\id 2CO ‑ KENGA NT, TD 2012 (DBL 2014) \h 2 Kɔrint \toc1 Maktubm k‑dige kɛn Pɔl raaŋin̰ eglizn Kɔrint ki \toc2 2 Kɔrint \toc3 2Kɔr \mt1 Maktubm k‑dige kɛn Pɔl raaŋin̰ eglizn Kɔrint ki \imt1 Kupm mɛtn taar taaɗjeki ɗoobm gɛn dooy maktubm k‑dige kɛn Pɔl raaŋin̰ eglizn Kɔrint ki \ip Kɛn Pɔl raaŋga raaŋ maktubm deetn gɛn Kɔrintge se ɓo jaay naan̰ ɔŋ labar jee Kɔrint ki ɔɔ tɛr naaɗe raaŋ tɔl maktubge dɛna ute naapa kici (kon̰ 2.3). Gɔtn se, Pɔl ute jee al‑Masigen Kɔrint ki se, taarɗe ɓaa ɔk mɛtn naap eyo. Taa naan̰ se ɓo kɔr naan̰ tɛrl te gɔtɗe ki ey ɓɔrt se, naan̰ raaŋɗen taa aɗen tɛrl kiŋgɗe. Maakŋ maktubin̰ ki se Pɔl taaɗ jeege tu ute ɗoobm ɔɔ ɗi jaay naan̰ tɛɗ debm kaan̰ naabm Isa se, kɛn je ɗeekŋ ɔɔ naan̰ se Isa al‑Masi ɓo ɔlin̰ naaba. Kɛn gɛn Pɔl ki num naan̰ se nakin̰ kaan̰ naaba sum. Ɔɔ maakŋ naabin̰ kɛn naan̰ tɛɗ se, naan̰ ɔŋga nakgen ɔɔn̰ɔ kɛn aan don̰ ki, ɔŋga dubar ɔɔ nakgen kɛn ɔl ɓeere deb ki ɔɔ ute naan̰ se kic ɓo naan̰ ɔŋ aayga kaamin̰a. Naɓo nakŋ naan̰ je se gɔtɔ ɓaa se paac jeege Ꞌjeel Raa Bubu ɔɔ Isa al‑Masi. Kɛn Pɔl jaay taaɗ taa naan̰ malin̰ se, nakŋ kɛn naan̰ je se, jee Kɔrint ki an̰ baatin̰ eyo ɔɔ Ꞌkɔŋ baatn dooyin̰ kɛn naan̰ dooyɗeno se ey kici (kon̰ 1‑7). Gɛn k‑dige se, Pɔl raaŋɗen ɔɔ jee ɔk maala se, kꞋnoog jee al‑Masigen Jeruzalɛm ki (kon̰ 8‑9). Gɛn k‑mɔtɔge tu se, Pɔl taaɗɗen ɔɔ jee kɛn tɛɗ roɗe aan gɔɔ jee kaan̰ naabm Isa al‑Masige se jꞋɔn̰te booy kuun taarɗe (kon̰ 10‑13). \c 1 \s1 Pɔl raaŋ ɔl tɔɔsɛ egliz kɛn Kɔrint ki \p \v 1 Kɛn ara maam Pɔl, *mꞋdebm kaan̰ naabm Isa al‑Masi aan gɔɔ kɛn *Raa maakin̰ jen ro ki ɔɔ maam mꞋraaŋ maktubm ese se ute gɛnaajege, Timote. Naaje kꞋtɛɗsen tɔɔsɛ naase ki jee *eglizn kɛn maakŋ gɛgɛr kɛn Kɔrint ki ute jee Raagen paacn̰ taa naaŋ Akayi ki ute magalin̰a. \v 2 Ɔn̰ Bubjege Raa ɔɔ Mɛljege Isa *al‑Masi asen tɛɗn bɛɛɗe ɔɔ asen kɛɗn lapia. \s1 Raa debm ɛɗ kaay kaama jeege tun maakŋ dubar ki \p \v 3 KꞋtɔɔmki Raa, Bubm Mɛljege Isa *al‑Masi, naan̰ se Bubm kɛn bɛɛn̰ dɛna ɔɔ naan̰ ɓo Raa debm ɛɗ kaay kaama ute maraadin̰a. \v 4 Maakŋ nakge tun ɔɔn̰ kɛn aan dojege tu paac se, naan̰ ɓo debm ɛɗjeki kaay kaama. Ute kaay kaam kɛn Raa ɛɗjeki se, naajege kic num jꞋan̰ki kaasn gɛn kɛɗn kaay kaama jeege tun maakŋ nakge tun ɔɔn̰ se kici. \v 5 Aan gɔɔ naajege jꞋɔŋki dubar dɛna ute al‑Masi se, bin ɓo ute ɗoobm al‑Masi se Raa ɛɗjeki kaay kaam dɛn bin kici. \v 6 Kɛn nakŋ ɔɔn̰ jaay aanga doje ki kic num, taa Raa asen kɛɗn kaay kaama kɛn asen kɔl gɔtn kaaj ki. Ɔɔ naaje jaay Raa ɛɗjen kaay kaama se taa naase kic ɓo dubar aanga dose ki num an̰ki kɔŋ kaasa aan gɔɔ kɛn naaje dubar aan doje ki jaay jꞋɔŋ jꞋaasin̰ se kici. \v 7 Ɔɔ naaje kꞋjeel maakje ki kɔnd dojen jaay jꞋɔnd do naase ki se, kɔnd do mɛc. Taa naaje kꞋjeele naase ɔŋkiga dubar ute naaje se, bin se Raa asen kɛɗn kaay kaama aan gɔɔ naan̰ tɛɗo naaje ki se kici. \p \v 8 Anum naase gɛnaagen ɗoobm al‑Masi ki, naaje kꞋje naase aki jeele taa naaŋ Azi ki se kꞋdabarjenoga dɛn aak eyo. Ɔɔ dubar kɛn naaje kꞋjꞋɔŋo se deeloga doje, naaje kꞋsaapo jꞋɔɔ naaje se jꞋkɔŋ kaaj ey sum. \v 9 Ɗeere, naaje se kꞋsaap jꞋɔɔ ɓiije naŋga sum, naaje jꞋkooyo. Naɓo, naaje se jꞋɔnd doje do naaje malin̰ge tu eyo, num naaje jꞋɔnd doje do Raa ki, naan̰ ɓo debm lee dur jeege daan yoge tu. \v 10 Ɔɔ Raa se ɔɔɗjenoga doje maakŋ yo kɛn gɔtn ese se ɔɔ naan̰ ajen kɔɔɗn doje kuuy daala. Ɗeere, naaje se jꞋɔnd doje don̰ ki, gɔt kuuy kic ɓo naan̰ utu ajen kɔɔɗn doje daala. \v 11 Naase kic ute keem Raa kɛn naase aki keem se, naase ajeki noogo. Ɔɔ ute tɔnd mɛtn kɛn jeege dɛna tɔnd mɛtn Raa taa naaje se, Raa ajen tɛɗn bɛɛ. Ute naan̰ se jeege dɛna Ꞌtɔɔm Raa taa bɛɛ kɛn naan̰ tɛɗjen se. \s1 Gɔtn Pɔl uun doa je ɓaa Kɔrint ki naɓo ɔŋ ɓaa te eyo \p \v 12 Anum nakŋ tɛɗjen jaay naaje kꞋtɔɔm roje se, naaje kꞋjeelin̰ maakje ki, kiŋgjen naaje jꞋiŋg maakŋ jeege tu, ɔɔ tap tap ute naase se, jꞋiŋgo ute kɛn mɛt ki ɔɔ ute maakŋ kalaŋ naan Raa ki. Num naaje kꞋjꞋiŋgo bin se ute jeel‑taar gɛn jikilimge eyo, num ute bɛɛ Raa kɛn tɛɗjen se. \v 13-14 Ɗeere, taargen naaje kꞋlee kꞋraaŋsesin̰ se, naaje kꞋraaŋsen te taar ɗim kuuy eyo, num taargen naase Ꞌlee Ꞌdooyin̰ki ɔɔ Ꞌbooy ɔkin̰ki se. Aan gɔɔ ɓɔrse naase naka kaam kalaŋ Ꞌbooy ɔkjekiro te mɛtin̰ paac ey se, num maam mꞋsaap naase utu ajeki Ꞌbooy kɔkŋ mala mala ɔɔ kɛse ɓo taar kɛn maam mꞋje taaɗa se: *ɓii kɛn Mɛljege Isa aɗe ɓaa se, naaje kꞋtɔɔm roje ute naase ɔɔ naase kic lɛ aki tɔɔm rose ute naaje kici. \p \v 15 Ɗeere, maam mꞋjeel maakum ki maam mꞋje mꞋɓaa gɔtn naase ki ɓo deet jaayo, taa bin se naase aki kɔŋ bɛɛ maam kɛn mꞋɓaa gɔtse ki ɗɔɔl di se. \v 16 Maam mꞋkiin̰ gɔtse ki se mꞋɓaa Masedoan ki ɔɔ kɛn mꞋtɛrl tɛrl Masedoan ki kic ɓo, mꞋaɗe kaal dose ki. Ɔɔ naase ɓo amki je nakŋ kɛn am mꞋkaasn gɛn ɓaa mɛrtɛ taa naaŋ Jude ki. \v 17 Kɛn maam mꞋuun do gɛn ɓaa mɛrtɛ se, ute maakum paac ey la? Ey lɛ nakŋ maam mꞋɓaa ɓaa tɛɗa paac se, mꞋtɛɗin̰ aan gɔɔ gɛn jikilimgen do nak kɛn kalaŋ sum ɓo kɛn naaɗe ɓaan̰ ɓaa tɛɗa num ɗeek ɔɔ: «Yɛɛ» ɔɔ «Yɛɛ eyo» se la? \v 18 Taar se Raa kic ɓo jeele, do taar kɛn kalaŋ se, naaje jꞋɔŋ kꞋtaaɗseno te jꞋɔɔ: «Yɛɛ» ɔɔ «Yɛɛ eyo». \v 19 Taa maama, Silban ute Timote kɛn kꞋɓaaɗo kꞋtaaɗsen taar Goon Raa Isa *al‑Masi gɔtse ki se, do taar kɛn kalaŋ sum ɓo, naaje kꞋtaaɗ te ey «Yɛɛ» ɔɔ «Yɛɛ eyo». Num gaŋ taar naaje kꞋtaaɗ se, daayum «Yɛɛ». \v 20 Ɔɔ nakŋ kɛn Raa taaɗo utu tɛɗ se, ute ɗoobm al‑Masi se paac Ꞌtɛɗn mɛt ki. Bin ɓo ute ro Isa al‑Masi se, naaje kꞋɗeekki jꞋɔɔki: *\it amin\it* Raa ki gɛn *nookŋ ron̰a. \v 21 Raa ɓo kɛn dɔɔkjeki ute al‑Masi kꞋtɛɗkiga tɔɔg se ɔɔ naan̰ ɓo debm tɛɗjeki kꞋtɛɗkiga jee naan̰ge. \v 22 Naan̰ ɓo debm kɛn tɛɗjeki nakŋ kaakŋ jeele, kɛse Nirlin̰ kɛn naan̰ ɛɗjeki maakjege tu kɛn je ɗeekŋ ɔɔ naajege se kꞋtɛɗkiga jee naan̰ge ɔɔ ute naan̰ se, naan̰ je ajeki taaɗn ɔɔ utu ajeki kɛɗn nakŋ kɛn naan̰ taaɗo ɔɔ utu ajeki kɛɗ se. \p \v 23 Maam se ɔn̰ Raa am tɛɗn saaɗuma ɔɔ maam se lɛ mꞋtaaɗ taar mɛt ki. Kɛn maam jaay baate tɛrlo maakŋ gɛgɛr kɛn Kɔrint ki se, mꞋje mꞋasen tujn̰ maakse eyo. \v 24 Naaje kꞋje jꞋasen tɛɗn utu taa tɔɔg eyo gɛn kaal maakse do Raa ki, taa kaal maakse lɛ, naase utu ɔkin̰ki tɔɔgɔ. Anum naaje kꞋje jꞋaki tɛɗn naaba tɛlɛ, taa naase kic ɓo maakse raapo. \c 2 \p \v 1 Maam se mꞋuunoga doa, mꞋkɔŋ tɛrl gɔtse ki jaay, mꞋasen ɓaa tujn̰ maakse ey sum. \v 2 Anum kɛn maam jaay Ꞌtujsega maakse se, maam kic ɓo maakum Ꞌtuju, bin se nam am tɛɗum jaay maakum raap se gɔtɔ, taa naase lɛ paac, maakse tujga. \v 3 Kɛn ɔlumo jaay mꞋraaŋseno maktub se, taa maam mꞋje eyo kaaɗ kɛn mꞋɓaa gɔtse ki se, jeegen am kɛɗn maak‑raap se ɓo, Ꞌtɛrl am tujn̰ maakuma. Maam mꞋjeel maakum ki, kɛn maam jaay maakum raap se, naase kic ɓo Ꞌpaacki maakse Ꞌraapo. \v 4 Kaaɗ kɛn maam mꞋraaŋseno se, maam maakŋ maak‑tuj ki ɔɔ mꞋmaakŋ kaa‑maan ki ɔɔ mꞋuun nirlum dɛna dose ki. Maam mꞋraaŋseno se taa mꞋasen tujn̰ maakse eyo, num taa aki jeele maam se, mꞋjese