku'iramũ arakou pẽ nee jepi. \p \v 4 Pẽẽ 'ã a'jea futat orerewirera 'jawe oree. Kũjãmeramũ pẽẽ pejejemogyau orerenyra 'jawe oree. Jarejuwarete 'ga remiayuwamũ pẽẽ pejejemogyau. A'eramũ 'ã pẽẽ pejejemogyau orepytuna 'jawewaramũ oree. A'jea futat Janeruwarete 'ga poromutaramũ pẽ nee. A'jea futat 'ga pẽ pyyrũi pẽ mogyau wemiayuwamũ rakue. A'ea jane sikwaap. \v 5 Ymã ako ore oi morogyta esage mome'wau pẽ nupe ikue, Jejui 'ga mome'wau pẽ nupe ikue. “Jejui 'ga 'ã Janeruwarete 'ga ra'yraretea. 'Ga amanũ janetywera mepyau 'Uwarete 'ga upe rakue”, 'jau ako ore 'ga mome'wau pẽ nupe ikue. “Je katu'og ape, ojeupe 'eramũ 'ga pẽ katu'ogi pẽ mogyau wemiayuwamũ”, 'jau ako ore pẽ nupe ikue. \p Naoroporogyta etee rũi ako ore arawau pẽ nupe ai'i. Jarejuwarete 'ga remiapoa we futat ako ore esaukaa. Mama'ea ako ore iapou 'ga pãjẽ mũ etee pẽ neape ikue. Ore a'jea futat orokwaap, “'ga pãjẽ mũ ore mama'e apoi” 'e kwaapa. “Janeruwarete 'ga jane katu'oga afutat” 'ea nanẽ ore ikwaapa nũ. A'eramũ 'ã pẽẽ 'ga rerowiaa pejejemogyau. Arako esage ako ore pẽ pype ikue. Orereko esagea 'ã pekwaap. Au'jete ore resak pejepe. \v 6 A'eramũ ako pẽẽ pejejemogyau esage ore 'jawe ikue. Jarejararete 'ga ree nanẽ pejejemu'jau nũ. \p Pejejeupe Jejui 'ga rera mome'uramũ ako pejeku'iramũ pejejemogyau ee ikue. A'ere 'gã amũ Jejui 'ga remiayuwamũ pẽ nekoramũ pẽ nerekou tyweaete. Jejui 'ga rerowiare'ema 'gã pẽ nerekou tyweaete agawewi. A'etea pẽku'i etee futat pejejemogyau oreje'eg are. Janeruwarete 'ga 'Agesagea pẽ nerekou pẽ maku'iukaa etee futat. \v 7 A'eramũ 'ã Masetoni ywy pewara 'gã pẽneko esage resaka 'ã rai'i. Akaja ywy pewara 'gã nanẽ 'ã esaka nũ. Pẽnemiapoa 'gã wesak. Pẽnemimome'ua nanẽ 'ã 'gã enupa nũ. A'eramũ 'gã, Jejui 'ga rerowiaara 'gã mama'e esage apou pẽ 'jawe. \v 8 Jejui 'ga je'ega pemome'u pejejemogyau. A'eramũ 'ã pẽnemimome'ua okwasi'wasi'wau Masetoni ywy pewara 'gã nupe. Akaja ywy pewat, amunap tesirũmera pypewat. Mĩmera 'gã nanẽ 'ã enupa rai'i nũ. 'Awamũ Tesarũn ipewara 'gã amũ Jejui 'ga rerowiaa 'ea awau okwasi'wau amunawa moymoyka. A'eramũ ore a'eramũ pẽ mome'wawe'em 'gã nupe. “Okwaap futat na'gã 'ã ne'ã”, 'jau ore arajaupe. \v 9 'Gã we futat pẽ mome'u oree. “'Awamũ Tesarũn ipewara 'gã Jejui 'ga rerowiaara futat”, 'jau 'gã oree. “Ymã te 'gã nokwaawi futari Jarejuwarete 'ga ikue. Jejui 'ga nanẽ 'gã ikwaape'ema nũ. Maira'me a'agawa 'gã imuorypa erekou jepi. A'ere ako ereo peu 'gã mu'jau Jarejuwarete 'ga ree. Jejui 'ga nanẽ ako ene imome'wau 'gã nupe ikue”, 'jau 'gã oree imome'wau. “Eneje'ega renupawe 'gã amũ opoia maira'me a'agawa rerowiar awi. A'eramũ 'gã Jejui 'ga rerowiaaramũ ajemogyau nũ. Jarejuwarete 'ga etee 'gã amuoryp 'awamũ”, 'jau 'gã pẽ mome'wau oree. \v 10 “Tesarũn ipewara 'gã Jejui 'ga rura wapesak ajemogyau, Jarejuwarete 'ga ra'yrarete 'ga rura rapesaka ajemogyau”, 'jau 'gã oree pẽ mome'wau ai'i. “'Ga manũ re Janeruwarete 'ga Jejui 'ga moferapa rakue nũ. A'eramũ 'ga anure 'ua werowiaaramũ jane rerawau jane mogyau ywag ipe ojepyri, 'jau Tesarũn ipewara 'gã oree imome'wau”, 'jau 'gã pẽ mome'wau oree. “Anure te nipo ajee Jarejuwarete 'ga rerowiare'ema 'gã jerekoukat tyweri futari 'ga upe, wapyae'emawer ipe etee futat nipo 'gã ojemonoukaa mama'eukwaawa rapyaw ipe 'ga upe. Wa'yra 'ga rerowiaaramũ te nipo ajee 'ga najane rereko tywera'uweri, 'jau Tesarũn ipewara 'gã amũ oree”, 'jau Masetoni ywy pewara 'gã pẽ mome'wau oree. \c 2 \s1 Jarejuwarete 'ga remiapofer are 'gã muea'aawet \p \v 1 Naoroo tee rũi ore pẽ pyri ikue. Pẽẽ 'ã ako Jejui 'ga perowiat 'ga renupa ypy we ikue. \v 2 Pẽ pyri oroo enune ore arawau ajepeja amunaw ipe ra'ne, Firiposi pe ra'ne arawau ikue. A'e pe peuwara 'gã ore munepa, ore mỹina moromunepawa pype. Ore kurapa nanẽ 'gã kypyre'emete nũ. Ore rerekou tyweaete agawewi futat 'gã. A'etea ore norokyjei futari arawau Jejui 'ga mome'wau pẽ nupe. A'eramũ ako ore orojewi 'gã poir ire arawau pẽ pyri ikue. Janeruwarete 'ga ore mogyjaukare'ema futat. A'eramũ ako ore arawau Jejui 'ga mome'wau. 'Ga rera renupawe ako pẽẽ 'ga rerowiaa ikue. A'ere ako je 'i ko: “Naoroo tee rũi ore pẽ pyri”, je 'i ko. \v 3 “Pe'je pẽẽ Jejui 'ga rerowiaa”, 'jau ako ore pẽ nupe arakou ikue. Nore'mea'uweri ore pẽ nupe. A'jea futat ore 'ga mome'ui pẽ nupe. Namama'e tywera rũi te 'ã ore oromome'u pẽ nupe ikue. 'Ga kwaawukaa te ako ore oi pẽ nupe ikue. Mama'e esagea etee 'ã ore imome'wau pẽ nupe. \v 4 Jarejuwarete 'ga remifutar imũ etee ako ore Jejui 'ga mome'wau ikue. Janeruwarete 'ga te ako ore mogy omome'waramũ pẽ nupe ikue. 'Ga muorypawamũ te 'ã ore iapoi. Natesirũmera 'gã muorypawamũ rũi te 'ã ore iapoi. Ku'jywa 'ga ore kwaap katu katu futat. “Je futat tãmẽjẽ 'gã na'e. Mama'e a'jea etee futat 'gã omome'u ra'e”, 'jau Janeruwarete 'ga oree. \p \v 5 Nore'mea'uweri ako ore arawau pẽ nupe ai'i. “Pẽẽ pẽnesagesage ra'e”, 'jawe'em ako ore pẽ nupe ikue. Nananuara rũi ako ore imome'wau pẽ nupe orojee pẽporomutaawamũ ikue. A'jea futat ako ore oi Jejui 'ga mome'wau pẽ nupe ikue. Naka'aranũũ are rũi ako ore oi oroporogytau pẽ nupe ikue. Jejui 'ga mome'wau te ako ore oi pẽ nupe ikue. Janeruwarete 'ga ore kwaap katu katu futat. \v 6 “Pẽẽ 'ã pẽnesagesage, pe'je oree”, naru'ei ako ore pẽ nupe ikue. Tekotee 'gã nupe nanẽ ako ore aipo 'jawe'em ikue nũ. Jarejuwarete 'ga je'eg imũ etee futat ore oi Jejui 'ga mome'wau pẽ nupe. \v 7 Ore 'ã Jejui 'ga remimonofera futat. A'eramũ ore “mama'ea peapo amũ oree”, 'jawarũ ore pẽ nupe numiamũ. A'ere ako ore aipo naru'ea'uweri pẽ nupe ikue. Sã'ã kũjã wa'yra pita'gĩ are ijejukaa. Wa'yra upe mama'e murukare'ema ojeupe. Nan tee futat ore jejukai pẽ nee. \v 8 Oreporomutat wejue ore pẽ nee. Ma'eramũ 'ã ore Jejui 'ga mome'ui pẽ nupe. Aruapisi are ifuewet ma'e 'gã nesaka miamũ amunipo 'ã ore noropoira'uweri futari Jejui 'ga mome'u awi pẽ nupe. \v 9 Pẽ pype arakou ako ore oroporowykyau arakou ikue. Au'jeteramũ ako ore oroporowykyau arakou ikue. Wyra pirera ore iapou 'ogamũ. A'eramũ ore ime'ega ka'aranũũ are