\id 1CO - Kayabí NT -Brazil 2012 (DBL -2013) \h 1 Korĩtu \toc1 1 Korĩtu \toc2 1 Korĩtu \toc3 1Ko \mt1 1 Korĩtu \ip Paulo 'ga wata Jejui 'ga mome'wau kwe pewara 'gã nupe rakue. A'eramũ 'ga awau 'ga mome'wau Korĩtu pewara 'gã nupe. (Atos 18.1-18) Pe awi o re 'ga 'gã nera renupa. 'Ga amũ mama'e tywera apou akou. A'eramũ Paulo 'ga ajemuaẽma 'gã nee. A'eramũ Janeruwarete 'ga 'Agesage ka'arana kwasiarukaa Paulo 'ga upe. A'eramũ Paulo 'ga ka'arana kwasiaa imonou 'gã nupe 'gã mu'akwaapa 'gã neko esage are rakue. \c 1 \p \v 1 Je Pauloramũ ka'arana akwasiat imonou pẽ nupe. Sotene 'ga ako 'au futat je pyri. Je 'ã Jejui Kristu 'ga remimonoferamũ. Ymã ako Jejui 'ga je monoi kwe pewara 'gã nupe omome'waramũ ikue. “Kwe pe ekwap je mome'wau ekou 'gã nupe”, 'jau 'ga jee ikue. 'Uwarete 'ga remifutar imũ etee futat 'ga ako je monou kwe pe ikue. A'ere 'ga namajepei amunaw ipe etee omome'wawãu rũi je mogoi ikue. Kwe pewara amunap tesirũmera pype omome'wawamũ nanẽ 'ga je mogoi ikue nũ. \v 2 A'eramũ je ka'arana kwasiaa tekou imonou Korĩtu pewaramũ pẽ nupe, Jarejuwarete 'ga remiayuwamũ pẽ nupe. Pẽẽ 'ã pejemujat Jejui Kristu 'ga ree rakue. Ymã te 'ã Janeruwarete 'ga pẽ mũ'ẽi werowiare'ema 'gã nui rakue. Jejui Kristu 'ga pẽẽ erowiaramũ 'ga pẽ mũ'jãu pẽ mogyau wemiayuwamũ rakue. “Je poar ape mama'e apou ejemifutar imũ”, Jarejararete 'ga upe 'jara 'gã nupe juejue nanẽ je ikwasiari imonou nũ. Jejui Kristu 'ga 'gã jararetea. Janejararetea nanẽ 'ga nũ. A'eramũ je ikwasiaa tekou 'gã nupe. \p \v 3 Ku'jywa 'ga 'ã Janeruwaretea. Jejui Kristu 'ga nanẽ 'ã Janejararetea futat nũ. 'Gã nesagea pẽ nerekoa je afutat. 'Gã pẽ mopy'ata'waa nanẽ je ifutaa nũ. \s1 Mama'e esagea jane upe 'ga iapoawet \p \v 4 Amuoryp je Jarejuwarete 'ga pẽ nee jepi. Jejui Kristu 'ga pẽẽ erowiaramũ Janeruwarete 'ga pẽ mogyi wa'yramũ. Opota'waramũ 'ga pẽ nee nanẽ nũ. A'eramũ je 'ga muorypa ee. \v 5 Kristu 'ga ree ako pejemujat ikue. A'eramũ Janeruwarete 'ga mama'e esage apou pẽ nupe kwaiwete. 'Awamũ te 'ã 'ga futat jekwaawukari pẽ nupe. 'Ga futat 'ã pẽ katu'ok rai'i. 'Ga futat 'ã pẽ mueapyoukaa oje'eg are. 'Agamũ 'ga futat 'ã ojemome'waukaa pẽ nupe. \v 6 A'jea futat Jejui Kristu 'ga mome'u resei pẽ akaga pype rakue. A'eramũ pẽẽ 'ga rerowiar ywyapiau pejejemogyau. \v 7 Ma'eramũ 'ã Janeruwarete 'ga a'jea futat pẽ mueapyoi wemifutar are. 'Ga futat 'ã oporowyky esage apoukaa pẽ nupe. A'eramũ pẽẽ Jejui Kristu 'ga rura rapesaka pejejemogyau, Jarejararete 'ga rura rapesaka. A'eramũ Janeruwarete 'ga 'ga rura poromukuran mama'e esage apoukaa pẽ nupe. \v 8 'Ga futat 'ã Jejui 'ga rerowiar ywyapiukat pẽ nupe rakue. A'eramũ 'ga wowase jane majatykaaw ipe pẽ monowe'em muku ojewi. “Ene tee futat erejekwa je pyri ejore'em are rakue”, 'jawe'em pẽ nupe, Jejui Kristu 'ga ruaw ipe. \v 9 U'eawer imũ etee futat Janeruwarete 'ga mama'e apoi. A'eramũ jane jarejemogypyyka jarejemogyau 'ga ree. 'Ga 'ã jane mũ'ẽ werowiare'ema 'gã nui, jane mujaa jane mogyau wa'yra 'ga, Jejui Kristu 'ga ree. Janejararete 'ga ree jane mujaa jane mogyau. A'eramũ jane jarejemogypyyka 'ga ree. \s1 Kristu 'ga etee ki perowiat \p \v 10 Pẽẽ 'ã Jejui 'ga rerowiaa je 'jawerimũ etee futat pejejemogyau jee. A'eramũ pẽẽ pejejemogyau jerewirera 'jawe jee. Kũjãmeramũ pẽẽ pejejemogyau jerenyra 'jawe jee. Janejararete 'ga je mogo opoirũnamũ ikue. A'eramũ je 'ga je'eg imũ 'jau pẽ nupe: “Majepei 'yweteewara 'jawe pejemogy. 'Awamũ pejamue awi mama'e are. Mama'e are pejejea'aramũ pejeju'jawe etee futat”, 'jau je pẽ nupe. \v 11 Kylu ẽẽ pytuna 'gã amũ pẽ mome'wau jee ai'i. “Korĩtu pewara 'gã ajamue are ete ajemogy”, 'jau 'gã pẽ mome'wau jee ai'i. \v 12 Amumeramũ a'e pẽẽ 'jau: “Je Paulo 'ga remimome'ua te arowiarete”, 'jau a'e pẽẽ mũ. Amumeramũ a'e pẽẽ 'jau: “Je Aporu 'ga remimome'ua te arowiarete”, 'jau a'e pẽẽ mũ. Amumeramũ a'e pẽẽ 'jau: “Je Pedro 'ga remimome'ua te arowiarete”, 'jau a'e pẽẽ mũ. Amumeramũ a'e pẽẽ mũ 'jau: “Je Kristu 'ga te arowiarete”, 'jau a'e pẽẽ mũ. \v 13 A'eramũ je teporonupa ee pẽ nupe: “Irũpãwẽ sipo Kristu 'ga pytuna 'ga rekoramũ rakue, ajee nã'ã aipo pe'je re'ã”, 'jau je pẽ nupe. Naani. Majepei tee futat 'ã 'ga rekoi rakue. A'eramũ pẽẽ au'je aipo apo re. Kristu 'ga etee futat amanũ 'ypeywar are janetywera mepyaawamũ rakue. NaPauloramũ rũi ako je manũi 'ypeywar are pẽtywera mepyau ikue. Jerer imũ sipo 'ga amũ pẽ pymĩ 'y pe rai'i? Naani. \v 14-15 Jejui 'ga rer imũ te ako 'gã pẽ pymĩ rai'i. Naje rũi ako apymĩ pẽẽ 'y pe ai'i. Krisipu 'ga, Gaio 'ga. Mĩmera 'gã etee je apymĩ 'y pe ai'i. A'eramũ “Paulo 'ga je pymĩ 'y pe wemiayuwamũ je mogoawamũ ai'i” 'jara 'gã amũ otywe'emamũ kwe pe. A'eramũ je Jarejuwarete 'ga muorypa ee. \v 16 Estefana 'ga, 'ga pytuna 'gã netee nanẽ je 'gã pymĩãu 'y pe ikue. Maran gatu nipo je mĩmer imũ 'gã amũ pymĩãwe'em rakue. Amoka'jam te nipo je kwe pe 'gã amũ pymĩawera. \v 17 Na'gã pymĩawãu rũi Kristu 'ga je monoi kwe pe ikue. Omome'waramũ te 'ga je monoi ikue. 'Ypeywar are 'ga manũawera etee je amome'u pẽ nupe. “Kristu 'ga amanũ 'ypeywar are janetywera mepyawamũ” 'ea etee je amome'u tekou pẽ nupe. Natejea'ara etee rũi je amome'u tekou pẽ nupe. Tejea'ara etee imome'u re amunipo 'ã je a'jea futat je porogyta ekoetei tekou. A'ere je 'ã Kristu 'ga tee imome'ui 'gã nupe. A'eramũ nipo 'gã weapyoramũ 'ga ree. A'eramũ nipo 'gã amũ 'ga rerowiaa. Werowiaramũ nipo Kristu 'ga 'gã katu'oka, 'gã tywera moia 'gã nui, 'gã mogyau Jarejuwarete 'ga ra'yramũ. \s1 Janetywera mepyawamũ 'ga amanũawet \p \v 18 “'Ypeywar are Kristu 'ga manũi janetywera mepyawamũ” 'e renupawe 'ga rerowiaaramũ jane 'i: “Janeruwarete 'ga ra'yra 'ga amanũ janetywera mepyawamũ te. A'eramũ 'ga jane katu'oka opãjẽ mũ wa'yra 'ga jane erowiaramũ”, 'jau jane. A'ere mama'eukwaawa rapyaw ipe oo ma'erama 'gã nuerowiari futari nipo 'ga. A'eramũ nipo 'gã 'jau ajaupe: “Ma'eramũ gatu nipo 'ga manũi rakue? Amanũ ekoete tee nipo 'ga rakue”, 'jau etee futat nipo mama'eukwaawa rapyaw ipe oo ma'erama 'gã ajaupe. \v 19 Ymã te 'ã Janeruwarete 'ga ka'arana kwasiarukari 'ga amũ upe rakue: “Amateepap je pẽ'akwaawa pẽ nui”, 'jau 'ga ikwasiarukaa 'ga amũ upe rakue. “U'akwaaw are ojerowiaraip ma'e 'gã nura'uweri futari je pyri”, 'jau Janeruwarete 'ga. “Jetywer are futat 'ã Jejui 'ga manũi rakue 'e rerowiaara 'gã etee te 'ut je pyri”, 'jau Janeruwarete 'ga. \p \v 20 Janeruwarete 'ga upe u'akwaaw are ojerowiaraip ma'e 'gã i'akwaawe'ema 'jawe. Nuerowiari 'gã Jejui 'ga. A'eramũ 'gã i'akwaawe'ema 'jawe ajemogyau Janeruwarete 'ga upe. Ojemu'e ma'e 'gã, oporogyta esage ma'e 'gã. Mĩmera 'gã jemogyi i'akwaawe'ema 'jawe Janeruwarete 'ga upe Jejui 'ga rerowiare'em ire. \p \v 21 Janeruwarete 'ga 'ã i'akwaakwaap ma'ea. A'eramũ 'ga ojekwaawukare'ema “Je'akwaap je” 'jara 'gã nupe. Naae'akwaaw ekoeteu rũi 'ga jekwaawukari ae upe. Omome'u rerowiaramũ te 'ga jekwaawukari ae upe. Kristu 'ga mome'u rerowiaramũ etee te jane 'ga kwaawi. “Kristu 'ga amanũ jetywera mepyawamũ rakue”, jane 'eramũ te 'ga jane katu'ogi. A'ere 'ga rerowiare'ema 'gã naeapyoi ee. “Nepẽ'akwaawi pẽẽ”, 'jau futatee nipo 'ga rerowiare'ema 'gã janee jane jemogyramũ. “Jejui 'ga amanũ janetywera mepyawamũ, pe'je numiamũ. A'ere pẽ'akwaawe'ema te pẽ nerekoi”, 'jau futatee nipo 'gã janee. A'ere Janeruwarete 'ga te i'akwaap ma'e 'gã 'akwaawa apyraawi. Ma'eramũ 'ga 'ã jane katu'ogi wa'yra 'ga jane erowiaramũ. \v 22 A'ea judeu 'gã nuerowiari. A'eramũ 'gã 'jau oree: “Aeremiapoe'ema mũ peapo amũ ore reape. A'eramũ te nipo ore peje'ega rerowiari”, 'jau 'gã oree. “Na pa je ra'e. A'jea futat Janeruwarete 'ga aeremiapoe'ema apoukari 'gã nupe ra'e, taru'e 'jau”, 'jau 'gã oree. “'Ga je'eg imũ futat 'ga ruri ra'e, taru'e esag ire 'jau”, 'jau 'gã oree. Judeue'ema 'gã teewi nũ, oporesagiweraiaiwamũ u'akwaaw are. \p \v 23 A'ere ore Jejui 'ga etee futat imome'ui 'gã nupe. “'Ypeywar are Jejui 'ga manũi janetywera mepyawamũ rakue”, 'jau ete futat ore imome'wau 'gã nupe. A'ere judeu 'gã nafutari oreremimome'ua. “Nia'wyri Paulo 'ga remimome'ua ra'e”, 'jau etee futat 'gã ajaupe. Judeue'ema 'gã judeu 'gã nui ete nũ “morogyta ukwaawe'ema te 'ga omome'u akou ra'e”, 'jau ete 'gã oree nũ. \v 24 A'ere Janeruwarete 'ga remimũ'ẽnamũ Kristu 'ga mome'u resageteramũ janee. Judeuramũ 'ã janee, judeue'ema 'gã nupe. Mĩmeramũ 'ã jane 'ga remimũ'ẽmeramũ najuejue etee futat Kristu 'ga mome'u resageteramũ janee. Kristu 'ga 'ã Janeruwarete 'ga pãjẽ wesaukat janee, 'ga 'akwaawa nanẽ 'ga ikwaawukaa janee nũ. \v 25 Janeruwarete 'ga rerowiare'ema 'gã te nipo ajee e'i futatee ajemogyau: “Kristu 'ga manũa Janeruwarete 'ga 'akwaawe'ema wesaukat janee, 'ga pãjẽe'ema resaukaa janee”, 'jau futatee 'gã ajaupe. A'ere jane naani. Kristu 'ga manũa Janeruwarete 'ga 'akwaawa te wesaukat janee. 'Ga 'ã mama'e are eapyo katu katu ma'ea te werowiare'ema 'gã 'akwaawa apyraapa. 'Ga 'ã pãjẽretea werowiare'ema 'gã pãjẽ apyraapa. \p \v 26 Pẽẽ 'ã jerewirera 'jawe. Kũjãmeramũ pẽẽ pejejemogyau jerenyra 'jawe. A'eramũ je 'jau pẽ nupe: pẽnea'ar iki pejeko ymaner are, Janeruwarete 'ga pejekatu'oge'emauwe pejejemogyawer are. “I'akwaawe'ema 'gã”, 'jau nipo 'gã pẽ nupe pejemogyramũ. “Na'wyriara rũi 'gã”, 'jau nipo 'gã pẽ nupe. “Tore pojeupap 'jau, e'i 'gã numiamũ”, 'jau nipo 'gã pẽ nupe. \v 27 A'ere 'ã Janeruwarete 'ga te jane mũ'ẽi 'gã nui wemifutar imũ etee futat. Ijemu'e'ema 'gã 'ga omogy wemiayuwamũ, “Je te 'ã je'akwaakwaap” 'jara 'gã mojenosõu etee nipo. “Tỹỹ. Ma'eramũ sipo 'ga ijemu'e'ema 'gã jẽmĩ imogyau wemiyauwamũ? Ma'eramũ sipo 'ga ojemu'e ma'eramũ jẽmĩ ore mogowe'em wemiayuwamũ?” 'jau 'gã ojenosõu ajuowase. 'Wyriare'ema 'gã 'ga omogy wemiayuwamũ 'wyriara 'gã mojenosĩukaawamũ. \v 28 Ipojeupawipyre'ema 'gã 'ga omogy wemiayuwamũ “jepojeupap je” 'jara 'gã mojenosĩukaawamũ. “Akotee ma'e 'gã”, 'jau 'gã 'ã jane mũ nupe numiamũ. A'ere Janeruwarete 'ga jane mogyi wa'yramũ. \v 29 Najane te rũi sajemogy 'ga ra'yramũ. 'Ga te jane mogy wa'yramũ. A'eramũ jane jarejerowiaraipe'ema jarejee Jarejuwarete 'ga rowase. \v 30 Janeruwarete 'ga te 'ã jane mujat Jejui Kristu 'ga ree. A'eramũ 'ga 'ã jane mu'akwaawukaa Jejui Kristu 'ga upe. A'eramũ Jejui Kristu 'ga jane muesageu 'Uwarete 'ga upe. Jejui Kristu 'ga 'ã janetywera mepyau jane mũ'jãu mama'eukwaawa 'wyriara remiayuw awi, jane mogyau 'Uwarete 'ga remiayuwamũ. Jejui Kristu 'ga futat janetywera omoit jane wi. \v 31 A'eramũ ki jane jarejerowiaa 'ga ree etee futat. Ymã we futat 'ã Janeruwarete 'ga ka'arana kwasiarukari Jeremi 'ga upe rakue: “Pejejararete 'ga ree etee ki pejerowiat pejejemogyau. Pejejeupe 'ga remiapofer are nanẽ ki pẽẽ pejejerowiaa pejejemogyau nũ”, 'jau 'ga ikwasiarukaa Jeremi 'ga upe rakue. A'eramũ ki jane jarejerowiaa Jarejararete 'ga ree etee futat. \c 2 \p \v 1-2 Pẽ pyri tekou ako je Jarejuwarete 'ga etee imome'ui pẽ nupe ikue. “Ymã te 'ã Janeruwarete 'ga wa'yra 'ga muri 'au ywy pe janetywera mepyawamũ rakue. 'Ypeywar are 'ga ra'yra 'ga, Jejui Kristu 'ga amanũmũ janetywera mepyawamũ rakue”, 'jau je ako tekou pẽ nupe ikue. “A'eramũ 'ga 'awamũ jane werowiaramũ janetywera moia jane wi, jane katu'oka, jane mogyau wemiayuwamũ”, 'jau je ako pẽ nupe ikue. Nasigaty rũi futat ako je imome'wau pẽ nupe ikue. “Jejui Kristu 'ga etee futat pa je amome'u tekou 'gã nupe kwy”, 'jau je tekou ikue. “A'eramũ pa je 'ypeywar are 'ga manũawera etee futat imome'wau 'gã nupe kwy”, 'jau je tejeupe pẽ pype tekou ako ikue. A'eramũ ako je 'ga etee futat imome'wau pẽ nupe ikue. Namome'u tesirũmeri nanẽ ako je pẽ nupe ikue nũ. Jejui Kristu 'ga etee futat ako je imome'wau pẽ nupe ikue. Namorogyta teea rũi nanẽ ako je amome'u pẽ nupe ikue. Jarejuwarete 'ga je'ega te ako je amome'u pẽ nupe ikue. Ymã te janeypy 'gã naeapyoi ee rakue. A'ere Janeruwarete 'ga 'awamũ jane mueapyoukari ee. \v 3 Najepifuakari agawewi ako je tekou pẽ pyri ikue. A'etea ako je ako tepifuakare'ema pype etee futat 'ga mome'wau pẽ nupe ikue. A'eramũ je 'jau tejeupe etee futat ikue: “Amome'u esage futat sipo je 'ga tekou 'gã nupe 'wei?” 'jau je tejeupe etee futat ikue. Pẽ nupe 'ga mome'uarũe'em awi tekyjau ikue. \v 4 Nate'akwaaw imũ rũi je ako pẽ mu'ei morogyta a'je are ikue. Namoromu'jara 'gã temu'eawer imũ rũi nanẽ je ako pẽ mu'jau ee ikue nũ. Jarejuwarete 'ga 'Agesagea temueapyoaw imũ etee futat ako je imome'ui pẽ nupe ikue. Janeruwarete 'ga 'Agesagea je rereko. A'eramũ 'ga 'Agesagea Jejui 'ga mome'waukaa jee pẽ nupe ikue. A'eramũ ako 'ga 'Agesagea jeremimome'ufera rerowiarukaa pẽ nupe ikue. Aeremiapoe'ema nanẽ ako 'ga iapoukaa jee pẽ neape ikue nũ. A'eramũ ako pẽẽ 'ga pãjẽ resaka ikue. \v 5 'Ga 'Agesagea futat ako Jejui 'ga rerowiarukaa pẽ nupe ikue. Napeje'akwaaw are rũi ako pẽẽ 'ga rerowiaa ikue. U'agesageu te Janeruwarete 'ga Jejui 'ga rerowiarukari pẽ nupe. \s1 Janeruwarete 'ga u'akwaawamũ \p \v 6-7 A'ere je Jarejuwarete 'ga je'eg are eapyo ma'eramũ pẽ mu'akwaawi mama'e are. Jarejuwarete 'ga 'akwaaw imũ tee je pẽ mu'akwaawi mama'e are. Na'ga rerowiare'ema 'gã 'akwaaw imũ rũi je pẽ mu'akwaawi ee. Na'ga rerowiare'ema 'gã 'wyriara 'gã 'akwaaw imũ rũi nanẽ je pẽ mu'akwaawi ee nũ. Anure nipo 'ga rerowiare'ema 'gã juejue amanũmũ ekoete te futat. Ma'eramũ 'ã je pẽ mu'akwaawi Jarejuwarete 'ga 'akwaaw imũ etee futat ee. Naeapyoi janeypy 'gã Jarejuwarete 'ga remiaporam are rakue. Ywy apoe'emauwe futat 'ã Janeruwarete 'ga 'i ojeupe rakue: “Anure nipo jera'yra 'ga manũi 'ypeywar are 'gã tywera mepyawamũ”, 'jau 'ga 'ã rakue. “A'eramũ je 'ga rerowiaara 'gã katu'oka 'gã mogyau teja'yramũ”, 'jau 'ga 'ã ojeupe rakue. A'ere 'ã janeypy 'gã naeapyoi ee rakue. “Anure Jejui 'ga manũi janetywera mepyawamũ” 'e are 'gã weapyoe'emamũ ajemogyau rakue. A'ere jane 'awamũ 'ga rerowiaaramũ janereapyoramũ ee. \v 8 Kristu 'ga rerowiare'ema 'gã 'wyriara 'gã nanẽ naeapyoi 'ga ree nũ. 'Ga ree weapyo re amunipo 'ã 'gã namu'amukari 'ga 'ypeywar are rai'i. “Jejui Kristu 'ga 'ã Janejararetea. 'Ga 'ã jane katu'okara. 'Ga 'ã pãjẽeteetea” 'e are 'gã weapyoe'emamũ. Ee weapyo re amunipo 'ã 'gã namu'amukari 'ga 'ypeywar are rai'i. \v 9 Ymã te 'ã Janeruwarete 'ga ka'arana kwasiarukari Isai 'ga upe ee rakue: \q1 “Ojee iporomutat ma'e 'gã nupe Janeruwarete 'ga mama'e esage mỹigatu. \q1 Niesagi jane mama'e esagea jarejeupe 'ga remimỹigatu 'jawewara. \q1 Nienuwi futari jane 'ga remiaporama rera. Janereapyoi futari jane 'ga remiaporam are. \q1 A'ere 'ga ojee iporomutat ma'e 'gã nupe etee futat iapoi”, \m 'jau 'ga ikwasiarukaa ka'aran are Isai 'ga upe rakue. \p \v 10 A'ere Janeruwarete 'ga jane mueapyoukari U'agesage upe ee. 'Ga 'Agesagea okwaapap futat. Nitywi futari 'ga 'Agesage remikwaawe'ema mũ. Janeruwarete 'ga rea'ara miamũ 'ga 'Agesagea okwaap. \v 11 Sã'ã jane tee jarejea'ara kwaawa. Nan tee futat Janeruwarete 'ga 'Agesagea tee 'ga rea'ara kwaawi. \v 12 Jejui 'ga rerowiaaramũ jane upe Janeruwarete 'ga U'agesage muri. Namama'eukwaawa rũi jane sireko. Jarejuwarete 'ga 'Agesagea te jane sireko. A'eramũ 'ga 'Agesagea jane mueapyoukaa jane upe 'ga remimurer are. \p \v 13 A'eramũ ore pẽ mu'jau Jarejuwarete 'ga 'Agesagea orojeupe 'eawer are. Na'auwara 'gã nea'ar are rũi ore pẽ mu'ei. Orojeupe 'ga 'Agesagea 'eawer are etee te ore pẽ mu'ei. 