\id JHN John in KwaraꞋae SFC July 2002sh, corꞋd 12/02sh, proofed 1/03sh, corꞋd 1/03sh 
\h John 
\toc3 John 
\toc1 Na FaꞋarongoꞋa LeꞋa NeꞋe Sa John Nia Keresia 
\toc2 John 
\mt1 Na FaꞋarongoꞋa LeꞋa NeꞋe Sa John Nia Keresia  
\ip Sa John na ngwae fafarongo sa Jesus niniꞋa keresia buka neꞋe. Sa John saea neꞋe si diꞋia ta ngwae oga ke lisia God, nia ke lia leꞋa ana abulalana sa Jesus. Sa John nia keresia buka neꞋe fuana Ꞌafilana ngwae ki fuana fitoꞋonga ana sa Jesus Christ na Ngela God fasi Ꞌiri kike toꞋo ana na mauriꞋa mamana neꞋe noaꞋa kasi sui.  
\ip Saena buka neꞋe, sa Jesus saea nia talana Ꞌani, “NauꞋa NiniꞋa.” SataꞋi ru neꞋe, satana God niniꞋa. God faꞋataꞋinia sata neꞋe fuana sa Moses, kaidaꞋi sa Moses nia lisia na mafula ba duꞋa ana busu Ꞌai, bore ma na busu Ꞌai neꞋeri noaꞋa ta mafula Ꞌiri duꞋafia. Ma kaidaꞋi sa Jesus fata Ꞌuri, “NauꞋa NiniꞋa,” nia faꞋataꞋinia neꞋe nia God.  
\ip Bali buka 2:1—12:50, sa John alaꞋa sulia fiu faꞋanadaꞋa neꞋe sa Jesus sasiꞋi ki. TaꞋi taꞋi faꞋanadaꞋa faꞋataꞋi fuakulu ru sulia sa Jesus nia na Ngela God. Na faꞋanadaꞋa neꞋe ki faꞋataꞋiniꞋi sa Jesus naꞋa neꞋe na Christ, na ngwae ba God nia filia fuana Ꞌafilana na ngwae ki, ma niaꞋa naꞋa neꞋe na Ngela God. Ma faꞋanadaꞋa neꞋe ki faꞋataꞋiniꞋi sa Jesus kwate ma mauriꞋa firi.  
\iot Na ru talingaꞋi ki saena na buka neꞋe:  
\io1 ꞋI naꞋona neꞋe sa Jesus talaꞋae ana raoꞋa nia & 1:1-51  
\io1 Sa Jesus sasi na raoꞋa nia & 2:1—12:50  
\io1 Wiki Ꞌisi Ꞌisi sa Jesus tua Ꞌi Jerusalem & 13:1—17:26  
\io1 Sa Jesus mae ma ka mauri laꞋu & 18:1—21:25  
\c 1  
\s1 Na Christ nia alua naꞋa ngwae  
\p
\v 1 ꞋIta Ꞌua naꞋa maꞋi Ꞌi naꞋona mala neꞋe God nia saungaꞋinia na magalia, na ru neꞋe kira saea Ꞌani na AlaꞋanga nia tua naꞋa, ma nia ka tua naꞋa maꞋi faꞋinia God. Ma na AlaꞋanga neꞋeri, niaꞋa neꞋe God.  
\v 2 Ana etangilana, na AlaꞋanga neꞋe nia tua naꞋa maꞋi faꞋinia God.  
\v 3 Ma God ka saungaꞋinia na ru ki taꞋifau Ꞌani niaꞋa. ꞋIu, na ru ki taꞋifau neꞋe God nia saungaꞋiniꞋi, nia saungaꞋiniꞋi Ꞌani na AlaꞋanga.  
\v 4 Ma na mauriꞋa mamana ka Ꞌita maꞋi faꞋasia na AlaꞋanga neꞋe. Ma na mauriꞋa mamana neꞋeri neꞋe na madakolaꞋa mamana neꞋe faꞋamadakola ru mamana ki sulia God fuana ngwae ki.  
\v 5 Ma na madakolaꞋa neꞋeri ka rara Ꞌi saena na maꞋerodo, ma na maꞋerodo ka noaꞋa kasi faꞋamaea.   
\p
\v 6 God ka kwatea maꞋi taꞋi ngwae neꞋe satana sa John ngwae ni Siuabu,  
\v 7 ka leka maꞋi fuana na faꞋarongolana na ngwae ki Ꞌani na madakolaꞋa neꞋe. Nia ka leka maꞋi ka faꞋarongo kira Ꞌani, fasi Ꞌiri na ngwae ki taꞋifau kira ka rongoa ma kika faꞋamamana.  
\v 8 Ma sa John Ꞌana talana noaꞋa laꞋu na madakolaꞋa, nia leka lala maꞋi fasi Ꞌiri ka faꞋarongo Ꞌani na madakolaꞋa neꞋeri.  
\v 9 Sui, na madakolaꞋa mamana neꞋeri fiꞋi leka maꞋi Ꞌi saena magalia, ma ka raraꞋafia na ngwae ki taꞋifau.   
\p
\v 10 Ma AlaꞋanga neꞋe nia tua naꞋa Ꞌi saena magalia. God ka saungaꞋinia naꞋa magalia neꞋe Ꞌani niaꞋa, bore ma na ngwae ki noaꞋa kira kasi lia sai goꞋo ana.  
\v 11 Nia ka dao maꞋi saena fanoa nia, bore ma na ngwae nia ki noaꞋa kasi kwaloa goꞋo.  
\v 12 Ma ti ngwae kira ka kwaloa, ma kira ka faꞋamamana ana niaꞋa, ma nia ka kwatea naꞋa mamanaꞋanga fuada Ꞌiri ka faꞋitaꞋinida Ꞌani na ngela God ki.  
\v 13 Kira futa faolu diꞋia ngela God ki! FutaꞋa faolu neꞋe fuli maꞋi ana God. NoaꞋa nia Ꞌiri fuli sulia liaꞋi ngwae ana magalia, nama ka futa ana ngwae saena magalia.   
\p
\v 14 Na AlaꞋanga neꞋe ka alu naꞋa ngwae, ma ka tua naꞋa faꞋi kia. Kami lisia naꞋa na ꞋinotoꞋanga nia neꞋe nia toꞋo ana, osiꞋana nia neꞋe ngela mutaꞋi God na MaꞋa. Na leꞋangaꞋa ma na mamanaꞋanga God ki taꞋifau koso maꞋi Ꞌuakulu ana niaꞋa.   
\p
\v 15 Sa John ngwae ni Siuabu ka faꞋarongo sulia niaꞋa, kaidaꞋi ba nia ako ka fata Ꞌuri, “Nia naꞋa na ngwae ba nau ku fata sulia ana kaidaꞋi ba nau ku fata Ꞌuri, ‘Na ngwae neꞋe nia leka maꞋi Ꞌi buriku, nia talingaꞋi ka tasa liufi nau, osiꞋana nia tua Ꞌua naꞋa maꞋi Ꞌi naꞋona mala neꞋe nau ku futa.’”   
\p
\v 16 Ma sulia na kwaiꞋofeꞋanga doe nia, Christ ka kwatea naꞋa ru leꞋa ki taꞋifau fuaka sulia asoa ki.  
\v 17 God ka kwatea logo na taki nia ki fuaka ana sa Moses. Bore ma nia kwatea maꞋi na kwaiꞋofeꞋanga nia ma na mamanaꞋanga sulia niaꞋa Ꞌani sa Jesus Christ.  
\v 18 Ma noaꞋa ta ngwae kasi lisia God. TalitoꞋona goꞋo na Ngela God, neꞋe nia bolo faꞋinia God na MaꞋa, ma ka tua faꞋinia, niaꞋa neꞋe ka faꞋataꞋinia God fuaka.   
\s1 Sa John Siuabu saea fuana ngwae ki ke sasi akaꞋu masia na Christ  
\r (Matthew 3:1-12; Mark 1:1-8; Luke 3:1-18)  
\p
\v 19 Na ngwae faꞋinaꞋonaꞋo ki ana ngwae Jiu ki Ꞌi Jerusalem, kira ka kwatea naꞋa fata abu ki, ma na ngwae kwaiꞋafi ana fata abu ki, fasi Ꞌiri kira ka saefiloa sa John Ꞌuri, “ꞋUri ma ꞋaeꞋo sa tai niniꞋa?”   
\p
\v 20 Ma sa John ka olisi madako ada ka Ꞌuri, “NauꞋa noaꞋa laꞋu na Christ, na ngwae ba God filia fuana lafulana na ngwae ki.”   
\p
\v 21 Ma kira ka saefiloa laꞋu kika Ꞌuri, “Aia, Ꞌirai ma ꞋaeꞋo sa tai mo niniꞋa kwa? ꞋAeꞋo sa Elaeja?”  
\p Ma nia ka olisida laꞋu ka Ꞌuri, “NoaꞋa.”  
\p Ma kira saefiloa laꞋu kira ka Ꞌuri, “ꞋUri ma ꞋaeꞋo neꞋe na profet neꞋe kami masia?”  
\p Ma sa John ka olisida ka Ꞌuri, “NoaꞋa.”   
\p
\v 22 Ma kira ka saefilo Ꞌisi laꞋu ana, kira ka Ꞌuri, “Aia, ꞋunaꞋeri ma ꞋaeꞋo sa tai lala niniꞋa? ꞋOke saea maꞋi ta ru fuaimili, fasi Ꞌiri kami ka faꞋarongoa Ꞌani na ngwae neꞋe kira asungaꞋi kaimili maꞋi. Ta tae neꞋe Ꞌoko saea maꞋi suliꞋo talamu?”   
\p
\v 23 Ma sa John ka olisida Ꞌani alaꞋanga ba sa profet Aesea nia keresia ka Ꞌuri, “NauꞋa na ngwae ba ri Ꞌi saena na abaꞋi kula kwasi ka Ꞌuri, ‘Na Aofia ke dao naꞋa maꞋi! Muke faꞋasaga na tala fuana.’”\x + \xo 1:23 \xt Aesea 40:3\x*   
\p
\v 24 Ma na ngwae neꞋe leka maꞋi faꞋasia na Farasi ki, kira saefiloa laꞋu kira ka Ꞌuri,  
\v 25 “Ma faꞋuta neꞋe Ꞌoko siuabua na ngwae ki, si diꞋia neꞋe ꞋaeꞋo noaꞋa laꞋu na Christ, nama sa Elaeja, ma nama na profet baera?”   
\p
\v 26 Ma sa John ka olisida ka Ꞌuri, “Nau ku siuabu goꞋo Ꞌaku Ꞌani na kafo. Bore ma taꞋi ngwae neꞋe kamu kina, nia uu goꞋo Ꞌana Ꞌi safitamuꞋa.  
\v 27 Ma niaꞋa neꞋe na ngwae neꞋe ka leka maꞋi Ꞌi buriku, bore ma noaꞋa nau kusi totolia neꞋe nai orooro, ma ku logea na taꞋe butu nia ki.”   
\p
\v 28 Ma ru neꞋe ki taꞋifau ka fuli Ꞌi Betani, na fanoa Ꞌi bali Ꞌuana tataꞋelana sina ana kafo Ꞌi Jodan, kula ba sa John nia siuabua ngwae ki ana.   
\s1 Kala sipsip ni kwaisuꞋusiꞋanga God  
\p
\v 29 Ana faꞋi asoa Ꞌi buri, sa John ka lisia sa Jesus ka leka maꞋi siana, ma ka saea fuana ngwae ki, “Muke lisia, niaꞋa neꞋe na ngwae neꞋe nia diꞋia na kala sipsip God neꞋe ke lafua naꞋa abula taꞋangaꞋa na ngwae ki Ꞌi saena na magalia.  
\v 30 NiaꞋa naꞋa neꞋe ngwae ba nau ku fata sulia ana kaidaꞋi ba nau ku fata Ꞌuri, ‘TaꞋi ngwae ke baꞋa leka maꞋi Ꞌi buriku. Nia ka talingaꞋi ka tasa liufi nau, osiꞋana nia tua Ꞌua naꞋa maꞋi Ꞌi naꞋona mala neꞋe nau ku futa.’  
\v 31 ꞋI naꞋo maꞋi, noaꞋa nau kusi lia sai Ꞌua ana ta ngwae faꞋuta neꞋe niaꞋa, ꞋunaꞋeri bore Ꞌana nau ku leka maꞋi, ma nau ku siuabu Ꞌani na kafo fasi Ꞌiri na ngwae Ꞌi Israel ki kira ka saiana.”   
\p
\v 32 Ma sa John ka fata laꞋu Ꞌuri, “Nau ku lisia na AnoꞋi ru Abu ka koso maꞋi faꞋasia Ꞌi langi diꞋia ta faꞋi bola, ma ka toꞋo Ꞌi fafona.  
\v 33 NoaꞋa nau kusi lia sai Ꞌua ana. Bore ma God ba kwate nau maꞋi fasi Ꞌiri nau ku siuabu Ꞌani na kafo, nia ka fata Ꞌuri fuaku, ‘ꞋOke baꞋa lisia na AnoꞋi ru Abu ke koso maꞋi, ma ke toꞋo Ꞌi fafona taꞋi ngwae. NiaꞋa naꞋa neꞋe na ngwae neꞋe ke baꞋa siuabu Ꞌani na AnoꞋi ru Abu.’”  
\v 34 Ma sa John ka fata laꞋu Ꞌuri, “Nau ku lisia naꞋa, ma nau ku saea fuamuꞋa, nia naꞋa neꞋe Ngela God.”   
\s1 Na fafarongo etaeta sa Jesus ki  
\p
\v 35 Ma ana taꞋi faꞋi asoa laꞋu Ꞌi buri, sa John ka uu logo Ꞌi neꞋeri faꞋinia ta ro ngwae ana fafarongo nia ki.  
\v 36 Ana kaidaꞋi sa Jesus ka liu Ꞌana, sa John ka lisia, nia ka fata Ꞌuri, “Nia naꞋa na Kala Sipsip God.”   
\p
\v 37 Ma na ro ngwae fafarongo nia ki, kira rongoa ru neꞋeri, ma keroꞋa ka leka naꞋa adaroꞋo sulia sa Jesus.  
\v 38 Ma sa Jesus ka abula, ma ka lisidaroꞋo kera leka suli nia, ma nia ka saefilo keroꞋa ka Ꞌuri, “Na tae niniꞋa koroꞋo lulu Ꞌuana?”  
\p Ma kera olisia kika Ꞌuri, “Rabae kwa, Ꞌoko tua Ꞌi faꞋi?” Na fadalana rabae neꞋe, “ngwae faꞋamanata.”   
\p
\v 39 Ma nia ka olisia keroꞋa ka Ꞌuri, “Moro leka maꞋi, Ꞌiri moro ka lisia.” Ma kera ka leka faꞋinia, ma kera ka lisia na kula neꞋe nia tua ana. Ma kera ka tua faꞋinia sulia faꞋi asoa neꞋeri. Ma agi asoa neꞋeri ka bolo naꞋa faꞋinia 4 kilokoꞋi saꞋulafi.   
\p
\v 40 Ma taꞋi ngwae adaroꞋo neꞋe sa Andrew, na ngwaefuta sa Simon Peter.  
\v 41 Ma sa Andrew fiꞋi leka ma ka dao toꞋona sa Simon na ngwaefuta nia, ma ka faꞋarongo nia ka Ꞌuri, “KeroꞋo dao naꞋa toꞋona na Mesaea.” Na fadalana alaꞋanga neꞋeri neꞋe na “Christ,” na ngwae ba God nia filia fuana Ꞌafilana na ngwae ki.  
\v 42 ꞋUnaꞋeri ma nia ka talaꞋia sa Simon siana sa Jesus.  
\p Ma sa Jesus ka bubu totongaꞋi fuana, ma ka fata Ꞌuri, “ꞋAeꞋo sa Simon, na ngela sa John, nau ku faꞋasata Ꞌoe naꞋa Ꞌani sa Sifas.” Na sata neꞋeri neꞋe kira saea logo Ꞌani sa Peter, ma na fadalana neꞋe, “Na Fau.”   
\s1 Sa Jesus saea sa Filip ma sa Nataniel fuana lekaꞋa faꞋinia  
\p
\v 43 Sui ana ruana faꞋi asoa, sa Jesus ka manata Ꞌuana lekaꞋa Ꞌuana abaꞋi kula Ꞌi Galili, ma nia ka dao toꞋona sa Filip, ma ka fata Ꞌuri fuana, “ꞋOke leka maꞋi faꞋi nau.”  
\v 44 Ma sa Filip niaꞋa neꞋe ngwae faꞋasia Ꞌi Betsaeda, na maꞋe fanoa sa Andrew ma sa Peter.  
\v 45 Aia, sa Filip ka dao toꞋona sa Nataniel, ma ka faꞋarongo nia ka Ꞌuri, “Kaimili dao naꞋa toꞋona na ngwae ba sa Moses kerekere sulia saena taki ki, ma na profet ki logo ba kira kerekere sulia. NiaꞋa sa Jesus na ngela sa Josef faꞋasia Ꞌi Nasaret.”   
\p
\v 46 Ma sa Nataniel ka fata Ꞌuri, “ꞋOko fia ta ru leꞋa ka leka maꞋi faꞋasia Ꞌi Nasaret kwa?”  
\p Ma sa Filip ka olisia ka fata Ꞌuri fuana, “Leka maꞋi ko tala lisia Ꞌamu.”   
\p
\v 47 KaidaꞋi sa Jesus nia lisia sa Nataniel nia leka maꞋi siana, nia ka fata sulia ka Ꞌuri, “Na ngwae neꞋe nia bolo liu naꞋa fuana kira ka saea niaꞋa Ꞌani ngwae Jiu mamana, osiꞋana noaꞋa naꞋa ta sokeꞋa ana niaꞋa!”   
\p
\v 48 Sa Nataniel ka olisia ka Ꞌuri, “ꞋOko sai faꞋuta aku kwa?”  
\p Ma sa Jesus ka olisia ka fata Ꞌuri fuana, “Nau ku lisi Ꞌoe Ꞌi Ꞌaena Ꞌai figi Ꞌi naꞋona neꞋe sa Filip nia sae Ꞌoe.”   
\p
\v 49 Ma kaidaꞋi sa Nataniel ka rongoa na ru neꞋe, nia ka fata Ꞌuri, “FaꞋamanata Ꞌae, ꞋaeꞋo naꞋa neꞋe Ngela God! ꞋAeꞋo neꞋe na ngwae tatalafaꞋa ngwae Jiu ki!”   
\p
\v 50 Sa Jesus ka Ꞌuri fuana, “ꞋOko fiꞋi faꞋamamana goꞋo neꞋeriꞋa, duꞋungana ba nau ku saea nau ku lisi Ꞌoe Ꞌi Ꞌaena Ꞌai figi? Ma nau ku saea fuamu, Ꞌoke baꞋa lisia ru doe ki liufia mala ru neꞋe.”  
\v 51 Sui sa Jesus ka fata laꞋu Ꞌuri fuada, “Ru mamana nau ku saea fuamuꞋa, muke baꞋa lisia Ꞌi langi ke Ꞌifi, ma muke baꞋa lisia logo na Ꞌainsel God ki kike raꞋe ꞋalaꞋa Ꞌuana Ꞌi langi, ma kike koso maꞋi fafoku nauꞋa, na Ngela Ngwae.”   
\c 2  
\s1 Na araꞋinga Ꞌi Kena  
\p
\v 1 Buri Ꞌana ro asoa ki sui, taꞋi ara araꞋinga ka fuli ana taꞋi maꞋe fanoa neꞋe satana Ꞌi Kena Ꞌi saena abaꞋi kula Ꞌi Galili. Ma teꞋa sa Jesus ka tua logo Ꞌi neꞋeri ana kaidaꞋi neꞋeri.  
\v 2 Ma kira ka laefia logo maꞋi sa Jesus faꞋinia na fafarongo nia ki Ꞌuana na ara araꞋinga neꞋeri.  
\v 3 Ma kaidaꞋi neꞋe ngwae ki kira kwaꞋu, ma na waen kira ka sui, teꞋa sa Jesus ka fata Ꞌuri fuana, “NoaꞋa kira kasi toꞋo naꞋa ana ta waen.”   
\p
\v 4 Ma sa Jesus ka olisia ka Ꞌuri, “TeꞋa Ꞌae, noaꞋa Ꞌoe kosi sae nau laꞋu fuana sasilana ta ru, osiꞋana na kaidaꞋi nau noaꞋa Ꞌua.”   
\p
\v 5 Ma teꞋa sa Jesus ka fata Ꞌuri fuana na ngwae rao ki, “Muke sasi sulia ta ru neꞋe nia ke saea fuaumulu.”   
\p
\v 6 Ma na ono kufikufi ru doe ki fuana ngali kafoꞋa neꞋe kira saungaꞋinia Ꞌani fau niꞋi teo Ꞌi neꞋeri, fuana na tau limaꞋanga fuana na ngwae ki sulia na falafala Jiu ki. TaꞋi kufikufi ru nia bolo faꞋinia ka ngalia 75 nama 115 lita kafo.  
\v 7 Ma sa Jesus ka fata Ꞌuri fuana na ngwae rao ki, “Kamu ka ongia na faꞋi kufikufi ru neꞋe ki Ꞌani na kafo.” Ma kira ka ongiꞋi leleka ka fungu.  
\v 8 Sui nia ka fata Ꞌuri fuada, “Kamu ke ongia na kafo, ma kamu ka kwatea fuana na ngwae ꞋaꞋana ana na fangaꞋa.”  
\p Ma kira ka kwatea fuana,  
\v 9 ma nia ka kwaꞋu toꞋona na kafo neꞋeri, neꞋe ka alu naꞋa na waen. Ma noaꞋa nia kasi saiana na waen neꞋe nia leka maꞋi faꞋasia Ꞌi faꞋi. Bore ma na ngwae rao neꞋe kira ongia maꞋi na kafo neꞋeri goꞋo neꞋe kira saiana taꞋifau. ꞋUnaꞋeri na ngwae ꞋaꞋana neꞋe ka ri maꞋi Ꞌuana na araꞋi faolu neꞋeri,  
\v 10 ma ka fata Ꞌuri fuana, “Na ngwae ki taꞋifau kira kwatea na waen leꞋa Ꞌi naꞋo, ma Ꞌi buri Ꞌana na ngwae ki kira kwaꞋu ka sui naꞋa, nia ka fiꞋi kwatea naꞋa waen neꞋe dalakwai. Ma Ꞌoko gonia na waen leꞋa liu leleka ka dao naꞋa ana kaidaꞋi neꞋe!”   
\p
\v 11 Nia naꞋa neꞋe etana ru faꞋanadaꞋa neꞋe sa Jesus nia sasi Ꞌi Galili, Ꞌi saena na fanoa Ꞌi Kena. NeꞋeri nia ka faꞋataꞋinia naꞋa na ꞋinotoꞋanga nia, ma na fafarongo nia ki kira ka faꞋamamana ana.   
\p
\v 12 Ma Ꞌi buri, sa Jesus faꞋinia teꞋa nia, ma na ngwaefuta nia ki, ma na fafarongo nia ki, kira ka leka naꞋa Ꞌuana na fanoa Ꞌi Kapaneam. Ma kira ka tua Ꞌi neꞋeri sulia bara faꞋi asoa.   
\s1 Sa Jesus lalia na ngwae ki faꞋasia saena na Luma Abu God  
\r (Matthew 21:12-13; Mark 11:15-17; Luke 19:45-46)  
\p
\v 13 Aia, ma karangia naꞋa na FangaꞋa ana DaofaꞋi LiuꞋa na ngwae Jiu ki, sa Jesus ka leka Ꞌuana na fanoa doe Ꞌi Jerusalem.  
\v 14 Ma Ꞌi neꞋeri saena Luma Abu God, nia ka lisia na ngwae neꞋe kira ꞋoifoliꞋa Ꞌani na buluka ki, ma na sipsip ki, ma na bola ki fuana kwaisuꞋusiꞋanga. Ma nia ka lisia logo na ngwae neꞋe kira rokisi Ꞌani na mani ki, kira tua Ꞌada Ꞌi ninimana na tatafe kira ki.  
\v 15 Ma nia ka saungaꞋinia ru fuana kwaꞋinga Ꞌani niliꞋi kwalo ki, ma ka lalia naꞋa buluka ki, ma na sipsip ki, ma na ru ki taꞋifau faꞋasia saena Luma Abu God. Ma nia ka gilosia naꞋa tatafe na ngwae neꞋe kira rokisi Ꞌani na mani ki, ma ka takalongaꞋinia naꞋa mani kira ki.  
\v 16 Ma nia ka kwaꞋi laelae sulia na ngwae neꞋe kira ꞋoifoliꞋa Ꞌani na bola ki ka Ꞌuri, “Kamu ke ngalia naꞋa ru neꞋe ki Ꞌi maa! NoaꞋa kamu kasi saungaꞋinia na Luma MaꞋa nau Ꞌani kula ni usiꞋa!”   
\p
\v 17 Ma na fafarongo nia ki kira ka manata toꞋona na KerekereꞋa Abu ba nia fata Ꞌuri, “God Ꞌae, na alafeꞋanga nau fuana na Luma Ꞌoe, ka diꞋia na mafula neꞋe Ꞌako Ꞌi saena mangoku.”\x + \xo 2:17 \xt Sam 69:9\x*   
\p
\v 18 Sui na ngwae gwaungaꞋi Jiu ki kira ka saefiloa sa Jesus kira ka Ꞌuri, “Sa tai neꞋe kwatea mamanaꞋanga fuamu fuana sasilana ru neꞋeri ki kwa? DiꞋia God neꞋe kwatea mamanaꞋanga fuamu, faꞋataꞋinia ta faꞋanadaꞋa Ꞌiri neꞋe kami ke faꞋamamana amu!”   
\p
\v 19 Ma sa Jesus ka olisida ka Ꞌuri, “DiꞋia muke osia bore na Luma Abu neꞋe, nai baꞋa faꞋauua laꞋu saena uulu faꞋi asoa ki.”   
\p
\v 20 Ma kira saefilo nia laꞋu kira ka Ꞌuri, “ꞋUri ma Ꞌoke faꞋauua laꞋu saena uulu faꞋi asoa ki goꞋo kwa? Na Luma Abu God niniꞋa, kira saungaꞋinia mala sulia fai akwala ma ono faꞋi ngali ki!”   
\p
\v 21 Bore ma na Luma Abu neꞋe sa Jesus nia fata sulia neꞋe na nonina lala Ꞌana.  
\v 22 Ma ana kaidaꞋi God ka taꞋea niaꞋa faꞋasia na maeꞋa neꞋe na fafarongo nia ki fiꞋi manata toꞋona neꞋe nia saea na ru neꞋe, ma kika fiꞋi faꞋamamana ana na KerekereꞋa Abu ma na ru neꞋe sa Jesus ka saea.   
\p
\v 23 Ma ana kaidaꞋi sa Jesus nia tua Ꞌi Jerusalem ana na FangaꞋa ana DaofaꞋi LiuꞋa, na ngwae Ꞌoro ki kira faꞋamamana ana niaꞋa, osiꞋana kira lisia naꞋa ru faꞋanadaꞋa ki neꞋe nia sasiꞋi.  
\v 24 Sui ka ꞋunaꞋeri bore Ꞌana, sa Jesus noaꞋa kasi fitoꞋoda goꞋo, osiꞋana nia sai taꞋifau goꞋo ada.  
\v 25 Sui bore Ꞌana ta ngwae noaꞋa kasi faꞋarongo nia Ꞌani ta ru sulia na ngwae, nia sai goꞋo Ꞌana ana na ru ki taꞋifau saena manatalada.   
\c 3  
\s1 Sa Jesus faꞋinia sa Nikodimas  
\p
\v 1-2 Ana taꞋi kaidaꞋi, taꞋi ngwae ꞋinotoꞋa Jiu ki, nia leka maꞋi siana sa Jesus. Na ngwae neꞋeri satana sa Nikodimas, niaꞋa ta ngwae ana Farasi ki. Nia leka maꞋi siana sa Jesus saena rodo, ma ka fata Ꞌuri fuana, “FaꞋamanata Ꞌae, kami saiana ꞋaeꞋo na ngwae faꞋamanata neꞋe God kwatea maꞋi, osiꞋana na ru faꞋanadaꞋa ki neꞋe Ꞌoko fuliꞋi, ꞋafitaꞋi ta ngwae ka sasia diꞋia God noaꞋa kasi tua faꞋinia.”   
\p
\v 3 Sa Jesus ka olisia ka fata Ꞌuri fuana, “Ru mamana nau ku saea fuamu, ꞋafitaꞋi ta ngwae ka lisia na mauriꞋa neꞋe God gwaungaꞋi fafia, diꞋia noaꞋa nia kasi futa faolu laꞋu.”   
\p
\v 4 Ma sa Nikodimas ka saefiloa sa Jesus ka Ꞌuri, “Na ngwae neꞋe doe naꞋa, nia ke futa laꞋu maꞋi faꞋuta kwa? ꞋAfitaꞋi liu fuana na ngwae neꞋe ka oli laꞋu saena sirana teꞋa nia, ma ka futa laꞋu maꞋi!”   
\p
\v 5 Sa Jesus ka fata Ꞌuri fuana, “Ru mamana nau ku saea fuamu. ꞋAfitaꞋi liu fuana ta ngwae ke ruꞋu saena mauriꞋa neꞋe God ke gwaungaꞋi fafia, diꞋia noaꞋa nia kasi futa ana kafo ma na AnoꞋi ru Abu.\f + \fr 3:5 \ft Lisia Esikiel 36:25-26\f*  
\v 6 KaidaꞋi ngwae nia futa ana na maꞋa nia faꞋinia na teꞋa nia, nia sau ana ngwae. Ma sa tai neꞋe ka futa ana AnoꞋi ru Abu God, nia futa faolu maꞋi faꞋasia Ꞌi langi.  
\v 7 NoaꞋa Ꞌoe kosi Ꞌarefo, osiꞋana nau ku saea fuamu kamu ke futa faolu nama laꞋu.  
\v 8 Na AnoꞋi ru Abu nia diꞋia na iru. Sulia sui bore Ꞌoko rongoa na iru, noaꞋa Ꞌoe kosi lisia goꞋo neꞋe nia leka maꞋi faꞋasia Ꞌi faꞋi, nama ka leka Ꞌuana Ꞌi faꞋi. Ma na AnoꞋi ru Abu logo, noaꞋa Ꞌoe kosi lisia nia ka rokisi faꞋuta ana ngwae fuana ka alua na ngwae faolu.”   
\p
\v 9 Sa Nikodimas ka saefiloa laꞋu ka Ꞌuri, “ꞋUri ma na ru neꞋe ki ke mamana faꞋuta kwa?”   
\p
\v 10 Sa Jesus ka olisia ka Ꞌuri fuana, “ꞋAeꞋo neꞋe na faꞋamanata ꞋinotoꞋa Jiu ki naꞋa. Ma faꞋuta neꞋe noaꞋa Ꞌoe kosi sai goꞋo ana na fadalana ru neꞋe ki?  
\v 11 Ru mamana nau ku saea fuamu, kami faꞋarongo Ꞌani na ru neꞋe kami saiani ki, ma mika fata sulia na ru neꞋe kami lisiꞋi ki. Ma noaꞋa ta ngwae amuꞋa kasi faꞋamamana goꞋo.  
\v 12 Aia, ma diꞋia noaꞋa kamu kasi faꞋamamana ana na ru neꞋe nau ku faꞋarongo kamu Ꞌani sulia ru ana magalia neꞋe, kamu ka fiꞋi faꞋamamana mo faꞋuta aku diꞋia nau ku faꞋarongo kamu Ꞌani na ru maꞋi langi ki?  
\v 13 Ma nauꞋa, na Ngela Ngwae, goꞋo neꞋe nau ku saiana na ru neꞋe kira saungani maꞋi Ꞌi langi, osiꞋana nau ku koso maꞋi faꞋasia Ꞌi langi. Ma ka noaꞋa ta ngwae laꞋu neꞋe ka leka maꞋi faꞋasia Ꞌi langi.   
\p
\v 14 “DiꞋia ana kaidaꞋi ba Ꞌi naꞋo, sa Moses nia saungaꞋinia na faꞋi loi Ꞌani na barasi baera Ꞌi saena na abaꞋi kula kwasi, ma ka faꞋauua Ꞌi langi Ꞌi gwauna na Ꞌai baera. Ma ka ꞋunaꞋeri logo, kira ke faꞋauua na Ngela Ngwae Ꞌi langi gwauna na Ꞌai,  
\v 15 fasi Ꞌiri sa tai faꞋida neꞋe kira faꞋamamana ana nauꞋa, kira ke mauri firi.  
\v 16 God faꞋataꞋinia na alafeꞋanga doe nia fuana na ngwae ki taꞋifau saena magalia neꞋe Ꞌuri, nia ka kwatea maꞋi taꞋi Ngela mutaꞋi nia, fasi Ꞌiri sa tai neꞋe kira faꞋamamana ana niaꞋa, noaꞋa kira kasi funu, bore ma kira ke baꞋa mauri firi.  
\v 17 God noaꞋa kasi kwatea maꞋi na Ngela nia saena magalia fuana na matalangaꞋilana na ngwae ki, bore ma nia ka kwatea lala maꞋi fuana faꞋamaurilada.   
\p
\v 18 “Ma sa tai bore Ꞌana neꞋe faꞋamamana ana na Ngela nia, noaꞋa God kasi matalangaꞋinia. Ma sa tai bore Ꞌana neꞋe noaꞋa kasi faꞋamamana ana niaꞋa, God matalangaꞋinia ka sui naꞋa, osiꞋana nia noaꞋa kasi faꞋamamana ana taꞋi ngela mutaꞋi nia.  
\v 19 Na kwaꞋikwaꞋinga neꞋe Ꞌuri, na ngwae neꞋe diꞋia na madakolaꞋa, nia dao naꞋa maꞋi Ꞌi saena na magalia. Bore ma na ngwae ki, kira ka saeleꞋa lala faꞋinia na maꞋerodo ka liufia lala na madakolaꞋa, osiꞋana na abulalada taꞋa.  
\v 20 DuꞋungana sa tai neꞋe abulalana nia taꞋa, nia ka Ꞌaila Ꞌani madakolaꞋa, ma noaꞋa nia kasi oga lekaꞋa maꞋi fuana madakolaꞋa, osiꞋana noaꞋa nia kasi oga abula taꞋangaꞋa nia ki ka faꞋataꞋi.  
\v 21 Bore ma sa tai bore Ꞌana neꞋe fulirulana ka saga, nia leka maꞋi fuana madakolaꞋa, fasi Ꞌiri na madakolaꞋanga ka faꞋataꞋinia na ru neꞋe nia sasiꞋi ki niꞋi leka sulia kwaiogaiꞋanga God.”   
\s1 Sa John Siuabu faꞋaꞋinotoꞋa sa Jesus  
\p
\v 22 Ma buri Ꞌana, sa Jesus faꞋinia na fafarongo nia ki kira leka Ꞌuana Ꞌi Judea, ma kira ka tua Ꞌi neꞋeri. Ma kira ka siuabua na ngwae ki Ꞌi neꞋeri.  
\v 23 Ma ana kaidaꞋi neꞋeri logo, sa John ka siuabua na ngwae ki ana maꞋe fanoa Ꞌi Aenon karangia Ꞌi Salim. Sa John ka siuabuda Ꞌi neꞋeri, osiꞋana kula neꞋe kafo nia Ꞌoro ana. Aia, ma ngwae Ꞌoro ki logo kira ka leka siana fuana siuabuꞋanga.  
\v 24 (Ana kaidaꞋi neꞋeri, noaꞋa kira kasi alua Ꞌua sa John saena luma ni lokafo.)   
\p
\v 25 Ma ana kaidaꞋi neꞋeri, ti ngwae ana fafarongo sa John ki, kira olisuꞋusuꞋu faꞋinia taꞋi ngwae ana Jiu ki sulia na falafala Jiu ki sulia na taufilana nonida, fasi Ꞌiri kika sikasika Ꞌi naꞋona God.  
\v 26 Ma fafarongo sa John ki kira leka siana sa John, ma kira ka saefiloa kira ka Ꞌuri, “FaꞋamanata Ꞌae, Ꞌoko saiana na ngwae ba nia uu faꞋi Ꞌoe bali loꞋoba ana kafo Ꞌi Jodan, neꞋe Ꞌoko saea ru leꞋa ki sulia? Ana kaidaꞋi neꞋe, nia siuabua naꞋa ngwae ki, ma na ngwae Ꞌoro ki, kira ka leka taꞋifau naꞋa siana!”   
\p
\v 27 Ma sa John ka olisida ka Ꞌuri, “Na ngwae nia toꞋo goꞋo ana tae neꞋe God kwatea fuana.  
\v 28 Kaumulu rongoa taꞋifau naꞋa ba nau ku saea fuamuꞋa, nauꞋa noaꞋa laꞋu na Christ, na ngwae neꞋe God filia. NauꞋa ngwae nau ku leka maꞋi Ꞌi naꞋo fuana nai faꞋatalo Ꞌani faꞋarongoꞋa sulia niaꞋa.  
\v 29 Na Christ nia diꞋia na ngwae ba nia araꞋi faolu. Ma nau ku diꞋia na ngwae kwaima ana araꞋi faolu. Ma na ngwae kwaima ana araꞋi faolu neꞋeri, nia ka saeleꞋa liu kaidaꞋi neꞋe ngwae araꞋi faolu nia dao fuana araꞋinga nia. Ma ka ꞋunaꞋeri logo ana nauꞋa. Nau ku saeleꞋa liu ana kaidaꞋi neꞋeri, osiꞋana sa Jesus nia dao naꞋa.  
\v 30 Kira ke baꞋa faꞋa ꞋinotoꞋa na Christ. Ma nauꞋa, kira ke baꞋa faꞋatiꞋitiꞋi nau laꞋu.   
\p
\v 31 “ꞋIu, ma na Christ leka maꞋi faꞋasia Ꞌi langi, nia talingaꞋi ka tasa liufia ngwae ki taꞋifau. Sa John Siuabu nia ngwae ana magalia goꞋo. Ma nia ka saiana alaꞋanga sulia ru neꞋe fuli saena magalia ki goꞋo. Ma nia mamana liu, na Christ leka maꞋi faꞋasia Ꞌi langi, nia talingaꞋi ka tasa liufia ngwae ki taꞋifau.  
