\id HEB Heb Hebrews in Kwaio Aug 2010 
\h Hibrus 
\toc1 Nga Girigiringa Fana Ta'a 'i Jiu 
\toc2 Hibrus 
\toc3 Hibrus 
\mt1 Hibrus  
\mt2 Nga Girigiringa Fana Ta'a 'i Jiu  
\ib  
\ip Tani ta'a na gila 'ame Kristin, gila fata ngadaa ta'a Kristin 'e iiki. Ngaia lo'oo, 'e 'ato fana 'agila bila'o na tagoto'onga aaga ala Kraes. Gila siria 'agila orite'enia mola falafala 'i Jiu. Nga wane lo'oo ngaia 'e giri te'aga 'e iiria faga 'agila dau ngasi na fito'onga aaga. Ngaia 'e iiria te'e la Jisas Kraes ne'e faate'enia folaa na God fadauru. La Jisas ne'e ula tegela alata ngaia 'e nonifii, ma ngaia no'o na Wela na God ne'e nana'i firi. La Jisas ngaia 'e ba'ita maka riufia la'u mola profet 'i na'o. Ngaia 'e riufia la'u mola enselo, ma ka riufia la'u mola la Moses. Ngai lo'oo, nga ta'a Kristin lo'oo 'agila ula tegela 'ubulana fito'onga aaga 'ilaka'u ta'a laka'u 'i na'o gila agea, gwa'a ta'a gila malate'ote'o aga. Ma ngaia 'e iiria la'u fana gila sia ori fa'aburi mola fana falafala lo'oo na Jiu.  
\iot Ni 'ola taringa'i 'ubulana buka lo'oo:  
\io1 La Jisas 'e ba'ita riufia nga enselo (1:1—2:18)  
\io1 La Jisas 'e ba'ita riufia la Moses ma la Josua (3:1—4:13)  
\io1 La Jisas nga alafa ni suuabunga kwala'imori (4:14—7:28)  
\io1 Fata arunga'inga ala Jisas ngaia 'e ba'ita iiki (8:1—9:22)  
\io1 Tabonga ala Jisas ngaia 'e ba'ita 'e iiki (9:23—10:18)  
\io1 Ta'a na gila fito'o 'agila ula tegela na fito'onga (10:19-30)  
\io1 Ta'a mai na'o gila fito'o le'a na God (11:1-40)  
\io1 Leka suria mangona la Jisas (12:1—13:19)  
\io1 Alafuunga 'ita'i (13:20-25)  
\c 1  
\s1 God 'e alafuu fadauru 'ania Wela aana  
\p
\v 1 'Ua no'o mai 'i na'o, God 'e alafuu fana koko'o adauru na alata 'e aula 'ania ni 'ola alafuunga 'e aula te'ana profet.  
\v 2 Tafe'ua ma nga alata 'ita'i lo'oo, ngaia 'e alafuu no'o fadauru 'ania nga Wela aana. Ma 'ania nga Wela lo'oo aana, God 'e launge'enia ni 'ola lo'oo te'efou, ma ngaia la'u mola na God 'e firia fana ngaia te'e to'o na ni 'ola lo'oo te'efou.  
\v 3 Nga Wela na God ngaia 'e faate'enia nga kwangakwanganga ba'ita na God, ma gala tooto'o mola. Ma 'ania nga tegelangaa na fatalana Wela na God, ngaia 'e dau tegela na ni 'ola te'efou fana gila sia sui mola. Ma 'i burina ngaia 'e lafua no'o nga abulonga 'ame le'a adauru, ngaia bi'i ori fana 'i langi, ma ka nana'i na lefu na ba'ita nga gula le'a na God.   
\s1 Nga Wela na God ngaia 'e ba'ita 'e iiki  
\p
\v 4 God 'e fa'aba'ita nga Wela aana 'ani ba'ita 'e riufia no'o enselo, 'ilaka'u la'u mola nga lata na ngaia 'e kwatea fana Wela aana 'e ba'ita riufia nga lata na ngaia 'e kwatea fana nga enselo.  
