\id EPH ‑ Kenga NT, TD 2012 (DBL 2014) \h Ɛpɛz \toc1 Maktubm kɛn Pɔl raaŋin̰ eglizn Ɛpɛz ki \toc2 Ɛpɛz \toc3 Ɛp \mt1 Maktubm kɛn Pɔl raaŋin̰ eglizn Ɛpɛz ki \imt1 Kupm mɛtn taar taaɗjeki ɗoobm gɛn dooy maktubm kɛn Pɔl raaŋin̰ eglizn Ɛpɛz ki \ip Maktubm ara se Pɔl raaŋ eglizn Ɛpɛz ki ute eglizge tun kuuy kɛn taa naaŋ Turki kɛn ɓɔrse. Kaaɗ kɛn se naan̰ daŋgay ki (kon̰ 3.1; kon̰ 4.1). Maakŋ maktubin̰ ki se, taargen kɛn naan̰ lee dooyɗeno kaam mɔɔtn maakŋ eglizge tun taa naaŋ gɔtn ara se, taargen maakŋ maktub kɛn ara se tumɗen paac. Naan̰ raaŋ maktubm se jeege tun kɛn Yaudge eyo. Ko taarin̰ tap tapm naan̰ je taaɗa se ɔɔ: Raa utu Ꞌtusn nakgen maakŋ raa ki ute kɛngen do naaŋ ki paac kaam ji Isa al‑Masi ɔɔ naan̰ ɓo Ꞌtɛɗn gaarɗe (1.10). Ko taarin̰ kuuy kɛn Pɔl taaɗ maakŋ maktubin̰ ki ara se taaɗ mɛt taar kɛn Yaudge ute Yaudge eyo dɔɔk tum tɛɗga jee Raage se. Taa naaɗe Ꞌbooy kɔkŋ naan̰ se, naan̰ taaɗɗen ute nakge kaam mɔtɔ: deet deet se egliz tec aan gɔɔ ro debkilimi ɔɔ do se naan̰ al‑Masi; gɛn k‑dige se egliz tec aan gɔɔ ɓea ɔɔ al‑Masi se naan̰ ɓo ko kɛn gak ɓee se; gɛn k‑mɔtɔge se aan gɔɔ mɛnda ute gaabin̰a ɔɔ egliz se aan gɔɔ mɛnd al‑Masi. Jee al‑Masige jaay Ꞌdɔɔkŋ ute naapa se kɛn naaɗe dɔɔkga ute al‑Masi jaayo. \c 1 \s1 Pɔl tɛɗ tɔɔsɛ jeege tun Ɛpɛz ki \p \v 1 Maktubm se maam Pɔl ɓo mꞋraaŋseni, maam se *Raa ɓo je mꞋtɛɗn *debm kaan̰ naabm Isa al‑Masi. Maktubm se maam mꞋɔlsesin̰ naase jee Raage tun Ɛpɛz ki kɛn tujki te ɔrmse eyo ɔɔ iŋg dɔɔkki kalaŋ ute Isa al‑Masi se. \v 2 Ɔn̰ Bubjege Raa ɔɔ Mɛljege Isa al‑Masi asen tɛɗn bɛɛɗe ɔɔ asen kɛɗn lapia. \s1 Bɛɛ kɛn Raa tɛɗjeki ute ɗoobm Isa *al‑Masi \r (Rm 8.15‑17,28‑30) \p \v 3 KꞋtɔɔmki Raa, naan̰ ɓo Bubm Mɛljege Isa al‑Masi! Naan̰ tɛɗjekiga bɛɛ ɔɔ ɛɗjekiga nakgen jiga aak eyo paacn̰ kɛn iin̰o maakŋ raa ki ɔɔ tɛɗjekiga kꞋdɔɔkkiga kalaŋ ute al‑Masi. \v 4 Kɛn do dɔkin̰ Raa aalo te duni ey ɓɔrt se, Raa bɛɛr tɔɔɗjekiroga tɔɔɗo taa jꞋaki dɔɔkŋ kalaŋ ute Isa al‑Masi taa jꞋaki tɛɗn jee *salal ɔɔ jee ɔk ɗim aak kus roɗe ki eyo naanin̰ ki. \v 5 Aan gɔɔ naan̰ jejeki se, naan̰ uunga kuun doa do dɔkin̰ tap ɓo, taa ajeki tɛɗn jꞋaki tɛɗn aan gɔɔ gɛnin̰ge mala te ɗoobm Isa al‑Masi. Kɛse ɓo nakŋ kɛn naan̰ maakin̰ jen ro ki. \v 6 Taa naan̰ se ɓo jꞋan̰ki tɔɔmɔ gɛn bɛɛn̰ kɛn jiga aak ey se. Bɛɛ se naan̰ tɛɗjesin̰ki ute maraadin̰a taa kꞋtɛɗkiga kalaŋ te Goon maak‑jen̰a. \p \v 7 Raa dugjekiga dojege ute moosn Goonin̰a, taa te Goonin̰ se naajege kꞋtɛɗkiga kalaŋ. Naan̰ tɔɔljekiga *kusin̰jege ɔɔ naan̰ tɛɗ bin se je ajeki taaɗn bɛɛ naan̰ kɛn dɛn se. \v 8 Bɛɛ kɛn naan̰ tɛɗjeki dɛn se, tɛɗjekiga naajege kꞋtɛɗkiga jee jeel‑taarge ute jee jeel nakge. \v 9 Nakŋ kɛn maakin̰ jen ro ki se naan̰ *taaɗjekiga mɛtin̰a. Kɛse ɓo nakŋ kɛn naan̰ uuno doa je an̰ tɛɗin̰ ute ɗoobm Isa al‑Masi, \v 10 nakŋ kɛn naan̰ je tɛɗa se jaay kaaɗin̰ aasga num, Raa utu Ꞌtusn nakgen maakŋ raa ki ɔɔ ute kɛngen do naaŋ ki paac kaam ji Isa al‑Masi ɔɔ naan̰ ɓo tɛɗn doɗe. \p \v 11 Raa tɛɗ nakge paac aan gɔɔ kɛn maakin̰ jen ro ki. Taa do dɔkin̰ tap ɓo naan̰ uunga kuun doa taa naajege jꞋaki tɛɗn kalaŋ te Isa al‑Masi, ɔɔ naan̰ ɛɗjekiga bɛɗjege maakŋ nakge tun jiga kɛn naan̰ ɛɗ jeen̰ge tu se. \v 12 Bin se naajege kɛn jꞋɔndkiga kɔnd dojege deet do Isa al‑Masi ki se, ute ɗoobm naajege se ɓo jeege an̰ *nooko ɔɔ an̰ tɔɔmɔ. \v 13 Naasen Ꞌtɛɗkiga kalaŋ te Isa al‑Masi se, taa naase Ꞌbooykiroga booy taar kɛn mɛt ki, kɛse