\id TIT ‑ KENGA NT, TD 2012 (DBL 2014) \h Tit \toc1 Maktubm kɛn Pɔl raaŋin̰ Tit ki \toc2 Tit \toc3 Tit \mt1 Maktubm kɛn Pɔl raaŋin̰ Tit ki \imt1 Kupm mɛtn taar taaɗjeki ɗoobm gɛn dooy maktubm kɛn Pɔl raaŋin̰ Tit ki \ip Tit se, lee tɛɗoga naaba tɛlɛ ute Pɔl. Kaaɗ kɛn Pɔl jaay jee Kɔrint ki ɓaa tɛɗin̰ kiŋgin̰ ɔɔn̰ se, Tit se tɛɗoga tɛɗn naabm mɛc. Kaaɗ kɛn Pɔl jaay raaŋin̰ maktub ese se, Tit utu taa naaŋ Krɛt ki. Ɔɔ taa naaŋ Krɛt se, maane gurug ɔlin̰ daan ki. Gɔtn ese se naan̰ noog jee al‑Masige gɛn tɔnd ɗaapm naabɗege. Pɔl raaŋ Tit ki se ɔɔ taaɗin̰ ɗoobm kɛn naan̰ Ꞌbɛɛr tɔɔɗn jeegen kɛn Ꞌtɛɗn naan jee al‑Masige (kon̰ 1.5‑16). Naan̰ dɛjin̰ ute ɗoobm kɛn naan̰ an kiŋg ute jee al‑Masige aan gɔɔ jee magal naanin̰ ki, mɛnd paragge, gaan‑kɔɗge ute ɓulge (kon̰ 2.15). Isa al‑Masi ɛɗ ron̰ sɛrkɛ se taa Ꞌkɔɔɗn do jikilimge paac maakŋ kusin̰ ki (kon̰ 2.14). Jee al‑Masigen kiŋgɗe tɛɗga kiji se, iŋg do taar kɛn se. Kaaɗ kɛn Pɔl raaŋ maktubgen di Timote ki ute kɛn naan̰ raaŋ Tit ki se, jee al‑Masige jeelga Isa se aɗe kɔŋ ɓaa ɓɔrse eyo. Bin ɓo naaɗe Ꞌdooy kiŋg kɛn aɗen noogo gɛn tiŋg ɓaa ute naanɗe. \c 1 \s1 Pɔl raaŋ ɔl tɔɔsɛ Tit ki \r (2Pr 1.1‑4) \p \v 1 Kɛse maam Pɔl ɓo mꞋraaŋi maktubm se, maam kɛn ɓul *Raa ɔɔ *mꞋdebm kaan̰ naabm Isa al‑Masi taa jeegen kɛn Raa bɛɛr tɔɔɗɗenga tɔɔɗo mꞋaɗen tɛɗn naaɗe kaal maakɗe paac do Isa al‑Masi ki jeel‑taar Raa mɛt ki, kɛn taaɗ ɔɔ naaɗe ɔk taar Raa se ɔɔn̰ɔ. \v 2 Taa naaɗe kɔnd doɗe gɛn kɔŋ *kaajn̰ gɛn daayum. Mɛtn taar kaajn̰ ese se kɛse Raa mala ɓo taaɗo taar se kaaɗ kɛn naan̰ aal te do naaŋ ey ɓɔrtɔ ɔɔ Raa lɛ naan̰ taaɗ taar‑kɔɔɓ eyo. \v 3 Kaaɗ kɛn Raa jen ro ki jaay aan se, naan̰ taaɗ mɛtn taar kaajn̰ se jeege tu, taar se ɓo kɛn naan̰ ɛɗumsin̰ kaam jima. Kɛse ɓo taar kɛn Raa Mɛl Kaajjege ɔlum ɔɔ mꞋtaaɗin̰ jeege tu. \v 4 Tit maam mꞋraaŋi maktubm se, naai se aan gɔɔ goonum mala, taa maam ute naai se kꞋjꞋaalga maakje kalaŋ do Raa ki. Ɔn̰ Raa Bubu ute Mɛl Kaajjege, Isa al‑Masi ai tɛɗn bɛɛɗe ɔɔ ai kɛɗn lapia. \s1 Naabm gɛn