dɛn aak eyo. \s1 Pɔl taaɗ ɔɔ: debm tɛɗga *kusin̰ se, kꞋtɛɗin̰ kalɗɛ \p \v 5 Kɛn deba jaay tujga maakŋ jeege se, kɛse naan̰ tujum maakŋ maam eyo, num naan̰ tujsen maakŋ naase paacki. Naɓo taar se jꞋɔn̰te Ꞌtɛɗin̰ki Ꞌdeel doa. \v 6 Gɛn debm bin se, kɛn jee dɛna uunin̰ga kaamin̰ se ɓo, bɛɛn̰ga sum. \v 7 Taa naan̰ se ɓo naase Ꞌtɛɗin̰ki kalɗɛ, ɔɔ ɛɗin̰ki kaay kaama, ey num sɔm maak‑tujn̰ ese se Ꞌdeel don̰a. \v 8 ꞋBooyki mꞋasen taaɗa, debm bin se Ꞌtaaɗin̰ki tal, naan̰ Ꞌjeele, naase se Ꞌjen̰ki. \v 9 Anum kɛn ɔlumo jaay maam mꞋraaŋseno maktubm se, kɛn naase jaay Ꞌtookki taarum paac lɛ, maam mꞋkaakŋ jeel ro ki. \v 10 Num Ꞌbooyki mꞋɗeekseni: debm jaay naase Ꞌtɛɗin̰kiga kalɗɛ se, maam kic mꞋtɛɗin̰ga kalɗɛ, kɛn maam ɓo mꞋtɛɗin̰ga kalɗɛ naan al‑Masi ki kic num, taa naase. \v 11 Bin ɓo *Ɓubm sitange ajeki kɔŋ kaan̰ dal eyo, ɔɔ nakŋ naan̰ je tɛɗa se lɛ, naajege kꞋjeelin̰ki tak. \s1 Pɔl uun nirlin̰ do Tit ki \p \v 12 Kɛn maam jaay mꞋaan maakŋ gɛgɛr kɛn Troas ki gɛn taaɗn Labar Jiga gɛn *al‑Masi jeege tu se, ey num gɔtn se Mɛljege ɔɔɗumga ɗoobo ute maraadin̰a. \v 13 Naɓo kɛn mꞋaan jaay mꞋɔŋ te gɛnaam Tit ey se, maakum tap ɓo ɔŋ ɗaar eyo. Gɔtn se maam mꞋiin̰ mꞋɔn̰ gɛnaagen ɗoobm al‑Masi ki ɔɔ mꞋɓaa taa naaŋ Masedoan ki. \s1 Ute Isa *al‑Masi se naaje kꞋcirkiga nakge paac \p \v 14 KꞋtɔɔmki *Raa, ute ɗoobm al‑Masi se daayum naan̰ tɛɗjeki kꞋleeki jꞋɔkki mɛtn Isan cir nakge paac se. Gɔtn ɓaa se paac Raa ɔljen naaje se ɓo kꞋtaaɗ taar al‑Masi se jeege tu taa an̰ jeele. Ɔɔ taar naan̰ se lɛ, tec aan gɔɔ nakŋ oot nijimi kɛn oot wɔɔk dɔɔɗ gɔtɔ ɓaa se paac se. \v 15 Ɗeere, naajege se kꞋtecki aan gɔɔ nakŋ oot nijimi kɛn al‑Masi ɛɗ Raa ki se. Naajege kꞋtaaɗki taar al‑Masi jeege tun Raa utu aɗen kaaja ɔɔ jeege tun Raa utu aɗen kut kici. \v 16 Jee mɛtin̰gen uun ɗoobm kutu se lɛ, nakŋ ootn nijim ese se ootɗen aan gɔɔ nakŋ ooyga kooyo kɛn aɗen kɔl gɔtn yo ki ɔɔ jee mɛtin̰gen kuuy uun ɗoobm kaaja se lɛ, nakŋ ootn nijim ese se ootɗen aan gɔɔ nakŋ iŋg zɛɛrɛ kɛn aɗen kɔl gɔtn kaaj ki. Num naabm magal ese se tap ɓo naŋa jaay an̰ kaasn gɛn tɛɗn naan̰ se? \v 17 Naaje se kꞋtecki aan gɔɔ jee dɛngen kuuy eyo, kɛn lee taaɗ taar Raa jeege tu tɛɗin̰ aan gɔɔ nakŋ suukŋ gɛn kɔŋ ɗim ro ki se. Num gaŋ kꞋtɛɗkiga kalaŋ ute al‑Masi se, naaje kꞋtaaɗki taar mɛt ki ute maakŋ kalaŋ aan gɔɔ jee kɛn Raa ɓo ɔlɗeno. \c 3 \s1 *Raa dɔɔk kiji ute jeege se kɛse ɓo jee tɛɗn naabin̰ge \p \v 1 Naase aki taaɗn ɔɔki naaje se kꞋbaagga magal roje daal ne? Lɔ naaje kic ɓo kꞋje jꞋajen raaŋ kɛɗn maktub jije ki taa jꞋanjen jeel ro ki aan gɔɔ jee mɛtin̰gen kꞋraaŋɗeno maktub jiɗe ki jaay ɓaaɗo taaɗsen naase ki ɔɔ je naase kic aɗeki raaŋ kɛɗ kic la? \v 2 Maktubm naaje se, naase malin̰ge. Naan̰ se kꞋraaŋin̰ga raaŋ maakje ki ɔɔ maktubm se jeege paac dooyin̰a ɔɔ jeelin̰a. \v 3 Ɗeere, naan̰ se tooɗ tal, naase se ɓo maktubm kɛn *al‑Masi raaŋin̰a ɔɔ ɛɗjesin̰ kaam jije. Naan̰ raaŋin̰ se ute maan nakgen kꞋraaŋ ro maktubge tu se eyo, num ute *Nirl Raa zɛɛrɛ. Naan̰ raaŋin̰ te ro tircil ki eyo, num naan̰ raaŋin̰ maakŋ jikilimge tu. \p \v 4 Kɛn ɔlje jaay naaje kꞋtaaɗsen bin se, taa ute ɗoobm al‑Masi se, naaje kꞋjeel maakje ki naaje se kꞋjꞋɔnd doje do *Raa ki. \v 5 Naaje kaljeki sum se jꞋaas tɛɗn ɗim eyo, num Raa ɓo tɛɗjen jꞋaasga gɛn tɛɗn nakgen se. \v 6 Naan̰ ɓo tɛɗjekiga jꞋaaskiga gɛn tɛɗn jee tɛɗn naabm kɛn Raa dɔɔk kiji ute jeege se. Ɔɔ dɔɔkŋ kɛn Raa dɔɔk kiji ute jeege se iin̰o ro *Ko Taar kɛn Raa ɛɗo Musa ki eyo, num naan̰ se iin̰o gɔtn *Nirl Salal ki, taa Ko Taar kɛn Raa ɛɗo Musa ki se, ɔl jeege maakŋ yo ki anum gɛn Nirl Salal se ɔl jeege gɔtn kaaj ki. \p \v 7 Do dɔkin̰ se, Ko Taar kɛn Raa ɛɗo Musa ki se, Raa raaŋin̰o ro tircil ki. Kaaɗ kɛn naan̰ raaŋin̰ raaŋ se *nookŋ Raa tɛɗ gɔtɔ wɔɔr kɛlɛŋ. Bin ɓo daan kaam *Musa kic ɓo wɔɔr bin kici ɔɔ gaan *Israɛlge se ɔŋ ɔnd kaamɗe ro daan kaam Musa ki eyo taa daan kaamin̰ se wɔɔr ɔs kaam ki kiric, naɓo tɛɗga sum ɓo tɛɗ gɔtɔ. Num kɛn Ko Taar kɛn Raa ɛɗo Musa ki ɔl jeege gɔtn yo ki jaay taaɗn nookŋ Raa ɔɔ tɛɗ gɔtɔ wɔɔr kɛlɛŋ se, \v 8 daala, mɛt kando Raa Ꞌtaaɗn nookin̰a jeege tu, kaaɗ kɛn Nirl Salal tɛɗn naabin̰ se. \v 9 Taa Ko Taar kɛn Raa ɛɗo Musa ki se, tɛɗ bɔɔrɔ ooc do jeege tu ɔɔ ute naan̰ se kic ɓo taaɗn nookŋ Raa se, mɛt kando dɔɔkŋ kɛn Raa dɔɔk kiji ute jeege jaay tɛɗjeki kꞋtɛɗki jeegen aak bɛɛ naanin̰ ki se, naan̰ se ajeki taaɗ nookŋ Raa cir naan̰ se daal ey la? \v 10 Nookŋ Raa kɛn wɔɔrɔ gɔtɔ do dɔkin̰ kɛlɛŋ se, jaay kꞋdɔɔjin̰ ute nookŋ kɛn Raa dɔɔk ute jeege kiji se, nookŋ kɛn do dɔkin̰ se aas te ɗim naanin̰ ki eyo. \v 11 Ɗeere, dɔɔkŋ kɛn Raa dɔɔko do dɔkin̰ ute jeege se tiŋg te gɛn daayum eyo. Ute naan̰ se kic ɓo Raa taaɗga nookin̰a, num mɛt kando dɔɔkŋ kɛn Raa dɔɔko kiji ute jeege gɛn daayum se, magal cir naan̰ se dɔkɔ. \p \v 12 Taa naan̰ se ɓo naaje kꞋjeel maakje ki, nakŋ naaje jꞋɔnd doje ro ki se ɓo, naaje kꞋtaaɗin̰a. \v 13 Naajege se kꞋtɛɗki aan gɔɔ gɛn Musa eyo kɛn daan kaamin̰ wɔɔrga num, naan̰ aalin̰ kala taa gaan Israɛlge se ɔŋ aasin̰ gɛn kaakŋ tɛn̰in̰ eyo daan kaamin̰ kɛn wɔɔr ɔs kaam ki kiricn̰ ɔɔ kɛn tɛɗga num cɔkɔ cɔkɔ jaay Ꞌdeel se. \v 14 Num gaŋ gaan Israɛlge se ɔŋ booy ɔk mɛtn taar se eyo. Jaaki kic ɓo, mɛtjilɗege booy ɔk ey kici. Kɛn naaɗe jaay dooy Kitapm kɛn Raa dɔɔko do dɔkin̰ ute jeege se, naaɗe booy ɔk mɛtn nakgen se eyo aan gɔɔ jeelɗe se kꞋdeebin̰ga deeb ute kala. Anum deb dɔɔkga ute al‑Masi jaay ɓo kala se tɛɗn gɔtɔ ɔɔ naan̰ se booy ɔk mɛtn taar se. \v 15 Ɗeere, jaaki kic ɓo kɛn naaɗe jaay dooy dooy Kitapm Musa se, naaɗe booy ɔk mɛtin̰ eyo, aan gɔɔ jeelɗe se kꞋdeebin̰ga ute kala. \v 16 Aan gɔɔ Kitapm Raa taaɗni: \qt Kɛn Musa jaay ɓaaga naan Raa ki se, naan̰ ɔɔɗn ute kal daan kaamin̰ ki se naatn\qt*.\f + \fr 3:16 \ft Aak Ekz 34.34.\f* \v 17 Taa Mɛljege se naan̰ nirli ɔɔ gɔtn jaay Nirl Mɛljege utu se, jeege ɔŋ doɗe. \v 18 Ɔɔ naajegen paacn̰ jꞋaalkiga maakjege do al‑Masi ki se, kal daan kaamjege tu se, Raa ɔɔɗin̰ga naata. Naajege jꞋaakki nookŋ Mɛljege ɔɔ nookin̰ se tɛɗjeki naajege kꞋtecin̰ki tece. Bin ɓo nookŋ Raa jꞋaakin̰ gɔtn naajege tu se, daayum ziiɗn ɓaa ute naanin̰a. Kɛse ɓo naabm Nirl Mɛljege tɛɗin̰a. \c 4 \s1 Kɔrbɔtn maakŋ dukul nɛn̰j ki \p \v 1 Taa naan̰ se ɓo aan gɔɔ *Raa ute bɛɛn̰a ɛɗjega naabin̰ ese se kaam jije se, naaje jꞋɔk maakje tɔɔgɔ ro ki. \v 2 Nakgen jig ey kɛn kꞋtɛɗin̰ kꞋjꞋɔyin̰ kɔyɔ ute nakŋ sɔkɔn̰ge se, naaje kꞋtɛrlɗenga naaga. Naaje se kꞋjꞋaan̰ nam dal eyo ɔɔ taar Raa kic lɛ, kꞋtɛrlin̰ kaam kuuy eyo. Num gaŋ taar mɛt ki se, naaje kꞋtaaɗin̰ tooɗ tal, bin ɓo naŋa naŋa kic ɓo jeel maakin̰ ki, naan Raa ki se taar naaje kꞋtaaɗ se taar mɛt ki. \v 3 Anum jee mɛtin̰ge Labar Jigan gɛn *al‑Masi kɛn naaje kꞋtaaɗɗen se, naaɗe booy ɔk te mɛtin̰ eyo. Jeelɗe se aan gɔɔ kꞋdeebin̰ga ute kala. Kɛse gɛn jeegen ɓaa ɓaa gɔtn kut ki. \v 4 Jeegen ese se aal maakɗe do Isa ki eyo, taa *Ɓubm sitange, naan̰ ɓo raa kɛn do *duni ki se, gaasɗe ɔŋ jeel ɔk mɛtin̰ eyo taa naaɗe Ꞌkɔŋ kaakŋ gɔtn wɔɔr gɛn Labar Jigan gɛn al‑Masi se eyo. Ey num kɛse ɓo kɛn taaɗn *nookŋ al‑Masi, ɔɔ al‑Masi se naan̰ ɓo kɛn tec Raa mala mala se. \v 5 Num naaje se kꞋtaaɗ taa ro naaje malin̰ge eyo, anum naaje kꞋtaaɗ jꞋɔɔ: al‑Masi se, naan̰ Mɛl jeege paac. Num naaje se lɛ, taa Isa se, kꞋtaaɗsen jꞋɔɔ naaje se kꞋjee tɛɗn naabsege. \v 6 Taa Raa ese sum ɓo kɛn ɗeeko ɔɔ: \qt Ɔn̰ gɔtn wɔɔr se, Ꞌwɔɔr maakŋ gɔt kɛn ɔɔɗɔ\qt*,\f + \fr 4:6 \ft Aak Jɛn 1.3.