\id 1JN - Kayabí NT -Brazil 2012 (DBL -2013) \h 1 Juã \toc1 1 Juã \toc2 1 Juã \toc3 1Ju \mt1 1 Juã \ip Ymã we 'gã 'i “Juã 'ga 'awa ka'arana kwasiari” 'gã 'i rakue. Nokwasiari agawewi 'ga wera 'awa ka'aran are. A'etea 'gã e'i “Juã 'ga remikwasiarera futat”, e'i 'gã jupe. Juã 'ga Jejui 'ga remimu'efera. \ip “Pẽporomutat ki pejejuee”, e'i 'ga ikwasiaa imonou Jejui 'ga rerowiaara 'gã nupe. Janeruwarete 'ga 'Agesagea ikwasiarukaa 'ga upe rakue. A'eramũ 'ga ikwasiaa imonou 'gã nupe rakue. \c 1 \s1 Janeruwarete 'ga kwaawukaat \p \v 1 Ka'arana je akwasiat imonou pẽ nupe. Jarejeupe Jarejuwarete 'ga kwaawukaara 'ga ree je ikwasiari. Kristu 'ga ree je ikwasiari. Oje'ega rerowiaaramũ 'ga jane mogyi ojepyri nakwaparimũ rũi. Okoeteete ma'ea Kristu 'ga. Ymã te 'ã 'ga rekoi, ywy apoe'emauwe Kristu 'ga rekoi rakue. A'ere ore 'awa ywy pe 'ga rekoramũ ore 'ga resagi orojeau ikue. Orowyka 'ga pir are ikue. 'Ga je'ega ore enupa ikue. Aipoa ore oromome'u pẽ nupe. \v 2 Ymã we te 'ã 'ga rekoi rakue. 'Awamũ aje 'ã 'ga ruri 'awa ywy pe ojesaukaa oree ikue. A'ea ore oromome'u pẽ nupe. Ymã we futat te 'ã 'ga rekoi Jarejuwarete 'ga pyri aetywe'emauwe rakue. A'ere 'ga 'awamũ 'ga jesaukari oree ikue. \v 3 A'e resakawera ore oromome'u pẽ nupe. Orojemienuwera nanẽ ore imome'wau pẽ nupe nũ. 'Ga rerowiarukaawamũ ore imome'wau pẽ nupe. A'eramũ pẽẽ pejejemujaa Jarejuwarete 'ga ree ore pyri, 'ga ra'yrarete 'ga Jejui Kristu 'ga ree 'jau. A'eramũ jane jarejemogyau 'ga ree etee futat jarejea mỹina. \v 4 A'eramũ je 'agamũ ikwasiaa ka'aran are jarejemuorypawamũ. \s1 'Ara renyfuga 'jawewat \p \v 5 Jejui 'ga je'ega ore enupa ikue. Ma'eramũ 'ã ore orojeupe 'ga 'eawera mome'ui pẽ nupe. Aipo 'jau 'ga imome'wau oree ikue. “Janeruwarete 'ga esagesage. Nitywi futari 'ga mama'e tywera pyu. 'Ara renyfuga 'jawe te 'ga. Nitywi futari ypytuna 'ga pyri”, 'jau 'ga imome'wau oree ikue. \v 6 'Gã amũ te nipo “Je Jarejuwarete 'ga remiayuwa”, 'jau futatee. A'ere nipo aipo 'jara 'gã nekoi ypytunimũ wata ma'e 'jawe. 'Gã nuetygi mama'e tywera apoa. A'e 'gã o'meramũ te 'gã 'i. Na'ga remiayuwa rũi aipo 'gã. Nuenuwi 'gã mama'e a'jea. Nuapoi 'gã Jarejuwarete 'ga remifutar imũ mama'ea. \v 7 Ku'jywa 'ga 'ara renyfuga 'jawe futat. Nuapoi 'ga mama'e tywera. Mama'e esagea etee te 'ga wapo. 'Ga 'jawe jarejemogy re jarejekoty'aa esage ete jarejuee. Oje'jawe jane jemogy re 'ga wa'yra 'ga, Jejui Kristu 'ga ry pyu jane pireita akou, janetywera moia akou jane wi. \p \v 8 “Je najetywi tetywera pyu” 'jaramũ jane jare'meramũ Jarejuwarete 'ga upe. Jarejemoryteeu jane tee futat. Aipo 'e re mama'e a'jea apowe'em. \v 9 A'ere ojeupe jaretywera jane imome'uramũ, Janeruwarete 'ga imoiri jane wi, jane katu'oka. U'eawer imũ etee futat 'ga janetywera moia jane wi. Namama'e tywera apoara rũi te 'ga. Mama'e esagea etee futat 'ga ree. A'eramũ 'ga janetywera moia jane wi. “Epe'a jetywera je wi”, ojeupe jane 'eramũ 'ga imoiri jane wi. \v 10 Najuejue etee futat aetyweramũ. Nokoi futari ae mũ itywere'emamũ. “Je najetyweri” 'jaramũ ae Jarejuwarete 'ga 'me are ako ma'eramũ te ae poromũ. 'Ga futat 'ã e'i rakue: “Nepẽtywi futari pẽẽ mũ pejetywere'ema pyu”, 'jau 'ga 'ã rakue. A'eramũ ae “je najetyweri” 'jaramũ Jarejuwarete 'ga 'me are jarejemogyau. 