\v 32 Nia alaꞋa madako sulia tae neꞋe nia lisia, ma ka rongoa faꞋasia Ꞌi langi. Sui ka ꞋunaꞋeri bore Ꞌana, noaꞋa ta ngwae kasi oga goꞋo faꞋamamanaꞋanga ana tae ki neꞋe nia saeꞋe.  
\v 33 Ma na ngwae neꞋe nia faꞋamamana ana tae neꞋe nia saea, na ngwae neꞋeri nia faꞋataꞋinia ru neꞋe God saea nia mamana.  
\v 34 Ma na Christ neꞋe God kwatea maꞋi faꞋasia Ꞌi langi, nia ka faꞋataloꞋania fatalana God, osiꞋana God kwatea taꞋifau naꞋa AnoꞋi ru Abu nia fasi Ꞌiri ka Ꞌafia.  
\v 35 Ma God na MaꞋa ka alafe liu naꞋa fuana Ngela nia, ma ka alua nia ka gwaungaꞋi fuana na ru ki taꞋifau.  
\v 36 Ma sa tai bore Ꞌana neꞋe ka faꞋamamana ana na Ngela neꞋe, nia ka mauri firi. Ma sa tai neꞋe noaꞋa kasi faꞋamamana ana Ngela neꞋe, nia ka funu, si neꞋe nia tua tari naꞋa olofana kwai matalangaꞋi Ꞌanga God.”   
\c 4  
\s1 Sa Jesus alaꞋa faꞋinia na kini Ꞌi Samaria  
\p
\v 1-3 Sa Jesus faꞋinia na fafarongo nia ki, kira ka leka faꞋasia Ꞌi Judea, ma kira ka leka Ꞌuana Ꞌi Galili. Kira leka, osiꞋana sa Jesus nia saiana na Farasi ki kira rongoa fasi nia sasi na ngwae Ꞌoro liu ki kira ka leka sulia ka liufia sa John Siuabu, ma ka tasa laꞋu faꞋinia siuabulada. Sa Jesus noaꞋa kasi siuabua goꞋo ta ngwae. Bore ma na fafarongo nia ki lala neꞋe kira sasi ꞋunaꞋeri.  
\v 4 Ma ana kaidaꞋi kira leka kwau Ꞌuana Ꞌi Galili, kira ka liu nama ana abaꞋi kula Ꞌi Samaria.   
\p
\v 5 Ma kira ka dao ana taꞋi maꞋe fanoa neꞋe satana Ꞌi Saeka Ꞌi saena na abaꞋi kula Ꞌi Samaria, neꞋe nia teo karangia na ano neꞋe sa Jakob nia kwatea fuana sa Josef na ngela nia Ꞌi naꞋo Ꞌua maꞋi.  
\v 6 Ma na maꞋe kafo Ꞌilia sa Jakob ka teo logo Ꞌi neꞋeri. Ma sa Jesus ka noni maruku ana na lekaꞋa, ma nia ka tua Ꞌana ninimana na kafo Ꞌilia neꞋeri. Ma ana kaidaꞋi neꞋeri, nia bolo naꞋa faꞋinia na tofongana naꞋa asoa.   
\p
\v 7-8 Ma na fafarongo nia ki, kira ka leka Ꞌi fanoa neꞋeri Ꞌiri kike foli fanga. Ma taꞋi kini faꞋasia Ꞌi Samaria ka leka maꞋi fasi Ꞌiri ka ufi kafo. Ma sa Jesus ka fata Ꞌuri fuana, “ꞋOke kwatea maꞋi ta kafo, nai kwaꞋu basi kwa.”   
\p
\v 9 Ma na kini neꞋeri ka olisia ka Ꞌuri, “Se kwala araꞋi kwa, ꞋaeꞋo na ngwae Jiu, ma nau na kini Ꞌi Samaria. FaꞋuta neꞋe Ꞌoko gani nau Ꞌuana kafo fuana kwaꞋunga?” Nia fata ꞋunaꞋeri, osiꞋana neꞋe ngwae Jiu ki noaꞋa kira kasi kwaima faꞋinia na ngwae Samaria ki.   
\p
\v 10 Ma sa Jesus ka olisia ka Ꞌuri, “DiꞋia Ꞌoko saiana na tae neꞋe God kwatea, ma Ꞌoko saiana sa tai neꞋe ka gani Ꞌoe Ꞌuana kafo, sali Ꞌoko gani nau lala Ꞌamu, ma nau ku kwatea na kafo ana mauriꞋa fuamu.”   
\p
\v 11 Ma na kini neꞋeri ka fata Ꞌuri fuana, “Kwala araꞋi kwa, noaꞋa Ꞌamu ta ru ni ufilana kafo, ma na kilu kafo neꞋe bore ka koso ka Ꞌato liu logo. ꞋOke baꞋa dao mo toꞋona na kafo ana mauriꞋa neꞋana Ꞌi faꞋi kwa?  
\v 12 Na koꞋo kia sa Jakob neꞋe nia kwatea na mae kafo Ꞌilia neꞋe fuaka. Ma nia, faꞋinia na ngela nia ki, ma na ru ꞋaeꞋaela sareꞋe nia ki, kira kwaꞋu logo ana na maꞋe kafo Ꞌilia neꞋe. ꞋUri ma Ꞌoko fia fasi neꞋe Ꞌoko talingaꞋi ka liufia sa Jakob kwa? Nama faꞋuta?”   
\p
\v 13 Ma sa Jesus ka fata Ꞌuri, “Sa tai neꞋe nia kwaꞋufia na kafo neꞋe, nia saiana ke baꞋa silikwaꞋu laꞋu.  
\v 14 Bore ma sa tai bore Ꞌana neꞋe ka kwaꞋufia na kafo neꞋe nau ku kwatea, noaꞋa nia kasi silikwaꞋu laꞋu. Ma na kafo neꞋe nau ku kwatea fuana ka alu naꞋa na maꞋe busu neꞋe ka kwatea na mauriꞋa firi fuana.”   
\p
\v 15 Ma na kini neꞋe ka fata Ꞌuri, “Kwala araꞋi kwa, Ꞌoke kwatea naꞋa kafo neꞋana fuaku, fasi Ꞌiri noaꞋa naisi silikwaꞋu laꞋu, ma ka noaꞋa nau kusi leka laꞋu maꞋi Ꞌi neꞋe fuana ngali kafoꞋa.”   
\p
\v 16 Ma sa Jesus ka fata Ꞌuri fuana, “ꞋOe leka, Ꞌoko saea maꞋi na araꞋi Ꞌoe, ma moro ka oli maꞋi Ꞌi neꞋe.”   
\p
\v 17 Ma na kini neꞋe ka olisia ka Ꞌuri, “NoaꞋa nau kusi toꞋo ana ta araꞋi.”  
\p Sa Jesus ka fata Ꞌuri, “ꞋOko fata mamana ana kaidaꞋi neꞋe Ꞌoko saea noaꞋa Ꞌoe kosi toꞋo ana ta araꞋi.  
\v 18 OsiꞋana Ꞌoko toꞋotoꞋo ana na lima araꞋi ki, ma na ngwae neꞋana Ꞌoko tua faꞋinia ana kaidaꞋi neꞋe, niaꞋa noaꞋa laꞋu na araꞋi mamana Ꞌoe. Na ru mamana neꞋana Ꞌoko saea fuaku.”   
\p
\v 19 Ma na kini neꞋe ka olisia ka Ꞌuri, “Kwala araꞋi kwa, nau ku saiana ꞋaeꞋo ta profet.  
\v 20 Na koꞋo kami ki Ꞌi Samaria, kira foꞋosia God Ꞌi gwauna faꞋi ua neꞋe. Ma kamu na ngwae Ꞌi Jiu ki, kamu saea kula fuana foꞋosilana God neꞋe Ꞌi Jerusalem naꞋa. ꞋUri ma Ꞌi faꞋi ana ro kula neꞋe ki neꞋe mamana kwa?”   
\p
\v 21 Ma sa Jesus ka fata fuana ka Ꞌuri, “Kwala kini neꞋe Ꞌae, Ꞌoke faꞋamamana nau, na kaidaꞋi ke baꞋa dao maꞋi fuana na ngwae ki neꞋe noaꞋa kira kasi foꞋosia naꞋa na MaꞋa Ꞌi gwauna faꞋi ua neꞋe nama Ꞌi Jerusalem bore.  
\v 22 KamuꞋa na ngwae Ꞌi Samaria ki, kamu kina goꞋo ꞋamuꞋa sa tai neꞋe kamu foꞋosia. Bore ma kamiꞋa na ngwae Ꞌi Jiu ki, kami saiana sa tai neꞋe kami foꞋosia, ma kami saiana faꞋataloꞋa sulia na tala neꞋe God faꞋamauria ngwae ki.  
\v 23-24 Bore ma ta kaidaꞋi ke baꞋa dao maꞋi, ma nia talaꞋae naꞋa, kaidaꞋi na AnoꞋi ru ke faꞋataꞋinia MamanaꞋanga God, nia kwate ka talangwaraꞋu Ꞌiri ngwae ki kike foꞋosia God ana kula ki taꞋifau. God neꞋe na AnoꞋi ru, ma na ngwae ki neꞋe kike foꞋosia, kira ke futa faolu nama Ꞌani na AnoꞋi ru ana MamanaꞋanga. Na ngwae ꞋunaꞋeri ki neꞋe saiana kike foꞋosia na MaꞋa.”   
\p
\v 25 Ma na kini neꞋeri ka fata Ꞌuri fuana, “Nau ku saiana na ngwae neꞋe God nia filia neꞋe kira saea Ꞌani na Christ ke baꞋa dao maꞋi. Ma ana kaidaꞋi neꞋe nia ke dao maꞋi, nia ke baꞋa faꞋarongo kia Ꞌani na ru ki taꞋifau.”   
\p
\v 26 Sa Jesus ka olisia ka Ꞌuri, “NauꞋa niniꞋa naꞋa.”   
\p
\v 27 Ma ana kaidaꞋi neꞋeri, na fafarongo nia ki kira ka dao naꞋa maꞋi, ma kira ka Ꞌarefo liu, osiꞋana kira lisia sa Jesus nia alaꞋa Ꞌana faꞋinia na kini neꞋe. Bore ma noaꞋa ta ngwae adulu kasi saefiloa goꞋo na kini neꞋe, “Na tae neꞋe Ꞌoko oga?” Ma noaꞋa kira kasi saefiloa goꞋo sa Jesus, “FaꞋuta neꞋe Ꞌoko alaꞋa faꞋinia na kini neꞋe?”   
\p
\v 28 Ma na kini baera ka fai danga naꞋa Ꞌani na ru ni ngali kafoꞋa nia, ma ka oli Ꞌi fanoa, ma ka fata Ꞌuri fuana na ngwae ki Ꞌi neꞋeri.  
\v 29 “Muke leka maꞋi, Ꞌiri muka lisia Ꞌaumulu na taꞋi ngwae neꞋe nia faꞋarongo nau Ꞌani na ru ki taꞋifau neꞋe nau ku sasiꞋi. Sali niaꞋa na ngwae ba God filia taka niniꞋa?”  
\v 30 Ma kika faꞋasia na maꞋe fanoa baera, ma kira ka leka maꞋi siana sa Jesus.   
\p
\v 31 Ma ana kaidaꞋi neꞋeri, na fafarongo nia ki kika saefiloa sa Jesus kira ka Ꞌuri, “Ngwae faꞋamanata Ꞌae, Ꞌania basi ta fanga kwa!”   
\p
\v 32 Ma sa Jesus ka olisida ka Ꞌuri, “Nau ku toꞋo ana na fanga ni Ꞌanilana nau neꞋe kamu kina.”   
\p
\v 33 Ma na fafarongo nia ki, kira ka saefilo kira kwailiu kira ka Ꞌuri, “Sali ta ngwae ngali fanga maꞋi fuana taka niniꞋa?”   
\p
\v 34 Ma sa Jesus ka fata Ꞌuri fuada, “Na fanga nau naꞋa neꞋe roꞋongaꞋa sulia na fatalana God neꞋe nia kwate nau maꞋi, ma na faꞋasuilana na raoꞋa nia ki neꞋe nia kwatea fuaku fuana sasilana.  
\v 35 Aia, ma kamu toꞋo ana na taꞋi tarifulaꞋanga ba nia Ꞌuri, ‘Fai madamo ki laꞋu, sui mala na unuꞋi loi ruꞋanga.’ Ma nau ku saea fuamuꞋa, muke lisia basi na ngwae ki neꞋe kira leka maꞋi. Kira ka diꞋia na oꞋola neꞋe nia maua naꞋa, ma ka kwaimasi naꞋa fuana loilana.  
\v 36 God ke kwaiara nama na ngwae neꞋe nia loiru saena oꞋola. Ma nia ka fikua naꞋa na alu ruꞋa Ꞌuana na mauriꞋa firi, fasi Ꞌiri na ngwae neꞋe nia fasi ru, ma na ngwae neꞋe ka loi ru, kera ka saeleꞋa taꞋifau.  
\v 37 Ma na tarifulaꞋanga ka mamana ana neꞋe nia fata Ꞌuri, ‘TaꞋi ngwae nia fasi ru, ma ta ngwae ka loia.’  
\v 38 Nau ku baꞋe kamu fuana na loilana ru ki saena oꞋola neꞋe noaꞋa kamu kasi rao ana. OsiꞋana ti ngwae lala neꞋe kira rao ana ma kamu ka ngali sakongaꞋi naꞋa ana leꞋalana raolada.”   
\p
\v 39 Ma na ngwae Ꞌoro ki Ꞌi saena na fanoa neꞋe ana na abaꞋi kula neꞋe Ꞌi Samaria, kira faꞋamamana ana sa Jesus, osiꞋana na kini neꞋe nia saea, “Nia faꞋarongo nau Ꞌani ru ki taꞋifau neꞋe nau ku sasiꞋi.”  
\v 40 Ma ana kaidaꞋi kira ka leka maꞋi siana sa Jesus, kira ka Ꞌengoa fasi Ꞌiri nia ka tua laꞋu Ꞌana faꞋinida. Ma sa Jesus ka tua laꞋu Ꞌi neꞋeri sulia ro asoa ki.   
\p
\v 41 Ma na ngwae Ꞌoro ki laꞋu neꞋe kira ka faꞋamamana, osiꞋana na faꞋarongoꞋanga sa Jesus ki.  
\v 42 Ma kira ka saea fuana na kini neꞋe ma kira ka Ꞌuri, “Kami faꞋamamana naꞋa neꞋeriꞋa, ma noaꞋa laꞋu sulia na ru ba Ꞌoko saeꞋe fuamiꞋa ki, bore ma duꞋungana lala neꞋe kami tala rongoa ꞋamiꞋa na fatalana logo. Ma mika saiana neꞋe niaꞋa mamana naꞋa neꞋe Ngwae FaꞋamauri mamana fuana ngwae ki taꞋifau.”   
\p
\v 43 Buri Ꞌana sa Jesus faꞋinia fafarongo nia ki kira tua ana maꞋe fanoa neꞋe sulia ro asoa ki sui, kira ka fiꞋi leka Ꞌuana Ꞌi Galili.  
\v 44 Sa Jesus Ꞌana talana neꞋe nia fata Ꞌuri, “Na ngwae ki noaꞋa kira kasi fuꞋusi doe goꞋo ana ta profet saena fanoa nia Ꞌana talana.”  
\v 45 Ma kaidaꞋi sa Jesus ka oli maꞋi Ꞌuana Ꞌi Galili, na ngwae neꞋeri ki kira kwalo nia, sulia kira leka logo Ꞌi Jerusalem ana FangaꞋa ana DaofaꞋi LiuꞋa, ma kira ka lisia na ru neꞋe sa Jesus nia fuliꞋi Ꞌi neꞋeri ki.   
\s1 Sa Jesus nia gura na ngela taꞋi ngwae ꞋinotoꞋa  
\p
\v 46 Sui sa Jesus ka oli laꞋu Ꞌuana Ꞌi Kena na fanoa Ꞌi Galili, na kula ba nia rokisia na kafo ka alu naꞋa na waen. Ma ana kaidaꞋi nia tua Ꞌana Ꞌi neꞋeri, na Ꞌalako taꞋi ngwae ꞋinotoꞋa faꞋasia Ꞌi Kapaneam, nia mataꞋi ka doe liu.  
\v 47 Ma ana kaidaꞋi ngwae neꞋe rongoa sa Jesus nia leka naꞋa faꞋasia Ꞌi Judea ma ka oli laꞋu maꞋi Ꞌuana Ꞌi Galili, nia ka leka maꞋi siana sa Jesus, Ꞌiri ka Ꞌengo nia fuana lekaꞋa faꞋinia Ꞌuana Ꞌi Kapaneam, Ꞌiri ke gura na Ꞌalako nia, osiꞋana nia mataꞋi ka karangi mae naꞋa.  
\v 48 Buri Ꞌana ngwae neꞋe fata ꞋunaꞋeri ka sui, sa Jesus ka fata Ꞌuri fuana, “Kamu oga goꞋo ꞋamuꞋa lisilana ru ni faꞋanadaꞋa ki ma na ru ni ꞋarefoꞋanga Ꞌani ki, sui mala kamu fiꞋi faꞋamamana aku.”   
\p
\v 49 Sui bore Ꞌana sa Jesus ka fata ꞋunaꞋeri, na ngwae neꞋe nia inaꞋu goꞋo Ꞌana ana fuana alaꞋanga Ꞌuri fuana sa Jesus, “Aofia kwa, Ꞌoke leka basi maꞋi faꞋi nau, Ꞌasu Ꞌubani na ngela nau kata mae.”   
\p
\v 50 Sui sa Jesus ka fata Ꞌuri fuana, “ꞋOke oli Ꞌamu, na Ꞌalako Ꞌoe nia Ꞌakwa naꞋa.”  
\p Ma na ngwae neꞋe ka leka, osiꞋana nia faꞋamamana ana na fatalana sa Jesus.  
\v 51 Ma kaidaꞋi nia ka leka kwau Ꞌana sulia tala, na ngwae rao nia ki, kira ka lalili maꞋi fuana faꞋarongolana, ma kira ka fata Ꞌuri, “Kwala araꞋi Ꞌae, na ngela ba Ꞌoe, nia Ꞌakwa naꞋa, ma ka mauri naꞋa!”   
\p
\v 52 Ma na ngwae ꞋinotoꞋa neꞋeri ka saefiloda, “Agi asoa tae neꞋe na Ꞌalako nau nia Ꞌakwa ana?”  
\p Ma kira olisia kika fata Ꞌuri, “Na ꞋakoꞋakoꞋanga sui faꞋasia Ꞌi roꞋoki ana etana kadi sina Ꞌi asoa.”  
\v 53 Ma na maꞋa ngela neꞋe ka saiana agi asoa ba sa Jesus saea naꞋa na alaꞋanga ba kiri neꞋeriꞋa. Ma Ꞌi buri Ꞌana ru neꞋe, na ngwae ꞋinotoꞋa neꞋe faꞋinia na ngwae ki taꞋifau saena luma nia, kira ka faꞋamamana ana sa Jesus.   
\p
\v 54 Ma ru neꞋeri na ruana ru faꞋanadaꞋa neꞋe sa Jesus ka fulia ana kaidaꞋi nia oli maꞋi faꞋasia Ꞌi Judea Ꞌuana Ꞌi Galili.   
\c 5  
\s1 Sa Jesus gura taꞋi ngwae ana Sabat asoa ana mamaloꞋanga  
\p
\v 1 ꞋI buri Ꞌana ru neꞋeri ki, sa Jesus ka leka Ꞌuana Ꞌi Jerusalem, ana taꞋi fafanga Jiu ki.  
\v 2 ꞋI Jerusalem, taꞋi namo kafo nia teo karangia na kula neꞋe kira saea Ꞌani maꞋe taꞋelo ana sipsip. Aia, ma Ꞌani alaꞋanga ngwae Jiu, kira saea na namo neꞋeri Ꞌani Ꞌi Betsaeda. Ma na lima taofa keta ki neꞋe kira teo Ꞌi ninimana na gwaꞋi namo neꞋeri.  
\v 3-4 Ngwae Ꞌoro liu ki neꞋe kira teo saena taofa neꞋeri ki. Ngwae neꞋe kira mataꞋi Ꞌani kwalukaela mataꞋinga matamata ki kwailiu: ngwae maada ka rodo, ngwae nonida taꞋu ki, ma ngwae limada ma na Ꞌaeda ka mae ki logo.\f + \fr 5:3-4 \ft 3b-4. Ti kerekereꞋa Ꞌua kira Ꞌadoa verse neꞋe, “Ti ngwae kira masia ana kaidaꞋi toꞋoa ki kafo ka etangia saolaꞋanga, 4 osiꞋana kira fia goꞋo neꞋe na taꞋi Ꞌainsel God koso maꞋi ma ka salonga na kafo neꞋeri. Ma sa tai neꞋe eta koso saena kafo burina neꞋe nia salongwetengwete nia ke Ꞌakwa, sui bore Ꞌana ta mataꞋinga tae neꞋe nia toꞋo ana.”\f*  
\v 5 Ma taꞋi ngwae ka teo faꞋi kira Ꞌi neꞋeri, nia mataꞋi naꞋa sulia uulu akwala ma kwalu faꞋi ngali ki.  
\v 6 Ma sa Jesus ka lisia nia teo goꞋo Ꞌana ana kula neꞋeri, ma nia ka saiana neꞋe nia mataꞋi ka tau liu naꞋa, ma nia ka saefiloa na ngwae neꞋeri ka Ꞌuri, “ꞋUri ma Ꞌoko oga Ꞌoke Ꞌakwa?”   
\p
\v 7 Ma na ngwae mataꞋi neꞋeri ka olisia sa Jesus ka Ꞌuri, “AraꞋi kwa, noaꞋa ta ngwae fuana neꞋe ka ngali nau kwau Ꞌuana saena namo, ana kaidaꞋi neꞋe kafo ka salongwetengwete. Ana kaidaꞋi ki taꞋifau, kaidaꞋi nau ku sasi faꞋinia lekaꞋa saena kafo neꞋe, ta ngwae leka naꞋa Ꞌana Ꞌi naꞋo faꞋasi nau.”   
\p
\v 8 Ma sa Jesus ka fata Ꞌuri, “TataꞋe, Ꞌoko ngalia naꞋa ꞋifitaꞋi Ꞌoe, ma Ꞌoko leka naꞋa Ꞌamu.”  
\v 9 Ma ana kaidaꞋi neꞋeri nama goꞋo, na ngwae neꞋeri ka leꞋa naꞋa, ma nia ka tataꞋe, ma ka ngalia naꞋa ꞋifitaꞋi nia, ma ka leka naꞋa Ꞌana.  
\p Ma na asoa neꞋeri na Sabat asoa ana mamaloꞋanga.  
\v 10 Nia neꞋe na ngwae faꞋinaꞋonaꞋo Jiu ki, kira ka fata Ꞌuri fuana ngwae neꞋe nia Ꞌakwa naꞋa, “TaꞋena na asoa Sabat, ma ka abu liu ana taki kia ki fuana Ꞌoko ngalia na ꞋifitaꞋi Ꞌoe.”   
\p
\v 11 Ngwae neꞋeri ka fata Ꞌuri fuada, “Na ngwae neꞋe nia gura nau neꞋe nia saea nau ku ngalia ꞋifitaꞋi nau, ma nau ku fali.”   
\p
\v 12 Ma kira ka saefiloa laꞋu kira ka Ꞌuri, “Ngwae tae neꞋe saea Ꞌoko sasia na ru neꞋana kwa?”   
\p
\v 13 Bore ma na ngwae neꞋe ka kina logo Ꞌana sa Jesus, osiꞋana na ngwae Ꞌoro liu ki neꞋe kira tua ana kula neꞋeri. Ma sa Jesus ka leka naꞋa Ꞌana Ꞌi safitada.   
\p
\v 14 Ma Ꞌi buri Ꞌana naꞋa, sa Jesus ka fiꞋi dao toꞋona saena Luma Abu God, ma ka fata Ꞌuri fuana, “ꞋOke fafarongo basi, ana kaidaꞋi neꞋe, Ꞌoko leꞋa naꞋa. Ma Ꞌoko kakari alifaꞋi faꞋasia abula taꞋangaꞋa Ꞌoe ki, Ꞌasu Ꞌubani ta ru taꞋa liu kata fiꞋi saungi Ꞌoe laꞋu Ꞌi buri. Sulia ru neꞋeri ke baꞋa taꞋa ka tasa liufia ru neꞋe eta saungiꞋo Ꞌi naꞋo.”   
\p
\v 15 Ana kaidaꞋi ngwae neꞋe nia ka ruꞋu naꞋa Ꞌi maa faꞋasia na Luma Abu God, nia ka leka siana ngwae faꞋinaꞋonaꞋo Jiu ki, ma ka fata Ꞌuri fuada, “Sa Jesus ba nia gura nau, ma nau ku Ꞌakwa laꞋu.”  
\v 16 Ma ana kaidaꞋi neꞋeri, kira ka talaꞋae naꞋa ana malimaeꞋanga ana sa Jesus, osiꞋana nia gura na ngwae neꞋe ana Sabat asoa ana mamaloꞋanga.   
\p
\v 17 Ma sa Jesus ka fata Ꞌuri fuada, “DiꞋia nama neꞋe MaꞋa nau nia rao sulia asoa ki, nauꞋa bore nau ku rao logo.”   
\p
\v 18 Aia, ma osiꞋana na alaꞋanga neꞋeri ki, nia sasia ngwae faꞋinaꞋonaꞋo Jiu ki neꞋe manatada ka ngasingasiꞋa liu fuana kike saungia sa Jesus ka mae. Kira ka oga saungilana, osiꞋana nia kasi manata doe ana falafala ki sulia na Sabat, ma osiꞋana logo neꞋe nia saea God naꞋa neꞋe MaꞋa nia. Ma osiꞋana neꞋe nia ka ꞋunaꞋeri, nia ka faꞋataꞋinia fasi nia ka bolo faꞋinia God.   
\p
\v 19 Ma sa Jesus ka olisida ka Ꞌuri, “Ru mamana nau ku saea fuamuꞋa. NauꞋa, na Ngela God, ka ꞋafitaꞋi nau ku sasia ta ru talaku. Nau ku saiana nau ku sasia goꞋo Ꞌaku ru neꞋe nau ku lisia ana MaꞋa nau nia sasiꞋi. Ma tae neꞋe MaꞋa nau ka sasiꞋi, nia logo neꞋe nau ku sasiꞋi.  
\v 20 OsiꞋana MaꞋa nau nia alafe fuaku, ma nia ka faꞋataꞋinia fuaku na ru ki taꞋifau neꞋe nia ka sasiꞋi. Ma nia ke baꞋa faꞋataꞋinia logo fuaku na raoꞋa doe ki laꞋu neꞋe liufia mala guralana na ngwae neꞋe, ma muke Ꞌarefo liu ana ru niniꞋa nau ku sasiꞋi.  
\v 21 MaꞋa nau nia saiana ka taꞋea ngwae mae ki ma ka faꞋamaurida. Ma ru ꞋunaꞋeri logo neꞋe nauꞋa na Ngela nia, nai baꞋa sasia logo. Nau ku kwatea mauriꞋa logo fuana sa tai faꞋida neꞋe nau ku filida.  
\v 22 MaꞋa nau taꞋifilia noaꞋa kasi matalangaꞋinia ta ngwae, osiꞋana nia kwatea naꞋa na mamanaꞋanga fuana kwai matalangaꞋinga fuana na Ngela nia.  
\v 23 Nia kwatea ru neꞋe fuaku fasi Ꞌiri na ngwae ki taꞋifau kira ka fuꞋusi doe aku, diꞋia logo neꞋe kira fuꞋusi doe ana na MaꞋa nau. Ma sa tai neꞋe noaꞋa kasi fuꞋusi doe ana nauꞋa, nia noaꞋa kasi fuꞋusi doe logo ana MaꞋa nau neꞋe nia asungaꞋi nau maꞋi.   
\p
\v 24 “Ru mamana nau ku saea fuamuꞋa. DiꞋia sa tai neꞋe nia rongoa na fatalaku, ma ka faꞋamamana ana God neꞋe nia asungaꞋi nau maꞋi, nia ka toꞋo ana mauriꞋa firi. NoaꞋa naisi matalangaꞋinia naꞋa. Ma nia daofaꞋi liu naꞋa faꞋasia maeꞋa, ma ka ruꞋu naꞋa saena mauriꞋa mamana.  
\v 25 Ru mamana nau ku saea fuamuꞋa, kaidaꞋi ke baꞋa dao maꞋi, ma nia ka dao naꞋa maꞋi, fuana sa tai neꞋe kira mae naꞋa ki, kira ke rongo nau, na Ngela God. Ma sa tai neꞋe kira roꞋosuli nau, kira ke baꞋa mauri.  
\v 26 Ka diꞋia na MaꞋa neꞋe na gwalona mauriꞋa mamana, ma nia kwate nauꞋa, na Ngela nia, nai baꞋa diꞋia logo gwalona mauriꞋa mamana fuana ngwae ki.  
\v 27 Ma nia ka kwatea naꞋa mamanaꞋanga fuaku, fasi Ꞌiri nau ku matalangaꞋinia na ngwae ki, duꞋungana neꞋe nauꞋa na Ngela Ngwae.  
\v 28 NoaꞋa kamu kasi Ꞌarefo ana ru neꞋe, kaidaꞋi ke baꞋa dao maꞋi fuana ngwae neꞋe kira mae naꞋa ki, kira ke baꞋa rongo nau,  
\v 29 ma kira ka ruꞋu maꞋi faꞋasia na kilu gwau kira ki, fasi Ꞌiri sa tai neꞋe kira sasia ru leꞋa ki, kira ka tataꞋe maꞋi, ma kira ka mauriꞋa firi. Ma sa tai neꞋe kira sasia ru taꞋa ki, kira ka tataꞋe maꞋi, ma kira ke baꞋa tua saena na kwai matalangaꞋinga firi.  
\v 30 NoaꞋa nau kusi sasia ta ru sulia manataku talaku. Nau ku saiana nau ku matalangaꞋinia ngwae sulia tae neꞋe nau ku rongoa God nia saea fuaku. Na kwai matalangaꞋi Ꞌanga nau nia saga taꞋifau, osiꞋana God baꞋe nau maꞋi, ma nau ku sasi sulia na tae ki neꞋe nia oga, ma noaꞋa nau kusi sasi sulia na kwaiogaiꞋanga nau talaku.   
\p
\v 31 “DiꞋia nau ku faꞋarongo Ꞌania ru suli nauꞋa talaku, noaꞋa ta ngwae kasi faꞋamamana goꞋo ana faꞋarongoꞋanga nau.  
\v 32 Bore ma taꞋi ngwae neꞋe nia tua goꞋo Ꞌana, nia lala neꞋe ka faꞋarongo Ꞌani tae neꞋe nia saiana suli nau. Ma nau ku saiana tae neꞋe nia faꞋarongo Ꞌani suli nau nia mamana taꞋifau.  
\v 33 Aia, ma kaumulu ba kwatea kwau ngwae kamu ki siana sa John, ma nia faꞋarongo kamu Ꞌani ru mamana suli nau.  
\v 34 NoaꞋa naisi riri goꞋo ana ta ngwae neꞋe ka fata faꞋamamana leꞋa suli nau, sui bore Ꞌana nau ku fata sulia fata faꞋamamana Ꞌanga sa John Ꞌiri ka Ꞌafi kamu Ꞌuana mauriꞋa faolu.  
\v 35 Ma sa John ka usulia ta faꞋi unu neꞋe sina leꞋa. Aia, ma sulia kaidaꞋi tiꞋitiꞋi, kamu ka saeleꞋa sulia tae ki neꞋe nia saeꞋe.  
\v 36 Bore ma nau ku toꞋo logo ana ru fuana fata faꞋamamana Ꞌanga suli nau neꞋe talingaꞋi ka liufia sa John: na faꞋamanata Ꞌanga nau ki faꞋinia na faꞋanadaꞋa neꞋe nau ku fuliꞋi ki. Ma na ru neꞋeri ki naꞋa neꞋe na raoꞋa neꞋe nau ku sasiꞋi sulia na MaꞋa neꞋe nia kwateꞋe fuaku nau ku sasiꞋi. Na raoꞋa neꞋe nau ki faꞋamamana neꞋe MaꞋa nau neꞋe asungaꞋi nau maꞋi.  
\v 37 Ma na MaꞋa Ꞌana talana logo neꞋe fata faꞋamamana Ꞌani nau. NoaꞋa kamu Ꞌiri rongoa lingana, nama noaꞋa kamu Ꞌiri lisia maana,  
\v 38 ma noaꞋa kamu kasi kwaloa goꞋo fatalana saena maurilamuꞋa, osiꞋana neꞋe noaꞋa kamu Ꞌiri faꞋamamana nau neꞋe nia asungaꞋi nau maꞋi.  
\v 39 Kamu ꞋidufaꞋi toꞋomani na KerekereꞋa Abu ki, osiꞋana neꞋe kamu fia fasi kamu ke baꞋa toꞋo ana na mauriꞋa firi sulia. Ma na KerekereꞋa Abu neꞋeri ki nia faꞋataꞋinia ru mamana ki taꞋifau suli nau.  
\v 40 ꞋIu ka ꞋunaꞋeri bore Ꞌana, noaꞋa kamu kasi oga goꞋo lekaꞋa maꞋi siaku fuana nau ku faꞋamauri kamu.   
\p
\v 41 “Ma nauꞋa neꞋe, noaꞋa nau kusi lulu Ꞌuana ta ngwae fuana ka fuꞋusi doe aku.  
\v 42 Bore ma nau ku sai amuꞋa neꞋe noaꞋa kamu kasi toꞋo goꞋo ana ta alafeꞋanga fuana God.  
\v 43 Nau ku leka maꞋi faꞋinia na mamana Ꞌanga MaꞋa nau, bore ma noaꞋa kamu kasi kwalo nau goꞋo. Aia, ma diꞋia ta ngwae nia leka maꞋi Ꞌana faꞋinia mamana Ꞌanga nia talana, kamu ka kwalo saesaeleꞋa ana.  
\v 44 Nia ꞋunaꞋeri osiꞋana neꞋe kamu oga na ngwae ki kira ka tango kamu. Bore ma noaꞋa kamu kasi oga goꞋo na sasilana ru leꞋa ki fasi Ꞌiri God ka tango kamu. Ma diꞋia nia ꞋunaꞋeri, nia ꞋafitaꞋi liu naꞋa fuana kamu ka faꞋamamana nau.  
\v 45 NoaꞋa laꞋu nauꞋa neꞋe nai giosi kamu Ꞌi naꞋona MaꞋa nau. Sa Moses ba nia keresia na taki ki neꞋe kamu faꞋamamana ana, niaꞋa lala neꞋe ke baꞋa giosi kamu.  
\v 46 DiꞋia kamu faꞋamamana ana sa Moses naꞋa, fuila kamu ke faꞋamamana nau logo, osiꞋana nia ba kerekere maꞋi sulia nauꞋa.  
\v 47 Aia, ma osiꞋana noaꞋa kamu kasi faꞋamamana ana tae neꞋe sa Moses nia keresia suli nau, nia ꞋafitaꞋi liu fuamuꞋa muke faꞋamamana ana tae ki neꞋe nau ku saea fuamuꞋa.”   
\c 6  
\s1 Sa Jesus sarea na lima toꞋoni ngwae ki  
\r (Matthew 14:13-21; Mark 6:30-44; Luke 9:10-17)  
\p
\v 1 Ma Ꞌi buri, sa Jesus ka toꞋofolo ana na Ꞌosi Ꞌi Galili neꞋe kira saea laꞋu Ꞌani Ꞌosi Ꞌi Taebirias.  
\v 2 Ma taꞋi fikuꞋa doe ka leka Ꞌi burina, osiꞋana kira lisia na ru faꞋanadaꞋa ki neꞋe nia sasiꞋi Ꞌani na guralana na ngwae mataꞋi ki.  
\v 3 Ma sa Jesus ka raꞋe Ꞌi gwauna taꞋi kula neꞋe fane, ma ka tua Ꞌi ano faꞋinia na fafarongo nia ki.  
\v 4 Ana kaidaꞋi neꞋeri, na FangaꞋa ana na DaofaꞋi LiuꞋa na Jiu ki nia karangi naꞋa.  
\v 5 Sa Jesus ka lia kali nia, ma ka lisia na fikuꞋa doe liu kira dao maꞋi siana, ma ka fata Ꞌuri fuana sa Filip, “ꞋI faꞋi neꞋe kulu ke folia ta fanga neꞋe ke bolo fuana kulu ka sarea Ꞌani na ngwae neꞋe ki taꞋifau?”  
\v 6 Nia ka fata Ꞌuri Ꞌani na ru neꞋe fasi Ꞌiri ka ilitoꞋona sa Filip, ꞋunaꞋeri bore Ꞌana nia ka sai naꞋa ana ru neꞋe nia ke baꞋa sasia.   
\p
\v 7 Ma sa Filip ka olisia ka Ꞌuri, “Ta ro talangaꞋi mani\f + \fr 6:7 \fq ro talangaꞋi mani \ft Na Ꞌorolana mani neꞋe nia bolo faꞋinia folifoliꞋa taꞋi ngwae fuana kwalu madamo ki.\f* bore kasi bolo goꞋo faꞋinia na folilana na fanga fasi Ꞌiri diꞋia kira ka fanga tiꞋitiꞋi bore Ꞌada ana.”   
\p
\v 8 Ma taꞋi ngwae ana fafarongo nia ki sa Andrew, na ngwaefuta sa Simon Peter, nia ka fata Ꞌuri,  
\v 9 “TaꞋi ngela ngwane nia Ꞌi neꞋe, ma nia toꞋo goꞋo ana kala lima afu beret ki faꞋinia ro gwaꞋi iꞋa ki. Bore ma nia ꞋafitaꞋi ka bolo faꞋinia na ngwae Ꞌoro neꞋe ki.”   
\p
\v 10 Ma sa Jesus ka saea fuada ka Ꞌuri, “Kamu ke saea fuana na ngwae ki, kira ka tua Ꞌi ano.” ꞋI neꞋeri na karasi nia Ꞌoro liu ana. Ma na ngwae ki taꞋifau kira ka tua Ꞌi ano, ma nia bolo faꞋinia na lima toꞋoni ngwane ki.  
\v 11 Ma sa Jesus ka ngalia afu beret neꞋeri ki, ma ka baꞋatafea God, ma ka daroꞋia fuana na ngwae ki neꞋe kira tua Ꞌi neꞋeri. Ma nia ka sasi ꞋunaꞋeri logo ana gwaꞋi iꞋa neꞋeri ki. Ma kira taꞋifau, kira ngali ka bolo faꞋinia neꞋe kira oga taꞋifau.   
