\id TIT Titus in KwaraꞋae SFC Aug 2002sh, corꞋd 12/02sh, proofed 1/03sh 
\h Titus 
\toc3 Titus 
\toc1 Na KerekereꞋa Sa Paul Fuana Sa Titus 
\toc2 Titus 
\mt1 Na KerekereꞋa Sa Paul Fuana Sa Titus  
\ib  
\ip Sa Titus taꞋi ngwae Ꞌi Grik neꞋe nia taꞋe maꞋi ka sai logo ana sa Jesus Christ. Etaeta nia leleka faꞋinia sa Paul ana ti kula fuana faꞋarongoꞋa Ꞌania na FaꞋarongoꞋa LeꞋa. Ma Ꞌi buri Ꞌana, sa Paul kwatea nia ka leka talana diꞋia ta faꞋinaꞋonaꞋo leꞋa ana siosi. KaidaꞋi sa Paul nia keresia buka neꞋe, sa Titus nia tua ana bubunga Ꞌi Krit, diꞋia ta faꞋinaꞋonaꞋo ana siosi neꞋeri ki.  
\ip Sa Paul saea fuana sa Titus ke sai leꞋa basi ana na falafala ana ngwaꞋi toꞋa neꞋe kira oga faꞋinaꞋonaꞋo Ꞌanga ana siosi. Nia fata logo sulia falafala leꞋa fuana faꞋamanatalana ti fikutaꞋi ngwae toꞋotoꞋo saena siosi. Sa Paul oga sa Titus ke filo leꞋa ana ngwaꞋi toꞋa ana siosi noaꞋa kira kasi kwaifatai, ma kira ka fuꞋa Ꞌania fataꞋa ki. Bore ma kika tua nama Ꞌania dongalana kwaimaꞋanga.  
\iot Na ru talingaꞋi ki saena buka neꞋe:  
\io1 Fata leꞋaleꞋanga faꞋinia foꞋongaꞋa fuana sa Titus & 1:1-4  
\io1 FaꞋamanataꞋanga fuana faꞋinaꞋonaꞋo ana siosi ki & 1:5-16  
\io1 FaꞋamanataꞋanga fuana ngwae saena siosi ki & 2:1—3:11  
\io1 FataꞋa totongaꞋi ki ma na fata leꞋaleꞋanga Ꞌisi sa Paul ki & 3:12-15  
\ib  
\c 1  
\p
\v 1 Titus Ꞌae, nauꞋa sa Paul na ngwae ni rao God ma na ngwae ni lifurongo sa Jesus Christ. God nia baꞋe nau maꞋi fasi Ꞌiri nau ku faꞋangasingasia na faꞋamamanaꞋanga na ngwae neꞋe God nia filida naꞋa ki, ma fasi Ꞌiri nau ku faꞋamanata kira Ꞌani na ru mamana neꞋe ke Ꞌafia ngwae ki Ꞌiri kike tua sulia mauriꞋa neꞋe God nia oga.  
\v 2 Ma na faꞋamanataꞋanga mamana neꞋeri, nia sulia na fitoꞋonga kia neꞋe kiaꞋa ke baꞋa toꞋo ana mauriꞋa firi, neꞋe God eta fata Ꞌani Ꞌua naꞋa maꞋi naꞋo na kaidaꞋi noaꞋa nia kasi saungaꞋinia Ꞌua na magalia. Ma God noaꞋa kasi soke.  
\v 3 Ma ana kaidaꞋi neꞋe nia naia naꞋa fuana, God ka faꞋataꞋi abitako naꞋa ana faꞋarongoꞋa leꞋa neꞋe Ꞌani na raoꞋa neꞋe nau ku liu naꞋa Ꞌania fuana faꞋatalongaꞋilana. Ma God, neꞋe ka faꞋamauri kia, nia iribobo aku fuana sasilana na raoꞋa neꞋe.   
\p
\v 4 Nau ku kerekere kwau fuamu kwala Titus, neꞋe Ꞌoko diꞋia naꞋa na ngela nau, osiꞋana neꞋe nau ku faꞋamanataꞋo Ꞌania na faꞋamamanaꞋanga neꞋe koro Ꞌado naꞋa Ꞌani.  
\p Nau ku foꞋo Ꞌiri God na MaꞋa ma sa Christ Jesus neꞋe faꞋamauri kia Christ ke kwaiꞋofe amu ma ke kwatea na aroaroꞋanga fuamu.   
