\id ROM – Kouya NT, CI 2002 (DBL 2014) \h Wlɔmʋ -nyɩma \toc1 'Sɛbhɛ Pɔlʋ 'paa Wlɔmʋ -nyɩma yoo \toc2 Wlɔmʋ -nyɩma \toc3 Wlɔm \mt1 'Sɛbhɛ Pɔlʋ 'paa Wlɔmʋ -nyɩma yoo \ip Nɩɩ, -Lagɔnyɩma mɩa Wlɔmʋgbe 'wʋ, 'ma *Pɔlʋ 'paa 'sɛbhɛ nɩ yoo. Ɔ nɛɛ wa -yla wee 'sɛbhɛ 'wʋ nɩɩ, nyɩma 'nɩ mneni wa 'ka -Lagɔ -yɔlanyni wa 'dɛɛ lagʋgʋe nya. Nɩɩ, nyɩma -ka -Zezu *Klisɩ dlɩ -gʋ zʋ, 'ɩn -Lagɔ tɩa wa gbʋnyii 'wʋ, 'ɩn ɔ nyɛa wa 'yliyɔgagɩe lolu. \ie \c 1 \s1 Fʋsawɛlɩ \p \v 1 -Amɩ, -Zezu Klisɩɩ lubhonʋnyɔ, *Pɔlʋ, -amɩ cɛlɩa aɩn 'wʋ. -Lagɔ laa 'mɩ, ɩn 'ka ɔ *tietienyɔ -zɛ, mɔɔ -saa -bha 'mɩ ɔ gbʋʋ gbada. \p \v 2 Wee -Lagɔgbʋ mɩa dɛ nɩ, -Lagɔ ka bha we gba ɔ gbʋʋ -falɩpanyaa gbɛgbɛɩn, 'ɩn wa yia we cɛlɩ *-Lagɔsɛbhɛ 'wʋ. \v 3 Ɔ 'Yuu -gʋgbʋ we gbaa. Nɩɩ, 'mɔ wa gwalɩa ɔ dʋkpasa, nyɩmaa 'wlulapɩlɩnyɔ *-Davidɩɩ zʋayli, nyɩmɛ -kpʋa 'bhisa. \v 4 Zuzu 'Pʋpa -slolua 'tɩtɛ nya nɩɩ, mɔ -wa -Lagɔɔ Yu, ɔ ka tlɩtlɩnya glaa 'wʋsɔɔ 'gbʋ. \v 5 Ɔɔ -amɩaa -Kanyɔ -Zezu Klisɩ mɩa nɩ, ɔ gbɛgbɛɩn -Lagɔ nʋa -aɩn 'nanɩ 'wʋ, 'ɩn -a yia ɔ tietienya -zɛ ɔ 'ŋnɩɩ 'gbʋ -a 'ka dʋdʋgʋ -nyɩma weee ɔ 'tɩtɛ -slolu, 'ɩn wa 'ka ɔ wɛlɩ 'nʋŋwɛ zʋ dlɩzʋzʋe nya. \v 6 -Wa ɔ -saa -bha wa 'ka ɔ wɛlɩ 'nʋŋwɛ zʋ, a mɩ wa glaa, -we ka gbʋ -wa, ɔ ka 'ya amɩa la -Zezu Klisɩɩ -nʋ nya. \p \v 7 Amɩa weee, -mɔ *Wlɔmʋ, amɩa -wa ka zɛ -Lagɔ -kalɩ, 'ɩn amɩa -wa ɔ laa a 'ka -mɩ tɩklɩɩ, nɩɩ, -amɩaa Dide -Lagɔ -yɔ -amɩaa -Kanyɔ -Zezu Klisɩ ŋwna aɩn 'nyu la, 'ɩn wa 'nyɛ aɩn 'wʋtʋtʋe -dlɔɔ. \s1 Pɔlʋ 'yɩbha ɔ 'ka Wlɔmʋ -nyɩma 'yɩ \p \v 8 Tɩatɩa mɩa, -Lagɔ na paa fuo -Zezu Klisɩɩ 'ŋnɩ nya, a 'dɛ weee 'gbʋ. -We ka gbʋ -wa, dlɩ a zʋa, we 'dɩ ka 'gbe weee -gʋlamneni. \v 9 -Lagɔ, -ɔ ka lubho ɩn mɩa nʋda na dlɩ weee nya -Lagɔgbʋʋ gbagbɩe nya, ɔ -yi we 'ji nɩɩ, -we na gbaa gbʋzɔnʋ -wa. We 'gbʋ, ɩn -ka -Lagɔ bhubhoeda -mɩ, amɩaa 'ŋnɩ'ɩ bɔ -mɔ. \v 10 Zlabhuezɔ, na bhubhoea ɔ, ɔ 'ka 'mɩ 'yoo 'nyɛ, ɩn 'ka amɩaa -gbɛ mnɩ. \v 11 Nɩɩ, amɩaa 'yɩyɩee 'tʋ mɩ 'mɩ 'bhada. Ɩn -ka amɩaa -gbɛ yi, -Lagɔɔ Zuzuu wlawlalu a yia 'yɩa na gbɛgbɛɩn, 'ɩn a 'ka dlɩ 'tɛmanɩ. \v 12 Nɩɩ, ɩn 'yɩbha ɩn -mɩ aɩn glaa, 'ɩn -a 'ka 'kʋayli 'pʋpalɩ nanʋʋ dlɩzʋzʋe -yɔ amɩaa -nʋ 'sɔɔ gbɛgbɛɩn. \p \v 13 Bheliaɩn, -we ɩn 'yɩbhaa a yibheli 'ji, mʋ -wa nɩɩ, amɩaa -gbɛ na yi yaa yia -zakpa duun, 'ɩn ɩn 'nɩ -slɔ we 'yoo 'yɩ. Ɩn -ka -mɔ nyni nɩ, ɩn 'yɩbha nɩɩ, na lubho mɩa, sa we 'yɩa -tnʋʋ laga -dʋdʋ -putu -gʋ, we nʋ 'ya 'sa amɩanʋʋ -gbɛ. \v 14 -We ɩn 'kaa lɛnʋ, mʋ -wa nɩɩ, ɩn mnɩ dʋdʋ weee -gʋ, -wa ka 'yli -bloa klaa, -wa ka 'yli 'nɩa -blo klaa, -wa -yia 'sɛbhɛ we -yɔ -wa 'nɩa we -yi, wa -gbɛ. \v 15 We mɩ 'saa 'gbʋ nɩ, na dlɩ mɩ amɩaa -gbɛ nynida -mɔ Wlɔmʋ, ɩn 'ka aɩn -yla -Lagɔgbʋ gba. \s1 -Lagɔgbʋ, mʋ nɩ \p \v 16 Nɩɩ, ɩn -ka -Lagɔgbʋ gbada -mɩ, we'e 'bhalɩ 'mɩ zʋ. -Lagɔɔ 'tɩtɛ -wa, 'ɩn -wa zʋa ɔ dlɩ -gʋ, 'ma ɔ saa gbʋ 'wʋ: *Zuifʋ ɔ saa gbʋ 'wʋ tɩa, 'bhie ɔ saa nyɩmaa pnɩɩ gbʋ 'wʋ. \v 17 -We wee -Lagɔgbʋ slolua, mʋ nɩ: nyɩma -wa zʋa ɔ dlɩ -gʋ, nyɩma tɩklɩɩ nya ɔ bhua wa 'wʋ. Dlɩzʋzʋe -bhlogbɔɔ nya nyɩmɛ bhʋa gbʋ 'wʋ. We mɩ cɛlɩda -Lagɔsɛbhɛ 'wʋɛ: «-Ɔ -Lagɔ yibhelia nyɩmɛ tɩklɩɩ nya dlɩzʋzʋee 'gbʋ, 'yliyɔgagɩe -mɔɔ yia 'yɩa.» \s1 Nyɩma weee ka gbʋnyuuu 'gba 'wlu -Lagɔ 'yu \p \v 18 Nɩɩ, -Lagɔ mɩ ɔ 'cɛ -we bhʋa yalɩ -sloluda, -we ka gbʋ -wa, dʋdʋgʋ -nyɩma mɩ gbʋnyuu lɛnʋda, 'ɩn -we wa nʋa lɛ, we 'nɩ tɩklɩɩ -mɩ. 'Ɩn wa lɛnʋgbʋ 'nyii nya wa tuntnua -Lagɔɔ gbʋzɔnʋ. \v 19 Nɩɩ, -we -yɔ wa mnenia wa 'ka -Lagɔɔ gbʋ yibheli, we mɩ wa 'yu: -Lagɔ ka we wa 'klʋslolu 'nanʋʋ. \p \v 20 -Lagɔɔ 'tɩtɛ, we'e bhɩa, 'ɩn wa'a 'yɩ we -yɔ, 'ɩn sa -Lagɔ mɩa, wa 'nɩ mneni wa 'ka 'sa ɔ -yɔyɩ. Nɩɩ, da -Lagɔ -laa dʋdʋ la, wa mneni wa 'ka wee gbʋ yibheli. -A -ka -Lagɔɔ lalalu yla, -amɩaa 'wlukʋʋn mneni we 'ka -Lagɔ -yɔ ɔ 'tɩtɛ -yɔyɩ. We 'gbʋ nyɩma 'nɩ zizelida -ka. \v 21 Wa yibhelia -Lagɔ, wa 'nɩ ɔ 'ŋnɩ -mnɩnɩ, 'ɩn wa 'nɩ ɔ fuo 'pa. 'Ɩn, 'mʋ nyɩmɛ 'ka yaa -Lagɔ -yla lɛnʋ. -Slɛɛn, wa 'wlukʋʋn lapʋpalɩe bhe, wa 'nɩ gbʋyilo dlɩ -ka, we mɩ nikpise 'wʋ. \v 22 Wamɩa nɛɛ, wa -yi gbʋ, 'ɩn -zugba wa nʋ -sabhɛbhagbʋ lɛ. \v 23 -Lagɔ, -ɔ'ɔ tlɩa, -ɔ ka 'ŋnɩ wa 'kaa -mnɩnɩ, wa tɩ -bha -mɔɔ, 'ɩn wa bʋbɔa tɛlɩtɛlɩli -we 'wlʋa nyɩma -wa tlɩtlɩe mnenia -yɔ blublunɩma klaa, 'lalimnʋanɩma klaa, we -yɔ dlɩɩnɔnʋnɩma. \p \v 24 -We mɩa dɛɛ 'gbʋ, -Lagɔ yia wa kwɛbɩsa wa dlɩwʋnynili 'bɩ, 'ɩn wa plalɩa wa 'dɛ pʋɩn, zʋbhalɩgbʋʋ lɛnʋe nya. \v 25 Wa ka -Lagɔɔ gbʋzɔnʋ -blɩgʋpalɩ, 'ɩn wa yia yonya -yɔŋwnu. 'Ɩn -Lagɔ -ɔ ka 'ŋnɩ nyɩma 'kaa 'ylimanɩ sazɔnʋ sa 'ylɩ weee nya, wa yia -bha -mɔɔ 'dɛ tɩ, -zugba wa bʋbɔ ɔ lalali ɔ 'bɩgʋ. \p \v 26 We 'dɛɛ 'gbʋ -Lagɔ yia wa kwɛbɩsa wa zʋbhalɩ gbʋʋ 'tʋ 'bɩ. Nɩɩ, wa 'ŋwnɩ -yɔ wa 'lowlia'a -dɩ -slɛɛn -budu 'wʋ, 'ŋwnɩ -putu wa -yɔ wa dɩa -budu 'wʋ. 'Sasʋkpa gbʋʋ lɛnʋe mɩa, we 'nɩ 'ylinanɩ dʋdʋ -gʋ. \v 27 'Sa -bhlokpadɛ nʋkpasia -yɔ wa 'ŋwnɩ'ɩ -dɩa -budu 'wʋ. Nʋkpasiaa tʋ bhaa wa. Wa -lima wa -yɔ wa dɩa -budu 'wʋ, zʋ we kaa. -We mɩa dɛɛ 'gbʋ, -lu -we ka 'klʋ wa lɛnʋgbʋ 'nyuu kaa, 'mʋ wa yɩa. \p \v 28 Nɩɩ, wa 'nɩ ŋwnu wa 'ka -Lagɔ yibhelii 'gbʋ, ɔ yia wa kwɛbɩsa wa 'ka wa 'dɛɛ 'wʋkanɔ gbʋ lɛnʋ. 'Ɩn -we nyɩmɛ 'na 'kaa lɛnʋ, 'ɩn wa nʋa we lɛ. \v 29 'Ylinyunogbʋʋ 'yli -bhlo -bhlo yea wa: nyɩma 'nyii wa -mɩa, wa -limaa kwɛlu wa dlɩ nynia 'wʋ, wa nʋkplɛ -nyu 'yli. Zenyi yea wa dlɩ zɔ, 'ɩn nyɩma -bhabhɩe nanɩa wa dʋdʋ. Wa ka -zlɛ, wa -lima wa nʋa -dawli 'wʋ, gbʋkpʋa -gbʋ wa nʋa lɛ. Nyɩma wa saa 'ŋnɩ, \v 30 gbʋnyuu wa gbaa wa -limaa gbɛgbɛɩn, -Lagɔɔ tʋnyɩma wa -mɩa, wa -lima wa vɛlɩa, wa 'dɛ wa ylimanɩa, wa 'dɛ wa ylɩlɩa, nacɩ weee da wa talɩa wa 'ka gbʋnyuu lɛnʋ. Wa'a zʋ wa dide -yɔ wa 'nyaa 'nʋŋwɛ. \v 31 Wa 'nɩ 'wlukʋʋn -ka, wa'a nɔ wa 'dɛɛ gbagbawɛlɩ -gʋ, wa 'tɛ, wa 'nɩ nyazɩdlɩ -ka. \v 32 Wa -yi -Lagɔɔ gbʋwʋbhubhue 'ji: -wa nʋa we 'sasʋkpa -gbʋ nɩ lɛ, tlɩtlɩe -wa wa -nʋ. We mɩ 'sa 'bhie, -zugba wa nʋ we lɛ, 'ɩn 'dɛbhie, tɔlʋa -ka we lɛnʋda -mɩ, 'ɩn wa ŋwnunu 'yaa -maa. \c 2 \s1 -Lagɔɔ nyɩmaa -yɔgbʋ 'wʋbhubhue \p \v 1 We 'dɛɛ 'gbʋ, -mɩ bhua dɛ -na nyɩmaa -yɔgbʋ 'wʋ, nyɔɔo nyɔɔ -ɩn -ka -mɩ, -ɩn 'nɩ zizelida -ka. Nyɩmaa -yɔgbʋ -na bhua 'wʋ, 'ɩn -we wa nʋa lɛ, mʋ -bhlokpadɛ -na nʋa lɛ. Nɩɩ, -ɩn -ka wa -yɔgbʋ 'wʋbhu, -na 'dɛ -ɩn -luelia gbʋ. \v 2 'Ɩn -a -yi we 'ji nɩɩ, -wa nʋa 'sasʋkpa gbʋ lɛ, -Lagɔ bhua wa -yɔgbʋ 'wʋ sazɔnʋ sa. \v 3 -Mɩ, -mɩ bhua -wa nʋa we 'sasʋkpa gbʋ lɛɛ -yɔgbʋ 'wʋ, 'ɩn -we wa nʋa lɛ, 'mʋ -na nʋa lɛ. Nɩɩ, -mɩ dlɩ 'wʋ nɩɩ, -Lagɔɔ gbʋwʋbhubhue yia -mɩ -gʋzia yɩ? \v 4 -Lagɔ ka 'nanɩ bhabha, ɔ dlɩ tie, ɔ yi wʋsa. 'Lee, nyanɩ -na nyanɩa ɔ yɩ? 'Lee, -ɩn 'nɩ we 'ji -yi nɩɩ, -Lagɔ -ka sa 'nanɩ -ka -na daa, nɩɩ, -ɩn 'ka -na dlɩ 'bhitii gbʋ -waa? \v 5 -Ɩn -su yukwli -yɔ, -ɩn 'nɩ 'yɩbha -ɩn 'ka -na dlɩ 'bhiti. We 'dɛɛ 'gbʋ -na zumanɩa -Lagɔɔ 'cɛ 'wʋ -na 'dɛ -yɔ. Wee cɛ mɩa, -Lagɔɔ nyɩmaa -yɔgbʋ 'wʋbhu -zlɩ, -na yɩa we. Nɩɩ, we zlɩ -Lagɔ yia nyɩmaa -yɔgbʋ 'wʋbhubhue -slolua sazɔnʋ sa. \v 6 -We nyɩmɛ -ka lɛnʋ, we -tnʋʋ ɔ yia 'yɩa -Lagɔ kwɛɛ. \v 7 Nɩɩ, nyɩma tɔlʋa -wa tɛmanɩa dlɩ gbʋzɔnʋʋ lɛnʋe 'bɩ, -wa talɩa 'ŋnɩmnɩe klaa, 'ŋnɩkwalɩe klaa, we -yɔ 'yliyɔgagɩee da -Lagɔ kwɛɛ, 'yliyɔgagɩe -we 'nɩa bhloluda -ka, 'mʋ -Lagɔ yia wa 'nyɛa. \v 8 'Ɩn, nyɩma -putu -wa sɔlʋa -Lagɔ -yɔ 'wʋ, -wa'a zʋa ɔ gbʋzɔnʋ 'nʋŋwɛ, 'ɩn wa zʋa 'ylinyunogbʋ 'nʋŋwɛ, ma -yɔ -Lagɔ yia ɔ 'cɛ 'kadʋ 'paa. \v 9 Sɩasɩe 'kadʋ -yɔ dlɩsulo yia nyɩma weee -wa nʋa gbʋnyuu lɛ bhɩtɩa. Zuifʋ -gʋ we yia gwedɩlɩa, 'bhie we 'ka -wa 'nɩa Zuifʋ -gʋ nyni. \v 10 'Ɩn -wa nʋa gbʋzɔnʋ lɛ, wa 'ŋnɩ -Lagɔ yia -mnɩnɩa, 'ɩn ɔ 'ka wa 'ŋnɩ kwalɩ, 'bhie ɔ 'ka wa 'wʋtʋtʋe -dlɔɔ 'nyɛ. Zuifʋ -gʋ we yia gwedɩlɩa, 'bhie we 'ka -wa 'nɩa Zuifʋ -gʋ nyni. \v 11 Nɩɩ, -Lagɔ mɩa, ɔ'ɔ gbɩzɩ nyɩma 'wʋ. \p \v 12 -Wa 'nɩa *Moizɩɩ tite -yi, 'ɩn wa nʋa gbʋnyuu lɛ nɩ, wa 'nɩ we -yioo, tlɩa -maa yi 'yaa. 'Ɩn -wa weee -yia wee tite, 'ɩn wa nʋa gbʋnyuu lɛ, wee titee gbɛgbɛɩn -Lagɔ yia wa -yɔgbʋ 'wʋbhua. \v 13 Nɩɩ, -wa mɩa tɩklɩɩ -Lagɔ 'yu, ma -wa nyɩma -wa zʋa tite 'nʋŋwɛ, we 'nɩ nɩɩ, -wa pʋlʋa we yukwli, 'ɩn wa'a nʋa we -gʋgbʋ lɛ. \v 14 'Ɩn, -wa 'nɩa Zuifʋ, wa 'nɩ tite -yi. We mɩ 'sa 'bhie, -we wee tite gbaa, tɔlʋa nɔa we -gʋ. Waa nyɩma mɩa, wa 'nɩ tite -ka. Wa 'dɛ -wa wa 'dɛɛ tite. \v 15 Wa nɔnɔbhʋ slolua nɩɩ, lɛnʋgbʋ -we tite 'yɩbhaa, we mɩ cɛlɩda -mɔ wa dlɩ zɔ. Wa 'wlukʋʋn mɩ we dayɩnyɔ nya. Mʋ nya wa 'dɛɛ 'wlukʋʋn lapʋpalɩe bhua wa -yɔgbʋ 'wʋ, nɩɩ, wa ka gbʋnyuu lɛnʋ, nɩɩ, wa ka gbʋzɔnʋ lɛnʋ. \v 16 Gbʋwʋbhu zlɩ, wa yia we -yɔyɩa. Nɩɩ, -Lagɔgbʋ ɩn mɩa da gbada, we nɛɛ nɩɩ, we zlɩ, -we weee nyɩma zizea, -Lagɔ yia we gbʋ 'wʋbhua -Zezu Klisɩɩ gbɛgbɛɩn. \s1 Zuifʋ -yɔ tite \p \v 17 Nɩɩ, -mɩ, -mɩ laa -na 'dɛ Zuifʋ, 'ɩn -na dɩa tite dlɩ 'wʋ, 'ɩn -na bhua -na 'dɛ 'wʋ 'kadʋʋ, -na -Lagɔɔ 'gbʋ. \v 18 -Ɩn -yi -Lagɔɔ dʋmagbʋ, 'ɩn tite ka -mɩ -slolu nɩɩ, -we mɩa 'nanʋʋ -ɩn yibheli we. \v 19 'Ɩn -na bhua -na 'dɛ 'wʋ 'lɔlɔnyaa 'yoo da -slolunyɔ nya, we -yɔ -wa mɩa nikpise 'wʋ wa zlɩ nya. \v 20 -Ɩn nɛɛ nɩɩ, -wa 'nɩa 'sɛbhɛ -yi, -mɩ -wa wa -slolunyɔ, 'ɩn -ɩn mɩa 'nyɛnyɛyuaa 'yliyɔzʋnyɔ nya, -we ka gbʋ -wa, -ɩn mɩ we -gʋ nɩɩ, tite slolua -mɩ gbʋzɔnʋ -yɔ -luyilo sa tɩklɩɩ. \v 21 Nɩɩ, -mɩ slolua nyɩma. Lɛɛ -lu ka 'gbʋ, -ɩ'ɩn -slolu -na 'dɛa? -Ɩn nɛɛ wa -ylaɛ: «A 'na ylili 'wie -nɩ», 'ɩn -zugba -mɩ, -na 'dɛ -na yli 'wiee? \v 22 -Ɩn nɛɛ: «-Ɩn -yɔ 'ŋwnɔ -putu 'na -dɩlɩ -budu 'wʋ -nɩ\f + \fr 2:22 \ft Glɛkɩwɛlɩ 'wʋ, we ji -wa nɩɩ, -wa kʋkwalɩa, wa -yɔ nyɩma -putu 'na -dɩlɩ -budu 'wʋ -nɩ.