\id 1PE 1 Peter in KwaraꞋae SFC Aug 2002sh, corꞋd 12/02sh, proofed 1/03sh \h 1 Peter \toc3 1 Peter \toc1 Na Etana KerekereꞋa FaꞋasia Sa Peter \toc2 1 Peter \mt1 Na Etana KerekereꞋa FaꞋasia Sa Peter \ip Sa Peter neꞋe ngwae na fafarongo ba sa Jesus. Kulu saiana sa Peter niaꞋa na faꞋinaꞋonaꞋo ana siosi, ma nia ka tua laꞋu sulia kaidaꞋi tiꞋitiꞋi Ꞌi Rom. \ip Sa Peter keresia na buka neꞋe fuana Ꞌafilana ngwae ki fuana uu ngasiꞋa, ma naꞋofilana kaidaꞋi Ꞌato neꞋe dao toꞋo ada ki, duꞋungana kira Kristin naꞋa. Nia oga manataꞋanga kira ki ka dau ngasi ana FaꞋarongoꞋa LeꞋa sulia sa Jesus Christ. OsiꞋana kira sai naꞋa ana falafala leꞋa sa Jesus ki neꞋe nia nonifii liu, kira ke maꞋudi nama fuana nonifiiꞋanga ana kaidaꞋi Ꞌato ki, ma fuana uu ngasiꞋa logo. KaidaꞋi Ꞌato neꞋe ki, ru doe liu ki fuana iliꞋa toꞋona fitoꞋonga kira ki goꞋo. Ma si diꞋia kira uu ngasi Ꞌuri, God ke baꞋa kwatea fuada na kwaiaraꞋanga tua tua firi, ana kaidaꞋi sa Jesus Christ ke baꞋa oli laꞋu maꞋi ana. \iot Na ru talingaꞋi ki saena buka neꞋe: \io1 MauriꞋa leꞋa Kristin ki & 1:1—2:10 \io1 Falafala Kristin ki kaidaꞋi kira faꞋanonifiida & 2:11—4:19 \io1 Sa Peter ka alaꞋa fuana ngwae faꞋinaꞋonaꞋo ki & 5:1-14 \ib \c 1 \p \v 1 FaꞋasia sa Peter, na ngwae ni lifurongo sa Jesus Christ. \p Nau ku kerekere fuamuꞋa na ngwae neꞋe God nia fili kamu, ma muka tua diꞋia ngwae kwaita saena magalia neꞋe sulia na fanoa mamana kamu nia Ꞌi langi. Ma muka takalo naꞋa saena abaꞋi kula Ꞌi Pontus, Galesia, Kapadosia, Asia, ma Ꞌi Bitinia ki. \v 2 ꞋI naꞋo naꞋo mala maꞋi Ꞌua, God na MaꞋa nia fili kamu sulia na kwaiogaiꞋanga nia, ma na AnoꞋi ru nia ka kwate kamu na ngwae nia ki ka abu fasi Ꞌiri muka roꞋo sulia sa Jesus Christ, ma nia ka faꞋasikasika kamu Ꞌani Ꞌabuna. \p ꞋIu, nau ku foꞋosia God Ꞌiri ke Ꞌofe kamu ma ke kwatea aroaroꞋanga fuamuꞋa. \s1 Manata filo toꞋo neꞋe kuke toꞋo ana mauriꞋa firi \p \v 3 Kuke baꞋatafea God na MaꞋa Aofia kia sa Jesus Christ, sulia na kwaimanataiꞋanga doe God, nia ka kwatea naꞋa mauriꞋa faolu fuaka Ꞌani tataꞋelana sa Jesus Christ faꞋasia na maeꞋa. ꞋUnaꞋeri kulu ka manata filo toꞋo neꞋe kuke ngalia na ru leꞋa ki. \v 4 Kulu ka kwaimasi ana na ru leꞋa ki neꞋe God sasi akaꞋu ana fuana na ngwae nia ki. Nia ka gonia naꞋa ru neꞋeri ki fuamuꞋa maꞋi Ꞌi langi, kula neꞋe ru neꞋeri ki ꞋafitaꞋi ke baꞋa fura, ma noaꞋa kasi baꞋa taꞋa, ma tuatua kasi funu. \v 5 Ma God ka folo Ꞌusi kamu Ꞌani ngasingasiꞋa doe nia osiꞋana na faꞋamamanaꞋanga kamu. God ka folo Ꞌusi kamu leleka ka dao ana faꞋi asoa Ꞌisi. ꞋUnaꞋeri nia ke faꞋamauria kamuꞋa, ka diꞋia ba nia ꞋidufaꞋi naia fuana sasilana fuamuꞋa. \p \v 6 Muke saeleꞋa amuꞋa sulia na ru neꞋe sui bore Ꞌana muka kwaimanatai ana kaidaꞋi tiꞋitiꞋi neꞋe sulia na faꞋakaisiꞋanga Ꞌoro ki neꞋe kamu liu ani. \v 7 Na faꞋakaisiꞋanga neꞋeri ki ke faꞋataꞋinia na faꞋamamanaꞋanga kamu nia mamana. Na faꞋamamanaꞋanga kamu nia diꞋia na gol neꞋe kira alua saena mafula fuana duꞋafilana Ꞌiri ke sikasika. Ma God nia oga na faꞋamamanaꞋanga kamu ka tasa ana na gol osiꞋana na gol ke baꞋa funu goꞋo, bore ma na faꞋamamanaꞋanga kamu noaꞋa kasi sui. Ma God ke baꞋa fata leꞋa amuꞋa, ma ka faꞋa ꞋinotoꞋa kamu, ma ka fuꞋusi doe amuꞋa ana Asoa sa Jesus Christ ke baꞋa dao maꞋi. \v 8 