'Ga 'Agesagea nanẽ pẽ nereko nũ. A'eramũ 'ga 'Agesagea pẽ mueapyoukaa ee. \v 14 A'ere Jarejuwarete 'ga 'Agesage rerekware'ema 'gã naeapyoi Jarejuwarete 'ga je'eg are. Ojeupe 'ga je'ega jane imome'uramũ nipo 'gã 'i etee ojeupe: “Ma'ja are gatu nipo 'gã je mu'ei? Ije'ẽran ekoete tee 'gã ajemogyau”, 'jau etee nipo 'gã ojeupe. Naeapyoi 'gã ee. Janeruwarete 'ga 'Agesagea tee jane mueapyou ee. A'eramũ 'ga 'Agesage rerekware'ema 'gã weapyoe'emamũ futat ajemogyau ee. \v 15 'Ga 'Agesage rerekwaramũ etee te janereapyoramũ ee. 'Ga 'Agesagea jane mueapyoukari ee. Janeruwarete 'ga 'Agesage rerekwaramũ jane jarejeapyoramũ 'ga 'Agesage rerekware'ema 'gã nereko tyweaw are. A'ere 'gã naeapyoa'uweri janejemogy are. Nuerekoi 'gã 'ga 'Agesagea. A'eramũ 'gã amueapyoawe'emamũ. \p \v 16 Ymã we te 'ã 'ga amũ ka'arana kwasiari ee rakue: “Awỹja sipo Jarejuwarete 'ga rea'awa okwaap? Naani. Nitywi futari 'ga amũ. Awỹja sipo 'ga mu'akwaapa mama'e are? Naani. Nitywi futari 'ga amũ”, 'jau Isai 'ga ikwasiaa ka'aran are rakue. A'ere Janeruwarete 'ga 'Agesage rerekwaramũ janerea'aramũ mama'e are Kristu 'ga rea'ar imũ etee futat. \c 3 \s1 Janeruwarete 'ga remiayup \p \v 1 Pẽẽ 'ã Jejui 'ga rerowiaa je 'jawe. A'eramũ pẽẽ Jejui 'ga rerowiar ire pejejemogyau jepytunamũ. A'ere 'ã pejemogy 'ga rerowiare'ema 'gã 'jawe tee jee. A'eramũ je pẽ mu'jawarũe'em Jarejuwarete 'ga remifutar are. Sã'ã kunumĩakyra reapyoa'ne'ema mama'e are. Nan tee 'ã pẽẽ. Nepẽneapyo ymani 'ã 'ga remifutar are. \v 2 Sã'ã kunumĩakyra kamy'ia etee i'ua. Na'ua'uweri 'ã miaro'oa. Nan tee futat 'ã pẽẽ. Nepejemu'e ymani nipo 'ã Jarejuwarete 'ga remifutar are. Ma'eramũ 'ã je mama'eaye'e'mĩ are etee futat pẽ mu'ei. Mama'eaye'e'mĩ are tee te 'ã pẽneapyo. Nepẽneapyoa'uweri futari nipo 'ã pẽẽ mama'eay are. Ma'eramũ ako je pẽ mu'ei mama'eaye'em are etee ra'ne futat ai'i numiamũ. \v 3 A'eramũ miamũ 'ã pejejemogyau Jejui 'ga rerowiare'ema 'gã 'jawe etee futat. Ma'eramũ 'ã nepẽneapyoa'uweri mama'eay are. Jejui 'ga rerowiare'ema 'gã 'jawe etee 'ã pejemara'ne ekoeteramũ pejejuee. 'Ga rerowiare'ema 'gã 'jawe etee 'ã pẽẽ pejejamueu mama'e are. A'eramũ ore 'jau pẽ nupe: “Jejui 'ga rerowiare'ema 'gã 'jawe etee Korĩtu pewara 'gã”, 'jau ore pẽ nupe. \v 4 Pẽẽ mũ a'e 'jau pejejaupe: “Je 'ã Paulo 'ga remimome'u rerowiaara te”, 'jau a'e pẽẽ mũ. Amumeramũ a'e pẽẽ 'jau “Je 'ã Aporu 'ga remimome'ua te arowiat”, 'jau pẽẽ. Aipo 'jaramũ pejemogy Jejui 'ga rerowiare'ema 'gã 'jawe. \p \v 5 Jarejuwarete 'ga upe oporowyky ma'eramũ jue futat ore. Pauloramũ je, Aporu 'ga retee Jejui 'ga mome'ui pẽ nupe ikue. A'eramũ ako pẽẽ 'ga rerowiaa ikue. Janeruwarete 'ga futat ore moporowykyaukaa ojeupe. A'eramũ ore araju'jaju'jawe etee futat 'ga upe. \v 6 Sã'ã 'ga amũ y'wa ra'ỹi tyma ko pype. A'ere 'ã amutee 'ga etee akou imuakỹmaramũ. A'ere 'ã naitymarera 'ga rũi imuakỹmarera 'ga retee rũi imomoporukari. Janeruwarete 'ga tee omomoporukat imuaranupa 'jau. Nan tee futat ore. Je 'ã y'wa ra'ỹi tymara 'jawe. Aporu 'ga 'ã imuakỹmara 'jawe. Jejui 'ga ako je amome'u pẽ nupe ikue. A'ere 'ã Aporu 'ga pẽ nui je o re awau pẽ mu'jau, 'ga remifutar are rai'i. A'ere 'ã Janeruwarete 'ga te Jejui 'ga rerowiarukari pẽ nupe. \v 7 Y'wa ra'ỹi tymara 'gã, imuakỹmara 'gã. Mĩmera 'gã 'ã ojejukau futat oko pypiar are numiamũ. A'ere 'ã Janeruwarete 'ga te imomoporukari imuaranupa. \v 8 Nan tee futat 'ã ore. Je ra'ne ako Jejui 'ga mome'wau pẽ nupe ikue. A'ere 'ã Aporu 'ga awau pẽ mu'jau 'ga remifutar are rakue nũ. A'eramũ ore araju'jawe etee futat mama'e apou 'ga upe. Jarejuwarete 'ga upe ore mama'e apoi 'ga remifutar imũ etee futat. A'eramũ Janeruwarete 'ga anure ore mepyau ojeupe oreremiapofer are. \v 9 Oromome'u pãwẽ pãwẽ etee futat ore 'ga araju'jawe. Jarejuwarete 'ga upe etee futat ore mama'e apoi. A'eramũ pẽẽ 'ga remiayuwaretea futat. 'Ga etee futat ojerowiarukat pẽ nupe. \p 'Oga jara 'jawe Janeruwarete 'ga jejuka esagei pẽ nee. \v 10 Sã'ã tujugeyra 'oga apoara 'ga ywyakape'ia ra'ne imogoa jupe. Iypykokara apoara 'jawe je ra'ne ako 'ga mome'ui pẽ nupe ikue. A'e 'ga ita jaga iypy pe iypymotypawamũ. Nan ako je 'oga ypykokara apoara 'jawe ai'i. A'eramũ 'ã Aporu 'ga 'ua. Sã'ã 'oga apoara 'gã amũ 'oga apoa iypymogatyrũarera 'ga remiapofera 'arimũ. Nan tee futat ako je ra'ne Jejui 'ga mome'ui esage pẽ nupe ikue. A'eramũ je 'oga ypykokara apoara 'ga 'jawe futat. A'ere 'ã pẽ nupe je 'ga mome'u re 'ga amũ 'ua pẽ mu'jau 'ga ree nũ. Aipo 'ga 'oga apopaara 'jawe. A'eramũ 'ga iypykokara 'arimũ etee futat 'ga 'oga apou esage etee futat. \v 11 Janeruwarete 'ga Jejui Kristu 'ga rerowiarukaa janee. “Jera'yra 'ga etee ki perowiat”, 'jau 'ga janee rakue. “Perowiat kasi 'gã amũ kwe pe ne. Jera'yra 'ga etee futat ki perowiat”, 'jau 'ga janee rakue. A'eramũ 'ã Jejui Kristu 'ga futat akou 'oga ypykokar esage 'jawe. Nitywi futari 'oga ypykokar esage 'jawewara mũ. Jejui Kristu 'ga te 'ã akou 'oga ypykokara 'jawe janee. \v 12 A'eramũ jane jarejamu'e esagearamũ 'oga mỹjeteeteara 'gã 'jawe. 'Oga mỹjeteeteara 'gã nemiapofera 'ã nu'ari futari 'oga. 'Oga apoara 'gã amũ 'ywa'y paga etee iapou wogamũ. A'eramũ 'gã nemiapofera ateepawa'ne'emamũ. 'Gã 'jawe 'gã amũ mama'e a'je are etee ajamu'ei. Mama'e a'je are moromu'jara 'gã 'oga apoar esage 'gã 'jawe. A'ere amumera 'gã 'ywa'y page'ema pyu 'oga apoara 'gã 'jawe. A'eramũ 'ã 'gã nemiapofera u'aa kamẽsĩete. Nã'ã juonanũũ etee nanẽ ipira nũ. Nan tee futat moromu'jara 'gã amũ. Mama'e amutee are etee 'gã jamu'ei. \v 13 A'eramũ nipo Jarejuwarete 'ga rowase ae jatykaaw ipe jane jareporowyky resaka. Sã'ã tata 'oga apopyrera resaukara. Itaoga 'ã nukai. A'eramũ 'ã juowa pyu iapopyra ukaitapap. Nan tee futat nipo Janeruwarete 'ga janeporowykyawera resaukari wowase ae majatykaaw ipe. A'eramũ te nipo jane mama'e a'je are moromu'jarera 'gã kwaawi. Mama'e a'je are moromu'jarera 'gã itaoga apoarera 'gã 'jawe. Nukaipawi 'gã nemiapofera. Mama'e amutee are moromu'jarera 'gã nemiapofera nanẽ nipo jane ikwaapa nũ. Mama'e sigaty are moromu'jarera 'gã juowoga apoarera 'gã 'jawe. Ukaipap 'gã nemiapofera. \v 14 A'eramũ nipo Janeruwarete 'ga mama'e a'je are moromu'jarera 'gã mepyau. \v 15 A'ere nipo 'ga mama'e amutee are ajamu'jarera 'gã nomepyi. Ukaipap 'gã nemiapofera. A'eramũ 'ga 'gã mepyawe'em. 'Og ukai ma'e 'gã nũja'uweri woga 'wyripe. Wogakajamũ 'ga ẽmi 'oga 'wyr awi. A'eramũ 'gã amanũme'em. A'eramũ 'ga roga etee ukaitapap. Nan tee futat Janeruwarete 'ga remiayuwa 'gã amũ. Janeruwarete 'ga 'gã nerawau 'gã mogyau ojepyri. A'ere 'ga nomepyi 'gã porowykyawera, a'jeteetewi 'gã porowykye'em ire. \p \v 16 “Janeruwarete 'ga 'Agesagea jane sireko” 'ea 'ã pẽẽ ikwaapa. 'Ga 'Agesagea jarejereko re jane jarejemogyau Jarejuwarete 'ga roga 'jawe. \v 17 Janeruwarete 'ga roga esage futat. Nitywi mama'e tywera ipype. 'Ga 'Agesage rerekwaramũ jane jemogyi 'ga roga 'jawe. A'eramũ mama'e amutee are moromu'jara 'gã 'ga roga mote'aara 'jawe. A'eramũ 'ga jane mũ woga mote'ar ire jane rerekou tyweaete ee. \p \v 18 Pẽnoryp tee awi pejejee. “Je'akwaap je”, 'jau nipo pẽẽ mũ pejejeupe numiamũ. A'ere nipo aipoa pẽ'akwaawa naJaneruwarete 'ga 'akwaawa rũi. “Te'akwaawa je afutat” 'jaramũ pẽẽ pejepoia peje'akwaaw ekoete awi. A'eramũ Janeruwarete 'ga te pẽ mu'akwaapa pẽ mogyau. \v 19 Pẽẽ 'akwaawekoetea nia'wyri Janeruwarete 'ga upe. Ymã te 'ã 'ga amũ ka'arana kwasiari ee rakue: “Janeruwarete 'ga ‘je'akwaap je’ 'jara 'gã nee ikwasiarukaa rakue: ‘Nepẽ'akwaawi pẽẽ pejejemogyau’, e'i Janeruwarete 'ga 'gã nupe”, 'jau 'ga amũ ikwasiaa rakue. \v 20 Ajepeja 'ga nanẽ 'ã ka'arana kwasiaa ee rakue nũ: “Janeruwarete 'ga i'akwaaw ekoete ma'e 'gã nea'ara okwaap. A'ere niapoa'uweri aipoa 'ga upe”, 'jau 'ga ikwasiaa rakue. \v 21 A'eramũ ki jane jarejerowiaraipe'ema 'gã amũ nee. Janeruwarete 'ga 'ã mama'e esage monou pẽ nupe. \v 22-23 Pauloramũ 'ga 'ã je monou pẽ nupe pẽ mu'jaramũ. Aporu 'ga, Pedro 'ga. Mĩmeramũ 'ga ore monou pẽ nupe pẽ mu'jawamũ ojee. Ywya 'ga 'ã iapou janee rakue, ipypiara reewe rakue. Jane rekoramũ Janeruwarete 'ga ojejukau esage jane ree. Jane manũnamũ nanẽ 'ga ojejukau esage jane ree nũ. 'Awamũ 'ga jejuka esagei jane ree. Anure nanẽ nipo 'ga jejuka esagei jane ree nũ. A'eramũ ki jane jarejemuaẽme'ema mama'e are. Janeruwarete 'ga mama'e jararetea. Janeruwarete 'ga 'ã Kristu 'ga Ruwaretea. A'eramũ Kristu 'ga janejararetea. A'eramũ jane 'ga remiayuwamũ mama'e jara 'jawe nanẽ jarejemogyau nũ. \c 4 \s1 Kristu 'ga remimonofet \p \v 1 Kristu 'ga upe oporowyky ma'eramũ ore jemogyi. “Pekwap 'gã mueapyou Jarejuwarete 'ga je'eg are”, 'jau Kristu 'ga oree ikue. “Ymã 'ã pẽypy 'gã naeapyoi ee rakue. A'ere je 'awamũ pẽ mueapyoi ee. A'eramũ pẽẽ 'awamũ 'gã mu'jau ee, 'gã mueapyou ee”, 'jau Kristu 'ga oree ikue. \v 2 Maran oporowyky ma'e 'gã mama'e apoi morowyky jara 'ga upe? 'Ga 'eawer imũ etee futat 'gã porowykyi 'ga upe. A'ea esage 'ga upe. \v 3 Nan tee futat je. Kristu 'ga upe je porowykyi tekou. A'eramũ je tejeupe 'ga 'eawer imũ etee teporowykyau. A'eramũ nipo jeporowykya 'ga muorypa. Najerorywi je pẽ'eawer are. “Paulo 'ga oporowyky esage Jarejuwarete 'ga upe” 'e are je najerorywa'uweri. Tekotee 'gã 'eawer are nanẽ je tejorywe'emamũ nũ. Kristu 'ga 'e are etee tejorywamũ tekou. Tejea'ar are miamũ je tejorywe'emamũ. \v 4 Tejemiapo a'wyre'em are nanẽ je tejea'are'emamũ tekou. A'eramũ je tepy'a'wyre'emamũ tejemiapofer are. A'ere je na'ei tejeupe: “Jeresage te je tekou”, na'ea'uweri je tejeupe. Jejararete 'ga etee futat e'iarũ jee: “Eneresage ene jee”, e'iarũ jee. Jea'wyre'emamũ nanẽ 'ga 'jau jee nũ. \v 5 A'eramũ ki pẽẽ 'jawe'em pejejaupe: “Nenea'wyri ene Jarejararete 'ga upe”, 'jawe'em pẽẽ pejejaupe. Janejararete 'ga te janea'wyre'ema okwaap. Ywag awi ojewyr ire te nipo 'ga jane majatykai wowase. A'eramũ nipo 'ga janeremiapofera resaukaa jarejaupe. 'Awamũ jane janereapyoi futari jemime jarejemiapofera mama'e are. A'ere 'ga anure esaukari janee. Jarejuea'ar are janereapyoe'ema miamũ futat 'ga esaukaa janee. A'eramũ nipo Janeruwarete 'ga 'jau janee: “Eneresage ene jee”, 'jau nipo 'ga janee, janereko esage re. \p \v 6 Pẽneko esage are pẽ mu'jawamũ je jemome'ui pẽ nupe. Aporu 'ga nanẽ je amome'u pẽ nupe nũ. A'eramũ ki pẽẽ pejejemu'jau ymãwarera 'gã nemikwasiarer are, “pejejuka esage pãwẽ pãwẽ etee ki 'gã nee”, 'ga 'eawer are. Pereko tywet nanẽ kasi 'ga amũ ne. Pereko esage pãwẽ pãwẽ etee futar iki 'gã. \v 7 Jarejuwarete 'ga upe jane jemogyi jareju'jaju'jawe etee futat. Naeakwar amuteeteei futat ae ajemogyau 'ga upe. 'Ga etee futat mama'ea wapoukat janee. 'Ga jarepoare'em ire amunipo 'ã jane niapoi mama'ea 'ga upe. 'Ga te 'ã mama'ea amut janee. A'eramũ pẽẽ pejejemogyau peju'jaju'jawe etee futat. Nepẽtywi futari pẽẽ mũ pejejuapyraaparamũ. A'eramũ ki pẽẽ pejejerowiaraipe'ema nanẽ pejejee nũ. \p \v 8 “Oretyp katu katu ore mama'e pyu. A'eramũ ore oroporiae'emamũ”, 'jau futatee nipo pẽẽ pejejaupe. “Janeruwarete 'ga ore mogyau 'wyriaramũ 'gã nupe”, 'jau futatee nipo pẽẽ pejejaupe. Aipo a'je re amunipo 'ã 'ga ymã we ore mogyi 'wyriaramũ rai'i. Anure te nipo Janeruwarete 'ga jane mogyau 'wyriaramũ a'jea futat. A'ere 'ga 'awamũ najane mogyi we 'wyriaramũ. \v 9 Ore 'ã Kristu 'ga remimonofera agawewi. A'etea 'ã Janeruwarete 'ga ore mogy akotee ma'e 'jawe etee futat. Iapisipyrama 'jawe etee futat 'gã ore rerekoi. Sã'ã 'gã ia'wyre'ema 'gã apisia ajuowase. Nan tee futat nipo ore jemogyi 'gã nowase. Ywagipewara 'gã nowase, ywy pewara 'gã nowase. Mĩmera 'gã nowase nipo ore jemogyi ia'wyre'ema 'jawe. \v 10 A'eramũ nipo Kristu 'ga rerowiare'ema 'gã 'jau oree: “I'akwaawe'ema 'gã ajemogy”, 'jau nipo 'gã oree, Kristu 'ga ore imome'u are. A'ere 'ã pẽẽ nanarũi pe'je: “Jane 'ã jane'akwaap Kristu 'ga ree”, 'jau etee 'ã pẽẽ pejejaupe, pejejerowiaraipa etee pejejee. A'ere 'ã ore akotee ma'e 'jawe ete. A'ere 'ã pẽẽ 'wyriara 'jawe pejemogy. Ore ree 'ã 'gã opojejuka esage'emamũ. A'ere 'ã pẽ nee 'gã opojejuka esageramũ ajemogyau. \v 11 Ore te 'ã aruata arawau kwe pe. Orojety'apoita 'ã arakou. Oro'yuweja rerekou. Orojaitypawamũ futat 'ã arakou. Amumẽ 'gã amũ ore nupãu jepi. Nitywi agawewi futat ore'wyra. \v 12 Oroporowykyau 'ã ore kwaiwete. A'eramũ 'ã ore arafuakapawamũ arajemogyau. Orojeupe 'gã je'egaiwamũ 'ã ore 'jau etee 'gã nupe: “Jarejuwarete 'ga pẽ nereko esagea te ore arafutat”, 'jau etee ore 'ã 'gã nupe orojeupe 'gã je'egaiwamũ jepi. Orojereko tyweramũ ore arajuagamũ etee futat jupe jepi. \v 13 'Gã amũ arakurawamũ ore oroje'ega esage etee futat 'gã nupe jepi. Jejui 'ga rerowiare'ema 'gã nupe ore jemogyi yty 'jawe. \p \v 14 A'ere je napẽ mojenosĩawamũ rũi je ka'arana kwasiari pẽ nupe. Pẽ mu'akwaapawamũ te je ikwasiari pẽ nupe. Pẽẽ 'ã jera'yra 'jawe jee. Jeporomutat je pẽ nee. A'eramũ je pẽ mu'akwaapa mama'e are. \v 15 Kwaiwete agawewi nipo pẽ mu'jara 'gã. Teis miu agawewi nipo 'gã pytuna. A'ere majepei tee pẽnuwa 'jawewara. Pejejeupe Jejui 'ga je imome'uramũ pẽẽ 'ga rerowiaa pejejemogyau 'ga remiayuwamũ. A'eramũ je pẽnuwa 'jawe. \v 16 A'eramũ je 'jau pẽ nupe: Pejemu'e je ree. Mama'ea peapo je 'jawerimũ etee futat, a'e je pẽ nupe. \v 17 A'eramũ je Timoteo 'ga monou tejeko esage are pẽ muea'aawamũ. Timoteo 'ga jera'yra 'jawe jee. Oporowyky esage 'ga Jarejararete 'ga upe. Jeporomutat je 'ga ree. A'eramũ je 'ga monou pẽ nesaka. Jereko esage are nipo 'ga pẽ muea'ari. “Paulo 'ga ako esage etee Jarejararete 'ga remifutar imũ”, 'jau nipo 'ga pẽ nupe. “Jarejararete 'ga ree ojemujar ire 'ga reko esagei 'ga remifutar imũ etee futat”, 'jau nipo 'ga pẽ nupe, pẽ muea'aa je ree. Kristu 'ga rerowiaaramũ pẽ nupe nanẽ nipo 'ga jeremimome'ufer are pẽ muea'aa nũ. Pẽ pype tekou ako je pẽ mu'ei pẽneko esage are ikue. A'eramũ nipo 'ga pẽ muea'aa ee. Kwe pe 'gã mu'eawer imũ etee futat ako je pẽ mu'jau tekou ikue. \p \v 18 “Nuru'jawi futari Paulo 'ga jane pyri nũ'ũ”, 'jau nipo pẽẽ mũ pejejaupe rai'i. “A'eramũ nipo 'ga oreremiapo resake'ema re'ã”, 'jau nipo pẽẽ mũ pejejaupe rai'i. A'eramũ nipo pẽẽ aipo 'jaramũ pejejerowiaraipa pejejee rai'i numiamũ. \v 19 A'ere nipo je oi futari pẽ pyri. Jarejararete 'ga teo futaramũ nipo je oi futari pẽ nesaka. A'eramũ nipo je ojee ojerowiaraip ma'e 'gã nesaka, tejeau tãmẽjẽ 'gã nesaka. Maranamũ nipo je 'gã nera renupawer imũ etee futat 'gã nesaka. “Jarejuwarete 'ga pãjẽa te 'gã wereko? Naani te ra'u nũ?” 