\id REV ‑ Kenga NT, TD 2012 (DBL 2014) \h Apokalips \toc1 Kitapm kꞋdaŋin̰ Apokalips kɛn Jan raaŋo \toc2 Apokalips \toc3 Apok \mt1 Kitapm kꞋdaŋin̰ Apokalips kɛn Jan raaŋo \imt1 Kupm mɛtn taar taaɗjeki ɗoobm gɛn dooy kitapm kꞋdaŋin̰ Apokalips kɛn Jan raaŋo \ip Jan debm kɛn raaŋ kitapm ara se taaɗ mɛtn nakgen kɛn Isa al‑Masi taaɗin̰o mɛtin̰ tooɗ tal se. Kaaɗ kɛn se naan̰ jꞋɔk kꞋɓaansin̰ gɔtn maane ɔl gurugin̰ daan ki kꞋdaŋin̰ Patmos se. Kɛn ɔl jaay jꞋɔk kꞋɓaansin̰ se taa naan̰ taaɗ Labar Jiga gɛn Isa al‑Masi jeege tu, kaaɗ kɛn se ɓo gaar magal *Rɔm ki lee dabar dabar jee al‑Masige se. Naan̰ raaŋ eglizge tun cili kɛn taa naaŋ Turki kɛn ɓɔrse se gɔtn kɛn markabge lee ɗaarni, ɔɔ gɔtn se kꞋdaŋin̰ Smirn. Jee al‑Masige jaay kꞋdabarɗe se taa naaɗe jeel mɛlɗe ɓo Isa al‑Masi kalin̰ ki sum. Kaaɗ kɛn gɔtɔ tɛɗɗen ɔɔn̰ se ɓo, Jan raaŋɗen kitapm se taa aɗen tɔɔgŋ maakɗe do kaal maakɗe ki ɔɔ do kɔnd doɗe kɛn naaɗe ɔnd do Raa ki se. Maakŋ kitapin̰ ki se Jan taaɗ mɛtn nakgen Isa taaɗin̰ mɛtin̰ ute napar taargen aan gɔɔ jꞋaal kaal naagŋ taara. Naɓo nakgen se jee al‑Masigen jeel Kitapm kɛn Raa dɔɔko ute jeege do dɔkin̰ se ɓo jeel ɔk mɛtin̰a, ey num jee kuuy se, naaɗe jeel ɔk mɛtin̰ eyo. Nakgen Isa al‑Masi teec naan Jan ki jaay taaɗin̰ mɛtin̰ se, naparɗe kalaŋ eyo, naɓo ko taarin̰ se kalaŋ sum. Ko taar kɛn Jan jen taaɗa tap tap se naan̰ je ɗeekŋ ɔɔ ɓɔrse jꞋaak aan gɔɔ nakgen ɔk tɔɔgɔ do jeege tu se ɓo cirga gɔtɔ ɓaa se paac, naɓo Isa al‑Masi, naan̰ kɛn Mɛl kalaŋ sum se utu Ꞌcir nakgen ɔk tɔɔgɔ do jeege tu se gɛn sɔrɔkin̰a. Naan̰ Ꞌtɛɗn naan̰ se taa gɛn Raa ɔɔ gɛn jeen̰ge. \c 1 \s1 Jan taaɗ mɛtn nakgen kɛn naan̰ aako \p \v 1 Kɛse ɓo mɛtn taar nakgen kꞋjeel mɛtin̰ ey jaay *Raa taaɗ mɛtin̰ Isa *al‑Masi ki ɔɔ Isa ɔl kɔɗ naan̰ se ɓaa taaɗ mɛtin̰ ɓulin̰ Jan ki, taa Jan ɓaa taaɗ mɛtin̰ jee tɛɗn naabm Raage tu nakgen kɛn utu Ꞌkaan naan ki se. \v 2 Jan se aako utu kaamin̰a ɔɔ taaɗ mɛtin̰ paac jeege tu ɔɔ kɛse Taar Raa mala ɔɔ kɛse ɓo nakgen mɛt kɛn kꞋjeel mɛtin̰ ey jaay Isa al‑Masi mala taaɗin̰o mɛtin̰ se. \v 3 Maak‑raapo debm kɛn dooy taar se jeege tu ɔɔ maak‑raapo jeege tun booy taar kɛn teeco taar Raa ki kɛn kꞋraaŋin̰o ara ɔɔ took do ki. Taa nakgen se kaaɗin̰ ɔɔpga gɔɔrɔ utu Ꞌkaana. \s1 Jan raaŋ ɔl tɔɔsin̰ *eglizge tun taa naaŋ Azi ki \p \v 4 Kɛse maam Jan ɓo mꞋraaŋsen kitapm se naase eglizge tun maakŋ gɛgɛrge tun kaam cili kɛn taa naaŋ Azi kɛn kaam kalaŋ. Ɔn̰ Raa kɛn do dɔkin̰a, ɓɔrse, ɔɔ kɛn utu ɓaaɗo ɔɔ ute nirl Raagen cilin naan kaag don̰ ki se asen tɛɗn bɛɛn̰a ɔɔ asen kɛɗn tɔɔsin̰a. \v 5 Ɔn̰ Isa *al‑Masi debm saaɗn mɛt ki ɔɔ naan̰ ɓo debm duro deet deet daan yoge tu ɔɔ naan̰ ɓo Gaar gɛn gaarin̰gen do naaŋ ki se, ɔn̰ asen tɛɗn bɛɛn̰a ɔɔ asen kɛɗn tɔɔsin̰ kici. \p Isa se, naan̰ ɓo debm jejeki, ɔɔ ute moosin̰ se, naan̰ ɔɔɗjekiga dojege maakŋ *kusin̰ ki. \v 6 Naan̰ ɔljekiga maakŋ gaarin̰ ki ɔɔ tɛɗjekiga kꞋtɛɗkiga jee tɛɗn *sɛrkɛ gɛn Bubin̰ Raa. Bin num ɔn̰ jeege paac an̰ *nooko ɔɔ ɔn̰ tɔɔgŋ naan̰ se lɛ Ꞌtiŋg gɛn daayum daayum. *Amin! \q1 \v 7 ꞋBooyki! Isa utu aɗe ɓaa maakŋ gapar ki, \q1 ɔɔ jee tɔɔsin̰o do kaag ki ute jeege paac, \q1 naaɗe utu an̰ kaakŋ ute kaamɗe. \q1 Ɓii kɛn se, jeegen do naaŋ ki paac utu Ꞌtɔɔyɔ ɔɔ Ꞌkeem nɔɔ. \q1 Taar se utu Ꞌtɛɗn ɗeer ɗeer. Amin! \m \v 8 Mɛljege Raa ɗeek ɔɔ: «Maam mꞋAlpa ɔɔ mꞋOmega\f + \fr 1:8 \ft Alpa ɔɔ Omega se je ɗeekŋ ɔɔ: maam ɓo mꞋdo kupm mɛt ki ɔɔ mꞋtaar tɔɔlin̰a.\f* ɔɔ maam mꞋSidburku, maam kɛn do kupm mɛt ki, kɛn ɓɔrse ɔɔ kɛn utu aɗe ɓaa.» \s1 Jan aak Isa maakŋ gaarin̰ ki \p \v 9 Kɛn ara maam gɛnaase Jan kɛn utu ɔɔɗ yɛɛɓin̰ ute naase. Ɔɔ maam kic mꞋɔŋga bɛɗum *maakŋ Gaar Raa ki te naase. Taa Isa se, maam kic mꞋutu mꞋaay kaamum te naase. Kɛn ɔl jaay kꞋjꞋɔk kꞋɓaam gɔtn kɛn maane ɔl gurugin̰ kɛn kꞋdaŋin̰ Patmos se, taa taar Raa ɔɔ taa saaɗn Isa kɛn maam mꞋlee mꞋtaaɗ se. \v 10 Ɓii kalaŋ *Nirl Salal bɔɔy dom ki ɔɔ gɔtn se maam booy mind nam taaɗ mɛtum ki makɔn̰ɔ aan gɔɔ pulu ɔɔ ɓii kɛn se ɓii dumas\f + \fr 1:10 \ft Ɓii dumas se ɓii gɛn Mɛljege.\f*. \v 11 Mind nam ese se taaɗum ɔɔ: «Nakŋ naai aakin̰ se Ꞌraaŋin̰ maakŋ kitap ki ɔɔ ɔlin̰ *eglizge tun maakŋ gɛgɛrge tun kaam cili jee kɛn: Ɛpɛz ki, Smirn ki, Pɛrgam ki, Tiatir ki, Sarde ki, Piladelpi ki ute jee Laodise ki kici.» \p \v 12 Kɛn maam jaay mꞋbooy mind nam se, mꞋtɛrl mꞋaak mɛtum ki. Num kɛn maam jaay mꞋtɛrl se, mꞋaak lɔɔmpɔn daabge cili. \v 13 Maam mꞋaak nam aan gɔɔ Goon Debkilimi\f + \fr 1:13 \ft Aak Dan 7.13.\f* ɗaar ɗaar daan lɔɔmpge tun cili se; kalin̰ ron̰ ki se jɛrlɛ bini aan naagŋ jɛn̰ ki. Ɔɔ naan̰ dɔɔk kaaɗin̰ ute kɔl kɛn kꞋɗaapin̰ ute daab; \v 14 ɔɔ bɛɛkŋ don̰ se raap lak lak aan gɔɔ kuubu ɔɔ kaamin̰ se lɛ aal bilik bilik aan gɔɔ pooɗo. \v 15 Ɔɔ jɛn̰ge se aan gɔɔ maal kɛn jꞋɔlin̰o pooɗn jaay aac dɛŋ se, ɔɔ mindin̰ lɛ aan gɔɔ keem ool kɛn ɗoocga num eem uu se. \v 16 Ɔɔ maakŋ ji daamin̰ ki se, naan̰ ɔk k‑dijge cili. Ɔɔ gɔrɗ‑jɛrlɛ kɛn taarin̰gen di taat ranan ranan se, teeco taarin̰ ki ɔɔ daan‑kaamin̰ se aan gɔɔ kaaɗn kɛn aanga katar ki num ɔs tɔk kaama kiric se. \p \v 17 Kɛn maam jaay mꞋaakin̰ se, maam mꞋooc mɛtn jɛn̰ ki aan gɔɔ debm ooyga kooyo. Num gaŋ naan̰ ɔnd ji daamin̰ dom ki ɔɔ ɗeekum ɔɔ: «Ɔn̰te Ꞌɓeere! Maam ɓo debm kɛn deet deete ɔɔ kɛn kaam mɔɔtn. \v 18 Maam ɓo debm mꞋiŋg zɛɛrɛ. Maam se mꞋooyoga kooyo naɓo mꞋduroga daan yoge tu ɔɔ ɓɔrse mꞋutu mꞋiŋg zɛɛrɛ gɛn daayum daayum. Maam se mꞋɔk tɔɔgɔ do yo ki ɔɔ do ɓee yoge tu kici. \v 19 ꞋBooyo! Nakgen kɛn naai aakin̰ga kaaka ɔɔ kɛngen utu aɗe ɓaa naan ki se, Ꞌraaŋin̰ maakŋ kitap ki. \v 20 K‑dijgen cilin kɛn maam mꞋɔkin̰ ji daamum ki ute lɔɔmpɔn daabgen cili kɛn naai aakin̰o jaay *Ꞌjeel mɛtin̰ ey se, Ꞌbooyo: k‑dijgen cili se taaɗ te *kɔɗn Raagen cilin gɛn eglizgen maakŋ gɛgɛrge tun kɛn kaam cili se. Ɔɔ lɔɔmpɔn gɛn daabgen cili se lɛ, je taaɗn ute eglizgen maakŋ gɛgɛrge tun kaam cili se kici.» \c 2 \s1 Maktubm se kꞋraaŋin̰ *eglizn kɛn Ɛpɛz ki \p \v 1 *Kɔɗn Raa kɛn lee bɔɔb eglizn maakŋ gɛgɛr kɛn Ɛpɛz ki se, Ꞌraaŋin̰ maktub ɔɔ: \pmo ꞋBooyo! Debm kɛn ɔk k‑dijge cilin ji daamin̰ ki ɔɔ kɛn lee daan lɔɔmpge tun cilin gɛn daab se taaɗi ɔɔ: \pm \v 2 «Naabse kɛn naase Ꞌtɛɗki paac ute kaay kaamse kɛn naase ɔkki maakŋ naabse ki se, maam mꞋjeele. Ɔɔ maam mꞋjeele naase se ɔŋki Ꞌsɛrkŋ jee *kusin̰ge eyo. Jee kɛn tɛɗ roɗe aan gɔɔ *jee kaan̰ naabm Isage se, naase aak Ꞌjeelɗeki naaɗe se jee kaan̰ naabm Isage eyo, naase ɔŋɗeki naaɗe se, jee taar‑kɔɔɓge. \v 3 Anum naase se daayum aayki kaamse; naase se Ꞌdabarkiga taa maama ɔɔ ɔlki te mɛtse cɛɛɓ ki eyo. \v 4 Num maam se mꞋɔk taara te naase gɛn taaɗa: maak‑je kɛn naase ɔkki do maam ki deet se, ɓɔrse aan gɔɔ kɛn do dɔkin̰ eyo. \v 5 ꞋSaapki tu! Ey num naase uunkiroga mɛtn naabse jiga naɓo naase aal oockiga. Bin num Ꞌtɛrlki kiŋgse ɔɔ Ꞌtɛrlki tɛɗn naabse aan gɔɔ kɛn naase Ꞌlee tɛɗin̰kiro do dɔkin̰ se. Kɛn bin ey num, maam se mꞋutu mꞋasen kɔŋɔ ɔɔ kɛn naase jaay Ꞌtɛrlki te kiŋgse ey se, lɔɔmpsen gɛn daab se, mꞋan̰ kuun ɗɛɛtn gɔt kuuy. \v 6 Naɓo naase kic utu Ꞌtɛɗki nakŋ jiga. Aan gɔɔ maam mꞋɔɔɗ mꞋuun naabm jee Nikolait\f + \fr 2:6 \ft Jee Nikolait se dooy jeege ute Taar Raa kɛn mɛt ki eyo.\f* tɛɗ se, naase kic ɔɔɗ undɗeki bin kici. \pmc \v 7 «Debm kɛn ɔk bi booyo num, Ꞌbooy taar kɛn *Nirl Raa taaɗ eglizge tun gɔtɔ ɓaa se paac se: nakgen se jaay debm cirɗega num, maam mꞋan̰ kɛɗn koojn̰ kaagŋ kɛn ɛɗ kaaja kɛn maakŋ jinɛn Raa ki se.» \s1 Maktubm se kꞋraaŋin̰ *eglizn kɛn Smirn ki \p \v 8 *Kɔɗn Raa kɛn lee bɔɔb eglizn maakŋ gɛgɛr kɛn Smirn ki se, Ꞌraaŋin̰ maktub ɔɔ: \pmo ꞋBooyo! Debm deet deet ɔɔ kɛn kaam mɔɔtn, naan̰ kɛn ooyo ɔɔ duroga daan yoge tu se taaɗsen ɔɔ: \pm \v 9 «Maam se mꞋjeel dubarse ute daayse, naɓo naan *Raa ki se, naase se jee maalge. Kɔɔɗn kɛn jee tɛɗ roɗe aan gɔɔ Yaudge lee ɔɔɗse se, maam mꞋutu mꞋbooyo. Naaɗe se Yaudge eyo, num naaɗe se jee *Ɓubm sitange. \v 10 Naase se utu aki dabara naɓo ɔn̰te Ꞌɓeerki. ꞋƁooyo! Bubm sitange utu tɔkŋ jeesegen mɛtin̰ge aɗe kɔmb daŋgay ki taa asen naama ɔɔ naase aki dabara gɛn ɓii sik. Num aayki kaamse bini kɛn jꞋasen tɔɔl kic num ɔn̰ten tujki ɔrmse ɔɔ maam mꞋutu mꞋasen kɛɗn laatn tɔɔmɔ\f + \fr 2:10 \ft Laatn tɔɔmɔ se je ɗeekŋ ɔɔ jꞋasen kɛɗn nakŋ kɛn asen raap maakse. Naan̰ se aan gɔɔ bɛɗɛ kici.\f* kɛn taaɗ ɔɔ naase se ɔŋkiga kaaja gɛn daayum. \pmc \v 11 «Debm kɛn ɔk bi booyo num, Ꞌbooy taar kɛn *Nirl Raa taaɗ eglizge tun gɔtn ɓaa se paac: debm jaay aasin̰ga ɔɔ ɔŋ cirga se, yo gɛn k‑dige se an̰ kɔŋ tɛɗn ɗim eyo.» \s1 Maktubm se kꞋraaŋin̰ *eglizn kɛn Pɛrgam ki \p \v 12 *Kɔɗn Raa kɛn lee bɔɔb eglizn maakŋ gɛgɛr kɛn Pɛrgam ki se, raaŋin̰ maktub ɔɔ: \pmo ꞋƁooyo! Debm kɛn ɔk gɔrɗ‑jɛrl taarin̰ge di paac taat ranan ranan se, taaɗsen ɔɔ: \pm \v 13 «Maakŋ gɛgɛr kɛn naase iŋgki se, maam mꞋjeelse. *Ɓubm sitange utu iŋg gɔtn se ɔɔ gɔtse ki se, naan̰ gaarge. Num ute naan̰ se kic, naase utu Ꞌdɔɔkki ute maama. Ey num maakŋ gɛgɛr kɛn se ɓo naaɗe tɔɔlo Antipas debm saaɗum kɛn tuj te ɔrmin̰ ey se. Ute naan̰ se kic ɓo naase ɔn̰ki te eyo, utu aalki kaal maakse dom ki tap, ey num Bubm sitange se utu iŋg gɔtse ki. \v 14 «Num maam se mꞋɔk taara te naase gɛn taaɗa: gɔtn naase ki se, naase ɔkki jeegen kɛn uun ɗoobm Balaam\f + \fr 2:14 \ft Balaam se debm kɔrɗɔ kɛn Balak, Gaar Moabge, rɛjin̰o taa ɓaaɗo naam gaan *Israɛlge. Aak Nmb kon̰ 22‑24, 25.1‑2 ɔɔ 31.16.\f* kɛn dɛj Gaar Balak jaay ɔl gaan *Israɛlge tɛrl naaga Raa ki ɔso daa maraga do dɔkin̰a ɔɔ ɛɛso naapa. \v 15 Ɔɔ tɛr gɔtn naase ki se, naase ɔkki jeegen took uun taar kɛn jee Nikolaitge\f + \fr 2:15 \ft Aak berse 6.\f* lee dooy jeege se kici. \v 16 Ɓɛrɛ, naase se Ꞌtɛrlki kiŋgse! Ey num ɔɔpga gɔɔrɔ maam mꞋutu mꞋɓaaɗo ɔɔ mꞋutu mꞋaɗen kooco ute gɔrɗ‑jɛrl kɛn Ꞌteecn̰ taarum ki se. \pmc \v 17 «Debm kɛn ɔk bi booyo num, Ꞌbooy taar *Nirl Raa taaɗ eglizge tun gɔtn ɓaa se paac: debm aasin̰ga do nakge tun se num, maam mꞋan̰ kɛɗn kɔsn kꞋdaŋin̰ maan\f + \fr 2:17 \ft Maan se kɔsn kɛn Raa siɗo gaan Israɛlge tu kaaɗ kɛn naaɗe tiŋgo kɔɗ‑ɓaar ki.