\f* ɔɔ naan̰ ɓo debm Ꞌwɔɔrjen maakjege kici. Ɔɔ gɔtn wɔɔr ese ɓo taaɗjeki nookŋ Raa ɔɔ nookŋ Raa ese se ɓo kɛn jꞋaakin̰ wɔɔr kɛlɛŋ daan kaam Isa al‑Masi ki se. \p \v 7 Num naaje se kꞋtec aan gɔɔ dukul nɛn̰jɛ naɓo ɔk kɔrbɔtn Raa maak ki. Bin num tɔɔgŋ deel do ese se iin̰o gɔtn Raa ki, ey num gɔtn naaje ki eyo. \v 8 Kaam ara kaam ara paac ɓo gɔtɔ tɛɗjen ɔɔn̰ɔ, naɓo nakgen se ɔŋ deel te doje eyo; ɗoobm roje tap ɓo kꞋjeel eyo, naɓo ute naan̰ se kic ɓo jꞋɔŋ ɗoobm kɛn kꞋjꞋɔɔɗn doje. \v 9 Jeege lee dabarje kaam ara kaam ara naɓo Raa rɛsjen te eyo; kꞋtɔnd kꞋtundje naaŋ ki naɓo jꞋɔŋki cirjen te eyo. \v 10 Daayum jeege je ajen tɔɔlɔ aan gɔɔ kɛn naaɗe je aɗe tɔɔl Isa se, bin ɓo ute naan̰ se jeege kaakŋ jeele, Isa se utu iŋg zɛɛrɛ ɔɔ naan̰ ɓo debm kɛn bɔɔbjeki jꞋutu jꞋiŋgki zɛɛr se kici. \v 11 Maakŋ kiŋgje ki se jeege je ajen tɔɔlɔ aan gɔɔ kɛn naaɗe tɔɔlo Isa se, bin ɓo ute tɔɔgjen gɔtɔ se kic ɓo, naaje jꞋooy te eyo. Kɛse ɓo kɛn taaɗ jeege tu Ꞌjeele, Isa se naan̰ utu iŋg zɛɛrɛ. \v 12 Bin ɓo naaje se kꞋtook gɛn lee nirl yo ki, taa ute Labar Jigan naaje kꞋtaaɗsen se, naase aki kɔŋ kaaja. \p \v 13 Kitapm Raa taaɗ ɔɔ: \qt Maam mꞋaalga maakum do Raa ki; taa naan̰ se ɓo maam mꞋtaaɗ taarin̰ jeege tu\qt*.\f + \fr 4:13 \ft Aak KKR 116.10.\f* Taa naaje kic ɓo jꞋaal maakje tec aan gɔɔ debm kɛn Kitap taaɗno se, taa naan̰ se ɓo naaje kꞋtaaɗ taarin̰ jeege tu kici. \v 14 Naaje kꞋjeelki debm duro Mɛljege Isa se, naan̰ utu ajeki dur ute Isa kici ɔɔ naan̰ anjenki ɓaa ute naase tɛlɛ naanin̰ ki. \v 15 Nakŋ naaje kꞋsɛrkin̰ paac se, taa asen noogo, bin ɓo bɛɛ Raa se Ꞌziiɗn ɓaa ute naanin̰a do jeege tu ɔɔ jeege Ꞌziiɗn tɛɗn dɛna kɛn an̰ tɔɔmɔ ɔɔ naaɗe paac taa naapki an̰ nooko. \p \v 16 Taa naan̰ se ɓo naaje jꞋɔk maakje tɔɔgɔ. KꞋjeelki, daa rojege se tɔɔgin̰ naŋ cɔkɔ cɔkɔ bini an̰ kɔlin̰ yo ki. Num gaŋ ɓii‑raa Raa ɛɗjeki tɔɔgin̰ maakjege tu ɔɔ Ꞌtɛɗjeki jee kiji. \v 17 Nookŋ Raa kɛn jꞋutu kꞋjꞋaki kɛnd maak ki jaay jꞋaki kɔŋ bɛɛ se kꞋdɔɔjin̰ ute dubargen ɓɔrse jꞋɔŋin̰ki do duni ki ara se, jꞋaakki dubarjege se aas ɗim eyo ɔɔ dubarjege se naan̰ cɔkɔ sum ɓo utu Ꞌdeele. Ɔɔ naan̰ se ɗaapjeki ɗaap ɓo gɛn kɛnd maakŋ nookŋ Raa kɛn tiŋg gɛn daayum daayum se. \v 18 Anum naajege se, jꞋɔndki kaamjege do nakge tun jꞋaakin̰ ute kaamse eyo, num do nakge tun kꞋjꞋɔŋ kꞋjꞋaakɗen eyo. Taa nakgen kꞋjꞋɔŋ kꞋjꞋaakɗen ute kaama se utu Ꞌdeele, num gaŋ nakgen jꞋɔŋ jꞋaakɗen ey se ɓo, Ꞌtiŋg gɛn daayum daayum. \c 5 \p \v 1 Ɗeere, kꞋjeelki, kɛn rojegen kɛn tec aan gɔɔ kɔrɔr do naaŋ ki se jaay Ꞌtujga kic ɓo, *Raa utu ajeki kɛɗn ro kuuy aan gɔɔ ɓee maakŋ raa ki. Ɔɔ ro se tec aan gɔɔ ɓee kɛn jikilimge lee ɔɓ se eyo, num naan̰ se Raa ɓo mɛl kɔɓin̰a. Ɔɔ ɓee ese se Ꞌtiŋg gɛn daayum. \v 2 Kaaɗ kɛn naajege kꞋjꞋutuki do naaŋ ki ara se, naajege kꞋdɔŋ kꞋsaap jꞋɔl koje pir kꞋje naŋa naŋa kic ɓo, Raa an̰ kɛɗn ro kiji kɛn iin̰o maakŋ raa ki se. \v 3 Kɛn Raa jaay ɛɗjekiroga ro kiji kɛn iin̰o maakŋ raa ki se, kojege se Ꞌkɔŋ lee aan gɔɔ kɛn naan̰ ɔko ro ey se sum. \v 4 Num kaaɗ kɛn naajege jꞋutuki ute daa rojegen kɛn tec aan gɔɔ kɔrɔr se, naajege kꞋdabar kꞋlee kꞋdaay kꞋɗɛs ɗɛs aan gɔɔ jeegen uuno daam deere. Ɗeere, naajege se kꞋje daa rojege se Ꞌtɛɗn gɔt eyo, num naajege kꞋjeki Raa ajeki tɛrl rojege kiji aan gɔɔ debm uus kala kiji do kalin̰ ki, bin ɓo ro kijin Ꞌtiŋg gɛn daayum se naan̰ ɓo pɛlɛkŋ daa rojegen kɛn utu Ꞌkooy se. \v 5 Raa mala ɓo Ꞌɗaapjeki taa jꞋaki kɔŋ ro kijin ese se, ɔɔ Nirlin̰ kɛn naan̰ ɛɗjekiro se, naan̰ jejeki taaɗn ɔɔ utu ajeki kɛɗn nakŋ kɛn naan̰ taaɗ ɔɔ utu ajeki kɛɗ se. \p \v 6 Taa naan̰ se ɓo daayum naajege jꞋɔkki maakjege tɔɔgɔ. Anum kꞋjeelki kɛn naajege jaay jꞋutu kꞋjee daa roge ɓɔrt se, naajege jꞋutu kꞋdɔkki kꞋjꞋaanki te gɔtn Mɛljege tu eyo. \v 7 Taa do naaŋ ki se, naajege kꞋjꞋiŋgki ɓo ute kaal maakŋ kɛn naajege kꞋjꞋaalki maakjege don̰ ki se sum, ey num ute kaamjege se jꞋɔŋ jꞋaakin̰ki eyo. \v 8 Ɗeere, naajege se jꞋɔkki maakjege tɔɔg aak eyo. Ɔɔ daa rojegen aan gɔɔ ɓee se, naajege kꞋje jꞋan̰ teecn̰ kɔn̰ naata gɛn ɓaa kiŋg cɛɛ Mɛljege tu. \v 9 Kɛn naajege ɓo jꞋutu jꞋiŋgki do naaŋ ki, ey lɛ rojegen aan gɔɔ ɓee se ɓo kꞋteec kꞋjꞋɔn̰in̰kiga naata gɛn ɓaa kiŋg cɛɛ Mɛljege tu kic ɓo, kɛn deet deet se, kꞋtɛɗki nakŋ kɛn tɔɔlin̰ naan̰ ki. \v 10 Taa ɓii kalaŋ se naajege paac jꞋutu jꞋaki ɓaa naan *al‑Masi ki taa naan̰ ajeki kɔjn̰ bɔɔrɔ dojege tu. Gɔtn se naŋa naŋa kic ɓo jꞋan̰ kɔgŋ bɛɗin̰ do naabin̰ kɛn naan̰ tɛɗo kaaɗ kɛn naan̰ tiŋgo do naaŋ ki; kɛn naan̰ tɛɗoga bɛɛ ey lɛ bɛɛ eyo, jꞋan̰ kɔgŋ bɛɗin̰ do naabin̰ kɛn naan̰ tɛɗo. \s1 Raa je jeege paac kɔkŋ taasa ute naan̰a \p \v 11 Gɛn ɓeer Mɛljege tu sum se, naaje kꞋjeel mɛtin̰a. Taa naan̰ se ɓo naaje kꞋje jeege paac Ꞌtookŋ do taar kɛn se. Naaje se lɛ, Raa jeel ɔkje mala mala ɔɔ maam mꞋsaap, naase kic ɓo, maakse ki se Ꞌjeel ɔkjeki mala mala kici. \v 12 Naase se Ꞌtaaɗki ɔɔki naaje se kꞋmagal magal roje daala. Gɔtɔ! Naaje se kꞋmagal magal roje eyo, num gaŋ naaje se kꞋtaaɗsen ɗoobm kɛn naase anki tɔɔm rose ute naaje. Bin ɓo jee kɛn baagga taaɗn taargen iŋg kusu roje ki se, naase aɗeki kɔŋ tɛrlɛ. Taa jee se lɛ, tɛɗn nakŋ kɛn naaɗe je jeege ɓo aɗen kaak sum, ey num kɛn maakɗe ki eyo. \v 13 Jee mɛtin̰ge jaay taaɗ ɔɔ naaje kꞋjee dɛrlge se. Kɛn naaje ɓo kꞋjee dɛrlge kic num, taa Raa. Kɛn naaje ɓo kꞋjee mɛtɛkge lɛ, taa jꞋasen noogo. \v 14 KꞋjeelki, nakŋ naaje kꞋtɛɗki paac se, maakje *al‑Masi ɓo ɔljeki kꞋtɛɗin̰ki. Ɔɔ kꞋjeelki, deb kalaŋ jaay ooyga taa jeege paac se, bin se aan gɔɔ jeege paac naan Raa ki se, ooyga ute naan̰a. \v 15 Taa al‑Masi se ooy taa jeege paac; bin ɓo jeegen utu iŋg zɛɛrɛ se Ꞌtɛɗn nakŋ kɛn tɔɔlɗen naaɗe ki eyo, num Ꞌtɛɗn nakŋ kɛn tɔɔlin̰ naan̰ kɛn ooyo ɔɔ duroga taa naaɗe se. \p \v 16 Taa naan̰ se ɓo mɔɔtn, jikilimge se, naaje jꞋaɗe kaal maak ki aan gɔɔ kɛn jikilimge lee aal naapa maak ki se eyo. Do dɔkin̰ al‑Masi jaay ɓo jꞋaalin̰o maak ki aan gɔɔ goon debkilimi kic ɓo ɓɔrse se, naaje jꞋaakin̰ kaam kɛn bin ey sum. \v 17 Bin ɓo debm jaay dɔɔkga ute al‑Masi se, naan̰ tɛɗga debm kiji. Ɔɔ kiŋgin̰ do dɔkin̰ se lɛ deelga, ɓɔrse nakge paac tɛɗin̰ga kiji. \p \v 18 Nakgen ese se paac, Raa ɓo tɛɗin̰a. Ɔɔ naan̰ ɔlo al‑Masi se, taa jꞋaki kɔkŋ taasa ute naan̰ Raa. Ɔɔ naan̰ ɛɗjenga naabin̰ kaam jije se taa jꞋano ɓaa ute jeege gɛn kɔkŋ taasa ute naan̰a. \v 19 Ɗeere, ute al‑Masi se, Raa naan̰ mala ɓo ɔkoga taasa ute jikilimge. Kaaɗ kɛn se *kusin̰ jikilimgen tɛɗo se, naan̰ tɔndo te mɛt eyo. Anum, naan̰ ɔlje se taa kꞋɓaa taaɗn jeege tu jꞋɔɔ: Raa se, je kɔkŋ taasa ute naase. \v 20 Taa naan̰ se ɓo naaje se kꞋtɛɗkiga bi al‑Masige. Bin ɓo jꞋeemsen nɔɔ ute ɗoobm naaje se aan gɔɔ Raa mala ɓo daŋseno ɔɔ ute ro al‑Masi se: ɔkki taasa ute Raa. \v 21 Anum al‑Masi se naan̰ ɔŋ tɛɗ te kusin̰ eyo naɓo, Raa ɔlin̰ uun kusin̰ naajege ɓo don̰ ki. Bin ɓo aan gɔɔ naajege kꞋtɛɗkiga kalaŋ ute naan̰ se, ute ɗoobm al‑Masi se ɓo, naajege jꞋaki tɛɗn jee aak bɛɛ naan Raa ki. \c 6 \p \v 1 Aan gɔɔ naaje kꞋtɛɗn naaba kalaŋ ute *Raa se, naaje kꞋjꞋeemsen nɔɔ jꞋɔɔ: bɛɛ Raa kɛn naan̰ tɛɗsen se, ɔn̰ten Ꞌtɛɗin̰ki aan gɔɔ nakŋ cɛrɛ. \v 2 Taa Raa taaɗ maakŋ Kitap ki ɔɔ: \q1 \qt Kaaɗn mꞋan tɛɗn bɛɛ jeege tu jaay aas se, maam mꞋbooyga keemi\qt* \q1 \qt ɔɔ kaaɗ kɛn maam mꞋan kaajn̰ jeege jaay aas se, maam mꞋɓaaɗoga taa mꞋai naaka\qt*.