orojeupe. A'eramũ ako ore “ka'aranũũ pemut ape oree”, 'jawe'em arakou pẽ nupe ikue. A'eramũ ako ore Jarejuwarete 'ga je'ega etee imome'wau pẽ nupe ikue. \p \v 10 Pẽ pype arakou ako ore mama'e tywera apowe'em ikue. A'jeteetewi arajemogyau Jarejuwarete 'ga upe pẽ pype ikue. A'eramũ tekotee 'gã ore ago'wawe'em. A'ea pekwaap. Janeruwarete 'ga nanẽ ikwaapa nũ. \v 11 Sã'ã ae kũima'eramũ wa'yra mu'ea mama'e apo are. Nan tee futat ore pẽ mu'ei ee. \v 12 “Pepoit kasi Jarejuwarete 'ga rerowiar awi ne. 'Ga remifutar imũ etee mama'ea peapo pejejemogyau”, 'jau ako ore pẽ nupe ikue. “Peko esage ki 'ga upe. 'Ga muorypawa etee iapou pejejemogyau”, 'jau ako ore pẽ nupe ikue. 'Ga 'ã pẽ mũ'ẽ ojeupe wemiayuwamũ. Anure nipo 'ga pẽ monou pẽ mogyau ojepyri. Peu futat nipo pẽẽ esage ma'e 'ga resaka. A'eramũ ore 'ga remifutar imũ etee mama'e apoukaa pẽ nupe. \p \v 13 Pẽ pyri arakou 'ã ore Jarejuwarete 'ga je'ega mome'wau pẽ nupe jepi. A'eramũ ako pẽẽ erowiaa pejejemogyau ikue. A'eramũ pẽẽ 'jau pejejaupe: “Nakũima'e tee 'ga je'ega rũi futat ra'e. Janeruwarete 'ga je'ega futat ra'e”, 'jau ako pẽẽ pejejaupe ikue. A'eramũ ako pẽẽ 'ga rerowiaa. Oje'ega renuwamũ 'ga 'ã pẽ katu'oka oje'jawe. Pẽ muea'aa oje'jawe mama'e are. A'eramũ ore 'jau Jarejuwarete 'ga upe: “Au'jete eje'ega ererowiarukat 'gã nupe”, 'jau ore 'ga upe pẽ nee jepi. \v 14 Jejui 'ga rerowiaaramũ pẽ nekoramũ, pẽpytuna 'gã, 'ga rerowiare'ema 'gã pẽ nereko tyweretei rai'i. A'ere napeu etee rũi 'ga rerowiare'ema 'gã 'ga rerowiaara 'gã nereko tyweretei. Judeja ywy pe nanẽ futat 'gã iapoi rai'i nũ. \v 15 Ymã te judeu ypy 'gã Janeruwarete 'ga je'ega mome'wara 'gã apisau rakue. 'Awamũ 'ã 'gã Jejui 'ga miamũ ijukau rai'i. Janejararete 'ga 'gã ijukau rai'i nũ. Ore nanẽ nũ. Ore nanẽ 'gã ore mujãnukaa pe awi, Jerusareg awi. Peu 'gã ore momytaukare'ema. Aipo apoara 'gã Jarejuwarete 'ga mamara'neukat ojee. \v 16 A'ere 'gã judeue'emamũ pẽ nupe Jejui 'ga mome'u awi ore momig awi afueweramũ numiamũ. A'ere aipo 'gã Janeruwarete 'ga mamara'neukareteetei ojee. A'eramũ 'ga 'awamũ 'gã nerekou tyweaete ee. \s1 Paulo 'ga 'gã nesaga'upa \p \v 17 Orojot ete ako ore pẽ nui ikue. Pẽ pyri orepytaweramũ numiamũ. A'eramũ ore aru'arasigamũ arajemogyau pẽ nee orojea'aramũ. “'Gã pyri soo 'jau”, 'jau ore arajaupe numiamũ. \v 18 “Soo 'gã nesaka 'jau”, 'jau'japa je tepytuna 'gã nupe jepi numiamũ. A'eramũ ore oro'wya jepi numiamũ. A'ere nãnẽwẽjẽmĩ. Mama'eukwaawa 'wyriara nore monoukari ete nipo 'ã. \p \v 19 Jejui 'ga rerowiaramũ pẽẽ 'ã ore maku'iu. Jejui 'ga ruramũ nipo ore arawau 'ga pyri. A'eramũ nipo ore 'jau 'ga upe: “Tesarũn ipewara 'gã nupe ako ore ene mome'ui ikue. A'eramũ 'gã ako kwaiwete oreje'ega rerowiaa ikue. A'eramũ 'gã ajemogyau ene rerowiaaramũ. 