KamuꞋa na ngwae neꞋe kamu alafe fuana na Aofia, sui bore Ꞌana noaꞋa kamu kasi lisia Ꞌua. Ma muka faꞋamamana ana, sui bore Ꞌana noaꞋa kamu kasi lisia ana kaidaꞋi neꞋe. Nia neꞋe, muke saeleꞋa Ꞌani na saeleꞋanga doe neꞋe noaꞋa ta alaꞋanga kasi bolo fuana alaꞋanga sulia. \v 9 Muke saeleꞋa ꞋunaꞋeri, sulia kamu ngalia naꞋa mauriꞋa firi fuana mangomuꞋa. Ma na mauriꞋa firi neꞋeri naꞋa neꞋe na kwaiaraꞋanga ana Ꞌisilana na faꞋamamanaꞋanga kamu. \p \v 10 Aia, ma na mauriꞋa firi neꞋe na profet ki kira lulu ma kika oga kike sai leꞋa ana. Ma kira ka eta fata sulia na mauriꞋa firi neꞋeri Ꞌi naꞋo neꞋe God kwatea fuamuꞋa. \v 11 Sulia na AnoꞋi ru sa Jesus Christ ka teo naꞋa ada, ma ka faꞋataꞋinia fasi na Christ ke baꞋa nonifii sui mala nia ka fiꞋi ꞋinotoꞋa. Ma kira ka sasi Ꞌuana daoꞋa toꞋona na kaidaꞋi faꞋuta neꞋe na Christ ke dao maꞋi, ma tae neꞋe ke fuli ana kaidaꞋi nia dao maꞋi. \v 12 Ma God ka faꞋataꞋinia fuana na profet neꞋeri ki fasi na ru neꞋeri ki noaꞋa kasi fuli Ꞌua ana kaidaꞋi kira tua saena magalia, bore ma niꞋi ke baꞋa fuli burina, ana kaidaꞋi neꞋe kamu tua ana. Kira fata sulia ru ki neꞋe kamu rongoꞋi ana kaidaꞋi ti ngwae kira faꞋatalo Ꞌani na FaꞋarongoꞋa LeꞋa. Na AnoꞋi ru Abu neꞋe God kwatea maꞋi faꞋasia Ꞌi langi, nia naꞋa neꞋe ka kwatea na ngwae neꞋeri fasi Ꞌiri kika faꞋatalo Ꞌani ngasingasiꞋanga nia. Ma na Ꞌainsel ki bore, kira oga kika sai leꞋa logo ana sulia na mauriꞋa firi neꞋe nia leꞋa ka tasa. \s1 Na tuaꞋa abu \p \v 13 Muke lialia, ma muke manata saga. Muke manata toꞋo sulia God ke baꞋa Ꞌofe kamu ana kaidaꞋi sa Jesus Christ ke dao maꞋi. \v 14 Muke roꞋosulia God, ma noaꞋa kamu kasi leka sulia na kwaiogaiꞋanga neꞋe kamu toꞋo ani ana kaidaꞋi ba kaumulu Ꞌiri sai Ꞌua ana na FaꞋarongoꞋa LeꞋa. \v 15 Bore ma, muke abu faꞋinia ru ki taꞋifau neꞋe kaumulu sasiꞋi, diꞋia God nia fili kamu, nia abu. \v 16 Sulia saena KerekereꞋa Abu God nia saea, “Muke abu, sulia nau ku abu.” \p \v 17 Ma kaumulu saea God Ꞌani “MaꞋa” ana kaidaꞋi kamu foꞋo. Ma muke manata logo toꞋona neꞋe nia ke baꞋa matalangaꞋinia ngwae ki taꞋifau fuana na ru neꞋe kira sasiꞋi ki, ma noaꞋa nia kasi Ꞌinifilifili ana ta ngwae. Nia neꞋe, muke fuꞋusi doe ana niaꞋa ana kaidaꞋi neꞋe kamu tua diꞋia ngwae kwaita Ꞌi saena na magalia neꞋe. \v 18 Kaumulu saiana ka sui naꞋa, God nia foli olitaꞋi kamu Ꞌani na ru doe liu, fasi Ꞌiri ke loge kamu faꞋasia na abulaꞋa ꞋoꞋo ki faꞋasia na koꞋo kamu ki. God ka foli olitaꞋi kamu Ꞌani na ru neꞋe liufia silva nama gol. \v 19 God nia foli olitaꞋi kamu Ꞌani na maelana sa Jesus Christ neꞋe diꞋia ta kala sipsip neꞋe leꞋa taꞋifau fuana na kwaisuꞋusiꞋanga Ꞌani. \v 20 God ka fili nia naꞋa maꞋi Ꞌi naꞋo mala ana saungaꞋilana na magalia. Ma ana kaidaꞋi neꞋe naꞋa, ana faꞋi asoa Ꞌisi ki, sa Jesus Christ dao naꞋa maꞋi Ꞌiri ka faꞋamauri kamu. \v 21 Ma osiꞋana sa Jesus Christ, kamu ka faꞋamamana ana God neꞋe nia taꞋea faꞋasia na maeꞋa ma ka faꞋa ꞋinotoꞋa, Ꞌiri faꞋamamanaꞋanga kamu ma na fitoꞋonga kamu ka babatoꞋo ana God. \p \v 22 Ma sulia neꞋe kamu roꞋosulia naꞋa faꞋamanataꞋanga mamana, ma muka faꞋasikasika kamu talamuꞋa naꞋa faꞋasia na abulaꞋanga taꞋa kamu ki, nia neꞋe muka alafe mamana fuamuꞋa kwailiu na ngwae neꞋe kamu faꞋamamana. OsiꞋana ꞋunaꞋeri, muke faꞋangasingasia naꞋa na alafeꞋanga fuamuꞋa kwailiu. \v 23 Kaumulu futa faolu ana God neꞋe noaꞋa kasi mae, niaꞋa neꞋe na MaꞋa kamu. Ma kamu futa faolu Ꞌani na fatalana God neꞋe tua tari ma noaꞋa kasi sui. \v 24 Sulia neꞋe KerekereꞋa Abu nia fata Ꞌuri, \q1 “Na ngwae ki taꞋifau goꞋo kira diꞋia na laua, ma na kwangaꞋa kira ka diꞋia na takana Ꞌai kwasi. \q1 Sulia na laua ka kuku, ma na takana ka Ꞌasia. \q1 \v 25 Bore ma na fatalana God tua tua firi.”