\f + \fr 6:2 \ft Aak Eza 49.8.\f* \m Bin ɓo Ꞌbooyki gɛnaamge, ɓɔrse ɓo kaaɗn kɛn Raa je tɛɗn bɛɛn̰a jeege tu se aanga ɔɔ ɓɔrse ɓo kaaɗn kɛn naan̰ an kaajn̰ jeege se, ɓɛrɛ, aanga kici. \s1 Pɔl taaɗ taa dubarin̰a \p \v 3 Naaje se kꞋje Ꞌtɛɗn nakŋ kɛn Ꞌtujn̰ maakŋ jeege ɗoobm Raa ki eyo, taa maakŋ naabje ki se kꞋje jeege Ꞌkɔŋ nakŋ aak kus maak ki eyo. \v 4 Num gaŋ do nakge tun naaje kꞋtɛɗ paac se, naaje kꞋje kꞋtaaɗn jeege tu ɔɔ naabm naaje kꞋtɛɗ se gɛn Raa. Bin ɓo naaje jꞋaay kaamje jꞋaasin̰ do nakge tun ɔɔn̰ kɛn aan doje ki, ɔɔ do dubarge tun jeege lee dabarje, nakgen lee teecjen nirlje, \v 5 kꞋtɔndje, kꞋjꞋɔmbje daŋgay ki, jꞋɔl mɛtn jeege iin̰ roje ki, kꞋtɛɗn naaba kꞋjꞋɔɔr kꞋnaŋ tak tak, gɔtn mɛtin̰ bi kaamje kic ɓo kꞋtooɗ eyo, ɔɔ gɔtn mɛtin̰ge se kɔsɔ kic ɓo jꞋɔs eyo. \v 6 Gɛn taaɗn jeege tu naaje kꞋjee tɛɗn naabm Raage se, naaje jꞋiŋg ute maakŋ kalaŋ, naaje kꞋjeel nakgen mɛt ki, kꞋtɛɗn maakje deere, jee bɛɛ, ɔɔ ute kiŋgje se kꞋtaaɗ jeege tu, naaje se jꞋɔk *Nirl Salal ɔɔ kꞋje jeege ute maakje paac. \v 7 Jeege se naaje kꞋtaaɗɗen taar mɛt ki ɔɔ ute tɔɔgŋ gɛn Raa. Naaje se kꞋtɛɗ nakgen ute ɗoobin̰a ɔɔ naan̰ se tec aan gɔɔ bɔɔrgen do ji daamje ki gɛn tɛɗn bɔɔrɔ ute jee wɔɔyjege ɔɔ tec aan gɔɔ daragŋ jꞋɔkin̰ ute ji jeelje gɛn naakŋ roje se. \v 8 Jeegen mɛtin̰ge aaljeki maak ki, jeegen mɛtin̰ge aaljeki maak ki eyo, jee mɛtin̰ge taaɗ taar iŋg kus ɓo roje ki ɔɔ jee mɛtin̰ge se lee tɔɔmje tɔɔmɔ. Naaɗe aakje aan gɔɔ jee taar‑kɔɔɓge, num gaŋ naaje se kꞋlee ute kɛn mɛt ki. \v 9 KꞋtɛɗjen aan gɔɔ nam tap ɓo jeeljen eyo, num gaŋ jeege paac jeelje, jꞋaakjen aan gɔɔ jee kꞋɓaaɗen ɓaa tɔɔlɔ, gaŋ naaje se jꞋutu jꞋiŋg zɛɛrɛ, kꞋjꞋɔɔɗjen yɛɛɓje naɓo kꞋtɔɔljen te eyo. \v 10 Jeege tujjen maakje naɓo daayum naaje se jꞋiŋg ute maak‑raapo; naan jeege tu se naaje kꞋjee daayge num gaŋ naaje ɓo kꞋtɛɗ jeege tɛɗ jee maalge naan Raa ki; jꞋaakje num aan gɔɔ jee ɔk ɗim eyo, num gaŋ naaje se jꞋɔk nakge paac. \p \v 11 Naase jee Kɔrint ki, naaje se kꞋtaaɗsenga taar tooɗ tal ɔɔ jꞋɔɔɗsenga taar maakje ki se ɔɔ naaje kꞋjese. \v 12 Naaje se jꞋɔɔɗ kꞋnaŋsenga taar maakje ki, num naase ɓo Ꞌbaate kɔɔɗjeki taar maakse ki. \v 13 Anum maam se mꞋtaaɗsen aan gɔɔ bubm kɛn taaɗ gɛnin̰ge tu: ɔɔɗjeki taar maakse ki ɔɔ Ꞌjejeki aan gɔɔ kɛn naaje kꞋjese se. \s1 Ɔn̰te Ꞌtumki kalaŋ ute jeegen kɛn aal te maakɗe do Isa *al‑Masi ki eyo \p \v 14 Jeegen aal te maakɗe do Isa al‑Masi ki ey se, ɔn̰te Ꞌdɔɔkki taar se kalaŋ. Anum nakŋ ute ɗoobin̰a ɔɔ nakŋ kɛn *kusin̰ se, nakŋ aɗe tum kalaŋ se utu la? Gɔtn wɔɔr ute gɔtn ɔɔɗ se kɔŋ tum kalaŋ la? \v 15 Al‑Masi ute *Ɓubm sitange se Ꞌkɔŋ dɔɔkŋ taarɗe kalaŋ la? Debm aalga kaal maakin̰ do Isa al‑Masi ki ute debm kɛn aal te maakin̰ ey se Ꞌkɔŋ dɔɔkŋ taarɗe kalaŋ la? \v 16 *Ɓee Raa ute ɓee maragge se, ɗim aɗen dɔɔkŋ tum kalaŋ se utu la? Taa naajege paacki se ɓo ɓee Raa kɛn iŋg zɛɛrɛ, aan gɔɔ kɛn naan̰ malin̰ taaɗn maakŋ Kitap ki ɔɔ: \q1 \qt Maam mꞋkiŋg ute naaɗe ɔɔ mꞋlee daanɗe ki\qt*, \q1 \qt maam mꞋtɛɗn Raaɗe ɔɔ naaɗe Ꞌtɛɗn jeemge\qt*.\f + \fr 6:16 \ft Aak Lb 26.11‑12 ɔɔ Ezk 37.27.\f* \m \v 17 Taa naan̰ se ɓo Mɛljege Raa taaɗ jeen̰ge tu ɔɔ: \q1 \qt ꞋTeecki naatn maakŋ jeege tun kusin̰ se ɔɔ Ꞌɓaa iŋgki gɛn dose\qt*. \q1 \qt Nakŋ kɛn asen tujn̰ naanum ki se\qt* \q1 \qt ɔn̰te Ꞌlɛkin̰ki ɔɔ maam mꞋasen dɔɔɗn kɔkŋ jiga\qt*.\f + \fr 6:17 \ft Aak Eza 52.11.\f* \q1 \v 18 \qt Tɛr Mɛljege Sidburku ɗeek ɔɔ: maam mꞋasen tɛɗn Bubse\qt* \q1 \qt ɔɔ naase amki Ꞌtɛɗn gɛnumgen gaabge ute kɛngen mɛndge\qt*.\f + \fr 6:18 \ft Aak 2Sam 7.8, 14.\f* \c 7 \p \v 1 Jee maak‑jemge, aan gɔɔ *Raa taaɗjenkiga taaɗ ɔɔ utu ajeki tɛɗn nakgen se, kꞋtug kꞋɗaapki rojege: jꞋɔn̰te Ꞌsaapki ɔɔ jꞋɔn̰te Ꞌtɛɗki nakŋ *kusin̰ naan Raa ki. Aan gɔɔ naajege kꞋɓeerki Raa ki se, iŋgki kiŋg kɛn *salal naanin̰ ki. \s1 Pɔl maakin̰ raap do jeege tun Kɔrint ki \p \v 2 Ɔɔɗjeki maakse ɔɔ Ꞌjejeki. Naaje lɛ, kꞋtɛɗ te nakŋ *kusin̰ nam ki eyo, kꞋrɛj te nam gɛn tuj nam eyo, ɔɔ nam lɛ jꞋaan̰in̰ te dal gɛn kuun ɗimin̰ eyo. \v 3 Kɛn maam jaay mꞋtaaɗsen taargen se, taa mꞋasen kɔkŋ mindse eyo. Ɗeere, taar se maam mꞋtaaɗin̰oga taaɗa mꞋɔɔ: naaje se kꞋjese ɔɔ kɛn yoje lɔɓu kaajje, naaje se kꞋtɛɗkiga kalaŋ ute naase. \v 4 Maam se mꞋjeelse, maakum tap ɓo naaj dose ki eyo. Ute nakgen ɔɔn̰ kɛn aan doje ki se kic ɓo, maam mꞋɔk maakum tɔɔgɔ ɔɔ ute naan̰ se kic ɓo, maakum raap dɛn aak eyo. \p \v 5 ꞋJeelki, kɛn naaje jaay jꞋaan taa naaŋ Masedoan ki se, naaje jꞋɔŋ te gɔtn tɔɔl maakje eyo. Num gɔtɔ ɓaa se paac nakgen ɔɔn̰ aan doje ki, jeege iin̰o roje ki ɔɔ gɔtn se nirlje ɔndje gak gak. \v 6 Num Raa debm ɛɗjen kaay kaam se, naan̰ ɓo sɛljenga maakje ɔɔ ɛɗjenga kaay kaama ute kaan Titn gɔtn ara se. \v 7 Num ute kaanin̰ gɔtn ara sum eyo, naɓo Tit taaɗjenoga ɔɔ naase ɛɗin̰kiroga kaay kaama. Kɛse ɓo kɛn sɛljen maakje ɔɔ ɛɗjen kaay kaama naaje ki kici. Naase Ꞌjeki ɔkki amki kaakŋ ute kaamse tak. Taa nakŋ naase Ꞌtɛɗki jig ey se ɛɗsenga maak‑tuju. Naase se Ꞌje amki naaka ji jee wɔɔyumge tu. Kɛn maam jaay mꞋbooy taar se, maakum raap dɛn aak eyo. \p \v 8 Taa naan̰ se ɓo, maktubm kɛn maam mꞋraaŋsen se jaay tujsenga maakse kic num, naɓo maam ki se mꞋaakin̰ se ɔk taar eyo. Ɗeere, mɛtn‑jiki se, maam mꞋɔɔ mꞋraaŋin̰ te ey kic ɓo jiga, taa maktubm se maam mꞋaakin̰ se tujsenga maaksen dɛn aak eyo, naɓo kɛn tujsen maakse se daanin̰ dɔk te eyo. \v 9 Num gaŋ ɓɔrse, maam maakum raap taa maktubm kɛn maam mꞋraaŋsen se. Ey num maam se maakum raap taa maaksen tujse eyo. Num kɛn ɔlum jaay maakum raap se, taa naase Ꞌjeelkiga kusin̰se ɔɔ Ꞌtɛrlkiga maakse do Raa ki. Taa naan̰ se ɓo, maak‑tujn̰ naase se aan gɔɔ kɛn Raa maakin̰ jen ro ki, bin se naaje se kꞋtɛɗsen te kusin̰ eyo. \v 10 Taa maak‑tujn̰ kɛn iin̰o gɔtn Raa ki se ɔl deba tɛrl maakin̰a ɔɔ ɔlin̰ gɔtn kaaj ki; ɔɔ maak‑tujn̰ bin se ɔk taar eyo. Num gaŋ maak‑tujn̰ gɛn do *duni se lɛ, naan̰ se ɔl deba yo ki. \v 11 Ɗeere, maak‑tujn̰ naase se iin̰o gɔtn Raa ki. Aakki nakŋ kɛn naan̰ ɔlse naase Ꞌtɛɗki: ɓɔrse naase Ꞌnaar Ꞌtɛrlkiroga gɛn tɛɗn nakŋ bɛɛ, naase Ꞌjeki