\f* kɛn Raa ɔyin̰o kɔy se. Ɔɔ tɛr mꞋan̰ kɛɗn ko raap raapo. Ɔɔ ko kɛn ese se, kꞋraaŋga raaŋ ro kiji ro ki. Ɔɔ debm jꞋan̰ kɛɗn ko se sum ɓo Ꞌjeel ro se, ey num nam kuuy se kɔŋ jeel eyo.» \s1 Maktubm se kꞋraaŋin̰ *eglizn kɛn Tiatir ki \p \v 18 *Kɔɗn Raa kɛn lee bɔɔb eglizn maakŋ gɛgɛr kɛn Tiatir ki se, raaŋin̰ maktub ɔɔ: \pmo ꞋƁooyo! Goon Raa kɛn kaamin̰ aan gɔɔ pooɗn ɔk kɔkɔ ɔɔ jɛn̰ge aan gɔɔ maal zɛɛr kɛn jꞋɔɔɗin̰o pooɗn aac dɛŋ se, taaɗsen ɔɔ: \pm \v 19 «Nakŋ naase Ꞌtɛɗki paac se maam mꞋjeele. Maam mꞋjeel maak‑je kɛn naase ɔkki do jeege tu, ɔɔ ɓɔrse kic naase utu aal kaal maakse dom ki rɔk. Maam mꞋjeel naabsen kɛn lee Ꞌtɛɗki ute kaay kaam kɛn naase ɔkki se. Ɔɔ mꞋjeele naabsegen naase Ꞌtɛɗki kaam mɔɔtn se dɛn cir kɛn deete. \v 20 «Num maam se, mꞋɔk taara te naase: Jezabɛl mɛnd tɛɗ ron̰ aan gɔɔ mɛnd taaɗ taar teeco taar Raa ki se, naase ɔn̰in̰ki naan̰ lee dɛrl jee tɛɗn naabumge ɔɔ dɛjɗe ɔɔ kꞋtɛrl naaga Raa ki ɔɔ ɔlɗe naaɗe se ɔs daa maraga. \v 21 Maam mꞋɔn̰ ɓiia, mꞋɔɔ bin sum ɓo, naan̰ Ꞌtɛrl kiŋgin̰a ɔɔ kɔn̰ kɛɛsn gaabin̰a. Num gaŋ naan̰ baate kɔn̰ɔ. \v 22 ꞋBooyki! Ɓɔrse maam mꞋan̰ kaalin̰ do daŋal ki, naan̰ dabar makɔn̰ɔ. Ɔɔ gaabgen ɛɛsin̰ naan̰ se jaay tɛrl te kiŋgɗe ey num, naaɗe kic mꞋutu mꞋaɗen dabar bin kici. \v 23 Maam mꞋan̰ tɔɔl te gɛnin̰ge se naatn. Bin ɓo eglizge paac Ꞌjeele, maam se mꞋjeel mꞋnaŋ taar kɛn maakŋ jikilimge tu. Ɔɔ naŋa naŋa kic ɓo, maakse ki se, maam mꞋan̰ dabara do nakge tun naan̰ tɛɗa. \v 24 Num naasen, jee ɔɔp maakŋ Tiatir kɛn ɔlsen maak ki ey se, taar jee se lee dooy jeege se, naase lɛ Ꞌtook uunki te eyo, naase lɛ Ꞌjeki te jeel taar maakŋ *Ɓubm sitange tu aan gɔɔ gɛn naaɗen lee saapin̰ se eyo. Taa naan̰ se maam mꞋasen kɔŋ kɔnd ɗim kuuy dose ki ey sum. \v 25 Naɓo nakŋ kɛn naase Ꞌbooyin̰kiga jaay aalkiga maakse do ki se, ɔkin̰ki tɔɔgɔ bini maam mꞋaɗe ɓaa maak ki. \v 26 «Nakgen se jaay debm cirɗega ɔɔ iŋgga do naabum ki bini naŋin̰ga tak se, maam mꞋaɗen tɔnd naaɗe ɓo Ꞌtiŋg do mɛtjil jikilimge tun do naaŋ ki paac. \v 27 \qt Ɔɔ jee ɓaa se paac naaɗe aɗen lee tɔnd ute sirɗn kꞋɗaapin̰ ute maala. Ute naan̰ se, naaɗe aɗe lee tɔnd tɔɔkŋ aan gɔɔ kɛn kꞋlee kꞋtɔnd kꞋtɔɔk dugul nɛn̰jge se\qt*.\f + \fr 2:27 \ft Aak KKR 2.9.\f* \v 28 Aan gɔɔ Bubum ɛɗum tɔɔgɔ do jeege tu se, maam kic mꞋɛɗɗen naaɗe ki bin kici. Ɔɔ tɛr maam mꞋutu mꞋaɗen kɛɗn Bɛbɛl gɛn do mɛtbeeki se kici. \pmc \v 29 «Debm kɛn ɔk bi booyo num, booy taar kɛn *Nirl Raa taaɗ eglizge tun gɔtn ɓaa se paac.» \c 3 \s1 Maktubm kꞋraaŋin̰ *eglizn kɛn Sarde ki \p \v 1 *Kɔɗn Raa kɛn lee bɔɔb eglizn maakŋ gɛgɛr kɛn Sarde ki se, raaŋin̰ maktub ɔɔ: \pmo ꞋƁooyo! Debm ɔk Nirl Raagen cili\f + \fr 3:1 \ft Nirl Raagen cili se je taaɗ ute Nirl Raa mala mala.\f* ute k‑dijgen cili se taaɗsen ɔɔ: \pm «Maam mꞋjeel naabse kɛn naase Ꞌlee Ꞌtɛɗki se. Nookse eem aan gɔɔ jee utu zɛɛrɛ; num gaŋ naase se jeegen ooyga kooyo. \v 2 Iin̰ki raan! Naabsegen mɛtin̰gen ɓaa ɓaa tuju se ɔkɗeki jiga taa naan Raam ki se, naabm naase Ꞌtɛɗki se maam mꞋɔŋin̰ paac ɓo aac eyo. \v 3 ꞋSaapki do taar kɛn Ꞌbooyin̰kiro se ɔɔ kɛn kꞋdooyseno jaay naase Ꞌtook aalkiro maakse do ki. Bin se Ꞌbɔɔbin̰ki jiga ɔɔ Ꞌtɛrlki maakse. Num kɛn naase jaay iŋgki zɛɛrɛ ey num, maam mꞋaɗe ɓaa aan gɔɔ debm ɓoogo kaaɗ kɛn naai Ꞌjeel eyo ɔɔ mꞋai kɔki do jii ki. \v 4 Ey num Sarde ki se, jeesegen mɛtin̰ge se, kalɗege se naaɗe ɔŋ ilimin̰ te eyo. Naaɗe se ɓo jeegen tuso kalɗegen raap raap se ɔɔ naaɗe lee ute maama taa naaɗe an̰ kɔŋ kaasin̰a. \v 5 «Bin num Ꞌbooyki: nakgen se paac jaay debm cirɗenga num, jꞋan̰ tusn kalgen raap raapo. Ɔɔ ron̰ maakŋ Kitapm Kaaj ki se lɛ, mꞋan̰ kɔŋ tɔɔl eyo, num naan Bubum ki ɔɔ naan kɔɗin̰ge tu se, maam mꞋtaaɗn mꞋɔɔ: naan̰ se debm maama. \pmc \v 6 «Debm kɛn ɔk bi booyo num, Ꞌbooy taar kɛn *Nirl Raa taaɗ eglizge tun gɔtn ɓaa se paac.» \s1 Maktubm se kꞋraaŋin̰ *eglizn kɛn Piladelpi ki \p \v 7 *Kɔɗn Raa kɛn lee bɔɔb eglizn maakŋ gɛgɛr kɛn Piladelpi ki se, raaŋin̰ maktub ɔɔ: \pmo ꞋBooyo! Debm *salal ɔɔ debm kɛn lee te kɛn mɛt ki, naan̰ ɓo debm kɛn ɔk lɛkɛrlɛ gɛn taa ɓee *Daud, kɛn naan̰ jaay ɔɔɗga taa ɗoobo se, nam kuuy tap ɓo ɔŋ ɗɛkɛlin̰ eyo. Ɔɔ kɛn naan̰ ɗɛkɛlin̰ga lɛ, nam kuuy ɔk ɗoobm kɛn an̰ kɔɔɗ eyo, taaɗsen ɔɔ: \pm \v 8 «Naabm kɛn naase Ꞌtɛɗki paac se, maam mꞋjeele. Aakki! Maam mꞋɔɔɗiga taa ɗoobo naanse ki, nam tap ɓo an̰ kɔŋ gaas eyo. Ey num naase se Ꞌtɔɔgse kic ɓo baata. Ute naan̰ se kic ɓo, naase Ꞌtook uunki taaruma ɔɔ ɔŋ Ꞌbaatum te eyo. \v 9 ꞋBooyki! Jee *Ɓubm sitangen tɛɗ roɗe ɔɔ naaɗe Yaudge se, ɓɛrɛ, naaɗe se jee taar‑kɔɔɓge ɔɔ naaɗe se maam mꞋɛɗisin̰ga kaam jise. ꞋBooyki. Maam mꞋutu mꞋaɗeno tɔɔɗn ɓaa gɔtse ki ɔɔ naaɗe utu Ꞌkɛrgŋ mɛtn jɛse ki ɔɔ asen jeel naase se maam mꞋjese. \v 10 Aan gɔɔ naase aayki kaamse Ꞌbɔɔbkiga taarum se, maam kic mꞋutu mꞋasen bɔɔbɔ kaaɗ kɛn dubara aɗe ɓaa do jeege tun do naaŋ ki jaay utu aɗe naam se. \v 11 Ɓɛrɛ, maam se ɔɔpga gɔɔrɔ mꞋaɗe ɓaa. Bin num taar *Raa kɛn naase Ꞌbooyin̰ki se, ɔkin̰ki tɔɔgɔ taa laatn tɔɔm kꞋjꞋɛɗɗesin̰ se, nam tap ɓo an̰ Ꞌkɔŋ kuun eyo. \v 12 «Nakgen se jaay debm cirɗega num, maam mꞋan̰ tɛɗin̰ aan gɔɔ duliyu maakŋ *Ɓee Raam ki ɔɔ nam tap ɓo an̰ kɔŋ kɔɔɗ eyo. Ɔɔ maam mꞋan̰ raaŋ ro Raama ɔɔ ro gɛgɛr Jeruzalɛm kiji kɛn gɛgɛr Raam se ron̰ ki ɔɔ gɛgɛr se Raa bɔɔyin̰o maakŋ raa ki. Ɔɔ tɛr mꞋan̰ raaŋ rom kiji ron̰ ki kici. \pmc \v 13 «Debm kɛn ɔk bi booyo num, Ꞌbooy taar gɛn *Nirl Raa taaɗ eglizge tun gɔtn ɓaa se paac.» \s1 Maktubm se kꞋraaŋin̰ *eglizn kɛn Laodise ki \p \v 14 *Kɔɗn Raa kɛn lee bɔɔb eglizn maakŋ gɛgɛr kɛn Laodise ki se, raaŋin̰ maktub ɔɔ: \pmo ꞋBooyo! Debm saaɗn kɛn tuj ɔrmin̰ eyo ɔɔ lee te mɛt ki kɛn kꞋdaŋin̰ *Amin, ɔɔ ute ɗoobm naan̰ se ɓo Raa aalo nakge paac se, naan̰ taaɗsen ɔɔ: \pm \v 15 «Naabsen kɛn naase Ꞌtɛɗki paac se, maam mꞋjeele: naase lɛ urlki eyo ɔɔ ɔŋgki eyo. Maam je naase Ꞌtɛɗki ɔŋgo ey lɛ urlu. \v 16 Taa naase lɛ uurlki eyo ɔɔ ɔŋgki kɛɗɛk ey se, num aan gɔɔ naase ɔŋgki zom sum se, maam mꞋasen tɔɔɗn tɔl naatn. \v 17 Taa naasen Ꞌtaaɗki ɔɔki: maam se mꞋɔk maala ɔɔ mꞋtɛɗga debm maal gɔtin̰ gɔtɔ ɔɔ ɗim tap ɓo daayum eyo. Gaŋ naase Ꞌjeelki eyo ey num naase ɓo jee kɔɔɗn yɛɛɓgen jeege aakse kic ɛɛjsen dose ki. Naase se jee daayge, Ꞌkaam‑tɔɔkki ɔɔ Ꞌmɛt‑beerki. \v 18 ꞋBooyki mꞋasen dɛjɛ: Ꞌɓaakiro gɔtum ki, Ꞌdugki daabm kꞋjꞋɔɔyin̰ga kɔɔy pooɗn taa aki tɛɗn jee maalge. ꞋƁaakiro Ꞌdugki kalgen raap raapo taa asen kɔy mɛt‑beerse. Ɔɔ Ꞌɓaakiro Ꞌdugki dawa kaama ɔɔ Ꞌtɔmbki kaamse ki taa kaamsege Ꞌtɔɔɗn taaka. \v 19 ꞋBooyki! Debm kɛn maam mꞋjen̰ se, maam mꞋmooyin̰a ɔɔ mꞋdɛjin̰a. Ɓɔrse se, Ꞌtɛrlki kiŋgse ɔɔ ɔkumki ɔɔn̰ɔ. \v 20 ꞋBooyki! Maam se mꞋɗaar taa ɗoob ki ɔɔ mꞋtɔnd kaam taara. Ɔɔ nam jaay booyga minduma ɔɔ ɔɔɗumga kaam taara se, maam mꞋkɛnd ɓeen̰ ki ɔɔ mꞋɓaa kiŋg kɔsn te naan̰a. \v 21 «Nakgen se jaay debm cirɗega num, maam mꞋan̰ kuun kɔnd do kaag dom ki ɔɔ naan̰ kiŋg te maama aan gɔɔ kɛn maam mꞋcir nakgen se jaay ɓɔrse mꞋiŋg do kaag do ki te Bubum kic se. \pmc \v 22 «Debm kɛn ɔk bi booyo num, Ꞌbooy taar kɛn *Nirl Raa taaɗ eglizge tun gɔtn ɓaa se paac.» \c 4 \s1 Jan aak jeege eem keem *Raa maakŋ raa ki \p \v 1 Kɛn nakgen se jaay deel se, tɛr maam mꞋaak maakŋ raa ki se, taa ɗoobo ɔɔɗ waŋ. \p Gɔtn se mꞋbooy mind nam kɛn taaɗumo deet deet makɔn̰ aan gɔɔ pulu se ɗeekum ɔɔ: «Ooko, Ꞌɓaaɗo raan ara ɔɔ maam mꞋutu mꞋai taaɗn mɛtn nakgen sɔm utu Ꞌkaan se.» \v 2 Gaŋ gɔtn se sum ɓo, *Nirl Salal naar bɔɔy dom ki ɔɔ mꞋaak kaag do maakŋ raa ki ɔɔ nam iŋg kiŋg do ki. \v 3 Nam kɛn iŋg do ki se, daan kaamin̰ ɔmb birin̰ birin̰ aan gɔɔ kogen kɛn te roɗe, kɛn kꞋdaŋin̰ jasp ute sardoin ɔmb birin̰ birin̰ se. Ɔɔ kaag do se, wɔɔjn̰ maakŋ raa ɔl gurugin̰a. Ɔɔ wɔɔj maakŋ raa se aak bɛɛ ɔmb birin̰ birin̰ ɔɔ zɛɛr mɛt ki ciɗiɗ aan gɔɔ ko kɛn kꞋdaŋin̰ emorid. \v 4 Kaag do se, kaag doge kuuy sik‑di‑kaar‑sɔɔ se ɔl gurugin̰ ɔɔ magalge sik‑di‑kaar‑sɔɔ tiŋg do kaag doge tun se. Kalɗegen roɗe ki se raap lak lak ɔɔ laatn gaarin̰gen kꞋtɛɗin̰ ute daab se doɗe ki tak tak. \v 5 Maam mꞋaak mɛtn kaag do ki se maane aal wusuk wusuk mꞋbooy mind jeege ute raa kɛn taat tirin̰ tirin̰ se gɔtn ese kici. Naan kaag do ki se mꞋaak jɛl pooɗge cili ɔk kɔkɔ. Jɛl pooɗgen cili se, kɛse je taaɗ ute nirl Raagen cili. \v 6 Ɔɔ tɛr naan kaag do ki se naka kalaŋ tooɗ aan gɔɔ baar maan tooɗ yɛl yɛl se. \m Tɛr ne‑ɗimge sɔɔ gurug aal kaag do se, ɔɔ nakgen se naagɗe ɔɔ maakɗe paac ɔk kaama. \v 7 Ne‑ɗimgen se, kɛn deet se tec tupiyu, gɛn k‑dige se tec goon maraŋa, gɛn k‑mɔtɔge se daan‑kaamin̰ tec aan gɔɔ gɛn debkilimi ɔɔ gɛn k‑sɔɔge se tec aan gɔɔ doobm kɛn tiin̰ tiin̰ raan se. \v 8 Ne‑ɗimgen sɔɔ se, naŋa naŋa kic ɔk taa bɛɛkŋ kɛy mɛcɛ mɛcɛ ɔɔ taa bɛɛkŋ kɛyɗege se, maakin̰ ɔɔ naagin̰ ɔk kaamge. Ne‑ɗimgen se tɔɔm Raa nɔɔrɔ katara ɔn̰ eyo ɔɔ: \q1 «Mɛlje, naai ɓo debm salal cir paac, \q1 naai ɓo Raa Sidburku \q1 kɛn do dɔkin̰a, kɛn ɓɔrse ɔɔ kɛn utu ɓaaɗo se.» \p \v 9 Raa kɛn iŋg do kaag do ki ɔɔ tiŋg zɛɛrɛ daayum daayum se, ne‑ɗimgen se jaay eemin̰a, *nookin̰a ɔɔ tɔɔmin̰ se, \v 10 magalgen sik‑di‑kaar‑sɔɔ se ɓaaɗo ɛrg naan nam kɛn iŋg do kaag do ki se ɔɔ eemin̰ naan̰ kɛn tiŋg daayum daayum zɛɛrɛ se. Naaɗe tɔɔɗ naatn ute laatn gaarin̰ge doɗe ki ɔɔ ɔmbin̰ naan kaag do ki se ɔɔ taaɗ ɔɔ: \q1 \v 11 «Mɛlje Raa, \q1 tɔɔgɔ se iin̰o gɔtn naai ki, \q1 naai kali ki sum ɓo kɛn jeege ai tɔɔmɔ ɔɔ ai nooko, \q1 taa nakge paac se, naai ɓo Debm Kaalɗe, \q1 ɔɔ naai aalɗe ɔɔ ɓɔrse utu se kic ɓo te maak‑je naai.» \c 5 \s1 Jan aak Kitap ute *Goon Baatn Raa \p \v 1 Tɛr maam mꞋaak nam kɛn iŋg do kaag do ki se, ɔk kitap kꞋteelin̰ga teele do ji daamin̰ ki, ɔɔ kitapm se ɔk raaŋa naagin̰ ki ɔɔ maakin̰ ki. Kitapm se kꞋteen̰in̰ga teen̰e ute tiiɓm teeje gɔtɔ kaam cili. \v 2 Ɔɔ maam mꞋaak *kɔɗn Raa kalaŋ se, ɔk tɔɔgɔ ɔɔ naan̰ taaɗ makɔn̰ ɔɔ: «Naŋa jaay ɔk ɗoobo an̰ kaasn gɛn tɔɔɗn tiiɓm teejn̰ gɔtɔ kaam cili jaay Ꞌkɔɔɗn kaakŋ kitapm se?» \p \v 3 Naɓo maakŋ raa ki, do naaŋ ki, ɔɔ mɛtn naaŋ ki, nam jaay an̰ kaasn gɛn kɔɔɗn kaakŋ kitapm se tap ɓo, gɔtɔ. \v 4 Gɔtn se maam mꞋbaag keem makɔn̰ɔ taa nam jaay ɔk ɗoobo gɛn kɔɔɗn kaakŋ kitapm se gɔtɔ. \v 5 Tɛr maakŋ magalge tu se, deb kalaŋ taaɗum ɔɔ: «Ɔn̰ten keeme. ꞋBooyo! Tupiy teeco taa ɓee Juda ki se\f + \fr 5:5 \ft Tupiyu se je taaɗn ute Isa al‑Masi. Aak Jɛn 49.8‑9.\f*; naan̰ se teeco mɛtjil Gaar *Daud ki. Naan̰ ɓo debm kɛn cir nakge paac kɛn utu Ꞌtɔɔɗn tiiɓm teejn̰ kꞋteen̰in̰ gɔtɔ kaam cili se ɔɔ kɔɔɗn kaakŋ kitapm se.» \p \v 6 Tɛr maam mꞋaak kaag do kɛn ne‑ɗimgen sɔɔ ute magalgen sik‑di‑kaar‑sɔɔ gurug ɔlin̰ daan ki se ɔɔ maam mꞋaak *Goon Baatn Raa kꞋtɔɔlin̰o se ɗaar ɗaar daan ki. Naan̰ ɔk kaajge cili ɔɔ kaamge kic cili\f + \fr 5:6 \ft Maakŋ Kitapm Raa ki se kaag do se taaɗ ute tɔɔgɔ ɔɔ kaama taaɗ ute jeele ɔɔ cili se taaɗ ute nakŋ bɛɛ salal, jiga, aak bɛɛ. Aak Zak 3.9 ɔɔ 4.10.