\x + \xo 1:25 \xt Aesea 40:6-8\x* \m Ma fatalana neꞋeri neꞋe na FaꞋarongoꞋa LeꞋa neꞋe kira faꞋarongo naꞋa Ꞌani fuamuꞋa. \c 2 \p \v 1 Aia, sulia kaumulu futa faolu ꞋunaꞋeri, muke tua faꞋasia na abulaꞋanga taꞋa ki taꞋifau. Ma muke tua faꞋasia na sokeꞋa, ma abu ꞋoloꞋoloꞋa, ma na kwaimamagolaiꞋanga, ma alaꞋanga taꞋa ki. \v 2 Muke diꞋia ngela tiꞋitiꞋi ki neꞋe kira susu Ꞌua, ma kira ka oga liua susuꞋa ana kaidaꞋi ki taꞋifau. ꞋUnaꞋeri logo, nia leꞋa fuana muke oga na fatalana God fasi Ꞌiri neꞋe faꞋamamanaꞋanga kamu ka bulao ngasingasiꞋa ma God ka faꞋamauri kamu. \v 3 DuꞋungana kaumulu sai leꞋa naꞋa ana na Aofia nia sasi leꞋa liu naꞋa fuamuꞋa. \s1 KuluꞋa na fikutaꞋi ngwae abu God \p \v 4 ꞋIu, muke leka maꞋi siana sa Jesus, neꞋe nia mauri firi. Sa Jesus nia diꞋia ta fau mauri ni saungaꞋi luma Ꞌanga ba na ngwae saungaꞋi luma ki kira Ꞌaila Ꞌania, bore ma niaꞋa na ngwae neꞋe God filia sulia nia leꞋa ka tasa. \v 5 KamuꞋa logo diꞋia na fau mauri ki, ma muke alaꞋania God ka saungaꞋinia luma nia Ꞌani kamu. Ma muke baꞋa diꞋia na fata abu God neꞋe kamu leka rao Ꞌi saena luma abu neꞋeri, ma muke foꞋosi Ꞌani ru abu ki neꞋe God nia oga. Kamu ke baꞋa ꞋunaꞋeri, sulia sa Jesus Christ. \v 6 OsiꞋana saena KerekereꞋa Abu ba God saea, \q1 “Lia basi, nai baꞋa filia ma nai alua taꞋi gwaꞋi fau saena fanoa Ꞌi Sion. \q1 Ma nia naꞋa neꞋe fau talingaꞋi leꞋa neꞋe faꞋangasia na luma. \q1 Ma na ngwae neꞋe kira faꞋamamana ana niaꞋa, noaꞋa kira kasi liadila osiꞋana niaꞋa.”\x + \xo 2:6 \xt Aesea 28:16\x* \m \v 7 Ma na fau neꞋe ka leꞋa liu fuamuꞋa neꞋe kaumulu faꞋamamana. Bore ma fuana sa tai neꞋe noaꞋa kira kasi faꞋamamana ana, kira faꞋataꞋinia na KerekereꞋa Abu ba saea, \q1 “Na fau ba na ngwae saungaꞋi luma ki kira Ꞌaila Ꞌani, nia naꞋa neꞋe fau talingaꞋi leꞋa neꞋe faꞋangasia na luma.”\x + \xo 2:7 \xt Sam 118:22\x* \m \v 8 Ma KerekereꞋa Abu fata laꞋu sulia fau baera ka Ꞌuri, \q1 “Ma na ngwae ki kike baꞋa firute ana, ma kike Ꞌasi ana.”\x + \xo 2:8 \xt Aesea 8:14-15\x* \m Kira ka firute ana sulia noaꞋa kira kasi faꞋamamana ana fatalana God, ma kira ka firute osiꞋana neꞋe God naia ru neꞋeri ke fuli nama ꞋunaꞋeri fuada. \p \v 9 Bore ma kamu niniꞋa na ngwae neꞋe God nia filida naꞋa ki. KamuꞋa neꞋe na fata abu ana na Aofia ki. Ma kamu naꞋa neꞋe fikutaꞋi ngwae abu God. Nia fili kamu Ꞌuana faꞋataloꞋa Ꞌani raoꞋa leꞋa nia ki. Ma nia ka sae kamu faꞋasia na rorodoꞋa Ꞌuana Ꞌi saena na madakoꞋanga leꞋa nia. \p \v 10 Ana kaidaꞋi sui naꞋa maꞋi, kamu noaꞋa laꞋu na ngwae God ki. Bore ma ana kaidaꞋi neꞋe, kamuꞋa neꞋe ngwae nia ki naꞋa. Ma ana kaidaꞋi niniꞋa sui naꞋa kwau, noaꞋa kamu kasi saiana kwaimanataiꞋanga God, ma ana kaidaꞋi neꞋe, muka ngalia naꞋa na kwaimanataiꞋanga nia. \s1 Ngwae rao God ki \p \v 11 Kwaima nau kina, ana kaidaꞋi kamu tua Ꞌua saena