'Ga je'ega rerowiare'emamũ te ae poromũ ae 'i. \c 2 \s1 Kristu 'ga jane poaa \p \v 1 Pẽẽ 'ã jejeuwa 'jawe jee. A'eramũ je ka'arana kwasiaa pẽ nupe mama'e tywera apo awi pẽ momoiawamũ. “Au'je mama'e tywera apo re” 'ea je ikwasiaa ka'aran are imonou pẽ nupe. A'ere jane mama'e tywera jane iaporamũ Jejui Kristu 'ga je'egi 'Uwarete 'ga upe jane ree. “Aipo 'ga je rerowiaara 'ga. Mama'e tywera 'ga wapo. A'ere 'ga nopoiri futari jane rerowiar awi. A'eramũ ki eta'waramũ etee e'ỹina 'ga upe”, 'jau 'ga 'Uwarete 'ga upe oje'ega rerowiaaramũ jane ree. Jejui 'ga 'ã naitywet ma'ea rũi. Esage ma'e 'ga te. \v 2 'Ga futat 'ã janetywera mepyau 'Uwarete 'ga upe janee. Amanũmũ janetywera 'Uwarete 'ga upe jane wi imoiawamũ. A'ere 'ga najanema'e etee rũi janetywera mepyi. Ywy pewaramũ janetywera juejue futat 'ga omepy. \p \v 3 Jarejuwarete 'ga je'ega renuw ire jane a'jea futat 'ga remiayuwa. 'Ga remiayuwaretea 'ã jane 'ga je'ega renuparamũ. \v 4 'Gã amũ nipo 'jau, “Akwaap je Jarejuwarete 'ga”, 'jau. A'ere aipo 'jara 'ga o'meramũ te 'ga 'i Jarejuwarete 'ga je'ega renuwe'em ire. I'me ma'eramũ te ae poromũ ae 'i akou. \v 5 'Ga je'ega renuparamũ jane 'ga futaa a'jea futat. A'eramũ te ae a'jea futat ae 'i. “Je Jarejuwarete 'ga remiayuwa futat”, 'jau jane. \v 6 Aipo 'jaramũ ki mama'e esage etee peapo, Jejui Kristu 'ga 'jawerimũ etee futat. \s1 Pẽporomutar iki pejejuee \p \v 7 Tejekoty'aawamũ pẽ nupe je ka'arana kwasiari Jarejuwarete 'ga je'eg are. “Pẽporomutar iki pẽẽ pejejuee. Pejejuka esage ki pejejuee”, 'jau 'ga rakue. Na'awamue rũi te 'ga 'ã aipo 'ga 'i janee rakue. Jejui 'ga rerowia ypy we futat te 'ã pejemu'e aipo are rakue. A'eramũ pẽẽ aipo 'ga 'eawera kwaapa pejejemogyau. \v 8 Aipoa morogyta are je ka'arana kwasiari pẽ nupe. A'ere aipoa morogyta ymanera jemu'jagi morogyta yau 'jawe. Jejui 'ga aipoa morogyta are jane mu'eramũ morogyta yau 'jawe futat janee. Jejui 'ga a'jea futat iporomutat jane ree. A'eramũ ki jane 'ga 'jawe futat jareporomutaramũ jarejuee. A'eramũ nipo jane resakara 'gã 'jau, “A'jea futat Kristu 'ga 'ea ra'e”, 'jau nipo 'gã. 'Ga rure'emamũ 'ã janeypy 'gã weapyoe'emamũ 'ga ree rakue. A'ere ako 'ga ruri jane mueapyou ojee ikue. Janereapyoe'em awi jane mueapyou ikue. Sã'ã jay renya ypytuna mojesa'gia numiamũ. A'ere 'ã nomojesagi katu. Nan tee futat ako janeypy 'gã neapyo'iramũ etee Jarejuwarete 'ga je'eg are rakue. Jejui 'ga te ajee 'ã 'ut 'ara renyfuga 'jawe mama'e kwaawukaa katu katu janee, Jarejuwarete 'ga kwaawukaa janee. Jay reny 'jawewar awi jane mũ'jãu 'ara renyfuga pype jane monoara 'jawe. \p \v 9 'Gã amũ nipo 'jau, “je 'ara renyfuga pypewara futat”, 'jau nipo 'gã. A'e reewi nipo 'gã niporomutari opytuna 'gã nee. A'eramũ jane aipo 'gã kwaapa. Aipo 'gã ypytunaiwa pypewara futat. Poromũ o'meramũ. \v 10 Opytun are iporomutat ma'eramũ te ae 'arimũ wata ma'ea. Nitywi futari mama'e tywera pyu, jarejomote'aawa pyu Jarejuwarete 'ga upe. \v 11 A'ere ae opytuna 'gã nee iporomutare'emamũ ae ypytunaiwa 'jawewara pype wata ma'ea. Ypytunaiwa pype wata ma'eramũ ae awawa kwaape'ema. Ypytunaiwa esaukare'ema ae upe. Eae'ema 'jawe ae mogyaukaa. \p \v 12-14 Pẽẽ 'ã jejeuwa futat. Peenuw esage ki jeje'ega. Jejui Kristu 'ga ree 'ã 'ga Ruwarete 'ga pẽtywera moia pẽ nui pẽ katu'oka pẽ mogyau 'awamũ. Jarejuwarete 'ga 'ã pẽẽ ikwaapa. A'eramũ je ka'arana kwasiaa pẽ nupe. \p Sawa'eramũ pẽ nupe nanẽ je ka'arana kwasiari nũ. Ywy apoe'emauwe Ako ma'e 'ga pekwaap pejejemogyau rakue. A'eramũ je pẽ nupe nanẽ ka'arana kwasiaa nũ. \p Kunumĩmet. Kũjãmet. Jejui 'ga perowiat pejejemogyau. A'eramũ 'ã pẽẽ mama'e apowe'em mama'eukwaawa 'wyriara remifutar imũ. Jejui 'ga pãjẽ mũ pejejepojekau mama'eukwaawa 'wyriara remiayuw awi. Jarejuwarete 'ga je'ega renupa pejejemogyau. A'eramũ pẽẽ mama'e apou'jape'ema mama'eukwaawa 'wyriara je'eg imũ. A'eramũ je ka'arana kwasiaa imonou pẽ nupe. \p \v 15 Jarejuwarete 'ga ree iporomutare'ema 'gã 'ja'jawe ete kasi pẽẽ pejemogy ne. 