\s1 Na faꞋinaꞋonaꞋo fuana na ngwae faꞋamamana ki  
\p
\v 5 Nau ku faꞋasiꞋo maꞋi Ꞌi saena na bubunga Ꞌi Krit, fasi Ꞌoko filia ngwae kwaitalaꞋi ki fuana talaꞋilana na ngwae faꞋamamana ki saena na fanoa ki taꞋifau. Na raoꞋa neꞋeri koro Ꞌiri faꞋasuia Ꞌua. Ma Ꞌoko manata toꞋona na ru ba nau ku saea fuamu ba Ꞌuri:  
\v 6 Na ngwae kwaitalaꞋi ki ka tua ꞋoloꞋolo taꞋifau, ma ka toꞋo goꞋo ana taꞋi Ꞌafe, ma ka tua mamana faꞋinia. Ma na ngela kira ki kike faꞋamamana ana sa Jesus Christ, ma noaꞋa kira kasi Ꞌifingia maurilada fuana taꞋangaꞋa, kira kasi suꞋungengea laꞋu fatalana na maꞋa kira ki ma na teꞋa kira ki.  
\v 7 Na ngwae kwaitalaꞋi ki ka tua ꞋoloꞋolo taꞋifau nama, osiꞋana neꞋe kira lia sulia na fiku taꞋi ngwae God. NoaꞋa kira kasi lafe, ma noaꞋa kira kasi saetaꞋa ꞋaliꞋali, ma noaꞋa kira kasi ꞋidufaꞋi kwaꞋufia na kwaꞋunga ngasingasiꞋa neꞋe ke burasida, ma noaꞋa kira kasi balubaluꞋa, ma noaꞋa kira kasi guguta mani.  
\v 8 Bore ma na ngwae kwaitalaꞋi ki ka kwaloa lala na ngwae ki Ꞌi saena luma kira ki, ma kika oga liua sasilana ru leꞋa ki, ma na abulalada ka abitako. Ma kira ka sasia na ru neꞋe saga ki, ma kika tua sulia falafala neꞋe God nia oga, ma kika totolia neꞋe kike tala dau sulia malitana mauriꞋa kira talada.  
\v 9 Kira ka faꞋamamana ngasingasiꞋa ana na FaꞋarongoꞋa LeꞋa sulia sa Jesus neꞋe kami faꞋamanata kira Ꞌani. Na FaꞋarongoꞋa LeꞋa neꞋe nia mamana ma noaꞋa kasi rokisi. Na ngwae ꞋunaꞋeri ki neꞋe bolo faꞋinia radulana na ngwae ki Ꞌani na faꞋamanataꞋanga mamana, ma ka bolo logo faꞋinia na faꞋataꞋilana roraꞋa na ngwae neꞋe kira uu saulia na faꞋamanataꞋanga mamana.   
\s1 Na ngwae faꞋamanata ꞋosoꞋoso Ꞌi Krit ki  
\p
\v 10 Nau ku fata Ꞌuri osiꞋana na ngwae Ꞌoro ki neꞋe noaꞋa kasi roꞋosulia na faꞋamanataꞋanga mamana. Kira fata sulia na ru ꞋoꞋo ki, ma kira ka sokea na ngwae ki. Ma nia mamana ka tasa naꞋa sulia ngwae mamana Jiu ki neꞋe kira faꞋamamana naꞋa, ma kira ka dau ngasi ana ti taki ana Jiu ki.  
\v 11 ꞋOke faꞋanotoa na ngwae ꞋunaꞋeri ki. KaidaꞋi kira faꞋamanata Ꞌani faꞋamanataꞋanga rora kira ki, kira faꞋitaꞋinia na tuaꞋa ki, ma kwate kira ka abula faꞋasia faꞋamanataꞋanga sulia sa Jesus. Kira sasi ꞋunaꞋeri fuana na ngalilana goꞋo na mani faꞋasida.  
\v 12 Ma taꞋi ngwae ada Ꞌi Krit neꞋe kira saea Ꞌani na profet kira, ka fata Ꞌuri, “KiaꞋa ngwae ana Ꞌi Krit, kulu soke liu ana kaidaꞋi ki taꞋifau, ma kulu ka taꞋa liu diꞋia na ru kwasi ki, ma kulu ka Ꞌaila busu, ma kulu ka guguta liu ana fanga.”  