magalia neꞋe, kamu diꞋia ngwae kwaita sulia na fanoa mamana kamu, nia Ꞌi langi. Ma sulia na ru neꞋeri, nau ku gani kamu, muke abula faꞋasia na kwaiogaiꞋanga taꞋa ana noni. OsiꞋana na kwaiogaiꞋanga taꞋa neꞋeri ki, kira fuꞋa faꞋinia na mauriꞋa faolu kamu. \v 12 Na tuaꞋa kamu ki ka leꞋa taꞋifau Ꞌi safitana toꞋolamuꞋa faꞋida neꞋe kira abu faꞋamamana. Sui buri Ꞌana kira fafi kamu Ꞌani abula taꞋangaꞋa, kira ke lisia na raoꞋa leꞋa kamu ki, ma kira ke baꞋatafea God ana faꞋi Asoa nia ke dao maꞋi ana. \p \v 13 Ma sulia kamu na ngwae ana na Aofia ki, muke roꞋosulia na taki ki faꞋasia na ngwae doe ki saena magalia neꞋe. Muke roꞋosulia na taki ki faꞋasia na tatalafaꞋa doe Ꞌi Rom, \v 14 ma na gwaungaꞋi ngwae neꞋe nia ka filida fuana kwatelana matalangaꞋinga fuana sa tai neꞋe kira abula taꞋa, ma kika baꞋatafea sa tai faꞋida neꞋe na abulaꞋanga kira ka leꞋa. \v 15 OsiꞋana God nia oga muke sasia naꞋa ru leꞋa ki Ꞌiri muke faꞋanotoa na alaꞋanga ꞋoꞋo ana ngwae boleboleꞋa ki neꞋe kira fata sauli kamu. \v 16 Muke tua diꞋia ngwae kira tua sakadola ki. Bore ma noaꞋa kamu kasi fia fasi nia bolo fuana neꞋe muke abula taꞋa sulia kamu tua sakadola. Muke tua diꞋia ngwae ba rao fuana God. \v 17 Muke fuꞋusi doe ana ngwae ki taꞋifau, ma muke alafe fuana na ngwae faꞋamamana ki, ma muke fuꞋusi doe ana God, ma muke fuꞋusi doe ana ngwae tatalafaꞋa doe Ꞌi Rom logo. \s1 Ngwae rao ꞋoꞋo ki \p \v 18 KamuꞋa na ngwae rao ꞋoꞋo ki, muke roꞋosulia na fatalana na ngwae ꞋaꞋana kamu ki, ma muke faꞋadoeda. Muke sasi ꞋunaꞋeri fuana ngwae ki taꞋifau neꞋe gwaungaꞋi Ꞌusi kamu, noaꞋa laꞋu fuana sa tai goꞋo Ꞌana neꞋe kira Ꞌofe kamu, bore ma fuana sa tai bore Ꞌana neꞋe kira silolongaꞋi kamu logo. \v 19 DuꞋungana God ke baꞋa faꞋaleꞋa kamu diꞋia kamu dao toꞋona nonifiiꞋanga osiꞋana kamu sasia na kwaiogaiꞋanga nia, ma noaꞋa laꞋu sulia kamu sasia ta ru taꞋa. \v 20 KwaiaraꞋanga tae neꞋe muke baꞋa ngalia, si diꞋia kira ulasi kamu fafia tae neꞋe kamu sasia ka taꞋa? NoaꞋa! Bore ma diꞋia kamu nonifii duꞋungana neꞋe kamu sasia ru neꞋe saga, God ke baꞋa faꞋaleꞋa kamu duꞋungana. \v 21 Ma God ka sae kamu Ꞌuana nonifiiꞋanga ꞋunaꞋeri. Sulia sa Jesus Christ Ꞌana talana neꞋe nonifii Ꞌiri ka faꞋamauri kamu, ma ꞋunaꞋeri nia ka alua naꞋa faꞋataꞋilana fuamuꞋa Ꞌiri muke ili nama sulia neꞋe nia tua Ꞌani. \v 22 Sa Jesus noaꞋa kasi fulia ta ru neꞋe taꞋa, ma nia kasi saea ta ru ꞋosoꞋoso. \v 23 Ma kaidaꞋi kira fata buri tolingaꞋi ana, noaꞋa nia kasi olisida Ꞌani ta alaꞋanga taꞋa. Ma kaidaꞋi nia ka nonifii, noaꞋa nia kasi faꞋamaꞋuda goꞋo Ꞌani ta alaꞋanga. Nia ka fitoꞋo goꞋo ana God neꞋe nia giosida Ꞌani ꞋoloꞋoloꞋa. \v 24 Ma sa Jesus Christ talana ka ngalia naꞋa abula taꞋangaꞋa kia ki Ꞌani nonina ana Ꞌai rara folo, fasi Ꞌiri kuke faꞋasia naꞋa abula taꞋangaꞋa kia ki, ma kuke tua Ꞌani falafala saga. Ma nia ka gura kia Ꞌani na nonifiiꞋanga nia. \v 25 Ma ana kaidaꞋi ba sui naꞋa kwau, kaumulu diꞋia na sipsip neꞋe kira leka rora faꞋasia na ngwae ni folo kira. Bore ma ana kaidaꞋi neꞋe, kaumulu oli siana sa Jesus Christ, na ngwae neꞋe lia sulia na mangomuꞋa, diꞋia ta ngwae ba lia sulia na sipsip nia ki. \c 3 \s1 ꞋAfe ki \p \v 1 ꞋUnaꞋeri logo, kamu na Ꞌafe ki, muke roꞋosulia nama fatalana araꞋi kamu ki, Ꞌiri diꞋia ti ngwae