'jau nipo je 'gã nesaka. \v 20 Opãjẽ mũ mama'e apoara 'gã tee Janeruwarete 'ga omogy wemiayuwamũ. “Janeruwarete 'ga je'wyriara”, 'jar ekoeteara 'gã te 'ga nomogyi futari wemiayuwamũ. Opãjẽ mũ mama'e apoara 'gã etee te 'ga omogy wemiayuwamũ. \v 21 Ma'ja sipo ajee pefutat? Pejejeupe jeje'eg ywyrafena te ra'u pefutat nũ? Pejejeupe jeje'eg ywyrafene'ema te ra'u pefutat nũ? Pejejeupe jeje'eg ywyrafene'ema futaa ki pepoit mama'e tywera apo awi. \c 5 \s1 Mama'e tywera apoawet \p \v 1 “Korĩtu pewara 'ga amũ mama'e tywera wapo ajemogyau”, 'jau 'gã amũ pẽ mome'wau jee ai'i. “'Uwa 'ga remireko ẽẽ 'ga wereko”, 'jau 'gã imome'wau jee ai'i. Nanuara nia'wyri Janeruwarete 'ga upe. Jejui 'ga rerowiare'ema 'gã miamũ nuapoa'uweri aipoa. Ma'eramũ ajee “Jejui 'ga rerowiaara je” 'jaramũ aipo peapo nũ? Nia'wyri aipo apoa. \v 2 Ma'eramũ sipo ajee pejerowiaraiw etee pejejee? Pejejepype mama'e tywera apoara 'gã amũ nekoramũ amunipo 'ã pẽ'arasig te ee. Pejeje'ega amunipo 'ã 'uwa remireko rerekwara 'ga upe rai'i, 'ga mosõu amunipo 'ã pẽẽ nanuar awi rai'i. “Nia'wyri nanuara Janeruwarete 'ga upe”, 'jau amunipo 'ã pẽẽ 'ga upe rai'i. Ma'eramũ sipo ajee pẽẽ nanuar awi 'gã mosĩe'em ire pejerowiaraipa ekoete pejejee? Pepe'a mama'e tywera apoara 'ga pejejewi. Maran gatu amunipo 'ã 'ga nan werekoramũ ajemuaẽme'ema. \v 3-5 Muku agawewi te 'ã je rekoi pẽ nui. A'etea je jerea'at au'jeteramũ pẽ nee. A'eramũ je pẽ pype ako ma'e 'jawe futat. A'eramũ je 'jau pẽ nupe: Janejararete 'ga te ako opãjẽa amut jee ikue, je mogou omome'waramũ ikue. A'eramũ je 'jau aipoa mama'e tywera apoara 'ga upe: “Mama'e tyweretea a'e ereapo Jarejuwarete 'ga upe. Jui epoire'ema nipo nereoi futari 'ga pyri”, 'jau je 'ga upe. Jejui 'ga je'eg imũ je 'jau 'ga upe. Pejatykaramũ tejea'aramũ pẽ nee. A'eramũ je pejatykaramũ pẽ pype ako ma'e 'jawe tekou. A'eramũ pẽẽ pejejea'aramũ je ree. Jarejararete 'ga je'eg imũ je 'i pẽ nupe: Pejejatykaaw ipe ki pe'je mama'e tywera apoara 'ga upe: “Ejepe'a ore wi. Mama'eukwaawa 'wyriara upe te 'ã mama'ea ereapo ekou”, 'jau ki pẽẽ 'ga upe. “A'eramũ ene ejemu'jaga mama'eukwaawa 'wyriara remiayuwamũ ekou”, 'jau ki pẽẽ 'ga upe. “A'eramũ nipo ene ewawe'em Jarejuwarete 'ga pyri”, 'jau ki pẽẽ 'ga upe. Maran gatu nipo 'ga aipo renupa ajemuaẽme'ema. A'eramũ nipo 'ga ajemuaẽm ire opoia jui. A'eramũ nipo Janeruwarete 'ga 'ga tywera moiri 'ga wi nũ, 'ga katu'oka Janejararete 'ga rowase jane jatykaaw ipe. \p \v 6 A'eramũ pẽẽ pejejerowiaraipe'ema pejejee. Sã'ã kanape'i apoara 'gã ijopypeawa mojopypea u'i are. Inãinãnĩ'ĩ etee agawewi 'gã imonou imojopypeu ee. A'etea u'i omojerap. Nan tee futat ae mama'e tywera apoara 'gã nesag ire ae jemu'ei 'gã nee. \v 7 Sã'ã ore judeuramũ kanape'i jopypeawa ymanera momopora orojewi, maraka apo enune. Nan pejekatu'ok mama'e tywer awi. A'eramũ pẽẽ pejejesageramũ pejejemogyau Jarejuwarete 'ga upe. Werowiaramũ Jejui 'ga pẽ katu'ogi pẽtywer awi. A'eramũ futat pẽẽ pejejeateeramũ jui. Sã'ã ore judeuramũ oreypy 'gã Egitu ywy awi o enune karupa'mĩ jukaa, wy reko'woga y'a pype rakue. A'eramũ 'ã 'gã imonykya 'okwar are rakue. A'eramũ 'ã 'oga pypewara 'gã amanũme'em rakue. Nan tee futat 'awamũ Kristu 'ga manũi janetywera mepyawamũ rakue. A'eramũ 'ga werowiaramũ pẽ katu'oka pẽtywer awi. \v 8 Sã'ã ore judeuramũ oreypy 'gã maraka apoa Egitu ywy awi wenũ'ẽawer are wea'aawamũ. Maraka apou 'gã kanape'i jopype'ema apou i'wau rakue. Nan tee futar iki jane jarejee Jejui 'ga manũawer are janerea'at jarejemogyau. A'eramũ ki jane jarepoia mama'e tywera apo awi, mama'e a'jea etee futat iapou. \p \v 9 Ka'arana je akwasiat imonou pẽ nupe ikue. “Pekotee mama'e tywera apoara 'gã nui”, 'jau je ikwasiaa ka'aran are imonou pẽ nupe ikue. \v 10 Aipo are je ka'arana kwasiaa imonou pẽ nupe. NaJejui 'ga rerowiare'ema 'gã nee rũi je imonoi ikue. “'Ga rerowiaara ore”, 'jar ekoeteara 'gã nee te je ikwasiari imonou ai'i. Jejui 'ga rerowiare'ema 'gã 'ã mama'e tywera etee futat wapo. Ajuemireko are 'ã 'gã nekoi. Ojomen are 'ã kũjãmera 'gã nekoi. Okaraemã me'yi are etee 'ã 'gã nea'aramũ. Amunarũmũ 'gã 'ã mama'e are. Maira'me a'agawa etee 'gã 'ã amuoryp. Mĩmera etee 'ã Jejui 'ga rerowiare'ema 'gã mama'e tywera wapo. A'eramũ amunipo 'ã pẽẽ 'gã nui pejejepe'a re ywy awi we futat pejejepe'au. \v 11 A'ere je na'gã nee rũi aipoa ka'arana kwasiari pẽ nupe ai'i. “Ore Jejui 'ga rerowiaaramũ”, 'jar ekoeteara 'gã nee te je ikwasiari imonou pẽ nupe ikue. Jejui 'ga rerowiaa 'me 'gã jeu'woge'em are etee je imonou ikwasiaa ai'i. Werowiat 'me te 'gã 'ga. A'ere 'gã naeateei mama'e tywera apo awi. 'Gã amũ nipo akou ajuemireko are. Kũjãnamũ nipo 'gã amũ akou ojomen are. 'Gã amũ nipo okaraemã me'yi etee wea'aramũ ajemogyau. 'Gã amũ nipo maira'me a'agawa muoryw are etee wea'aramũ ajemogyau. 'Gã amũ nipo ojoje'ẽwu'jaga. 'Gã amũ nipo kawĩajaiwa rykua. 'Gã amũ nipo amunarũmũ mama'e are. Aipo 'gã nee te je ka'arana kwasiari imonou pẽ nupe ai'i. Pekotee ki 'gã nui. Pejemi'wat nanẽ kasi 'gã pyri ne, 'jau je pẽ nupe ai'i. \p \v 12-13 Janeruwarete 'ga te nipo e'i Jejui 'ga rerowiare'ema 'gã nupe: “Nepẽa'wyri pẽẽ”, e'iarũ 'gã nupe. Je “Nepẽa'wyri pẽẽ”, na'ea'uweri 'gã nupe. A'ere jane Jejui 'ga rerowiaara 'gã mama'e tywera aporamũ jane je'egi futari 'gã nupe: “Peapo awi nanuara”, 'jau ki jane 'gã nupe. “Nepeapoi mama'ea Jarejuwarete 'ga remifutar imũ ra'e”, 'jau ki jane 'gã nupe, 'gã mosõu mama'e tywera apo awi. Ymã te 'ã Janeruwarete 'ga ka'arana kwasiarukari Moisesi 'ga upe ee rakue: “Pemono ki mama'e tywera apoara 'gã pejejewi”, 'jau 'ga 'ã ikwasiarukaa 'ga upe rakue. \c 6 \s1 Jejui 'ga rerowiaara 'gã nupe etee ki pejemogytaukat \p \v 1 Jejui 'ga rerowiaaramũ kasi peo pejejaupe pejeje'egay re 'ga rerowiare'ema 'gã nupe pejemota'waukaa pejejaupe ne. Jejui 'ga rerowiaara 'gã nupe etee futar iki pekwap pejejemome'wau. A'eramũ 'gã futat oje'ega pẽ nupe pẽ mota'wau pejejaupe. “Nenea'wyri ene Jarejuwarete 'ga upe”, 'jau nipo jane 'gã amũ nupe. “Eneresage ene Jarejuwarete 'ga upe”, 'jau nipo jane 'gã amũ nupe. Aipoa pekwaap. \v 2-3 Anure nipo Janeruwarete 'ga jane mogyau opoirũnamũ. A'eramũ nipo jane 'ga rowase ijatykaarũe'ema 'gã pe'au 'ga wi. Ywy pewarera 'gã, ywagipewara 'gã. Mĩmera ijemogyarũe'ema 'gã nipo jane imonou 'ga wi Jarejararete 'ga poaa. Mĩmera apoaramũ sipo ajee nepemojyrũarũi mama'e tywe'ri apoarera 'gã mogyau ajaupe? Nepejemogypyygi te ra'u Jejui 'ga rerowiaaramũ pejejuee nũ? \v 4 A'eramũ ki pẽẽ Jejui 'ga rerowiaaramũ pejewawe'em 'ga rerowiare'ema 'gã 'wyriara upe pejejemojyrũukaa pejejaupe. Na'gã nee rũi pejemogypyyk. \v 5 Ma'eramũ sipo nepejenosĩ pejejemome'wau 'ga rerowiare'ema 'gã nupe? Nitywi sipo i'akwaap ma'e 'ga amũ pẽ pype pejejaupe pejejemota'waawamũ? \v 6 Ityp futat nipo Janeruwarete 'ga 'Agesage pyu i'akwaap ma'e 'gã amũ. A'etea 'ã pejemome'u Jejui 'ga rerowiare'ema 'gã nupe etee rai'i pejejaupe pejejemota'waawamũ rai'i. \p \v 7 Pejamuea nia'wyri Janeruwarete 'ga upe. Jejui 'ga rerowiare'ema 'gã nupe pejomota'waukara taetu nia'wyri Janeruwarete 'ga upe. Pejejeupe 'ga amũ mama'e tywera aporamũ pejejuagamũ jupe. “Pejejepyke'ema 'ga ree” 'ea te esage Janeruwarete 'ga upe. “Pejekaraemã are 'gã amũ munarũnamũ pejejuagamũ jupe. Pejejepyke'ema 'gã nee” 'ea te esage futat. \p \v 8 A'ere 'ã pẽẽ nanarũi. Pẽẽ we 'ã mama'e tywera peapo pejejaupe. Pẽẽ we 'ã pejemunarũmũ pejejokaraemã are. Pejejewirera 'jawewara 'gã nui miamũ 'ã pẽẽ pejemunarũmũ. Pẽẽ nanẽ 'ã mama'e tywera peapo nũ. \v 9 “Namama'e tywera apoara rũi Janeruwarete 'ga omogy 'wyriaramũ ojepyri ae upe” 'ea 'ã pekwaap. A'eramũ ki pẽẽ pejejemoryteewe'em pejejee. “Mama'e tywera apo awi je nopoiri agawewi. A'etea nipo Janeruwarete 'ga je mogou 'wyriaramũ ojepyri re'ã”, pe'je kasi ne. Au'je ki pejemorytee re pejejee. NaJaneruwarete 'ga remiayuwamũ rũi ae mama'e tywera apoi. Ajuemireko are ako ma'e 'gã na'ga remiayuwa rũi. Ojomen are ako ma'ea kũjãmera na'ga remiayuwa rũi. Maira'me a'agawa muorypara 'gã na'ga remiayuwa rũi. Kũima'e 'gã amũ nipo opoia wemireko are oko awi. A'eramũ nipo 'gã kũima'eramũ etee futat akou ajuee. Aipo apoara 'gã taetu na'ga remiayuwa rũi. \v 10 Mama'e are amunarũ ma'e, okaraemã me'yi etee ea'at ma'e, kawĩajaiwa 'wat, ojoje'ẽwu'jagat, ojomoryteeat. Mĩmera 'gã naJaneruwarete 'ga remiayuwa rũi. \v 11 Nan tee futat 'ã pẽẽ mũ pejejemogyau rakue. A'ere 'ã 'awamũ Janejararete 'ga ako pẽ pireita pẽtywer awi ikue. A'eramũ 'ga 'Uwarete 'ga mota'wau pẽ nupe. A'eramũ Janeruwarete 'ga 'Agesagea pẽ mogyau 'ga remiayuwamũ. \s1 Ojeupe mama'e esage apoawamũ te 'ga jane apoi rakue \p \v 12 Pẽẽ mũ nipo 'jau pejejeupe: “Aapo katu katu futat te je mama'ea 'wei”, 'jau nipo pẽẽ pejejeupe. “Nitywi futari ‘Ereapo kasi aipoa ne’, je upe 'jara 'gã 'wei”, 'jau nipo pẽẽ pejejeupe. A'jea futat peapo katu katu mama'ea numiamũ. A'ere amumera nia'wyri pẽ nupe. Je nanẽ amunipo 'ã a'e pẽ nupe: “Tejemifutar imũ etee futat je mama'e apoi” 'jaramũ amunipo 'ã je 'i pẽ nupe. A'jea futat. Amumera resageramũ jee numiamũ. A'ere amunipo 'ã je tejea te namỹi ywyapi ee. \v 13 Pẽẽ amunipo 'ã 'jau mama'e resaka ypy we: “Janerewek jane ra'e”, 'jau amunipo 'ã pẽẽ pejeku'iramũ mama'e are. A'eramũ nipo pẽẽ mama'e 'wau. A'ere anure nipo Janeruwarete 'ga temi'u mateepawi janerewega reewe. Nan tee nipo 'gã amũ kũjã resaka ypy we 'jau ojeupe “Amogyta je kwea kũjã tejee ra'e”, 'jau nipo pẽẽ mũ pejejeupe. A'eramũ futat nipo aku'iaiwamũ ee. A'jea futat 'ga ku'iaiwamũ ee numiamũ. A'ere nipo anure Janeruwarete 'ga 'ga ku'iaipawera mu'jagi 'ga 'arasigamũ etee. Ymã te 'ã Janeruwarete 'ga jane apoi rakue. A'ere 'ga namama'e tywera apoawãu rũi jane apoi rakue. Nakũjã are etee rũi 'ga jane apoi rakue. Najomen are tee rũi 'gã 'ã kũjã apoi rakue. Ojeupe mama'e esage apoawamũ te 'ga jane apoi rakue. 'Ga futat mama'e apoukaa janee nũ. \v 14 'Ga futat nanẽ Janejararete 'ga moferapa opãjẽ mũ etee futat 'ga manũ re rakue. A'eramũ 'ga anure jane nanẽ jane moferapa opãjẽ mũ etee futat nũ. \p \v 15 Kristu 'ga ree jarejemujar ire jarejemogyau 'ga pira 'jawe etee futat. A'eramũ janeretea 'ga ma'ea futat. Aipoa 'ã pekwaap. Ma'eramũ sipo aje jane Jarejararete 'ga rete mujari kũjãmene'em are? Nimujararũi futari jane 'ga retea kũjã amũ ree. \v 16 Ymã te 'ã Janeruwarete 'ga ka'arana kwasiarukari 'ga amũ upe ee rakue: “Kũima'e 'ga amũ wemireko ẽẽ rerekokatu re 'gã majepei teewara 'jawe futat 'gã nekoi”, 'jau 'ga ikwasiarukaa 'ga amũ upe rakue. A'eramũ kũima'e 'ga kũjã mũ rerekokatu re majepei teewara 'jawe futat ajuerekou. \v 17 A'eramũ jane nan tee futat Jarejararete 'ga ree jarejemujar ire jarejemogyau majepei teewara 'jawe 'ga upe. \p \v 18 A'eramũ ki pẽẽ pejekowe'em pejejuemireko are. Kũjãmeramũ nanẽ pẽẽ pejekowe'em pejejomen are. Kunumĩũũnamũ, kũjãmukuramũ pejekowe'em pejejuee. Peko nipo pejejuee 'eramũ pẽẽ pejejuerekou tãmẽjẽ. A'ea te Janeruwarete 'ga afutat. Amumera mama'e tywera apoa nomotyweri aeretea. A'ere ajuee ae rekoa aeretea we futat imotyweri. \v 19 Janeruwarete 'ga U'agesagea amut janee. A'eramũ janepira Janeruwarete 'ga 'Agesage roga. A'eramũ 'ga 'Agesagea akou jane pype. \v 20 'Ypeywar are amanũmũ Jejui Kristu 'ga janetywera mepyau janee, jane mogyau 'ã wemiayuwamũ. A'eramũ ki jane jarejemogyau esage 'ga upe. Janejemogy esage resag ire nipo 'gã Jarejuwarete 'ga muorywi jane ree. \c 7 \s1 Emireko ma'e 'gã, imen ma'e 'gã netee \p \v 1 Ka'arana 'ã pekwasiat imua jee rai'i. “Esage te aeremirekoa? Aeremirekoe'ema te ra'u esage nũ?” 'jau 'ã pẽẽ imua ka'aran are ikwasiaa jee rai'i. A'eramũ je 'jau pẽ nupe: Esagea futat aeremirekoa. Aeremirekoe'ema nanẽ futat esageay nũ. \v 2 A'ere 'ã ae amumeramũ kũjã mũ esage pãwẽ gatu ete etee. A'eramũ ki pẽẽ nan etee pejejekowere'emamũ kũima'eramũ pejejemirekoramũ tãmẽjẽ futat. Kũjãnamũ nanẽ pẽẽ pejemenaa tãmẽjẽ futat nũ. \v 3 Pejemena pejejee ekoramũ “najeremiarũi je ene ree”, 'jawe'em pejemena upe. Kũima'eramũ nanẽ pẽẽ kũjã pejejee ekoramũ pẽẽ nanẽ “najeremiarũi je ene ree”, 'jawe'em pejejemireko upe. \v 4 Pejuereko ki pejejuemifutar imũ etee futat. Peje'er are kasi pejejaupe ne. Kũima'eramũ, kũjãnamũ 'jau. \v 5 A'eramũ pẽẽ Jarejuwarete 'ga upe pejeporogytau etee pejekowe'em pejejuee ra'ne. “Jarejuwarete 'ga upe jareje'ega monou jane nikoi jarejuee”, 'jau ki pẽẽ pejejaupe. 'Ga upe pejeporogytau etee futat pejekowe'em pejejuee ra'ne. 'Ga upe pejeje'ega monopaw ire tãmẽjẽ peko pejejuee nũ. Kasi a'e pe pejomogoukat kũjã mũ ree ne. A'eramũ futat nipo kũjã nanẽ weateeramũ kũima'e 'ga amũ ree nũ. A'eramũ nipo pẽẽ mama'eukwaawa 'wyriara remifutar imũ iapoukaa pejejaupe. \p \v 6 “Pẽnemireko awi”, na'ei je pẽ nupe. Pejejemirekoweramũ ki pejejuereko etee futat. \v 7 Je 'ã najeremirekoi tekou. Je 'jawe pẽ nekoa amunipo 'ã esage futat jee numiamũ. A'ere 'ã ae naju'jaju'jawe tee rũi te. Janeruwarete 'ga jane mũ opoat mama'e tywera apoe'em are. A'eramũ 'ã jane amumeramũ jarejemirekoe'emamũ futat. A'ere 'ã amumera 'gã nupe ayeteramũ 'gã nemirekoe'ema. Nauagi 'gã kũjãe'eme oko upe. A'eramũ ki pẽẽ nanuaramũ pejejemirekoramũ tãmẽjẽ futat. Kasi a'e pe mama'e tywera peapo ne. A'eramũ Janeruwarete 'ga 'gã nemireko futaa. \p \v 8 Ojetee ijemogywet ma'eramũ te ajee je 'i pẽ nupe: “Pẽnemireko kasi ajee aipo 'jaramũ pejejemogyau ne. Je 'jawe pejemogy”, 'jau je pẽ nupe. \v 9 A'ere ki pejejetee pejejemogy upe pejejuage'emamũ pẽnemireko tãmẽjẽ futat. Kũjã mũ rerowy'ar ekoete are aerea'ara nia'wyri Janeruwarete 'ga upe. Kũjãmeramũ nanẽ nũ kũima'e mũ rerowy'ar ekoete are etee pẽnea'ara nanẽ nia'wyri Janeruwarete 'ga upe. \p \v 10 'Awamũ je 'i emireko ma'eramũ pẽ nupe, omenat ma'eramũ pẽ nupe nanẽ nũ. Nateje'ega etee rũi je imome'ui pẽ nupe. Jarejararete 'ga 'eawer imũ etee futat je imome'ui pẽ nupe. Pejemena kasi peetyg ine. \v 11 Pejemena retyg ire ki pejewyru'jap pejejaupe nũ. A'eramũ ki pejewyr esage etee futat pejejaupe. Pejejaupe pejejewyru'jape'ema pẽẽ pejejetee futat pejekou. A'eramũ pẽẽ kũima'eramũ emireko ma'eramũ pejejemireko retyke'ema futat. \p \v 12 Amumeramũ pẽ nupe je teje'ẽtea te imonoi 'awamũ. (NaJarejararete 'ga je'eg imũ rũi je imonoi pẽ nupe 'awamũ. Teje'ẽteu te je imonoi pẽ nupe 'awamũ). Kũima'eramũ nipo pẽẽ mũ Jejui 'ga rerowiaaramũ pejekou. A'eramũ nipo pẽnemirekoa na'ga rerowiaara rũi. A'etea nipo ẽẽ niporetygiweri ene ree. A'eramũ ki pereko ete futat pejejemirekoa retyke'ema futat. \p \v 13 Kũjãmeramũ nanẽ nipo pẽẽ mũ Jejui 'ga rerowiaaramũ nũ. A'eramũ nipo pẽmena na'ga rerowiaara rũi. A'etea nipo 'gã niporetygiweri pẽ nee. A'eramũ ki pereko etee futat 'gã netyke'ema. \v 14 Pẽmena nipo nuerowiari agawewi Jejui 'ga. NaJaneruwarete 'ga remiayuwa rũi agawewi nipo 'gã. A'ere pẽ nee wejue te 'gã nekoi Jarejuwarete 'ga remiayuwa 'jawewaramũ. A'eramũ nipo 'ga ojejukau esage 'gã nee, pẽ nee 'gã poretygiwere'emamũ wejue. Kũima'eramũ nanẽ nipo pẽẽ mũ pejekou Jejui 'ga rerowiaa. A'ere nipo pẽnemirekoa na'ga rerowiaara rũi. NaJaneruwarete 'ga remiayuwa rũi pẽnemirekoa. A'ere 'gã omen are te 'gã nekoi 'ga remiayuwa 'jawewaramũ. Ojejukau esage wejue 'ga 'gã nee, pẽ nee 'gã poretygiwere'emamũ wejue te. A'eramũ pẽẽ 'gã nerajemogyau esage. Kasi a'e pe pẽna'yra 'gã Janeruwarete 'ga remiayuwe'ema 'gã na'yra 'jawe ne. 