'Gã 'ã ene rerowiat nanimenime ajemogyau”, 'jau nipo ore 'ga upe, 'ga pyri oroo re. A'eramũ nipo 'ga 'jau oree: “A'jea. Jeporowykya peapo esage, je'eawer imũ etee ra'e. A'eramũ je teku'iramũ tekou pẽ nee. Au'jete peapopap je'eawer imũ etee rakue”, 'jau nipo 'ga oree, ojepyri ore oramũ. \v 20 Nitywi 'gã amũ ore maku'iu pẽẽ 'jawe. Pẽ nee ore jerowiari arajemogyau. \c 3 \p \v 1-2 Orereaitepaw ore pẽ nee pẽnera renupe'ema. Oreporesagiwer ore pẽ nee numiamũ. A'ere ore norooarũi. A'eramũ ore pẽ nesaga'upa arakou. A'eramũ ore Timoteo 'ga etee imonou imoporogytaukaa pẽ nupe. “Simono ene 'gã nesaka jarejee 'jau”, 'jau ore 'ga upe ai'i. “'Au toropyta Atenasi pe ene rapesaka 'jau”, 'jau ore 'ga upe. Timoteo 'ga orerewirera 'jawe. Jarejuwarete 'ga porowykya 'ga wapo ore pyri ikue. Jejui 'ga mome'wara 'ga ore 'jawe. A'eramũ ore a'eramũ 'ga monou 'ga moporogytaukaa pẽ nupe. “Tesarũn ipewara 'gã te 'ã Jejui 'ga werowiat. A'ere 'gã inãinãnĩ'ĩ etee Jejui 'ga kwaawi. A'eramũ ene ewau 'gã mu'jau esagesage 'ga ree. A'eramũ 'gã ajemogyau erowiaa a'jea futat”, 'jau ore Timoteo 'ga upe ai'i. “Pepoir awi Jejui 'ga rerowiar awi, 'jau ki ene 'gã nupe”, 'jau ore 'ga upe. \v 3 “Pejejereko tywereteramũ miamũ kasi pepoit Jejui 'ga rerowiar awi ne, 'jau ki ene 'gã nupe”, 'jau ore 'ga upe. “Jejui 'ga rerowiaara 'ã jane. A'eramũ 'gã amũ jane rerekou tyweaete. Sã'ã ae yara mura imomora 'y pe esaga, ijerewa resaga. Nan tee futat Janeruwarete 'ga jane rereko tywerukari 'gã nupe. Taesak 'gã a'jea futat tejerowiara 'jau kwy, 'jau nipo 'ga janee, 'jau ki ene 'gã nupe”, 'jau ore 'ga upe ai'i. \v 4 Pẽ pype arakou ako ore imome'ui pẽ nupe ikue. Pẽ nereko tywerete'emauwe ako ore 'jau pẽ nupe ikue. “'Awamũ pẽẽ Jejui 'ga rerowiaara. A'eramũ nipo 'ga rerowiare'ema 'gã pẽ nerekou tyweaete”, 'jau ako ore pẽ nupe jepi. A'jea futat ore 'i pẽ nupe. Ore'eawer imũ etee futat nipo 'gã pẽ nerekou. \v 5 A'eramũ je 'jau tepytuna 'gã nupe: “Maran gatu nipo 'gã jaruete ajemogyawe'em. Mama'eukwaawa 'wyriara nipo 'gã omomoirukat Jejui 'ga rerowiar awi rai'i?” 'jau ore arajaupe. “Simome'u ekoete nipo jane Jejui 'ga 'gã nupe rakue?” 'jau ore arajemogyau pẽ nupe. A'eramũ ore a'eramũ kweramũ Timoteo 'ga monou pẽ nesaka kamẽsĩete imoporogytaukaa pẽ nupe. \s1 'Gã nera Paulo 'ga maku'iu \p \v 6 A'eramũ 'ga awau pẽ nesaka ikue. 'Awamũ 'ga 'ua pẽ mome'wau oree nũ. “Tesarũn ipewara 'gã, Jejui 'ga rerowiaara 'gã ajemogy je 'ga rerowiaa. Nopoiri futari 'gã 'ga rerowiar awi”, 'jau 'ga 'ua pẽ mome'wau oree. “'Gã ojejuka je ajuee”, 'jau 'ga oree pẽ mome'wau. “Pẽ nee nanẽ 'gã nea'aramũ je ajemogyau nũ”, 'jau 'ga oree. “Pẽ nesaga'upa 'gã ajemogyau. Sã'ã pẽẽ 'gã nesaga'uwa. Nan tee futat 'gã jemogyi pẽ nesaga'upa”, 'jau 'ga oree imome'wau. \p \v 7 'Ga pẽ mome'ua ore maku'iu pẽ nee. Mama'e tesirũa te ajee ojeup oree ai'i. 'Gã amũ ore rerekou tyweaete ai'i. A'ere a'e pype Timoteo 'ga ruri pẽ mome'wau oree. \v 8 A'eramũ pẽ mome'ua oreku'i mojerana ore ree. 