ada noaꞋa kira kasi faꞋamamana ana fatalana God, kike baꞋa faꞋamamana goꞋo Ꞌada sulia na abulaꞋanga leꞋa kamu ki. Sui bore Ꞌana noaꞋa kamu kasi faꞋatalo Ꞌua fuada, kike baꞋa faꞋamamana, \v 2 sulia kira lisia na abulaꞋanga kamu neꞋe saga ma muka fuꞋusi doe ana God. \v 3 Aia, kamu kini ki, noaꞋa kamu kasi sasi Ꞌuana na kwangaꞋa kamu ka leka maꞋi faꞋasia na bula ifuꞋanga kamu ki, nama na saꞋingilana ru ngwasinasina ki, nama toroꞋa Ꞌani toro leꞋa ki neꞋe liulada doe liu ki. \v 4 Bore ma lisilamuꞋa ka kwanga lala Ꞌani falafala leꞋa kamu ki neꞋe leka maꞋi faꞋasia saena mauriꞋa kamu ki. Na falafala kamu fuana gerelana ngwae ki, ma fata aroaroꞋa, sulia nia neꞋe na abulaꞋanga God nia oga. Ma na sasia leꞋangaꞋa ꞋunaꞋeri, nia noaꞋa kasi taꞋa ana kaidaꞋi kamu ngwaro naꞋa. \v 5 OsiꞋana kaidaꞋi Ꞌi naꞋo, na kini abu neꞋe kira faꞋamamana ana God, kira kwate ma kira ka lia kwanga Ꞌani roꞋongaꞋa sulia na fatalana araꞋi kira ki. \v 6 Ma Ꞌi Sera nia ꞋunaꞋeri. Nia roꞋosulia sa Abraham, ma ka saea Ꞌani ngwae ꞋaꞋana nia. Ma kamuꞋa logo, si diꞋia kamu kasi alaꞋania ta ngwae ka faꞋamaꞋu kamu faꞋasia sasilana ru saga ki, kamu ke diꞋia logo Ꞌi Sera. \s1 AraꞋi ki \p \v 7 Ka ꞋunaꞋeri logo fuamuꞋa na araꞋi ki, muke sai leꞋa ana neꞋe na Ꞌafe kamu ki kira ngwataꞋutaꞋu ka liufi kamu, ꞋunaꞋeri neꞋe muke tua faꞋinida, ma muke sasi leꞋa fuada. Muke fuꞋusi doe ada, osiꞋana God kwatea naꞋa mauriꞋa faolu fuada diꞋia logo kamuꞋa. Muke sasia na ru leꞋa neꞋeri Ꞌiri ta ru kasi tataꞋe suꞋusia na foꞋongaꞋa kamu ki Ꞌuana God. \s1 Muke alafe fuamuꞋa kwailiu \p \v 8 Aia, nau ku toꞋo Ꞌua ana ti ru laꞋu Ꞌiri nau ku saea fuamuꞋa. Nia leꞋa fuana na liamuꞋa ka alua taꞋi ru. Muke alafe fuamuꞋa kwailiu diꞋia bara ngwae asina, ma muke kwaima fuamuꞋa kwailiu ma muke enoeno. \v 9 NoaꞋa kamu kasi olisia taꞋangaꞋa Ꞌani na taꞋangaꞋa. Ma diꞋia ta ngwae ka taofi kamu, noaꞋa kamu kasi olisia Ꞌani kwaitaofiꞋanga. Bore ma, muke olisia lala Ꞌani ganilana God fuana na faꞋaleꞋalana. Muke sasi ꞋunaꞋeri, sulia ana kaidaꞋi God sae kamu, nia eta fataꞋa Ꞌani neꞋe nia ke baꞋa faꞋaleꞋa kamu. \v 10 Sulia na KerekereꞋa Abu ba saea, \q1 “Sa tai bore Ꞌana neꞋe ka oga na maurilana saena magalia neꞋe ka leꞋa ma ka saeleꞋa, nia leꞋa fuana noaꞋa nia kasi fata taꞋa ma noaꞋa kasi soke. \q1 \v 11 Ma nia ka abula faꞋasia na sasilana ru taꞋa ki, ma na abulalana ka leꞋa. \q1 Ma nia ka sasi ngasingasiꞋa Ꞌuana tuaꞋa Ꞌani aroaroꞋanga. \q1 \v 12 OsiꞋana God ke lia sulia na ngwae neꞋe tualada saga ki, ma nia ka fafarongo Ꞌuana na foꞋongaꞋa kira ki. \q1 Bore ma na ngwae neꞋe abulalada taꞋa ki, nia ke tataꞋe saulida.”\x + \xo 3:12 \xt Sam 34:12-16\x* \s1 NonifiiꞋanga sulia na fuli ruꞋa saga \p \v 13 NoaꞋa ta ngwae kasi sasia ta tae neꞋe ke taꞋa amuꞋa, diꞋia neꞋe abulaꞋanga kamu leꞋa goꞋo Ꞌana. \v 14 Ma sui bore Ꞌana diꞋia muke nonifii osiꞋana kamu sasia na ru saga ki, God ke baꞋa faꞋaleꞋa kamu. NoaꞋa kamu kasi maꞋu Ꞌani ta ngwae, ma noaꞋa kamu kasi manata Ꞌabera. \v 15 Bore ma muke fuꞋusi doe ana sa Jesus Christ sulia nia neꞋe na Aofia fafi maurilamuꞋa. Ma muke sasi akaꞋu ana kaidaꞋi ki taꞋifau Ꞌuana olisilana sa tai neꞋe ke saefilo Ꞌuri amuꞋa, “FaꞋuta neꞋe Ꞌoko faꞋamamana ana sa Jesus?” Ma kaidaꞋi kamu alaꞋa sulia na