\f* », 'ɩn -mɩ -na nʋa we lɛ yɩ? Yoyolagɔ -na nyɛa 'wʋ, 'ɩn -na ylia -we mɩa wa yoyolagɔɔ -budu zɔ yɩ? \v 23 -Na 'dɛ -na bhua 'wʋ titee yilonyɔ nya, 'ɩn -ɩ'ɩn zʋ we 'nʋŋwɛ. -Ɩn -ka 'sa nʋda -mɩ nɩ, -Lagɔɔ 'ŋnɩ -na bɛlɩa zɔ. \v 24 Nɩɩ, we mɩ cɛlɩda -Lagɔsɛbhɛ 'wʋɛ: «Amɩaa 'gbʋ, -wa 'nɩa Zuifʋ, 'ɩn wa gbaa -Lagɔɔ 'ŋnɩ 'nyuu.» \s1 Knɩ 'wʋpapɩee 'zayli \p \v 25 Knɩ 'wʋpapɩe mɩa, -ɩn -ka Moizɩɩ tite 'nʋŋwɛ zʋ, we ka 'ji. 'Ɩn -ɩn 'nɩ wee tite 'nʋŋwɛ zʋ, we 'wlʋ sa wa 'nɩ yaa -mɩ *knɩ 'wʋpa. \v 26 Sa 'bhisa, wa 'nɩ nyɩmɛ yabhlo knɩ 'wʋpa, 'ɩn -zugba ɔ zʋ -we tite yɩbhalɩa nyɩmɛ 'nʋŋwɛ, 'lee, -Lagɔ 'na 'ka ɔ 'wʋbhu nyɩmɛ wa 'paa knɩ 'wʋ 'bhisaa? \v 27 Nyɩmɛ, -ɔ wa 'nɩa knɩ 'wʋpa ku -yɔ, 'ɩn ɔ zʋa tite 'nʋŋwɛ sazɔnʋ sa, -mɩ'ɩ zʋa da tite 'nʋŋwɛ, mɔ yia -na -yɔgbʋ 'wʋbhua. 'Ɩn -zugba wa ka -mɩ knɩ 'wʋpa, 'ya tite -we mɩa cɛlɩda, we mɩ -mɩ kwɛɛ. \v 28 Nɩɩ, -ɔ mɩa Zuifʋʋ 'zayli nya, we 'nɩ nyɩmɛ -ɔ wa yibheli ku -yɔ, 'ɩn wa 'pa knɩ 'wʋ ku -yɔ, mɔ. \v 29 Zuifʋʋ 'zayli mɩa nɩ, -mɔ ɔ 'wʋ wa yibhelia we. -We -wa *knɩ 'wʋpapɩee 'zayli nɩ, mʋ -wa dlɩɩ -nʋ, -Lagɔɔ Zuzuu -gbɛ we bhʋa, nɩɩ, we'e 'bhʋ tite -we mɩa cɛlɩdaa -gbɛ. Ɔɔ nyɩmɛ mɩa nɩ, we 'nɩ nyɩma kwalɩ ɔ 'ŋnɩ, -Lagɔ kwalɩa ɔ 'ŋnɩ. \c 3 \s1 Zuifʋ -yɔ -wa 'nɩa Zuifʋ, wa mɩ gbʋnyuu -lɛnʋnya nya \p \v 1 'Lee, Zuifʋ mɩa, lɛɛ -lu -zɔnʋ ɔ ka, -we -zi -ɔ 'nɩa Zuifʋa? 'Lee, knɩ 'wʋpapɩe ka 'jii? \v 2 Cɩɩn, we nanɩ 'yli da weee. Tɩada mɩa, Zuifʋ -yla -Lagɔ wlaa ɔ wɛlɩ. \v 3 Zuifʋ tɔlʋa 'nɩ yaa -Lagɔɔ wɛlɩ -gʋ nɔ, 'lee, -a yi yaa gba nɩɩ, -Lagɔ 'na 'ka ɔ wɛlɩ -gʋ -tʋʋ? \v 4 -Ɩnnya, we 'nɩ sa -mɩ. -A yibheli we 'ji nɩɩ, -Lagɔ mɩa, gbʋzɔnʋ -gbanyɔ -wa, -zugba nyɩma weee ka yo. -Lagɔsɛbhɛ ka we -gʋgbʋ gba -Lagɔɔ daɛ: \q1 «Wa yibheli -mɩ tɩklɩɩ -na gbagbawɛlɩ 'wʋ, \q2 'ɩn wa -ka -mɩ gbʋwʋbhuda kwa, \q1 'ɩn -na galɩa wa -gʋ.» \p \v 5 Gbʋnyuu -we -a nʋa lɛ, mʋ slolua nɩɩ, -Lagɔ tɩklɩɩ. We -ka 'sa -mɩ, -Lagɔ -ka -aɩn 'cɛ -yɔpalɩ nɩ, 'lee, -a mneni -a 'ka gba nɩɩ, -Lagɔ 'nɩ tɩklɩɩ -mɩɩ? (Ɩn -ka 'sa gba, dʋdʋgʋ -nyɩma 'bhisa ɩn gbaa we.) \v 6 -Ɩnnya, we 'nɩ 'sa -mɩ. -Lagɔ 'nɩ yaa tɩklɩɩ -mɩ, sa ɔ 'ka nyɩmaa -yɔgbʋ 'wʋbhua? \v 7 'Ɩn na yotʋbhʋe -ka -slolu nɩɩ, -Lagɔ gbaa gbʋzɔnʋ, 'ɩn nyɩma -ka ɔ 'ŋnɩ -mnɩnɩ we 'gbʋ, lɛɛ -lu ka 'gbʋ ɔ dɩlɩ 'mɩ gbʋ, gbʋnyuu -lɛnʋnyɔ 'bhisaa? \v 8 'Sa tɔlʋa vɛlɩa -aɩn, 'ɩn wa gbaa nɩɩ, -amɩa nɛɛ: «-A nʋ gbʋnyuu lɛ, 'ɩn zʋzɔnʋ -nʋ 'ka -bha 'tlalɩ!» Nɩɩ, -maa -cɩan mɩa dɛ, -kaslʋ 'wʋpapɩe mɩ wa -nʋ nya. \p \v 9 Saa nya? 'Lee, -amɩa Zuifʋ 'ylia, -amɩa -zia nyɩma tɔlʋa yɩ? -Ɩnnya, we 'nɩ 'sa -mɩ. Ɩn ka 'cɩn we -slolu nɩɩ, Zuifʋ -yɔ nyɩma -putu, gbʋnyuu ka 'tɩtɛ wa 'dɛ weee -gʋ. \v 10 Nɩɩ, we mɩ cɛlɩda -Lagɔsɛbhɛ 'wʋɛ: \q1 «Nyɩmɛ -ɔ mɩa tɩklɩɩ, ɔ 'nɩ -mɩ. \q2 Nyɩmɛ yabhlogbɔɔ 'nɩ tɩklɩɩ -mɩ. \q1 \v 11 Nyɩmɛ yabhlogbɔɔ 'nɩ gbʋyilonyɔ nya -mɩ. \q2 Nyɩmɛ yabhlogbɔɔ'ɔ -talɩ -Lagɔɔ da. \q1 \v 12 Nyɩma weee ka 'yoo -zɔnʋ -gʋlabhʋlʋ, \q2 wa ka -nyumo. \q1 Nyɩmɛ -ɔ 'kaa gbʋzɔnʋ lɛnʋ, ɔ 'nɩ -mɩ. \q1 \v 13 -We tlaa wa ŋwɛɛ we 'wlʋ, gbawla -kalɩ ŋwɛ. \q2 Wa mɩɔ nya wa nʋa wa -lima -dawli 'wʋ. \q2 -We tlaa wa ŋwɛɛ, 'mʋnɩmɛɛ -dlɛ -wa. \q1 \v 14 Mɛlatɩwɛlɩ 'nyuu yea wa ŋwɛɛ. \q2 'Ɩn wa wɛlɩ nʋa nyɩmɛ lɛ. \q1 \v 15 -Gwagwɩe nya wa mnɩa nyɩmɛ 'bhaa. \q1 \v 16 Da wa -ka 'plɩlɩ, -lu wa saa la, \q2 'ɩn wa tɩa -bha sɩasɩe. \q1 \v 17 Wa 'nɩ 'wʋtʋtʋe -dlɔɔɔ 'yoo -yi. \q1 \v 18 -Lagɔɔ sɔsʋe 'nɩ wa dlɩ zɔ -mɩ.» \p \v 19 -A -yi we 'ji nɩɩ, -we weee tite gbaa, -wa -yia tite, wa -nʋ nya we mɩa. We -ka 'sa -mɩ nɩ, nyɩmɛ yabhlogbɔɔ 'nɩ zizelida -ka. Nɩɩ, nyɩma weee ka gbʋnyuuu 'gba 'wlu -Lagɔ 'yu. \v 20 We 'dɛɛ 'gbʋ, -Lagɔ 'na 'ka nyɩmɛ yabhlogbɔɔ 'yɩ nyɩmɛ tɩklɩɩ nya titee 'nʋŋwɛzʋzʋee 'ylibɩlanɔnʋe nya. -We tite nʋa lɛ, mʋ slolua nɩɩ, gbʋnyuu -lɛnʋnya nyɩma -mɩa. \s1 Sanɛɛ -Lagɔ zɛlɩa nyɩma nyɩma tɩklɩɩ \p \v 21 'Ɩn -slɛɛn mɩa, sa -Lagɔ 'kaa -aɩn nyɩma tɩklɩɩ -zɛlɩ, ɔ ka we -aɩn 'klʋslolu. Ɔ -ka -aɩn nyɩma tɩklɩɩ -zɛlɩa yi, ɔ'ɔ yla -amɩaa titee 'nʋŋwɛzʋzʋee 'ylibɩlanɔnʋe. Nɩɩ, tite -yɔ *-Lagɔgbʋʋ -falɩpanya mɩ we gbʋdayɩnya nya, wa ka bha we gba: \v 22 -Zezu Klisɩɩ dlɩgʋzʋzʋee gbɛgbɛɩn -Lagɔ nʋa nyɩmɛ tɩklɩɩ. -Wa weee zʋa Klisɩ dlɩ -gʋ, 'ma ɔ nʋ 'saa. -We ka gbʋ -wa, 'wʋgbɩzɩe 'nɩ wa nyɩdɩ -mɩ: \v 23 nɩɩ, nyɩma weee ka gbʋnyuu lɛnʋ. Nyɩmɛ yabhlogbɔɔ 'nɩ -Lagɔɔ 'ŋnɩmnɩe -yɔcɩpa. \v 24 Nɩɩ, -Lagɔ mɩa, ɔ zʋzɔnʋ nya, ɔ nʋa nyɩmɛ tɩklɩɩ sa bhe, -Zezu Klisɩɩ gbɛgbɛɩn. Mɔ saa nyɩma gbʋnyuuu gaylo 'wʋ. \p \v 25-26 -Lagɔ 'yɩbha nɩɩ, -Zezu slu ɔ 'pɩɔn la 'slaka 'bhisa. 'Ɩn ɔ 'slaka nya, -Zezu yia nyɩmaa gbʋnyuu lamumni, 'ɩn -wa zʋa ɔ dlɩ -gʋ, wa 'ka tɩklɩmɩmɩe 'yɩ. Sanɛɛ -Lagɔ 'yɩbhaa ɔ 'ka -slolu nɩɩ, ɔ mɩ tɩklɩɩ. Nɩɩ, ɔ ka dlɩtie lɛnʋ bha, 'ɩn ɔ 'nɩ we bhla nyɩma -kaslʋ 'wʋpa wa gbʋnyuu lɛnʋee 'gbʋ. 'Ɩn -slɛɛn mɩa, -Lagɔ slolua nyɩma nɩɩ, ɔ mɩ tɩklɩɩ, 'ɩn ɔ 'ka nyɩma, -wa zʋa -Zezu dlɩ -gʋ, tɩklɩɩ nʋ. \p \v 27 'Ɩn -amɩa ka -bha wɛlɩ yabhlo -a 'ka -amɩaa 'dɛ 'ylimanɩɩ? -Ɩnnya, we 'nɩ 'sa -mɩ. Lɛɛ -lu ka 'gbʋa? -We ka gbʋ -wa, -we nanɩa 'yli, we 'nɩ titee 'nʋŋwɛzʋzʋee 'ylibɩlanɔnʋe -amɩaa 'dɛɛ lagʋgʋe nya, nɩɩ, -Zezu dlɩgʋzʋzʋe -wa. \v 28 -We -gʋ -a pʋpalɩa 'wlukʋʋn la, mʋ nɩ: nyɩma mɩ tɩklɩɩ -Lagɔ 'yu, -we ka gbʋ -wa, wa ka -Zezu dlɩ -gʋ zʋ. We 'nɩ titee 'nʋŋwɛzʋzʋee 'gbʋ -Lagɔ yi wa 'yɩ nyɩma tɩklɩɩ nya ɔ 'dɛ 'yu. \v 29 Nɩɩ, -Lagɔ mɩa, Zuifʋ -bhlogbɔɔɔ -nʋ ɔ -mɩa yaayɩɩ 'lakpanyaa -Lagɔ ɔ -mɩ 'yaa yɩ? 'Lakpanyaa -Lagɔ ɔ -mɩ 'yaa: \v 30 nɩɩ, -Lagɔ mɩ -bhlogbɔɔɔ 'gbʋ nɩ, mɔ yia Zuifʋ nyɩma tɩklɩɩ -zɛlɩa wa dlɩzʋzʋee 'gbʋ, 'ɩn mɔ -bhlokpadɛ yia 'lakpanya nyɩma tɩklɩɩ -zɛlɩa wa dlɩzʋzʋee 'gbʋ. \v 31 'Lee, we -ka 'sa -mɩ nɩ, dlɩzʋzʋe -gʋ, tite mɩ bhee? -Ɩnnya, we 'nɩ 'sa -mɩ, mʋ nʋa we lɛ, 'ɩn tite kaa 'nʋŋwɛ. \c 4 \s1 *Ablaamʋ zʋa -Lagɔ dlɩ -gʋ \p \v 1 We -ka 'sa -mɩ, sa -a 'ka -amɩaa dʋkpasa *Ablaamʋʋ daa gbaa? Lɛɛ -lu ɔ 'yɩ ɔ lɛnʋgbʋ 'wʋa? \v 2 Nɩɩ, -Lagɔ -ka yaa Ablaamʋ yibheli nyɩmɛ tɩklɩɩ nya ɔ lɛnʋgbʋ 'wʋ, ɔ mneni ɔ 'ka ɔ 'dɛ 'ylimanɩ. 'Bhie, we 'nɩ -Lagɔ yu. \v 3 Nɩɩ, -Lagɔwɛlɩ nɛɛ: «Ablaamʋ ka -Lagɔ dlɩ -gʋ zʋ. Ɔ dlɩzʋzʋee 'gbʋ -Lagɔ yia ɔ yibheli nyɩmɛ tɩklɩɩ nya.» \v 4 Nɩɩ, nyɩmɛ -ka lubho nʋ nɩ, 'pɛnɩ wa pɛnɩa ɔ, 'ɩn -we ɔ 'yɩa, we 'nɩ bhe ɔ 'yɩ we, ɔ ka we 'klʋ. \v 5 Nɩɩ, nyɩmɛ -ɔ'ɔ dɩa ɔ lɛnʋ -lubho dlɩ 'wʋ, -Lagɔ, -ɔ zɛlɩa gbʋnyuu -lɛnʋnya nyɩma tɩklɩɩ, 'ɩn ɔ zʋa dlɩ -gʋ nɩ, ɔɔ nyɩmɛ mɩa, -Lagɔ yibhelia ɔ nyɩmɛ tɩklɩɩ nya ɔ dlɩzʋzʋee 'gbʋ. \v 6 'Sa -bhlokpadɛ, -Davidɩ gbaa ɔɔ 'wʋtʋtʋe -dlɔɔ -nyɩmɛɛ gbʋ, 'mɔ -Lagɔ yɩa nyɩmɛ tɩklɩɩ nya, we 'nɩ ɔ lɛnʋgbʋʋ gbʋ. Ɔ nɛɛ: \q1 \v 7 «'Wʋtʋtʋe -dlɔɔ -nyɩma, ma nɩ: \q2 -wa ka -yɔgbʋ -Lagɔ tɩa 'wʋ, \q2 'ɩn ɔ yia wa gbʋnyuu lamumni, ma -wa. \q1 \v 8 'Wʋtʋtʋe -dlɔɔ -nyɩmɛ mɩa, mɔ nɩ: \q1 Jejitapɛ'ɛ yla -slɛɛn ɔ gbʋnyuu.» \p \v 9 Wee 'wʋtʋtʋe -dlɔɔ mɩa nɩ, 'lee, Zuifʋ -bhlogbɔɔɔ -nʋ -wa yɩ? -Ɩnnya, -wa 'nɩa Zuifʋ wa -nʋ -wa 'ya\f + \fr 4:9 \ft Nɩɩ, glɛkɩwɛlɩ 'wʋ -wa mɩa knɩ 'wʋ -yɔ -wa 'nɩa knɩ 'wʋ -mɩɩ gbʋ we gbaa.\f* . -A nɛɛ nɩɩ: «Ablaamʋ ka -Lagɔ dlɩ -gʋ zʋ, 'ɩn -Lagɔ yia ɔ yibheli nyɩmɛ tɩklɩɩ nya.» \v 10 Lɛɛ -bhla -Lagɔ gba nɩɩ, Ablaamʋ mɩ nyɩmɛ tɩklɩɩ nyaa? Da wa 'nɩa -slɔ ɔ *knɩ 'wʋpa -wa yaayɩɩ da wa 'paa ɔ knɩ wʋ -wa yɩɩ? We 'nɩ nɩɩ, da wa 'paa ɔ knɩ wʋ. Da wa 'nɩa -slɔ ɔ knɩ 'wʋpa, we bhla -wa. \v 11 Nɩɩ, da wa 'nɩa -slɔ ɔ knɩ 'wʋpa nɩ, Ablaamʋ mɩ nyɩmɛ tɩklɩɩ nya -Lagɔ 'yu, ɔ ka -Lagɔ dlɩ -gʋ zʋʋ 'gbʋ. -Mʋʋ 'bɩgʋ, 'ɩn ɔ yia knɩ 'wʋpapɩe 'yɩ -luu -slolulu nya. Wee knɩɩ bɩ -slolua nɩɩ, -Lagɔ ka ɔ 'yɩ nyɩmɛ tɩklɩɩ nya. Nyɩma weee -wa zʋa -Lagɔ dlɩ -gʋ, -bha Ablaamʋ -zɛa wa dide: wa 'dɛ 'nɩ knɩ 'wʋ -mɩoo, ɔ mɩ wa dide nya. \v 12 Ɔ yi 'yaa nyɩma -wa wa 'paa knɩ 'wʋʋ dide -zɛ. We 'nɩ nɩɩ, -wa wa 'paa knɩ 'wʋ ku -yɔ -bhlogbɔɔ, nɩɩ, -wa zʋa -Lagɔ dlɩ -gʋ Ablaamʋ 'bhisa -zugba wa 'nɩ -slɔ wa knɩ 'wʋpa, ma -wa. Ɔmɔ, ɔ ka -Lagɔ dlɩ -gʋ zʋ, 'bhie wa yia ɔ knɩ 'wʋpa. \p \v 13 -Lagɔ nɛɛ Ablaamʋ -yɔ ɔ 'yua -yla nɩɩ, 'ma ɔ yia dʋdʋ 'nyɛa. -We -Lagɔ gbaa dɛ nɩ, we 'nɩ nɩɩ, Ablaamʋ zʋa tite 'nʋŋwɛɛ 'gbʋ, nɩɩ, -we ka gbʋ -wa, ɔ dlɩzʋzʋee 'gbʋ ɔ yia ɔ 'yɩ nyɩmɛ tɩklɩɩ nya. \v 14 We -ka yaa nɩɩ, zʋzɔnʋ -Lagɔ gbaa ɔ 'ka wla, titee 'nʋŋwɛzʋzʋee 'gbʋ -amɩa -bhlogbɔɔ yɩ we nɩ, -zugba, dlɩzʋzʋe mɩa, bhe -wa, 'ɩn -we -Lagɔ gbaa ɔ 'ka nyɩmɛ 'nyɛ, we 'nɩ 'ji -ka. \v 15 Tite laa -Lagɔɔ 'cɛ la, nɩɩ, tite 'nɩ -mɩ nɩ, we 'nʋŋwɛzʋzʋe 'nɩ -mɩ. \p \v 16 We 'gbʋ dlɩzʋzʋe nya -a yɩa -lu -we -Lagɔ gbaa ɔ 'ka -aɩn 'nyɛ. Nɩɩ, wla ɔ wlaa we bhe. -Wa weee mɩa Ablaamʋʋ 'yua nya, ma yɩa we. 