ɓo Labar Jigan gɛn Isa al‑Masi kɛn aaj jeege se. Kɛn naase aalkiga maakse do Isa al‑Masi ki ɔɔ Ꞌtɛɗkiga kalaŋ ute naan̰ se, Raa tɛɗsenga nakŋ jꞋansen kaakŋ jeel ro ki, kɛse ɓo Nirlin̰ kɛn naan̰ taaɗo ɔɔ utu ajesin̰ki kɛɗ se. \v 14 Naan̰ jaay ɛɗjekiro Nirlin̰ se, naan̰ jejeki taaɗn ɔɔ utu ajeki kɛɗn nakŋ kɛn naan̰ utu kɛɗn jeen̰ge tu. Nakgen se jaay, jꞋutu jꞋaɗeki kɔŋ se kaaɗ kɛn Raa utu ajeki kaajn̰ mala mala. Taa naan̰ se ɓo jeege an̰ nooko ɔɔ an̰ tɔɔmɔ. \s1 Pɔl eem Raa taa *eglizn Ɛpɛz ki \r (Kɔl 1.3‑6,9‑13; Plp 2.9‑11) \p \v 15 Taa naan̰ se ɓo kaaɗ kɛn jaay maam booy jꞋɔɔ naase aalkiga maakse do Mɛljege tu Isa ki ɔɔ Ꞌjeki jee Raage paac se, \v 16 daayum kɛn maam jaay mꞋɓaa tɔɔm Raa taa naase se, maam mꞋtɔnd mɛtin̰ mꞋɔn̰ eyo taa naase kici. \v 17 Ɔn̰ Raa kɛn gɛn Mɛljege Isa *al‑Masi, naan̰ ɓo Raa Bubm kɛn *kꞋnookin̰ gɔtn ɓaa se paac, naan̰ ɓo asen tɛɗn naase aki tɛɗn jee jeel‑taarge. Bin ɓo naase aki jeel kɔkŋ Raa mala mala. \v 18 Maam mꞋtɔnd mɛtin̰ kici taa asen tɛɗn maakse ki aki jeel nakgen jiga kɛn naase iŋg ɔndki dose ro ki, taa naan̰ se ɓo naan̰ daŋseno se. Ɔɔ maam mꞋje se naase aki jeele maakŋ nakge tun jigan kɛn naan̰ utu Ꞌkɛɗn jeen̰ge tu se, naase kic utu aki kɔŋ bɛɗse. \v 19 Bin se, naase aki jeele naan̰ se debm ɔk tɔɔgɔ dɛn aak eyo. Taa ɗi ute tɔɔgin̰ se, naan̰ lee noogjeki naajegen jꞋaalkiga kaal maakjege don̰ ki se, taa tɔɔgŋ Raa se naan̰ cir nakge paac. \v 20 Raa, ute tɔɔgin̰ se ɓo, duro al‑Masi daan yoge tu ɔɔ uun ɔndin̰ do ji daamin̰ ki maakŋ raa ki. \v 21 Gɔtn se Isa al‑Masi iŋg do *kɔɗn Raage tu, do *Ɓubm sitange tu, do maragge tu ɔɔ do nakge tun ɓaa se paac, maakŋ duni kɛn ara lɔ maakŋ duni kɛn kuuy kic ɓo nam jꞋan̰ kɔnd magal jaay an̰ cir naan̰ se num, gɔtɔ. \v 22 Ɗeere, nakge paac Raa ɛɗin̰sin̰ga kaam jin̰a ɔɔ Raa uun ɔndin̰ga do nakge tu paac ɔɔ naan̰ tɛɗin̰ tɛɗga do egliz. \v 23 Egliz se naan̰ aan gɔɔ ro Isa al‑Masi ɔɔ naan̰ mala daayum utu iŋg maak ki. Taa Isa al‑Masi se bɛɛ Raa paac se, utu gɔtn naan̰ ki. \c 2 \s1 Naajege jꞋɔŋkiga kaaja ute *al‑Masi \r (Kɔl 2.12‑13, 3.1‑3; Tit 3.3‑8) \p \v 1 Do dɔkin̰ kɛn aalki te maakse do Isa al‑Masi ki ey se, naase aan gɔɔ jee kɛn ooyga kooyo maakŋ *kusin̰se ki ɔɔ do nakge tun kɛn naase Ꞌlee tɛɗin̰ki jig ey se. \v 2 Naase iŋgkiro bini kici kaaɗ kɛn se naase uunkiro taar *Ɓubm sitange. Naan̰ ɓo debm kɛn utu iŋg ɔs gaara daan maakŋ raa ute do naaŋa. Naan̰ ɓo kɛn ɓɔrse utu iŋg tɛɗ naaba maakŋ jeege tun baate tookŋ taar *Raa se. \v 3 Naajege paac kic ɓo jꞋiŋgkiro aan gɔɔ naaɗe ɔɔ do dɔkin̰ se kꞋtɛɗo nakgen kɛn daa rojege jea ɔɔ daayum kꞋtiŋg kꞋsaapkiro do nakge tun jig eyo kɛn maakjege jea. Bin se naajege kic kꞋtɛɗkiro kꞋjee kusin̰ge aan gɔɔ naaɗe ɔɔ naajege kic ɓo jee kɛn Raa maakin̰ iŋg taarin̰ dojege tu. \p \v 4 Num gaŋ Raa se naan̰ ɓo debm ɛɛjjeki dojege tu dɛn bɛɛ eyo taa maak‑je naan̰ kɛn dɛn ɔlin̰ naan̰ jejeki naajege se, \v 5 kaaɗ kɛn jaay naajegen aan gɔɔ jee ooyga kooy maakŋ kusin̰jege tu se, naan̰ ɛɗjekiga kaaja ute Isa al‑Masi; bin se naan̰ aajjeki se ute bɛɛn̰ sum. \v 6 Aan gɔɔ naajege kꞋtɛɗkiga kalaŋ ute Isa al‑Masi se, naan̰ durjekiroga daan yoge tu ute naan̰a ɔɔ Raa se uun ɓaanjekiga maakŋ raa ki ute Isa al‑Masi gɛn kɔsn gaara tɛlɛ. \v 7 Anum naan̰ tɛɗjeki bɛɛn̰ se ute ɗoobm Isa al‑Masi, taa naan̰ je taaɗn jeege tun kɛn jꞋaɗen toojn̰ do naaŋ ki paac se, ɔɔ naan̰ ɓo debm bɛɛn̰ dɛn aak eyo. \p \v 8 Raa aajse se te