\p
\v 12 Ma kaidaꞋi kira abusu naꞋa, nia ka fata Ꞌuri fuana na fafarongo nia ki, “Muke gonia naꞋa ngisingisina fanga neꞋe ore, fasi Ꞌiri noaꞋa kulu kasi faꞋali ta ru.”  
\v 13 Ma kira ka goni taꞋifau ana, ma kira ka faꞋafungua taꞋi akwala ma ro kokofi ki Ꞌani na ngisingisina fanga neꞋe ore ana na lima afu beret ba kira ꞋaniꞋi ki.   
\p
\v 14 Ma ana kaidaꞋi neꞋe ngwae ki kira lisia ru faꞋanadaꞋa neꞋe sa Jesus nia sasia, kira ka fata Ꞌuri, “Na profet ba nia ke baꞋa dao maꞋi saena na magalia, mamana naꞋa niniꞋa!”  
\v 15 Ma sa Jesus ka leka naꞋa kwau Ꞌana faꞋasi kira Ꞌuana na kula neꞋe fane taꞋifilia, osiꞋana nia ka saiana kira karangi leka naꞋa maꞋi fuana suꞋungaꞋilana fasi Ꞌiri nia ka uu taꞋi ngwae tatalafaꞋa fuada.   
\s1 Sa Jesus leka fafona Ꞌosi Ꞌi Galili  
\r (Matthew 14:22-33; Mark 6:45-52)  
\p
\v 16 Ma Ꞌi saꞋulafi ana kaidaꞋi na sina karangi ka suu naꞋa, na fafarongo nia ki kira ka koso naꞋa Ꞌada ninimani Ꞌosi neꞋeri.  
\v 17 Ma na rodo ka rodo naꞋa maꞋi. Sa Jesus noaꞋa kasi dao Ꞌua siada. Ma kira ka taꞋelia saena taꞋi gwaꞋi baru, ma kira ka toꞋo folo ana Ꞌosi neꞋeri Ꞌuana na maꞋe fanoa kira saea Ꞌani Ꞌi Kapaneam.  
\v 18 Ma ka dao ana kaidaꞋi neꞋeri neꞋe iru ka dao maꞋi, ma na nafo ka magara liu.  
\v 19 Ma ana kaidaꞋi kira faluta ka dao ana fulingana ta uulu nama ta fai agi asi,\f + \fr 6:19 \ft 5 nama 6 kilomita\f* kira lia kwau, ma kira ka lisia sa Jesus nia leka maꞋi fafona Ꞌosi, ma ka leka karangia naꞋa maꞋi na gwaꞋi baru. Ma na fafarongo nia ki kira ka fai araarai.  
\v 20 Ma sa Jesus ka fata Ꞌuri kwau fuada, “NoaꞋa kamu kasi maꞋu! Nau goꞋo niniꞋa!”  
\v 21 Ma Ꞌi buri Ꞌana na ru neꞋe, nia ka raꞋe faꞋi kira saena baru, ma kira ka saeleꞋa liu. Ma Ꞌasu bore ma, kira ka dao naꞋa ana maꞋe fanoa neꞋe kira leka Ꞌuana.   
\p
\v 22-23 Ma kaidaꞋi nia dangi faolu naꞋa maꞋi, na ngwae Ꞌoro neꞋe kira tua Ꞌua ana bali Ꞌosi loꞋoko, kira lulu Ꞌuana sa Jesus ana kula ba sa Jesus baꞋatafea God fafia na fanga ba kiri, ma ka fiꞋi kwatea fuana ngwae Ꞌoro baera ki. Ma kira ka lia saiana taꞋi gwaꞋi baru goꞋo Ꞌana neꞋe teo Ꞌi neꞋeri. Ma kira ka sai logo ana neꞋe sa Jesus noaꞋa kasi leka goꞋo faꞋinia na fafarongo nia ki saena na gwaꞋi baru neꞋeri. Ma kira ka sai logo ana neꞋe fafarongo ki kira leka goꞋo taꞋifilida. Ma ti gwaꞋi baru dao maꞋi faꞋasia Ꞌi Taebirias, kira leka maꞋi, kira ka olo Ꞌi neꞋeri.  
\v 24 Ma ana kaidaꞋi neꞋe fikuꞋa neꞋeri kasi lisia naꞋa sa Jesus ma na fafarongo nia ki, kira taꞋelia na gwaꞋi baru ki, kira ka leka, kira ka lulu Ꞌuana sa Jesus Ꞌi Kapaneam.   
\s1 Sa Jesus nia na beret ana mauriꞋa  
\p
\v 25 Ma kaidaꞋi kira dao toꞋona bali Ꞌosi neꞋeri, kira ka saefilo Ꞌuri ana, “Ngwae faꞋamanata kwa, kaidaꞋi tae goꞋo neꞋe Ꞌoko leka logo maꞋi Ꞌi neꞋe kwa?”   
\p
\v 26 Ma sa Jesus ka olisida ka Ꞌuri, “Ru mamana nau ku saea fuamuꞋa, kaumulu lulu Ꞌuaku, osiꞋana neꞋe kamu Ꞌania afu beret baera ki ma muka abusu, ma ka noaꞋa laꞋu duꞋungana neꞋe kamu malingaꞋinia na fadalana na ru faꞋanadaꞋa ba nau ku sasiꞋi ki.  
\v 27 NoaꞋa kamu kasi rao ulafu laꞋu Ꞌuana na fanga neꞋe ke baꞋa funu goꞋo Ꞌana. Muke rao lala Ꞌuana na fanga neꞋe ka kwatea mauriꞋa firi fuamuꞋa. NauꞋa, na Ngela Ngwae neꞋe, nai baꞋa kwatea fuamuꞋa na fanga ana mauriꞋa firi neꞋeri, osiꞋana God na MaꞋa nia faꞋataꞋinia neꞋe niaꞋa naꞋa neꞋe asungaꞋi nau maꞋi.”   
\p
\v 28 Ta neꞋe na ngwae ki kira ka saefilo nia kika Ꞌuri, “Na tae neꞋe mike sasia fasi Ꞌiri kami ka sasia na raoꞋa neꞋe God nia oga fuaimili?”   
\p
\v 29 Ma sa Jesus ka olisida ka Ꞌuri, “Na kwaiogaiꞋanga God nia Ꞌuri: Muke faꞋamamana ana na ngwae neꞋe nia kwatea maꞋi.”   
\p
\v 30 Ma kira ka saefilo laꞋu Ꞌuri ana, “Ta ru faꞋanadaꞋa faꞋuta neꞋe Ꞌoke baꞋa fulia, fasi Ꞌiri kami ka lisia ma kami ka faꞋamamana amu? Ta tae neꞋe Ꞌoko sasia?  
\v 31 Na koꞋo kia ki kira Ꞌania na beret ba kira saea Ꞌani ‘mana’ Ꞌi saena na abaꞋi kula kwasi, diꞋia ba kira keresia naꞋa Ꞌuri, ‘Sa Moses nia kwatea na beret faꞋasia Ꞌi langi fuada fuana Ꞌanilana.’”   
\p
\v 32 Ma sa Jesus ka fata Ꞌuri fuada, “Ru mamana nau ku saea fuamuꞋa, sa Moses noaꞋa laꞋu ba kwatea na beret faꞋasia Ꞌi langi fuamuꞋa. Na MaꞋa nau lala neꞋe kwatea na beret mamana faꞋasia Ꞌi langi fuamuꞋa.  
\v 33 Na beret mamana neꞋe God nia kwatea, nia na ngwae neꞋe ka koso maꞋi faꞋasia Ꞌi langi, ma ka kwatea na mauriꞋa fuana na ngwae ki taꞋifau saena na magalia.”   
\p
\v 34 Ma kira ka fata Ꞌuri fuana, “Kwala araꞋi kwa, toꞋo Ꞌi taꞋena ka oli ꞋalaꞋa, Ꞌoke kwatea naꞋa beret neꞋe fuamiꞋa.”   
\p
\v 35 Sui sa Jesus ka fata Ꞌuri, “Nau naꞋa neꞋe beret ana mauriꞋa. Ma sa tai bore Ꞌana neꞋe ka leka maꞋi siaku, nia ꞋafitaꞋi ka fiolo laꞋu. Ma sa tai bore Ꞌana neꞋe ka faꞋamamana nau, nia ꞋafitaꞋi ka silikwaꞋu laꞋu.  
\v 36 ꞋIu, ma nau ku saea fuamuꞋa ka sui naꞋa, sui bore Ꞌana neꞋe muka lisi nau, noaꞋa kamu kasi faꞋamamana nau.  
\v 37 Ngwae ki taꞋifau goꞋo neꞋe MaꞋa nau nia kwateda fuaku, kira ke baꞋa leka taꞋifau goꞋo maꞋi siaku. Ma sui bore Ꞌana sa tai neꞋe nia oga lekaꞋa maꞋi siaku, noaꞋa nau kusi Ꞌaila Ꞌania.  
\v 38 Nia ꞋunaꞋeri, osiꞋana nau ku koso maꞋi faꞋasia Ꞌi langi, ka noaꞋa laꞋu fuana sasilana ru sulia kwaiogaiꞋanga nau ki talaku. Nau ku leka maꞋi fuana sasilana lala ru neꞋe God asungaꞋi nau maꞋi neꞋe nia oga.  
\v 39 Tae neꞋe God nia oga neꞋe nau ku dau sulia na ngwae ki taꞋifau neꞋe nia kwateda fuaku, ma taꞋi ai bore kasi noꞋana, fasi Ꞌiri ana asoa Ꞌisi nau ku fiꞋi taꞋeda Ꞌuana na mauriꞋa firi.  
\v 40 God na MaꞋa nau nia oga sa tai faꞋida neꞋe kira lia saiaku, ma kira ka faꞋamamana nau, kira ka mauri firi. Ma nai baꞋa taꞋeda Ꞌuana mauriꞋa ana asoa Ꞌisi.”   
\p
\v 41 Ma na ngwae ki kira ka talaꞋae kika ngunungunu buri naꞋa ana niaꞋa, duꞋungana neꞋe nia fata Ꞌuri, “NauꞋa naꞋa neꞋe beret neꞋe koso maꞋi faꞋasia Ꞌi langi.”  
\v 42 Ma kira ka fata Ꞌuri fuada kwailiu, “Na ngwae neꞋe sa Jesus na ngela sa Josef goꞋo niniꞋa, ma kulu sai goꞋo Ꞌakulu ana na maꞋa nia, ma na teꞋa nia. Ma ka faꞋuta neꞋe nia ka saea fasi nia koso maꞋi faꞋasia Ꞌi langi?”   
\p
\v 43 Ma sa Jesus ka olisida ka Ꞌuri, “Muke mango faꞋasia na ngunungunuꞋanga Ꞌi safitamuꞋa.  
\v 44 MaꞋa nau neꞋe asungaꞋi nau maꞋi. Ma talitoꞋona goꞋo na ngwae neꞋe MaꞋa nau talaꞋida maꞋi Ꞌuaku ki neꞋe kike leka maꞋi siaku. Ma nai baꞋa taꞋeda Ꞌuana na mauriꞋa ana faꞋi asoa Ꞌisi.  
\v 45 Na profet ki kira kerekere kira ka Ꞌuri, ‘God nia faꞋamanata na ngwae ki taꞋifau goꞋo.’ Ma sa tai bore Ꞌana neꞋe ka rongoa naꞋa MaꞋa ma ka ngalia naꞋa saiꞋi ruꞋa faꞋasi nia, kira ka leka maꞋi siaku.  
\v 46 Ma noaꞋa ta ngwae kasi lisia na MaꞋa. TaꞋifilia goꞋo na ngwae neꞋe Ꞌita maꞋi faꞋasia God goꞋo neꞋe nia lisia na MaꞋa.  
\v 47 Ru mamana nau ku saea fuamuꞋa, sa tai neꞋe nia faꞋamamana ana nauꞋa, nia ka mauri firi.  
\v 48 Ma nauꞋa naꞋa neꞋe beret ana na mauriꞋa.  
\v 49 Na koꞋo kamu ki kira Ꞌania na beret ba kira saea Ꞌani ‘mana’ saena abaꞋi kula kwasi, ma kira ka mae goꞋo Ꞌada.  
\v 50 Bore ma na beret neꞋe koso maꞋi faꞋasia Ꞌi langi, ta ngwae bore Ꞌana neꞋe ka Ꞌania, ꞋafitaꞋi nia ka mae.  
\v 51 Ma nauꞋa naꞋa neꞋe beret ana na mauriꞋa faꞋasia Ꞌi langi. DiꞋia ta ngwae ka Ꞌania na beret neꞋe, nia ka mauri firi. Ma na beret neꞋeri naꞋa neꞋe fasiꞋaku, neꞋe nau ku kwatea fasi Ꞌiri na ngwae ki saena magalia kira ka mauri duꞋungaku.”   
\p
\v 52 Ma na ngwae ki kira ka talaꞋae olisuꞋusuꞋu Ꞌi safitada kwailiu, ma kira ka fata Ꞌuri, “Na ngwae neꞋe ke kwate faꞋuta ana na fasiꞋana fuaka fuana Ꞌanilana niniꞋa?”   
\p
\v 53 Ma sa Jesus ka fata Ꞌuri fuada, “Ru mamana nau ku saea fuamuꞋa, diꞋia noaꞋa kamu kasi Ꞌania na fasiꞋaku, ma noaꞋa kamu kasi kwaꞋufia na Ꞌabuku, nia ꞋafitaꞋi liu muke mauri firi.  
\v 54 Ma sa tai neꞋe ka Ꞌania na fasiꞋaku, ma ka kwaꞋufia na Ꞌabuku, nia ka toꞋo ana na mauriꞋa firi, ma nai baꞋa taꞋea ana faꞋi asoa Ꞌisi.  
\v 55 DuꞋungana na fasiꞋaku naꞋa neꞋe beret mamana, ma na Ꞌabuku naꞋa neꞋe ru ni kwaꞋufilana mamana.  
\v 56 Ma sa tai neꞋe ka Ꞌania na fasiꞋaku, ma ka kwaꞋufia na Ꞌabuku, nia ka tua tari aku, ma nau ku tua tari ana niaꞋa.  
\v 57 God neꞋe kwatea mauriꞋa, nia neꞋe kwatea nau maꞋi. Ma nau ku mauri logo osiꞋana niaꞋa. Ka ꞋunaꞋeri logo sa tai neꞋe ka Ꞌani nau, nia ka mauri logo duꞋungaku.  
\v 58 Ma nia naꞋa neꞋe beret neꞋe koso maꞋi faꞋasia Ꞌi langi. Ma nia noaꞋa kasi diꞋia laꞋu na beret ba na koꞋo kia ki, kira Ꞌania, ma kira ka mae naꞋa. Bore ma sa tai bore Ꞌana neꞋe ka Ꞌania na beret neꞋe, nia ka mauri tua tua firi.”   
\p
\v 59 Sa Jesus ka saea na ru neꞋe ki kaidaꞋi nia faꞋamanata saena na luma fuana foꞋongaꞋa Ꞌi Kapaneam.   
\p
\v 60 Ma na fafarongo Ꞌoro nia ki neꞋe kira rongoa na ru neꞋe sa Jesus nia saeꞋe ki, ma kira ka fata Ꞌuri, “Na faꞋamanataꞋanga neꞋe nia ꞋafitaꞋi liu. Sa tai neꞋe ke baꞋa faꞋamamana?”   
\p
\v 61 Ma sa Jesus ka saiana na fafarongo nia ki kira ngunungunu buri ana duꞋungana ru neꞋe, ma nia ka fata Ꞌuri fuada, “ꞋUri ma na alaꞋanga neꞋeri nia faꞋali kamu?  
\v 62 Nia faꞋuta diꞋia neꞋe kamu lisia nauꞋa, na Ngela Ngwae, nau ku oli Ꞌuana na kula ba nau ku tua tua maꞋi ana Ꞌi naꞋo?  
\v 63 Na ru neꞋe ka kwatea na mauriꞋa neꞋe na AnoꞋi ru Abu. Ma na ngasingasiꞋanga ngwae, nia ru ꞋoꞋo goꞋo Ꞌana. Ma na alaꞋanga neꞋe nau ku saea fuamuꞋa ki neꞋe kwate kamu ka toꞋo ana na AnoꞋi ru Abu neꞋe kwatea na mauriꞋa.  
\v 64 Sui ka ꞋunaꞋeri bore Ꞌana, ti ngwae aumulu noaꞋa kasi faꞋamamana goꞋo.” OsiꞋana Ꞌita Ꞌua naꞋa maꞋi Ꞌi naꞋo, sa Jesus ka saiana taꞋifau naꞋa sa tai ada neꞋe noaꞋa kasi faꞋamamana, ma sa tai neꞋe ke baꞋa kwate nia fuana na malimae nia ki.  
\v 65 Ma nia ka fata laꞋu Ꞌuri osiꞋana neꞋe ti ngwae ada noaꞋa kasi faꞋamamana, “Nia ba nau ku saea naꞋa fuamuꞋa neꞋe noaꞋa ta ngwae kasi leka maꞋi siaku, diꞋia MaꞋa nau noaꞋa kasi ngwaluda fuana.”   
\p
\v 66 Ma ka Ꞌita ana kaidaꞋi neꞋeri, na fafarongo Ꞌoro nia ki, kira abula matamata naꞋa Ꞌada, ma noaꞋa kira kasi leka naꞋa faꞋinia.   
\p
\v 67 Ma sa Jesus ka saefiloa na akwala ma ro ngwae fafarongo nia ki ka Ꞌuri, “ꞋUri ma kaumulu oga muke leka logo faꞋasi nau?”   
\p
\v 68 Ma sa Simon Peter ka olisia ka Ꞌuri, “Aofia kwa, Ꞌirai ma sa tai laꞋu neꞋe kami ke leka siana? ꞋAeꞋo naꞋa neꞋe Ꞌoko toꞋo ana na alaꞋanga ana na mauriꞋa firi ki.  
\v 69 Ma kaimili faꞋamamana, ma kami ka saiana ꞋaeꞋo naꞋa neꞋe Ngwae Abu neꞋe Ꞌoko leka maꞋi faꞋasia God.”   
\p
\v 70 Ma sa Jesus ka fata Ꞌuri, “NauꞋa neꞋe nau ku fili kamu naꞋa akwala ma ro ngwae ki. Ma sui bore Ꞌana ka ꞋunaꞋeri, taꞋi ngwae ana kamuꞋa nia diꞋia na ano Ꞌi ru taꞋa.”  
\v 71 Ana kaidaꞋi sa Jesus nia fata ꞋunaꞋeri, nia ka sai goꞋo Ꞌana ana sa Judas neꞋeriꞋa, na ngela sa Simon Iskariot. Sa Judas sui bore Ꞌana nia ta ngwae ana akwala ma ro fafarongo nia ki, nia neꞋe ke baꞋa kwatea sa Jesus fuana na malimae nia ki.   
\c 7  
\s1 Sa Jesus faꞋinia na ngwaefuta nia ki  
\p
\v 1 Ma Ꞌi buri Ꞌana naꞋa ru neꞋe ki, sa Jesus ka liu kalia goꞋo Ꞌana maꞋe fanoa Ꞌi Galili ki, osiꞋana noaꞋa nia kasi oga Ꞌua lekaꞋa Ꞌuana Ꞌi Judea, duꞋungana na ngwae faꞋinaꞋonaꞋo ana Jiu ki kira oga saungilana Ꞌi neꞋeri.  
\v 2 Ma taꞋi fangaꞋa Jiu ki nia karangi naꞋa. Ma na fangaꞋa neꞋeri kira saea Ꞌania na “Babala ki.”  
\v 3 Aia, na ngwaefuta sa Jesus ki, kira ka leka maꞋi siana, ma kira ka fata Ꞌuri fuana, “ꞋOke leka Ꞌuana Ꞌi Judea, Ꞌiri Ꞌoke faꞋataꞋinia laꞋu ti ru faꞋanadaꞋa, Ꞌiri na fafarongo Ꞌoe ki kira ka lisia.  
\v 4 OsiꞋana diꞋia ta ngwae nia oga na ngwae ki kira ka rongoa na satana ma kira ka saiana, noaꞋa nia kasi sasi sofongaꞋi ana ta ru. DiꞋia Ꞌoko sasia ru doe Ꞌoro ki, nia leꞋa fuana neꞋe Ꞌoe leka Ꞌoko sasi tafangaꞋi ana, Ꞌiri neꞋe na magalia taꞋifau kira ka saiana.”  
\v 5 Na ngwaefuta nia ki kira fata ꞋunaꞋeri fuana, osiꞋana kiraꞋa bore noaꞋa kira kasi faꞋamamana goꞋo ana niaꞋa.   
\p
\v 6 Ma sa Jesus ka fata Ꞌuri fuada, “NoaꞋa nia kasi dao Ꞌua ana kaidaꞋi fuana nai leka. Bore ma kamu saiana muke leka goꞋo ꞋamuꞋa ana ta kaidaꞋi bore Ꞌana. Ma kaidaꞋi ki taꞋifau bolo goꞋo Ꞌana fuamuꞋa.  
\v 7 Ngwae saena magalia neꞋe ki noaꞋa kasi toꞋo ana ta ru fuana kira ka Ꞌaila Ꞌani kamu. Bore ma nauꞋa neꞋe, kira Ꞌaila Ꞌani nau, osiꞋana nau ku sae tafangaꞋi ana tae ki neꞋe kira sasiꞋi ka taꞋa.  
\v 8 Kamu ke leka Ꞌaumulu ana fangaꞋa. ꞋIu, ma noaꞋa nau kusi leka goꞋo, osiꞋana noaꞋa nia kasi dao Ꞌua ana kaidaꞋi nau.”  
\v 9 Nia fata ꞋunaꞋeri ka sui, ma nia ka tua laꞋu Ꞌana Ꞌi Galili.   
\s1 Sa Jesus leka ana fangaꞋa ana Babala ki  
\p
\v 10 ꞋI buri Ꞌana na ai burina sa Jesus ki kira leka naꞋa Ꞌada ana fangaꞋa doe neꞋeri Ꞌi Jerusalem, sa Jesus ka leka Ꞌi burida. Ma nia ka leka ago goꞋo Ꞌana, Ꞌasu ta ngwae kata fiꞋi saiana.  
\v 11 Ma na ngwae faꞋinaꞋonaꞋo Jiu ki, kira ka lulu Ꞌuana safitana na fangaꞋa neꞋeri, ma kira ka saefiloda kira ka Ꞌuri, “Na ngwae baera nia naꞋa Ꞌi faꞋi?”   
\p
\v 12 Ma ngwae Ꞌoro liu ki, kira ka kwaroro ago suli nia kira ka Ꞌuri, “Na ngwae baera niaꞋa na ngwae leꞋa.”  
\p Ma ti ngwae kira ka saea, “Nia talaꞋia ngwae Ꞌoro liu ki fuana lekaꞋa sulia na sokeꞋa nia ki.”  
\v 13 Sui bore Ꞌana kira ka fata ꞋunaꞋeri, noaꞋa ta ngwae ada kasi alaꞋa tafa goꞋo ana manataꞋanga kira ki sulia sa Jesus, osiꞋana kira maꞋu Ꞌani ngwae faꞋinaꞋonaꞋo ana Jiu ki.   
\p
\v 14 Na fangaꞋa neꞋe nia leka naꞋa sulia fai asoa ka sui naꞋa mala, sa Jesus ka fiꞋi ruꞋu kwau saena Luma Abu God, ma ka fiꞋi talaꞋae ana faꞋamanatalana na ngwae ki.  
\v 15 Ma na ngwae faꞋinaꞋonaꞋo ki, kaidaꞋi kira rongoa, kira ka Ꞌarefo liu ana faꞋamanataꞋanga nia. Ma kira ka Ꞌuri, “Ngwae neꞋe noaꞋa kasi saesaeꞋi ru goꞋo maꞋi ana ta fanoa. Ma ka faꞋuta mo neꞋe nia ka saiana na ru ki taꞋifau?”   
\p
\v 16 Ana kaidaꞋi sa Jesus ka rongo kira, nia ka olisi kira ka fata Ꞌuri, “FaꞋamanataꞋanga nau noaꞋa laꞋu na ru nau, na ru God Ꞌana neꞋe nia asungaꞋi nau maꞋi.  
\v 17 Tai neꞋe oga ka sasia na kwaiogai Ꞌanga God, nia ke baꞋa saiana tae neꞋe nau ku faꞋamanata Ꞌani fuana ngwae ki, diꞋia nia ka leka maꞋi faꞋasia God, nama na manataꞋanga nau ki goꞋo Ꞌaku talaku neꞋe nau ku faꞋarongo Ꞌani.  
\v 18 DiꞋia ngwae ka faꞋarongo goꞋo Ꞌana Ꞌani ru sulia na manataꞋanga nia ki talana, nia oga goꞋo Ꞌana fuana ngwae ki kira ka tangoa. Bore ma na ngwae neꞋe nia oga ngwae ki kira ka tangoa na ngwae neꞋe nia asungaꞋinia maꞋi niaꞋa neꞋe na ngwae mamana, ma noaꞋa nia kasi saiana sokeꞋa.”   
\p
\v 19 Sui sa Jesus ka fata laꞋu Ꞌuri, “Sa Moses ba kwatea naꞋa taki ki fuamuꞋa. Ma noaꞋa ta ngwae ana kamuꞋa kasi sasi goꞋo sulia taki neꞋeri ki. Ma faꞋuta neꞋe kamu ka oga muke saungi nau nai mae?”   
\p
\v 20 Ma na ngwae neꞋe kira fiku ana kula neꞋeri, kira ka fata Ꞌuri, “ꞋAeꞋo neꞋana na ano Ꞌi ru taꞋa nia manu amu! Sa tai neꞋe oga ke saungiꞋo kwa?”   
\p
\v 21 Sa Jesus ka olisi kira ka Ꞌuri, “Nau ku gura taꞋi ngwae ana Sabat asoa ana mamaloꞋanga, ma kamu ka Ꞌarefo liu ana.  
\v 22-23 Ma kamu saiana sa Moses kwatea taꞋi taki fuaumulu, fuana kala ngela ngwane kamu ki Ꞌiri kira ka Ꞌolo faꞋataꞋinia. (Ma noaꞋa laꞋu sa Moses neꞋe etangia, bore ma na koꞋo bora kamu ki lala maꞋi Ꞌi naꞋo.) Si diꞋia kaidaꞋi leꞋa fuana kamu ka Ꞌolo faꞋataꞋinia ana ngela kamu ki nia fuli naꞋa ana na Sabat, kamu ka sasi nama, sui bore Ꞌana faꞋi asoa ana mamaloꞋanga ana Sabat Ꞌiri neꞋe kamu kasi Ꞌoia na taki sa Moses sulia Ꞌolo faꞋataꞋinia Ꞌanga. DiꞋia nia leꞋa fuana kamu ka Ꞌolo faꞋataꞋinia ana Sabat, ma faꞋuta mo neꞋe kamu ka saetaꞋa fuaku kaidaꞋi ba nau ku gura na ngwae baera ana Sabat asoa ana mamaloꞋanga?  
\v 24 NoaꞋa kamu kasi matalangani nau laꞋu sulia na liaꞋi ngwae ana ru kamu lisia goꞋo ꞋamuꞋa Ꞌi maa ki. Bore ma muke kwai matalangaꞋi lala Ꞌani ꞋoloꞋoloꞋa.”   
\s1 Ti ngwae fia sa Jesus neꞋe na Christ  
\p
\v 25 Ma ti ngwae Ꞌi Jerusalem kira ka fata Ꞌuri, “Na ngwae neꞋe goꞋo ba na ngwae faꞋinaꞋonaꞋo ki kira oga saungilana!  
\v 26 Lia basi! Ngwae neꞋe nia fata tafangaꞋi goꞋo Ꞌana, ma noaꞋa kira kasi saea goꞋo ta ru olisia niaꞋa. Kira ka saiana taka neꞋe niaꞋa na Christ, na ngwae ba God filia fuana faꞋamaurilana ngwae ki!  
\v 27 Bore ma kaidaꞋi na Christ ke leka maꞋi, noaꞋa ta ngwae kasi saiana na kula neꞋe nia leka maꞋi faꞋasia. Ma na ngwae neꞋe, kulu sai goꞋo Ꞌakulu ana kula neꞋe nia leka maꞋi faꞋasia.”   
\p
\v 28 Aia, ma ana kaidaꞋi neꞋeri, sa Jesus ka faꞋamanata na ngwae ki saena Luma Abu God. Ma nia ka fata doe ka Ꞌuri, “ꞋUri ma kamu sai mamana aku, ma kamu ka saiana kula neꞋe nau ku leka maꞋi faꞋasia? Bore ma noaꞋa nau kusi leka maꞋi Ꞌani na mamana Ꞌanga nau talaku! Ma na ngwae neꞋe nia asungaꞋi nau maꞋi, nia saea ru mamana ki taꞋifau, ma noaꞋa kamu kasi sai goꞋo ana niaꞋa.  
\v 29 Bore ma nau ku saiana, osiꞋana nia neꞋe nia asungaꞋi nau maꞋi, ma nau ku leka maꞋi faꞋasia.”   
\p
\v 30 Ana kaidaꞋi neꞋeri, na ngwae faꞋinaꞋonaꞋo ki kira ka oga daulana, bore ma ka ꞋafitaꞋi, osiꞋana kaidaꞋi nia noaꞋa kasi dao Ꞌua fasi Ꞌiri kira ka sasi ꞋunaꞋeri ana.  
\v 31 Sui bore Ꞌana kira ka oga sasilana na ru neꞋeri, Ꞌorolana ngwae Ꞌi saena fikuꞋa neꞋeri kira faꞋamamana ana niaꞋa. Ma kira ka fata Ꞌuri, “TalitoꞋona na Christ goꞋo neꞋe saiana ka fulia na faꞋanadaꞋa nini nia fuliꞋi ki.”   
\p
\v 32 Ma ana kaidaꞋi neꞋe Farasi ki kira rongoa ngwae ki kira kwaroro Ꞌada sulia sa Jesus ꞋunaꞋeri, kira faꞋinia na fata abu doe ki, kira ka kwatea kwau ti ngwae folo neꞋe kira folo Ꞌafia Luma Abu God, fasi Ꞌiri kira ka daua ana kaidaꞋi neꞋeri.  
\v 33 Ma sa Jesus ka fata Ꞌuri, “Nai baꞋa tua faꞋi kamu goꞋo Ꞌaku sulia kala kaidaꞋi dokodoko, ma nai baꞋa oli logo Ꞌaku siana na ngwae neꞋe nia asungaꞋi nau maꞋi.  
\v 34 Sui kamu ke baꞋa lulu nau, ma ke baꞋa ꞋafitaꞋi kamu ka dao toꞋoku. OsiꞋana nia ꞋafitaꞋi kamu ka dao ana kula neꞋe nai baꞋa tua ana.”   
\p
\v 35 Ma na ngwae faꞋinaꞋonaꞋo Jiu ki kira ka lokoꞋi ru Ꞌada Ꞌi safitada kwailiu kika Ꞌuri, “Ngwae neꞋe ke baꞋa leka Ꞌuana Ꞌi faꞋi neꞋe noaꞋa kulu kasi lisia? ꞋUri ma nia ka leka Ꞌuana fanoa Grik ki, na kula neꞋe ti ngwae akulu kira tua maꞋi ana, fasi Ꞌiri ka faꞋamanatada taꞋifau?  
\v 36 Ma nia ka saea logo kulu ke baꞋa lulu Ꞌuana, ma noaꞋa kulu kasi lisia niaꞋa, osiꞋana noaꞋa kulu kasi saiana daoꞋa ana kula neꞋe nia ke baꞋa tua ana. Aia, ma na tae neꞋe teo saena manatana ana kaidaꞋi nia fata ꞋunaꞋeri?”   
\s1 Na AnoꞋi ru Abu nia diꞋia na kafo mauri  
\p
\v 37 Aia, ma ana faꞋi asoa Ꞌisi ana fangaꞋa neꞋe, niaꞋa faꞋi asoa ꞋinotoꞋa ka tasa. Ma ana faꞋi asoa neꞋeri, sa Jesus ka tataꞋe ka uu, ma ka fata doe ka Ꞌuri, “Sa tai bore Ꞌana neꞋe nia silikwaꞋu, nia ka leka maꞋi siaku ka kwaꞋu Ꞌana.  
\v 38 Ma sa tai bore Ꞌana neꞋe ka faꞋamamana nau, nia ke baꞋa diꞋia tae ba na KerekereꞋa Abu nia saea, ‘Na kafo mauri ke baꞋa igo maꞋi faꞋasia na maurilana.’”\x + \xo 7:38 \xt Esikiel 47:1; Sekaraea 14:8\x*  
\v 39 Ma sa Jesus ka saea ru neꞋe, osiꞋana na AnoꞋi ru Abu neꞋe ke baꞋa leka maꞋi fuada sa tai neꞋe kira faꞋamamana ana. Aia ana kaidaꞋi neꞋeri, God noaꞋa kasi kwatea Ꞌua maꞋi na AnoꞋi ru Abu siana sa tai neꞋe kira faꞋamamana, osiꞋana sa Jesus noaꞋa kasi fane Ꞌua fasi Ꞌiri ke oli Ꞌuana saena ꞋinotoꞋanga nia.   
\p
\v 40 Ti ngwae ana fikuꞋa neꞋe, kira rongoa fatalana sa Jesus, kira ka Ꞌuri, “Ngwae neꞋe nia na profet ꞋinotoꞋa neꞋe kulu masia!”   
\p
\v 41 Ma ti ngwae kira ka saea, “Nia na Christ, na ngwae ba God filia fuana faꞋamaurilana ngwae ki!”  
\p Aia, ma ti ngwae laꞋu, kira ka saea, “Na ngwae filia noaꞋa kasi leka laꞋu maꞋi faꞋasia Ꞌi Galili!  
\v 42 OsiꞋana na KerekereꞋa Abu nia saea na Christ ke baꞋa futa maꞋi ana kwalafa sa David na ngwae tatalafaꞋa, ma ke futa Ꞌi Betlehem, maꞋe fanoa neꞋe sa David nia doe logo maꞋi ana.”  
\v 43 Ma na ngwae neꞋe ki, noaꞋa kira kasi alua goꞋo taꞋi manataꞋanga sulia sa Jesus.  
\v 44 Ma bali ana ngwae kira oga liu kira ka daua sa Jesus, bore ma noaꞋa ta ngwae kasi sasia goꞋo ta ru ana.   
\p
\v 45 Na ngwae folo baera ki noaꞋa kira kasi daua goꞋo sa Jesus, ma kira oli kwau siana na fata abu doe ki, ma na Farasi ki. Ma kaidaꞋi kira dao naꞋa, na fata abu doe ki, ma na Farasi ki, kira ka fata Ꞌuri, “FaꞋuta neꞋe noaꞋa kamu kasi ngalia maꞋi?”   
\p
\v 46 Ma kira ka olisida Ꞌuri, “Kaimili Ꞌarefo liu ana niaꞋa, osiꞋana noaꞋa ta ngwae kasi alaꞋa ꞋunaꞋeri diꞋia niaꞋa.”   
\p
\v 47 Na Farasi ki kira ka fata Ꞌuri fuada, “Sali kaumulu faꞋamamana logo Ꞌaumulu ana sokeꞋa nia ki taka?  
\v 48 NoaꞋa ta ngwae ana faꞋinaꞋonaꞋo kulu ki nama ta Farasi, kira kasi faꞋamamana goꞋo ana!  
\v 49 Na fikuꞋa neꞋeri goꞋo Ꞌana neꞋe kira faꞋamamana ana niaꞋa. Ma noaꞋa kira kasi sai goꞋo ana na taki sa Moses ki. Nia ꞋunaꞋeri ma God ke baꞋa kwaiꞋida.”   
\p
\v 50 Aia, ma taꞋi ngwae ana na Farasi ki satana sa Nikodimas ba nia leleka maꞋi siana sa Jesus Ꞌi naꞋo, nia ka fata Ꞌuri fuana na Farasi ki,  
\v 51 “Na taki kulu ki ba saea noaꞋa kulu kasi matalangani ta ngwae si diꞋia noaꞋa kulu kasi rongo leꞋa ana fatalana ka sui mala kulu fiꞋi ngalia maꞋi fuana na matalangaꞋi lana.”   
\p
\v 52 Ma kira ka fata Ꞌuri fuana sa Nikodimas, “ꞋIrai ma ꞋaeꞋo logo ta ngwae faꞋasia Ꞌi Galili niniꞋa? DiꞋia Ꞌoko toꞋomaꞋi leꞋa ana KerekereꞋa Abu, Ꞌoko lisia talamu. Na profet ꞋinotoꞋa neꞋe kulu masia noaꞋa kasi baꞋa leka goꞋo maꞋi faꞋasia Ꞌi Galili!”   
\s1 Na kini kakabara  
\p
\v 53 Aia, ngwae ki taꞋifau kira oli naꞋa Ꞌuana na luma kira ki,   
\c 8  
\p
\v 1 bore ma sa Jesus ka raꞋe Ꞌuana gwauna faꞋi ua neꞋe kira saea Ꞌani Olif.\f + \fr 8:1 \ft Kira saea Ꞌani ua Olif, osiꞋana neꞋe Ꞌai olif ki Ꞌoro Ꞌi neꞋeri.\f*  
\v 2 Ma Ꞌi Ꞌofodangi laꞋa bilabila ana faꞋi asoa Ꞌi buri, nia ka oli laꞋu Ꞌuana saena Luma Abu God. Ma na fikuꞋa doe liu, kira ka fiku kalia niaꞋa, ma nia ka tua Ꞌi ano, ma ka faꞋamanatada.  
\v 3 Ma na ngwae faꞋamanata ana taki ki, ma na Farasi ki, kira ka ngalia maꞋi taꞋi kini neꞋe kira daua faꞋinia na ꞋusuꞋa. Ma kira ka faꞋa uua Ꞌi safitada.  
\v 4 Ma kira ka fata Ꞌuri fuana sa Jesus, “Ngwae faꞋamanata Ꞌae, na kini neꞋe kami daua faꞋinia ꞋusuꞋa.  
\v 5 Aia, ma Ꞌi saena na taki neꞋe sa Moses nia kwatea fuaka ki, nia saea fasi neꞋe kini Ꞌuri, kika Ꞌuia Ꞌani na fau Ꞌiri nia ka mae. Ma na tae neꞋe Ꞌoko saea ana niaꞋa kwa?”  