'Ɩn -wa mɩa Ablaamʋ 'yua nya, we 'nɩ nɩɩ, -wa zʋa tite 'nʋŋwɛ -bhlogbɔɔ, nɩɩ, -wa zʋa dlɩ Ablaamʋ 'bhisa, ma -wa. Nɩɩ, Ablaamʋ mɩ -a 'dɛ weee dide nya. \v 17 'Sa we mɩa cɛlɩda -Lagɔsɛbhɛ 'wʋɛ: «Nɩɩ, -mɩ mɩa, -mɩ ɩn -zɛlɩa laga -nyɩmaa -zloo dide.» Sanɛɛ Ablaamʋ mɩa -amɩaa dide nya, -Lagɔ -ɔ ɔ zʋa dlɩ -gʋ, -mɔɔ 'yu. -Lagɔ -ɔ nyɛa tlɩtlɩnya 'yliyɔgagɩe, 'ɩn -we 'nɩa lamɩ, 'ɩn ɔ laa we la, mɔ. \v 18 Ablaamʋʋ dlɩ 'tɛ -Lagɔ -gʋ 'wʋ, da wa 'nɩa mneni wa 'ka -lu yabhlogbɔɔ wʋ, 'ɩn ɔ yia wʋ. Ɔ mɩa wʋda, ɔ dlɩ mɩ -Lagɔ -gʋ. We 'dɛɛ 'gbʋ ɔ yia laga -nyɩmaa -zloo dide -zɛ. Nɩɩ, -Lagɔwɛlɩ nɛɛ: «-Wa -na yia gwalɩa nɩ, wa -zu 'wʋ.» \v 19 Ablaamʋ ka -Lagɔ dlɩ -gʋ zʋ, 'ɩn ɔ yia dlɩ 'tɛmanɩ. Nɩɩ, ɔ -zʋ glʋ gbu, 'ɩn ɔ zɛlɩa ɔ ku tlɩtlɩli glaa, 'ɩn ɔ 'ŋwnɔ *Sala mɩ -gblotʋ ŋwnɔ nya. \v 20 We mɩ 'sa 'bhie, ɔ 'nɩ dlɩ -Lagɔɔ gbagbawɛlɩ -gʋsa. Nɩɩ, ɔ dlɩzʋzʋe 'tɛmanɩa ɔ la, 'ɩn ɔ yia -Lagɔɔ 'ŋnɩ 'ylimanɩ. \v 21 Ɔ mɩ we -gʋ nɩɩ, -Lagɔ ka 'tɩtɛ, 'ɩn -we ɔ gbaa, ɔ mneni ɔ 'ka we lɛnʋ. \v 22 -We mɩa dɛɛ 'gbʋ -Lagɔ yia Ablaamʋ 'yɩ nyɩmɛ tɩklɩɩ nya. \v 23 -Lagɔwɛlɩ nɛɛ: «-Lagɔ ka ɔ 'yɩ nyɩmɛ tɩklɩɩ nya», 'ya we 'nɩ ɔ 'dɛbhlogbɔɔɔ 'gbʋ we mɩ cɛlɩda. \v 24 -Amɩa ka dlɩzʋzʋe -gʋ, -Lagɔ -ɔ -sɔlʋa -amɩaa -Kanyɔ -Zezu 'wʋ tlɩtlɩnya glaa yia -aɩn yibhelia nyɩma tɩklɩɩ nya, 'sa -bhlokpadɛ we mɩa -amɩa weee -nʋ nya. \v 25 -Amɩaa gbʋnyuuu 'gbʋ wa yia ɔ 'bha, 'ɩn -Lagɔ 'ka -aɩn 'yɩ nyɩma tɩklɩɩ nyaa 'gbʋ ɔ yia ɔ tlɩtlɩnya glaa 'wʋsɔlʋ. \c 5 \s1 -Lagɔ ka -a -yɔ ɔ 'sɔ 'wʋsuslolu -Zezuu gbɛgbɛɩn \p \v 1 We 'dɛɛ 'gbʋ -Lagɔ yia -aɩn 'yɩ nyɩma tɩklɩɩ nya -amɩaa dlɩzʋzʋee 'gbʋ. -Slɛɛn, -a -yɔ ɔ 'sɔ mɩ 'wʋtʋtʋe -dlɔɔ 'wʋ, -amɩaa -Kanyɔ -Zezu Klisɩɩ gbɛgbɛɩn. \v 2 -A -ka -Lagɔ dlɩ -gʋ zʋ, -Zezuu gbɛgbɛɩn -a mneni -a 'ka 'nanɩdlɩ -ka -Lagɔ -yɔlanyni. 'Ɩn -slɛɛn, -a mɩ ɔ 'nanɩdlɩ 'wʋ. -A mɩ 'mʋna lida, -we ka gbʋ -wa, -amɩaa dlɩ mɩ we -gʋ nɩɩ, -Lagɔɔ 'ŋnɩmnɩe -a yia 'yɩa ɔ kwɛɛ. \v 3 We bhlɩ -mʋʋ -gʋ, -amɩaa 'dɛ yi sɩada -mɩoo, -a mɩ 'mʋna 'wʋ. -We ka gbʋ -wa, -a -yi we 'ji nɩɩ, -a -ka sɩada -mɩ, 'bhie -a zɛa dlɩtie -cɩan. \v 4 -A -ka dlɩtie -ka, 'bhie -a tɛmanɩa la 'yɩyɩgbʋ 'wʋ. -A -ka latɛmanɩ 'yɩyɩgbʋ 'wʋ, -we -a wʋa, mʋ -wa -we -Lagɔ yia -aɩn -yla lɛnʋa. \v 5 -A -ka -Lagɔɔ kwɛlu wʋda -mɩ, we 'na 'ka -aɩn -dawli 'wʋnʋ, -we ka gbʋ -wa, -Lagɔ ka -aɩn ɔ Zuzu 'Pʋpa 'nyɛ, 'ɩn mʋ 'kaa ɔ zɛkalɩe -amɩaa dlɩ zɔ yeli. \p \v 6 Cɩɩn, bhla -we nya -a 'nɩa 'tɩtɛ yabhlogbɔɔ -ka, 'ɩn Klisɩ yia tlɩ gbʋnyuu -lɛnʋnyaa 'gbʋ, wee bhla mɩa, -Lagɔ 'paa we ŋwɛɛ. \v 7 Wa 'ka nyɩmɛ tɩklɩɩɩ 'gbʋ tlɩtlɩe -yɔŋwnu we -kalɩ -yɔ. Nyɩmɛ yabhlo -ɔ nʋa 'nanɩ, wa mneni yaa wa 'ka tlɩ ɔ 'gbʋ. \v 8 Nɩɩ, Klisɩ yia tlɩ -amɩaa 'gbʋ, da -a mɩ bhaa gbʋnyuu lɛnʋda, mʋ -slolua -aɩn sa -Lagɔ -kalɩa -amɩaa zɛ. \v 9 -Slɛɛn, ɔ 'pɩɔɔn 'gbʋ -Lagɔ yɩa -aɩn nyɩma tɩklɩɩ nya. We -ka 'sa -mɩ nɩ, -a mɩ we -gʋ nɩɩ, mɔ yia -aɩn -Lagɔɔ 'cɛ 'wʋsaa. \v 10 Nɩɩ, da -a mɩ bhaa -Lagɔɔ tʋnyɩma nya, 'ɩn ɔ yia -a -yɔ ɔ 'sɔ 'wʋsuslolu ɔ 'Yuu tlɩtlɩe nya. Ɔ -ka -a -yɔ ɔ 'sɔ 'wʋsuslolu sanɛɛ, sa we -ka -mɩ, mɔ yi 'yaa -aɩn gbʋ 'wʋsaa ɔ 'Yuu 'yliyɔgagɩe -gʋ. \v 11 We 'nɩ 'sa -tʋ. -A mɩ 'mʋna lida -Lagɔ 'wʋ, -amɩaa -Kanyɔ -Zezu Klisɩɩ gbɛgbɛɩn, -we ka gbʋ -wa, mɔɔ suslolua -a -yɔ -Lagɔ 'sɔ 'wʋ. \s1 -Zezu Klisɩɩ lɛnʋgbʋ 'yli we -zi *-Adaan -nʋ \p \v 12 Gbʋnyuu yia la dʋdʋ -gʋ nyɩmɛ yabhlogbɔɔɔ 'gbʋ, mɔ -wa *-Adan. 'Ɩn wee gbʋnyuu yia tlɩtlɩe lala, tɔʋn, 'ɩn tlɩtlɩe yia lamneni nyɩma weee -gʋ, -we ka gbʋ -wa, dʋdʋgʋ -nyɩma weee ka gbʋnyuu lɛnʋ. \v 13 Da -Lagɔ 'nɩa -slɔ Moizɩ tite 'nyɛ, wemʋ gbʋnyuu mɩ la dʋdʋ -gʋ see. Nɩɩ, tite 'nɩ bha -slɔ lamɩɩ 'gbʋ, -Lagɔ 'nɩ gbʋnyuuu 'gba nyɩmɛ 'wlu dɩ. \v 14 'Ɩn tlɩtlɩe -nanʋ yia nyɩma 'wlulapɩlɩ, we 'bhʋ -Adan -gʋ we 'ka Moizɩ ylɩ. -Adan -ɔ 'nɩa -Lagɔɔ wɛlɩ 'nʋŋwɛ zʋ, -mama 'nɩa ɔ -bho -gbʋnyuu lɛnʋ, 'ɩn tlɩtlɩe yia -maa 'bha. \p Nɩɩ, -Adan -wa -ɔ 'kaa yii nʋ 'wʋwlʋ. \v 15 'Ɩn, -Lagɔɔ wlawlalu bhe -yɔ -Adaan gbʋnyuu mɩ -yɔbhʋbhlʋda tenyi tenyii. Nyɩmaa -zlo yia tlɩ nyɩmɛ -bhlogbɔɔɔ gbʋnyuuu 'gbʋ, gbʋzɔnʋ -wa. Nɩɩ, -Lagɔɔ wlawlalu bhe kaa 'ŋnɩ tenyi tenyii, -Lagɔ wlaa we nyɩmɛ -bhlogbɔɔɔ gbɛgbɛɩn, mɔ -wa -Zezu Klisɩ. 'Sa -Lagɔ bʋbanɩa ɔ zʋzɔnʋ lɛnʋe la sa bhe, nyɩmaa -zlo glaa. \v 16 -Lagɔɔ wlawlalu, we -yɔ ɔɔ nyɩmɛ -bhlogbɔɔɔ gbʋnyuu, we 'nɩ -tnʋʋ -bhlo -ka. Ɔɔ nyɩmɛɛ gbʋnyuuu -tnʋʋ -wa nyɩmaa -kaslʋ 'wʋpapɩe -Lagɔɔ gbʋwʋbhubhuee gbɛgbɛɩn. Nɩɩ, ɔ wlawlalu bhee -tnʋʋ -wa -Lagɔ yɩa nyɩma nyɩma tɩklɩɩ nya. \v 17 Gbʋzɔnʋ sa, nyɩmɛ -bhlogbɔɔɔ 'gbʋ, nyɩmɛ -bhlogbɔɔɔ 'wlu -gbʋnyuuu 'gbʋ, 'ɩn tlɩtlɩe yia dʋdʋ weee bhɩtɩ. Nɩɩ, ɔɔ -Zezu Klisɩɩ 'dɛbhloo gbɛgbɛɩn nyɩma yɩa -lu duun -Lagɔ kwɛɛ. Mɔ nyɛa wa zʋzɔnʋ sa duun, 'ɩn ɔ gbaa nɩɩ, wa mɩ nyɩma tɩklɩɩ nya. 'Yliyɔgagɩe wa yia 'yɩa -Zezu Klisɩɩ 'gbʋ, 'ɩn wa -yɔ ɔ 'sɔ 'ka -lu weee 'wlulapɩlɩ. \p \v 18 Nɩɩ, nyɩmɛ -bhlogbɔɔɔ gbʋnyuu 'paa nyɩma weee -kaslʋ 'wʋ. 'Sa -bhlokpadɛ, -bhlogbɔɔɔ lɛnʋgbʋ tɩklɩɩ tɩa nyɩma weee 'wʋ tɩklɩɩ, 'ɩn we yia wa 'yliyɔgagɩe 'nyɛ. \v 19 Bha -benyi, nyɩmɛ -bhlogbɔɔ 'nɩa -Lagɔ 'nʋŋwɛ zʋ, -bha nyɩmaa -zlo -zɛa gbʋnyuu -lɛnʋnya. 'Sa -bhlokpadɛ, nyɩmɛ -bhlogbɔɔ zʋa ɔ 'nʋŋwɛ, 'ɩn -Lagɔ yia nyɩma duun 'yɩ nyɩma tɩklɩɩ nya. \p \v 20 Tite ka yi, 'ɩn gbʋnyuu yia 'wʋzumanɩ tenyii. 'Ɩn gbʋnyuu -ka 'wʋzumanɩ tenyii nɩ, -Lagɔɔ 'nanɩdlɩ ka -gʋwʋlaylimanɩ, 'ɩn we yia we ŋwɛlazili. \v 21 Nɩɩ, gbʋnyuu ka tlɩtlɩe la, 'ɩn we yia nyɩma 'wlulapɩlɩ. 'Sa -bhlokpadɛ, -Lagɔɔ zʋzɔnʋ pɩlɩa nyɩma 'wlu la, 'ɩn we yia wa nyɩma tɩklɩɩ -zɛlɩ. 'Sa -a yɩa 'yliyɔgagɩe -we 'nɩa bhloluda -ka -amɩaa -Kanyɔ -Zezu Klisɩɩ gbɛgbɛɩn. \c 6 \s1 Gbʋnyuu 'nɩ -slɛɛn se -ka -aɩn -gʋ \p \v 1 Wee gbʋ mɩa, sa -a 'ka we daa gba? 'Lee, -a zʋ gbʋnyuu lɛnʋe 'yliyɔ, 'bhie -Lagɔɔ 'nanɩdlɩ 'ka -gʋwʋlaylimanɩɩ? \v 2 -Ɩnnya, we 'nɩ 'sa -mɩ. Tlɩtlɩe yabhlo -we 'wʋ -a 'plɩlɩa, we ka -a -yɔ gbʋnyuu 'sɔ -yɔsɩsalɩ. We -ka 'sa -mɩ, -a 'nɩ mneni -a 'ka gbʋnyuu lɛnʋda -tʋ. \v 3 Amɩaa 'dɛ -yi we 'ji nɩɩ, da wa batizea -aɩn, -a -yɔ -Zezu Klisɩ ka 'wʋtʋ -bhlo, 'ɩn -a -yɔ ɔ 'sɔ mɩ -bhlo ɔ tlɩtlɩe 'wʋ. \v 4 Da wa batizea -aɩn, we 'wlʋ sa nɩɩ, wa ka -a -yɔ ɔ 'sɔ gbawla 'wʋfa. 'Ɩn Didee 'tɩtɛ 'kadʋ yia ɔɔ Klisɩ ganɔ -mɔ tlɩtlɩe 'wʋ. 'Sa -bhlokpadɛ, -amɩa 'ya, -a 'ka 'yliyɔgagɩe lolu 'yɩɩ 'gbʋ, ɔ yi 'saa nʋ. \p \v 5 We -ka nɩɩ, -a -yɔ ɔ 'sɔ mɩ -bhlo bhla -we nya -a -yɔ ɔ tlɩa, 'wʋ -a -yɔ ɔ yia -tʋa -bhlo ɔ 'yliyɔgagɩe 'wʋlalɩ bhla. \v 6 -A yibheli we 'ji nɩɩ, -amɩaa -mɩmɩsɔ 'cɩn -yɔ Klisɩ mɩ *su -gʋ lakʋlʋda. -Slɛɛn, gbʋnyuuu -kpabhiee 'tɩtɛ ka labhʋ, -a yi 'maslɛɛn gbʋnyuuu galɩ nya -mɩ. \v 7 Nɩɩ, nyɩmɛ -ka tlɩ, gbʋnyuu 'nɩ 'maslɛɛn 'tɩtɛ -ka ɔ -gʋ. \p \v 8 Cɩɩn, -a -yɔ Klisɩ -ka tlɩ nɩ, -amɩaa dlɩ mɩ we -gʋ nɩɩ, 'yliyɔgada -a -yɔ ɔ 'sɔ yi 'yaa -mɩa. \v 9 Nɩɩ, -a -yi we 'ji nɩɩ, -Zezu Klisɩ ka tlɩtlɩnya glaa 'wʋsɔ, 'ɩn ɔ 'na 'ka 'maslɛɛn tlɩ, we ji -wa nɩɩ, tlɩtlɩe 'nɩ 'maslɛɛn 'tɩtɛ -ka ɔ -gʋ. \v 10 Cɩɩn, ɔ ka tlɩ, 'ɩn wee tlɩtlɩe yia ɔ -yɔ gbʋnyuu -yɔsɩsalɩ -zakpa -bhlogbɔɔ 'kuteyi. -Slɛɛn, ɔ -ga 'yliyɔ, 'ɩn ɔ 'yliyɔgagɩe weee mɩ -Lagɔɔ -nʋ nya. \v 11 'Sa -bhlokpadɛ, amɩa 'ya, a yla amɩaa 'dɛ tlɩtlɩnya 'bhisa. We ji -wa nɩɩ, a -yɔ gbʋnyuu ka -yɔbhʋbhlʋ, 'ɩn a -ga 'yliyɔ -Lagɔɔ -nʋ nya, -Zezu Klisɩ 'wʋ. \p \v 12 We 'dɛɛ 'gbʋ, amɩaa ku -we 'kaa tlɩ, gbʋnyuu 'na pɩlɩ we 'wlu la -nɩ, a yi 'maslɛɛn we dlɩwʋnynigbʋ lɛnʋ. \v 13 A 'na tɩlɩ 'maslɛɛn amɩaa ku gbʋnyuuu lɛnʋe 'wʋ -nɩ, we yi gbʋnyuu lɛnʋ. Nɩɩ, -we a 'kaa lɛnʋ, mʋ nɩ: a 'nyɛ amɩaa 'dɛ -Lagɔ yoo, nɛɛ nyɩma -wa 'bhʋ tlɩtlɩe lʋ, 'ɩn wa yi 'yliyɔgagɩe 'wʋplɩlɩ. A bhu amɩaa 'lali 'wʋ a 'ka gbʋzɔnʋ lɛnʋ. \v 14 Nɩɩ, gbʋnyuu 'na -kalɩ aɩn -nɩ. -We ka gbʋ -wa, a 'nɩ tite zɔ -mɩ, nɩɩ, -Lagɔɔ 'nanɩdlɩ zɔ a mɩa. \s1 -Lagɔɔ galɩ a -mɩa \p \v 15 Nɩɩ, -we zɔ -a mɩa nɩ, we 'nɩ -slɛɛn tite, nɩɩ, -Lagɔɔ 'nanɩdlɩ zɔ -a mɩa. 'Lee, we -ka 'sa -mɩ, -a mneni -a 'ka -amɩaa 'dɛ gbʋnyuu lɛnʋe tɩlɩɩ? -Ɩnnya, we 'nɩ 'sa -mɩ. \v 16 -We a 'kaa 'jiyibheli, mʋ nɩ: a -ka amɩaa 'dɛ wla nyɩmɛ yabhlo -yla ɔ 'ka amɩaa -kanyɔ -zɛ, ɔɔ nyɩmɛ a mɩa 'nʋŋwɛ -zʋda, -mɔɔ galɩ a -zɛa. We 'dɛɛ 'gbʋ, a mneni a 'ka gbʋnyuuu galɩ -zɛ. We 'nɩ -mʋʋ, a mneni a 'ka -Lagɔɔ galɩ -zɛ. Gbʋnyuu mɩa, mʋ kwaa aɩn tlɩtlɩe 'wʋ. Nɩɩ, a -ka -Lagɔ 'nʋŋwɛ zʋ, 'ɩn ɔ yɩa aɩn nyɩma tɩklɩɩ nya. \v 17 -A 'pa -Lagɔ fuo. Tɩada mɩa, a mɩ gbʋnyuuu galɩ nya, 'ɩn, -slɛɛn mɩa, a ka gbʋzɔnʋ wa -slolua aɩn 'nʋŋwɛ zʋ, dlɩ weee nya. \v 18 Nɩɩ, -Lagɔ ka aɩn gbʋnyuuu 'tɩtɛ kwɛɛ -sa, 'ɩn, -we mɩa tɩklɩɩ, a yia we galɩ -zɛ. \v 19 -We ka 'gbʋ na gbaa sa we, amɩaa 'nʋnʋe -kalɩ -yɔ. Sa a wla bhaa amɩaa ku pʋɩnplagbʋ -yɔ gbʋnyuuu 'yli -bhlo -bhloo lɛnʋe -yla, galɩ 'bhisa, 'ɩn gbʋnyii weee yia aɩn 'wlulapɩlɩ nɩ, 'sa -bhlokpadɛ, a wla -slɛɛn amɩaa 'dɛ galɩ nya, -we mɩa tɩklɩɩ -yla. Nɩɩ, mʋ wlʋlʋa -mɔ aɩn -Lagɔɔ 'yliya 'wʋ. \p \v 20 Da a mɩa gbʋnyuuu galɩ nya, gbʋ tɩklɩɩɩ lɛnʋee 'tʋ'ʋ 'bha aɩn. \v 21 -We a nʋa lɛ, lɛɛ -lu we 'nyɛ aɩn -nya? -Slɛɛn mɩa, zʋ bhaa aɩn, wee gbʋ nɩ kwaa nyɩmɛ tlɩtlɩe 'wʋʋ 'gbʋ. \v 22 Nɩɩ, -slɛɛn mɩa, a mɩ amɩaa 'dɛ -yla, 'ɩn, gbʋnyuu 'nɩ aɩn -ka. A ka -Lagɔɔ galɩ -zɛ, 'ɩn we -tnʋʋ -wa nɩɩ, -a mɩ -mɔwlʋee 'yoo -gʋ. Mʋ kwaa aɩn -Lagɔɔ 'yliyɔgagɩe -we 'nɩa bhloluda -ka 'wʋ. \v 23 Gbʋzɔnʋ -wa: gbʋnyuu lɛnʋe mɩa, we -tnʋʋ -wa tlɩtlɩe. 