faꞋamamanaꞋanga kamu, muke fata enoeno goꞋo amuꞋa, ma muke fuꞋusi doe logo ada. \v 16 Ma muke tua faꞋasia na abulaꞋanga taꞋa, fasi Ꞌiri diꞋia ti ngwae kira fata taꞋa sulia na abulaꞋanga leꞋa kamu na fafarongo sa Jesus Christ ki, kike baꞋa Ꞌeke sulia na ru neꞋe kira saeꞋe ki. \v 17 DiꞋia na kwaiogaiꞋanga God neꞋe kamu ka nonifii, nia taꞋi leꞋa neꞋe muke nonifii osiꞋana na abulaꞋanga leꞋa kamu, ka liufia diꞋia muke nonifii sulia na abulaꞋanga taꞋa kamu ki. \p \v 18 Sa Jesus Christ nia nonifii ma ka mae naꞋa Ꞌuana lafulana abula taꞋangaꞋa ki taꞋifau, ma noaꞋa kasi baꞋa mae laꞋu. Sui bore Ꞌana nia na ngwae saga, nia ka mae fuamuꞋa na ngwae neꞋe abulalamuꞋa taꞋa ki, fasi Ꞌiri nia ka talaꞋi kamu siana God. Ma kira ka saungia nonina sa Jesus Christ ana Ꞌai rara folo, bore ma God nia faꞋamauria Ꞌani AnoꞋi ru Abu. \v 19 Ma na mangona ka leka siana mangoꞋi ru ki neꞋe kira tua saena lokafo, ma nia ka faꞋarongo Ꞌani fuada neꞋe nia liufida naꞋa. \v 20 Na mangoꞋi ru neꞋeri ki kira na ngwae neꞋe mae Ꞌua naꞋa Ꞌi naꞋo, ana kaidaꞋi sa Noa saungaꞋinia na faka doe. Kira kasi roꞋosulia God. Bore ma nia mabetau faꞋi kira leleka ka dao ana kaidaꞋi sa Noa nia faꞋasuia na faka doe baera. KaidaꞋi nia faꞋasuia naꞋa faka neꞋeri, kwalu ngwae ki goꞋo neꞋe kira leka saena ma na kafo ka ngalida faꞋasia kwaꞋikwaꞋinga God. \v 21 Na kafo neꞋe, nia diꞋia faꞋataꞋilana ana siu abuꞋanga neꞋe saiana ke faꞋamauri kamu ana kaidaꞋi neꞋe. Ma na siu abuꞋanga neꞋeri noaꞋa laꞋu fuana faꞋasikasika lana na nonimuꞋa Ꞌani na kafo, bore ma siu abuꞋanga faꞋataꞋinia kamu gania God Ꞌiri nia ka lafua na taꞋangaꞋa kamu ki ma ka faꞋasikasika maurilamuꞋa. Ma na siuabuꞋanga neꞋeri ka faꞋamauri kamu sulia na tataꞋelana sa Jesus Christ. \v 22 Sa Jesus ka oli naꞋa Ꞌuana Ꞌi langi, ma kaidaꞋi neꞋe nia ka tua naꞋa Ꞌi bali ꞋoloꞋolo ana God, ma God ka alu nia ka gwaungaꞋi naꞋa fafia na Ꞌainsel ki taꞋifau neꞋe ngasingasiꞋa ma mamanaꞋanga Ꞌi langi. \c 4 \s1 Na mauriꞋa faolu \p \v 1 Kamu saiana neꞋe kaidaꞋi sa Jesus Christ nia tua saena magalia, nia nonifii. Ma osiꞋana nia ꞋunaꞋeri, kamuꞋa logo muke sasi akaꞋu fuana nonifiiꞋanga. Sulia na ngwae neꞋe nia nonifii ꞋunaꞋeri, nia kasi oga abula taꞋangaꞋa. \v 2 Nia neꞋe, talaꞋae ana kaidaꞋi neꞋe ka oli ꞋalaꞋa, muke suꞋungengea na kwaiogaiꞋanga taꞋa kamu ki, bore ma muke roꞋo lala sulia na kwaiogaiꞋanga God. \v 3 KaidaꞋi sui naꞋa kwau, abulaꞋanga kamu ki diꞋia na ngwae baliburi ki. Ana kaidaꞋi neꞋeri kamu ala naꞋa Ꞌania maurilamuꞋa fuana kakabaraꞋanga, ma na kwaiogaiꞋanga taꞋa ki, ma na kwaꞋu lilingaꞋanga, ma na fafangaꞋa taꞋa ki. Ma God ka saetaꞋa logo fuamuꞋa sulia kaumulu foꞋosia na gwari Ꞌai doriꞋi ki. \v 4 Ma ana kaidaꞋi neꞋe, ngwae baliburi ki kira Ꞌarefo, duꞋungana noaꞋa kamu kasi Ꞌado faꞋinida Ꞌani ru taꞋa kira sasiꞋi ki. Nia neꞋe, kira ka saea alaꞋanga taꞋa ki suli kamu. \v 5 Bore ma God liangaꞋi kira ana ta asoa fuana kike alaꞋa sulia na ru ki taꞋifau neꞋe kira sasiꞋi. Ma God ka sasi akaꞋu fuana matalangaꞋilana ngwae mauri ma ngwae neꞋe kira mae naꞋa ki. \v 6 Ma nia neꞋe ngwae ki kika faꞋarongo Ꞌani na FaꞋarongoꞋa LeꞋa fuana na ngwae neꞋe kira mae naꞋa ki. Ana kaidaꞋi kira mauri Ꞌua, na ngwae baliburi ki matalangaꞋinida, bore ma Ꞌi niniꞋari na