'Gã nemifutara kasi pefutar ine. 'Gã nemifutar are pejejea mỹine'ema. Jarejuwarete 'ga ree iporomutare'ema 'gã 'jawe tee mama'e apo re pẽẽ nanẽ nepẽporomutari Jarejuwarete 'ga ree ne. \v 16 Jarejuwarete 'ga ree iporomutare'ema 'gã mama'e tywera apo are etee ifuewet ajemogyau. Mama'e tywera resag ire 'gã aipo futaa. A'eramũ futat ojerowiaraipa ajemogyau wemiapo a'wyre'em are etee futat. A'ere naJaneruwarete 'ga remifutara rũi aipoa. 'Ga ree iporomutare'ema 'gã nemiapoa te poromũ. \v 17 A'ere nipo anure Janeruwarete 'ga werowiare'ema 'gã nemiapofera mateepapa etee. 'Gã nemifutara nanẽ nipo 'ga imateepapa etee 'gã nui nũ. A'ere jane Jarejuwarete 'ga remifutar imũ etee mama'e apoaramũ nipapawi. 'Ga pyri te jane oi jarejemogyau jareku'iramũ nakwaparimũ rũi futat. \s1 Jejui 'ga ree iporomutare'emarete \p \v 18 Kunumĩmet. Kũjãmet 'jau. Jeje'ega ki peenup. Anurenure'i nipo mama'e teepap katu katuramũ. Peenup futat 'ã Jejui 'ga ree iporomutare'emarete 'ga rera rai'i. “Anurenure'i nipo Jejui 'ga ree iporomutare'emarete 'ga ruri”, 'jau 'gã imome'wau pẽ nupe. A'jea futat 'gã 'ea. 'Awamũ miamũ kwaiwete Jejui 'ga ree iporomutare'ema 'gã jemogyi. A'eramũ 'ã jane a'e are ikwaapa “owaẽm ja'wyja'wy ywy mateepaawa upe ra'e” 'e kwaapa. \v 19 Jejui 'ga ree iporomutare'ema 'gã awau ojepe'au muku jane wi. Najane pyri 'ga ree iporomutat ma'e 'gã nũi tãmẽjẽ futat. Jane pyri 'ga ree oporomutar ire amunipo 'ã 'gã nojepe'ai jane wi. Jane wi 'gã ooa 'gã jepe'aa 'gã okwaawukat janee. A'eramũ jane 'jau jarejaupe: “Najane pyri 'ga ree iporomutat ma'e 'gã nũi tãmẽjẽ futat 'gã”, 'jau jane jarejaupe. \p \v 20 Jejui Kristu 'ga 'Uwarete 'ga 'Agesage mua pẽ nupe rakue, pẽ mu'jawamũ rakue. A'eramũ pẽẽ mama'e a'je kwaapa, Jejui 'ga mome'u a'jea futat. \v 21 Pẽẽ 'ã Jejui 'ga ree mama'e a'jea porogyta pekwaap. A'eramũ je ka'arana kwasiaa pẽ nupe. “Nepekwaawi”, 'jawe'em je ikwasiaa pẽ nupe. Jejui 'ga mome'ua a'jea futat pẽẽ ikwaapa. Mama'e a'je kwaaparamũ ae mama'e a'jea etee futat imome'ui ajaupe. Nai'me ma'eramũ rũi ae morogyta esage mome'ui. \p \v 22 Awỹja te i'me ma'ea? “NaJejui 'ga rũi Janeruwarete 'ga remimurera” 'jara 'gã te poromũ e'i i'me ma'eramũ. Jejui 'ga ree iporomutare'ema 'gã futat poromũ. 'Gã nuerowiari futari Jarejuwarete 'ga je'ega, 'ga ra'yra 'ga je'ega nanẽ nũ. \v 23 “NaKu'jywa 'ga rũi Jejui 'ga Ruwaretea” 'e rerowiaara 'gã naJarejuwarete 'ga remiayuwa rũi ajemogy. A'ere “Jejui 'ga Jarejuwarete 'ga ra'yraretea” 'e rerowiaara 'gã a'jea futat Jarejuwarete 'ga remiayuwa. \p \v 24 Jejui 'ga je'ega renupa ypy we futat 'ã pẽẽ 'ga rerowiaa rai'i. Aipoa morogyta ki a'jea futat perowiat pejejemogyau. Aipoa morogyta a'jea futat perowiat pejemogyramũ, Janeruwarete 'ga ree pejejemujaa a'jea futat. 'Ga ra'yra 'ga ree nanẽ pejejemujaa nũ. \v 25 Ymã we futat 'ã Kristu 'ga 'i oree ikue: “Tomogy pẽẽ orojepyri nakwaparimũ warãu rũi”, 'jau 'ga oree ikue. \p \v 26 'Gã amũ nipo awau pẽ pyri o'meramũ pẽ nupe. “Tamomoirukat 'gã Jejui 'ga rerowiar awi 'jau kwy”, 'jau 'gã ojeupe. Aipoa 'gã nee je ka'arana kwasiari imonou pẽ nupe. \v 27 A'ere Jejui 'ga 'Uwarete 'ga 'Agesage muri pẽ nupe. A'eramũ 'ga 'Agesagea pẽ mu'jara. A'eramũ ki pẽẽ mũ moromu'jara futaru'jape'ema. 