aki taaɗ Ꞌɗaapm taarse, nakŋ naase Ꞌtɛɗkiro se Ꞌsaapin̰ki ɔɔki kɛn tɛɗin̰kiro te ey kic ɓo bɛɛ, kusin̰ naase Ꞌtɛɗki se ɔlsenga ɓeere maakse ki, naase je amki kaaka, naase Ꞌdɔŋki Ꞌje aki tɛɗn nakŋ kɛn Raa maakin̰ jen ro ki, ɔɔ debm kɛn tɛɗ kusin̰ se, naase Ꞌjeki jꞋan̰ dabara. Ute nakgen naase Ꞌtɛɗki paac se, naase Ꞌjeki taaɗn jeege tu ɔɔki maakŋ nakge tun se, ɔlsen naase eyo. \p \v 12 Bin ɓo, maktubm kɛn maam mꞋraaŋsen se, maam mꞋraaŋ debm kɛn tɛɗ kusin̰ naapin̰ ki se eyo, ey lɛ deb kɛn naan̰ kꞋtujin̰ maakin̰ se eyo kici. Num maam mꞋraaŋsen se, taa mꞋje naan Raa ki se, naase malin̰ge aki jeel rose ki, naase se Ꞌjejeki ute maakse paac ɔɔ Ꞌjeelki taar naaje kꞋtaaɗsen se lɛ, taar mɛt ki. \v 13 Kɛse ɓo nakŋ kɛn ɛɗjeno kaay kaama. Naan̰ se ɛɗjeno ɓo kaay kaam sum eyo, num naaje se maakje raapo dɛn aak eyo kɛn jꞋaak Tit jaay maakin̰ raap se, taa naase paac Ꞌraapin̰kiroga maakin̰ aak eyo. \v 14 Kɛn maam jaay mꞋɔlin̰ gɔtse ki se, maam mꞋtɔɔmsenga naanin̰ ki ɔɔ ɓɔrse naase ɔlumki te maakŋ sɔkɔn̰ ki eyo. Taa taargen paacn̰ naaje kꞋtaaɗseno se, mɛt ki ɔɔ tɔɔm kɛn naaje kꞋtɔɔmseno naan Tit ki se kic ɓo, mɛt ki, kꞋtɛɗ te taar‑kɔɔɓ eyo. \v 15 Kaaɗ kɛn naan̰ iŋgo gɔtse ki se, naase Ꞌdɔɔɗ ɔkin̰kiroga jiga, aalin̰kiroga maak ki ɔɔ Ꞌtook uunkiroga taarin̰a. Kɛn naan̰ jaay saap do nakge tun naase Ꞌtɛɗin̰kiro paac se, ɔlin̰ naan̰ jese dɛn cir kɛn deete. \v 16 Maam se maakum raapo taa mꞋjeelse, naase se jee kɛn maam mꞋkɔŋ kaal maakum dose ki paac. \c 8 \s1 Pɔl ɔɔ kꞋtiir gɛn noogŋ gɛnaagen Jeruzalɛm ki \p \v 1 Gɛnaamgen ɗoobm *al‑Masi ki, maam mꞋje mꞋasen taaɗa: naaje kꞋje naase aki jeele nakŋ kɛn *eglizgen taa naaŋ Masedoan ki tɛɗ se. Kɛse taaɗ ute bɛɛ kɛn *Raa tɛɗɗen. \v 2 Naaɗe se ute nakgen ɔɔn̰ dɛn kɛn aan doɗe ki ɔɔ naaɗen kɛn daay naŋ tak tak se kic ɓo, naaɗe maakɗe raap aak eyo ɔɔ ɛɗga nakge dɛna ute maraadɗe. \v 3 Kaam do roɗe sum se, naaɗe ɛɗga ɔɔ maam se mꞋsaaɗa, nakŋ naaɗe ɛɗ se dɛn cir kɛn naaɗe kɔŋ kɛɗa. Ɔɔ nakŋ se naaɗe malin̰ge ɓo uuno doa gɛn kɛɗn nakgen se. \v 4 Naaɗe tɔnd mɛta ɗaar cirr mɛtje ki ɔɔ kɛn bɛɛki se, naaɗe kic ɓo je kɛɗn ɗim gɛn noog gɛnaagen ɗoobm al‑Masi kɛn taa naaŋ Jude ki. \v 5 Nakŋ naaɗe ɛɗo se cir nakŋ kɛn naaje kꞋjꞋɔndo doje do ki. Deet deet se naaɗe ɛɗo roɗe Mɛljege tu, tɛr naaɗe took gɛn tɛɗ nakŋ kɛn naaje kꞋtaaɗɗeno, aan gɔɔ Raa maakin̰ jen ro ki. \p \v 6 Aan gɔɔ Tit baagoga tiir tusn nakge gɔtn naase jeege tun Kɔrint ki se, taa naan̰ se ɓo naaje kꞋtaaɗ mɛtin̰ jꞋɔɔ: n̰Ꞌtɛrl n̰Ꞌɓaa n̰Ꞌnaŋ naabin̰ jiga se gɔtse ki. \v 7 Naan Raa ki se, naase ɔkki nakge dɛn aak eyo: naase aalkiga maakse paac do Isa al‑Masi ki, naase Ꞌjeelki Ꞌtaaɗn taara jiga aak eyo, naase Ꞌjeelki taar mɛt ki, ɔɔ napar kaay kaam ute maak‑je kɛn naaje jꞋɔk dose ki jaay, naase aakin̰ki se, naase kic ɓo Ꞌlee Ꞌtɛɗin̰ki aan gɔɔ gɛn naaje se kici. Taa naan̰ se ɓo, naase kic num, naabm gɛn tiir ese se, Ꞌtɛɗin̰ki ute maakse paac. \p \v 8 Maam mꞋtaaɗsen se, mꞋje naase aki Ꞌtiir se taa tɔɔg eyo, naɓo kɛn ɔlum jaay mꞋtaaɗsen bin se, taa eglizgen kuuy se naar tusga nakŋ noogo dɛna. Ute naan̰ se ɓo, maam mꞋje aki tɛɗn bin se taa aki taaɗn jeege tu naase ɔkki maak‑je do jeege tun kuuy kici. \v 9 Anum naase Ꞌjeelki bɛɛ\f + \fr 8:9 \ft Bɛɛ ese se je taaɗ ute kɛrcɛlɛ.\f* gɛn Mɛljege Isa al‑Masi se: ey num naan̰ se debm kɛn nakge paac kaam jin̰a, naɓo taa naase se, naan̰ ɔn̰ ron̰ tɛɗ debm daaye, taa ute daayin̰ se, asen tɛɗn naase jee nak dɛnge naan Raa ki. \p \v 10 Do nakge tun naase aki kɛɗ se, maam mꞋje mꞋasen taaɗn maak‑saapuma kɛn asen tɛɗn bɛɛ naase ki: ɗogɔtge tu se, naase ɓo uunkiro do deet deet gɛn kɛɗa, ɔɔ naase ɓo jee Ꞌbaagkiro tiir deet deet kici. Ɔɔ bɛɛki num, ɓɔrse se, naabm kɛn naase uunkiro do ro ki se, Ꞌtɛɗ naŋin̰ki. \v 11 Bin num ɓɔrse naabm se Ꞌtɛɗ naŋin̰ki. Aan gɔɔ naase uunkiro do jiga gɛn tɛɗin̰ se, Ꞌnaar Ꞌtɛɗ naŋin̰ki ute nakŋ kɛn naase ɔkki jise ki se kici. \v 12 Kɛn naase jaay ɛɗki ɗim ute maakse paac se, Raa took do ki ɔɔ kɛn naase jaay ɔkki ɗim ey se, naan̰ kic tɔnd mɛtse eyo. \p \v 13 Maam mꞋje mꞋasen tɛɗn jee daayge taa jee kuuy ɓo kɔŋ doɗe eyo, num maam mꞋjese, naase Ꞌpaacki akiga kaasa. \v 14 Anum ɓɔrse naasen kɛn ɔkki nakge dɛn se, ɛɗki jeege tun kɛn baatɗe baata, taa ɓiin kuuy jaay naase ɔkki baata ɔɔ naaɗe ɔk dɛn se, naaɗe asen kɛɗn naase ki kici. Bin se naase Ꞌpaacki akiga kaasa. \v 15 ꞋTɛɗn aan gɔɔ kɛn Kitap taaɗ ɔɔ: \qt Kɛn jeege jaay tɔso kɔsn kꞋdaŋin̰ maan\qt*\f + \fr 8:15 \ft Maan ese se kɔsn kɛn Raa bɔɔyin̰o maakŋ raa ki ɔɔ ɛɗo gaan *Israɛlge tu do dɔkin̰a do kɔɗ‑ɓaar ki. Aak Ekz 16.18.\f*\qt se, jee tɔso dɛn se lɛ ɔsɔ ɔɔp te eyo ɔɔ jee kɛn tɔso baat se lɛ, kɔsɔ baatɗen te eyo kici\qt*. \s1 Pɔl ɔl Tit Kɔrint ki \p \v 16 KꞋtɔɔmki Raa kɛn tɛɗ maakŋ Tit ki jaay jesen dɛn se, aan gɔɔ kɛn naan̰ tɛɗo maakŋ naaje ki se kici. \v 17 Tit se naaje kꞋtɔndga mɛtin̰a ɔɔ naan̰ kic ɓo tookga gɛn ɓaa gɔtse ki. Num naaje sum ɓo kꞋtaaɗin̰ jꞋɔɔ n̰Ꞌɓaa eyo, num naan̰ mala ɓo uunoga doa gɛn ɓaa gɔtse ki, taa naan̰ je asen ɓaa noogo. \v 18 Ɔɔ naaje kꞋjꞋɔlin̰ ute gɛnaa kuuy kɛn *eglizge paac tɔɔmin̰a taa Labar Jigan gɛn *al‑Masi se, naan̰ taaɗin̰ jeege tu jig aak eyo. \v 19 Tɛr do naabin̰ kɛn naan̰ tɛɗ se, eglizge bɛɛr ɔɔɗin̰o taa kꞋɓaa mɛrtɛ tɛlɛ, taa ajen noogŋ gɛn Ꞌtiir Ꞌtusn nakge. Naabm jigan ese se, kɛse *Ꞌnookŋ Mɛljege mala ɔɔ taaɗn jeege tu ɔɔ naaje se jꞋɔk maak‑jea gɛn noogŋ jeege. \v 20 Gursn kɛn jeege tiir ɛɗjeno jije ki se, tɛɗga dɛna. Gursn se, naaje kꞋbɔɔbin̰ jiga taa naaje kꞋje jeege kɔŋ taaɗn taar iŋg kus roje ki eyo. \v 21 Taa naaje kꞋje kꞋtɛɗn nakŋ ute ɗoobin̰ se naan Mɛljege tu sum eyo, num naan jikilimge tu kici. \p \v 22 Ɔɔ ute jeegen ɓaa se se naaje kꞋjꞋɔlsenga gɛnaajen kuuy kici, naaje kꞋnaam kꞋɗɔɔlin̰ga ɗɔɔlɔ naɓo naaje se jꞋɔŋin̰ naan̰ se je naabm Raa. Ɓɔrse kic ɓo, tɛr daala, naan̰ ɛɗ ron̰ paac taa asen noogo taa naan̰ se jeelse naase se jee Ꞌtujki ɔrmse eyo. \v 23 Tit se lɛ, naan̰ debuma ɔɔ naaje kꞋtɛɗo naaba tɛlɛ gɔtse ki. Gɛnaagen kꞋɓaa tɛl se, eglizge ɓo bɛɛr tɔɔɗɗe ɔɔ ɔlɗen gɛn ɓaa tɛɗn naaba gɔɔ naaɗe ki ɔɔ ute naabm naaɗe lee tɛɗ se, nookŋ al‑Masi. \v 24 Taa naan̰ se ɓo, jee se, naase ɔkɗeki ɔɔn̰ɔ. Bin ɓo eglizgen ɔlɗeno se jaay booyga num, tɔɔm kɛn naaje kꞋtɔɔmsen naase se, naaɗe jeele, taarje se mɛt ki. \c 9 \s1 Ɛɗki ute maak‑raapo \p \v 1 Taa nakgen kɛn kꞋtiir kꞋtusin̰ gɛn noogŋ jee Raagen taa naaŋ Jude ki se, taa naan̰ se, maam mꞋje mꞋasen raaŋ ziiɗn do ki ey sum. \v 2 Maam mꞋjeele naase Ꞌje aɗeki noogo ɔɔ naan jeege tun Masedoan ki se, maam mꞋtɔɔmseno mꞋɗeekɗen mꞋɔɔ: «Jee taa naaŋ Akayi ki se ɗogɔtge tu tap ɓo, naaɗe ɗaapga ɗaap roɗe gɛn tiiri.» Kɛn jee Masedoan ki jaay booy bin se, maakɗe ki se, dɛnin̰ je tiir gɛn noogŋ jee taa naaŋ Jude ki kici. \v 3 Naɓo maam mꞋɔlsen gɛnaagen ese se, taa tɔɔm kɛn maam mꞋtɔɔmseno naase se tɛɗ nakŋ cɛrɛ eyo. Taa maam se mꞋje nakgen naase Ꞌtiirin̰kiga tiir