'Ga rerowiat pãwẽara 'jawe futat pẽẽ 'ga upe. \v 15 Janeruwarete 'ga pẽta'waa afutat ajaupe. A'eramũ kũjãmeramũ kasi ajee pẽpotyp pejemena 'ga pejejewi iporetygiweramũ ne. Kũima'eramũ nanẽ kasi ajee pejejemirekoa pẽpotyp pejejewi iporetygiweramũ ne. A'ere pejejewi 'ga rerowiare'ema 'gã poretygiwere'emamũ pereko ete futat 'gã. \v 16 Maran gatu nipo pẽ nereko re pẽmena 'ga Jejui 'ga rerowiare'ema. A'eramũ pẽẽ 'gã netyke'ema. Kũima'eramũ nanẽ nipo pẽ nee pẽnemireko 'gã Jejui 'ga rerowiaa. A'eramũ ki pẽẽ pejejemireko 'gã netyke'ema pejejewi 'gã poiriwere'emamũ. \s1 Mama'ea ki peapo 'ga remifutar imũ etee \p \v 17 Janeruwarete 'ga opãjẽ amut janee, ojeupe jane moporowykyaukaawamũ. A'eramũ ki pẽẽ mama'e apou 'ga remifutar imũ etee futat. Pejejopit jewatee are pejemã'jãue'em futat. 'Gã 'ã 'gã te nũ. Pẽẽ 'ã pẽẽ te nũ. Judeu 'gã etee te ijewak ma'ea ajemogy. Aipoa je amome'u pẽ nupe, Jejui 'ga rerowiaaramũ pẽ nupe najuejue etee futat. \v 18 Amumeramũ nipo pẽẽ Jejui 'ga rerowiaramũ imojewagipyreramũ pejejemogyau. A'ere kasi pejejewaga porera peyw ine. Amumeramũ nipo pẽẽ imojewagipyre'emamũ futat. A'eramũ kasi pẽẽ nanẽ pejemojewagukat 'gã nupe ne. \v 19-20 Naaejewag are rũi Janeruwarete 'ga ae futari. A'eramũ pẽẽ pejejea'are'emamũ aipo are. 'Ga je'ega jane enuwa te esage 'ga upe. A'eramũ pẽẽ 'ga je'ega te enupa. \v 21 Jejui 'ga rerowiar enune 'ã pẽẽ mũ pejeme'egukat 'gã nupe ka'aranũũ are rakue. A'eramũ pẽẽ pejejemogyau 'gã nemifajamũ. A'eramũ ki pẽẽ pejeporowykyau pejejemogyau peje'wyriara 'ga upe etee futat. A'ere peje'wyriara ojewi pẽ nee iporomonoweramũ, pejepe'a futat 'ga wi. \v 22 'Gã nemifai 'gã 'ã mama'ea wapo o'wyriara 'ga remifutar imũ etee futat. Nuapoi 'gã mama'ea wemifutar imũ etee futat. A'ere 'ã ojeupe te oporowyky ma'e 'gã mama'e apoi wemifutar imũ etee futat. A'ere 'ã jane Jejui 'ga rerowiar ire jane jemogyi jareju'jaju'jawe etee futat mama'e apou 'ga remifutar imũ etee futat. \v 23 Sã'ã 'gã amũ ka'aranũũ monoa ajaupe, ajamuawamũ wemifajamũ. Nan tee futat Janeruwarete 'ga jane muri ojeupe wa'yra 'ga janetywera mepy re. A'eramũ ki jane mama'e apou 'ga remifutar imũ etee futat. 'Ga rerowiare'ema 'gã nemifutar imũ kasi mama'ea siapo ne. 'Ga remifutar imũ etee futar iki mama'ea siapo. \v 24 Pẽẽ 'ã Jejui 'ga rerowiaaramũ je 'jawe. A'eramũ je 'jau pẽ nupe: Ako etee futat ae Jejui 'ga rerowiaaramũ. Nojemojewagi futari ae 'ga rerowiaramũ. Naijewak ma'eramũ etee rũi futat ae rekoi 'ga remiayuwamũ. 'Gã nemifajamũ nipo pẽẽ Jejui 'ga rerowiaa. A'eramũ pẽẽ a'efer ipe etee futat pejejemogyau pejeporowykyau peje'wyriara 'gã nupe. Pejeka'jame'ema futat pejemuarera 'gã nui. Pẽẽ mũ nipo pejeporowykyau pejejemogyau pejejeupe etee futat 'ga rerowiar enune. A'eramũ nipo pẽẽ a'efer ipe etee futat pejejemogyau pejeporowykyau pejejeupe pejejeme'ege'ema 'gã amũ upe. Aipoa Janeruwarete 'ga afutat. 'Ga 'ã pẽ poaa mama'e apo are. \s1 Ojeteewara 'gã, imen manũ ma'e 'gã netee \p \v 25 Je upe ka'arana kwasiaa imua ako pẽẽ pejeporonupa ojeteewara 'gã nee jee rai'i. A'ere Janejararete 'ga namu'ei 'gã nee rakue. Aipo je'ea nipo jaruete futat 'ga upe. Ojeupe ia'wyre'em ire amunipo 'ã 'ga je mu'akwaawi ee. “Ene'me kasi 'gã nupe ne”, 'jau amunipo 'ã 'ga jee. A'eramũ je tejea'aw imũ etee futat ikwasiaa ka'aran are pẽ nupe. Janeruwarete 'ga futat te 'ã ajemuaẽm je ree. A'eramũ 'ga je mogou ojeupe oporowyky ma'eramũ. A'eramũ ki pẽẽ jeje'eg are pejejemogypyyka futat. \v 26-27 Anure nipo Jejui 'ga rerowiare'ema 'gã 'ga rerowiaramũ jane rereko tyweretei. Ma'eramũ 'ã ojeteewaramũ nepẽnemirekoi futari pejejemogyau. Emireko ma'eramũ pẽẽ pejejemireko retyke'ema futat. \v 28 A'ere namama'e tywera apoa rũi poromũ, pẽnemirekoa. Kũjãmukuramũ nanẽ pẽẽ namama'e tywera apoa rũi pejemenaa nũ. A'ere 'ã emireko ma'eramũ namajepei tee rũi futat 'gã nemiapoa mama'ea. Ojemi'uekaa, oporowykyau ka'aranũũ are wemireko raity muawamũ. Emireko ma'e 'gã 'ã ajemuaẽma kwaiwete mama'e are ajemogyau. A'eramũ je a'eramũ 'jau pẽ nupe: “Ojeteewaramũ kasi pẽnemireko futat pejejemogyau ne”, 'jau je pẽ nupe. Mama'e are pẽnea'are'ema je afutat. Kũjã nanẽ 'ã mama'e apou omena 'ga upe nũ. A'eramũ nanuara 'gã nupe wayramũ rẽwẽjẽmĩ Jejui 'ga mome'ua 'gã nupe. Nipoetai rẽwẽjẽmĩ 'gã ee. Ojeteewaramũ te ajee 'ã aea majepei ete rẽwẽjẽmĩ aeporowykya. A'eramũ Jejui 'ga mome'ua waye'emamũ ae upe. 'Ga mome'u are etee futat 'gã wea'aramũ. \p \v 29 Kamẽsĩete nipo Jejui 'ga ruri 'awa ywy mateepapa. A'eramũ ki pẽẽ emireko ma'eramũ pejejemogyau Jejui 'ga remifutar imũ etee mama'e apou ojeteewara 'jawe. \v 30 Ojoo'o ma'eramũ pẽẽ pejejea'are'emamũ peje'arasig are etee. Kamẽsĩete nipo Jejui 'ga ruri. A'eramũ ki pẽẽ pejejea mỹina 'ga ree etee futat. Iku'i ma'eramũ ki pejejemogyau iku'ipap ma'e 'jawe. Au'je ki iku'i ma'eramũ pẽẽ pejeku'i are etee pejejea mỹi re. Jejui 'ga ree etee ki pejejea mỹina pejejemogyau. Mama'e muareramũ pẽẽ pejejemogyau mama'e jare'ema 'jawe. Pejejea mỹine'ema pejekaraemã are. 'Ga ree etee ki pejejea mỹina pejejemogyau. \v 31 Mama'e are ojejuka ma'eramũ pejejemogyau mama'e are ijejukae'ema 'jawe etee futat. Kamẽsĩete futat nipo janekaraemã teepawamũ jane wi. A'eramũ ki pẽẽ pejejea mỹine'ema ee. \p \v 32 A'eramũ je aipo are poromũ 'jau pẽ nupe: Mama'e are tee pẽneaa je nafutari. Sã'ã ojeteewara 'gã jejukaa Jarejararete 'ga upe oporowyky are etee futat. Mama'ea 'gã amũ iapou Jarejararete 'ga muorypawamũ etee futat. \v 33 A'ere 'ã emireko ma'e 'gã jejukai wemireko are ra'ne. A'ere 'ã Jarejararete 'ga remifutar are ojejukau wemireko futar ire. \v 34 Wemirekoa mata'wa are wea'aramũ, Ku'jywa 'ga maku'i are nanẽ 'ga wea'aramũ nũ. A'eramũ emireko ma'e 'ga rea'ara ojo'ojo'ok ma'e 'jawe 'ga upe. A'eramũ nanuara 'gã nupe wayramũ rẽwẽjẽmĩ Jarejararete 'ga remifutara apoa. \p Kũjãnamũ nanẽ nũ. Ojeteewara 'gã mama'e apou Jarejararete 'ga upe. Kũjãmuku 'gã, imen manũ ma'e 'gã. Mĩmera 'gã mama'e apou Jarejararete 'ga upe etee futat. Wea'aramũ Jarejararete 'ga remifutar are etee futat. A'ere imen ma'e 'gã nanarũi. Omen are wemiarũ are etee 'gã jejukai. Omena 'ga maku'iawa etee 'gã mama'e wapo. \p \v 35 Aipoa je amome'u pẽ nupe pẽ mu'jawamũ. “Pẽnemireko kasi pejejemogyau ne”, na'ei je pẽ nupe. Amueapyo te je pẽẽ emireko ma'e 'gã nemiapo are. Jarejuwarete 'ga remifutar imũ etee mama'e apo are te jeporopoariweramũ pẽ nee. Jarejararete 'ga upe pẽporowykya te je afutat. Au'jeteramũ pẽẽ Jarejararete 'ga muorywa nanẽ je afutat nũ. \p \v 36 Pẽẽ mũ nipo nepẽnemirekoi we. A'eramũ nipo 'ga kũjãmuku'i ẽẽ mũ mogou katu rakue. 'Awamũ nipo 'ga 'jau ẽẽ upe: “Tejetee toko 'jau, kwe pe je oi Jejui 'ga mome'wau tekou”, 'jau nipo 'ga ẽẽ upe. A'ere nipo 'ga rea'aramũ ẽẽ ree nũ. “Naani. Arekokatu tãmẽjẽ futat je ẽẽ 'jau”, 'jau nipo 'ga ojeupe etee futat. “Kasi a'e pe ẽẽ rekoi ojetee ne kwy”, 'jau nipo 'ga ojeupe etee futat. “Jeremiarũ wejue ẽẽ ree. A'eramũ je ẽẽ rerekou katu”, 'jau nipo 'ga ojeupe etee futat. A'eramũ ki 'gã tajuerekokatu tãmẽjẽ futat. Namama'e tywera apoa rũi futat poromũ. \v 37 Maranamũ nipo 'ga ojetee wekowera futaa. A'eramũ nipo 'ga ipyyrũmyrera ẽẽ rerekou katue'em 'ea nanẽ esage nũ. “Naapoi nipo je mama'e tywera re'ã. Nokoi nipo je kũjã mũ ree re'ã”, 'jau nipo 'ga ojeupe. Aipo 'jara 'ga nokoi futari kũjã mũ ree 'ea nanẽ wesageramũ futat aipo 'ga upe. \v 38 A'eramũ je 'jau pẽ nupe: Emireko ma'eramũ esageramũ futat pẽ nupe. A'ere emirekoe'ema 'ga nupe te nipo esageramũ emireko ma'e 'ga apyraapa. \p \v 39 Imen ma'ea kũjã omena manũe'emamũ omena mojopy'rawe'em futat. Omena 'ga etee futat ẽẽ erekou. Omena manũ re tãmẽjẽ te ẽẽ omena mojopy'rui nũ. A'eramũ miamũ Jarejararete 'ga rerowiaara 'ga etee erekou. \v 40 A'ere nipo omenaru'jaw are ifuewere'ema ẽẽ ku'iramũ omenaru'jap ma'efera 'gã apyraapa, 'jau ete je. Janeruwarete 'ga 'Agesagea je rerekou. A'eramũ je “Jarejuwarete 'ga 'Agesage remifutar imũ nã'ã je 'i re'ã”, 'jau tejeupe. \c 8 \s1 Maira'me a'agawa upe eroopyret \p \v 1 'Awamũ je pẽ mu'ei maira'me a'agawa upe eroopyrera temi'u are. “Esage te ore maira'me a'agawa upe imonopyrera temi'u 'ua? Naani te ra'u nũ?” 'jau ako pẽẽ ka'arana mua jee rai'i. A'eramũ je pẽ mu'jau ee. “Mama'ea jane sikwaapap katu katu”, sa'e 'ã jane jarejaupe jepi. A'jea futat aipoa. A'ere 'ã pejerowiaraiw ekoete pejejemikwaaw are ra'e jepi. A'ere jane jarejuee jarejejuka esage re Jejui 'ga rerowiar ywyapiukari jarejaupe. \v 2 “Je'akwaap je” 'jara 'gã ni'akwaawi we futat. \v 3 Jarejuwarete 'ga ree jareporomutar ire jane jemogyi 'ga jekoty'aawamũ. 'Ga 'ã jane kwaap. \p \v 4 'Awamũ je pẽ mu'ei maira'me a'agawa upe eroopyrer are. Maira'me a'agap ekoete rerowiaara 'gã 'ã wyro'o mỹina owase. A'ere 'gã 'ã jupe eroopyrera me'ega ka'aranũũ are. Naekoa'uweri maira'me a'agawa. Janeruwarete 'ga te 'ã eko ma'ea. Majepei tee futat Janeruwaretea. Aipoa jane 'ã sikwaap. \v 5 A'ere 'ã Janeruwarete 'ga kwaapare'ema 'gã maira'me a'agaw are etee 'gã norywamũ. Kwaiwete agawewi futat maira'me a'agawa. A'etea nitywi futari maireteetea mũ kwe pe. \v 6 “Janeruwarete 'ga etee futat Maireteetea ako” 'ea 'ã jane sikwaap. 'Ga te 'ã mama'ea wapo rakue. Ojeupe etee futat 'ga jane apoi rakue. Majepei tee futat Janejararete 'ga. Jejui Kristu 'ga te 'ã Janejararetea. Janeruwarete 'ga 'ã mama'e apoukaa 'ga upe rakue. 'Ga futat 'ã jane mogyaukaa 'ga upe rakue. \p \v 7 Aipo 'ã jane sikwaap. A'ere 'ã amumera 'gã naeapyoi we ee. Maira'me a'agawa muoryparera 'gã tãmẽjẽ 'ã rakue. A'eramũ 'gã maira'me a'agawa rowase imonopyrera 'wau wea'aramũ etee futat ee. Aipo 'gã naeapyoi katu we futat Jarejuwarete 'ga ree. A'eramũ nipo 'gã 'jau ojeupe: “Ajemotywet sipo je Jarejuwarete 'ga upe”, 'jau etee nipo 'gã ojeupe maira'me a'agawa upe imonopyrera 'u re. \v 8 Naani. Natemi'u are rũi Janeruwarete 'ga 'i janee: “Esage 'ga jee”, 'jau. Najaneremi'ua rũi jane muesage Janeruwarete 'ga upe. Janeremi'ua aju'jaju'jawe etee futat 'ga upe. Wyro'o jane i'ua esageramũ 'ga upe. Wyro'o jane i'ue'ema nanẽ esageramũ 'ga upe nũ. Maira'me a'agaw awi pẽneatee'ema te nia'wyri 'ga upe. \p \v 9 Pẽẽ mũ te nipo ajee pẽneatee ete jui rakue. A'eramũ nipo pẽẽ maira'me a'agawa upe imonopyrera 'ua wesageramũ futat pẽ nupe. A'ere nipo Jejui 'ga rerowiar yau 'gã nupe i'ua nia'wyri futari. Naeateei we 'gã jui. A'eramũ pẽẽ pejejea'aramũ 'gã nee. Mĩmera mama'ea 'wawe'em 'ga rerowiar yau 'gã nowase. Kasi a'e pe pemuea'arukat etee 'gã maira'me a'agaw are ne. \v 10 Kasi a'e pe 'gã pẽ nesag ire 'i ojeupe ne: “Aipo 'ga Janeruwarete 'ga kwaapararetea. 'Ga 'ã maira'me a'agawa roga pype mama'e a'u. A'eramũ je a'eramũ tejemu'jau 'ga ree”, 'jau nipo 'ga ojeupe etee futat. A'eramũ futat pẽẽ 'gã muea'arukaa maira'me a'agaw are etee ne nũ. “Kuu. Maira'me a'agawa upe imonopyrera te je a'u nũ'ũ. 'Awamũ pa ajee je manũi ra'e”, pẽ mu'eukat 'gã ne. A'eramũ futat wea'aramũ etee maira'me a'agaw are ne nũ. A'eramũ futat 'gã Jejui 'ga ree ojemogypyyg are jẽmĩ weateeramũ ne. \v 11 Aipoa te 'gã omotywet Jarejuwarete 'ga upe. Kristu 'ga 'ã amanũ agawewi 'gã tywera mepyau rakue. A'etea 'gã 'ã opoia 'ga ree ojemogypyyg awi. Pẽ nesag ire 'gã mama'e apou pẽ 'jawe. A'eramũ aipo 'gã nemiapofera 'gã motywea Janeruwarete 'ga upe. \v 12 A'eramũ nipo pẽẽ Jarejuwarete 'ga upe 'ga motywerukar ire pẽẽ nanẽ pejejekwau 'ga upe nũ. Kristu 'ga upe aipo apoaramũ nanẽ mama'e tywera peapo nũ. A'eramũ pẽẽ pejejea'gwau nanuara apo awi. \v 13 Je nafutari tejewirera 'jawewara 'gã jekwa mama'e tywera apo upe. A'eramũ je tejewirera 'jawewara 'gã nupe wyro'o 'ua ia'wyre'emamũ je nanẽ i'wau'jape'ema nũ. A'eramũ je mama'e tywera apoukare'ema 'gã nupe. \c 9 \s1 Kristu 'ga remimonofera 'gã \p \v 1 Jarejuwarete 'ga upe je mama'e apoi. Jejui Kristu 'ga je mueapyoukat mama'e are. A'eramũ je mama'e esage apou 'ga temu'eawer imũ etee futat. Ymã te Jejui 'ga jesaukari jee ikue, Janejararete 'ga ojesaukaa jee ikue. 'Ga futat ako je monoukat kwe pe omome'wawamũ ikue. Pejejeupe je 'ga mome'uramũ ako pẽẽ nanẽ 'ga rerowiaa ai'i nũ. \v 2 Tekotee 'gã nipo naje rerowiari ajemogyau. “NaJejui 'ga remimonofera rũi Paulo 'ga”, 'jau etee nipo 'gã jee. Aipo 'gã 'e agawewi 'ã peenup. A'etea 'ã je rerowiat pejepe pejejemogyau. Pejejeupe je Jejui 'ga mome'u re ako pẽẽ 'ga rerowiaa ai'i. A'eramũ ako pẽẽ “Paulo 'ga 'ã a'jea futat Jejui 'ga remimonofera mũ ako” 'e rerowiaa ai'i. \p \v 3 Teago'oramũ je tejemome'wau etee futat 'gã nupe. “Je 'ã Jejui Kristu 'ga remimonoferamũ futat”, 'jau etee je 'ã 'gã nupe tekou. \v 4 “Ojeupe Jejui 'ga mome'uramũ 'gã 'ã mama'e monou 'gã nupe, 'gã nemi'uramũ rai'i. Aipoa 'ã wesageramũ pẽ nupe rai'i. Ma'eramũ sipo ajee je upe 'gã mama'e mura nia'wyri pẽ nupe?” 'jau je teago'oara 'gã nupe. \v 5 Amumera 'gã 'ã Jejui 'ga remimonofera 'gã wemireko 'gã nerawau ojeupi. Jejui 'ga rewirera 'gã, Pedro 'ga. Mĩmera 'gã 'ã wemireko 'gã nerawau ojeupi, kwe pe Jejui 'ga mome'wau rai'i. 'Gã 'jawe je nanẽ Jejui 'ga rerowiaara kũjã mũ rerekoarũi tejemirekoramũ numiamũ. A'ere je najeremirekoweri te tekou. A'eramũ je tejetee futat tekou. \v 6 “Amumera 'gã 'ã oporowykyawe'em ojeupe mama'e muawamũ rai'i. Ma'eramũ sipo ajee ore porowykyi Panape 'ga retee mama'ea orojeupe imuaw are?” 'jau nanẽ je 'gã nupe nũ. \v 7 Awỹja sipo oporowyky ekoete wepye'eme? Jefaruu 'gã miamũ 'gã omepy 'gã porowyky are. Ko tymara 'gã nanẽ oko pypiara a'u futat nũ, oko tymawera repyramũ. Karupa'mĩ are omaenun ma'e 'gã karupa'mĩ kamy rykua ee ojejuka repyramũ. A'eramũ amunipo 'ã je nan tee futat tekou. A'eramũ amunipo 'ã pẽẽ mama'e mua jee 'ga mome'u repy 'jawe. \p \v 8 Najetee rũi aipo 'jau. Ymã te 'ã Janeruwarete 'ga ka'arana kwasiarukari Moisesi 'ga upe ee rakue. \v 9 “Pesĩmat kasi pejejeymawa juowuunan are ipyrug ekoramũ ne iape'ogamũ ne. Tene a'ỹja mũ 'ui akou. Pẽ nupe futat 'ã iporowykyi. A'eramũ pẽẽ a'ỹja mũ 'waukaa etee jupe”, 'jau 'ga ikwasiarukaa ka'aran are rakue. Pẽneymaw are etee futat sipo 'ga poromũ ikwasiarukaa rakue? \v 10 Naani. Jane ree nanẽ futat 'ga aipo kwasiarukari rakue. Ko tymara 'gã 'ã 'jau ojeupe: “Anurenure'i nipo je teko pypiara 'ui”, 'jau 'gã 'ã ojeupe. Okaapit ma'e 'gã nanẽ aipo 'jau nũ. \v 11 A'eramũ je ko tymara 'jawe Jejui 'ga mome'wau pẽ nupe. A'eramũ amunipo 'ã wesageramũ futat mama'ea je upe pẽẽ imura. \v 12 Amumera 'gã nupe 'ã pẽẽ mama'e monou 'gã pejemu'eramũ rai'i. Je ra'ne ako Jejui 'ga amome'u pẽ nupe ikue. Ma'eramũ sipo ajee je upe tee katu ete mama'ea pẽẽ imura nia'wyri 'gã nupe? “Mama'ea pemut amũ jee”, a'e futat amunipo je 'ã pẽ nupe. A'ere je 'ã aipo na'ea'uweri pẽ nupe. Je tee futat 'ã teporowykyau tekou tejeupe mama'e muawamũ. Nafutari je 'gã teago'oa. Nafutari je 'gã amũ 'ea tejeupe: “Omepy are tee 'ga Jejui 'ga mome'ui oree” 'gã 'ea je nafutari. A'eramũ je teporowykyau tejeupe mama'e muawamũ. \v 13 Sã'ã Jarejuwarete 'ga mogytaaw ipe oporowyky ma'e 'gã. Jarejuwarete 'ga upe tekotee 'gã nemirerurera wyra rapyawe'ẽwe 'gã ape nuga ojeupe, ojemi'waawamũ. Aipoa 'ã pẽẽ ikwaapa. \v 14 Nan tee futat Janejararete 'ga 'i rakue: “Pemepy ki jeje'ega mome'wara 'gã. A'eramũ ki pẽẽ 'gã mama'e mua 'gã nupe”, 'jau 'ga 'ã rakue. \p \v 15 A'ere je 'ã “mama'ea pemut amũ jee, pejemu'e repyramũ”, na'ei pẽ nupe ai'i. 