Tit daan jee Raage tun Krɛt ki \r (1Tim 3.1‑7; 1Pr 5.1‑4) \p \v 5 Maam mꞋɔn̰io Krɛt ki se, taa naai Ꞌtɔnd ɗaapm naabm kɛn maam mꞋɔn̰in̰o ɗoob ki se ɔɔ naai Ꞌbɛɛr tɔnd naan *eglizge maakŋ gɛgɛrge tun taa naaŋ Krɛt ki aan gɔɔ kɛn maam mꞋtaaɗio se. \v 6 Debm kɛn naai an̰ bɛɛr kɔnd se, debm kɛn ɔk taar ɗim ron̰ ki eyo ɔɔ mɛndin̰ kalaŋ sum. Gɛnin̰ge aal maakɗe do Isa *al‑Masi ki ɔɔ taargen jig eyo se kꞋtaaɗɗen roɗe ki eyo ɔɔ naaɗe se jee booy uun taara. \v 7 Aan gɔɔ Raa ɛɗin̰ga naaba gɛn kaakŋ do jee naan̰ge tu se, debm naan egliz se Ꞌtɛɗn debm ɔk taar ɗim ron̰ ki eyo. Debm bin se ɔn̰te tɛɗn debm kɛn ɔɔ taar naan̰ taaɗga sum ɓo Ꞌtɛɗn mɛt ki, ɔn̰te tɛɗn debm maak‑taara, ɔn̰te tɛɗn debm aay tɔtɔ dɛna ɔɔ ɔn̰te tɛɗn debm kɔnd naapa ute jeege. Ɔn̰te tɛɗn debm kɔsn gurs jeege cɛrɛ. \v 8 Gaŋ debm bin se Ꞌtɛɗn debm kɔkŋ mɛrtge, debm je tɛɗn nakŋ jiga, debm iŋg do mɛtɛkin̰ ki, ɔɔ tɛɗ nakge ute ɗoobin̰a, debm *salal, debm bɔɔb ɔk ron̰a. \v 9 Labar Jigan gɛn Isa al‑Masi se naan̰ aal maakin̰ do ki paac, kɛse ɓo taar kɛn naaje kꞋlee kꞋdooy jeege. Ɔɔ taar se ɓo kɛn an̰ tɔɔgŋ maakin̰a ɔɔ an dɛjn̰ jeege ute taar Raa jigan ese ɔɔ taaɗn jeege tun baate kaal maakɗe do taar Raa ki se ɔɔ nakŋ naaɗe tɛɗ se mɛt ki eyo. \s1 Jeegen dooy jeege do taarge tun mɛt ki eyo \p \v 10 Taa jeege dɛna baate kuun taar jeegen naan jee Raage, maakɗe ki se Yaudgen aalga kaal maakɗe do Isa *al‑Masi ki se, naaɗe se ɓo kɛn dɛrl jeege ɔɔ dooyɗe ute taarɗegen rɛn̰ rɛn̰ se cir paac paac. \v 11 Ɔn̰te kɔn̰ jee se Ꞌdooy jeege, Ꞌdooy kɛn naaɗe lee dooy jeege se ɔl jeegen maakŋ ɓeege tun mɛtin̰ se uun taarɗen kɛn jig ey se, dooy kɛn naaɗe lee dooy jeege se lɛ, lee ɔsn kɔsn jeege cɛrɛ. \v 12 Do dɔkin̰ maakŋ jeege tun Krɛt ki se, deb kalaŋ debm jeel‑taara ɗeek ɔɔ: \m «Jee Krɛt ki se naaɗe se paac jee taar‑kɔɔɓge, naaɗe se iŋg aan gɔɔ daagen naatn, naaɗe se jee kaar‑naabge ɔɔ ɔɔpɗen ɓo kɔsɔ sum.» \p \v 13 Taar gaabm taaɗ ro jeege tun Krɛt ki se mɛt ki, kɛn bin se naai Ꞌmooyɗe makɔn̰ɔ taa naaɗe Ꞌkaal maakɗe