\f* ɔɔ kaamgen cili se je taaɗn ute Nirl Raagen cili kɛn naan̰ ɔlɗeno do naaŋ ki paac. \v 7 Goon Baata se ɓaa ɔŋ nam kɛn iŋg do kaag do ki se, ɔɔ ɔko kitapm kɛn ji daamin̰ ki se. \v 8 Kɛn naan̰ jaay ɔko kitap sum se, ne‑ɗimgen sɔɔ ute magalgen sik‑di‑kaar‑sɔɔ se ɛrg naan Goon Baat ki. Ɔɔ naŋa naŋa kic ɔk nakŋ tec kurundu ute bɛjɛŋgen gɛn daab ɔɔ ɗooc ute nakgen oot nijimi. Kɛse je taaɗn ute keem jee Raage. \v 9 Gɔtn se naaɗe aar kaa kɛn kiji ɔɔ maakŋ kaaɗe ki se, naaɗe taaɗ ɔɔ: \q1 «Ɗeere, naai kali ki sum ɓo \q1 aas gɛn kaakŋ kɔkŋ kitapm se, \q1 ɔɔ gɛn tɔɔɗn tiiɓm teejn̰ ro ki se. \q1 Taa naai se kꞋtɔɔlioga \q1 ɔɔ ute moosi se, naan *Raa ki naai Ꞌdugga do jeege \q1 ute mɛtjilɗege paac ute taar naaŋɗege ute taa ɓeeɗege \q1 ɔɔ ute taa naaŋɗege. \q1 \v 10 Naai Ꞌtɛɗɗenga tɛɗga jee naaige \q1 ɔɔ naai Ꞌkɔsn gaara doɗe ki \q1 ɔɔ naai Ꞌtɛɗɗenga tɛɗga *jee tɛɗn sɛrkɛ Raajege tu. \q1 Ɔɔ naaɗe se utu kɔsn gaara tɛlɛ ute naai do jeege tun do naaŋ ki.» \m \v 11 Ne‑ɗimgen sɔɔ ute magalgen sik‑di‑kaar‑sɔɔ kɛn gurug ɔl kaag do daan ki se, maam mꞋaaka ɔɔ mꞋbooy kɔɗn Raage dupu kando kando ɔɔ dɛn ŋasaŋ ŋasaŋ ɓaaɗo gurug ɔlɗe naaɗe se daan ki. \v 12 Naaɗe aar kaa makɔn̰ɔ ɔɔ maakŋ kaaɗe ki se, naaɗe taaɗ ɔɔ: \q1 «Goon Baatn kꞋtɔɔlin̰o se ɓo, aas debm kɛn Raa an̰ kɛɗn tɔɔgɔ, \q1 nakge paac kaam jin̰a, jeel‑taara, tɔɔg cir nakge paac. \q1 Ɔn̰ jeege paac an̰ *nooko an̰ tɔɔmɔ ɔɔ an̰ magala.» \p \v 13 Tɛr nakgen Raa aalo paac se, kɛngen maakŋ raa ki, do naaŋ ki, mɛtn naaŋ ki, ɔɔ kɛngen maakŋ maane ki ute nakgen ɓaa se paac mꞋbooyɗe aar kaa ɔɔ maakŋ kaaɗe ki se, naaɗe taaɗ ɔɔ: \q1 «Nam iŋg do kaag do ki ute Goon Baata se, \q1 taa tɔɔgɔ se iin̰o gɔtn naaɗe ki \q1 ute naan̰ se kꞋtɔɔmɗeki, kꞋmagalɗeki ɔɔ kꞋnookɗeki, \q1 gɛn daayum daayum.» \p \v 14 Gɔtn se ne‑ɗimgen sɔɔ se took ɔɔ: «*Amin.» Ɔɔ magalge se ɓaaɗo ɛrgɛ ɔɔ eemin̰a. \c 6 \s1 *Goon Baatn Raa tɔɔɗn tiiɓm teejn̰ kꞋteen̰in̰ gɔtɔ kaam mɛcɛ \p \v 1 Kaaɗ kɛn maam mꞋaak kaak Goon Baatn Raa se, maakŋ tiiɓm teejn̰ kɛn kꞋteen̰in̰ gɔtɔ kaam cili se, naan̰ ɔɔɗ tiiɓm teejn̰ kꞋteen̰in̰ deet se ɔɔ maakŋ ne‑ɗimge tun sɔɔ se, maam mꞋbooy deb kalaŋ taaɗ aan gɔɔ raa kɛn taat se ɔɔ: «ꞋƁaaɗo!» \v 2 Gɔtn se maam mꞋaak sindi raap raapo ɔɔ debm ooko do ki se ɔk kꞋpɛndɛkɛ. Debm ese se jꞋɔndin̰o laatn gaarin̰ge. Naan̰ debm gaabm bɔɔr lee ɔs naaŋge ɔɔ tɛr naan̰ teecga gɛn ɓaa kɔsn naaŋgen kuuy daala. \p \v 3 Kɛn Goon Baata jaay ɔɔɗ naatn ute tiiɓm gɛn k‑dige se, maam mꞋbooy ne‑ɗim gɛn k‑dige se, taaɗ ɔɔ: «ꞋƁaaɗo!» \v 4 Ɔɔ gɔtn se, maam mꞋaak sind kuuy teeco ɔɔ sind se aac dɛŋ. Debm ooko do ki se jꞋɛɗin̰ gɔrɗ‑jɛrlɛ ɔɔ magala jin̰ ki ɔɔ jꞋundin̰ kulu taa naan̰ tɛɗn tɔɔsɛ se Ꞌtɛɗn gɔtɔ do naaŋ ki ɔɔ kɔl jikilimge Ꞌtɔɔl naapa. \p \v 5 Kɛn Goon Baata jaay ɔɔɗn naatn ute tiiɓm gɛn k‑mɔtɔge se, maam mꞋbooy ne‑ɗim gɛn k‑mɔtɔge se taaɗ ɔɔ: «ꞋƁaaɗo!» Ɔɔ gɔtn se maam mꞋaak sindi ilim kilimi ɔɔ debm ooko do ki se, ɔk nakŋ kɛn kꞋlee kꞋdɔɔjn̰ nakge se jin̰ ki. \v 6 Tɛr maakŋ ne‑ɗimge tun sɔɔ se, maam mꞋbooy aan gɔɔ mind nam taaɗ ɔɔ: «Kɔɔl gɛn kɔɔr kaaria se, aas gɛn kɔgŋ nam kɛn tɛɗn naaba ɓii kalaŋ. Ɔɔ kɔɔr muriya kalaŋ ute kɔɔlin̰ se lɛ, aas gɛn kɔgŋ nam kɛn tɛɗn naaba ɓii kalaŋ kici. Num kɛn gɛn uubu ute tɔtn koojn̰ bin̰ se, ɔn̰ten lɛkɗe.» \p \v 7 Kɛn Goon Baata jaay ɔɔɗ naatn ute tiiɓm gɛn k‑sɔɔge se, mꞋbooy ne‑ɗimgen gɛn k‑sɔɔge se taaɗ ɔɔ: «ꞋƁaaɗo!» \v 8 Ɔɔ gɔtn se, maam mꞋaak sindi ɔɔ ron̰ se tec aan gɔɔ gɛn debm ooyga kooyo. Ɔɔ debm ooko do ki se, ron̰ \it Yoa\it* ɔɔ ɓee yoge se kic ɔko mɛtin̰a. Do naaŋa se, kꞋnigin̰ gɔtɔ kaam sɔɔ, ɔɔ jee kaam kalaŋ se, jꞋundɗen kulu taa aɗen tɔɔl ute gɔrɗ‑jɛrlɛ, ɓoa, kɔɔn̰gen ɗɛɛt ɗɛɛtɛ, ute daa gaabge. \p \v 9 Kɛn Goon Baata jaay ɔɔɗ naatn ute tiiɓm gɛn k‑miige se, maam mꞋaak *gɔtn kꞋjꞋiin̰in̰ kꞋlee kꞋtɛɗn sɛrkɛ Raa ki. Mɛtn nakŋ kɛn kꞋjꞋiin̰in̰ se, maam mꞋaak ko jeegen kꞋtɔɔlɗe taa taar *Raa ɔɔ taa saaɗn kɛn naaɗe lee tɛɗo se. \v 10 Ko jeegen se tɔɔɗ tɔɔy makɔn̰ɔ ɔɔ: «Mɛlje, naai Debm *Salal ɔɔ kɛn mɛt ki se, jee do naaŋ ki se, tap ɓo bini nuŋ ki jaay naai aɗen kɔjn̰ bɔɔrɔ doɗe ki ɔɔ aɗen dabara taa naaɗe tɔɔljeno naaje se?» \v 11 Gɔtn se, naaɗe se naŋa naŋa kic ɓo jꞋɛɗin̰ kal raap raapo ɔɔ jɛrl aan naagŋ jɛɗege tu ɔɔ kꞋɗeekɗen jꞋɔɔ uɗki bi cɔkɔ, taa gɛnaasege se kaamɗe aas te ey ɓɔrtɔ. Ɔɔ jee kuuy uun ɗoobm Isa *al‑Masi aan gɔɔ naase se kic jꞋutu jꞋaɗen tɔɔl aan gɔɔ naase se kici. \p \v 12 Tɛr kɛn Goon Baata jaay ɔɔɗ naatn ute tiiɓm gɛn k‑mɛcɛge se, maam mꞋaak naaŋa te makɔn̰ɔ ɔɔ kaaɗa se tɛɗ ilim dib aan gɔɔ jeegen tus kal kɔl doa\f + \fr 6:12 \ft Kal kɔl do Yaudge se ilim kilimi.\f* ɔɔ laapa ute magalin̰ se tɛɗ aac aan gɔɔ mooso. \v 13 K‑dijge se si rutuk rutuk do naaŋ ki aan gɔɔ kurin̰ koojn̰ ko ba kuulu ɔl makɔn̰ jaay sin̰ taa‑tɔɔg se. \v 14 Maakŋ raa se aan̰ iig kilu aan gɔɔ raagŋ kɛn nam teel ɓaani. Koge ɔɔ naaŋgen maane gurug ɔlɗe daan ki se kic ɓo paac tɛɗ gɔtɔ. \v 15 Tɛr gaarin̰gen do naaŋ ki, magalge, bubm asgarge, jee nak dɛnge, jee tɔɔgɔ, ɓulge ɔɔ kɛngen ɓulge eyo, paac aan̰ ɓaa toom maakŋ iiɓge tu ɔɔ pakal liŋge tu. \v 16 Naaɗe taaɗ makɔn̰ɔ ɔɔ: «Ɔn̰ koge ute liŋge se si rujn̰ dojege tu, taa nam iŋg do kaag do ki se ute Goon Baatn Raa se ajenki kɔŋ kaak eyo ɔɔ maak‑taarɗe Ꞌbɔɔy dojege tu eyo. \v 17 Taa ɓii ɔɔn̰ kɛn naaɗe an kɔjn̰ bɔɔrɔ do jeege tu ute maak‑taarɗe se, ɓɛrɛ, aanga. Ɔɔ ɓii kɛn se, naŋa jaay kɔŋ ɗaar naanɗe ki?» \c 7 \s1 *Kɔɗn Raage tɔnd nakŋ kaakŋ jeele naan jee Raage tu \p \v 1 Kɛn nakgen se jaay deel se, mɛtn naaŋ kɛn kaam sɔɔ se, maam mꞋaak gɔtɔ ɓo kɔɗn Raa ɗaar ro ki tak tak. Naaɗe gaas kuul iin̰o gɔtɔ kaam sɔɔ taa kɔl do naaŋ ki eyo, do maane ki eyo ɔɔ ro kaagge tu eyo. \v 2 Ɔɔ gɔtn se, maam mꞋaak kɔɗn Raa kuuy iin̰o kaam kaaɗa tookŋo. Ɔɔ kɔɗn Raa se, ɔk nakŋ *Raa zɛɛrɛ kɛn kꞋtɔnd naan jeege tu gɛn kaakŋ jeelɗe se. Kɔɗn Raagen kaam sɔɔ kɛn jꞋundɗen kulu gɛn tujn̰ do naaŋa ute maane se, naan̰ daŋ taaɗɗen makɔn̰ɔ ɔɔ: \v 3 «Ɔn̰ki! Ɔn̰ten Ꞌtɛɗki nakŋ *kusin̰ do naaŋ ki, do maane ki ute kaagge tu se bini naaje kꞋtɔnd kaasn nakŋ kaakŋ jeele naan jee tɛɗn naabm Raage tu se jaayo.» \p \v 4 Gɔtn se maam mꞋbooy kꞋmɛɗ jee kɛn kꞋtɔndɗega tɔnd nakŋ kaakŋ jeel naanɗe ki se; naaɗe aas dupu‑kaar‑te‑sik‑sɔɔ‑kaar‑sɔɔ (144 000) ɔɔ jee se paac teeco taa ɓee gaan *Israɛlge tu. \q1 \v 5 Taa ɓee Juda se, dupu‑sik‑kaar‑dio (12 000); \q1 gɛn Ruben naaɗe dupu‑sik‑kaar‑dio (12 000); \q1 gɛn Gad naaɗe dupu‑sik‑kaar‑dio (12 000); \q1 \v 6 gɛn Asɛr naaɗe dupu‑sik‑kaar‑dio (12 000); \q1 gɛn Nɛptali naaɗe dupu‑sik‑kaar‑dio (12 000); \q1 gɛn Manase naaɗe dupu‑sik‑kaar‑dio (12 000); \q1 \v 7 gɛn Simɛon naaɗe dupu‑sik‑kaar‑dio (12 000); \q1 gɛn Lɛbi naaɗe dupu‑sik‑kaar‑dio (12 000); \q1 gɛn Isakar naaɗe dupu‑sik‑kaar‑dio (12 000); \q1 \v 8 gɛn Zabulon naaɗe dupu‑sik‑kaar‑dio (12 000); \q1 gɛn Yusup naaɗe dupu‑sik‑kaar‑dio (12 000); \q1 gɛn Benjamin kic naaɗe dupu‑sik‑kaar‑dio (12 000). \m Jeegen se paac ɔk nakŋ kaakŋ jeele naanɗege tu. \s1 Jan aak jeege dɛn ŋasaŋ ŋasaŋ naan kaag do Raa ki \m \v 9 Kɛn nakgen se jaay deel se, maam mꞋaak mɛtjil jeege dɛn ŋasaŋ ŋasaŋ, ɔɔ jee se jꞋaɗen kɔŋ mɛɗ eyo. Jeege paac ute mɛtjilɗege taa ɓeeɗege, taar naaŋɗege ɔɔ taa naaŋɗege ɔɔ tuso kalgen jɛrlɛ ɔɔ raap raapo, ɔko doomo jiɗege tu ɔɔ ɗaar naan kaag do Raa ki ute gɛn *Goon Baatn Raa ki. \v 10 Naaɗe taaɗ makɔn̰ ɔɔ: \q1 «ꞋBooyki! Raajegen iŋg do kaag do ki \q1 ute Goon Baata se, \q1 naaɗe ɓo kɛn aaj jeege.» \p \v 11 Ɔɔ *kɔɗn Raagen paacn̰ gurug ɔl kaag do daan ki ute magalge ɔɔ ne‑ɗimgen sɔɔ se, ɛrg und naanɗe naaŋ ki naan kaag do Raa ki ɔɔ naaɗe tɔɔm Raa, \v 12 ɔɔ took ɔɔ: \q1 «*Amin! Ɗeere, Raa naajege se ɔk tɔɔgɔ, \q1 jeel‑taara, tɔɔg cir nakge paac. \q1 KꞋtɔɔmin̰ki, kꞋden̰ki, *kꞋnookin̰ki ɔɔ kꞋmagalin̰ki \q1 gɛn daayum daayum. Amin!» \p \v 13 Anum maakŋ magalge tu se, deb kalaŋ tɔnd mɛtum ɔɔ: «Jee te kalɗege raap raap se tap ɓo, naŋge? Ɔɔ naaɗe se iin̰o gay?» \v 14 Maam mꞋtɛrlin̰ mꞋɔɔ: «Bubm naka, jee se naai ɓo Ꞌjeelɗe.» Naan̰ tɛrlum ɔɔ: «Jee se ɓo, dubar kɛn deel do, aano doɗe ki. Naaɗe se ɓo jee kɛn tugo kalɗege ute moosn Goon Baatn Raa jaay kalɗege tɛɗ raap lak lak se. \v 15 Taa naan̰ se ɓo, \q1 naaɗe ɗaar naan kaag do Raa ki ɔɔ tɛɗin̰ naaba \q1 ɔɔ tɔɔmin̰ nɔɔrɔ katara maakŋ Ɓeen̰ kɛn jeege lee eemin̰ se. \q1 Ɔɔ debm kɛn iŋg do kaag do kɛn ese se aɗen bɔɔbɔ. \q1 \v 16 Ɔɔ naaɗe se mɔɔtn ɓo ute maane se aɗen tɔɔl ey sum; \q1 ɔɔ kaaɗa ute gɔtɔ ɔŋg ɗiwil ɗiwil se kic naaɗe naam eyo. \q1 \v 17 Taa Goon Baatn Raa iŋg daan kaag do ki se aɗen tɛɗn Mɛl gaamɗe \q1 ɔɔ aɗen tɔɔɗn kɔl gɔtn maan kɛn tɔɔɗ ɔɔy kɔl kɔl ɔɔ ɛɗ kaaja se. \q1 Ɔɔ Raa se lɛ utu aɗen kɔtn kaa‑maanɗe.» \c 8 \s1 *Goon Baatn Raa ɔɔɗ tiiɓm kꞋteen̰in̰ gɛn k‑cilige \p \v 1 Tɛr kɛn Goon Baatn Raa jaay ɔɔɗ tiiɓm kꞋteen̰in̰ gɛn k‑cilige se, maakŋ raa ki gɔtɔ ɓaa tooɗ dil daanin̰ ɓaa ɓaa cɛɛsn lɛr. \v 2 Gɔtn se maam mꞋaak *kɔɗn Raage cili\f + \fr 8:2 \ft Maakŋ kɔɗn Raage tu paac se kɔɗn Raagen cili ara se naaɗe se ɓo magalɗege.\f* ɗaar ɗaar naan *Raa ki. Ɔɔ naaɗe se jꞋɛɗɗen pulge cili. \p \v 3 Ɔɔ kɔɗn Raa kuuy se ɓaaɗo ɗaar cɛɛs ki, *gɔtn kɛn kꞋlee kꞋtɛɗn sɛrkɛ Raa ki. Naan̰ ɔk bɛjɛŋ daab jin̰ ki ɔɔ jꞋɛɗin̰ nakŋ oot nijim se dɛna, naan̰ ute keem Raa kɛn jee Raage lee eemin̰ se, taa an̰ ɓaa kɛɗn Raa ki gɔt kɛn kꞋlee kꞋtɛɗn sɛrkɛ Raa ki se, ɔɔ gɔtn se kꞋjꞋiin̰in̰ ute daab ɔɔ ɗaar naan kaag do ki. \v 4 Naan̰ tɔɔc nakŋ oot nijim ese se, ɔɔ saan̰ se iin̰ ji kɔɗn Raa ki ute keem Raa kɛn jee Raage lee eem se, ooko bini aan gɔtn Raa ki. Kɔɗn Raa ara se naan̰ maakŋ kɔɗn Raage tun cili naan Raa ki. \v 5 Tɛr kɔɗn Raa tɔs pooɗn *gɔtn kɛn kꞋlee kꞋtɛɗn sɛrkɛ Raa ki se ɗooc bɛjɛŋɛ ɔɔ pooɗn se, naan̰ sin̰ do naaŋ ki. Gɔtn se Raa taata, gɔtɔ tɛɗ dir dir, gɔtɔ aal wusuk wusuk ɔɔ naaŋa kic ɓo tea. \s1 Kɔɗn Raage tuuy pul sɔɔ kɛn deet deete \p \v 6 Tɛr *kɔɗn Raagen cilin kɛn ɔk pulu cili se, ɗaap roɗe gɛn tuuyu. \v 7 Kɛn kɔɗn Raa deet deet jaay tuuyu pulin̰ se, isi te pooɗo deep ute mooso se, siɗo do naaŋ ki. Do naaŋa jaay kꞋnigin̰ gɔtɔ kaam mɔtɔ se: kɛn kaam kalaŋ se ɔs pooɗo ɔɔ kaagge kic kɛn kꞋnigin̰ gɔtɔ kaam mɔtɔ se, kɛn kaam kalaŋ se ɔs pooɗo ɔɔ mu zɛɛrge se paac ɔs pooɗo kici. \v 8 Kɛn kɔɗn Raa k‑dige jaay tuuy pulin̰ se, naka magala aan gɔɔ ko te pooɗin̰ zir zir jꞋɔt jꞋɔlin̰ ooc maakŋ baar ki. Ɔɔ baar kꞋnigin̰ gɔtɔ kaam mɔtɔ se, kɛn kaam kalaŋ se dɛl mooso. \v 9 Nakgen maakŋ baar kɛn gɔtn ese se, kꞋnigin̰ gɔtɔ kaam mɔtɔ se, kɛn kaam kalaŋ se paac ooyo. Ɔɔ markabgen gɔtn ese se kic kꞋnigin̰ gɔtɔ kaam mɔtɔ se, kɛn kaam kalaŋ se tuj paac. \v 10 Kɛn kɔɗn Raa k‑mɔtɔge jaay tuuy pulin̰ se, k‑diji magala ute pooɗin̰ aan gɔɔ jɛlɛ ɔɔ oolge ute gɔtn ɔk maange jaay kꞋgaaŋin̰ gɔtɔ kaam mɔtɔ se, naan̰ ooc do kɛn kɛn kaam kalaŋ. \v 11 K‑dijn̰ ese se, kꞋdaŋin̰ sii. Ɔɔ maan kꞋnigin̰ gɔtɔ kaam mɔtɔn ese se, kɛn kaam kalaŋ se tɛɗ ataka kaŋ aan gɔɔ sii. Jee aay naan̰ se dɛnin̰ ɓo ooyo, taa maan naaɗe aay se ataka. \v 12 Kɛn kɔɗn Raa k‑sɔɔge jaay tuuy pulin̰ se, kaaɗa, laapa, ɔɔ k‑dijge jaay kꞋgaaŋɗe gɔtɔ kaam mɔtɔ se; gɔtɗen kaam kalaŋ se paac ooyo. Taa naan̰ se ɓo, katara ute nɔɔrɔ jaay kꞋnigin̰ gɔtɔ kaam mɔtɔ se; kɛn kaam kalaŋ se wɔɔr ey sum. \v 13 Kaaɗ kɛn maam mꞋaaka ɔɔ mꞋbooy doobo maakŋ raa ki raan taaɗ makɔn̰ɔ ɔɔ: «Wɔɔy! Wɔɔy! Jee do naaŋ ki se utu asen kɔɔn̰ dɛn aak eyo, taa pul kɔɗn Raagen mɔtɔn utu tuuy pulɗe daal se.» \c 9 \s1 *Kɔɗn Raa tuuy pul gɛn k‑miige \p \v 1 Kɛn kɔɗn Raa k‑miige jaay tuuy pulin̰ se, maam mꞋaak k‑diji bɔɔy ooco naaŋ ki. Ɔɔ k‑dijn̰ se jꞋɛɗin̰o lɛkɛrlɛ gɛn kɔɔɗn taa gɔɔ kɛn jɛrl zuzu se. \v 2 Kɛn naan̰ jaay ɔɔɗ taa gɔɔ kɛn jɛrl zuzu sum se, saa teeco tul tul aan gɔɔ saa baal magal giɗi giɗi. Ɔɔ gɔtn se kaaɗa ute maakŋ raa se tɛɗ ilim dib. \v 3 Maakŋ saa kɛn se, iimge teeco ɔɔ wɔɔk do naaŋ ki. Ɔɔ iimgen se jꞋɛɗɗen tɔɔgɔ gɛn tɔɓm jeege aan gɔɔ iin̰gen lee tɔɓ jeege se. \v 4 Ɔɔ iimgen se, kꞋtaaɗɗen jꞋɔɔ jꞋɔn̰te lɛkŋ mu zɛɛrɛ, kaaga ɔɔ nakŋ zɛɛrgen gam, naɓo kꞋɓaa ro jeege tun ɔk nakŋ kaakŋ jeel *Raa naanɗege tu ey se. \v 5 Ɔɔ kꞋtaaɗɗen jꞋɔɔ jꞋɔn̰te tɔɔlɗe, num gaŋ jꞋɔɔɗɗen yɛɛɓɗe ɓo gɛn laapa mii. Ɔɔ iimgen se ɔɔɗɗen yɛɛɓɗe aan gɔɔ debm kɛn iin̰i ɔɓin̰ga num ɔɔɗin̰ yɛɛɓin̰ se. \v 6 Ɔɔ kaaɗ kɛn se jikilimge je yo te roɗe, naɓo kɔŋ eyo; dɔŋ yo roɗe ki, naɓo yo se aɗen kaan̰a. \p \v 7 Iimgen se, tec aan gɔɔ sɛndgen kꞋdɔɔk kꞋɗaapɗen roɗe gɛn ɓaa bɔɔr ki. Ɔɔ iimgen se ɔk nakge doɗege tu aan gɔɔ laatn daab ɔɔ daan‑kaamɗege se tec gɛn jikilimge. \v 8 Iimgen se bɛɛkɗege tec aan gɔɔ bɛɛkŋ mɛndge ɔɔ naaŋɗege lɛ tec aan gɔɔ gɛn tupiyu. \v 9 Naaɗe ɔk naka roɗege tu aan gɔɔ saapo, ɔɔ taa bɛɛkŋ kɛyɗege se, eem aan gɔɔ puusn sɛndgen dɛn ɓaa ɓaa bɔɔr ki se. \v 10 Ɔɔ yɛlɗege se tec aan gɔɔ gɛn iin̰i ɔɔ ute naan̰ se ɓo naaɗe lee tɔɓm jeege. Ɔɔ ute yɛlɗege se ɓo kɛn naaɗe tɔɓga jeege num ɔɔɗɗen yɛɛɓɗe gɛn laapa mii se. \v 11 Ɔɔ gɔɔ jɛrl zuzu kɛn iimge teeco maak ki se, ɔkga gaara, ɔɔ gaarɗe se ute taar *Ɛbre se kꞋdaŋin̰ \it Abaddon\it* ɔɔ ute taar Grɛk lɛ kꞋdaŋin̰ \it Apolion\it* kɛn je ɗeekŋ ɔɔ: \it debm tujn̰ gɔtɔ\it*. \p \v 12 Nakŋ ɔɔn̰ deet deet se deelga; ɔɔ ɓɔrse ɔɔpga nakgen ɔɔn̰ ɔɔn̰ dio kɛn te aɗe ɓaa do naaŋ ki kuuy daala. \s1 *Kɔɗn Raa tuuy pul gɛn k‑mɛcɛge \p \v 13 Kɛn kɔɗn Raa k‑mɛcɛge jaay tuuy pulin̰ se, *gɔtn tɛɗn sɛrkɛ Raa ki kɛn kꞋɗaapin̰ ute daab ɔɔ ɔk kaaja gɔtɔ kaam sɔɔ kɛn ɗaar naan Raa ki se, maam mꞋbooy mind nam taaɗ gɔtn se. \v 14 Naan̰ taaɗ kɔɗn Raa kɛn gɛn k‑mɛcɛge tu kɛn ɔk pulu se ɔɔ: «Kɔɗn Raagen sɔɔ kꞋdɔɔkɗega dɔɔk taa ool magal kɛn kꞋdaŋin̰ Eprat se Ꞌɓaa tuutɗen naatn.» \v 15 Ɔɔ kɔɗgen sɔɔ se kꞋtuutɗen naata ɔɔ kɛn kꞋtɔɔɗ kꞋtɔlɗega se, do dɔkin̰ tap ɓo naaɗe iŋg booy booyo maakŋ ɓaar kɛn se, maakŋ laapin̰ ki, maakŋ ɓiin̰ ki ɔɔ maakŋ lɛrin̰ ki sum ɓo, kꞋtaaɗɗenga taaɗ jꞋɔɔ jikilimgen jaay kꞋnigɗe gɔtɔ kaam mɔtɔ se, jee kaam kalaŋ se, kꞋtɔɔlɗe paac. \v 16 Tɛr maam mꞋaak jee sɛndge aas dupu‑kaaru‑dio (200 000 000) ɔɔ kɛn kꞋmɛɗɗe se, maam mꞋbooyga. \p \v 17 Bin ɓo maam mꞋaak sɛndge ute mɛlɗege teeco naanum ki. Ɔɔ mɛlɗege se tuuso saapo aac aan gɔɔ pooɗo, zɛɛr ciɗiɗ aan gɔɔ koa, ɔɔ kɔɔs aan gɔɔ kuɗn pooɗo. Ɔɔ do sɛndɗege tu se tec aan gɔɔ do tupiyge. Ɔɔ pooɗo, saa ɔɔ kuɗn gɛn pooɗo se teeco taarɗege tu ɓuluk ɓuluk. \v 18 Nakgen mɔtɔn kɛn teec taarɗege tu se ɓo, jeege jaay kꞋnigɗe gɔtɔ kaam mɔtɔ se, jee kaam kalaŋ se, naaɗe tɔɔlɗe paac. \v 19 Ɔɔ tɔɔgŋ sɛndgen ese se, teeco taarɗe ki ɔɔ iin̰o yɛlɗege tu; taa yɛlɗege se tec aan gɔɔ wɔɔjɔ ɔɔ ɔk daan doa ɔɔ ute naan̰ se ɓo naaɗe lee dabar jeege se. \p \v 20 Gaŋ jee ɔɔpm kɛn nakgen se ɔŋ tɔɔlɗe te ey se, ute naan̰ se kic ɓo, naaɗe baate tɛrl maakɗege do Raa ki. Gaŋ naaɗe iŋg ɓo gɛn keem maragɗege, sitanɗege ute raaɗege kɛn naaɗe ɗaapin̰ ute daab, pudda, maal zɛɛrɛ, koa ɔɔ te kaagge se, ey num raaɗege se lɛ aak eyo, booy eyo ɔɔ lee eyo. \v 21 Ute naan̰ se kic lɛ, naaɗe ɔn̰ eyo gɛn tɔɔl jeege gɛn koojn̰ roɗege, gɛn kɛɛsn naapa ute ɓoogo. \c 10 \s1 *Kɔɗn Raa ɔk kitapm baata kꞋwɔrgin̰ga wɔrgo jin̰ ki \p \v 1 Tɛr maam mꞋaak kɔɗn Raa kuuy tɔɔgɔ bɔɔyo maakŋ raa ki. Ɔɔ naan̰ uuso kal gapara ɔɔ teelo don̰ ute wɔɔjn̰ maakŋ raa; ɔɔ daan‑kaamin̰ aan gɔɔ kaaɗa ɔɔ jɛn̰ge magal aan gɔɔ duliyu ɔɔ tec pooɗo. \v 2 Naan̰ ɔk kitapm baata kꞋpaatin̰ga paat se jin̰ ki. Ɔɔ jɛ daamin̰ se, naan̰ ɔɓin̰ do baar ki ɔɔ jɛ jeelin̰ se lɛ, naan̰ ɔɓin̰ naaŋ ki. \v 3 Gɔtn se naan̰ ɔɔɗ ɔɔy makɔn̰ aan gɔɔ tupiyu. Kɛn naan̰ jaay ɔɔɗ ɔɔy se, maam mꞋbooy raa taat tiirin̰ tiirin̰ gɔtɔ kaam cili. \v 4 Ɔɔ kɛn Raa jaay taat aas se, maam mꞋje mꞋraaŋ mɛtn taarin̰a, naɓo mꞋbooy mind nam maakŋ raa ki taaɗum ɔɔ: «Mɛtn taar kɛn Raa taatn gɔtɔ kaam cili se, ɔkin̰ maaki ki, ɔn̰te Ꞌraaŋin̰a.» \p \v 5 Tɛr kɔɗn Raa kɛn jaay maam mꞋaakin̰o ɔɓo jɛn̰ kalaŋ do baar ki ɔɔ kɛn kalaŋ do naaŋ ki se, uun ji daamin̰ raan. \v 6 Gɔtn se naan̰ naam taarin̰a ute ro debm kɛn tiŋg daayum daayum se, naan̰ ɓo debm kɛn aalo maakŋ raa ute nakgen maak ki paac, do naaŋ ute nakgen do ki paac ɔɔ baar ute nakgen maak ki paac. Naan̰ taaɗ ɔɔ: «Naan ki se, jꞋaɗen kɔn̰ gɔt ey sum. \v 7 Taa do dɔkin̰ se, *Raa taaɗɗega jee kaan̰ naabin̰ge tun taaɗ taar teeco taarin̰ ki kaaɗ kɛn naan̰ utu tɛɗn nakŋ kɛn naan̰ uuno do ro ki jaay *jeege jeel mɛtin̰ ey se. Kɛn kɔɗn Raa k‑cilige jaay tuuyga pulin̰ num, Raa utu Ꞌtɛɗn nakŋ se Ꞌkaan ɗoobin̰ ki.» \p \v 8 Tɛr mind nam kɛn maam mꞋbooyin̰o taaɗum maakŋ raa ki se, taaɗum kuuy daala ɔɔ: «ꞋƁaa gɔtn kɔɗn Raa kɛn ɔɓ jɛn̰ kalaŋ do baar ki ɔɔ kɛn kalaŋ do naaŋ ki se, ɔko kitapm kɛn kꞋpaatin̰ga paatn kɛn naan̰ ɔkin̰ jin̰ ki se.» \v 9 Gɔtn se, maam mꞋɓaa mꞋɔŋin̰a ɔɔ mꞋtɔnd mɛtin̰ mꞋɔɔ ɛɗumo kitapm baatn kɛn jii ki se. Naan̰ ɗeekum ɔɔ: «Ɔk ɔsin̰ paac! Kɛn naai jaay utu ɔsin̰ kɔs se, ai nijim taari ki aan gɔɔ teeje, naɓo kɛn naan̰ bɔɔyga maaki ki se, ai kaacn̰ kaaɗi.» \v 10 Kɛn maam mꞋɔko kitapm baatn ji kɔɗn Raa ki jaay mꞋɔsin̰ se, mꞋnaamin̰ taarum ki se, nijim aan gɔɔ teeje. Num kɛn naan̰ jaay bɔɔy aan maakum ki sum se, mꞋnaamin̰ aacum kaaɗuma. \v 11 Tɛr kꞋtaaɗum jꞋɔɔ: «Jeegen te dɛnɗe, ute mɛtjilɗege, ute taar naaŋɗege ɔɔ ute gaarɗege se, Ꞌɓaa taaɗɗen taar teeco taar Raa ki se kuuy daala.» \c 11 \s1 Saaɗgen dio \p \v 1 Gɔtn se kꞋjꞋɛɗum naala tec aan gɔɔ nakŋ kɛn kꞋlee kꞋdɔɔjn̰ gɔtɔ, ɔɔ kꞋɗeekum jꞋɔɔ: «Iin̰ Ꞌɓaa Ꞌdɔɔjn̰ *Ɓee Raa ute *gɔtn kɛn kꞋjꞋiin̰ kꞋɗaapin̰ gɛn tɛɗn sɛrkɛ Raa ki ɔɔ Ꞌmɛɗ jee kɛn iŋg eem *Raa gɔtn ese. \v 2 Num daan bɔɔrin̰ naatn se ɔn̰te Ꞌdɔɔjin̰a taa gɔtn se jꞋɔn̰in̰ga kɔn̰ jeege tun jeel Raa mal eyo. Ɔɔ gɛgɛr *salal gɔtn ese se, naaɗe utu an̰ kɔsn gɛn laapa sik‑sɔɔ‑kaar‑dio (42). \v 3 Saaɗumgen di se, maam mꞋutu mꞋaɗen kɔl naaɗe Ꞌtuusn kal kɔl doa. Ɔɔ maakŋ ɓii kɛn dupu‑te‑kaar‑di‑te‑sik‑mɛcɛ se (1 260), naaɗe taaɗn taargen teeco taar maam ki jeege tu.» \p \v 4 Saaɗgen di se, naaɗe aan gɔɔ *ko ɔlibgen dio ɔɔ aan gɔɔ lɔɔmpgen di kɛn ɗaar naan Mɛljege tun kɛn Mɛl kaal do naaŋa se. \v 5 Jee se jaay debm je aɗen tɛɗn *kusin̰ num, pooɗo aɗen teecn̰ taarɗege tu ɔɔ kɔsn jee taamooyɗegen ese se naatn. Ɗeere, bin ɓo debm jaay je aɗen tɛɗn kusin̰ naaɗe ki se, naaɗe an̰ tɔɔl bin kici. \v 6 Naaɗe ɔk tɔɔgɔ gɛn gaasn maane Ꞌkeeɗ eyo ɔɔ kaaɗ kɛn jaay naaɗe taaɗ jeege tu taargen teeco taar Raa ki se, maane tap ɓo Ꞌkeeɗ eyo; ɔɔ tɛr naaɗe ɔk tɔɔgŋ Ꞌdɛl maane tɛɗn mooso, ɔɔ naaɗe ano ɓaa ute dubar naparin̰ dɛna do naaŋ ki aan gɔɔ kɛn naaɗe maakɗe jen ro ki. \p \v 7 Kɛn saaɗgen di se jaay taaɗ naŋ taarɗe se, daa‑gaabm kɛn aɗe kookŋ maakŋ gɔɔ kɛn jɛrl zuzu se utu aɗe kooco. Kɛn naan̰ jaay cirɗega num, utu aɗen tɔɔlɔ. \v 8 Ɔɔ yoɗege se, naaɗe utu aɗe kɔn̰ tooɗn daan bɔɔr gɛgɛr kɛn magala, gɔtn kɛn kꞋdaŋin̰ ute ro Sɔdɔm ey lɛ Masar se. Gɔtn se ɓo gɔtn kɛn kꞋtup kꞋtɔɔl Mɛlɗe ro kaag ki se kici. \v 9 Jeege paac ute mɛtjilɗege, ute taa ɓeeɗege, ute taar naaŋɗege, ute taa naaŋɗege utu aɗe ɓaa kaakŋ yogen kꞋtɔɔl kꞋjꞋɔn̰ɗe tooɗ ɓii mɔtɔ ute lɛr sik‑kaar‑di se. Yogen se naaɗe baate duubɗe ɔɔ gaas jeege ɔɔ jꞋɔn̰te duubɗe. \v 10 Kɛn jee se jaay ooy se, jee do naaŋ ki maakɗe raapo. Maakŋ maak‑raapɗe ki se, naaɗe tɛɗ bɛɛ ute naapa ɔɔ maakŋ tɛɗn bɛɛɗege tu se, naŋa naŋa kic ɓo ɛɗ naka naapin̰ ki naapin̰ ki. Taa jee taaɗ taar teeco taar Raa ki kɛn di ese se, ɔɔɗɗenoga yɛɛɓɗe dɛn bɛɛ eyo. \p \v 11 Kɛn ɓii mɔtɔ ute lɛr sik‑kaar‑di jaay deel se, Raa ɓaaɗo ɔlɗen koa ɔɔ jee se duro ɔɔ gɔtn se naaɗe iin̰ ɗaar ute jɛɗe. Kɛn naaɗe jaay aakɗe se, nirlɗe ɓaa teece. \v 12 Jee di kɛn taaɗ taar teeco taar Raa ki se booy mind nam taaɗɗen makɔn̰ɔ maakŋ raa ki ɔɔ: «Ooko Ꞌɓaakiro ara!» Ɔɔ naan jee taamooyɗege tu se sum ɓo, naaɗe ɛnd maakŋ gapar ki ɔɔ ook ɓaa maakŋ raa ki. \v 13 Kaaɗ kɛn se sum ɓo, naaŋa te makɔn̰ɔ ɔɔ gɛgɛr se jaay kꞋnigin̰ gɔtɔ kaam sik se, kɛn kaam kalaŋ ru se, tɔɔl jeege dupu‑cili. Num jee kɛn ɔɔp se, ɓeere ɓaa ɔkɗe ɔɔ naaɗe taaɗ ɔɔ: «Ɗeere, naai sum ɓo Raa kɛn magala ɔɔ tɔɔgɔ.» \p \v 14 Ɓɔrse nakŋ ɔɔn̰ gɛn k‑dige se deelga; num ɓɛrɛ, gɛn k‑mɔtɔge tu se kic ɔɔpga baata utu Ꞌkaana. \s1 *Kɔɗn Raa gɛn k‑cilige se tuuy pulin̰a \p \v 15 Kɛn kɔɗn Raa k‑cilige jaay tuuy pulin̰ se, maam mꞋbooy maakŋ raa ki se, jeege taaɗ makɔn̰ ɔɔ: \q1 «Ɓɔrse, do naaŋa se tɛɗga kaam ji Mɛljege Raa ute gɛn *al‑Masiin̰a. \q1 Ɔɔ do naaŋa se daayum, naan̰ ɓo Ꞌtɛɗn gaarin̰a.» \m \v 16 Ɔɔ magalgen sik‑di‑kaar‑sɔɔ kɛn tiŋg do kaag doɗege tun kɛn naan Raa ki se, ɛrg und naanɗe naaŋ ki naan Raa ki ɔɔ eemin̰a. \v 17 Naaɗe ɗeek ɔɔ: \q1 «Mɛlje Raa Sidburku, naaje kꞋtɔɔmi, \q1 naai kɛn ɓɔrse ɔɔ kɛn do dɔkin̰a. \q1 Taa naai Ꞌtaaɗga tɔɔgi ɔɔ uunga gaari. \q1 \v 18 Ey num jeegen do naaŋ kɛn jeel Raa mal ey se, maakɗe \q1 taarɗega doi ki, \q1 num ɓɔrse maak‑taar naai ɓo bɔɔyga doɗe ki. \q1 Taa kaaɗn kɛn naai an kɔjn̰ bɔɔrɔ do jeege tun ooyga kooy se, aanga, \q1 ɔɔ jee tɛɗn naabigen taaɗ taar teeco taari ki, \q1 ute jeeige ɔɔ jee kɛn ɓeeri naai ki, \q1 jee jꞋaalɗen maak ki lɔ jee jꞋaalɗen maak ki ey se, \q1 ɓɔrse kaaɗin̰ aasga kɛn naai aɗen tɛɗn bɛɛ; \q1 ɔɔ kaaɗn naai an kutn jeegen kɛn lee tuj do naaŋa se lɛ, aanga kici.» \m \v 19 Tɛr maam mꞋaak *Ɓee Raa kɛn maakŋ raa ki se, nam ɔɔɗin̰ga kɔɔɗ kaam taarin̰a. Ɔɔ maakŋ Ɓee kɛn se, maam mꞋaak *sandukŋ kɛn *Raa dɔɔko ute jeege do dɔkin̰ se, teeco naanum ki. Ɔɔ gɔtn se, maam mꞋaak gɔtɔ aal wusuk wusuk, mꞋbooy mind jeege ute Raa kɛn taat makɔn̰ɔ, naaŋa tea ɔɔ isi siɗo rutuk rutuk. \c 12 \s1 K‑lamaga ute Mɛnda \p \v 1 Ɔɔ maam mꞋaak nakŋ deel doa teeco maakŋ raa ki: nakŋ maam mꞋaak se, mɛnda uuso kal gɛn kaaɗa ɔɔ iŋg tɔɓ jɛn̰ge do laap ki, ɔɔ ɔk laata don̰ ki gɛn k‑dijge sik‑kaar‑dio. \v 2 Mɛnd se mɛndkaama, iŋg diig daay ɗɛs ɗɛs ɓaa ɓaa koojo. \p \v 3 Tɛr maam mꞋaak nakŋ deel doa kuuy maakŋ raa ki daala: nakŋ‑kɔɔɓm maam mꞋaak se k‑lamaga magala. Naan̰ aac aan gɔɔ pooɗo ɔɔ ɔk daan don̰ge cili ɔɔ kaajin̰ge sik. Ɔɔ daan don̰gen cili se, ɔk laatn gɛn gaarin̰ge cili kici. \v 4 K‑dijge jaay kꞋgaaŋɗe kaam mɔtɔ se ɔɔ kɛn kaam kalaŋ se, naan̰ tɔɔɗ siɗeno paac naaŋ ki te yɛlin̰a. Gɔtn se k‑lamaga se ɓaa ɗaar naan mɛnd kɛn ɓaa ɓaa koojo se, taa kɛn mɛnd se jaay oojga num, goonin̰ se naan̰ utu an̰ kɔsn naatn. \v 5 Mɛnd se ooj goono ɔɔ goonin̰ se gaaba. Goon se utu tɔɔɗn jeege paac ute sirɗn maala. Anum goon se, jꞋuun kꞋɓaansin̰ naan *Raa ki ɔɔ naan kaag don̰ ki. \v 6 Gɔtn se mɛnda se aan̰ ɓaa do kɔɗ‑ɓaar ki ɔɔ gɔtn se ɓo gɔt kɛn Raa ɗaapin̰sin̰ga ɗaapa taa an̰ ɓaa kulin̰ gɛn ɓii dupu‑te‑kaar‑di‑te‑si‑mɛcɛ (1 260). \p \v 7 Tɛr maam mꞋaak bɔɔrɔ iin̰ maakŋ raa ki. Magal *kɔɗn Raa kꞋdaŋin̰ Mikaɛl te kɔɗin̰ge baag tɛɗn bɔɔrɔ te k‑lamaga ɔɔ k‑lamaga kic ɓo te kɔɗin̰ge, \v 8 naɓo k‑lamaga se naaɗe ɓaa cirin̰a. Taa naan̰ se ɓo k‑lamaga ute kɔɗin̰ge se ɔŋ te gɔtn ɗaar maakŋ raa ki eyo. \v 9 Gɔtn se k‑lamagŋ ese se kꞋtuurin̰o maakŋ raa ki, naan̰ se ɓo wɔɔjn̰ kɛn te do dɔkin̰ kɛn kꞋdaŋin̰ Iblis ɔɔ *Bubm sitange kici, naan̰ ɓo debm kɛn lee dɛrl jee do naaŋ ki ute magalin̰a. Naan̰ ute kɔɗin̰ge se paac kꞋtuur kꞋjꞋɔlɗeno do naaŋ ki. \v 10 Tɛr mꞋbooy mind nam taaɗ makɔn̰ɔ maakŋ raa ki ɔɔ: \q1 «Ɓɔrse, kaaɗn kɛn Raaje taaɗn tɔɔgin̰a, kuun gaarin̰a \q1 ɔɔ kaajn̰ jeege se, aanga. Ɓɔrse, naan̰ ɛɗga tɔɔgɔ *al‑Masiin̰ ki. \q1 Anum debm kɛn lee tɔkŋ mind \q1 gɛnaajege naan Raa ki se kꞋtuurin̰oga naatn, \q1 ey num naan̰ ɓo debm kɛn lee tɔkɗe mindɗe nɔɔrɔ katara naan Raa ki. \q1 \v 11 Gaŋ gɛnaajege se tɔɔg cirin̰ga \q1 ute ɗoobm moosn gɛn *Goon Baatn Raa \q1 ɔɔ ute Taar Raa kɛn naaɗe lee taaɗ jeege tu; \q1 naaɗe took ɔn̰ roɗe taa jꞋaɗen tɔɔlɔ. \q1 \v 12 Taa naan̰ se ɓo naase jeegen iŋgki maakŋ raa ki se Ꞌtɛɗki maak‑raapo! \q1 Num asen kɔɔn̰ naase jeegen kɛn do naaŋ ki \q1 ute kɛngen do baar ki, \q1 taa Bubm sitange te maak‑taarin̰ se, ɓɛrɛ, \q1 bɔɔy ɔŋsenga, taa naan̰ jeele kaaɗin̰ se ɔɔpga baata.» \p \v 13 Kɛn k‑lamaga jaay aak kꞋtuur kꞋjꞋɔlin̰o do naaŋ ki se, gɔtn se naan̰ baag tuur mɛnd kɛn ooj goon gaaba se. \v 14 Gaŋ mɛnd se jꞋɛɗin̰ taa bɛɛkŋ kɛyɛ magal magal aan gɔɔ gɛn doobo taa an kiin̰ ɓaa do kɔɗ‑ɓaar ki dɔk ute k‑lamaga se ɔɔ gɔtn naane se ɓo, gɔt kɛn kꞋɗaapin̰sin̰ taa jꞋan̰ ɓaa kul gɛn ɓaara mɔtɔ te laapa mɛcɛ se. \v 15 Gɔtn se k‑lamagŋ kɛn ɔko mɛtn mɛnda se, ɔɔɗ ɔlo maan maakin̰ ki aan gɔɔ ool ɗoocoga ɗooc se taa an̰ gɔɔbm tɔɔlɔ. \v 16 Num gaŋ naaŋa ɓaaɗo naakŋ mɛnd se ɔɔ naaŋ se ɛɛp taarin̰a ɔɔ aay te maan kɛn k‑lamaga ɔɔɗ ɔlin̰o se. \v 17 Num k‑lamaga ute maak‑taarin̰ se, ɔk tɛrl ɓaaɗo gɛn tɛɗn bɔɔrɔ mɛtjil mɛnd kɛn ɔɔp se. Naaɗe se ɓo jee kɛn tɛɗn nakŋ Raa ɔɔ kꞋtɛɗa, jee ɔk taar Isan kɛn mɛt ki se. \p \v 18 Anum, gɔtn se, k‑lamaga ɓaa ɗaar do kɛɛs kɛn taa baar ki. \c 13 \s1 Daa‑gaaba kɛn teeco maakŋ baar ki \p \v 1 Tɛr maam mꞋaak daa‑gaaba kalaŋ teeco maakŋ baar ki. Naan̰ ɔk kaajge sik ɔɔ don̰ge cili ɔɔ do kaaja kalaŋ se, ɔk laatn gaarin̰ge tak tak. Ɔɔ daan don̰ge tu se, ɔk rogen kɛn naaj *Raa. \v 2 Daa‑gaabm kɛn maam mꞋaakin̰ se tec aan gɔɔ mɛrɛŋɛ, naɓo jɛn̰ge se aan gɔɔ jɛ duuyu ɔɔ ɔk kɔɔkge aan gɔɔ gɛn tupiyu ɔɔ taarin̰ kic gɔɔ gɛn tupiyu. Daa‑gaabm se k‑lamaga ɛɗin̰ tɔɔgin̰a ɔɔ ɔndin̰ do kaag don̰ ki ɔɔ ɛɗin̰ magala. \v 3 Daan don̰ kalaŋ kꞋawarin̰ se, ey num dun̰ se ɓaan̰ ɓaa tɔɔlɔ, naɓo dun̰ se ɓaa urlu. Ɔɔ kɛn jee do naaŋ ki paac jaay aakin̰ se, nakŋ se tap ɓo ɔkɗen taaɗ eyo ɔɔ naaɗe baagin̰ daana. \v 4 Taa k‑lamaga ɛɗga gaara daa‑gaab ki se, jeege paac ɛrg naan k‑lamaga ki se. Ɔɔ naaɗe tɔɔm daa‑gaabm se kici ɔɔ ɗeek ɔɔ: «Daa‑gaabm se tap ɓo naŋa aas te naan̰a ɔɔ naŋa kɔŋ ɗaar naanin̰ ki?» \p \v 5 Daa‑gaabm se, jꞋundin̰ kulu gɛn taaɗn taargen deel doa ɔɔ gɛn naajn̰ Raa. Naan̰ jꞋɛɗin̰ tɔɔgɔ gɛn laapa sik‑sɔɔ‑kaar‑dio (42). \v 6 Naan̰ ɛɛp taarin̰ naaj Raa, naaj ro Raa, naaj *Ɓee Raa kɛn maakŋ raa ki ute jee kɛn maakŋ raa ki. \v 7 JꞋundin̰ kulu gɛn tɛɗn bɔɔrɔ ute jee Raage ɔɔ aɗe ciri. Ɔɔ jee do naaŋ ki paac te mɛtjilɗege, taa ɓeeɗege, taa naaŋɗege ɔɔ te taar naaŋɗege, jꞋɛɗin̰sin̰ kaam jin̰a. \v 8 Jee do naaŋ ki paac utu Ꞌkɛrgŋ naanin̰ ki, num jee Ꞌkɛrg ey se, jee kɛn roɗe kꞋraaŋɗenoga raaŋ maakŋ Kitapm Kaajn̰ gɛn *Goon Baatn Raa ki do dɔkin̰ kɛn Raa utu aalo kaal dunia. Ɔɔ Goon Baat se ɓo kɛn ɔn̰ ron̰ kꞋtɔɔlin̰o *sɛrkɛ se. \p \v 9 Debm kɛn ɔk bi gɛn booy taar se num, booyin̰ taar se jiga. \q1 \v 10 Debm kɛn Raa taaɗ ɔɔ jꞋutu jꞋan̰ kɔkŋ ɓulu lɛ, \q1 jꞋutu jꞋan̰ kɔkɔ \q1 ɔɔ kɛn ɔɔ jꞋutu jꞋan̰ tɔɔl ute gɔrɗ‑jɛrlɛ lɛ, \q1 jꞋutu jꞋan̰ tɔɔl kici. \m Bin num, jee Raage jꞋaay kaamɗe jꞋaal maakɗe do Raa ki. \s1 Daa‑gaabm kɛn kuuy teeco maakŋ naaŋ ki \p \v 11 Tɛr mꞋaak daa‑gaabm kuuy teeco maakŋ naaŋ ki. Naan̰ ɔk kaajge dio tec aan gɔɔ gɛn goon baata, naɓo kɛn naan̰ taaɗ se tec aan gɔɔ k‑lamaga. \v 12 Daa‑gaabm deet deet se, ɔlin̰ tɛɗ nakgen deel doa naanin̰ ki. Naan̰ ɔl jeegen do naaŋ ki paac ɛrg naan daa‑gaab kɛn deet deet kɛn kꞋawarin̰ ɓaa ɓaa kooyo jaay dun̰ urlo se. \v 13 Naan̰ tɛɗ nakgen magal deel doa naan jeege tun do naaŋ ki paac bini bɔɔyo pooɗo raan naanɗe ki. \v 14 Naan̰ jꞋundin̰ kulu gɛn tɛɗn nakgen deel doa naan daa‑gaab kɛn deet deet se, ɔɔ ute naan̰ se naan̰ dɛrl jeegen do naaŋ ki ɔɔ ɗeekɗen ɔɔ kꞋtɛɗ naka tec aan gɔɔ daa‑gaabm kɛn deet deetn kꞋawarin̰o ute gɔrɗ‑jɛrlɛ jaay ooyo te ey se. \v 15 Daa‑gaabm kɛn teeco maakŋ naaŋ ki se, jꞋɛɗin̰ tɔɔgɔ gɛn kɔl ko maakŋ nak kɛn naan̰ tɛɗin̰ tec aan daa‑gaabm deet deet se, ɔɔ nakŋ se, baag taaɗa aan gɔɔ debkilimi ɔɔ taa jeegen paacn̰ kɛn baate kɛrgŋ naan daa‑gaab kɛn deet deet se, naan̰ ɔl kꞋtɔk kꞋtɔɔlɗe naata. \v 16 Jee jꞋaalɗen maak ki ute jee jꞋaalɗen maak ki eyo, jee maalge ute jee daayge, ɓulge ute jeegen ɓulge eyo, paac naan̰ ɔl kꞋtɔndɗe nakŋ kaakŋ jeele ji daamɗege tu ey lɛ do naanɗege tu. \v 17 Debm jaay ɔk nakŋ kaakŋ jeele ron̰ ki ey se, kꞋdugŋ nakin̰ eyo ɔɔ naan̰ kic lɛ kɔŋ dugŋ nakŋ nam eyo. Nakŋ kaakŋ jeel ese se ɓo, naan̰ ro daa‑gaabm ese ɔɔ mɛɗn ese se kɛn tum ute numirin̰ kici. \p \v 18 Ɔn̰ jeege booy jeel kɔkŋ mɛtn taar ese se jiga. Debm mɛtɛk se, ɔn̰ dooy jeel mɛtn taar numir ro daa‑gaab kɛn ese se ɔɔ numir ese se ɓo tum te ro debkilim se. Numir se jaay kꞋmɛɗin̰ se kaar‑mɛcɛ‑ute‑sik‑mɛcɛ‑kaar‑mɛcɛ (666). \c 14 \s1 *Goon Baatn Raa ute jeen̰ge \p \v 1 Tɛr maam mꞋaak Goon Baata ɗaar ɗaara ute jeege dupu‑kaar‑te‑sik‑sɔɔ‑kaar‑sɔɔ (144 000) do ko kɛn Sion ki ɔɔ jee se kꞋraaŋɗen ro naan̰a ute gɛn Bubin̰ do naanɗege tu. \v 2 Gɔtn se maam mꞋbooy mind nam taaɗ maakŋ raa ki tec aan gɔɔ maan zoor uu uu se, ɔɔ aan gɔɔ Raa kɛn taat makɔn̰ɔ ɔɔ mꞋbooyin̰ se tec aan gɔɔ jee ɔnd kɔnd kurundu. \v 3 Ɔɔ naaɗe se aar kaa kiji naan kaag do ki naan ne‑ɗimge tun sɔɔ ɔɔ naan magalge tu. Kaaɗe se nam tap ɓo jeel kaarin̰ eyo, naɓo jee aarin̰ se se, naaɗen jee dupu‑kaar‑te‑sik‑sɔɔ‑kaar‑sɔɔ (144 000) kɛn kꞋdugɗenoga dug doɗe do naaŋ ki se sum. \p \v 4 Jee se, ɓii kalaŋ tap ɓo ɓaa te ro mɛndge tu eyo naɓo naaɗe bɔɔb roɗe *salal gɛn *Raa. Jee se se, gɔtn Goon Baata ɓaa ɓo, naaɗe daanin̰a. Ɔɔ maakŋ jikilimge tun do naaŋ ki se, naaɗe se jee kɛn kꞋdugɗenoga dug doɗe ɔɔ naaɗe se aan gɔɔ *nakŋ ooj deet deetn maakŋ‑gɔt ki jaay jꞋɛɗin̰ *sɛrkɛ Raa ki ɔɔ Goon Baat ki se. \v 5 Naaɗe se, ɓii kalaŋ tɛɗ te taar‑kɔɔɓ eyo ɔɔ taar iŋg kus kic lɛ jꞋɔŋ te roɗe ki eyo. \s1 *Kɔɗn Raagen mɔtɔ \p \v 6 Tɛr maam mꞋaak kɔɗn Raa kuuy iin̰ lee daan maakŋ raa ki raan. Naan̰ se ɔk Labar Jigan gɛn daayum se gɛn taaɗn jeege tun do naaŋ ki. Labar se, naan̰ an̰ taaɗin̰ jeege tun do naaŋ ki paac ute mɛtjilɗege ute taa ɓeeɗege ɔɔ ute taar naaŋɗege. \v 7 Naan̰ taaɗɗen makɔn̰ ɔɔ: «ꞋƁeerki Raa ki ɔɔ *Ꞌnookin̰ki, taa kaaɗn kɛn naan̰ kɔjn̰ bɔɔrɔ do jeege tu se, aanga. Naase ɛrgki naan Mɛl kɛn aalo maakŋ raa ute do naaŋa, baar ute gɔtgen kɛn ɔk maane se paac.» \p \v 8 Kɔɗn Raa kuuy gɛn k‑dige ɔk mɛtin̰a ɔɔ ɗeek ɔɔ: «Ɓɛrɛ, gɛgɛr magal Babilon se tɛrɛcga! Ɗeer ɗeer, naan̰ se tɛrɛcga kamac kamac! Naan̰ se ɓo kɛn ɔl mɛtjil jeege do naaŋ ki paac tɛɗ nakŋ kɛn naan̰ maakin̰ jen ro ki aan gɔɔ tɔtn koojn̰ bin̰ kɛn naan̰ ɔl jeege paac aay te maraadɗe se. Naan̰ se tec aan gɔɔ mɛnd kɛɛsn gaabm rɛn̰ rɛn̰ ɔɔ nakŋ kɛn naan̰ ɔl jeege tɛɗ se, nakŋ *kusin̰ salal.» \p \v 9 Tɛr kɔɗn Raa kuuy gɛn k‑mɔtɔge ɔko mɛtn naaɗe se kici. Naan̰ se taaɗ makɔn̰ ɔɔ: «Debm jaay ɛrg naan daa‑gaab ki se ute nakŋ kꞋcɔɔcin̰ tecin̰ tece ɔɔ ɔk nakŋ kaakŋ jeele do naanin̰ ki lɔ jin̰ ki se, \v 10 naan̰ kic utu kaay tɔtn koojn̰ bin̰ salal kɛn maakŋ *kɔɔpm maak‑taar Raa ki se. Debm se, Raa utu an̰ kɔl pooɗn ɔɔ maakŋ kuɗ kɛn ɔk pooɗo ɓuluk ɓuluk se naan kɔɗn Raage tun salal ɔɔ naan Goon Baatn Raa ki. \v 11 Ɔɔ saa pooɗn dubarɗe se iin̰ tul tul daayum daayum. Jee kɛn ɛrg naan daa‑gaab ki ɔɔ naan nakŋ kɛn kꞋcɔɔcin̰ tecin̰ tece ɔɔ jeegen ɔk numirin̰ roɗe ki se, nɔɔrɔ katara naaɗe kɔŋ gɔtn an tɔɔl maakɗe eyo.» \p \v 12 Kaaɗ kɛn se ɓo naase aayki kaamse, naasen jee Raage se Ꞌtɛɗki nakŋ kɛn Raa taaɗ ɔɔ gɛn tɛɗa ɔɔ aalki maakse do Isa ki! \p \v 13 Tɛr maam mꞋbooy mind nam taaɗum maakŋ raa ki ɔɔ: «ꞋRaaŋ ɔɔ: maak‑raapo jeege tun ooy ɓɔrse ɗoobm Mɛljege tu!» Ɔɔ tɛr *Nirl Raa taaɗum ɔɔ: «Ɗeere, naaɗe se ɔŋga gɔtn tɔɔl maakɗe ɔɔ taa bɛɛ paacn̰ naaɗe tɛɗo se, naaɗe utu an̰ kɔŋɔ.» \s1 Kaaɗn kɔjɔ \p \v 14 Tɛr maam mꞋaak gapara raap lak lak ɔɔ maakŋ gapar kɛn se, mꞋaak nam tec debkilimi iŋg kiŋg do ki. Ɔɔ nam se ɔk laatn gɛn tɔɔmɔ gɛn daab don̰ ki ɔɔ naan̰ ɔk kin̰jɛr aata jin̰ ki. \v 15 Tɛr mꞋaak *kɔɗn Raa kuuy teeco maakŋ *Ɓee Raa kɛn maakŋ raa ki. Naan̰ taaɗ makɔn̰ɔ deb kɛn iŋg do gapar ki se ɔɔ: «Ɓɔrse kaaɗn kɔjn̰ nakgen do naaŋ ki se aasga; ute kin̰jɛri se Ꞌɓaa ɔjɗe.» \v 16 Gɔtn se, debm iŋg do gapar ki se ute kin̰jɛrin̰ se, naan̰ ɓaa ɔj naŋ nakgen do naaŋ ki se paac. \p \v 17 Tɛr maam mꞋaak kɔɗn Raa kuuy teeco maakŋ Ɓee Raa kɛn maakŋ raa ki. Naan̰ kic ɔk kin̰jɛr aata jin̰ ki. \v 18 Tɛr maam mꞋaak kɔɗn Raa kuuy daala teeco *gɔtn kɛn kꞋlee kꞋtɛɗn sɛrkɛ Raa ki se. Naan̰ se ɔk tɔɔgɔ do pooɗ ki ɔɔ naan̰ taaɗ makɔn̰ɔ deb kɛn ɔk kin̰jɛr kɛn aat se ɔɔ: «Ɓɔrse koojn̰ bin̰gen do naaŋ ki se aacga. Ute kin̰jɛri aat se Ꞌɓaa ɔjɗe.» \v 19 Gɔtn se kɔɗn Raa kɛn ɔk kin̰jɛr aat se, iin̰ ɓaa ɔj koojn̰ bin̰ se ɔɔ tɔs ɔmbin̰ maakŋ dukuɗn magal gɛn maak‑taar Raa ki se. \v 20 Dukuɗn se, naan̰ naatn maakŋ gɛgɛr ki ɔɔ koojn̰ bin̰ se jaay kꞋriin̰ se, teec mooso ɔɔ moosin̰ se ɔɔy dar dar ɔɔ kɛn kꞋdɔɔjin̰ se, jɛrlin̰ se aal sindi aljam. Gɔtn mooso ɔɔy uun paac se aas kilɔmɛtir kaar‑mɔtɔ. \c 15 \s1 *Kɔɗn Raagen cili ɔk dubargen cili jiɗege tu \p \v 1 Tɛr maam mꞋaak maakŋ raa ki nakŋ‑kɔɔɓm kuuy magala ɔɔ deel doa. Maam mꞋaak kɔɗn Raage cili ɔk dubargen cili jiɗege tu kɛn utu aɗe ɓaa kaam mɔɔtn se. Ute nakgen se ɓo *Raa naŋ maak‑taarin̰a. \m \v 2 Tɛr maam mꞋaak naka tooɗ yɛl yɛl aan gɔɔ baar maane ɔɔ ɔk pooɗo ɓuluk ɓuluk