\v 6 Kira saea ru neꞋe Ꞌiri kira ka ilitoꞋona fuana kika dao toꞋona ta ru, fasi Ꞌiri kira ka giosia Ꞌani sa Jesus.  
\p Ma sa Jesus ka gwauru Ꞌana Ꞌi ano, ma ka kerekere Ꞌani ꞋuꞋuna Ꞌi fafona ano.  
\v 7 Ma kaidaꞋi kira saefilo goꞋo Ꞌada, nia ka tataꞋe, ma ka fata Ꞌuri fuada, “Sa tai amuꞋa neꞋe noaꞋa kasi sasia ta ru taꞋa, nia ke eta Ꞌuia Ꞌani ta gwaꞋi fau.”  
\v 8 Sui, nia ka gwauru laꞋu, ma ka kerekere laꞋu Ꞌi fafona ano.  
\v 9 Ma kaidaꞋi kira rongoa ru neꞋe, kira ka leka naꞋa Ꞌada, taꞋi taꞋi ngwaeꞋa, talaꞋae ana na ngwae ngwaro ki. Ma kira ka faꞋasia sa Jesus ka tua naꞋa taꞋifili nia faꞋinia na kini baera neꞋe nia uu goꞋo Ꞌana Ꞌi neꞋeri.  
\v 10 Ma nia ka tataꞋe laꞋu, ma ka fata Ꞌuri, “Kini neꞋe Ꞌae, na ngwae baera ki, kira naꞋa Ꞌi faꞋi? Nia faꞋuta? NoaꞋa ta ngwae ada kasi ore naꞋa fasi Ꞌiri nia matalangaꞋi Ꞌoe kwa?”   
\p
\v 11 Ma nia ka olisia ka Ꞌuri, “Ngwae ꞋaꞋana Ꞌae, noaꞋa naꞋa ta ngwae.”  
\p Ma sa Jesus ka fata Ꞌuri fuana, “Ma nauꞋa bore, noaꞋa nau kusi matalangaꞋi Ꞌoe logo. ꞋOke leka naꞋa Ꞌamu, ma talaꞋae taꞋena noaꞋa Ꞌoe kosi sasia naꞋa ta ru taꞋa laꞋu.”   
\s1 Sa Jesus neꞋe na madakolaꞋanga  
\p
\v 12 Sa Jesus ka fata laꞋu Ꞌuri fuana Farasi ki, “NauꞋa neꞋe, nau ku diꞋia na madakolaꞋanga fuana ngwae ki saena magalia neꞋe. Ngwae neꞋe nia leka maꞋi suli nau, noaꞋa nia kasi liu Ꞌi saena maꞋerodo. Nia ka liu saena madakolaꞋanga, ma nia ke baꞋa mauri firi.”   
\p
\v 13 Ma na Farasi ki kira ka fata Ꞌuri fuana, “ꞋAeꞋo Ꞌamu talamu neꞋe Ꞌoko faꞋarongo ꞋaniꞋo. Na fatalamu sulia ꞋaeꞋo talamu noaꞋa kasi mamana.”   
\p
\v 14 Sa Jesus ka fata Ꞌuri, “NoaꞋa goꞋo. Sui bore Ꞌana nau ku faꞋarongo Ꞌani nau talaku, tae neꞋe nau ku saeꞋe ki niꞋi mamana, osiꞋana nau ku saiana kula neꞋe nau ku leka maꞋi faꞋasia, ma Ꞌi faꞋi neꞋe nai baꞋa leka Ꞌuana. Ma noaꞋa kamu kasi sai goꞋo ana kula neꞋe nau ku leka maꞋi faꞋasia, ma kula neꞋe nai baꞋa leka Ꞌuana.  
\v 15 Kamu matalangani ru ki sulia manataꞋanga ngwae saena magalia neꞋe goꞋo Ꞌana. Aia, ma noaꞋa nau kusi matalangani ta ngwae.  
\v 16 Bore ma diꞋia nau ku matalangani ta ngwae, nau ku matalangaꞋi sulia manata Ꞌanga saga. Nau noaꞋa kusi matalangani ta ngwae taꞋifili nau, ma keroꞋo taꞋifau goꞋo MaꞋa neꞋe nia asungaꞋi nau maꞋi neꞋe rao faꞋi nau.  
\v 17 Na taki kamu ki saea ka sui naꞋa, diꞋia ro ngwae ki kira alangaꞋi sulia ta ru, tae neꞋe kera saea nia mamana.  
\v 18 Nau ku faꞋarongo Ꞌani nau talaku, ma na MaꞋa neꞋe nia asungaꞋi nau maꞋi, nia logo neꞋe ka faꞋarongo Ꞌani nau.”   
\p
\v 19 Sui, kira ka saefiloa sa Jesus kika Ꞌuri, “ꞋUri ma maꞋa Ꞌoe nia Ꞌi faꞋi kwa?”  
\p Ma sa Jesus ka olisi kira ka Ꞌuri, “NoaꞋa kamu kasi saiaku ma na MaꞋa nau bore. DiꞋia kamu saiaku, kamu ka sai logo ana MaꞋa nau.”  
\v 20 Sa Jesus ka saea na ru neꞋe ki ana kaidaꞋi nia faꞋamanata na ngwae ki Ꞌi saena Luma Abu God, Ꞌi saena agi luma neꞋe kira alua kufikufi ru neꞋe kira alua Ꞌani na kwatea kira ki Ꞌi saena. Aia, ma ana kaidaꞋi neꞋeri, noaꞋa ta ngwae kasi daua goꞋo, osiꞋana noaꞋa kasi dao Ꞌua ana kaidaꞋi nia.   
\s1 Nia ꞋafitaꞋi kamu ka leka Ꞌuana na kula neꞋe nai baꞋa leka Ꞌuana  
\p
\v 21 Sa Jesus ka fata Ꞌuri laꞋu fuada, “Nai baꞋa leka, ma muke baꞋa lulu nau. Ma muke baꞋa mae, ma God noaꞋa kasi rufuanata goꞋo ana taꞋangaꞋa kamu ki. Ma nia ꞋafitaꞋi kamu ka leka ana kula neꞋe nai baꞋa leka Ꞌuana.”   
\p
\v 22 Ma na ngwae faꞋinaꞋonaꞋo Jiu ki kira ka fata Ꞌuri, “Nia saea ni ke baꞋa ꞋafitaꞋi goꞋo kulu ka leka Ꞌuana kula neꞋe nia ke baꞋa leka Ꞌuana. ꞋUri ma nia ke baꞋa saungi nia Ꞌana talana taka?”   
\p
\v 23 Sa Jesus ka olisi kira ka fata Ꞌuri, “Kaumulu leka maꞋi faꞋasia na fanoa neꞋe Ꞌi ano goꞋo. Bore ma nau ku leka maꞋi faꞋasia Ꞌi langi. Kaumulu neꞋe faꞋasia na magalia neꞋe. Ma nauꞋa noaꞋa laꞋu faꞋasia na magalia.  
\v 24 Nia neꞋe, nau ku saea ka sui naꞋa muke baꞋa mae, ma God noaꞋa kasi rufuanata ana taꞋangaꞋa kamu ki. Nia mamana naꞋa, diꞋia noaꞋa kamu kasi faꞋamamana neꞋe NauꞋa NiniꞋa,\f + \fr 8:24 \ft Na sata neꞋe, “NauꞋa NiniꞋa,” ba God saea Ꞌani niaꞋa talana saena. Aesea 41:4, 43:10-13,25, 46:4, 48:12 ma Diutronomi 32:39\f* God noaꞋa kasi rufuanata ana taꞋangaꞋa kamu ki.”   
\p
\v 25 Sui kira saefiloa kira ka Ꞌuri, “ꞋUri ma ꞋaeꞋo sa tai niniꞋa?”  
\p Ma sa Jesus ka olisida ka fata Ꞌuri, “Nau niniꞋa diꞋia nama ba nau ku eta saea naꞋa fuamuꞋa saena faꞋamanataꞋanga nau ki.  
\v 26 Nau ku toꞋo ana na ru Ꞌoro liu ki neꞋe nau ku saiana nau ku alaꞋa suli kamu fuana matalangaꞋilamuꞋa Ꞌani. Ngwae neꞋe nia asungaꞋi nau maꞋi, nia neꞋe na ngwae mamana. Aia, ma tae neꞋe nia saea fuaku, nia neꞋe nau ku saea fuana ngwae ki taꞋifau.”   
\p
\v 27 Ma noaꞋa kira kasi sai goꞋo ana neꞋe sa Jesus nia fata sulia MaꞋa nia maꞋi Ꞌi langi.  
\v 28 Nia neꞋe, nia ka fata Ꞌuri fuada, “KaidaꞋi muke alu nau, na Ngela Ngwae, fafona Ꞌai rara folo, muke saiaku neꞋe Nau NiniꞋa. Ma ana kaidaꞋi neꞋeri, muke baꞋa saiana neꞋe noaꞋa nau kusi sasia ta ru sulia na manatalaku talaku. Bore ma nau ku saea goꞋo ru neꞋe MaꞋa nia faꞋamanata nau Ꞌani, nia neꞋe nau ku saeꞋe fuamuꞋa.  
\v 29 ꞋIu, ma MaꞋa neꞋe nia asungaꞋi nau naꞋa maꞋi, nia ka tua faꞋi nau sulia asoa ki. NoaꞋa nia kasi danga Ꞌani nau, duꞋungana nau ku sasia ru neꞋe nia faꞋasaeleꞋa nia sulia asoa ki.”   
\p
\v 30 Ma ngwae Ꞌoro ki kira ka faꞋamamana ana sa Jesus, kaidaꞋi kira rongoa nia saea na ru neꞋeri ki.   
\s1 Sa Jesus faꞋinia sa Abraham  
\p
\v 31 Sui sa Jesus ka fata Ꞌuri fuana ngwae neꞋe kira faꞋamamana ana niaꞋa ki, “DiꞋia muke sasi sulia na faꞋamanataꞋanga nau ki, kamu na ngwae fafarongo mamana nau ki naꞋa.  
\v 32 Ma muke baꞋa saiana ru mamana ki sulia God, ma na ru mamana sulia God ki neꞋe kwate kamu ke tua aloge.”   
\p
\v 33 Kira olisia sa Jesus, kira ka Ꞌuri, “Kami na ngwae ana kwalafa sa Abraham ki naꞋa. NoaꞋa kami Ꞌisi rao ꞋoꞋo laꞋu fuana ta ngwae. FaꞋuta neꞋe Ꞌoko saea mike tua aloge?”   
\p
\v 34 Sa Jesus ka fata Ꞌuri laꞋu fuada, “Ru mamana nau ku saea fuamuꞋa. Ngwae neꞋe kira roꞋosulia na falafala taꞋa ki, na falafala taꞋa neꞋeri ki neꞋe gwaungaꞋi fafida, ma kira ka rao ꞋoꞋo naꞋa Ꞌada Ꞌi olofana.  
\v 35 Na ngwae neꞋe nia tua aloge, nia neꞋe na ngwae neꞋe nia futa ana kwalafa, ma ka toꞋo ana mamanaꞋanga fuana tuaꞋa saena luma maꞋa nia. Ma na ngwae neꞋe ka rao ꞋoꞋo goꞋo Ꞌana, nia noaꞋa kasi tua mamana ana kwalafa.  
\v 36 Nia neꞋe, diꞋia nauꞋa, na Ngela God, nau ku faꞋasakadola kamu, nia neꞋe kamu fiꞋi aloge mamana.  
\v 37 Nau ku saiana kamu na ngwae ana kwalafa sa Abraham. Ka ꞋunaꞋeri bore Ꞌana ma, kamu ka oga saungilaku, osiꞋana noaꞋa kamu kasi oga goꞋo sasiꞋa sulia na faꞋamanataꞋanga nau ki.  
\v 38 Nau ku fata sulia tae neꞋe MaꞋa nau nia faꞋataꞋinia fuaku. Aia, ma kamu ka sasia tae ki neꞋe maꞋa kamu nia saeꞋe fuamuꞋa.”   
\p
\v 39 Kira olisia sa Jesus kira ka Ꞌuri, “MaꞋa kami naꞋa neꞋe sa Abraham!”  
\p Sa Jesus ka Ꞌuri fuada, “DiꞋia kamu na kwalafa sa Abraham ki mamana, muke sasia logo na ru neꞋe nia saunganiꞋi ki.  
\v 40 Aia, ma nau ku saea goꞋo Ꞌaku na ru mamana ki neꞋe nau ku rongoa maꞋi faꞋasia God fuamuꞋa sulia asoa ki. Bore ma kamu ka oga goꞋo Ꞌaumulu saungilaku. Bore ma sa Abraham noaꞋa kasi sasia goꞋo ta ru ꞋunaꞋeri.  
\v 41 Kamu sasia goꞋo ꞋamuꞋa na ru neꞋe maꞋa kamu nia sasiꞋi ki.”  
\p Kira ka fata Ꞌuri fuana, “TaꞋifilia God goꞋo neꞋe MaꞋa kaimili, ma kaimili neꞋe na ngela mamana nia ki.”   
\p
\v 42 Sa Jesus olisida ka fata Ꞌuri, “DiꞋia God neꞋe maꞋa kamu mamana, muke alafe fuaku, osiꞋana neꞋe nau ku leka maꞋi faꞋasia God, ma nau ku tua faꞋi kamu Ꞌi neꞋe. NoaꞋa nau kusi leka maꞋi sulia na mamana Ꞌanga nau talaku. God neꞋe asungaꞋi nau maꞋi.  
\v 43 FaꞋuta neꞋe noaꞋa kamu kasi rongo saiana fatalaku re? Nia ꞋunaꞋeri osiꞋana noaꞋa kamu kasi oga goꞋo rongolana.  
\v 44 Aia, ma kamuꞋa neꞋana, na maꞋa kamu neꞋe sa Saetan naꞋa. Nia neꞋe, kamu ka oga sasilana na ru ki, diꞋia logo neꞋe nia sasiꞋi. Sa Saetan neꞋe nia na ngwae fuana saungwaeꞋa naꞋa, sulia nia Ꞌita ka sasia Ꞌua naꞋa maꞋi. Ma nia ka kina na mamanaꞋanga, osiꞋana noaꞋa nia kasi toꞋo ana ta tae neꞋe ka mamana ana niaꞋa. KaidaꞋi nia sokea Ꞌana ta ngwae, na falafala nia naꞋa neꞋeriꞋa, duꞋungana nia neꞋe ngwae fuana sokeꞋa naꞋa, ma nia neꞋe maꞋa naꞋa fuana na ngwae soke ki taꞋifau.  
\v 45 Ma ru mamana nau ku saea fuamuꞋa, ru neꞋeri neꞋe sasia noaꞋa kamu kasi oga goꞋo faꞋamamana laku.  
\v 46 Ma sa tai amuꞋa neꞋe saiana ka faꞋataꞋinia na tae neꞋe nau ku sasia ka taꞋa ana? NoaꞋa! Aia, ma faꞋuta neꞋe noaꞋa kamu kasi faꞋamamana nau, kaidaꞋi nau ku saea ru mamana ki fuamuꞋa?  
\v 47 Aia, sa tai neꞋe kira Ꞌita maꞋi siana God, kira saiana kira ka rongo sulia na fatalana. Ma kamuꞋa neꞋe, noaꞋa kamu kasi Ꞌita maꞋi ana God. Ma nia neꞋe ka sasia noaꞋa kamu kasi sailinga.”   
\p
\v 48 Sui, kira ka fata Ꞌuri fuana sa Jesus, “Na ru ba kami saea suliꞋo nia mamana ba kami saea ꞋaeꞋo ngwae faꞋasia Samaria, ma Ꞌoko toꞋo ana na ano Ꞌi ru taꞋa.”   
\p
\v 49 Sa Jesus olisida ka fata Ꞌuri, “NoaꞋa goꞋo, noaꞋa nau kusi toꞋo ana ta anoꞋi ru taꞋa. Ma nau ku faꞋaꞋinotoꞋa na MaꞋa nau, bore ma noaꞋa kamu kasi faꞋaꞋinotoꞋa goꞋo nauꞋa.  
\v 50 Ma noaꞋa nau kusi oga goꞋo neꞋe na ngwae ki kira ka fuꞋusi ꞋinotoꞋa aku. MaꞋa nau lala neꞋe nia oga fuana ngwae ki kira ka fuꞋusi ꞋinotoꞋa aku. Ma niaꞋa logo neꞋe ke baꞋa kwai matalangaꞋi Ꞌani ꞋoloꞋoloꞋa.  
\v 51 Ru mamana nau ku saea fuamuꞋa, sa tai neꞋe nia sasi sulia faꞋamanataꞋanga nau, noaꞋa nia kasi mae.”   
\p
\v 52 Sui kira olisia sa Jesus kira ka fata Ꞌuri, “Kaimili fiꞋi saiamu, neꞋe Ꞌoko toꞋo ana anoꞋi ru taꞋa! Sulia koꞋo kia sa Abraham nia mae naꞋa, ma na profet ki logo kira ka mae. FaꞋuta neꞋe Ꞌoko saea diꞋia ngwae sasia sulia faꞋamanataꞋanga Ꞌoe, noaꞋa nia kasi mae?  
\v 53 KoꞋo kia sa Abraham nia na ngwae ꞋinotoꞋa, bore ma nia mae naꞋa. Ma ꞋaeꞋo neꞋe, Ꞌoko fia fasi Ꞌoko ꞋinotoꞋa ka liufia sa Abraham kwa? Ma na profet ki logo ba kira mae naꞋa. ꞋIrai ma Ꞌoko saeꞋo mo Ꞌania sa tai?”   
\p
\v 54 Sa Jesus ka olisi kira ka Ꞌuri, “DiꞋia nauꞋa goꞋo Ꞌana neꞋe nau ku fuꞋusi ꞋinotoꞋa ana nauꞋa talaku, Ꞌirai ꞋinotoꞋanga nau nia ru ꞋoꞋo goꞋo Ꞌana. Aia, ma na ngwae fuana neꞋe ka fuꞋusi ꞋinotoꞋa aku neꞋe MaꞋa nau neꞋe kamu saea nia neꞋe God kamu.  
\v 55 Sui bore Ꞌana, noaꞋa kamu kasi saiana goꞋo God. Ma nau ku saiana niaꞋa. Bore ma diꞋia nau ku saea noaꞋa nau kusi saiana, nau ku diꞋia logo kamuꞋa neꞋe kamu sai liu ana sokeꞋa. Aia, ma nau ku sai leꞋa liu naꞋa ana, ma nau ku sasi sulia fatalana.  
\v 56 Ma na koꞋo kamu sa Abraham nia saeleꞋa liu, osiꞋana nia lisia naꞋa daolaku maꞋi. Ma nia ka lisia naꞋa, ma ka saeleꞋa liu sulia.”   
\p
\v 57 Ma kira ka fata laꞋu Ꞌuri fuana, “KwaraꞋae! Lima akwala faꞋi ngali ki kasi sui Ꞌua fafia futa lamu, ma Ꞌoko saea Ꞌoko lisia sa Abraham kwa?”   
\p
\v 58 Sa Jesus ka olisi kira ka fata Ꞌuri, “Ru mamana nau ku saea fuamuꞋa: KaidaꞋi sa Abraham noaꞋa kasi futa Ꞌua, Nau NiniꞋa, nau ku tua naꞋa.”   
\p
\v 59 Ana kaidaꞋi neꞋeri, kira ka ngalia naꞋa fau ki fuana Ꞌuimaelana, duꞋungana nia fata ꞋunaꞋeri. Sui, nia ka ago naꞋa faꞋasi kira, ma ka leka naꞋa faꞋasia na Luma Abu God.   
\c 9  
\s1 Sa Jesus nia gura na ngwae maana rodo  
\p
\v 1 KaidaꞋi sa Jesus nia liliu Ꞌana, nia ka lisia taꞋi ngwae neꞋe maana rodo Ꞌita naꞋa maꞋi ana kaidaꞋi nia futa ana.  
\v 2 Ma na fafarongo nia ki kira saefilo nia kira ka Ꞌuri, “Ngwae faꞋamanata Ꞌae, na taꞋangaꞋa sa tai neꞋe sasia na maana na ngwae neꞋe ka rodo Ꞌita naꞋa maꞋi ana futalana kwa? Na abula taꞋangaꞋa nia Ꞌana talana nama na abula taꞋalana na maꞋa nia ma na teꞋa nia?”   
\p
\v 3 Ma sa Jesus ka olisida ka Ꞌuri, “Na maa rodo neꞋe saungia, noaꞋa laꞋu sulia na abula taꞋangaꞋa nia Ꞌana talana, ma noaꞋa laꞋu na abula taꞋalana na maꞋa nia nama na teꞋa nia. Na maana ka rodo fasi Ꞌiri muke lisia na ngasingasiꞋanga God neꞋe rao ana niaꞋa.  
\v 4 Ana kaidaꞋi nia dangi Ꞌua, kuke sasia nama na raoꞋa God neꞋe nia kwate nau maꞋi fuana. Sulia na rodo nia karangi naꞋa, kaidaꞋi ba noaꞋa ta ngwae kasi rao naꞋa.  
\v 5 KaidaꞋi nau ku tua Ꞌua Ꞌi saena magalia, nauꞋa neꞋe na madakolaꞋanga fuana na ngwae ana magalia.”   
\p
\v 6 Ma Ꞌi buri Ꞌana sa Jesus nia saea ru neꞋe, nia ka ngisu saena ano, ma ka bunia moꞋa Ꞌani ngisuna, ma ka ongoa Ꞌani na maana na ngwae neꞋeri.  
\v 7 Ma sa Jesus ka fata Ꞌuri fuana, “ꞋOe leka Ꞌoko taufia naꞋa maamu Ꞌi saena na namo Ꞌi Saelom.” (Sata neꞋe, na fadalana neꞋe, “AlungaꞋinia.”) Ma na ngwae neꞋeri ka leka ka taufia naꞋa maana, ma nia ka lia naꞋa.   
\p
\v 8 Ma na ngwae ana fanoa nia, ma na ngwae neꞋe kira lisia ba nia gani gani ru goꞋo Ꞌana Ꞌi naꞋo, kira ka saefiloda kwailiu, “Nia na ngwae ba nia tua ma ka gani gani ru goꞋo Ꞌana niniꞋa?”   
\p
\v 9 Ma ti ngwae kika Ꞌuri, “NiaꞋa naꞋa niniꞋa.”  
\p Ma ti ngwae laꞋu kira ka fata Ꞌuri, “NoaꞋa laꞋu niaꞋa niniꞋa, bore ma lisilana diꞋia na ngwae baera.”  
\p Ma na ngwae neꞋeri Ꞌana talana ka fata Ꞌuri, “NauꞋa naꞋa ngwae baera niniꞋa.”   
\p
\v 10 Ma kira ka saefiloa, “FaꞋuta neꞋe na maamu ka Ꞌifi naꞋa Ꞌira kwa?”   
\p
\v 11 Ma nia ka olisida ka Ꞌuri, “Na ngwae neꞋe satana sa Jesus neꞋe nia saungaꞋinia moꞋa, ma ka ongoa Ꞌani na maaku. Ma nia ka saea fuaku nau ku leka, nau ku taufia naꞋa maaku Ꞌi saena na namo Ꞌi Saelom. Sui nau ku leka, ma kaidaꞋi nau ku taufia naꞋa na maaku goꞋo neꞋe maaku ka lia naꞋa.”   
\p
\v 12 Ma kira ka saefiloa laꞋu Ꞌuri ana, “Ma nia naꞋa Ꞌi faꞋi kwa?”  
\p Ma nia ka olisida ka Ꞌuri, “Nau ku kina.”   
\p
\v 13 Ma Ꞌi buri, kira ka talaꞋia naꞋa na ngwae baera siana na Farasi ki.  
\v 14 Aia, ma faꞋi asoa neꞋeri sa Jesus saungaꞋinia na moꞋa ma ka gura naꞋa maana na ngwae neꞋeri, na faꞋi asoa Sabat asoa ana mamaloꞋanga.  
\v 15 Ma na Farasi ki kika saefiloa laꞋu na ngwae neꞋeri, “FaꞋuta neꞋe nia sasi Ꞌoko lia naꞋa.” Ma nia ka saea ka Ꞌuri fuada, “Sa Jesus nia alua moꞋa fafia na maaku. Sui nau ku taufia naꞋa maaku, ma na maaku ka lia naꞋa.”   
\p
\v 16 Ma ti ngwae ada neꞋe Farasi ki kira ka fata Ꞌuri, “Na ngwae neꞋe nia sasia ru neꞋe, noaꞋa nia kasi leka laꞋu maꞋi faꞋasia God, osiꞋana nia Ꞌoia na taki ana Sabat, Ꞌani guralana na ngwae neꞋe ana Sabat.”  
\p Ma ti ngwae laꞋu kira ka Ꞌuri, “NoaꞋa, ma faꞋuta mo neꞋe na ngwae abula taꞋa Ꞌuri ka fulia na faꞋanadaꞋa doe ꞋunaꞋeri ki?” Ma noaꞋa kira kasi Ꞌado fiku goꞋo osiꞋana na ru neꞋeri.   
\p
\v 17 Sui na Farasi ki kira ka saefilo Ꞌuri laꞋu ana na ngwae neꞋeri, “ꞋOko saea sa Jesus neꞋe gura naꞋa maamu, na tae neꞋe Ꞌoko saea ana?”  
\p Ma nia ka Ꞌuri, “NiaꞋa ta profet.”   
\p
\v 18 Ma na ngwae faꞋinaꞋonaꞋo ana Jiu ki, kira ka Ꞌaila Ꞌani faꞋamamanalana ana neꞋe maana nia rodo naꞋa maꞋi Ꞌi naꞋo. Ma kira ka saea maꞋi na maꞋa nia faꞋinia teꞋa nia.  
\v 19 Ma kira ka saefilo kera Ꞌuri, “Na ngela koroꞋo nama niniꞋa? KoroꞋo saea fasi na maana nia rodo naꞋa, ana kaidaꞋi nia futa maꞋi ana. Ma tae neꞋe sasia nia ka lia naꞋa ana kaidaꞋi neꞋe?”   
\p
\v 20 Ma na maꞋa nia faꞋinia teꞋa nia kera olisida kira ka Ꞌuri, “KeroꞋo saiana nia na ngela keroꞋo, ma keroꞋo ka saiana neꞋe maana nia rodo Ꞌua naꞋa maꞋi ana kaidaꞋi nia futa ana.  
\v 21 Bore ma keroꞋo kina logo tae neꞋe kwate ma nia ka lia naꞋa, nama sa tai neꞋe ka Ꞌifingia maana. Kamu ke saefilo nia kwau, sulia nia ꞋaꞋana naꞋa, ma nia ka tala alaꞋa naꞋa Ꞌana talana!”  
\v 22 Na maꞋa nia faꞋinia teꞋa nia kera saea ru neꞋe sulia kera maꞋu Ꞌani na ngwae faꞋinaꞋonaꞋo ana Jiu ki. Sulia kira alafafia ka sui naꞋa, fasi diꞋia ta ngwae neꞋe ka saea sa Jesus neꞋe na Christ, na ngwae ba God nia filia, noaꞋa kira kasi alaꞋania ka ruꞋu saena luma fuana foꞋongaꞋa ki.  
\v 23 Nia neꞋe maꞋa nia faꞋinia teꞋa nia kera ka saea, “Nia ꞋaꞋana naꞋa. Kamu ke saefiloa kwau!”   
\p
\v 24 Sui kira ka saea laꞋu maꞋi na ngwae ba na maana nia rodo Ꞌi naꞋo, ma kira ka fata Ꞌuri fuana, “ꞋOke fata alangaꞋi Ꞌi naꞋona God neꞋe Ꞌoko saea naꞋa ru mamana ki! Kaimili saiana na ngwae neꞋe niaꞋa na ngwae taꞋa.”   
\p
\v 25 Ma na ngwae neꞋe ka olisida ka Ꞌuri, “Nau ku kina niaꞋa na ngwae taꞋa nama noaꞋa. TaꞋi ru nau ku saiana goꞋo Ꞌaku neꞋe Ꞌuri, na maaku nia rodo Ꞌi naꞋo, bore ma ana kaidaꞋi neꞋe nau ku lia naꞋa.”   
\p
\v 26 Ma kira ka saefilo laꞋu Ꞌuri ana, “Na tae neꞋe nia sasia amu kwa? Ma nia ka gura faꞋuta ana maamu?”   
\p
\v 27 Ma na ngwae neꞋe ka olisida ka Ꞌuri, “Nau ku saea ka sui naꞋa fuamuꞋa ba, bore ma noaꞋa kamu kasi rongoa goꞋo. FaꞋuta neꞋe kamu ka oga laꞋu rongolana? Sali kaumulu oga kamu ka faꞋamamana ma kamu ka leka logo sulia niaꞋa.”   
\p
\v 28 Kira fata buri tolingaꞋi fuana ma kira ka Ꞌuri, “ꞋAeꞋo neꞋe ngwae fafarongo nia kwa. Bore ma kaimili na ngwae fafarongo sa Moses ki lala.  
\v 29 Sulia kaimili saiana God nia fata fuana sa Moses. Ma na ngwae neꞋe, kami kina nia leka maꞋi faꞋasia Ꞌi faꞋi!”   
\p
\v 30 Ma na ngwae neꞋe ka olisida ka Ꞌuri, “Nau ku Ꞌarefo liu naꞋa ana kaumulu. OsiꞋana nia Ꞌifingia naꞋa maaku, bore ma kamu ka saea neꞋe noaꞋa kamu kasi saiana goꞋo Ꞌaumulu Ꞌi faꞋi neꞋe nia leka maꞋi faꞋasia.  
\v 31 Kulu taꞋifau, kulu saiana God noaꞋa kasi rongoa na ngwae taꞋa ki. Nia ka rongoa lala na ngwae neꞋe kira fuꞋusi ꞋinotoꞋa ana ki, ma kira ka sasia na ru neꞋe nia oga fuana kira ka sasiꞋi.  
\v 32 Ka Ꞌita Ꞌua naꞋa maꞋi ana etangilana na magalia, noaꞋa kulu Ꞌiri rorongoa Ꞌua neꞋe ta ngwae ka Ꞌifingia maana ta ngwae neꞋe rodo Ꞌita ana kaidaꞋi nia futa maꞋi ana.  
\v 33 Ma diꞋia na ngwae neꞋe noaꞋa kasi leka maꞋi faꞋasia God, nia ꞋafitaꞋi nia ka sasia ta ru ꞋunaꞋeri.”   
\p
\v 34 Ma kira ka saetaꞋa liu, ma kira ka fata Ꞌuri fuana, “ꞋOko doe maꞋi saena taꞋangaꞋa Ꞌita naꞋa maꞋi ana futalamu! FaꞋuta neꞋe Ꞌoko oga Ꞌoke faꞋamanata kaimili lala?” Sui kira ka luia noaꞋa nia kasi ruꞋu Ꞌi saena na luma fuana foꞋongaꞋa ki.   
\p
\v 35 Sui sa Jesus ka rongoa neꞋe kira sasi ꞋunaꞋeri ana ngwae neꞋeri. Ma nia ka dao toꞋona ma ka fata Ꞌuri, “ꞋUri ma Ꞌoko faꞋamamana ana na Ngela Ngwae?”   
\p
\v 36 Ma na ngwae neꞋe ka olisia ka Ꞌuri, “AraꞋi Ꞌae, Ꞌoke faꞋarongo nau, sa tai niniꞋa, fasi Ꞌiri nau ku faꞋamamana ana niaꞋa?”   
\p
\v 37 Ma sa Jesus ka fata Ꞌuri fuana, “ꞋOko lisia ka sui naꞋa, ma niaꞋa naꞋa neꞋe Ꞌoko fata faꞋinia ana kaidaꞋi neꞋe.”   
\p
\v 38 Ma na ngwae neꞋe ka saea, “Aofia Ꞌae, nau ku faꞋamamana naꞋa amu.” Ma nia ka bobo uruuru Ꞌi ano Ꞌi naꞋona Ꞌaena sa Jesus.   
\p
\v 39 Sa Jesus ka fata Ꞌuri, “Nau ku leka maꞋi Ꞌiri nai toꞋolangaꞋinia ngwae ana magalia ki Ꞌani ro fikutaꞋi ngwae ki. Ta fikutaꞋi ngwae diꞋia ngwae maa rodo ki osiꞋana noaꞋa kira kasi saiana ru mamana sulia God. Ngwae neꞋe ki, nau ku kwatea kike lia saiana ru mamana sulia God. Ta fikutaꞋi ngwae kira fia fasi kira lia saiana ru mamana sulia God. Nau ku faꞋataꞋinia neꞋe noaꞋa kira Ꞌiri saiana ru mamana sulia God.”   
\p
\v 40 Ma ti ngwae ada neꞋe Farasi ki neꞋe kira tua Ꞌi neꞋeri faꞋinia, kira rongoa nia saea ru neꞋe, ma kira ka saefiloa, “ꞋUri ma Ꞌoko saea fasi neꞋe maamiꞋa rodo logo niniꞋa?”   
\p
\v 41 Ma sa Jesus ka olisida ka Ꞌuri, “DiꞋia maamuꞋa nia rodo Ꞌira noaꞋa God kasi matalangaꞋi kamu, sui bore Ꞌana kamu ka abula taꞋa. Bore ma kamu saea neꞋe kamu lia saiana ru mamana. Nia neꞋe kwate God ka matalangaꞋi kamu.”   
\c 10  
\s1 Sa Jesus neꞋe na ngwae leꞋa fuana liaꞋa sulia na sipsip ki  
\p
\v 1 Sa Jesus ka saea fuana na fafarongo nia ki ka Ꞌuri, “Ru mamana nau ku saea fuamuꞋa, na ngwae neꞋe noaꞋa kasi ruꞋu ana na sinamaa ana na foka na sipsip ki, ma ka ruꞋu goꞋo maꞋi Ꞌana Ꞌi burina na fokaꞋi sipsip, niaꞋa na ngwae bili.  
\v 2 Ma na ngwae neꞋe nia ruꞋu maꞋi ana sinamaa, niaꞋa naꞋa neꞋe na ngwae mamana neꞋe ka lia sulia na sipsip ki.  
\v 3 Na ngwae folo ana sinamaa ka Ꞌifingia na sinamaa ana foka fuana, ma na sipsip ki kira ka rongo saiana na lingana, ma kira ka leka maꞋi siana. Nia ka saea satana na sipsip nia ki, ma ka talaꞋida Ꞌi maa.  
\v 4 Ma kaidaꞋi nia ka talaꞋia na sipsip nia ki taꞋifau Ꞌi maa, nia ka etaeta Ꞌi naꞋoda, ma kira ka leka Ꞌi burina, sulia kira rongo saiana na lingana.  
\v 5 Ma nia ꞋafitaꞋi kira ka leka Ꞌi burina ta ngwae matamata. Kira ka tafi faꞋasia, osiꞋana noaꞋa ki kasi rongo saiana na lingana.”   
\p
\v 6 Ana kaidaꞋi sa Jesus ka alaꞋa Ꞌani na tarifulaꞋanga neꞋe fuada, bore ma noaꞋa kira kasi sai goꞋo ana na fadalana.  
\v 7 Nia neꞋe, sa Jesus ka fata laꞋu Ꞌuri, “Ru mamana nau ku saea fuamuꞋa, nauꞋa neꞋe na sinamaa fuana na sipsip ki ke ruꞋu ana.  
\v 8 Na ngwae ba kira dao maꞋi Ꞌi naꞋo ana nauꞋa ki, kira diꞋia na ngwae bili ki, ma na sipsip ki noaꞋa kasi roꞋo goꞋo suli kira.  
\v 9 Nau ku diꞋia na sinamaa fuana ruꞋungaꞋa. Sa tai bore Ꞌana neꞋe nia ruꞋu maꞋi ana nauꞋa, nai baꞋa faꞋamauria. Nia ke baꞋa ruꞋu maꞋi ma ka ruꞋu kwau ma ka dao toꞋona na ru leꞋa ki.  
\v 10 Na ngwae bili nia dao goꞋo maꞋi Ꞌana fuana bili lana ru ki ma ka saungwae ma faꞋinia faꞋali ruꞋanga. Bore ma nau ku dao maꞋi fasi Ꞌiri muke toꞋo ana na mauriꞋa neꞋe nia leꞋa ka tasa.   
\p
\v 11 “Nau ku diꞋia logo na ngwae neꞋe nia lia leꞋa sulia sipsip ki. Ma nau ku maꞋudi fuana maeꞋa Ꞌusia na sipsip nau ki.  
\v 12 Ma na ngwae neꞋe nia rao goꞋo fuana na folifoliꞋa, ma na sipsip ki noaꞋa laꞋu ru nia ki, kaidaꞋi nia lisia na kui kwasi ka leka maꞋi, nia ka faꞋasia naꞋa sipsip ki, ma ka tafi naꞋa Ꞌana. Ma na kui kwasi ka leka maꞋi ka saungia na sipsip ki, ma ka takalongaꞋinia na sipsip ki.  
\v 13 Na ngwae neꞋeri ka tafi naꞋa Ꞌana sulia nia rao goꞋo Ꞌana fuana folifoliꞋa, ma noaꞋa kasi gerea goꞋo na sipsip ki.  
\v 14-15 Nau ku lia leꞋa sulia na sipsip ki, ma nau ku maꞋudi fuana maeꞋa Ꞌusia na sipsip nau ki. Ma kira ka saiaku, ma nau ku saiada logo, diꞋia logo neꞋe MaꞋa nia saiaku, ma nau ku sai logo ana.  
\v 16 Ma ti sipsip aku logo neꞋe noaꞋa kira kasi tua Ꞌua saena foka. Ma nai baꞋa ngalida logo maꞋi. Ma kira ka rongo saiana lingaku. Ma kira ke baꞋa tua fiku saena taꞋi amuꞋi sipsip nau faꞋinia na sipsip neꞋe kira eta tua naꞋa Ꞌi neꞋe ki. Ma nai baꞋa lia sulida taꞋifau.   
\p
\v 17 “Na MaꞋa nia alafe fuaku, osiꞋana nau ku maꞋudi fuana nai mae, fasi Ꞌiri nau ku mauri laꞋu.  
\v 18 NoaꞋa ta ngwae kasi saungi nau, diꞋia noaꞋa nau kusi danga Ꞌania fuana. Ma nia naꞋa neꞋe kwaiogaiꞋanga nau. Nau ku toꞋo ana ngasingasiꞋanga fuana kwatelana nauꞋa talaku fuana maeꞋa ma fuana mauriꞋa logo. Na ru neꞋe na MaꞋa nau saea fuaku, nai sasia neꞋeriꞋa.”   