'Awamũ nanẽ je na'ei aipo 'jau pẽ nupe nũ. Ty'ara agawewi nipo je erekou. A'etea nipo je naenũi futari mama'ea pẽ nupe. 'Gã je mepye'ema je muekõẽãina futat. \v 16 Najerowiaraiw ekoetei je Jejui 'ga mome'u are. 'Ga te ako je mono omome'wawamũ ikue. A'eramũ je 'ga mome'wau tejeupe 'ga 'eawer imũ etee futat. Jeporiay'i amunipo 'ã je, 'ga je'ega renuwe'em ire. \v 17 Tejemifutar imũ etee 'gã nupe 'ga mome'u re amunipo 'ã je mama'e renũi tekou 'gã nupe temepyawamũ rai'i. A'ere 'ã Janeruwarete 'ga te je monoi wa'yra 'ga mome'waramũ kwe pewaramũ pẽ nupe ikue. A'eramũ je Jarejuwarete 'ga remifutar imũ etee futat Kristu 'ga mome'wau 'gã nupe ikue. \v 18 Pẽ nupe Jejui 'ga mome'wau ako je mama'e renũine'ema pẽ nupe ai'i. “Mama'ea pemut amũ jee” 'jawe'em ako je pẽ nupe ai'i. A'e are te jerekõẽãjamũ te'ỹina. Jerekõẽãja jeporowyky repy 'jawe jee. \p \v 19 Na'gã amũ nupe oporowyky ma'ea rũi je. Je tee futat aporowyky tejeupe. A'ere je tee futat je jemogoi Jejui 'ga upe oporowyky ma'eramũ ikue. Jejui Kristu 'ga je imome'wau 'gã nupe kwaiwete, 'gã nupe 'ga rerowiar ywyapiukaawamũ. A'eramũ je 'gã nupe oporowyky ma'e 'jawewara. \p \v 20 Ymã te 'ã Moisesi 'ga judeuramũ oreypy 'gã mu'jau 'gã jemogy are rakue. A'eramũ 'gã mama'e apou 'ga je'eg imũ etee futat rakue. A'eramũ je judeu 'gã pype tekou je mama'e apou 'gã 'jawe etee futat ai'i. Jejui 'ga rerowiaramũ je tepoia Moisesi 'ga je'eger imũ mama'e apo awi numiamũ. NaMoisesi 'ga je'egera renuw are rũi Kristu 'ga jane katu'ogi. A'eramũ je tepoia Moisesi 'ga je'eger are tejemogypyyg awi. A'etea je judeu 'gã nupe Jejui 'ga mome'uramũ je mama'e apou Moisesi 'ga je'eger imũ 'gã 'jawe etee futat. Kasi a'e pe 'gã niporenuwiweri jeje'eg are. A'eramũ nipo 'gã Moisesi 'ga je'eger imũ etee mama'ea je iaporamũ oporenuwiweramũ jeje'eg are. A'eramũ nipo 'gã Jejui 'ga rerowiaa ojeupe je 'ga mome'uramũ re'ã, 'jau je tejeupe. \v 21 Judeue'ema 'gã pype tekou nanẽ je mama'e apou 'gã 'jawe etee futat. A'eramũ nipo 'gã oje'jawe je rekoramũ nipo 'ã 'gã porenuwiweramũ jeje'eg are re'ã. A'eramũ nipo 'gã nanẽ Jejui 'ga rerowiaa je 'jawe re'ã, 'jau nanẽ je tekou ikue. Judeuramũ ore upe Moisesi 'ga remikwasiarer imũ tekowe'em futat. A'ere je Jarejuwarete 'ga je'eg imũ etee futat je reko esagei. Kristu 'ga je'eg imũ nanẽ je reko esagei nũ. A'eramũ je 'gã nerowiarukaa 'gã nupe tekou. \v 22-23 'Gã amũ te aje Jejui 'ga rerowiaa inãinãnĩ'ĩ etee ikue. A'eramũ je 'gã pype tekou mama'e apoi 'gã 'jawe etee futat ikue. 'Gã poaawamũ Kristu 'ga rerowiar ywyapiukaawamũ je tekou iapoi 'gã 'jawe etee futat ikue. Kristu 'ga 'gã erowiaramũ je teku'iramũ tekou 'gã nee ikue. Mama'e tesirũmera je aapo Kristu 'ga rerowiarukaawamũ 'gã nupe. \p \v 24 Sã'ã ujãn ma'e 'gã. “Siesak jarejãna 'jau”, 'jau 'gã 'ã ajaupe. A'eramũ 'ã 'gã ujãna pãwẽ pãwẽ esaka. Kwaiwete ujãn ma'e 'gã ujãna. A'ere 'ã majepeja 'ga etee iwaẽmi opytu'wawa upe ajuenunewe. A'eramũ 'gã 'ã ajuenunewe owaẽm ma'e 'ga upe etee akagyrũnanũũ'ĩ monou 'ga akagyrũnamũ 'ga upe. Opia ma'e 'gã nowaẽmi ajuenunewe. Mama'e poyja rerekwara 'gã nanẽ nowaẽmi ajuenunewe nũ. Nan jane Kristu 'ga rerowiaaramũ. 'Ga pyri jareoweramũ jane poiri te mama'e tywera apo awi. \v 25 Ajaupi ujãn enune ujãn ma'e 'gã ojetee ra'ne te 'gã ujãna. A'eramũ 'gã ujãna pokwaapa. A'eramũ 'gã ujãna pokwaaw ire okyjawe'em futat akagyrũnanũũ'ĩ pyyge'em awi. Ojemogypyyk 'ga ujãn are. Esage futat 'ga jãnawa akagyrũnanũũ'ĩa numiamũ. Majepei 'ara rupi etee futat esageramũ. Ka'a apopyrera ete poromũ akagyrũnanũũ'ĩa. A'eramũ ai'iwe opỹijagamũ etee futat. Nan tee futat jane Jejui 'ga rerowiaaramũ mama'e apoi 'ga 'eawer imũ etee futat. A'ere jane naipỹijag etee ma'e are rũi iapoi. 'Ga pyri jarewawamũ te jane iapoi. \v 26 Ma'eramũ je 'ã mama'e apoi 'ga 'eawer imũ etee futat. \p Peesak 'ã afuakara resaukaara 'gã ajaupe nanẽ nũ. Ajuowajaa 'gã 'ã afuakara resaukaawamũ. A'eramũ 'ã ajuetykara 'ga afuakara resaukaa. Najoman ekoete rũi nanẽ 'gã ajuetykawamũ nũ. Ojoman esage te 'gã. Nan tee je noko ekoetei. Jejui 'ga 'eawer imũ etee futat je rekoi. \v 27 Tejemu'akwaapa mama'e tywera apoe'em awi. Naapoi futari te je mama'e tywera. 'Ga remifutar imũ etee futat te je mama'e apoi. “Werowiaramũ Jejui 'ga pẽtywera moia pẽ nui, pẽ mogyau wemiayuwamũ. A'eramũ ki pẽẽ mama'e apou 'ga remifutar imũ etee futat”, pẽ nupe 'e reewi je mama'e tywera apou teko re amunipo 'ã Janejararete 'ga naje monoi futari ojepyri. \c 10 \s1 Pemuoryp kasi maira'mea ne \p \v 1-2 Pẽnea'ar iki judeuramũ oreypy 'gã nee. Ymã te 'ã Janeruwarete 'ga 'gã nenũ'ẽukari Egitu ywy awi Moisesi 'ga upe rakue. Pe awi 'gã oramũ 'ã Janeruwarete 'ga ywasiga monou imogou 'gã 'arimũ rakue. 'Gã au'jawamũ 'ga ywasiga mogou 'gã 'arimũ rakue. 'Yẽ'ẽ upe 'gã waẽmamũ 'ã Janeruwarete 'ga 'y mowoka 'gã nupe rakue. A'ere 'ã 'ga ywytu mua 'y mowokawera rupi ywy mukaga 'gã nupe rakue. A'eramũ 'gã 'ã awaupap oyaapa rakue, opy muakỹme'ema futat rakue. Nan 'ã 'gã jemo'wyriarukari Moisesi 'ga upe rakue. \v 3 Najuejue etee futat 'gã ojeupe Jarejuwarete 'ga remimurera 'wau rakue, mana 'jawa 'wau rakue. Ywag awi 'ga mana 'jawa mua 'gã nemi'uramũ rakue. A'ea 'gã i'wau rakue. \v 4 Ojeupe 'ga remimurera 'ya nanẽ 'gã itykua rakue nũ. Ymã te 'ã Janeruwarete 'ga 'i Moisesi 'ga upe rakue: “Itauua enupã ywyra pyu”, 'jau 'ga 'ã Moisesi 'ga upe rakue. A'eramũ 'ã Janeruwarete 'ga 'y murukaa ita awi 'gã nupe. A'eramũ 'gã 'ã oy'wau rakue. Aipoa ita 'jawe futat Kristu 'ga. Sã'ã 'gã ita awi imuripyrera 'y rykura rakue. A'eramũ 'gã 'ã amanũme'em o'yuweja upe rakue. Nan tee futat Kristu 'ga rekoi 'gã pype 'gã nee ojejuka esage ma'eramũ. Nuesagi agawewi 'gã 'ga. A'ere 'ga futat 'gã nerekwaramũ rakue. \v 5 A'ere oreypy 'gã najemogyi Jarejuwarete 'ga remifutar imũ rakue. Nomuorywi 'gã 'ga rakue. Amume'ri 'gã etee 'ga muorypa rakue. A'eramũ 'ga amara'neramũ omuorypare'ema 'gã nee. A'eramũ 'ga 'gã momawukaa 'gã ataaw ipe rakue, jũ pyterimũ amunawe'ema pyterimũ 'gã o 'gã nekoramũ rakue. \p \v 6 Janeruwarete 'ga ka'arana kwasiarukaa oreypy 'gã nee 'gã neko esage'emawer are rakue ee jane mueapyoukaawamũ rakue. A'eramũ jane jarejea mỹine'ema mama'e tywer are 'gã 'jawe. \v 7 'Gã amũ 'ã maira'me a'agawa muorypa rakue. Kwataua'yra a'agawa 'gã 'ã iapou omairamũ rakue. A'e are nanẽ 'ã Janeruwarete 'ga ka'arana kwasiarukaa rakue nũ. “Maira'me a'agawa upe wemimonofera kumi 'u re 'gã wagairan pãwẽnamũ etee kũjã are kũima'e are 'jau. Maira'me a'agawa muoryw ire taetu nipo 'gã otewereteramũ, mama'e tywera apou ajuee”, 'jau 'ga ikwasiarukaa 'gã nee rakue. \v 8 Anure nãnẽwẽjẽmĩ rakue nũ, 'gã wagairan pãwẽnamũ etee kũjã are kũima'e are 'jau rakue nũ. A'eramũ 'ga mama'e tywera apoarera 'gã Janeruwarete 'ga imomawukaa kwaiwete. Majepei 'ara rupi etee futat 'ga 'gã apisau kwaiwete. Wĩti tres miu 'gã 'ga iapisau 'gã tywer are rakue. A'eramũ ki jane jareagairane'emamũ 'gã 'jawerimũ. \v 9 Anure 'ã 'gã amũ 'jau ojeupe etee futat: “A'jea sipo Janeruwarete 'ga je rereko tyweretei mama'e tywera je iapoawer are 'wei”, 'jau 'ã 'gã ojeupe etee futat rakue. A'eramũ 'ã 'gã mama'e tywera apou 'ga resakawamũ rakue. Nuenuwi aipo 'gã Jarejuwarete 'ga je'ega. A'eramũ Janeruwarete 'ga moja monou 'gã nupe. A'eramũ moja 'gã u'wau 'gã apisau rakue. A'eramũ ki jane iapowe'em 'gã 'jawerimũ. \v 10 A'ere 'gã amũ Jarejuwarete 'ga ago'wau rakue nũ. A'eramũ Janeruwarete 'ga ojepyriwara mũ monou 'gã apisau rakue. \p \v 11 Aipo are nanẽ Janeruwarete 'ga ka'arana kwasiarukaa 'ga amũ upe ee rakue, ee jane mueapyoawamũ rakue. A'ere kasi jane mama'ea siapo 'gã 'jawerimũ ne. Niporomukui futari nipo Jejui 'ga ruawa. A'eramũ ki jane mama'e esage etee futat iapou 'ga muorypawamũ. \p \v 12 Iporiay'i “Jereapyo je mama'e are. A'eramũ je mama'e tywera apowe'em jepi” 'jara 'gã. Anure nipo aipo 'jara 'gã mama'e tywera apoi. \v 13 “Mama'e tywera apoa nipo je etee futat areko re'ã”, pe'je nipo. Naani. Najuejue etee futat mama'e tywera apo rekoi jane ree. A'ere Janeruwarete 'ga mama'e apoi u'eawer imũ etee futat. Nuapoukari futari 'ga mama'eaya kwaikwaja janee. Janefuakara 'jawe etee futat 'ga mama'eay apoukari janee. A'eramũ 'ga, ojeupe peje'egamũ, pẽ mamuakaa mama'e tywera apoukare'ema pẽ nupe. A'eramũ te mama'e tywera nepeapoi. \p \v 14 Pemuoryp kasi maira'me a'agawa pejejemogyau ne. Pẽẽ 'ã jejekoty'aawa. A'eramũ je aipo 'jau pẽ nupe. \v 15 Pẽẽ 'ã i'akwaap ma'eramũ. Pejejeupe je'eawer are 'ã pẽẽ pejejeapyoramũ pejejemogyau. “Janeremikwaawa resage 'jawe etee futat te Paulo 'ga 'eawer are? Naani te ra'u nũ?” 'jau ki pẽẽ pejejaupe je'eawer are pejejea'aramũ pejejemogyau. \v 16 Pejejea'aramũ nanẽ ki Jejui Kristu 'ga remiapofer are nũ. Amanũ enune 'ã Jejui Kristu 'ga y'way tykurukari wemiayuwa 'gã nupe rakue. “Koa y'waya jerya”, 'jau 'ga 'gã nupe rakue. A'eramũ jane 'awamũ y'way rykua 'ga manũawer are jarejea'aawamũ, 'ga muorypa ee. Mani'oko'o'ia 'ga imowowoka imonou wemiayuwa 'gã nupe rakue. “Koa mani'oko'o'ia jero'oa futat”, 'jau 'ga 'gã nupe rakue. A'eramũ jane 'awamũ mani'oko'o'ia nanẽ jane i'wau 'ga manũawer are jarejea'aawamũ nũ. \v 17 Kwaiwete agawewi nipo jane 'ga rerowiaaramũ. A'etea nipo jane majepei tee mani'oko'o'ia mo'jomo'jou'i i'wau. Kwaiwete agawewi jane Jejui Kristu 'ga rerowiaaramũ. A'etea jane sajemogy majepei 'yweteewara 'jawe. Kristu 'ga 'ã majepei'i etee futat. A'eramũ jane 'ga rerowiaaramũ jarejemogyau majepei 'yweteewara 'jawe. \p \v 18 Jejui 'ga rerowiare'ema 'gã Israeu juapyrera 'gã wyra rerawau mainana 'ga upe. A'eramũ mainana 'ga wyra jukau imo'jau. A'ere 'ga wyro'o pe rapyau Jarejuwarete 'ga upe. A'ere wyra reruarera 'ga wyro'o remyrer ape 'wau. “A'e pyu ore Jarejuwarete 'ga muorywi”, 'jau 'gã. \v 19 A'ere amumera 'gã 'ga rerowiare'ema 'gã wyra mũ rerooi imonou maira'me a'agawa upe. “Temaira upe je imonoi”, 'jau 'gã ojeupe. A'jea sipo 'gã maira'me a'agawa mairaretea? \v 20 Naani. Mama'eukwaawa upe te 'gã imonoi. Mama'eukwaawa te 'gã amuoryp. NaJarejuwarete 'ga upe rũi 'gã imonoi. NaJarejuwarete 'ga rũi 'gã amuoryp. A'eramũ je 'jau pẽ nupe: “Mama'eukwaawa upe kasi mama'ea pemono ne”, 'jau je pẽ nupe. \v 21 Jejui 'ga manũ are pejejea'aramũ nipo pẽẽ y'way rykua. Aipoa y'way rykur ire kasi maira'me a'agawa upe imonopyrera y'waya petykur ine. Aipoa taetu nia'wyri Janeruwarete 'ga upe. Jejui 'ga manũawer are pejejea'aramũ pẽẽ mani'oko'o'i 'wau. Aipo 'u re kasi mama'eukwaawa upe imonopyrera kumia pe'u ne. Kasi a'e pe mama'eukwaaw are te pẽnea'ar ine. Aipoa nanẽ nia'wyri Janeruwarete 'ga upe nũ. Nepemuorywa'uweri Jejui 'ga mama'eukwaawa reewe. \v 22 Ma'ja te pefutat? Pejejee 'ga mara'nea te ra'u pefutat nũ? 'Ga muoryw ire mama'eukwaawa muorypa 'ga mamara'neukaa pejejee 'ea te ra'u pefutat nũ? A'jea sipo janefuakaramũ Jarejuwarete 'ga fuakara apyraapa? Naani. Ifuakat 'ga janefuakara apyraapa. A'eramũ ki pẽẽ 'ga mamara'neukare'ema pejejee. \s1 Jarejomote'aawa kasi siapo ne \p \v 23 'Gã amũ nipo 'jau ajaupe: “Jarejemifutara etee futat jane siapo”, 'jau nipo 'gã ajaupe. A'jea futat aipo 'gã 'ea. A'ere amumera nia'wyri 'gã nupe. Mama'e mũ najane mogypyygukari Jejui 'ga ree. \v 24 A'eramũ ki jane mama'e apou jarejopoaawamũ. Najarejeupe etee rũi futat kasi mama'ea siapo ne. \p \v 25 Miaro'o uweita pejewau miaro'o pe mua miaro'o me'egara 'gã nui. Pejeporonupe'ema ee. “Maira'me a'agawa upe imonopyrera te?” 'jawe'em pẽẽ 'gã nupe. \v 26 Ymã te 'ã Janeruwarete 'ga ka'arana kwasiarukari 'gã amũ nupe ee rakue. “Ywya 'ã Janejararete 'ga ma'ea. Ywy pypiara nanẽ 'ã 'ga ma'ea futat nũ”, 'jau 'ga ikwasiarukaa 'gã amũ nupe rakue. A'eramũ ki jane mama'e 'wau jarepy'a'wyre'emamũ ee. \p \v 27 Jejui 'ga rerowiare'ema 'gã amũ nipo 'jau pẽ nupe: “Pejot pejejemi'waa ore pyri”, 'jau nipo 'gã pẽ nupe. A'eramũ pejewau etee futat pejejemi'waa. “Maranuara te kumia”, 'jawe'em futat pejeporonupe'ema ee. \v 28 “Maira'me a'agawa upe imonopyrera 'gã wapo kumiramũ ko”, pejejeupe 'gã amũ 'eramũ pẽẽ i'wawe'em futat. Kasi a'e pe nepe'ukararũukari 'gã nupe ne. “Ekoay 'gã je mote'arukat Jarejuwarete 'ga upe”, e'i 'gã pẽ nupe ne. \v 29 Pẽẽ 'ã pẽneapyo ee numiamũ. A'ere nipo 'gã naeapyoi we ee. A'eramũ pẽẽ i'wawe'em 'gã neape. \p Maranamũ nipo pẽẽ mũ 'jau: “Ma'eramũ sipo jane ni'ui mama'ea 'gã 'jawe?” 'jau nipo pẽẽ. “Mama'e mũ apowe'em nanẽ 'gã neape nũ?” 'jau nipo pẽẽ. \v 30 “Jarejemi'war enune nanẽ 'ã jane Jarejuwarete 'ga muorypa ee jepi. Ma'eramũ sipo ajee 'gã je ago'oi wẽjẽmĩ nũ?” 'jau nipo pẽẽ mũ. \p \v 31 A'eramũ je 'jau pẽ nupe: A'jea futat ki mama'ea siapo 'ga muorypaw imũ etee futat. Mama'e 'wau miamũ ki 'ga muorypaw imũ etee si'u. \v 32 Jarejomote'aawa apowe'em futat jarejaupe. Judeu 'gã, judeue'ema 'gã, Jejui 'ga rerowiaara 'gã. Mĩmera 'gã pẽẽ imotywerukare'ema pejejee. \v 33 Je 'jawerimũ ki peko. Sã'ã je mama'e apoa 'gã muorypawamũ etee futat. Nan ki mama'ea peapo. Naapoi je mama'ea tejemifutar imũ etee. Naapoi je mama'ea temuorypawamũ etee. 'Gã muorypawamũ etee je 'ã mama'e apoi tekou. A'eramũ nipo je Jejui 'ga rerowiarukaa 'gã nupe kwaiwete nanuar are. \c 11 \p \v 1 Kristu 'ga 'jawerimũ je mama'e apoi. A'eramũ ki pẽẽ mama'e apou je 'jawerimũ etee futat. \s1 Jejui 'ga rerowiaara kũjã \p \v 2 Jeku'i je pẽ nee. Pejejea'aramũ pejejemogyau je ree, pejejeupe je'eawer are. Je pejemu'eawer imũ etee pẽẽ mama'e apou. A'eramũ je teku'iramũ pẽ nee. \v 3 A'ere je 'awamũ mama'e mũ ree pẽ mu'ei nũ. Kristu 'ga 'ũi 'wyriaramũ kũima'eferamũ jane upe. Kũima'e 'gã 'ũina 'wyriaramũ wemireko 'gã nupe. Nan te Janeruwarete 'ga 'ũina 'wyriaramũ Kristu 'ga upe. \v 4 Najudeua rũi 'ã pẽẽ. A'eramũ ki pẽẽ pejejemiapou etee futat pejejemogyau. Pejejueape Jarejuwarete 'ga upe pejeje'ega monou kasi kũima'eferamũ pejeakaga peau'i taity pyu ne. 'Ga je'eg are pejejamu'jaw ipe nanẽ pẽẽ pejeakaga au'jawe'em nũ. Kũjãmera 'gã etee te ki ajee tajeakaga au'i. A'eramũ kũima'efera 'gã wakaga au'jawe'em. Kũima'e 'ga wakaga au'i re amunipo 'ã 'gã amũ 'i “kũjã 'jawe 'gã iapoi”. A'eramũ 'ga ojenosõu jui. \p \v 5 A'ere ki kũjãmeramũ pejeakaga au'i futat pejejueape Jarejuwarete 'ga upe pejeje'ega monou. 