'Ɩn -we -Lagɔ wlaa sa bhe, mʋ -wa 'yliyɔgagɩe -we 'nɩa bhloluda -ka -amɩaa -Kanyɔ -Zezu Klisɩ 'wʋ. \c 7 \p \v 1 Na bhelia, ɩn -yi we 'ji nɩɩ, -we na yia gbaa, a ka we 'wʋlanʋnnʋe bhɩa, -we ka gbʋ -wa, a -yi tite. Tite mɩa, nyɩmɛ -ka 'yliyɔga nɩ, we pɩlɩ ɔ 'wlu la. \v 2 We 'wlʋ sa ylɩkwʋŋwnɔ -yɔ ɔ 'lowlii gbɛgbɛɩn gbʋ. Ɔ -ka ɔ 'lowlii -gbɛ -mɩ, -mɔɔ -ka 'yliyɔga nɩ, tite -galɩ ɔ -gʋ. 'Ɩn -mɔɔ -ka tlɩ, tite 'nɩ -slɛɛn ɔɔ 'ŋwnɔ -gʋ -mɩ. \v 3 Da ɔɔ 'ŋwnɔɔ 'lowli -gaa -slɔ 'yliyɔ, ɔ -ka nʋkpasu -putu kwa, -zugba gbʋnyuu ɔ nʋa lɛ. 'Ɩn ɔ 'lowli -ka tlɩ nɩ, tite 'nɩ -slɛɛn ɔɔ 'ŋwnɔ -gʋ -mɩ. Ɔ mneni ɔ 'ka nyɩmɛ -putuu 'ŋwnɔ -zɛ, -mʋʋ 'nɩ -slɛɛn gbʋnyuu. \v 4 Na bhelia, 'sa -bhlokpadɛ we mɩa amɩaa -nʋ nya. A -yɔ Klisɩ mɩ -bhlo. Mɔ tlɩa -amɩaa 'gbʋ. We 'dɛɛ 'gbʋ a -yɔ tite ka -yɔbhʋbhlʋ. -Slɛɛn mɩa, -ɔ -sɔa tlɩtlɩnya glaa 'wʋ, ɔ -nʋ a -mɩa. We 'dɛɛ 'gbʋ, -a mneni -a 'ka -Lagɔɔ lubho nʋ. \v 5 -Benyi mɩa, da -a nʋa -amɩaa 'dɛɛ dʋmagbʋ lɛ, -Lagɔɔ tite saa -amɩaa dlɩwʋnynili 'nyii gwlu. Mʋʋ nʋa -amɩaa ku zɔ lubho, 'ɩn we kwaa -aɩn tlɩtlɩee 'yloogblʋ. \v 6 Nɩɩ, -slɛɛn mɩa, -a 'nɩ 'maslɛɛn titee galɩ nya -mɩ. -We kwɛɛ -a mɩa -kaslʋ 'wʋ -benyi, -a ka tlɩ -mʋʋ sɔlʋ. -A mneni -a 'ka -Lagɔɔ lubho nʋ lubhonʋsɔ lolu lʋ, ɔ Zuzu 'nʋŋwɛzʋzʋe nya. Sa -a nʋa -benyi ɔ lubho, tite -we mɩa cɛlɩda we galɩ -mɩmɩe nya, -a 'nɩ 'maslɛɛn -mʋʋ -gʋ -mɩ. \s1 -Mʋʋ tite nʋ lɛa? \p \v 7 Sa -a 'ka -slɛɛn gbaa? 'Lee, tite -yɔ gbʋnyuu 'sɔ, -lu -bhlo -wa yɩ? -Ɩnnya, we 'nɩ -lu -bhlo. Nɩɩ, -we gbʋnyuu -mɩa -slolu, tite ka 'mɩ we -slolu. We 'nɩ ya nɩɩ, tite nɛɛ nɩɩ, -na -limaa -luu 'tʋ 'na 'bhalɩ -mɩ -nɩ, nyɩma -putuu -luu tʋ mɩa, ɩn 'na 'ka yaa we yibheli. \v 8 Nɩɩ, da tite yia, -bha gbʋnyuu 'yɩa -jɔlʋ, 'ɩn we yia na dlɩ zɔ dlɩwʋnyniluu 'yli -bhlo -bhlo fa. -We ka gbʋ -wa, tite 'nɩ -mɩ nɩ, gbʋnyuu ka tlɩ. \v 9 Bha, da tite 'nɩa lamɩ, ɩn -ga 'yliyɔ. -Slɛɛn, tite ka yi, 'ɩn gbʋnyuu yia ganɔ, \v 10 -bha -bhlokpadɛ, 'ɩn ɩn yia tlɩ. -Slɛɛn, tite -mʋmʋ 'ka yaa 'yliyɔgagɩe la, we 'nɩ we lɛnʋ, tlɩtlɩe we laa. \v 11 Gbʋnyuu 'yɩa -jɔlʋ, 'ɩn we yia tite 'wʋplɩlɩ we 'ka 'mɩ -dawli 'wʋnʋ. Gbʋnyuu ka 'mɩ 'bha titee sɔlʋ. \p \v 12 Nɩɩ, -Lagɔɔ tite mɩ -mɔwlʋda, 'ɩn ɔ titenya mɩ -mɔwlʋda, we tɩklɩɩ, 'ɩn we nanɩ 'yli. \v 13 'Lee, -lu -zɔnʋ mneni we 'ka 'mɩ tlɩtlɩe -laa? -Ɩnnya, we 'nɩ 'sa -mɩ: gbʋnyuu nʋa we lɛ. We ka -lu -zɔnʋ 'wʋplɩlɩ, we 'ka 'mɩ 'bha. Nɩɩ, tite slolua -aɩn nɩɩ, gbʋnyuu -nyu 'yli. \s1 -Gɔlʋ mɩ gʋda nyɩmɛ 'wʋ \p \v 14 Cɩɩn, gbʋzɔnʋ -wa: -a -yi we 'ji nɩɩ, tite mɩa, -Lagɔɔ Zuzuu -gbɛ we 'bhʋa. 'Ɩn -amɩ mɩa, nyɩmɛ -ɔ wa paa pɛlʋ gaylo 'bhisa gbʋnyuu kwɛɛ, 'mɔ ɩn -mɩa. \v 15 Yee! -We na nʋa lɛ, ɩ'ɩn 'nʋ we 'wʋla. Nɩɩ, -we ɩn 'yɩbhaa ɩn 'ka lɛnʋ, ɩ'ɩn nʋ -mʋʋ lɛ, 'ɩn -we na nyɛa 'wʋ, -mʋʋ na nʋa lɛ. \v 16 -We na nʋa lɛ, we -ka nɩɩ, ɩn 'nɩ we 'yɩbha, mʋ slolua nɩɩ, ɩn ka ŋwnu nɩɩ, tite nanɩ 'yli. \v 17 We -ka 'sa -mɩ, we 'nɩ na dɛ nʋ we lɛ, gbʋnyuu, -we mɩa 'mɩ 'wʋ, mʋ nʋa we lɛ. \v 18-19 Cɩɩn, ɩn -yi we 'ji, zʋzɔnʋ 'nɩ 'mɩ 'wʋ -mɩ. -Amɩ, -ɔ mɩa nyɩmɛ nya, nɩɩ, zʋzɔnʋ -nʋnʋe mɩ na dlɩ zɔ, 'ɩn ɩn 'nɩ mneni ɩn 'ka we lɛnʋ: zʋzɔnʋ -we ɩn 'yɩbhaa ɩn 'ka lɛnʋ, ɩ'ɩn nʋ we lɛ, gbʋnyuu -we ɩn 'nɩa 'yɩbha, 'ɩn na nʋa -mʋʋ lɛ. \v 20 -Slɛɛn mɩa, -we ɩn 'nɩa 'yɩbha, ɩn -ka we lɛnʋ nɩ, we 'nɩ nɩɩ, na dɛ nʋ we lɛ, nɩɩ, gbʋnyuu -we -dɩlɩa 'mɩ 'wʋla, mʋ nʋa we lɛ. \p \v 21 Sanɛɛ na tlalɩa sa tite nɩ -gʋ: ɩn -ka gba ɩn 'ka zʋzɔnʋ lɛnʋ, gbʋnyuu lɛnʋe -bhlogbɔɔ ɩn mnenia. \v 22 -Mɔ na dlɩ zɔ, -Lagɔɔ tite nanɩ 'mɩ dʋdʋ. \v 23 Nɩɩ, -mɔ na ku zɔ mɩa, tite -putu mɩa -mɔ. Wee tite mɩa, mʋ -yɔ tite, -we na 'wlukʋʋn ŋwnunua sɔ gʋa, 'ɩn mʋ zɛlɩa 'mɩ tite 'nyuu, -we mɩa 'mɩ 'wʋʋ -kaslʋnyɩmɛ. \v 24 -Amɩ mɩa -slɛɛn da nyazɩnyɔ nya. Nyɔɔ mneni ɔ 'ka 'mɩ na ku -we kwaa 'mɩ tlɩtlɩe 'wʋ kwɛɛ -saa? \v 25 -A 'pa -Lagɔ fuo -amɩaa -Kanyɔ -Zezu Klisɩɩ 'ŋnɩ nya. Na 'ylimnee nya na ŋwnua -Lagɔɔ tite -yɔ, 'ɩn na zʋa gbʋnyuu 'nʋŋwɛ na -mɩmɩsɔ 'wʋ. \c 8 \s1 -Lagɔɔ Zuzu saa -aɩn gaylo -flii \p \v 1 -Slɛɛn mɩa, -wa -yɔ -Zezu 'sɔ mɩa 'wʋsusloluda nyɩmɛ -bhlo nya, gbʋdɩlɩe 'nɩ wa -nʋ nya -mɩ. \v 2 Nɩɩ, -Lagɔɔ Zuzuu tite, -we nyɛa nyɩmɛ 'yliyɔgagɩe -Zezu Klisɩ 'wʋ, -mʋʋ ka 'mɩ gbʋnyuuu tite -yɔ tlɩtlɩe kwɛɛ -sa. \v 3 Nyɩmaa 'wʋyɔlʋee 'gbʋ Moizɩɩ tite mɩa, we 'nɩ mneni we 'ka wa gbʋ 'wʋsa. Nɩɩ, -Lagɔ ka we lɛnʋ: ɔ 'ka nyɩmaa gbʋnyuuu -yɔgbʋ 'wʋbhuu 'gbʋ, ɔ 'dɛɛ 'Yu ɔ 'paa yoo dʋdʋ -gʋ, 'ɩn -mɔɔ yia yi nyɩmɛ 'bhisa, -mɔɔ ku 'ka gbʋnyuu -lɛnʋnyɔɔ ku nya 'wʋwlʋ. 'Sa -Lagɔ 'bhua gbʋnyuuu -yɔgbʋ 'wʋ ɔ 'Yuu gbɛgbɛɩn. \v 4 -We ka 'gbʋ ɔ yi 'saa nʋ, mʋ -wa nɩɩ: -we tite palɩa gbʋ tɩklɩɩ nya -aɩn 'wʋ, we 'ka gba. Nɩɩ, -slɛɛn mɩa, -a mɩ -Lagɔɔ Zuzuu sɔlʋ nɔda, -a'a nɔ 'maslɛɛn -amɩaa dlɩwʋnynili 'bɩ. \v 5 -Wa nɔa nyɩmaa dlɩwʋnynili 'bɩ, wa dlɩ tʋa we -gʋ, 'ɩn -wa nɔa -Lagɔɔ Zuzuu sɔlʋ, wa dlɩ tʋa we -gʋ. \v 6 Nyɩma -wa ka dlɩ tʋa wa dlɩwʋnynili 'bɩ, tlɩtlɩee 'yoo -gʋ wa mɩa. Nyɩma -wa ka dlɩ tʋa -Lagɔɔ Zuzu -gʋ, 'yliyɔgagɩe -yɔ 'wʋtʋtʋe -dlɔɔɔ 'yoo -gʋ wa mɩa. \v 7 Cɩɩn, nyɩma -wa ka dlɩ tʋa wa dlɩwʋnynili 'bɩ, -Lagɔɔ tʋnyɩma wa -mɩa: wa'a zʋ -Lagɔɔ tite 'nʋŋwɛ, nɩɩ, wa 'nɩ we mneni. \v 8 Nɩɩ, -wa nɔa wa 'dɛɛ dlɩwʋnynili 'bɩ, wa 'nɩ mneni wa 'ka -Lagɔ dʋdʋ namanɩ. \p \v 9 'Ɩn amɩa, a'a nɔ amɩaa dlɩwʋnynilii sɔlʋ, nɩɩ, -Lagɔɔ Zuzuu sɔlʋ a nɔa, -we ka gbʋ -wa, ɔ mɩ aɩn 'wʋ. Nyɩmɛ -ɔ 'nɩ Klisɩɩ Zuzu 'wʋ -ka, ɔ 'nɩ Klisɩɩ -nʋ nya -mɩ. \v 10 Nɩɩ, Klisɩ -ka aɩn 'wʋ -mɩ, amɩaa kuu 'dɛ yi tlɩtlɩee -nʋ nya -mɩ gbʋnyuuu 'gbʋ, -slɛɛn -Lagɔɔ Zuzu yia aɩn 'yliyɔgagɩe 'nyɛa, -we ka gbʋ -wa, -Lagɔ nɛɛ nɩɩ, a mɩ nyɩma tɩklɩɩ nya. \v 11 We -ka nɩɩ, -Lagɔɔ Zuzu mɩ aɩn 'wʋ, -Lagɔ -ɔ -sɔlʋa -Zezu Klisɩ 'wʋ tlɩtlɩnya glaa, amɩaa ku -we tlɩa, mɔ yia we 'yliyɔgagɩe 'nyɛa ɔɔ Zuzu -ɔ mɩa aɩn 'wʋʋ gbɛgbɛɩn. \p \v 12 Bheliaɩn, wee mɩa dɛɛ 'gbʋ, kpagbʋ yabhlo mɩ -aɩn 'wlu. Wee kpagbʋ mɩa, we 'nɩ -amɩaa dlɩwʋnynilii gbɛgbɛɩn, 'bhie -a 'ka we sɔlʋ nɔ. \v 13 A -ka amɩaa dlɩwʋnynilii sɔlʋ nɔ nɩ, tlɩa a yia. 'Ɩn a -ka we 'bha -Lagɔɔ Zuzuu 'tɩtɛ nya nɩ, 'ɩn a yɩa 'yliyɔgagɩe. \v 14 -Wa mɩa -Lagɔɔ Zuzuu sɔlʋ nɔda, ma -wa -Lagɔɔ yua. \v 15 -Lagɔ ka aɩn ɔ Zuzu 'nyɛ, 'ɩn ɔɔ Zuzu'u -zɛlɩ aɩn galɩ, ɔ'ɔ 'nyɛ aɩn nyanɔdlɩ. Nɩɩ, -Lagɔɔ 'yua ɔ zɛlɩa aɩn. Ɔɔ Zuzuu 'gbʋ, -a kpɩa 'wʋ -Lagɔɔ gbɛgbɛɩn gbagbɩe nya: «Aba!\f + \fr 8:15 \ft Aba: we ji -wa «Dide» zuifʋwɛlɩ 'wʋ.\f* Dide!» \v 16 -Lagɔɔ Zuzu bhlɩa -amɩaa 'dɛɛ zuzu -gʋ, 'ɩn ɔ ŋwnunua -aɩn nɩɩ, -a mɩ -Lagɔɔ 'yua nya. \v 17 'Ɩn -a -ka -Lagɔɔ 'yua nya -mɩ, -lu -zɔnʋ -we -Lagɔ zʋa la ɔ nyɩmaa -nʋ nya, 'yɩa -a yia we. Cɩɩn, -a -yɔ Klisɩ sɔ yia we dlilia. Nɩɩ, -a -yɔ ɔ 'sɔ -ka sɩada -mɩ, -a -yɔ ɔ 'sɔ, 'ɩn -amɩaa 'ŋnɩ mnɩ 'yaa. \s1 -Lagɔ yia -aɩn ɔ 'ŋnɩ 'kadʋ 'nyɛa \p \v 18 -Amɩaa -zɛɛn -sɩasɩe -yɔ -Lagɔɔ 'ŋnɩmnɩe -we ɔ yia -aɩn 'klʋslolua, -a -ka we 'dɛsɔbhie yɩbhɔlʋ, ɩn mɩ we -gʋ nɩɩ, -amɩaa sɩasɩe 'kienyi. \v 19 Cɩɩn, -lu weee -Lagɔ -laa la, bhla -we nya -Lagɔ 'kaa ɔ 'yuaa 'ŋnɩ 'kadʋ -slolu, we mɩ we wʋda, 'ɩn we 'tʋ mɩ we 'bhada. \v 20 Nɩɩ, 'tɩtɛ -we nʋa lɛ, 'ɩn lalalu kamanɩa -yɔ, we kwɛɛ dʋdʋ -tʋa. We 'nɩ lalalu 'yɩbha we, -Lagɔɔ dɛ -wa. We mɩ 'sa 'bhie, -lu -zɔnʋ dʋdʋ mɩa wʋda. \v 21 Wee 'tɩtɛ -we nʋa lɛ, 'ɩn lalalu mɩa -nyumoda, 'ɩn -we nʋa dʋdʋ gaylo 'wʋ, la we yia 'bhʋa. Gaylo 'wʋ dʋdʋ yia 'bhʋa, 'ɩn 'yɩa we yia 'ŋnɩ 'kadʋ -we -Lagɔɔ 'yua 'kaa 'yɩ. \v 22 -A -yi we 'ji nɩɩ, -lu weee -Lagɔ -laa la, we mɩ -zɛɛn -bhlokpadɛ kluda sɩasɩe kwɛɛ, 'ŋwnɔ -ɔ mɩ 'wlusada 'bhisa. \v 23 Nɩɩ, we 'nɩ lalaluu 'dɛbhlogbɔɔ: -amɩa mɩ 'ya kluda -amɩaa dlɩ zɔ. -Lagɔɔ 'yuaa -zɛzɩee 'tʋ mɩ -aɩn 'bhada, ɔ 'ka -amɩaa ku gaylo 'wʋsa. We mɩ 'sa 'bhie, -a ka -Lagɔɔ wlawlaluu tɩanʋ 'yɩ, mʋ -wa ɔ Zuzu. \v 24 -A ka gbʋ 'wʋbhʋ, nɩɩ, -a 'nɩ -slɔ we 'dɛ weee 'yɩ: -a mɩ we wʋda. -We -a dɩa dlɩ 'wʋ, -a -ka we -yɔyɩ nɩ, wa'a la -slɛɛn we dlɩwʋdɩdɩe. -We -a yɩa -yɔ, we 'nɩ dlɩwʋdɩdɩee gbʋ -ka. \v 25 -We -a'a 'yɩa -yɔ, -a -ka we dlɩ 'wʋdɩ nɩ, 'ɩn -a wʋa we dlɩtie nya. \p \v 26 We bhlɩ mʋʋ -gʋ, -amɩa 'nɩa da 'wʋtɛ nɩ, -Lagɔɔ Zuzu yia, 'ɩn ɔ bɛa -aɩn -yɔ. Sa -a 'kaa -Lagɔ bhubhoe sazɔnʋ sa, -a 'nɩ we sa -yi. Tɔʋn, 'ɩn Zuzu bhubhoea -Lagɔ -amɩaa -nʋ nya, klukluwɛlɩ -we ŋwɛ 'nɩa mneni we 'ka gba nya. \v 27 Nɩɩ, -Lagɔ mɩa, -mɔ nyɩmɛɛ dibhe 'wʋ ɔ yɩa la, 'ɩn ɔ -yi -we Zuzu yɩbhalɩa ɔ, -we ka gbʋ -wa, sa ɔ 'yɩbhaa, 'sa Zuzu bhubhoea, -wa mɩa ɔ -nʋ nya, wa 'gbʋ. \p \v 28 -A -yi we 'ji nɩɩ, nyɩma -wa -kalɩa -Lagɔɔ zɛ, -wa ɔ laa ɔ dʋmagbʋʋ 'gbʋ, gbʋo gbʋ -we ylɩa wa, -Lagɔ bhaa we 'wlu -maa nʋ zʋzɔnʋ nya. \v 29 -Wa -Lagɔ -saa -bha we gwedɩda, ɔ ka dlɩ -sa 'cɩn ɔ 'ka wa ɔ 'Yuu 'wʋwlʋ -zɛlɩ. 