\p
\v 19 Ma ana kaidaꞋi neꞋeri, ngwae Jiu ki noaꞋa kira kasi alua naꞋa taꞋi manataꞋanga sulia sa Jesus osiꞋana na ru neꞋe nia saeꞋe ki.  
\v 20 ꞋOrolada kira saea, “Ngwae neꞋe nia boleboleꞋa, ma ka toꞋo ana anoꞋi ru taꞋa. NoaꞋa kamu kasi roꞋosulia!”   
\p
\v 21 Bore ma ti ngwae ada kira ka fata Ꞌuri, “Na ngwae neꞋe nia toꞋo ana anoꞋi ru taꞋa, nia ꞋafitaꞋi ka fata Ꞌuri re! Ma na ngwae neꞋe toꞋo ana anoꞋi ru taꞋa, nia ꞋafitaꞋi ka gura ngwae maada rodo ki, ma kira ka lia laꞋu!”   
\s1 Na ngwae ki kira Ꞌaila Ꞌania sa Jesus  
\p
\v 22 Ana kaidaꞋi ana uniꞋi gwariꞋa, na ngwae Jiu ki kira fiku Ꞌi Jerusalem fuana FangaꞋa ana FaꞋa Abulana Luma Abu God.  
\v 23 Ma sa Jesus ka tua logo saena Luma Abu neꞋeri, ma ka liliu goꞋo Ꞌana saena taofa sa Solomon.  
\v 24 Aia, ma ana kaidaꞋi ngwae ki kira lisia, kira ka fiku maꞋi siana, ma kira ka saefiloa kira ka Ꞌuri, “Kami kwaimasi ka tau liu naꞋa. ꞋOke sae saga ana fuamiꞋa! ꞋUri ma ꞋaeꞋo neꞋe na Christ, na ngwae ba God filia Ꞌiri ka Ꞌafia na ngwae ki, nama noaꞋa?”   
\p
\v 25 Sa Jesus ka olisida ka Ꞌuri, “Nau ku saea fuamuꞋa ka sui naꞋa, bore ma noaꞋa kamu kasi oga goꞋo faꞋamamana laku. Na raoꞋa neꞋe nau ku sasiꞋi ki, na MaꞋa nau neꞋe saea nau ku sasiꞋi, ma kira ka faꞋataꞋinia nauꞋa naꞋa.  
\v 26 Bore ma kamu kasi oga goꞋo faꞋamamana Ꞌanga, osiꞋana neꞋe kamuꞋa noaꞋa laꞋu na sipsip nau ki.  
\v 27 Na sipsip nau ki neꞋe kira rongo saiana na lingana fatalaku, ma nau ku saiada, ma kira ka leka Ꞌi buriku.  
\v 28 Ma nau ku kwatea na mauriꞋa firi fuada, ma noaꞋa kira kasi mae. Ma ka ꞋafitaꞋi ta ngwae ka lauda faꞋasi nau.  
\v 29 Na MaꞋa nau neꞋe kwatea na sipsip neꞋe ki fuaku, nia ka ngasingasiꞋa ka liufia naꞋa ru ki taꞋifau. Ma ka ꞋafitaꞋi ta ngwae ka laua na sipsip neꞋe ki faꞋasi nia.  
\v 30 NauꞋa faꞋinia na MaꞋa, keroꞋo taꞋi ru goꞋo.”   
\p
\v 31 Ma ana kaidaꞋi neꞋeri, na ngwae ki kira ka goe fau laꞋu maꞋi, fasi Ꞌiri kira ka Ꞌuia sa Jesus ka mae.  
\v 32 Ma sa Jesus ka saefilo kira Ꞌuri, “Kaumulu lisia ka sui naꞋa na raoꞋa leꞋa Ꞌoro ki neꞋe nau ku sasia faꞋasia na MaꞋa. ꞋUri ma na raoꞋa faꞋuta ana na raoꞋa neꞋe ki neꞋe kamu oga saungilaku fafia?”   
\p
\v 33 Ma kira olisia kika Ꞌuri, “Kaimili kasi Ꞌui Ꞌoe laꞋu fafia na raoꞋa leꞋa neꞋe Ꞌoko sasiꞋi ki. Kami oga mika Ꞌui Ꞌoe lala fafia neꞋe Ꞌoko fata buri tolingaꞋi ana God. OsiꞋana ꞋaeꞋo na ngwae goꞋo Ꞌana, ma Ꞌoko saea ꞋaeꞋo God!”   
\p
\v 34 Sa Jesus ka olisi kira laꞋu ka Ꞌuri, “Na alaꞋanga ki niꞋi teo naꞋa saena KerekereꞋa Abu kamu, God nia saea ka Ꞌuri, ‘KamuꞋa na god ki.’\x + \xo 10:34 \xt Sam 82:6\x*  
\v 35 Ma kulu saiana na ru ki taꞋifau saena KerekereꞋa Abu, nia mamana daofaꞋi liu sulia kaidaꞋi ki. Ma God noaꞋa kasi rora kaidaꞋi nia fata fuana koꞋo kia ki, ma ka saeda naꞋa Ꞌani god ki.  
\v 36 Ma nauꞋa na ngwae neꞋe God nia fili nau, ma ka asungaꞋi nau naꞋa maꞋi saena na magalia neꞋe. Ma ka faꞋuta neꞋe kamu ka saea nau ku fata buri tolingaꞋi ana God, kaidaꞋi nau ku saea nau Ꞌani Ngela nia?  
\v 37 DiꞋia noaꞋa nau kusi sasia na raoꞋa ki neꞋe MaꞋa nau oga nau ku sasiꞋi, noaꞋa kamu kasi faꞋamamana nau goꞋo.  
\v 38 Bore ma si diꞋia nau ku sasia na raoꞋa neꞋe na MaꞋa nia ogaꞋi ki, kamu ka faꞋamamana Ꞌaumulu ana raoꞋa neꞋeri ki, sui bore Ꞌana noaꞋa kamu kasi faꞋamamana ana na ru neꞋe nau ku saeꞋe fuamuꞋa ki. DiꞋia kamu ka sasia na ru neꞋe ki, muke baꞋa sai leꞋa ana neꞋe na MaꞋa nia tua ratai aku, ma nau ku tua ratai logo ana na MaꞋa.”   
\p
\v 39 Ma ana kaidaꞋi neꞋeri logo, kira oga kika daua sa Jesus, bore ma nia ka ago naꞋa Ꞌana faꞋasi kira.   
\p
\v 40 Ma sa Jesus ka oli laꞋu ana bali kafo Ꞌi Jodan, ma nia ka tua Ꞌi neꞋeri ana kula ba sa John nia siuabua na ngwae ki Ꞌi naꞋo.  
\v 41 Ma na ngwae Ꞌoro liu ki kira leka maꞋi siana sa Jesus, ma kira ka fata fuada kwailiu kira ka Ꞌuri, “Sa John noaꞋa kasi sasia goꞋo ti ru faꞋanadaꞋa, bore ma na ru neꞋe nia fata sulia ana ngwae neꞋe, nia mamana taꞋifau goꞋo.”  
\v 42 Ma na ngwae Ꞌoro ki ana kula neꞋe kira ka faꞋamamana ana sa Jesus.   
\c 11  
\s1 Maelana sa Lasaros  
\p
\v 1 TaꞋi ngwae satana sa Lasaros nia mataꞋi. Ma nia ka tua ana fanoa Ꞌi Betani faꞋinia na ro ngwaingwaena nia ki, Ꞌi Mary ma Ꞌi Mata.  
\v 2 ꞋI Mary neꞋeri ba nia kisitani na ngwaingwai moko leꞋa ana Ꞌaena sa Jesus na Aofia, ma ka ongoa Ꞌani na ifuna.  
\v 3 Ma na ro kini neꞋe ki kira kwate alaꞋanga Ꞌuana sa Jesus kira ka Ꞌuri, “Aofia Ꞌae, na ngwae neꞋe Ꞌoko kwaima liu ana nia mataꞋi.”   
\p
\v 4 Ma kaidaꞋi sa Jesus rongoa na ru neꞋeri, nia ka fata Ꞌuri fuana na fafarongo nia ki, “Sa Lasaros noaꞋa kasi mae ana mataꞋinga neꞋe. Na mataꞋinga neꞋe saungia fasi Ꞌiri ka faꞋataꞋinia na ꞋinotoꞋanga God, ma fasi Ꞌiri neꞋe ngwae ki kira ke faꞋa ꞋinotoꞋa nau, na Ngela God, ana.”   
\p
\v 5 Ma sa Jesus ka kwaima liu ana sa Lasaros, ma na ro ngwaingwaena nia ki Ꞌi Mata ma Ꞌi Mary.  
\v 6 ꞋUnaꞋeri bore Ꞌana, kaidaꞋi sa Jesus nia rongoa sa Lasaros nia mataꞋi naꞋa, nia ka tua laꞋu Ꞌana ana kula neꞋeri nia tua ana, sulia ro asoa ki.  
\v 7 Sui sa Jesus ka fata Ꞌuri fuana na fafarongo nia ki, “Kulu oli laꞋu Ꞌuana Ꞌi Judea.”   
\p
\v 8 Ma na fafarongo nia ki kira olisia kira ka Ꞌuri, “FaꞋamanata Ꞌae, noaꞋa nia kasi tau goꞋo ba, na ngwae Jiu ki kira oga naꞋa saungilamu Ꞌani ꞋuilaꞋi fau lamu. Ma Ꞌoko oga logo Ꞌoe oli laꞋu Ꞌi neꞋeri?”   
\p
\v 9 Ma sa Jesus ka fata Ꞌuri, “Ana taꞋi faꞋi asoa na madaꞋafi ka sina Ꞌita Ꞌi Ꞌofodangi leleka ka dao Ꞌi saꞋulafi. DiꞋia ta ngwae ka liu ana kaidaꞋi neꞋe madaꞋafi ka sina, ꞋafitaꞋi nia ka firute, sulia nia lisia na madakolana na magalia neꞋe.  
\v 10 Bore ma diꞋia ta ngwae ka galo Ꞌi saena rodo, nia ka firute, osiꞋana noaꞋa ta madakolaꞋa fuana.”  
\v 11 Ma sa Jesus ka fata laꞋu Ꞌuri, “Na ngwae kwaima ba kulu sa Lasaros, nia maliu naꞋa, ma nai baꞋa leka, nau ku faꞋaada.”   
\p
\v 12 Ma na fafarongo nia ki kira olisia kira ka Ꞌuri, “Aofia Ꞌae, diꞋia neꞋe nia maliu goꞋo Ꞌana, nia ke baꞋa leꞋa goꞋo.”   
\p
\v 13 Na fadalana na alaꞋanga sa Jesus fasi sa Lasaros nia mae naꞋa. Bore ma kira fia fasi nia maliu mamana goꞋo Ꞌana.  
\v 14 Nia neꞋe, sa Jesus ka faꞋarongo madako ana fuada ka Ꞌuri, “Sa Lasaros nia mae naꞋa.  
\v 15 Bore ma fuana na leꞋangaꞋa kamu, nau ku saeleꞋa neꞋe noaꞋa nau kusi tua faꞋinia, fasi Ꞌiri kamu ka faꞋamamana nau. Aia, kulu leka siana.”   
\p
\v 16 Sa Tomas (neꞋe kira saea Ꞌani Na ꞋIꞋiu) ka fata Ꞌuri fuana na fafarongo ki, “Kulu leka Ꞌakulu faꞋinia na ngwae faꞋamanata, fasi Ꞌiri kulu ke mae logo faꞋinia!”   
\p
\v 17 Ma kaidaꞋi sa Jesus dao ana, fai asoa ki neꞋe sui naꞋa Ꞌi buri Ꞌana neꞋe kira kwaiatoa naꞋa sa Lasaros.  
\v 18 Na fanoa Ꞌi Betani tua karangia Ꞌi Jerusalem, ka bolo faꞋinia uulu agi tala ki goꞋo.  
\v 19 Ma ngwae Ꞌoro Ꞌi Judea ki kira dao Ꞌuana na maa toꞋolana Ꞌi Mata ma Ꞌi Mary, Ꞌuana na gwale ladaroꞋo, osiꞋana ai ngwane keroꞋa nia mae.   
\p
\v 20 Ma kaidaꞋi Ꞌi Mata ka rongoa sa Jesus nia dao maꞋi, nia ka leka Ꞌuana lisilana. Ma Ꞌi Mary ka tua goꞋo Ꞌana Ꞌi luma.  
\v 21 ꞋI Mata ka fata Ꞌuri fuana sa Jesus, “Aofia Ꞌae, diꞋia Ꞌoko tua tua goꞋo Ꞌamu Ꞌi neꞋe, Ꞌirai na ai ngwane nau kasi mae goꞋo.  
\v 22 Bore ma nau ku saiana kaidaꞋi neꞋe bore Ꞌana, God saiana ka kwatea goꞋo Ꞌana ta tae bore Ꞌana neꞋe Ꞌoko gania Ꞌuana.”   
\p
\v 23 Ma sa Jesus ka fata Ꞌuri fuana, “Na ai ngwane Ꞌoe ke baꞋa mauri laꞋu.”   
\p
\v 24 Ma nia ka fata fuana sa Jesus ka Ꞌuri, “Nau ku saiana nia ke baꞋa mauri laꞋu ana faꞋi asoa Ꞌisi.”   
\p
\v 25 Ma sa Jesus ka fata Ꞌuri fuana, “Nau naꞋa neꞋe nai taꞋea na ngwae mae ki, ma ku kwatea laꞋu na mauriꞋa fuada. Sa tai bore Ꞌana neꞋe nia faꞋamamana nau, nia ke mauri laꞋu, sui bore Ꞌana nia ka mae naꞋa.  
\v 26 Ma sa tai bore Ꞌana neꞋe kira faꞋamamana nau ki, kike baꞋa toꞋo ana mauriꞋa firi, ma noaꞋa kira kasi mae. ꞋUri ma Ꞌoko faꞋamamana ana ru neꞋe kwa?”   
\p
\v 27 Ma nia ka olisia ka Ꞌuri, “ꞋIu Aofia. Nau ku faꞋamamana ana ꞋaeꞋo naꞋa neꞋe na Christ, na Ngela God neꞋe nia leka maꞋi saena magalia.”   
\p
\v 28 Ma buri Ꞌana neꞋe Ꞌi Mata saea ru neꞋeri, nia ka oli, ma ka kwaroro fuana na kini futa nia Ꞌi Mary, ma ka fata Ꞌuri fuana, “Na ngwae faꞋamanata dao naꞋa, ma nia oga ka lisiꞋo.”  
\v 29 Ma kaidaꞋi Ꞌi Mary nia rongoa ru neꞋe, nia ka tataꞋe, ma ka leka ꞋaliꞋali siana.  
\v 30 Ma sa Jesus kasi dao Ꞌua maꞋi fanoa, bore ma nia tua Ꞌua goꞋo Ꞌana maꞋi ana kula ba Ꞌi Mata nia dao toꞋona ana.  
\v 31 Ma na ngwae ki neꞋe kira tua Ꞌi luma faꞋinia Ꞌi Mary fuana na gwalelana na manatana, kira leka logo Ꞌi burina kaidaꞋi kira lisia nia tataꞋe ma ka leka ꞋaliꞋali kwau Ꞌi maa. Kira fia fasi neꞋe nia ka leka Ꞌi maana na kilu gwaꞋu Ꞌiri ka angi Ꞌi neꞋeri.   
\p
\v 32 Ma kaidaꞋi Ꞌi Mary ka dao ana kula neꞋe sa Jesus nia tua ana, nia ka lisia, ma ka bobo uruuru Ꞌi naꞋona Ꞌaena, ma ka fata Ꞌuri, “Aofia Ꞌae, diꞋia Ꞌoko tua tua goꞋo Ꞌamu Ꞌi neꞋe Ꞌirai, na ai ngwane nau noaꞋa kasi mae goꞋo.”   
\p
\v 33 Ma sa Jesus ka lisia Ꞌi Mary nia angi, ma na ngwae ki neꞋe kira leka maꞋi faꞋinia kira angi logo, ma nia ka kwaimanatai liu.  
\v 34 Ma sa Jesus ka saefilo kira ka Ꞌuri, “ꞋI faꞋi neꞋe kamu alua ana?”  
\p Kira ka olisi Ꞌuri ana, “Aofia Ꞌae, leka maꞋi, ma Ꞌoko lisia Ꞌamu.”   
\p
\v 35 Ma sa Jesus ka angi.  
\v 36 Ma na ngwae Jiu ki kira ka fata fuada kwailiu kika Ꞌuri, “Kamu lisia na alafeꞋanga doe nia fuana sa Lasaros!”   
\p
\v 37 Ma ti ngwae ada laꞋu kira ka fata Ꞌuri, “Nia gura na ngwae maada rodo ki. ꞋUri ma noaꞋa nia kasi luia sa Lasaros faꞋasia na maeꞋa?”   
\p
\v 38 Sa Jesus ka kwaimanatai liu laꞋu, ma ka leka Ꞌi maana na kilu gwaꞋu. Na kilu gwaꞋu neꞋeri, neꞋe na faoda neꞋe taꞋi gwaꞋi fau doe neꞋe kira alua Ꞌi maana.  
\v 39 Ma sa Jesus ka fata totongaꞋi fuada ka Ꞌuri, “Kamu ke lafua na fau neꞋana!”  
\p Ma Ꞌi Mata na ngwaingwaena na ngwae neꞋe mae, ka olisia ka Ꞌuri, “Aofia Ꞌae, na fai asoa ki neꞋe sui naꞋa Ꞌi burina neꞋe kira kwaiatoa. Dao Ꞌuri, sali nia moko ngwaꞋa naꞋa!”   
\p
\v 40 Ma sa Jesus ka fata Ꞌuri fuana, “Nau ku saea ka sui naꞋa fuamu ba diꞋia Ꞌoko faꞋamamana nau, Ꞌoke baꞋa lisia na ꞋinotoꞋanga God.”  
\v 41 Ma kira ka lafua na fau neꞋeri. Sui sa Jesus ka lia ꞋalaꞋa Ꞌi langi ma ka foꞋo Ꞌuri, “MaꞋasi Ꞌae, nau ku baꞋatafe Ꞌoe sulia Ꞌoko fafarongo naꞋa maꞋi fuaku.  
\v 42 Nau ku saiana neꞋe Ꞌoko rongo nau sulia asoa ki. Nau ku saea ru neꞋe, fasi Ꞌiri neꞋe ngwae neꞋe ki kira ka faꞋamamana ana neꞋe Ꞌoko asungaꞋi nau maꞋi.”  
\v 43 Ma Ꞌi buri Ꞌana neꞋe nia saea alaꞋanga neꞋeri, nia ka ri doe ka Ꞌuri, “Lasaros Ꞌae, Ꞌoke ruꞋu maꞋi Ꞌi maa!”  
\v 44 Ma na ngwae neꞋe mae naꞋa ka mauri laꞋu, ma ka ruꞋu naꞋa maꞋi Ꞌi maa. Ma na ro Ꞌae nia ki, ma na ro lima nia ki, kira buta Ꞌani na ifi fuana Ꞌafulana na ngwae mae ki, ma na maana kira buta logo. Ma sa Jesus ka fata Ꞌuri fuada, “Muke logea naꞋa ifi neꞋe ki faꞋasia, ma kamu ke alaꞋani ka leka naꞋa ana.”   
\s1 Kira lokoa saungilana sa Jesus  
\r (Matthew 26:1-5; Mark 14:1-2; Luke 22:1-2)  
\p
\v 45 Ma na ngwae Ꞌoro Jiu ki neꞋe kira dao maꞋi siana Ꞌi Mary, kira lisia ru neꞋe sa Jesus sasia, ma kira ka faꞋamamana ana niaꞋa.  
\v 46 Bore ma ti ngwae ada, kira oli siana Farasi ki, ma kira ka alaꞋa suli ru neꞋe sa Jesus nia sasia.  
\v 47 Ma na Farasi ki, ma na fata abu doe ki, kira ka fiku lokoꞋi ru faꞋinia na ngwae faꞋinaꞋonaꞋo ki, ma kira ka fata Ꞌuri, “Tae neꞋe kulu ke baꞋa sasia ana ngwae neꞋe? Sulia ru faꞋanadaꞋa Ꞌoro ki naꞋa neꞋe nia fuliꞋi.  
\v 48 Ma diꞋia kulu ka alaꞋania ngwae neꞋe ka sasi goꞋo Ꞌana Ꞌuri, na ngwae Ꞌoro ki kira ka faꞋamamana ana. Sui, na ngwae gwaungaꞋi ki faꞋasia Ꞌi Rom, kira ke baꞋa saetaꞋa naꞋa fuakulu. Ma leleka ka Ꞌuri naꞋa, ngwae Rom ki ke baꞋa takalongaꞋinia na Luma Abu God, ma kira ke faꞋalia naꞋa maꞋe fanoa kia!”   
\p
\v 49 Ma taꞋi ngwae ada satana sa Kaeafas na ꞋingataꞋi fata abu ana kaidaꞋi neꞋeri ka fata Ꞌuri, “NoaꞋa kaumulu Ꞌiri sai goꞋo ana ta ru!  
\v 50 Fuila kaumulu ka saiana neꞋe nia leꞋa goꞋo fuana taꞋi ngwae neꞋe ka mae, fasi Ꞌiri noaꞋa kira kasi saungia ngwae ki taꞋifau?”  
\v 51 Aia, ma na alaꞋanga neꞋe sa Kaeafas nia saea naꞋa, noaꞋa laꞋu na ru Ꞌi manatana taꞋifilia. Sulia nia neꞋe ꞋingataꞋi fata abu ana kaidaꞋi neꞋeri, ma nia neꞋe God ka alua na manataꞋanga neꞋeri Ꞌi liana. Ma alaꞋanga neꞋe nia saea sulia sa Jesus ke baꞋa mae fuana Ꞌafilana na ngwae Jiu ki.  
\v 52 Ma noaꞋa nia kasi mae fuana na ngwae Jiu ki goꞋo Ꞌana taꞋifilida. Nia mae fasi Ꞌiri na ngela God ki taꞋifau neꞋe kira tua ana fanoa ki taꞋifau, kira ka fiku faꞋinia na Jiu ki, fasi Ꞌiri ka alua taꞋi fikuꞋa.   
\p
\v 53 Ma talaꞋae ana faꞋi asoa neꞋe sa Kaeafas saea alaꞋanga neꞋeri ki, kira ka talaꞋae naꞋa lokolana manataꞋi ngwae Ꞌoro ki fuana kira ka saungia sa Jesus.  
\v 54 DuꞋungana ru neꞋeri, sa Jesus noaꞋa kasi liu tafangaꞋi naꞋa ana abaꞋi kula Ꞌi Judea. Ana kaidaꞋi neꞋeri, nia ka leka faꞋasia kula neꞋeri, ma ka leka faꞋinia na fafarongo nia ki kira ka leka, kira ka tua ana fanoa Ꞌi Ifrem neꞋe karangia naꞋa abaꞋi kula kwasi.   
\p
\v 55 Ana kaidaꞋi neꞋeri, nia karangia naꞋa asoa ana FangaꞋa ana DaofaꞋi LiuꞋa Jiu ki. Ma na ngwae Ꞌoro ki kira ka leka kwau Ꞌuana Ꞌi Jerusalem Ꞌi naꞋona na FangaꞋa neꞋe, fuana faꞋasikasikalada fuana na fafangaꞋa sulia na falafala kira ki.  
\v 56 Ma na ngwae ki kira ka lulu Ꞌuana sa Jesus. Ma ana kaidaꞋi neꞋeri, kira fiku taꞋifau maꞋi Ꞌi saena ana Luma Abu God, kira ka saefilo kira kwailiu kira ka Ꞌuri, “ꞋUri ma kaumulu fia nia ke dao maꞋi ana na FangaꞋa neꞋe? Sali noaꞋa goꞋo taka!”  
\v 57 Kira fata ꞋunaꞋeri sulia na fata abu doe ki, ma na Farasi ki, kira alu alaꞋanga siana ngwae ki Ꞌuri, “DiꞋia ta ngwae ka saiana kula neꞋe sa Jesus nia tua ana, nia ke faꞋarongo kami Ꞌani fasi Ꞌiri mike daua.”   
\c 12  
\s1 ꞋI Mary nia kisitani ngwaingwai fafona Ꞌaena sa Jesus  
\r (Matthew 26:6-13; Mark 14:3-9)  
\p
\v 1 Ma ono asoa ki Ꞌi naꞋona FangaꞋa ana DaofaꞋi LiuꞋa, sa Jesus faꞋinia na fafarongo nia ki kira oli laꞋu Ꞌuana Ꞌi Betani, na maꞋe fanoa sa Lasaros ba sa Jesus nia faꞋamauria faꞋasia na maeꞋa.  
\v 2 Kira sasi akaꞋu ana fanga ki fuana sa Jesus. Sa Lasaros ta ngwae logo ana na ngwae neꞋe kira saea maꞋi Ꞌuana fanga fikuꞋa faꞋinia sa Jesus. Ma Ꞌi Mata ka ngali fanga maꞋi fuada.  
\v 3 Ma Ꞌi Mary ka ngalia maꞋi taꞋi biꞋi\f + \fr 12:3 \ft Na biꞋi nura tiꞋitiꞋi neꞋe kulufana diꞋia 327 grams.\f* nura ni kwainuraꞋa neꞋe kira saea Ꞌani “nad” neꞋe folilana ka doe liu. ꞋI Mary ka ngalia maꞋi ka kisitani Ꞌi fafona Ꞌaena sa Jesus fuana faꞋa ꞋinotoꞋalana. Sui Ꞌi Mary ka ongoa Ꞌaena sa Jesus Ꞌani ifuna. Ma ana kaidaꞋi neꞋeri, na luma neꞋe ka fungu Ꞌani mokofana na ngwaingwai moko leꞋa neꞋe.  
\v 4 Bore ma sa Judas Iskariot, na fafarongo ba ke baꞋa kwatea sa Jesus fuana malimae nia ki, nia ka fata kwau ka Ꞌuri,  
\v 5 “FaꞋuta noaꞋa nia kasi Ꞌoifoli Ꞌani na ngwaingwai leꞋa neꞋe? Na ngwaingwai neꞋe diꞋia nia Ꞌoifoli Ꞌani, nia ke baꞋa ngalia mani neꞋe bolo faꞋinia na folifoliꞋa neꞋe taꞋi ngwae ka rao Ꞌuana sulia taꞋi faꞋi ngali. Ma mani neꞋeri fuila Ꞌoko ngalia Ꞌoko kwatea fuana na ngwae dalaꞋa ki.”   
\p
\v 6 Sa Judas nia saea na ru neꞋe, noaꞋa laꞋu osiꞋana neꞋe nia manata Ꞌuana Ꞌafilana ngwae neꞋe kira dalaꞋa ki, bore ma duꞋungana lala neꞋe niaꞋa ta ngwae bili. Ma nia logo neꞋe na ngwae fuana liaꞋa sulia na ngwaꞋi mani kira. Ma kaidaꞋi ki taꞋifau, nia saiana ka faꞋalia goꞋo Ꞌana mani neꞋe fuana niaꞋa talana.   
\p
\v 7 Ana kaidaꞋi neꞋeri, sa Jesus ka fata Ꞌuri, “NoaꞋa Ꞌoe kosi fonea laꞋu na kini neꞋe! Ma nia ka gonia Ꞌana na ngwaingwai neꞋe fuana ongolana Ꞌani noniku ana kaidaꞋi ana kwaiatolaku.  
\v 8 Ma ngwae neꞋe kira dalaꞋa ki, kira tua goꞋo Ꞌada faꞋi kamu sulia asoa ki. Bore ma noaꞋa nau kusi tua tau laꞋu faꞋi kamu.”   
\s1 Kira lokoꞋi ru fuana saungilana sa Lasaros  
\p
\v 9 Ngwae Ꞌoro ki kira rongoa sa Jesus nia tua Ꞌi Betani, ma kira ka leka maꞋi siana. Kira Ꞌiri leka laꞋu osiꞋana sa Jesus goꞋo Ꞌana taꞋifilia neꞋe tua Ꞌi fanoa neꞋeri. Ma kira leka logo maꞋi fuana lisilana sa Lasaros ba sa Jesus nia faꞋamauri nia faꞋasia maeꞋa.  
\v 10-11 Ma na Ꞌorolana ngwae Jiu ki, kira leka naꞋa faꞋasia na fata abu doe ki, ma kira ka faꞋamamana naꞋa Ꞌada ana sa Jesus osiꞋana nia faꞋamauria sa Lasaros faꞋasia na maeꞋa. Nia neꞋe, na fata abu doe ki kira ka lokoa logo na saungilana sa Lasaros diꞋia logo neꞋe kira naia saungilana sa Jesus.   
\s1 Sa Jesus ruꞋu Ꞌi Jerusalem diꞋia ta ngwae tatalafaꞋa  
\r (Matthew 21:1-11; Mark 11:1-11; Luke 19:28-40)  
\p
\v 12 Sui ana ruana asoa, ngwae Ꞌoro neꞋe kira leka maꞋi Ꞌana FangaꞋa ana DaofaꞋi LiuꞋa, kira rongoa sa Jesus neꞋe leka maꞋi Ꞌuana Ꞌi Jerusalem.  
\v 13 Kira leka, kira ka ngalia maꞋi uila niniu ki, ma kira ka leka maꞋi Ꞌiri kika saka toꞋona sa Jesus. Ma kira ka ri kira ka Ꞌuri,  
\q1 “BaꞋatafea God!  
\q1 God Ꞌoko ꞋoilakitaꞋinia na ngwae neꞋe nia leka maꞋi Ꞌani na ngasingasiꞋanga Ꞌoe!\x + \xo 12:13 \xt Sam 118:26\x*  
\q1 God ke faꞋaleꞋa na ngwae tatalafaꞋa kia Ꞌi Israel.”   
\b  
\p
\v 14 Ana kaidaꞋi neꞋeri, sa Jesus ka ngalia taꞋi dongki, ma ka raꞋe maꞋi Ꞌi fafona. Na ru neꞋe nia faꞋamamana goꞋo maꞋi na ru neꞋe KerekereꞋa Abu ba saea ka Ꞌuri,  
\v 15 “Kamu ngwae Ꞌi Jerusalem ki, noaꞋa kamu kasi maꞋu! Mulu lisia na ngwae tatalafaꞋa kamu neꞋe nia leka maꞋi Ꞌi fafona kala dongki.”\x + \xo 12:15 \xt Sekaraea 9:9\x*   
\p
\v 16 Ma ana kaidaꞋi neꞋeri, na fafarongo ki noaꞋa kira kasi sai Ꞌua ana na ru neꞋe. Sui Ꞌi burina neꞋe sa Jesus nia mauri laꞋu ma ka oli Ꞌuana Ꞌi langi, kira fiꞋi manata toꞋona na KerekereꞋa Abu sulia, ma na ru neꞋe kira ka sasia ana.   
\p
\v 17 Na ngwae neꞋe kira tua faꞋinia sa Jesus ana kaidaꞋi nia saea maꞋi sa Lasaros faꞋasia saena faodaꞋi ngwae mae ma ka kwatea nia ka mauri laꞋu, kira faꞋarongo Ꞌani ru neꞋeri fuana ngwae Ꞌoro ki.  
\v 18 Nia neꞋe sasi ma na ngwae Ꞌoro ki kira ka leka maꞋi, Ꞌiri kike saka toꞋona sa Jesus. Kira leka sulia kira rongoa taꞋifau neꞋe sa Jesus fulia na ru faꞋanadaꞋa neꞋeri.  
\v 19 Ma ana kaidaꞋi neꞋeri, na Farasi ki kira ka fata Ꞌuri Ꞌada fuada kwailiu, “Kamu lisia! Sui bore Ꞌana kulu ka lokoꞋi ru Ꞌani liaꞋi ngwae Ꞌoro ki, nia ꞋafitaꞋi naꞋa. Sulia ngwae Ꞌoro ki kira leka naꞋa Ꞌada sulia na ngwae neꞋe!”   
\s1 Na ngwae Ꞌi Grik ki lulua sa Jesus  
\p
\v 20 Ti ngwae faꞋasia Ꞌi Grik, kira tua logo safitada na ngwae neꞋe kira leka maꞋi Ꞌuana Ꞌi Jerusalem fuana na foꞋongaꞋa ana FangaꞋa ana DaofaꞋi LiuꞋa.  
\v 21 Kira leka siana sa Filip, na ngwae faꞋasia Ꞌi Betsaeda saena na abaꞋi kula Ꞌi Galili, ma kira ka fata Ꞌuri fuana, “AraꞋi Ꞌae, kaimili oga mike lisia sa Jesus.”   
\p
\v 22 Sui sa Filip ka leka, ma ka faꞋarongoa sa Andrew, ma kera ka leka, ma kera ka faꞋarongoa sa Jesus.  
\v 23 Ma sa Jesus ka olisida ka Ꞌuri, “Na kaidaꞋi nau, na Ngela Ngwae, dao naꞋa fasi Ꞌiri God ka faꞋataꞋinia naꞋa na ꞋinotoꞋanga nau.  
\v 24 Ru mamana nau ku saea fuamuꞋa. DiꞋia ta taꞋi maga witi noaꞋa kasi Ꞌasia saena na ano ma noaꞋa kasi mae, na maga witi neꞋeri ka teo taꞋifilia goꞋo Ꞌana. Ma diꞋia nia ka mae tari, nia fiꞋi kalea naꞋa maga witi Ꞌoro ki.  
\v 25 Ma diꞋia ta ngwae ka lia doe ana na maurilana Ꞌana talana, nia ke baꞋa mae goꞋo Ꞌana. Bore ma diꞋia ta ngwae noaꞋa kasi lia doe ana maurilana saena na magalia neꞋe, nia ke baꞋa toꞋo ana mauri firi.  
\v 26 Ma ta ngwae bore Ꞌana neꞋe nia oga ka rao fuaku, nia ke leka suli nau, fasi Ꞌiri niaꞋa ngwae rao mamana nau, ma ka tua ana na kula neꞋe nau ku tua ana. Ma na MaꞋa nau ka kwaiara na ngwae neꞋe nia rao fuaku.   
\p
\v 27 “Ma na kaidaꞋi neꞋe, na liaku nia figwanu, ma ta tae neꞋe nai baꞋa saea? Nai baꞋa fata Ꞌuri, ‘MaꞋasi Ꞌae, Ꞌoe kosi alaꞋania kaidaꞋi neꞋe ka dao maꞋi fafi nau.’ NoaꞋa. Sulia nia naꞋa neꞋe na ru neꞋe nau ku leka maꞋi fuana, fasi Ꞌiri nau ku liu nama ana kaidaꞋi neꞋe ana na nonifiiꞋanga.  
\v 28 MaꞋasi Ꞌae, Ꞌoko faꞋaꞋinotoꞋa na satamu.”  
\p Ma ana kaidaꞋi neꞋeri, taꞋi lingalingaꞋi ru ka fata maꞋi faꞋasia Ꞌi langi ka Ꞌuri, “Nau ku ngalia taꞋifau naꞋa maꞋi na ꞋinotoꞋanga fuana na sataku, ma nai baꞋa sasi laꞋu.”   
\p
\v 29 Ma na fikuꞋa neꞋe kira uu Ꞌi neꞋeri, kira rongoa na lingalingaꞋi ru neꞋeri, ma ti ngwae ada kira ka saea fasi na kiri. Ma ti ngwae kira ka fata Ꞌuri, “Ta Ꞌainsel neꞋana fata maꞋi fuana!”   
\p
\v 30 Sui sa Jesus ka fata Ꞌuri fuada, “Na lingalingaꞋi ru neꞋe nia fata maꞋi, noaꞋa laꞋu fuana na Ꞌafilaku, bore ma nia fata lala maꞋi fuana na Ꞌafi lamuꞋa.  
\v 31 Ma na kaidaꞋi dao naꞋa fuana God ka matalangani na ngwae ki saena magalia neꞋe. Ma ana kaidaꞋi neꞋe, God ka lafua naꞋa sa Saetan, na ngwae gwaungaꞋi ana na magalia neꞋe.  
\v 32 Ma ana kaidaꞋi kira ke baꞋa lafutaꞋi nau ana Ꞌai rara folo, nai baꞋa talaꞋia maꞋi na ngwae ki taꞋifau siaku.”   
\p
\v 33 (Ma Ꞌani na alaꞋanga neꞋe ki, nia ka faꞋataꞋinia goꞋo Ꞌana na maeꞋa faꞋuta neꞋe nia ke baꞋa mae Ꞌani.)   
\p
\v 34 Ma na ngwae ki kira ka fata Ꞌuri, “Na KerekereꞋa Abu kia nia saea neꞋe na Christ ke baꞋa mauri firi. ꞋIrai ma faꞋuta Ꞌoko saea kira ke baꞋa lafutaꞋinia na Ngela Ngwae ana Ꞌai rara folo? Ma sa tai naꞋa neꞋe na Ngela Ngwae neꞋe kwa?”   
\p
\v 35 Sa Jesus ka olisida ka Ꞌuri, “Nau ku diꞋia na madakolaꞋa doe. Ana kaidaꞋi tiꞋitiꞋi neꞋe nau ku tua Ꞌua faꞋi kamu. Fuila kamu ke roꞋosulia naꞋa fatalaku ana kaidaꞋi neꞋe nau ku tua Ꞌua faꞋi kamu, fasi Ꞌiri muke lia saiana na tala leꞋa. Sulia sa tai neꞋe nia leka saena maꞋe rodo, nia ka kina Ꞌi faꞋi neꞋe nia leka Ꞌuana.  
\v 36 KaidaꞋi neꞋe na madakolaꞋa nia tua Ꞌua faꞋi kamu, muke faꞋamamana ana, fasi Ꞌiri kamuꞋa na ngela ana madakolaꞋa ki.”  
\p Sa Jesus ka saea na ru neꞋe ki, sui nia ka leka naꞋa Ꞌana faꞋasida, ma ka ago naꞋa Ꞌana faꞋasida.   
\s1 Ngwae ki noaꞋa kasi faꞋamamana  
\p
\v 37 Sui bore Ꞌana sa Jesus ka sasia ru faꞋanadaꞋa Ꞌoro ki ma kira ka lisia, noaꞋa kira kasi faꞋamamana goꞋo ana niaꞋa.  