aan gɔɔ kɛn maam mꞋtaaɗseno ro ki se, Ꞌɗaapin̰ki jiga. \v 4 Ey num kɛn jee Masedoan ki jaay ɓaaɗoga ute maam tɛlɛ ɔɔ ɔŋsen naase Ꞌɗaapki te rose gɛn tiir ey ɓɔrt se, sɔm naase amki kɔl maakŋ sɔkɔn̰ ki, taa naaje se kꞋtaaɗɗenga taaɗ jꞋɔɔ naaje kꞋjeelse, naase se Ꞌɗaapkiga ɗaap rose gɛn tiir nakgen se. Bin se naase kic ɓo sɔkɔn̰ɔ asen tɔɔlɔ. \v 5 Taa naan̰ se ɓo, maam mꞋsaap mꞋɔŋin̰ tɛɗ jiga se, maam mꞋɔl gɛnaage kɔnd naana ɓaa gɔtn naase ki do naaje ki. Ɔɔ maam mꞋje nakgen naase aki tiir se an̰ki tusn ɗaapa. Bin ɓo kɔr maam mꞋɓaa se, mꞋan̰ kɔŋ naase Ꞌtus Ꞌɗaapin̰kiga. Ute naan̰ se jeege jeele naase mala ɓo uunki doa gɛn tiir nakgen se ute maakse paac, ey num nam ɓo ɔlsen taa tɔɔg eyo. \p \v 6 ꞋJeelki, debm jaay ɔɔc cɔkɔ se lɛ, kɔj kic ɓo cɔkɔ sum, ɔɔ debm jaay ɔɔc dɛn se lɛ, kɔj kic ɓo dɛna. \v 7 Ɔn̰ naŋa naŋa kic ɓo nakŋ naan̰ uunga do ro ki se ɛɗin̰ ute maakin̰ paac, ɔn̰te Ꞌnaaja. Nam ɔn̰te kɔlsen taa tɔɔgɔ gɛn tiiri. Taa *Raa se je debm kɛn ɛɗ ute maak‑raapo. \v 8 Raa se ɔk tɔɔgɔ asen tɛɗn bɛɛn̰ paac ute maraadin̰a, taa daayum naase aki kɔŋ nakŋ kɛn asen kaasn kiŋgse, tɛr naan̰ asen Ꞌziiɗn nakge do ki ɔɔ ute nakgen naase ɔkki se, naase aki Ꞌtɛɗn bɛɛ paac jeege tu. \v 9 Aan gɔɔ kɛn Kitap taaɗ ɔɔ: \q1 \qt Naan̰ ɛɗga nakge ute maraadin̰a jee daayge tu\qt* \q1 \qt ɔɔ bɛɛ kɛn naan̰ tɛɗ se, daayum naan̰ tɛɗin̰ ute ɗoobin̰a\qt*.\f + \fr 9:9 \ft Aak KKR 112.9.\f* \p \v 10 Raa ɓo ɛɗ kupu jeege tu gɛn kɔɔcɔ ɔɔ naan̰ ɓo ɛɗɗen nakŋ kɔsɔ; naan̰ utu asen kɛɗn nakge naase ki kici ɔɔ nakgen se naan̰ utu an̰ Ꞌziiɗi, ɔɔ ute naan̰ se ɓo naase aki kɔŋ tɛɗn bɛɛ dɛna jeege tu ute ɗoobin̰a. \v 11 Raa asen kɛɗn nakgen asen kaasa, bin ɓo ute nakgen se naase aki tɛɗn bɛɛ jeege tu ute maraad se. Ute nakgen naase ɛɗjekiro jaay naaje kꞋɓaaɗo kꞋjꞋɛɗɗen se, naaɗe utu tɔɔm Raa ro ki. \v 12 Ute naabm kɛn naase Ꞌtɛɗki gɛn tiir tusn nakge se, gɛn noogŋ jee Raage sum eyo, num ute naan̰ se Ꞌkɔl jeege paac tɔɔm Raa dɛn aak eyo. \v 13 Naabm naase aki tɛɗ se taaɗn jeege tu Ꞌjeele naase se jee Ꞌtujki te ɔrmse eyo ɔɔ ɗeer ɗeer, naase se aalkiga maakse do Labar Jiga gɛn *al‑Masi ki ɔɔ Ꞌtook iŋgkiga do ki. Taa naan̰ se ɓo kɛn jee dɛn jaay Ꞌkaakse, naaɗe *nookŋ Raa do ki ɔɔ tɛr, naaɗe an̰ tɔɔmɔ taa naase ɛɗki naksege ute maakse paac jee Raage tu ɔɔ jeege tun kuuy kici. \v 14 Raa tɛɗsenga bɛɛn̰ dɛn aak eyo. Kɛn jeege jaay kaakŋ bɛɛ Raa tɛɗsen se, naaɗe asen jea, tɔnd mɛtn Raa taa naase ɔɔ tɔɔm Raa. \v 15 KꞋtɔɔmki Raa taa bɛɛ naan̰ tɛɗjeki se, tap ɓo gɛn taaɗ eyo. \c 10 \s1 Pɔl tɛrl jeege tun ɔkin̰ mindin̰ do naabin̰ ki \p \v 1 Maam mꞋɓo kɛn jeege taaɗ ɔɔ kɛn naan̰ jaay utu te naaje se, naan̰ \it debm ɓeere\it*, ɔɔ kɛn naan̰ jaay ɓaaga dɔk se, \it naan̰ taaɗ ɓeer nam ki eyo\it*. Num aan gɔɔ *al‑Masi debm bɛɛ ɔɔ dalul se, maam kic maakse ki se mꞋje tɛɗn aan gɔɔ naan̰a. \v 2 Maam mꞋtɔnd mɛtse, Ꞌtɛrlki saapse bin ɓo kɛn mꞋɓaa gɔtse ki se, mꞋasen taaɗn aan gɔɔ debm taaɗ ɓeer nam ki ey sum. Taa jee mɛtin̰ge utu maakse ki se taaɗ taar‑kɔɔɓɔ ɔɔ: maam mꞋtɛɗ naaba se taa mꞋaan je ɗim ro ki aan gɔɔ jikilimgen lee tɛɗ se. Jeegen taaɗ bin se, maam mꞋaɗen taaɗn mꞋɓeer eyo. \v 3 Ɗeere, naaje se kꞋjikilimge aan gɔɔ jeegen ɓaa se paac. Naɓo ɗo kɛn naaje kꞋɗo se, tec aan gɔɔ gɛn jikilimge se eyo. \v 4 Gaŋ nakgen naaje kꞋjꞋuɗn bɔɔrɔ se tec gɛn jikilimge se eyo, num nakgen naaje kꞋjꞋuɗn bɔɔrɔ se, iin̰o gɔtn *Raa ki. Nakgen se ɔk tɔɔgɔ gɛn tɔɔkŋ *ɓee tɔɔgŋ kɛn jee wɔɔyge lee toomni. Jeegen ɔk saapm jig ey se taargen naaɗe ɓaa taaɗa se, naaje kꞋgaasɗe. \v 5 Bin ɓo nakgen paacn̰ kɛn ɔk tɔɔgɔ ɔɔ magal roɗe se kɛn gaas jeege ɔŋ jeel Raa ey se, naaje kꞋgaasɗe kici. Jikilimge se naaje kꞋtɛɗɗen naaɗe tɛrlga maak‑saapɗe taa tookŋ taar al‑Masi. \v 6 Kaaɗ kɛn jaay naase Ꞌbooy Ꞌtook uunkiga taar al‑Masi ute maakse paac se, jee kɛn baate tookŋ taarin̰ se lɛ, naaje jꞋutu jꞋaɗen kɔnd ɗoob ki. \v 7 Naase aakki nakŋ kɛn jꞋaakin̰ ute kaama sum. Kɛn nam jaay ɗeek ɔɔ naan̰ tɛɗga gɛn al‑Masi se, n̰Ꞌkɔŋ jeele naaje kic ɓo gɛn al‑Masige. \v 8 Kɛn do naabum ki se jaay, maam mꞋtɔɔmga rom dɛn dɛna do tɔɔgŋ kɛn Mɛljege ɛɗumo se, maam sɔkɔn̰ tɔɔlum eyo. Taa Mɛljege ɛɗumo tɔɔgɔ se, taa mꞋasen noogo aki ziiɗn ɓaa ute naan se, ey num gɛn kutse eyo. \v 9 Ute maktubum gɛn maam mꞋraaŋsen se, maam mꞋje tɛɗn aan gɔɔ debm kɛn je asen kɔl ɓeere maakse ki eyo. \v 10 Taa jee mɛtin̰ge taaɗ ɔɔ: «Kɛn Pɔl jaay raaŋ maktubge se taarin̰gen maak ki se, taargen deer deere ɔɔ ɔɔn̰ɔ, num gaŋ kɛn naan̰ jaay ɓaaɗo maakjege tu se, naan̰ tɔɔgin̰ lɛ gɔtɔ ɔɔ taarin̰ lɛ tɔɔl sɛr eyo.» \v 11 Debm jaay taaɗ bin se, n̰Ꞌjeele, taargen naaje kꞋdɔk jaay kꞋraaŋɗen maakŋ maktubge tu se, kɛn naaje jaay kꞋɓaaga maakse ki se, naaje jꞋan̰ tɛɗin̰ aan gɔɔ kɛn naaje kꞋraaŋin̰o se. \p \v 12 Ɓɛrɛ, jeegen ese se tɛɗ roɗe ɓo jee magalge, ɔɔ naaje se lɛ jꞋkɔŋ kꞋtaaɗn jꞋɔɔ jꞋaas kaas ute naaɗe eyo! Kɛn naaɗe aak roɗe se, nam aas ute naaɗe gɔtɔ ɔɔ kɛn naaɗe ɓaa ɓaa dɔɔjn̰ roɗe lɛ dɔɔj ute naaɗe malin̰ge sum. Naaɗe se jee do tɛɗga gɛn naaɗe eyo. \v 13 Num gaŋ naaje se jꞋkɔŋ tɔɔm roje jꞋan deel ute gɔtin̰ eyo. Num naaje se kꞋtɔɔm roje ute gɔtn naaŋ gur naabm kɛn Raa taaɗjeni kɛn ɔlje bini kꞋjꞋaano gɔtse ki. \v 14 Kɛn naaje jaay jꞋiŋgo te gɔtse ki ey num, kɛse aan gɔɔ naaje kꞋjꞋaal kꞋdeelga naaŋ gur kɛn Raa taaɗjeni. Num naaje kꞋjꞋɔŋki jꞋaal deel te naaŋ gur se eyo, ɗeere, naaje ɓo jꞋaano deet deet gɔtse ki ute Labar Jigan gɛn al‑Masi se. \v 15 Do naabm jeege tun kuuy se, naaje se jꞋkɔŋ tɔɔm roje eyo, taa naaje lɛ maakŋ naabje ki se, kꞋtɔɔm roje kꞋdeel te gɔtin̰ eyo. Num gaŋ naaje jꞋɔnd doje do naase ki kꞋje kaal maaksen do Isa al‑Masi ki se Ꞌziiɗn ɓaa ute naanin̰a. Ute naan̰ se ɓo naaje kꞋtɛɗn naaba ɔɔ naabje se ziiɗn ɓaa ute naanin̰a aan gɔɔ kɛn Raa maakin̰ jen ro ki. \v 16 Tɛr, naaje kꞋɓaa maakŋ naaŋge tun dɔk cir naaŋ naase se, taa gɛn ɓaa taaɗn Labar Jiga jeege tun kɛn ɓii kalaŋ booyin̰ te eyo, taa naaje se kꞋje tɔɔm roje do naab jeege tun kuuy eyo. \v 17 Gaŋ aan gɔɔ kɛn Kitap Raa taaɗ ɔɔ: \qt Debm jaay je tɔɔm ron̰ num, n̰Ꞌtɔɔm ron̰ do nakge tun Mɛljege tɛɗa\qt*.\f + \fr 10:17 \ft Aak Jer 9.23.