'Ga rerowiarareteramũ pejemogyramũ nipo oreku'iramũ arakou pẽ nee. \v 9 Jarejuwarete 'ga upe ore oroporogytau jepi. “Tesarũn ipewara 'gã, eneremiayuwa 'gã ene rerowiat ajemogyau. A'eramũ ore a'eramũ araku'iramũ arakou 'gã nee”, 'jau ore 'ga upe jepi. \v 10-11 Jarejuwarete 'ga upe oroporogytau arakou. Au'jeteramũ oroporogytau arakou. “Tene ore oi peu 'gã pyri 'gã mu'jau esage ene ree”, 'jau ore 'ga upe jepi. “Tojemogypyyk katu katu 'gã ene ree 'jau”, 'jau ore Jarejuwarete 'ga upe. Jejui 'ga janejararetea. 'Ga upe nanẽ ore 'jau nũ. “Ore poar iki pejepe, ore mojewyrukaa 'gã pyri”, 'jau ore 'gã nupe arakou. \v 12 Pẽporomutat pejejemogyau pejejuee. Tekotee 'gã nee nanẽ pẽẽ pejeporomutaramũ nũ. A'eramũ ore 'jau Jarejuwarete 'ga upe arakou: “Iporomutat 'gã ajuee. Ojejuka esage 'gã ajuee. A'eramũ ene 'gã poaa 'gã mojejukau esage a'eramũ taetu ajuee”, 'jau ore 'ga upe oroporogytau pẽ nee arakou. Sã'ã oreporomutara pẽ nee. Nan tee futat pẽporomutaramũ pejejuee. \v 13 “Epoar iki 'gã. Emamuakar iki 'gã mama'e tywera apoukare'ema 'gã nupe”, 'jau ore Jarejuwarete 'ga upe pẽ nee arakou. A'eramũ 'ga aipo apo re pẽẽ mama'e tywera apo futare'ema. A'eramũ nipo pẽẽ Jejui 'ga ruramũ pejejemogyau esage 'ga upe. Anure nipo Janejararete 'ga ojewya wemiayuwa 'gã nerua ojeupi. Aipo 'ara rupi nitywi futari pẽ kwaukaara 'gã amũ. \c 4 \s1 Jarejuwarete 'ga ki pemuoryp \p \v 1-2 Pẽ pype arakou ako ore pẽ mu'jau Jarejuwarete 'ga remifutar are ikue. “Pejejemogyau esage Jarejuwarete 'ga pemuoryp”, 'jau ako ore pẽ nupe ikue. “'Ga je'eg imũ etee pẽẽ mama'e apou”, 'jau ako ore pẽ nupe ikue. Pẽnea'ar iki ore'eawer are. “Pe'je pejejemogyau Jejui 'ga 'eawer imũ etee futat”, 'jau ako ore pẽ nupe ikue. Jejui 'ga 'ã pẽjararetea. 'Ga futat ako aipo ore mu'eukaa pẽ nupe ikue. A'eramũ ki pẽẽ ore'eawer imũ etee futat pejejemogyau esage a'jea futat. 'Ga remifutar imũ etee futar iki pẽẽ mama'e apou 'ga upe. \v 3 Mama'e tywera apowe'em futat. Peko esage a'jea futat 'ga upe. Kũima'eramũ pejekowe'em pejejemirekoe'em are. Pejejemireko are etee ki peko. Kũjãnamũ nanẽ kasi pejemene'ema peenũi pejejefue ne. Pejemena etee ki pereko. Aipoa esage Janeruwarete 'ga upe. \p \v 4-5 Kũima'e 'gã nupe nanẽ ore 'jau nũ: Peko kasi Jejui 'ga rerowiaare'ema 'gã 'jawe etee ne. 'Gã 'ã oo akou wemirekoe'ema mue are etee kwe pe watau. Kũjã mue are etee wea'aramũ ajemogyau. A'ere kasi nan peko ne. Pejejemireko are etee futar iki pẽnea'at. \v 6 'Ga rerowiaaramũ 'ã jane jarejuewireramũ juejue futat. A'eramũ kasi pẽẽ, “Jerewirera 'ga remirekoa te nã'ã re'ã”, pe'je ne, ipojekawe'em erawau pejejaui ne. Aipoa apoara 'gã nipo Janeruwarete 'ga erekou tyweaete ee. Aipoa ako ore oromome'u pẽ nupe ikue. A'eramũ ore imome'wau'japa pẽ nupe nũ. \v 7 Janeruwarete 'gã jane mũ'ẽ werowiare'ema 'gã nui mama'e tywera apoukare'ema janee, jane mogyau esage wowase. \v 8 Najema'ea rũi futat jeje'ega poromũ. Janeruwarete 'ga je'ega te poromũ. Janeruwarete 'ga 'ã jane upe U'agesage muara. 