\v 38 Na ru neꞋe ki nia ꞋunaꞋeri, Ꞌiri ka faꞋamamana na alaꞋanga sa Aesea na profet ba nia saea naꞋa maꞋi Ꞌi naꞋo, ba nia fata Ꞌuri,  
\q1 “Aofia, noaꞋa kira kasi faꞋamamana goꞋo ana alaꞋanga neꞋe kami faꞋatalo Ꞌani ki.  
\q1 Ma noaꞋa kira kasi lia sai logo ana na ngasingasi Ꞌanga Ꞌoe neꞋe Ꞌoko faꞋataꞋinia fuada.”\x + \xo 12:38 \xt Aesea 53:1\x*   
\b  
\p
\v 39 Ma osiꞋana kaidaꞋi neꞋe noaꞋa kira kasi saiana faꞋamamanaꞋanga Ꞌana, na fatalana God neꞋe sa Aesea na profet neꞋe faꞋarongo Ꞌua naꞋa maꞋi Ꞌani Ꞌi naꞋo niniꞋa fiꞋi mamana.  
\v 40 Saena KerekereꞋa Abu, God nia fata Ꞌuri,  
\q1 “Nau ku bokota naꞋa na maada fasi Ꞌiri noaꞋa kira kasi lisia tae neꞋe nau ku sasi fuada.  
\q1 Nau ku faꞋangasia naꞋa manatalada fasi Ꞌiri noaꞋa kira kasi saiana tae neꞋe nau ku sasi fuada.  
\q1 Nau ku sasi ꞋunaꞋeri Ꞌada fasi Ꞌiri noaꞋa kira kasi saiana kakari alifaꞋi Ꞌanga laꞋu maꞋi Ꞌuaku Ꞌiri nau kui faꞋamauri kira.”\x + \xo 12:40 \xt Aesea 6:10\x*   
\p
\v 41 Sa Aesea ka saea ru ki osiꞋana nia lisia naꞋa na ꞋinotoꞋanga sa Jesus, ma nia ka fata sulia.   
\p
\v 42 Sui bore Ꞌana ka ꞋunaꞋeri, ngwae faꞋinaꞋonaꞋo Ꞌoro ana Jiu ki neꞋe kira faꞋamamana ana sa Jesus. Bore ma noaꞋa kira kasi fata goꞋo sulia fuana ngwae matamata ki, osiꞋana kira maꞋungia na Farasi ki, Ꞌasu Ꞌubani kira kata luida faꞋasia ruꞋungaꞋa saena na luma fuana foꞋongaꞋa kira ki.  
\v 43 Kira manata Ꞌabera liu lala sulia sasilana ru fuana ngwae goꞋo Ꞌana neꞋe ka saeleꞋa fafia. Bore ma noaꞋa kira kasi manata Ꞌabera goꞋo sulia sasilana ru fuana God Ꞌiri nia saeleꞋa fafia.   
\p
\v 44 Ma sa Jesus ka fata doe ma ka Ꞌuri, “DiꞋia ta ngwae bore Ꞌana nia faꞋamamana aku, nia faꞋamamana logo God neꞋe asungaꞋi nau maꞋi.  
\v 45 Ma diꞋia ta ngwae nia lisi nau, nia lisia logo God neꞋe nia asungaꞋi nau maꞋi.  
\v 46 Nau ku leka maꞋi saena magalia neꞋe diꞋia madakolaꞋanga fuana ngwae ki, fasi Ꞌiri sa tai neꞋe faꞋamamana nau, noaꞋa kira kasi tua saena maꞋerodo.  
\v 47 Ma sa tai bore Ꞌana neꞋe ka rongoa fatalaku, ma noaꞋa kasi sasi sulia, noaꞋa nau kusi matalangaꞋinia, duꞋungana noaꞋa nau kusi leka laꞋu maꞋi saena magalia neꞋe fuana kwai matalangaꞋi Ꞌanga. Ma nau ku leka lala maꞋi fuana faꞋamaurilana ngwae ki.  
\v 48 Ngwae noaꞋa kasi oga nau, ma noaꞋa kasi oga sasilana ru nau ku saeꞋe ki, na ru nia teo naꞋa fuana matalangaꞋi lana na ngwae neꞋeri. Na alaꞋanga nau ki neꞋe na ru neꞋe ke baꞋa matalangaꞋinia ana asoa Ꞌisi.  
\v 49 Na ru neꞋe nia mamana, sulia kaidaꞋi nau ku fata Ꞌani, noaꞋa nau kusi fata sulia na ru sulia manataku talaku. Bore ma MaꞋa nau neꞋe nia asungaꞋi nau maꞋi, nia saea fuaku na fataꞋa totongaꞋi ki fuana nau ku saea, ma nau ku fata suliꞋi.  
\v 50 Ma nau ku saiana, na fata totongaꞋi Ꞌanga MaꞋa nau ki neꞋe kwatea mauri firi fuana ngwae ki. Ma na tae neꞋe nau ku saea, nia naꞋa neꞋe ru neꞋe MaꞋa nau nia saea fuaku, fasi Ꞌiri nau ku faꞋatalo Ꞌania.”   
\c 13  
\s1 Sa Jesus taufia naꞋa Ꞌaeda na fafarongo nia ki  
\p
\v 1 TaꞋi faꞋi asoa Ꞌi naꞋo ana na FangaꞋa ana DaofaꞋi LiuꞋa, sa Jesus ka sai naꞋa ana kaidaꞋi nia karangi dao naꞋa fasi Ꞌiri nia ka leka naꞋa faꞋasia na magalia neꞋe, ma ka leka siana na MaꞋa nia. Ma nia alafe fuana na fafarongo nia ki neꞋe kira tua naꞋa saena na magalia neꞋe, ma nia ka alafe fuada leleka ka dao ana kaidaꞋi nia mae.   
\p
\v 2 Ma sa Jesus faꞋinia na fafarongo nia ki, kira fanga Ꞌada Ꞌi saꞋulafi. Ma sa Saetan ka alua naꞋa manataꞋanga saena na liana sa Judas, na ngela sa Simon Iskariot, fasi Ꞌiri ka kwatea sa Jesus fuana malimae nia ki.  
\v 3 Ma sa Jesus ka saiana neꞋe MaꞋa nia kwatea ka sui naꞋa na ngasingasiꞋanga ki taꞋifau fuana. Ma nia ka saiana logo, neꞋe nia leka maꞋi faꞋasia God, ma nia ke baꞋa oli logo siana God.  
\v 4 Nia neꞋe sa Jesus ka tataꞋe faꞋasia na tatafe ana fangaꞋa, ma ka kanusua na toꞋongi fafo nia, ma ka nikia naꞋa Ꞌaba lauꞋua ni ongo noni Ꞌi liꞋitana.  
\v 5 Sui nia ka kisitani na kafo Ꞌi saena na dako, ma ka taufia naꞋa Ꞌaena na fafarongo nia ki, ma ka ongoꞋi Ꞌani na Ꞌaba lauꞋua neꞋe nia nikia Ꞌi liꞋitana.  
\v 6 Ma kaidaꞋi nia dao ana sa Simon Peter, nia ka fata Ꞌuri fuana sa Jesus, “Aofia kwa, Ꞌuri ma Ꞌoko taufia logo Ꞌaeku niniꞋa?”   
\p
\v 7 Ma sa Jesus ka olisia ka Ꞌuri, “Ana kaidaꞋi neꞋe, Ꞌoko kina Ꞌua na ru neꞋe nau ku sasia amu, bore ma Ꞌoke baꞋa saiana Ꞌi buri.”   
\p
\v 8 Ma sa Peter ka fata Ꞌuri, “NauꞋa niniꞋa, noaꞋa liu Ꞌoe kosi taufia Ꞌaeku!”  
\p Ma sa Jesus ka olisia ka Ꞌuri, “DiꞋia noaꞋa nau kusi taufia naꞋa Ꞌaemu, ꞋaeꞋo noaꞋa laꞋu na fafarongo nau.”   
\p
\v 9 Ma sa Peter ka olisia ka Ꞌuri, “Aofia Ꞌae, noaꞋa Ꞌoe kosi taufia laꞋu Ꞌaeku taꞋifilia goꞋo. Bore ma Ꞌoke taufia logo na limaku, ma na gwauku!”   
\p
\v 10 Sa Jesus ka fata Ꞌuri, “Sa tai neꞋe siu ka sui naꞋa, na nonina nia sikasika taꞋifau naꞋa, ma noaꞋa nia kasi siufia laꞋu na nonina taꞋifau. Nia ka taufia goꞋo na Ꞌaena. Kaumulu sikasika taꞋifau naꞋa, ma taꞋi ngwae goꞋo aumulu neꞋe noaꞋa kasi sikasika.”  
\v 11 Sa Jesus nia saiana ka sui naꞋa sa tai neꞋe ke baꞋa Ꞌolosaea niaꞋa fuana na malimae ki, ma nia neꞋe nia ka fata Ꞌuri, “Kaumulu sikasika taꞋifau naꞋa, ma taꞋi ngwae goꞋo aumulu neꞋe noaꞋa kasi sikasika.”   
\p
\v 12 Ana kaidaꞋi sa Jesus nia taufia Ꞌaeda ka sui, nia ka ruꞋufia laꞋu na toꞋongi fafo nia sui, nia ka oli ka tua faꞋi kira. Ma nia ka saefiloda ka Ꞌuri, “ꞋUri ma kaumulu saiana fadalana na ru niniꞋa nau ku sasia fuaumulu?  
\v 13 Na fadalana nia Ꞌuri: Kaumulu sae nau Ꞌania ngwae FaꞋamanata faꞋinia na Aofia kamu, ma ka bolo liu fuana kamu ka sae nau ꞋunaꞋeri, osiꞋana nauꞋa neꞋe na ngwae faꞋamanata ma na Aofia kamu.  
\v 14 Ma sui bore Ꞌana nau na ngwae faꞋamanata ma na Aofia kamu, nau ku fiꞋi taufia goꞋo na ꞋaemuꞋa. Ta neꞋe kamu ke taufia nama ꞋaemuꞋa kwailiu logo.  
\v 15 Nau ku sasia ru neꞋeri fuamuꞋa fasi Ꞌiri kaumulu logo muke sasia logo diꞋia niniꞋa nau ku sasia amuꞋa.  
\v 16 Ru mamana nau ku saea fuamuꞋa, na ngwae rao noaꞋa nia kasi ꞋinotoꞋa ka liufia ngwae ꞋaꞋana nia. Ma na ngwae neꞋe ka ngali faꞋarongoa, noaꞋa kasi ꞋinotoꞋa liufia na ngwae neꞋe asungaꞋinia.  
\v 17 Muke sai leꞋa ana na ru niniꞋa nau ku saea fuamuꞋa ki. Ma diꞋia muke sasi logo sulia, muke baꞋa saeleꞋa mamana.   
\p
\v 18 “Nau ku saea na ru neꞋe ki noaꞋa laꞋu fuamuꞋa taꞋifau. Nau ku sai goꞋo Ꞌaku ana sa tai faꞋida neꞋe nau ku filida. Ma nau ku saiana taꞋi ngwae aumulu ke baꞋa Ꞌolosae nau fuana malimae nau ki, fasi Ꞌiri ke faꞋamamana KerekereꞋa Abu ba fata Ꞌuri, ‘Na ngwae neꞋe keroꞋo fanga fiku ana fanga nau, niaꞋa logo neꞋe na malimae nau.’\x + \xo 13:18 \xt Sam 41:9\x*  
\v 19 Na ru neꞋe noaꞋa kasi dao Ꞌua maꞋi, ma nia leꞋa fuana nau ku saea fuamuꞋa ana kaidaꞋi neꞋe, Ꞌiri diꞋia ana kaidaꞋi nia ke dao bore maꞋi, muke baꞋa faꞋamamana neꞋe NauꞋa NiniꞋa.  
\v 20 Ru mamana nau ku saea fuamuꞋa, sa tai bore Ꞌana neꞋe ka kwaloa sa tai neꞋe nau ku asungaꞋinida kwau, nia ka kwalo nau logo. Ma sa tai bore Ꞌana neꞋe ka kwalo nau, nia kwaloa logo God neꞋe nia asungaꞋi nau logo maꞋi.”   
\s1 AlaꞋanga sulia sa Judas  
\r (Matthew 26:20-25; Mark 14:17-21; Luke 22:21-23)  
\p
\v 21 Buri Ꞌana sa Jesus nia fata ꞋunaꞋeri ka sui, nia ka kwaimanatai liu. Ma nia ka faꞋarongo madako naꞋa Ꞌani fuana na fafarongo nia ki ka Ꞌuri, “Ru mamana nau ku saea naꞋa fuamuꞋa. TaꞋi ngwae aumulu nia ke baꞋa Ꞌolosae nau fuana malimae nau ki.”   
\p
\v 22 Ana kaidaꞋi neꞋeri, na fafarongo ki kira ka bubu kwailiu naꞋa fuada, sulia noaꞋa kira kasi saiana sa tai neꞋe sa Jesus nia fata sulia.  
\v 23 Ma taꞋi ngwae ana fafarongo nia ki ba sa Jesus nia alafe fuana, nia neꞋe ka tua karangia sa Jesus.  
\v 24 Ma sa Simon Peter ka faꞋataꞋi Ꞌania na limana fuana fafarongo neꞋeri, fasi Ꞌiri ka saefiloa sa Jesus Ꞌuana sa tai neꞋe nia fata sulia.  
\v 25 Na fafarongo neꞋe ka Ꞌidu karangia kwau sa Jesus, ma ka kwaroro fuana ka Ꞌuri, “Aofia kwa, sa tai neꞋe na ngwae neꞋana Ꞌoko fata sulia?”   
\p
\v 26 Sa Jesus ka olisia ka Ꞌuri, “Na ngwae neꞋe nai baꞋa taufia na beret saena na dakoꞋi sulu, ma nau ku kwatea fuana. Ngwae neꞋe nau ku sasia ru neꞋeri fuana, nia naꞋa neꞋe na ngwae neꞋeri.” GoꞋo sa Jesus nia taufia na beret saena dakoꞋi sulu, sui ka kwatea fuana sa Judas ngela sa Simon Iskariot.  
\v 27 Ana kaidaꞋi neꞋeri goꞋo sa Judas ka ngalia naꞋa na beret neꞋeri, sa Saetan ka ruꞋufia naꞋa. Ma sa Jesus ka fata Ꞌuri fuana, “ꞋOke ꞋaliꞋali faꞋinia na ru neꞋe Ꞌoke sasia.”  
\v 28 Ma na fafarongo ki neꞋe kira tua kalia na tatafe ni fanga neꞋeri, kira ka kina tae neꞋe sa Jesus nia fata ꞋunaꞋeri Ꞌania fuana sa Judas.  
\v 29 Ma osiꞋana sa Judas niaꞋa na ngwae neꞋe lia sulia na ngwaꞋi mani kira, ti ai ana na fafarongo ki kira fia fasi sa Jesus nia saea fuana sa Judas, Ꞌiri nia leka ka folia maꞋi ti fanga neꞋe kira boꞋoboꞋo Ꞌuana fuana fangaꞋa neꞋeri, nama nia leka ka ngalia maꞋi ti ru fasi Ꞌiri kira ke kwatea fuana ngwae dalaꞋa ki.   
\p
\v 30 Buri Ꞌana sa Judas ka ngalia naꞋa fanga baera, nia ka ruꞋu ꞋaliꞋali naꞋa Ꞌi maa. Ma ana kaidaꞋi neꞋeri nia ka rodo naꞋa.   
\s1 Muke alafe fuamuꞋa kwailiu  
\p
\v 31 KaidaꞋi sa Judas nia leka naꞋa, sa Jesus ka fata Ꞌuri, “KaidaꞋi fuana faꞋa ꞋinotoꞋa laku, na Ngela Ngwae, nia dao naꞋa. Ma God ke ngalia naꞋa faꞋa ꞋinotoꞋalana osiꞋana ru niniꞋa fuli fuaku ki.  
\v 32 Ma diꞋia na faꞋa ꞋinotoꞋa lana God ke faꞋataꞋi ana nauꞋa, ꞋunaꞋeri God naꞋa neꞋe ke tala faꞋataꞋinia ꞋaliꞋali ana na faꞋa ꞋinotoꞋa laku Ꞌani niaꞋa talana.  
\v 33 Ngela nau kina Ꞌae, noaꞋa nau kusi tua tau goꞋo faꞋi kamu. Kamu ke baꞋa lulu Ꞌuaku, bore ma nau ku saea naꞋa fuamuꞋa na ru ba nau ku saea naꞋa fuana ngwae faꞋinaꞋonaꞋo ana Jiu ki ba Ꞌuri, ‘ꞋAfitaꞋi muke leka ana kula neꞋe nau ku leka ana.’  
\v 34 Ma na taki faolu nau ku kwatea fuamuꞋa neꞋe Ꞌuri: Muke alafe fuamuꞋa kwailiu, diꞋia logo neꞋe nau ku alafe fuamuꞋa.  
\v 35 Ma diꞋia muke toꞋo ana na alafeꞋanga fuamuꞋa kwailiu, na ngwae ki taꞋifau kira ke baꞋa saiana neꞋe kamu na fafarongo nau ki.”   
\s1 Sa Peter ke tofea sa Jesus  
\r (Matthew 26:31-35; Mark 14:27-31; Luke 22:31-34)  
\p
\v 36 Sui sa Simon Peter ka saefiloa sa Jesus ka Ꞌuri, “Aofia kwa, Ꞌi faꞋi neꞋe Ꞌoke baꞋa leka Ꞌuana?”  
\p Sa Jesus ka olisia ka Ꞌuri, “Kula neꞋe nai baꞋa leka Ꞌuana, noaꞋa kamu kasi saiana lekaꞋa faꞋi nau Ꞌuana. Bore ma ta asoa, muke baꞋa leka maꞋi buriku.”   
\p
\v 37 Sui sa Peter ka saefilo laꞋu ka Ꞌuri, “Kwala Aofia kwa, tae neꞋe ke kwate ma ka ꞋafitaꞋi fuaimili fuana lekaꞋa faꞋiniꞋo ana kaidaꞋi neꞋe? OsiꞋana nau ku sasi akaꞋu naꞋa fuana maeꞋa ꞋusiꞋo.”   
\p
\v 38 Sa Jesus olisia ka fata Ꞌuri fuana, “ꞋUri ma Ꞌoko sasi akaꞋu mamana fuana maeꞋa Ꞌusi nau kwa? Ru mamana nau ku saea fuamu. ꞋI naꞋona mala neꞋe na karai ka angi, Ꞌoke baꞋa sae uulu fau ana neꞋe Ꞌoko kina nau.”   
\c 14  
\s1 Sa Jesus na tala Ꞌuana lekaꞋa siana God na MaꞋa  
\p
\v 1 Sa Jesus ka fata Ꞌuri fuana na fafarongo nia ki, “NoaꞋa kamu kasi manata Ꞌabera ma na manatalamuꞋa kasi Ꞌasia. Muke faꞋamamana ana God, ma muke faꞋamamana logo aku.  
\v 2 OsiꞋana kula Ꞌoro ni tuaꞋa ki Ꞌi saena na luma MaꞋa nau. Aia, ma nau ku leka Ꞌiri neꞋe nai sasi akaꞋu ana kula fuamuꞋa. ꞋAfitaꞋi nau ku saea na ru neꞋe fuamuꞋa, diꞋia noaꞋa nia kasi mamana.  
\v 3 Ma kaidaꞋi neꞋe nau ku leka, ma nau ku sasi akaꞋu ana kula fuamuꞋa, ka sui nai baꞋa oli maꞋi ma nau ku talaꞋi kamu fuaku talaku, fasi Ꞌiri na kula neꞋe nau ku tua ana, kamu ke tua logo ana.  
\v 4 Ma kaumulu sai goꞋo ꞋamuꞋa ana na tala neꞋe leka Ꞌuana na kula neꞋe nai leka Ꞌuana.”   
\p
\v 5 Ma sa Tomas ka fata Ꞌuri, “Aofia kwa, kaimili kina na kula neꞋe Ꞌoke leka Ꞌuana. ꞋUri ma kami ke baꞋa sai faꞋuta ana na tala neꞋeri kwa?”   
\p
\v 6 Ma sa Jesus ka olisia ka Ꞌuri, “NauꞋa naꞋa neꞋe na tala fuana faꞋataꞋilana ru mamana sulia God, ma ka kwatea na mauriꞋa fuana ngwae ki. NoaꞋa ta ngwae kasi leka siana God na MaꞋa diꞋia nia noaꞋa kasi leka suli nau.  
\v 7 Ma diꞋia kamu ka sai mamana naꞋa aku, tama muka sai logo ana na MaꞋa nau. ꞋIta ana kaidaꞋi neꞋe ka oli alaꞋa, kaumulu sai naꞋa ana MaꞋa nau, ma muka lisia naꞋa.”   
\p
\v 8 Ma sa Filip ka fata Ꞌuri, “Aofia Ꞌae, kami oga Ꞌoke faꞋataꞋinia basi na MaꞋa fuamiꞋa kwa.”   
\p
\v 9 Ma sa Jesus ka olisia ka Ꞌuri, “Kwala Filip kwa, nau ku tua faꞋi kamu ka tau naꞋa, ma Ꞌoe kosi sai Ꞌua aku niniꞋa? Ma sa tai bore Ꞌana neꞋe nia lisi nau, nia ka lisia naꞋa na MaꞋa logo. Ma faꞋuta neꞋe Ꞌoko saea fasi nai faꞋataꞋinia laꞋu na MaꞋa nau kwa?  
\v 10 ꞋUri ma noaꞋa Ꞌoe kosi faꞋamamana goꞋo ana neꞋe nau ku tua ana na MaꞋa, ma na MaꞋa logo ka tua ana nauꞋa? AlaꞋanga neꞋe nau ku saea fuamuꞋa ki, noaꞋa laꞋu na alaꞋanga nau ki talaku. Na MaꞋa neꞋe nia tua aku nia sasia na raoꞋa nia ki suli nau.  
\v 11 Muke faꞋamamana ana ru neꞋe, nau ku tua ana na MaꞋa, ma na MaꞋa ka tua aku. DiꞋia noaꞋa, muke faꞋamamana ana ru neꞋe sulia na raoꞋa neꞋe nau ku sasiꞋi ki.  
\v 12 Ru mamana nau ku saea fuamuꞋa, diꞋia sa tai bore Ꞌana neꞋe ka faꞋamamana ana nauꞋa, nia sasia logo na raoꞋa neꞋe nau ku sasiꞋi ki. Ma nia ka sasia laꞋu na raoꞋa doe ki mala, sulia neꞋe nau ku leka siana na MaꞋa.  
\v 13 Ma ta tae bore Ꞌana neꞋe muke gania na MaꞋa osiꞋana kamu fafarongo nau ki, nai baꞋa sasi, fasi Ꞌiri ana kaidaꞋi neꞋe ngwae ki kira ka lisia, kira ka lia saiana na MaꞋa neꞋe talingaꞋi ka tasa.  
\v 14 Ta tae bore Ꞌana neꞋe muke gani nia Ꞌuana sulia kamu ngwae nau ki, nai baꞋa sasia fuamuꞋa.”   
\s1 AlafeꞋanga ma roꞋongaꞋa sulia sa Jesus  
\p
\v 15 Sa Jesus ka fata laꞋu ka Ꞌuri, “DiꞋia kamu alafe fuaku, muke roꞋosulia na taki nau ki.  
\v 16 Nai baꞋa gania na MaꞋa, ma nia ke baꞋa kwatea maꞋi na Ngwae ni KwaiꞋafi fuamuꞋa, ma nia ke baꞋa tua tari faꞋi kamu.  
\v 17 NiaꞋa na AnoꞋi ru Abu neꞋe faꞋataꞋinia naꞋa mamanaꞋanga sulia God. Ma na ngwae neꞋe kira kasi faꞋamamana ki, noaꞋa kira kasi kwaloa goꞋo, sulia noaꞋa kira kasi lisia, ma noaꞋa kira kasi sai goꞋo ana. Bore ma kamu sai naꞋa ana, osiꞋana nia tua faꞋi kamu, ma nia ke tua saena maurilamuꞋa.   
\p
\v 18 “KaidaꞋi nai baꞋa leka, ꞋafitaꞋi nau ku faꞋasi kamu diꞋia na ngela inamae ki. Nai baꞋa oli logo maꞋi siaumulu.  
\v 19 Ana kaidaꞋi tiꞋitiꞋi goꞋo, na ngwae neꞋe kira kasi faꞋamamana, noaꞋa kira kasi baꞋa lisi nau laꞋu. Bore ma kamuꞋa niniꞋa, muke baꞋa lisi nau logo amuꞋa. Ma osiꞋana nau ku mauri, kamu ke mauri logo.  
\v 20 Ma ana kaidaꞋi neꞋe nai baꞋa mauri laꞋu, muke baꞋa saiana neꞋe nau ku tua ratai ana na MaꞋa nau, ma kamu ke tua ratai faꞋi nau, ma nau ku tua ratai faꞋi kamu.   
\p
\v 21 “Ma sa tai bore Ꞌana neꞋe roꞋosulia na taki nau ki, niaꞋa neꞋe na ngwae neꞋe nia alafe fuaku. Ma sa tai bore Ꞌana neꞋe ka alafe fuaku, MaꞋa nau ka alafe logo fuana, ma nauꞋa bore nau ku alafe logo fuana, ma nau ku faꞋataꞋi nau talaku fuana.”   
\p
\v 22 Sa Judas (noaꞋa laꞋu sa Iskariot) ka saefiloa ka Ꞌuri, “Aofia kwa, faꞋuta neꞋe kaimili goꞋo neꞋe kami saiana mike lisiꞋo, ma na ngwae neꞋe noaꞋa kira kasi faꞋamamana noaꞋa kira kasi lisiꞋo?”   
\p
\v 23 Sa Jesus ka olisia ka Ꞌuri, “DiꞋia ta ngwae neꞋe alafe aku, nia ke roꞋosulia na faꞋamanataꞋanga nau ki. Ma na MaꞋa nau ke alafe fuana, ma na MaꞋa nau, keroꞋo ka leka maꞋi siana, ma keroꞋo ka tua faꞋinia.  
\v 24 Ma sa tai bore Ꞌana neꞋe noaꞋa kasi alafe aku, nia kasi roꞋosulia na faꞋamanataꞋanga nau ki. Ma na faꞋamanataꞋanga nau ki neꞋe kamu rongoꞋi, noaꞋa laꞋu na ru nau ki talaku. Sulia nia Ꞌita maꞋi faꞋasia na MaꞋa, neꞋe nia asungaꞋi nau maꞋi.   
\p
\v 25 “Nau ku saea na ru neꞋe ki fuamuꞋa ana kaidaꞋi nau ku tua Ꞌua faꞋi kamu.  
\v 26 Na MaꞋa nau ke baꞋa kwatea maꞋi na AnoꞋi ru Abu Ꞌani sataku, fasi Ꞌiri nia ke Ꞌafi kaumulu. Nia ke baꞋa faꞋamanata kamu Ꞌani na ru ki taꞋifau, ma ka faꞋamanata oli amuꞋa Ꞌani na ru ki taꞋifau neꞋe nau ku faꞋarongo kamu naꞋa Ꞌani Ꞌi naꞋo.   
\p
\v 27 “Nau ku faꞋasia naꞋa aroaroꞋanga nau fuamuꞋa. Na aroaroꞋanga nau neꞋe nau ku kwatea fuamuꞋa, noaꞋa nia kasi diꞋia na aroaroꞋanga saena na magalia. Nia neꞋe, noaꞋa kamu kasi manata Ꞌabera, ma noaꞋa kamu kasi maꞋu.  
\v 28 Kamu rongoa taꞋifau naꞋa na fatalaku ba Ꞌuri, ‘Nai baꞋa leka, ma nai baꞋa oli logo maꞋi siaumulu.’ DiꞋia kamu ka alafe aku, muke saeleꞋa sulia nau ku leka siana MaꞋa, sulia nia talingaꞋi ka tasa liufi nau.  
\v 29 Nau ku saea naꞋa ru neꞋe ki, sui mala niꞋi ka fiꞋi dao maꞋi, fasi Ꞌiri ana kaidaꞋi niꞋi ke dao maꞋi ana, kamu ke fiꞋi faꞋamamana.  
\v 30 NoaꞋa nau kusi alaꞋa tau laꞋu faꞋi kamu, sulia sa Saetan na ngwae gwaungaꞋi ana magalia neꞋe, nia karangi dao naꞋa maꞋi. Bore ma nia noaꞋa kasi gwaungaꞋi fafi nau.  
\v 31 Ma nauꞋa talaku, nau ku sasia ru ki taꞋifau sulia tae neꞋe MaꞋa nau nia saea fuaku fuana na sasilana, fasi Ꞌiri na ngwae ana magalia neꞋe, kira ka saiana nau ku alafe fuana MaꞋa nau.  
\p “Aia, kulu tataꞋe, kulu ke leka naꞋa faꞋasia kula neꞋe.”   
\c 15  
\s1 Sa Jesus nia diꞋia na fuuꞋi grep mamana  
\p
\v 1 Sa Jesus ka fata Ꞌuri laꞋu fuana na fafarongo nia ki, “NauꞋa naꞋa neꞋe fuuꞋi grep mamana, ma na MaꞋa nau neꞋe ngwae rao ana na oꞋola.  
\v 2 Ma nia saiana ka tufua na rara Ꞌai ki faꞋasi nau neꞋe noaꞋa kira kasi fungu, ma ka lufusia na rara Ꞌai ki neꞋe kira fungu, fasi Ꞌiri kira ka fungu leꞋa.  
\v 3 Ma kaumulu sikasika taꞋifau naꞋa Ꞌani na faꞋamanataꞋanga nau ki fuamuꞋa.  
\v 4 Muke tua ratai faꞋi nau, Ꞌiri nau ku tua ratai faꞋi kamu. Na rara Ꞌai nia ꞋafitaꞋi ka fungu Ꞌana talana, diꞋia noaꞋa nia kasi tua ratai ana na fuuꞋi Ꞌai. Ma ka ꞋunaꞋeri logo ana kamuꞋa, ka ꞋafitaꞋi muke sasia na ru leꞋa ki, diꞋia noaꞋa kamu kasi tua ratai aku.   
\p
\v 5 “NauꞋa naꞋa neꞋe fuuꞋi grep, ma kamu naꞋa neꞋe rara Ꞌai ki. Ma diꞋia sa tai neꞋe ka tua ratai aku, nau ku tua ratai ana niaꞋa, nia saiana ka fungu Ꞌani fuaꞋi grep Ꞌoro ki. Ma diꞋia noaꞋa kamu kasi tua ratai aku, nia ꞋafitaꞋi muke sasia ta ru leꞋa.  
\v 6 Ma diꞋia sa tai neꞋe noaꞋa kasi tua ratai aku, nia diꞋia ta rara Ꞌai neꞋe kira Ꞌui Ꞌania ma ka mae. Ma na rara Ꞌai ꞋunaꞋeri ki, kira ka ngaliꞋi, ma kika Ꞌui ꞋaniꞋi Ꞌi saena na mafula ka duꞋafia Ꞌana.  
\v 7 Ma diꞋia muke tua ratai aku, ma na fatalaku ka tua tari amuꞋa, muke gania ta ru bore Ꞌana neꞋe kamu oga, ma nai baꞋa kwatea fuamuꞋa.  
\v 8 Ma na raoꞋa leꞋa Ꞌoro neꞋe kamu sasia, nia ka faꞋataꞋinia naꞋa ꞋinotoꞋanga na MaꞋa nau. Ma nia ꞋunaꞋeri ka faꞋataꞋinia logo neꞋe kamuꞋa na fafarongo nau ki.  
\v 9 Nau ku alafe fuamuꞋa diꞋia logo MaꞋa nau neꞋe alafe fuaku. Nia neꞋe, muke tua tari saena na alafeꞋanga nau.  
\v 10 Ma diꞋia muke roꞋosulia na taki nau ki, muke tua tari saena na alafeꞋanga nau, diꞋia logo neꞋe nau ku roꞋosulia na taki MaꞋa nau ki, ma nau ku tua tari logo saena na alafeꞋanga nia.  
\v 11 Nau ku saea muke roꞋosulia na taki nau ki, muke tua tari saena na alafeꞋanga nau fasi Ꞌiri muke toꞋo ana saeleꞋanga doe, diꞋia logo na saeleꞋanga nau, ma na saeleꞋanga kamu ke leka talau.  
\v 12 Ma na taki nau fuamuꞋa, nia Ꞌuri: Muke alafe fuamuꞋa kwailiu, diꞋia logo neꞋe nau ku alafe fuamuꞋa.  
\v 13 NoaꞋa ta alafeꞋanga kasi liufia na alafeꞋanga neꞋe ngwae ka kwatea na maurilana fuana kwaima nia ki, fasi Ꞌiri ka faꞋamaurida.  
\v 14 Ma kamu neꞋe na kwaima nau ki, diꞋia kamu sasia na ru neꞋe nau ku asungaꞋi kamu fuana.  
\v 15 Ma noaꞋa nau kusi sae kamu laꞋu Ꞌani na ngwae rao ki, sulia neꞋe ngwae rao noaꞋa kasi saiana ru neꞋe na ngwae gwaungaꞋi nia sasia. Nau ku sae kamu Ꞌani na kwaima nau ki lala, sulia nau ku faꞋarongo kamu taꞋifau naꞋa Ꞌani na ru ki taꞋifau neꞋe nau ku rongoa maꞋi faꞋasia na MaꞋa nau.  
\v 16 Ma noaꞋa kamu kasi fili nau, nauꞋa lala neꞋe nau ku fili kamu, fasi Ꞌiri muke sasia na ru leꞋa Ꞌoro ki, diꞋia na Ꞌai neꞋe nia fungu leꞋa Ꞌani fuaꞋi ru ka leka talau. Ma na MaꞋa ke baꞋa kwatea ta ru bore Ꞌana neꞋe muke gani Ꞌuana, osiꞋana kamu fafarongo nau ki.  
\v 17 Ma na taki nau fuamuꞋa ka Ꞌuri: Muke alafe fuamuꞋa kwailiu.   
\s1 Ngwae ana magalia ke lia taꞋafi kamu  
\p
\v 18 “DiꞋia na ngwae saena magalia neꞋe kira ka lia taꞋafi kamu, muke manata toꞋona neꞋe kira eta lia taꞋafi nau logo Ꞌi naꞋo.  
\v 19 DiꞋia kamu ti ngwae taꞋa logo saena na magalia neꞋe, kira ka alafe amuꞋa, osiꞋana kamu diꞋia logo kiraꞋa. Bore ma nau ku fili kamu taꞋifau naꞋa, fasi Ꞌiri muke matamata faꞋasia ngwae taꞋa ki saena magalia. NoaꞋa kamu kasi tua laꞋu diꞋia kiraꞋa, ma nia neꞋe sasia noaꞋa kira kasi oga kamu.  
\v 20 Muke manata toꞋona tae ki ba nau ku saeꞋe ka sui naꞋa fuamuꞋa, ‘Na ngwae rao nia noaꞋa kasi talingaꞋi ana ngwae gwaungaꞋi nia.’ Ma osiꞋana neꞋe kira faꞋakaisi nau, kira ke faꞋakaisi kamu logo. Ma ti ngwae kira roꞋosulia na fatalaku, ma ꞋunaꞋeri ti ngwae ke baꞋa roꞋo logo sulia fatalamuꞋa.  
\v 21 Ma kike baꞋa faꞋakaisi kamu, si neꞋe kamuꞋa na ngwae nau ki. Kira ke sasi ꞋunaꞋeri logo sulia kira noaꞋa kasi saiana God neꞋe nia asungaꞋi nau maꞋi.  
\v 22 Ma diꞋia noaꞋa nau kusi leka maꞋi saena magalia, ma noaꞋa nau kusi faꞋarongo kira Ꞌani ꞋunaꞋeri, noaꞋa kira kasi Ꞌeke Ꞌani sasia taꞋangaꞋa. Ma ana kaidaꞋi neꞋe, nia ka ꞋafitaꞋi naꞋa fuana sa tai neꞋe ka saea nia noaꞋa kasi rora, sulia nau ku leka maꞋi, ma nau ku saea ka sui naꞋa fuada.  
\v 23 Ma sa tai neꞋe ka Ꞌaila Ꞌani nau, nia Ꞌaila logo Ꞌani MaꞋa nau.  
\v 24 Nau ku fulia na ru neꞋe noaꞋa ta ngwae Ꞌiri fulia Ꞌi naꞋo. Kira lisia nau ku fulia na ru neꞋe ki, Ꞌiri kike Ꞌeke Ꞌani sasi taꞋangaꞋa kira ki, ma kira ka lia taꞋafi nau goꞋo Ꞌada ma faꞋinia MaꞋa nau logo.  
\v 25 Ru neꞋe nia dao maꞋi, fasi Ꞌiri na KerekereꞋa ana Taki kira ki ka mamana Ꞌani alaꞋanga ba nia Ꞌuri, ‘Kira ilangaꞋi ꞋoꞋo goꞋo Ꞌada aku.’   
\p
\v 26 “Na AnoꞋi ru Abu ke baꞋa leka maꞋi ma ka Ꞌafi kamu. Ma nia ke baꞋa faꞋataꞋinia na ru mamana ki sulia God. Nai baꞋa kwatea maꞋi siaumulu faꞋasia na MaꞋa nau. Ana kaidaꞋi nia leka maꞋi, nia ka fata faꞋamamana suli nau fuamuꞋa.  
\v 27 Ma kamu logo muke baꞋa fata faꞋamamana suli nau, sulia kulu tua fiku Ꞌita naꞋa maꞋi ana kaidaꞋi nau ku talaꞋae ana raoꞋa nau.”   
\c 16  
\p
\v 1 Sa Jesus nia fata laꞋu ka Ꞌuri, “Nau ku saea naꞋa ru neꞋe ki fuamuꞋa, fasi Ꞌiri neꞋe faꞋamamana Ꞌanga kamu ke ngasi.  
\v 2 Kira ke baꞋa fone kamu faꞋasia ruꞋungaꞋa saena na luma fuana foꞋongaꞋa kira ki. Ma nia ke baꞋa dao ana kaidaꞋi neꞋe, diꞋia ta ngwae ke saungi kamu ke mae, nia ka fia fasi nia sasia na ru neꞋe God nia oga.  
\v 3 Na ngwae neꞋe ki, kira ke sasia ru neꞋeri ki amuꞋa, osiꞋana noaꞋa kira kasi saiana na MaꞋa nau, ma noaꞋa kira kasi sai logo aku.  