'Ga 'Agesagea a'jea futat pẽ mu'e mama'e a'je are. Ni'mei futari 'ga 'Agesagea. A'eramũ ki pẽẽ 'ga 'Agesagea pejemu'e renupa katu katu. A'e renupa pẽẽ pejejemujaa Jejui 'ga ree. \p \v 28 Kunumĩmet, kũjãmet 'jau. Jejui 'ga ree etee ki pejemujat. A'eramũ pẽẽ anure 'ga ruramũ pejejenosõue'em pejewau 'ga repejãna. Mama'e tywera apo re pejenosĩ 'ga rowase pejewaw ipe ne. \p \v 29 Sikwaap jane 'ga jarejemogyau. “Jejui Kristu 'ga esagesage. Nuapoi 'ga mama'e tywera” 'ea jane ikwaapa. A'eramũ “ae mama'e tywera apoare'emamũ Janeruwarete 'ga ra'yramũ futat ajemogyau” 'ea nanẽ jane ikwaapa nũ. \c 3 \s1 Jejui 'ga rerowiaat \p \v 1 Pẽnea'ar iki “Janeruwarete 'ga iporomutat jane ree” 'e are. A'eramũ 'ga wa'yra 'ga Kristu 'ga rerowiaaramũ 'jau janee: “Jera'yra pẽẽ”, 'jau. A'ere Janeruwarete 'ga rerowiare'ema 'gã nokwaawi 'ga. A'eramũ 'gã “Jejui 'ga rerowiaara 'gã Janeruwarete 'ga ra'yra futat” 'e are weapyoe'emamũ. \v 2 A'ere 'ã pẽẽ jejekoty'aawa. Jeje'eg are ki peapyaka. A'jea futat a'e je pẽ nupe. 'Awamũ futat 'ã jane jemogyi Jarejuwarete 'ga ra'yramũ. Maran sipo 'ga jane rerekoi, sa'e te aje 'ã jane. Nikwaawi we jane aipoa. Esage te nipo 'ea etee aje 'ã jane sikwaap. Anure te nipo jane Jejui 'ga ruramũ jane 'ga resagi. “Nan tãmẽjẽ pa 'ga ra'e”, 'jau nipo jane 'ga resaka. A'eramũ te nipo “jane jemogyi 'ga 'jawe katu katu” 'ea jane sikwaap. \v 3 A'eramũ nipo jane 'ga rapesakaramũ juejue jarepoia jaretywer awi jarejekatu'oka. Jejui 'ga re'ã mama'e tywera pyu otywe'emamũ futat. A'eramũ jane 'ga rapesakaramũ jarepoia mama'e tywera apo awi. \p \v 4 Mama'e tywera apoara 'gã Jarejuwarete 'ga je'ega rerowiare'ema futat ajemogyau. Aipo 'gã futat itywet Jarejuwarete 'ga upe. 'Ga je'ega renupare'ema 'gã itywetywet 'ga upe. \v 5 “'Au ywy pe ako Jejui 'ga 'ua aetywera moiawamũ ikue” 'ea jane ikwaapa. Nitywi futari mama'e tywera 'ga ree. \v 6 A'eramũ jane 'ga ree ojemujat ma'eramũ jarepoia mama'e tywera apo awi. Mama'e tywera apo awi ipoire'ema 'gã na'ga remiayuwa rũi. Nokwaawi 'gã 'ga. \p \v 7 Kunumĩmet. Kũjãmet 'jau. Perowiat kasi i'me ma'e 'gã ne. “Jejui Kristu 'ga esagesage” 'jaramũ ae 'ga rerowiaramũ futat. Mama'e esagea etee futat iapou. Aipo 'gã wesageramũ Jejui 'ga 'jawe. \v 8 Mama'e tywera apoara 'gã te aje 'ã nia'wyri futari 'ga upe. Mama'eukwaawa 'wyriara remiayuwa futat 'gã. Iypy we futat 'ã mama'eukwaawa 'wyriara mama'e tywera etee futat iapoi akou rakue, ywya Janeruwarete 'ga iapo ypyrauwe rakue. A'ere 'ã Janeruwarete 'ga ra'yrarete 'ga ruri mama'eukwaawa 'wyriara pãjẽ pojekau jui. A'eramũ 'ga ifuakara muapap jui. Mama'eukwaawa 'wyriara remiapoa mateepapa nanẽ 'ga ruri nũ. \p \v 9 A'eramũ wa'yramũ ae rekoramũ Janeruwarete 'ga U'agesage mua ae upe. A'eramũ jane jarepoia mama'e tywera apo awi. Wa'yramũ 'ga jane mogyi. A'eramũ jane a'eramũ mama'e tywera apou'jape'ema jarejemogyau. \v 10 Jarejuwarete 'ga ra'yramũ jarejemogya jane sikwaap. Mama'eukwaawa 'wyriara remiayuwa 'gã jemogya nanẽ jane ikwaapa. Mama'e tywera apoara 'gã, ajuee iporomutare'ema 'gã. Mĩmera 'gã mama'eukwaawa 'wyriara remiayuwa futat. NaJaneruwarete 'ga ra'yra rũi 'gã. \s1 Pẽporomutar iki pejejuee \p \v 11 Peenup futat 'ã Jejui 'ga 'eawera, “pẽporomutar iki pejejuee” 'ea 'ã pẽẽ enupa futat. 'Ga rerowia ypy we futat 'ã pẽẽ aipo 'eawera renupa rakue. \v 12 Kaĩ 'ga 'jawe kasi sajemogy ne. Mama'eukwaawa remiayuwa futat aipoa kũima'e 'ga, Kaĩ 'ga rakue. A'eramũ 'ga wewirera 'ga, Apeu 'ga jukau ekoete rakue. Ma'eramũ sipo 'ga wewirera 'ga jukau ekoete rakue? 