'Ɩn ɔ 'Yu 'ka kpasa -zɛ bhelia duun glaa. \v 30 -Wa -Lagɔ -saa -bha tɩatɩa, ɔ 'ka 'ya wa la. -Wa ɔ laa, ɔ ka wa nyɩma tɩklɩɩ -zɛlɩ, 'ɩn -wa ɔ -zɛlɩa nyɩma tɩklɩɩ, ɔ ka 'ya wa ɔ 'ŋnɩ 'kadʋ 'nyɛ. \s1 Gbʋ yabhlogbɔɔ 'nɩ mneni we 'ka -aɩn -Lagɔɔ zɛkalɩe -yɔsa \p \v 31 Nɩɩ, lɛɛ -lu -a 'ka gbʋnya -mɩnɩɩ 'bɩgʋpalɩa? -Lagɔ -yɔ -aɩn -ka -mɩ, nyɔɔ mneni -aɩn a? -Mɔɔ -kanyɔ 'nɩ -mɩ. \v 32 Ɔ 'Yuu 'dɛbhie, -Lagɔ 'nɩ ɔ sɩasɩe gwevlalɩ. Nɩɩ, -a 'dɛ weee 'gbʋ ɔ yia ɔ wla wa 'ka ɔ 'bha. Ɔ -ka ɔ 'Yu wla nɩ, -lu weee ɔ yia wlaa sa bhe. \v 33 -Wa -Lagɔ -saa -bha, nyɩmɛ yabhlogbɔɔ 'nɩ mneni ɔ 'ka wa gbʋ 'wluladɩlɩ. -We ka gbʋ -wa, -Lagɔ nɛɛ wa mɩ nyɩma tɩklɩɩ nya. \v 34 Nyɩmɛ yabhlogbɔɔ 'nɩ mneni ɔ 'ka wa gbʋ -lueli. Nɩɩ, -Zezu Klisɩ ka tlɩ, we 'nɩ 'sa -tʋ, 'ɩn ɔ yia tlɩtlɩnya glaa 'wʋsɔ. Ɔ -dɩ -Lagɔɔ lilisɔlʋ la, -zugba ɔ bhubhoe -mɔɔ -amɩaa -nʋ nya. \v 35 Nyɔɔ 'ka -aɩn Klisɩɩ zɛkalɩe -yɔsaa? 'Lee, sɩasɩe -wa yɩ? Dlɩlʋe -wa yɩ? 'Klɩyɩe 'wʋpalɩe -wa yɩ? Ŋwɔ -yɔ boba -wa yɩ? -Naanagbʋ -we ylɩa nyɩmɛ -wa yɩ? We -yɔ -amɩaa 'bhabhɩe -wa yɩ? \v 36 'Sa we mɩa cɛlɩda -Lagɔsɛbhɛ 'wʋɛ: \q1 «-Na 'gbʋ -a plɩlɩa tlɩtlɩee ŋwɛɛ 'ylɩ weee nya. \q1 Bhlabhlɛnya -we wa 'kaa 'bha nɩ, \q2 sa wa nʋa we, 'sa wa nʋa -aɩn.» \m \v 37 Nɩɩ, -we weee ylɩa -aɩn, 'ɩn -a lua we sa kpɛɛn kpɛɛn, -ɔ -kalɩa -amɩaa zɛ, ɔ 'ŋnɩ nya. \v 38-39 'Ɩn ɩn mɩ we -gʋ nɩɩ, gbʋ yabhlogbɔɔ 'nɩ mneni we 'ka -aɩn -Lagɔɔ zɛkalɩe -yɔsa. We 'dɛ yi tlɩtlɩe -zɛoo, we yi 'yliyɔgagɩe -zɛoo, we yi 'anzɩnya -zɛoo, we yi zuzunya -zɛoo, we -yɔ -lu -we mɩa -slɛɛn -bha -zɛoo, 'ɩn -lu -we mɩa yida -zɛoo, we 'nɩ we mneni. We yi -lu weee -we kaa 'tɩtɛ -we mɩa yalɩ -zɛoo, -we mɩa dʋdʋ -zɛoo, we -yɔ -li weee mɩa lalali nya -zɛoo, we 'yabhlogbɔɔ 'nɩ mneni we 'ka -aɩn -Lagɔɔ zɛkalɩe -we ɔ -slolua -amɩaa -Kanyɔ -Zezu Klisɩ 'wʋ, -yɔsa. \c 9 \s1 -Lagɔ -saa -bha *Izlaɛlɩnyɩma \p \v 1 Nɩɩ, gbʋzɔnʋ na gbaa, -we ka gbʋ -wa, ɩn mɩ Klisɩ 'wʋ, ɩ'ɩn 'tʋbhʋ yo. Na dlɩ, -we Zuzu 'Pʋpa slolua 'yoo da, mʋ gbaa 'mɩ -yla nɩɩ, gbʋzɔnʋ na gbaa. \v 2 -Mɔ na nʋkplɛ, plɛɛ sulo 'nyuu -yɔ sɩasɩe -we 'nɩa bhloluda -ka mɩ -mɔ. \v 3 -We mɩa na bhelia Zuifʋʋ -nʋ nya, -wa ɩn -yɔ wa 'sɔ mɩa nyɩma -bhlo nya yɩcɛ 'wʋ, ɩn 'yɩbha yaa -Lagɔ -sa 'mɩ kwnɛɛ, 'ɩn ɩn 'ka Klisɩ -yɔbhʋ wa zʋzɔnʋʋ 'gbʋ. \v 4 *Izlaɛlɩnyɩma wa -mɩa. -Lagɔ ka wa ɔ 'yua -zɛlɩ, ɔ ka wa ɔ 'ŋnɩ 'kadʋ 'klʋslolu, ɔ -yɔ wa 'sɔ ka 'wʋsuslolu, ɔ ka wa -yla ɔ tite palɩ, ɔ yia wa ɔ bʋbʋe -slolu, 'ɩn -li 'kadɩ ɔ 'kaa wa 'nyɛ, ɔ yia we wa -yla gba. \v 5 Ɔ ka wa dʋkpasɩ 'kadɩ 'nyɛ, 'ɩn wa yia Klisɩ gwalɩ nyɩmɛ 'bhisa wa zʋayli, Klisɩ -ɔ mɩa -Lagɔ nya nyɩma weee 'wlu, -a 'ylimanɩ ɔ 'ylɩ weee nya. *-Amɛnɩ. \s1 -Lagɔɔ 'yuaa 'zayli \p \v 6 We 'nɩ nɩɩ, -we -Lagɔ gbaa ɔ 'ka wa 'nyɛ, we 'na 'ka nyni, nɩɩ, -wa wa gwalɩa Izlaɛlɩnyɩma nya, wa 'dɛ weee 'nɩ 'sa Izlaɛlɩnyɩmaa 'zayli. \v 7 'Ɩn -wa wa gwalɩa Ablaamʋʋ zʋayli, wa 'dɛ weee 'nɩ 'sa ɔ 'yuaa 'zayli. -Lagɔ nɛɛ Ablaamʋ -ylaɛ: «'Yua ɩn gbaa nɩɩ, 'yɩa -na yia wa, *Izakɩɩ zʋaa gbɛgbɛɩn -na yia wa 'yɩa.» \v 8 Wee wɛlɩ 'ji -wa nɩɩ, -wa mɩa -Lagɔɔ 'yuaa 'zayli nya, we 'nɩ 'yua -wa wa gwalɩ nyɩmaa sɔlʋ -bhlogbɔɔ, ma: 'yua -wa -Lagɔ gbaa ɔ 'yua wa yia -zɛa, ma -wa. \v 9 Nɩɩ, -we -Lagɔ gbaa ɔ 'ka lɛnʋ, mʋ -wa nɩɩ: «-Zʋ -bhlo 'ka 'plɩ nɩ, yia na yia, wee bhla -bhlokpadɛ nya, -zugba *Sala ka 'yu gwalɩ.»\f + \fr 9:9 \ft Nɩɩ, Izakɩɩ gwalɩgbʋ we gbaa dɛ.\f* \p \v 10 Nɩɩ, we 'nɩ we bhɩalɩda, *Wlebeka mɩ 'ya -bha. Ɔ 'yɩ 'yua 'sɔ nʋkpla -bhlo 'wʋ -amɩaa dʋkpasa Izakɩ nya. \v 11-12 'Ɩn -Lagɔ -yi ɔ nyɩma -bhasa sa ɔ dʋmagbʋ nya, we 'nɩ wa lɛnʋgbʋʋ gbʋ, nɩɩ, la ɔ laa wa. *Wlebeka 'nɩa -slɔ ɔ 'yua 'sɔ gwalɩ nɩ, -zugba wa 'nɩ gbʋzɔnʋ -yɔ gbʋnyuu lɛnʋ, 'ɩn -Lagɔ nɛɛ ɔ -yla: «Kpasa yia ɔ 'bɩsʋayu zɔ lubho nʋa.» \v 13 Nɩɩ, we mɩ cɛlɩda -Lagɔsɛbhɛ 'wʋɛ: \q1 «*Zakɔbʋʋ zɛ ɩn -kalɩa, \q2 ɩn 'nɩ *Ezauu zɛkalɩ.» \m \v 14 Sa mʋʋ 'ji mɩa? 'Lee, -Lagɔ 'nɩ tɩklɩɩ -mɩ -wa yɩ? -Ɩnnya, we 'nɩ 'sa -mɩ. \v 15 'Ya, ɔ nɛɛ Moizɩ -yla: \q1 «-Ɔ ɩn 'kaa nyazɩ 'yɩlɩ, \q2 nyazɩ na yɩlɩa ɔ. \q1 'Ɩn -mɔmɔ ɩn 'kaa zʋzɔnʋ 'wluo nʋ, \q2 zʋzɔnʋ na nʋa ɔ 'wluo.» \m \v 16 We -ka 'sa -mɩ nɩ, -Lagɔɔ zʋzɔnʋ -lɛnʋe mɩa, we'e 'bhʋ nyɩmaa dʋmagbʋʋ -gbɛ, 'ɩn we'e 'bhʋ wa lagʋgʋee -gbɛ, nyazɩdlɩ -ka -Lagɔ -bhlogbɔɔɔ -gbɛ we bhʋa. \v 17 Nɩɩ, -mɔ -Lagɔsɛbhɛ 'wʋ, -Lagɔ nɛɛ -ɔ pɩlɩa Ezipʋtʋ 'wlu la -ylaɛ: «Nyɩmaa 'Wlulapɩlɩnyɔ ɩn nʋa da -mɩ 'wʋ nɩ, ɩn 'ka na 'tɩtɛ -slolu -mɩ 'wʋʋ gbʋ -wa, 'ɩn -ɩn 'ka we lɛnʋ, wa 'ka 'mɩ yibheli dʋdʋ weee -gʋ.» \v 18 -Bha wa yia we -yɔyɩa nɩɩ, -ɔ -Lagɔ 'yɩbhaa ɔ 'ka nyazɩ 'yɩlɩ, 'mɔ ɔ yɩlɩa nyazɩ, 'ɩn -ɔ ka dlɩ ɔ 'yɩbhaa ɔ 'ka 'wʋkla, ɔ dlɩ ɔ klaa 'wʋ. \s1 -Lagɔ -saa ɔ nyɩma -bha ɔ dʋmagbʋ nya \p \v 19 Gbaa wa yia 'mɩ -ylaɛ: «We -ka 'sa -mɩ nɩ, sa -Lagɔ 'ka gba nɩɩ, nyɩmɛ ka gbʋnyuu lɛnʋa? Nyɔɔ 'ka -Lagɔɔ dʋmagbʋ 'klʋyligbea?» \v 20 'Ɩn -mɩ, nyɩmɛ, nyɔɔ -ɩn -mɩ, 'ɩn -na kpɛlɩ -Lagɔa? 'Lee, nyida mneni we 'ka we manyɔ -yla gbaɛ: «Lɛɛ -lu ka 'gbʋ -ɩn yi sa 'mɩ ma?» \v 21 Nyidamanyɔ mneni ɔ 'ka ɔ mamɛ nya -we ɔ 'yɩbhaa ma. We 'nɩ mʋʋ? Wee mamɛ -pue -bhlokpadɛ nya ɔ mneni ɔ 'ka nyida -zɔnʋ ma, 'ɩn ɔ mneni ɔ 'ka nyida -kpʋa ma. \p \v 22 Nɩɩ, -Lagɔ 'yɩbha ya ɔ 'ka ɔ 'cɛ -yɔ ɔ 'tɩtɛ -slolu, we 'dɛɛ 'gbʋ nyɩma -wa -gʋ ɔ 'cɛ mɩ yaa, 'ɩn ɔ 'kaa lasa, ɔ ka wa 'gba 'wʋbhʋ dlɩtie nya. \v 23 Nɩɩ, -Lagɔ 'yɩbha sa ɔ 'ŋnɩ mnɩa, ɔ 'ka we -slolu, we 'dɛɛ 'gbʋ, -wa ɔ 'yɩlɩa nyazɩ, 'ma ɔ mnazɩa la ɔ 'ŋnɩmnɩee -nʋ nya. \v 24 Waa nyɩma ɔ laa, -amɩa -wa. We 'nɩ nɩɩ, Zuifʋ -bhlogbɔɔ nyɩdɩ ɔ -sa -aɩn, 'ɩn ɔ yi -aɩn la, nɩɩ, -wa 'nɩa Zuifʋ wa glaa -wa 'ya. \v 25 'Sa we mɩa cɛlɩda Ozeee 'sɛbhɛ 'wʋ nɩɩ, -Lagɔ nɛɛ: \q1 «Nyɩma -wa 'nɩa na nyɩma glaa -mɩ, \q2 laa na yia wa na nyɩma. \q1 'Ɩn -wa 'nɩa na dlɩwʋnyninya, \q2 'ma na yia laa na dlɩwʋnyninya.» \m \v 26 Ɔ nɛɛ 'yaɛ: \q1 «Da -mʋmʋ wa gbaa zlɩmɛ wa -ylaɛ: \q1 ‹A 'nɩ na nyɩma -nɩ›, \q2 'ma wa yia -slɛɛn laa 'yliyɔga -Lagɔɔ 'yua.» \m \v 27 *Ezaii 'kpɩa 'wʋ, -mɔɔ nɛɛ Izlaɛlɩnyɩmaa daɛ: «Izlaɛlɩnyɩma yi 'wʋzumanɩ gumunyuu ŋwɛyɔ -bʋsɛ 'bhisaoo, wa falʋ yabhlogbɔɔ yia 'gbʋ 'wʋbhʋa. \v 28 Nɩɩ, -we Jejitapɛ gbaa ɔ 'ka dʋdʋ -gʋ lɛnʋ, slʋɩ ɔ yia we lɛnʋa, 'ɩn we 'ka we bhloluda nyni.» \v 29 'Ɩn Ezaii ka 'ya we gba tɩada: \q1 «'Tɩtɛ -ka -Lagɔ ka -aɩn 'yua -yɔtɩ. \q1 Ɔ 'nɩ yaa we lɛnʋ nɩ, \q2 sa *Sodɔmʋ -nyɩma -yɔ *-Gomɔlʋ -nyɩma mɩa, \q2 'sa -a yia -mɩa.» \p \v 30 Sa -mʋʋ 'ji mɩa? Nyɩma -wa 'nɩa Zuifʋ, -wa 'nɩa tɩklɩmɩmɩee datalɩda -mɩ, -Lagɔ nɛɛ wa mɩ nyɩma tɩklɩɩ nya, wa ka -Lagɔ dlɩ -gʋ zʋʋ 'gbʋ. We bhla, wa 'nɩ tɩklɩmɩmɩee datalɩda -mɩ. \v 31 We 'nɩ 'sa -mɩ Izlaɛlɩnyɩmaa -nʋ nya, titee gbɛgbɛɩn wa talɩa tɩklɩmɩmɩee da, 'ɩn -we tite 'yɩbhaa wa 'nɩ we ylɩ. \v 32 -We ka 'gbʋ wa 'nɩa we kwɛyɔmneni nɩ, wa lɛnʋgbʋʋ gbɛgbɛɩn wa talɩa we da, wa 'nɩ -Lagɔ dlɩ -gʋ zʋ. We nya wa gozoa «tʋkpa -we bhlɩa nyɩma la.» \v 33 Wee tʋkpa mɩa, we mɩ cɛlɩda -Lagɔsɛbhɛ 'wʋ we daɛ: \q1 «Nɩɩ, *Siɔngbe 'wʋ, na dɩa tʋkpa 'kadʋ yabhlo \q2 -we nyɩma gozoa la, \q2 -we bhlɩa nyɩma la. \q1 -Ɔ -ka ɔ dlɩ -gʋ zʋ nɩ, \q2 -mɔɔ 'na ka dlɩ lʋ.» \c 10 \s1 Zuifʋ -yɔ -wa 'nɩa Zuifʋ, wa -Kanyɔ -bhlo \p \v 1 Bheliaɩn, ɩn 'yɩbha na dlɩ weee nya nɩɩ, -Lagɔ -sa Zuifʋ gbʋ 'wʋ, 'ɩn ɩn mɩ we 'gbʋ -Lagɔ bhubhoeda. \v 2 Nɩɩ, ɩn mneni ɩn 'ka gba, wa -gʋ mɩ ladoluda wa 'ka -Lagɔɔ lubho nʋ, 'ɩn sa wa 'kaa we nʋ, wa 'nɩ we -yi. \v 3 Sa -Lagɔ nʋa, 'ɩn nyɩma mɩa tɩklɩɩ ɔ 'dɛ 'yu, wa 'nɩ we 'wʋlanʋ, 'ɩn wa 'yɩbhaa wa 'ka wa 'dɛɛ nʋ saa we nʋ. Wa -ka 'sa nʋda -mɩ, -zugba sa -Lagɔ zɛlɩa nyɩma nyɩma tɩklɩɩ, wa 'nɩ we zɔlapɩlɩ. \v 4 Nɩɩ, Klisɩ -wa Moizɩɩ titee 'wlubhalɩda. -Slɛɛn mɩa, -wa weee zʋa -Zezu Klisɩ dlɩ -gʋ, 'ma -Lagɔ zɛlɩa nyɩma tɩklɩɩ.\f + \fr 10:4 \ft A zɛlɩ -Galasi -nyɩma 3.25-27\f* \p \v 5 Moizɩ -ka tɩklɩmɩmɩe -we bhʋa titee gbɛgbɛɩn gbʋ gbada -mɩ nɩ, ɔ nɛɛ: «-Wa zʋa tite gbagbawɛlɩ 'nʋŋwɛ, ma yɩa 'yliyɔgagɩe we gbɛgbɛɩn.» \v 6 Nɩɩ, -we wa gbaa tɩklɩmɩmɩe -Lagɔ 'yuu daa dlɩzʋzʋe 'wʋ, mʋ nɩ: «-Ɩn 'na gbalɩ -mɔ -na dlɩ zɔ -nɩ, nyɔɔ 'ka yalɩ -gbla?» (-Ɩn -ka 'sa gba, Klisɩ -ɩn 'sibhlia la.) \v 7 -Ɩn 'na gbalɩ 'ya -nɩɛ, nyɔɔ 'ka -mɔ glu pla? -Ɩn -ka 'sa gba, Klisɩ -ɩn -sɔlʋa 'wʋ tlɩtlɩnya glaa. \v 8 'Ɩn sanɛɛ Moizɩ gbaa we daa -Lagɔsɛbhɛ 'wʋ: «Wɛlɩ mɩ -na 'dɛ kwesi, -na ŋwɛɛ, -na dlɩ zɔ.» Wee wɛlɩ mɩa, dlɩzʋzʋee gbʋ -we -a gbaa aɩn -yla, mʋ -wa. \v 9 -Ɩn -ka nyɩma weee 'yibadɩ we ŋwɛɛ wleli nɩɩ, -Zezu -wa Nyɩmaa -Kanyɔ, 'ɩn -ɩn -ka we dlɩ -gʋ zʋ nɩɩ, -Lagɔ ka ɔ tlɩtlɩnya glaa 'wʋsɔlʋ, -Lagɔ yia -mɩ gbʋ 'wʋsaa. \v 10 Nɩɩ, -ɩn -ka -Zezu -na dlɩ weee -gʋ zʋ, 'ɩn -Lagɔ yɩa -mɩ nyɩmɛ tɩklɩɩ nya. -Ɩn -ka we ŋwɛɛ wleli nɩɩ, -na dlɩ mɩ ɔ -gʋ, gbʋ ɔ yia -mɩ 'wʋsaa. \v 11 -Lagɔsɛbhɛ nɛɛ: «Nyɔɔo nyɔɔ -ka ɔ dlɩ -gʋ zʋ, ɔ 'na 'ka dlɩ lʋ.» \v 12 We -ka 'sa -mɩ, Zuifʋ -yɔ -wa 'nɩa Zuifʋ, wa 'nɩ -yɔbhʋbhlʋda -mɩ. Wa 'dɛ weee -Kanyɔ -bhlo. -Wa weee laa ɔ 'ŋnɩ, ɔ zʋzɔnʋ ɔ nyɛa wa sa duun. \v 13 -Lagɔsɛbhɛ nɛɛ: «-Wa weee laa Nyɩmaa -Kanyɔɔ 'ŋnɩ, gbʋ 'wʋ ɔ saa wa.» \p \v 14 'Ɩn nyɩma 'nɩ mneni wa 'ka ɔ 'ŋnɩ la, -zugba wa dlɩ 'nɩ ɔ -gʋ -mɩ. We 'nɩ mʋʋ? Wa 'nɩ mneni wa 'ka ɔ dlɩ -gʋ zʋ, -zugba wa 'nɩ -slɔ ɔ -gʋgbʋ 'nʋ. 