\f* \v 18 Taa debm iin̰ sum ɓo tɔɔm ron̰ se, tɔɔm ron̰ kɛn naan̰ tɔɔm se mɛt ki eyo; num gaŋ tɔɔm ro kɛn mɛt ki se, debm kɛn tɛɗ nakŋ kɛn tɔɔl Mɛljege tu. \c 11 \s1 Pɔl ute jee kɛn tɛɗ roɗe ɔɔ naaɗe *jee kaan̰ naabm Isa al‑Masige \p \v 1 Ɓɔrse maam mꞋje mꞋasen taaɗn aan gɔɔ debm dɛrlɛ naɓo do taarumge tu se aayki kaamse aasin̰ki do ki. Gɛnaamge, maam se kic ɓo aayki kaamse Ꞌsɛrkumki. \v 2 Maam se mꞋsaap do naase ki aan gɔɔ kɛn *Raa saap dose ki kɛn tec aan gɔɔ mɛnd kɛn ni taa gaabin̰ se. Ɔɔ maam mꞋje mꞋasen kɛɗn gaab ki kalaŋ ɔɔ gaabm ese se naan̰ ɓo *al‑Masi. Taa naan̰ se ɓo maam mꞋje mꞋasen ɓaa naanin̰ ki aan gɔɔ goon mɛnd kɛn iŋg bɔɔb ron̰ gaabm kɛɛsin̰ ki sum se. \v 3 Aan gɔɔ do dɔkin̰ wɔɔjɔ ɓaaɗo dɛrl Awa se, maam mꞋɓeer mꞋɔɔ sɔm nam asen dɛrl bin kici ɔɔ saapse se tɛɗn jig eyo ɔɔ aki tuj ɔrmse ɔɔ aki kɔŋ dɔɔkŋ ute al‑Masi ute maakŋ kalaŋ eyo. \v 4 Nam kuuy ɓaaɗo taaɗsen mɛtn taar Isan kuuy tec aan gɔɔ gɛn naaje kꞋtaaɗsen se eyo, ɔɔ taaɗsen mɛtn taar nirl kuuy tec aan gɔɔ kɛn naaje kꞋtaaɗsen se eyo ɔɔ kɛn naan̰ jaay ɓaaɗo taaɗsen Labar Jigan kuuy kɛn tec aan gɔɔ gɛn naaje ey se kic ɓo, naase Ꞌsɛrkɗeki tap. \p \v 5 Jeegen naase aakɗeki aan gɔɔ jee kaan̰ naabm Isagen kꞋjeel jeel gɔtɗe ese se, naaɗe se ɔŋ cirum maam eyo. \v 6 Ɗeere, maam mꞋjeel taaɗn taara jiga dɛn eyo, naɓo jeel nakge sum se maam mꞋɔkɔ. Naase kic ɓo Ꞌjeelki maakŋ nakge tun naaje kꞋtɛɗ paac se, naaje kꞋtaaɗsesin̰ga tal mɛt dɛna. \p \v 7 Kɛn maam mꞋtaaɗseno Labar Jiga gɛn Raa se, maam mꞋɔɔp rom baata ɔɔ mꞋuunsen ro naase ɓo raan. Labar Jiga gɛn Raa se lɛ maam mꞋtaaɗseno cɛrɛ. Bin se maam mꞋtujin̰ga la? \v 8 Kaaɗ kɛn maam mꞋtɛɗo naaba gɔtse ki se, maam mꞋtooko *eglizgen kuuy ɓo ɔgumo ɔɔ naaɗe utu jiɗe taa maama. \v 9 Kaaɗ kɛn maam mꞋiŋgo gɔtse ki jaay, naka ɓaa baatum se, maam mꞋtɔnd te mɛtn ɗim gɔtse ki eyo. Naɓo gɛnaagen ɗoobm al‑Masi kɛn taa naaŋ Masedoan ki se ɓo ɓaaɗo ɛɗum nakŋ kɛn aasum kiŋguma. Kaaɗ kɛn se, maam se mꞋtɔnd te mɛt ɗim gɔtse ki eyo ɔɔ ɓɔrse kic lɛ, mꞋtɔnd mɛtse eyo. \v 10 Aan gɔɔ maam mꞋdɔɔk ute al‑Masi se, maam mꞋtaaɗ taar mɛt ki, do nakge tun se nam jaay am gaasn gɛn tɔɔm rom maakŋ taa naaŋ Akayi ki se, gɔtɔ. \v 11 Gɛn ɗi jaay maam mꞋbaate gɛn kuun naka gɔtse ki se? Bin se maam mꞋjesen ey la? Num Raa jeele, maam se mꞋjese. \p \v 12 Nakŋ maam mꞋtɛɗ se ɓɔrse kic ɓo mꞋtɛɗ aan gɔɔ naan̰ ese se. Taa bin se jee tɛɗ roɗe aan gɔɔ jee kaan̰ naabm al‑Masige se kɔŋ tɔɔm roɗe eyo ɗeekŋ ɔɔ naabm naaɗe se, tec aan gɔɔ gɛn naaje. \v 13 Jee se tɛɗ roɗe aan gɔɔ naaɗe jee kaan̰ naabm al‑Masige, ɔɔ ute naabm kɛn naaɗe tɛɗ se, naaɗe aan̰ jeege dala ɔɔ naaɗe tɛɗ roɗe aan gɔɔ jee kaan̰ naabm al‑Masige. \v 14 Nakŋ naaɗe tɛɗ se ajenki kɔŋ kɔkŋ taaɗ eyo. Taa *Ɓubm sitange kic ɓo tɛɗ ron̰a aan gɔɔ *kɔɗn Raa kɛn tɛɗ gɔtɔ wɔɔr kɛlɛŋ se. \v 15 Bin num nakgen se ɔn̰ten Ꞌkɔksen taaɗ eyo kɛn jee tɛɗn naabm Bubm sitange jaay tɛɗ roɗe aan gɔɔ jee tɛɗn naabm ute ɗoobin̰ se. Ɓii kɛn ɓiiɗe Ꞌnaŋ se, Raa utu aɗe dabar do nakge tun kɛn naaɗe tɛɗo se. \s1 Pɔl taaɗ taa dubar kɛn naan̰ ɔŋ maakŋ naabin̰ ki \p \v 16 MꞋan̰ taaɗn ɗɔɔl daala, nam ɔn̰ten kaakum aan gɔɔ debm dɛrlɛ. Kɛn naase jaay Ꞌsaap ɔɔki maam debm dɛrlɛ kic, num Ꞌtookki aan gɔɔ kɛn naase Ꞌsaapin̰ki se, bin se ɔn̰umki maam kic mꞋtɔɔm rom cɔkɔ. \v 17 Taar maam mꞋje mꞋan̰ taaɗ se Mɛljege ɓo undum kul eyo, naɓo kɛn maam jaay mꞋtɔɔm rom se, maam se mꞋtaaɗn aan gɔɔ debm dɛrlɛ. \v 18 Aan gɔɔ jeege dɛna lee tɔɔm roɗe gɛn nakgen do *duni ki sum se, maam kic ɓo mꞋtɔɔm roma. \v 19 Kalɛ, naasen jee jeel‑taarge, jee dɛrlge se kic ɓo, naase Ꞌsɛrkɗeki ute maak‑raapo. \v 20 Kɛn jeege tɛɗsen ɓulu, aan̰sen dala, ɔs jise, kujunse, naaɗe tɛɗ roɗe magal cirse naase ɔɔ naaɗe tɔndse mɛtn bise ki kic ɓo, naase se aasin̰ki. \v 21 Taar mꞋtaaɗin̰ se sɔkɔn̰ kic ɓo tɔɔluma taa naaje se jꞋɔk tɔɔg eyo gɛn tɛɗn aan gɔɔ gɛn naaɗe se. Num gaŋ kɛn deba jaay ɔk nakŋ kɛn naan̰ an tɔɔm ron̰ ro ki se, maam kic mꞋɔk nakŋ kɛn mꞋan tɔɔm rom ro ki kici. Kɛse maam taaɗ aan gɔɔ debm dɛrlɛ ɓo taaɗa. \v 22 Kɛn naaɗe ɓo *Ɛbrege lɛ, maam kic mꞋkɔɗ Ɛbre. Kɛn naaɗe ɓo gaan *Israɛlge lɛ, maam kic mꞋkɔɗ Israɛl. Kɛn naaɗe ɓo mɛtjil *Abraam lɛ, maam kic mɛtjilin̰a. \v 23 Kɛn naaɗe ɓo ɔɔ naaɗe jee tɛɗn naabm al‑Masige se lɛ, maam se mꞋcirɗe naaɗe se. (Gɔtn se maam mꞋtaaɗ aan gɔɔ debm dɛrlɛ ɓo taaɗa.) Maam mꞋtɛɗo naaba mꞋɔɔr naŋ tak tak, kꞋtɔkumoga daŋgay ki mɛt dɛna, kꞋtɔndumoga ute mɛɛjɛ dɛn aak eyo, mɛt dɛna ɔɔp cɔkɔ sum ɓo ey num jꞋamo tɔɔlɔ. \v 24 Mɛtn mii se, magal Yaudge ɔkumoga tak ɓo tɔnd ɗɔɔlum ute mɛɛjɛ mɛt sik‑mɔtɔ‑kaar‑jɛrnaŋ\f + \fr 11:24 \ft Maakŋ *Ko Taar kɛn Raa ɛɗo Musa ki se deba jaay tujga num, jꞋɔn̰te tɔndin̰ ute mɛɛjɛ cir ji si‑sɔɔ.\f*. \v 25 Mɛtn mɔtɔ jꞋɔk kꞋtɔndumo ute sirɗi, jɛ‑kalaŋ kꞋtundumo ute koa je jꞋam tɔɔlɔ, mɛtn mɔtɔ markaba tɛrɛcɛ ɔɔ maam mꞋɔɔpo maakŋ maane ki, jɛ‑kalaŋ se mꞋtooɗo ɔɔ mꞋlɛko maakŋ baar ki. \v 26 Maam mꞋleeɗoga mɛrtɛ mɛt dɛna, mꞋnirlum teece gɛn gaaŋ oolge se, jee ɓoogge teecumo nirluma, taasum Yaudge teecumo nirluma ɔɔ jee kɛn Yaudge ey kic ɓo teecumo nirluma, maakŋ gɛgɛrge tu se ɓeer tɛɗumoga, do kɔɗ‑ɓaarge tu se ɓeer tɛɗumoga, do baar ki ɓeer tɛɗumoga ɔɔ jee kɛn tɛɗ roɗe aan gɔɔ jeegen ɗoobm *al‑Masi ki se kic ɓo, teecumo nirluma. \v 27 Maam mꞋdabar mꞋtɛɗn naaba mꞋɔɔr naŋ tak tak mɛt dɛna, bi kaamum kic mꞋtooɗ eyo. Gɔtn mɛtin̰ge se ɓo tɔɔlumo ɔɔ maane kic ɓo tɔɔlumo, mɛt dɛna mꞋɔs ɗim eyo, kuulu ɔɔn̰uma ɔɔ kala kic ɓo aasum eyo. \v 28 Dubargen kuuy kic ɓo utu, naɓo mꞋkɔŋ taaɗ ey sum. Daayum maam se mꞋsaap dɛna do *eglizge tu paac. \v 29 Kɛn nam jaay ɔk tɔɔg ey se, mꞋaakin̰ se tɛɗum ɔɔn̰ɔ aan gɔɔ maam kic ɓo tɔɔgum gɔtɔ. Ɔɔ kɛn nam jaay tɛɗga gɛnaan̰ oocga maakŋ *kusin̰ ki se, mꞋaakin̰ se tɛɗum ɔɔn̰ aak eyo. \v 30 Maam se mꞋje tɔɔm rom eyo num kɛn naase Ꞌjeki maam mꞋtɔɔm rom tak kic num, mꞋtɔɔm rom do tɔɔgum kɛn baat se. \v 31 Raa kɛn Bubm Mɛljege Isa, naan̰ kɛn jeege lee tɔɔmin̰ gɛn daayum daayum se, jeele maam se taaɗ taar‑kɔɔɓ eyo. \v 32 Do dɔkin̰ kɛn maam mꞋiŋgo maakŋ gɛgɛr kɛn Damas ki se, gaar taa naaŋ gɔtn ese ron̰ Aretas, magal kɛn naan̰ ɔndin̰ maakŋ gɛgɛr kɛn ese se, tɔnd jeege taa‑ɗoobge tu taa am kɔkɔ. \v 33 Gaŋ naaɗe uun ɔlumo maakŋ baar ki ɔɔ uun bɔɔyumo naagŋ durdur ki ute taa pɛnɛtɛr ɔɔ gɔtn se, maam mꞋaan̰ mꞋɔtɔ. \c 12 \s1 Nakŋ kɛn Mɛljege teec naan Pɔl ki ɔɔ taaɗin̰ mɛtin̰a \p \v 1 Maam mꞋje tɔɔm rom eyo naɓo naase ɔlumki mꞋtɔɔm rom tak. Naɓo mꞋaakin̰ se tɔɔl sɛr eyo. Ɓɔrse maam mꞋje mꞋtaaɗn ute nakgen Mɛljege teeco naanum ki jaay taaɗumo mɛtin̰ se. \v 2 Maam mꞋjeele gaaba kalaŋ debm *al‑Masi se, ɓɔrse ɔkga ɓaara sik‑kaar‑sɔɔ, ɔɔ gaabm se *Raa uun ɓaansin̰ maakŋ raa kɛn raan cir paac paac, jaay ɓo ɔk tɛrlo. (Kɛn naan̰ ook ɓaa raan se kɛn utu ron̰a lɔ ute ron̰ eyo, maam mꞋjeel eyo, kɛse Raa ɓo jeele). \v 3-4 MꞋjeele, gaabm se Raa uun ɓaansin̰ga gɔtn naan̰ ki mala (naɓo kɛn naan̰ ook ɓaa raan se utu ron̰a lɔ ute ron̰ eyo, maam mꞋjeel eyo, kɛse Raa ɓo jeele) ɔɔ kɛn naan̰ jaay aan gɔtn naane se, naan̰ booy taargen deel do kɛn debkilimi an̰ kɔŋ kaasn taaɗ eyo ɔɔ Raa undin̰ te kulu gɛn taaɗn naan̰ se ey kici. \v 5 Ey num gɛn debm bin se, maam mꞋkɔŋ tɔɔm roma, naɓo gɛn maam malin̰ se, mꞋtɔɔm rom do tɔɔgum kɛn baat se sum. \v 6 Kɛn maam jaay mꞋje tɔɔm rom kic ɓo, maam mꞋkɔŋ tɛɗn debm dɛrl eyo, taa taargen maam mꞋtaaɗ se, taar mɛt ki. Naɓo maam se mꞋje tɔɔm rom eyo taa sɔm jeege am kaakum aan gɔɔ debm kꞋjeel jeel gɔtin̰a ɔɔ am kɔkŋ maam ɓo ɔɔn̰ cir taar kɛn naaɗe booyo teeco taarum ki ute nakgen naaɗe aakum maam mꞋtɛɗo se. \v 7 Taa nakgen Mɛljege teeco naanum ki jaay taaɗum mɛtin̰ se, mꞋaakɗen se deel doa. Taa mꞋkɔŋ tɔɔm rom do nakge tun maam mꞋaakɗeno ey se, Mɛljege ɔn̰o nakŋ aan gɔɔ kɔrɔndɔ\f + \fr 12:7 \ft Nakŋ aan gɔɔ kɔrɔndɔ ara se taaɗ ute kɔɔn̰ kɛn dabarin̰ maakŋ ron̰ ki.