bɛɛn̰ sum ute kaal maakŋ naase aalki don̰ ki. Kɛn bin num kaajn̰ kɛn naan̰ aajse se cɛr sum. Kɛse Raa mala ɓo ɛɗsen kaajn̰ ese. \v 9 Taa naan̰ se ɔn̰te Ꞌsaapki ɔɔki naase Ꞌtɛɗkiga nakgen jiga ɓo naan̰ aajse, num gaŋ naan̰ se aajse cɛr sum; taa bin se nam kɔŋ tɔɔm ron̰ eyo. \v 10 Ɗeere, naajege se Raa mala ɓo tɛɗjekiga. Naan̰ ɓo debm kɛn ɛɗjekiga kaaja kiji ute Isa al‑Masi, taa nakgen jiga kɛn naan̰ tɔnd ɗaapin̰oga ɗaap do dɔkin̰ se, taa naajege jꞋan̰ki kɔŋ tɛɗa. \s1 Gɔtn *al‑Masi ki se jeegen Yaudge ute Yaudge ey se paac tum tɛɗga kalaŋ \r (Ɛb 10.19‑22) \p \v 11 ꞋSaapki tu do dɔkin̰ se naasen kɛn Yaudge ey se ɔɔ kaaɗ kɛn se Yaudge se daŋse ɔɔ: naase se jeegen tɔj pɔnd eyo; gaŋ naaɗe taaɗ te *kɔjn̰ pɔndɔ se lɛ kɔjn̰ pɔnd kɛn jikilimge lee tɔj se sum. \v 12 ꞋSaapki tu kaaɗ kɛn naane se, naase Ꞌjeelki te al‑Masi eyo. Naase se mɛrtge taa naaŋ gaan *Israɛlge tu. *Raa se dɔɔko te gaan Israɛlge ɔɔ taaɗɗeno ɔɔ ute aɗen kɛɗn nakŋ jiga ɔɔ nakŋ jigan naan̰ ɓaa kɛɗn gaan Israɛlge tu se, ɔlse naase eyo. Taa naase mɛrtge ɔɔ ɗim jaay naase aki kɔnd dose ro ki se, gɔtɔ. Naase Ꞌtiŋgki do *duni ki naɓo Ꞌjeelki Raa mal eyo. \v 13 Gaŋ naasen kɛn do dɔkin̰ Ꞌdɔkki te Raa se ɓɔrse Ꞌɓaakiroga gɔɔrɔ ute kooy gɛn Isa al‑Masi kɛn ooy taa naase se. \p \v 14 Do dɔkin̰ se naka aan gɔɔ durdur se, ɗaaro daan Yaudge tu ute jeegen kɛn Yaudge eyo. Nakŋ se ɓo kɛn tɛɗjeki jaay naajege kꞋjeki naap eyo. Gaŋ ɓɔrse, te kooy Isa al‑Masi do kaag ki se, durdur daanjege tu se, naan̰ tɔɔkin̰ga naata. Ɔɔ jee kaam di ese se tum tɛɗga mɛtjil kalaŋ. Naan̰ ɓo debm kɛn ɓaanjekiro te tɔɔsɛ daanjege tu. \v 15 *Ko Taar kɛn Raa ɛɗo *Musa ki ute nakgen naan̰ taaɗ ɔɔ gɛn tɛɗa te ɗoobin̰ se, al‑Masi tɔɔlin̰ga naata. Naan̰ tɛɗ naan̰ se taa tum Yaudge ute jee kɛn Yaudge ey se Ꞌtɛɗn kalaŋ. Ɓɔrse, naaɗe se tɛɗga mɛtjil jee kiji. Naan̰ ɓo debm kɛn ɓaano ute tɔɔsɛ daanɗe ki. \v 16 Te kooy naan̰ ro kaag ki se, jee kaam di se naan̰ ɔkɗenga taasa ute Raa. Nakŋ kɛn ɔlɗe jaay naaɗe je naap ey se, ɓɔrse naan̰ tɔɔlin̰ga naata. \v 17 Naan̰ ɓaano ute tɔɔsɛ naase jeege tun Yaudge eyo kɛn dɔkki ute Raa se ɔɔ naan̰ ɓaano ute tɔɔsɛ kici Yaudge tun kɛn gɔɔr te Raa. \v 18 Ute nakŋ kɛn al‑Masi tɛɗ se, naajegen Yaudge ute naasen Yaudge ey se ute ɗoobm *Nirl Raa kɛn kalaŋ se, naajege jꞋɔŋkiga ɗoobm kɛn ajeki kɔl gɔtn Raa kɛn Bubu. \p \v 19 Bin se, naase se mɛrtge ey sum ɔɔ cɛkge eyo. Naase se Ꞌtɛɗkiga gaan naaŋge mala ute jee Raage se. Taa naase Ꞌtɛɗkiga jeegen maakŋ ɓee Raa ki aan gɔɔ naaɗe. \v 20 Naase se aan gɔɔ kogen jꞋiin̰ ɓea, num ko jꞋuun mɛtn ɓee ese se, naaɗe ɓo *jee kaan̰ naabm Isa al‑Masige ute jee taaɗ taar teeco taar Raa ki. Gaŋ Isa al‑Masi se naan̰ ɓo ko kɛn gak ɓee se. \v 21 Ute Isa al‑Masi se ɓo ɓee se ɗaar tɔɔgɔ ɔɔ iin̰ ɓaa ute naanin̰ raan, taa Ꞌtɛɗn *Ɓee Raa *salal gɛn Mɛljege. \v 22 Aan gɔɔ naase Ꞌtum Ꞌtɛɗkiga kalaŋ te Isa al‑Masi se, naase Ꞌtum Ꞌtɛɗkiga kalaŋ ute jee Raagen kuuy kici. Taa naase Ꞌtɛɗkiga Ɓee Raa kɛn Nirlin̰ an kiŋg maak ki. \c 3 \s1 *Raa ɓo je Pɔl Ꞌtaaɗn Labar Jiga gɛn Isa *al‑Masi se jeege tun Yaudge ey kici \r (Kɔl 1.24‑29, 2.1‑3; 1Pr 1.10‑12) \p \v 1 Taa ɗi maam Pɔl kɛn jꞋɔkum daŋgay taa Isa al‑Masi taa naasen Yaudge eyo, \v 2 ɗeere, naase Ꞌbooykiga naabm kɛn Raa ɛɗumsin̰a taa mꞋan̰ tɛɗn taa naase se. Naabm se Raa ɛɗumsin̰ se ute bɛɛn̰a. \v 3 Nakŋ naan̰ uun do do dɔkin̰ gɛn tɛɗa kɛn naajege *kꞋjeel mɛtin̰ ey se, naan̰ taaɗumga