do taar Isa al‑Masi kɛn salal se. \v 14 JꞋɔn̰te kuun taar Yaudgen lee taaɗ kꞋtusɗege se eyo ute nakŋ jikilimge naaɗe lee taaɗ gɛn tɛɗa. Kɛse ɓo kɛn ɔŋ ɔn̰ɗe naaɗe ɔŋ uun taar Isa al‑Masi kɛn mɛt ki se eyo. \v 15 Jee *salal ɗoobm Raa ki aak nakge paac salal naanɗe ki. Gaŋ jee tɛɗ nakŋ *kusin̰a ɔɔ baate kaal maakɗe do Isa al‑Masi ki se, nakŋ salal naanɗe ki se, gɔtɔ. Naaɗe iŋg ɓo gɛn saapm do nakge tun jig eyo naaɗe tɛɗ kusin̰ kic sɔkɔn̰ tɔɔlɗe eyo. \v 16 Jee se tɛɗ roɗe naan jeege tu aan gɔɔ naaɗe ɓo jeel Raa, gaŋ nakŋ naaɗe tɛɗ se tec gɛn Raa eyo. Nakŋ naaɗe tɛɗ se jeege aakɗenga kic ɓo jeɗe eyo, naaɗe baate tookŋ taar Raa, ɔɔ nakŋ bɛɛ tap ɓo naaɗe ɔŋ tɛɗ eyo. \c 2 \s1 Pɔl dɛj Tit taa jeegen gɔɔlga gɔɔlɔ, gaan kɔɗge ute ɓulge \r (1Tim 2.9‑15; 1Pr 3.1‑6; Ɛp 6.5‑8; 1Pr 2.18‑20) \p \v 1 Gaŋ naai se, Ꞌdooy jeege ute taargen kɛn ɓaa ute taar Isa *al‑Masi kɛn salal se. \v 2 Ɔɔ taaɗ gaab‑gɔɔlge tu se ɔɔ kꞋbɔɔb roɗe, kꞋtɛɗ jeege aɗen kaal maak ki, kꞋjꞋiŋg do mɛtɛkɗege tu, jꞋɔk taar Raaɗe jiga, kꞋje jeege ute maakɗe paac ɔɔ do nakge tun ese paac se jꞋaay kaamɗe do ki. \v 3 Bin se mɛnd‑gɔɔlge se kic ɓo taaɗɗen kꞋtɛɗn nakŋ kɛn tɔɔl *Raa ki, jꞋɔn̰te kɔɔɗn jeege jꞋɔn̰te tɛɗn mɛnd kaayge num kꞋdooy jeege gɛn tɛɗn nakgen bɛɛ. \v 4 KꞋdɛjn̰ mɛndgen sɛɛm se naŋa kic ɓo je gaabin̰a ute gɛnin̰ge, \v 5 kꞋjꞋiŋg do mɛtɛkɗege tu ɔɔ kꞋbɔɔb jꞋɔk roɗe bɛɛ kꞋtɛɗ mɛnd kiŋg ɓeege, kꞋtɛɗ mɛndgen jiga kꞋbooy jꞋuun taar gaabɗege. Taa bin se nam kuuy kɔŋ taaɗn iŋg kus ro taar Raa ki eyo. \p \v 6 Ɔɔ gaan kɔɗge se kic ɓo dɛjɗe jꞋiŋg do mɛtɛkɗe ki, \v 7 do nakge tun ɓaa se paac. Naai mala Ꞌtɛɗn nakgen jiga kɛn jeege aakga kic num Ꞌkuun bɔlɔti. Kɛn dooy jeege ute taar Raa se, dooyɗe ute maaki paac taa naaɗe ai kaal maak ki. \v 8 Taargen naai an Ꞌdooy jeege se, dooyɗe te taargen kɛn mɛt ki kɛn jeege kɔŋ taar iŋg kus maak ki eyo, bin se taa jee taamooyjege se sɔkɔn̰ɔ aɗen tɔɔlɔ taa naaɗe ɔŋ te taar ɗim kusin̰ jaay gɛn taaɗn rojege tu eyo. \p \v 9 Taaɗ ɓulge tu ɔɔ daayum kꞋsook