mangoda mauri faꞋinia God. \s1 Ngwae ki muke rao saga Ꞌani kwateꞋa God ki \p \v 7 KaidaꞋi fuana ru ki taꞋifau ka funu, nia karangi naꞋa. Nia neꞋe, muke dau suli kamu talamuꞋa, ma muke lialia, Ꞌiri muke bolo fuana na foꞋongaꞋa. \v 8 Na ru talingaꞋi ka tasa ana na ru ki taꞋifau neꞋe muke alafe mamana fuamuꞋa kwailiu, osiꞋana diꞋia ta ngwae nia alafe ꞋunaꞋeri, nia talangwaraꞋu fuana nia ke rufuanata ana sa tai neꞋe fulia ta ru taꞋa amuꞋa. \v 9 Muke kwalo kamu kwailiu Ꞌi saena luma kamu ki, ma muke tua faꞋasia na ngunungunu buri Ꞌanga kaidaꞋi kamu kwaloa ngwae ki. \p \v 10 God ka kwatea naꞋa sai Ꞌi ruꞋanga matamata ki fuamuꞋa ngwae neꞋe kamu faꞋamamana ana sa Jesus Christ. Ma God ka oga fasi taꞋi taꞋi ngwaeꞋa amuꞋa, muke kwaiꞋafi amuꞋa kwailiu Ꞌani na saiꞋi ruꞋanga neꞋeri. \v 11 Ma sa tai bore Ꞌana neꞋe God kwatea sai Ꞌi ruꞋanga fuana na faꞋatalongaꞋinga, nia ke fatataloꞋania fatalana God. Ma sa tai bore Ꞌana neꞋe God ka kwatea sai Ꞌi ruꞋanga fuana kwaiꞋafiꞋanga, nia ke kwaiꞋafi Ꞌani ngasingasiꞋanga neꞋe God kwatea fuana, fasi Ꞌiri Ꞌani ru ki taꞋifau neꞋe mulu sasiꞋi, God ke baꞋa ngalia baꞋatafeꞋa sulia sa Jesus Christ. Ma sa Jesus ka ꞋinotoꞋa liu ma ka toꞋo ana na ngasingasiꞋanga tutua firi. ꞋIu ke ꞋunaꞋeri. \s1 FitoꞋo ana God ana kaidaꞋi muke nonifii \p \v 12 Kwaima leꞋa nau ki Ꞌae, noaꞋa kamu kasi Ꞌarefo ana ta ilitoꞋonga neꞋe kamu nonifii Ꞌani. Sulia na ngwae neꞋe kira faꞋamamana ana sa Jesus Christ, kira saiana liuꞋa saena ꞋafitaꞋiꞋanga Ꞌoro ki. \v 13 Nia leꞋa fuana muke saeleꞋa amuꞋa sulia kamu Ꞌado faꞋinia sa Jesus Christ ana nonifiiꞋanga nia, Ꞌiri muke baꞋa saeleꞋa ka tasa ana kaidaꞋi sa Jesus Christ ke dao maꞋi Ꞌani ꞋinotoꞋanga nia. \v 14 ꞋOilakiꞋa fuamuꞋa diꞋia kira ka Ꞌoidorole Ꞌani kamu sulia kamuꞋa neꞋe ngwae fafarongo sa Jesus Christ ki, duꞋungana nia faꞋataꞋinia naꞋa AnoꞋi ru Abu ꞋinotoꞋa God ka tua faꞋi kamu. \v 15 DiꞋia ta ngwae amuꞋa ka saungwae, nama nia neꞋe ngwae bilibili, nama ta ngwae neꞋe sasia kwalukaela ru taꞋa matamata ki, nama ta ngwae ba liu goꞋo Ꞌana Ꞌuana faꞋalilana ru ti ngwae, tama nia bolo faꞋinia nia ka nonifii. \v 16 Bore ma diꞋia kamu nonifii sulia kamu faꞋamamana ana sa Jesus Christ, noaꞋa kamu kasi Ꞌeke Ꞌani. Muke baꞋatafea lala God, osiꞋana kira sae kamu Ꞌani “Na ngwae sa Christ ki.” \p \v 17 KaidaꞋi fuana etangilana na matalangaꞋinga ke dao naꞋa maꞋi. Ma God ke matalangaꞋinia basi na ngwae nia ki etaeta. Ma diꞋia nia ke matalangani basi ngwae nia ki, nia ke baꞋa faꞋangasingasia naꞋa kwaꞋikwaꞋinga nia ana kaidaꞋi nia ke faꞋasuia kwaꞋikwaꞋinga nia ana ngwae ki neꞋe noaꞋa kasi faꞋamamana ana FaꞋarongoꞋa LeꞋa nia. \v 18 Sulia neꞋe KerekereꞋa Abu ba fata sulia kaidaꞋi God ke baꞋa matalangaꞋinia ngwae ki ka Ꞌuri, \q1 “DiꞋia nia ꞋafitaꞋi fuana ngwae saga ki kira ka mauri, nia ꞋafitaꞋi ka tasa naꞋa fuana ngwae taꞋa neꞋe noaꞋa kasi faꞋamamana ana God.”