\f* maakŋ rom ki, ɔɔ nakŋ aan gɔɔ kɔrɔndɔ se *Ɓubm sitange ɓo ɔlo kɔɗin̰ taa am dabara ɔɔ am gaasn mꞋkɔŋ tɔɔm rom eyo. \p \v 8 Mɛt mɔtɔ maam mꞋeem nɔɔ mɛtn Mɛljege tu mꞋɔɔ nakŋ se n̰Ꞌɔɔɗumsin̰ naatn rom ki. \v 9 Num gaŋ naan̰ tɛrlum ɔɔ: «Bɛɛ maam mꞋtɛɗi se ɓo, aasiga sum. Taa kaaɗ kɛn naai Ꞌtɔɔgi baat se ɓo, maam mꞋtaaɗn tɔɔgum ute maraadin̰ doi ki.» Bin ɓo maam se mꞋtɔɔm roma do tɔɔgum kɛn baat se, taa al‑Masi se taaɗn tɔɔgin̰ dom ki. \v 10 Taa naan̰ se ɓo do tɔɔgum kɛn baat se, kɛn kꞋnaajuma, nakgen ɔɔn̰ kɛn aan dom ki, kɛn kꞋdabaruma, kɛn kꞋlee kꞋteecum nirluma, kɛn nakgen se jaay aan dom ki se, maam maakum raapo taa al‑Masi se; taa kaaɗ kɛn maam tɔɔgum baat se jaay ɓo, maam mꞋɔŋ tɔɔgɔ. \s1 Pɔl saap do jee Kɔrint ki \p \v 11 Maam mꞋtaaɗseno aan gɔɔ debm dɛrlɛ se, ɔɔ naan̰ se naase ɓo ɔlumki taa tɔɔgɔ. Ey num naase ɓo jee kɛn amkiro magala. Kɛn naaɗe jaay taaɗ ɔɔ maam se mꞋtɔɔl sɛr eyo kic ɓo, naaɗen jee kɛn aak roɗe aan gɔɔ *jee kaan̰ naabm Isagen kꞋjeel jeel gɔtɗe se, ɔŋ cirum eyo. \v 12 Kɛn maam jaay mꞋiŋgo gɔtse ki se, naase ɔŋumki maam se mꞋdebm maakum deere, ɔɔ mꞋaasin̰ do nakge tun paacn̰ aan dom ki. Ɔɔ ute tɔɔgŋ Raa se, maam mꞋtɛɗoga nakŋ‑kɔɔɓge ute nakgen deel doa. Ute nakgen maam mꞋtɛɗ se ɓo kɛn taaɗsen ɔɔ maam se, debm kaan̰ naabm *al‑Masi. \v 13 Anum nakgen kɛn maam mꞋtɛɗo *eglizge tun kuuy se, gɔtn naase ki kic ɓo maam mꞋtɛɗin̰oga. Nakgen kɛn maam mꞋtɛɗin̰o te gɔtn naase ki ey se, maam mꞋtɔnd te mɛtn ɗim gɔtse ki ey sum. Bin se mꞋtɛɗsenga *kusin̰ la? Kɛn tɛɗsega kic num, Ꞌtɛɗumki kalɗɛ gɛn kɛn maam mꞋtɔnd mɛtn ɗim gɔtse ki ey se! \v 14 ꞋƁooyki mꞋasen taaɗa: tɛr daala ɓɔrse maam mꞋɗaapga roma gɛn ɓaa gɔtse ki gɛn k‑mɔtɔge, ɔɔ mꞋɓaa gɔtse kic ɓo maam mꞋje ɗimse eyo, num maam se mꞋje naase malin̰ge ey num mꞋje ɗimse eyo. Taa bubge ɓo tus naka gɛnɗege tu ey num gaange ɓo, tus naka bubɗege tu eyo. \v 15 Maam se kɛn mꞋut jim paac taa naase kic num, maakum raapo. Ɗeere, maam se mꞋje kutn jim sum eyo, naɓo rom paac kic ɓo mꞋan̰ kɛɗin̰ taa naase. Anum kɛn maam jaay mꞋjese dɛn bin se, naase kic amki kɔŋ je baatn ne? \v 16 Naase Ꞌjeelki maam se mꞋtɔnd te mɛtn ɗim gɔtse ki eyo. Naɓo jeegen mɛtin̰ge maakse ki se taaɗ ɔɔ maam se nakum mɛtɛkɛ ɔɔ maam mꞋaan̰seno kaan̰ ɓo dala ey num maam mꞋɔŋga ɗim gɔtse ki. \v 17 Maakŋ jeege tun maam mꞋɔlɗen gɔtse ki se, deb kalaŋ maakɗe ki se ɔsga jise la? \v 18 Maam mꞋɗaar mɛtn Tit ki cirr ɔɔ mꞋɔl gɛnaa kuuy kɛn maam mꞋtaaɗseno taarin̰ se ute naan̰a. Kɛn Tit jaay iŋgo gɔtse ki se ɔsoga jise la? Lɔ maam mꞋute Tit se naabm kɛn naaje kꞋtɛɗo se ɔɔ saapje se tec naap ey la? \p \v 19 Taargen naaje kꞋraaŋseno maakŋ maktub kɛn ese se, naase Ꞌsaap ɔɔki kaaɗn naane naaje kꞋje ɗaapm taarje ɓo naanse ki sum. Bin eyo! Naaje se kꞋtaaɗsen naan Raa ki aan gɔɔ kɛn al‑Masi jen ro ki ɔɔ Ꞌjeelki, jee maak‑jejege, taargen naaje kꞋtaaɗsen se, taa asen noogo aki ziiɗn ɓaa ute naanse ɗoobm al‑Masi ki. \v 20 Anum kɛn ɔlum maam mꞋɓeer se mꞋɔɔ kaaɗn kɛn jaay maam mꞋɓaa gɔtse ki se, mꞋasen kɔŋ aan gɔɔ kɛn maam mꞋjen ro ki eyo ɔɔ naase kic lɛ amki kaakse amki kɔŋum aan gɔɔ kɛn naase Ꞌjenki ro ki ey kici. Maam mꞋje se mꞋasen kɔŋ naase Ꞌtɛɗki tɛɗ dɛkɛn̰ɛ ute naap eyo, Ꞌtɛɗki tɛɗ maak‑kilimi ro naapge tu eyo, Ꞌtɛɗki tɛɗ taa mooyo ute naap eyo, Ꞌniki ni ro naapge tu eyo, ɔɔɗki kɔɔɗ naap eyo, Ꞌtaaɗki taaɗ taar iŋg kusu ro naapge tu eyo, Ꞌmagalki magal rosege eyo ɔɔ ɛcki kɛc naap eyo. \v 21 Maam mꞋɓeer mꞋɔɔ sɔm ɓii kɛn maam mꞋtɛrl gɔtse ki kuuy daal se, Raam am kɔlum sɔkɔn̰ɔ am tɔɔl naanse ki. Maam mꞋɓeer mꞋɔɔ sɔm, kɛn mꞋkaan gɔtse ki se, mꞋkɔŋ jee kusin̰ge dɛna kɛn tɛrl te maakɗe do Raa ki eyo. Kaaɗn naane, naaɗe utu iŋg tɛɗ nakŋ tuj debkilimi naan Raa ki ɔɔ lee ɛɛs naapa rɛn̰ rɛn̰ ɔɔ tɛɗ nakgen jig eyo kɛn maakɗe jen ro ki. Taa naaɗe se ɓo kɛn am kɔlum maam mꞋutu mꞋɓaa keeme. \c 13 \s1 Dɛjn̰ Pɔl kaam mɔɔtn \p \v 1 Maam mꞋje ɓaa gɔtse ki ɔɔ kɛn ara se tɛɗn gɛn k‑mɔtɔge. Aan gɔɔ kɛn Kitap taaɗni: \qt «Gɛn kaakŋ mɛtn taargen daanse ki se, ɔn̰ jeege ɗio ey lɛ mɔtɔ Ꞌtɛɗn saaɗge\qt*.\f + \fr 13:1 \ft Aak Dt 19.15.\f*» \v 2 Kɛn maam mꞋiŋgo gɛn k‑dige gɔtse ki se, jee kɛn tɛɗo *kusin̰ deete ute kɛngen kuuy se, maam mꞋtaaɗɗenoga taaɗa. Anum ɓɔrse maam dɔk ute naase se kic ɓo, maam mꞋtaaɗɗen daala mꞋɔɔ: «Ɓii kɛn maam mꞋɓaa gɔtse ki se maam mꞋaɗe kɔn̰ eyo.» \v 3 Ute ɗoobm maam se, maa naase je aki jeele, kɛse aan gɔɔ *al‑Masi mala ɓo taaɗa. ꞋJeelki, daanse ki se, al‑Masi se tɔɔgin̰ baat eyo, num naan̰ se tɛɗ naaba ute tɔɔgin̰a. \v 4 Ɗeere, Isa al‑Masi se ɔn̰ ron̰ kꞋtup kꞋtɔɔlin̰ ro kaag ki aan gɔɔ debkilim kɛn tɔɔgin̰ gɔtɔ se. Num ute tɔɔgŋ *Raa se, naan̰ duroga daan yoge tu ɔɔ ɓɔrse naan̰ utu iŋg zɛɛrɛ. Anum naaje kic num kꞋdɔɔkga ute naan̰a. Kɛn kꞋjꞋaakje se, naaje kic num aan gɔɔ jee tɔɔgɗe baata naɓo naaje jꞋasesin̰ taaɗa, naaje se jꞋiŋg kꞋdɔɔk ute al‑Masi se ute tɔɔgŋ Raa. \p \v 5 Naase aakki rose jiga ɔɔ tɔndki mɛtn rose jaayo, kɛn naase ɓo aalkiga maakse do al‑Masi ki ɗeer num, naase kic ɓo aki jeele. ꞋJeelki ey la kɛn Isa al‑Masi jaay utu maakse ki se? Kɛn naase jaay aak ɔkki te mɛtn rose jig ey num, ɓɛrɛ, naase Ꞌtook aalki te maakse do Isa ki eyo. \v 6 Maam mꞋsaapm mꞋɔɔ naase utu aki Ꞌjeele ɔɔ naaje lɛ kꞋtaaɗsesin̰ga nakŋ kɛn naase anjenki kaakŋ jeel ro ki se. \v 7 Naaje kꞋtɔnd mɛtn Raa se kꞋje aki kɔɔɗn dose ro kusin̰ ki. Naaje se kɛn jeege ɓo aakje aan gɔɔ jee kɛn taaɗ taar mɛt ki ey kic num, naaje kꞋje jꞋasen kaakŋ naase aki tɛɗn nakŋ bɛɛ. \v 8 Taa naaje se jꞋan̰ kɔŋ kaasn gɛn tɛɗn nakŋ kɛn ɓaa kalaŋ ute taar mɛt ki ey se, num naaje se jꞋɔk tɔɔgɔ gɛn taaɗn taar mɛt ki sum. \v 9 Kaaɗ kɛn jaay naase Ꞌtɔɔgki, ɔɔ naaje tɔɔgje baat se, kɛse naaje maakje raapo. Kɛse ɓo ɔlje naaje kꞋtɔnd mɛtn Raa, taa asen tɛrl ɗaapm rose gɛn kaal maaksen do naan̰ ki. \v 10 Taa naan̰ se ɓo kɛn maam mꞋdɔk ute naase kic num, mꞋraaŋsen maktubm se taa ɓii kɛn maam mꞋaanga gɔtse ki se, ute tɔɔgŋ kɛn Mɛljege ɛɗum se, mꞋasen tɛɗn ɔɔn̰ ey sum. Taa tɔɔgŋ naan̰ ɛɗumsin̰ se, gɛn kutn jeege eyo, num gaŋ gɛn noogŋ jeege Ꞌziiɗn ɓaa ute naanɗe. \s1 Pɔl taaɗ naŋ taarin̰a ɔɔ tɛɗɗen tɔɔsɛ \p \v 11 Gɛnaamgen ɗoobm *al‑Masi ki, ɓɔrse do taar tɔɔlin̰ ki se, mꞋje mꞋasen taaɗn mꞋɔɔ: iŋgki ute maak‑raapo, Ꞌtɛɗki bɛɛ Ꞌɓaaki ute naanse, ɛɗki kaay kaama naapge tu, ɔkki taarse kalaŋ ɔɔ iŋgki ute lapia. Ɔɔ Raa debm je jeege ɔɔ ɛɗɗen lapia se, Ꞌkiŋg ute naase. \v 12 Kɛn Ꞌɓaaki ɓaa tɛɗn tɔɔsɛ se, Ꞌbaam Ꞌtɔkki naapa ɔɔ aayki ciil naapge\f + \fr 13:12 \ft Jeegen Pɔl raaŋɗen se, kɛn naaɗe ɓaa ɓaa tɛɗn tɔɔsɛ naapge tu se, baam tɔk naapa ɔɔ aay ciil naapge.\f*. Jee Raagen ɗoobm al‑Masi kɛn gɔtn ara paac se, kic ɓo tɛɗsen tɔɔsɛ. \v 13 Ɔn̰ bɛɛ gɛn Mɛljege Isa al‑Masi, maakje gɛn Raa ɔɔ tum kɛn *Nirl Salal lee tum jeege se, Ꞌtɛɗn ute naase.