\v 13 Aia, na alaꞋanga neꞋeri ki ka mamana liu. Nia neꞋe, Ꞌoke balufida nama, fasi Ꞌiri neꞋe faꞋamamanaꞋanga kira ka ngasingasiꞋa ma ka saga,  
\v 14 ma fasi Ꞌiri noaꞋa kira kasi faꞋamamana ana ꞋaꞋemae ꞋosoꞋoso Jiu ki, ma na alaꞋa totongaꞋi ana ngwae ki neꞋe kira Ꞌaila Ꞌani na faꞋamanataꞋanga mamana.  
\v 15 KuluꞋa na ngwae neꞋe liakulu sikasika, kulu sai naꞋa ana na ru ki taꞋifau nia sikasika. Aia, ma na ngwae neꞋe liada ka bulibuli Ꞌua, osiꞋana noaꞋa kira kasi faꞋamamana ana sa Jesus Christ, ru ki taꞋifau neꞋe kira manata sulia nia bulibuli, sulia na manatada noaꞋa kasi sikasika ma noaꞋa kasi saga.  
\v 16 Kira saea fasi kira saiana God, bore ma kira sasia goꞋo Ꞌada na ru taꞋa ki nia faꞋataꞋinia neꞋe noaꞋa kira kasi saiana God. Ma na manataꞋanga kira ki ka taꞋa liu, ma noaꞋa kira kasi roꞋosulia fatalana God, ma noaꞋa kira kasi bolo goꞋo fuana sasilana ta ru neꞋe ka leꞋa.   
\c 2  
\s1 Na faꞋamanataꞋanga mamana ki  
\p
\v 1 Ma ꞋaeꞋo niniꞋa, Ꞌoke faꞋamanata Ꞌania na ru neꞋe leka sulia na faꞋamanataꞋanga mamana.  
\v 2 Ma Ꞌoke fata totongaꞋi fuana ngwae ngwaro ki fasi Ꞌiri noaꞋa kira kasi leka sulia na kwaiogaiꞋanga taꞋa kira ki, Ꞌiri na manatada ke sikasika, ma ke daufafia mauriꞋa kira ki, ma na faꞋamamanaꞋanga kira ke saga, ma na alafeꞋanga kira ke ngasingasiꞋa, ma kira ke ngasingasiꞋa ana kaidaꞋi kira dao toꞋona na ꞋafitaꞋiꞋanga ki.   
\p
\v 3 Ma Ꞌoke fata ngasingasiꞋa logo ꞋunaꞋeri fuana kini kwasitoꞋola ngwaro ki Ꞌiri neꞋe abulalada ka saga ma ka faꞋataꞋinia neꞋe kira faꞋadufa God, ma noaꞋa kira kasi fata faꞋalia ngwae ki, ma noaꞋa kira kasi kwatea maurilada fuana kwaꞋu gwau lilinga Ꞌanga Ꞌania na waen. Ma kira ka faꞋamanata nama Ꞌani na tae neꞋe nia leꞋa,  
\v 4 fasi Ꞌiri kike faꞋamanata na kwasitoꞋola fiꞋi doe ki Ꞌiri kike alafe fuana araꞋi kira ki ma na ngela kira ki,  
\v 5 ma fasi Ꞌiri na kwasitoꞋola fii doe ki kike daufafia mauriꞋa kira ki, ma kike abula ꞋoloꞋolo, ma kike tagi leꞋa sulia na tuaꞋa kira ki, ma kike sasi ru leꞋa ki, ma kike roꞋosulia na fatalana na araꞋi kira ki. Kira ke sasia na ru neꞋeri ki, Ꞌiri noaꞋa ta ngwae kasi fata taꞋa sulia na fatalana God.   
\p
\v 6 ꞋOke fata totongaꞋi logo ꞋunaꞋeri fuana ngwae neꞋe kira fiꞋi araꞋi ki, fasi Ꞌiri kira ka daufafia mauriꞋa kira ki.  
\v 7 Ma ꞋaeꞋo, Ꞌoke sasia ru leꞋa ki ana kaidaꞋi ki taꞋifau, fasi Ꞌiri na ngwae ki kira ka lisia na raoꞋa leꞋa Ꞌoe, ma kira ka sasi sulia. Ma ana na kaidaꞋi Ꞌoko faꞋamanata ana, Ꞌoko faꞋataꞋinia nama na malitaꞋi ngwae raola, ma na mamanaꞋanga.  