'Ya, wa 'nɩ mneni wa 'ka ɔ -gʋgbʋ 'nʋ, -zugba nyɩmɛ yabhlogbɔɔ 'nɩ -slɔ wa -yla -Lagɔgbʋ gba, we 'nɩ mʋʋ? \v 15 'Ɩn nyɩma 'nɩ mneni wa 'ka -Lagɔgbʋ gba, -zugba wa 'nɩ -slɔ wa tie wa 'ka we gba. We 'nɩ mʋʋ? We mɩ cɛlɩda -Lagɔsɛbhɛ 'wʋɛ: «-Wa gbaa gbʋʋ nʋ zʋzɔnʋ, wa -ka yi, -a li 'mʋna.» \v 16 'Ɩn nyɩma weee 'nɩ 'sa wee -Lagɔgbʋ -zɔnʋ -yɔŋwnu. Ezaii ka we gba: «Jejitapɛ, wɛlɩ -we -ɩn tie -aɩn 'wʋ, nyɔɔ zʋ we dlɩ -gʋa?» \v 17 -Lagɔgbʋ -zɔnʋ -we wa 'nʋa nɩ, we -gʋ dlɩzʋzʋe 'bhʋa. 'Ɩn wee gbʋzɔnʋ mɩa, Klisɩɩ wɛlɩ -wa. \p \v 18 'Lee, Zuifʋ 'nɩ wee wɛlɩ 'nʋʋ? Lɛɛ 'gbʋa, wa ka we 'nʋ. -Lagɔwɛlɩ nɛɛ: \q1 «Wa ka wa wɛlɩ 'nʋ dʋdʋ weee -gʋ, \q2 'ɩn wa gbagbawɛlɩ yia dʋdʋʋ bhloluda nyni.» \m \v 19 'Ɩn we -ka 'sa -mɩ nɩ, Izlaɛlɩnyɩma 'nɩ we 'wʋlanʋʋ? Lɛɛ 'gbʋa. Tɩatɩa -Lagɔ nɛɛ Moizɩɩ ŋwɛ nyaɛ: \q1 «Zenyidlɩ na yia aɩn 'nyɛa, \q2 -wa 'nɩ bhaa na nyɩma, wa gbɛgbɛɩn. \q1 'Cɛ na yia aɩn 'palɩa waa nyɩma -wa 'nɩa gbʋ -yi, \q2 wa gbɛgbɛɩn.» \m \v 20 'Ɩn Ezaii 'tɛmanɩa dlɩ, ɔ nɛɛ -Lagɔɔ 'ŋnɩ nyaɛ: \q1 «Nyɩma -wa 'nɩa na datalɩda -mɩ, \q2 ma 'yɩa 'mɩ. \q1 'Ɩn -wa 'nɩa 'mɩ -yɔlayɩbhada -mɩ, \q2 'ɩn ɩn yia na 'dɛ wa 'klʋslolu.» \m \v 21 Nɩɩ, -Lagɔ nɛɛ Izlaɛlɩnyɩmaa daɛ: \q1 «We 'ka 'ylʋ 'wʋsɔlʋ bhla 'wʋbhʋ we 'ka we bhlilida nyni, \q2 nyɩma wa'a zʋa 'mɩ 'nʋŋwɛ, \q2 'ɩn wa kpɛlɩa 'mɩ, \q2 na sɔ mɩ wa -yla slʋda.» \c 11 \s1 -Lagɔ 'yɩlɩa Izlaɛlɩnyɩma nyazɩ \p \v 1 We -ka 'sa -mɩ, na 'dɛ na yɩbhaa la 'lee, -Lagɔ ka ɔ nyɩma sɔ zɔlasalɩ 'kuteyii? -Ɩnnya, we 'nɩ 'sa -mɩ! *Izlaɛlɩnyɩmɛ na 'dɛ -mɩa. Nɩɩ, Ablaamʋʋ 'yuoyu ɩn -mɩa, 'ɩn ɩn mɩa Bɛzamɛɛɛ -glɩgbɔ 'yli -nyɩmɛ nya. \v 2 -Lagɔ 'nɩ ɔ nyɩma ɔ -saa -bha we gwedɩda sɔ zɔlasalɩ 'kuteyii. -Lagɔsɛbhɛ 'wʋ, da *Elii mɩa Izlaɛlɩnyɩmaa gbʋ lapalɩda -Lagɔ -yla, wɛlɩ -we ɔ gbaa, amɩaa 'dɛ -yi we. \v 3 Ɔ nɛɛ: «Jejitapɛ, wa ka -na gbʋʋ -falɩpanya 'bha, wa ka -na bʋbɔlʋda lasa. Na 'dɛbhlogbɔɔ -tʋa -bha, wa 'yɩbha wa 'ka 'ya 'mɩ 'bha.» \v 4 'Ɩn sa -Lagɔ 'palɩ we 'bɩgʋa? Ɔ nɛɛ: «Nyɩma 'wlu glʋ -bhlo 'wlu kugbua lɛ gbu ɩn zʋa la na -nʋ nya. -Maa 'nɩ yoyolagɔ -Baalɩ 'yu 'kukolu 'sibhli.» \v 5 Mʋ -bhlokpadɛ mɩ 'yaa -zɛɛn ylɩ nya. Nyɩma -sɛlɛ -tʋa 'wʋ, 'nanɩdlɩ nya -Lagɔ -saa -bha wa. \v 6 Nɩɩ, -Lagɔ -ka -bha wa -sa 'nanɩdlɩ nya, we 'nɩ wa lɛnʋgbʋʋ gbʋ. We 'nɩ -mʋʋ, -Lagɔɔ 'nanɩdlɩ mɩa, we bhe. \p \v 7 -We mɩa dɛ nɩ, sa -mʋʋ 'ji mɩa? -We ka da Izlaɛlɩnyɩma talɩa, wa 'nɩ we 'yɩ. 'Ɩn -wa -Lagɔ -saa -bha, ma -bhlogbɔɔ 'yɩa we. Nyɩma -putu mɩa, -maa 'nɩ mneni -maa 'ka we 'wʋlanʋ. \v 8 Nɩɩ, we mɩ cɛlɩda -Lagɔsɛbhɛ 'wʋɛ: «-Lagɔ ka wa dlɩ 'ylaa 'wʋpalɩ. Ɔ ka nikpise wa 'yliya 'wʋkpalɩ wa yi layɩ, 'ɩn ɔ yia wa yukwli 'wʋsulu wa yi 'nʋ, 'sa -bhlokpadɛ we mɩa we 'ka -zɛɛn ylɩ.» \v 9 Nyɩmaa 'wlulapɩlɩnyɔ -Davidɩ nɛɛ 'yaɛ: \q1 «Wa 'fɛtɩ -sasɩe -zɛ lubhu yabhlo we 'ka wa 'dɛ kpa. \q1 'Ɩn we 'ka 'bhʋka yabhlo -zɛ, \q2 wa 'ka -mɔ bhlili, \q2 'ɩn we 'ka -kaslʋ -zɛ wa -yla. \q1 \v 10 Wa -zɛ 'lɔlɔnya, \q2 wa 'na 'yɩlɩ -lu yabhlogbɔɔ -yɔ -nɩ. \q1 Kwlanɩ wa kaʋn 'wʋ 'kɔmʋʋ.» \p \v 11 -We mɩa dɛɛ 'gbʋ, ɩn yia layɩbhaɛ: 'lee, Zuifʋ mɩa nɩ, bhli wa bhlia dɛ weee yɩ? -Ɩnnya, we 'nɩ 'sa -mɩ, nɩɩ, wa gbʋnyuuu 'gbʋ, 'lakpanya yia gbʋ 'wʋbhʋ. 'Ɩn we 'ka Izlaɛlɩnyɩma zenyi palɩ. \v 12 Zuifʋʋ gbʋnyuu nʋa we lɛ, 'ɩn zʋzɔnʋ 'kadʋ yia dʋdʋ -gʋ lɛnʋ. 'Ɩn wa bhlibhlie yia nyɩma -wa 'nɩa Zuifʋ zʋzɔnʋ 'kadʋ 'nyɛ. Nɩɩ, da Zuifʋ weee -ka 'wʋsɔ, zʋzɔnʋ 'kadʋ yi 'yaa -gʋwʋlaylimanɩa. \s1 -Wa 'nɩa Zuifʋ, sa -Lagɔ -saa wa gbʋ 'wʋ \p \v 13 Amɩa 'nɩa Zuifʋ, amɩa na salɩa da 'dɩ -slɛɛn. -Wa 'nɩa Zuifʋ, wa -gbɛ -Lagɔ tiea 'mɩ. 'Ɩn wee lubho -mɩnɩ mɩ na 'mʋna nya. \v 14 Ɩn 'yɩbha wee na lubho 'nyɛ na bhelia Zuifʋ zenyidlɩ, 'ɩn wa tɔlʋa 'ka gbʋ 'wʋbhʋ. \v 15 Nɩɩ, da -Lagɔ palɩa wa sɔlʋ la, 'ɩn ɔ -yɔ dʋdʋgʋ -nyɩma yia 'wʋsuslolu. Ɔ -ka Zuifʋ kpa 'nanʋʋ nɩ, 'lee, lɛɛ -lu we 'ka lɛnʋa? -Wa tlɩa ma yia 'yliyɔgagɩe 'yɩa. \s1 -Fliisu -yɔ fafasu \p \v 16 Nɩɩ, 'floo kibhee tɩanʋ -ka -Lagɔɔ -nʋ nya -mɩ, we -kpabhie mɩ 'ya ɔ -nʋ nya. 'Ɩn suu somi -ka -Lagɔɔ -nʋ nya -mɩ, we 'klɩyanya mɩ 'ya ɔ -nʋ nya. \v 17 Izlaɛlɩnyɩma 'wlʋ fafasu -we ka 'klɩya tɔlʋa wa -dɩ. -Mɩ, -ɩn 'wlʋ sa -fliisu yabhloo 'klɩya -we wa -dɩ, 'ɩn wa yi we fafasuu 'klɩyaa 'bɩgʋ lagbʋanɩ. -Slɛɛn mɩa, -mɩ, -fliisuu 'klɩya, fafasuu somii 'nyu -na -yɔ we 'klɩyanya dlilia. \v 18 -Ɩn 'na 'ylimanɩ -na 'dɛ fafasuu 'klɩyanya -yɔ -nɩ. -Ɩn mɩ -fliisuu 'klɩya nya, 'ɩn we 'nɩ -mɩ nyɛ somi 'nyu, nɩɩ, somi nyɛa -mɩ 'nyu. We 'dɛɛ 'gbʋ, -ɩn 'nɩ mneni -ɩn 'ka -na 'dɛ 'ylimanɩ. \p \v 19 'Ɩn -mɩ, gbaa -na yia 'mɩ -ylaɛ: «Nɩɩ, wa ka wee fafasuu 'klɩya tɔlʋa -dɩ, wa 'ka 'mɩ we 'bɩ 'wʋlagbʋanɩ.» \v 20 Gbʋzɔnʋ -wa, wa 'nɩ dlɩ zʋʋ 'gbʋ wa yia wa -dɩ. 'Ɩn -mɩ, -na dlɩzʋzʋee 'gbʋ wa yia -mɩ we 'bɩ 'wʋ lagbʋanɩ. -Ɩn 'na 'ylimanɩ -na 'dɛ -nɩ, -ɩn sɔ -Lagɔ. \v 21 Nɩɩ, -Lagɔ -ka fafasuu 'klɩya 'wʋdɩ nɩ, ɔ mneni ɔ 'ka 'sa -mɩ nʋ. \v 22 -Ɩn -talɩ, -Lagɔɔ dlɩ nanɩ 'yli, 'ɩn ɔ -suŋwɛ. -Wa bhlia, ɔ -suŋwɛ wa -nʋ nya, nɩɩ, ɔ dlɩ nanɩ 'yli -na gbɛgbɛɩn. -Tʋ ɔ dlɩɩ 'ylinanɔ zɔ. We 'nɩ 'sa -mɩ, sa ɔ -dɩa dɛ fafasuu 'klɩya, 'sa ɔ dɩ 'yaa -mɩ. \v 23 Nɩɩ, 'ylɩ yabhlo nya, Zuifʋ -ka dlɩzʋzʋee gbʋ -yɔŋwnu nɩ, -Lagɔ ka 'tɩtɛ ɔ 'ka wa wa 'bɩgʋ lagbʋanɩ lʋ. \v 24 Nɩɩ, -mɩ, -ɩn mɩ zlɩmɛ -fliisuu 'klɩya nya, wa ka -mɩ -dɩ, 'ɩn wa yia -mɩ fafasu -yɔlagbʋanɩ, we 'nɩ 'sa -ɩn 'wlʋ. We -ka 'sa -mɩ, Zuifʋ -wa mɩa, wee fafasuu 'klɩya nya, -Lagɔ mneni ɔ 'ka -maa wee suu da ɔ -dɩa wa lagbʋanɩ lʋ. \s1 Izlaɛlɩnyɩma weee yia gbʋ 'wʋbhʋa \p \v 25 Na bheliaɩn, -Lagɔɔ zizelu yabhlo mɩa, ɩn 'yɩbha a yibheli we, a yi amɩaa 'dɛ 'wʋbhu gbʋyilonya 'bhisa. Izlaɛlɩnyɩmaa falʋ yabhlo ka dlɩ 'wʋkla bhla -sɛlɛɛ -nʋ nya -Lagɔ -yla. 'Sa we yia -mɩa, we 'ka 'lakpanya -wa 'kaa gbʋ 'wʋbhʋʋ ŋwɛ -gbalɩ bhla ylɩ. \v 26 We bhla mɩa, Izlaɛlɩnyɩma weee yia gbʋ 'wʋbhʋa. 'Sa we mɩa cɛlɩda -Lagɔsɛbhɛ 'wʋ nɩɩ: \q1 «Gbʋwʋsanyɔ yia *Siɔn 'bhʋa. \q1 Mɔ yia *Zakɔbʋʋ -glɩgbɔ 'yli -nyɩmaa 'ylinyunogbʋ wa -gʋsaa. \q1 \v 27 A yla! Ɩn -ka -bha wa gbʋnyuu -sa, \q2 'ɩn na nʋa wee *'wʋsuslolue nɩ lɛ wa nya.» \p \v 28 Wa 'nɩ -Lagɔgbʋ -yɔŋwnu, we 'dɛɛ 'gbʋ wa yia -Lagɔɔ tʋnyɩma -zɛ. 'Ɩn -mʋʋ yia aɩn 'wʋsa. Nɩɩ, wa dʋkpasɩɩ 'gbʋ -Lagɔ -kalɩ wa zɛ, 'ɩn ɔ yia -bha wa -sa wa 'ka ɔ nyɩma -zɛ. \v 29 'Ɩn -we -Lagɔ 'nyɛa nyɩma, ɔ'ɔ 'bhu we 'wʋ lʋ: -wa ɔ laa, ɔ'ɔ 'tide wa 'yi. \v 30 Tɩada, a 'nɩ -Lagɔ 'nʋŋwɛ zʋ. Nɩɩ, -slɛɛn mɩa, -Lagɔ ka aɩn nyazɩ 'yɩlɩ Zuifʋ 'nɩ ɔ 'nʋŋwɛ zʋʋ 'bɩgʋ. \v 31 'Sa -bhlokpadɛ, wanʋʋ -Lagɔ wa 'nɩa 'nʋŋwɛ zʋ, we -ka amɩanʋʋ ɔ nyazɩdlɩɩ 'yɩyɩe -zɛ nɩɩ, ɔ 'ka wa nyazɩ 'yɩlɩ 'yaa gbʋ -wa. \v 32 Nɩɩ, sa nyɩma 'na 'kaa -Lagɔ 'nʋŋwɛ zʋ, ɔ ka we wa kwɛɛ tɩ, 'ɩn ɔ 'ka wa 'dɛ weee ɔ nyazɩdlɩ -slolu. \s1 -A 'ylimanɩ -Lagɔɔ 'ŋnɩ \p \v 33 -Lagɔɔ 'nanɩdlɩ 'yli -gʋwʋla. Ɔ gbʋyilo -yɔ ɔ 'wlukʋʋn -tɔ 'wʋ. Nyɩmɛ 'nɩ mneni ɔ 'ka -we mɩa ɔ dlɩ 'wʋ 'wʋlanʋ. Sa ɔ nʋa gbʋ lɛ, nyɩmɛ 'nɩ mneni ɔ 'ka we 'wʋlanʋ. \v 34 -Lagɔwɛlɩ nɛɛ: \q1 «Nyɔɔ -yi Jejitapɛɛ 'wlukʋʋn lapʋpalɩ gbʋa? \q1 Nyɔɔ 'ka ɔ 'dɩzʋa? \q1 \v 35 Nyɔɔ 'nyɛ -Lagɔ -lu tɩada, \q2 'ɩn ɔ yi we 'bɩgʋpalɩa?» \m \v 36 Cɩɩn, -lu weee mɩa, ɔ -gbɛ we bhʋa. Mɔ -laa -lu weee la, 'ɩn we mɩa ɔ -nʋ nya. -Lagɔɔ 'ŋnɩ 'ylimanɩ 'ylɩ weee nya. -Amɛnɩ. \c 12 \p \v 1 Na bheliaɩn, -Lagɔ mɩ yeda 'nanɩ nya -amɩaa -nʋ nya. We 'dɛɛ 'gbʋ, -we ɩn 'yɩbha a nʋ lɛ, mʋ -wa nɩɩ, a wla amɩaa ku 'yliyɔga -slaka nya. Mʋ -wa -mɔwlʋ -slaka -we nanɩa -Lagɔ dʋdʋ. -We mɩa da, mʋ -wa amɩaa -Lagɔbʋbʋe tɩklɩɩ. \v 2 A 'na mnɩnɩ dʋdʋgʋ gbʋ 'bɩ -nɩ, nɩɩ, a 'tide -Lagɔ 'yi, ɔ 'ka amɩaa 'wlukʋʋn lapʋpalɩe 'bhiti. Ɔ -ka we 'bhiti nɩ, 'ɩn a yibhelia -we ɔ 'yɩbhaa 'ji: mʋ nanɩa 'yli, mʋ nanɩa ɔ dʋdʋ, mʋ'ʋ bɔa -lu yabhlogbɔɔ 'wʋ. \p \v 3 -Lagɔ ka 'mɩ ɔ zʋzɔnʋ 'nyɛ sa bhe. We 'dɛɛ 'gbʋ ɩn nɛɛ aɩn -yla -bhlo -bhloɛ: a 'na 'bhulu amɩaa 'dɛ 'wʋ 'kadʋʋ -nɩ, nɩɩ, -mɔmɔ -ka -mɩ, dlɩzʋzʋe -we ɔ 'yɩa -Lagɔ kwɛɛ, ɔ 'bhu 'sa ɔ 'dɛ 'wʋ. \v 4 Nyɩmɛ mɩa, ɔ ka 'lali duun, 'ɩn wee 'lali wee'e nʋ lubho -bhlo. \v 5 'Sa we mɩa -amɩaa -nʋ nya. -A -zu 'wʋ, 'ɩn -a mɩa nyɩmɛ -bhlogbɔɔ nya, -we ka gbʋ -wa, -a -yɔ Klisɩ 'sɔ -bhlo. -A 'dɛ weee mɩ 'wʋsusloluda, 'ɩn, -ɔ -ka -mɩ, ɔ ka ɔ 'bɩ, kuu 'lali 'bhisa. \v 6 -Lagɔ ka -aɩn lubho 'nyɛ 'nanɩdlɩ nya. -Lubho -we ɔ 'nyɛa -aɩn we 'yli -bhlo -bhlo. 