\v 5 Tofuna God laka'u 'e fata 'ilo'oo fana Wela aana,  
\q1 “'I'oo nga Wela agu,  
\q2 ma tala'ina lo'oo 'inau no'o na Mama'a amu.” \x + \xo 1:5  \xt Sam 2:7 \x*  
\m Tafe'ua, God ngaia 'ame alafuu 'ilo'oo mola fana te'efuta enselo.  
\p 'E aburu no'o mai, God 'e alafuu la'u mola 'ilo'oo suria nga Wela aana,  
\q1 “Nau taku Mama'a aana, ma ngaia te'e Wela agu.” \x + \xo 1:5  \xt 2 Samuel 7:14 \x*  
\m Tafe'ua ma God ngaia 'ame fata 'ilo'oo mola suria nga enselo.   
\p
\v 6 Nga alata ngaia 'e gagalangi fana God 'ani kwatea mai nga Wela lo'oo aana fana nga fanua lo'oo 'i wado, ngaia 'e alafuu 'ilo'oo,  
\q1 “Nga enselo lo'oo agu te'efou tagila fo'asia.” \x + \xo 1:6  \xt Diuteronomi 32:43 \x*   
\m
\v 7 Tafe'ua ma God 'e alafuu 'ilo'oo suria nga enselo,  
\q1 “Nga enselo agu gila taunga'i fagu,  
\q2 mai nau ku kwatea nga enselo 'agila  
\q2 'ilaka'u no'o nga iru ma nga eele.” \x + \xo 1:7  \xt Sam 104:4 \x*   
\m
\v 8 Ma suria nga Wela aana, God ka fata 'ilo'oo,  
\q1 “'I'oo no'o na God,  
\q2 ma nga foufounga amu ngaia te'e nana'i firi.  
\q2 Ma 'i'oo to'o ba'ita fafia nga ta'a lo'oo amu 'ania ododonga.   
\q1
\v 9 'I'oo aile'a fe'enia nga 'ola ne'e odo,  
\q2 moko sisingo 'ania nga 'ola lo'oo 'e ria.  
\q1 Ma tofuna 'ola lo'oori, 'inau na nau nga God amu,  
\q2 ngaia na'a nau ku firi'o,  
\q2 ma 'inau ku kwatea la'u mola nga aile'anga ba'ita famu  
\q2 'ania iiri ba'itangaa riufia na 'inau ku kwatea  
\q2 fana ni wane ni kwaimaanga amu.”\x + \xo 1:9  \xt Sam 45:6-7 \x*   
\m
\v 10 Ma God ka fata la'u mola 'ilo'oo fana Wela ana,  
\q1 “Alafa, na lafringaa mai,  
\q2 'i'oo launge'enia nga wado 'ania nimamu,  
\q2 moko launge'enia nga lalo.   
\q1
\v 11 Ni 'ola lo'oori te'e sui,  
\q2 tafe'ua ma 'i'oo momoori firi.  
\q1 Tagila 'ola 'uri'uri mola 'ilaka'u nga me'e ruu 'ua 'ua.   
\q1
\v 12 Ma 'i'oo to'o figusiga  
\q2 'ilaka'u nga wane laka'u 'e figusiga nga ruu 'ua 'ua.  
\q1 To'o rugasia 'ilaka'u nga ruu.  
\q1 Tafe'ua ma 'i'oo lo'oo,  
\q2 'i'oo sia lamadu'aa mola,  
\q2 ma nga moorilamu ngaia 'e sia sui mola.” \x + \xo 1:12  \xt Sam 102:25-27 \x*   
\m
\v 13 Aia, ma God ka alafuu 'ilo'oo la'u fana Wela aana,  
\q1 “To'oru 'i gula le'a agu,  
\q2 leleka maka nigi na alata nau 'aku arua 'i'oo 'ani talariufia nga marimae lo'oo amu.”\x + \xo 1:13  \xt Sam 110:1 \x*  
\m Tafe'ua ma God ngaia 'ame alafuu mola 'ilo'oo fana te'efuta enselo.   