\v 4 Bore ma nau ku saea naꞋa Ꞌaku na ru neꞋe ki fuamuꞋa, fasi Ꞌiri ana kaidaꞋi kira talaꞋae fuana sasilana ru neꞋe ki amuꞋa, muke baꞋa manata toꞋona na alaꞋanga ba nau ku saeꞋe naꞋa fuamuꞋa ki.”  
\s1 Na ru neꞋe AnoꞋi ru Abu nia fulia  
\p Sa Jesus ka fata laꞋu Ꞌuri, “NoaꞋa nau kusi saea maꞋi na ru neꞋe ki fuamuꞋa Ꞌi naꞋo, osiꞋana nau ku tua Ꞌua faꞋi kamu.  
\v 5 Bore ma ana kaidaꞋi neꞋe, nau ku karangi oli naꞋa siana God neꞋe nia asungaꞋi nau maꞋi. Ka ꞋunaꞋeri bore Ꞌana, noaꞋa ta ngwae amuꞋa kasi saefilo nau Ꞌua sulia Ꞌi faꞋi neꞋe nai baꞋa leka Ꞌuana.  
\v 6 Ana kaidaꞋi neꞋe, na liamuꞋa ka figwanu liu, sulia nau ku saea naꞋa ru neꞋe ki fuamuꞋa.  
\v 7 Bore ma nau ku saea ru mamana fuamuꞋa, nia leꞋa liu fuamuꞋa neꞋe nai baꞋa leka faꞋasi kamu ꞋunaꞋeri. OsiꞋana diꞋia noaꞋa nau kusi leka, na AnoꞋi ru Abu neꞋe ke baꞋa leka maꞋi fuana na ꞋafilamuꞋa, nia noaꞋa kasi leka goꞋo maꞋi fuamuꞋa. Bore ma kaidaꞋi nai leka, nai baꞋa asungaꞋinia maꞋi siaumulu.  
\v 8 Ma kaidaꞋi nia ke dao maꞋi, nia ke baꞋa faꞋataꞋinia fuana ngwae saena magalia ki neꞋe kira manata rora sulia na abula taꞋangaꞋa, ma sulia na ꞋoloꞋoloꞋa, ma sulia na kwaꞋikwaꞋinga God.  
\v 9 Kira rora sulia na abula taꞋangaꞋa, osiꞋana noaꞋa kira kasi faꞋamamana aku.  
\v 10 Ma kira rora sulia na ꞋoloꞋoloꞋa, osiꞋana nai baꞋa oli siana na MaꞋa ma noaꞋa kamu kasi lisi nau laꞋu.  
\v 11 Ma kira rora sulia na kwaꞋikwaꞋinga God, osiꞋana God nia matalangaꞋinia naꞋa na ngwae taꞋa neꞋe nia gwaungaꞋi fafia na magalia neꞋe.   
\p
\v 12 “Nau ku toꞋo Ꞌana na ru Ꞌoro liu ki fuana saelani fuamuꞋa, bore ma noaꞋa kamu Ꞌiri totolia rongolaniꞋi taꞋifau naꞋa Ꞌi niniꞋari.  
\v 13 Bore ma ana kaidaꞋi neꞋe na AnoꞋi ru Abu ke dao maꞋi, nia ke faꞋamanata kamu Ꞌania na mamanaꞋanga, ma nia ke baꞋa faꞋataꞋinia na ru ki taꞋifau fuamuꞋa. Ma nia noaꞋa kasi fata Ꞌana talana, bore ma nia ke fata sulia na ru neꞋe nia rongoꞋi ki faꞋasia God. Ma nia ke baꞋa fata sulia na ru neꞋe ke baꞋa dao maꞋi ki.  
\v 14 Nia ka faꞋaꞋinotoꞋa nau, sulia nia ke baꞋa ngalia na alaꞋanga nau ki, ma ka faꞋarongo kamu Ꞌani.  
\v 15 Ma na ru MaꞋa nau ki taꞋifau neꞋe, na ru nau ki logo. Nia ba nau ku saea neꞋe na AnoꞋi ru Abu ke ngalia maꞋi na alaꞋanga nau ki ma ka faꞋarongo kamu Ꞌani.”   
\s1 KwaimanataiꞋanga ke rokisi Ꞌani saesaeleꞋanga  
\p
\v 16 Sa Jesus ka fata laꞋu Ꞌuri, “Ana kaidaꞋi tiꞋitiꞋi, noaꞋa kamu kasi baꞋa lisi nau. Sui ana kala kaidaꞋi tiꞋitiꞋi logo, muke baꞋa lisi nau laꞋu.”   
\p
\v 17 Ma ti ngwae ana na fafarongo nia ki kira ka saefilo kira kwailiu, kira ka Ꞌuri, “Tae neꞋe manataꞋanga ana alaꞋanga niniꞋa nia saea, ‘Ana kaidaꞋi tiꞋitiꞋi noaꞋa kamu kasi baꞋa lisi nau, ma ana kala kaidaꞋi tiꞋitiꞋi logo, kamu ke baꞋa lisi nau laꞋu?’ Ma nia ka saea laꞋu, ‘NoaꞋa kamu kasi baꞋa lisi nau sulia neꞋe nau ku leka siana na MaꞋa.’”  
\v 18 Ma na fafarongo nia ki kira ka saefilo kira kwailiu laꞋu Ꞌuana, “Tae neꞋe manataꞋanga ana alaꞋanga neꞋe, ‘Ana kaidaꞋi tiꞋitiꞋi?’ Kulu kina tae niniꞋa nia fata sulia.”   
\p
\v 19 Sui sa Jesus ka saiana kira oga kike saefiloa, ma nia ka fata Ꞌuri fuada, “Kamu manata sulia ru ba nau ku saea, ‘Ana kaidaꞋi tiꞋitiꞋi, noaꞋa kamu kasi lisi nau. Ma ana kala kaidaꞋi tiꞋitiꞋi logo, muke baꞋa lisi nau laꞋu.’ ꞋUri ma na ru neꞋeri neꞋe kamu saefilo kaumulu talamuꞋa sulia?  
\v 20 Ru mamana nau ku saea fuaumulu. Ana kaidaꞋi neꞋeri, muke baꞋa oꞋomae ma muke nagu. Bore ma ngwae taꞋa ana magalia ki, kira ke saeleꞋa Ꞌada. Kamu ke baꞋa kwaimanatai, sui Ꞌi buri Ꞌana na liadilaꞋanga kamu ke sui, ma muke saeleꞋa laꞋu.  
\v 21 Kamu saiana kaidaꞋi neꞋe kini nia karangi faꞋafuta, nia ka kwaimanatai, sulia nia dao naꞋa ana kaidaꞋi ana nonifiiꞋa. Bore ma kaidaꞋi nia faꞋafuta na ngela ka sui, nia ka manata bura naꞋa Ꞌani nonifiiꞋa baera, osiꞋana nia saeleꞋa naꞋa Ꞌana sulia na ngela nia futa naꞋa.  
\v 22 Kamu ꞋunaꞋeri logo. Ana kaidaꞋi neꞋe goꞋo neꞋe kamu kwaimanatai. Bore ma nai baꞋa lisi kamu laꞋu, ma saena maurilamuꞋa muke baꞋa saeleꞋa liu. Ma na saeleꞋa Ꞌanga neꞋe noaꞋa ta ngwae kasi totolia neꞋe ke laua naꞋa faꞋasi kamu.  
\v 23 Ana kaidaꞋi neꞋeri, noaꞋa kamu kasi gani nau naꞋa Ꞌuana ta ru laꞋu. Ru mamana nau ku saea fuamuꞋa, diꞋia ta ru bore Ꞌana neꞋe muke gania siana na MaꞋa osiꞋana kamu fafarongo nau ki, nia ke baꞋa kwatea fuamuꞋa.  
\v 24 ꞋIta Ꞌua maꞋi leleka ka dao Ꞌi taꞋena, noaꞋa kamu kasi gania goꞋo ta ru ana MaꞋa nau sulia kamu fafarongo nau ki. Kamu ke gania MaꞋa nau, nia ke baꞋa kwatea fuamuꞋa, fasi Ꞌiri muke saeleꞋa liu.”   
\s1 Sa Jesus nia liufia na ngasingasiꞋanga ana magalia  
\p
\v 25 Sa Jesus ka fata laꞋu Ꞌuri, “Nau ku saea na ru neꞋe ki fuamuꞋa Ꞌania na tarifulaꞋa ki. Bore ma kaidaꞋi ke baꞋa dao maꞋi neꞋe noaꞋa nau kusi fata laꞋu Ꞌani na tarifulaꞋa ki, bore ma nau ku fata abitako goꞋo Ꞌaku sulia MaꞋa fuamuꞋa.  
\v 26 Ana kaidaꞋi neꞋeri, kamu ke tala gania God naꞋa amuꞋa osiꞋana kamu fafarongo nau ki. Ma nau ku saea fuamuꞋa neꞋe noaꞋa nau kusi baꞋa gani naꞋa Ꞌuana ta ru fuamuꞋa.  
\v 27 Nia ke baꞋa ꞋunaꞋeri naꞋa sulia na MaꞋa Ꞌana talana neꞋe nia alafe fuamuꞋa, osiꞋana kamu alafe fuaku, duꞋungana kamu faꞋamamana ana neꞋe niaꞋa nama neꞋe asungaꞋi nau maꞋi.  
\v 28 ꞋI naꞋo, nau ku leka maꞋi faꞋasia na MaꞋa Ꞌuana saena na magalia neꞋe. Ma ana kaidaꞋi neꞋe, nau ku leka naꞋa faꞋasia na magalia, ma nau ku oli laꞋu siana na MaꞋa nau.”   
\p
\v 29 ꞋUnaꞋeri na fafarongo nia ki kira ka fata Ꞌuri fuana, “Ana kaidaꞋi neꞋe Ꞌoko fiꞋi fata madako naꞋa fuamiꞋa, sulia noaꞋa Ꞌoe kosi fata naꞋa Ꞌania na tarifulaꞋa ki.  
\v 30 KaidaꞋi neꞋe, kami fiꞋi saiana neꞋe Ꞌoko saiana na ru ki taꞋifau, diꞋia ta ngwae noaꞋa kasi saefilo Ꞌoe bore, Ꞌoko saiana tae neꞋe nia Ꞌi saena manatana. Ma nia neꞋe kwatea ma mika faꞋamamana neꞋe God nia asungaꞋi Ꞌoe maꞋi.”   
\p
\v 31 Ma sa Jesus ka fata Ꞌuri fuada, “ꞋUri ma kaumulu faꞋamamana ngasingasiꞋa naꞋa neꞋeriꞋa?  
\v 32 Na kaidaꞋi nia dao naꞋa neꞋe kamu ke baꞋa takalo taꞋifau faꞋasi nau. Ma kamu ke baꞋa tafi Ꞌuana fanoa kamu ki, sulia ru neꞋe kike baꞋa sasi aku. Bore ma noaꞋa nau kusi tua taꞋifili nau, osiꞋana na MaꞋa neꞋe nia tua faꞋi nau.  
\v 33 Nau ku saea na ru neꞋe ki fuamuꞋa, fasi Ꞌiri muke toꞋo ana aroaroꞋanga saena maurilamuꞋa, sulia neꞋe kaumulu tua fiku faꞋi nau. Sui bore Ꞌana muke tua saena magalia ma kira ke baꞋa faꞋakaisi kamu liu naꞋa, noaꞋa kamu kasi maꞋu, sulia nau ku liufia na ngasingasiꞋanga ana na magalia neꞋe ka sui naꞋa.”   
\c 17  
\s1 Sa Jesus nia foꞋo  
\p
\v 1 KaidaꞋi sa Jesus nia fata ꞋunaꞋeri ka sui, nia ka lia ꞋalaꞋa Ꞌi langi, ma ka fata Ꞌuri, “MaꞋasi Ꞌae, nia dao naꞋa ana kaidaꞋi fuana neꞋe Ꞌoko faꞋaꞋinotoꞋa nau, fasi Ꞌiri nau ku faꞋaꞋinotoꞋa Ꞌoe.  
\v 2 Sulia Ꞌoko kwatea naꞋa na ngasingasiꞋanga fuaku fafia na ngwae ki taꞋifau, fasi Ꞌiri nau ku Ꞌafia na ngwae neꞋe Ꞌoko kwateda fuaku ki Ꞌiri kike mauri firi.  
\v 3 Aia, ma na mauriꞋa firi neꞋe nia Ꞌuri: DiꞋia na ngwae ki kira ka saiamu neꞋe taꞋi God mamana, ma kira ka saiaku, sa Jesus na Christ, neꞋe Ꞌoko asungaꞋi nau maꞋi.  
\v 4 Nau ku faꞋataꞋinia naꞋa ꞋinotoꞋanga Ꞌoe saena magalia, ma nau ku faꞋasuia naꞋa raoꞋa ba Ꞌoko asungaꞋi nau maꞋi fuana sasilana.  
\v 5 MaꞋasi Ꞌae, kaidaꞋi neꞋe, Ꞌoko faꞋaꞋinotoꞋa nau laꞋu Ꞌani ꞋinotoꞋanga neꞋe nau ku toꞋo maꞋi ana faꞋi Ꞌoe, Ꞌi naꞋona mala maꞋi saungaꞋilana na magalia.   
\p
\v 6 “Nau ku faꞋamanata suli Ꞌoe fuana na ngwae ki neꞋe Ꞌoko kwateda naꞋa maꞋi fuaku saena magalia neꞋe. KiraꞋa neꞋe ngwae Ꞌoe ki, ma Ꞌoko kwateda naꞋa maꞋi fuaku. Kira roꞋo naꞋa sulia na fatalamu.  
\v 7 Ma kaidaꞋi neꞋe, kira sai naꞋa ana na ru ki taꞋifau neꞋe Ꞌoko kwateꞋe fuaku, niꞋi leka taꞋifau maꞋi faꞋasi Ꞌoe.  
\v 8 Nau ku saea naꞋa fuada na alaꞋanga ki neꞋe Ꞌoko kwatea fuaku, ma kira ka faꞋamamana naꞋa. Ma kira ka sai mamana naꞋa ana neꞋe nau ku leka maꞋi faꞋasi Ꞌoe, ma kira ka faꞋamamana ana neꞋe Ꞌoko asungaꞋi nau maꞋi.   
\p
\v 9 “Ma nau ku foꞋo fuada. NoaꞋa nau kusi foꞋo laꞋu fuana na ngwae neꞋe noaꞋa laꞋu ngwae Ꞌoe ki, bore ma nau ku foꞋo lala Ꞌaku fuana na ngwae neꞋe Ꞌoko kwateda maꞋi fuaku, sulia kira na ngwae Ꞌoe ki.  
\v 10 Na ngwae nau ki taꞋifau neꞋe, kira na ngwae Ꞌoe ki laꞋu goꞋo. Ma ngwae Ꞌoe ki taꞋifau, kira na ngwae nau ki laꞋu goꞋo. Ma kira ke faꞋataꞋinia naꞋa na ꞋinotoꞋanga nau Ꞌania tualada.  
\v 11 Nau kusi tua tau naꞋa saena magalia, nai baꞋa leka naꞋa kwau siamu. Bore ma kira goꞋo neꞋe kira ka tua Ꞌua saena magalia. MaꞋasi Abu Ꞌae, tagi sulida Ꞌani na ngasingasi Ꞌanga ba Ꞌoko kwatea fuaku, fasi Ꞌiri kira ka alu naꞋa taꞋi ru, diꞋia nama neꞋe koro taꞋi ru logo.  
\v 12 Ma kaidaꞋi ba nau ku tua faꞋinida, nau ku tagi sulida Ꞌani na ngasingasiꞋanga ba Ꞌoko kwatea fuaku. Nau ku gonida, ma noaꞋa ta ngwae ada kasi funu goꞋo, taꞋifilia goꞋo na ngwae taꞋa ba na KerekereꞋa Abu saea nia ke funu nama.  
\v 13 Nai baꞋa leka kwau siamu, ma nau ku saea na ru neꞋe ki ana kaidaꞋi nau ku tua Ꞌua saena magalia, fasi Ꞌiri kira ka saeleꞋa liu diꞋia na saeleꞋanga nau.  
\v 14 Ma nau ku kwatea naꞋa na fatalamu fuada. Bore ma na ngwae saena magalia ki neꞋe noaꞋa laꞋu ngwae Ꞌoe ki, kira liataꞋafida, osiꞋana kiraꞋa neꞋe ngwae Ꞌoe ki, diꞋia logo neꞋe nauꞋa ngwae Ꞌoe.  
\v 15 NoaꞋa nau kusi gani Ꞌoe fasi Ꞌiri Ꞌoko lafuda faꞋasia saena magalia, bore ma nau ku gani Ꞌoe fasi Ꞌiri Ꞌoke tagi sulida faꞋasia na Ngwae TaꞋa.  
\v 16 KiraꞋa noaꞋa laꞋu ngwae saena fanoa neꞋe Ꞌi ano, diꞋia logo neꞋe nauꞋa noaꞋa laꞋu ngwae saena fanoa neꞋe Ꞌi ano.  
\v 17 ꞋOko faꞋa abuda fuamu Ꞌani na mamanaꞋanga. Na fatalamu naꞋa neꞋe mamanaꞋanga.  
\v 18 Nau ku asungaꞋi kira fuana faꞋamanatalana na ngwae ki, diꞋia logo neꞋe Ꞌoko asungaꞋi nau maꞋi Ꞌuana saena magalia.  
\v 19 Ma fuana na leꞋalada, nau ku abungaꞋi nau talaku fuamu, fasi Ꞌiri kira logo kira ka abungaꞋi mamana ada talada fuamu.   
\p
\v 20 “Nau kusi foꞋo goꞋo fuada taꞋifili kira. Bore ma nau ku foꞋo logo fuana na ngwae neꞋe kike baꞋa faꞋamamana ana nauꞋa sulia na faꞋarongoꞋanga kira.  
\v 21 Ma nau ku foꞋo fasi Ꞌiri kira ka alua taꞋi ru goꞋo. MaꞋasi Ꞌae, kira ka tua ratai faꞋi koro, diꞋia logo neꞋe Ꞌoko tua ratai aku, ma nau ku tua ratai amu. Kira ka alua naꞋa taꞋi ru, fasi Ꞌiri na ngwae neꞋe saena magalia ki kira ka faꞋamamana ana neꞋe Ꞌoko asungaꞋi nau maꞋi.  
\v 22 Nau ku kwatea fuada na ꞋinotoꞋanga ba Ꞌoko kwatea logo fuaku, fasi Ꞌiri kira ka alua taꞋi ru, diꞋia logo neꞋe koro taꞋi ru goꞋo.  
\v 23 Fadalana ru neꞋe nia Ꞌuri: Nau ku tua ratai ana kiraꞋa, ma Ꞌoko tua ratai aku, fasi Ꞌiri kira ka taꞋi ru taꞋifau, ma fasi Ꞌiri na ngwae ki saena magalia kira ka saiana neꞋe Ꞌoko asungaꞋi nau maꞋi, ma Ꞌoko alafe fuada, diꞋia logo neꞋe Ꞌoko alafe fuaku.   
\p
\v 24 “MaꞋasi Ꞌae, nau ku oga na ngwae neꞋe Ꞌoko kwateda fuaku, kira ka tua faꞋi nau ana kula neꞋe nau ku tua ana, fasi Ꞌiri kira ka lisia naꞋa ꞋinotoꞋanga nau neꞋe Ꞌoko kwatea fuaku. ꞋOko kwatea ꞋinotoꞋanga neꞋe fuaku, osiꞋana neꞋe Ꞌoko alafe fuaku Ꞌi naꞋona mala na saungaꞋilana na magalia.  
\v 25 MaꞋasi Ꞌae, ꞋaeꞋo ngwae ana ꞋoloꞋoloꞋa. Na ngwae taꞋa ki saena na magalia neꞋe noaꞋa kira kasi saiamu, bore ma nau ku sai goꞋo Ꞌaku amu, ma na ngwae fafarongo nau ki, kira saiana neꞋe Ꞌoko asungaꞋi nau maꞋi.  
\v 26 Nau ku faꞋarongo kira naꞋa ꞋaniꞋo. Ma nau ku sasi funifaraꞋa goꞋo Ꞌaku ana, fasi Ꞌiri neꞋe alafeꞋanga Ꞌoe fuaku ka tua logo saena maurilada, ma nauꞋa bore, nau ku tua neketaꞋi logo faꞋinida saena maurilada.”   
\c 18  
\s1 KaidaꞋi kira daua sa Jesus  
\r (Matthew 26:47-56; Mark 14:43-50; Luke 22:47-53)  
\p
\v 1 Buri Ꞌana sa Jesus nia foꞋo ka sui naꞋa, niaꞋa faꞋinia na fafarongo nia ki, kika leka kwau, ma kira ka toꞋofolo ana dodo kira saea Ꞌani Kidron. Ma kira leka kwau Ꞌuana kula neꞋe na oꞋola Ꞌi Ꞌai ki nia ana.  
\v 2 Ma sa Judas, na ngwae neꞋe ke baꞋa Ꞌolosaea sa Jesus fuana malimae nia ki, nia sai naꞋa ana na kula neꞋeri. Sulia kaidaꞋi Ꞌoro sa Jesus faꞋinia na fafarongo nia ki, kira ꞋidufaꞋi leka leka Ꞌi neꞋeri.  
\v 3 Nia neꞋe sa Judas ka dautalaꞋia kwau ngwae ana ofoꞋa ki faꞋasia Rom faꞋinia na ngwae neꞋe kira folo kalia na Luma Abu God. Na fata abu doe ki, ma na Farasi ki neꞋe, kira asungaꞋinida kwau. Aia, na ngwae neꞋe kira leka maꞋi ki, kira dau ana na unu ki, ma na raꞋunga fuana fuꞋanga ki.  
\v 4 Ma sulia sa Jesus nia saiana ka sui naꞋa ru neꞋe ke baꞋa dao ana ki, nia ka fali kwau Ꞌusida, ma ka saefiloda ka Ꞌuri, “Tai neꞋana kamu lulu Ꞌuana?”   
\p
\v 5 Kira olisia kira ka Ꞌuri, “Kaimili lulu Ꞌuana sa Jesus, na ngwae ba faꞋasia Ꞌi Nasaret.”  
\p Ma sa Jesus ka fata Ꞌuri, “Nau niniꞋa naꞋa.”  
\p Aia, ma sa Judas na ngwae ba nia talaꞋida kwau siana sa Jesus, nia ka uu logo Ꞌi neꞋeri faꞋinida.  
\v 6 Ana kaidaꞋi sa Jesus nia fata Ꞌuri, “Nau niniꞋa naꞋa,” na ngwae neꞋeri ki kira dudufaꞋi buri, ma kira ka Ꞌasida Ꞌi ano.  
\v 7 Sui sa Jesus ka saefilo kira laꞋu ka Ꞌuri, “Tai neꞋe kamu lulu Ꞌuana?”  
\p Ma kira ka Ꞌuri laꞋu, “Kaimili lulu Ꞌuana sa Jesus, na ngwae ba faꞋasia Ꞌi Nasaret.”   
\p
\v 8 Sa Jesus ka fata Ꞌuri fuada, “Nau ku saea ka sui naꞋa fuamuꞋa, ‘NauꞋa niniꞋa naꞋa.’ Sulia nauꞋa niniꞋa naꞋa neꞋe kamu lulu nau maꞋi ꞋunaꞋeri, Ꞌirai kamu ke alaꞋania na ngwae neꞋe ki kike leka Ꞌada.”  
\v 9 Sa Jesus ka saea ru neꞋeri Ꞌiri ka faꞋamamana tae neꞋe nia saea ka sui naꞋa maꞋi suli kira, ba nia fata Ꞌuri, “MaꞋasi Ꞌae, noaꞋa ta ngwae ana ngwae nau ki neꞋe Ꞌoko kwateda fuaku ki kika funu.”   
\p
\v 10 Ma sa Simon Peter ka toꞋo ana taꞋi sele ni ofoꞋa, nia ka tara, ma ka kwaꞋi Ꞌani, ma ka kwaꞋi muusia alinga ꞋoloꞋolo ana na taꞋi ngwae rao na ꞋingataꞋi fata abu. Na ngwae rao neꞋeri satana sa Malakas.  
\v 11 Ma sa Jesus ka fata Ꞌuri fuana sa Peter, “ꞋOke olitaꞋinia Ꞌamu na sele ni ofoꞋa neꞋana Ꞌi fuila! ꞋUri ma Ꞌoko fia fasi noaꞋa nau kusi ruꞋu saena kaidaꞋi ana nonifiiꞋanga neꞋe MaꞋa nau kwatea fuaku?”   
\s1 Kira talaꞋia sa Jesus siana sa Anas  
\p
\v 12 Sui na ngwae folo ki, ma na ngwae ana ofoꞋa ki, faꞋinia na ngwae faꞋinaꞋonaꞋo ki, kira daua sa Jesus, ma kira ka firi fafia ro lima nia ki.  
\v 13 Ma kira ka eta talaꞋia kwau sa Jesus siana sa Anas, sulia nia neꞋe funga sa Kaeafas, na ꞋingataꞋi fata abu ana faꞋi ngali neꞋeri.  
\v 14 Ma sa Kaeafas ba saea fuana ngwae faꞋinaꞋonaꞋo kira Jiu ki Ꞌuri, “Nia leꞋa goꞋo fuana taꞋi ngwae ke mae, fasi Ꞌiri noaꞋa kira kasi saungia ngwae ki taꞋifau.”   
\s1 Sa Peter tofea sa Jesus  
\r (Matthew 26:69-70; Mark 14:66-68; Luke 22:55-57)  
\p
\v 15 Sa Simon Peter faꞋinia taꞋi fafarongo laꞋu, kera ka leka sulia sa Jesus. Ma na ruana fafarongo, na ꞋingataꞋi fata abu neꞋeri nia sai leꞋa ana. Ma na ruana fafarongo nia ka leka donga buri naꞋa ana sa Jesus, leleka ka tua maꞋi saena labata ana luma na ꞋingataꞋi fata abu.  
\v 16 Sa Peter nia uu goꞋo Ꞌana maꞋi Ꞌi maa. Sui na ruana fafarongo nia ka ruꞋu kwau Ꞌi maa, ma ka fata fuana kini neꞋe nia folo Ꞌafia na sinamaa, fasi Ꞌiri ka talaꞋia maꞋi sa Peter saena.  
\v 17 Ana kaidaꞋi sa Peter ka ruꞋu maꞋi, na kini neꞋe ka fata Ꞌuri fuana, “Sali ꞋaeꞋo ta ngwae logo ana fafarongo na ngwae neꞋe kira ngalia maꞋi taka niniꞋa!”  
\p Sa Peter ka olisia ka fata Ꞌuri, “NauꞋa noaꞋa!”   
\p
\v 18 Sulia kaidaꞋi neꞋeri kaidaꞋi ana uniꞋi gwariꞋa, neꞋe ngwae rao ki faꞋinia na ngwae folo ki, kira ka ukua na mafula Ꞌi leleo, ma kira ka uu Ꞌada kalia, ma sa Peter ka uu logo faꞋinida Ꞌi neꞋeri, ma ka rara logo Ꞌana.   
\s1 Na ꞋingataꞋi fata abu ka saefiloa sa Jesus  
\r (Matthew 26:59-66; Mark 14:55-64; Luke 22:66-71)  
\p
\v 19 Na ꞋingataꞋi fata abu ka saefiloa sa Jesus ka Ꞌuri, “Tai faꞋida neꞋe na fafarongo Ꞌoe ki? Ma na tae ki neꞋe Ꞌoko faꞋamanatada Ꞌani?”   
\p
\v 20 Ma sa Jesus ka olisia ka Ꞌuri, “Nau ku alaꞋa sulia ru ki taꞋifau fuana na ngwae ki Ꞌiri kira ka rongoa taꞋifau. NoaꞋa nau kusi sofongaꞋinia goꞋo ta ru, kaidaꞋi nau ku faꞋamanata na ngwae ki. Nau ku sasia ru neꞋeri ana asoa ki saena luma fuana foꞋongaꞋa ki, ma Ꞌi saena na Luma Abu God Ꞌi neꞋe, fasi Ꞌiri ana kaidaꞋi ngwae ki kira fiku maꞋi, kira ka rongoa. Ma noaꞋa nau kusi fata ago goꞋo Ꞌani ta ru.  
\v 21 FaꞋuta neꞋe Ꞌoko saefilo nau ꞋunaꞋeri? ꞋOke saefiloa lala Ꞌamu na ngwae neꞋe kira rongoa na ru neꞋe nau ku saea fuada ki. Kira neꞋe saiana na ru neꞋe nau ku saea fuada ki.”   
\p
\v 22 KaidaꞋi sa Jesus ka fata goꞋo ꞋunaꞋeri, taꞋi ngwae ana ngwae folo ki ka leka maꞋi, ma ka fidalia, ma ka fata Ꞌuri, “FaꞋuta neꞋe Ꞌoko fata ꞋunaꞋeri fuana ꞋingataꞋi fata abu kwa?”   
\p
\v 23 Sa Jesus ka olisia kwau ka Ꞌuri, “DiꞋia nau ku saea ta ru neꞋe nia rora, Ꞌoke saea naꞋa ru neꞋe nau ku rora ana. Ma diꞋia noaꞋa nau kusi saea goꞋo ta ru rora, faꞋuta neꞋe Ꞌoko fidali nau kwa?”   
\p
\v 24 Buri Ꞌana na ru neꞋe sa Anas ka kwatea naꞋa kwau sa Jesus siana sa Kaeafas, na ꞋingataꞋi fata abu. Ma na limana kira firi Ꞌua fafia.   
\s1 Sa Peter tofea laꞋu sa Jesus  
\r (Matthew 26:71-75; Mark 14:69-72; Luke 22:58-62)  
\p
\v 25 Ma kaidaꞋi sa Peter nia uu, ma ka rarangia Ꞌua Ꞌana nonina, na ngwae neꞋe kira uu Ꞌi neꞋeri faꞋinia, kira ka fata Ꞌuri fuana, “ꞋOe ta ngwae ana fafarongo na ngwae niniꞋa kira matalangaꞋinia niniꞋa?”  
\p Ma sa Peter nia tofe, ma ka fata Ꞌuri, “NoaꞋa liu, nauꞋa noaꞋa!”   
\p
\v 26 Ma taꞋi ngwae ana ngwae rao ꞋingataꞋi fata abu ka tua logo Ꞌi neꞋeri. Na ngwae neꞋe niaꞋa na ngwaefuta faꞋinia na ngwae rao ba sa Peter nia kwaꞋi muusia na alingana, ma nia ka fata Ꞌuri, “ꞋIu! KaidaꞋi ba kira daua sa Jesus saena oꞋola baera, nau ku lisiꞋo faꞋinia.”   
\p
\v 27 Ma sa Peter ka fata Ꞌuri, “NoaꞋa! NoaꞋa laꞋu nauꞋa baniꞋa.” Ana kaidaꞋi neꞋeri goꞋo na karai ka angi naꞋa.   
\s1 Kira talaꞋia kwau sa Jesus siana sa Paelat  
\r (Matthew 27:1-2, 11-14; Mark 15:1-5; Luke 23:1-5)  
\p
\v 28 Ma ana laꞋa bilabila Ꞌi Ꞌofodangi, kira ka talaꞋia kwau sa Jesus faꞋasia luma sa Kaeafas, kira ka talaꞋia Ꞌuana saena luma sa Paelat, na ngwae gwaungaꞋi ana kula neꞋeri. KaidaꞋi neꞋeri, ngwae faꞋinaꞋonaꞋo Jiu ki kira uu goꞋo Ꞌada kwau Ꞌi maa, sulia diꞋia kira ruꞋu saena luma ngwae neꞋe nia noaꞋa laꞋu na ngwae Jiu, kira fia fasi kira ke baꞋa sua Ꞌi naꞋona God. Ana kaidaꞋi neꞋeri, kira oga kira ka tua sikasika masia Ꞌanilana na FangaꞋa ana DaofaꞋi LiuꞋa.  
\v 29 Ma sa Paelat ka ruꞋu kwau fuada Ꞌi maa, ma ka saefilo Ꞌuri, “Ru faꞋuta neꞋe kamu giosia Ꞌani ngwae neꞋe fuana matalangaꞋilana?”   
\p
\v 30 Kira olisia kira ka fata Ꞌuri, “Ngwae neꞋe nia sasia na ru taꞋa ki niniꞋa kami ka talaꞋia maꞋi siamu. DiꞋia noaꞋa, nia ꞋafitaꞋi kami ka talaꞋia maꞋi siamu.”   
\p
\v 31 Sa Paelat ka fata Ꞌuri fuada, “DiꞋia ni Ꞌirai, mulu talaꞋia kwau, kamu ka matalangaꞋinia sulia na tae neꞋe taki kamu ki saea.”  
\p Kira ka fata Ꞌuri, “Na taki kamu ki Ꞌi Rom neꞋe kami tua olofana, nia luia noaꞋa kami kasi saungia ta ngwae.”  
\v 32 Nia ꞋunaꞋeri, fasi Ꞌiri ka faꞋamamana tae ki ba sa Jesus nia saea ka sui naꞋa sulia na maelana. Sulia na ngwae faꞋasia Ꞌi Rom ki, kira saungia na ngwae ki ana na Ꞌai rara folo.   
\p
\v 33 Sa Paelat ka oli laꞋu Ꞌuana saena na luma nia, ma ka saea maꞋi sa Jesus siana, ma ka saefiloa ka Ꞌuri, “ꞋUri ma ꞋaeꞋo neꞋe na ngwae tatalafaꞋa na ngwae Jiu ki kwa?”   
\p
\v 34 Ma sa Jesus ka saefiloa kwau ka Ꞌuri, “ꞋUri ma na saefiloꞋanga neꞋe nia leka maꞋi faꞋasiꞋo talamu, nama ti ngwae neꞋe kira faꞋarongo Ꞌoe suli nau?”   
\p
\v 35 Ma sa Paelat ka fata laꞋu ka Ꞌuri, “NauꞋa noaꞋa laꞋu na ngwae Jiu niniꞋa! Na ngwae Ꞌoe ki, ma na fata abu doe ki neꞋe talada niniꞋa, kira talaꞋi Ꞌoe maꞋi siaku. Na tae taꞋa neꞋe Ꞌoko sasia?”   
\p
\v 36 Ma sa Jesus ka olisia ka Ꞌuri, “Na ꞋinotoꞋanga nau noaꞋa laꞋu saena magalia neꞋe. Ma diꞋia na ꞋinotoꞋanga nau neꞋe ru saena magalia, na ngwae nau ki kira ka fuꞋa usi nau faꞋasia na kwatelaku fuada na ngwae faꞋinaꞋonaꞋo Ꞌi Jiu ki. Na ꞋinotoꞋanga nau, noaꞋa laꞋu na ru Ꞌi saena magalia neꞋe goꞋo.”   
\p
\v 37 Ma sa Paelat ka saefiloa ka Ꞌuri, “ꞋUri ma ꞋaeꞋo ta ngwae tatalafaꞋa niniꞋa?”  
\p Ma sa Jesus ka olisia ka Ꞌuri, “ꞋAeꞋo neꞋe Ꞌoko saea nauꞋa na tatalafaꞋa. Nau ku futa, ma nau ku dao maꞋi saena na magalia neꞋe fuana taꞋi ru goꞋo, fuana nai alaꞋa sulia na ru mamana. Ma sa tai neꞋe ka oga na ru mamana, nia roꞋo suli nau.”   
\p
\v 38 Sui sa Paelat ka saefiloa laꞋu ka Ꞌuri, “ꞋUri ma na tae neꞋe mamanaꞋanga kwa?”  
\s1 Kira matalangaꞋinia sa Jesus fuana maeꞋa  
\r (Matthew 27:15-31; Mark 15:6-20; Luke 23:13-25)  
\p Ma sa Paelat ka oli laꞋu Ꞌi maa siana ngwae ki, ma ka fata Ꞌuri fuada, “NoaꞋa nau kusi dao goꞋo toꞋona ta taꞋangaꞋa ana na ngwae neꞋe.  
\v 39 Bore ma sulia na falafala kamu, nai baꞋa logea taꞋi ngwae fuamuꞋa ana kaidaꞋi ana FangaꞋa ana DaofaꞋi LiuꞋa. ꞋUri ma kaumulu oga nai logea na ngwae tatalafaꞋa Jiu ki fuamuꞋa?”   
\p
\v 40 Ma kira ka Ꞌada kokolada kira ka fata Ꞌuri, “NoaꞋa! Na ngwae neꞋe noaꞋa Ꞌoe kosi logea! Kaimili oga Ꞌoke logea maꞋi sa Barabas!” Aia, sa Barabas niaꞋa na ngwae fofolo bili.   
\c 19  
\p
\v 1 ꞋUnaꞋeri goꞋo sa Paelat ka kwatea naꞋa sa Jesus fuana na ngwae ana ofoꞋa ki, ma ka saea kira ka ulasia.  
\v 2 Ma kira ka Ꞌerea na Ꞌeregwau Ꞌani na kwalo ngarangaraꞋa, ma kira ka alua ana gwauna sa Jesus. Sui kira ka faꞋaruꞋufia Ꞌani na ifi meo boraboraꞋa, diꞋia ta ngwae tatalafaꞋa.  
\v 3 Sui kira ka leka maꞋi siana, ma kira ka Ꞌuri, “ꞋAeꞋo neꞋe na tatalafaꞋa ngwae Jiu ki.” Ma kira ka fidalia.   
\p
\v 4 Ma sa Paelat ka ruꞋu laꞋu kwau siana ngwae Ꞌoro neꞋe kira fiku ki, ka fata Ꞌuri, “Nai baꞋa ngalia maꞋi na ngwae neꞋe siaumulu, fasi Ꞌiri muke saiana neꞋe noaꞋa nau kusi lisia goꞋo ta taꞋangaꞋa ana niaꞋa.”  
\v 5 Sui, sa Jesus ka ruꞋu maꞋi Ꞌi maa, ma ka ruꞋufia na Ꞌeregwau ana kwalo ngarangaraꞋa, ma na ifi meo boraboraꞋa. Ma sa Paelat ka fata Ꞌuri fuada “Lisia basi na ngwae neꞋe!”   
\p
\v 6 Ma ana kaidaꞋi fata abu doe ki, ma na ngwae neꞋe kira folo Ꞌusia na Luma Abu God, kira lisia, kira fiꞋi ako doe laꞋu, ma kira ka Ꞌuri, “ꞋOke saungia! FotoꞋia ana Ꞌai rara folo!”  