maak ki. Do baar kɛn tooɗ yɛl yɛl ese se maam mꞋaak jeege ɗaar ɗaara do ki ɔɔ jeegen se ɓo kɛn ciro daa‑gaabm ute nakŋ kɛn kꞋcɔɔcin̰ tecin̰ tece ɔɔ ute numirin̰ se. Ɔɔ naaɗe se, Raa ɛɗɗen nakgen tec kurundge se jiɗege tu. \v 3 Naaɗe aar kaa gɛn *Musa, debm tɛɗn naabm Raa ɔɔ kaa gɛn *Goon Baatn Raa. Naaɗe aar ɔɔ: \q1 «Mɛljege Raa Sidburku, \q1 nakŋ naai Ꞌtɛɗ se, deel doa ɔɔ aak bɛɛ aak eyo. \q1 Gaar do naaŋa paac, ɗoobm naai se, \q1 ɗoobm kɛn daan ki ɔɔ kɛn mɛt ki. \q1 \v 4 Mɛlje, debm jaay ai ɓeer naai ki eyo \q1 ɔɔ ai *nookŋ roi ey se tap ɓo, naŋa? \q1 Taa naai kali ki sum ɓo debm *salal. \q1 Mɛtjil jee do naaŋ ki paac se \q1 utu Ꞌkɛrgŋ naani ki. \q1 Nakŋ naai Ꞌtɛɗin̰o ute ɗoobin̰ se naaɗe Ꞌkaakŋ jeele.» \p \v 5 Kɛn nakgen se jaay deel se, maam mꞋaak *Ɓee Raa kɛn maakŋ raa ki se ɔɔɗ waŋ ɔɔ mꞋaak *kɔrɔr Raa se maak ki. \v 6 Maam mꞋaak kɔɗn Raagen cili kɛn teeco maakŋ Ɓee Raa ki ɔɔ kɔɗn Raage se, tuuso kalgen salal aak bɛɛ ɔmb mɛt ki birin̰ birin̰ se. Kaaɗɗege se naaɗe dɔɔkin̰ ute kɔl kꞋɗaapin̰ ute daab ɔɔ naaɗe se ɓo utu ano ɓaa ute dubargen cili se. \v 7 Tɛr maakŋ ne‑ɗimge tun sɔɔ se, deb kalaŋ nig kɔɗn Raage tun cili se, *kɔɔpm gɛn daab tak tak. Ɔɔ maakŋ kɔɔpge tun se, ɗooc ute maak‑taar Raa kɛn tiŋg gɛn daayum daayum. \v 8 Ɔɔ maakŋ Ɓee Raa se paac ɗooc ute saa ɔɔ saa se taaɗ ɔɔ tɔɔgŋ Raa kɛn wɔɔr gɔtɔ kɛlɛŋ se utu gɔtn se. Nam tap ɓo ɔŋ ɛnd maak ki eyo, bini dubargen cilin kɛn kɔɗn Raagen cili ɓaanɗeno se, deel jaayo. \c 16 \s1 *Kɔɔpgen cilin kɛn ɗooc ute maak‑taar *Raa \p \v 1 Tɛr maam mꞋbooy mind nam maakŋ *Ɓee Raa kɛn maakŋ raa ki taaɗ makɔn̰ *kɔɗn Raage tun cili se ɔɔ: «Kɔɔpsegen cilin ɗooc ute maak‑taar Raa se, Ꞌɓaa tɔɔyɗeki do naaŋ ki.» \p \v 2 Kɔɗn Raa kɛn deet deet se, iin̰ ɓaa ɔɔy maak‑taar Raa maakŋ kɔɔpin̰ ki se do naaŋ ki ɔɔ jee kɛn ɔk nakŋ kaakŋ jeele gɛn daa‑gaaba ɔɔ lee ɛrg naan kaag kɛn kꞋcɔɔcin̰ tecin̰ tec se, naaɗe paac roɗe tɔɔɗ taan‑dua ɔɔ taan‑duɗe se ɔsɗe aak eyo. \p \v 3 Kɔɗn Raa kɛn gɛn k‑dige se, iin̰ ɓaa ɔɔy maak‑taar Raa kɛn maakŋ kɔɔpin̰ ki se maakŋ baar ki ɔɔ maan maakŋ baar ki se dɛl aan gɔɔ moosn debm ooyga kooyo. Ɔɔ nakgen paacn̰ maakŋ baar ki se ooyo. \p \v 4 Kɔɗn Raa gɛn k‑mɔtɔge se, kɔɔpin̰ ɗooc ute maak‑taar Raa se, ɓaaɗo ɔɔyin̰ maakŋ oolge tu ɔɔ gɔtge tun ɔk maan maane paac se. Ɔɔ maangen se paac dɛl mooso. \v 5 Gɔtn se, maam mꞋbooy kɔɗn Raa kɛn mɛl maane se taaɗ ɔɔ: \q1 «Naai debm daan ki, \q1 naai kɛn ɓɔrse ɔɔ kɛn do dɔkin̰a, \q1 naai kali ki sum ɓo debm *salal. \q1 Nakŋ naai Ꞌtɛɗ paac se ute ɗoobin̰a. \q1 \v 6 Aan gɔɔ naaɗe ɔɔyga moosn jeeige ute gɛn jee taaɗ taar teeco taari ki se, \q1 ɓɔrse naaɗe kic ɛɗɗen mooso ɓo naaɗe kaaye. \q1 Kɛse ɓo nakŋ kɛn doɗen naaɗe ki.» \p \v 7 Tɛr maam mꞋbooy mind nam taaɗ *gɔt kɛn kꞋlee kꞋtɛɗn sɛrkɛ se ɔɔ: \q1 «Deere, Mɛljege Raa Sidburku, \q1 bɔɔr kɛn naai ɔj do jeege tu se, \q1 kɛn mɛt ki ɔɔ ute ɗoobin̰a.» \p \v 8 Kɔɗn Raa gɛn k‑sɔɔge se kɔɔpin̰ ɗooc ute maak‑taar Raa se ɔɔyin̰ do kaaɗ ki ɔɔ kaaɗa se ɓaa tɛɗn ɔŋgɔ ɔɔ nɔɔɗ jeege aan gɔɔ pooɗo. \v 9 Jee se jaay kɛn kaaɗa nɔɔɗ tɛɗɗen daama se, naaɗe naaj Raa kɛn ɓaano ute dubargen se. Gaŋ, ute naan̰ se kic, naaɗe baate tɛrl maakɗege do Raa ki ɔɔ baate *nookin̰a. \p \v 10 Kɔɗn Raa gɛn k‑miige se, kɔɔpin̰ ɗooc ute maak‑taar Raa se, ɔɔyin̰ do kaag do daa‑gaab ki se. Ɔɔ taa naaŋ kɛn naan̰ ɓo gaarin̰ se, gɔtɔ ɓaa tɛɗ ilim dib. Jikilimge jaay naka ɔɔn̰ɗe se dɔɔn̰ taarɗege. \v 11 Naaɗe naaj Raa kɛn maakŋ raa ki taa dubargen naaɗe ɔŋo ɔɔ ute dugen roɗe ki se. Ute naan̰ se kic ɓo, naaɗe baate kɔn̰ nakɗegen *kusin̰ kɛn naaɗe lee tɛɗ se. \p \v 12 Kɔɗn Raa gɛn k‑mɛcɛge se, kɔɔpin̰ ɗooc ute maak‑taar Raa se, naan̰ ɔɔyin̰ maakŋ ool kɛn magal kɛn kꞋdaŋin̰ Eprat se. Ɔɔ ool se maanin̰ ooko ɔɔ ɔn̰ ɗoobo gaarin̰ge tun iin̰o kaam gɔtn kaaɗa tookŋo. \v 13 Tɛr mꞋaak maakŋ taar k‑lamaga ki, maakŋ taar daa‑gaab ki ɔɔ maakŋ taar debm kɛn tɛɗ ron̰ aan gɔɔ debm taaɗ taar teeco taar Raa ki se teeco sitange mɔtɔ tec aan gɔɔ kaarage. \v 14 Sitange se ɓo kɛn jeege tɔndɗe tɛɗ maragge se ɔɔ naaɗe ɓo kɛn tɛɗ nakŋ‑kɔɔɓge, naaɗe lee tus gaarin̰gen do naaŋ ki se paac taa ɓaa tɛɗn bɔɔrɔ ute Raa Sidburku, ɓii se ɓii ɔɔn̰ɔ kɛn naan̰ mala ɔndin̰ga kɔndɔ. \p \v 15 Mɛljege taaɗ ɔɔ: «ꞋBooyki! Maam se, mꞋutu mꞋaɗe ɓaa aan gɔɔ debm ɓoogo! Maak‑raapo deb kɛn iŋg zɛɛrɛ ɔɔ bɔɔb kalin̰ge taa naan̰ lee mɛt‑beer eyo ɔɔ kɛnd maakŋ sɔkɔn̰ ki eyo.» \p \v 16 Tɛr sitangen mɔtɔ se ɓaa tuso gaarin̰ge gɔtɔ kaam kalaŋ bini kꞋdaŋin̰ ute taar *Ɛbre \it Armagedon\it*. \p \v 17 Kɔɗn Raa gɛn k‑cilige kɔɔpin̰ ɗooc ute maak‑taar Raa se ɔɔyin̰ raan ɔɔ maam mꞋbooy maakŋ Ɓee Raa kɛn raan ɔɔ gɔtn kaag do ki se, mind nam taaɗ makɔn̰ ɔɔ: «Ɓɛrɛ, naaba naŋga!» \v 18 Gɔtn se maam mꞋaak maakŋ raa aal wusuk wusuk, tɛɗ gajalaŋ, Raa taat makɔn̰ɔ ɔɔ naaŋa kic ɓo te makɔn̰ɔ. Te kɛn naan̰ te se, gɔtn Raa aal debkilimi ɓii kalaŋ tap ɓo naaŋa te te bin eyo. \v 19 Naan̰ kɛn se, gɛgɛr kɛn magal se ɓaa tɔp gɔtɔ kaam mɔtɔ ɔɔ gɛgɛrgen do naaŋ ki paac se rua. Gɔtn se Raa saap do gɛgɛr kɛn Babilon kɛn magal se ɔɔ naan̰ an̰ kɛɗn kaay kɔɔpm kɛn ɗooc ute maak‑taarin̰ kɛn kusin̰ se. \v 20 Naaŋgen kɛn maane gurug ɔlɗe daan ki paac ɔɔ ute koge se, Ꞌtɛɗn gɔtɔ paac. \v 21 Isi magal magal siɗo maakŋ raa ki do jeege tu. Isi kalaŋ se deer ɓaa ɓaa kaasn kaam kɔɔr teen̰e si‑dio. Ɔɔ jeege se naaj Raa taa dubar kɛn isi dabarɗe se. Taa dubargen aan doɗe ki se dubar gɛn teecn̰ nirli. \c 17 \s1 Gɛgɛr Babilon se, bɔɔrɔ oocga don̰ ki \p \v 1 Ɔɔ maakŋ *kɔɗn Raage tun cilin kɛn ɔk *kɔɔpgen cili kɛn ɗooc te maak‑taar *Raa jiɗege tu se, deb kalaŋ ɓaaɗo ɔŋuma ɔɔ ɗeekum ɔɔ: «ꞋƁaaɗo, mꞋai taaɗn mɛtn taar bɔɔr kɛn utu koocn̰ do mɛnd kɛɛsn gaabm kɛn jeege paac jeel gɔtin̰a ɔɔ mɛnd kɛɛsn gaabm se taaɗ te gɛgɛr magal kɛn utu taa oolge tu se.» \v 2 Gaarin̰gen do naaŋ ki paac se, naan̰ deelɗenga tɛɗga jee kɛɛsn mɛndge; ɔɔ jee do naaŋ ki paac se, naan̰ lee ɛɗɗen tɔtn koojn̰ bin̰ aay oono ɔɔ lee ɛɛsin̰a. \m \v 3 Gɔtn se *Nirl Raa bɔɔy dom ki ɔɔ kɔɗn Raa uun ɓaansum do kɔɗ‑ɓaar ki ɔɔ mꞋaak mɛnda iŋg kiŋg do daa‑gaab ki ɔɔ daa‑gaabm se aac dɛŋ dɛŋ. Ron̰ se paac gurug te taargen naaj Raa ɔɔ daa‑gaabm se, don̰ge cili ɔɔ kaajin̰ge sik. \v 4 Mɛnd se uuso kal ute ron̰a aac dɛŋ, ɔk daab ro ki ɔmb birin̰ birin̰, ɔk kogen ute roɗege ɔɔ meeɗgen\f + \fr 17:4 \ft Meeɗgen ute roɗege se ute taar nasar se je ɗeekŋ ɔɔ: \+it perles\+it*.\f* ute roɗege kici. Mɛnd se ɔk kɔɔpm gɛn daab jin̰ ki ɔɔ kɔɔpm se ɗooc ute nakgen jig eyo gɛn kɛɛsn gaabin̰ge. \v 5 KꞋraaŋin̰ do naanin̰ ki ro kɛn kꞋjeel mɛtin̰ eyo jꞋɔɔ: \q1 Maam ɓo mꞋgɛgɛr Babilon magal \q1 maam ɓo ko mɛnd kɛɛsn gaabge paac \q1 ɔɔ do naaŋ ki paac se, \q1 maam sum ɓo mꞋtɛɗn nakgen *kusin̰ cir paac paac. \p \v 6 Maam mꞋaak mɛnd se, aay oon moosn jee Raage kɛn saaɗn Isage se. Kɛn maam jaay mꞋaakin̰ se, nakŋ se tap ɓo ɔkum taaɗ eyo. \p \v 7 Gɔtn se kɔɗn Raa ɗeekum ɔɔ: «Gɛn ɗi jaay nakŋ se ɔki taaɗ ey se? ꞋBooyo! Maam mꞋutu mꞋai taaɗn mɛtn taar mɛnd kɛn iŋg do daa‑gaab ki se ute mɛtn taar daa‑gaabm kɛn don̰ge cili ɔɔ kaajin̰ge sik jaay *kꞋjeel mɛtin̰ ey se kici. \v 8 Daa‑gaabm kɛn naai aakin̰o tiŋgo se, ɓɔrse naan̰ gɔtɔ ɔɔ tɛɗga num naan̰ utu aɗe teecn̰ maakŋ gɔɔ kɛn jɛrl zuzu se, ɔɔ ɓaa gɔtn kut ki. Num jee do naaŋ kɛn roɗe gɔtɔ maakŋ Kitapm Kaaj kɛn Raa raaŋin̰o do dɔkin̰ kɛn naan̰ utu aalo kaal dunia se, kɛn naaɗe jaay kaakŋ daa‑gaabm ese se, aɗen kɔkŋ taaɗ eyo, taa naan̰ ɓo kɛn tiŋgo, ɓɔrse naan̰ gɔtɔ ɔɔ tɛɗga num utu aɗe teecn̰ daala. \p \v 9 «Ɓɔrse, ɔn̰ jeege tɛɗn mɛtɛkɛ ɔɔ jeel‑taara taa jeel mɛtn nakgen se: dogen cili se, je taaɗn te kogen cilin kɛn mɛnd iŋg do ki se ɔɔ je taaɗn ute gaargegen cili se kici. \v 10 Maakŋ gaarin̰ge tun cili se, jee mii se, kaaɗɗe deelga, ɔɔ kɛn gɛn k‑mɛcɛge se, ɓɔrse naan̰ ɓo gaarge, ɔɔ kɛn gɛn k‑cilige se lɛ aan te ey ɓɔrtɔ; anum kɛn naan̰ jaay aɗe ɓaa kic ɓo Ꞌtiŋg dɛn eyo. \v 11 Daa‑gaabm kɛn tiŋgo ɔɔ ɓɔrse gɔtɔ se, naan̰ kic ɓo maakŋ gaargege tun cili se sum ɔɔ naan̰ ɓo kɛn utu kɔsn gaar gɛn k‑martage se ɔɔ naan̰ kic Raa utu an̰ kutu. \v 12 Ɔɔ kaajgen sikŋ kɛn naai aako se lɛ, je taaɗn ute gaarin̰gen sikŋ kɛn utu kɔsn gaara ute daa‑gaaba se tɛlɛ gɛn lɛr kalaŋ sum. \v 13 Gaarin̰gen sik se paac utu tum dɔɔkŋ taarɗe kalaŋ ɔɔ tɛɗn naaba ute tɔɔgɗe paac daa‑gaab kɛn se. \v 14 Naaɗe utu ɓaa Ꞌtɛɗn bɔɔrɔ ute *Goon Baatn Raa ɔɔ Goon Baatn Raa se utu aɗen ciri, taa naan̰ ɓo Mɛl gɛn Mɛlge ɔɔ naan̰ ɓo Gaar gɛn gaarin̰ge. Ɔɔ jeegen kɛn naan̰ daŋɗeno ɔɔ bɛɛr tɔɔɗɗeno tɛɗga jee naan̰ge ɔɔ kɛn tuj ɔrmɗe ey se, naaɗe kic utu aɗen ciri.» \p \v 15 Tɛr kɔɗn Raa taaɗum ɔɔ: «Oolgen kɛn naai aak mɛnd kɛɛsn gaaba iŋg taar ki se, je taaɗn ute jee dɛngen do naaŋ ki ute mɛtjilɗege, ute taa naaŋɗege ɔɔ ute taar naaŋɗege paac. \v 16 Kaajgen sikŋ kɛn naai aakɗeno ute daa‑gaaba se, utu kɔɔɗn kund mɛnd kɛɛsn gaabm kɛn gɔtin̰ gɔt se naata, ɔɔ an tɔsn ute nakin̰ge paac ɔɔ an̰ kɔn̰in̰ mɛt‑beere. Naan̰ malin̰ kic, naaɗe an̰ kɔsɔ ɔɔ mɛt kɔɔpin̰ se lɛ naaɗe an̰ tɔɔcɔ. \v 17 Gaarin̰gen sik se, Raa mala tɛɗɗenga tɛɗ maakɗe ki, naaɗe tɛɗn naaba daa‑gaab ki se, taa daa‑gaabm se kiŋg maakŋ gaarin̰ ki. Raa ɔlɗe tɛɗn naan̰ se, taa naaɗe tɛɗn nakŋ kɛn naan̰ uuno doa aan gɔɔ kɛn naan̰ maakin̰ jen ro ki. Daa‑gaabm se kiŋg maakŋ gaarin̰ ki bini taar kɛn Raa taaɗ se Ꞌkaan ɗoobin̰ ki. \p \v 18 «Ɔɔ mɛnd kɛn naai aakin̰o se lɛ, je taaɗn ute gɛgɛr magal, kɛn iŋg do gaarin̰ge tun do naaŋ ki paac se.» \c 18 \s1 Babilon tɛrɛcga \p \v 1 Kɛn nakgen se jaay deel paac se, maam mꞋaak *kɔɗn Raa kuuy bɔɔyo maakŋ raa ki ɔɔ kɔɗn Raa se ɔk tɔɔg dɛna ɔɔ ute tɔɔgin̰ se naan̰ wɔɔr do naaŋa se kɛlɛŋ kɛlɛŋ. \v 2 Naan̰ taaɗ makɔn̰ɔ ɔɔ: \q1 «Gɛgɛr magal Babilon se tɛrɛcga! \q1 Ɗeere, naan̰ se tɛrɛcga kamac kamac! \q1 Ɓɔrse gɔtin̰ se ɔɔp tɛɗga gɔtn maragge, \q1 gɔtn sitange ɔɔ gɔtn yeelge ute daagen jig ey \q1 kɛn jeege ƴɛɛmɗe ƴɛɛm se. \q1 \v 3 Naan̰ se ɓo kɛn ɔl jeege tɛɗ nakŋ kɛn naan̰ maakin̰ jen ro ki \q1 aan gɔɔ tɔtn koojn̰ bin̰ kɛn naan̰ ɔl jeege paac aay te maraadɗe se. \q1 Ɔɔ nakŋ kɛn naan̰ ɔl jeege tɛɗ se, nakŋ *kusin̰ salal. \q1 Ɔɔ gaarin̰gen do naaŋ ki se, \q1 naan̰ ɔlɗe aay tɔtin̰a ɔɔ ɛɛsin̰a. \q1 Ɔɔ jee tɛɗn zogen do naaŋ ki se lɛ, \q1 tɛɗ jee nak dɛnge se, ute maal naan̰ kɛn dɛn se.» \p \v 4 Tɛr mꞋbooy mind nam kuuy taaɗ maakŋ raa ki ɔɔ: \q1 «Naasen jeemge se, Ꞌteecki naatn maakŋ gɛgɛr kɛn se, \q1 ey num naase kic aki kɔl dose maakŋ kusin̰ɗe ki, \q1 ɔɔ dubar utu kaan doɗe ki se, \q1 utu koocn̰ do naase ki kici; \q1 \v 5 taa kusin̰ maakŋ gɛgɛr kɛn ese se, \q1 ziiɗ bini ook aanga maakŋ raa ki \q1 ɔɔ *Raa se saapga do nakge tun \q1 te ɗoobin̰ ey kɛn jeen̰ge lee tɛɗ se. \q1 \v 6 Nakŋ naan̰ tɛɗ jeege tu se, \q1 naase kic Ꞌtɛɗin̰sin̰ki naan̰ ki mɛt dio; \q1 aan gɔɔ kɛn naan̰ lee ɛɗ tɔtn kꞋdeepin̰ atak \q1 maakŋ *kɔɔpin̰ ki jeege tu se, \q1 naase kic ɛɗin̰ki tɔtn atak cir \q1 gɛn naan̰ se mɛt dio. \q1 \v 7 Aan gɔɔ naaɗe ɔŋo maala ɔɔ ɔŋo doɗe se, \q1 ɓɔrse naase Ꞌdabarɗeki makɔn̰ bin kici \q1 ɔɔ ɔn̰ɗeki kapin aɗen tɔɔlɔ, \q1 taa gɛgɛr se taaɗga taaɗ ute maakin̰ ɔɔ: \q1 ‹Maam se mꞋtɛɗga nɛɛlge do kaag dom ki se. \q1 MꞋmɛnd‑daay eyo ɔɔ mɔɔtn kapin lɛ am tɔɔl eyo.