'Ga je'eg are pejejamu'jaramũ nanẽ ki pẽẽ pejeakaga au'jau futat nũ. Pejejemipokwawer imũ etee futat peko. Pejeakaga au'ie'eme nia'wyri pẽ nupe. Kũima'efera 'gã etee te oje'eg Jarejuwarete 'ga upe wakaga au'jawe'em. Kasi a'e pe kũjãmeramũ pejeakaga au'ie'em ire “kũima'e wã 'jawe ore”, pe'je ne. A'eramũ pẽẽ aipo pyu pejemena 'gã mojenosõu ne. Ijeapinipyrera 'jawe ijeakaga au'ie'ema 'gã. \v 6 Pejeakag are pejeporopiariwere'emamũ pẽẽ kũjãmeramũ peje'awa pina. Pẽ'awa pina pẽ mojenosĩ re pẽẽ kũjãmeramũ pejeakaga au'jau futat. \v 7 Kũima'eferamũ jane nipiari jareakaga. Janeruwarete 'ga 'jawewaramũ jarejemogyau. Janeruwarete 'ga 'ũina 'wyriaramũ janee. Kũima'e 'gã ajemogyau 'wyriaramũ wemireko 'gã nupe. A'eramũ 'gã nemireko 'gã 'gã je'ega renupa. \p \v 8 Nakũjãa rũi Janeruwarete 'ga remiapo ypyfera. Kũima'e 'ga ra'ne te 'ã 'ga wapo rakue. A'ere te 'ga 'ga arukaga mũ mosogi 'ga wi kũjãnamũ iapopyramũ rakue. \v 9 Nakũjã ẽẽ upe rũi Janeruwarete 'ga kũima'e 'ga apoi rakue. Kũima'e 'ga upe te 'ga kũjã ẽẽ apoi rakue. \v 10 A'eramũ ki pẽẽ kũjãmeramũ pejeakaga au'jau taity pyu. Aipo pyu pẽẽ pejemena pejemo'wyriara resaukaa pejeakaga au'ia. Ywagipewara 'gã nee nanẽ pejeakaga piaa nũ. \p \v 11 Jejui 'ga rerowiaaramũ jane jarejopoaa pãwẽ. Nakũima'eramũ etee rũi jane Jejui 'ga rerowiaara. Nakũjãmera 'gã etee rũi nanẽ 'ga rerowiaare'emamũ. Najuejue etee futat jane 'ga rerowiaara. A'eramũ jane jarejopoaa pãwẽ etee futat. \v 12 Ymã te Janeruwarete 'ga kũima'e ypy 'ga arukag awi kũjã ypy ẽẽ apoi rakue. A'ere 'ã ae 'awamũ kũima'eramũ ae 'ari kũjã awi. A'ere jane Jarejuwarete 'ga remiapofera juejue futat jane. \p \v 13 Maran te pekwaap? Esage te kũjãmera 'gã oje'ega Jarejuwarete 'ga upe wakaga au'jawe'em? Naani te ra'u nũ? \v 14 Jare'awukua jane 'ã kũima'eramũ enosõu. \v 15 A'ere 'ã kũjãmeramũ pẽku'i te peje'awuku are. Pẽ'awukua ako pẽakaga au'jawa 'jawe pẽ nupe. \v 16 Aipoa etee je'ea. Maranamũ nipo 'gã amũ je ago'wau aipo je'eawer are. A'ere ore Jejui 'ga rerowiaara 'gã mu'ei aipo are nanẽ kwe pe ikue nũ. A'eramũ 'gã nanẽ ajemogyau ojeupe ore'eawer imũ etee futat iapou. Ajepeja 'ga rerowiaara 'gã nanẽ aipo apou nũ. \s1 Jejui 'ga manũawer are janerea'ap \r (Mateu 26.26-30; Maku 14.22-26; Luka 22.14-23) \p \v 17 'Awamũ je pẽ mu'akwaawi mama'e mũ ree. Najeku'i je pẽnemiapo mũ ree. Jarejuwarete 'ga muorypaw ipe pejejatykau a'e pẽẽ na'ga muorypawamũ etee rũi pejejatykau 'ga ree. Pejejamueu a'e mama'e are Jarejuwarete 'ga mogytaaw ipe. \v 18 “NaJarejuwarete 'ga muorypawamũ etee rũi 'gã jatykai. Omojopype wẽjẽmĩ 'gã mama'e tesirũ pyu nũ. A'eramũ 'gã ajamueu morogyta tesirũ are”, e'i 'gã amũ 'ua pẽ mome'wau jee ai'i. “Maranamũ nipo amumera je upe 'gã nemimome'ua a'jea futat”, 'jau je pẽnera renupa te'ỹina ai'i. \v 19 Pejejamueaw ipe nipo i'akwaap ma'e 'gã pekwaap. “Na pa ae i'akwaap ma'eramũ ra'e”, 'jau nipo pẽẽ ijamue'ema 'gã nesaka. I'akwaap ma'e 'gã najamuei. Jarejuwarete 'ga je'eg imũ etee futat 'gã mama'e apoi. \v 20-21 “Sajatyka jarejemi'waa 'jau. Jarejemi'wapaw ire mani'oko'o'ia si'u Jarejararete 'ga manũawer are jarejea'aawamũ 'jau”, 'jau a'e pẽẽ pejejaupe. A'ere a'e nepejuapesagi. Pejejatykaupawe'ẽwe a'e pẽẽ mama'e 'waupap pejejaui. A'eramũ a'e 'gã amũ 'ua, mama'e 'upaw ire etee. A'eramũ a'e pẽẽ mũ emi'uu ma'eramũ. Pẽẽ mũ a'e pejejeawyrywamũ miamũ. Nepemã'ẽi sipo “ty'ara upe nipo jane 'gã amũ mogyi” 'e are? Ma'eramũ sipo pejejea nepeetygi pejejuee? \v 22 Ty'ara rerekou pejeje'wyr ipe ra'ne pejejemi'waa. Pẽpoyi etee te sipo 'gã nenunewe mama'e 'upaw ire? Aipoa nia'wyri. Ijemi'ware'ema 'gã pemojenosĩ aipo pyu. Emi'ue'ema 'gã taetu pereko tywerete aipo pyu. Aipo pẽẽ iaporamũ je “Esage aipoa”, na'ea'uweri pẽ nupe. \p \v 23 Jarejararete 'ga etee futat je mu'e mama'e are, amanũawer are janerea'aawamũ janejatykaaw are. “Jemanũawer are pejejea'aramũ pejejatykau ki nan peapo”, 'jau 'ga jee ikue. A'eramũ je pẽ mu'jau tejeupe 'ga 'eawer are. Ia'wyre'ema 'gã po pe omono enune 'ã Jejui 'ga mani'oko'o'i pyyka opo pe. \v 24 A'ere 'ga 'Uwarete 'ga muorypa ee rakue. A'ere 'ga 'ã imo'jau imonou wemimu'efera 'gã nupe rakue. “Koromũ jero'oa. Sã'ã mani'oko'o'i jemo'ia. Nan futat nipo jero'oa jemo'i pẽ katu'okawamũ”, 'jau 'ga 'ã 'gã nupe rakue. “Je manũ re ki pẽẽ mani'oko'o'i 'wau je manũawer are pejejea'aawamũ”, 'jau 'ga 'gã nupe rakue. \v 25 Ojemi'wapaw ire 'ga kaneeku pyyka y'way reko'woka ipype. A'ere 'ga imonou 'gã nupe. “Koromũ jerya. A'ere'ere'i nipo 'gã amũ je jukai jery reko'woka. Jemanũ are nipo Jeruwarete 'ga je rerowiaaramũ pẽ katu'ogi najuejue etee. 'Awamũ karupa'mĩa nepejukau'jawi pejetywera mepyawamũ. Poromũ futat Janeruwarete 'ga je'eg ymanera numiamũ. A'ere 'awamũ 'ga je'eg yaua te. Je rerowiaaramũ etee te 'ga 'awamũ pẽtywera moiri pẽ nui. Poromũ futat Janeruwarete 'ga je'eg yaua 'awamũ. Y'way rykua ki pẽnea'at je ree”, 'jau Jejui 'ga 'gã nupe rakue. \v 26 A'eramũ je 'awamũ 'jau pẽ nupe: Mani'oko'o'i 'u are pejejatykau pejejamuea'aa Jarejararete 'ga manũawer are. Y'waya nanẽ ki pẽẽ itykua nũ. 'Ga ruru'jawe'emauwe pẽẽ namutat iapou pejejemogyau. Aipo apoa “Kristu 'ga manũi janetywer are rakue” 'e resaukaa ajemogy tee ma'e 'gã nupe. \p \v 27-28 A'ere ki jane i'u enune janerea'at ra'ne jarejee. “Najetyweri te je?” 'jau ki jane jarejeupe. Jarejuwarete 'ga jaretywera moir ire te jane aipoa mani'oko'o'i 'ui. Kasi a'e pe jane jemotyweri 'ga upe ne. 'Ga manũ kurapara 'jawewaramũ nanẽ jane poromũ nũ. \v 29 A'eramũ ki jane i'u enune jarejekatu'oka ra'ne te i'wawamũ. Jarejararete 'ga manũ are jarejea'aawamũ te jane aipo mani'oko'o'i 'ui. Ma'eramũ 'ã aetywere'ema etee futat i'ui. Kasi a'e pe Janeruwarete 'ga jane rereko tyweretei ee ne. \v 30 A'ere a'e pẽẽ nanarũi peapo rai'i. Pejetywera pype we futat a'e pẽẽ i'wau rai'i. Ma'eramũ a'e Janeruwarete 'ga pẽ nereko tyweretei ee rai'i. A'eramũ a'e pẽẽ mũ pejekaruaramũ rai'i. Pẽpytuna 'gã a'e amũ amanũmũ rai'i. \v 31 A'eramũ ki jane, i'u enune, jarejea'aramũ jarejee: “Jeresage te je Ku'jywa 'ga upe?” 'jau ki jane jarejeupe. Jaretyweramũ jane jareporogytau Jarejuwarete 'ga upe jarejee ra'ne. “Jetywera emoit je wi” 'jau ki jane 'ga upe ra'ne. A'ere te jane i'ui. Kasi a'e pe 'ga jane rereko tyweri ee ne. \v 32 Jejui 'ga rerowiaaramũ miamũ Janeruwarete 'ga jane rereko tyweri'i janetywer awi jane mosamamũ. A'eramũ nipo jane jarejemu'jau 'ga je'ega renuw are. A'eramũ 'ga jane monowe'em mama'eukwaawa rapyaw ipe 'ga rerowiare'ema 'gã nupi. \p \v 33 A'eramũ ki pẽẽ pejepytuna 'ga rapesaka ra'ne. 'Gã jatykapaw ire tãmẽjẽ pẽẽ Jarejararete 'ga ree pejejea'aawa mani'oko'o'i 'wau y'way rykua 'jau. \v 34 Pejepy'arayparamũ pẽẽ pejejemi'waa pejeje'wyr ipe ra'ne. A'eramũ pẽẽ Jarejararete 'ga ree pejejea'aawa mani'oko'o'i 'wawamũ etee futat pejejatykau pejejuee. A'eramũ Janeruwarete 'ga pẽ nerekou tywere'em ee. Pẽ pyri tewau tãmẽjẽ tamueapyo pẽẽ mama'e mũ ree 'jau. \c 12 \s1 'Ga 'Agesagea mama'e apoukaa janee \p \v 1 Je upe ka'arana mua ako pẽẽ pejeporonupa Jarejuwarete 'ga 'Agesage are rai'i. Jejui 'ga jane erowiaramũ te Janeruwarete 'ga U'agesage muri janee. A'eramũ jane mama'e apou 'ga pãjẽ mũ. A'eramũ je pẽ mueapyou ee. \v 2 Jejui 'ga rerowiare'emawe ako pẽẽ maira'me a'agawa muorypa rakue numiamũ. Noje'egi maira'me a'agawa. Nuenuwi pẽje'ega. A'eramũ 'ã pẽẽ pejejemoryteeu ee rakue. 'Awamũ ajee 'ã Jejui 'ga perowiat. 'Ga muorypa 'ã pẽẽ 'awamũ. \v 3 A'eramũ je pẽ mueapyou mama'e are 'awamũ. Jarejuwarete 'ga 'Agesage rerekwaramũ jane je'egaiwi Jejui 'ga ree. Na'ga 'Agesage rerekwara rũi Jejui 'ga ago'oara. 'Ga 'Agesage rerekwaramũ etee te jane 'i: “Jejui 'ga 'ã janejararetea”, 'jau jane 'ga upe. \p \v 4-6 Janeruwarete 'ga 'Agesagea te 'agamũ mama'e apoukaa janee. Najueapyo 'jawe ete rũi te aje 'ã 'ga ae mueapyo pãwẽi mama'e are. Ae mueapyo tee te futat 'ga 'Agesagea 'ga remifutar are. Majepei tee futat 'ga 'Agesagea numiamũ. A'ere najareju'jaju'jawe rũi janeremiapoa. A'ere jane Jarejararete 'ga upe etee futat iapoi. Najareju'jawe rũi agawewi jane mama'e apou. A'ere Janeruwarete 'ga etee futat iapoukari jane upe. \v 7 Janeruwarete 'ga 'Agesagea ako Jejui 'ga rerowiaaramũ jane pype. A'eramũ 'ga 'Agesagea mama'e apoukaa jane upe Jejui 'ga remifutar imũ etee. 'Ga 'Agesagea futat mama'e apou ajuawyawyukaa ae upe. Namajepei amũ etee rũi 'ga 'Agesagea mama'e apoukari ae upe. Wapo pãwẽ pãwẽ futat ae upe imajuawyawyau. U'agesagea 'ga imua ae upe ojopoaawamũ. \v 8 Janeruwarete 'ga 'Agesagea ae mũ mueapyou ae'akwaaw are. A'eramũ aipo 'gã jane mu'akwaapa ee. Amumeramũ 'ga 'Agesagea aeremikwaawe'ema kwaawukaa ae upe. A'eramũ 'gã aeremikwaawe'ema kwaawukaa ae upe. \v 9 Amumeramũ 'ga 'Agesagea Jejui 'ga rerowiarukaa nanimenime ae upe. Amumeramũ 'ga 'Agesagea ojero'wu ma'e 'gã katu'ogukaa ae upe. \v 10 Amumeramũ 'ga 'Agesagea aeremiapoe'ema apoukaa ae upe. Amumeramũ 'ga 'Agesagea Jarejuwarete 'ga je'ega mome'uukaa ae upe. Amumeramũ 'ga 'Agesagea mama'eukwaawa kwaawukaa ae upe ae rereko are. Janeruwarete 'ga remiapo are nanẽ jane mueapyoukaa nũ. Amumeramũ 'ga 'Agesagea ae moje'eg amuteeukaa. A'eramũ 'ga 'Agesagea wẽjẽmĩ futat aeje'eg amutee kwawukaa ae mũ upe nũ. A'eramũ 'ga imome'wau ikwaapare'ema 'gã nupe. \v 11 A'ere majepei tee futat Janeruwarete 'ga 'Agesagea. A'ere mama'e apoi juawyawyukari ae upe wemifutar imũ etee futat. \s1 'Ga rete 'jawe jane 'ga rerowiaaramũ \p \v 12 Sã'ã aeretea majepei tee futat. A'ere 'ã mukũi aejywaa. Mukũi 'ã aeretymakaga. Mukũi 'ã aepya. A'ere 'ã majepei tee futat aeretea. Nan tee Kristu 'ga rerowiaaramũ jane jemogyi. Kwaiwete agawewi ae jemogyi. A'ere ae majepei 'ywetee futat ae jemogyi. \v 13 Jejui 'ga rerowiaaramũ ae jemogyi aju'jaju'jawe etee futat 'ga upe. Judeuramũ ore, judeue'emamũ pẽẽ, ka'a pewara 'gã, oje'wyrarete pewara 'gã. Mĩmera ae Jejui 'ga rerowiaaramũ etee futat. A'eramũ Janeruwarete 'ga U'agesage mua janee. A'eramũ 'ga 'Agesagea jane mogyau majepei teewaramũ futat. \p \v 14 Peesak 'ã aeretea. Majepei tee futat 'ã. A'ere 'ã mukũi aejywaa, mukũi aeretymakaga, mukũi aepya, mukũi aereaa. A'ere 'ã naju'jawe rũi iporowykyi. Nan tee futat Janeruwarete 'ga 'Agesage porowykya namajepei 'ywetee rũi. \v 15 Ma'eramũ sipo pẽẽ mũ: “Naapoi je mama'ea 'ga 'jawe. A'eramũ nipo je teporowykyawe'em Jejui 'ga upe”, 'jau. Aepya amusipo 'ã “Na'ga poa rũi nã'ã je re'ã e'i. A'eramũ je te'ỹine'ema 'ga rete are”, e'i sipo aepya? Naani. Aipo e'i agawewi futat amunipo 'ã. A'etea amunipo 'ã jane nimonogi jarepya jarejewi. \v 16 “Na'ga reaa rũi je. A'eramũ je te'ỹine'ema 'ga rete are”, 'jau sipo aenamĩa? Naani. Aipo e'i agawewi amunipo 'ã. A'etea amunipo 'ã jane nimonogi jarenamĩa jarejewi. \v 17 Jarejea etee ereko re maran sipo jane mama'e renuwi? Jareapya etee ereko re maran sipo jane mama'e retuna? \v 18 A'ere 'ã Janeruwarete 'ga janerete apoi wemifutar imũ etee futat rakue. \v 19-20 A'ere 'ã ae awowo'gi ma'e 'jawe. A'ere aeretea majepei 'ywetee futat. Nan tee futat jane Jejui 'ga upe majepei 'ywetee futat. Naju'jawe rũi agawewi janeporowykya 'ga upe. A'etea jane jarejemogyau majepei 'ywetee futat 'ga upe. \p \v 21 A'eramũ aerea 'jawarũe'em aepo upe: “Nafutari je ene”, 'jawarũe'em. Aeakaga nanẽ aepy upe: “Nafutari je ene”, 'jawarũe'em nũ. Nan tee futat Jejui 'ga rerowiaaramũ jane ni'earũi jarejaupe: “Narafutari ore 'gã”, 'jawarũe'em. \v 22 Sã'ã janepy'a ifuakare'ema agawewi. A'ere ipyu jaretywe'em ire amunipo 'ã nikoa'uweri. \v 23 Jarepira renosĩ re amunipo 'ã jane ipiaa. Jarepira renosõue'em ire jane ipiare'ema futat. Jarepir a'wyre'em are miamũ futat jane jejuka esagei. \v 24 A'eramũ jane esage ma'ea rerekou etee futat. A'ere 'ã Janeruwarete 'ga janerete apoi nan tãmẽjẽ rakue. A'eramũ jane jarepir a'wyre'em are miamũ jarejejukau esage etee futat. Nan ki sajejuka esage te jarejuee. Sireko esage pãwẽ etee futar iki 'gã. \p \v 25 Janeretea majepei tee futat. Mukũi futat 'ã janepya numiamũ. A'ere janepy oi ajuewiri etee futat. Janepya sipo oo amũ ko katy ajepeja awau kwe katy 'jau? Naani. Ajaupi etee futat ioi. Nan tee ki jane Jejui 'ga rerowiaaramũ jane jarejopoaa etee mama'e apou. \v 26 Sã'ã jane jemuaẽma jarejo'o tesirũgatu are. Nan tee futar iki sajemuaẽm mama'e tywera aja iaporamũ. 'Ga rerowiaaramũ nipo jane mũ ku'iramũ. A'eramũ jane 'ga 'jawe futat jareku'iramũ 'ga pyri. \p \v 27 Jejui 'ga rerowiaaramũ jane kwaiwete. A'ere jane jemogyi majepei 'yweteewara 'jawe etee futat. Janeruwarete 'ga jane rerekou najuejue etee futat. A'eramũ jane jarejemogyau Kristu 'ga rete 'jawe futat. \v 28 Jarejuwarete 'ga Jejui 'ga rerowiaaramũ jane moporowykyukat ojeupe. Amumeramũ nipo 'ga ae monou kwe pe Kristu 'ga mome'wau kwe pewara 'gã nupe. Wemimu'efera 'gã na'ne Kristu 'ga imonou kwe pewara 'gã nupe omome'waramũ rakue. A'ere nipo 'ga ae monoi 'ga mome'waramũ nũ. Amumeramũ nipo 'ga ae mogyau janerekwawa amunaw ipe oje'ega mome'waramũ etee futat. Amumeramũ nipo 'ga ae mogyau moromu'jaramũ oje'eg are. Amumeramũ nipo 'ga aeremiapoe'ema apoukaa ae upe. Amumeramũ nipo 'ga ojero'wu ma'e 'gã majarueteukaa. Amumeramũ nipo 'ga ae mogyau ojopoaawamũ. Amumeramũ nipo 'ga ae mogyau 'wyriaramũ ajaupe. Amumeramũ nipo 'ga aeje'eg amutee pyu ae moporogytaukari ajaupe. \p \v 29 Najuejue etee rũi 'ga ae mũ'ẽi kwe pe oo ma'eramũ Kristu 'ga mome'waramũ. Kwe pe oo ma'e 'gã kwe pe oo ma'e 'gã tee futat nũ. 'Au 'ga je'ega mome'wara 'gã 'gã tee futat nũ. Moromu'jara 'gã moromu'jara 'gã tee futat nũ. Aeremiapoe'ema apoara 'gã 'gã tee futat nũ. \v 30 Ojero'wu ma'e majarueteara 'gã 'gã etee futat nũ. Ije'eg amutee ma'e 'gã ajuowase imoje'egipyra 'gã 'gã tee futat nũ. Ojoje'eg amutee are eapyo ma'e 'gã 'gã tee futat nũ. A'eramũ ae pãwẽũjẽ etee ajuemiapo are jarekarakatue'emamũ ajemogyau. \v 31 A'eramũ ki pẽẽ pejejea mỹina Jarejuwarete 'ga upe pejeporowyky esage are etee. “Ene'agesagea tuapoukat jee eneremifutar imũ etee”, 'jau ki pẽẽ 'ga upe. \p 'Awamũ je pẽ mueapyoi mama'e esage mũ ree nũ. \c 13 \s1 Ajuee aeporomutat \p \v 1 Kwaiwete agawewi mama'e esage apoa. A'etea ajuee aeporomutat taetu esage. 'Gã je'eg tesirũmera agawewi nipo je iapou. Ywagipewara 'gã je'ega we agawewi nipo je iapou. A'ere je 'gã nee teporomutare'em ire ae a'wyre'ema 'gã 'jawe etee futat je rekoi. Janeruwarete 'ga je imome'ua we futat nipo wa'wyre'emamũ 'gã nupe. Itaju motenawera 'jawe etee futat nipo. \v 2-3 Ajuee aeporomutara te esage Janeruwarete 'ga je'ega mome'u esage apyraapa. Mama'e are nipo je tejeapyoramũ agawewi. Jarejuwarete 'ga remiaporam are miamũ nipo je tejeapyoramũ. Kristu 'ga nipo je erowiar ywyapiau agawewi. Aeremiapoe'ema nipo je iapou agawewi. Tekaraemã nipo je imonoupap agawewi ikaraemãe'ema 'gã nupe. Jejui 'ga rerowiar are nipo je tejejukaukaa agawewi 'gã nupe. A'ere je 'gã nee teporomutare'em ire ia'wyre'emamũ futat je rekoi. \p \v 4 Ajuee iporomutat ma'e 'gã ita'wa te ajemogyau ajaupe. Ojomogekogekowe'em akou. Ajuee iporomutat ma'e 'gã ota'uwe'emamũ mama'e are. Nojerowiaraiwi ojee te. \v 5 Ajuee iporomutat ma'e 'gã nije'egaiwi ajaupe. Naea'ari 'gã ojee etee futat. Ajuee iporomutat ma'e 'gã nimara'nei ajuee. Najuaykai 'gã ojeupe mama'e tywera aja iapoawer are. Naea'aru'jawi 'gã au'jeteramũ ajemogyau mama'e tywera ojeupe aja iapoawer are. \v 6 Ajuee iporomutat ma'e 'gã u'arasigamũ ajuemiapo tywera resakawe. Niku'i etee 'gã ee. Mama'e esagea 'gã iapo re tee 'gã ku'iramũ ajemogyau. Mama'e a'je are etee te 'gã ku'iramũ. \v 7 Ajuee iporomutat ma'e 'gã niku'ipawi akou mama'eay jeaporamũ. Aku'iramũ etee akou ojopyri. Ajuee iporomutat ma'e 'gã ajuerowiaa, ojemogypyyka ajuee. Ajuee iporomutat ma'e 'gã mama'e esage aja iapoa wapesak te ajemogyau. Ajuee iporomutat ma'e 'gã ota'waramũ etee akou ajaupe. Najemogekogekoi ae. \p \v 8 Niporomutapawi futari ae Jejui 'ga rerowiaaramũ ajuee. Anure nipo jane Jarejuwarete 'ga je'ega nimome'uu'jawi. 