mɛtin̰a. Taa naan̰ se ɓo maam mꞋraaŋsen taargen kandum se. \v 4 Kɛn jaay Ꞌdooykiga taargen se num, naase aki Ꞌjeele nakŋ kɛn Raa uuno do gɛn tɛɗn te al‑Masi do dɔkin̰ se, naan̰ taaɗum maam mꞋjeelga mɛtin̰a. \v 5 Do dɔkin̰ nakŋ se Raa ɔŋ taaɗo te mɛtin̰ jeege tu eyo. Num ɓɔrse ute Nirl naan̰ kɛn *salal se, naan̰ taaɗga mɛtin̰ *jee kaan̰ naabm Isa al‑Masige tun salal se ute jeege tun taaɗ taar teeco taar Raa ki. \v 6 Nakŋ kɛn jaay kꞋjeel mɛtin̰ ey se, ɓɔrse kꞋjeelkiga mɛtin̰a: taa naasen kɛn Yaudge ey kic ɓo ɔŋkiga bɛɗse ute Yaudge, taa naase aalkiga maakse do Labar Jiga gɛn Isa al‑Masi ki. Ɓɔrse naase Ꞌtɛɗkiga aan gɔɔ daa ro kalaŋ. Bin se nakŋ kɛn Raa utu kɛɗn jeen̰ge tu ute ɗoobm Isa al‑Masi se, naase kic ɔŋkiga bɛɗse. \p \v 7 Raa se naan̰ mꞋtɛɗumga bɛɛ ɔɔ ute tɔɔgin̰ se, naan̰ tɛɗum mꞋtɛɗga debm tɛɗn naabin̰a, gɛn taaɗn Labar Jigan gɛn Isa al‑Masi se jeege tu. \v 8 Maakŋ jee Raage tu paac se, maam ɓo mꞋko kaam mɔɔtɗe. Ute naan̰ se kic ɓo Raa tɛɗumga bɛɛ ɔɔ tɛɗum mꞋtɛɗga debm taaɗn taarin̰ gɛn Isa al‑Masi kɛn bɛɛn̰ naŋ ey se, do jeege tun Yaudge eyo. \v 9 Naan̰ ɛɗumga naabin̰ taa mꞋtaaɗ tɔɔkŋ mɛtn nakŋ jeege jeel mɛtin̰ ey se jeege tu. Naan̰ kɛn Mɛl‑kaal nakge paac se, do dɔkin̰ se nakŋ se naan̰ ɔŋ taaɗ te mɛtin̰ nam ki eyo. \v 10 Anum ɓɔrse ute *egliz se, Raa taaɗ *kɔɗn Raage tu, ute nakgen ɔk tɔɔgɔ paacn̰ maakŋ raa ki se, ute ɗoobm egliz se tɔɔggen se jeele, Raa se naan̰ debm jeel‑taara dɛn aak eyo. \v 11 Kɛse ɓo nakŋ kɛn Raa aal te duni ey tap ɓo, naan̰ uunga kuun doa gɛn tɛɗin̰a. Ɓɔrse ute ɗoobm Mɛljege Isa al‑Masi se nakŋ se naan̰ tɛɗin̰ga. \v 12 Ute Isa al‑Masi se naajege kꞋtɛɗkiga kalaŋ taa jꞋaalkiga maakjege don̰ ki. Taa naan̰ se ɓo naajege jꞋɔŋkiga dojege ɔɔ kɛn kꞋɓaaki ɓaa gɔtn Raa ki kic ɓo kꞋɓeerki ey paac paac. \v 13 Bin se ɓo maam mꞋtaaɗseni mꞋɔɔ maakse ɔn̰te tuju taa dubar kɛn maam mꞋɔŋ taa naase se. Dubar kɛn maam mꞋdabar se bɛɛn̰ naase ki. \s1 Tɛr Pɔl eem Raa taa *eglizn Ɛpɛz ki \p \v 14 Taa naan̰ se ɓo, maam mꞋɛrg naan Bubjege tu Raa. \v 15 Naan̰ ɓo Bubm jeegen kɛn maakŋ raa ki ɔɔ gɛn jeegen do naaŋ ki paac. \v 16 Ɗeere, Raa se naan̰ magal aak eyo, ɔɔ naka paac kaam jin̰a. Taa naan̰ se ɓo maam mꞋtɔnd mɛtin̰a taa Nirlin̰ asen kɛɗn tɔɔgɔ maakse ki ɔɔ te naan̰ se jaay naase aki tɛɗn jee tɔɔgɔ ɗoobm naan̰ ki. \v 17 Ɔn̰ *al‑Masi se Ꞌkiŋg maakse ki taa naase aalkiga maakse don̰ ki se. Tɛr maam mꞋtɔnd mɛtin̰ kici taa naase aki je Raa ɔɔ aki je naapa. Bin se naase aki Ꞌtɛɗn jee tɔɔgŋ ɗoobm Raa ki aan gɔɔ kaagŋ iirin̰ bɔɔy naaŋ ki ɔɔ ɗaar tɔɔgɔ ɔɔ aan gɔɔ ɓee kɛn jꞋiin̰in̰ ɗaar tɔɔg se. \v 18 Bin se maam mꞋje naase ute jee Raagen kuuy se, naase aki kɔŋ jeel mɛtn kando Isa jejeki ɔɔ maak‑je Isan do naajege tu se, ɔk naŋ gur ey se. \v 19 Bin jaay naase aki jeel maak‑je al‑Masi kɛn naan̰ ɔk dose ki se cir nakge paac ɔɔ ɔn̰ nakgen jiga kɛn maakŋ maak‑saapm Raa ki se Ꞌɗoocn̰ maak‑saapm naase kici. \p \v 20 Taa Raa se naan̰ ɔŋ tɛɗ nakge paac ute ɗoobin̰a ɔɔ nakŋ naan̰ tɛɗ se deel dojege ɔɔ nakgen naan̰ tɛɗjeki se cir nakgen naajege kꞋjeki naan̰ ajeki tɛɗa ɔɔ nakgen se naan̰ lee tɛɗin̰ ute tɔɔgin̰ kɛn maakjege tu. \v 21 KꞋtɔɔmin̰ki taa bɛɛ kɛn naan̰ tɛɗn egliz ki ute ɗoobm Isa al‑Masi se. Ɔn̰ jeegen kꞋtoojɗega ɔɔ kɛn jꞋutu jꞋaɗen toojn̰ paac se daayum daayum an̰ tɔɔmɔ. *Amin. \c 4 \s1 KꞋtum kꞋtɛɗkiga kalaŋ \r (Kɔl 3.12‑14; Rm 12.4‑8; 1Kɔr 12.4‑31) \p \v 1 Taa naan̰ se ɓo maam kɛn