› \q1 \v 8 Taa naan̰ se ɓo, ɓii kalaŋ sum ɓo \q1 nakgen ɔɔn̰ se utu kaan don̰ ki, \q1 aan gɔɔ yoa, kɔl doa ɔɔ ɓoa. \q1 Ɔɔ naan̰ se jꞋutu jꞋan̰ tɔɔcɔ, \q1 taa Mɛljege Raa Sidburku se \q1 utu an̰ kɔjn̰ bɔɔrɔ don̰ ki.» \p \v 9 Num gaarin̰gen do naaŋ ki kɛn ɛndo maakŋ kusin̰ gɛgɛr kɛn ese se ɔɔ tɛɗo maala gɔtn ese se, kaaɗ kɛn naaɗe utu kaakŋ saa pooɗn gɛgɛr kɛn kꞋtɔɔcin̰ se, naaɗe utu tɔɔyɔ ɔɔ keem nɔɔ taarin̰a. \v 10 Naaɗe ɗaar dɔkɔ ɔɔ ɓeer ɔɔ sɔm dubar ese se koocn̰ doɗe ki ɔɔ gɔtn se naaɗe tɔɔyɔ ɔɔ keem nɔɔ: \q1 «Wɔɔy, wɔɔy nakage, aakki tu gɛgɛr Babilon, \q1 gɛgɛr magala, naan̰ ɔk maala se! \q1 Lɛr kalaŋ sum ɓo Raa tujin̰a.» \p \v 11 Jeegen ɔk nakŋ zogen do naaŋ ki paac eeme ɔɔ ɔl doa taa gɛgɛr se, taa nakŋ zoɗege se, nam tap ɓo dug ey sum. \v 12 Nakŋ zoɗege se: daab, pudda, kogen ute roɗe, meeɗgen ute roɗe, kalgen ute roɗege ɔɔ kɛn deer taac boŋ boŋ se, kalgen ute roɗege cɛɛpɛ ɔɔ aac dɛŋ dɛŋ; kaaggen oot nijimi, nakgen kꞋɗaapɗe ute naaŋ ceeɗge, kaaggen mɔŋgɔ, maal‑zɛɛrɛ ute maal‑kilimi, ute kogen raaŋ aak bɛɛ bɛɛ, \v 13 naagŋ kaagŋ nijimi, nakgen oot nijimi, itir, duɗgen oot nijimi ute kaaggen oot koot kici, tɔtn koojn̰ bin̰, uubu, ruju ute gɛmɛ, maraŋge ute bɛn̰ge, sɛndge ute puusɗege, ɓulge ute jee daŋgayge, nakgen se paac nam tap ɓo mɔɔtn Ꞌdug ey sum. \v 14 KꞋtaaɗ jeege tun maakŋ gɛgɛr kɛn ese jꞋɔɔ: «Nakŋ naase maakse Ꞌje paac se gɔtɔga. Maala ute nakgen tɛɗsen jaay jeege je se se, paac utga naatn. Nakgen bin se mɔɔtn jꞋan̰ kɔŋ maakŋ gɛgɛrse ki ey sum.» \v 15 Jee tɛɗn zogen lee ɓaaɗo tɛɗ maala maakŋ gɛgɛr kɛn ese se, naaɗe kic Ꞌɗaar dɔkɔ ɔɔ ɓeer ɔɔ sɔm dubar se koocn̰ doɗe ki. Gɔtn se naaɗe tɔɔyɔ ɔɔ eem nɔɔ: \q1 \v 16 «Wɔɔy, wɔɔy nakage, aakki tu gɛgɛr magal, \q1 aan gɔɔ mɛnd kɛn tuuso kalgen deer taac boŋ boŋ \q1 ute kɛngen cɛɛp taac dɛŋ dɛŋ \q1 ɔɔ tɔlo kɔɗɔkŋ bi gɛn daab \q1 ute meeɗge ɔɔ kogen ute roɗe se! \q1 \v 17 Maalin̰ ute dɛnin̰ se, maakŋ lɛr kɛn kalaŋ ki sum ɓo utga paac!» \p Gɔtn se, jee tuur markabgen magal magala ute jee tɛɗn naabɗege ɔɔ jeegen maak ki paac se, ute jeegen tɛɗ naaba do baar ki paac se, naaɗe kic ɗaar dɔkɔ. \v 18 Kɛn naaɗe jaay aak saa pooɗn iin̰ se, tɔɔɗ tɔɔy ɔɔ: \q1 «Gɛgɛr jaay magal aas te gɛgɛr se, ɓɛrɛ, gɔtɔga!» \p \v 19 Naaɗe tɔs naaŋa bɔɔy doɗege tu ɔɔ tɔɔɗ tɔɔyɔ ɔɔ eem nɔɔ: \q1 «Wɔɔy, wɔɔy nakage, aakki tu gɛgɛr magal ɗooc te maala \q1 ɔɔ jeegen ɔk markabgen magal magala do baar ki paac se, naaɗe ɔŋo maala paac gɔtin̰ ki, \q1 ɔɔ maakŋ lɛr kɛn kalaŋ ki sum ɓo, maalɗe se utga!» \q1 \v 20 Num naase, jee maakŋ raa kɛn jee Raage, \q1 naase *jee kaan̰ naabm Isage \q1 ute jee taaɗ taar teeco taar Raa ki se, \q1 Ꞌtɛɗki maak‑raapo! \q1 Ute dubar kɛn Raa ɓaano don̰ ki se \q1 naan̰ ɔgsenga sɛɛse. \p \v 21 Gɔtn se maam mꞋaak kɔɗn Raa tɔɔgɔ uuno ko deer aan gɔɔ ko tooto undin̰ maakŋ baar ki ɔɔ ɗeek ɔɔ: \q1 «Taa naan̰ se ɓo Babilon, gɛgɛr magal se, jꞋutu jꞋan̰ kund bin kici \q1 ɔɔ mɔɔtn nam an̰ kaak ey sum! \q1 \v 22 Jee kɔnd kurundge, jee kaage, \q1 jee tuuy kaage ute jee tuuy pulge \q1 mɔɔtn jꞋaɗen Ꞌbooy Ꞌtɛɗn kaa gɔti ki ey sum; \q1 jee tirɗge se mɔɔtn jꞋaɗen kɔŋ gɔti ki ey sum. \q1 Ɔɔ mɔɔtn nam Ꞌbooy keem tooto gɔti ki ey sum. \q1 \v 23 Nam tap ɓo kaakŋ pooɗn lɔɔmpɔ gɔti ki ey sum \q1 ɔɔ mɔɔtn nam tap ɓo taaɗn taa kɔkŋ mɛnda gɔti ki ey sum, \q1 taa jeegen ɔko nakŋ zo gɔti ki se, \q1 naaɗe ɓo jee maalgen cir jeegen do naaŋ ki se paac. \q1 Taa naai ute kɔrɗi kɛn Ꞌlee tɛɗ se, \q1 dɛrl mɛtjil jeegen do naaŋ ki paac. \q1 \v 24 Gɔtn naai ki se ɓo gɔtn kꞋtɔɔlo jee taaɗ taar teeco taar Raa ki, \q1 jee Raage ɔɔ jeegen paacn̰ kꞋtɔɔlɗe do naaŋ ki se.» \c 19 \s1 Jeege tɛɗ maak‑raapo gɛn kɔkŋ mɛnd *Goon Baatn Raa \p \v 1 Kɛn nakgen se jaay deel se, mꞋbooy gɔtɔ tɛɗ gajalaŋ maakŋ raa ki aan gɔɔ dɔɔl jeege dɛn ɓo ul taara ɗeek ɔɔ: \q1 «Alɛluia! \q1 KꞋtɔɔmki *Raa taa Raa naajege se, \q1 Raa magala ɔɔ tɔɔgɔ; \q1 naan̰ ɓo Debm Kaajn̰ jeege. \q1 \v 2 Taa nakŋ naan̰ tɛɗ paac se mɛt ki ɔɔ te ɗoobin̰a. \q1 Naan̰ ɔjga bɔɔrɔ do mɛnd kɛɛsn gaabm kɛn tuj do naaŋa \q1 ute nakgen *kusin̰ kɛn naan̰ lee tɛɗ se. \q1 Raa dabarin̰ se taa naan̰ tɔɔlga tɔɔl jee tɛɗn naabin̰ge.» \m \v 3 Tɛr maam mꞋbooy naaɗe ɗeek daala ɔɔ: \q1 «Alɛluia! \q1 Mɛnd kɛɛsn gaabm se, \q1 naan̰ ɓo gɛgɛr kꞋtɔɔcin̰ jaay saan̰ tiin̰ gɛn daayum daayum se.» \m \v 4 Gɔtn se magalgen sik‑di‑kaar‑sɔɔ ute ne‑ɗimgen sɔɔ se, ɓaaɗo ɛrg naan Raa kɛn iŋg do kaag do ki se, eemin̰a ɔɔ ɗeek ɔɔ: \q1 «Amin! Alɛluia!» \p \v 5 Tɛr mꞋbooy mind deba gɔtn kaag do ki se taaɗ ɔɔ: \q1 «Naase paac jee tɛɗn naabin̰ge, jeegen ɓeerin̰, \q1 jee aalin̰ maak ki ɔɔ jee aalin̰ maak ki eyo, \q1 paac, kꞋtɔɔmki Raajege!» \m \v 6 Tɛr maam mꞋbooy gɔtɔ tɛɗ gajalaŋ aan gɔɔ dɔɔl jeegen dɛn ɓo taaɗa, aan gɔɔ maan zoor uu uu se ɔɔ aan gɔɔ Raa kɛn taat makɔn̰ɔ se kici, tɔɔɗ tɔɔy makɔn̰ɔ ɔɔ: \q1 «Alɛluia! \q1 Taa Mɛljege Raa se, naan̰ ɓo Sidburku, ɓɔrse naan̰ uunga gaarin̰a. \q1 \v 7 KꞋtɛɗki maak‑raapjege ɔɔ ɔn̰ maakjege raapm sakan̰ \q1 ɔɔ *kꞋnookki Raa! \q1 Taa kaaɗn Goon Baatn Raa an kuun mɛndin̰ se aasga \q1 ɔɔ mɛndin̰ kic lɛ ɗaapga ron̰ aakga bɛɛ bɛɛ. \q1 \v 8 Naan̰ jꞋɛɗin̰ uus kal te ron̰a, \q1 cɛɛpɛ, aak bɛɛ ɔɔ ɔmb birin̰ birin̰.» \q1 Ɔɔ kal ese se je taaɗn te naabm bɛɛ ɔɔ ute ɗoobin̰ kɛn jee Raage lee tɛɗa. \p \v 9 Gɔtn se *kɔɗn Raa kalaŋ ɗeekum ɔɔ: «ꞋRaaŋ ɔɔ: ꞋMaak‑raapo jeege tun kꞋdaŋɗe gɛn ɓaa kɔsn gɔtn kɔkŋ mɛnd Goon Baatn Raa ki se.» Tɛr naan̰ taaɗum ɔɔ: «Taar se taar mɛt ki. Kɛse taar Raa mala ɓo taaɗa.» \p \v 10 Gɔtn se maam mꞋɛrg mɛtn jɛn̰ ki mꞋje mꞋan̰ keeme. Naɓo naan̰ ɗeekum ɔɔ: «Ɔn̰ɔ! Ɔn̰te Ꞌkɛrgŋ naanum ki. Maam kic mꞋdebm tɛɗn naaba aan gɔɔ naai ɔɔ aan gɔɔ gɛnaaigen aal maakɗe do taar Isa kɛn taaɗo se. Anum naai ɛrg naan Raa ki kalin̰ ki sum.» Taa taar kɛn Isa taaɗo jeege tu se ɓo, kɛse ko mɛtn taar kɛn jee taaɗ taar teeco taar Raa ki taaɗo se. \s1 Nam ooko do sind ki raap lak lak \p \v 11 Tɛr gɔtn se, maam mꞋaak maakŋ raa ɔɔɗ waŋ ɔɔ mꞋaak sindi raap lak lak. Ɔɔ debm do ki se ron̰ «Debm lee te kɛn mɛt ki» ɔɔ «Debm tuj te ɔrmin̰ eyo.» Ɔɔ naan̰ ɔj bɔɔrɔ ɔɔ ɗo ute kɛn mɛt ki. \v 12 Kaamin̰ se lɛ aan gɔɔ pooɗn ɔk kɔkɔ. Ɔɔ naan̰ ɔk laatn gaarin̰ge dɛna don̰ ki. Ɔɔ kꞋraaŋin̰ ron̰ ro ki ɔɔ ro se naan̰ kalin̰ ki sum ɓo jeelin̰a. \v 13 Kal naan̰ uuso se, jꞋɔlin̰ga kɔl maakŋ moos ki. Ɔɔ naan̰ mala se, kꞋdaŋin̰ «Taar gɛn Raa.» \v 14 Ɔɔ dɔɔl asgargen maakŋ raa ki tuuso kalgen te roɗege, cɛɛpɛ ɔɔ taak bɛɛ bɛɛ. Naaɗe tooko do sɛndge tun raap raapo ɔɔ daanin̰a. \v 15 Ɔɔ debm kɛn ooko do sind kɛn raap lak lak se, gɔrɗ‑jɛrl aata teeco taarin̰ ki gɛn tɔɔl jee do naaŋ ki. «Ɔɔ jeege se naan̰ utu aɗe tɔnd ute sirɗn kꞋɗaapin̰ ute maala\f + \fr 19:15 \ft Aak KKR 2.9.\f*.» Ɔɔ naan̰ utu aɗen daal maakŋ duguɗn maak‑taar Raa Sidburku ki kɛn *kusin̰ aan gɔɔ kɛn kꞋdaal koojn̰ bin̰ jaay maanin̰ tɛɗ tɔtɔ se. \v 16 Ro kalin̰ ki ɔɔ ro pɛɛlin̰ ki se, kꞋraaŋin̰ga raaŋ ron̰ jꞋɔɔ: \q1 Kɛse Gaar gɛn gaarin̰ge ɔɔ Mɛl gɛn mɛlge. \p \v 17 Tɛr maam mꞋaak maakŋ kaaɗ ki se, *kɔɗn Raa ɗaar ɗaara. Gɔtn se, naan̰ ɔɔɗ ɔɔy makɔn̰ɔ ɔɔ daŋ yeelgen tiin̰ maakŋ raa ki raan paac se ɔɔ: «ꞋTuski naapa ɔɔ Ꞌɓaakiro utu aki kɔsn kɔsn kɛn Raa tɛɗin̰ dɛn se. \v 18 ꞋƁaakiro aki kɔsn gaarin̰gen ooyga kooyo, magal asgarge, bubm asgarge, sɛndge ɔɔ jee tooko do ki, jeegen paacn̰ ɓulge ute jeegen ɓulge eyo, jeegen jꞋaalɗen maak ki ɔɔ ute kɛngen jꞋaalɗen maak ki eyo.» \p \v 19 Gɔtn se tɛr maam mꞋaak daa‑gaabm deet deetn kɛn ooko maakŋ baar ki, gaarin̰gen do naaŋ ki ute asgarɗege, naaɗe paac tusu gɛn tɛɗn bɔɔrɔ ute debm kɛn ooko do sind kɛn raap lak lak ute asgarin̰ge se. \v 20 Anum daa‑gaabm se, kɛn kꞋcirin̰ se, kꞋɓaa kꞋjꞋɔkin̰a ɔɔ debm kɛn tɛɗ ron̰ aan gɔɔ debm taaɗ taar teeco taar Raa ki kɛn lee tɛɗ nakgen deel doa naanin̰ ki jaay lee dɛrl jeege ɔk nakŋ kaakŋ jeele roɗe ki kɛn daa‑gaaba tɔndɗe se ɔɔ lee ɛrg naan nakŋ kɛn kꞋcɔɔcin̰ tecin̰ tec se, naan̰ se kic jꞋɔkin̰a. Naaɗe di se paac kꞋtɔk kꞋjꞋɔmbɗen zɛɛrɛ maakŋ baar pooɗ kɛn ɔk nakŋ aan gɔɔ kuɗn pooɗn ɔk ɓuluk ɓuluk se maak ki. \v 21 Jee mɛtin̰ge lɛ, debm do sind ki se tɔɔlɗe ute gɔrɗ‑jɛrlɛ kɛn teeco taarin̰ ki se. Ɔɔ yoɗege se yeelge ɔsɗe te maraadɗe. \c 20 \s1 *Ɓubm sitange jꞋɔkin̰ daŋgay gɛn ɓaara dupu \p \v 1 Tɛr maam mꞋaak *kɔɗn Raa bɔɔyo maakŋ raa ki ɔɔ naan̰ ɔk lɛkɛrlɛ gɛn taa gɔɔ jɛrl zuzu se ute zin̰ziri magala jin̰ ki. \v 2 Ɔɔ k‑lamaga se naan̰ ɓaa iij‑ɔkin̰a. K‑lamagŋ se naan̰ ɓo wɔɔjn̰ do dɔkin̰a ɔɔ naan̰ ɓo Bubm sitangen kɛn kꞋdaŋin̰ Iblis se kici. Gɔtn se naan̰ dɔɔkin̰ te zin̰ziri gɛn ɓaara dupu. \v 3 Naan̰ uun undin̰ maakŋ gɔɔ kɛn jɛrl zuzu se, ɔɔ ɗɛkɛlin̰ taara don̰ ki ɔɔ tɛɗin̰ nakŋ kɛn nam tap ɓo ɔk ɗoobm an̰ kɔŋ kɔɔɗ eyo, taa naan̰ mɔɔtn Ꞌkɔŋ dɛrl jee do naaŋ ki eyo bini ɓaar dupu se kaasa. Kɛn ɓaar dupu se jaay deelga num, jꞋutu jꞋan̰ kɔɔɗn kɔlɔ naɓo kɔŋ tiŋg dɛn eyo. \p \v 4 Tɛr maam mꞋaak kaag doge ɔɔ jee tiŋg do ki se, jꞋundɗen kulu gɛn kɔjn̰ bɔɔrɔ do jeege tu ɔɔ ko jeegen kꞋtɔɔlɗe taa saaɗn Isa ɔɔ taa Taar *Raa. Naaɗe se ɔŋ ɛrg te naan daa‑gaab ki eyo ɔɔ naan nak kɛn kꞋcɔɔcin̰ tecin̰ tec se eyo ɔɔ nakŋ kaakŋ jeele kɛn naan̰ tɔnd naan jeege tu ute ji jeege tu se kic, naaɗe ɔk eyo. Naaɗe se ɓo jee kɛn duro daan yoge tu ɔɔ kɔsn gaara ute *al‑Masi gɛn ɓaara dupu se. \v 5 Naaɗe se ɓo jee kɛn utu dur deet deet daan yoge tu ɔɔ yogen kuuy se lɛ, kɔŋ dur eyo bini ɓaar dupu se deel jaayo. \v 6 Maak‑raapo jeege tun *salal kɛn Raa durɗeno deet deet daan yoge tu se. Taa yo gɛn k‑dige se aɗe kɔŋ tɛɗn ɗim eyo. Naaɗe se utu tɛɗn jee tɛɗn sɛrkge gɛn Raa ɔɔ te gɛn al‑Masi. Ɔɔ naaɗe se utu kɔsn gaara gɛn ɓaara dupu te al‑Masi. \s1 *Ɓubm sitange bɔɔrɔ ɔsin̰ga \p \v 7 Kɛn ɓaara dupu jaay deelga num, Bubm sitange se jꞋutu jꞋan̰ kɔɔɗin̰ naatn maakŋ daŋgay ki. \v 8 Ɔɔ naan̰ utu ɓaa dɛrl jeegen mɛtn naaŋ kɛn kaam sɔɔ paacn̰ kɛn kꞋdaŋɗe utu ro Gog ɔɔ Magog\f + \fr 20:8 \ft Gog ɔɔ Magog se taaɗ te ro taa naaŋgen jeen̰ge jee wɔɔy jee Raage. Aak Ezk kon̰ 38 ɔɔ 39.