'Ga 'eawera etee 'ã je amome'u pẽ nupe. A'eramũ aipo renupare'ema 'gã Janeruwarete 'ga je'eganupe'ema futat. \p \v 9 Janeruwarete 'ga ako pẽ mu'e pejejuee pẽporomutar are ikue. Ma'eramũ 'ã 'awamũ pejejuka esage pejejuee pejejemogyau. A'eramũ je aipo are ka'arana kwasiare'ema pẽ nupe. \v 10 Jejui 'ga rerowiaara 'gã nee pejejejukau esage pejejemogyau, Masetoni ywy pewara 'gã nee. A'eramũ ki pẽẽ pejejejukau esage 'awamũ taetu 'gã nee pejejemogyau. \v 11 “Pejemuawapir iki pejejemogyau 'gã pype. Pẽmara'ne kasi pejejuee ne. 'Gã ago'wawe'em 'gã porowyky are. Pejeporowykya etee futat iapou pejejee pejejemifutara muawamũ. A'eramũ pẽẽ mama'e renũine'ema pejejemogyau 'gã nupe”, 'jau ako je pẽ nupe ikue. A'eramũ ki pejejemogyau pejejeupe je'eawer imũ etee futat. \v 12 Aipo apo re Jejui 'ga rerowiaare'ema 'gã oporomutaramũ pẽ nee. A'eramũ nipo 'gã 'jau: “A'jea futat Jejui 'ga rerowiaara 'gã nesageramũ”, 'jau nipo 'gã ajaupe, pẽ nesakawe. \s1 Janejararete 'ga ruap \p \v 13 'Awamũ ore pẽ mu'ei amanũ ma'efera 'gã nee, Jejui 'ga rerowiaara 'gã nee. Pẽ'arasig kasi pejejemogyau 'gã nee ne. Jejui 'ga rerowiare'ema 'gã i'arasig futat ajemogyau. A'ere 'gã nuapesagi Jejui 'ga rura. A'eramũ 'gã a'eramũ u'arasigamũ futat ajemogyau. A'ere jane naani. 'Ga rura jane siapesak jarejemogyau. A'eramũ jane jare'arasige'emamũ jarejemogyau. \v 14 Amanũ re 'ã Jejui 'ga ferawi rakue nũ. Oferaw ire 'ã Jejui 'ga awau ywag ipe rakue nũ. A'eramũ 'ga amanũu'jape'ema. A'ea 'ã jane sikwaap. Anure nipo Janeruwarete 'ga Jejui 'ga mojewya 'ga mua 'awa ywy pe nũ. Jejui 'ga 'ua ojewya nũ. 'Ga ruwa 'ga 'ga rerowiaara 'gã nerojewyrukaa 'au 'ga upe, amanũ ma'efera 'gã nerojewya erua. A'eramũ jane a'eramũ jare'arasige'emamũ 'gã nee. \p \v 15 Ojewyr are Janejararete 'ga jane mu'jau. A'eramũ 'ã jane ikwaapa. 'Ga jewyawa rupi 'ga rerowiaaramũ jane jarewau jarejeupia 'ga rowosõu. Amanũ ma'efera 'gã na'ne awau 'ga rowosõu. A'ere imanũe'emamũ jane jarewau 'ga repejãna 'ga rowosõu. \v 16 Aipo 'ara rupi Jejui 'ga ruri ojypa wafukaita wemiayuwamũ jane upe. Ywagipewara 'gã 'wyriara 'ga nanẽ futat nipo wafukaita nũ. A'ere nipo 'ga jumi'aranũũ pyi 'gã nupe. A'eramũ nipo jane Kristu 'ga rerowiaaramũ jarewau jarejeupia 'ga rowosõu. Amanũ ma'efera 'gã na'ne 'ga imonou imowywya ywy awi. Ywy awi amũ'ẽ re 'gã awau ojeupia Kristu 'ga repejãna. \v 17 A'ere jane imanũe'emamũ jarewau jarejeupia jarejatykau 'gã nee 'ga rowosõu ywasiga pype. Wowosĩmaw ire nipo 'ga wemiayuwamũ jane rerawau erojewya 'Uwarete 'ga pyri. A'eramũ jane peu futat jarejemogyau nakwaparimũ rũi 'gã pyri. \v 18 A'eramũ pẽẽ pejewau aipo mome'wau 'gã nupe kwe pe. Kasi 'gã jemogyi u'arasigamũ 'gã nee ne, amanũ ma'efera 'gã nee ne, Jejui 'ga rerowiaara 'gã nee ne. \c 5 \s1 Jejui 'ga rapesakap \p \v 1-2 “Maranime sipo ajee Jejui 'ga ruri werowiare'ema 'gã nerekou tyweaete?” 'jau nipo pẽẽ pejejaupe. Aipo pe'je kasi ne. “A'e rupi nipo 'ga ruri”, naru'ei ore pẽ nupe. “Nikwaawi jane 'ga ruawa”, 'jau ore pẽ nupe jepi. Sã'ã muna'ywa. 