'Ɩn -ɔ ɔ -ka -Lagɔgbʋʋ gbagba -lubho 'nyɛ, ɔ nʋ we lɛ -Lagɔɔ dlɩgʋzʋzʋe nya. \v 7 -Ɔ -ka nyɩmaa 'wʋsa dlɩ -ka nɩ, ɔ -sa wa 'wʋ. -Ɔ -ka nyɩmaa -slolu -lubho -ka nɩ, ɔ -slolu wa. \v 8 -Ɔ -ka nyɩmaa 'kʋayli -papɩee 'tɩtɛ -ka, ɔ 'pa wa 'kʋayli. -Ɔ -ka nyɩmaa -lu -nyɛ dlɩ -ka, ɔ 'na zɛlɩ we -nɩ, ɔ nʋ we lɛ. -Ɔ -ka nyɩmaa 'yugalɩnyɔ nya -mɩ, ɔ nʋ we lɛ -gʋladolue nya. -Ɔ -ka bobabhanyaa 'wʋsa dlɩ -ka nɩ, ɔ nʋ we lɛ 'mʋna nya. \p \v 9 Zɛkalɩe mɩa, we -mɩ sa tɩklɩɩ, we'e nʋnʋ -dawli lɛ -nɩ. A nyɛ gbʋnyuu 'wʋ, a nɛ 'nanɩ -nʋnʋe -yɔla. \v 10 A 'yɩbhalɩ -yɩbhalɩ, dlɩ weee nya nɛɛ -Lagɔbhelia. A 'yɩ 'klɩ a 'dɛkpʋa 'ka -bhazʋzlʋ. \v 11 A nʋ -amɩaa -Kanyɔɔ lubho -gʋladolue -yɔ dlɩ weee nya, nɩɩ, a 'na 'yamanɩ -nɩ. \v 12 A li 'mʋna, -we ka gbʋ -wa, a mɩ -Kanyɔ wʋda. A -ka sɩasɩe 'wʋ -mɩ, a nʋ dlɩtie, a bhubhoe -Lagɔ 'zlabhue zɔ. \v 13 Amɩa -Lagɔnyɩma sɩsalɩ 'wʋ, 'ɩn -wa -ka amɩaa -gbɛ yi nɩ, a kpa wa sa 'nanʋʋ. \p \v 14 -Wa -ka aɩn 'klɩyɩe 'wʋpalɩda -mɩ, a bhubhoe -Lagɔ ɔ 'ka wa 'nyulaŋwna. A ŋwna wa 'nyu la, a 'na bhlɩlɩ wa gwɛzɛ -nɩ. \v 15 -Wa mɩa 'mʋna lida, a -yɔ wa 'sɔ li 'mʋna. -Wa mɩa wida, a -yɔ wa 'sɔ wi. \v 16 A -ka wɛlɩ -bhlo a 'dɛkpʋa nyɩdɩ. A 'na 'bhulu amɩaa 'dɛ 'wʋ 'kadʋʋ -nɩ, a ŋwnu lubho -ylaasɩɩ nʋnʋe -yɔ. A 'na 'bhulu amɩaa 'dɛ 'wʋ gbʋyilonya 'bhisa -nɩ. \p \v 17 Nyɩmɛ -ɔ -ka aɩn gbʋnyuu -yla lɛnʋ, a 'na nʋnʋ we 'lɛɛji lɛ -nɩ. Nɩɩ, a 'yɩ 'klɩ a 'ka gbʋzɔnʋ gbʋ lɛnʋ nyɩma weee 'yliya 'wʋ. \v 18 We -ka yaa amɩaa -gbɛ we bhʋ nɩ, sa a mnenia a -yɔ nyɩma weee 'ka 'wʋtʋ -dlɔɔ, a nʋ 'sa. \v 19 Na 'talea, a 'na -salɩ amɩaa 'dɛɛ kpa -nɩ, nɩɩ, a 'tide -Lagɔɔ 'cɛ 'yi, we 'ka amɩaa kpasa. -We ka gbʋ -wa, we mɩ cɛlɩda -Lagɔsɛbhɛ 'wʋɛ, Jejitapɛ nɛɛ: «Kpasasɩe mɩa, na -nʋ -wa. -We ka 'klʋ nyɩmɛ kaa, -amɩ wlaa we.» \v 20 'Ɩn -Lagɔ nɛɛ 'yaɛ: \q1 «Ŋwɔ -ka -na tʋnyɩmɛ 'bhada -mɩ, \q2 -ɩn 'nyɛ ɔ lililu, \q1 'nyumatʋ -ka ɔ 'bhada -mɩ, \q2 -ɩn 'nyɛ ɔ 'nyu ɔ 'ka 'ma. \q1 -Ɩn -ka 'sa nʋ nɩ, \q2 we 'wlʋ -kapʋ -ɩn slu ɔ 'wluo.» \m \v 21 Gbʋnyuu 'na pɩlɩ -mɩ 'wlu la -nɩ, nɩɩ, -ɩn pɩlɩ gbʋnyuu 'wlu la zʋzɔnʋ nya. \c 13 \s1 A zʋ nyɩmaa 'yugalɩnya 'nʋŋwɛ \p \v 1 -Wa pɩlɩa 'gbe 'wlu la, nyɩma weee pɩlɩ wa zɔla, -we ka gbʋ -wa, 'gbee 'wlulapɩlɩnyɔ -ɔ -Lagɔ 'nɩa lapalɩ, ɔ 'nɩ -mɩ, 'ɩn -wa ɔ palɩa la, 'ɩn ɔ yia we 'yoo wa 'nyɛ. \v 2 Nɩɩ, ɔ -ka wa we 'yoo 'nyɛ nɩ, nyɩmɛ -ɔ -ka wa -yɔwʋsɔlʋ, -zugba -Lagɔ -yɔ ɔ -sɔlʋa 'wʋ. 'Ɩn -mama -ka 'sasʋkpa gbʋ lɛnʋ, -kaslʋ 'wʋ wa paa -maa. \v 3 -Ɔ -ka 'nanɩnʋnyɔ nya -mɩ, ɔ 'na 'ka 'gbee 'wlulapɩlɩnya kwɛɛ nyanɔ nʋ. Nɩɩ, we -ka gbʋnyuu nyɩmɛ nʋ lɛ, 'ɩn ɔ nʋa wa kwɛɛ nyanɔ. We 'dɛɛ 'gbʋ, -we -ɩn 'kaa lɛnʋ, mʋ -wa 'nanɩ -nʋnʋe, 'ɩn wa 'ka -mɩ 'ŋnɩkwalɩ. \v 4 'Gbee 'wlulapɩlɩnya mɩa nɩ, -Lagɔlubho, -we nanɩa 'yli -na -nʋ nya, 'mʋ wa mɩa nʋda. 'Ɩn -ɩn -ka gbʋnyuu lɛnʋ, -ɩn sɔ wa, -we ka gbʋ -wa, wa ka 'tɩtɛ, wa 'ka -mɩ -kaslʋ 'wʋpa. -Lagɔɔ lubhonʋnya wa -mɩa, 'ɩn wa slolua -Lagɔɔ 'cɛ -wa nʋa gbʋnyuu lɛ -yla. \v 5 We 'dɛɛ 'gbʋ, -ɩn pɩlɩ wa zɔla, we 'nɩ -Lagɔɔ 'cɛ -bhlogbɔɔɔ gbʋ, nɩɩ, -mɔ -na 'dɛɛ 'wlukʋʋn, 'yoo -zɔnʋ -wa 'yaa 'gbʋ. \p \v 6 We 'dɛɛ 'gbʋ a 'pɛnɩ 'ya *nisʋn -gwɛzi. -Wa saa we, -Lagɔ 'nyɛa wee lubho wa, 'ɩn we 'ka -mɩ tɩklɩɩ. \v 7 -We a kaa kwɛɛ nyɩma -putuu -nʋ nya, a 'nyɛ we wa yoo. We -ka nisʋn -gwɛzi, a 'pɛnɩ we. We -ka -sasa -lu nɩ, a 'pɛnɩ we. -Wa a 'kaa 'nʋŋwɛ zʋ, a zʋ wa 'nʋŋwɛ. Nyɩmɛ -ɔ mɩa -bhazʋnyɔ nya, a -zʋ -bha ɔ. \s1 A kɩkalɩ zɛ \p \v 8 Nɩɩ, nyɩmɛ yabhlogbɔɔɔ kpagbʋ 'na -mɩ -nɩ aɩn 'wlu -nɩ. Kpagbʋ -we 'kaa aɩn 'wlu -mɩ, we -zɛ zɛkalɩdlɩ -bhlogbɔɔ: mʋ 'kaa aɩn nyɩdɩ -mɩ. Nɩɩ, -ɔ -kalɩa ɔ -libheyii zɛ, -Lagɔɔ tite ɔ zʋa dɛ 'nʋŋwɛ sa 'cɛ. \v 9 Amɩaa 'dɛ -yi *titenya: -ɩn -yɔ 'ŋwnɔ -putu 'na -dɩlɩ -budu 'wʋ -nɩ.\f + \fr 13:9 \ft Glɛkɩwɛlɩ 'wʋ, we ji -wa nɩɩ, -wa kʋkwalɩa, wa -yɔ nyɩma -putu 'na -dɩlɩ -budu 'wʋ -nɩ. \f* -Ɩn 'na 'bhalɩ nyɩmɛ -nɩ, -ɩn 'na ylili 'wie -nɩ, -lu -we 'nɩa -na -nʋ, -na dlɩ 'na nynini we 'wʋ -nɩ. Wee titenya mɩa dɛ nɩ, we -yɔ we pnɩɩ weee 'sɔ mɩ wɛlɩ nɩ 'wʋ, mʋ -waɛ: -ɩn -kalɩ -na -libheyii zɛ -na 'dɛ 'bhisa. \v 10 -Ɩn -ka -na -libheyii zɛkalɩ, -ɩn 'nɩ mneni -ɩn 'ka gbʋnyuu ɔ -yla lɛnʋ. We -ka 'sa -mɩ, mʋ -wa -Lagɔɔ titee 'nʋŋwɛzʋzʋe sa 'cɛ. \s1 A 'bhʋ nikpise 'wʋ -gbʋnya 'bɩ \p \v 11 Amɩaa 'dɛ -yi bhla -we -a mɩa dɛ 'wʋ. A ganɔ, a 'na ŋwɔnʋ 'ylaa -nɩ. Nɩɩ, da -a dɩa dlɩzʋzʋee gwe, -amɩaa gbʋwʋbhʋylɩ tlʋlʋ -aɩn -yɔla, nɩɩ, we ka -slɛɛn cɩpa. \v 12 Sabɔ ka -mɔ 'yu bɛ, zlɩ ka cɩpa. We 'dɛɛ 'gbʋ, -a 'bhʋ nikpise 'wʋ -gbʋnya 'bɩ, -a 'tide we 'yi. -A mnazɩ -amɩaa 'dɛ la, -a 'ka zlɩ tʋ gʋ. \v 13 -A zʋ -amɩaa 'dɛɛ 'yliyɔ sa 'nanʋʋ, zlɩ 'wʋ -nɔnʋe 'bhisa. Nʋ 'na 'bhalɩ -aɩn -nɩ. -A -yɔ nyɩma weee 'na -dɩlɩ -budu 'wʋ -nɩ. -A bhʋ mʋtnɩ -nʋnʋe 'bɩ. -We weee nanɩa -aɩn dʋdʋ, -a 'na nʋnʋ 'sa we lɛ -nɩ. -A 'bhʋ -zlɛ -yɔ zenyi 'bɩ. \v 14 A nɔ -amɩaa -Kanyɔ -Zezu Klisɩɩ nɔnɔbhʋ. Amɩaa 'wlukʋʋn 'na -tʋlʋ amɩaa dlɩwʋnynilii lɛnʋe 'bɩ -nɩ. \c 14 \s1 A 'na 'bhulu amɩaa bheliaa -yɔgbʋ 'wʋ -nɩ \p \v 1 Nɩɩ, -ɔ ka dlɩ 'nɩ 'wʋtɛ -Lagɔ -gʋ, a ŋwnu ɔ gbʋ -yɔ. Sa ɔ yɩa gbʋ -yɔ, a -yɔ ɔ 'na -salɩ -zlɛ we -gʋ -nɩ. \v 2 Sa 'bhisa, -ɔ ka dlɩ 'tɛa 'wʋ, ɔ mneni ɔ 'ka -lu weee li, 'ɩn -ɔ ka dlɩ 'nɩa 'wʋtɛ, ɔ 'nɩ mneni ɔ 'ka nɩmɛ li. \v 3 -Ɔ lia -lu weee, ɔ 'na nyɛnɩ -ɔ'ɔ lia nɩmɛ 'wʋ -nɩ. -Ɔ'ɔ lia nɩmɛ, ɔ 'na 'bhulu -ɔ lia -lu weee -yɔgbʋ 'wʋ 'nyumɛɛ -nɩ, nɩɩ, -Lagɔ ka ɔ gbʋ -yɔŋwnu. \v 4 Nyɔɔ -ɩn -mɩ, 'ɩn -na bhu nyɩmɛ -putuu lubhonʋnyɔɔ -yɔgbʋ 'wʋa? Ɔ 'ka bhlioo, ɔ 'ka 'yligbeda -tʋoo, ɔ -kanyɔɔ gbʋ -wa. Nɩɩ, 'yligbeda ɔ yia -tʋa, -we ka gbʋ -wa, -Kanyɔ kaa ɔ la. \p \v 5 Nɩɩ, nyɩma -tɔlʋa pʋpalɩa 'wlukʋʋn la nɩɩ, 'ylɩ tɔlʋa mɩ 'nanʋʋ we -zi we tɔlʋa. 'Ɩn nyɩmaa -zakpa -bhlo -ka 'wlukʋʋn lapʋpalɩ, -maa nɛɛ, 'ylɩ weee -bhlo. -Ɔ -ka -mɩ, -we -gʋ ɔ pʋpalɩa 'wlukʋʋn la, ɔ -mɩ we -gʋ nɩɩ, gbʋzɔnʋ -wa. \v 6 -Ɔ sɩsalɩa wee 'ylɩnya -yɔ, -Kanyɔ -yla ɔ nʋa we lɛ. -Ɔ lia -lu weee, -Kanyɔ -yla ɔ nʋa we lɛ, 'ɩn ɔ paa -Lagɔ fuo. -Ɔ'ɔ lia nɩmɛ nɩ, -Kanyɔ -yla ɔ nʋa we lɛ, 'ɩn ɔ pa 'yaa -Lagɔ fuo. \v 7 We 'dɛɛ 'gbʋ, -amɩa -gaa da 'yliyɔ, -Kanyɔɔ 'ŋnɩ nya -wa: we 'nɩ -amɩaa 'dɛ tɛɩɩn gbʋ. Nyɩmɛ yabhlogbɔɔ'ɔ tlɩ ɔ 'dɛɛ 'ŋnɩ nya. \v 8 -A -ka 'yliyɔga, -Kanyɔɔ 'gbʋ -a gaa 'yliyɔ, 'ɩn -a -ka tlɩ nɩ, -Kanyɔɔ 'gbʋ -a tlɩa. -A yi tlɩoo, -a yi 'yliyɔgaoo, -Kanyɔɔ -nʋ -a -mɩa. \v 9 Nɩɩ, Klisɩ ka tlɩ, 'ɩn ɔ yia ganɔ lʋ, ɔ 'ka tlɩtlɩnya -yɔ 'yliyɔganyaa -Kanyɔ -zɛ. \v 10 -Mɩ, lɛɛ -lu ka 'gbʋ -na bhu -na bhelii -yɔgbʋ 'wʋa? 'Ɩn -mɩ 'ya, lɛɛ -lu ka 'gbʋ -na nyɛ -na bheli 'wʋa? Nɩɩ, -a 'dɛ weee yia -Lagɔ 'yu 'yligbea ɔ 'ka -amɩaa -yɔgbʋ 'wʋbhu. \v 11 We mɩ cɛlɩda -Lagɔsɛbhɛ 'wʋɛ: \q1 «-Amɩ, Jejitapɛ, \q2 'yliyɔga -Lagɔ, \q2 ɩn nɛɛ aɩn -yla nɩɩ, \q2 nyɩma weee yia 'mɩ 'yu 'kukolu 'sibhlia, \q2 'ɩn wa bhlɩa na 'ŋnɩ.» \m \v 12 -Bha -a yia -amɩaa lɛnʋgbʋ gbaa -Lagɔ 'yu. \s1 -Ɩn 'na bhlɩlɩ -na bheli la -nɩ \p \v 13 -We mɩa dɛɛ 'gbʋ, -a 'bhʋ -amɩaa -limaa -yɔgbʋ 'wʋbhubhue 'bɩ. -We a 'kaa lɛnʋ, mʋ -wa nɩɩ, -we 'kaa -amɩaa bhelia labhlɩ, -we 'kaa wa gbʋnyuu 'yloogblʋ kwa, a 'na nʋnʋ we wa -yla lɛ -nɩ. \v 14 Ɩn -yɔ -Kanyɔ -Zezu 'sɔ mɩ -bhloo 'gbʋ, ɩn -yi we 'ji, 'ɩn ɩn mɩ we -gʋ nɩɩ, -lu yabhlogbɔɔ 'nɩ pʋɩn -ka we 'dɛ 'wʋ. 'Ɩn nyɩmɛ -ka 'wlukʋʋn lapʋpalɩ nɩɩ, -lu yabhlo ka pʋɩn, 'ɩn we zɛa pʋɩn -ka -lu ɔ -yla. \v 15 -We -na lia, -ɩn -ka we 'gbʋ -na bheli gbʋyɔkpalɩ, -ɩn 'nɩ -slɛɛn zɛkalɩdlɩ 'wʋ -ka. Klisɩ ka -na bhelii 'gbʋ tlɩ, we 'dɛɛ 'gbʋ -ɩn 'na salɩ ɔ la lililuu 'gbʋ -nɩ. \v 16 -We nanɩa 'yli amɩaa -nʋ nya, we 'na -zɛlɩ nyɩma tɔlʋaa 'yliya 'wʋ amɩaa 'ŋnɩsagbʋ -nɩ. \v 17 Nɩɩ, we 'nɩ lilie -yɔ nʋ -mamɩee 'gbʋ -Lagɔ pɩlɩ nyɩma 'wlu la. Tɩklɩmɩmɩe klaa, 'wʋtʋtʋe -dlɔɔ klaa, we -yɔ 'mʋna -we Zuzu 'Pʋpa wlaa, we 'gbʋ -Lagɔ pɩlɩa nyɩma 'wlu la. \v 18 -Ɔ -ka 'sa Klisɩɩ lubho nʋ nɩ, ɔ nanɩ -Lagɔ dʋdʋ, 'ɩn nyɩma kwalɩa ɔ 'ŋnɩ. \p \v 19 We 'dɛɛ 'gbʋ, -we nyɛa nyɩma 'wʋtʋtʋe -dlɔɔ -yɔ 'dɛkpʋaa dlɩ latɛmanɩe, -a -talɩ we da. \v 20 Lililuu 'gbʋ, -ɩn 'na -salɩ -Lagɔɔ lubho la -nɩ. Nɩɩ, nyɩmɛ mneni ɔ 'ka lililu weee li. We mɩ 'sa 'bhie, -ɩn -ka lililu yabhlo li, 'ɩn we -ka nyɩmɛ yabhlo gbʋnyuu 'wʋkwa, we 'nɩ 'ylinanɩ. \v 21 -We nanɩa 'yli, mʋ -wa nɩɩ: -ɩn 'na lili nɩmɛ -nɩ, -ɩn 'na 'manɩ nʋ -nɩ, we -ka nɩɩ, mʋʋ 'ka ɔ labhlɩ. Gbʋ weee -we 'kaa -na bheli labhlɩ, -ɩn 'na nʋnʋ we lɛ -nɩ. \v 22 -We mɩa dɛ -gʋ, -we -ɩn zʋa dlɩ -gʋ -na 'dɛɛ -nʋ nya, we -tʋ -ɩn -yɔ -Lagɔ 'sɔ nyɩdɩ. Nyɩmɛ -ɔ nʋa gbʋ lɛ, 'ɩn ɔ'ɔ dɩlɩa ɔ 'dɛ gbʋ, 'wʋtʋtʋe -dlɔɔ mɩ ɔ -nʋ nya. \v 23 Nɩɩ, nyɩmɛ -ɔ -ka li dlɩ lʋlʋe nya, we 'bɩgʋ, -Lagɔ dɩlɩa ɔ gbʋ, -we ka gbʋ -wa, ɔ 'nɩ li dlɩzʋzʋe nya. 