mɛlɗege tu do nakge tun kꞋtɛɗn paac. KꞋtɛɗ nakgen Ꞌraapm maakŋ mɛlɗege ɔɔ jꞋɔn̰te naajn̰ taara ute naaɗe. \v 10 JꞋɔn̰te ɓoogŋ ɗim mɛlɗege ɔɔ daayum jꞋɔn̰te tujn̰ ɔrmɗege ute mɛlɗege. Kɛn naaɗe jaay kꞋtɛɗ naan̰ se, Ꞌkɔl jeege paac kaal taar Raa Mɛl Kaajjege se maak ki. \s1 Raa tɛɗ bɛɛn̰ jeege tu \r (Ɛp 2.1‑10; 1Pr 1.10‑21, 2.13‑16; 1Jn 3.1‑3) \p \v 11 Taa Raa se taaɗga bɛɛn̰a, bɛɛn̰ se ɓo kɛn aaj jeege paac. \v 12 Bɛɛn̰ se, dooyjeki taa jꞋaki kɔn̰ nakgen jig eyo naanin̰ ki ɔɔ jꞋaki kɔn̰ gɛn dɔŋ nakgen jee jeel Raa mal eyo lee dɔŋ se kici. Bin se jꞋaki kɔŋ kiŋg do naaŋ kɛn ara ki se, jꞋaki bɔɔbm kɔkŋ rojege, jꞋaki tɛɗn nakgen ute ɗoobin̰a ɔɔ jꞋaki kɔkŋ taar Raa se ɔɔn̰ɔ, \v 13 jꞋaki kaakŋ kaam ɓii kɛn Isa *al‑Masi aɗe ɓaa, naan̰ ɓo debm naaje jꞋɔndki dojege don̰ ki. Naan̰ ɓo Raa magal Debm Kaaja ɔɔ debm tɔɔgɔ. \v 14 Isa al‑Masi se, naan̰ mala ɓo ɔn̰ ron̰ ooy taa naajege taa ajeki dugŋ dojege maakŋ *kusin̰ ki. Ɔɔ naan̰ tugjeki kusin̰jege se, taa jꞋaki tɛɗn jee naan̰gen mala mala, jee daayum maakɗe raap sakan̰ gɛn tɛɗn nakgen jiga naanin̰ ki. \p \v 15 Kɛse ɓo taar kɛn naai an dooy jeege, an dɛjɛ ɔɔ an mooy jeege ute tɔɔgi. Ɔɔ naai se nam ɔn̰ten kaaki aan gɔɔ debm cɛrɛ. \c 3 \s1 Jee Raage tap ɓo kiŋg ɔɔ ɗi daan jeege tun jeel *Raa mal ey se \p \v 1 Tɛr taaɗɗen kici jee Raage tu se ɔɔ gaarin̰ge ute tɔɔgge se kꞋsookɗen, ɔɔ kꞋtookɗen taarɗe ɔɔ kꞋɗaap roɗe gɛn tɛɗn bɛɛ jeege tu. \v 2 JꞋɔn̰te naaj nam, jꞋɔn̰te tɛɗn taara ute jeege jꞋɔk jeege roɗe ki, daayum kꞋtɛɗ jee dalul ute jeege paac. \p \v 3 Taa naajege kic ɓo do dɔkin̰ se, kꞋtɛɗkiro jee dɛrlge kꞋbaatekiro booy kuun taar Raa. Ɔɔ naaje jꞋiigkiroga kiigi ɔɔ jꞋiŋgkiro gɛn tɛɗn nakgen jig eyo kɛn maakjege jea, jꞋiŋgki ɓo gɛn tɛɗn nakgen *kusin̰a ɔɔ kꞋtɛɗki maak‑kilimi ro jeege tu. Jeege jaay aakjeki kic jejeki eyo ɔɔ naajege kic kꞋjeki naap eyo. \v 4 Gaŋ kaaɗin̰ jaay aas se, Raa Mɛl Kaajjege taaɗ bɛɛn̰a ɔɔ naan̰ se je jikilimge paac, \v 5 naaje se, taa kꞋtɛɗkiro tɛɗ nakŋ ɗoobin̰ ki ɓo naan̰ aajjeki eyo, num