'Oga jara 'ga muna'ywa rura kwaawe'ema. Nan tee futat jane Jejui 'ga ruawa nikwaawi. \v 3 Owaẽm erujewi futat nipo 'ga ruawa upe. A'eramũ jane jarejemogy esage are etee futat jarejea'aramũ. “Nitywi mama'e tywera jane ree”, 'gã 'eramũ nipo iwaẽmi erujewi 'gã nereko tyweawa upe. Sã'ã kũjã ka'jame'ema wa'yray awi. A'eramũ 'ã ojemouaga etee wa'yray upe. Nan tee futat Jejui 'ga rerowiare'ema 'gã aipoa 'ara rupi noka'jamarũi wereko tywer awi. Taka'jam 'jau nipo 'gã ojeupe numiamũ. A'ere nipo 'gã noka'jamarũi futari wereko tywer awi. Naako tywet nana'nĩ pype rũi futat 'gã awau poromũ. \p \v 4 A'ere pẽẽ Jarejuwarete 'ga pekwaap. A'eramũ ki pẽẽ mama'e tywera apowe'em Jejui 'ga jewyra poromukuran. A'eramũ 'ga rura jane mopiryyite'ema. Sã'ã muna'ywa 'ga amũ pyyga erujewi 'ga mopiryyja. Nan kasi pejemopiryyjukat 'ga upe ne. Naypytunimũ wata ma'e 'jawe rũi pẽẽ. Ypytunimũ wata ma'e 'gã nuesagi mama'ea. Jarejuwarete 'ga je'ega kwaapare'ema 'gã ypytunimũ wata ma'e 'jawe. A'eramũ 'gã mama'e tywera apou akou. Janeruwarete 'ga remiaporama kwaape'ema futat. “Ojewyt nipo Jejui 'ga werowiare'ema 'gã nerekou tyweaete” 'e kwaape'ema. \v 5 A'ere pẽẽ nanarũi. Pekwaap futat 'ga je'ega ore 'jawe. A'eramũ jane juejue 'ga remiaporama kwaapa, Jejui 'ga jewyra kwaapa. 'Arimũ wata ma'e 'jawe jane. Sikwaap jane mama'ea. \v 6-7 A'eramũ ore 'jau pẽ nupe: “Pe'je sajemogy 'ga rapesaka”, 'jau ore pẽ nupe. “Pe'je sajemu'akwaap mama'e tywera apo awi 'ga rura poromukuran”, 'jau ore pẽ nupe. \p Jejui 'ga rura rapesakare'ema 'gã oset ma'e 'jawe futat ajemogy. Nokwaawi futari 'gã mama'ea. Eawyryp ma'e 'jawe nanẽ 'gã mama'e kwaape'ema. I'akwaawe'ema 'gã. A'eramũ 'gã mama'e tywera apou akou. \p \v 8 A'ere jane nanarũi. 'Arimũ wata ma'e 'jawe jane. Jane'akwaap jane. A'eramũ ore 'jau pẽ nupe: “Pe'je sajemogy esage 'ga upe. Pe'je sajemu'akwaap mama'e tywera apo awi”, 'jau ore pẽ nupe. Jejui 'ga rura poromukuran sirowiat 'ga nanimenime 'jau, janeporomutat 'ga ree 'jau, janerea'at jarejemogyau 'ga ree. Aipo apoaramũ jarejemogyau jefaruu 'jawe. Itajuaity rerekwara 'jawe jane jemogyi. Itajuaitya jefaruua wereko imunepa u'yw awi. Opy'apiara munepa. Itaju akagyrũa nanẽ imunepa nũ. A'eramũ u'ywa osowe'em 'ga upe. Ojeafakau etee. Nan tee jane. Jane 'ga rerowiaramũ 'gã amũ 'ga rerowiar awi jane momoirukare'ema. \v 9 Najane rereko tyweawamũ rũi ako Janeruwarete 'ga jane mũ'ẽi 'gã nui ikue. Jane katu'oka te ako 'ga jane mũ'ẽi 'gã nui ikue. Janeruwarete 'ga jane katu'ogukaa Janejararete 'ga upe, Jejui Kristu 'ga upe. \v 10 Jejui 'ga amanũ jane katu'okawamũ futat. A'eramũ jane a'eramũ jarewau 'ga pyri jarejemogyau peu futat nakwaparimũ ete rũi. 'Ga jewyre'emauwe jaremanũmũ jane jarewau 'ga pyri peu futat. Jaremanũme'ẽwe 'ga jewyramũ jane jarewau 'ga pyri. \v 11 A'eramũ pẽẽ pejewau 'awamũ 'ga ruawama mome'wau kwe pe pejejaupe. Aipo mome'ua 'ga rerowiarukaa pejejaupe. Nanuara 'ã pẽẽ iapou pejejemogyau. A'eramũ pẽẽ taetu pejejopoaa 'ga rerowiar ywyapiukaa pejejaupe. \s1 'Gã neko esage are 'gã mu'akwaapawet \p \v 12 Jejeuwa 'jawe pẽẽ. A'eramũ je pẽ mu'jau mama'e are. Peenup katu katu ki peje'wyriara 'gã je'ega. Janeruwarete 'ga 'gã amũ'ẽ imonou pẽ nupe pẽ'wyriaramũ. A'eramũ pẽẽ 'gã je'ega renupa esage. \v 13 Jarejuwarete 'ga je'eg are 'gã pẽ mu'ei. A'eramũ ki pẽẽ 'gã je'eg are pejeapyakau. Pejeporomutaramũ 'gã nee nanẽ nũ. Pe'je ki pejejejukau esage 'gã nee, pejemu'jara 'gã nee. Pejamue kasi ne. Pẽta'wa ki pejejaupe. \p \v 14 Pẽẽ mũ peko futat iwewue ma'eramũ pejejopype. A'eramũ pẽẽ pejeje'ega iwewue ma'e 'gã nupe, 'gã wewue awi 'gã momoia. “Pe'je pejewau pejeporowykyau”, pe'je ki 'gã nupe. \p Pẽẽ mũ nipo pejejorypawamũ pejejemogyau. A'eramũ ki pẽẽ aipo 'gã poaa 'gã maku'iu. 'Gã amũ nipo Jejui 'ga rerowiaa inãinãnĩ'ĩ etee. A'eramũ pẽẽ 'gã mu'jau 'ga ree, 'ga rerowiar ywyapiukaa 'gã nupe. Peje'eg esage ki 'gã nupe najuejue etee. Pemoywyrafen kasi pejeje'ega 'gã nupe ne. \v 15 'Gã amũ nipo mama'e tywera apou pẽ nupe. A'ere kasi pejepyk 'ga ree ne. Mama'e esagea etee ki peapo pejejaupe. Tesirũmera 'gã nupe nanẽ mama'e esagea etee pẽẽ iapou nũ. \p \v 16 Pẽnoryp ete futar iki pejejemogyau. \v 17 Au'jeteramũ futat pejeje'ega monou Jarejuwarete 'ga upe. \v 18 “Au'jete mama'ea eremut jee, ki Ku'jyp”, 'jau ki pẽẽ 'ga upe. Mama'eaya nipo ojeapou pẽ nupe. A'etea ki pẽku'i etee futat. A'ea Janeruwarete 'ga afutat. Jejui Kristu 'ga ree ojemujat ma'eramũ omuorywa Janeruwarete 'ga afutat. \p \v 19 Pejejeupe Jarejuwarete 'ga 'Agesage je'egauwe ki pemojerowiat pejejemogyau. Au'jeteramũ nipo 'ga 'Agesage je'ega nepeenuwi. A'eramũ noje'egu'jawi pẽ nupe ne. \v 20 Janeruwarete 'ga je mut je moporogytaukaa pẽ nupe, pejejeupe 'ga amũ 'eramũ ki a'e are peapyaka. \v 21 Pejejeupe 'ga amũ mama'e mome'uramũ ki, “a'jea futat sipo aipo 'ga 'ea?” pe'je ra'ne pejejeupe. A'jea 'eramũ pẽẽ a'jea futat erowiaa pejejemogyau. Mama'e a'je'ema 'eramũ pẽẽ imoka'jama kamẽsĩete. NaJaneruwarete 'ga 'Agesagea rũi 'ga mu'eukat. \v 22 Kwaiwete te 'ã mama'e a'wyre'ema. A'ere kasi peapo amũ majepei'i etee miamũ futat ne. \p \v 23 Jarejuwarete 'ga upe ore 'i: “Emopy'ata'wa Tesarũn ipewara 'gã imogyau”, aru'e ore 'ga upe arakou. “Emuesage ki 'gã. Eje'jawe 'gã mogyau esage”, 'jau ore 'ga upe arakou. “Ene amuesage re 'gã tifuewet eme mama'e tywera apo are ajemogyau”, 'jau ore pẽ nee 'ga upe. “Amuesage re 'gã wesageramũ a'jea futat Jejui Kristu 'ga jewyramũ. Nitywi futari nipo 'gã tywera 'gã pype aipo 'ara rupi”, 'jau ore pẽ nee 'ga upe. \v 24 Janeruwarete 'ga futat 'ã jane mũ'ẽ wemiayuwamũ. 'Ga 'ã jane muesageu jane mogyau oje'jawe. Nomoka'jami futari 'ga u'eawera. U'eawer imũ etee futat 'ga mama'e apou pẽ nupe. \p \v 25 Orepytuna 'jawe pẽẽ oree. A'eramũ ki pẽẽ pejeje'ega monou Jarejuwarete 'ga upe ore ree. \p \v 26 Pe'je pejeje'ega Jejui 'ga rerowiaara 'gã nupe jee. “Paulo 'ga oje'ega mua janee: Jaruete te pẽẽ? 'e mua janee”, pe'je ki pejejaupe, pejejomana. \v 27 Koa ka'arana ki pemogytaayay futat. Jejui 'ga rerowiaara 'gã nemianuwamũ pemogyta, 'jau je pẽ nupe. Aipoa Janejararete 'ga afutat, 'jau je pẽ nupe. \p \v 28 Jarejararete 'ga, Jejui Kristu 'ga resagea pẽ nerekoa je afutat. \p Kweramũ etee jeremimome'ua.