'Ɩn lɛnʋgbʋ weee -we'e 'bhʋa -Lagɔ dlɩgʋzʋzʋe -gʋ, gbʋnyuu -wa. \c 15 \s1 Sa Klisɩ nʋa, -a nʋ 'sa \p \v 1 Nɩɩ, -amɩa 'tɛa da 'wʋ nɩ, -wa 'nɩa 'wʋtɛ, -a -sa wa 'wʋ wa 'wʋyɔlʋe 'wʋ. -A 'na nʋnʋ -we nanɩa -aɩn dʋdʋʋ 'dɛkpʋa lɛ -nɩ. \v 2 -Ɔ -ka -mɩ, ɔ nʋ ɔ -limaa dʋdʋnanɔ gbʋ lɛ -mɔɔ nʋ zʋzɔnʋʋ 'gbʋ. -A -ka 'sa nʋ, 'ɩn we tɛmanɩa wa dlɩ la. \v 3 Klisɩɩ 'dɛbhie mɩa, ɔ 'nɩ ɔ 'dɛɛ dʋdʋnanɔ gbʋʋ datalɩ. Nɩɩ, we mɩ cɛlɩda -Lagɔsɛbhɛ 'wʋɛ: \q1 «Vɛlɩ wa vɛlɩa dɛ -mɩ nɩ, \q2 -amɩ wa sa 'yaa 'ŋnɩ.» \m \v 4 -We weee mɩa cɛlɩda -Lagɔsɛbhɛ 'wʋ bha, we 'ka -aɩn gbʋ -sloluu gbʋ -wa. We -ka 'sa -mɩ, mʋ nyɛa -aɩn dlɩtie, mʋ paa -aɩn 'kʋayli, 'ɩn -we -Lagɔ gbaa ɔ 'ka -aɩn 'nyɛ, 'ɩn -a 'ka we wʋ. \p \v 5 -Lagɔ, -ɔ nyɛa nyɩma dlɩtie -yɔ 'kʋayli -papɩe, 'mɔ na bhubhoea ɔ 'ka aɩn 'tɩtɛ 'nyɛ, a 'ka wɛlɩ -bhlo -ka, 'ɩn sa -Zezu Klisɩ nʋa, a 'ka 'sa nʋ. \v 6 'Ɩn dlɩ -bhlo -yɔ wɛlɩ -bhlo nya, a 'ka -amɩaa -Kanyɔ -Zezu Klisɩɩ Dide -Lagɔɔ 'ŋnɩ bhlɩ. \p \v 7 Nɩɩ, sa Klisɩ ŋwnua amɩaa gbʋ -yɔ 'nanʋʋ, a kpʋkpalɩ 'sa, we 'ka -Lagɔɔ 'ŋnɩ 'ylimanɩ. \v 8 Ɩn nɛɛ, -Lagɔ mɩa, ɔ'ɔ 'bhʋlʋ ɔ wɛlɩ -gʋ la. We 'dɛɛ 'gbʋ Klisɩ ka Zuifʋʋ -lubhonʋnyɔ -zɛ, 'ɩn -we -Lagɔ gbaa ɔ 'ka wa dʋkpasɩ 'nyɛ, we yia gbʋzɔnʋ -zɛ. \v 9 'Ɩn, -maa 'nɩa Zuifʋ, -maa 'ka -Lagɔ bhubhoe -mɔɔ nyazɩdlɩ ŋwɛɛ. 'Sa we mɩa cɛlɩda -Lagɔsɛbhɛ 'wʋ: \q1 «-We mɩa dɛɛ 'gbʋ na yia -mɩ fuo paa 'lakpanya weee glaa. \q1 'Ɩn -na 'ŋnɩ na yia 'ylimanɩa lʋʋ 'wʋ.» \m \v 10 We nɛɛ 'yaɛ: \q1 «'Lakpanya, nyɩma -wa -Lagɔ -saa -bha, \q2 a -yɔ wa 'sɔ li 'mʋna.» \m \v 11 We nɛɛ 'yaɛ: \q1 «'Lakpanya, a 'dɛ weee -mnɩnɩ -Lagɔɔ 'ŋnɩ. \q1 Dʋdʋgʋ -nyɩma weee, a -mnɩnɩ ɔ 'ŋnɩ.» \m \v 12 -Lagɔgbʋʋ -falɩpanyɔ Ezaii nɛɛ 'yaɛ: \q1 «*-Zeseee zʋayli -nyɩmɛ yabhlo yia yia. \q1 'Wʋ ɔ yia -sɔa ɔ 'ka 'lakpanya 'wlulapɩlɩ, \q2 'ɩn wa 'ka ɔ dlɩ 'wʋdɩ.» \p \v 13 -Lagɔ, -ɔ nyɩma dɩa dlɩ 'wʋ, yeli aɩn 'mʋna, 'ɩn ɔ 'nyɛ aɩn 'wʋtʋtʋe -dlɔɔ, a ka ɔ dlɩ -gʋ zʋʋ 'gbʋ. We -ka 'sa -mɩ, amɩaa ɔ dlɩwʋdɩdɩe 'ka -gʋwʋlaylimanɩda -tʋ Zuzu 'Pʋpaa 'tɩtɛ nya. \s1 Pɔlʋʋ lubho, -wa 'nɩa Zuifʋʋ -gbɛ \p \v 14 Na bheliaɩn, ɩn mɩ we -gʋ nɩɩ, a mɩ yeda 'nanɩ nya. Amɩaa 'dɛ -yi gbʋ duun, 'ɩn sa a 'kaa 'dɩzʋzlʋ, a -yi we. \v 15-16 'Bhie, 'sɛbhɛ nɩɩ datɔlʋa, ɩn 'kaa amɩaa dlɩ gwlu -sa, ɩn 'nɩ na 'dɛ nyeni. -We ka 'gbʋ na nʋa we lɛ, mʋ nɩ: -Lagɔ -zɛlɩa 'mɩ -Zezu Klisɩɩ lubhonʋnyɔ ɔ 'nanɩ nya -wa 'nɩa Zuifʋ -yla. Mɔɔ -saa -bha 'mɩ ɩn 'ka wa -yla -Lagɔgbʋ gba, 'ɩn -wa 'nɩa Zuifʋ, wa 'ka wlawlalu -we nanɩa -Lagɔ dʋdʋ -zɛ. Nɩɩ, Zuzu 'Pʋpa wlʋlʋa -mɔ we. \v 17 We 'dɛɛ 'gbʋ, lubho -we -Lagɔ 'nyɛa 'mɩ, we mɩ na 'mʋna nya, -Zezu Klisɩ 'wʋ. \v 18 Nɩɩ, ɩn -ka dlɩ 'tɛmanɩ ɩn 'ka gbʋ yabhlo gba nɩ, mʋ -wa -we Klisɩ nʋa na gbɛgbɛɩn lɛ, we 'nɩ gbʋ -putu. Na gbɛgbɛɩn Klisɩ nʋa lubho, 'ɩn -wa 'nɩa Zuifʋ, 'ɩn -maa yia -Lagɔ 'nʋŋwɛ zʋ. -Li -we nya ɔ nʋa we lɛ, mʋ nɩ: wɛlɩ klaa, lɛnʋgbʋ klaa, \v 19 gwɛdigbʋ klaa, we -yɔ -we sʋbhalɩa nyɩmɛ ŋwɛgaga, -Lagɔɔ Zuzuu 'tɩtɛ nya. Sanɛɛ ɩn 'bhʋa *-Zeluzalɛmʋ, -zugba na gba da weee -Lagɔgbʋ -we gbaa Klisɩɩ -gʋgbʋ, 'ɩn ɩn yia Ililii nyni. \v 20 Na dlɩ 'wʋ -gbʋ -wa nɩɩ, 'gbenya we 'wʋ nyɩma 'nɩa -slɔ Klisɩɩ gbʋ 'nʋ, ɩn 'ka -mɔ -Lagɔgbʋ gbaa mnɩ, -mʋʋ yi 'wlʋ nɩɩ, da nyɩmɛ -putu 'paa -buduu gwe glu, ɩn 'sʋbha -bha -budu. \v 21 Sa we mɩa cɛlɩda -Lagɔsɛbhɛ 'wʋ, 'sa ɩn nʋa lubho: \q1 «Nyɩma -wa -yla wa 'nɩa ɔ gbʋ gba, \q2 'yɩa wa yia ɔ. \q1 -Wa 'nɩa ɔ gbʋ 'nʋ, \q2 'wʋ wa yia we lanʋa.» \m \v 22 Mʋ nyenia 'mɩ -zakpa duun, we 'gbʋ ɩn 'nɩa amɩaa -gbɛ nyni. \s1 Pɔlʋ 'yɩbha ɔ 'ka *Wlɔmʋ mnɩ \p \v 23 -Slɛɛn, lubho ɩn mɩa wee 'gbenya 'wʋ nʋda, we ka bhɩa. Ɩn 'yɩbha ɩn 'ka amɩaa -gbɛ mnɩ, -mʋʋ -zʋ duun ka 'plɩɩ 'gbʋ, \v 24 zlɩ ɩn -ka Ɛsɩpanyɩ mnɩda -mɩ, 'ɩn na plɩlɩa amɩaa -gbɛ. Cɩɩn, ɩn -ka -mɔ mnɩda -mɩ na dlɩ mɩ amɩaa 'yɩyɩe -gʋ. Nɩɩ, 'ylɩ 'sɔlɛ na -yɔ aɩn yia lia, 'ɩn na dlɩ mɩ aɩn -gʋ a 'ka 'mɩ 'wʋsa na Ɛsɩpanyɩ -mnɩda. \v 25 Nɩɩ, -Zeluzalɛmʋ na mnɩa -slɔ, ɩn 'ka -Lagɔnyɩma -wa mɩa -mɔ 'wʋsa. \v 26 Nɩɩ, -Zeluzalɛmʋʋ -Lagɔnyɩma, -wa boba mɩa 'bhada, Masedʋanɩ -yɔ Akaii -Lagɔnyɩma 'yɩbha wa 'ka wa 'wʋsa 'gwɛzi nya. \v 27 Wa 'yɩbha wa 'ka wa 'wʋsa, wa -ka yaa we lɛnʋ nɩ, kpagbʋ wa -saa. Nɩɩ, Zuifʋʋ -Lagɔnyɩma dlilia -Lagɔɔ 'nyulaŋwnaŋwnɩe 'lakpanya nya. 'Sa -bhlokpadɛ -maa ka we 'klʋ -maa 'ka -maa 'ŋnɩmnɩe dlili Zuifʋ nya. \v 28 Nɩɩ, ɩn -ka wee gbʋ nɩ bhɩa, ɩn -ka -Lagɔnyɩma, -wa mɩa -Zeluzalɛmʋ 'gwɛzi 'nyɛ, Ɛsɩpanyɩ na yia mnɩa, 'ɩn na plɩlɩa amɩaa -gbɛ. \v 29 'Ɩn, ɩn -yi we 'ji nɩɩ, ɩn -ka amɩaa -gbɛ mnɩ, Klisɩɩ 'wʋtʋtʋe -dlɔɔ 'dɛbhie nya na yia -mɔ nynia. \p \v 30 Na bheliaɩn, -we na yɩbhalɩa aɩn mʋ nɩ: a -yɔ 'mɩ 'sɔ, -a 'yɩ 'klɩ -a 'ka -Lagɔ bhubhoe na 'gbʋ. -Amɩaa -Kanyɔ -Zezu Klisɩɩ 'ŋnɩ -yɔ zɛkalɩdlɩ -we -Lagɔɔ Zuzu 'nyɛa -aɩn, we 'gbʋ na yɩbhalɩa we aɩn. \p \v 31 A bhubhoe -Lagɔ, ɩn yi Zudee -nyɩma, -wa'a zʋa Klisɩ dlɩ -gʋ, kwɛɛ bhlili. A bhubhoe -Lagɔ 'ɩn -Zeluzalɛmʋʋ -Lagɔnyɩma 'ka 'wʋsasɩe -we ɩn -yɔ we mɩa mnɩda -yɔŋwnu dlɩ -zɔnʋ nya. \v 32 We -ka 'sa -mɩ, ɩn mneni ɩn 'ka amɩaa -gbɛ mnɩ 'mʋna nya, 'ɩn -Lagɔ -ka ŋwnu, ɩn mneni ɩn 'ka amɩaa -gbɛ nyapɛ 'ylɩ ya 'sɔlɛ nya. \v 33 Nɩɩ, -Lagɔ, -ɔ nyɛa nyɩma 'wʋtʋtʋe -dlɔɔ, ɔ -yɔ a 'dɛ weee 'sɔ -mɩ. -Amɛnɩ. \c 16 \s1 Fʋsawɛlɩ \p \v 1 Amɩa na nyɛa -amɩaa bhɔlɔ Febee yoo. Nɩɩ, -Lagɔɔ lubho ɔ nʋa, -mɔ Sankleee *leglizɩ 'wʋ. \v 2 Sa -Lagɔnyɩma 'kaa nyɩma kpa, a kpa 'sa ɔ -amɩaa -Kanyɔɔ 'ŋnɩ nya. Gbʋ weee -we 'wʋ ɔ -ka aɩn la, a -sa ɔ 'wʋ. Nɩɩ, ɔ 'dɛ ka nyɩma duun 'wʋsa, we -yɔ na 'dɛ. \p \v 3 Plisilɩ -yɔ Akilasɩ, -wa -yɔ 'mɩ 'sɔ nʋa -Zezu Klisɩɩ lubho, a -sa wa fʋ. \v 4 Wa ka wa 'dɛɛ nʋ 'yliyɔgagɩe pɛlʋ 'pa, wa 'ka 'mɩ gbʋ 'wʋsa. We 'nɩ na 'dɛbhlogbɔɔ 'ka wa 'nanɩ yibheli: nɩɩ, 'lakpanyaa leglizɩ weee, -maa klaa. \v 5 -Lagɔnyɩma -wa gbelia 'wlu -mɔ wa -budu zɔ, a -sa wa fʋ. \p Epainɛtɩ, -ɔ mɩa na jijli -tale nya, a -sa ɔ fʋ. Ɔmɔ mɩa, -wa ŋwnua Klisɩɩ gbʋ -yɔ, mɔ -wa wa tɩatɩa -nyɩmɛ -mɔ -Aziii kibhe lʋ. \p \v 6 Malii -ɔ nʋa amɩaa lubho sa duun, a -sa ɔ fʋ. \p \v 7 A -sa Andlonikusɩ -yɔ Zuniasɩ fʋ. Wa mɩ na zʋayli -nyɩma nya, 'ɩn ɩn -yɔ wa 'sɔ yia -kaslʋ pla. Nɩɩ, ma plaa Klisɩ 'mɩ 'yu, 'ɩn wa -yia wa nyɩma 'kadɩ nya ɔ tietienya glaa. \p \v 8 A -sa Ampliatusɩ fʋ. Na jijli -tale -wa -mɔ -Kanyɔ 'wʋ. \p \v 9 A -sa Ulʋbɛn fʋ, mɔ -yɔ -aɩn 'sɔ nʋa Klisɩɩ lubho. Ɔmɔ -yɔ na jijli -tale Sɩtakisɩ 'sɔ. \p \v 10 A -sa Apelɛsɩ fʋ. Mɔ -slolua ɔ 'dɛ -Lagɔnyɩmɛ tɩklɩɩ nya. A -sa Alistobulɩɩ -buduŋwɛɛ -nyɩma fʋ. \p \v 11 A -sa Ewlodɩɔn fʋ, nɩɩ, na -buduŋwɛɛ -nyɩmɛ -wa. Nalɩsisɩɩ -buduŋwɛɛ -nyɩma -wa zʋa -Kanyɔ dlɩ -gʋ, a -sa wa fʋ. \p \v 12 A -sa Tlifɛnɩ -yɔ Tlifozʋ fʋ. Ma nʋa -Kanyɔɔ lubho. A -sa na jijli -tale Pɛlɩsidɩ fʋ. Mɔ nʋa -Kanyɔ lubho duun. \p \v 13 A -sa Wlufusɩ fʋ. Nɩɩ, -Kanyɔ -saa -bha ɔ. Ɔ 'nyaa -ɔ mɩ 'yaa nanʋ nya, a -sa -mɔɔ fʋ. \p \v 14 Asɛnklitɩ klaa, Flegɔn klaa, Ɛlɩmɛsɩ klaa, Patlobasɩ klaa, Ɛlɩmasɩ klaa, we -yɔ bhelia -yɔ bhɔlɔa -wa -yɔ wa 'sɔ mɩa, a -sa wa fʋ. \p \v 15 Filolɔgʋ -yɔ Zuli klaa, Nele -yɔ ɔ bhɔlɔ klaa, Olɛnpasɩ klaa we -yɔ -Lagɔnyɩma weee -yɔ wa 'sɔ mɩa, a -sa wa fʋ. \p \v 16 A sɩsalɩ fʋ 'wʋgbɩgbɩe nya, -Lagɔnyɩma 'bhisa. Klisɩɩ leglizɩ weee nɛɛ wa -sa aɩn fʋ. \s1 'Dɩzʋwɛlɩ \p \v 17 Bheliaɩn, -we na 'yɩbhalɩa aɩn, mʋ nɩ: -wa sɩsalɩa nyɩma -yɔ, a kpa amɩaa 'dɛ 'nanʋʋ wa gbɛgbɛɩn. -Sloluwɛlɩ a 'yɩa, wa -ka we gbɛgbɛɩn mnɩnɩda -mɩ, a 'nɩ nʋ 'nanʋʋ, 'ɩn wa bhlɩa nyɩma la. A -yɔ wa 'sɔ 'na nɔnʋ -nɩ. \v 18 We ka gbʋ -wa, 'sasʋkpa -nyɩma mɩa, wa'a nʋ -amɩaa -Kanyɔ Klisɩɩ lubho. Wa 'dɛɛ nʋkplaa lubho wa nʋa. Wɛlɩ mɛnɔ -nʋ -yɔ gbʋ duun wa gbaa nyɩma -yla. We nya wa nʋa nyɩma -kpʋa -dawli 'wʋ. \p \v 19 'Ɩn amɩa mɩa, sa a zʋa -Lagɔ 'nʋŋwɛ, we 'dɩ ka da weee lamneni. We 'dɛɛ 'gbʋ, ɩn mɩ 'mʋna 'wʋ amɩaa 'gbʋ. Nɩɩ, ɩn 'yɩbha a yibheli gbʋ a 'ka 'nanɩɩ 'dɛkpʋa nʋ, 'ɩn a zʋ amɩaa 'dɛ 'yliyɔ a yi gbʋnyuu lɛnʋ. \p \v 20 -Lagɔ -ɔ wlaa 'wʋtʋtʋe -dlɔɔ, mɔ yia daylɩ *-Saatan lawʋwlalɩa amɩaa bhʋ zɔ. \p Nɩɩ, -amɩaa -Kanyɔ -Zezu ŋwna aɩn 'nyu la. \p \v 21 Timotee, -ɔ -yɔ 'mɩ 'sɔ nʋa lubho, nɛɛ ɔ -sa aɩn fʋ. Lusiusʋ klaa, Zasɔɔn klaa, we -yɔ Sosipatɛlɩ -wa mɩa na -buduŋwɛɛ -nyɩma nya, sa 'yaa aɩn fʋ. \p \v 22 -Amɩ, Tɛlɩtiusɩ -ɔ cɛlɩa 'sɛbhɛ nɩ, ɩn -sa aɩn fʋ -amɩaa -Kanyɔ -ɔ nʋa -aɩn nyɩmɛ -bhlo nyaa 'ŋnɩ nya. \p \v 23 Gayusɩ nɛɛ ɔ -sa aɩn fʋ. Ɔ -gbɛ ɩn -dɩa la, -mɔ ɔ -budu zɔ -Lagɔnyɩma weee gbelia 'wlu. \p 'Gbee 'gwɛzilazʋnyɔ Elasɩtɩ -yɔ -amɩaa bheli Kalɩtusɩ nɛɛ wa -sa aɩn fʋ. [ \v 24 -Amɩaa -Kanyɔ -Zezu Klisɩ ŋwna a 'dɛ weee 'nyu la.] \s1 -A 'ylimanɩ -Lagɔɔ 'ŋnɩ \p \v 25 -A 'ylimanɩ -Lagɔɔ 'ŋnɩ! We ka gbʋ -wa, -Lagɔgbʋ na gbaa -Zezu Klisɩɩ daa, mɔ mnenia ɔ 'ka aɩn latɛmanɩ dlɩzʋzʋe 'wʋ we -gʋ. -Lagɔɔ zizelu, -we ka bɩ -gwlɛa 'wʋ, we gbɛgbɛɩn we 'wlʋa bhlee. \v 26 Nɩɩ, -slɛɛn mɩa, we mɩ zlɩ 'klʋ. Nyɩma weee -wa 'nɩa Zuifʋ, wa mneni wa 'ka we yibheli -we mɩa cɛlɩda, we gbɛgbɛɩn. Wee 'sɛbhɛnya mɩa, -Lagɔgbʋʋ -falɩpanya cɛlɩ bhaa we. -Lagɔ -ɔ mɩa 'ylɩ weee nya, -ɔ 'nɩa bhlilida -ka, mɔ gbaa nɩɩ, wee wɛlɩ 'wlʋ zlɩ 'klʋ, 'ɩn 'lakpanya weee 'ka ɔ dlɩ -gʋ zʋ, 'ɩn wa 'ka ɔ 'nʋŋwɛ zʋ. \p \v 27 -Lagɔ -ɔ ka 'dɛbhlogbɔɔ -yi gbʋ, ɔ 'ŋnɩ 'ylimanɩ -Zezu Klisɩɩ gbɛgbɛɩn 'ylɩ weee nya. -Amɛnɩ.