\id LUK - Awa NT -Colombia, Ecuador 2009 (DBL -2013) \h San Lucas \toc1 San Lucas Dios Watsal Pit Jesucristowa Para \toc2 San Lucas \toc3 Lc \mt1 San Lucas \mt2 Dios Watsal Pit Jesucristowa Para \ip San Lucasne Jesucristowa Dios Watsal Pit para, Israel awaruzkas wan awaruzkas sun kin namtɨt, watsat mɨlmumikasha piankamanapa. Usne sun pit pamtu, wan awa Jesús kirɨt aizpa au sukin piankamanapa. Jesucristowa parachasmin, San Lucasne Mateo parɨt aizpakas Marcos parɨt aizpakas izta, wan kamna, wan nil pana (1.1-4). Katmizna San Lucasne Jesús kawira payuwakas Juan muntumikawakas an akkwan pamtu (1.5–2.52). San Lucasne Juan muntumikawa kamtamtu aizpakas (3.1-20) Diablo Jesústa kwail kinintu aizpakas (3.21–4.13) Anpat Jesús Galilea sukin kamtamtu aizpakas (4.19–9.50) pamtu. Cristo Jerusalén ɨmtuasmin (9.51–19.27), San Lucasne Jesústa kimtu aizpa pamtu. Suasne usne Jesús imtu payukas (19.28–23.56) irɨttas kuhstu payukas chiyura numtu payukas pamtu (cap. 24). \ip San Lucasne Israel kammu yalkin Jesús kamtamtu aizpa pamtu. Usne Isaías kaizta aizpa para, wan awa Dios Watsal Pit piankamanapa. Jesúspa paramtuasmin, Lucasne puizaruzakas naizamturuzakas watchiruza panara. Usne Samaritano kamtam kwintakas papihsh paiña painkulta watkulta kamtam kwintakas pamtu. San Lucasne awaruza kamtanamtu, awa Diosta paikuanapa, Dios Sɨnam Izpulta piankamanapa, Dios au kwail kiarɨt aizpa watkulshina piankamanapa. \c 1 \s1 Prólogo. An ñancha pit \p \v 1 Watcha i. Akkwan awane sun kwinta kirɨt aizpa awaruzpain pɨnkɨh pashiara. \v 2 Chiwazha kirɨt aizpa izmuruzne, Dios pit kammuruzne, an ñamin sun kwinta aumɨza kamtanarɨt. \v 3 An ñamin wan pɨnkɨh Jesúspa parɨt aizpa iztau. Makima na sun kwinta watsal kamtɨt akwa, nakas nua, Teófilora, pɨnkɨh pashimtus. Na nua pashimtu akwa, nane impara imparain wan sun kirɨt aizpa pamtus, \v 4 nua wan kamtarɨt aizpa wat piankamnapa. \s1 Maza ángelne Juan munnammika kawinazi kiztu \p \v 5 Herodes, Judío awaruzpa mikwa, Judea sukin uzasmin, maza pariyane, Zacarías muntɨtmikane, uzta. Paiña ira pampa Abíasne pariya aramin. Paiña ashampane Isabel mun. Paiña ira pampa Aarónne pariya aramin. \v 6 Uspa paasne Dios iztakin wat uzpait kit wan Dios ɨninta aizpa mɨilta. Mɨnminkas uspa paasta kwail kirɨt kizarachi. \v 7 Uspane pashpa mɨjchiara, Isabel pashpa mɨlsachi akwa. Usne ɨlapa azi; ashampakas ɨnkwa azi. \p \v 8-9 Maza payune usne paiña pariya kwalkasa Dios yalta kiwaina ɨrɨt. Ussa narawane, Zacaríasne Dios yal ayukmal napta, wat piam incienso paktana. \v 10 Us ayukmal wat piam incienso paktamtuasmin, wan awane pianamal Diosta paikuara. \v 11 Suane Diospa ángelne Zacarías tukin kun kit ussa izpanta. Usne wat piam incienso paktamtukin, numal misharɨkin kunta. \v 12 Ángelta iztawane, Zacaríasne iztaspat kit kun kirɨt. Chinkas kisachi. Ishkwarɨt. \v 13 Ángelne ussa kaizta: \p —Zacarías, an ishkumun, Dios nu paikwat aizpa mɨra akwa. Up ashampane, Isabelne, ampu pashpa mɨlnazi. Nune ussa Juan munnazi. \v 14 Nune kwisha wat kultɨnazi. Us kawira akwa, akkwan awane wat kularɨnazi. \v 15 Usne Dios iztakin tɨnta namnazi. Chappikas chappi tainkas kumanazi. Diospa Sɨnam Izpulne pashpara piznazi, mɨltachasmin. \v 16 Usne Judío awaruza akwananazi, uspa Anpatta, uspa Diosta, kaiyanapa. \v 17 Diospa ɨnintamika amtuchasmin, an Juanne ussa an ñancha ɨnazi, wan watsanpa. Usne an ñancha Elías uzmikakanain uznazi. Dios Sɨnam Izpulne ussa kiwainazi, Diospa tɨnta paranpa. Usne papihshtuza ka kurunnanazi: “Up pashparuza paashirain. Usne kwail awaruza maizninnanazi, wat awakana uzanapa. Suasne awa sunkana kiat kit kamarane, awane Diospa ɨnintamikasha mɨat kit sappanazi.” \p \v 18 Zacaríasne ángelta mɨmara: \p —¿Mizama ap ashampa pashpa mɨlshina? Nane ɨlapa ish. Ap ashampakas ɨnkwa i, kizta. \p \v 19 Ángelne ussa sɨnkara: \p —Nane Gabriel munish. Nane Dios uzkin kunish. Usne nawa nua kwinta kininpa ɨninchish, nu sun watsal pit mɨnapa. \v 20 Mane mɨri. Nu na kaizta aizpa nɨjkultachi akwa, nune paramanazi, up painkul kawinakima. Nueve mish pailka, sun kirɨnazi. \p \v 21 Sun kimtuasmin, awane pianamal kunat kit Zacaríasta tɨrizara. Uspane usparuzpain minñara: “¿Chitma katne Dios yal ayukta tɨriztu arau? ¿Chitma puzmas?” \v 22 Zacarías puztawane, usparuza paramanamta. Suasne uspane Zacarías chiwazha Diospa yal ayukmal izta nɨjkulara. Awaruza paiña chihtɨkasa annamtuasmin, usne puñain para. Ussa kirɨt aizpa parasachi. \p \v 23 Paiña kal Diospa yalta pailtawane, Zacaríasne paiña yalta kailta. \v 24 Mamaz payura paiña ashampane, Isabelne, pɨja warɨt. Cinco mishtakima yalkimin uz kit ka minta: \v 25 “Ap Anpatne sun payura nawa kiwainzish, pɨja wana. Mane nane awa iztakin mɨtsal chiish.” \s1 Maza ángelne kaiztu: Jesúsne kawinazi \p \v 26 Isabel pɨja warawane, seis mish pailtɨka, Diosne ángel Gabrielta Galilea sura, Nazaret pɨpulura, ɨninta, \v 27 maza nimpihsh ashampara kwinta kinpa. Usne María munta. Mama ampukasa pittachi. Usne maza ampura kasara kin namtɨt azi. Sun ampune José munta. Paiña ira pampa Davidne mikwa arakwain.\fig Ángel Maríara paramtu|src="cn01606b.tif" size="span" copy="©David C. Cook Foundation" ref="LUK 1.27" \fig* \v 28 Ángelne María tukin nap kit kaizta: \p —Kakishapu. Diosne nua wat kit kit kiwainshimtu. Anpatne nua pashit kit nukasa ɨmtu, kizta. \p \v 29 Ángelta iztane, Maríane ishkwat kit ángel kaiztu aizpa minta. “¿Usne chikishma sun nawa kwinta kimtu?” minta. \v 30 Suasne ángelne ussa kaizta: \p —María. Ishkumun. Diosne nua wat kit kit kiwainshimtu. \v 31 Mɨri. Mane nune pɨjakasa anpai. Painkul mɨjanpai. Ussa Jesús munnaka. \v 32 Usne tɨnta namnazi, chiyuras amtu akwa. Usne chiyuras Dios Painkul munnazi. Anpat Diosne ussa Davidkin anza katsa mikwakana namnazi, Davidkanain ɨninapa. \v 33 Usne pailta payukima Israelpa kwalta ɨninnanazi. Paiña ɨnintu aizpa pailmanazi, kizta. \p \v 34 Suasne Maríane ángelta mɨmara: \p —Ampu mɨjkine, ¿mizama painkul mɨlnapai? kizta. \p \v 35 Ángelne ussa sɨnkara: \p —Diosne Sɨnam Izpul akwa nu tukin anazi. Katsa Diosne nua tɨnta kiwainazi, pashpa pɨja wanapa. Katmizna up kawintu pashpane Dios pashimtu aizpa kinazi. Dios Painkulkas munnazi. \v 36 Na nua kaiztu aizpa mɨri. Up kwal, Isabelne, ɨnkwa i. Wan awane ussa “Pashpa wasachi,” kizara. Maneme usne seis mish pɨja warɨt tu. \v 37 Diosne chikas wantain kishinai. \p \v 38 Suasne Maríane ussa sɨnkara: \p —Nane ap Anpatpa kiwainmumika ish. Watcha, nune nawa kaizta aizpa sari, kizta. \p Suasne ángelne ɨrɨt. \s1 Maríane Isabelta kwinta kin ɨt \p \v 39 Sun payune Maríane wan watsat kit maza pɨpulukin Judea ɨnkal sura azain ɨrɨt. \v 40 Zacaríaspa yalta nap kit Isabelta kaizta: “Manta kail ish,” kizta. \v 41 Isabel Maríawa pit mɨrane, paiña pashpa pɨjakin kialta. Suasne Dios Sɨnam Izpulne Isabelta pizta. \v 42 Suasne usne tɨnta kaizta: \p —Diosne wan ashampakin nua anza watsal kiwainnazi. Diosne nu mɨltu pashpara wat kiwainazi. \v 43 Ap Anpatpa akkuhsh nawa kwinta kin at akwa, kwisha wat kultus. \v 44 Mɨri. Nu nawa kakishapu kiztawane, ap painkulne pɨjara tɨnta kialta. Usne watsal kultuazi. \v 45 Ap Anpatne nua kin namtɨt aizpa kinazi. Nune wat kulnazi, us kin namtɨt aizpa nɨjkulta akwa, kaizta. \p \v 46 Suasne Maríane min kit paiña kaijchuras kaizta: \q1 “Ap Anpat katsa i. \q1 \v 47 Ap Diosne, ap watsat mɨlmumikane, kwisha wat i, nawa kwisha wat mintɨt akwa. \q1 \v 48 Usne nawa, paiña kiwainmumikasha, kiwainshira. \q1 Makis wan awane nawa kaizanazi: Diosne ussa wat ashampa namninta. \q2 \v 49 Ap katsa Diosne na akwa akkwan kirɨt. \q2 Usne sɨnammika muntɨt. \q1 \v 50 Usne wan Diosta wat minturuzakas \q2 Diosta wakpuj wainamtuzakas iznat kit kiwainanazi. \q1 \v 51 Usne katsa kal sara. \q2 Diosne anza katsa mintuza an ainkinkanain namninnara, uspa minñara aizpa kiamanpa. \q1 \v 52 Usne katsa mikwaruza uspa ɨninmukis taizninnanazi. \q2 Usne kiwaintuza watsat mɨlnara. \q1 \v 53 Usne chiwazha we mɨjtuza wan mɨlanara. \q2 Usne kwazpa awaruza kɨlmin ɨninnara. \q1 \v 54 Usne paiña Judío kwaltuza, \q2 paiña kiwaintuza, pailta payurakima kiwainnara. \q1 \v 55 Sunkanain usne au an ñancha ira kwaltakas \q2 Abrahamtakas Abrahampa kwizta kwal uzamturuzakas kin namnara.” \p \v 56 Isabelkasa kutña mish uztawane, Maríane papihshpa yalta kailta. \s1 Juan munnammikane kawimtu \p \v 57 Sunpawa payu pailtɨkane, ishtu kirɨkane, Isabelne paiña painkul nishta. \v 58 Dios ussa wat kirɨt aizpa mɨarawane, kasha izmuruzkas kwaltuzkas kaizara: “Au Anpatne nu wat kirɨt. Uspane uskasa wat kularɨt.” \v 59 Ocho payu pailtawane, uspane ampu pashpara muara, pashpa aya tɨtnapa, circuncisión kinpa, Judío awaruza ɨnintɨt aizpa kinpa. Uspane kaizara: “Usne Zacarías papihshkanain munnazi.” \v 60 Paiña akkuhshne kaizta: \p —Zacarías munnachi. Juan munnazi, kizta. \p \v 61 Uspane ussa sɨnkaara: \p —Up kwalne sun mun mɨjchi, kizara. \p \v 62 Suasne papihshta saiaat kit mɨmaara, ¿Miza munashinasa, awa piankamanapa? \v 63 Usne pɨnkɨh paikwat kit para: “Usne Juan mun i.” Wan awane iztaspaarɨt. \v 64 Sun urain Zacaríasne paiña pit ɨsak kit paiña yankwija chɨhkul kit kaizta: \p —Diosne kwisha wari, kizta. \v 65 Suasne wan kasha izturuzne iztaspaarɨt. Wan awane Judea ɨnkal sura sun kirɨt aizpa wantuza kwinta kinara. \v 66 Sun kwinta mɨmturuzne usparuzpain mɨmaara: “Sun pashpane ¿Chima kinazi?” kizara. Dios ussa kiwainshimtu akwa, Diosne an pashpara an tɨnta namnazi. \s1 Zacaríaspa kanta \p \v 67 Zacaríasne, pashpawa papihshne, Dioskasa paramtu uzta. Dios Sɨnam Izpulne ussa piz kit kiwainmɨzta. Zacaríasne Dios akwa parat kit kaizta: \q1 \v 68 “Judío awawa Diosne, au Anpatne, kwisha wari. \q2 Usne apain at kit paiña kwaltuza watsat mɨlnanazi. \q1 \v 69 Usne tɨnta watsat mɨltamikasha ɨninta. \q2 Sun kiwainmikane ñamin pampa Davidpa kwal i. \q1 \v 70 An ñamin Diosne paiña kainammtuz akwa sun pit kin nam kit kaizta: \q1 \v 71 Usne aumɨza watsat mɨlnashina, \q2 aliz awa aumɨza anuppamanpa, aumɨza aliz kulamanpa. \q1 \v 72 Diosne sunkas kaizta: au ira kwaltuza nanat kit kiwainanash. \q2 Uruza kin namtɨt aizpa mainmanash. \q1 \v 73 Sun pitmin au papihshta, Abrahamta, sunkana tɨnta kaizta: \q1 \v 74 Usne aumɨza watsat mɨlnanazi, waya kimtuz aumɨza chinkas kiamanpa. \q2 Usne aumɨza paiña kiwainmu namninnanazi, paiña kal kianapa, ishkwatchin. \q2 \v 75 Dios iztakin uzamtuasmin, aune pailta payukima us wat kuruntu aizpa kiat kit Diosta wakpuj waintamakpas. \q1 \v 76 Mane nua, ap painkul pashpara paranash. Nune chiyuras kainammmika munnazi. \q2 Nukas up Anpatpa miwara an ñancha ɨnazi, paiña mi watsanapa. \q1 \v 77 Nukas Dios paiña kwaltuza watsat mɨlnana piankamninnanazi. \q2 Uspa kwail kiarɨt aizpa wat kulna piankamninnanazi. \q1 \v 78 Dios aumɨza pashinamtu akwa, usne aumɨza kiwain kit chiyuras amtumikasha ɨninnazi. \q2 Suasne wan awane ussa piankamashina. \q1 \v 79 Paiña ɨnintumika akwa Diosne kwail kim uzturuzakas, \q2 irɨn ishkumtuzakas, watsat mɨlnanazi. \q1 Usne aumɨza wat miwara ɨninanazi, kalpain uzanapa.” \p \v 80 An katsa kawimtuasmin, pashpane pailta payukima Diosta an pashimɨzta. Wan kawirawane, usne pul sura ɨt kit uzta, Judío awaruz ussa piankamnakima. Kwiztane uspane us kaizta aizpa mɨara. \c 2 \s1 Jesúsne kawintu \r (Mt 1.18-25) \p \v 1 Sunkana kirɨt. Katsa mikwa Augustone paiña pit wan sura ɨninnara, wan awara wiannanapa. \v 2 Ma wiana masamtuasmin, ainki mikwa Cirenione, Siria sura ɨninta. \v 3 Katmizna wan awane uspa kwalpa pɨpulura ɨara, wiantɨt puranpa. \p \v 4 Suasne Joséne Galilea suras Nazaret pɨpuluras ɨt kit Judea sura nura, Belén pɨpulurakima. Katsa mikwa Davidne ñamin sua kawira. Joséne Davidpa kwal azi. \v 5 Usne kanpa ashampakasa nuilta, wiantɨt puranpa. Maríane Josékasa kasara kin namtɨtkas, usne me pɨja warɨt. \v 6 Uspa paas Belén pɨpulura tuasmin, Maríane ishtu kinpain pamɨzta. \v 7 Suane usne an ñancha painkul pashpa mɨt kit pĩnkasa ipkanat kit punkira winta. Mamaz yal nanchi akwa, usne wakara ɨranchura ɨt kit pashpara punkira winta. \s1 Ángelkas pɨriku izmuruzkas \p \v 8 Sun surane pɨriku izmuruzne pɨt saukin pɨrikura izara. Kɨnsɨh uzkɨnnara. \v 9 Suasne Anpatpa ángelne azain at kit uspa paizkakin kun kit usparuza izpannara. Anpatne uspa uzkin kai malninta. Suas uspane kwisha ishkuara. \v 10 Ángelne usparuza kaiznara: “Ishkuman. Nane umɨza watsal pit kainananamtus, wan awa kwisha wat kulanapa. \v 11 Mɨrain. Ma payu watsat mɨlmumikane Davidpa pɨpulura nishta. Sun Anpatne Dios nɨrɨtmika i. \v 12 Ussa sayamtuasmin, une u izta aizpa piankamtain. Sunkanane sun pashpane pĩnkasa kanat kit punkira izakpara tuanazi.” \p \v 13 Sun urain an ángelkas an akkwan ángelkasa chiyuras Diosta ka kaizara: \q1 \v 14 “Diosne kwisha wari. Chiyuras Diosne katsa i. \q2 Usne awaruza kiwainanazi, kalpain uzanapa.” \fig Akkwan ángeltuz pura; pɨriku izmuruz izamtu|src="cn01621b.tif" size="span" copy="©David C. Cook Foundation" ref="LUK 2.14" \fig* \p \v 15 Ángel usparuzkis ɨarawane, chiyumarain kaiyarawane, sun pɨriku izmuruzne usparuzpain kaizara: \p —Belén pɨpulura ɨzhain, chiwazha kirɨt aizpa izna. Anpat aumɨza kaiznarɨt aizpa piankamna ɨzhain. \p \v 16 Uspane azain ɨat kit Maríarakas Josérakas pashparakas sayat kit wanmalnara. Wanmaltawane, uspane pashpara punkira izakpara tu izara. \v 17 Pashpara izarawane, uspane ángel usparuza kaiznara aizpa Jesúspa papihshtuzakas wan awaruzakas kainanara. \v 18 Wan pɨriku izmuruz kaizara aizpa mɨraruzne iztaspaarɨt, watsat mɨlmumikawa paarat akwa. \v 19 Maríane wan mɨntu aizpa ayuk kaijchura watsat kit sunpa minta. \p \v 20 Pɨriku izmuruzne kaiyat kit kaizara: \p —Au chiyuras Diosne kwisha wari, kizara. \p Chiwazha mɨra aizpakas izta aizpakas sunkanain kirɨt. \s1 Jesústa Diospa yalta mɨltu \p \v 21 Ocho payu pailtawane, ampu pashpa aya tɨttawane, circuncisión kitpane, uspane ussa Jesús munnara. An ñancha María pɨjara wachasmin, ángelne sun mun ussa munta. \p \v 22 Pashpa kawirawane, Josékas Maríakas Moisés kaizta aizpa kiara, uspa sɨnam puranpa. Suas uspane pashpara Jerusalén pɨpulura mɨlarɨt, Taitta Diosta anna. \v 23 Sunkana Anpatne ɨnin kit para: “Wan an ñancha ampu mɨltamikasha Anpatta chɨhkatpa. Diosne us akwa ussa paimpa akumtu,”\x + \xo 2:23 \xt Éx 13.2, 12\x* ka parɨt. \v 24 Anpatne sunkana awaruza ɨnin kit ka para: “Paas munkul mɨlna mɨjchine, awane paas pashpa utkuru piantana mɨltawa. Paas pashpa utkuru mɨjchine, awane paas munkul piantana mɨltawa, ka parɨt. Katmizna Josékas Maríakas paas chitchu Diosta mɨlta, Moisés ɨnintɨt aizpa kinpa.”\x + \xo 2:24 \xt Lv 12.8\x* \p \v 25 Mane mɨri. Maza ampune, Simeón munmikane, Jerusalén pɨpulura uzta. Usne nil uz kit Diosta paikwara. Usne Dios nɨrɨtmika amtu payu tɨrizta, us Israel awaruza kiwainnanakima. Diospa Sɨnam Izpulne ussa piz kit \v 26 sunpa ussa piankamninta. Ussa kaizta: “Irachasmin, nune Cristora, Anpat ɨnintumikasha, iztɨnazi,” kizta. \v 27 Diospa Izpulne Simeónta Diospa yalta ɨninta. Kwiztane, Jesúspa papihshkas akkuhshkas Jesústa Simeón tukin karailta. Uspane Moisés ɨninta aizpa kishiailta. \v 28 Simeónne ussa sap kit mut kit “Diosne kwisha wari,” kiz kit kaizta: \q1 \v 29 “Ap Anpatne, nune nawa kin namta aizpa kirɨt. \q2 Mane nane, up kiwainmumikane, kalpain irɨnash, \q1 \v 30 na ap kasukasain up watsat mɨlmumikasha iztɨt akwa. \q2 \v 31 Nune ussa watsarɨt mɨj, wan awa ussa izanapa. \q1 \v 32 Usne Judío awachiruza kiwainnanazi, Diosta piankamanapa. \q2 Israel awaruzne us akwa wat kulanazi.” \p \v 33 Josékas Jesúspa akkuhshkas Simeón pashpawa kaizta aizpa kwisha iztaspailta. \v 34 Suasne Simeónne usparuza kaiznara: “Diosne uruza me wat kirɨt,” kiznara. \p Suasne usne Maríara, Jesúspa akkuhshta kaizta: “Izti. Sun pashpane Dios nɨramika i. Us kaizta aizpa mɨamtuchi akwa, akkwan Israel awaruzne wan kaarɨnazi. Usne mamaztuza, us kaizta aizpa mɨmturuza, watsat mɨlnanazi. Akkwan awane ussa nɨjkulamanazi. Ussa kwail paraanazi. \v 35 Jesús usparuza kurunnakane, akkwan awane uspa kaijchukin Jesúspa minñamtu aizpa nɨjkulanazi. Une ayukmarain kwisha naizanazi, tɨ kwiz kaijchukin pamtukanain,” kizta. \p \v 36 Suane maza ashampane, Dios pit kainammmikane, tuazi. Ana munta. Usne Fanuelpa pashu azi. Aserpa kwal azi. Mane usne kwisha ɨnkwa azi. Nimpihshasmin kasara kirɨt. Siete año paiña ampukasa uztawane, Aserpa ampune irɨt. \v 37 Ochenta año amparakasa mazainpain Diospa yalta kashara uzta. Sua payuwarakas amtawarakas Anpatta kiwainmɨz kit Diosta wakpuj wainmɨzta. Diosta paikumtuasmin, usne pala kwatchi. \v 38 Sun urain Anane uspa tukin at kit Diosta aishtaish kiz kit wan awaruza Jesúspa kainanara. Uspane Diospa nɨrɨtmikasha tɨrizat kit sayara, wan Israel awaruza watsat mɨlnanapa. \s1 Nazaret pɨpulura kaiyamtu \p \v 39 Suasne Josékas Maríakas Dios ɨninta aizpa kiarawane, uspane Galilea sura usparuzpa pɨpulura, Nazaret pɨpulura, kaiyamɨzta. \v 40 Sun pashpane kawit kit an tɨnta namtɨt. Kwisha wat pianmika nammɨzta. Diosne ussa kwisha kiwainta. \s1 Jesúsne Diospa yalta naptu \p \v 41 Mane paiña papihshkas paiña akkuhshkas año aizpa Jerusalén pɨpulura ɨilta, Pascua pishta izna. \v 42-43 Jesús doce año pɨntɨkane, cham pishta taizkane, kutñaruzne Jerusalén pɨpulura nuara. Pishta pailtawane, kailpailta. Pashpa Jesúsne Jerusalén pɨpulurain nukkultɨt. Paiña kwalne Jesús nukkultɨt pianchi. \v 44 Uspane maza payus ɨara. Uskasa mamaz awakasa aamtuka minpailta. Uspa kwaltuzakas izmuruzakas sayara. \v 45 Ussa wanmaltachi akwa, Jerusalén pɨpulura ussa saina kailpailta. \p \v 46 Kutña payu taiztawane, ussa Diospa yalta wanmalpailta. Usne kamtam purakin tuazi. Uspa kamtɨt aizpa mɨt kit usparuza mɨmanara.\fig Josékas Maríakas Jesústa Dios katsa yalta saimtu|src="cn01647b.tif" size="span" copy="©David C. Cook Foundation" ref="LUK 2.46" \fig* \v 47 Us akkwan pian akwa, us usparuza sɨnkanarɨt akwa, wan mɨraruzne us akwa iztaspaarɨt. \v 48 Paiña papihshkas akkuhshkas ussa iztawane, iztaspailta. Paiña akkuhsh ussa kaizta: \p —Ap painkul. ¿Chikishmaka aumɨza sunkana kirau? Izti. Up taittakas nakas ishkuat kit nua sairamakpas. Aune nu karɨt min kit tayal kit kwisha tɨnta sairamakpas. \p \v 49 Suasne Jesúsne usparuza sɨnkanara: \p —¿Chikishmaka nawa sayamtuanas? Ap Papihshpa tukin tuatpaish, ap Papihsh kaiztu aizpa piankamna. ¿Une sun pianchiwail? \p \v 50 Us “Dios paiña papihsh i” paramtuasmin, uspane us kaizta aizpa mɨarachi. \p \v 51 Suasne usne uspakasa Jerusalén pɨpulukis kihsh kit Nazaret pɨpulura nappara. Usne uspa kaizta aizpa mɨt kit kirɨt. Paiña akkuhshne sun kirɨt aizpa ayuk kaijchura watsat kit minta. \p \v 52 Sunmesa Jesúsne an katsa kawit kit an wat pianmika namta. Diosne ussa pashira. Awaruzne us akwa wat minñara. \c 3 \s1 Juanne, munnammikane, Dios Pit kainammtu \r (Mt 3.1-12; Mr 1.1-8; Jn 1.19-28) \p \v 1 Katsa mikwane, Tiberione, quince añokima ɨninta. Sun payura usne an ampara ainki mikwaruza ɨninnara. Poncio Pilatone Judea sura ɨninta. Herodesne Galilea sura ɨninta. Paiña aimpihshne, Felipene, Iturea surakas Traconite surakas ɨninta. Lisaniasne Abilinia sura ɨninta. \v 2 Sun payuwara Anáskas Caifáskas, katsa pariyaruz, uzpailta. Suasne sun payura Diosne, Zacaríaspa painkulta, Juanta, pul sukin para. \v 3 Usne Jordán pimawarain chat kit akkwan pijikima sun pit awaruza tɨnta kainanara: “U kwail kiamtu aizpa maizat kit chɨhkarain. U kwail kirɨt aizpa tayalamtune, Diosne uruza sɨnam saninnanazi. Suasne nane uruza munnanash,” kiznara. \v 4 An ñamin Isaíasne uzta. Sun Dios pit kainammmikane kaiz kit sunkana pɨnkɨhta para: \q1 “Mazane pul sukis ka tɨnta paranazi: \q1 ‘Au Anpatpa mi watsaninnanaka, nil sanapa. \q1 \v 5 Mi pil piwail kirɨkane, pil winnazi. \q2 Wan ɨnkalkas wan ɨzakas sak sanazi. Kailsa mikas nil sanazi. \q1 Kwash mikas sak sanazi. \q2 Awa wan mi nil sashiana minñamtukas, Diosne wan awaruza wat namninnashimtu. \q1 \v 6 Wan awane Dios ɨnintamikasha, watsat mɨlmumikasha, izanazi.’ ”\x + \xo 3:6 \xt Is 40.3-5\x* \p \v 7 Akkwan awane Juanpakin puzara, us usparuza munnanapa. Usne usparuza ka kiznara: “Une kamta kwalkana mai. Dios uruza ilna akane, une ɨkkainsachi. \v 8 Wat tɨne wat pippain wamtu. Kawarain kwail kirɨt aizpa maiztumikane, paiña kwail chɨhkamtumikane, awa iztukin wat kinazi, awa us maiztɨt piankamanapa. Uruzpain ka minman: ‘Aune Abrahampa kwal makpas, Dios uruza wat kinat kit sappanapa.’ Nane uruza watcha kaiznamtus. Dios pashpa kawirashimtune, kal chi. Usne sun ukkasa Abrahampa pashpa namninnashina. \v 9 Mɨnpazha mujtɨt tɨ kwalta pialpinkasa kwanapainsarɨt. Tɨ wat pippa wamtukine, kwat kit ĩnta kiakpɨnnazi. Une sun tɨkana mai. Diosne u minñamtu aizpa kaninnazi. Sunkanane Diosne kwail kirɨt aizpa chɨhkamtuchiruza ilnashinazi.” \p \v 10 Suasne, akkwan awane ussa mɨmaara: \p —¿Aune chima kianapai? kizara. \p \v 11 Juanne usparuza sɨnkanara: \p —Paas kamisha mɨjmikane mamaz mɨjchimikasha mɨlatpa. Kumira mɨjmikane mɨjchimikasha nail kit kwintawa. \p \v 12 Roma gobiernowa pial sapmuruzne ussa ɨara, Juan usparuza munninnanapa. Juanta mɨmaat kit kaizara: \p —Aune ¿Chima kianapai? kizara. \p \v 13 Juanne usparuza sɨnkanara: \p —Gobierno ɨninta aizpa an muin puisaman. \p \v 14 Mamaztuzkas suldaruruzkas ussa mɨmaara: \p —Aune ¿chima kianapai? kizara. \p Usne usparuza sɨnkanara: \p —Mɨnainkas walkuman. Mamazta pɨrail kaizman, us mɨj aizpa ukkana. Gobierno awa pial nua takane, sun pialkasa wat kultain. \p \v 15 Wan awane chiwazha izna tɨriztu purazi. Sunkas usparuzpain mɨmat kit minñara: “¿Juanne Dios ɨnintamika sa?” minñara. \v 16 Juanne wan usparuza sɨnkanara: “Nane uruza kwazikasa munnanash. Mazane nakin anza tɨnta anazi. Nane uskana watchish. Na paiña kiwainmikakas, nane an wat awa chish, ussa wat kiwainnapa piankamsachish. Sun amtumikane Diospa Sɨnam Izpulta ɨninnazi, ukasa tuanpa, uruza kiwainnanapa. \v 17 Awaruzne chara pippakanain pura. Uspane chara ayakasa narɨt. Chara aya kihshkultawane, wat awane tɨmkasa ulpiannazi. Aya kihshkultukin pishkarawane, usne chara pippa wantat kit mamaz yalta watsanazi. Usne chara ayara impaktanazi. Sun ĩnne kwikain,” kiznara. \p \v 18 Sunkana Juanne awaruza kurunnat kit kamtanat kit Dios watsal pit kaiznara. \v 19 Uskas Herodesta, ɨninmikasha, kaizta: “Nune kwail kirai, aimpihshpa ashampara mɨltɨt akwa. Nukas an akkwan kwail kirai,” ussa kaizta. \v 20 An wan kwail kimtuasmin, usne mamaz kwail kirɨt. Usne kwizta Juantakas kajchira sɨpninta. \s1 Juanne Jesústa muntu \r (Mt 3.13-17; Mr 1.9-11) \p \v 21 Mane akkwan awara munnarawane, Juanne Jesústakas munta. Jesús Diosta paikumtuasmin, chiyura kai izta. \v 22 Chiyuras Diospa Izpulne utkurukana iztɨt. Jesústa kihshta. Mazane chiyuras kaizta: \p —Nune ap painkul i. Nua nat kit pashimtus, nu na kishit aizpa kimtu akwa, kizta. \s1 Jesucristopa irɨt kwal an ñancha uzara \r (Mt 1.1-17) \p \v 23 Jesúsne treinta año panapain. Suasne usne kamtanamɨzta. Awane ka “Jesúsne Joséwa painkul azi” minñara. \q1 \v 24 Joséne Elíwa painkul azi. \q1 Usne Matatpa painkul azi. \q1 Usne Levíwa painkul azi. \q1 Usne Melquiwa painkul azi. \q1 Usne Janawa painkul azi. \q1 Usne Joséwa painkul azi. \q1 \v 25 Usne Matatíaspa painkul azi. \q1 Usne Amóspa painkul azi. \q1 Usne Nahúmpa painkul azi. \q1 Usne Esliwa painkul azi. \q1 Usne Nagaiwa painkul azi. \q1 \v 26 Usne Maatpa painkul azi. \q1 Usne Matatíaspa painkul azi. \q1 Usne Semeiwa painkul azi. \q1 Usne Josecpa painkul azi. \q1 Usne Judáwa painkul azi. \q1 \v 27 Usne Joanánpa painkul azi. \q1 Usne Resawa painkul azi. \q1 Usne Zorobabelpa painkul azi. \q1 Usne Salatielpa painkul azi. \q1 Usne Neriwa painkul azi. \q1 \v 28 Usne Melquiwa painkul azi. \q1 Usne Adiwa painkul azi. \q1 Usne Cosampa painkul azi. \q1 Usne Elmadampa painkul azi. \q1 Usne Erpa painkul azi. \q1 \v 29 Usne Jesúspa painkul azi. \q1 Usne Eliezerpa painkul azi. \q1 Usne Jorimpa painkul azi. \q1 Usne Matatpa painkul azi. \q1 \v 30 Usne Levíwa painkul azi. \q1 Usne Simeónpa painkul azi. \q1 Usne Judáwa painkul azi. \q1 Usne Joséwa painkul azi. \q1 Usne Jonampa painkul azi. \q1 Usne Eliaquimpa painkul azi. \q1 \v 31 Usne Meleawa painkul azi. \q1 Usne Menawa painkul azi. \q1 Usne Matatawa painkul azi. \q1 Usne Natánpa painkul azi. \q1 \v 32 Usne Davidpa painkul azi. \q1 Usne Isaíwa painkul azi. \q1 Usne Obedwa painkul azi. \q1 Usne Boozpa painkul azi. \q1 Usne Salawa painkul azi. \q1 Usne Nassónpa painkul azi. \q1 \v 33 Usne Aminadabpa painkul azi. \q1 Usne Adminpa painkul azi. \q1 Usne Arniwa painkul azi. \q1 Usne Esrompa painkul azi. \q1 Usne Farespa painkul azi. \q1 Usne Judáwa painkul azi. \q1 \v 34 Usne Jacobpa painkul azi. \q1 Usne Isaacpa painkul azi. \q1 Usne Abrahampa painkul azi. \q1 Usne Taréwa painkul azi. \q1 Usne Nacorpa painkul azi. \q1 \v 35 Usne Serugpa painkul azi. \q1 Usne Ragaupa painkul azi. \q1 Usne Pelegpa painkul azi. \q1 Usne Heberpa painkul azi. \q1 Usne Salawa painkul azi. \q1 \v 36 Usne Cainánpa painkul azi. \q1 Usne Arfaxadpa painkul azi. \q1 Usne Sempa painkul azi. \q1 Usne Noéwa painkul azi. \q1 Usne Lamecpa painkul azi. \q1 \v 37-38 Usne Matusalénpa painkul azi. \q1 Usne Enocpa painkul azi. \q1 Usne Jaredpa painkul azi. \q1 Usne Mahalaleelpa painkul azi. \q1 Usne Cainánpa painkul azi. \q1 Usne Enóspa painkul azi. \q1 Usne Setpa painkul azi. \q1 Usne Adánpa painkul azi. \q1 Diosne Adánta sara. \c 4 \s1 Diablone Jesústa kwail kininshimtu \r (Mt 4.1-11; Mr 1.12-13) \p \v 1 Sɨnam Izpul Jesústa piztawane, Jesúsne Jordán piras kailta. Diospa Izpulne ussa pul sura mɨlta. \v 2 Cuarenta payukima Diablone ussa ɨnin kit kwail kininshira. Sun payu kwatchi. Sunpawa payu pailnakima yak kira. \p \v 3 Suasne Diablone ussa kaiz kit mɨmara: \p —¿Watcha Dios painkul kish? mɨmara. Suasne sun ukkasa pan sari, kizta. \p \v 4 Jesúsne ussa sɨnkara: \p —Dios pɨnkɨhta ka parɨt: “Awane pankasain uzasachi. Awane Dios kamtamtu aizpa pashiarawa,”\x + \xo 4:4 \xt Dt 8.3\x* parɨt. \p \v 5 Suasne Diablo ussa kwash ɨnkal ɨzara mirawane, Diablone ussa azain wan chiwal sura izninta. \v 6 Diablone ussa kaizta: \p —Nane nua wan chiwal su mɨlashinas, ɨninnapa, wat uznapa. Nu wan iztu aizpa nawa chɨhkarɨt akwa, nane wan mɨj aizpa mamazta chɨhkashinas. \v 7 Nawa wakpuj wain kit paikwatne, nane nua wan mɨlanash, kizta. \p \v 8 Suasne Jesúsne ussa sɨnkara: \p —Sunkana Dios pɨnkɨhta ka para: “Nune up Diostain, up Anpattain, wakpuj wain kit ussain kiwainti,” para.\x + \xo 4:8 \xt Dt 6.13\x* \p \v 9 Suasne Diablone ussa Jerusalén pɨpulura mit kit ussa Diospa yal mitta kunninpanat. Suane ussa kaizta: \p —Nu Dios Painkulne, nuin mittas nain kit pilta taizti, kizta. \v 10 Dios pɨnkɨhta ka parɨt: \q1 “Anpatne paiña ángeltuza ɨninnanazi, \q2 nua iz kit kiwainnapa. \q1 \v 11 Nua usparuzpa chihtɨkasa sap mɨlanazi, \q2 ukta taiz kit kilmanpa.”\x + \xo 4:11 \xt Sal 91.11-12\x* \p \v 12 Mane Jesúsne ussa sɨnkara: \p —Mamaz pitkas Dios pɨnkɨhta ka para: “Up Diosta, up Anpatta, ɨninmun, nu pashit aizpa kinpa, kwail kinpa. Diosne nawa pashimtu akwa, na Diosta nɨjkultu akwa, nane nu ɨnintu aizpa kimanash.”\x + \xo 4:12 \xt Dt 6.16\x* \p \v 13 Suasne wan pailtawane, kapal Jesústa kwail kininshitpane, Diablone Jesústas paimpa ɨt kit akkwan payurakima atchi. \s1 Jesúsne Galilea sura paiña kal kin masamtu \r (Mt 4.12-17; Mr 1.14-15) \p \v 14 Jesúsne Galilea sura kailtuasmin, Dios Izpulne ussa tɨnta kiwainta. Sun suwarane akkwan awane Jesúspa kwinta kiara. \v 15 Jesúsne kammu yalta kamtanara. Awane kaizara: “Usne kwisha wat kirɨt”, kizara. \s1 Jesúsne Nazaret pɨpulura ɨmtu \r (Mt 13.53-58; Mr 6.1-6) \p \v 16 Suasne Jesúsne Nazaret pɨpulura, us kawira pɨpulura, kail kit naptɨt. Usne kwaizkulmu payura kammu yalta us kamtɨt aizpa nap kit kun kit Dios pit izta. \v 17 Usne Isaías pɨnkɨh parɨt aizpa sapta. Pɨnkɨh nakuhsat kit sunkana izta: \q1 \v 18 “Anpatpa Izpulne nakasa ɨmtu. \q2 Katmizna usne nawa nara, \q2 puizaruza Dios watsal pit kainanapa, \q1 kajchira sɨptɨttuza chɨhnanapa, \q2 kasu sɨptɨttuza mamasa izanapa, \q1 iltɨttuza an naizamanpa, \q1 \v 19 sun watsal payura Dios awara kiwainanapa.”\x + \xo 4:19 \xt Is 61.1-2\x* \p \v 20 Suasne Jesúsne pɨnkɨh ip kit kammu yal kiwainmumikasha kailnin kit uzta. Wan kammu yalkin uztuzne ussa izara. \v 21 Usne usparuza kaiznamɨzta: “U sun Dios pit parɨt aizpa iztuasmin, ma payu Diosne wan parɨt aizpa watcha kimɨzta.” \p \v 22 Wan awane Jesúspa iztaspaat kit usparuzpain kaizara: “Usne nilkas watkas parara. Paramtuasmin, watsal pitmin kwinta kit. Watsal paramtukas, ¿usne Joséwa painkulmin ki?” mɨmara. \p \v 23 Jesúsne usparuza kaiznara: “Une watcha nawa sunkana kizanazi: ‘Tuttulne, nuin watsari. Chiwazha Capernaum pɨpulura kirɨt aizpa kawarain apain, up sukinkas, sari,’ ” kizara. \p \v 24 Ankas usparuza kaiznara: “Nane umɨza watcha kaiznamtus: ‘Kamtammika paiña sura uztuzkas, sun pɨpulura uztuzkas paiña pit mɨashitchi.’ \v 25 Nane umɨza watcha kaiznamtus: ‘An ñancha akkwan ampu irɨt ashamparuzne Israel sura uzara. Sun payu Elíasne tuazi. Kutña año kakwakasa alu kimakane, akkwan awane kwisha yak kiara. \v 26 Dios Elíasta Israel awaruza kiwainnanapa ɨnintachikas, Diosne ussa Sarepta pɨpulura ɨninta, maza ampu irɨt ashampara kiwainapa. Sidón pɨpulune kasha uz. \v 27 Nane umɨza an kwinta kiznanash. Eliseo, Dios pit kainammmika, uzasmin, akkwan aya pɨtta ishturuzne Israel sura uzara. Sua turakas, usne usparuza sun ishtu wat paninnarachi. Usne Naamánmin Siria suras awarain paiña ishtu wat paninta.’ ” \p \v 28 Wan kammu yalkin Jesús kaizta aizpa mɨraruzne Jesústa pilchapuzara. \v 29 Katmizna uspane kuhsak kit ussa pɨpulukis pianamal tɨnta ɨninñara, pilchirarakima. Uspane Jesústa kwash pilchiramans kiakpɨnashira, inapa. \v 30 Uspa ussa pilchiramans kiakpɨntachi akwa, usne uspa paizkakis puz kit ɨrɨt. \s1 Salizne awara piztu \r (Mr 1.21-28) \p \v 31 Suasne Jesúsne Capernaum pɨpulura, Galilea sura, kihsh kit ɨt kit kwaizkulmu payura usparuzpa kammu yalta kamtanamɨzta. \v 32 Katsa mikwakana kamtanara akwa, wan awane Jesúspa kamtampa iztaspaarɨt. \p \v 33 Maza ampune kammu yalta tuara. Salizne ussa piz kit ussa tɨnta ka kaizninta: \p \v 34 —Nune Jesús i. Nazaret pɨpuluras i. ¿Aumɨza naizninnamas? Nane nuwa pianish. Nune Diostas sɨnammika i, kizta. \p \v 35 Jesúsne ussa kaizta: \p —Sunkana kaizmun. Puñain. Ampuras puzti, kizta. \p Sun mɨrawane, salizne ussa awa paizkakin piltain nainninta. Suasne ampuras ɨrɨt, ampura kwail kitchin. \v 36 Wan awane iztaspaat kit usparuzpain kaizara: \p —Jesúsne tɨnta paramtu. Us tɨnta akwa, usne salizta kaiz kit puzninta. Salizta ɨnintawane, ampuras puzninta, kizara. \p \v 37 Sun suwarane akkwan awane Jesús kit aizpa piankamara. \s1 Jesúsne Pedrowa suegrara wat panintu \r (Mt 8.14-15; Mr 1.29-31) \p \v 38 Suasne Jesús kammu yaltas puztawane, Simón Pedrowa yalta napta. Suane Pedrowa suegra ishtu tuazi, imukasa. Uspane ussa paikuara, ussa wat paninnapa. \v 39 Jesúsne ussa ɨt kit iz kit imu kaninta. Sun urain wat parɨt. Usne kuhsak kit kumira sat kit usparuza kwinnara. \s1 Jesúsne kwisha akkwan ishturuza wat paninnamtu \r (Mt 8.16-17; Mr 1.32-34) \p \v 40 Sun payu pãn payaptɨkane, awane akkwan tuntu ishturuza Jesústa karaara. Usne usparuza paanat kit wanta wat paninnara. \v 41 Jesúskas mɨnpazha saliztuza puzninnara. Puzarawane, salizne ka kwianara: \p —Nune Dios painkul i, kizara. \p Uspa Jesúspa pian akwa, Jesúsne usparuza paraninnarachi. Uspane Jesúsne Dios painkulpa azi pianmara. \s1 Jesúsne Galilea sura uztuza Dios Pit kainanamtu \r (Mr 1.35-39) \p \v 42 Kɨntɨkane, Jesúsne pɨpulukis ɨt kit pul sura, awa tuchira, ɨrɨt. Awane ussa sayara. Ussa sayarawane, ustukin wanmalara. Uspane ussa “Akkis ɨmun” kaizara. \v 43 Jesúsne usparuza kaiznara: \p —Dios watsal pit mamaz pɨpulukin uztuza kainanashimtus. Diosne awara ɨninnashimtu. Katmizna sun akwa Diosne nawa ɨninta. \p \v 44 Suasne usne Judea suwara ɨt kit kammu yalta Dios pit kamtanara. \c 5 \s1 Akkwan pishkaru sulmukasa pizamtu \r (Mt 4.18-22; Mr 1.16-20) \p \v 1 Maza payune Jesúsne Genesaret pimamin tuazi. Akkwan awane aat kit ussa sɨppanakima nuppainñaara, Dios pit mɨana. \v 2 Jesúsne paas kanua pimamin pura izta. Pishkaru sulmuruzne kanuaras puzara, uspa ɨmmu kittana. \v 3 Usne Simónpa kanuara wat kit ussa kaizta: \p —Akkis nuppainti, attishchin. \p Usne kanuara wat kit Dios pit awaruza kamtanara. \v 4 Kapal kainanarawane, usne Simónta kaizta: \p —Kanuawara pi pɨnta ɨt kit ɨmmukasa kiaintawa, pishkaru sulna, kizta. \p \v 5 Simónne ussa sɨnkara: \p —Kamtam. Aune kɨnsɨh pishkaru sultuanash, mazainkas piztachi. Pishkaru sulmarampailtakas, nu kaizta aizpa sulmukasa piznash. \p \v 6 Sun sulpailtawane, kwisha akkwan katsa pishkaru sulpailta, sulmu pihshanapain pawal. \v 7 Suasne uspane uspa kal kimtuza mamaz kanuara sayanara, aat kit kiwainapa. Uspane aat kit paas kanuara winñara, pira unainapain pawal. \v 8 Sun iztawane, Simón Pedrone Jesústa wakpuj wain kit kaizta: \p —Ap Anpatne, na tukis ɨtpa. Nane kwail kirɨtmika ish, kizta. \p \v 9 Simónkas kal kimtuzkas ussa iztaspaara, kwisha akkwan pishkaru sulta akwa. \v 10 Santiagokas Juankas, Zebedeo painkul, Simónpa izmuruzne Simónkasa kal kimtuazi. Uspakas iztaspailta. Jesúsne Simónta kaizta: \p —Ishkumun. Ñamin pishkaru sulpailta. Kawarain makis nune awara akwananaka, Diosta piankamanapa, kizta. \p \v 11 Suasne pimamin kanuawara kaiyarawane, uspane wan mɨjat aizpa chɨhkat kit ussa kanpaara. \s1 Jesúsne aya pɨtta ishtumikasha wat panintu \r (Mt 8.1-4; Mr 1.40-45) \p \v 12 Jesúsne maza pɨpulura pɨntuas. Suane ampune, aya pɨtta ishtumikane, tuazi. Jesústa iztawane, usne at kit wakpuj wain kit ussa paikwara: \p —Ap Anpat. Nawa sɨnam sashitne, ap ishtu sɨnam sashina. \p \v 13 Jesúsne chihtɨkasa nil sat kit ussa paat kit kaizta: \p —Nua sɨnam sanash. Me namtɨre. \p Sun urain sun aya pɨtta ishtumikane wat parɨt. \v 14 Jesúsne ussa kaizta: \p —Sunpa mɨnainkas paranamun. Ɨt kit nuin pariyara antash. Ussa Moisés ñamin ɨninta aizpa mɨlti, awa Dios nua sɨnam sara aizpa piankamanapa. \p \v 15 Pailta payu an akkwan awane us kirɨt aizpa mɨara. Kwisha akkwan awane wanmakkara, ussa mɨanapa, usparuzpa ishturuza wat paninnanapa. \v 16 Jesúsne awakis ɨt kit nan sura, awa tuchira, mara, Diosta paikwan. \s1 Jesúsne chasachi ishtumikasha wat panintu \r (Mt 9.1-8; Mr 2.1-12) \p \v 17 Mamaz payura Jesúsne kamtanamtu tuazi. Kashara mɨnpazha Fariseo awaruzkas Moisés kaizta aizpa kamtamtuzkas uzara. Uspane Galilea su pɨpuluraskas, Judea suraskas, Jerusalén pɨpuluraskas aara. Diosne Jesústa kiwainta, awaruza wat paninnanapa. \v 18 Suasne mɨnpazha ampune chasachi ishtumikasha kamara muaara. Uspane ussa yalta napshiara, ishtumikasha Jesús tukin taana. \v 19 Uspane uskasa nappasachi, akkwan awa akwa. Suasne uspane yal kɨh ɨsalta nuara. Kɨhkin kul sarawane, uspane ussa kamarain Jesús tukin inkihshaara. \v 20 Jesúsne uspa nɨjkultu aizpa pian. Sunkana minñara: “Jesúsne ishtumikasha wat paninshinaka,” minñara. Katmizna Jesúsne usparuza kaiznara: \p —Izmumika, mɨzha. Nane up kwail kirɨt aizpa sɨnam sanash, kizta. \p \v 21 Suasne Moisés kaizta aizpa kamtamtuzkas Fariseo awaruzkas usparuzpain mɨmat kit ka kaizara: “¿Sun awane mɨnma kai? Usne Diosta kwail kiztu. ¿Mɨnma kwail sɨnam sashimtu? Diosmin kwail kirɨt aizpa sɨnam sashina,” kizara. \p \v 22 Jesús uspa mɨmara aizpa nɨjkultawane, usne usparuza ka mɨmanat kit sɨnkanara: \p —¿Une chikishma ayukta, u kaijchukin, minñat kit mɨmaamtu? \v 23 Na “up kwail kirɨt aizpa sɨnam sanintus” kiztane, sunne samchi i kaizna. Na “kamaras kuhs kit kun kit chat” kiztane, sunne anza sam i kaizna. \v 24 Une sun piankamtawa. Diosne nawa, Ampu namtɨtmikara, sun sura ɨninta, kwail kirɨttuza sɨnam saninnanapa. \p Katmizna chasachi ishtumikasha kaizta: \p —Mɨri. Kuhsak kit kun kit kama kuhsat kit yalta charash, kizta. \p \v 25 Sun urain usne paizkakis kuhsakta. Paiña kama us pitmukin kuhsat kit yalta ɨra “Diosne kwisha wari,” kiz kit. \v 26 Wan awane sunta iztaspaat kit ishkuat kit usparuzpain kaizara: \p —Diosne kwisha wari. Sunkanane an ñamin aune iztakimakpas, kizara. \s1 Jesúsne Levíra akumtu \r (Mt 9.9-13; Mr 2.13-17) \p \v 27 Pɨpuluras puztawane, Jesúsne Levíra, Roma gobierno pial sapmu yalkin izta. Levíne Roma gobierno pial sapmumika azi. Jesúsne ussa kaizta: \p —Nakasa at. Nawa kanpazha, kizta. \p \v 28 Suasne Levíne tas kuhsak kit wansɨh chɨhkat kit ussa kanpara. \p \v 29 Suasne Levíne Jesús akwa paiña yalta pishta sat kit akkwan kumira sat kit akkwan pial sapmuruzakas mamaz awarakas nailnara, pareju kuanapa. \v 30 Sunkana Fariseo awaruzkas Moisés kaizta aizpa kamtamtuzkas paiña kammuruza pilchapuzara. Uspane Jesústa kammuruza kwail kaiznat kit mɨmanara: \p —¿Chikishma une kuamtu sun Roma gobierno pial sapmuruzkasa kwail kimtuzkasa? mɨmaanara. \p \v 31 Jesúsne usparuza sɨnkanara: \p —Ishtuchiruzkas wat parɨttuzkas watsammikara pashikain. Ishturuzne watsammikara pashiamtu. \v 32 Nane wat kimtuza akwanamtuchish. Kwail kimtuza akwanamtus, uspa kwail kiarɨt aizpa maizanapa, uspa kwail kiamtu aizpa chɨhkaanapa, Diosta kaiyanapa. \s1 Awane Dios akwa pala kwatchi chaamtu \r (Mt 9.14-17; Mr 2.18-22) \p \v 33 Uspane Jesústa kaizara: \p —Juanpa kammuruzkas Fariseowa awaruzkas kawarain akkwan piji tɨlawain pala kwatchasmin, Diosta paikuamtu. Anpane, up kammuruzne kuamtu. \p \v 34 Jesúsne usparuza sɨnkanara: \p —Kasara kimtune, ampuwa izmuruzne kuanazi, kumira kwinkane. Impa chi. \v 35 Awa ashampa kanpain mɨjmikasha piantarane, wanne tayalanazi. Mamaz payura, kwail awa nawa mɨlarawane, ap kammuruzne tayalat kit pala kwatchin puranazi. \p \v 36 Usne usparuza mamaz kamtam kwinta paranara: \p —Pĩn pɨtta kwarane, pĩn pakkultane, mɨnminkas masas pĩn pshat kit ɨsalpara yalkain. Sunkana yaltane, pɨtta pĩn pihshanazi. Masas pĩn pɨttara yaltawane, pɨtta pĩnne watsal iztuchi. \v 37 Mɨnminkas masas vino pɨtta kalpa ayara winsachi. Sunkana wintane, masas vinone aya pɨttara pihshat kit vino puztɨm. Ayakas karɨnazi. \v 38 Masas vino sultane, masas ayara wintawa. \v 39 Akkwan añokima vino sultɨt mɨjne, mɨnminkas masas vino kukain. Tainne an wat kizmu, kizta. \c 6 \s1 Kammuruzne chara pippa pakkamtu \r (Mt 12.1-8; Mr 2.23-28) \p \v 1 Jesúskas paiña kammuruzkas kwaizkulmu payura chara sauwara pɨnara. Kammuruzne chara pippa pakkat kit chihtɨkasa nusat kit kuara. \v 2 Sun izarawane, Fariseo awaruzne Jesústa ka kizara: \p —Up kammuruzne kal kiamtu. Moisés aumɨza kamtamnat kit aumɨza ka kiznara: “Kwaizkulmu payu kal kiman,” kiznara. \p \v 3 Jesúsne usparuza sɨnkanara: \p —Au an ñamin mikawa Davidkas paiña izmuruzkas yak kiakane, uspane kuara. ¿Sun kwinta iztamakkiwas? \v 4 Usne Dios yalta nap kit pan Diosta tarɨt aizpa sap kit kwat kit izmuruza nailnara. Pariyain sun pan kuashina. Ñamin Moisés kamtamnat kit kaiznara: “Mamaz awara sun pan nailnamun,” kizta. \p \v 5 Jesúsne usparuza an sɨnkanara: \p —Nane, Ampu namtɨtmika, ish. Kwaizkulmu payurakas chiwazha wat mintu aizpa kinash. \s1 Ampu chihtɨ tuiltɨtmikane wat parɨt \r (Mt 12.9-14; Mr 3.1-6) \p \v 6 Mamaz kwaizkulmu payura Jesúsne Judío kammu yalta nap kit Dios pit kamtanamɨzta. Mazane, numal chihtɨ tuiltɨtmikane, tuazi. \v 7 Moisés kaizta aizpa kamtamtuzkas Fariseo awaruzkas Jesústa izara. “¿Kwaizkulmu payura ussa namtanasa?” minñara, Jesús kwail kimtu kizanapa. \v 8 Anpane Jesúsne uspa minñamtu aizpa pianara. Chihtɨ tuiltɨtmikasha kaizta: \p —Kuhs kit paizkakin kunti, kizta. \p Usne paizkakin kuhs kit kunta. \p \v 9 Jesúsne usparuza mɨmanara: \p —¿Kwaizkulmu payura awara chima kinpai? ¿Wat kin? ¿Kwail kin? ¿Kiwain kit wat sana? ¿Piantana? mɨmanara. \p \v 10 Suasne Jesúsne wan awaruza iznat kit ishtumikara kaizta: \p —Up chihtɨ nil sari, kizta. \p Paiña chihtɨ nil sarawane, chihtɨ tuiltɨtmikane wat parɨt. \v 11 Uspane Jesústa kwisha pilchapuzara. Usparuzpain chi kwail Jesústa kishiamtu aizpa minñara. \s1 Jesúsne doce ɨnintaruza nanamtu \r (Mt 10.1-4; Mr 3.13-19) \p \v 12 Sun payu Jesúsne ɨzara Diosta paikwan ɨra. Kɨnsɨh Diosta paikwara. \v 13 Kɨnmɨzkane, Jesúsne kammuruza akwannara. Suasne doceruza nanarawane, Jesúsne usparuza paiña ɨnintaruz munnara. \v 14 Sunkana uspane ka munnara. \q1 Simónpa mun maiztɨt. Mane usne Simón Pedro mun i. \q1 Mamazne, Simónpa aimpihshne, Andrés mun i. \q1 Santiagokas, Juankas, Felipekas, Bartolomékas, \q1 \v 15 Mateokas, Tomáskas, Santiagokas (Alfeowa painkul), \q1 Simón Celote munmikakas, \q1 \v 16 Judaskas (Santiagowa painkul), \q1 Judas Iscariotekas munnara. Usne, minpara munmikane, Jesústa annara, awa ussa pizanapa. \s1 Jesúsne akkwan awara kamtanamtu \r (Mt 4.23-25) \p \v 17 Jesúsne uspakasa ɨzaras kihshat kit sakkimin kunara. Akkwan kammuruzkas akkwan awakas wanmakkara. Judea suras awakas Jerusalén pɨpuluras awakas aara. Tiro pɨpuluras awakas Sidón pɨpuluras awakas aara, ussa mɨana, uspa ishturuza kakulninnanapa. \v 18 Usne awaras kwail saliztuza puzninnara. \v 19 Wan awane ussa mɨshiara. Dios Jesústa kiwainta akwa, Jesúsne akkwantuza wat paninnara. \s1 Awane wat puranazi \r (Mt 5.1-12) \p \v 20 Jesúsne kammuruza iznat kit kaiznara: \q1 “Puizaruzne wat puranazi, \q2 Dios usparuza kiwainnat kit ɨninnamtu akwa. \q1 \v 21 Ma payu yak kimturuzne wat puranazi. \q2 Tukkanazi. \q1 Tayalturuzne wat puranazi. \q2 Ishananazi. \q1 \v 22 Awa umɨza naizninamtukas, uruza pashinamtuchikas, \q2 uruza kwail kizamtukas, u munpa kwail minñamtukas, \q2 une wat puranazi, u ap kanpamtuz namarɨt akwa. \p \v 23 Sun payura watsal uzizanaka. Dios umɨza chiwazha chiyura mɨlanamtu akwa, wat puraizanaka. Kawarain uruzpa an ñancha kwalne Dios kainammtuzakas kwail kiara. \q1 \v 24 Ma payu uztuzne, kwazpa kultɨt uzturuzne, tayalanazi. \q2 Une apa wan wat sappat kit wat uzamtu. \q1 \v 25 Ma payu tukta kumturuzne tayalanazi. \q2 Mamaz payura yak kianazi. \q1 Ma payu ishanturuzne tayalat kit azanazi. \q1 \v 26 Akkwan awa u akwa wat paarakas, une naizarɨnazi. Wat uzizanaka. \q2 An ñamin awaruzne wat chi kamtamtuza kawarain wat pit kwinta kiara.” \s1 Aliz awara pashirain \r (Mt 5.38-48; 7.12) \p \v 27 “Nane nawa mɨmtuza kaiznamtus: U aliztuza pashirain. Umɨza aliz kulkane, usparuza wat kirain. \v 28 ¡Umɨza kwail kizkane, usparuza watsal pit pararain! Umɨza kwail kikane, us akwa Diosta paikwarain. \v 29 Mɨnpazha up matsɨhkin patkane, mamaz kanmal antain. Mɨnpazha up kamisha nakakane, mamaz kamisha ussa mɨlarain. \v 30 ¡Mɨnpazha chiwazha paikukane, sunkanain mɨlarain! Mɨnpazha nu mɨj aizpa nakakane, na mɨj aizpa kailnincha, kizman. \v 31 Sunkanain kitpa. Une wan awaruza wat kirain. Une mamaz awa uruza wat kinpa pashiamtu. Ukas mamaztuza kawarain wat kirain. \p \v 32 Nu up izmuruzain pashimtune, Diosta tɨrizman, nua chiwazha mɨlanapa. Dios uruza wat kiwainshimtu akwa, sunkana une wantuza wat kishinarawa. Kwail kimtuzkas mamaz kwail kimtuzakas kawarain pashiamtu. \v 33 Kawarain uruza wat kimturuzain wat kiamtune, une chinkas kana kisachi. Kainsɨh. Wan kwail kimtuzne usparuzpain kawarain wat kiamtu. \v 34 Mamazta pui nammɨlamtune, une mamaz payura nu puimɨlat aizpa sapna tɨriztu. Kainsɨh. Sunkanane kwail kimtuzne kwail kimtuza pui nammɨlamtu, kawarain sapna. \v 35 U aliz awaruza pashinat kit usparuza wat kinarawa. Usparuza pui mɨlarain, sapna tɨriznachi. Sunkana kitne, une u watsal mɨlam sappanazi. Chiyuras Diosne uruza paiña kwalkanain namninnanazi, Dios kwail kimturuzakas aishtaish kiztuchiruzakas kiwain kit mɨlanamtu akwa. Uskas sunkanain awaruza kiwainat kit mɨlanarawa. \v 36 Au Taitta Diosne awaruza kiwain kit mɨlanamtu. Ukas kawarain awara kiwainat kit mɨlanarain.” \s1 Nune mamazta kwail kirɨt kizmun \r (Mt 7.1-5) \p \v 37 “Mamazta ‘nune kwail kirɨt’ kizmun. Sunkana kimtune, Diosne u kwail kirɨt aizpa kainananazi. Mamazpa kwail sɨnam sarane, Dioskas u kwail kiarɨt aizpa sɨnam sanazi. \v 38 Mamaz we mɨjkane, ussa mɨlarain. Dioskas umɨza kwisha akkwan mɨlananazi, tiznakima. Diosne u mamaz awara mɨlamtukanain uruza mɨlananazi.” \p \v 39 Suasne Jesúsne kamtam kwinta kammuruza kwinta kinara: “Kasu sɨptɨtmika mamaz kasu sɨptɨtmikasha chihtɨkasa taintawane, paasas kulkin taizpailshina. \v 40 Kamtammikane an akkwan pian. Kammumikane an we pian. Kammumika na wan mɨj aizpa kamarawane, usne kamtamkana namnazi. \p \v 41 Ainki tɨ pak u aimpihshpa kasura naptane, une sunta nɨjkulamtu. Katsa pak u kasura naptane, une sunta nɨjkulashitchi. \v 42 Katsa tɨ pak up kasura naptane, up kasu sɨptawane, une u aimpihshta ka kaizsachi: ‘up kasuras an ainki tɨ pak uknash.’ Wat pit paratpane, une wat uzamtuchi. An ñancha katsa tɨ pak up kasuras uktawane, suasne ainki tɨ pak iz kit u aimpihshpa kasuras pak uktawa. Sunkana, Dios u kwail kiarɨt aizpa sɨnam sarawane, une mamaztuza kiwainashina.” \s1 Tɨne pippa wamtu \r (Mt 7.17-20; 12.34-35) \p \v 43 “Wat tɨne kwail pippa wakain. Kawarain kwail tɨne wat pippa wakain. \v 44 Katmizna pippa waakane, wamtumikane sun tɨra pian. Mɨnminkas wat pippa palakkuppa tɨras paksachi, kukain pippa akwa. Mɨnminkas wankail pippa kwail tɨras paksachi, kwail pippa wamtu akwa. \v 45 Wat kimtumikane kaijchuras min kit wat kimtu. Kwail kimtumikane kaijchura kwail min kit kwail kimtu. Awane kaijchura wa aizpa paramtu.” \s1 Paas tuntu yal samtu \r (Mt 7.24-27) \p \v 46 “Nune ‘ap anpat i’ kiztumikane chiwazha na kaiztu aizpa mɨt kit kirain. \v 47 Nane uruza kamtam kwinta kinash. Nawa amtumikakas, ap pit mɨmtumikakas, na kaizta aizpa kimtumikakas maza awakanain mai. \v 48 Sun awane yal sara. Ainkih kul uktakima kɨhtawane, usne ukta yal sara. Pi pɨnkane, yal nainshina. Yal ukta sarɨt akwa, pine yal kwasachi. \v 49 Anpane na kaizta aizpa mɨmtumika ap pit kimtuchine, mamaz awakanain uztu. Sun awane yal sashira. Pil ɨsalta yal sara. Pi pɨntawane, yal nain kit pi kwarɨt. Wan karɨt,” kiznara. \c 7 \s1 Jesúsne suldaruwa kiwainmumikasha wat panintu \r (Mt 8.5-13) \p \v 1 Awara paiña pit kwinta kit pailtawane, Jesúsne Capernaum pɨpulura kail kit napta. \v 2 Suane maza suldarune uzta, paiña wat kiwainmikakasa. Suldarune ussa wat minta. Usne inapain tuazi. \v 3 Jesúspa mɨrawane, suldarune Hebreo ɨlapa awaruza Jesús tura ka paikuan ɨninnara: “¿Ashimtukish ap kiwainmikasha wat kakulninna?” mɨmaara. \v 4 Jesús tura aakane, uspane ussa kwisha tɨnta paikuat kit kaizara: \p —Sun suldarune kwisha wari. Ussa kiwaintawa, \v 5 us au Israel kwalta pashinamtu akwa, au kammu yal sarɨt akwa, kizara. \p \v 6 Suasne Jesúsne uspakasa ɨra. Jesús yal kashara akane, suldarune izmuruza Jesús tura ɨninnat kit ussa kaizara: \p —Ap Anpat, an kashara amun. Anne aizapmun. Nune ap yalta napmun. \v 7 Na tɨnta chi akwa, nane nua ɨtchish, nua saina. Katmizna ap kiwainmikasha “wat pari” kiztane, wat parɨnazi. \v 8 Mamaz an katsa mikwane nawa ɨnintu. Nakas suldaruruza ɨninnamtus. Mamazta “ɨt” kizkane, ɨm. Mamazta “at” kizkane, am. Ap kiwainmikasha, “sun sari” kizkane, sam. Katmizna ap kiwainmikasha “wat pari” kiztane, wat parɨnazi. \p \v 9 Sun suldaru kaizta aizpa mɨrawane, Jesúsne iztasparɨt. Kun kit akkwan kanpamtuza kaiznara: \p —Nane Israel awaruztas sun suldarukana iznarachish. Usne ap pit wat nɨjkultu. Usne na kaiztu aizpa min kit piankamtu. \p \v 10 Ɨnintɨttuz kaiyarawane, uspane kiwainmikasha wat parɨt wanmalara. \s1 Jesúsne ashampawa painkul irɨttas mamasa kakulnintu \p \v 11 Sun kitpane, Jesúskas paiña kammuruzkasa akkwan mamaz awaruzkasa Naín pɨpulura ɨara. \v 12 Pɨpulu napmukin kashara piannakane, uspane ampu irɨtta muamturuza izara. Akkwan pɨpuluras awakas irɨtmikasha kamna ɨara. Sun ampu irɨtpa ashampane sun pɨpulura uzta. Paiña painkulne irɨt. Maza painkulmin mɨjazi. \v 13 Painkul irɨtpa akkuhshta iztawane, Jesúsne us akwa tayal kit kiwainshit kit kaizta: \p —Azmun, kizta. \p \v 14 Suasne ɨt kit ataúdta paara. Ataúdta paamtuasmin, irɨtta muamturuzne kunara. Suasne Jesúsne irɨtta kaizta: \p —Musittu, kuhsakti, kizta. \p \v 15 Suasne irɨtmikane kuhsak kit paramɨzta. Jesúsne ussa akkuhshta chɨhkara. \v 16 Sun izarawane, wanne ishkuat kit kaizara: \p —Diosne kwisha wari. Usne aumɨza Dios pit kainammmikasha ɨninta. Diosne paiña kwalta kiwaina ara. \p \v 17 Wan awane Judea suraskas kasha suraskas Jesús kit aizpa piankamara. \s1 Juan munammikawa kammuruz \r (Mt 11.2-19) \p \v 18 Juanpa kammuruzne sunpa ussa kaizara. \v 19 Juanne ussain paas kammuruza akwara. Usne usparuza Jesús tukin ɨninnara ka mɨmana: \p —¿Nune Diospa ɨnintamikakish? ¿Mamazta tɨrizanas? mɨmaara. \p \v 20 Sun Juanpa kammuruzne Jesústa aat kit kaizara: \p —Juanne, sun munnammikane, aumɨza ɨninara ka mɨmaana: ¿Nune Diospa ɨnintamikakish? ¿Mamazta tɨriznas? mɨmaara. \p \v 21 Sun urain Jesúsne Juanpa izmuruzpa iztakin akkwan ishturuza wat paninnara. Naizturuzakas wat paninnara. Saliztuza puzninnara. Akkwan kasu sɨptɨttuza kasu izkulninnara. \v 22 Suasne Jesús usparuza sɨnkanara: \p —Ɨt kit Juanta u izara aizpakas u mɨara aizpakas ka kaiztain: “Mane kasu sɨptɨttuza kasu izkulninamtu. Chasachiruza chaninnamtu. Aya pɨtta ishturuza sɨnam sanamtu. Mɨkaintuza mɨninnamtu. Irɨttuza kuhsninnamtu. Puizaruzne Dios watsal pit mɨamtu. \v 23 Chiwazha na kit aizpakas na kaizta aizpakas chɨhkamtuchimikane, wat puranazi. Mama nawa nɨjkulmɨzti,” kiznara. \p \v 24 Juanpa ɨnintuz tas puzarawane, Jesúsne awaruza akwanat kit Juanpa ka kiznamɨzta: “Pul sura ɨarawane, ¿Chima izanas une? Tɨnta inkwane pakane, chiwazha pɨtne ulpiantu. An ampune, Juanne, pɨtkana ulpiantachi, tɨnta akwa. \v 25 Sua ɨarawane, ¿Chima izanas une? Sua ampura watsal pĩn kwarɨt izarachi. Mɨrain. Ampune watsal pĩn kwaarɨtkas akkwan wat kumira kwarɨtkas gobierno awakana uzamtu. \v 26 Sua ɨarawane, ¿Chima izanas une? ¿Diospa kainammmikasha izamanas? Watcha. Une Dios kainammmikasha izara. Usne an katsa kainammmika azi. \v 27 Juanpa Dios pɨnkɨhta ka parɨt: \q1 ‘Izti. Nane ap ɨninmikasha nukin an ñancha ɨninnash. \q2 Usne up mi watsanazi,’\x + \xo 7:27 \xt Mal 3.1\x* ka parɨt. \m \v 28 Watcha kaiznamtus. Juanne wan awaruzkin an tɨnta i. Juan an tɨnta arakas, an we tɨntamikane, Dios ɨnintura uztumikane, Juankin anza tɨnta i,” ka kiztus. \p \v 29 Jesús kaizta aizpa mɨarawane, akkwan awakas, gobierno pial sapmuruzkas us kaizta aizpa nɨjkulat kit kaizara: “Dios watcha i.” Sun akwa, Juanne usparuza pira munnanarɨt. \v 30 Sunkana Juanne Fariseo pariya awaruzakas Moisés kaizta aizpa kamtamtuzakas pira munnanarachi, Dios usparuza kaizta aizpa mɨashitchi akwa. \p \v 31 Suasne Jesúsne ka kwinta kinara: “¿Makis awane miza izarɨt? \v 32 Uspane pashpakana mai. Pashpane paizka pɨpulura salat kit usparuzpain kaizara: ‘An música usturakas, une ku kiarachi. Au tayaltu kanta kiztakas, une azarachi,’ kiznara. \v 33 Juan, pira munnammika akane, usne akkwan kumirakas vinokas kwatchi. Sun akwa, une ‘Salizne ussa piztɨt,’ kaizamtu. \v 34 Ampu namtɨtmikane kumirakas vinokas kwarɨt. Sun akwa, une uspa kaizamtu: ‘Izti. Usne akkwan kumira kumtu. Pirɨt cha. Paiña izmuruzne Roma gobierno pial sapmuruzkas kwail kimtuzkas mai,’ kizamtu. \v 35 Awane, Diospa piankammuruzne, Dios wari piankamanazi. Mamaz Diospa kainammtuza mɨamtuchi akwa, uspane Diosta piankamasachi.” \s1 Jesúsne Simónpa yalta ɨmtu \p \v 36 Maza Fariseo awane Jesústa akwara, uskasa kwan. Katmizna Jesúsne Fariseowa yalta kwan ɨrɨt. Jesúsne misharɨkin uzta. \v 37 Suasne maza kwail kirɨt ashampane sun pɨpulura uzta. Sun ashampa Jesús Fariseowa yalta naptɨt kamtawane, usne at kit piam pih alabastro uk winmura win kit karara. \v 38 Sun ashampa Jesúspa kwizpa, paiña mittɨkin, kumtuasmin, azmɨzta. Jesúspa mittɨkin kappikasa pulishmɨzkane, usne Jesúspa mittɨra paiña ashkasa pulchaknin kit paiña mittɨkin putchunta. Suasne paiña mittɨra piam pih nɨra. \v 39 Fariseo awane, Jesústa kwan akwatmikane, sun izta. Ayukta ka minta: “Sun ampune watcha Dios kainammmika tuatne, usne sun ashampawa piankamshina. Sun ashampane, ussa paramikane, kwail uz kit kwail kimtu,” minta. \v 40 Suasne Jesúsne ussa sɨnkara: \p —Simón, chiwazha nua kwinta kishimtus. \p Jesústa sɨnkara: \p —¡Kamtam, nawa kizshimtune, kainazha! kizta. \p \v 41 Jesúsne ussa kamtam kwinta ka kainara: \p —Kwazpa ampune paas awara pui mɨlara. Mazainta quinientos pial pui mɨlara. Mamazta cincuenta pial pui mɨlara. \v 42 Sun paas pui saptɨttuza tasachi akwa, suasne pui mɨlatmikane paasta pui aizpa kaninta. Mane kainazha. ¿Mɨnma an kwazpamikasha an pashinasa? \p \v 43 Simónne ussa sɨnkara: \p —Anza pui kaninmikane ussa anza pashimtu. \p Jesúsne ussa sɨnkara: \p —Nune nil min kit kaizta. \p \v 44 Ashampara puijchatpane, Jesúsne Simónta ka kaizta: \p —An ashampara izti. Na up yalta naptakas, nune nawa kwazi karashitchi, ap mittɨra kitna. Nu ap mittɨ kitna ɨnintachikas, an ashampane paiña kappikasa ap mittɨra pulishnin kit paiña ashkasa ap mittɨ pulchaktara. \v 45 Na up yalta naptane, nune nawa wat saptachi. Nune Israel awa wantuza kimtu aizpa kitchi. Nawa putchuntachi. Nune Judío awa kiamtu aizpa kitchi. Na up yalta naptakima, an ashampane ap mittɨkin putchunmɨzta. \p \v 46 Nune ap kɨzpura piam pih parantachi. Sunkana usne ap mittɨra piam pihkasa nɨra. \v 47 Katmizna nua kaiztus. Dios paiña akkwan kwail kirɨt aizpa sɨnam sarɨt akwa, usne nawa akkwan pashimɨztu. Dios mamazta pitchin kwail sɨnam sarane, usne akkwan pashikain, kizta. \p \v 48 Jesúsne ashampara kaizta: \p —Up kwail kirɨt aizpa sɨnam sarɨt, kizta. \p \v 49 Akwattuzne usparuzpain ka minñamɨzta: \p —¿Anne mɨnmika ka i? Usne kwailkas sɨnam saninnamtu, minñara. \p \v 50 Usne ashampara kaizta: \p —Nu na kaizta aizpa nɨjkulta akwa, Diosne up kwail sɨnam saninta. Diosne nua watsat mɨltɨt. Watmin ɨnka, kizta. \c 8 \s1 Ashamparuzne Jesústa kiwainñara \p \v 1 Sun kitpane, Jesúsne akkwan ainki pɨpuluwarakas akkwan katsa pɨpuluwarakas ɨra, Dios watsal pit kainaana, Dios doce awaruza ɨninnanapa. \v 2 Doce kammuruzkas mɨnpazha ashamparuzkas ussa kanpaara. Jesúsne sun saliztuz ashampa piztɨttuztas puzninnat kit ishturuza wat paninnara. Usne Magdalena muntɨt Maríaras siete saliz piztɨttuza puzninnara. \v 3 Juanane, Cuzawa ashampane, kanpara. Cuzane Herodespa kiwainmika azi. Susanakas an akkwan ashampakas usparuza uspa mɨjat aizpa kiwainñara. \s1 Pippa malmumika kamtam kwinta \r (Mt 13.1-9; Mr 4.1-9) \p \v 4 Kwisha akkwan awane pɨpuluras puzat kit wanmakkara, Jesústa mɨana. Usparuza sun kamtam kwinta kinara: \v 5 “Malmumikane pippa malna ɨra. Pippa maltuasmin, chiwazha pippa miwara taizara. Suane awa miwara chamtuasmin, pippara mittɨ kulta. Chitchukas pippa sak kuara. \v 6 Mamaz pipparuzne ukta taizara. Chikkarawane, kwazi chi akwa azain pulparɨt. \v 7 Mamaz pipparuz pu tɨtkin taizara. Chik kit kuntawane, pu tɨtne pippara kawininkain. \v 8 Mamaz pipparuz wat pilpara taizat kit chikkat kit kunara. Wan pippa warawane, maza tɨne maza cien pippakanain waara.” \p Sun kiztawane, usne tɨnta ka kwiannara: “U kail waj akwa, na kaizta aizpa wat minñat kit mɨrain. Katmizna ap pit mɨrain.” \s1 Jesúsne kamtam kwinta piankamninnamtu \r (Mt 13.10-17; Mr 4.10-12) \p \v 9 Paiña kammuruzne ussa paikuara, usparuza kamtam kwinta kamtananapa, piankamanapa. \v 10 Usparuza kaiznara: “An ñancha une miza Dios ɨnintu pianchi. Mane na umɨza kamtanashimtukas, nane mamaztuza kamtam kwintakasa kwinta kinamtus, izmuruz kamamanpa, mɨmturuz piankamamanpa.”\x + \xo 8:10 \xt Is 6.9\x* \s1 Jesúsne malmumikawa kamtam kwinta kamtanamtu \r (Mt 13.18-23; Mr 4.13-20) \p \v 11 “Sun kamtam kwinta sunkana i. Pippane Dios pitkana i. Miwara chakane, awane sun pit mɨamtu. \v 12 Miwara ɨmmikane Dios pit mɨmtu. Sunkana sun urain Satanáne kanpat kit Dios pit kaijchuras, ayuktas, ukkamtu, awa Dios pit nɨjkulamanpa, Dios usparuza watsat mɨlnamanpa. \v 13 Mamaz pippane uk pilpara taiztu. Uk pilpara ɨmturuzne Dios pit mɨat kit watsal kulat kit sappara. Mujtɨt waj chi akwa, ɨrattukimain Dios pit mɨarawane, uspane Dios pit mainñamtu, Satanás usparuza kwail kininnashimtu akwa. \v 14 Mamaz pippane pu pilpara taiztu. Pu pilpara ɨmturuzne Dios pit mɨara. Uspa kal akwa, pial pashiara akwa, watmin uzshiara akwa, pippane Dios pitkanain kunkain. Dios pit pippakanain kwayarɨm. \v 15 Mamaz pippane wat pilpara taiztu. Dios pit mɨarawane, uspane Dios pit kwisha wat kaijchura watsamtu, pippa waanakima.” \s1 Alampara kamtam kwinta \r (Mr 4.21-25) \p \v 16 “Putmumikane alampara tɨmkasa paltakain, tãn kɨhkasa tamajarukasa paltakain. Sunkana putmumikane alampara kwash kanmu, napmuruz kai izanapa. Sunkana awane Dios kamtamtu aizpa piankamanazi. \v 17 Mamaz payura awane wan puintɨt aizpa nɨjkulanazi. Awane chiwazha sɨptɨt aizpa piankamat kit kai izanazi. \p \v 18 Katmizna, watsal mɨrain. Akkwan kamtumikane an akkwan piankamnazi. We kammumikane us mintu aizpa, us mɨj aizpa, karɨnazi.” \s1 Jesúspa akkuhshkas aimpihshtuzkas \r (Mt 12.46-50; Mr 3.31-35) \p \v 19 Jesúspa akkuhshkas aimpihshtuzkas ussa kashain aara. Akkwan awa akwa, ussa izarachi. \v 20 Mamazne kainara: \p —Up akkwakas up añaruzkas pianamal kunat kit nua izshiamtu. \p \v 21 Usparuza sɨnkanara: \p —Ap akkwakas ap añaruzkas pianamal kunamtukas, nane uspawa ap kwalkanain mintuchish. Wan Dios pit mɨmturuzkas Dios kaizta aizpa kimturuzkas ap akkuhshkana mai, ap añakana mai. \s1 Jesúsne inkwa pailnintu \r (Mt 8.23-27; Mr 4.35-41) \p \v 22 Maza payune Jesúskas paiña kammuruzkas kanuara waara. Sua usparuza ka kaiznara: \p —Aiz pi kwakara ɨzhain. \p Suasne ɨara. \v 23 Aiz pi paizkara ɨamtuasmin, Jesúsne pittɨt tuazi. Tɨnta inkwa pira pamɨzta. Pine kanuara palakpɨnmɨzta. Kanua pira unainapain. \v 24 Suasne uspane ussa ɨat kit izkulninnat kit kaizara: \p —Kamtam. Kamtam. Pi kwanapainmakpas. \p Jesúsne kuhsak kit kaizta: \p —Inkwane, kari. Pine, kialmun, kizta. \p Inkwane karɨt. Pine kalpain parɨt. \v 25 Suasne kaiznara: \p —¿Nɨjkultuchimakkiwas nawa? \p Uspane ishkuat kit iztaspaat kit usparuzpain ka kizara: “¿Mɨnma kai sunne? Jesús inkwarakas pirakas kaiz kit ɨninkane, inkwakas pikas ussa mɨmtu.” \s1 Salizne Gerasa suras awara piztu \r (Mt 8.28-34; Mr 5.1-20) \p \v 26 Galilea suras puzarawane, uspane Gerasa sura kwakkaara. \v 27 Jesús kanuaras kihsh kit pilta kuntawane, maza pɨpuluras awane, saliz pizarɨt ampune, ussa wanmalta. Akkwan payurakima pĩn kwaarachi. Yalta uztachi akwa, pantióntain tuazi. \v 28 Jesústa iztawane, usne kwian kit ussa wakpuj wain kit ka kaizta: \p —¿Nawa chima kinash? Katsa Diosne chiyura uz. Nune Dios Painkul i. Nane nua paikumtus, nawa naizninmanpa, kizta. \p \v 29 Jesús saliztuza puztain kizarakas, salizne sunkana kaizamtuazi. An ñamin sun saliztuzne ussa akkwan piji piztɨt. Awane paiña chihtɨkas mittɨkas cadenakasa kantɨt mɨjazi, ussa watsanpa. Kantɨtkas, usne cadena pakalta, usmin chɨhkulnapa. Suasne salizne ussa pul surakima, awa tuchira, mɨltɨt. \v 30 Suasne Jesúsne salizta mɨmara: \p —¿Une chi mun? \p Usne sɨnkara: \p —Akkwan mun makpas, ka kizta. \p Akkwan saliztuzne ussa pizarɨt. \v 31 Uspane ussa paikuara: “Ainkih kulta aumɨza ɨninmun.” \v 32 Akkwan kuzune ainki ɨzamamim kumira sait kuamtu. Uspane kuzuruza napna paikuara. Jesúsne usparuza chɨhkara, kuzuruza nappanapa. \v 33 Suasne saliztuzne ampuras puzat kit kuzuruza pizara. Wan kuzuruzne malpara ãĩn kihshat kit pira taizara. Wanne pi kwaarɨt. \p \v 34 Sun kit aizpa izarawane, kuzu izmuruzne ishkuat kit sun kwinta pɨpuluras awara, nantas awara, kainana ɨara. \v 35 Sun awane pɨpuluras puzara, sun kit aizpa izana. Uspane Jesústa aat kit an ampura izara. Jesúsne an ampuras saliztuza puzninnara. Sun ampune Jesús panakin uz kit pĩn kwat kit wat minta. Uspane ishkuara. \v 36 Sun kit aizpa izmuruzne nantas awaruza saliz puznintɨtmika wat parɨt kainanara. \v 37 Suasne wan Gerasa suras awane Jesústa paikuara, usparuztas puztɨnpa, uspa ishkwarɨt akwa. Suasne kanuara warawane, Jesúsne kwakara kailmɨzta. \v 38 Saliz mɨjatmikane paikwara, uskasa ɨn. Jesúsne ussa kaizta: \p —Nakasa ɨmun. \v 39 Up kwalta kail kit Dios nu akwa kit aizpa kainanaka. \p Ampune paiña kwalta kail kit paiña pɨpulura uztuza Jesús us akwa kit aizpa kainanara. \s1 Jairowa pashu. Ashampane Jesúspa pĩnkin paara \r (Mt 9.18-26; Mr 5.21-43) \p \v 40 Jesús pi kwakara kwaktawane, akkwan awane ussa tɨrizat kit ussa watsal sappara. \v 41 Suane maza ampune, Jairo muntɨtmikane, ara. Usne Judío awa kammu yal ɨninmika azi. Usne Jesúspa mittɨkin wakpuj wain kit paiña yalta ɨnpa paikwara, \v 42 paiña pashuin ishtu akwa. Usne doce añoin kawirɨt. Inapain azi. \p Jesús ɨmtuasmin, akkwan awane ussa sɨpkimain nuppainñara. \p \v 43-44 Maza ashampane ussa kanpara. Usne doce añokimain paiña aimpi pulparachi. Mɨnminkas ussa wat panintachi. Usne kwizpa at kit Jesúspa pĩn puntakin paara. Paiña pĩnkin paamtuasmin, sun urain paiña aimpi puztɨt aizpa pul para. \v 45 Suasne Jesúsne ussa mɨmara: \p —¿Mɨnma nawa paara? kizta. \p Mɨnminkas sɨnkarachi. Suasne Pedrone ka kizta: \p —Anpat, akkwan awane nua kashara sɨpkimain nuppainñara, kizta. \p \v 46 Jesúsne kaiznara: \p —Mɨnpazha ap pĩnkin paara. Nane mazara wat panintɨt pianish, kiznara. \p \v 47 Wat parɨt nɨjkultuasmin, usmin kulamanamtɨkane, sun ashampane Jesústa at kit ul kit wakpuj wainta. Usne wan awa izarakin “nane Jesústa paarau,” kaizta. Sun urain usne “nawa wat parɨt” kizta, wan awa mɨanapa. \v 48 Jesúsne ussa sɨnkara: \p —Nawa nɨjkultɨt akwa, wat pari. Watmin ɨnka, kizta. \p \v 49 Jesús mama paramtuasmin, mɨnpazha ɨninmikawa yaltas at kit Jairora kaizta: \p —Up pashu irɨt. Kamtammikasha an kaizapmun, kizta. \p \v 50 Jesúsne sun mɨt kit Jairora kaizta: \p —Ishkumun. Nɨjkulcha. Up pashune wat parɨnazi, kizta. \p \v 51 Jairowa yalta piannatpane, Jesúsne uskasa akkwanta napninnarachi. Usne yalta napta pitchinkasa, Pedrokasakas, Juankasakas, Santiagokasakas, paiña papihshkasakas paiña akkuhshkasakas. \v 52 Wanne azat kit tayalara, irɨt akwa. Jesúsne usparuza kaiznara: \p —Azaman. Irachi. Pittɨt tui, kiznara. \p \v 53 Uspane ussa ishanara, watcha irɨt piankamara akwa. \v 54 Suasne Jesúsne paiña chihtɨra piz kit ussa tɨnta kaizta: \p —Pashpa, kuhsti, kizta. \p \v 55 Paiña izpul ussa naptawane, sun urain kuhsakta. Jesúsne chiwazha kwanpa kwintain kiznara. \v 56 Paiña papihshkas paiña akkuhshkas iztaspaarɨt kunara. Jesúsne kaiznara: \p —Mɨnainkas sun kit aizpa paranaman, kiznara. \c 9 \s1 Jesúsne doce kammuruza kamtana ɨninnamtu \r (Mt 10.5-15; Mr 6.7-13) \p \v 1 Jesúsne doce kammuruza wanmakninnara. Usparuza kiwainnat kit katsa mikwakana namninnara, wan saliztuza puzninnanapa, wan ishturuza wat paninnanapa. \v 2 Usne usparuza ɨninnara, Dios awaruza ɨninnashimtu kainanapa, ishturuza wat paninnanapa. \v 3 Usne kaiznara: \p —Miwara ɨmtune, kɨlmin ɨtpa. Tɨwilkasakas, tuhkasakas, pankasakas, pialkasakas ɨman. Maizmu kamisha kwaman. \v 4 Chiwazha yalta naptane, suain pittain, ɨmtu payurakima. \v 5 Pɨpuluras awakas nantas awakas umɨza sappamakane, tas kaiyat kit wan awa iztakin pil mittɨ kiharain, uspa kwail kiarɨt aizpa piankamanapa. \p \v 6 Suasne uspane puzat kit wan pɨpuluwara ɨara, Dios watsal pit kainana, ishturuza wat paninnana. \s1 Juanne, kwazikasa munnammikane, imtu \r (Mt 14.1-12; Mr 6.14-29) \p \v 7 Herodesne, katsa mikwane, Jesús kit aizpa mɨra. Usne Jesúspa kwisha mintuara, mɨnpazha Juan mamasa uznintɨt kaizta akwa. \v 8 Mɨnpazha Elías, Dios kainammmika, iztɨt kizara. Mɨnpazha mamaz ñamin ɨlapa irɨt Dios kainammmika mamasa uzninta kizara. \v 9 Sun mɨrawane, Herodesne ka kizta: \p —Juanta kɨzpura tɨtna ɨnintau. Suasne ¿Sunne, mɨnmakai? Chiwazha Jesús kit aizpa mɨrau. \p Katmizna usne Jesústa azain izshira. \s1 Jesúsne cinco mil ampura pan kwinamtu \r (Mt 14.13-21; Mr 6.30-44; Jn 6.1-14) \p \v 10 Tas kaiyarawane, ɨnintaruzne ussa chiwazha uspa kiarɨt aizpa kaizara. Usne usparuzain Betsaida pɨpulura minat kit ɨara. \v 11 Sun piankamarawane, akkwan awane ussa an kwizta kanpaara. Usparuza sapnat kit “wat kɨntɨre” kiznarawane, Jesúsne miza Dios awaruza ɨninnashimtu kainanara. Ishturuzakas kakulninnara. \p \v 12 Nashmɨzkane, doce kammuruzne ussa aat kit kaizara: \p —Wan awara pɨpulurakima nantakima ɨninnari, uspa kumira sayanapa, yalkas pitna sayanapa. Apane pul sukin chinkas wachi. \p \v 13 Usne usparuza kaiznara: \p —Une usparuza kumira kwinnarain. \p Uspane sɨnkaara: \p —Cinco pankas paas pishkarukasain mɨjmakpas. Wanta kumira kwinnana, aune kumira paina ɨtpamakpas. \p \v 14 Sua cinco mil ampu wanmakkara. Jesúsne usparuza kaiznara: \p —Cincuentakimain wanmakkat kit uzninnari. \p \v 15 Suasne wanta pilta uzninnara. \v 16 Cinco pankas paas pishkarukas saptawane, Jesúsne chiyura izak kit Diosta “aishtaish” kizta. Sun wan pitti pittin kɨztawane, kammuruza nailnara. Suasne kammuruzne wan awaruza nail kwinnara. \v 17 Wan awane kapal kuat kit tukkara. Sun kumira tiztɨt akwa, uspane doce tɨmta winñara. \s1 Pedro ka kiztu: Nune Dios nɨrɨtmika i \r (Mt 16.13-19; Mr 8.27-29) \p \v 18 Maza payune Jesúsne paimpa Diosta paikumtu tuazi. Kasharane kammuruzne uzara. Ka mɨmanara: \p —Awane ¿Mɨnma na ish kizamtu? \p \v 19 Ka sɨnkaara: \p —Mɨnpazha nune Juan munnammika i, kizamtu. Mamaztuzne nune Elías i kizamtu. Mamaztuzne nune ñamin ɨlapa Dios kainammmika i, kaizamtu. Sunne mamasa irɨttas kuhsninta, kizamtu. \p \v 20 Usparuza mɨmanara: \p —Une ¿Mɨnma na ish kaizamtui? \p Pedrone ka sɨnkara: \p —Nune Diospa nɨrɨtmika i, kizta. \s1 Jesúsne inash kiznamtu \r (Mt 16.20-28; Mr 8.30–9.1) \p \v 21-22 Jesúsne usparuza ka kaiznara: \p —Na uruza kaiztu aizpa mɨnainkas kainanaman. Diosne nawa, Ampu namtɨtmikara, an sura ɨninta, awa akwa naiznapa. Ɨlapa Judío pariyaruzkas Moisés kaizta aizpa kamtamtuzkas katsa mikwara nawa chɨhkaanazi, nawa piantaanapa. Kutña payu pailtɨka, mamasa kuhs kit uznash. \p \v 23 Sun kainarawane, Jesúsne wanta kaiznara: \p —Nawa kanpashitmikane usmin mintu aizpa maintawa. Kurishta imtumikane wan chɨhkamtu. Sunkanane ap kanpammikane wan chɨhkanazi, nakasa chanpa. Nawa kanpazhain. \v 24 Mɨnpazha uspawain tɨnta kal kiamtu, wat uzanapa. Wat uzamtukas, iarɨnazi. Sunkana wan kaarɨnazi. Diosta kanpamtuzne Dios kuruntu aizpa mɨanazi. Diosne paiña pit mɨmtumikasha watsat mɨlnazi. \v 25 Katmizna kwazpa kultumikane, chiwal mɨjmikane, wansɨh karɨnazi, irɨka. \v 26 Mɨnpazha nawa mɨtsal kitne, mɨnpazha na kaizta aizpa mɨtsal kitne, nane, Ampu namtɨtmikane, ussa mɨtsal kinash. Na mamasa chiyuras akane, nane Diospa ángelkana Taitta Dioskana kai malnash. \v 27 Watcha kaiznamtus. Mɨnpazha akki uztuzpain iamanazi, miza Dios awaruza ɨninnamtu piankamanakima. \s1 Kutña kammuruzne Jesúskasa ɨamtu \r (Mt 17.1-8; Mr 9.2-8) \p \v 28 Ocho payu pailtawane, Jesúsne Pedrorakas Juantakas Santiagorakas ɨnkal ɨzara minara, Diosta paikwan. \v 29 Diosta paikuamtuasmin, Jesúspa matsɨh naztam malkwera. Paiña kwaksham putchãkana namtɨt. \v 30 Suane Moiséskas Elíaskas, paas an ñancha uzattuzkas, uskasa kwinta kiilta.