'Ga rewirera 'ga, Apeu 'ga, mama'e esagea etee wapo. Jarejuwarete 'ga remifutar imũ etee 'ga mama'e apoi. A'ere Kaĩ 'ga mama'e tywera etee iapoi. A'eramũ 'ga wewirera 'ga rerekoayau ee. A'eramũ 'ga 'ga jukau rakue. \p \v 13 Pẽẽ 'ã jerewirera 'jawe jee. Kũjãmeramũ 'ã pẽẽ jerenyra 'jawe 'jau. Jejui 'ga rerowiaaramũ pejejemogyau. A'eramũ nipo Jejui 'ga rerowiare'ema 'gã oporomutare'emamũ pẽ nee. A'ere kasi pẽnea'at aipo 'gã nee pejejemogyau ne. \v 14 Jejui 'ga rerowiaramũ 'ã aeporomutaramũ ajuee. A'eramũ jane namama'eukwaawa rapyaw ipe oo ma'e arũi. Jarewawa jane ikwaapa, “Ywag ipe jane oi Jarejuwarete 'ga pyri” 'ea jane ikwaapa. 'Ga rerowiare'ema 'gã te ajee 'ã mama'eukwaawa rapyaw ipe oo ma'ea futat. Nojejuka esagei 'gã ajuee. Oporomutare'emamũ nanẽ 'gã ajuee nũ. A'eramũ aipo 'gã awawe'em futat Jarejuwarete 'ga pyri. Muku te 'gã oi 'ga wi. \v 15 “Oporojuka ma'e 'gã nooi Jarejuwarete 'ga pyri ywag ipe” 'ea jane sikwaap. A'ere ajuee iporomutare'emamũ ae oporojuka ma'e 'jawe Jarejuwarete 'ga upe. A'eramũ “ajuee iporomutare'emamũ ae awawe'em 'ga pyri” 'ea nanẽ jane ikwaapa nũ. \v 16 Jejui Kristu 'ga ako amanũmũ janee ikue, jane ree 'Uwarete 'ga poromutara resaukaawamũ janee ikue. “A'jea futat 'ga poromutaramũ jane ree” 'ea jane 'ã ikwaapa. A'eramũ ki jane jareporomutaramũ jarejuee 'ga 'jawerimũ etee futat. “Je najemanũweri 'gã nee tejemuaẽmaw ipe”, pe'je kasi ne. Pẽpota'wa ki pejejuee. \v 17 Amumeramũ nipo jane jaremama'e tywe'emamũ. A'eramũ ki imama'e ma'eramũ pemono amũ pejejaupe. Nan ae Jejui 'ga rerowiaaramũ mama'e apoi. Mama'ea ajaupe imonoare'emamũ sipo ae “Je Jarejuwarete 'ga arowiat”, 'jau? Naani. O'meramũ te ae 'i poromũ. \v 18 A'eramũ ki pẽẽ pejeapyakau je'e are. Ajuee iporomutat ma'eramũ ae jopoari mama'e apou, mama'e monou ajaupe. Nanuara aporamũ janeporomutaramũ a'jea futat jarejuee. Mama'ea pejejaupe imonoare'emamũ kasi “Jeporomutat je ene ree”, pe'je ekoete pejejaupe ne. \p \v 19 Jarejuee iporomutat ma'eramũ jane Jarejuwarete 'ga je'eg imũ etee futat iapou. 'Ga 'eawer imũ etee mama'e apo re “ae 'ga ra'yramũ futat ae jemogyi” 'ea jane ikwaapa. A'eramũ ae 'ga 'eawer imũ etee mama'e apou ajemogyau ojenosõue'em 'ga rowase awaw ipe. \v 20 Jarejuwarete 'ga rerowiar ire nipo pẽẽ mũ mama'e tywera apou. A'eramũ nipo pẽẽ pejepoyje'emamũ Jarejuwarete 'ga upe. “'Awamũ Janeruwarete 'ga niporomutari je ree”, 'jau nipo pẽẽ. A'ere 'ga 'ã mama'e kwaapararetea. A'eramũ 'ga jarejeupe jane 'e kwaapa. A'ea 'ga okwaap agawewi futat. A'etea 'ga niporomutapawi pẽ nee, mama'e tywera pẽẽ iapo re. \v 21 A'eramũ jane 'ga jarefutara kwaaw ire jarejenosõue'em jareje'ega 'ga upe. \v 22 Oje'ega jane enuwamũ 'ga mama'e mua janee. Ojeupe jane enũjamũ 'ga imua jane upe. Janeremienũiwera mua janee, wemifutar imũ etee jane mama'e apo re. \v 23 “Perowiar iki jera'yraretea, Jejui Kristu 'ga”, 'jau 'ga janee ikue. “Pẽporomutar iki pejejuee Kristu 'ga 'eawer imũ etee futat”, 'jau 'ga janee ikue. \v 24 Jarejuwarete 'ga je'ega renuparamũ jane jarejemujaa 'ga ree. 'Ga nanẽ akou jane pype futat nũ. U'agesagea 'ga imua janee ikue. A'eramũ 'ga 'Agesagea jane mueapyou jane pyri 'ga reko are. \c 4 \s1 Janeruwarete 'ga 'Agesage \p \v 1 Kunumĩmet, kũjãmet 'jau. Pẽẽ 'ã jejekoty'aawa. A'eramũ je 'jau pẽ nupe: Perowiat kasi kamẽsĩete tekotee 'gã porogytaa ne. Kwaiwete 'ã 'gã jemogyi okwasi'wau oporogytau tesirũmeruu. “Jarejuwarete 'ga 'Agesagea je mut pẽ mu'jaukaa jee”, 'jau futatee nipo 'gã pẽ nupe. A'ere kasi 'gã porogytaa perowiaraiw ine. 