gaŋ naan̰ aak ɛɛjjeki kɛɛj ɓo dojege tu. Naan̰ aajjeki ute *Nirl Salal kɛn tugjeki kusin̰jege, ɔɔ tɛɗjeki jꞋoojjekiga kiji ɔɔ tɛrljekiga kiŋgjege tɛɗga kiji. \v 6 Raa ɔljekiro Nirl Salal ute maraadin̰ se te Mɛl Kaajjege Isa *al‑Masi. \v 7 Taa Raa te bɛɛn̰ se tɛɗjekiga kꞋtɛɗkiga jee lee tɛɗ naka ute ɗoobin̰ naanin̰ ki gɛn kɔŋ *kaajn̰ gɛn daayum kɛn jꞋutu jꞋiŋg jꞋɔndki dojege do ki se. \p \v 8 Taar maam mꞋraaŋi se taar mɛt ki, mꞋje taar se naai Ꞌɗaar ro ki cirr. Taa jee aalga kaal maakɗe do Raa ki se Ꞌkaay kaamɗe Ꞌtɛɗn nakgen aak bɛɛ. Kɛse ɓo taar kɛn jiga kɛn Ꞌnoogŋ jeege paac. \p \v 9 Num gaŋ ɔn̰te lee je gɔtn naajn̰ taargen rɛn̰ rɛn̰, ɔn̰te tuun mɛtjil jeege, ɔn̰te mooy te jeege, naajn̰ taara te jeege ro do *Ko Taar kɛn Raa ɛɗo Musa ki. Taargen bin se ɔn̰te kɔl doi maak ki. Taargen se taargen rɛn̰ rɛn̰ kɛn ɔŋ noog nam eyo. \v 10 Debm jaay naai aakin̰ gaaŋ gaaŋ jee Raage te naapa se, ɓaa taaɗin̰ ɔɔ n̰Ꞌɔn̰te tɛɗn naan̰ se. Kɛn naan̰ jaay baate booy kuun taari se, tɛr ɓaa taaɗ ɗɔɔlin̰ kuuy daala. Kɛn naan̰ jaay baate booy kuun taari num, debm bin se ɔɔɗ doi dɔkɔ ron̰ ki naatn. \v 11 Naai Ꞌjeele debm bin se rɛsŋga ute ɗoobm Raa, ɔɔ te kusin̰ naan̰ lee tɛɗ ɔn̰ ey se, naan̰ malin̰ ɓo ɔj bɔɔrɔ don̰ ki. \s1 Pɔl tɛɗ tɔɔsɛ jee Raage tun Krɛt ki \r (1Kɔr 16.20‑24) \p \v 12 Tɛɗga num mꞋutu mꞋai kɔl Artemas ey lɛ Tisik. Taa maakɗe ki se debm kalaŋ ai ɓaa noogo. Kɛn debm kalaŋ jaay ɓaa aan ɔŋiga naane num, naai aay kaami Ꞌɓaaɗo ɔŋum Nikopoli ki. Taa maam mꞋje ɓaa kiŋg kaaɗn kuul ki se gɔtn naane. \v 13 Zenas kɛn jeel mɛtn taar kɔjn̰ bɔɔrɔ ute Apɔlɔs jaay ɓaa ɓaa mɛrtɛ se aakɗen doɗe ki ɔn̰ten kɔn̰ ɗim aɗen baata. \v 14 Ɔn̰ gɛnaajegen ɗoobm *al‑Masi ki se kic ɓo dooy jeel tɛɗn bɛɛ taa Ꞌnoogŋ jeegen kɛn, bɛɛki num, jꞋaɗen noog se. Bin se kaal maakŋ naaɗe aal do Raa ki se kɔŋ noogŋ jeege. \p \v 15 Jeegen paacn̰ ute maam gɔtn ara se tɛɗi tɔɔsɛ. Ɔɔ naai kic tɛɗ tɔɔsɛ gɛnaajege tun ɗoobm al‑Masi kɛn Krɛt ki, naaɗen kɛn jejeki se. \p Ɔn̰ Raa asen tɛɗn bɛɛn̰ paacki.