\v 8 Na fatalamu ka saga ana kaidaꞋi Ꞌoko faꞋamanata ana, fasi Ꞌiri ta ngwae kasi fata faꞋalia fatalamu, ma na ngwae neꞋe malimae Ꞌoe ki kike baꞋa Ꞌeke, osiꞋana noaꞋa kira kasi dao toꞋona ta ru rora akulu.   
\p
\v 9 Na ngwae ni rao ꞋoꞋo ki, kike roꞋosulia na ngwae ꞋaꞋana kira ki, ma kira ke faꞋasaeleꞋada Ꞌani tae ki neꞋe kira fuliꞋi, ma noaꞋa kira kasi fata olisia naꞋa fatalada.  
\v 10 Ma noaꞋa kira kasi bilia ta ru faꞋasia na ngwae ꞋaꞋana kira ki. Kira ke abula saga fasi Ꞌiri neꞋe ngwae ꞋaꞋana ki kira ka manata fitoꞋo ada. Ma ꞋunaꞋeri neꞋe ngwae ki taꞋifau kira ka lisia na sasi leꞋangaꞋa kira ki, ma kira ka inua na faꞋamanataꞋanga mamana sulia God neꞋe faꞋamauri kia.   
\p
\v 11 ꞋOke faꞋamanata kira taꞋifau kike tua saga, osiꞋana God nia faꞋataꞋinia naꞋa na leꞋangaꞋa nia fuana ngwae ki taꞋifau Ꞌani faꞋataꞋilana na tala neꞋe ngwae ki kira toꞋo ana mauriꞋa firi.  
\v 12 Ma na leꞋangaꞋa neꞋeri ka baꞋe kia fasi Ꞌiri kuke danga faꞋiburi naꞋa Ꞌani na falafala taꞋa ki, ma na kwaiogai Ꞌanga taꞋa ki neꞋe saena magalia. Ma kuke daufafia maurilaka faꞋinia tuaꞋa saga, ma kuke fulia na ru neꞋe God ogaꞋi ki ana kaidaꞋi neꞋe kulu tua Ꞌi saena magalia.  
\v 13 Kuke sasia ru neꞋeri ki ana kaidaꞋi kulu kwaimasi ana faꞋi asoa neꞋe sa Jesus Christ ke dao maꞋi Ꞌania na ꞋinotoꞋanga nia. NiaꞋa na God ꞋinotoꞋa kia neꞋe faꞋamauri kia.  
\v 14 Nia ka kwate nia talana fuana faꞋamaurilaka, fasi Ꞌiri nia ka talaꞋi kia faꞋasia na taꞋangaꞋa ki taꞋifau ma ka faꞋasikasika kia, fasi Ꞌiri kuke alua naꞋa na ngwae nia ki talana, na ngwae neꞋe kira oga naꞋa sasilana na ru neꞋe leꞋa ki.   
\p
\v 15 ꞋOke faꞋamanata Ꞌani na ru neꞋeri ki fuana ngwae Ꞌi Krit ki, ma Ꞌoke fata ngasingasiꞋa fuana radulada faꞋinia faꞋasagalada. Ma Ꞌoe kosi alaꞋanida kira ka saea Ꞌoko Ꞌiri toꞋo goꞋo ana mamanaꞋanga fuana na faꞋamanata Ꞌanga Ꞌani na ru neꞋe ki.   
\c 3  
\s1 Na falafala saga ki  
\p
\v 1 ꞋOko faꞋamanata oli ana ngwae Ꞌoe ki Ꞌiri kira ke roꞋosulia na ngwae ꞋaꞋana ana gafmanu ki taꞋifau, ma kira ke noni maꞋudi fuana na sasilana ru leꞋa ki ana kaidaꞋi ki taꞋifau.  
\v 2 Ma Ꞌoke saea fuada noaꞋa kira kasi fata faꞋalia ta ngwae, ma kira ke tua kwaima, ma kira ke enoeno fuana na ngwae ki taꞋifau.  
\v 3 OsiꞋana Ꞌi naꞋo maꞋi, kulu boleboleꞋa logo, ma kulu ka aburongo, ma ti ngwae kira ka faꞋarora kia. Ma kulu ka roꞋo naꞋa sulia na kwaluꞋani kwaiogai Ꞌanga taꞋa kwailiu kia ki. Ma kulu ka aburongo logo Ꞌani sasilana na ru taꞋa ki, ma kulu ka kwaiogai ana ru ti ngwae matamata ki. Na ngwae ki kira ka malimaeꞋa aka, ma kulu ka malimaeꞋa logo ada.   