jꞋɔkum daŋgay taa Mɛljege se, mꞋdɛjsen mꞋɔɔ: iŋgki aan gɔɔ kɛn *Raa daŋseno ɗoobin̰ ki. \v 2 Maakŋ nakge tun naase aki Ꞌtɛɗn paac se, ɔn̰te magalki rose, ɔn̰ki rose urlu ɔɔ Ꞌtɛɗki jee maakse deere ɔɔ aayki kaamse Ꞌsɛrkki naapa ɔɔ Ꞌjeki naapa. \v 3 Aayki kaamse ɔkki taarse kalaŋ ɔɔ ute *Nirl Salal se iŋgki te tɔɔsɛ ute naapa. \p \v 4 Jee aalga maakɗe paac do Isa *al‑Masi ki se, naaɗe tɛɗga aan gɔɔ daa ro kalaŋ ute *Nirl Raa kɛn kalaŋ se. Bin se nakŋ kɛn Raa daŋseno ɔɔ aki kɔnd dose do ki se kic ɓo kalaŋ sum. \v 5 Naajege paac se Mɛljege kalaŋ sum ɔɔ paac se kꞋdooyjeki te ɗoobm taar Raa kalaŋ sum ɔɔ kꞋpaacki se *kꞋbatizjeki te ɗoobm kalaŋ sum kici. \v 6 Raa se naan̰ kalaŋ sum ɔɔ naan̰ ɓo Bubm jeege paac, naan̰ iŋg dojege tu paac, naan̰ tɛɗ naaba maakjege tu paac ɔɔ naan̰ iŋg daanjege tu paac. \p \v 7 Num te al‑Masi se Raa se tɛɗjenkiga bɛɛ dɛn aak eyo, ɔɔ naŋa naŋa kic ɓo naan̰ ɛɗin̰ naabin̰ kaam do ron̰ ron̰a. \v 8 Aan gɔɔ kɛn kꞋdooy maakŋ Kitap ki kɛn taaɗ ɔɔ: \q1 \qt Kɛn naan̰ jaay ook ɓaa raan se\qt*, \q1 \qt naan̰ ciro jee taamooyin̰ge ɔɔ tɔk ɓaanɗeno ute naan̰a\qt*. \q1 \qt Tɛr naan̰ ɛɗ nakgen bɛɛ jeege tu\qt*.\f + \fr 4:8 \ft Aak KKR 68.19.\f* \m \v 9 Taar kɛn taaɗ ɔɔ: «Naan̰ ook ɓaaga raan se» je ɗeekŋ ɔɔ ɗio? Kɛse je ɗeekŋ ɔɔ naan̰ bɔɔy ɓaaɗoga do naaŋ ki ara. \v 10 Debm bɔɔy ɓaaɗo do naaŋ ki se ɓo, naan̰ se ɓo kɛn ɔk tɛrl ɓaaga maakŋ raa ki raan taa gɔtɔ ɓaa se paac, naan̰ utu. \v 11 Naan̰ ɓo debm nig naabin̰ jikilimge tu gɛn tɛɗa. Jee mɛtin̰ge naan̰ tɛɗɗen jee kaan̰ naabin̰ge, kɛngen mɛtin̰ge naan̰ tɛɗɗen jee taaɗ taar teeco taar Raa ki, jee mɛtin̰ge naan̰ tɛɗɗen jee ɓaa wɔɔkŋ Labar Jiga, ɔɔ kɛngen mɛtin̰ge naan̰ tɛɗɗen jee gaam jeege ɔɔ jee kuuy lɛ jee dooy jeege. \v 12 Raa tɛɗ naan̰ se taa noogŋ jee Raage Ꞌtɛɗn kaasn naabm Raa, taa jee Raagen kɛn tɛɗga aan gɔɔ ro al‑Masi se Ꞌziiɗn ɓaa ute naanɗe. \v 13 Bin jaay naajege jꞋaki tum tɛɗn kalaŋ taa naajege jꞋaalkiga maakjege do Goon Raa ki ɔɔ kꞋjeelin̰kiga. Te naan̰ se jaay naajege jꞋaki kaasn jee Raagen mala mala aan gɔɔ al‑Masi. \p \v 14 Bin se, jꞋaki kɔŋ tɛɗn aan gɔɔ gaangen sɛɛm ey sum. Taa naan̰ se jeegen aan̰ jeege dal se ajeki kɔŋ dɛrl gɛn kuun taargen rɛn̰ rɛn̰ se eyo, ɔɔ jꞋaki kɔŋ tɛɗn aan gɔɔ nakgen do maane kɛn kuulu tuun ɓaanɗen taa tɔɔgɔ kaam ara kaam ara se eyo. \v 15 Num gaŋ Ꞌtaaɗki taar mɛt ki ute naapa ɔɔ ute maak‑jea, taa jꞋutu jꞋaki kaasn aan gɔɔ al‑Masi mala, naan̰ kɛn do jee Raage. \v 16 Naan̰ ɓo debm tus jeen̰ge paac tum tɛɗɗenga tɛɗga aan gɔɔ daa ro kalaŋ. Aan gɔɔ ro debkilim kɛn taa sɛɗin̰ge tumɗe ute naapa se, kɛn debkilimi jaay paac ron̰ lapia se teepe ɔɔ ute jee Raage kic ɓo tec bini, kɛn naaɗe jaay je naapa se tɛɗ bɛɛ ɓaa ute naanɗe. \s1 Kaajn̰ kɛn naajege jꞋɔŋki te *al‑Masi \r (Kɔl 3.1‑16; Gal 5.10‑25) \p \v 17 ꞋBooyki taar maam mꞋasen taaɗ se ute ro Mɛljege mꞋɗeeksen mꞋɔɔ: ɔn̰te Ꞌkiŋgki aan gɔɔ jeegen jeel Raa mal ey se. Taa nakgen naaɗe iŋg saap ro ki paac se nakgen rɛn̰ rɛn̰ cɛrɛ. \v 18 Maak‑saapm naaɗege se maak‑saapm jig eyo, ɔɔ kaajn̰ kɛn jaay Raa ɛɗ jeen̰ge tu se, naaɗe ɔk eyo. Taa naaɗe se tɛɗga jee do mɔŋgge ɔɔ ɗim tap ɓo naaɗe jeel eyo. \v 19 Kɛn tɛɗ nakŋ *kusin̰ kic ɓo doɗege dirin̰ɗen eyo, naaɗe ɔn̰ roɗege ɓo gɛn je mɛndge ute gaabge. Naaɗe tɛɗ nakŋ sɔkɔn̰ge ɔɔ tɛɗin̰ ɓaa ute naanɗe sak sak. \p \v 20 Gaŋ naase se, kiŋg tec bin se ɗoobm al‑Masi ki se kꞋdooyseno te eyo. \v 21 Ɗeere, naase se