'Gã amũ Jarejuwarete 'ga je'ega mome'u teeara. Peenup katu katu ra'ne ki 'gã je'ega. “A'jea futat sipo 'gã Jarejuwarete 'ga je'eg imũ 'gã 'i akou”, 'jau etee ki pẽẽ pejejaupe. \v 2 “Maranuara sipo Janeruwarete 'ga 'Agesagea wereko?” 'jau nipo pẽẽ pejejeupe. Tamu'e pẽẽ ee 'jau. 'Gã je'ega peenup katu katu. “Jejui 'ga futat Jarejuwarete 'ga remimurera. Ae 'jawe futat 'ã 'ga wa'yra 'ga muri janee rakue. Sã'ã ae 'ara kunumĩakyramũ ra'ne. A'ere 'ã ae waranupa. Nan tee futat 'ga wa'yra 'ga muri kunumĩakyramũ janee rakue, 'awa ywy pe rakue” 'jara 'gã tee 'ga 'Agesagea wereko. \v 3 “Naaeramũ rũi nipo Jejui Kristu 'ga ruri. Inãinã'nĩ te nipo 'ga ruri” 'jara 'gã 'ga 'Agesage rerekware'ema futat. Aipo 'jara 'gã 'ga ree iporomutare'ema 'gã te poromũ. “Anure nipo Jejui 'ga ree iporomutare'emarete 'ga ruri” 'ea 'ã pẽẽ enupa. A'ere 'ã 'awamũ futat 'ga 'jawewara 'gã amũ nuri akou o'meramũ janee. \p \v 4 Kunumĩmet, kũjãmet 'jau. Pẽẽ 'ã Jarejuwarete 'ga ra'yra. A'eramũ 'ga 'ã U'agesage mua pẽ nupe, pẽnerekwaramũ rakue. 'Ga pãjẽa te 'ã a'jea futat ifuakat, 'au ywy pewara 'gã pãjẽ apyraapa. A'eramũ pẽẽ 'ã a'eramũ wejue i'me ma'e 'gã porogyta rerowiare'ema. I'me ma'e 'gã 'ã mama'eukwaawa 'wyriara remiayuwa. A'ere pẽnerekwara pãjẽa 'ã mama'eukwaawa 'wyriara pãjẽ apyraawi 'ã a'jea futat. \v 5 Janeruwarete 'ga 'Agesage rerekware'ema 'gã 'awa ywy pewara etee omome'u ajemogyau. A'eramũ Janeruwarete 'ga rerowiare'ema 'gã etee futat 'gã je'ega rerowiaa ajemogyau. \v 6 Jane 'ã Jarejuwarete 'ga remiayuwa futat. A'eramũ 'ga kwaapara 'gã wapyakau janeje'eg are. A'ere 'ã 'ga remiayuwe'ema 'gã nuapyakai janeje'eg are. A'eramũ jane 'gã kwaapa. Janeje'ega renupara 'gã Jarejuwarete 'ga 'Agesagea wereko. 'Ga 'Agesagea jane mu'jau mama'e a'je are tee. A'eramũ 'ga 'Agesage rerekwara 'gã wapyakau janeje'eg are. A'ere i'me ma'e rerowiaara 'gã mama'eukwaawa 'wyriara remiayuwa futat. A'eramũ 'gã wapyakawe'em janeje'eg are. \s1 Jarejuwarete 'ga ree iporomutat ma'e \p \v 7 Kunumĩmet, kũjãmet 'jau. Janeruwarete 'ga a'jea futat iporomutat jane ree. A'eramũ 'ga oje'jawe futat jane moporomutarukaa jarejuee. Jarejuee iporomutat ma'eramũ jane Jarejuwarete 'ga ra'yramũ futat. 'Ga kwaapa nanẽ nũ jane. \v 8 Ywawuje etee 'ã Janeruwarete 'ga poromutaramũ ae ree pãwẽ pãwẽ etee futat. 'Ga futat te 'ã ae ree ipota'wa ma'ea ako. A'eramũ ajuee iporomutare'ema 'gã 'ga kwaape'ema futat. \v 9 Wa'yrarete 'ga ako 'ga imua jane katu'okawamũ ikue. Majepei tee agawewi 'ga ra'yrarete 'ga. A'etea ako 'ga 'ga amut wemiarame'ema 'jawe ikue. Jane ree jemuaẽmaw ipe te 'ga wa'yra 'ga murukari ijukaukaa 'au ywy pe janee, jane katu'okawamũ. Ma'eramũ 'ã jane a'jea futat Jejui 'ga rerowiaaramũ nipo 'ã jane jemogyi jareku'iramũ. Nakwaparimũ rũi futat nipo 'ã jane jarewau jarejemogyau jareku'iramũ 'ga pyri. A'eramũ 'ã jane “'Ga 'ã iporomutat jane ree” 'e kwaawi. \v 10 Najane ra'ne rũi te 'ã Jarejuwarete 'ga ree janeporomutat rakue. 