\f* se. Naaɗe utu tusn dɛna aan gɔɔ kɛɛsn maakŋ baar ki gɛn ɓaa tɛɗn bɔɔrɔ. \v 9 Naaɗe wɔɔkŋ dɔɔɗn do naaŋa paac ɔɔ ɓaaɗo gurug ɔl jee Raagen maakŋ gɛgɛr kɛn Raa jen̰ se. Naɓo pooɗo bɔɔyo maakŋ raa ki ɓaaɗo ɔsɗe paac. \v 10 Ɔɔ Iblisn kɛn lee dɛrlɗe se jꞋuun jꞋundin̰ maakŋ baar pooɗ kɛn ɔk nakŋ aan gɔɔ kuɗn pooɗn ɔk ɓuluk ɓuluk se. Kɛse ɓo gɔtn daa‑gaaba ute debm kɛn tɛɗ ron̰ aan gɔɔ debm taaɗ taar teeco taar Raa ki se, kꞋsiɗe maak ki. Ɔɔ gɔtn se, nɔɔrɔ katara, naaɗe dabar gɛn daayum daayum. \s1 Ɓii kɔjn̰ bɔɔr kaam mɔɔtn \p \v 11 Gɔtn se tɛr maam mꞋaak kaag do magal raap raapo ɔɔ debm iŋg do ki se. Maakŋ raa ute do naaŋa se aan̰ iig naanin̰ ki kilu. \v 12 Tɛr maam mꞋaak jee ooyga kooyo paac: jee jꞋaalɗen maak ki ɔɔ jee jꞋaalɗen maak ki ey se ɗaar ɗaar naan kaag do ki se. Ɔɔ gɔtn se, kꞋtɔɔɗ kꞋtaal kitapge. Ɔɔ mꞋaak kitapm kuuy se jꞋɔɔɗ jꞋaalin̰a ɔɔ naan̰ se Kitapm Kaaja. Ɔɔ jee ooyga kooy paac se, jꞋɔjɗe bɔɔrɔ do nakge tun naaɗe tɛɗa jaay kꞋraaŋin̰oga raaŋ maakŋ kitapge tun ese se. \v 13 Maane lɛ, jee kɛn naan̰ tɔɔlɗeno paac se, naan̰ ɓaanɗeno. Yo ute ɓee yoge kic ɓaano ute yoɗegen kɛn naaɗe tɔkɗeno se. Ɔɔ yoge se naŋa naŋa kic ɓo jꞋɔjin̰ bɔɔrɔ do nakge tun naan̰ tɛɗo. \v 14 Gɔtn se Yo ute ɓee yoge se, kꞋtɔs kꞋjꞋɔmbɗe maakŋ baar pooɗ ki. Ɔɔ maakŋ baar pooɗ kɛn se ɓo gɔtn yo gɛn k‑dige se. \v 15 Debm jaay kꞋjꞋɔŋ te ron̰ maakŋ Kitapm Kaaj ki ey se, naan̰ se jꞋan̰ kuun kundin̰ maakŋ baar pooɗ ki. \c 21 \s1 Maakŋ raa ute do naaŋ kiji \p \v 1 Tɛr maam mꞋaak maakŋ raa kiji ute do naaŋa kiji taa maakŋ raa ute do naaŋ do dɔkin̰ se lɛ, aan̰ iigga ɔɔ baar se tɛɗ gɔtɔ. \v 2 Maam mꞋaak gɛgɛr *salal kɛn kꞋdaŋin̰ Jeruzalɛm kiji kɛn *Raa bɔɔyin̰o maakŋ raa ki. Gɛgɛr se ɗaapga ron̰ aan gɔɔ mɛnd kɛn ɗaapga ron̰a iŋg aak kaak kaam gaabin̰ se. \v 3 Gɔtn se, maam mꞋbooy mind deba gɔtn kaag do ki ɔɔɗ ɔɔy makɔn̰ɔ ɗeek ɔɔ: «Ɓɔrse Raa ɔndga *kɔrɔrin̰ daan jikilimge tu ɔɔ naan̰ utu tiŋg te naaɗe ɔɔ naaɗe se tɛɗn jeen̰ge. Raa mala tiŋg te naaɗe ɔɔ naan̰ ɓo tɛɗn Raaɗe. \v 4 Naan̰ utu aɗen kɔtn kaa‑maanɗe. Yo tɛɗn gɔtɔ, kɔl doa, tɔɔyɔ, dubar, naaɗe se paac mɔɔtn Ꞌtɛɗn gɔtɔ, taa duni do dɔkin̰ se, Ꞌtɛɗga gɔtɔ.» \v 5 Ɔɔ debm kɛn iŋg do kaag do ki se ɗeek ɔɔ: «Ɓɔrse, nakge paac maam mꞋtɛɗin̰ga tɛɗga kiji.» Tɛr naan̰ ɗeekum ɔɔ: «ꞋRaaŋ ɔɔ: ɗeer ɗeer, taar se taar mɛt ki!» \p \v 6 Tɛr naan̰ taaɗum ɔɔ: «Ɓɔrse, naaba aasga ɗoobin̰ ki. Maam ɓo mꞋAlpa ɔɔ mꞋOmega, maam ɓo mꞋkupm mɛta ɔɔ mꞋtaar tɔɔlin̰a. Ɔɔ debm maane tɔɔlin̰ num, ɓaaɗo ɔɔ maam mꞋan̰ kɛɗn maan kɛn ɛɗ kaaja se cɛrɛ. \v 7 Ɔɔ debm jaay cirga se, naan̰ utu Ꞌkɔsn kaagŋ ɓea, ɔɔ kaag ɓee naan̰ kɔs se je ɗeekŋ ɔɔ maam mꞋan̰ tɛɗn Raan̰a ɔɔ naan̰ am tɛɗn goonuma. \v 8 Num gaŋ jee ɔk nakge paac ɔɔn̰ eyo, jee tuj ɔrmɗege, jee tɛɗ nakgen *kusin̰a, jee tɔɔl jeege, jee kɛɛsn mɛndge te gaabge, jee ooj roɗe, jee maragge ute jee taar‑kɔɔɓge, paac se utu ɓaa maakŋ baar pooɗ kɛn ɔk nakŋ aan gɔɔ kuɗn pooɗn ɔk ɓuluk ɓuluk se. Kɛse ɓo gɔtn kɛn kꞋdaŋin̰ yo gɛn k‑dige se.» \s1 Jeruzalɛm kɛn kiji \p \v 9 Gɔtn se maakŋ *kɔɗn Raage tun cilin kɛn ɔk *kɔɔpm ɗooc te dubar se, deb kalaŋ ɓaaɗo ɔŋuma ɔɔ ɗeekum ɔɔ: «ꞋƁaaɗo, mꞋai taaɗn mɛnd *Goon Baatn Raa kɛn utu an̰ kɔk se.» \v 10 Gɔtn se *Nirl Raa bɔɔy dom ki ɔɔ uun ɔlum do ko kɛn magala ɔɔ jɛrlɛ ɔɔ naan̰ taaɗum gɛgɛr *salal kɛn kꞋdaŋin̰ Jeruzalɛm se ɔɔ gɛgɛr se ɓo kɛn maam mꞋaakin̰o Raa bɔɔyin̰o bɔɔy maakŋ raa ki se. \v 11 Ɔɔ maakŋ gɛgɛr kɛn ese se, tɔɔgŋ Raa wɔɔrin̰ kɛlɛŋ ɔɔ wɔɔrin̰ aan gɔɔ ko kɛn te ron̰, kɛn kꞋdaŋin̰ jasp ɔɔ jasp se tec aan gɔɔ maan tooɗ yɛl yɛl se. \v 12 Gɛgɛr se ɔk durdur ɔɔ durdurin̰ se jɛrlɛ ɔɔ paata. Naan̰ ɔk taa ɗoobge sik‑kaar‑dio ɔɔ taa ɗoobgen sik‑kaar‑di se ɔk kɔɗn Raage tak tak. Ɔɔ taa ɗoobgen se kꞋraaŋɗe ro taa ɓee gaan *Israɛlgen sik‑kaar‑di se ro ki. \v 13 Taa ɗoobgen sik‑kaar‑di se kꞋtɔɔɗɗe gɔtɔ kaam sɔɔ: kaam kaaɗa tookŋo se ɔk taa ɗoobo mɔtɔ. Kaam kaam kooko se ɔk taa ɗoobo mɔtɔ, kaam kaam bɔɔyɔ se, ɔk taa ɗoobo mɔtɔ ɔɔ kaam kaaɗa toocn̰ kic ɔk taa ɗoobo mɔtɔ. \v 14 Ɔɔ durdur gɛgɛr se lɛ kꞋrɛɛs koge sik‑kaar‑dio do naapge tu jaay jꞋiin̰in̰ do ki. Ɔɔ kogen sik‑kaar‑di se kꞋraaŋin̰ ro gɛn jee kaan̰ naabm Goon Baatn Raagen sik‑kaar‑di se roɗege tu. \p \v 15 Ɔɔ debm kɛn ɗaar taaɗ te maam se, ɔk nakŋ dɔɔjn̰ gɔtɔ jin̰ ki ɔɔ nakŋ dɔɔjin̰ se lɛ gɛn daab. Gɔtn se gɛgɛr, taa ɗoobin̰ge ɔɔ durdurin̰ge se paac, naan̰ dɔɔjɗe. \v 16 Ɔɔ gɛgɛr se, kaam mɛndin̰ ute kaam gaabin̰ se kꞋdɔɔjɗe se aas kaas te naapa. Naan̰ dɔɔjin̰ ute nakŋ dɔɔjɔ se. Ɔɔ dɔɔjin̰ se ɔŋin̰ staad\f + \fr 21:16 \ft Staad kalaŋ se ɓaa ɓaa kaasn nakŋ mɛtir kaar‑dio.\f* dupu‑sik‑kaar‑dio (12 000). Naan̰ dɔɔj kaam gaabin̰a kaam mɛndin̰a ɔɔ kaam jɛrlin̰ ook kook se, naan̰ ɔŋɗe aas kaasa. \v 17 Naan̰ dɔɔj durdur ɔɔ dɔɔjin̰ se, ɔŋin̰ aas cili kaar‑te‑si‑sɔɔ‑kaar‑sɔɔ (144)\f + \fr 21:17 \ft Kɛse aan gɔɔ mɛtir 65.\f*. Ɔɔ kɔɗn Raa dɔɔjin̰ ute cili aan gɔɔ gɛn jikilimge se sum. \v 18 Durdur gɛn gɛgɛr jꞋiin̰in̰ te ko kɛn kꞋdaŋin̰ jasp. Ɔɔ gɛgɛr se lɛ, paac kꞋtɛɗin̰ te daab. Ɔɔ daabin̰ se lɛ, daabm salal ɔɔ tooɗ yɛl yɛl aan gɔɔ maane. \v 19 Kogen jaay jꞋuuno mɛtn durdur gɛgɛr ese se, kꞋtamarin̰o ute napar kogen te roɗe ɔɔ taak bɛɛ bɛɛ. Ko kɛn jꞋuuno mɛta deet deet se, ron̰ jasp. Gɛn k‑dige se, kꞋdaŋin̰ sapir ɔɔ ko se zɛɛr zɛɛrɛ. Gɛn k‑mɔtɔge se, kꞋdaŋin̰ kalsedoan. Naan̰ se raaŋ zɛɛr zɛɛrɛ. Ko gɛn k‑sɔɔge se ron̰ emorid. Naan̰ se zɛɛr ciɗiɗ. \v 20 Ko gɛn k‑miige se, ron̰ sardoan. Naan̰ se aac dɛŋ. Ko gɛn k‑mɛcɛge se, ron̰ kornalin. Naan̰ se aac ilim kilimi. Ko gɛn k‑cilige se, ron̰ krizolit. Naan̰ se zɛɛr ɔmb mɛt ki birin̰ birin̰. Ko gɛn k‑martage se, ron̰ beril. Naan̰ se zɛɛr kɔɔs kɔɔsɔ. Ko gɛn k‑jɛrnaŋge se ron̰ topaz. Naan̰ se kɔɔs kɔɔsɔ. Ko gɛn k‑sikge se ron̰ krizopraz. Naan̰ se zɛɛr kɔɔs kɔɔs mɛt ki. Ko gɛn k‑sik‑kaar‑kalaŋ se, ron̰ iasint. Naan̰ se zɛɛr ilim kilim mɛt ki. Ko gɛn k‑sik‑kaar‑di se, ron̰ amatist. Naan̰ se zɛɛr ilim kilimi. \v 21 Taa ɗoobin̰gen sik‑kaar‑di se, ɔk meeɗgen te roɗe se sik‑kaar‑dio. Ɔɔ taa ɗoobo ɓo ɔk meeɗe kalaŋ tak tak. Ɔɔ gɛgɛr se bɔɔrin̰ se paac te daab ɔɔ daabin̰ se salal ɔɔ tooɗ yɛl yɛl aan gɔɔ maane. \p \v 22 Gaŋ maakŋ gɛgɛr se, maam mꞋaak te *Ɓee Raa eyo taa Mɛljege Raa Sidburku ute Goon Baatn Raa utu gɔtn ese ɔɔ naaɗe se ɓo Ɓee Raa mala. \v 23 Gɛgɛr se je kaaɗ eyo ɔɔ je laap eyo taa Raa mala te *nookin̰a ɔɔ Goon Baatin̰ ɓo, wɔɔrɗe. \v 24 Mɛtjil jee do naaŋ ki paac se, naan̰ ɓo lee wɔɔrɗen gɔtɔ. Ɔɔ gaarin̰gen do naaŋ ki se utu ano ɓaa te maalɗege se paac maakŋ gɛgɛr kɛn ese. \v 25 Gɛgɛr se, taa ɗoobin̰ge kꞋgaasɗe eyo, taa gɔtn ese nɔɔrɔ gɔtɔ. \v 26 Gɔtn se jee do naaŋ ki ano ɓaa ute maalɗege ute nakŋ koonɗege maakŋ gɛgɛr kɛn ese. \v 27 Ɔɔ nakgen jig eyo, kɔŋ kɛnd maakŋ gɛgɛr kɛn ese eyo. Ɔɔ jee tɛɗn nakgen *kusin̰ kɛn ɔk taaɗ eyo ute jee taaɗ taar‑kɔɔɓɔ, naaɗe se kici Ꞌkɔŋ kɛnd maakŋ gɛgɛr kɛn ese eyo. Anum jee kɛnd maakŋ gɛgɛr kɛn ese se, jee kɛn kꞋraaŋga raaŋ roɗege maakŋ Kitapm Kaajn̰ gɛn Goon Baatn Raa ki se jaayo. \c 22 \p \v 1 Tɛr *kɔɗn Raa taaɗum oolo kɛn ɔk maan kɛn ɛɗ kaaja. Ool se iin̰o gɔtn kaag do *Raa ki ute gɛn *Goon Baatn Raa ki. Ɔɔ ool se maanin̰ tooɗ yɛl yɛl. \v 2 Ool se ɔɔy teec daan bɔɔr kɛn maakŋ gɛgɛr ki. Ɔɔ kaagŋ kɛn ɛɗ kaaja jeege tu se ɗaar jɛŋin̰ge tu. Kaagŋ se maakŋ baar ki se naan̰ ooj ɗɔɔl mɛt sik‑kaar‑dio. Ɔɔ maakŋ laap ki tak ɓo naan̰ oojo. Ɔɔ kambin̰ se ɓo kɛn lee ɛɗ lapia mɛtjil jikilimge tu paac. \v 3 Maakŋ gɛgɛr kɛn ese se, nakgen kꞋnaamɗega naam se tɛɗn gɔtɔ. Kaag do Raa ute gɛn Goon Baatn Raa se Ꞌtɛɗn gɔtn ese ɔɔ jee tɛɗn naabm Raage se utu an̰ lee keeme. \v 4 Naaɗe utu kaakŋ daan kaamin̰a ɔɔ ro Raa se jꞋutu jꞋaɗesin̰ raaŋ do naanɗege tu. \v 5 Gɔtn naane se, nɔɔrɔ gɔtɔ. Kaaɗa ute lɔɔmpɔ se, nam tap ɓo je ey sum, taa Mɛljege Raa mala utu aɗen wɔɔr gɔtɔ. Ɔɔ naaɗe se utu Ꞌkɔsn gaara ute naan̰ gɛn daayum daayum. \s1 Ɓɛrɛ, Isa utu ɓaaɗo \p \v 6 Tɛr *kɔɗn Raa taaɗum ɔɔ: «Ɗeer ɗeer, taar se taar mɛt ki. Mɛljege Raa kɛn ɛɗo Nirlin̰ jeege tun taaɗ taar teeco taarin̰ ki se, naan̰ debm ɔlo kɔɗin̰ gɛn taaɗn nakgen ɔɔpga baat utu kaan se jee tɛɗn naabin̰ge tu.» \p \v 7 Isa ɗeek ɔɔ: «ꞋBooyki! Ɓɛrɛ, maam mꞋɔɔpga gɔɔrɔ mꞋutu mꞋaɗe ɓaa. Maak‑raapo deb kɛn booy uun taar kɛn kꞋtaaɗin̰ maakŋ kitap kɛn ese se, taa taar se teeco taar Raa ki.» \p \v 8 Debm kɛn booyo ɔɔ aako nakgen deel paacn̰ ese se, kɛse maam Jan. Kɛn maam jaay mꞋbooyo ɔɔ mꞋaako aas se, maam mꞋooc mɛtn jɛ kɔɗn Raa kɛn taaɗum nakgen deel ese se, mꞋje mꞋan̰ keeme. \v 9 Naɓo naan̰ taaɗum ɔɔ: «Ɔn̰ɔ! Ɔn̰te Ꞌkɛrgŋ naanum ki. Maam kic mꞋdebm tɛɗn naaba aan gɔɔ naai ɔɔ aan gɔɔ gɛnaaigen jee taaɗ taar teeco taar Raa ki ute jee kɛn booy uun taar kɛn kꞋraaŋin̰ maakŋ kitap kɛn ese se. Anum naai se, eem Raa kalin̰ ki sum!» \p \v 10 Tɛr naan̰ ɗeekum ɔɔ: «Taargen kɛn maakŋ kitap kɛn ese se, teeco taar Raa ki; ɔn̰te Ꞌkɔyin̰a, taa kaaɗn kɛn Raa an tɛɗn nakgen se ɔɔpga gɔɔrɔ. \v 11 Bin se, debm kɛn jaay tɛɗ naka te ɗoobin̰ ey se, n̰Ꞌtɛɗ n̰Ꞌɓaan sak sak ɔɔ debm tɛɗn nakgen jig ey se kic lɛ, n̰Ꞌtɛɗn n̰Ꞌɓaa sak sak. Num debm tɛɗ naka ute ɗoobin̰a, n̰Ꞌtɛɗ n̰Ꞌɓaa te naanin̰a ɔɔ debm kɛn *salal se, n̰Ꞌtɛɗn salal n̰Ꞌɓaa te naanin̰ kici.» \p \v 12 Isa ɗeek ɔɔ: «ꞋBooyki! Ɓɛrɛ, ɔɔpga gɔɔrɔ maam mꞋutu mꞋaɗe ɓaa. Ɔɔ kɛn maam mꞋaɗe ɓaa se, mꞋano ɓaa ute nakŋ kɛn naŋa naŋa kic ɓo utu mꞋan̰ kɛɗn bɛɗin̰ do nakgen tun naan̰ tɛɗo. \v 13 Maam se mꞋAlpa ɔɔ mꞋOmega\f + \fr 22:13 \ft Aak Apok 1.8.\f*, maam ɓo mꞋdebm mꞋdeete ɔɔ debm kaam mɔɔtn. Ɔɔ maam ɓo mꞋkupm mɛta ɔɔ mꞋtaar tɔɔlin̰a.» \p \v 14 «Maak‑raapo jeege tun lee tug kalɗege. Ute naan̰ se naaɗe ɔk ɗoobo gɛn kɔsn koojn̰ kaagŋ kɛn ɛɗ kaaja maakŋ gɛgɛr kɛn ese se ɔɔ kɔŋ kɛnd te taa ɗoobo. \v 15 Num gaŋ jee tɛɗn nakŋ sɔkɔn̰ge, jee ooj roɗege, jee kɛɛsn mɛndge ute gaabge, jee tɔɔl jeege, jee maragge ɔɔ jee lee tɛɗ taar‑kɔɔɓge se, naaɗe se paac Ꞌkɔɔpm naatn.» \p \v 16 «Maam mꞋIsa mꞋɔlo kɔɗum taa Ꞌɓaa tɛɗn saaɗum naan *eglizge tun gɔtn ɓaa se paac. Maam se, mꞋteeco mɛtjil gɛn Gaar *Daud ki ɔɔ maam ɓo Bɛbɛlɛ.» \m \v 17 Gɔtn se Nirl Raa ute mɛnd *Goon Baatn Raa ɗeek ɔɔ: «ꞋƁaaɗo!» Ɔɔ debm kɛn booyga taar se kic ɓo n̰Ꞌɗeek n̰Ꞌɔɔ: «N̰Ꞌɓaaɗo! Debm kɛn maan tɔɔlin̰a ɔɔ je kaay maan kɛn ɛɗ kaaja se, n̰Ꞌɓaaɗo n̰Ꞌkaay cɛrɛ.» \s1 Jan taaɗ naŋ taarin̰a \p \v 18 Jee paacn̰ kɛn booy taar Raa kɛn kꞋraaŋin̰ maakŋ kitap kɛn teeco taar Raa ki ese se, maam Jan mꞋɗeeksen mꞋɔɔ: debm jaay ziiɗ taara do taar kɛn se num, Raa kic utu an̰ ziiɗn dubar kɛn kꞋraaŋin̰ maakŋ kitap ki se do ki. \v 19 Ɔɔ taar Raa kɛn kꞋraaŋin̰ maakŋ kitap kɛn teeco taar Raa ki ese se jaay, debm ɔɔɗn naatn ute kɛn kalaŋ se, naan̰ se Ꞌkɔŋ kɔsn koojn̰ kaagŋ kɛn ɛɗ kaaja se eyo ɔɔ Ꞌkɔŋ kɛnd maakŋ gɛgɛr kɛn *salal se ey kici. \p \v 20 Tɛr Isan kɛn taaɗ nakgen ara se taaɗ ɔɔ: «Ɗeere, maam se ɔɔpga gɔɔrɔ mꞋutu mꞋɓaaɗo.» \p *Amin! Mɛljege Isa, Ꞌɓaaɗo! \p \v 21 Ɔn̰ Mɛljege Isa asen tɛɗn bɛɛn̰ naase ki paac.