\x + \xo 4:18 \xt Provebs 11:31\x* \m \v 19 Nia neꞋe, diꞋia kamu nonifii sulia naꞋa kwaiogaiꞋanga God fuamuꞋa, muke alua naꞋa mauriꞋa kamu saena limana God neꞋe nia saungaꞋi kamu, sulia nia ke lia sulia kamu. Ma muke inaꞋu ana sasilana ru leꞋa ki. \c 5 \s1 Na ngwae faꞋinaꞋonaꞋo ki \p \v 1 Aia, nau ku fata fuamuꞋa ngwae faꞋinaꞋonaꞋo ki ana fikutaꞋi ngwae faꞋamamana. NauꞋa ta ngwae faꞋinaꞋonaꞋo logo, ma nau ku lisia nonifiilana sa Jesus Christ ka sui, ma nau kui baꞋa ꞋinotoꞋa faꞋinia ana kaidaꞋi nia ke oli maꞋi. Nia neꞋe, nau ku gani kamu, \v 2 muke lia leꞋa sulia ngwae neꞋe kira faꞋamamana ki. God nia aluda naꞋa saena limamuꞋa. Muke lia leꞋa sulida diꞋia ta ngwae lia sulia na sipsip nia ki. God oga muke sasia na raoꞋa neꞋeri sulia na maꞋudiꞋa kamu ki, ma noaꞋa laꞋu osiꞋana kamu fia fasi God ka oro kamu fuana. Nia leꞋa fuana muke lia sulida osiꞋana kamu oga Ꞌafilada, ma noaꞋa laꞋu neꞋe sulia kira foli kamu fuana. \v 3 Ma noaꞋa kamu kasi tuaraꞋinia na ngwae ki neꞋe God aluda saena limamuꞋa, bore ma muke talaꞋida Ꞌiri kike leka suli kamu Ꞌuana sasilana raoꞋa leꞋa ki. \v 4 Ma diꞋia kaumulu lia sulida ꞋunaꞋeri, sa Jesus neꞋe diꞋia na gwaungaꞋi ngwae ni lia sulia na sipsip, nia ke baꞋa kwatea na kwaiaraꞋa ꞋinotoꞋa neꞋe leꞋa firi fuamuꞋa, ana kaidaꞋi nia ke oli maꞋi. \p \v 5 Ma ꞋunaꞋeri logo, kamu na ngwae Ꞌalako ki, muke roꞋosulia ngwae ꞋaꞋana ki. Ma kamuꞋa taꞋifau neꞋe kamu faꞋamamana, muke enoeno Ꞌiri muke kwaiꞋafi amuꞋa kwailiu. Sulia na KerekereꞋa Abu ba saea, \q1 “God ke tataꞋe saulia na ngwae neꞋe kira fata baꞋalafe ki, ma nia ka Ꞌofea na ngwae neꞋe kira enoeno ki.”\x + \xo 5:5 \xt Provebs 3:34\x* \b \p \v 6 Nia neꞋe, muke enoeno ma muke roꞋosulia God neꞋe ngasingasiꞋa ka tasa, Ꞌiri nia ke faꞋadoe kamu ana kaidaꞋi Ꞌolea nia. \v 7 Ma muke alua naꞋa manata Ꞌabera Ꞌanga kamu ki taꞋifau saena limana, sulia niaꞋa tagi suli kamu. \p \v 8 Muke lialia, sulia sa Saetan, na malimae kamu, nia liu kwailiu goꞋo Ꞌana diꞋia ta ru mauri kwasi neꞋe saiana Ꞌanilana ngwae ki. Sulia sa Saetan oga liua faꞋalilamuꞋa. \v 9 Muke faꞋangasingasia na faꞋamamanaꞋanga kamu, ma muke kwaꞋisisinga Ꞌani sa Saetan, osiꞋana kamu saiana neꞋe ngwae faꞋamamana ki ana fanoa Ꞌoro ki saena magalia neꞋe, kira nonifii logo ꞋunaꞋeri diꞋia kamuꞋa. \v 10 Ma buri Ꞌana kamu nonifii ana kaidaꞋi dokodoko, God ke baꞋa faꞋafaolu kamu, ma nia ke faꞋangasingasi kamu Ꞌiri neꞋe faꞋamamanaꞋanga kamu kasi sui. God nia sae kamu naꞋa Ꞌiri muke Ꞌado faꞋinia sa Christ ma kamu ke ruꞋu saena na ꞋinotoꞋanga nia neꞋe noaꞋa kasi sui. God ka sae kamu fasi Ꞌiri muke tua ratai faꞋinia sa Christ ma muke ꞋinotoꞋa faꞋinia tuatua firi. \v 11 Ma nia ka tua Ꞌani ngasingasiꞋanga doe ka tua tua firi! ꞋIu ke ꞋunaꞋeri. \s1 Na alaꞋanga leꞋa Ꞌisi ki \p \v 12 Sa Silas neꞋe Ꞌafi nau fuana keresilana na kerekereꞋa dokodoko neꞋe. Nia neꞋe na ngwai asina kia, sulia nia faꞋamamana ana sa Jesus Christ. Ma nau ku saiana neꞋe raoꞋa sa Silas, nia leꞋa taꞋifau. DuꞋungana tae nau ku kwatea na kerekereꞋa neꞋe fuamuꞋa fuana radulamuꞋa ma alaꞋanga sulia na kwaiꞋofeꞋanga mamana God. Aia, muke uu ngasi saena na alafeꞋanga neꞋeri. \p \v 13 Ma na ngwae neꞋe kira faꞋamamana saena fanoa Ꞌi Babilon, kira kwatea fata leꞋa leꞋa Ꞌanga kira fuamuꞋa. God neꞋe fili kira, diꞋia logo nia fili kamu. Ma sa Mark ka kwatea logo kwau na fata leꞋa leꞋa Ꞌanga nia ki fuamuꞋa. Nia diꞋia naꞋa ngela mamana nau. \v 14 Ma ana kaidaꞋi kaumulu lisi kamu kwailiu, muke faꞋataꞋinia na alafeꞋanga kamu fuamuꞋa kwailiu. \p Nau ku foꞋo Ꞌiri kamuꞋa taꞋifau ngwae sa Jesus Christ ki, muke toꞋo ana aroaroꞋanga.