'Ga ra'ne tãmẽjẽ futat te 'ã iporomutat jane ree rakue. A'eramũ ako 'ga wa'yra 'ga muri janetywera jane wi imoiawamũ ikue. A'e are jane 'ã Janeruwarete 'ga iporomutat jane ree 'e kwaapa. Jarejeapyoramũ 'ã jarejemogyau jarejee 'ga poromutar are. \p \v 11 Janeruwarete 'ga iporomutat jane ree. A'eramũ ki jane nanẽ jareporomutaramũ jarejemogyau jarejuee. \v 12 Nitywi futari ae mũ Jarejuwarete 'ga resakaramũ. A'ere jarejuee janeporomutaramũ Janeruwarete 'ga rekoi futari jane pyri. Ma'eramũ 'ã jane poromutaramũ a'jea futat 'ga ree. \p \v 13 Janeruwarete 'ga 'ã U'agesage mua imogeu jane pype. A'eramũ 'ã 'ga 'awamũ ajemogyau jane pyri. Jane nanẽ jarejemujaa 'ga ree. Aipoa jane sikwaap. \v 14 Orojemiesagera ete ore imome'wau: “Janeruwarete 'ga ako wa'yrarete 'ga amut 'awa ywy pewaramũ ae katu'okawamũ ikue” 'ea ore imome'wau. Ore 'ã 'ga ra'yra 'ga Jejui 'ga resakarera futat. Ma'eramũ 'ã ore imome'ui pẽ nupe. \v 15 “Jejui 'ga Janeruwarete 'ga ra'yra 'ga futat” 'jara 'gã pyri etee Janeruwarete 'ga rekoi. Aipo 'jara 'gã 'ga jekoty'aawa futat. \v 16 “Janeruwarete 'ga iporomutat jane ree” 'ea nanẽ 'ã jane ikwaapa erowiaa 'jau 'ã jane. A'jea futat aipo 'ea. \p Janeruwarete 'ga iporomutat ae ree. A'eramũ jane jarejuee iporomutat ma'eramũ jarejemujaa 'ga ree. Jane pyri futat 'ã 'ga rekoi. \v 17 'Ga ree ojemogypyyk ma'eramũ jane jareporomutaramũ 'ga ree. Jareporomutaramũ jarejuee nanẽ nũ. A'eramũ jane wowase 'ga jaremajatykaaw ipe jarejenosõue'em jarejatykau 'ga upe. Jejui 'ga rekwawera 'jawerimũ jareko re jane nikyjei futari 'ga pyri jareo awi. \v 18 Janeporomutat jane 'ga ree. A'eramũ jane jarekyjawe'em futat 'ga wi. Wea'are'emamũ ae wereko tywer are. Naerereko tywera'uweri 'ga ojee iporomutat ma'eramũ. 'Ga je'ega rerowiare'ema 'gã tee a'jea futat okyje ajemogyau 'ga wi. \p \v 19 Janeruwarete 'ga ra'ne futat oporomutaramũ jane ree rakue. A'eramũ jane 'awamũ jarejemogyau 'ga ree iporomutat ma'eramũ. Jarejuee nanẽ jareporomutaramũ nũ. \v 20 'Ga amũ nipo 'jau “Jeporomutat je Jarejuwarete 'ga ree”, 'jau nipo 'ga. A'ere nipo 'ga aipo 'e reewi niporomutari Jejui 'ga rerowiaara 'gã amũ nee. Maran sipo 'ga a'eramũ Jejui 'ga rerowiaara 'gã nee oporomutare'em ire “Jarejuwarete 'ga ree jeporomutaramũ”, 'jau akou. Wesak agawewi te 'ã 'ga Jejui 'ga rerowiaara 'gã. A'etea oporomutare'emamũ 'gã nee. Nuesagi futari 'ga Jarejuwarete 'ga. A'jea sipo aipo 'ga Jarejuwarete 'ga ree iporomutat ma'ea? Naani. \v 21 Ymã te Jejui Kristu 'ga 'i ikue: “Jarejuwarete 'ga ree iporomutat ma'eramũ ki pẽporomutat pejejuee”, 'jau 'ga janee ikue. \c 5 \s1 Mama'e tywera apo awi opoit ma'e \p \v 1 “Jejui 'ga Janeruwarete 'ga remimurera futat” 'e rerowiaara 'gã juejue Janeruwarete 'ga ra'yra. Jarejuwarete 'ga ree iporomutat ma'e 'gã nanẽ oporomutaramũ 'ga ra'yramũ ajuee nũ. \v 2 A'jea futat jareporomutaramũ Jarejuwarete 'ga ree, 'ga remimu'efer imũ etee futat jane mama'e apou jarejemogyau. A'eramũ te ae “a'jea futat jeporomutaramũ 'ga ra'yra 'gã nee” 'e kwaawi nanẽ nũ. \v 3-4 Jarejuwarete 'ga ree jareporomutaramũ jane 'ga je'ega renupa katu katu. 'Ga je'ega renuw ire jane jarejemogyau 'ga ra'yramũ futat. Opãjẽa 'ga imua janee. A'eramũ 'ga je'ega renuwa waye'emamũ janee. Werowiaaramũ Jejui 'ga jane mamuakaa mama'e tywera apo awi. \v 5 Maranuaramũ sipo ae poiri mama'e tywera apo awi? Jejui 'ga rerowiaara 'gã etee te. “Jejui 'ga a'jea futat Jarejuwarete 'ga ra'yraretea” 'jara 'gã etee te nuapoi mama'e tywera. \s1 Jejui 'ga Janeruwarete 'ga ra'yraretea \p \v 6 Jejui Kristu 'ga ako ojepymĩukaaw ipe ojesaukaa katu katu janee ikue. Pykau 'jawe futat Janeruwarete 'ga 'Agesagea 'ua ojypa 'ga ree ikue. A'e are 'ga ojekwaawukaa katu janee. “Janeruwarete 'ga ra'yra futat 'ga ra'e” 'e kwaawukaa katu janee ikue. A'ere jane na'ga pymĩawer are etee rũi 'ga kwaawi. 