\p
\v 4 Bore ma God neꞋe faꞋamauri kia, nia faꞋataꞋinia naꞋa neꞋe na leꞋangaꞋa faꞋinia alafeꞋanga nia fuaka.  
\v 5 Nia ka faꞋamauri kia, noaꞋa laꞋu duꞋungana na raoꞋa leꞋa neꞋe kulu sasiꞋi ki. Nia ka faꞋamauri kia sulia na kwaimanataiꞋanga nia talana, sulia na AnoꞋi ru Abu neꞋe nia taufia taꞋangaꞋa kia ki, ma ka kwatea na futa faoluꞋanga ma na mauriꞋa faolu fuaka.  
\v 6 God ka kwate dangalu ana na AnoꞋi ru Abu fuaka Ꞌani sa Jesus Christ neꞋe faꞋamauri kia.  
\v 7 God noaꞋa kasi matalangaꞋi rora aka, osiꞋana nia kwaiꞋofe akulu. Ma kulu sai naꞋa ana neꞋe kulu toꞋo ana na mauriꞋa firi neꞋe kulu kwaimasi ana.  
\v 8 Na alaꞋanga neꞋe ki, nia mamana.  
\p Nau ku oga Ꞌoke fata totongaꞋi sulia na ru neꞋe ki, fasi Ꞌiri na ngwae neꞋe kira faꞋamamana ana God, kira ke sasi ngangata Ꞌuana na sasilana na raoꞋa neꞋe leꞋa ki. Sulia ru neꞋeri ki, kira leꞋa ma kika Ꞌafi leꞋa ana ngwae ki taꞋifau.  
\v 9 Bore ma Ꞌoke tua faꞋasia na olisuꞋusuꞋu Ꞌanga boleboleꞋa ki, ma na isufutaꞋa keta, ma na fuꞋanga fafia fadalana na taki sa Moses ki. Sulia na ru neꞋeri ki, ru ꞋoꞋo ki goꞋo Ꞌani, ma noaꞋa kasi Ꞌafia goꞋo ta ngwae.  
\v 10 DiꞋia ta ngwae ka fulia na barangisiꞋanga Ꞌi safitana ngwae faꞋamamana ki, Ꞌoke balufia. Ma diꞋia buri Ꞌana Ꞌoko balufia ana ro kaidaꞋi, ma nia kasi tua goꞋo faꞋasia, Ꞌoke fai danga naꞋa Ꞌamu Ꞌania.  
\v 11 ꞋOko saiana ka sui na ngwae ꞋunaꞋeri nia taꞋa, ma na abula taꞋangaꞋa nia ki ka faꞋataꞋinia naꞋa neꞋe nia rora.   
\s1 Na alaꞋanga Ꞌisi ki  
\p
\v 12 Nai asungani kwau sa Artemas nama sa Tikikus fuamu. Sui mala nia ka dao toꞋomu, Ꞌoke ili ili Ꞌuana lekaꞋa maꞋi siaku Ꞌi Nikopolis. OsiꞋana nau ku manata Ꞌuana nai tua Ꞌi neꞋeri ana kaidaꞋi ana unuꞋi gwariꞋa, duꞋungana asi nia kauburuꞋa.  
\v 13 Ma na kaidaꞋi sa Senas, na ngwae ba saiana na taki ki, ma sa Apolos kera sasi akaꞋu fuana leka maꞋi, Ꞌoke kwaiꞋafi adaroꞋo Ꞌani na ru ki taꞋifau neꞋe kera oga fuana lekaꞋa kera, Ꞌasu Ꞌubani kera kata olidoko ana ta ru.  
\v 14 Na ngwae faꞋamamana ki kike baꞋa ili nama Ꞌuana sasilana ru leꞋa ki fuana Ꞌafilana na ngwae neꞋe ru ki ꞋafitaꞋi fuada. Ma noaꞋa kira kasi tua mamasa ꞋoꞋo goꞋo Ꞌada.   
\p
\v 15 Na ngwae ki taꞋifau neꞋe kira tua faꞋinau, kira kwatea kwau na fata leꞋaleꞋa Ꞌanga kira ki fuamu. Ma Ꞌoko kwatea na fata leꞋaleꞋa Ꞌanga kaimili ki fuana na ngwae faꞋamamana ki neꞋe kira sai aimili.  
\p Nau ku foꞋo fasi Ꞌiri neꞋe kwaiꞋofeꞋanga God ke tua faꞋi kamu taꞋifau.