\p Sa Paelat ka fata Ꞌuri, “DiꞋia ꞋunaꞋeri, kamu ka ngalia, ma muke fotoꞋia ana Ꞌai rara folo. OsiꞋana noaꞋa nau kusi dao goꞋo toꞋona ta taꞋangaꞋa ana niaꞋa.”   
\p
\v 7 Na ngwae ki kira ka fata Ꞌuri fuana sa Paelat, “Kaimili toꞋo ana na taki fuana ngwae Ꞌuri nia ka mae, osiꞋana nia saea niaꞋa na Ngela God.”   
\p
\v 8 KaidaꞋi sa Paelat nia rongoa ru neꞋe, nia ka maꞋu liu liufia naꞋa Ꞌi naꞋo.  
\v 9 Ma nia ka oli laꞋu Ꞌi luma ka saefiloa sa Jesus ka Ꞌuri, “ꞋAeꞋo ngwae faꞋasia Ꞌi fai niniꞋa kwa?”  
\p Ma sa Jesus noaꞋa kasi saea goꞋo ta ru.  
\v 10 Sa Paelat ka fata laꞋu Ꞌuri fuana, “ꞋUri ma noaꞋa Ꞌoe kosi oga goꞋo alaꞋanga faꞋi nau? NoaꞋa Ꞌoe kosi sai goꞋo ana neꞋe, nau ku toꞋo ana na ngasingasiꞋanga fuana saelana kike logeꞋo, nama diꞋia noaꞋa, kira ka saungiꞋo ana Ꞌai rara folo?”   
\p
\v 11 Sa Jesus ka olisia ka fata Ꞌuri, “Nia mamana Ꞌoko toꞋo ana ngasingasiꞋanga fuana Ꞌoke sasi ꞋunaꞋeri aku. Bore ma God goꞋo neꞋe nia kwatea na ngasingasiꞋanga neꞋeri fuamu. Nia neꞋe na ngwae niniꞋa nia kwate nau fuamu, nia sasia na ru neꞋe taꞋa ka tasa ka liufia na ru Ꞌoko sasia.”   
\p
\v 12 Ana kaidaꞋi sa Paelat nia rongoa fatalana sa Jesus, nia ka lulu Ꞌuana ta masikwaꞋa neꞋe nia ka sasia fasi Ꞌiri ke logea. Bore ma na Jiu ki, kira ako doe kira ka Ꞌuri, “DiꞋia Ꞌoko logea ngwae neꞋe, noaꞋa Ꞌoe kosi bali faꞋinia na tatalafaꞋa Ꞌi Rom. OsiꞋana diꞋia ta ngwae saea nia neꞋe na tatalafaꞋa, nia suꞋusia na ngwae tatalafaꞋa Ꞌi Rom.”   
\p
\v 13 KaidaꞋi sa Paelat nia rongoa na alaꞋanga neꞋeri ki sui, nia ka talaꞋia kwau sa Jesus Ꞌi maa, ka tua ana kula ana kwai matalangaꞋinga Ꞌi saena na maꞋe luma neꞋe kira saea Ꞌani “TatafeꞋe fau,” ma na alaꞋanga Jiu neꞋe “Gabata.”  
\v 14 Ma kaidaꞋi neꞋeri, na asoa ana sasi akaꞋu Ꞌanga na faꞋi asoa naꞋona FangaꞋa ana DaofaꞋi LiuꞋa, ma nia karangi tofongaꞋi asoa naꞋa. Ma sa Paelat ka fata Ꞌuri fuana na ngwae ki, “Lisia basi na ngwae tatalafaꞋa kamu.”   
\p
\v 15 Ma na ngwae ki kira ri, kika fata Ꞌuri, “Saungia! Saungia! FotoꞋia Ꞌana Ꞌai rara folo!”  
\p Sa Paelat ka saefiloda laꞋu ka Ꞌuri, “ꞋUri ma kamu oga nai fotoꞋia na ngwae tatalafaꞋa kamu ana Ꞌai rara folo?”  
\p Ana kaidaꞋi neꞋeri, na fata abu doe ki olisia kika Ꞌuri, “NiaꞋa noaꞋa laꞋu na ngwae tatalafaꞋa kami. TaꞋi ngwae tatalafaꞋa neꞋe Ꞌi Rom goꞋo neꞋe na gwaungaꞋi kami!”   
\p
\v 16 Ma sa Paelat ka kwatea sa Jesus fuana na ngwae ana ofoꞋa ki, fasi Ꞌiri kike fotoꞋia ana Ꞌai rara folo.  
\s1 Kira fotoꞋia sa Jesus ana Ꞌai rara folo  
\r (Matthew 27:32-44; Mark 15:21-32; Luke 23:26-43)  
\p Ma kira ka talaꞋia naꞋa kwau sa Jesus.  
\v 17 Ma nia ka leka ka ngalia na Ꞌai rara folo nia talana Ꞌuana na kula neꞋe kira saea Ꞌani Ꞌi Golgota ana alaꞋanga ngwae Jiu. (Na fadalana satana kula neꞋeri neꞋe “Na Lasi Ngwae.”)  
\v 18 Ma Ꞌi neꞋeri kira ka fotoꞋia ana Ꞌai rara folo. Ma na ro ngwae ki logo neꞋe kira fotoꞋida Ꞌi neꞋeri, taꞋi ngwae ana bali mauli ma ta ngwae ana bali ꞋoloꞋolo, ma kira ka fotoꞋia sa Jesus ana Ꞌai rara folo neꞋe uu Ꞌi safitadaroꞋo.  
\v 19 Ma sa Paelat ka keresia na alaꞋanga, ma kira ka alua Ꞌi gwauna Ꞌai rara folo sa Jesus. Na alaꞋanga neꞋeri ki nia keresia ka Ꞌuri, \sc “Sa Jesus faꞋasia Ꞌi Nasaret, na ngwae tatalafaꞋa Jiu ki.”\sc*  
\v 20 Kula neꞋe kira alua na Ꞌai rara folo neꞋe kira fotoꞋia sa Jesus ana, noaꞋa kasi teo tau goꞋo faꞋasia Ꞌi Jerusalem. Ma na ngwae Ꞌoro ana Jiu ki kira toꞋomani alaꞋanga neꞋe. Ma na alaꞋanga neꞋe kira ka keresia logo Ꞌani uulu alaꞋanga matamata ki. AlaꞋanga ngwae Jiu ki, alaꞋanga ngwae Rom ki, ma na alaꞋanga ngwae Grik ki logo.  
\v 21 Ma na fata abu doe ki, kira ka fata Ꞌuri fuana sa Paelat, “NoaꞋa Ꞌoe kosi keresia laꞋu na ‘TatalafaꞋa Jiu ki!’ Bore ma Ꞌoke keresia lala Ꞌuri, ‘Nia Ꞌana talana neꞋe nia fata Ꞌuri, nauꞋa na ngwae tatalafaꞋa fuana ngwae Jiu ki.’”   
\p
\v 22 Sui sa Paelat ka olisida ka fata Ꞌuri, “Tae neꞋe nau ku keresia ka sui naꞋa, nia ka teo naꞋa Ꞌana ꞋunaꞋeri.”  
\v 23 Ma Ꞌi buri Ꞌana na ngwae ana ofoꞋa ki kira fotoꞋia sa Jesus ana Ꞌai rara folo ka sui, kira ka ngalia na ifi nia ki, ma kira ka daroꞋia Ꞌani na fai baliꞋi ru ki fuana na fai ngwae neꞋeri ki. Ma na toꞋongi fafo doe nia, neꞋe noaꞋa ta ladoꞋa ana tailana, ma kira usu laꞋulaꞋu goꞋo Ꞌada ana.  
\v 24 Ma na ngwae ni ofoꞋa ki kira ka fata Ꞌuri fuada kwailiu, “NoaꞋa kulu kasi gasia faꞋalia laꞋu na ifi neꞋe. Kulu daisi Ꞌuana, diꞋia sa tai neꞋe daisi ka dao siana, nia neꞋe ke ngalia.” Nia ka ꞋunaꞋeri fasi Ꞌiri ka faꞋamamana na KerekereꞋa Abu ba nia Ꞌuri, “Kira daroꞋia naꞋa ifi nau ki fuada, ma kira ka daisi Ꞌuana toꞋongi fafo doe nau.” Na ru neꞋe ki na ngwae ni ofoꞋa ki neꞋe kira sasia.   
\p
\v 25 Na teꞋa sa Jesus, ma na ai kini futa teꞋa sa Jesus, ma Ꞌi Mary Ꞌafe sa Klopas, faꞋinia Ꞌi Mary kini faꞋasia Ꞌi Magdala neꞋe kira uu Ꞌi Ꞌaena na Ꞌai rara folo sa Jesus.  
\v 26 Ma na fafarongo ba sa Jesus nia alafe fuana, nia uu logo Ꞌi neꞋeri faꞋinia teꞋa sa Jesus. KaidaꞋi sa Jesus nia lisia teꞋa nia faꞋinia na fafarongo neꞋe nia alafe fuana kera uu karangia, nia ka fata Ꞌuri fuana teꞋa nia, “TeꞋasi Ꞌae, na ngela Ꞌoe neꞋana naꞋa.”  
\v 27 Sui, nia ka fata Ꞌuri laꞋu fuana na fafarongo neꞋeri, “Na teꞋa Ꞌoe neꞋana naꞋa.” Ma ka talaꞋae ana agi asoa neꞋeri, na fafarongo neꞋeri ka talaꞋia naꞋa teꞋa sa Jesus Ꞌuana luma nia Ꞌiri nia ka tagi sulia.   
\s1 Maelana sa Jesus  
\r (Matthew 27:45-56; Mark 15:33-41; Luke 23:44-49)  
\p
\v 28 ꞋI buri Ꞌana ru neꞋe ki sui, sa Jesus saiana neꞋe na raoꞋa nia ki, niꞋi sui taꞋifau naꞋa. Ma nia ka fata Ꞌuri, “Nau ku silikwaꞋu” Ꞌiri ka faꞋamamana na alaꞋanga saena KerekereꞋa Abu.\x + \xo 19:28 \xt Sam 69:21\x*   
\p
\v 29 Ma ana kula neꞋeri, kira alua taꞋi dako neꞋe fungu Ꞌani waen Ꞌafae. Ma kira ngalia taꞋi lumulumu asi, ma kira ka taufia saena dakoꞋi waen neꞋe, sui kira ka alua Ꞌi maana na maꞋe Ꞌai kira saea Ꞌani “hisop,” sui kira ka kwatea Ꞌuana maana ngiduna sa Jesus.  
\v 30 Ana kaidaꞋi sa Jesus nia kwaꞋufia ka sui, nia ka fata Ꞌuri, “Nia sui naꞋa.” Buri Ꞌana nia saea alaꞋanga neꞋeri ki ka sui goꞋo, na gwauna ka gwautoli naꞋa, ma nia ka mae naꞋa.   
\s1 Kira labua kakarona sa Jesus Ꞌani sua  
\p
\v 31 Ma Ꞌi buri Ꞌana ru neꞋe ki sui, ngwae faꞋinaꞋonaꞋo Jiu ki kira leka maꞋi, ma kira ka saefiloa sa Paelat Ꞌiri ke alaꞋania fuana ngwae ni ofoꞋa ki kike leka, ma kike Ꞌoia naꞋa Ꞌaena na uulu ngwae neꞋe kira fotoꞋida ana Ꞌai rara folo ki, fasi Ꞌiri kike mae ꞋaliꞋali. Sulia kira oga kike lafua naꞋa nonida faꞋasia na Ꞌai rara folo ki ana faꞋi asoa neꞋeri. Sulia faꞋi asoa neꞋe na faꞋi asoa fuana sasi akaꞋu Ꞌanga Jiu ki masia asoa ana Sabat. Ma noaꞋa kira kasi oga neꞋe ngwae mae ki kira ka daukulukulu ana Ꞌai rara folo ana Sabat asoa ana mamaloꞋanga. Sulia neꞋe Sabat neꞋeri nia na asoa ꞋinotoꞋa Jiu ki.  
\v 32 Ma na ngwae ana ofoꞋa ki kira leka maꞋi, kira ka Ꞌoia Ꞌaena ro ngwae ba kira fotoꞋida ki ana Ꞌai rara folo.  
\v 33 Bore ma kaidaꞋi kira dao ana sa Jesus, kira ka lisia nia mae ka sui naꞋa. Nia neꞋe, noaꞋa kira kasi Ꞌoia laꞋu na Ꞌaena sa Jesus.  
\v 34 Sui ka ꞋunaꞋeri bore Ꞌana, taꞋi ngwae ada neꞋe nia oga ka faꞋamamana leꞋa ana, nia ka ngalia na maꞋe sua, ma ka labua Ꞌani Ꞌi kakarona sa Jesus. Ma kira ka lisia naꞋa Ꞌabu ma na kafo ka afe maꞋi.  
\v 35 Nau ku lisia ru neꞋeri, ma nau ku alaꞋa sulia, fasi Ꞌiri kamu taꞋifau muke faꞋamamana logo. Na ru neꞋe nau ku saea nia mamana, ma nau ku saiana na fatalaku nia mamana logo.  
\v 36 Ma ru neꞋeri ki ka ꞋunaꞋeri, fasi Ꞌiri ka faꞋamamana KerekereꞋa Abu ba nia fata Ꞌuri, “TaꞋi suli bore ana noaꞋa Ꞌiri maꞋoi goꞋo.”\x + \xo 19:36 \xt Eksodas 12:46; Nambas 9:12; Sam 34:20\x*  
\v 37 Ma ta bali KerekereꞋa Abu logo nia Ꞌuri, “Na ngwae ki kike baꞋa bubungia naꞋa ngwae neꞋe, kira labua na nonina.”\x + \xo 19:37 \xt Sekaraea 12:10\x*   
\s1 Kira alua nonina sa Jesus saena kilu gwaꞋu  
\r (Matthew 27:57-61; Mark 15:42-47; Luke 23:50-56)  
\p
\v 38 Ma Ꞌi buri Ꞌana ru neꞋeri ki, sa Josef na ngwae faꞋasia Ꞌi Arimetea, nia leka maꞋi ka gania sa Paelat Ꞌuana nonina sa Jesus, fasi Ꞌiri kike ngalia. Sa Josef ba, nia ta ngwae ana fafarongo sa Jesus ki logo, bore ma nia ago naꞋa, osiꞋana nia maꞋu Ꞌani na ngwae faꞋinaꞋonaꞋo Jiu ki. ꞋUnaꞋeri sa Paelat ka alaꞋania, ma nia ka leka maꞋi ka ngalia.  
\v 39 Ma sa Nikodimas ba nia leleka maꞋi siana sa Jesus saena rodo Ꞌi naꞋo ba, nia ka leka faꞋinia sa Josef, ma ka ngalia uulu akwala kilo Ꞌana ru moko leꞋa ki fuana alulana faꞋinia nonina ngwae mae. Na satana ru neꞋe “Mira,” faꞋinia “Alos.”  
\v 40 Ro ngwae neꞋe ki, kera ka ngalia nonina sa Jesus, ma kera ka buta Ꞌani Ꞌaba ifi kwao leꞋa faꞋinia na ru moko leꞋa neꞋeri ki. Kira sasia ru neꞋe sulia falafala Jiu ki ana sasi akaꞋu Ꞌanga ana ngwae mae ki fuana alulana saena kilu gwaꞋu.  
\v 41 Ma taꞋi oꞋola nia teo karangia kula neꞋe kira saungia sa Jesus ana. Ma taꞋi faoda fuana alulana nonina ngwae mae ki teo logo ana kula neꞋeri. Ma na faoda neꞋeri neꞋe ru faolu goꞋo Ꞌana, noaꞋa kira kasi alua Ꞌua ta ngwae Ꞌi saena.  
\v 42 Ma ana kaidaꞋi neꞋeri faꞋi asoa kira Jiu ki fuana sasi akaꞋu Ꞌanga masia na Sabat asoa ana mamaloꞋanga. Ma faꞋi asoa Sabat nia karangi naꞋa. Ma ro ngwae neꞋeri ki, kera leka, kera ka alua nonina sa Jesus Ꞌi saena faoda neꞋeri, sulia nia teo karangi goꞋo Ꞌana.   
\c 20  
\s1 Sa Jesus nia tataꞋe faꞋasia na maeꞋa  
\r (Matthew 28:1-8; Mark 16:1-8; Luke 24:1-12)  
\p
\v 1 ꞋI Ꞌofodangi ana na Sande kaidaꞋi rodoꞋa Ꞌua, Ꞌi Mary faꞋasia Ꞌi Magdala ka leka Ꞌi maana na faoda, ma ka lisia na fau ba kira alua bokota na maana, nia abuli ka sui naꞋa.  
\v 2 Ma nia ka lalili ꞋaliꞋali siana sa Simon Peter, ma na fafarongo ba sa Jesus nia alafe fuana, ma ka fata Ꞌuri fuadaroꞋo, “Ti ngwae kira ngalia naꞋa na nonina na Aofia faꞋasia na faoda baera, ma kami ka kina naꞋa Ꞌi faꞋi neꞋe kira alua ana.”   
\p
\v 3 Sui sa Peter ma na fafarongo baera, kera ka leka naꞋa Ꞌuana na faoda gwaꞋu neꞋeri.  
\v 4 Ma kera ka lalili taꞋifau, ma na fafarongo neꞋeri ka lalili ꞋaliꞋali ka liufia sa Peter, ma ka eta dao Ꞌi maana na faoda Ꞌi naꞋo.  
\v 5 Ma nia ka oro oro, ma ka lisia na ifi kwao ba kiri taꞋifau, ma noaꞋa nia kasi ruꞋu goꞋo Ꞌi saena.  
\v 6 Ma sa Simon Peter ka dao maꞋi Ꞌi buri, ma ka leka daofaꞋi liu naꞋa Ꞌuana Ꞌi saena na faoda neꞋeri. Nia ka lisia na ifi kwao ba kiri niꞋi teo goꞋo Ꞌani Ꞌi neꞋeri,  
\v 7 faꞋinia na Ꞌaba ifi ba kira buta Ꞌani gwauna sa Jesus. Na Ꞌaba ifi neꞋeri noaꞋa kasi teo goꞋo faꞋinia na Ꞌaba ifi kwao neꞋeri ki, bore ma nia boliboliꞋa Ꞌana, ma nia ka teo naꞋa Ꞌana taꞋifilia.  
\v 8 ꞋUnaꞋeri mala na ngwae eta dao maana na faoda ka fiꞋi ruꞋu logo kwau Ꞌi saena. Nia ka lisia, ma ka faꞋamamana ana.  
\v 9 Ma noaꞋa keraꞋa kasi sai Ꞌua ana na KerekereꞋa Abu ba saea fasi nia ke baꞋa mauri laꞋu faꞋasia na maeꞋa.  
\v 10 Ma Ꞌi buri Ꞌana ru neꞋe, na ro fafarongo neꞋeri ki, kera ka oli naꞋa adaroꞋo.   
\s1 ꞋI Mary faꞋasia Ꞌi Magdala nia lisia sa Jesus  
\r (Matthew 28:9-10; Mark 16:9-11)  
\p
\v 11 Ma Ꞌi Mary ka uu Ꞌua Ꞌi maana faoda, ma ka angi goꞋo Ꞌana. Ma ana kaidaꞋi nia angi Ꞌana, nia oro oro ka lia kwau saena faoda gwaꞋu.  
\v 12 Ma nia ka lisia na ro Ꞌainsel ki, kera ruꞋufia ifi kwao ki. Ma na ro Ꞌainsel neꞋeri ki, kera tua ana kula neꞋe nonina sa Jesus teo teo ana Ꞌi naꞋo, ta ai ana kula neꞋe gwauna teo ana, ma ta ai ana kula neꞋe Ꞌaena teo ana.  
\v 13 Na ro Ꞌainsel neꞋeri ki, kera ka saefilo Ꞌuri ana Ꞌi Mary, “Kini neꞋe Ꞌae, Ꞌuri ma Ꞌoko angi Ꞌuana tae niniꞋa kwa?”  
\p Ma nia ka olisidaroꞋo ka Ꞌuri, “Na nonina na Aofia nau neꞋe kira ngalia faꞋasia Ꞌi neꞋe, ma nau ku kina Ꞌi faꞋi laꞋu neꞋe kira alua ana.”   
\p
\v 14 Ma Ꞌi buri Ꞌana nia fata ꞋunaꞋeri ka sui, nia ka kakari abula, ma ka lisia taꞋi ngwae nia uu goꞋo Ꞌana, ma noaꞋa nia kasi lia saiana goꞋo neꞋe na ngwae neꞋe niaꞋa sa Jesus.  
\v 15 Ma sa Jesus ka saefiloa ka Ꞌuri, “Kini neꞋe Ꞌae, faꞋuta neꞋe Ꞌoko angi kwa? Ma sa tai neꞋe Ꞌoko lulu Ꞌuana?”  
\p Ma Ꞌi Mary ka fia fasi niaꞋa na ngwae neꞋe lia sulia na oꞋola neꞋeri. Ma nia ka Ꞌuri fuana, “AraꞋi kwa, diꞋia Ꞌoko ngalia kwau na nonina Aofia nau, nau ku oga Ꞌoke faꞋarongo nau Ꞌani Ꞌi faꞋi neꞋe Ꞌoko alua ana, fasi Ꞌiri nai leka ku ngalia.”   
\p
\v 16 Sui, sa Jesus ka fata Ꞌuri fuana, “Mary Ꞌae!”  
\p Ma Ꞌi Mary ka kakari abula, ma ka lia kwau, ma ka lia saiana, ma ka fata Ꞌuri fuana, “ꞋOi Raboni Ꞌae!” Ma na fataꞋa neꞋe “Raboni” ana alaꞋanga ngwae Jiu fadalana neꞋe “Ngwae FaꞋamanata.”   
\p
\v 17 Ma sa Jesus ka fata Ꞌuri fuana, “NoaꞋa Ꞌoe kosi dau nau laꞋu, osiꞋana nau kusi oli Ꞌua siana na MaꞋa Ꞌi langi. ꞋOke oli siana na ngwaefuta nau ki, ma Ꞌoko faꞋarongoda, nau ku leka naꞋa siana MaꞋa nau, ma na MaꞋa kira. Nia neꞋe na God nau, ma na God kira.”   
\p
\v 18 Sui Ꞌi Mary faꞋasia Ꞌi Magdala ka oli, ma ka faꞋarongoa na fafarongo ki neꞋe nia lisia na Aofia. Ma Ꞌi Mary ka alaꞋa logo fuada sulia na ru neꞋe sa Jesus nia saea fuana.   
\s1 Na fafarongo ki lisia sa Jesus  
\r (Matthew 28:16-20; Mark 16:14-18; Luke 24:36-49)  
\p
\v 19 Ma Ꞌi saꞋulafi ana na Sande, na fafarongo ki kira fiku Ꞌi saena taꞋi luma, ma kira ka fono Ꞌusia na sinamaa ki. Ma kira ka sakisia logo na sinamaa ki, sulia kira maꞋu Ꞌani na ngwae faꞋinaꞋonaꞋo ana ngwae Ꞌi Jiu ki. Ma sa Jesus ka sakatafa, ma ka uu Ꞌi safitada, ma nia ka fata Ꞌuri, “Na aroaro Ꞌanga ka tua faꞋi kamu.”  
\v 20 Ma Ꞌi buri Ꞌana neꞋe nia saea na alaꞋanga neꞋe, nia ka faꞋataꞋinia naꞋa ro lima nia ki ma na kakarona fuada. Ma na fafarongo ki kira ka saeleꞋa liu ana kaidaꞋi kira lisia na Aofia.  
\v 21 Ma sa Jesus ka fata Ꞌuri laꞋu fuada, “Na aroaro Ꞌanga ka tua faꞋi kamu. DiꞋia na MaꞋa ba nia asungaꞋi nau maꞋi, nau ku asungaꞋi kamu logo.”  
\v 22 Sa Jesus ka saea alaꞋanga neꞋe, sui ka mangofi kira, ma ka fata Ꞌuri, “Muke ngalia na AnoꞋi ru Abu.  
\v 23 DiꞋia kamu ke rufuanata ana taꞋangaꞋa na ngwae ki, God ke baꞋa rufuanata logo ada, ma na taꞋangaꞋa kira ki ke aloge naꞋa faꞋasida. Ma diꞋia noaꞋa kamu kasi rufuanata ada, God bore noaꞋa kasi rufuanata logo ada, ma na taꞋangaꞋa kira ki bore noaꞋa kasi aloge logo faꞋasida.”   
\s1 Sa Tomas lisia sa Jesus  
\p
\v 24 Ma taꞋi ngwae ada na akwala ma ro fafarongo neꞋeri ki neꞋe satana sa Tomas neꞋe kira saea logo Ꞌani na ꞋIꞋiu, noaꞋa nia kasi tua faꞋinida ana kaidaꞋi neꞋe sa Jesus dao ana.  
\v 25 Ma na fafarongo neꞋe kira tua ki, kira ka fata Ꞌuri fuana sa Tomas, “Kaimili lisia naꞋa na Aofia.”  
\p Sui sa Tomas ka fata Ꞌuri fuada, “DiꞋia nau ku lisia mala na sibasiba baera ki Ꞌi fuila na nila ki Ꞌi limana, ma nau ku sama toꞋona na sibasiba neꞋeri ki Ꞌania limaku, ma nau ku alua na limaku Ꞌi saena fuila na maꞋe maala ba Ꞌi kakarona tari, nau ku fiꞋi faꞋamamana ana. Ma diꞋia noaꞋa nau kusi sasia goꞋo ꞋunaꞋeri, noaꞋa nau kusi faꞋamamana goꞋo ana.”   
\p
\v 26 Ma ana fiuna faꞋi asoa Ꞌi buri, na fafarongo ba kiri kira fiku logo Ꞌi saena na luma baera, ma sa Tomas ka tua naꞋa faꞋinida. Ma kira ka sakisi logo Ꞌusia na sinamaa ki. Sui sa Jesus ka sakatafa maꞋi, ma ka uu Ꞌi safitada, ma ka fata Ꞌuri, “Aroaro Ꞌanga ka tua faꞋi kamu.”   
\p
\v 27 ꞋUnaꞋeri sa Jesus ka fata Ꞌuri fuana sa Tomas, “Tomas Ꞌae, Ꞌoke alua na ꞋuꞋumu Ꞌi neꞋe saena limaku, ma Ꞌoko lisia logo na ro lima nau ki. Sui Ꞌoko taga maꞋi na limamu, ma Ꞌoko alua limamu Ꞌi saena fuila maꞋe maala neꞋe Ꞌi kakaroku. NoaꞋa Ꞌoe kosi manata ruarua naꞋa, bore ma Ꞌoko faꞋamamana naꞋa!”   
\p
\v 28 Ma sa Tomas ka olisia ka Ꞌuri, “ꞋOe na Aofia nau, ma na God nau.”   
\p
\v 29 Ma sa Jesus ka fata Ꞌuri fuana, “ꞋOko faꞋamamana goꞋo Ꞌamu, osiꞋana Ꞌoko lisi nau. Na ꞋoilakiꞋa fuana sa tai neꞋe noaꞋa kasi lisi nau, bore ma kira faꞋamamana goꞋo Ꞌada ana nauꞋa.”   
\p
\v 30 Na ru faꞋanadaꞋa Ꞌoro ki neꞋe sa Jesus ka sasiꞋi laꞋu Ꞌi maana na fafarongo nia ki, bore ma noaꞋa nau kusi keresiꞋi goꞋo Ꞌi saena buka neꞋe.  
\v 31 Nau ku keresia naꞋa ru neꞋe ki, fasi Ꞌiri muke faꞋamamana ana sa Jesus naꞋa neꞋe na Christ, na ngwae ba God nia filia fuana Ꞌafilana na ngwae ki, ma niaꞋa naꞋa neꞋe na Ngela God. Ma sulia na faꞋamamana Ꞌanga kamu ana sa Jesus, muke toꞋo ana na mauriꞋa firi.   
\c 21  
\s1 Sa Jesus nia dao tafangaꞋi laꞋu  
\p
\v 1 ꞋI buri Ꞌana ru neꞋe, sa Jesus ka faꞋataꞋi laꞋu fuada na fafarongo nia ki Ꞌi ninimana na Ꞌosi Ꞌi Galili.\f + \fr 21:1 \ft Taebirias neꞋe ta sata logo fuana Ꞌosi Ꞌi Galili.\f* Ma ru neꞋeri ka fuli Ꞌuri:  
\v 2 Sa Simon Peter, ma sa Tomas neꞋe kira saea Ꞌani na ꞋIꞋiu, ma sa Nataniel na ngwae faꞋasia Ꞌi Kena saena abaꞋi kula Ꞌi Galili, ma na ro ngela sa Sebedi ki, ma ta ro fafarongo laꞋu, kira fiku.  
\v 3 Ma sa Simon Peter ka fata Ꞌuri fuada na ngwae neꞋeri ki, “Nai leka dee iꞋa naꞋa Ꞌaku.”  
\p Ma kira saea fuana kira ka Ꞌuri, “Kaimili oga logo mike leka maꞋi faꞋi Ꞌoe.” Ma kira leka, kika taꞋelia naꞋa gwaꞋi baru. Bore ma ana faꞋi rodo neꞋeri, noaꞋa kira kasi deea goꞋo ta taꞋi gwaꞋi iꞋa.   
\p
\v 4 Ma Ꞌofodangi kaidaꞋi nia laꞋa naꞋa, sa Jesus ka uu naꞋa Ꞌi ninimana na Ꞌosi. Ma na fafarongo nia ki, noaꞋa kira kasi lia sai goꞋo ana.   
\p
\v 5 Sui sa Jesus ka fata kwau fuada ka Ꞌuri, “Kwaima nau kina Ꞌae, Ꞌuri ma kaumulu deea ta iꞋa?”  
\p Ma kira olisia kika Ꞌuri, “NoaꞋa goꞋo!”   
\p
\v 6 Ma nia ka fata Ꞌuri, “Muke Ꞌui Ꞌania na furai kaumulu Ꞌi bali ꞋoloꞋolo ana na gwaꞋi baru, ma kamu ke baꞋa deea ti gwaꞋi iꞋa.” Ma kira ka ala Ꞌania na furai, ma ka ꞋafitaꞋi liu naꞋa fuana lafulana maꞋi, osiꞋana na iꞋa ki Ꞌoro liu.   
\p
\v 7 Sui na fafarongo ba sa Jesus nia alafe fuana, ka fata Ꞌuri fuana sa Peter, “Na Aofia lokoniꞋa!” Ma kaidaꞋi sa Simon Peter nia rongoa na ru neꞋe, nia ka toro Ꞌani na toro keta nia, osiꞋana nia kanusua na toro nia, ma ka faꞋasaka saena kafo, ma ka Ꞌaranga Ꞌuana Ꞌi sara.  
\v 8 Ma na fafarongo ki kira ka leka naꞋa maꞋi Ꞌi sara Ꞌani na gwaꞋi baru. Ma kira ka tara naꞋa maꞋi na furai neꞋe fungu Ꞌani iꞋa, sulia kira noaꞋa kasi tua tau goꞋo faꞋasia Ꞌi sara, ka bolo goꞋo Ꞌana faꞋinia taꞋi talangaꞋi faꞋi faliꞋa.  
\v 9 Ma kaidaꞋi kira koso Ꞌi sara, kira ka lisia taꞋi mafula nia nanaoꞋa naꞋa faꞋinia na iꞋa ki Ꞌi saena faꞋinia afu beret ki logo.  
\v 10 Ma sa Jesus ka fata Ꞌuri fuada, “Kamu ke ngalia maꞋi ti gwaꞋi iꞋa ana na iꞋa neꞋe kamu deeꞋe ki.”   
\p
\v 11 Sa Simon Peter ka leka kwau saena na gwaꞋi baru, ma ka tara maꞋi na furai neꞋeri Ꞌi sara. Na furai neꞋeri ka fungu Ꞌani na iꞋa doe ki taꞋifau goꞋo, taꞋi talangaꞋi ma lima akwala ma uulu gwaꞋi iꞋa. Sui bore Ꞌana na iꞋa ka Ꞌoro ꞋunaꞋeri Ꞌi saena na furai, na furai neꞋeri noaꞋa kasi foga goꞋo.  
\v 12 Ma sa Jesus ka fata Ꞌuri fuada, “Leka maꞋi, muka fanga Ꞌaumulu.” Bore ma noaꞋa ta ngwae ada kasi saefilo goꞋo Ꞌuri, “ꞋAeꞋo sa tai niniꞋa?” OsiꞋana kira saiana goꞋo Ꞌada neꞋe niaꞋa na Aofia.  
\v 13 Ma sa Jesus ka leka kwau ka ngalia na beret, ma ka kwatea fuana na fafarongo nia ki, ma ka sasi logo ꞋunaꞋeri ana gwaꞋi iꞋa ki.   
\p
\v 14 Na uula kaidaꞋi naꞋa neꞋe sa Jesus nia faꞋataꞋi fuana na fafarongo nia ki Ꞌi buri Ꞌana neꞋe nia tataꞋe faꞋasia na maeꞋa neꞋeri.   
\s1 Sa Jesus faꞋinia sa Peter  
\p
\v 15 Ma kaidaꞋi kira fanga taꞋifau ka sui naꞋa, sa Jesus ka fata Ꞌuri fuana sa Simon Peter, “Simon na ngela sa John Ꞌae, Ꞌuri ma Ꞌoko alafe fuaku, ka liufia na fafarongo neꞋe ki neꞋe kira alafe fuaku?”  
\p Ma nia ka olisia ka Ꞌuri, “ꞋIu, Aofia. ꞋOko sai goꞋo Ꞌamu ana neꞋe nau ku alafe fuamu.”  
\p Ma sa Jesus ka fata Ꞌuri fuana, “ꞋOke lia sulia na kala sipsip nau ki.”  
\v 16 Ma sa Jesus ka fata Ꞌuri laꞋu fuana ruana kaidaꞋi, “Simon na ngela sa John Ꞌae, Ꞌuri ma Ꞌoko alafe fuaku?”  
\p Ma nia ka olisia ka Ꞌuri, “ꞋIu, Aofia. ꞋOko saiana goꞋo Ꞌamu neꞋe nau ku alafe fuamu.”  
\p Sui sa Jesus ka fata Ꞌuri fuana, “ꞋOke lia sulia na sipsip nau ki.”  
\v 17 Ma sa Jesus ka fata laꞋu Ꞌuri ana uula kaidaꞋi, “Simon na ngela sa John Ꞌae, Ꞌoko alafe fuaku?”  
\p Ma sa Peter ka liadila naꞋa, sulia sa Jesus nia saefilo uulu ru naꞋa ana ka Ꞌuri, “ꞋUri ma Ꞌoko alafe fuaku?” Ma sa Peter ka fata Ꞌuri fuana, “Aofia kwa, Ꞌoko sai naꞋa ana ru ki taꞋifau, ma Ꞌoko sai goꞋo Ꞌamu ana neꞋe nau ku alafe fuamu.”  
\p Ma sa Jesus ka fata Ꞌuri fuana, “ꞋOke lia sulia na sipsip nau ki.  
\v 18 Ru mamana nau ku saea fuamu, kaidaꞋi Ꞌoko Ꞌalako ana, Ꞌoko toro Ꞌamu talamu, ma Ꞌoko leka Ꞌamu talamu ana kula neꞋe Ꞌoko oga lekaꞋa Ꞌuana. Bore ma ana kaidaꞋi Ꞌoke baꞋa ngwaro, Ꞌoke taga naꞋa limamu, ma ta ngwae matamata neꞋe ka firi fafi Ꞌoe, ma ka talaꞋi Ꞌoe kwau Ꞌuana kula neꞋe noaꞋa Ꞌoe kosi oga lekaꞋa Ꞌuana.”  
\v 19 Sa Jesus ka saea ru neꞋe, fasi Ꞌiri ka faꞋataꞋinia na maeꞋa neꞋe sa Peter ke baꞋa mae Ꞌani, neꞋe ke faꞋaꞋinotoꞋa nama God Ꞌania. Sui sa Jesus ka fata Ꞌuri fuana, “ꞋOke leka maꞋi Ꞌi buriku.”   
\p
\v 20 Ma sa Peter ka kakari abula, ma ka lisia na fafarongo ba sa Jesus nia alafe fuana. (Nia ngwae neꞋe nia tua karangia sa Jesus ana kaidaꞋi kira fanga, ma ka saefiloa Ꞌuri, “Aofia Ꞌae, sa tai neꞋe ke baꞋa ꞋolosaeꞋo, ma ka kwateꞋo fuana na malimae Ꞌoe ki?”)  
\v 21 ꞋUnaꞋeri ana kaidaꞋi sa Peter lisia, nia ka saefiloa sa Jesus ka Ꞌuri, “Aofia kwa, tae mo neꞋe fuana na ngwae neꞋe?”   
\p
\v 22 Sa Jesus ka olisia ka Ꞌuri, “Si diꞋia nau ku oga na ngwae neꞋe ke mauri Ꞌana, leleka ka dao ana kaidaꞋi nau ku oli maꞋi, nia noaꞋa laꞋu na Ꞌabera Ꞌanga Ꞌoe neꞋeriꞋa. Ma Ꞌoko leka lala maꞋi Ꞌamu suli nau.”   
\p
\v 23 Aia, na alaꞋanga ka talofia naꞋa na fafarongo sa Jesus ki. Kira saea na fafarongo neꞋeri noaꞋa nia kasi mae. Bore ma sa Jesus noaꞋa kasi saea laꞋu neꞋe na ngwae neꞋe noaꞋa kasi mae. Nia fata goꞋo Ꞌana Ꞌuri ba, “Si diꞋia nau ku oga na ngwae ke mauri Ꞌana, leleka ka dao ana kaidaꞋi nau ku oli maꞋi, nia noaꞋa laꞋu na Ꞌabera Ꞌanga Ꞌoe neꞋeriꞋa.”   
\s1 AlaꞋanga Ꞌisi ki  
\p
\v 24 Ma na fafarongo neꞋe sa Peter ka saefiloa sa Jesus sulia, niaꞋa goꞋo neꞋe alaꞋa sulia ru neꞋe ki taꞋifau, ma ka keresia. Ma kaimili saiana na ru neꞋe nia fata sulia, nia mamana naꞋa.   
\p
\v 25 Sa Jesus sasia ru Ꞌoro liu ki laꞋu. Ma diꞋia kira kerekere suliꞋi taꞋifau, nau ku fia sali neꞋe na magalia neꞋe bore, noaꞋa kasi bolo fuana dauꞋa fafia na buka ki neꞋe kira keresia ru neꞋeri ki Ꞌi saena.