kꞋtaaɗsen Ꞌbooykiga taarin̰a ɔɔ Ꞌtɛɗkiga kalaŋ te Isa al‑Masi ɔɔ kꞋdooysenga ute taar mɛt ki gɛn Isa. \v 22 Kɛn bin num kiŋgsen do dɔkin̰ se Ꞌrɛsŋki naatn. Do dɔkin̰ se naase iŋgki ɓo gɛn saapm do nakge tun jig eyo kalin̰ ki ɔɔ maak‑saapsegen jig ey se lee tɛɗsen naase jee dɛrlge. Gaŋ ɓɔrse kiŋgsen do dɔkin̰ se Ꞌrɛsŋki aan gɔɔ kal koono kɛn kꞋjꞋɔɔɗ kꞋjꞋundin̰ naatn se. \v 23 Ɔn̰ki Raa ɓo asen tɛrl maakse ɔɔ asen kɛɗn maak‑saapm kiji. \v 24 Aan gɔɔ iin̰kiga num Ꞌtuuski kal kiji se, naase kic Ꞌtɛɗki aan gɔɔ jikilimgen kiji. Jikilimgen kijin ese se, kɛse Raa mala ɓo tɛɗɗeno aan gɔɔ kɛn naan̰ jen ro ki: ɔɔ taar mɛt ki se tɛɗɗen naaɗe tɛɗga jee *salal ɔɔ jee tɛɗ nakge te ɗoobin̰a. \p \v 25 Taa naan̰ se taar‑kɔɔɓɔ se rɛsŋki naata ɔɔ naŋa naŋa kic ɓo taaɗ taar mɛt ki naapin̰ ki, taa naajege se kꞋtɛɗkiga aan gɔɔ daa ro kalaŋ. \v 26 Kɛn Ꞌtɛɗkiga maak‑taara se, ɔn̰te Ꞌkɔn̰ki maak‑taara se asen kɔl aki tɛɗn kusin̰a. Kɛn bin num ɔn̰te Ꞌtooɗki ute maak‑taarse maakse ki. \v 27 Ɔn̰te kɔn̰ki ɗoobo *Ɓubm sitange tu. \v 28 Jee ɓoogge se mɔɔtn jꞋɔn̰te ɓoogo num gaŋ jꞋaay kaamɗe kꞋtɛɗ naaba ute jiɗege mala gɛn kɔsɗe ɔɔ taa kꞋkɔŋ ɗim jꞋan noogŋ jeegen ɔk ɗim ey se kici. \v 29 Taar iŋg kus se ɔn̰te Ꞌteecn̰ taarse ki, num Ꞌtaaɗki taargen jiga kɛn Ꞌnoogŋ jeege ɔɔ aɗen tɛɗn jee bɛɛ ɗoobm Raa ki ɓaa ute naanɗe. Bin num kɛn aki taaɗn taara se, Ꞌtaaɗki taar kɛn kɔŋ dɛjn̰ jeegen lee booysen taarse se. \v 30 Nirl Salal kɛn Raa ɛɗsen se, ɔn̰te Ꞌtujin̰ki maakin̰a taa Nirl Salal ese ɓo kɛn tɛɗsen naase Ꞌtɛɗkiga jee Raage. Naan̰ se ɓo kɛn ɓii kalaŋ utu ajeki kaajn̰ mala mala. \v 31 Taar maak‑taara se ɔɔɗin̰ki naatn maakse ki, ɔn̰te Ꞌtɛɗki taamooyo ute nam, maakse ɔn̰te taarse do nam ki, ɔn̰te Ꞌmooyki ute naapa, ɔn̰te Ꞌnaajki nam ɔɔ kusin̰a paac se, ɔɔɗin̰ki naatn maakse ki. \v 32 Anum Ꞌtɛɗki bɛɛ ute naapa ɔɔ ɛɛjki do naapge tu. Ɔkki naagŋ naapge aan gɔɔ ute al‑Masi, Raa tɔɔlsenga kusin̰sege se. \c 5 \s1 JꞋiŋgki gɔtn wɔɔrɔ \r (1Tɛs 4.1‑8; 1Kɔr 6.9‑11) \p \v 1 Iŋgki aan gɔɔ kiŋg gɛn *Raa, taa naase se Ꞌtɛɗkiga gɛnin̰gen kɛn naan̰ jeɗe. \v 2 Iŋgki te maak‑jea aan gɔɔ *al‑Masi jejeki, naan̰ kɛn ɔn̰ ron̰ ooy taa naajege ɔɔ ɛɗ ron̰ *sɛrkɛ ɔɔ sɛrkŋ naan̰ se tec aan gɔɔ itir oot nijim kɛn tɔɔl Raa ki. \p \v 3 Ɓɔrse naase Ꞌtɛɗkiga jee Raage se, ɔn̰te Ꞌjeki mɛndge ɔɔ mɛndge lɛ ɔn̰te je gaabge, ɔn̰te Ꞌtɛɗki nakŋ kɛn asen tujn̰ naan Raa ki, ɔn̰te Ꞌtɛɗki jee tamage ɔɔ nakgen bin se, maanin̰ kic ɓo ɔn̰te Ꞌkɔɔski. \v 4 Nakŋ sɔkɔn̰ge ute nakgen jig eyo ute taargen gɛn taaɗ ey se, ɔn̰te Ꞌkɔɔski maanin̰a. Num gaŋ naase se Ꞌtɔɔmki Raa. \v 5 ꞋJeelki jee je mɛndge ute jee je gaabge, jee tɛɗ nakŋ kɛn tujɗe naan Raa ki, ute jee tamage se kɔŋ kɛnd maakŋ gaar al‑Masi ki eyo ɔɔ ute gɛn Raa ki eyo. Taa jee tamage se, tama se tɛɗɗenga aan gɔɔ maragɗe. \p \v 6 Ɔn̰te Ꞌkɔn̰ki jeege asen dɛrl ute taargen rɛn̰ rɛn̰ se. Nakgen bin se ɓo kɛn ɔl Raa maakin̰ taarin̰a do jeege tun baate tookŋ taarin̰ se. \v 7 Jee bin se ɔn̰te Ꞌkɔlki dose maakŋ taarɗege tu. \v 8 Taa do dɔkin̰ se naase iŋgkiro maakŋ gɔt kɛn ɔɔɗɔ, num ɓɔrse se Ꞌtɛɗkiga kalaŋ ute Mɛljege se naase Ꞌɓaakiroga maakŋ gɔt kɛn wɔɔrɔ. Bin se iŋgki aan gɔɔ jeegen iŋg maakŋ gɔt kɛn wɔɔrɔ. \v 9 Taa gɔtn wɔɔr se tɛɗ jeege tɛɗ nakŋ bɛɛ, nakŋ ute ɗoobin̰a ɔɔ kɛn mɛt ki. \v 10 ꞋSaap ɔŋki nakŋ jiga kɛn tɔɔl Mɛljege tu. \v 11 Ɔn̰te Ꞌkɔlki dose maakŋ naabm jeege tun tɛɗ nakgen rɛn̰ rɛn̰ maakŋ gɔtn kɛn ɔɔɗ se. Num