'Awamũ Janeruwarete 'ga oje'ega mome'uukari jane mũ upe. A'ere nipo 'ga anure nomome'uukaru'jawi janee. Anure nipo jane nije'eg amuteeu'jawi. 'Awamũ 'ã 'ga U'agesageu etee jane mũ moje'eg amuteeukari. A'ere nipo 'ga anure najane moje'eg amuteeukaru'jawi. Anure nipo janereapyo teepawamũ etee jane wi. 'Awamũ 'ã 'ga jane mueapyoukari mama'e are. A'ere nipo 'ga anure najane mueapyoukaru'jawi ee. \v 9 'Awamũ 'ã 'ga najane mueapyopawukari mama'e are. Janereapyoi jane kwakwai'i ee. 'Awamũ 'ã 'ga jane mueapyoi'i ete mama'e are. 'Awamũ 'ã 'ga oje'ega nomome'upawukari janee. 'Awamũ 'ã 'ga oje'ega mome'uukari'i etee janee. \v 10 Jejui 'ga rur ire tãmẽjẽ te nipo janereapyopawamũ mama'e are. \p \v 11 Kunumĩnamũ tekou je kunumĩ remiapoa etee futat iapoi ikue. Kunumĩ je'eg imũ je je'egi ikue. Kunumĩ rea'aw imũ jerea'aramũ mama'e are ikue. A'ere je tejemotuw ire je poiri kunumĩ remiapo awi ikue. \v 12 'Awamũ janereapyo'iramũ etee 'ga ree. Sã'ã ae mama'e 'aga resaga weraweraw are jaremã'jãu. A'ere 'ã jane niesagi katui. Nan tee futat jane. 'Awamũ Jejui 'ga kwaawi'i etee. Anure te nipo jane 'ga resaka ypy we 'ga kwaawi katu katu. 'Awamũ jane Jarejuwarete 'ga kwaawi'i etee. Anure nipo jane 'ga kwaawi 'ga jarekwaapawera 'jawerimũ etee futat. \p \v 13 'Awamũ 'ã jane Jejui 'ga rure'emauwe 'ga rerowiari jarejemogyau. 'Ga rura jane iapesaka jarejemogyau. A'eramũ jane jareporomutaramũ jarejuee jarejemogyau. Jarejuwarete 'ga ree nanẽ jareporomutaramũ nũ. A'eramũ jarejuee janeporomutara wesageramũ futat mama'e esage apyraapa. \c 14 \s1 'Ga 'Agesagea mama'e apoukaa janee \p \v 1 A'eramũ ki pẽẽ pejeporomutar esageramũ etee futat pejejuee. Jarejuwarete 'ga upe nanẽ ki pe'je nũ: “Epãjẽa emut jee. Mama'ea taapo enepãjẽ mũ etee enee 'jau”, 'jau ki pẽẽ 'ga upe. “Eje'ega taetu emome'uukat jee”, 'jau ki pẽẽ 'ga upe. \v 2 Ije'eg amutee ma'e 'gã noje'egi ajaupe. Nokwaawi 'gã 'gã 'ea. Jarejuwarete 'ga upe etee te futat ije'eg amutee ma'e 'gã je'egi. Jarejuwarete 'ga remiaporama 'gã imome'wau Jarejuwarete 'ga 'Agesage pãjẽ mũ. A'ere 'gã je'ega renupara 'gã nokwaawi 'gã je'ega. Janeruwarete 'ga etee te okwaap. \v 3 A'ere Jarejuwarete 'ga je'ega mome'wara 'gã imome'ui oje'eg imũ etee futat ajaupe. A'eramũ aipo 'gã ajamueapyou ee ojomojemogypyygukaa Jejui 'ga ree, 'gã mu'jau 'ga ree. I'arasig ma'e 'gã 'gã omaku'iukat, 'gã mojemogypyygukaa nanẽ 'gã 'ga ree nũ. \v 4 Ije'eg amutee ma'e 'gã ojeupi etee futat ojemojemogypyygukat Jejui 'ga ree. A'ere Jarejuwarete 'ga je'ega mome'wara 'gã Jejui 'ga rerowiar ywyapiukari 'ga rerowiaara 'gã nupe. \p \v 5 Pẽje'eg amuteea juejue je afutat. A'ere je pẽẽ Jarejuwarete 'ga je'ega mome'u futaretei. Janeruwarete 'ga je'ega mome'ua taetu esage pejejatykaaw ipe. A'ere nipo Janeruwarete 'ga 'Agesagea 'gã amũ mueapyoukari 'ga je'eg amutee are. A'eramũ nipo 'ga amũ ojoje'ega mome'wau ajaupe. A'eramũ nipo aipo 'ga ajamueapyoukaa ee. Aipoa esage futat. Janeruwarete 'ga je'ega mome'u resage 'jawe futat aipoa. \v 6 Pejejepyri je oramũ amũ sipo maran pẽneapyo jeje'eg are teje'eg amuteeu etee pejejeupe jeje'egamũ? Nepẽneapyoi futari amunipo 'ã ee. A'ere je pẽje'eg imũ etee futat tejeupe Jarejuwarete 'ga 'eawera mome'ui pẽ nupe pẽ mueapyoawamũ. 'Ga je'eg are pẽ mu'jau je 'ga kwaawukari pẽ nupe. A'eramũ je 'ga rerowiar ywyapiukaa pẽ nupe. A'ere amunipo 'ã jeje'eg amutee re nepẽneapyoi ee. A'eramũ amunipo 'ã je 'ga rerowiar ywyapiukare'ema pẽ nupe. \v 7 Sã'ã maraka apoara 'gã. Jumi'a py a'wyre'emamũ 'ã enupara 'gã ikwaawe'ema 'gã jemogya. Nan amunipo 'ã pẽẽ. \v 8 Jumi'a 'jawewara 'gã 'ã ipyau jefaruu 'gã momoranupawamũ ajuapisaw are. Ajuapisawa maraka renupa 'gã awau ajuapisaw ipe. A'ere ipy a'wyre'ema 'gã nipokawyi ipyau ajaupe. A'eramũ jefaruu 'gã ikwaape'ema. \v 9 Nan tee futat pẽje'ega renupara 'gã naeapyoi pẽje'eg amutee are. Ee amueapyoukare'em ire 'gã jumi'a py a'wyre'ema renupara 'gã 'jawe. Naeapyoi futari ee. \v 10 Kwaiwete aeje'ega. Naju'jaju'jawe rũi aeje'ega. Oje'ega apoara 'gã etee te eapyoramũ oje'eg are. \v 11 'Gã amũ je'eg are tejeapyoe'em ire aipo 'gã towajar amuteea futat 'gã jee. Je nanẽ towajar amutee 'jawe futat 'ga upe nũ. \v 12 Nan tee pẽẽ pejejepyriwara 'gã nemikwaawe'ema etee iapo re. “Epãjẽ emut jee mama'e apoukaawamũ”, 'jau 'ã pẽẽ Jarejuwarete 'ga upe ra'e jepi. A'eramũ ki pẽẽ “Epãjẽ emut jee ejerowiar ywyapiukaawamũ ejerowiaara 'gã nupe”, taetu 'jau ki pẽẽ 'ga upe. \p \v 13 Ije'eg amutee ma'eramũ ki pejeje'ega monou Jarejuwarete 'ga upe. “Je mueapyoukar ape jeje'eg amutee are, ki Ku'jyp. A'eramũ je 'gã mueapyou ee”, 'jau ki pẽẽ 'ga upe. \v 14 Teje'eg amuteeramũ je nanẽ tejeapyoe'emamũ ee. Te'ag imũ etee futat je je'egi Jarejuwarete 'ga upe. A'eramũ je tejeapyoe'emamũ teje'eg are. \v 15 Maranuara sipo ajee je aapo? Naani. Aapo pãwẽ futat je. Te'ag imũ teje'ega 'ga upe. Tejea'aw imũ nanẽ teje'ega 'ga upe nũ. Te'ag imũ futat nanẽ temaraka'aga 'ga upe. A'ere je tejea'aw imũ nanẽ temaraka'aga 'ga upe jepi nũ. \v 16 A'ere 'ã peje'ag imũ etee Jarejuwarete 'ga muoryw ire pẽ pyriwara 'gã nokwaawi pẽje'ega. A'eramũ 'gã Jarejuwarete 'ga muorype'ema futat mama'e are pẽ pyri. Nokwaawi 'gã pẽje'ega. \v 17 Esage agawewi nipo pẽje'ega. A'ere 'gã naeapyoi ee. A'eramũ 'gã aku'ie'emamũ ee. \v 18 Je nanẽ futat jeje'eg amutee jepi. Pẽ apyraapa je teje'eg amuteeramũ jepi. A'e are je Jarejuwarete 'ga muorywi. \v 19 A'ere je Jejui 'ga rerowiaaramũ pẽ pype tekou je pẽje'ega etee iapoi jepi. Inãinãnĩ'ĩ etee agawewi je teje'ega pẽnemianuwamũ. A'etea 'ã pẽneapyo ee jepi pejeje'ega je iaporamũ jepi. Kwaiwete teje'eg amutee iapo re amunipo 'ã nia'wyri pẽ nupe ee pẽneapyoe'ema. \p \v 20 Sã'ã jane 'ga rerowiaarareteramũ janerea'ara jarejuee. “Jeremiapoa sipo Jejui 'ga rerowiar ywyapiukat 'gã nupe? Naani te ra'u nũ?” 'jau 'ã jane ojemotup ma'eramũ jarejeupe mama'e apo enune. A'eramũ ki pẽẽ pejejemogyau ojemotup ma'eramũ. Ojemotup ma'e rea'ar imũ tãmẽjẽ ki pẽnea'at mama'e are. Kunumĩa 'ã ojee tee futat ea'at ajemogyau. A'eramũ ki pẽẽ kunumĩ 'jawe etee pejejea'are'emamũ mama'e are. A'ere kasi mama'e tywera peapo ne. Kunumĩakyra 'jawe ki pejemogy. Sã'ã kunumĩakyra mama'e tywera apoe'ema. Nan iki pejemogy kunumĩakyra 'jawe mama'e tywera apowe'em. \v 21 Ymã we futat 'ã Janeruwarete 'ga ka'arana kwasiarukari oje'eg are rakue: \q1 “Nepeenuwi futari jeje'ega. \q1 A'eramũ je towajara 'gã murukaa pẽ nupe. \q1 Nepekwaawi futari 'gã je'ega. \q1 A'etea nepeenuwi futari jeje'ega”, \m 'jau Janeruwarete 'ga 'ã ikwasiarukaa ka'aran are rakue. \p \v 22 Jareje'eg amuteeramũ jane Jarejuwarete 'ga pãjẽa te esaukari 'ga rerowiare'ema 'gã nupe. A'eramũ futat 'gã oporesagamũ ajemogyau wemikwaawe'ema wowase jane iapoa renuw ire. A'ere 'gã naeapyoi jane 'e are. A'eramũ 'gã ojemu'jawe'em jane remimome'u are. Amumera 'gã amara'neramũ ee. A'ere jane 'gã je'eg imũ Jarejuwarete 'ga je'ega mome'ui 'gã nupe 'ga rerowiaara 'gã mu'jau ee. \v 23 A'eramũ pẽẽ pejejea'aramũ mama'e are. Amumẽ nipo tekotee 'gã 'ua osou pẽ jatykaaw ipe. Jejui 'ga rerowiaare'ema 'ga amũ miamũ nipo 'ua osou 'ga rerowiaaramũ janejatykaaw ipe. A'eramũ nipo 'ga wapyakau janeje'eg are. Janeje'eg amuteea renuw ire te nipo 'gã 'i: “Kuu. Ije'ẽran ekoete ma'e 'gã te ra'e. Wapo ekoete te 'gã ajemogyau ra'e!” 'jau nipo 'gã janeje'ega renupa. \v 24 A'ere nipo 'gã wemikwaaw imũ etee Jarejuwarete 'ga je'ega mome'u renuw ire Jejui 'ga rerowiare'ema 'gã neapyoramũ otywer are. A'eramũ nipo 'gã 'jau ojeupe: “Jetywet je Jarejuwarete 'ga upe”, 'jau nipo 'gã ojeupe wemikwaawa oje'eg imũ imome'u re. \v 25 A'eramũ nipo 'gã 'jau ojeupe: “Jetywet je tekou”, 'jau nipo 'gã ojeupe. A'eramũ nipo 'gã amũ “Jetywera emoit je wi je mogou ejemiayuwamũ”, 'jau nipo 'gã Jarejuwarete 'ga upe. A'eramũ nipo 'gã 'jau pẽ nupe: “A'jea futat ra'e. Janeruwarete 'ga rekoi 'au pẽ pype ra'e”, 'jau nipo 'gã pẽ nupe. \s1 Jejui 'ga rerowiaaramũ janejatykaap \p \v 26 A'ere je 'awamũ pẽ mu'ei pẽjatykaaw are. Pẽẽ mũ ki pejemaraka'aga 'ga upe pejejuowase. Pẽẽ mũ ki pejejamu'jau 'ga je'eg are. Pẽẽ mũ ki pejejeupe Jarejuwarete 'ga 'eawera mome'wau pejejaupe. Pẽẽ mũ ki pejeje'eg amuteeramũ. Pẽẽ mũ ki pejejamueapyoukaa 'ga 'eawer are. Nanuara pyu pẽẽ pãwẽũjẽ etee futat Jejui 'ga rerowiar ywyapiukaa pejejaupe. \v 27 Pejeje'eg amutee re majepeinume pejeje'ega. Kasi a'e pe nepejamueapyoukari ee ne. Pãwẽũjẽ etee kasi peje'eg ine. Maranamũ nipo mukũi pejeje'eg amuteeramũ, maranamũ muapyt pejeje'eg amuteeramũ. Oje'eg ypy ma'e 'ga je'ẽmaw ire ki 'gã amũ tomome'u 'ga remimome'ufera 'gã nupe, 'gã mueapyoukaa aipo 'ga 'eawer are. A'eramũ nipo 'ga amũ oje'eg amuteeramũ nũ. \v 28 A'ere nipo ee oporomueapyo ma'e 'ga nitywi amũ. A'eramũ kasi aipo 'ga toje'eg ine. Jarejuwarete 'ga upe etee te aipo 'ga je'egi. Ojeupe etee nanẽ 'ga oje'ega nũ. \p \v 29 Mukũmukũi'ĩ 'gã etee ojeupe Jarejuwarete 'ga 'eawera mome'wau. A'eramũ enupara 'gã 'jau: “Janeruwarete 'ga futat te 'ga moje'egukat jane upe ra'e? Naani te ra'u nũ? 'Ga 'mea 'eramũ nipo NaJaneruwarete 'ga rũi 'ga moje'egukari”, 'jau nipo enupara 'gã. \v 30 Pẽjatykaaw ipe nipo Janeruwarete 'ga oje'ega pẽẽ mũ nupe, oje'ega renuparamũ pẽẽ mũ nupe. A'eramũ ki pẽ nowase oje'eg ma'e 'ga topik pejeje'ega anupa. \v 31 Pẽẽ futat nipo pejamu'e Jarejuwarete 'ga je'eg are majepeinume pejeje'eg ire. A'eramũ te nipo pejamu'e Jejui 'ga rerowiar ywyapiukaa pejejaupe. \v 32 Oje'eg ma'e 'gã oje'eg amue wemifutar imũ etee futat. Oje'ega momigarũmũ nanẽ wemifutar imũ nũ. \v 33 Pãwẽũjẽ etee peje'egamũ sipo Janeruwarete 'ga ku'iramũ pẽ nee? Naani. Majepeinume ajaupe omome'waramũ te 'ga pẽ mu'ei. Janeruwarete 'ga nafutari oje'eg are pejamue ekoetea. Pẽneko esagea te 'ga afutat. \p Jejui 'ga rerowiaara 'gã mu'jau je 'gã mu'e pãwẽ aju'jawe etee futat. \v 34 A'eramũ ki kũjãmera 'gã topig etee Jejui 'ga rerowiaara 'gã jatykaramũ, wapyakau etee pejemu'jara 'ga je'eg are. Ymã te Janeruwarete 'ga ka'arana kwasiarukari ee rakue. “Kũjãmeramũ ki pejemena 'gã je'ega peenuw etee”, 'jau 'ga ikwasiarukaa rakue. \v 35 Nepẽneapyoi nipo mama'e are. A'eramũ ki pejejemogyau etee enupa. A'eramũ pẽẽ pejeje'wyr ipe etee futat pejeporonupa ee pejejaupe. Pejejatyka pype kasi kũjãmeramũ peporonup pejejaupe ee ne, pejomojenosĩ ne. \p \v 36 Pẽẽ mũ nipo je'eawera rerowiare'ema pejejemogyau. A'eramũ je 'jau pẽ nupe: “Pẽ nupe ra'ne sipo Janeruwarete 'ga je'egi rakue? Pẽ nupe etee sipo 'ga je'egi?” Naani. Napẽ nupe ra'ne rũi 'ga je'egi rakue. Napẽ nupe etee rũi nanẽ 'ga je'egi nũ. \v 37 Pẽẽ mũ te nipo ajee a'jea futat Jarejuwarete 'ga je'ega mome'u are pẽneapyo katu rai'i. “'Ga te 'ã je mopãjẽ”, 'jau nipo pẽẽ mũ rai'i. A'eramũ nipo aipo 'jara 'gã je'eawera kwaapa. “A'jea futat ra'e. Jarejuwarete 'ga 'eawera etee futat Paulo 'ga okwasiat ka'aran are ra'e”, 'jau nipo 'gã. \v 38 A'ere nipo 'gã amũ je'eawera nuerowiari futari. A'ere kasi pẽẽ nanẽ perowiat aipo 'gã je'ega ne. \p \v 39 A'eramũ ki pẽẽ 'jau: “Jarejuwarete 'ga je'ega mome'ua je afutat”, 'jau ki pẽẽ pejejeupe. A'ere kasi pemosĩ 'gã je'eg amutee awi ne. “Au'je pejeje'eg amutee re”, 'jawe'em pẽẽ pejejaupe. \v 40 Pejejemogyau esage etee futat mama'e apou Jarejuwarete 'ga remifutar imũ. \c 15 \s1 Amanũ re Kristu 'ga ferawi nũ \p \v 1-2 Pẽẽ 'ã jerewirera 'jawe futat. Kũjãmeramũ 'ã pẽẽ jerenyra 'jawe futat. A'eramũ je pẽ muea'aa Jejui 'ga mome'uawer are. Ymã te ako je Jejui 'ga mome'ui pẽ nupe ikue. “Jejui 'ga 'ã Janeruwarete 'ga ra'yraretea. A'etea 'ã Janeruwarete 'ga 'ga muri 'au ywy pe kunumĩakyramũ janee rakue. Ojemotuw ire 'ga 'ã 'gã mu'jau akou 'Uwarete 'ga ree rakue. A'ere 'ã 'ga ojejukaukaa ae a'wyre'ema 'gã nupe janetywer are rakue. Amanũmũ 'ga 'ã janetywera mepyau 'Uwarete 'ga upe rakue. A'eramũ Janeruwarete 'ga janetywera moia jane wi Jejui 'ga jane erowiaramũ”, 'jau ako je pẽ nupe ikue. A'eramũ ako pẽẽ aipo renuw ire Jejui 'ga rerowiaa ai'i. 'Ga rerowiaramũ Janeruwarete 'ga pẽ mogyi wa'yramũ. 'Ga mome'u rerowiaramũ Janeruwarete 'ga pẽ katu'oka, pẽtywera moia pẽ nui. A'ere 'ga pẽẽ 'ga rerowia 'meramũ Janeruwarete 'ga nepẽ katu'ogi. \p \v 3 Je upe Janejararete 'ga 'eawera resagesageramũ futat. Aipoa etee futat je amome'u pẽ nupe. Ymã we te 'ã Janeruwarete 'ga ka'arana kwasiarukari 'gã nupe Kristu 'ga ree rakue. 'Gã nemikwasiarer imũ etee futat 'ã Kristu 'ga amanũmũ janetywera mepyawamũ rakue. \v 4 'Ga manũ re 'gã 'ga monou 'ga nuga ita kwara pype rakue. A'ere Janeruwarete 'ga 'ga moferawi imuapyra 'ara rupi etee rakue nũ. A'e are nanẽ 'ã Janeruwarete 'ga ka'arana kwasiarukari rakue nũ. \v 5 Oferaw ire 'ã Kristu 'ga ojesaukaa Pedro 'ga upe ra'ne rakue. A'ere 'ã 'ga ojesaukaa pãwẽ wemimonofera 'gã nupe rakue. \v 6 A'ere 'ga jesaukari kwaiwete wewiri oo ma'efera 'gã nupe rakue. Kĩẽtus 'gã 'ga resaka rakue. Kwaiwete 'gã nupe jẽmĩ ojesaukaa rakue nũ. 