\p
\v 14 Aia, nga 'olataa na nga enselo? Nga enselo lo'oo nga anoe 'ola na gila taunga'i fana God. God 'e alea nga enselo lo'oo fana kwaibooningaa na ta'a na ngaia 'e fa'amooriga.   
\c 2  
\s1 Nga kwaifa'ananaunga ala Jisas ngaia 'e ba'ita 'e iiki riufia tagi ala Moses  
\p
\v 1 Ma tofuna ngaia 'e 'ilo'oo, dauru 'aguru dau tegela fafia nga kwaifa'ananaunga kwala'imori lo'oo na goru longoa te'efou suria Wela na God, fa'asia goru ta leka matari fa'asia.  
\v 2 Nga tagi lo'oo na nga enselo gila kwatea te'ala Moses, ngaia na 'ola kwala'imori te'efou. Ma nga ta'a na gila 'ame lo'o suria, God 'e kwatea no'o nga kwa'ikwa'inga lo'oo ne'e to'omiga.  
\v 3 Ngaia 'e 'ino'ona la'u mola, dauru goru sia 'akwa mola fa'asia kwa'ikwa'inga aana lauta goru 'ame longoa nga kwaifa'ananaunga suria nga tala 'e le'a lo'oo na God te'e fa'amoori 'adauru ai. Nga Alafa la Jisas 'i talana ngaia eta kwairiinga 'ania nga tala na God te'e fa'amoori 'adauru 'ania. Ma nga ta'a lo'oo gila longoa, gila ka faate'enia fadauru na nga kwaifa'ananaunga lo'oori ngaia 'e kwala'imori.  
\v 4 Ma God la'u mola na ngaia 'e faate'enia nga kwaifa'ananaunga lo'oori ngaia 'e kwala'imori. Tofuna ngaia 'e launge'enia 'ola ni 'alefosilai 'e ba'ita. Ma ngaia ka kwatea la'u mola nga kwakwatenga lo'oo fa'asia nga Anoe 'ola Abu faga 'ilaka'u ngaia 'e siria.   
\s1 La Jisas 'e talai 'adauru fana mooringa  
\p
\v 5 Goru su'aai la God ngaia 'ame firia nga enselo fana 'agila ba'ita fafia nga fanua fooru na te'e nigi mai na goru alafuu suria.  
\v 6 Du'ana la Defete 'e orisia 'ilo'oo 'ubulana nga Girigiringa Abu,  
\q1 “God, nga 'olataa na wane na 'i'oo manata ba'ita ana?  
\q1 Tofuna 'igila nga wane no'ona mola.  
\q2 Ma 'e 'uta'i na 'i'oo abelo 'aniga?   
\q1
\v 7 Moko kwatea gila ka sisika 'i olofana enselo  
\q2 na alata sisika.  
\q1 Ma 'i'oo iiri ba'ita aaga,  
\q2 moko kwatea kwangakwanganga faga.   
\q1
\v 8 Ma 'i'oo ko arua gila ka ba'ita fafia ni 'ola te'efou.” \x + \xo 2:8  \xt Sam 8:4-6 \x*  
\p Aia, nga Girigiringa abu lo'oori 'e iiria God 'e arua ta'a 'agila ba'ita fafia nga 'ola te'efou, ma te'efuta 'ola 'amoe no'o na gila 'ame ba'ita fafia. Tafe'ua ma, nga alata lo'oo, dauru goru 'ame agasia 'ua na ta'a gila ba'ita fafia nga 'ola te'efou.  
\v 9 Ma gwa'a 'ani 'ilo'oo, goru su'aai la Jisas no'o na ngaia 'e to'o na tegelangaa te'efou. God 'e arua ngaia 'ani nana'i 'i olofana enselo na alata sisika mola, fana ngaia 'ani mae fana fa'amoorilana ta'a te'efou, suria nga kwaimaanga na God. Ma alata no'ona, God 'e fa'aba'itaa ma ka iiri ba'ita aana, tofuna nga maenga ana.  