gaŋ nakɗegen jig ey se Ꞌtaaɗɗesin̰ki tal tal. \v 12 Taa jee se nakgen naaɗe tɛɗin̰ ɔyin̰ kɔy se kɛn jꞋuunga maanin̰ kic ɓo ɔl sɔkɔn̰ Ꞌtɔɔljeki. \v 13 Gaŋ nakgen naaɗe tɛɗ se jaay mɛtin̰ teecga ɔɔ ɓaaɗo gɔtn wɔɔr se jꞋaak kꞋjeelɗe tal tal, \v 14 taa nakŋ ɓaaɗoga gɔtn wɔɔr se naan̰ tooɗ tal. Taa naan̰ se ɓo jeege taaɗ ɔɔ: \q1 Naai debm kɛn Ꞌtooɗ tooɗ bi se iin̰i, \q1 Ꞌdur daan yoge tu, \q1 ɔɔ al‑Masi ai wɔɔr gɔtɔ. \p \v 15 Kɛn bin num iŋg ɔndki kɔndɔ ɔn̰te kiŋgki aan gɔɔ jee dɛrlgen jeel ɗim ey se. Num gaŋ iŋgki aan gɔɔ jee mɛtɛkge. \v 16 Taa ɓɔrse gɔtɔ tujga, bin se daayum kɛn kaaɗin̰ jaay utu se, naase aayki kaamse Ꞌtɛɗki nakŋ jiga. \v 17 Ɔn̰te Ꞌkaan̰ki rose dala, num gaŋ aayki kaamse booy ɔkki nakŋ kɛn Mɛljege maakin̰ jen ro ki. \v 18 Ɔn̰te kaay Ꞌkoonki ey num kaaye koono se asen tuju. Num gaŋ ɔn̰ki *Nirl Salal ɓo asen ɗoocn̰ maakse. \v 19 Taa naan̰ se naase paac aarki kaagen gɛn tɔɔm Mɛljege, gɛn magal Raa ɔɔ kaagen se aarɗeki ute tɔɔgŋ Nirl Salal, kaagen se aarɗeki ute maakse paac gɛn de Mɛljege. \v 20 Daayum taa nakgen se paac se Ꞌtɔɔmki Raa Bubu ute ro Mɛljege Isa al‑Masi. \s1 Kiŋg mɛndge ute gaabɗege ɗoobm *al‑Masi ki \r (Kɔl 3.18–4.1; 1Pr 2.18‑25, 3.1‑7) \p \v 21 Naasen paacn̰ Ꞌtookkiga taar al‑Masi se, Ꞌbooy uunki taar naapa. \v 22 Naase mɛndge se Ꞌbooy uunki taar gaabsege aan gɔɔ kɛn naase lee Ꞌbooy uunki taar Mɛljege. \v 23 Taa gaaba se naan̰ ɓo do mɛndin̰ ki aan gɔɔ al‑Masi do *egliz ɔɔ egliz se lɛ aan gɔɔ ron̰ mala ɔɔ naan̰ ɓo Debm Kaajin̰a. \v 24 Aan gɔɔ egliz Ꞌbooy uun taar Isa al‑Masi se, mɛndge kic kꞋbooy kꞋjꞋuun taar gaabɗege do nakge tu paac. \p \v 25 Naase gaabge kic Ꞌjeki mɛndsege aan gɔɔ al‑Masi je egliz bini ɔn̰ ron̰ ooy taa naan̰ se. \v 26 Naan̰ tɛɗin̰ naan̰ se taa naan̰ je an̰ tɛɗin̰ naan̰ Ꞌtɛɗn *salal ɔɔ naan̰ *tug ɗaapin̰ ute taarin̰ aan gɔɔ maan kɛn tug ɗaap nakge aak bɛɛ se. \v 27 Naan̰ je egliz aɗe ɓaa naanin̰ ki se, kɛn jꞋaakin̰ga kic ɓo jꞋan̰ tɔɔmɔ, ɗim aak kus tap ɓo ron̰ ki gɔtɔ, aak bɛɛ walak walak ɔɔ ɔk tuju ron̰ ki eyo. Naan̰ je egliz se Ꞌtɛɗn salal ɔɔ ɔk taar ɗim iŋg kus ron̰ ki eyo. \v 28 Bin ɓo gaaba kic Ꞌje mɛndin̰a aan gɔɔ ron̰ mala, taa debm je mɛndin̰ se je ro naan̰ malin̰a. \v 29 Ɓii kalaŋ nam tap ɓo baat te ron̰ eyo, num gaŋ ron̰ se naan̰ ulin̰a ɔɔ saap do ki, aan gɔɔ Isa al‑Masi kɛn saap do egliz ki se. \v 30 Taa naajege paac se kꞋtum kꞋtɛɗkiga ron̰a. \v 31 Taa Kitap taaɗ ɔɔ: \qt Taa naan̰ se ɓo, gaaba Ꞌteecn̰ kɔn̰ kon̰ ute bubin̰a ɔɔ ɓaa tum ute mɛndin̰a ɔɔ naaɗen di se tum tɛɗ daa ro kalaŋ\qt*.\f + \fr 5:31 \ft Aak Jɛn 2.24.\f* \v 32 *Mɛtn taar kꞋjeel mɛtin̰ ey ese se, magal aak eyo. Maam mꞋtaaɗsen naan̰ ese se mꞋje taaɗn mɛtn taar al‑Masi ute gɛn egliz. \v 33 Bin se naase gaabge se naŋa naŋa kic ɓo Ꞌje mɛndin̰a aan gɔɔ ron̰ mala ɔɔ mɛndge se naŋa naŋa kic ɓo n̰Ꞌsook gaabin̰ ki. \c 6 \s1 Kiŋg gaange ute kɛn̰ɗege ɔɔ ute bubɗege \p \v 1 Gaange, Ꞌtookki taar kɛn̰sege ute gɛn bubsege, kɛse ɓo nakŋ ɗoobin̰ ki kɛn Mɛljege jea. \v 2 Taa Kitap taaɗ ɔɔ: \qt ꞋSook koi ki ute bubi ki\qt*.\f + \fr 6:2 \ft Aak Ekz 20.12.\f* Kɛse ɓo taar kɛn Raa taaɗ deet deet ɔɔ jꞋan̰ki tɛɗa ɔɔ kɛn kꞋtɛɗin̰kiga num naan̰ ajeki tɛɗn nakŋ jiga. \v 3 \qt Bin se naai Ꞌtiŋg dɛna do naaŋ ki te maak‑raapo\qt*.\f + \fr 6:3 \ft Aak Dt 5.16.