\fig Jesúskas Moiséskas Elíaskas; kammuruz pula pura|src="cn01728b.tif" size="span" copy="©David C. Cook Foundation" ref="LUK 9.30" \fig* \v 31 Sun paasas Jesús panakin naztam malkwera. Uspane Jesús irɨmtu Jerusalén pɨpulura kwinta kiilta. \v 32 Pedrokas paiña izmuruzkas pitshiara. Izkularawane, uspane Jesús naztam namtɨt izara. Paas awarakas Jesúskasa panara izara. \v 33 Paas ampu Jesústas ɨmtazasmin, Pedrone Jesústa ka kaizta: \p —Kamtam, watmin akki tumakpas. Kutña ɨranchu sanawas: mazane nu akwa, mazane Moisés akwa, mazane Elías akwa, kizta. \p Pedrone us kwinta kit aizpa pianchi. \v 34 Sun kwinta kimtuasmin, wanish usparuza sɨpnara. Wanish usparuza sɨptane, izmuruzne ishkuara. \v 35 Diosne wanish ayukmalsɨh ka kiznara: “Anne ap painkul i. Ussa narau. Ussa mɨrain,” kiznara. \p \v 36 Dios kaizta aizpa mɨarawane, uspane Jesústa mazainpain pana izara. Uspane puñain paat kit uspa izara aizpa kainanarachi. Akkwan payurakima mɨnainkas izara aizpa kaiznarachi. \s1 Jesús saliz piztɨt pashparas puznintu \r (Mt 17.14-21; Mr 9.14-29) \p \v 37 Mamaz payura, Jesúskas paiña kammuruzkas ɨnkaltas kihsharawane, akkwan awane ussa wanmakkara. \v 38 Maza ampune usparuztas ussa tɨnta ka kaizta: \p —Nane nua paikumtus, ap painkulta iznapa. Maza painkulmin mɨjish. \v 39 Mɨzha. Saliz ussa piztawane, usne tɨnta kwiantu. Salizne ussa ulnintu, ilpi puznakima. Saliz akkwan piji ussa pizkane, pashpane naiz kit kwisha kwaizta. \v 40 Nane up kammuruza saliz puzninnapa paikwarau. Puzninmanamarɨt, kizta. \p \v 41 Jesúsne sun payura uztuza sɨnkanara: \p —Une nawa nɨjkulamtuchi. Une, ma uztuzne, kwail awa mai. Nane uruza wan payurakima tailchamanash. Nane uruza tailchasachish, kiznara. Suasne Jesúsne papihshta kaizta: \p —Up painkul nawa karash, kizta. \p \v 42 Pashpara amtuasmin, salizne ussa nainnin kit tɨnta ulninta. Jesúsne salizta parat kit pashparas puzninta. Jesúsne pashpara kakulnin kit paiña papihshta chɨhkara. \v 43 Wanne Dios wat kirɨt akwa iztaspaarɨt. \s1 Mamasa Jesúsne inash kiztu \r (Mt 7.22-23; Mr 9.30-32) \p Jesús chiwazha kirɨt akwa, wanne iztaspaarɨt. Suasne usne kammuruza ka kaiznara: \p \v 44 —An pit wat mɨrain. Mɨnpazha nawa aanazi, Ampu namtɨtmikara pizanapa, katsa mikwara chɨhkanapa. \p \v 45 Kammuruzne Jesús kaizta aizpa piankamarachi. Diosne usparuza sun pit piankamninnarachi. Ishkuara akwa, uspane Jesús kaizta aizpa mɨmaarachi, an piankamana. \s1 ¿Mɨnma an tɨnta i? \r (Mt 18.1-5; Mr 9.33-37) \p \v 46 Paiña kammuruzne usparuzpain ka mɨaamɨzta: ¿Mɨnma an tɨnta i? kizara. \v 47 Jesúsne uspa minta aizpa nɨjkul kit pashpara tain kit us tukin kunnin kit \v 48 usparuza ka kaiznara: \p —Une we tɨntaruza an pashpakana sap kit kiwaintawa. We tɨntaruza na akwa kiwaintumikane nawa sap kit kiwaintu. Nawa saptumikane ap Taittara, nawa ɨnintamikasha saptɨnazi. Katmizna uruzpain an we tɨntamikane an tɨnta namtɨnazi. \s1 Aukasa chamtumikane aukasa aliz chi \r (Mr 9.38-40) \p \v 49 Suasne Juanne ussa kaizta: \p —Kamtam. Aune saliz puzninmikasha iztamakpas. Us nua paikukane, usne saliztuza puzninnamtu, us tɨnta ɨnim mɨj akwa. Us aukanain nua kanpamtuchi akwa, aune ussa “Jesústa paikumun, saliztuza puzninnanapa,” kiztamakpas. \p \v 50 Jesúsne ussa kaizta: \p —Sunkana kaizmun. Aukasa aliz chimikane aumɨza kiwainnamtu. \s1 Jesúsne Santiagorakas Juantakas kurunnamtu \p \v 51 Chiyura nuna kasha pakane, Jesúsne Jerusalén pɨpulumal ɨn min kit ɨmɨzta. \v 52 Usne mɨnpazharuza an ñancha ɨninnara. Uspane Samaria pɨpulura ɨat kit nappara, pitmukin sayana. \v 53 Sun Samaria pɨpulura uztuzne ussa yal nammɨlannarachi, us Jerusalén pɨpulumal pianashimtu akwa. \v 54 Paiña kammuruz, Santiagokas Juankas, sun nɨjkulpailkane, Jesústa ka kizpailta: \p —Chiyuras uztuza paikuiznapas, ippa ɨninnapa, usparuza kuanapa, ianapa. \p \v 55 Suasne Jesúsne puij kit paasta pilchanara, uspa sun kaizta akwa. \v 56 Ampu namtɨtmikane au sura atchi, awaruza piantana. Usne apain ara, awaruza watsat mɨlnana. \p Suasne uspane mamaz pɨpulura ɨara. \s1 Jesústa kanpashimturuz \r (Mt 8.19-22) \p \v 57 Miwara ɨamtuasmin, maza ampune Jesústa kaizta: \p —Anpat, mɨnta ɨkwara nua kanpashiras, kizta. \v 58 Jesúsne ussa sɨnkara: \p —Ɨnkal kwizane pil kulta pitmu mɨj. Chitchukas tɨra pitmu mɨj. Sunkana Ampu namtɨtmikane pitmu kwaizkulna mɨjchi. \p \v 59 Jesúsne mamazta kaizta: \p —Nawa kanpazha. \p Usne sɨnkara: \p —Anpat, an ñancha ap papihshta pilta kamshimtus, iraka. \p \v 60 Jesúsne ussa sɨnkara: \p —Diosta pianchimikane irɨttuza kamshina. Nune sunkana kinchi. Ɨt kit awaruza Dios aumɨza ɨninnashimtu kainanari. \p \v 61 Mamazne ussa kaizta: \p —Anpat, nane nua kanpashimtus. An ñancha ap kwaltuza ɨru kiznashimtus. \p \v 62 Jesúsne ussa sɨnkara: \p —Ap kal masamikane ap kal kitpa, pailnakima. Ap kal chɨhkatmikane Dios ɨnintura kiwainsachi. \c 10 \s1 Jesúsne setenta awaruza ɨninnara \p \v 1 Sun pailtawane, Anpatne an setenta paas awaruza nannara. Usne an ñancha us iztakin usparuza paas paas wan pɨpuluwara ɨninnara. Usne an kwizta uspa tura ɨmɨzta. \p \v 2 Usne usparuza kaiznara: “Kwisha akkwan pakna wa. Sunkana pakmuruzne we. Saupamikasha paikwatpa, saura an pakmuruza ɨninna, wan pakkanapa. \v 3 Une ɨrain. Mɨzhain. Nane umɨza, pɨriku pashparuzkana ɨninnamtus, aliz awaruza, ishukanaruza, parananapa. \v 4 Pial tuh kwaman; tuh kwaman; mamaz zapato kwaman. Miwara ɨmtune, azain wat kɨntɨre kiznarain. \v 5 Chiwazha yalta naptane, an ñancha usparuza ‘wat kɨntɨre, watmin tuanka’ kizanaka. \v 6 Nu kaizta aizpa wat mɨmturuzne watmin uzanazi. Nu kaizta aizpa wat mɨmchiruzne watchi uzanazi. \v 7 Sun yaltain uz kit chiwazha kwintu aizpa kwarain. Kal kimmikane paiña kal kimtu akwa, chiwazha sapshina. Usne sua chi minta chi nukkultawa. Mamaz yalta mamaz yalta chi ɨman, awa nua yal nammɨlamtune. \v 8 Pɨpulura piannatpane, awa umɨza yal nammɨlakane, sun yalkimin nukkul kit chiwazha kumira kwintu aizpa kwarain. \v 9 Ishturuza kakulnin kit ka kiztain: ‘Apane Diosne umɨza ɨninnashimtu.’ \v 10 Pɨpulura piannatpane, awane umɨza yal nammɨlamtukine, tas ɨat kit usparuza ka kaiznarain: \v 11 ‘Sun pil pulpu au mittɨkin puhsta aizpa mittɨras ulpiantumakpas, au kaizta aizpa mɨarachi piankamanapa. Anne piankamtain: Apane Diosne awaruza ɨninnashimtu.’ \v 12 Ankas umɨza kaiznamtus: Diosne an pɨpulu uztuza an akkwan naizninanazi. Sodoma pɨpulukin uztuz an we naizarɨnazi.” \s1 Mamaz pɨpulura uztuzne Diosta mɨarachi \r (Mt 11.20-24) \p \v 13 “Corazín pɨpulura uztuzne tayalanazi. Betsaida pɨpulura uztuzne tayalanazi. Nane akkwan watsal iztasparɨt kal sun pɨpuluruza kirau. Na watsal iztasparɨt kitkas, uspane Dios pit mɨashitchi, uspa kwail kiarɨt aizpa sɨnam sananapa. Tiro pɨpulura uztuzkas, Sidón pɨpulura uztuzkas na kaizta aizpa mɨaratne, uspane uspa kwail kiarɨt akwa tayalshinara. Ma payu uspa kwail kiarɨt aizpa wat kulnarachi. \v 14 Ilnamtu payu taizkane, Diosne Tiro pɨpulura uztuzakas Sidón pɨpulura uztuzakas an we naizninnanazi. Diosne umɨza, ma uztuza, an ñancha uztakin an akkwan naizninnanazi. \v 15 Une, Capernaum pɨpulura uztuzne, chiyura nuasachi. Une ĩnta taizanazi. \p \v 16 Uruza mɨmturuzne na kaiztu aizpa mɨamtu. Uruza chɨhkamturuzne nawa chɨhkat kit na kaiztu aizpa mɨamanazi. Nawa chɨhkamturuzne, nawa ɨnintamikasha, ap Taittara, chɨhkat kit mɨamanazi.” \s1 Setenta paas awaruzne kaiyamɨztu \p \v 17 Setenta paas awaruzne kaiyara. Uspane wat kulat kit kaizara: \p —Anpat. Au nua paikukane, saliztuzne au kaizta aizpa mɨat kit kiara. \p \v 18 Usne usparuza kaiznara: \p —Nane Satanásta chiyuras ippakana taiztu iztau. \v 19 Mɨrain. Nane umɨza tɨnta kiwainamtus. Wat kamta kultane, tuil tuil kultane, uspane umɨza kuamanazi. Diablokasakas paiña saliztuzkasakas waya kiarane, une anuppanazi. Chinkas uruza kwail kimanazi. \v 20 Nu salizta puznintakas, sun akwa akkwan wat kulamtuchi. Anza akkwan wat kultain, u Dioskasa chiyura uzamtu akwa. \s1 Painkulkas papihshkas \r (Mt 11.25-27; 13.16-17) \p \v 21 Sun urain Dios Izpulne Jesústa wat kulninta. Suasne Jesúsne Diosta kaizta: “Nua aishtaish kiztus. Nune ap Taitta i. Nune chiyurakas an surakas ɨninta. Nune pariyaruzakas kamtamtuzakas nu kit aizpa piankamninnarachi. Uspawa puintɨt mɨjara. Nune we piantuza kiwainara, nu kishimtu aizpa piankamanapa. Taittara aishtaish kiztus. Nu nara aizpakas nu kit aizpakas wari. \p \v 22 Ap Taittane chikas wantain nawa ɨninna chɨhkarɨt. Mɨnminkas Painkulta pianchi. Papihshmin ussa pian. Mɨnminkas Papihshta pianchi. Painkulmin ussa pian. Painkulne mamaztuza kiwainamtu, Papihshta piankamanapa.” \p \v 23 Jesúskas kammuruzkas paimpa tuasmin, Jesúsne usparuza kaiznara: “U chiwazha kimtu aizpa izamtu akwa, une wat kianazi. \v 24 An ñamin akkwan Dios kainammtuzkas katsa mikwaruzkas u izara aizpa izshiara. Uspane izarachi. Uspane u mɨara aizpa mɨshiara. Sun mɨarachi.” \s1 Samaria pɨpuluras awa kamtam kwinta \p \v 25 Suasne Moisés kaizta aizpa kamtammikane kun kit Jesústa mɨmat kit kaizta: \p —Kamtam, ¿Chima kinpai, pailta payukima chiyura uzna? mɨmara. \p \v 26 Usne ussa sɨnkat kit mɨmara: \p —¿Dios pɨnkɨhta chima parɨt? ¿Nune chi pɨnkɨhta iztus? \p \v 27 Kamtammikane sɨnkara: \p —Une Anpat Diosta pashitpa, wan kaijchukasa, wan izpulkasa. Ussa tɨnta pashitpa. Mintuasmin, Diosta pashitpa. Une kasha uztuza uruzpain pashinamtukanain pashinarawa.\x + \xo 10:27 \xt Dt 6.5; Lv 19.18\x* \p \v 28 Jesúsne ussa kaizta: \p —Nil sɨnkash. Sunkana kitne, pailta payurakima chiyura uznazi, kizta. \p \v 29 Us sɨnkara aizpa nil azi mintuasmin, kamtamne Jesústa mɨmara: \p —Ap kasha uztumika ¿mɨnmaka i? \p \v 30 Jesúsne ussa sɨnkat kit an kamtam kwinta ka kaizta: \p —Maza ampune Jerusalén pɨpuluras miwara kihshtɨmtu. Jericó pɨpulura ɨmtuasmin, walkumtuzne ussa pizat kit pĩn nakaat kit aim kiara. Irɨtkanain tɨwij ɨara. \v 31 Sun urain maza pariyane sun miwara pɨntu. Ussa iztawane, us tumakin pɨntɨt. \v 32 Kawarain maza ampune, Levíwa kwaltas, us tukin at kit ussa iztawane, us tumakin pɨntɨt. \v 33 Mamaz Samaria pɨpuluras awa ɨmtuasmin, us tukin ara. Ussa iztawane, usne us akwa tayal kit ussa kiwainshira. \v 34 Usne ampu tura ɨt kit us aim kirɨtkin pihshpikas vinokas nɨra, wat panapa. Us aim kirɨtkin pĩn iptawane, usne ussa paiña caballora uzninta. Pitmu yalta karatpane, usne ishtura kiwainta.\fig Wat Samaria pɨpuluras awa kuztɨtmikara paiña caballora anuznintu|src="cn01749b.tif" size="span" copy="©David C. Cook Foundation" ref="LUK 10.34" \fig* \v 35 Mamaz payura kiwainmikane paas pial tuhtas ukkat kit yalpamikasha mɨlat kit ussa kaizta: “Ussa kiwainti. Chiwazha pial wekane, kailtu payura tanash.” \v 36 Mane ¿Nune chima mintus? Kutñaruzne aim kiltɨttukin pɨnara. ¿Mɨnmika walkwarɨtmikasha kiwainta? ¿Mɨnmika izmumika namta? \p \v 37 Kamtamne kaizta: \p —Walkwarɨtmikasha kiwainmikane izmumika namta. \p Jesúsne ussa kaizta: \p —Ɨt kit kawarain kitpa. \s1 Jesúsne Maríakas Martakas aizpihshpa yalta naptu \p \v 38 Miwara ɨmtuasmin, Jesúsne ainki pɨpulura napta. Suane ashampane, Marta muntɨtmikane, uzta. Usne yal Jesústa nammɨlara. \v 39 Martawa aizpihshne María muntɨt. Maríane, Jesúspa mittɨkin at kit uzta, Jesús kamtamtu aizpa mɨna. \v 40 Mane Martane kwisha patka akwa, Jesústa azain ɨt kit kaizta: \p —Anpat. Aune akkwan kal mɨjmakpas. Ap aizpihshne nawa chɨhkara, wan kal kinpa. ¿Wat ki? “Nawa kiwaincha,” kizti. \p \v 41 Anpatne ussa sɨnkara: \p —Marta. Nu kwisha kal mɨj akwa, nune kwisha patka i. Chikas wantain kimtukas, \v 42 nune chiwazha we kimtu. Maríane nu we kimtu aizpa narɨt. Na kamtamtu aizpa mɨmtu. Mɨnminkas sun ussa nakasachi. \c 11 \s1 Jesúsne kammuruza Diosta paikwan kamtanamtu \r (Mt 6.9-15; 7.7-11) \p \v 1 Mamaz payu Jesúsne mamaz nankin Diosta paikumtuazi. Paikwatpane, maza kammumikane ussa kaizta: \p —Anpat. Juanne paiña kammuruza paikwan kamtanara. Kawarain aumɨza paikwan kamtazhain, kizta. \p \v 2 Usne usparuza ka kiznara: \p —Paikumtune, ka kiztain: \q1 “Au Taitta, nu chiyura uztu akwa, \q1 nu sɨnam akwa, aune nua wakpuj waintumakpas. \q1 Apain anka, awaruza ɨninnana. \q1 \v 3 Payu aizpa aumɨza kumira kwinchain. \q1 \v 4 Au kwail kirɨt aizpa wat kulnazhain. \q2 Kawarain aune aumɨza kwail kirɨttuza wat kulnamtumakpas. \q1 Aumɨza kiwainchain, kwail kimanpa.” \p \v 5-6 Suasne usne ma pitchin usparuza kaiznara: “Sunkana na paramtu aizpa mintain. Mamazpa izmumikane paiña yalta kakwamta attishtas pianara. Usne chinkas mɨjchi, atmikasha kwinna. Suasmesa usne kasha uzmikasha ɨt kit ka kizta: ‘Kutña pan nammɨlazha, ap izmumikasha kwinna.’ \v 7 Sun kasha uzmumikane paiña yal ayuktas, ¿chima sɨnkanazi? Sunkana kizmanazi: ‘Nawa aizapmun. Pɨjta sɨptɨt akwa, ap pashpakas nakas pittamtuas. Nane pan nammɨlan kuhsaksachish. ¿Usne sunkana kiznasa?’ \v 8 Sunkana kizmanazi. Ap kasha uzmikasha nawa pan nammɨlan kuhsshitchikas, usne kuhsak kit chiwazha pan nammɨlanazi, na akwan piji paikwara akwa. \v 9 Umɨza ka kiznamtus. Chiwazha wekane, paikwarain, Dios uruza mɨlananapa. Chiwazha saishitne, sairain. Pɨjtakin parakane, Diosne pɨjta chɨhtnazi. \v 10 Mɨnpazha chiwazha paikwatne, sapnazi. Mɨnpazha chiwazha sairane, sainazi. Mɨnpazha pɨjtakin kuztane, Diosne usparuza pɨjta chɨhnazi. \p \v 11 Uruzpain papihsh wai. Painkul papihshta pishkaru paikwatne, ¿papihshne ussa kamta kwinnasa? Kamta kwinmanazi. \v 12 Painkul papihshta aral wipu paikwatne, ¿papihshne ussa tuil tuil kwinnasa? Tuil tuil kwinmanazi. \v 13 Mane une, kwail kimturuzne, chiwazha wat aizpa pashpara mɨlashinanazi. Chiyuras Papihshne chiwazha anza wat mɨlan uruza mɨlananazi. U ussa paikukane, usne paiña Sɨnam Izpulne uruza mɨlananazi.” \s1 Jesúsne saliz puznintu \r (Mt 12.22-30; Mr 3.20-27) \p \v 14 Saliz mɨkain ampura piztɨt akwa, an ampune parakain parɨt. Jesús salizta puznintawane, ampune paramɨzta. Awane sun akwa iztaspaarɨt. \v 15 Sun akwa, mɨnpazha ka kizara: “Usne salizta puzninmɨztu, Beelzebú ussa kiwaintu akwa. Beelzebúne saliz ɨninmika i.” \p \v 16 Ussa izamtuasmin, mamaztuzne ussa ka kaizara: \p —Chiwazha chiyuras iztasparɨt kal izninchain. \v 17 Jesúsne uspa minñamta aizpa nɨjkul kit usparuza ka kaiznara: “Wan gobierno awa usparuzpain waya kimtune, wan pailtɨnazi. Suasmesa uspa kal kiarɨt aizpa kaarɨnazi. \v 18 Kawarain Satanás paiña salizkasa waya kimtune, paiña gobiernone pailtɨnazi. Une na salizta Beelzebú akwa puznintɨt kizamtu. Nil chi kizara akwa, nane uruza sun kiznarau. \v 19 Na saliztuza Beelzebú akwa puzninmɨztane, ¿Mɨnma u kanpamtuza kiwainamtui salizta puzninnapa? Beelzebú usparuza sun kinpa kiwainnarachi akwa, une mɨz kiamtu, Beelzebú nawa mizurainkas kiwaintachi akwa. U kanpamtuzne uruza ‘nilchi kiamtu’ kiznanazi. \v 20 Dios nawa salizta puzninna kiwaintane, une Dios uruza ɨninnashimtu piankamashina. \p \v 21 Tɨnta yalpamika wantain watsarɨt mɨjne, paiña yal wat iztune, usne kalpain uz kit wan watsanazi. \v 22 Mamaz anza tɨntamika uskasa waya kikane, ussa anupparawane, usne us mɨj aizpa nakanazi, waya kimanpa. \p \v 23 Mɨnpazha nawa kanpamtukine, nakasa aliz i. Usne Diablora kanpamtu. Mɨnpazha nawa awa wanmaknintukine, usne paimpa ɨninnamtu, awa nawa amanpa.” \s1 Kwail salizne awara mamasa kailtu \r (Mt 12.43-45) \p \v 24 “Kwail saliz awaras puznintawane, salizne uzmura chat kit kwaizkulna saimtu. Kwaizkulsachi akwa, ka mintu: ‘Na sunmin ampuras puztɨtkas, nane mamasa ampurain kailmɨztus.’ \v 25 Kailtawane, salizne ampura iztu. Maza yal pishkarɨtkana iztɨt. Watsarɨt iztɨt. \v 26 Suasne sun salizne ɨt kit an siete anza kwail saliz karamtu. Ussa pizat kit nappara, sua uzana. An ñancha ampune naizta. An kwizta ampune anza akkwan naizmɨznazi.” \s1 Wat kultumika \p \v 27 Jesús sun kaiztuasmin, maza ashampane usparuzpain ussa tɨnta kwian kit kaizta: \p —Diosne nua pɨja warammikashakas nua kawiramikashakas wat kulnazi. \p \v 28 Jesúsne kaizta: \p —Dios pit mɨmturuzkas Dios kaizta aizpa kimturuzkas anza akkwan wat kulanazi, Dios kuruntu aizpa mɨamtu akwa. \s1 Awane Jesústa paikuamtu, chiwazha watsal iztasparɨt kal kinpa \r (Mt 12.38-42; Mr 8.12) \p \v 29 Akkwan awa wanmakkakane, Jesúsne usparuza ka kaiznamɨzta: “Ma uztuzne kwail kiamtu, chiwazha iztasparɨt kal sayamtu akwa. Une sun izamanazi. Diosne uruza Jonásta kirɨt aizpakana annanazi. \v 30 Jonásne Nínive pɨpulura uztuza Dios pit kainanara. Kawarain Ampu namtɨtmikane ma uztuza Dios pit kainanamtu. \v 31 An ñamin katsa mikwa ashampane mamaz attish suras Salomón tukin, Israelpa katsa mikwakin, ara, paiña wat pit pian aizpa mɨna. Ilnamtu payu taizkane, Diosne ma payu uztuza kwail kiamtu kiznanazi. Sun ashampane kawarain kaiznanazi. Iztain. Nane Salomónkin anza tɨnta ish. \v 32 Ilnamtu payu taizkane, Nínive pɨpulura uztuzne ma uztuza kwail kiamtu kiznanazi. Jonás usparuza Dios pit kaiznarawane, uspane mɨat kit maizat kit kwail kiashitchi. Mane nane Jonáskin anza tɨnta ish.” \s1 Alampara putmu \r (Mt 5.15; 6.22, 23) \p \v 33 “Alampara puttawane, mɨnminkas pilkulta puinsachi, tɨmkasa paltakain. Putmumikane alampara kwashta kanmu, napmuruz kai izanapa. \v 34 U kasune alamparakana i, wan kai izanapa. Kasu watne, wan kai iztu. Kasu kwailne, wan kai izsachi. \v 35 Katmizna, watmin na kaiztu aizpa mɨrain, watmin piankamanapa. \v 36 Alampara aizkane, u kai izamtu. Kawarain na kaizta aizpa mɨmtuzne wat piankamanazi, kwail kiamanazi.” \s1 Jesúsne Fariseo awaruzakas Moisés kaizta aizpa kamtamtuzakas kwinta kinamtu \r (Mt 23.1-36; Mr 12.38-40; Lc 20.45-47) \p \v 37 Jesús kwinta kitpane, Fariseo awane Jesústa paikwara, uskasa kwan. Ɨtpane, yalta nap kit misharɨ uzta. \v 38 Fariseo awane iztaspara, Jesús an ñancha paiña chihtɨ kittachi akwa. \v 39 Anpatne ussa kaizta: \p —U Fariseo awaruzne tasakas pɨlattukas ɨsalpara kittamtu. Ɨsalpara kittamtukas, une ayukta kittamtuchi. U walkumtu aizpakas u kwail kimtu aizpakas kaijchura wa. Sun kwailne u kaijchuras puzamtu. \v 40 Une wat minñamtuchi. Une tɨmpawazha mai. Wan sarɨtmikane ɨsalparakas ayuktakas sarɨt. \v 41 Ayuktain kiharawane, une puizara mɨlashina. Suasne u wan kiamtu aizpa sɨnam namanazi. \p \v 42 U Fariseo awaruzne tayalat kit kwisha naizanazi. Chiwazha diez mɨjne, une maza Diosta mɨlamtu. Une chiankwa kɨhkas, immu pihshkas, wat kɨhkas mɨjam. Diez mɨjne, une maza Diosta mɨlamtu. Sunne wat. Sun kiamtuasmin, awaruzakas wat kiarawa. U chiwazha mɨj aizpa Diosta mɨlamtuasmin, ussa pashiarawa. Une masain paasas kiarawa. \p \v 43 U Fariseo awaruzne tayalat kit naizanazi. Une kammu yalta an wat uzmura uzshiamtu. Une pɨpulu paizkara ɨashimtu, awa u chihtɨra putchunnanapa. \p \v 44 U Moisés kaizta aizpa kamtamtuzkas Fariseo awaruzkas na kuruntu aizpa mɨzhain. Uruz awa iztakin wat awakana izninnamtukas, une ñanta kiamtu. Une tayalat kit naizanazi. Une kamkin awa irɨtkana mai. Awa irɨt kammukin izasachi akwa, awane ɨsalpara chaamtu, wan kwail ayukta pianchi akwa. \p \v 45 Moisés kaizta aizpa kamtammikane ussa ka sɨnkara: \p —Kamtam. Sun kiztuasmin, nune aumɨzakas pilchanamtu. \p \v 46 Jesúsne sɨnkara: \p —U kamtamturuzne tayalat kit naizanazi. Une wan awaruza kwisha akkwan ɨnim ɨninamtu, u pashit aizpa kianapa. Une usparuza kiwainamtuchi, u ɨnintu aizpa kianapa. \p \v 47 Une tayalat kit naizanazi. U Dios kainammtuza kamanapa yal saarakas, uruzpa an ñancha papihshtuzne Dios pit kainammtuza piantanara. \v 48 Une uspa kiarɨt aizpa pian. Une uspa kiarɨt aizpa nɨjkulara. Uspa Dios kainammtuza piantarawane, une uspa kamkin yal saamɨztu. \p \v 49 Katmizna Diosne nil min kit ka parɨt: “Nane uruza Dios pit kainammtuzakas ɨnintaruzakas ɨninnanash. Uspane, u irɨt Judío papihshtuzne, Dios pit kainammtuza piantananazi. Mazantuza naizninnanazi.” \v 50 Dios au sura sarakima, awane Dios pit kainammtuza piantanat kit kwail kinarɨt. Diosne ma uzturuza kwail kiarɨt kiznat kit usparuza culpa kinashina. \v 51 Sun Judío awane Abelkis Zacaríastakima piantara. Uspane unam misharɨkin kasha Dios yalta piantaara. Nakas watcha kaiznamtus. Ma uztuzne culpa mɨjanazi, Dios pit kainammturuza piantana nɨjkulamtu akwa. Diosne uruza “kwail kiare” kiznanazi. \p \v 52 U Dios kaizta aizpa kamtamtuzne naizarɨnazi. Awaruza kiwainshinakas, une Diospa piankamtu aizpa puintɨt mɨjazi, mamaztuza Dios pit piankamamanpa. U Diosta piankamshimtuchiasmin, une Diosta piankamshimturuza kiwainamtuchi. \p \v 53 Jesús yaltas puztuasmin, Moisés parɨt aizpa kamtamtuzkas Fariseo awaruzkas ussa kwisha aliz kulat kit ussa akkwan mɨmaara, \v 54 akkwan tuntu kwinta kinpa, chiwazha kwail kizna kininnapa. \c 12 \s1 Fariseo awaruz kamtamtu aizpa watchi \p \v 1 Kwisha akkwan mil awa wanmakkamtuasmin, uspane usparuzain mittɨkin kulnamɨzta. Suasne Jesúsne kammuruza ka kaiznamɨzta: “Wat uzizanaka. Fariseo awakana namman. Wat paramtukas, uspane wat kiamtuchi. Uspa kaijchune kwail i. \v 2 Awane chiwazha paltarɨt aizpa izanazi. Awane chiwazha puintɨt mɨj aizpa sun ukkat kit piankamanazi. \v 3 U chiwazha amtawara kaizarane, awane payuwara mɨanazi. Chiwazha impara imparain paimpa nankin kaiztane, mamazne yal kwashtas kwiannazi, wan awa mɨanapa.” \s1 Mɨnpazhara ishkuatpamakpas \r (Mt 10.26-31) \p \v 4 “Nane uruza, ap izmuruza, kaiznamtus. Uruza piantamturuza ishkuman. Uruza piantarawane, uspane an kwizta u izpulta an kiasachi. \v 5 Nane umɨza kurunnanash, mazainta, Diosta ishkwanpa. Uruza piantashinamikashakas, u izpul ĩnta kiakpɨnshinamikashakas ishkwarain. Mamasa watcha kaiztus; ussa ishkwarain. \p \v 6 Cinco chitchu paas pialminkasa painim. Diosne mazain chitchuin mainkain. \v 7 Diosne u wan ash kɨzpura waj aizpa wintɨt. Katmizna une ishkuman, Dios uruza akkwan chitchukin anza pashinamtu akwa.” \s1 Jesúsne kammuruza kurunamtu, mɨtsal kiamanpa \r (Mt 10.32-33; 12.32; 10.19-20) \p \v 8 “Umɨza kaiznamtus. Mɨnpazha wan awara ‘nane Diosta pianish’ kiztane, Ampu namtɨtmikane ussa pianish Diospa ángel iztukin kaiznazi. \v 9 Sunkana mɨnpazha wan awara ‘nane Diosta pianchish’ kiztane, nane ussa pianchish Diospa ángel iztukin kaiznash. \p \v 10 Mɨnpazha Dios Painkulta kwail kiztane, paiña kwail wat kulnashina. Sunkanain mɨnpazha Dios Izpulta kwail kiztane, paiña kwail wat kulmanazi. \p \v 11 Awane uruza Dios yalkin kamtamtuzakas, katsa mikwaruzakas, mamaz mikwaruzakas tain mɨlnanazi, uruza naizninnanapa. U miza pakpana minman. U miza kaizna minman. \v 12 Sun urarain Diospa Izpulne uruza sɨnkara aizpa kamtananazi.” \s1 Kwazpamika \p \v 13 Mazane awaruztas Jesústa kaizta: \p —Kamtam, ap añara ap pitti su nail mɨlazha kizti. \p \v 14 Jesúsne ussa kaizta: \p —Mɨnminkas nawa sun su nailnapa chɨhkatchi. \p \v 15 Usne usparuza kaiznara: \p —Iztain. Mamazpa pashiman. Kwazpamika akkwan chiwazha mɨjkas, usne us mɨj akwa an akkwan payukima uzsachi. \p \v 16 Suasne usne usparuza kamtam kwinta kaiznara: “Paiña sura pippa maltawane, kwazpamikane paktu payura akkwan pippa pakta. \v 17 Usne usmin ka minta: ‘¿Chima kinpai? Nane mɨnta pippa watsam chinkas mɨjchish.’ \v 18 Usmin kaizta: ‘Sunkana sanash. Ainki watsam yal azpiantawane, an katsa watsam yal sanash. Suasne wan pippakas wan chiwazha mɨj aizpakas sua watsanash. \v 19 Suasne apminpain kaiznash: “Nane kwisha kwazpa ish. Nane na mɨj aizpakasa akwan añokima uznash. Kwaizkul kit chiwazha kwat kit wat kulnash.”’ \v 20 Suasne Diosne ussa kaizta: ‘Wat pianchi. Nune tɨmpa awa i. An amtain irɨnazi. Irawane, ¿Mɨnma up watsarɨt aizpa sapmɨlnasa?’ \v 21 Sunkanain an ampura kirɨnazi. Kwazpa awane, usmin watsat mɨjmikane, wan kaarɨnazi. Chiwazha Dios pashit aizpa kimtuchimikakas wan karɨnazi.” \s1 Diosne paiña kwalta kiwainamtu \r (Mt 6.25-34) \p \v 22 Sun kaiztawane, Jesúsne paiña kammuruza kaiznara: “Uruza kaiznamtus: U we kumtu aizpakas chi minman. U we pĩn kuamtu aizpa chi minman. \v 23 Uznane kumirakin anza tɨnta i. Awane pĩnkin anza tɨnta i. \v 24 Katsa chitchuwa mintain. Uspane pippa wakain. Pippa wat pakkain. Uspane ɨranchukas katsa watsam yalkas sakain. Diosne usparuza kwinamtu. Une chitchukin anza tɨnta i. \v 25 Mɨnminkas usmin an aks namninsachi. \v 26 Sun pitchin kisachi akwa, une an akkwan chiwazha minman. \p \v 27 Wishta mintain. Miza chikkamtu iztain. Wishne pilta kal kikain. Wishne pĩn sakain. Watcha uruza kaiznamtus. Salomónne kwisha watsal pĩn kwarakas, an wishne Salomón pĩnkin anza watsal iztɨt. \v 28 Diosne ma payu pɨtta pilta watsal kwiznintu. Kuntawane, azain nain kit pulchaktat kit ĩnta impaktarɨm. U Diosta we nɨjkulamtukas, Diosne umɨza wishkin anza watsal izninnanazi. \v 29 Katmizna, wanta mintuasmin, ishkuman. Sunkana miman: ‘¿Chi kumirama kwanpai? ¿Chi kwazima kwanpai?’ \v 30 Wan an sura uzturuzne chiwazha wan wa aizpa sayamtu. U Dios Taittane u we aizpa pian. \v 31 Sun akwa, une an ñancha Diosta sayarawa, uruza ɨninnanapa. An kwizta Diosne u we aizpa uruza mɨlananazi.” \s1 Chiyura kwazpa kultu \r (Mt 6.19-21) \p \v 32 “Uruz ap pɨrikukana namarɨt akwa, ishkuman. U Taitta Diosne uruza kiwainnanazi, uskasa ɨninna. \v 33 Chiwazha mɨj aizpa painintain. Puizaruza mɨlanarain. Sunkana kimturuzne chiyura kwazpa kulanazi. Suane u pial tuh watsarawa. Suane walkumtuzne asachi. Suane kɨriyukas tuh tɨtsachi. \v 34 Chiyura kwazpa kulturuzne chiyuwa minñanazi, sua uzshiamtu akwa.” \s1 Wan kapal watsarawa \p \v 35 “Wan pĩn kwat kit watsarain, kal kin. Alampara put unatpa. \v 36 Une wat kiwainmikakanain uztain. Anpat pishtaras amtuasmin, une tɨriz kit ussa izarawa. At kit pɨjtakin piannapkane, masain wan pɨjta chɨhshina. \v 37 Kiwaintuzne izarawa, uspa anpatta izna. Sun kitne, wat kulanazi. Watcha kaiznamtus. Sun kapal sarɨttuzne, ussa izmuruzne, anpatpa uzmura uzanazi. Uspa anpatne usparuza misharɨ kumira nailnanazi. \v 38 Anpatta tɨrizamtuasmin, watsarɨt izmuruzne wat kulanazi, kakwamtakima tɨlawainkimakas tɨrizarakas. \v 39 An piankamtain. Walkum akane, yalpamikane sun urara piankamsachi. Sun ura piankamtane, izkul kit yal watsashina, walkum napmanpa. \v 40 Kawarain, une wan kapal sarain. Ampu namtɨtmikane u tɨrizamtuchi payura anazi.” \s1 Wat kiwainmikakas kwail kiwainmikakas \r (Mt 24.45-51) \p \v 41 Pedrone ussa mɨmara: \p —Anpat, ¿Aumɨza sun kamtam kwinta kaiznamtukish? ¿Wan awaruza kaiznamtukish? \p \v 42 Anpatne kaiznara: “Une wat kiwaintuza namtain, yalpamika ɨnintu aizpa kianapa. Yalpamikane wat kiwainmumikasha wan kal chɨhkamtu, wantuza kumira nailnana. \v 43 Kiwainmikane wat kulnazi, yalpamika kaizta aizpa sarane. Akane, yalpamikane us ka kimtu aizpa iznazi. \v 44 Watcha kaiznamtus. Kwiztane yalpamikane wan mɨj aizpa ussa chɨhkanazi. \v 45 Sunkana kiwainmumikane usmin ka min kit kaiznazi: ‘Ap anpatne azain kailtuchi.’ Suasne usne ampu kiwaintuzakas ashampa kiwaintuzakas aim kiamɨztu. Usne akkwan kumira kwat kit chappi kumɨztu, pinakima. \v 46 Kiwainmikane anpat kailtu payura pianchi. Anpatne sun kiwainmika tɨriztuchi payura anazi. Katmizna yalpamika akane, yalpamikane ussa tɨnta ilnazi, mɨmtuchiruzkasa puranpa. \p \v 47 Kiwainmikane anpat ɨnintu aizpa wat pian. Anpat kaizta aizpa kitchine, wan kapal sarachine, anpatne ussa tɨnta ilnazi. \v 48 Anpat kaizta aizpa pianchimikane an we ilnanazi. Dios mɨnpazhara akkwan mɨlatne, Diosne ussa paikumtu, an akkwan kailninna. Dios mɨnpazhara akkwan chɨhkatne, usne ussa an akkwan paikwannazi.” \s1 Jesúsne awaruza nailninnamtu \r (Mt 10.34-36) \p \v 49 “Nane an sura arau, wan awara ilnana. Nane sun awara me naiznamtu pashiras. \v 50 Au sukin uztuza naizarachasmin, nane kwisha naiznash, wan kinkima. \v 51 Une ka minñamtu: ‘Nane an sura arau, wan awa kalpain uzanapa.’ Sunpa akwa atchish. Nane arau, awaruza nailnana. \v 52 Makismin maza kwalne usparuzain waya kianazi. Kutñaruzne paaskasa waya kianazi. Paasne kutñaruza waya kianazi. Cincoruzne paimpa naiyanazi. \v 53 Papihshne painkulta waya kinazi. Painkulne papihshta waya kinazi. Akkuhshne pashura waya kinazi. Pashune akkuhshta waya kinazi. Suegrane pashu kiznara waya kinazi. Pashu kiznane suegrara waya kinazi.” \s1 Akkwan awara paranamtu \r (Mt 16.1-4; Mr 8.11-13) \p \v 54 Jesúsne akkwan awaruzakas kaiznara: “Wanish sɨpkane, ma payu alu kinazi. Suasne alu kimɨztu. \v 55 Inkwa pakane, pãn malkane, i kinazi. Suasne i kimtu. \v 56 U ‘au piankamtumakpas’ kizamtukas, une wat piankamtuchi. Une suwakas chiyuwakas iznin kit wat pian. Sunkana mane une Dios ukin kimtu aizpa wat piankamamtuchi.” \s1 Une aliz awara wat kirain \r (Mt 5.25-26) \p \v 57 “Une uruzpain nil min kit nil aizpa narawa. \v 58 Sunkana kirain. Katsa mikwara miwara ɨntazasmin, nune nammɨlatmikasha pui aizpa kailnintawa. Pui aizpa kailnintukine, nammɨlatmikane nua katsa mikwara tain ɨnazi. Katsa mikwane nua policíawara chɨhkanazi. Policía awane nua kajchira sɨpnazi. \v 59 Watcha kaiznamtus. Nune kajchiras puzmanazi, wan pui aizpa tanakima.” \c 13 \s1 Kwail kirɨt aizpa maiztawa \p \v 1 Sun payurain mɨnpazha Jesústa ka kizara: \p —Galilea suras ampuruzne wakara kaarat kit piantara, Diosta mɨlan. Suane Pilatone usparuza piantaninnarɨt. Sunkana usne uspa aimpikas wakara aimpikas naarɨt, kizara. \p \v 2 Jesúsne usparuza sɨnkanara: “¿Chima minñamtu une? Galilea suras irɨttuzne, ¿mamaz Galilea awakin anza akkwan kwail kiarɨtki? \v 3 Uspane an akkwan kwail kiarachi. Une kwail kiarɨt aizpa maiztachine, kawarain une iarɨnazi. \v 4 An kwiztane katsa uk yal kihsh nain kit diez y ocho Siloé awaruza appara. ¿Chi minñamtu une? Irɨttuzne mamaz Jerusalén awakin ¿anza akkwan kwail kiarɨtki? \v 5 An akkwan kwail kiarachi. Une u kwail kirɨt aizpa maizamtukine, une kawarain iarɨnazi.” \s1 Higuera tɨ wamtuchi kamtam kwinta \p \v 6 Jesúsne sun kamtam kwinta kainanara: “Ampune higuera tɨ warɨt mɨj wankail saura. Tɨra pippa saina ɨkane, chinkas sairachi. \v 7 Suasne usne wankail sau kal kimmikasha kaizta: ‘Izti. Kutña añoin sun higuera tɨra at kit pippa sairau. Chinkas saimas. Tɨ kwaari. Kainsɨh kun.’ \v 8 Kal kimmikane ussa sɨnkara: ‘Anpat, mamaz añokima kawininti. Tɨ kwalkin pil kɨhtawane, nane wakara pɨ winnash, kawinapa. \v 9 Mamaz añora pippa wamtune, an wari. Pippa wammakane, suasne tɨ kwaarawa.’ ” \s1 Jesúsne sumtɨtmin chamtu ashampara kakulnintu \p \v 10 Suasne kwaizkulmu payura Jesúsne kammu yalta kamtanamɨzta. \v 11 Suane saliz piztɨt ashampane tuara. Salizne ussa nil kunsachi panintɨt. Diez y ocho añokima sumtɨtmin chamtu akwa, usmin nil sasachi. \v 12 Ussa izkane, Jesúsne ussa akwat kit kaizta: \p —Ashampa, up ishtu kakulti. \p \v 13 Suasne paiña chihtɨ ussa paamtuasmin, sun urain usne nil kun kit Diosta kaizta: “Nune kwisha wari.” \v 14 Kammu yal ɨninmikane Jesústa pilchapuzta, Jesús kwaizkulmu payura kakulnintɨt akwa. Usne awaruza kaiznara: \p —Seis payukima kal kitpamakpas. Seis payukima ishturuza kakulnintawa. Kwaizkulmu payura kakulninkain, kiznara. \p \v 15 Suasne Jesúsne ussa sɨnkara: \p —Nune kwail minñamtu. Wat pit paratkas, nune wat kimtuchi. Up wakarakas mulakas pitmu yaltas chɨhtawane, nune kwaizkulmu payura kwazira taina ɨm, kwazi kwinna. \v 16 An ashampane Abrahampa kwal i. Satanásne diez y ocho añokima sun ishtukasa ussa kuhtɨt mɨjara. ¿An kwaizkulmu payura sun ishtumikasha kakulninshinaki? \p \v 17 Jesús sun kiztawane, ussa aliztuzne mɨtsal kiamɨzta. Jesús wat kal kit aizpa izarawane, mamaz awaruzne wat kulara. \s1 Mostaza pippa kamtam kwinta \r (Mt 13.31-32; Mr 4.30-32) \p \v 18 Suasne Jesúsne kamtam kwinta kaiznara: “Nane umɨza an kamtam kwinta kainanamtus, miza Dios awaruza ɨninnamtu piankamanapa. \v 19 Dios kishimtu aizpa mostaza pippakana i. Ampune sun pippa paiña pilta wara. Warawane, chik kit katsa tɨ kunta. Akkwan chitchune aat kit tɨ tailpurara yal saara.” \s1 Kiña kamtam kwinta \r (Mt 13.33) \p \v 20 Mamasa kaiznara: “Nane umɨza an kamtam kwinta kainammtus, miza Dios ɨninnamtu mɨaiznapa. \v 21 Dios kishimtu aizpa kiñakana i. Ashampane kutña harina wazkasa pitchin kiñakasa nara, wan harina sulnin kit pan sana.” \s1 Aiz pɨjta \r (Mt 7.13-14, 21-23) \p \v 22 Jerusalén pɨpulurakima ɨmtuasmin, Jesúsne ainki pɨpulurakas katsa pɨpulurakas nap kit awara kamtanara. \v 23 Mɨnpazha ussa mɨmara: \p —Anpat. ¿Diosne akkwan awara watsat mɨlnanasa? \p Usne ussa kaizta: \p \v 24 —Sɨp pɨjtakin, Dios ɨnintukin, sait kit naptawa. An kaiznamtus. Akkwan awane napnash minñamturuzne nappamanazi. \v 25 Yalpamika kuhstawane, usne pɨjta sɨp kit kuhtu. Pianamal panaruzne, pɨjtakin piannap kit Anpatta ka kaizanazi: “Pɨjta chɨhti”. Usne usparuza sɨnkananazi: “Nane u mɨntas mai pianchish. Nane umɨza mama wanmaltachish.” \v 26 Suasne une ussa kaizamɨznazi: “Aune nukasa kuwiznashɨ. Nune aumɨza au pɨpulura kamtanara.” \v 27 Usne kaiznanazi: “Umɨza kaiznamtus. Nane u mɨntas mai pianchish. Mane uruza mama wanmaltachish. Paimpa ɨrain. Une wan kwail kimtuz mai.” \v 28 Suasne une Abrahamtakas Isaactakas Jacobtakas Dios pit kamtamtuzakas Dios ɨnintukin izanazi. Tas kiakpɨntawane, uruzne azat kit sula sɨt sɨt kiamɨznazi, uspakasa uzsachi akwa. \v 29 Akkwan awane pãn payapmumal suraskas pãn puzmumal suraskas wan suraskas aanazi, Dios ɨnintukin uzana. \v 30 Iztain. Kwizta kanpamtuzne an ñancha ɨanazi. An ñancha pianattuzne kwizpa kanpaanazi. \s1 Jesúsne Jerusalén pɨpulu akwa aztu \r (Mt 23.37-39) \p \v 31 Sun payuin mɨnpazha Fariseo awane aat kit Jesústa kaizara: \p —Akkis ɨmɨzti, Herodes nua piantashimtu akwa. \p \v 32 Usne kaiznara: \p —Herodesne ɨnkal kwizakana i. Ussa ɨt kit ka kiztain: “Mɨri. Makas tɨlawakas saliz puzninmɨztus. Ishturuza kakulninnamtus. Mamaz payura ap kal pailtɨnash.” \v 33 Sunkana nane makas tɨlawakas kazilakas ɨmɨztawash, ap kal pailnakima. An ñamin Dios pit kainammtuzne Jerusalén pɨpulura iara. Nakas Jerusalén pɨpulura irawash. \p \v 34 Jerusalén pɨpulu uztuzne Dios pit kainammtuza piantaara. Une Dios ɨnintaruza uk kiat kit piantaara. Aral kam kwaj kwaj kiztawane, paiña pashpane ilsɨhman ayukmal nap uzarɨm. Kawarain nane uruza akwanat kit wanmakninnashirau. Sunkana une nawa wanmakkashitchi. \v 35 Iztain. Diosne uruza kwayarɨnazi, paimpa uzanapa, kwairɨt yalkana. Mamasa umɨza kaiznamtus. Une akwan payukima nawa izamanazi. Mamaz payura u nawa izakane, une ka kaizanazi: “Nune kwisha wari. Diosne nua ɨninta.”\x + \xo 13:35 \xt Sal 118.26\x* Sun kizarawane, mamasa une nawa izarɨnazi. \c 14 \s1 Jesúsne kiparɨt ampura kakulninta \p \v 1 Maza kwaizkulmu payura Jesúsne Fariseo ɨninmikawa yalta kwan ɨrɨt. Mamaztuzne us kimtu aizpa izara. \v 2 Suane Jesús iztakin kiparɨt ampune tuara. \v 3 Jesúsne Moisés parɨt aizpa kamtamtuzakas Fariseo awaruzakas mɨmanara: \p —¿Kwaizkulmu payura ishtura kakulninshinaki? mɨmanara. \p \v 4 Uspane puñain paarɨt. Suasne ussa piz kit parawane, Jesúsne ishtura kakulnin kit paiña yalta ɨninta. \v 5 Jesúsne usparuza mɨmanara: \p —Up painkulkas up wakarakas kwaizkulmu payura pi kulta taiztane, sun urain, sun kwaizkulmu payura une ussa pil kultas tainnaknazi. \p \v 6 Uspane chinkas sɨnkamanamarɨt. \s1 Kasara kin pishta \p \v 7 Pishtara akwattuzne ayukta nappat kit an wat uzmuruza naara. Jesús akwattuz an wat uzmukin naarɨt iztawane, Jesúsne an kamtam kwinta kaiznara: \v 8-9 “Mɨnpazha nua kasara kin pishta akwanakane, an wat uzmu narɨtkin uzman. Nukin anza tɨnta ampu akane, akwatmikane ɨt kit nua kaizshina: ‘An anza tɨnta awane up uzmu narɨtkin uznazi.’ Sun uzmukis puztawane, nune mɨtsal kinazi, mamaz an we uzmura nana saimtuasmin. \v 10 Sunkana mɨnpazha nua pishtara akwanakane, ɨt kit minpa uzmura uztawa. Nu minpa uzmura uztuasmin, akwatmikane ka kizshinai: ‘Izmuruz. An wat uzmura uztain.’ Suasne wan akwarɨttuzne nuwa anza tɨnta i minñamɨznazi. \v 11 Mɨnpazha ussain anza tɨnta namtashitne, Diosne ussa an we tɨnta namnintɨnazi.” \p \v 12 Jesúsne an akwatmikasha kaizta: \p —Paizka payurakas nashkarakas kumira kwinnakane, izmuruzakas aimpihshtuzakas kwaltuzakas kwazparuza akwanamun, uspa nua kwan akwanashimtu akwa. Maizta maizta kuanazi. \v 13 Sunkana pishta kumira sarane, puizaruzakas, chasachi inturuzakas, mittɨ kwailtuzakas, kasu sɨptɨttuzakas akwanarain. \v 14 Sun kitne, une wat kulanazi. Uspane ukasa kumira maizasachi. Diosne wat uztuza kuhsninnanazi. Sun kuhstu payura Diosne umɨza chiwazha mɨlnanazi, nukasa chinkas maizsachiruza pishtara akwanarɨt akwa. \s1 Katsa pishta kamtam kwinta \r (Mt 22.1-10) \p \v 15 Mazane Jesúskasa misharɨkin uzta. Us Jesús kaizta aizpa mɨrawane, ussa kaizta: \p —Kumira kumtumikane Dios ɨnintukin wat kulnazi. \p \v 16 Jesúsne ussa sɨnkara: \p —Maza ampune kwisha akkwan kumira sanin kit akkwan awara akwaninnara. \v 17 Kumira kumtu urara usne paiña kiwaintuza akwarɨttuza ɨninnara ka kizna: “Arain. Kumira kapal sarɨt. Kwanpain.” \v 18 Sunkana wanne “nane asachish” kizamɨzta. An ñanchamikane kiwainmikasha ka kaizta: “Nane mamaz su pairau. Nane izna ɨrɨmtus. Ɨmtukine, up anpatta paikwatpa, nawa wat kulnapa.” \v 19 Mamazkas kaizta: “Nane diez wakara pairau. Nane usparuza izna ɨrɨmtus, kal kiamtuasmin. Ɨmtukine, up anpatta paikwatpa, nawa wat kulnapa.” \v 20 Mamazkas kaizta: “Mamin nane ashampakasa kasara kirau. Katmizna nane ɨsachish.” \v 21 Suasne kiwainmikane paiña anpatta ɨt kit sun awa sɨnkara aizpa piankamninta. Suasne yalpamikane usparuza aliz pat kit kiwainmikasha kaizta: “Azain pɨpulura katsa miwarakas ainki miwarakas ɨtpa. Tas puizaruzakas, chasachi inturuzakas, mittɨ kwailtuzakas, kasu sɨptɨttuzakas, yaltakima kararain, kuanapa.” \v 22 Kiwainmika tas kailtawane, kaizta: “Anpat. Nu kaizta aizpa kirau. Mama nan wai.” \v 23 Anpatne kiwainmikasha kaizta: “Attish miwara ainki miwara ɨt kit awara akwanat kit kararain, ap yalta akkwan awa punanapa. \v 24 Nane umɨza kaiznamtus. An ñancha akwattuzne na kumira sarɨt aizpa kuamanazi.” \p Katmizna an ñancha pishtara akwattuzne Diosta saptuchiruzkana mai, anpatpa pishtara ɨarachi akwa. \s1 Jesúspa kanpammika \r (Mt 10.37-38) \p \v 25 Akkwan awane ussa kanpaara. Jesúsne puij kit usparuza kaiznara: \v 26 “Mɨnpazha ap kanpammika namshitne, usne nawa mamazpakin an akkwan pashitpa. Usne paiña papihshtakas akkuhshtakas ashamparakas pashparakas aimpihshtakas kwampihshtakas usminkas an we pashitpa. Usparuza nakin an pashimtumikane ap kammumika namsachi. \v 27 Ap kanpammikane nakana naizshitchine, ap kammumika namsachi. \v 28 Mɨnpazha katsa yal min kit sashitne, usne an ñancha yawa muin wian iztu. Usne usmin mɨmamtu: ‘¿Kapal pailnapain mɨjish?’ \v 29 Wan wiantuchine, yal sana masarawane, wan yal pailmanamtɨkane, wan awane sun izat kit yal sammikasha ishananazi. \v 30 Ka kaizanazi: ‘Yal sana masaramikane, yal pailmanamtɨt.’ \v 31 An mɨrain. Katsa mikwane mamaz katsa mikwara waya kishitne, an ñancha usne ka min kit mɨmamtu: ‘Mamaz katsa mikwa veinte mil awa mɨjne, ¿nane diez mil awakasa waya kitne, kana kishinasa?’ \v 32 Kana kimanamtɨkane, mamaz katsa mikwa attishtas amtuasmin, usne paiña pit ɨnin kit ussa paikumtu, izmuruz namnapa, waya kiamanpa. \v 33 Katmizna, mɨnpazha wan mɨj aizpa chɨhkamtukine, usne ap kanpammika namsachi.” \s1 Kwail ñam \r (Mt 5.13; Mr 9.50) \p \v 34 “Nawa kanpamtuchimakane tɨh ñamkana i. Mane ñamne wari. Sunkana tɨh ñamne, mamasa ñam kulsachi. \v 35 Kwail ñamne chiwa palichi. Awane sun kiakpɨntɨm. U kail waj akwa, na kaiztu aizpa mɨrain.” \c 15 \s1 Pɨriku karɨt kamtam kwinta \r (Mt 18.10-14) \p \v 1 Wan Roma gobierno pial sapmuruzkas wan kwail kimtuzkas Jesústa kashara wanmakkara, ussa mɨana. \v 2 Fariseo awakas Moisés parɨt aizpa kamtamtuzkas Jesústa kwail kizat kit kaizara: \p —An ampune kwail kimturuza akwanamtu, uspakasa kwan. \p \v 3 Suasne Jesúsne an kamtam kwinta kaiznara: \v 4 “Mɨnpazha cien pɨriku mɨjazi. Maza pɨrikune ɨnkalpara karɨt. Noventa y nueve pɨriku chɨhkarawane, pɨrikuwamikane ɨmtu, pɨriku karɨtta sainakima. \v 5 Pɨrikura sairawane, usne watsal kul kit sail waktamta tanak kit mumtu. \v 6 Yalta pianatpane, usne izmuruzakas makis uzturuzakas akwanat kit kaiznamtu: ‘Nakasa wat kularawa. Nane an pɨriku karɨtta sairau.’ \v 7 Kawarain kaiznamtus. Kwail kimmika paiña kwail kirɨt aizpa maizta akwa, chiyura uztuzne an wat kulanazi. Akkwan awa uspa kwail kiarɨt aizpa maizashimtuchine, chiyura uztuzne wat kulasachi.” \s1 Pial karɨt kamtam kwinta \p \v 8 “Maza ashampane diez pial mɨjazi. Maza pial karɨtne, usne impil put kit yal pishkat kit pial saimtu, wanmalnakima. \v 9 Pial wanmaltawane, usne izmuruzakas kasha uztuzakas akwanat kit kaiznamtu: ‘Nakasa wat kultain. Nane sun pial karɨt aizpa wanmaltau.’ \v 10 Kawarain kaiznamtus. Diospa ángeltuzne wat kulanazi, kwail kitmika paiña kwail kirɨt aizpa maiztane.” \s1 Painkulne papihshpa yalkis ɨmtu kamtam kwinta \p \v 11 Jesúsne mamaz kamtam kwinta kaiznara: “Maza ampune paas painkulkasa uzta. \v 12 An ainkimikane papihshta kaizta: ‘Taitta. Nawa paimpa su mɨlazha. Papihshne uspa paasta sukas chiwazha saptu aizpakas mɨlanara.’ \v 13 Akkwan payu chikima an ainkimikane paiña wan su painin kit attish sura ɨmɨzta. Kwail kimtu uztuasmin, pane usne paiña su painintɨt pial wan pailta. \v 14 Wan pial mɨj aizpa pailtawane, chinkas mɨjchi kirɨt. Pane kumtu mɨjchi akwa, akkwan awakas yak kiara. \v 15 Uskas yak kimtu akwa, usne sun su awara ɨt kit kal saira. Sun anpatne ussa paiña sura ɨninta, kuzu kwira kinpa. \v 16 Usne kuzu kum kumira kwashira. Sunkana mɨnminkas ussa kwintachi. \v 17 Usmin min kit nɨjkul kit kaizta: ‘Ap taittane kwisha akkwan kiwaintuza ɨninnamtu. Uspane akkwan kumira mɨj, tizawal. Nain akkin inapain ish, kumtuchi akwa. \v 18 Nane ap taitta uztukin kailtɨnash. Sua ka ussa kaiznash: Taitta. Nane Dios iztakinkas nu iztakinkas kwail kirɨt ish. \v 19 Nane wat chi ish. Nawa ap painkul i kizmun. Up kiwainmikakana kal kishimtus,’ minta. \v 20 Suasne usne kuhs kit papihshpa yalta kailta. \p Painkul amtuasmin, papihshne attishta ussa izta. Usne us akwa tayal kit ussa kiwainta. Papihshne ussa ãĩn ɨt kit saiyakwaat kit putchunta. \v 21 Painkulne ussa kaizta: ‘Taitta. Nane Dios iztakinkas nu iztakinkas kwail kirɨt ish. Nane wat chi ish. Nawa ap painkul i kizmun,’ kizta.\fig Papihshne painkulta saptu|src="cn01761b.tif" size="span" copy="©David C. Cook Foundation" ref="LUK 15.21" \fig* \v 22 Papihshne kiwaintuza kaiznara: ‘Azain an watsal pĩn karatpa, us kwanapa. Sultikashkas paiña chihtɨ tɨppura nuktawa. Zapatokas paiña mittɨkin nuktawa. \v 23 Pɨntɨt ainki wakara karat kit piantari. Kuwizsan. Pishta sawizsan. \v 24 Na ap painkul irɨtka mintakas, usne uztu. Usne mamaz sumal ɨt kit karɨt. Manta wanmal ish.’ Suasne pishta saamɨzta. \p \v 25 Painkul ɨlapamikane nanmal kal kimtuazi. Tas kail kit yalta kasha akane, usne música mɨra. Kukiamtu izta. \v 26 Usne maza kiwainmumikasha akwat kit ka mɨmara: ‘¿Sun awane chima kiamtui?’ \v 27 Usne ussa sɨnkara: ‘Up aña ainki kailtai. Watmin kailta akwa, up taittane pɨntɨt wakara nakta.’ \v 28 Painkul ɨlapamikane aliz kul kit yalta napshitchi. Suasne papihshne ustukin ɨt kit kwisha akwara, napnapa. \v 29 Usne papihshta sɨnkara: ‘Izti. Akkwan añokima nua kiwaintuarau. Wan nu kaizta aizpa kirɨtkas, nune nawa pɨriku pashpa mɨlamash, ap izmuruzkasa pishta sana. \v 30 Sunkana mane up painkul, kwail ashampakasa pittɨtmika, u pial kwairɨtmika piannakane, nune us akwa pɨntɨt ainki wakara nakta.’ \p \v 31 Papihshne ussa kaizta: ‘Ap painkul, mɨri. Nune wan payukima nakasa uztu. Wan na mɨj aizpa up i. \v 32 Sunkana kwisha wari pishta sana, wat kulana. Aune up aimpihsh irɨtka mintamakpas. Ma uztu. Usne mamaz sumal ɨt kit karɨt. Manta wanmal ish,’ ” kizta. \c 16 \s1 Kwail izmumika kamtam kwinta \p \v 1 Jesúsne kammuruza an kamtam kwinta kaiznara: “Kwazpa anpatne su izmumika mɨjazi. Mamaztuzne anpatta kaizara: ‘Up su izmumikane nu mɨj aizpa wat iztuchi. Up pialkas kain kwaimtu.’ \v 2 Suasne anpatne paiña su izmumikasha akwanin kit kaizta: ‘Nu kit aizpa mɨrau. Nu pial tarɨt aizpakas wan nu kit aizpakas kainazha. Nune ap su izmumika an nammanazi.’ \v 3 Su izmumikane usmin minmɨzta: ‘Ap anpat ap kal ukkarane, ¿chima kinpai? Nane pil kal kisachish. Mɨtsalish pial paikwan. \v 4 Akkis puzkane, ap kal mɨjchine, nane na kishimtu aizpa pianish, mamaz awa nawa sappanapa.’ \v 5 Suasne izmumikane anpatpa puiruza maza mazain akwanara. An ñancha puimikasha mɨmara: ‘¿Yawama anpatta puikish?’ \v 6 Usne kaizta: ‘Nane cien pihshpi winmu pui ish.’ Usne ussa kaizta: ‘Apain uzti. Pui parɨt pɨnkɨhta sap kit azain cincuenta winmu pui ish pat kit kizti.’ \v 7 Suasne mamaz puimikasha mɨmara: ‘¿Yawama anpatta puikish?’ Usne ussa kaizta: ‘Nane cien chara tɨm pui ish.’ Usne ussa kaizta: ‘Pui parɨt pɨnkɨhta sap kit ochenta chara tɨm pui ish pat kit kizti.’ \v 8 Anpatne kwail su izmumika kirɨt aizpa nɨjkul kit ussa kaizta: ‘Nu yawa kwailkas, nune pɨna pian, up wat kal pailnakima.’ Ma payu uztuzne tɨmpa chi, uspa mɨj aizpa an wat ɨninnashimtu akwa, uspa pashimtu aizpa kana kinpa. Masetne Diosta piantuzne an we kiamtu, mamaztuzkasa wat uzana, chiyura nuana. \p \v 9 Nane uruza ka kurunamtus. Sun izmumikane anpatpa pialkasa kwail kit kit izmuruz namnapa, an sura an akkwan payu uznapa. U pial mɨj aizpa mamaztuza kiwainarain, Dios uruza sapnanapa. Wan pial pailtawane, imtu payura Diosne uruza pialkin an wat chiwazha chiyura mɨlananazi. \p \v 10 Pitchin pial watsammikane an akkwan pialkas watsanazi, sun pial kain kasta kitchi akwa. Pitchin pial watsamtuchimikane an akkwan pialkas watsamanazi. \v 11 Apas pial watsamtukine, mɨnminkas uruza chiwazha chiyura mɨj aizpa mɨlanamanazi. \v 12 Patna nil watsamtukine, mɨnminkas uruzpa mɨlamanazi. \p \v 13 Maza kiwainmikane paas anpatta kiwainsachi. Mazara pashitkine, mamazta pashinazi. Mazara kiwainshimtune, mazara kiwainmanazi. Mɨnpazha Diostakas pialtakas parejuin pashimanazi. Diosta pashit kit wakpuj waintane, pialta pashimtuchi.” \p \v 14 Fariseo awane, pial pashimturuzne, wan mɨara. Uspane Jesúspa kwail ultimal kizara. \v 15 Usne usparuza kaiznara: “U awaruzpain wat awakana izninnamtukas, Diosne wan u minñamtu aizpa pian. Awa chiwazha tɨnta i mintuasmin, Diosne awa minñamtu aizpa kwail i,” kiztu. \s1 Diosne awaruza ɨninnashimtu \p \v 16 “Awane Dios pɨnkɨh para aizpakas kamtammika kaizta aizpakas kamtanara, Juan munnammika ankima. Sun payuin, Juan atpane, nane Dios watsal pit kamtanamɨzta, awa Dios ɨnintukin nappanapa. Mane Diosne akkwantuza ɨninnamtu, awa nappashimtu akwa. \p \v 17 Chiyukas au sukas karɨnazi. Dios anza ainki pitne kamanazi.” \s1 Up ashampa kwaikain \r (Mt 19.1-12; Mr 10.1-12) \p \v 18 “Mɨnpazha paiña ashampara kwait kit mamaz ashampakasa kasara kitne, an ampune Dios iztakin kwail kimtu. Ampu mamazpa kwairɨt ashampakasa kasara kitne, usne Dios iztakin kwail kimtu.” \s1 Kwazpa ampukas Lázarokas \p \v 19 “Maza kwazpa ampune uzta. Usne muin ishtam pĩnkas watsal pĩnkas kwaara. Usne pailta payu kwisha watsal kumira kwara. \v 20 Maza puiza ampune, Lázaro muntɨtmikane, kwazpa awa napmu pɨjtakin uzara. Paiña ña pɨttɨt ishtuazi. \v 21 Chiwazha kwazpawa misharɨras pak taizka kwashira. Kwizakas ussa at kit paiña ishtu ña yakshira. \v 22 Puiza ampu irawane, ángeltuzne ussa Abraham tukin watsal chiyura sukin mɨlarɨt. Kwazpa ampukas irawane, pilta kamta. \p \v 23 Irɨt uztukin naiztuasmin, kwazpamikane izak kit attishtain Abrahamta izta. Lázarokas uskasa uzara. \v 24 Kwazpamikane ka tɨnta kwianta: ‘Ap taitta Abraham. Nawa iz kit kiwaincha. Nawa Lázarora ɨninti, tɨppu kwazira painnapa. Paiña tɨppukasa kwazi pɨtnin kit kwincha ap pitkin, tɨh kinpa. An ĩnkin naiztus.’ \v 25 Abrahamne ussa kaizta: ‘Ap painkul. Nu miza uzta nɨjkulti. Nune chiwazha wat aizpa sapta. Kawarain Lázarone chiwazha kwail aizpa sapta. Mane usne apain wat uztu. Nune pa kwisha naiztu. \v 26 Ankas nɨjkulti. Auruzpain katsa sanja tu. Apa uzmikane nu tukin kwakara kwaksachi. Pa uzmikane auruzakin kwaksachi.’ \p \v 27 Kwazpamikane kaizta: ‘Suasne, taitta, nua paikumtus, Lázarora ap taittawa kwalta ɨninnapa. \v 28 Sua cinco aimpihsh mɨj ish. Usparuza kurunari, an naizmu sura aamanpa.’ \v 29 Abrahamne kaizta: ‘Uspane Moisés pɨnkɨh para aizpakas Dios kamtamtuz pɨnkɨh para aizpakas mɨj. Uspane sun pɨnkɨhkin parɨt aizpa izat kit mɨat kit kiarawa.’ \v 30 Kwazpamikane sɨnkara: ‘Ap taitta Abram, mɨzha. Uspane usparuza mɨamanazi. Mɨnpazha irɨtmika mamasa irɨttas kuhstane, mɨnpazha usparuza apas ɨmtune, uspane mɨat kit uspa kwail kiamtu aizpa maizanazi.’ \v 31 Sunkana Abrahamne ussa kaizta: ‘Moisés kaizta aizpakas Dios kamtamtuz kaizta aizpakas mɨashitkine, uspane mamazta mɨamanazi. Irɨt kuhstumika usparuza ɨmtukas, mɨamanazi.’ ” \c 17 \s1 Mamazta kwail kininman \r (Mt 18.6-7, 21-22; Mr 9.42) \p \v 1 Jesúsne paiña kammuruza kaiznara: “Mɨnpazha mamazta kwail kininanazi. Sunkana mamazta kwail kininmikane kwisha naiztɨnazi. \v 2 Mamazta kwail kininmikane an watshimasa inna. Katsa kɨmu ukkasa tɨmpukin kuhtawane, awane ussa katsa ñam pira kiakpɨntawa, Dios pit we mɨmtumikasha kwail kimanpa. \v 3 Uruzpain kwiraruin. \p Aimpihsh kwail kitne, ussa ‘kwail kimun,’ kiztain. Paiña kwail kirɨt aizpa maiztane, nune paiña kwail kirɨt aizpa wat kultawa. \v 4 Mɨnpazha nua siete pijikima kwail kirɨtne, us puij kit nua ‘ap kwail kit aizpa min kit chɨhkamtus’ kiztane, nune paiña kwail kit aizpa wat kulnintawa.” \s1 Nɨjkultawamakpas \p \v 5 Jesúspa ɨnintaruzne Anpatta kaizta: \p —Aumɨza kiwainchain, Diosta an akkwan nɨjkulana. \p \v 6 Anpatne kaiznara: \p —Dios kaizta aizpa nɨjkul kit kitpa. Pitchinmin nɨjkultane, une an katsa tɨra ka parashina: “Piltas puhsnin kit pi pɨnta wari.” Sun kaiztawane, an tɨne nu kaizta aizpa mɨshina. \s1 Kiwainmikawa kal \p \v 7 “Kiwainmika nantas akane, pil kɨhtawane, pɨriku iztawane, anpatne ka ussa kaizmanazi: ‘Azain at kit misharɨ kwan uzti.’ \v 8 Anpatne ussa sunkana ka kaiznazi: ‘Up kamisha maiztawane, ap kumira sari. Suasne nawa kumira nail kit kwincha, ap kumira pailnakima. An kwizta nuin kumira kwashina.’ \v 9 Usne kiwainmikasha aishtaish kaizkain, us anpat kaizta aizpa kirɨt akwa. \v 10 Kawarain u Dios ɨninta aizpa kiarawane, une ka kizarawa: ‘Aune watchi kiwainmika makpas. Aune au anpat kaizta aizpain kitmakpas.’ ” \s1 Jesúsne diez aya pɨttɨt ishturuza kakulninnamtu \p \v 11 Jerusalén pɨpulura ɨmtuasmin, Jesúsne Samaria suwarakas Galilea suwarakas pɨnta. \v 12-13 Pɨpulura naptuasmin, diez aya pɨttɨt ishturuzne kunat kit attishtas Jesústa izara. Ussa paikuara: \p —Jesús. Au Kamtam. Aumɨza iznat kit kiwainnaka. \p \v 14 Usparuza iznarawane, Jesúsne kaiznara: \p —Pariyara ɨrain, uruza iznanapa. \p Miwara ɨamtuasmin, uspane kakultɨt. \p \v 15 Wat parɨt nɨjkultawane, mazain usparuztas kail kit ka tɨnta kwianta: “Diosne kwisha wari.” \v 16 Usne Jesúspa mittɨkin wakpuj wain kit kaizta: “Aishtaish.” An ampune Samaria sura uzta. \v 17 Suasne Jesúsne mɨmara: \p —Diez aya pɨttɨt ishturuza kakulninnarau. ¿Mamaz nueve ampu mɨntama purai? \v 18 An Samaria suras awain kailta, “Diosne wari” kizna. Au Israel kwalne “Diosne wari” kizashitchi. \p \v 19 Jesúsne ussa kaizta: \p —Kuhs kit ɨri. Na kaizta aizpa nɨjkulta akwa, nune kakultɨt. \s1 Dios ɨnintu payu anazi \r (Mt 24.23-28, 36-41) \p \v 20 Fariseo awane Jesústa mɨmaara: \p —¿Miza urama Dios ansa, awaruza ɨninna? Jesúsne usparuza sɨnkanara: \p —Mɨnminkas miza Dios ɨnintu izamanazi. \v 21 Awane “Apain pura, sua pura,” kizamanazi. Dios ɨninakane, usne uruza, u kaijchura, ɨninnanazi. \p \v 22 Suasne usne kammuruza kaiznara: \p —Akkwan payukima apain uzamtuasmin, une Dios Painkul kailtu payura izshianazi. Une sun amtu payura ussa izamanazi. \v 23 Awane uruza ka kiznanazi: “Sua iztain. Sua tui. Apain iztain. Apain tui.” Ka kizarane, usparuza kanpaman. \v 24 Amta ippa aztune, ĩn kwan kikimtu. Ippa kwan kikim. Kawarain Ampu namtɨtmikane ippakanain azain anazi. \v 25 An ñancha usne akkwan naiztɨnazi. Ma payu uztuzne ussa kwayarɨnazi. \v 26-27 Noé uzasmin, wan awane tɨrakukas kumirakas kuara. Ampukas ashampakas kasara kit kit uzara. Noé kanuara warawane, Diosne alu kinin kit pi pɨnninta, wan awa ianakima. Ampu namtɨtmika mamasa akane, awane sunkana uzanazi. \v 28 Kawarain Lot uzasmin, wan awane tɨrakukas kumirakas kuara. Uspane pait kit paininara. Pippa waara. Yal saara. \v 29 Sunkana an payura Lot Sodoma pɨpuluras puzkane, Diosne ĩnkas uk ĩnkanakas chiyuras taizninnara, wan awa ianapa. \v 30 Dios Painkul akane, wan awane sunkana uzanazi. Sun payura uspane ussa izananzi. \p \v 31 Sun naizmu payura mɨnpazha yal ɨsalta puraruzne yal ayukta napman, chiwazha ukkana. Kawarain mɨnpazha nanta kal kitne, yalta kailman. \v 32 Lotpa ashampa nɨjkultain. Us puij iztuasmin, usne ñam wan namta. \v 33 Us akwa uzshimtumikane wan karɨnazi. Na akwa imtumikane uznazi. \p \v 34 An kaiznamtus. Sun amtane paas ampu kamarain pitpailnazi. Diosne mazara chiyura nuninnazi. Mazara tɨwij ɨnazi. \v 35 Paas ashampane sulmin pia kɨilnazi. Diosne mazara chiyura nuninnazi. Mazara tɨwij ɨnazi. \v 36 Paas ampune nanta kal kiilnazi. Diosne mazara nuninnazi. Mazara tɨwij ɨnazi. \p \v 37 Suasne uspane ussa mɨmaara: \p —¿Anpat mɨnta sun kirɨnsa? \p Jesúsne usparuza sɨnkanara: \p —Kalpa irɨttukin pɨkumne kuana wanmakkanazi. Kawarain mɨnpazha kwail kikane, suain paiña kwail akwa naiztɨnazi. \c 18 \s1 Katsa mikwakas ampu irɨtpa ashampakas kamtam kwinta \p \v 1 Jesúsne usparuza an kamtam kwinta kaiznat kit kamtanara, pailta payukima Diosta paikuanapa, Dios sɨnkanakima. \v 2 Usparuza kaiznara: “Katsa mikwane, Diosta ishkwatchimikane, mamaz pɨpulura uzta. Wan awaruza wat nɨjchiwal kinara. \v 3 An pɨpulukimin maza ampu irɨt ashampakas uzta. Usne pailta payu katsa mikwara ɨt kit kaizta: ‘Kiwaincha. Na akwa nil kizha. Maza aliz ampune nawa kwail kirɨt.’ \v 4 Akkwan payukima katsa mikwane ussa kiwainshitchi. An ampu irɨt ashampa ussa kwail kizapta akwa, kwiztane usne ussa kaizta: ‘Diosta ishkwatchikas, wan awaruza wat nɨjchiwal kinarakas, \v 5 akkwan payukima nawa amtu akwa, usne nawa kaizaptu. Katmizna nane nil kit kit ussa kiwainash, nawa an kaizapmanpa.’ ” \p \v 6 Anpatne an kaiznara: “Sun kwail katsa mikwa kaizta aizpa mɨrain. \v 7 Diosne narɨttuza nil kit kit kiwainashinazi. Diosne payuwara amtawara ussa paikumturuz paikuamtu aizpa sɨnkananazi. \v 8 Watcha kaiznamtus. Usne azain nil kit kit kiwainanazi. Sunkana ampu namtɨtmika akane, ¿Dios pit nɨjkulturuza wanmalnasa?” \s1 Fariseo pariyakas gobierno pial sapmuruzkas kamtam kwinta \p \v 9 Jesúsne awara mamaz kamtam kwinta kiznara. Mamaztuzne usparuzpain wat makpas minñat kit mamaztuzpa kwail minñara. \v 10 Ka kaiznara: “Paas ampune Dios katsa yalta nuilta, Diosta paikwan. Mazane Fariseo awa azi. Mamazne Roma gobierno pial sapmumika azi. \v 11 Fariseo awane kun kit usminpain ka kwinta kirɨt: ‘Nane Diosta aishtaish kaiztus, na mamaz awakana chi akwa. Uspane walkumtuz mai. Uspane kwail kimtuz mai. Uspane mamazpa ashampa mɨlamtuz mai. Nane an Roma gobierno pial sapmumikakana chi ish. \v 12 Nane domingo aizpa paas piji kumtuchish. Nane kana kit aizpa diez paimpa nail kit maza paimpa puizara mɨlamtus.’ \v 13 Gobierno pial sapmumikane attishtain kun kit chiyurain izakshitchi. Us kwail tayaltu akwa, paiña pitchukin paat kit kaizta: ‘¡Dios. Nane kwail kirau. Nawa kiwain kit ap kwail kit aizpa kanincha!’ \v 14 Watcha kaiznamtus. Dios paiña kwail kit aizpa wat kultawane, gobierno pial saptumikane paiña yalta kailta. Mamazne, Fariseo awane, wat kultachin kailta. Mɨnpazha usparuzain anza tɨnta namtashitne, Diosne usparuza an we tɨnta namnintɨnazi.” \s1 Jesúsne pashpara panara \r (Mt 19.13-15; Mr 10.13-16) \p \v 15 Mane awane Jesústa pashparuza karaara, usparuza paninnanapa. Kammuruz sun izarawane, uspane awaruza kaiznara: “Pashpa Jesústa karaman.” \v 16 Sunkana Jesúsne pashparuza akwanat kit kaiznara: “Une pashparuza nawa anintain. Une ‘Jesústa ɨman’ kizman. Pashparuz Jesústa aashimtu akwa, Diosne usparuza ɨninnashina. Pashpakana uztain, Dios uruza ɨninnanapa. \v 17 Watcha kaiznamtus. Diosne uruza ɨninnashimtu. Pashparuzne Dios kaizta aizpa mɨashimtu. Kawarain Diosta mɨrain, Dios umɨza ɨninnanapa.” \s1 Maza kwazpa awa Jesúskasa kwinta kimtu \r (Mt 19.16-30; Mr 10.17-31) \p \v 18 Maza katsa mikwane Jesústa mɨmara: \p —Wat kamtam. ¿Chima kinpai, chiyura pailta payukima uzna? \p \v 19 Jesúsne ussa sɨnkara: \p —¿Chitma nawa wari kiztus? Diosmin wari. Mɨnminkas wat chi. \v 20 Nune Dios ɨninta aizpa pian: “Mamazpa ashampakasa pitmun. Piantamun. Walkumun. Mamazpa pɨrail kaizmun. Up taittawakas up akkwawakas wat paranari.”\x + \xo 18:20 \xt Éx 20.12-26; Dt 5.16-20\x* \p \v 21 Katsa mikwane kaizta: \p —Nane ainkiasmin Dios wan ɨninta aizpa kirau. \p \v 22 Sun mɨrawane, Jesúsne ussa kaizta: \p —Nune mama pitchin we kirɨt. Wan mɨj aizpa painin kit puizara mɨlanari, chiyura kwazpa kulna. Suasne at kit nawa kanpazha, kizta. \p \v 23 Sun mɨrawane, usne tayalmɨzta, akkwan pial mɨj akwa. \v 24 Jesúsne ussa iz kit kaizta: \p —Kwazpamikane Dios ɨnintura wat nusachi. Sua napna sam i. \v 25 Camellone caballokana i. Camellone chɨhku kasura mizurainkas napsachi. Kawarain an sam i, kwazpamika Dios ɨnintura napna. \p \v 26 Sun mɨraruzne iztaspaat kit kaizara: \p —Katne, ¿Mɨnma watsat mɨlshinasa? \p \v 27 Jesúsne sɨnkanara: \p —Diosne awa kimtuchi aizpa kishina. \p \v 28 Pedrone Jesústa kaizta: \p —Izti. Aune au mɨj aizpa tɨwij ɨt kit nua kanparamakpas. \p \v 29-30 Usne kaiznara: \p —Watcha kaiznamtus. Dios ɨninta aizpa mɨmtumika yalkas, ashampakas, kwampihshkas, aimpihshkas, papihshkas, akkuhshkas, pashpakas tɨwij ɨtne, Diosne apain an akkwan mɨlananazi. Mamaz payura Diosne chiyura uzninanazi, pailta payukima. \s1 Mamasa Jesúsne nane inash kiztu \r (Mt 20.17-19; Mr 10.32-34) \p \v 31 Jesúsne doce kammuruza paimpa akwanat kit kaiznara: “Mane Jerusalén pɨpulura numɨzchain. Sua ñamin Dios kainammmika Ampu namtɨtmikawa parɨt aizpa kinazi. \v 32 Uspane mamaz Judío awachiruza nawa chɨhkaanazi. Uspane nawa ultimal kizanazi. Nawa kwail kizanazi. Nawa ilpi kianazi. \v 33 Nawa aim kiat kit piantaanazi. Sunkana kutña payu pailkane, nane kakulnash.” \p \v 34 Kammuruzne Jesús kaizta aizpa chinkas mɨarachi. Jesús kaizta aizpa puintɨt akwa, piankamasachi. \s1 Jesúsne kasu sɨptɨtmikasha izkulnintu \r (Mt 20.29-34; Mr 10.46-52) \p \v 35 Jesús Jericó pɨpulura kasha piannamtuasmin, kasu sɨptɨtmikane mimamin uz kit pial paikumtuazi. \v 36 Akkwan awa pɨnnamtu mɨrawane, usne awara mɨmanara: “Sun ampune ¿chima kimtui?” \v 37 Uspane ussa sɨnkaara: \p —Jesúsne, Nazaret pɨpuluras, pɨntu. \v 38 Suasne usne ka tɨnta akwara: \p —Jesús, nune au ñamin Davidpa pampa pashpa i. Nawa iz kit kiwaincha. \p \v 39 An ñancha ɨmturuzne ussa kurunaara, kalpain uznapa. Usne an tɨnta akwat kit kaizta: \p —Jesús, nune au ñancha Davidpa pampa pashpa i. Nawa iz kit kiwaincha. \p \v 40 Suasne Jesúsne kun kit kaiznara: \p —Une ussa nawa kararain. Us Jesúspa kasha piannakane, Jesúsne ussa ka mɨmara: \p \v 41 —¿Chima nua kinpai? ¿Chima pashimtus? \p Usne ka sɨnkara: \p —Anpat. Kasu izkulnincha. \p \v 42 Jesúsne ussa kaizta: \p —Kasu izti. Nawa nɨjkulta akwa, kasu izkulti. \p \v 43 Sun urain usne izkul kit Jesústa kanpat kit kaizta: “Diosne kwisha wari.” Sunta izamtuasmin, wan awane kaizamɨzta: “Diosne kwisha wari,” kizara. \c 19 \s1 Jesúskas Zaqueokas \p \v 1 Jesúsne Jericó pɨpulura nap kit pɨnmɨztuazi. \v 2 Suane maza ampune, Zaqueo muntɨtmikane, uzta. Usne Roma gobiernowa kal kit kit uspa katsa pial sapmumika azi. Uskas kwazpamika azi. \v 3 Usne Jesústa attishtain iz kit piankamshira. An tam awane akkwan awa akwa ussa izmanamtɨt. \v 4 Suasne usne an ñancha ãĩn ɨra, Jesús sun miwara pɨntu akwa. Suasne usne Jesústa izna tɨra nut kit uzta. \v 5 Jesúsne us tukin pianat kit ussa izak kit kaizta: \p —Zaqueo. Azain kihshti. Mane nane nukasa up yalta nukkulnash, kizta. \fig Jesús Zaqueora paramtu|src="cn01776b.tif" size="span" copy="©David C. Cook Foundation" ref="LUK 19.5" \fig* \p \v 6 Suasne Zaqueone azain tɨras kihsh kit wat kul kit ussa paiña yalta mɨlta. \v 7 Wan awa sunta izarawane, uspane usparuzpain Jesúspa kwail kizat kit ka kaizara: \p —Jesúsne kwail kimtuzkasa yalta nap kit nukkultu, kizara. \v 8 Kwiztane Zaqueone awaruzpa paizkakin kun kit Anpatta kaizta: \p —Anpat, izti. Ap kwail kit aizpa min kit chɨhkat akwa, nane kakwa mɨj aizpa puizara mɨlanamtus. Na mamaztuztas an pɨnta saptane, na walkwat aizpa ampara pijikima kailninnanash. \p \v 9 Jesúsne ussa kaizta: \p —Mane Diosne nuakas up kwaltakas u kwail kiarɨt aizpa wat kulnat kit uruza watsat mɨlnara. Une aukanain mama au pampa Abrahampa kwal mai. \v 10 Chiyuras ampune apain azi, awa karɨttuza sainana, uspa kwail kiarɨt aizpa wat kulninnana. \s1 Diez pial kamtam kwinta \r (Mt 25.14-30) \p \v 11 Uspa sunta mɨamtuasmin, Jesúsne mamaz kamtam kwinta kaiznamɨzta. Usne Jerusalén pɨpulura kasha tuazi. Uspane Dios awaruza ɨninna anpain minñara. \p \v 12 Katmizna Jesúsne kaiznara: “Ainki mikwane attish sura ɨmɨzta, akkwan su sap kit akkwan awaruza ɨninna. Suasne mamaz payura kailshina. Kwizta sun sura saptawane, paiña su kailshina. \v 13 Ɨmtuchasmin, usne diez kiwainmuruza akwanara, wan awaruza akkwan pial mɨlan. Usparuza kaiznara: ‘An pialkasa pait kit kana kitpa, na kailnakima.’ \v 14 Sunkana sun sukis awaruz ainki mikwasha izashitchi akwa, uspane uspa pit ainki mikwasha ɨnin kit kaizara: ‘Sun ampura, sun ainki mikwasha, aumɨza ɨninnanapa paashitchimakpas,’ kizara. \p \v 15 Sun sura kail kit saptawane, usne mikwakana ɨninmɨzta. Paiña sura kailtawane, usne paiña kiwaintuza, paiña pial mɨlattuza, akwanara. Usne yawa pial kana kiarɨt piankamshira. \v 16 An ñancha kiwainmikane us tukin ɨt kit kaizta: ‘Anpat. Up pialkasa nane mamaz diez pial kana kirau,’ kizta. \v 17 Katsa mikwane ussa kaizta: ‘Wat kirɨt. Nune wat kiwainmika i. Pitchin pialkasa nil kit akwa, nune diez pɨpulura ɨninnazi,’ kizta. \v 18 An kwizta kiwainmikane us tukin ɨt kit kaizta: ‘Anpat. Nane up pialkasa mamaz cinco pial kana kirau,’ kizta. \v 19 Mikwane ussa kaizta: ‘Nukas cinco pɨpulura ɨninnazi,’ kizta. \p \v 20 Mamaz kiwainmikane us tukin ɨt kit kaizta: ‘Anpat. Apain up pial mɨj ish. Up pial pĩntain iptɨt mɨjarau. \v 21 Nu tɨnta ɨnintu akwa, nane nua ishkumtuarau. Nu kal kimtuchikas, kana kimtu. Nu pippa mal tuchikas, pippa paktu,’ kizta. \v 22 Suasne ainki mikwane ussa kaizta: ‘Nune kwail kiwainmika i. Nu sun kaizta akwa, nane nua kwail kirɨt kiznash. Nune na awara tɨnta ɨnintu pian. Kal kimtuchikas, kana kimtus. Pippa maltuchikas, pippa paktus. \v 23 ¿Chikishma ap pial winmukin chɨhkamas, an akkwan kana kinpa? Suasne na kailtu payura ap pial ma pitchinkasa sapshinash.’ \v 24 Usne kasha kuntuza kaiznara: ‘Ap pial mɨjatmikaras nakat kit an diez pial mɨjatmikasha ap pial mɨlarain.’ \v 25 Uspane ussa kaizara: ‘Anpat. Usne me diez pial mɨji.’ \v 26 Katsa mikwane sɨnkanara: ‘Ap pit kaiznamtus. An akkwan mɨjmikane an akkwan sap mɨlanazi. We mɨjmikane us wemin mɨj aizpa nakarɨnazi. \v 27 ¿Mɨntama nawa aliz awa purai? Uspane na usparuza ɨninnara pashiarachi. Usparuza apain karat kit na iztukin piantaninnarain,’ ” kiznara. \s1 Jesúsne Jerusalén pɨpulura naptu \r (Mt 21.1-11; Mr 11.1-11; Jn 12.12-19) \p \v 28 Sun kiztawane, Jesúsne Jerusalén pɨpulura numɨzta. \v 29 Betfagé pɨpulurakas Betania pɨpulurakas kasha akane, Olivos ɨzara piannaara. Jesúsne paas kammuruza ɨninnat kit usparuza kaiznara: \p \v 30 —Sun pɨpulura au izkwakpara naptain. Pɨpulu pɨjta naptukin une burra kantɨt wanmalpailnazi. Makima mɨnminkas ussa uztachi mama. Ussa chɨht kit apain kararain. \v 31 Mɨnpazha “¿Chikishma burro chɨhtuas?” mɨmakane, “Anpatne ussa anuzshimtu,” kiztain. \p \v 32 Suasne kanpamtuzne ɨil kit Jesús kaizta aizpa wanmalpailta. \v 33 Burro chɨhttuasmin, burrowamikane mɨmara: \p —¿Chikishma burro chɨhtuas? \p \v 34 Uspane sɨnkailta: \p —Anpatne ussa anuzshimtu. \p \v 35 Jesústa kararawane, uspane uspa pĩnkasa caballo pashpara palkwanara. Suasne uspane Jesústa ussa anuzninpailta. \v 36 Jesús burrora anuztuasmin, akkwan awane uspa pĩn mikin kɨhaara, Jesústa wat minñamtu akwa. \v 37 Olivos ɨzara pɨnarawane, Jerusalén pɨpulura piannamtuasmin, kwisha akkwan kammuruzne wat kulamɨzta. Jesús iztasparɨt kal kit aizpa izara akwa, uspane ka tɨnta kaizara: “Diosne kwisha wari.” \v 38 Ankana kaizara: \q1 “Dios ɨnintamikane kwisha wari. Katsa mikwa i. An chiyuras atmikane aumɨza watsat mɨlnamtu,”\x * \xo 19:38 \xt Sal 118.26\x* \q1 Dioskasa kalpain uzanapa. Aune chiyura Dios kwisha wari kizmuspas \p \v 39 Akkwan awane purara. Mɨnpazha Fariseo awaruzne kaizara: \p —Kamtam. Up kanpamtuza sun pit Diosta paramtu aizpa paraninman, kizara. \p \v 40 Jesúsne sɨnkanara: \p —Umɨza kaiznamtus. Ap kammuruz puñain purane, chinkas kizarakine, an katsa ukne kawarain pit kwianshina. \p \v 41 Jerusalén pɨpulura an kasha at kit iztawane, usne Jerusalén pɨpulura uztuz akwa az kit usparuza kaiznara: \v 42 “U Jerusalén pɨpulura uztuzne ma kimtu aizpa wat piankamasachi. Makima une watsal uzna we pian. Mane wan kimtu aizpa uruza puintɨt i, piankamamanpa. \v 43 Mamaz payura, aliz awane aat kit Jerusalén pɨpulu pianamal uzanazi. Uspane apain uztuza salpɨn titsaanazi. Uspane pɨpulu piannakin waya kianazi. \v 44 Uspane yalkas pɨpulu kalpialkas kiakpɨnanazi. Uspane wan pɨpulura uztuza piantananazi. Wan chiwal uk azpian kit kiakpɨnanazi. Dios an pɨpulura uztuza atkas, une ussa nɨjkularachi, uruza watsat mɨlnanapa. Katmizna na kaizta aizpa kirɨnazi.” \s1 Jesúsne Dios katsa yalta naptu \r (Mt 21.12-17; Mr 11.15-19; Jn 2.13-22) \p \v 45 Kwiztane Jesúsne Dios katsa yalta nap kit painintuza pianamal ɨninnara. Kwiztane Jesúsne \v 46 usparuza kaiznara: \p —Dios pɨnkɨhkin ka parɨt, “Ap yaltain Diosta paikwashina.”\x + \xo 19:46 \xt Is 56.7\x* Apain une ap yalta walkummikawa kulkana saara. \p \v 47 Pailta payu Jesúsne Dios katsa yalta kamtana ɨra. Katsa pariyaruzkas Moisés kaizta aizpa kamtamtuzkas, Judío pɨpulu ɨnintuzkas ussa piantashiara. \v 48 Wan awa ussa kwisha mɨashimtu akwa, uspane Jesústa piantamanamara. \c 20 \s1 Jesústa mɨmaamtu \r (Mt 21.23-27; Mr 11.27-33) \p \v 1 Maza payu Jesúsne Dios katsa yalkin awara kamtanat kit Dios watsal pit kainanamtu tuara. Katsa pariyaruzkas, Moisés kaizta aizpa kamtamtuzkas, ɨlapa Judío ɨninturuzkas ussa ɨat kit \v 2 ka kaizara: \p —¿Miza tuntumaka kimtus? ¿Mɨnma nua ɨninta, nu kimtu aizpa kin? \p \v 3 Usne usparuza sɨnkanara: \p —Nakas nua mɨmananash. Mane kainazha. \v 4 Juanne, awara munmu kimikane, apain azi. ¿Mɨnma Juanta munna ɨninta? ¿Diosne ussa ɨnintaki? ¿Awane ussa ɨnintaki? \p \v 5 Uspane usparuzpain kwinta kiat kit kaizara: “Au Dios Juanta ɨnintɨt sɨnkaarane, Jesúsne aumɨza ka mɨmananazi: ‘¿Chikishma ussa nɨjkulashitchi? ¿Chikishma us kaizta aizpa kiashitchi?’ \v 6 Awa Juanta ɨnintɨt sɨnkaarane, apas awane aumɨza uk kiamɨznazi. Uspane Juan Dios pit kainammmika azi watcha minñamtu.” \p \v 7 Suasne uspane Jesústa sɨnkaara: \p —Aune mɨnma Juanta, munnammikasha, ɨnintɨt pianchimakpas. \v 8 Suasne Jesúsne usparuza kaiznara: \p —Nakas uruza mɨnma nawa sun kin ɨnintɨt kaiznamanash. \s1 Kwail kal kimtuz kamtam kwinta \r (Mt 21.33-44; Mr 12.1-11) \p \v 9 Jesúsne awara kamtam kwinta ka kainanamɨzta: “Maza ampune wankail pɨppa sau warɨt mɨj. Usne mamaz kal kimmikasha paiña sukin unanara, pippa pak kit nailnapa. Suasne mamaz attish sumal ɨrɨt akkwan payukima. \v 10 Paktu payu taizkane, pamikane paiña kiwainmumikasha ɨninta, pamikawa wankail pippa sapnapa. Paiña su kal kimturuzne kiwainmumikasha aim kiat kit ussa chinkas mɨjchi pianamal ɨninara. \v 11 Pamikane mamaz kiwainmumikasha ɨninta. Paiña su kal kimturuzne ussa aim kiat kit kwail pit kaiz kit kɨlmin pianamal ɨninara. \v 12 Pamikane an kutña piji mamazta ɨninta. Uspane ussa aim kiat kit wankail pippa sauras nuppain ɨninñara. \p \v 13 Suasne wankail sau pamikane usmin minta: ‘¿Chima kinpai? Nane ap pashimtu painkulta ɨninnash. Ussa pashimtus. Uspane ussa kwail kin ishkuanazi.’ \v 14 Uspa ussa izarawane, kal kimturuzne usparuzpain kaizara: ‘Anne su sapmumika i. Ussa piantana ɨzhain, paiña su sapna, supamika namna.’ \v 15 Kal kimturuzne ussa su pianamal nuppainñat kit piantaara. \p Suasne Jesúsne usparuza mɨmanara: ‘Supamikane su kal kimturuza, ¿Chima kirɨsna? \v 16 Usne paiña sukin kailtɨnazi, su kal kimturuza piantanana. Kwiztane paiña su mamaz kal kimturuza chɨhkanazi.’ ” \p Sun mɨarawane, uspane kaizara: \p —Sunkana Dios kishimanazi. Aune sun kwail awakana chimakpas. \p \v 17 Jesúsne usparuza iznat kit kaiznara: \p —Une Dios pɨnkɨhta para aizpa piankamtain. Sunkana parɨt: \q1 “Yal sararuzne an watsal uk kwairɨt. \q1 Kwiztane sun watsal uk kalpialkin wara, yal an tɨnta sana.”\x + \xo 20:17 \xt Sal 118.22\x* \m \v 18 Ukta taiztumikane pitti pittin kɨztɨshina. Uk mɨnpazhara taiztane, ukne ussa pak pak kirɨnazi. \p \v 19 Pariyawa ɨnintuzkas Moisés kaizta aizpa kamtamtuzkas Jesús kaizta aizpa mɨara. Jesús sun kamtam kwinta uspawa kwinta kinara akwa, uspane Jesústa sun payura pizshiara. Awara ishkuamtu akwa, uspane ussa pizasachi. \s1 Gobierno awaruza pial puisamtu \r (Mt 22.15-22; Mr 12.13-17) \p \v 20 Uspane awaruza ɨninnara, Jesústa izna. Uspane wat awakana namninashira, chiwazha Jesús kaizta aizpa mɨanapa. Uspane Jesús ñanta pit kaizta aizpa saishiara, ussa katsa mikwara chɨhkashinamtu akwa. \v 21 Uspane ussa ka kaizara: \p —Kamtam. Aune nu kaiztu aizpakas nu kamtamtu aizpakas nil i pianmakpas. Wan awara kawarain kinamtu. Nune Dios kaizta aizpa watcha kamtanamtu. \v 22 Suasne uspane Jesústa ka mɨmaara: “Cesarne Roma pɨpulu katsa mikwa i. ¿Miza makai? ¿Pial ussa tapuskiwas? ¿Tana watki?” \p \v 23 Jesúsne uspa kwail minñara aizpa pian kit kaiznara: \p \v 24 —Une nawa kwail kin kininshiamtu. Apas pial izna ancha. ¿Mɨnpa awa matsɨhma an pialkin izamtuas? ¿Mɨnpa munma parɨt? Uspane sɨnkaara: \p —Katsa mikwa Cesarpa matsɨh i. Paiña mun pialkin parɨt. \p \v 25 Usne kaiznara: \p —Watcha. Roma gobierno katsa mikwara pial tana kizamtune, sun pial Cesarta tarain. Kawarain Dios uruza kaiztu aizpa kirain. \p \v 26 Jesúsne uspa mɨmaarɨt aizpa awa iztakin wat sɨnkanara. Uspane ussa kwail parɨt kizamanamarɨt. Uspane us sɨnkara aizpa iztaspaat kit puñain paarɨt. \s1 ¿Awane mamasa uztuki? \r (Mt 22.23-33; Mr 12.18-27) \p \v 27 Mɨnpazha Saduceo awaruzne ussa aara. Uspane irɨttuz mamasa uzamtuchi minñamtu. Uspane ussa kaizara: \p \v 28 —Kamtam. Moisésne aimpihshpa para. Aimpihsh irɨtne, pashpa mɨjkine, paiña aimpihshne aimpihsh irɨtpa ashampara mɨltawa, us akwa pashpa mɨlna.\x + \xo 20:28 \xt Dt 25.5\x* \v 29 Siete aimpihshtuzpain uzara. An aimpihshne ashampa mɨlta. Usne pashpa mɨltachi irɨt. \v 30 Mamaz aimpihshne sun ashampara mɨlta. Uskas pashpa mɨjchi irɨt. \v 31 Mamaz aimpihshne sun ashampara mɨlta. Uskas pashpa mɨjchi irɨt. Chiwal siete aimpihshtuzne sun ashampara mɨlat kit pashpa mɨjchi iarɨt. \v 32 Kwiztane ashampakas irɨt. \v 33 Katmizna, awa mamasa uztawane, “¿Mɨnma an ashampara mɨlshinasa, siete aimpihshtuzpain ussa mɨlaara akwa?” \p \v 34 Jesúsne usparuza sɨnkanara: \p —An sukin ma uztuzne kasara kiamtu. Ampune ashampara mɨltu. Ashampakas ampura mɨltu. \v 35 Diosne nɨjkulturuza nananazi, mamasa uzanapa. Irɨttas uztawane, ampune ashampara mɨlkain. Ashampakas ampura mɨlkain. \v 36 Uspane sua mamasa iamanazi. Dios usparuza mamasa uzninnarawane, uspane Dios painkul manazi. Diospa ángelkanain manazi. \v 37 Watcha. Irɨttuzne mamasa uzanazi. Ñamin Diosne Moisésta tɨ impaktɨmtukin kwinta kira. Sun pɨnkɨhta Anpatne ka kizta: “Nane Abrahampa Dios ish. Isaacpa Dios ish. Jacobwa Dios ish.”\x + \xo 20:37 \xt Éx 3.6\x* Ñamin iarɨtkas, sun kutñaruz makima Dioskasa uzamtu. \v 38 Diosne usparuzpa Dios i. Diosne irɨt awaruza ɨninnamtuchi. Diosne wan awa uzamtu pian. Katmizna Diosne akwarɨttuza uzninanazi, us iztakin uzanapa. \p \v 39 Suasne mɨnpazha Moisés kaizta aizpa kamtamtuzne ussa sɨnkaara: \p —Kamtam, nune nil kwinta kira. \p \v 40 Ishkumtu akwa, mɨnminkas ussa an mɨmaarachi. \s1 Dios narɨtmika ¿Mɨn painkul mai? \r (Mt 22.41-46; Mr 12.35-37) \p \v 41 Jesúsne mɨmanara: \p —¿Chikishma awane “Cristo Davidpa painkul i,” kizamtu? \p \v 42 Davidne sunkana kanta pɨnkɨhta pat kit “Cristo Anpat i,” kizta. Ka parɨt: \q1 “Diosne ap Anpatta kaizta: \q2 ‘Nune ap makin uztui. \q1 \v 43 Nane nu akwa aliztuza waya kinash, \q2 usparuza anuppanakima, nu usparuza ɨninnanakima.’ ”\x + \xo 20:43 \xt Sal 110.1\x* \m \v 44 Davidne ussa “ap Anpat i” kizta. ¿Uskas pampa Davidpa painkul ki? \s1 Jesúsne Moisés kaizta aizpa kamtamtuzpa tɨnta pilchanamtu \r (Mt 23.1-36; Mr 12.38-40; Lc 11.37-54) \p \v 45 Wan awa ussa mɨamtuasmin, Jesúsne paiña kammuruza kaiznara: \v 46 “¡Kwiraruin! Moisés kaizta aizpa kamtamtuza iztain, uspakana uzmanpa. Uspane aks kwaksham kwashiamtu, awa usparuzpa wat minñanapa. Uspane pɨpuluwara chashiamtu, awa usparuza ‘wat kɨntɨre’ kizanapa. Uspane Judío kammu yalta nappat kit an ñancha wat uzmukin uzamtu, awa usparuzpa wat minñanapa. Uspane pishtara an ñancha chaamtu, an wat uzmura sayana, awa uspa an katsa namtɨt piankamanapa. \v 47 Ampuwa irɨt ɨnkwa mɨj aizpa walkwatpane, uspane awa iztakin akkwan pitkasain kukaizamtu. Uspane pɨrail appamtu. Diosne usparuza tɨnta ilnanazi, akkwan naiznakima.” \c 21 \s1 Puiza ampu irɨtpa ashampane pial Diosta tamtu \r (Mr 12.41-44) \p \v 1 Jesús Dios katsa yalkin tuasmin, usne kwazparuza iznara. Uspane pial sapmukin kunat kit uspa pial sua kiainñara. \v 2 Usne puiza ampu irɨtpa ashampara izta. Sun ashampane paas pialmin mɨlara. \v 3 Jesúsne ka kizta: \p —Watcha kaiznamtus. An puiza ampu irɨtpa ashampane kwazparuzkin an akkwan mɨlara. Kwazparuzne an pitchinmin mɨlaara. \v 4 Kwazparuz uspa pial tizta aizpa Diosta mɨlaarakas, an puiza ashampane wan mɨj aizpa mɨlara. \s1 Mamaz awa Dios katsa yalta azpian kit kiakpɨnanazi \r (Mt 24.1-2; Mr 13.1-2) \p \v 5 Mɨnpazha kammuruzne Dios katsa yalpa ka kaizta: \p —Awane Dios katsa yal wat ukkasa sara, paiña watsal yal iznapa. Awane chiwazha Diosta mɨlmu, Dios katsa yal awa iztakin watsal iznapa. Suasne Jesúsne kaiznara: \p \v 6 —Mamaz payura mamaz awane u wan chiwal izamtu aizpa azpianat kit kiakpɨnanazi, kiznara. \s1 Awane akkwan payurakima naizarɨnazi \r (Mt 24.3-28; Mr 13.3-23) \p \v 7 Kammuruzne ussa mɨmaara: \p —Kamtam. ¿Chi payurama awane katsa yalta azpianninnazi? ¿An payura chima kirɨnsa, au an ñancha piankamanapa? \p \v 8 Jesúsne kaiznara: “Kwiraruin. Uruzpain iztain, awaruza ñanta kain kiamanpa. Akkwan awane ‘nane Cristo ɨninmika ish’ kizanazi. Mamaztuzne ka kizanazi: ‘Nane Cristo ish.’ Mamaztuzne kain pit kizanazi: ‘Mane Cristo anpain i,’ kizanazi. Usparuza mɨman. Usparuza kanpaman. \v 9 Gobierno mamaz gobiernokasa waya kikane, awakas katsa mikwakasa waya kikane, ishkuman. An ñancha uspane waya kiarawa. Wansɨhne pailtuchi mama.” \p \v 10 Suasne Jesúsne kaiznamɨzta: “Mamaz suras awane mamaz suras awakasa waya kianazi. Katsa mikwane mamaz katsa mikwakasa waya kinazi. \v 11 Akkwan suwara tɨnta ulsamɨznazi. Akkwan awane akkwan sura yak kiat kit naizanazi. Katsa kikas awaruza piznanazi. Awane akkwan iztasparɨt kal kasha chiyura izanazi, usparuza ishkuninnakima. \p \v 12 Sun kitchasmin, uspane uruza piznat kit naizninnanazi. Uspane uruza Judío kammu yaltakas kajchirakas sɨpninnanazi. Nu nawa pian akwa, uspane uruza katsa mikwarakas ainki mikwarakas chihtɨra piznat kit tainñanazi. \v 13 Sun payura une usparuza Dios watsal pit kainananazi. \v 14 Sunkanain piankamtain. An ñancha u miza mamaztuza sɨnkana minman. \v 15 Nane uruza kiwainanash, usparuza watsal pit kwinta kianapa. An aliz awane u wat pit kwayamanazi. Uspane u kaiztu aizpa ‘kwail i’ kizamanazi. \v 16 Papihshkas, aimpihshkas, kwalkas, izmuruzkas uruza gobiernora chɨhkanazi. Uspane mɨnpazharuza piantaninanazi. \v 17 Akkwan awane na akwa uruza naizninnanazi. \v 18 Naizamtukas, u izpulne watsaarɨnazi. \v 19 Uruza tɨnta namnintain, umin watsat mɨlnanapa. \p \v 20 Suldaruruzne Jerusalén pɨpulura pɨlzaakane, une awa an pɨpulura azpiananapain piankamanazi. \v 21 Suasne Judea sukin uztuzne ɨnkal ɨzara ɨarawa. Jerusalén pɨpulura uztuzne tas puzarawa. Nanta uztuzne pɨpulura napman. \v 22 Sun payura Diosne paiña narɨttuza, Israel awaruza, naizninnanazi, Dios pɨnkɨhta parɨt aizpa pailnakima. \v 23 Sun payura ashampa pɨja waruzkas ashampa chitchu kwintaruzkas naizarɨnazi. Wan awane kwisha naizarɨnazi, Dios an sukin uztuza ilnamtu akwa. \v 24 Mɨnpazha iarɨnazi, mashtikasa waya kiamtu akwa. Uspane kajchira waruza mamaz sura mɨlnarɨnazi. Mamaz suras awane, Judío awachiruzne, Jerusalén pɨpulura wan chiwal azpiantɨnazi, wan Judío awachiruza ɨnintu aizpa pailnakima, wan Dios pɨnkɨhta parɨt aizpa pailnakima.” \s1 Dios Painkul mamasa anazi \r (Mt 24.29-35, 42-44; Mr 13.24-37) \p \v 25 “Suasne awane parakas, palapcharakas, kɨmarakas, iztasparɨt aizpa izanazi. Wan suras awane chiwazha kimtu aizpa piankamamanazi. Uspane ishkuarɨnazi, ñam pi aztu akwa, inkwa pi nuppaintu akwa. \v 26 An sura chi kirɨnsa minñamtuasmin, awane nainñarɨnazi, ishkwantu akwa. Wanne chiyura wa aizpa tɨnta ultɨnazi. \v 27 Suasne uspane Chiyuras Ampura izarɨnazi. Us wanishkin amtuasmin, usne uspa izarakin tɨnta nam kit kwisha watsal namtɨnazi.\x + \xo 21:27 \xt Dn 7.13\x* \v 28 Na kaiztu aizpa kimɨzkane, uruzpain tɨnta namtain. Chiyura izak kit watsal kultain, u akwa pui tarɨtmikane anpain i, umɨza chɨhtna.” \p \v 29 Usne usparuz mamaz kamtam kwinta kinara: “Higuera tɨrakas, wan tɨrakas, iztain. \v 30 Kɨh kwizkane, une pul panapain i piankamanazi. \v 31 Kawarain na kaiztu aizpa izakane, Diosne awaruza ɨninna anpain. Sun piankamtain. \p \v 32 Watcha kaiznamtus. Sun Judío awaruzkanain iarachasmin, na wan kaiztu aizpa kirɨnazi. \v 33 Chiyukas au sukas pailtakas, ap pit na kaiztu aizpa mizurainkas pailmanazi. \p \v 34 Iz kit nil uzizanaka. Uruzpain izkultain. Akkwan pishta iztane, kwisha akkwan chappi kwatne, nil minsachi. Sunkana kiman. Chappi kwat kit kumira kwatne, piman. Nɨjmin uztain. Apain uzamtuasmin, kumirain minman. Pialmin minman. Maij sarane, chitchu tɨttarane, azain niltɨm. Aptane, iwal. Kawarain Chiyuras Ampu namtɨtmikane azain anazi. \v 35 Chiyuras Ampu namtɨtmikane wan su uztuza azain anazi, chitchu tɨt tarɨt niltukanain. \v 36 Pailta payu aizpa izkulat kit Diosta paikwarain, tɨnta kulanapa, an sukin kimtu aizpa uruza ɨamasanapa, Chiyuras Ampu namtɨtmikakasa uzanapa.” \p \v 37 Jesúsne pailta payuwara Dios katsa yalta kamtanara. Amtawara usne pɨpuluras puz kit Olivos ɨzara uzta. \v 38 Wan awane tɨlawain Dios katsa yalta aara, ussa mɨana. \c 22 \s1 Awane Jesústa pizshiamtu \r (Mt 26.1-5, 14-16; Mr 14.1-2, 10-11; Jn 11.45-53) \p \v 1 Pascua pishta kasha pamtu. Sun pishtakin Judío awa pan sarane, kiña winkain. \v 2 Katsa pariyaruzkas Moisés parɨt aizpa kamtamtuzkas Jesústa kain sayat kit pizashimtuazi, ussa piantana. Wan awaruza ishkuara akwa, uspane Jesústa pizarachi. \p \v 3 Suasne Satanásne Judasta, Iscariote muntɨtmikasha, pizta. Usne kammumika nam kit mamaz once kammuruzkasa chara. \v 4 Usne ɨt kit pariyaruzpa mikwaruzakasa Dios katsa yal izmuruzakasas kwinta kinara, Jesústa usparuza chɨhkanapa. \v 5 Uspane wat kulat kit ussa pial taana namarɨt. \v 6 Usparuza chɨhkan namtawane, usne wat payura saira, ussa akkwan awa tuchira chɨhkanpa. \s1 Jesúskas paiña kammuruzkas kuamtu \r (Mt 26.17-29; Mr 14.12-25; Jn 13.21-30; 1 Co 11.23-26) \p \v 7 Suasne Pascua pishta taizta. Sun pishta izamtuasmin, pan samtu, kiña wintachin. Uspane pɨrikukas piantam. \v 8 Jesúsne Pedrorakas Juantakas ɨnin kit ka kaizta: \p —Ɨt kit Pascua pishta sarain, au kwan. \p \v 9 Uspane ussa mɨmaara: \p —Aune ¿Mɨntama pishta sanapai? \p \v 10 Usne usparuza sɨnkanara: \p —Mɨrain. Pɨpulura naptazasmin, une maza ampu kwazi kalpu kwamikasha wanmalpailnazi. Ussa kwizpa kanparain, paiña yalta napnakima. \v 11 Yalpamikasha ka kiztain: “Kamtamne aumɨza ka mɨmana ɨninta: ¿Mɨnta up kalmal tui? Suane nane Pascua kumira ap kammuruzkasa kwanash.” \v 12 Suasne usne umɨza yalkin kwashta katsa kalmal ananazi. Suane pishta sarain. \p \v 13 Uspane ɨil kit us kaizta aizpa wanmalpail kit sua Pascua kumira sailta. \p \v 14 Kumtu ura taizkane, Jesúsne misharɨ uzta, paiña ɨnintaruzkasa kwan. \v 15 Usne usparuza kaiznara: \p —Naiztuchasmin, nane ukasa an Pascua kumira kwashimtus. \v 16 Apain mamaz Pascua kumira kumanash. Chiyura, Dios paiña kwaltuza ɨninnapa akane, nane mamasa Pascua kumira kwanash. \p \v 17 Taza piztawane, Diosta aishtaish kiztawane, Jesúsne kaiznara: \p —An taza sap kit vino pi uruza nailtain. \v 18 Uruza kaiznamtus. Makis an sukin an vino pi kumanash, Dios ankima, Dios ɨnintukin, paiña kwaltuza ɨninnana. Suasne sua mamasa sun kwanash. \p \v 19 Pankas saptawane, Diosta aishtaish kiztawane, Jesúsne pan kɨz kit usparuza nail kit kaiznara: \p —An panne ap ña i. Na u akwa inash. Sun kirain, nawa nɨjkulanapa. \p \v 20 Kapal kuarawane, usne taza piz kit kaiznara: \p —An vino pi ap aimpi i. Ap aimpi puzkane, nane u akwa irɨnazi, u kwail kiarɨt aizpa wat kulnana. Sunkana ñamin Diosne kin namta, u kwail kiarɨt aizpa wat kulnana. \v 21 Mane iztain. Nawa chɨhkamtumikane an misharɨ nakasa kumtu. \v 22 Chiyuras Ampu namtɨtmika irɨnpa narɨtkas, nawa chɨhkamtumikane kwisha tayal kit naiztɨnazi. \p \v 23 Uspane usparuzpain mɨmaat kit ka kizara: “¿Mɨnma sun kinsa?” \s1 ¿Mɨnmikama an tɨnta mika i? \p \v 24 Uspane usparuzpain aliz kaizat kit mɨmaara: “¿Auruzpain mɨnmikama an tɨnta mika i?” kizara. \v 25 Jesús usparuza kaiznara: “Mamaz suras katsa mikwane paiña suwara uztuza tɨnta ɨninnamtu. Mɨnpazha katsa mikwaruzne ka kizamtu: ‘Aune awara kiwain namtamakpas.’ \v 26 Katsa mikwa sunkana uzamtukas, une sunkana uzman. An katsaruzne an ainkimikakana namtawa. Ɨnintaruzne kiwainmumikakana namtawa. \v 27 ¿Mɨnminkas an tɨnta i? ¿Misharɨ uzmumika an tɨnta mikaki? ¿Kumira karammika an tɨnta mikaki? Misharɨ uzmumika an katsakas, nane apain arau, awaruza kiwainnana. \p \v 28 Awa nawa naiznintukas, une nakasa maamtu. \v 29 Ap Taittane nawa nara, awaruza ɨninnanapa. Kawarain nane uruza nanamtus, nakasa ɨninnapa. \v 30 Suane une ap ɨnintukin nakasa kuanazi. Suane ap ɨnintukin une uzanazi, doce Judío kwaltuza mɨmanapa, usparuza kaizapnapa.” \s1 Jesúsne Pedrora kiztu: Nune nawa pianchish kiznazi \r (Mt 26.31-35; Mr 14.27-31; Jn 13.36-38) \p \v 31 Jesúsne sun kaizta: \p —Simón, Simón. Izti. Satanásne Diosta paikwara, uruza ulmalnapa, Diosta an nɨjkulamanpa. \v 32 Nane nu akwa Diosta paikwarau, nu Diosta nɨjkulnapa, Dios pit mainmanpa. Nu nawa kailtawane, up añaruza, ap kammuruza, kiwainnari, an tɨnta namanapa. \p \v 33 Simónne ussa kaizta: \p —Anpat. Nane nu akwa kajchira ɨnpain, inakima. \p \v 34 Jesúsne ussa kaizta: \p —Pedro, nane nua kaiztus. Ma payu aral kayu aztuchasmin, nune kutña pijikima “nane ussa pianchish” kiznazi. \s1 Uspane ussa kwail kianapain \p \v 35 Suasne Jesúsne usparuza kaiznara: \p —An ñancha uruza ɨninnakane, nane uruza pial tuh mɨjchikasakas tuh mɨjchikasakas zapato nukchikasakas ɨninnara. ¿Une chiwazha wemakkiwas? \p Uspane ussa sɨnkaara: \p —Chinkas wechimakpas. \p \v 36 Usne usparuza kaiznara: \p —Makis, pial tuh mɨjne, kwarawa. Kawarain tuh kwarawa. Mashti mɨjkine, kwaksham painintawa, mashti paina. \v 37 Mane nane Dios pɨnkɨhta na akwa parɨt aizpa ka kiznamtus: “Usne kwail awakana naizanazi.”\x + \xo 22:37 \xt Is 53.12\x* Wan nawa parɨt aizpa kimtu. \p \v 38 Uspane kaizara: \p —Anpat. Izti. Apane paas mashti tu. \p Usne kaiznara: \p —Min kwinta kirain. \s1 Jesúsne Olivos ɨzakin Diosta paikumtu \r (Mt 26.36-46; Mr 14.32-42) \p \v 39 Jesúsne pɨpuluras puz kit Olivos ɨzara nura. Sua sunkana ɨkamtɨt. Kammuruzne ussa kwizpa kanpaara. \v 40 Sua pianakane, usne usparuza kaiznara: “Diosta paikwarain, kwail kishiamanpa.” \v 41 Jesúsne usparuztas treinta sakima ɨt kit wakpuj wain kit Diosta kaizta: \v 42 “Ap Taitta. Nu nawa naizninshitchine, nawa naizninmun. Nu kishit aizpa sari. Na kishit aizpa samun,” kizta. \v 43 Maza ángelne chiyuras ara, ussa tɨnta kiwainna. \v 44 Akkwan naiztuasmin, Jesúsne an tɨnta Diosta paikwara. Usne kwisha katsa pairara pi pairamɨzta. Kwisha katsa pairara pi aimpikana pilta taizara. \p \v 45 Paikwatpane, kuhs kit kammuruz purakin kailta. Uspa tayaltu akwa, pittarɨt. \v 46 Usne kaiznara: \p —¿Chikishma pittamtuas? Kuhs kit Diosta paikwarain, u kwail kishiamanpa. \s1 Jesústa pizamtu \r (Mt 26.47-56; Mr 14.43-50; Jn 18.2-11) \p \v 47 Jesús paiña kammuruzkasa kwinta kimtuasmin, akkwan awane ustukin aara. Judaskas, maza doce kammuruztas, an ñancha ɨra. Jesústa kasha ɨt kit paiña matsɨhkin putchunta. \v 48 Jesús ussa kaizta: \p —Judas. ¿Nawa putchuntuasmin, nune nawa kwail kimtukish? ¿Nawa kwail awaruza chɨhkamtukish? \p \v 49 Wan kit aizpa izamtuasmin, Jesúskasa uztuzne ussa mɨmaara: \p —Anpat. ¿Mashtikasa waya kimuskiwas? \p \v 50 Mazane usparuztas katsa pariyawa kiwainmikasha pian kit numal kail yalta. \v 51 Jesúsne kaizta: \p —Sunkana kimun. \p Jesúsne kiwainmikawa kail sɨn kit ussa namtara. \v 52 Suasmesa Jesúsne katsa pariyaruzpa mikwaruzakas, Dios katsa yalpa izmuruzakas, Judío ɨlapa ɨnintuzakas kwinta kinara. Uspane ussa pizshiara, kajchira sɨpna. Usne usparuza mɨmanara: \p —¿Une mashtikasa tɨ salakasa aamuskiwas, wiyakimmikara pizna? \v 53 Nane pailta payukima Dios yalta ukasa tuarau. Suane une nawa pizarachi. Mane une nawa pizashimtu, Diablo tɨlkwilta ɨnintu akwa, paiña kwail kinpa. \s1 Pedrone Jesústa pianchish kiztu \r (Mt 26.57-58, 69-75; Mr 14.53-54, 66-72; Jn 18.12-18, 25-27) \p \v 54 Suasne uspane Jesústa pizat kit katsa pariyawa yalta mɨlara. Pedrone attishta kanpara. \v 55 Uspane yal pianamal ĩn usap kit uzara. Pedrokas usparuzkasa uzta. \v 56 Suasmesa ashampa kiwainmikane Pedrora izta. Ĩn usaptukin uzta. Ussa iztawane, usne kaizta: \p —An ampune uskasa tuarai. \p \v 57 Pedrone ussa kaizta: \p —Ashampa. Nane ussa pianchish, kizta. \p \v 58 An kwizta mamazne ussa iz kit kaizta: \p —Nukas Jesúspa kanpammika i, kizta. \p Pedrone sɨnkara: \p —Ampu. Nane ussa kanpammika chish, kizta. \p \v 59 Maza ura pailtawane, mamazne an tɨnta kaizta: \p —Watcha, an ampukas uskasa tuarai. Usne Galilea suras ara. \p \v 60 Suasmesa Pedrone kaizta: \p —Ampu. Nu kaiztu aizpa pianchish, kizta. \p Sun urain Pedro paramtuasmin, aral kayu azta. \v 61 Suasmesa Jesúsne puij kit Pedrora izta. Pedrone Anpat kaizta aizpa nɨjkulta. Anpatne ussa ñamin ka kiztɨt: “Mane aral kayu aztachasmin, nune nawa kutña pijikima ‘ussa pianchish’ kiznazi.” \v 62 Yaltas puztawane, Pedrone tayal kit tɨnta azta. \s1 Jesústa ishanamtu \r (Mt 26.67-68; Mr 14.65) \p \v 63 Jesústa watsamturuzne ussa ishanat kit aim kiara. \v 64 Uspane Jesúspa kasukin pĩn pal kit mɨmaara: \p —¿Nune Dios pian aizpa piankish? Nu iztuchi aizpa kainazhain. ¿Mɨnma nua aim kiazi? kizara. \p \v 65 Uspane an akkwan kwail pit ussa kaizara. “Nune kwail awa i,” ussa paraara. \s1 Jesúsne katsa mikwaruz izarakin kuntu \r (Mt 26.59-66; Mr 14.55-64; Jn 18.19-24) \p \v 66 Kɨnmɨzkane, wan Judío ɨlapa ɨnintuzne wanmakkara katsa pariyaruzkasa, Moisés pɨnkɨh parɨt aizpa kamtamturuzkasa. Uspane ussa katsa mikwaruzakima tain ɨara. Suane ussa mɨmaara: \p \v 67 —¿Nune Dios nɨrɨtmika kish? Aumɨza kainazhain. \p Jesúsne usparuza sɨnkanara: \p —Na Dios nɨrɨtmika ish kiztane, une nawa nɨjkulamanazi. \v 68 Na umɨza chiwazha mɨmanarane, une nawa sɨnkaamanazi. Une nawa chɨhamanazi. \v 69 Makis nane, Ampu namtɨtmikane, katsa Dios ɨninmukin uznash.\x + \xo 22:69 \xt Sal 110.1\x* \p \v 70 Uspane ussa mɨmaara: \p —¿Nune Dios Painkul kish? \p Jesúsne sɨnkanara: \p —Umin nawa Dios Painkul i kizamtu. \p \v 71 Uspane usparuza kaizara: \p —Masas pit wachi akwa, aune mamaz kainammmikasha mɨshitchimakpas. Aune us kaizta aizpa mɨapuspas. \c 23 \s1 Jesúsne Roma mikwa uztukin ɨmtu \r (Mt 27.1-2, 11-14; Mr 15.1-5; Jn 18.28-38) \p \v 1 Wan Judío ɨninturuzne kuhsat kit Jesústa Pilato iztukin, Roma ainki mikwa turakin, mɨlara. \v 2 Uspane ussa kwail kizamɨz kit Pilatora kaizara: \p —An ampuwa wan piankamtawane, aune an ampura piztamakpas. Usne au awaruza pilchapuzninnamtu. Usne auruza Roma mikwara, Cesarpa gobiernora, “pial taman” kiztu. Uskas “nane Dios nɨrɨtmika ish” kiztu. “Nane katsa mikwa ish” kiztu, kizara. \p \v 3 Suasmesa Pilatone ussa mɨmara: \p —¿Nune Judío awawa katsa mikwa kish? \p Usne ussa sɨnkara: \p —Nuin sun kizta. Watcha i. \p \v 4 Pilatone katsa pariyaruzakas, wan awaruzakas kaiznara: \p —Nane an ampura chinkas kwail kitchi wanmaltau. \p \v 5 Uspane an tɨnta kaizamɨzta: \p —Usne au awaruza pilchapuzninnamtu. Usne wan Judea sura uztuza kamtanamtu. Galilea suras kamtanamɨzta, an pɨpulurakima, kizara. \s1 Jesúsne Herodes tukin ɨmtu \p \v 6 Sun mɨrawane, Pilatone ¿Usne Galilea suras ki? kiz mɨmara. \v 7 Suasne usne Jesús Galilea suras, Herodes ɨnintu suras, tas azi kamta. An payura Herodes Jerusalén pɨpulura tuasmin, Pilatone Jesústa Herodes tukin ɨninta. \v 8 Jesústa izkane, Herodesne wat kulta. Ñamin us akwa mɨra akwa, Herodesne ussa akkwan payukima izshira, chiwazha iztasparɨt kal kinpa. \v 9 Suasmesa kwisha akkwan piji mɨmarakas, Jesúsne ussa sɨnkarachi. \v 10 Katsa pariyaruzkas Moisés pɨnkɨhta parɨt aizpa kamtamtuzkas kashara kunat kit ussa tɨnta kwail kirɨt kizamtuazi. \v 11 Suasne Herodesne paiña suldarukasa ussa kwail kiat kit ussa ishanara. Ussa kwisha watsal kwakshamkasa kwanintawane, Herodesne ussa ishan kit Jesústa Pilatorakima mamasa ɨninta. \v 12 Sun payura Herodeskas Pilatokas izmuruz nampailta. An ñamin uspane aliz. \s1 Jesústa piantana kizamtu \r (Mt 27.15-26; Mr 15.6-15; Jn 18.39–19.16) \p \v 13 Suasne Pilatone katsa pariyaruzakas Judío awaruza ɨnintuzakas Judío awaruzakas akwanat kit \v 14 kaiznara: \p —Une an ampura nawa karaara. Une an ampu awaruza pilchapuzninnamtu kizamtu. Ussa u iztukin kwisha mɨmarawane, nane an ampu chinkas kwail kitchi wanmaltau. U kaizara aizpa nilchi. \v 15 Herodeskas an ampu chinkas kwail kitchi wanmalta. Usne ussa aumɨza kailninta. Iztain. Kwail kitchi akwa, nane ussa piantasachish. \v 16 Katmizna ussa chɨhtachasmin, nane ussa aya tɨtkasa ilninnash. \p \v 17 Pascua pishta iztuasmin, Herodesne maza kajchi sɨptɨtmikasha puznintawa. \p \v 18 Wan awane tɨnta ka kwianñara: \p —An ampura pizninti, ussa piantanapa. Barrabásta kajchiras puzninti, kizara. \p \v 19 An ñamin Barrabásne awara piantat kit pɨpulu awaruza aizapninnara. Katmizna uspane ussa pizat kit kajchira sɨppara. \v 20 Jesústa chɨhtninshimtu akwa, Pilatone mamasa usparuza kwinta kinara. \v 21 Uspane mamasa tɨnta kwian kit kaizara: \p —Ussa piantari. Kurishta irukasa pat pian piantari, kizara. \p \v 22 Kutña pijikima usparuza kaiznara: \p —¿Chikishma? ¿Chi kwail kirɨt usne? Nane an ampu chinkas kwail kitchi wanmaltau. Katmizna ussa aya tɨtkasain ilnintawane, ussa chɨhnash. \p \v 23 Uspane an akkwan tɨnta kwianat kit paikuara, ussa kurishta irukasa pat pian piantana. Uspa kaizara akwa, pariya ɨnintuz kaizara akwa, Pilatone uspa pashiat aizpa mɨnara. \v 24 Katmizna Pilatone uspa paikwat aizpa kira. \v 25 Suasne Pilatone kajchira sɨptɨtmikasha puzninta. Usne awaruza aizapninnat kit awara piantarɨt. Judío awa paikuara akwa, Herodesne usparuza mɨnara, uspa pashit aizpa kiana. Judío awa Jesústa piantashiamtu akwa, usne Jesústa usparuza chɨhkanara. \s1 Jesústa tɨra patpianamtu \r (Mt 27.32-44; Mr 15.21-32; Jn 19.17-27) \p \v 26 Roma suldaruruz ussa kurishta patpiantana tain mɨlamtuasmin, Simónne Cirene nan suras piannamtuazi. Uspane Simónta kurish munninat kit Jesústa kwizpa kanpaninñara. \p \v 27 Kwisha akkwan awane ussa kanpaara. Akkwan ashampane kwizpa kanpaat kit kwisha tayalat kit us akwa tɨnta azaara. \v 28 Jesúsne usparuza kɨzpu puij iz kit usparuza kaiznara: \p —U ashampa Jerusalén pɨpulura uztuzne, mɨzhain. Nawa azman. U akwakas u pashpa akwakas aztain. \v 29 Mɨrain. Mamaz payura awane ka kizanazi: “Pashpa mɨltuchimikakas pɨja wachimikakas chitchu kwimchimikakas an wat kulanazi.” \v 30 Suasmesa uspane ɨnkaltakas puttarakas kaizamɨznazi: \q1 “Au ɨsalta taiztain. \q1 Aumɨza kularain.”\x + \xo 23:30 \xt Os 10.8\x* \m \v 31 Mɨrain. Uspane uspa pashimtu aizpa nawa kiamɨznazi. Kwiztane uspane uruza an kwail kiamɨznazi. \p \v 32 An paas kwail kimtuza tain ɨninara, uskasa piantanapa. \v 33 Ɨamtuasmin, ɨzara piannaara. An ɨzane awa kɨzpu sɨhkana iztɨt. Suane uspane ussa kurishta irukasa patpiana panaara. Paas kwail kimtuzakas karaara. Uspane mazarakas paiña numal kurishta patpiana panaara. Mamaztakas paiña kwiyamal kurishta irukasa patpiana panaara. \v 34 Suasmesa ussa kurishta pat piantawane, Jesúsne kaizta: \p —Ap Taitta, mɨzha. Uspa kwail kiarɨt aizpa wat kultain, uspa chiwazha kiamtu aizpa pianchi akwa, kizta. \p Suldaruruzne ainki ukkasa salara, paiña kwakshamkas mamaz pĩnkas kana kinpa. \v 35 Awaruzne kasha kunat kit wan izara. Katsa mikwaruzkas ussa ishanat kit kaizara: \p —Usne mamaztuza watsat mɨlnara, uznanapa. Usne usmin uzna kiwainsachi. Dios ussa kiwaintuchi akwa, usne Diospa nɨrɨtmika chi, Diospa narɨtmika chi, kizara. \p \v 36 Suldaruruzkas ussa ishanat kit ussa tish vino kwinna ɨara. \v 37 Uspane ussa kaizara: \p —Nu Judío awawa katsa mikwane, nuin watsat mɨlti. \p \v 38 Paiña kɨzpu ɨsalkin ainki tapɨlakin ka paarɨt: \sc ANNE JUDÍO AWAWA KATSA MIKWA I. \sc*\fig Hebreo pittakas Griego pittakas Latín pittakas tapɨlara ka parɨt: Jesúsne Judío awawa mikwa i.|src="LB00327B.TIF" size="col" copy="©David C. Cook Foundation" ref="LUK 23.38" \fig* \p \v 39 Maza kwail kurishta irukasa patpiantɨtmikakas ussa kwisha kwail ka kizta: \p —¿Nune Dios nɨrɨtmika kish? Nuin watsat mɨlti. Aumɨzakas watsaat mɨlchain, kizta. \p \v 40 Mamazne ussa pilchapuz kit kizta: \p —Sunkana kizmun. Une Diosta ishkwatpa. Nukas, nakas, uskas kawarain naizpuspas, inakima. \v 41 Au paasne naizpuspas, au kwail kiarɨt akwa. An ampune chinkas kwail kit chi. \p \v 42 Usne ma pitchin Jesústa kaizta: \p —Jesús. Nu amtu payura, wanta tɨnta ɨninnakane, nawa nɨjkulcha, kizta. \p \v 43 Jesúsne ussa sɨnkara: \p —Watcha, nua kaiztus. Mane nune nakasa watsal sura tuanazi. \s1 Jesúsne imtu \r (Mt 27.45-56; Mr 15.33-41; Jn 19.28-30) \p \v 44 Paizka payurain wan su tɨl parɨt, kutña urakima. \v 45 Pãn maltachi. Dios katsa yalta pĩn kantɨt paizkakin pshatkwera. \v 46 Suasmesa Jesúsne tɨnta kwian kit kaizta: \p —Taitta. Nane ap izpul nua chɨhkamtus,\x + \xo 23:46 \xt Sal 31.5\x* kizta. \p Sunkana kiztawane, irɨt. \p \v 47 Suldaru ɨninmikane sun kit aizpa iz kit kaizta: \p —Diosne kwisha wari. Watcha, an ampune kwail kitchi. \p \v 48 Akkwan awane sun kirɨt aizpa izana wanmakkara. Sun kit aizpa izarawane, tayalamɨzta. Uspa yalta kaiyamtuasmin, uspane uspa pecho aim kuzara, tayaltɨt akwa. \v 49 Jesúspa izmuruzkas Galilea suras ashampa arɨttuzkas attishtain kunat kit sun kirɨt aizpa izara. \s1 Jesústa uk kulta nukkamtu \r (Mt 27.57-61; Mr 15.42-47; Jn 19.38-42) \p \v 50 Suane maza ampune, José muntɨtmikane, tuarai. Usne Judea sura, Arimatea pɨpulura, uzta. Uskas, mamaz Judío ɨnintuzkasa, Judío awaruza ɨninnara. Usne nil uzta, wat awa akwa. \v 51 Usne Judío katsa ɨnintuz kiarɨt aizpa nɨjkultachi. Usne Dios amtu payu tɨrizta, awaruza ɨninnanapa. \v 52 Usne Pilatora ɨt kit kaizta: “Jesúsne irɨt. Nawa chɨhkazha, na ussa uk kulta kamna.” \v 53 Suasmesa Joséne ussa kurishtas utpiz kit ussa putchã pĩnkasa ipta. Suasmesa usne ussa uk kulta kamta. Mɨnainkas an ñancha sun uk kulta tarachi. \p \v 54 Sun viernes payura awane chiwazha kal kiara, awa sábado payura kwaizkulmu akwa. Sun kal kiarawane, sun sábado kwaizkulmu payu mansara. Suasne Sábado tɨlawain kɨnmɨzta. \p \v 55 Ashampa uskasa Galilea suras arɨttuzne ussa attishtas kanpaara. Uspane ɨat kit ira kam kulkin izara. Miza ussa tarɨt izara. \v 56 Suasmesa uspane uspa yalta kaiyat kit watsal piam pippa kɨat kit watsal piam pihshkas saara, irɨtmikasha nɨna. Uspane Sábado payura kwaizkulara, Moisés ɨnintɨt aizpa kiana. Sun kal kiarawane, sun ashamparuzne sábado payura kwaizkulara, Dios sun payura kal kimanpa ininta akwa. \c 24 \s1 Jesúsne irɨttas kakultu \r (Mt 28.1-10; Mr 16.1-8; Jn 21.1-10) \p Sun kal kiarawane, sun ashamparuzne sábado payura kwaizkulara, Dios sun payura kal kimanpa ɨninta akwa. \v 1 Domingo payura tɨlawain kɨntuasmin, uspakas mamaz ashamparuzkas kamkin ɨat kit watsal piam pih saarɨt aizpa mɨlara. \v 2 Sun ashamparuz kamkin pianarachasmin, mɨnpazha katsa uk pɨjtara kamtɨt kulkis tainkara. \v 3 Kamkin kulta nappamtuasmin, uspane Anpat Jesústa wanmalarachi. \v 4 Uspa izara aizpa minñamtuasmin, sun urain paas ampune uspa mamin kunpailta. Kwisha putchã pĩn kwarɨt. \v 5 Ishkuamtu akwa, uspane pilkin wakpuj wainñara. Suasmesa paas ampune usparuza kaiznara: \p —¿Chima sayamtuas? Uztumikasha kamkin saiman. \v 6 Usne apain tuchi. Kuhsnintɨt. Galilea sura us kaizta aizpa nɨjkultain. Ka kaiznara: \v 7 “Mɨnpazha Ampu namtɨtmikasha chɨhkanintawa, kwail awa ussa piantanapa. Uspane ussa kurishta irukasa patpian piantaanazi, inapa. Kutña payura irɨttas kuhsnazi,” kizta. \p \v 8 Suasne uspane Jesús kaizta aizpa nɨjkulara. \v 9 Kamtɨt kultas kaiyarawane, uspane sun izara aizpa once ɨnintaruzakas wantuzakas kainanara. \v 10 Magdalena suras Maríakas, Juanakas, Maríakas, Santiagowa akkuhsh, mamaz ashamparuzkas uspa izara aizpa Jesús ɨnintuza kainanara. \v 11 Jesúspa ɨnintaruz sun pit kain i minñara akwa, uspane ashampa kaizara aizpa nɨjkularachi. \p \v 12 Suasne Pedrone usparuztas puz kit kamtɨt kulta ãĩn ɨra. Sum kirɨt kit ayukta iztuasmin, usne pĩn mamarain tarɨt izta. Yalta kailtuasmin, usne iztasparɨt, sun kirɨt akwa. \s1 Emaús pɨpulura ɨm mi \r (Mr 16.12-13) \p \v 13 Sun payuin paas kammuruzne Jerusalén pɨpuluras puzpailta. Once kilómetro ɨt kit Emaús pɨpulura piannanpain ara. \v 14 Uspane chiwazha kirɨt aizpa kwinta kiwas ɨmtuwaiyara. \v 15 Kwinta kiamtazasmin, uspa paas mɨmamtazasmin, Jesúsmin uspa paaskasa wanmak kit chamɨzta. \v 16 Jesústa izpailtakas, uspa paasne uspakasa chammikasha piankaamas. Diosne uspa paasta piankamnintachi. \p \v 17 Jesúsne usparuza mɨmara: \p —Ɨmtazasmin, ¿chi kwinta kimtuas? \p Us sun paasta mɨmara akwa, uspa paasne iztaspat kit kunat kit tayalpailta. \v 18 Mazane, Cleofas muntɨtmikane, ussa mɨmara: \p —Wan Jerusalén pɨpulura piannattuzne an payura sun kit aizpa pian. ¿Mizama nuin sun kit aizpa pianchi? \p \v 19 Usne usparuza mɨmanara: \p —¿Chi kirɨt? \p Uspane ussa sɨnkailta: \p —Jesúsne, Nazaret pɨpulura uztamikane, ire. Usne Diospa an wat tɨnta kainammmika tuazi. Usne akkwan iztasparɨt kal kit kit kwisha watsal pit awaruza kwinta kinara. Wan awane Dios ussa ɨninta piankamara. \v 20 Au katsa pariyaruzkas au katsa mikwaruzkas Jesústa chɨhkaara, Pilato ussa inazi kiznapa. Suasne usne ussa kurishta irukasa patpianninara. \v 21 Akkwan payukima aune Jesústa tɨriznashɨ, Judío awaruza chɨhtanapa, Roma awaruz usparuza ɨninamanpa. Jesús irɨtkis, kutña payu pɨntɨt. \v 22 Mɨnpazha aukasa cham ashamparuzne aumɨza ishkwinñara. Uspa tɨlawain kamtɨtkin tuasmin, \v 23 Jesústa izarachi. Suasne uspane aumɨza kaiyat kit “ángelta iztamakpas” aumɨza kaizara. Ángelne “Jesús uzi” kizpailta. \v 24 Au izmuruzne, mamaz wanmaktuzne, ira kamtɨtkin ɨat kit sunkanain ashampa kaizara aizpa wanmalta. Uspakas ussa izarachi. \p \v 25 Suasne Jesúsne usparuza kaiznara: \p —Une wat piankamarachi. Une Dios kainammmika kaizta aizpa wat mɨarachi. Nɨjkularachi. \v 26 Chiyura nurachasmin, Cristone sun kit aizpa naiznatkin, tɨnta namna. \p \v 27 Suasne Jesúsne usparuza wan Dios pit kamtanara. Usne usparuza ussa Moisés pɨnkɨh parɨt aizpakas ussa wan Dios pit kainammtuz parɨt aizpakas kamtanara. \p \v 28 Ɨamtuasmin, uspane sun pɨpulura piannanpain. Jesúsne ñancha ɨshimtukanain kira, pɨpulura napmanpa. \v 29 Uspane ussa kwisha paikwat kit kaizpailta: \p —Aukasa mari. Me nashtɨmtui. Me tɨl parɨmtui, kizpailta. \p Suasne usne uspakasa ɨt kit uspa yalta napta. \v 30 Misharɨ uspakasa uzkane, usne pan sap kit Diosta aishtaish kizta. Pan kɨztawane, usne usparuza nailnara.\fig Jesús Emaús pɨpulukin pan kɨztu|src="cn01862b.tif" size="span" copy="©David C. Cook Foundation" ref="LUK 24.30" \fig* \v 31 Dios uspa kasu izkulnintakane, uspane ussa piankampailta. Sun urain usne usparuztas kulara. Masain kakshihtɨt. \v 32 Uspane usparuzpain kaizpailta: \p —Us aukasa miwara kwinta kimtuasmin, us aumɨza Dios pit kamtamtuasmin, aune kaijchura, ayukta, wat kultuanash. \p \v 33 Suasne sun urain kunat kit Jerusalén pɨpulura kailmɨzpailta, once ɨnintuzakas mamaztuzakas wanmalmukin wanmakna. Sun wanmakmuruzne uspa paasta kaiznara: \p \v 34 —Watcha. Anpatne irɨttas kuhsta. Pedrokas ussa izta. \p \v 35 Suasne miwara ɨamtuasmin, uspane usparuza kirɨt aizpa kwinta kinara. Jesús uspakasa pan kɨztawane, uspane ussa piankamara, kizara. Sunkana kwinta kinara. \s1 Jesúsne akkwan kammuruz purakin izpamtu \r (Mt 28.16-20; Mr 16.14-18; Jn 20.19-23) \p \v 36 Uspa sunpa kwinta kiamtuasmin, Jesúsne uspa paizkakin kun kit kaiznara: \p —Dioskasa wat uzwizanaka. \p \v 37 Uspane kwisha ishkuarɨt, irɨt izpul izwiznas minñarɨt akwa. \v 38 Sunkana Jesúsne kaiznara: \p —¿Chikishma u izamtu aizpa ishkuamtuas? ¿Chikishma nilchi minñamtuas? ¿Chikishma u kaijchura sun kirɨt aizpa mɨmaamtuas? ¿Chi kirɨt? \v 39 Ap chihtɨrakas ap mittɨrakas iztain. Na Jesús ish. Paazha. Iztain. Izpulne ñakas sɨhkas wajchi. Nane ñakas sɨhkas wajish, kiznara. \p \v 40 Sun kainanarawane, Jesúsne usparuza paiña chihtɨkas paiña mittɨkas annara. \v 41 Ussa izna wat kulamtukas, uspane mama us sun kaizta aizpa nɨjkularachi. Awa ishkuamtu akwa, awa iztaspamtu akwa, usne mɨmanara: \p —¿Kumira mɨjchimakkiwas? \p \v 42 Suasne uspane pitti pishkaru iltakas mishkikas kwinñara. \v 43 Usne sap kit uspa paizkakin kwara. \p \v 44 Suasne usne kaiznara: \p —Na ukasa uzasmin, nane ap pit uruza kwinta kinara. Wanne nawa pattɨt aizpa me kirɨt. Moisés pɨnkɨhta para aizpakas, Dios kainammtuz pɨnkɨhta para aizpakas kanta pɨnkɨhta para aizpakas kirɨt. \p \v 45 Suasmesa Jesúsne usparuza Dios pɨnkɨhta patninta aizpa piankamninnara. \v 46 Ankas usne kaiznara: \p —Dios pɨnkɨhta ka para: “Cristone, Dios nɨrɨtmikane, naiznatkin. Kutña payura irɨttas mamasa kuhsnatkin.” \v 47 Une Jerusalén pɨpuluras wan surakima awaruza Dios pit Jesúspa kainanarawa, kwail kimtuz uspa kwail chɨhkaat kit maizanapa, Dios uspa kwail kiarɨt aizpa wat kulnanapa. \v 48 Une awaruza sun izara aizpa kainanarawa. \v 49 Ankas nane, ap Taitta kin namtɨt aizpa, paiña Sɨnam Izpulta, uruza ɨninnanash. Mane an pɨpulukin nukkultain Dios Izpul uruza akane, usne uruza tɨnta namninnanazi. \s1 Jesúsne chiyura numtu \r (Mr 16.19-20) \p \v 50 Suasne Jesúsne usparuza pɨpulu pianamal mɨlnara, Betania pɨpulurakima. Paiña chihtɨ anaktuasmin, usne uspa akwa Diosta paikwat kit kaiznara: \p —Dioskasa watmin ɨizanaka. \p \v 51 Usparuza watmin ɨizanaka kiztawane, Jesúsne usparuztas nurɨt, chiyurakima. \v 52 Ussa wakpuj wainñarawane, uspane wat kulat kit Jerusalén pɨpulura kaiyara. \v 53 Uspane pailta payukima Dios katsa yalta nappat kit Dios kwisha wari kizara. \p Pailti.