'Ypeywar are 'ga omu'amaw ipe owy reko'wokawer are nanẽ futat 'ga jekwaawukari janee. Janeruwarete 'ga 'Agesagea Jejui 'ga kwaawukaa janee. A'jea futat aipoa. Ni'mei futari 'ga 'Agesagea. \v 7 Aipo resakawera Jejui 'ga kwaawukaa janee. \v 8 Janeruwarete 'ga 'Agesagea Jejui 'ga pymĩ are 'ga kwaawukaa janee. 'Ga ry reko'wokawer are nanẽ nũ. Mĩmera mama'e resakawer are jane “Jejui 'ga Janeruwarete 'ga ra'yraretea futat” 'e kwaapa 'agamũ. \v 9 Jarejo'eawera 'ã jane erowiaa jepi. A'ere Janeruwarete 'ga 'ea ae mũ 'eawera apyraawi. Jejui 'ga upe 'ga 'jau: “Koromũ jera'yrarete 'ga”, 'jau 'ga Jejui 'ga mome'wau oree. U'eawer imũ etee 'ga wa'yra 'ga rerowiarukaa janee. \v 10 Jarejuwarete 'ga ra'yra 'ga rerowiaramũ ae 'jau ojeupe. “A'jea futat Janeruwarete 'ga 'i”, 'jau ae akou ojeupe. A'ere Janeruwarete 'ga rerowiare'ema 'gã 'i “o'meramũ te 'ga 'i”, 'jau etee 'gã 'ga upe, 'ga je'ega rerowiare'emamũ. Nuerowiari futari 'gã 'ga ra'yra 'ga mome'ua. “Koromũ futat jera'yrarete 'ga” 'ea 'gã nuerowiari ajemogyau. \v 11 “Jera'yrarete 'ga amanũ pẽ katu'okawamũ. A'eramũ 'ga werowiaaramũ pẽ mogyau namutat oje'jawe. A'eramũ nipo pẽẽ pejemanũ re pejejua 'au pejejemogyau ore pyri jera'yra 'ga rerowiaaramũ pẽẽ nakwaparimũ warãu rũi futat”, 'jau Janeruwarete 'ga janee rakue. \v 12 'Ga ra'yra 'ga rerowiaara 'gã ajemogyau namutat 'ga 'jawe. Amanũ re awau ajemogyau Jarejuwarete 'ga pyri nakwaparimũ warãu rũi futat. A'ere 'ga ra'yra 'ga rerowiare'ema 'gã nooa'uweri 'ga pyri amanũ re. Muku te 'gã oi 'ga wi. \s1 Jejui 'ga ree ki pejemogypyyk \p \v 13 Jejui 'ga ree pejemogypyyk pejejemogyau. A'eramũ je ka'arana kwasiaa pẽ nupe, pẽ mu'jau Jarejuwarete 'ga pyri jarejemogy are. \v 14 “Ojeupe mama'ea jane enũjamũ 'ga apyakai janeje'eg are, wemifutara mama'ea ojeupe jane enũjamũ” 'ea 'ã jane ikwaapa. A'eramũ jane 'ga remifutar imũ mama'e renũi awi jarekyjawe'em futat. \v 15 “Janeje'ega renuw ire 'ga janeremienũiwera mama'e mua janee” 'ea jane ikwaapa futat. \p \v 16 Jejui 'ga rerowiaara 'ga amũ nipo mama'e tywera apou akou. A'ea nipo pẽẽ esaka. A'ere aipoa namama'eukwaawa rapyaw ipe ae monoukara rũi nipo aipo 'ga remiapofera mama'e tywera. A'eramũ pẽẽ pejeje'ega monou Jarejuwarete 'ga upe, aipo mama'e tywera apoarera 'ga ree. A'eramũ Janeruwarete 'ga 'ga tywera moia 'ga wi 'ga momyauu nũ. A'ere mama'e tywera mũ mama'eukwaawa rapyaw ipe ae monoawa futat. Aipoa mama'e tywera apoara 'ga ree te kasi ajee peporogyta Jarejuwarete 'ga upe ne, a'e je pẽ nupe. \v 17 Mama'e tywera juejue iapoa nia'wyri Janeruwarete 'ga upe. A'ere 'ga ajepeja mama'e tywera moiri jane wi ojeupe jane je'egamũ. \p \v 18 Jarejuwarete 'ga ra'yramũ jane mama'e tywera niapoi futari jarejemogyau au'jeteramũ. Janeruwarete 'ga ra'yrarete 'ga te 'ã jane a'gu mama'eukwaawa 'wyriar awi. A'eramũ jane pojekawarũme'em Jejui 'ga wi. \v 19 Jarejuwarete 'ga rerowiaaramũ jane 'ga remiayuwa futat. A'ere Janeruwarete 'ga rerowiare'ema 'gã mama'eukwaawa 'wyriara remiayuwamũ futat 'gã jemogyi najuejue etee. \v 20 Janeruwarete 'ga ra'yra 'ga, Jejui 'ga 'ã, 'ua 'awa ywy pe 'Uwarete 'ga kwaawukaa janee. 'Ga Ruwarete 'ga Maireteetea futat. A'eramũ 'ã jane 'awamũ jarejemujaa 'ga ree. 'Ga ra'yra 'ga, Jejui Kristu 'ga ree nanẽ jane jarejemujaa nũ. Janeruwarete 'ga 'ã a'jea futat ae mogyararetea. A'eramũ “je rerowiaara 'gã amanũ re 'ua je pyri ajemogyau nakwaparimũ warãu rũi futat”, 'jau 'ã 'ga rakue. A'jea futat aipo 'ga 'ea. \p \v 21 A'eramũ je 'jau pẽ nupe: “Pẽnoryp kasi maira'me a'agaw are ne. Jarejuwarete 'ga te ki pemuoryp, 'ga ra'yra 'ga reewe”, 'jau je pẽ nupe. \p Kweramũ etee jeremimome'ua.