\f* \p \v 4 Naase bubm gaange se, ɔn̰te Ꞌtujki maakŋ gɛnsege, num gaŋ gɛnsege se aakɗeki doɗege tu ɔɔ Ꞌdɛj ɔndɗeki ɗoob ki aan gɔɔ ɗoobm kɛn Mɛljege taaɗseni. \s1 Ɓulge ute mɛlɗege \p \v 5 Naase ɓulge se Ꞌtookki taar mɛlsegen do naaŋ ki, Ꞌsookɗeki, Ꞌɓeerɗeki ɔɔ Ꞌtɛɗɗeki naabɗege ute maakse paac aan gɔɔ kɛn naase Ꞌtɛɗki *al‑Masi ki. \v 6 ꞋTɛɗɗeki naaba naanɗe ki sum eyo, aan gɔɔ naase Ꞌjeki jikilimge ɓo asen tɔɔmɔ. Num Ꞌtɛɗɗeki naaba aan gɔɔ naase ɓul al‑Masige ɔɔ Ꞌtɛɗin̰ki te maakse paac aan gɔɔ kɛn *Raa maakin̰ jen ro ki. \v 7 ꞋTɛɗɗeki naaba ute maakse paac aan gɔɔ naase Ꞌtɛɗki naabm Mɛljege, num aan gɔɔ gɛn jikilimge eyo. \v 8 Taa naase Ꞌjeelki kɛn nam ɓulu lɔ ɓul eyo kic ɓo ɔn̰te Ꞌdirigki taa debm tɛɗn naabm jiga se, naabin̰ jiga kɛn naan̰ tɛɗ se utu an̰ kɔŋin̰ gɔtn Mɛljege tu. \p \v 9 Naase mɛlɗege se kic Ꞌtɛɗki bɛɛ ɓulsege tu, ɔn̰te Ꞌdabarɗeki. Ɔn̰te Ꞌdirigki taa naase ute ɓulsege se paacki se Mɛlse ɓo kalaŋ kɛn maakŋ raa kɛn ese sum. Naan̰ kɛn debm bɛɛr nam eyo. \s1 Nakgen kɛn Raa ɛɗjeki gɛn kuɗn bɔɔrɔ ute *Ɓubm sitange \p \v 10 Ɓɔrse se maam mꞋje mꞋnaŋ taaruma: ɔkki maakse tɔɔgɔ ute tɔɔgŋ gɛn Mɛljege, taa Mɛljege se tɔɔg cir nakge paac. \v 11 ꞋDirin̰ki jisege tu nakgen kɛn Raa ɛɗsen gɛn tɛɗn bɔɔrɔ ɔɔ ɔkin̰ki jiga, taa kɛn Bubm sitange asen dɛrl kic ɓo ute naan̰ se naase aki Ꞌɗaar tɔɔgɔ. \v 12 Kuɗn bɔɔr naajege se ute jikilimge eyo, num kuɗn bɔɔr naajege se ute sitange kɛn utu tiŋg daan maakŋ raa ute do naaŋa, naaɗe se ɓo kɛn utu iŋg maakŋ gɔt kɛn ɔɔɗɔ ɔɔ ɔk tɔɔgɔ do jeege tu se. \v 13 Taa naan̰ se Ꞌdirin̰ki nakgen kɛn Raa ɛɗjeki gɛn kuɗn bɔɔrɔ ute sitange se, taa kɛn bɔɔr se tɛɗga ɔɔn̰ kic num, naase aki Ꞌɗaar tɔɔgɔ ɔɔ aki kɔŋ kaan̰ eyo. \v 14 Bin num iin̰ki raan ɔɔ Ꞌtaaɗki taar mɛt ki, taa taar mɛt ki se naan̰ aan gɔɔ kɔl maakŋ kɛn asgarge lee dɔɔkŋ maakɗege ɔɔ Ꞌtɛɗki nakgen ute ɗoobin̰a taa nakgen ute ɗoobin̰ se tec aan gɔɔ debm uus saapo. \v 15 ꞋLee Ꞌtaaɗki Labar Jigan kɛn ɛɗ lapi jeege tu, naan̰ se tec aan gɔɔ jeegen tɔl saa jɛɗege tu. \v 16 Ɔɔ daayum aalki maakse do Mɛljege tu Isa *al‑Masi ki; kɛse aan gɔɔ uun darga ɓo ji ki. Bin se gaan kꞋpɛndɛkgen kꞋtɔlɗenga tɔl pooɗn jaay Bubm sitange je ansen tɔɔb se, darga se gaasn gaan kꞋpɛndɛkge se asen kɔŋ eyo. \v 17 Kaajn̰ kɛn Raa aajse naase se, tec aan gɔɔ laatn asgargen lee tɔnd doɗege tu jaay lee bɔɔbɗe gɔtn bɔɔr ki se. Uunki taar Raa se jisege tu, naan̰ se ɓo aan gɔɔ gɔrɗ‑jɛrl kɛn *Nirl Salal ɛɗseni. \p \v 18 Daayum Ꞌtɔndki mɛtn Raa ɔɔ kɛn aki tɔnd mɛta lɔ aki keem Raa se, ɔn̰ki Nirl Salal ɓo asen tɔɔɗɔ. Daayum iŋgki zɛɛrɛ ɔɔ Ꞌtɔndki mɛtn Raa taa jee Raage paac. \v 19 ꞋTɔndki mɛtn Raa taa maam kici taa Raa se am kɛɗn jeel mꞋan taaɗn taara kic ɓo mꞋɓeer eyo ɔɔ kɛse ɓo Labar Jigan gɛn Isa al‑Masi kɛn *kꞋjeel mɛtin̰ ey se. \v 20 Taa naan̰ se ɓo ɓɔrse maam jꞋɔkum mꞋutu mꞋiŋg daŋgay ki ara gɔɔ Isa al‑Masi ki gɛn taaɗn taarin̰ se jeege tu. Bin num naase Ꞌtɔndki mɛtn Raa taa maama, taa kɛn mꞋtaaɗn taarin̰ kic ɓo mꞋɓeer eyo. \s1 Pɔl ɛɗɗen labarin̰a ɔɔ tɛɗɗen tɔɔsɛ \p \v 21 Tisik, gɛnaajegen kɛn maam mꞋjen̰a ɔɔ kɛn tɛɗ naabm Isa *al‑Masi ute ɗoobin̰ se, naan̰ ɓo asen ɓaa taaɗn labaruma ɔɔ ute naan̰ se naase aki Ꞌjeel kici naabum kɛn maam lee mꞋtɛɗa. \v 22 Maam mꞋɔlin̰ gɔtse ki tap ɓo taa naan̰ asen ɓaa taaɗn labarje ɔɔ asen ɓaa kɛɗn kaay kaama kici. \p \v 23 Ɔn̰ Raa Bubu ute Mɛljege Isa al‑Masi se asen Ꞌkɛɗn tɔɔsɛ ɔɔ maak‑jea ɔɔ asen tɛɗn naase aki kaal maakse paac do Raa ki. \v 24 Ɔn̰ Raa Ꞌtɛɗn bɛɛn̰a jeege tun paacn̰ je Mɛljege Isa al‑Masi ute maak‑je kɛn naŋ ey se.