'Gã jatyka 'gã nuwamũ 'ga jesaukari 'gã nupe rakue. Ajemogyau we futat 'ã 'ga feraw ire 'ga resakarera 'gã amũ. Opapap futat 'ã amumera 'gã numiamũ. A'ere kwaiwete je futat 'ga resakarera 'gã jemogyi. \v 7 A'ere 'ã 'ga jesaukari Tiago 'ga upe rakue nũ. A'ere 'ã 'ga ojesaukaa wemimonofera 'gã nupe pãwẽũjẽ etee rakue, 'gã jatyka 'gã nuwamũ rakue nũ. \p \v 8 A'ere je ywy pe 'ga rekoramũ naesagi 'ga ikue. Naatai je tekou 'ga rupi ikue. Ywag ipe oo re te 'ga jesaukari jee ikue. Narowiari je 'ga 'gã pyri ikue. Anure te je 'ga rerowiari ikue. Sã'ã kunumĩakyra 'ara'ne'ema oy awi. Nan tee futat je narowiara'nei Jejui 'ga ikue. \v 9 Tea'wyre'emamũ je tekou ikue, Jejui 'ga remimonofera 'gã a'wyre'ema apyraapa ikue. Jejui 'ga rerowiaara 'gã je erekou tyweaete tekou ikue. A'eramũ je mojenosõmayau kwe pewara 'gã 'ea. “Paulo 'ga Jejui 'ga remimonofera 'ga” 'ea je mojenosõmayau etee. Na'ga porowyky apoara rũi je ako ikue. A'eramũ aipo 'gã 'ea je mojenosõmayau etee je mogyau 'ga rerowiar ire ikue. \v 10 Naapoi je mama'e esagea tekou Jarejuwarete 'ga upe ikue. A'etea 'ga iporomutar esage je ree je rekoramũ ra'e jepi. A'eramũ 'ga jetywera moia je wi ikue, je mogou omome'waramũ ikue. A'eramũ je 'ã 'agamũ tekou rẽwẽjẽmĩ 'ga mome'waramũ pẽ nupe. Ajepeja 'gã 'ga remimono ypy 'gã apyraapa 'ã tekou 'ga mome'wau pẽ nupe. A'ere najetee rũi iapoi. Janeruwarete 'ga te 'ga mome'uukat je upe. \v 11 A'ere je Jejui 'ga remimono ypy 'gã 'ga mome'u 'jawe etee futat 'ga mome'ui nũ. Nasigaty rũi futat je 'gã nemimome'u awi imome'ui pẽ nupe. A'eramũ ki pẽẽ pejejea mỹina pãwẽ etee futat ore 'ga mome'u are. Naimome'wara 'gã nee rũi pẽẽ pejejea mỹja. Jejui 'ga mome'u are te ki pejejea pemỹi ete. A'eramũ pẽẽ Jejui 'ga rerowiaa pejejemogyau. \s1 Kristu 'ga ferawa 'jawe nipo 'ga rerowiaaramũ jane ferawi nũ \p \v 12 Ymã te ako ore Kristu 'ga ferawa mome'ui pẽ nupe ikue. “Janeruwarete 'ga Kristu 'ga omoferap imogou nũ”, 'jau ako ore pẽ nupe ikue. Ma'eramũ sipo ajee neperowiari aipo ore'ea? Ma'eramũ sipo ajee aipo pe'je amũ: “Noferawi futari ae amanũ re”, pe'je pejejemogyau. \v 13 Amanũ ma'eferamũ ae noferawu'jawi futari 'e re amunipo 'ã Kristu 'ga nanẽ noferawi rakue nũ. \v 14 Kristu 'ga ferawe'em ire amusipo 'ã je ma'eramũ imome'wau pẽ nupe? Kristu 'ga ferawe'em ire amusipo 'ã ma'ja perowiat? \v 15 A'jea futat amanũ ma'efera 'gã ferawe'em ire amunipo 'ã ore'meramũ Jarejuwarete 'ga upe. “Janeruwarete 'ga Kristu 'ga moferaparera”, aru'e ekoete te ra'u ore pẽ nupe rakue nũ. A'eramũ amunipo 'ã ore oro'meramũ Jarejuwarete 'ga upe aipo 'e re rakue. \v 16 Amanũ ma'efera 'gã ferawe'em ire amunipo 'ã Kristu 'ga noferawi futari rakue nũ. \v 17 Kristu 'ga ferawe'em ire amunipo 'ã ore pẽ moryteei te 'ga ree. Oro'me amunipo 'ã ore erowiarukaa pẽ nupe rakue. A'eramũ amunipo 'ã Janeruwarete 'ga pẽtywera moire'ema pẽ nui rakue. A'eramũ amunipo 'ã pẽẽ pejewau mama'eukwaawa rapyaw ipe pejemanũ re. \v 18 Jejui 'ga rerowiaara 'gã amũ amanũmũ rakue. A'ere 'gã nanẽ amunipo 'ã nowyru'jawi a'jea futat amanũ ma'efera 'gã ferawe'em ire. \v 19 A'jea futat amanũ ma'efera 'gã ferawe'em ire amunipo 'ã jane jarejemogypyyka futatee futat jarejemogyau Kristu 'ga ree. A'ere amunipo 'ã jane kokari jarejemogyau. A'eramũ amunipo 'ã jane jare'arasigamũ tekotee 'gã 'arasiga apyraapa. \p \v 20 A'ere 'ã nanarũi futat. Kristu 'ga 'ã oferap futat rakue. A'eramũ jane “Kristu 'ga rerowiaaramũ nanẽ jareferapa jaremanũ re nũ” 'e rerowiaa futat. \v 21-22 Ymã a'e Atãu 'ga nuenuwi Jarejuwarete 'ga je'ega rakue. A'eramũ 'ã 'ga amanũmũ rakue. A'eramũ jane 'agamũ jaremanũmũ. 'Ga ree futat ajee 'ã jane nanẽ jane manũi nũ. A'ere 'ã 'awamũ Kristu 'ga ferawi amanũ re rakue. A'eramũ jane 'ga rerowiaaramũ jane nanẽ jareferapa nũ. \v 23 Kristu 'ga futat jane upe oferaw ypy ma'efera. A'eramũ nipo jane 'ga remiayuwamũ nanẽ jareferapa 'ga ruramũ nũ. \p \v 24-28 A'ere 'ã 'ga nuri we. 'Ga rur ire te nipo Janeruwarete 'ga 'ga ree iporomutare'ema 'gã pãjẽ pojekai 'gã nui. A'ere 'ã 'ga iapopawe'emawe 'ga futat 'ga reni 'wyriaramũ janee. Ymã te 'ga amũ ka'arana kwasiari ee rakue: “Anure nipo Janeruwarete 'ga Kristu 'ga mỹi 'wyriaramũ 'gã nupe najuejue etee futat”, 'jau 'ga ikwasiaa rakue. Naojeupe rũi 'ga 'ga mỹina 'wyriaramũ. Tekotee 'gã nupe tee 'ga 'ga mỹina 'wyriaramũ. Kristu 'ga futat mama'eukwaawa 'wyriara remiayuwa momapa. Ae manũa nanẽ nipo 'ga imateepapa nũ. A'eramũ te nipo ae namanũu'jawi futari. Kristu 'ga futat nipo mama'eukwaawa 'wyriara pãjẽ pojekau jui. Emiayuwa pãjẽ reewe futat nipo 'ga ipojekau jui. A'eramũ futat nipo 'ga mama'e monoupap katu katu 'Uwarete 'ga po pe. 'Uwarete 'ga remifutar imũ etee futat nipo 'ga iapou. A'eramũ taetu nipo 'ga 'Uwarete 'ga mogou katu katu 'wyriararetereteramũ jarejeupe. Ojeupe nanẽ 'ga 'uwa 'ga mogou 'wyriararetereteramũ. A'eramũ taetu nipo 'ga ruwa 'ga 'ũina mama'e jararetereteramũ. \p \v 29 Noferawi amanũ ma'efera 'gã 'e re amunipo 'ã ma'eramũ 'gã amũ ojepymĩãukaa ekoete 'y pe amanũ ma'efera 'gã nee, 'gã ferawa resaukaa? Amanũ ma'efera 'gã ferawe'em ire amunipo 'ã 'gã nojepymĩukari tee 'y pe 'ga amũ upe rakue. \v 30-31 Amanũ ma'efera 'gã ferawe'em ire amusipo 'ã ore ma'ja mome'wau arakou au'jeteramũ orojejukaukaa ja'wyja'wyukat ee 'gã nupe. A'ere 'ã a'jea futat te Kristu 'ga ferawi rakue. A'eramũ je tejekõẽãjamũ pẽ nee. A'eramũ je tejemome'wau pẽ nupe. Jejui Kristu 'ga ree, Jarejararete 'ga ree ako jane jemujari ikue. A'eramũ je tejemome'wau pẽ nupe. Jejui Kristu 'ga upe je porowykyi tekou. A'eramũ 'gã afueweramũ je ree. Amanũ ma'efera 'gã ferawe'em ire amunipo 'ã je naporowykyi futari Kristu 'ga upe. A'eramũ amunipo 'ã 'gã afuewere'emamũ je ree. \v 32 Efesu pe je rekoi. Iraikoãi futat 'auwara 'gã je rerekoi. Sã'ã 'miara ae 'u ja'wyja'wya. Nan futat 'auwara 'gã je ka'migi ja'wyja'wy je rerekou. Jejui Kristu 'ga je imome'u are 'gã je ka'mika ja'wyja'wy je rerekou. Amanũ ma'efera 'ga ferawe'em ire amusipo 'ã je 'gã mamara'neukar ekoetei tejee? Naani. Namamara'neukar ekoetei amunipo 'ã je 'gã tejee. 'Gã 'jawe etee futat amunipo 'ã je iapou. “Pe'je ki sajemi'wat, kawĩajaiwa rykua nanẽ nũ. Ai'iwe nipo jane manũi 'ja. Jaremanũme'ẽwe sajemi'wa'wa'ri 'jau 'wei”, 'jau ekoete amunipo 'ã je 'gã 'jawe etee tekou. \p \v 33 A'ere je na'gã 'jawe rũi je rekoi. Pejemoryteeukat kasi 'gã nupe ne. Ia'wyre'ema 'gã pyri pejeko re pẽẽ nanẽ pejemu'jag ia'wyre'emamũ nũ. \v 34 Au'je mama'e tywera pẽẽ iapo re. “Jarejuwarete 'ga remiayuwareteramũ jane jemogyi”, pe'je nipo nanuaramũ numiamũ. A'ere nipo pẽẽ mũ nepejemogypyygi futari 'ga ree. Aipo a'e je pẽ mojenosĩukaawamũ. \s1 Oferap ma'e \p \v 35 Pẽẽ mũ nipo 'jau jee: “Maran sipo ajee Janeruwarete 'ga amanũ ma'efera 'gã moferawi? Maran sipo ajee oferap ma'e 'gã netea?” 'jau nipo pẽẽ. \v 36 Aipo 'jaramũ pẽẽ nepekwaawi futari. Sã'ã ae y'wa'ỹja tyma. Y'wa'ỹja 'ã oto'omaw etee. A'eramũ 'ã iywyter ipewara etee 'ua opoa jui y'wa 'ywa mũ. \v 37 A'ỹja etee 'ã pẽẽ ityma. Nay'wa 'ywa rũi 'ã petym. Otym ire etee 'ã y'wa'ỹja opopoa, waranupa 'ã. Opopot ma'ea 'ã naa'ỹja 'jawe rũi. Nan tee futat oferap ma'e 'gã netea. Naamanũ ma'efera 'jawe rũi 'gã netea. \v 38 Wemifutar imũ etee futat 'ã Janeruwarete 'ga y'wa'ỹi apoi rakue. Juowuu a'ỹja naamyneju a'ỹja 'jawe rũi. Opopor ire i'ywa naju'jawe rũi ajemogyau nũ. \p \v 39 Nan tee futat naju'jawe rũi eko ma'eramũ aero'oa. Namiaro'o 'jawe rũi janero'oa. Nawyra'i o'o 'jawe rũi nanẽ janero'oa nũ. Napira 'jawe rũi nanẽ janero'oa nũ. \v 40 Ywag ipewara naywy pewara 'jawe rũi. Ywy pewara esage futat. A'ere naywag ipewara resage 'jawe rũi. \v 41 Kwara 'ã enyfuakat futat. Jay nanẽ 'ã eny futat numiamũ. A'ere nakwara reny 'jawe rũi jay renya. Najaytata reny 'jawe rũi nanẽ 'ã nũ. Naju'jaju'jawe rũi 'ã eny ma'e renya. \p \v 42 Nan tee futat janerete yaua na'auwarera 'jawe rũi. 'Awamũ jarejero'wau jaremanũmũ. A'ere nipo anure jane ferawi jarejero'wuu'jape'ema jaremanũu'jape'ema futat nanẽ nũ. \v 43 Otymamũ 'ã ae amanũ ma'eramũ afuakare'emamũ. Aereumera 'ã nifuakari. Otyweruuramũ nanẽ 'ã ae nũ. A'ere nipo anure oferapa 'ga fuakaramũ, okaturamamũ nanẽ nipo 'gã nũ. \v 44 'Awamũ 'ã ae ywy pe futat ojotymi. A'ere anure ae ferawi ywag ipe awawamũ te. Ywy pewara 'gã netea naywag ipewara 'gã nete 'jawe rũi. \v 45 Ymã 'ã Janeruwarete 'ga ka'arana kwasiarukari 'gã nupe ee rakue: “Kũima'e ypy 'ga, Atãu 'ga, Janeruwarete 'ga iapou rakue, eko ma'eramũ rakue”, 'jau 'ga ikwasiarukaa rakue. A'ere ajepeja kũima'e 'ga, Jejui Kristu 'ga te jane upe okoeteete ma'ea. A'eramũ 'ga te jane mogyau ete Jarejuwarete 'ga ra'yramũ. A'eramũ nipo 'ga futat jane mũ'jãu tywy awi. \v 46 Janeypy 'ga te aje 'ã naywag awi rũi 'ut rakue. 'Yja apopyrera 'ga te 'ã poromũ rakue. A'ere 'ã Jejui Kristu 'ga ywag awi 'ut ma'efera te. Anure te 'ã 'ga ruri rakue. \v 47 Ymã te 'ã Janeruwarete 'ga 'yja apoi janeypyramũ rakue. Aipo 'ga rera 'ã Atãua rakue. A'ere 'ã Jejui Kristu 'ga ruri ywag awi te rakue. \v 48 Ywy pewaramũ aje 'ã janeretea 'yja apopyrera 'ga retea 'jawe etee futat. A'ere nipo jane anure ywag ipe oo ma'eramũ janerete jemu'jagi ywag awi 'ut ma'efera 'ga rete 'jawewaramũ. \v 49 'Awamũ jane jemogyi 'yi apopyrera 'ga 'jawe. Anure te nipo jane jemogyi ywag awi 'ut ma'efera 'ga 'jawe. \p \v 50 'Yi apopyrera janeretea nooi futari ywag ipe. Janero'o, janery. Mĩmera nooi ywag ipe. 'Yi apopyreramũ jane jaremanũmũ futat. A'eramũ 'yi apopyrera awawe'em ywag ipe. \p \v 51-52 A'eramũ je 'awamũ pẽnemikwaawe'ema mũ ree pẽ mueapyoukaa. Jejui 'ga ruramũ nipo jane 'ga rerowiaaramũ jarejemogyau je futat amũ. Najuejue etee futat nipo jarejemu'jaga 'ga 'jawe. Amanũ ma'efera 'gã, eko ma'e 'gã. Mĩmeramũ nipo jane jarejesowo'gõka 'ga 'jawe futat. \p 'Ga ruramũ nipo ywagipewara 'ga amũ jumi'aranũũ pyau. Ipyrauwe nipo jane jarejesowo'gõka kamẽsĩete Jejui 'ga 'jawe futat. Jumi'aranũũ pyrauwe nipo amanũ ma'efera 'gã nanẽ ũ'jãu tywy awi nũ. A'eramũ futat nipo 'gã ojesowo'gõka imanũu'jawe'emamũ ajemogyau. Eko ma'efera 'gã nanẽ nipo ojesowo'gõka imanũe'emamũ. \fig |src="BK00180B.TIF" size="col" copy="Horace Knowles revised by Louise Bass © The British & Foreign Bible Society, 1994." ref="1CO 15.51,52" \fig* \p \v 53-54 Janerete yaua nipo 'ga a'eramũ futat imua janee. A'ea namanũi janee. A'eramũ futat nipo ae manũa ateepawamũ. Ymã te 'ã Janeruwarete 'ga ka'arana kwasiarukari aipo are 'gã amũ nupe ee rakue: \q1 “Anure nipo Janeruwarete 'ga reni 'wyriaramũ jane upe. \q1 A'eramũ futat nipo ae amanũu'jape'ema. \q1 'Ga te 'ã ae manũa omateepap. \q1 A'eramũ ki jane 'ga je'ega etee futat enupa”, \m 'jau 'gã 'ã ikwasiarukaa rakue. A'eramũ nipo anure Janeruwarete 'ga amanũ ma'erama 'gã mu'jaga 'gã sowo'gõka imanũe'emamũ etee futat nũ. Ymãwarera 'gã nemikwasiarer imũ etee futat nipo 'ga aipo apou. \v 55 Sã'ã jawa'jyra ae kutuga. A'eramũ 'ã ae akutukarera jawa'jyra jukau. A'eramũ 'ã aipo jawa'jyra ae kutugu'jape'ema. Nan tee futat Janeruwarete 'ga ae manũ mateepawi ae wi. 'Ga imateepaw ire ae amanũme'em. A'eramũ jane aipo rapesakaramũ jarekyjawe'em jaremanũ awi. Nitywi futari nipo ae jero'wua poromũ. Ae manũa nanẽ nipo otywe'emamũ nũ. \v 56 'Awamũ jane manũi futari janeypy 'ga 'ã jaremote'aawer are. Atãu 'ga 'ã nuenuwi Jarejuwarete 'ga je'ega rakue. A'eramũ 'ga a'eramũ amanũmũ rakue. 'Ga ree 'ã jane nanẽ 'ga je'ega renupe'ema rakue nũ. A'eramũ jane nanẽ jaremanũmũ nũ. \v 57 A'ere Janejararete 'ga, Jejui Kristu 'ga jane moferawi nũ, werowiaramũ nũ. A'eramũ futat nipo jane jaremanũu'jape'ema. A'eramũ ki jane Jarejuwarete 'ga muorypa ee. \p \v 58 A'eramũ ki pẽẽ Jejui 'ga rerowiar ywyapiau pejejemogyau. Jarejararete 'ga upe etee pejeporowykyau pejejemogyau. Jarejuwarete 'ga upe jane porowykyramũ janeremiapoa esageramũ 'ga upe. A'eramũ ki pẽẽ pejeporowykyau 'ga upe au'jeteramũ futat, 'ga remifutara apou 'ga upe. \c 16 \s1 Judeja ywy pewara 'gã nupe ka'aranũũ monoa \p \v 1 'Awamũ je pẽ mu'ei Judeja ywy pewara 'gã nupe ka'aranũũ pẽẽ imono are. Jerusareg ipe kwaiwete ikaraemãe'ema 'gã jemogyi. A'eramũ ki jane ka'aranũũ monou 'gã nupe. Garasi ywy pewara 'gã, Jejui 'ga rerowiaara 'gã je amu'e aipo are ai'i. A'eramũ je 'awamũ pẽẽ nanẽ pẽ mu'jau ee nũ. \v 2 Morowykye'ema rupi pejejatykaaw ipe pẽẽ ka'aranũũ pe rerawau yrũ pype 'gã nupe. Pẽẽ mũ nipo pejeporowykyau peje'wyriara 'gã nupe. A'eramũ nipo 'gã pẽ mepyuu. A'eramũ ki pẽẽ kwaiweteu'i ka'aranũũ pe monou'i yrũ pype 'gã nupe. Pẽẽ mũ nipo inãinãnĩ'ĩ etee pẽporowyky repya. A'eramũ pẽẽ inãinãnĩ'ĩ etee futat ape monou yrũ pype 'gã nupe. Aipoa pẽẽ tejenunewe iapo re nipo je ka'aranũũ renũine'ema tekou pẽ nupe. \v 3 A'eramũ nipo je pẽnemimono'ogera etee futat tewau ipyyka imonou Jerusareg ipewara 'gã nupe. A'eramũ ki pẽẽ 'gã amũ nesaka Jerusareg ipe erawaramũ. Pẽnemimũ'ẽmera 'gã kwaaw ire je ka'arana kwasiaa imonou 'gã nee. “Kweramũ Korĩtu pewara 'gã nemimonofera 'gã. Ka'aranũũa 'gã werooukat pẽ nupe, pẽ poaawamũ”, ta'e inuga 'gã nupe ka'aran are ikwasiaa 'jau. A'eramũ 'gã jeremikwasiarera rerawau pẽnemimono'ogera ka'aranũũ reewe Jerusareg ipewara 'gã nupe, Jejui 'ga rerowiaara 'gã nupe 'jau. \v 4 Maranamũ nipo je esageramũ je nanẽ tewawe'em nũ. Maranamũ nipo je oi futari. Je oramũ nipo pẽnemimũ'ẽmera 'gã awau je rupi. \s1 Paulo 'ga remiapo \p \v 5 Masetoni ywy pe ra'ne je oi. A'e awi futat nipo tewau pẽ pyri. \v 6 Peu nipo je tepytau pẽ pyri amana po'oga poromukuran. Pejejewi je oramũ ki mama'ea pemut jee jeremirerooramũ. Ma'ape katu nipo je oi aipo awi. Nakwaawi we je tewawa. \v 7 Najeoweri je kamẽsĩete pẽ pyri. Pẽ pyri tekofukuu'ia te je afutat, Jarejararete 'ga ifutar ire. \p \v 8 'Awamũ je rekoi Efesu pe. Nooa'nei we je 'aw awi. Pẽtekosti 'jawa 'ara kwaw ire te nipo je oi, jarejatykaawa 'ara kwapaw ire te nipo je oi 'aw awi. \v 9 Jejui 'ga je amome'u 'auwara 'gã nupe. A'eramũ 'gã kwaiwete 'ga rerowiaa. Amumera 'gã te ajee nafutari 'ga mome'ua. Nuerowiari nanẽ 'gã 'ga nũ, je 'ga mome'uramũ. \p \v 10 Janejararete 'ga upe Timoteo 'ga porowykyi je 'jawe etee futat. A'eramũ ki pẽẽ pejejejukau esage 'ga ree, pejejepyri 'ga oramũ. \v 11 Peago'o kasi 'ga ne. Mama'ea etee ki pẽẽ imonou 'ga upe 'ga remirerooramũ. Pejepota'waramũ etee 'ga ree. Pẽ pyri oo re nipo 'ga ruri 'au je pyri nũ. Janerewirera 'jawewara 'gã amũ nupi nipo 'ga 'ua. A'eramũ je 'gã napesaka nipo te'ỹina. \p \v 12 'Awamũ je Aporu 'ga mome'ui pẽ nupe. “Ekwap Korĩtu pewara 'gã nesaka. Jarejewirera 'jawewara 'gã nupi ekwapa”, a'e je Aporu 'ga upe ai'i. A'ere 'ga nioweri 'gã nupi. Meewei tee te nipo 'ga oi pẽ nesaka. \p \v 13 Perowiar ywyapi ki Jejui 'ga. Pekyje kasi 'ga rerowiare'ema 'gã nui ne. Jejui 'ga ki pemome'u 'gã nupe. \v 14 Pejepota'wa esageramũ pejejuee pejeporowykyau esage nanẽ Jejui 'ga upe nũ. \p \v 15 Estefana 'ga ako opytuna 'gã netee Jejui 'ga rerowiar ypyramũ Akaja ywy pe ikue. Jejui 'ga rerowia ypy we ako 'gã oporowykyau 'ga upe ikue, ajamu'jau 'ga ree ikue. \v 16 A'eramũ ki pẽẽ 'gã je'ega renupa. Pejejeupe 'ga 'eawer imũ etee futat pẽẽ mama'e apou. Kwe pe nipo Jejui 'ga ree moromu'jara 'gã amũ akou 'gã nee nanẽ pejeapyakau nũ. 'Gã pyri oporowyky ma'e 'gã nanẽ poromũ nũ. \p \v 17 Estefana 'ga, Fortunatu 'ga, Akaiku 'ga. Mĩmera 'gã jemuekõẽãina je pyri 'gã nura. Muku te 'ã peko je wi. A'eramũ 'ã pẽẽ je poare'ema. A'ere 'ã 'gã nuri je poaa rai'i. \v 18 Je muekõẽãina 'ã 'gã 'ua rai'i. Pẽẽ nanẽ nipo 'gã pẽ muekõẽãina pẽ mogyau. A'eramũ ki jane 'jau 'gã nupe: “Ore muekõẽãi ako pejepe ai'i. A'eramũ pẽẽ esage ma'eramũ oree”, 'jau ki jane 'gã nupe 'gã muorypa ee. \s1 Oje'ega 'ga imonou 'gã nupe 'gã futaa \p \v 19 Asia ywy pe je rekoi. 'Auwara 'gã Jejui 'ga rerowiaara 'gã oje'ega monou pẽ nupe pẽ futaa. Akira 'ga wemireko ẽẽ retee, Prisira ẽẽ retee oje'ega mono pẽ nupe pẽ futaa. 'Gã nog ipe Jejui 'ga rerowiaara 'gã ajatykau ojemu'jau Jejui 'ga ree. 'Gã nog ipe ajatyka ma'e 'gã nanẽ oje'ega monou pẽ nupe nũ. \v 20 Najuejue etee futat janerewirera 'gã oje'ega monou pẽ nupe pẽ futaa. \p Jejui 'ga rerowiaaramũ ki pejoman, pejejafutaa. \p \v 21 'Awamũ je rete futat ka'arana kwasiari inuga pẽ nupe: “Teje'ega amono pẽ nupe pẽ futaa”, Pauloramũ je ikwasiari pẽ nupe. \p \v 22 Jarejuwarete 'ga Janejararete 'ga ree iporomutare'ema 'gã nereko tywera je afutat. \p “Ere ejua kamẽsĩete, ki Jejui”, 'jau je Jarejararete 'ga upe. \p \v 23 'Ga rerowiaaramũ je pẽ futari. Jarejararete 'ga resage pẽ nerekoa nanẽ je afutat nũ. \v 24 Jeporomutar esage je pẽ nee. Jejui Kristu 'ga perowiat je 'jawe. A'eramũ je tepota'wa esageramũ pẽ nee. \p Kweramũ etee jeje'ega pẽ nupe.