\v 10 God 'e launge'enia no'o 'ola te'efou, ma ngaia ka dau la'u mola fafia 'ola lo'oo te'efou. Ma ngaia 'e alea la Jisas 'ani nonifii ma ka mae. Ma tofuna nonifiinga ala Jisas, God 'e arua ngaia nga wane 'e ari'afu ne'e fa'amoori 'adauru. God 'e agea no'o 'ola lo'oori fana 'ani kwatea nga ta'a 'e aula 'agila ru'uru'ua aana, ma 'agila ba'ita la'u mola 'ilaka'u 'i ngaia. Nga taunga'inga na God ngaia 'e odo te'efou.   
\p
\v 11 La Jisas 'e fa'akwaria ta'a fa'asia rianga aaga. Ngaia lo'oo gila fe'enia la Jisas, gila to'o na te'e Mama'a momola. Ngaia lo'oo 'e kwatea la Jisas 'ame maila fana 'ani fa'alataga 'ania ta'a ni futanga aana.  
\v 12 Ma la Jisas ka alafuu 'ilo'oo te'ana God,  
\q1 “Nau taku kwairii te'ana ta'a ni futanga agu 'ania ni 'ola lo'oo 'i'oo agea,  
\q2 mai nau taku fa'aba'ita'o 'ubulana oguogunga aaga la'u mola.” \x + \xo 2:12  \xt Sam 22:22 \x*   
\m
\v 13 Ngaia ka alafuu la'u mola 'ilo'oo,  
\q1 “Nau taku tagoto'o na God.”\x + \xo 2:13  \xt Aesea 8:17 \x*  
\p Ma ngaia ka alafuu la'u mola 'ilo'oo,  
\q1 “Nau ku nana'i lo'oo fe'enia nga ru'uru'ua  
\q2 na God 'e kwatega fagu.”\x + \xo 2:13  \xt Aesea 8:18 \x*   
\p
\v 14 Suria 'i dauru na nga ru'uru'ua no'ona, mai dauru na goru to'o na labe'ewane, la Jisas 'e ru'ufia la'u mola nga labe'ewane ma ka 'ilaka'u lau mola 'i dauru. Ngaia 'e agea 'ilo'oo, 'ania nga maenga aana, ngaia 'e tagele'enia no'o tagelangaa ala Saetan na ngaia 'e to'o na tegelangaa fana kwa'ilana ta'a.  
\v 15 Ngai lo'oo la Jisas 'e rubea no'o ta'a na la Saetan 'e ba'ita fafiga tofuna gila ma'unia maenga.  
\v 16 Goru su'aai, la Jisas 'e 'ame nigi fana 'ani kwaibooni na enselo. Tafe'ua ma ngaia 'e nigi fana 'ani kwaibooni na orioritana la Ebraham.  
\v 17 Du'una 'ola lo'oori, ngaia 'e arua ngaia 'e 'ilaka'u no'o dauru nga wane ni futangaa aana, fana ngaia nga alafa ni suuabunga adauru ne'e laeta'afii fadauru, ma ka kwaibooni adauru furifuri 'i na'ona God. Ma ngaia ka tabo 'ania 'i ngaia 'i talana, fana God 'ani 'olafanataa na rianga adauru.  
\v 18 Ma nga alata lo'oo, ngaia 'e su'asuria 'ani kwaibooni na nga ta'a na Saetan 'e irito'oga, tofuna la Saetan 'e irito'ona la'u mola, ma ngaia ka nonifii 'ilaka'u la'u mola nga ta'a te'efou.   
\c 3  
\s1 La Jisas ne'e taringa'i maka ba'ita riufia la Moses  
\p
\v 1 Ta'a ni kwaimaanga agu, God 'e firi 'adauru fana ta'a aana. Aia, moru manata madi suria la Jisas na goru iiria 'ania alafa ni suuabunga adauru.  
\v 2 God ne'e firia la Jisas 'ani taunga'i fana, ma ngaia 'e lo'o suria nga kwaisiriinga na God te'efou, 'ilaka'u la'u mola la Moses ne'e lo'o suria nga kwaisiriinga na God, alata ngaia 'e kwaibooni na ta'a na God.  
\v 3 Tafe'ua ma ngaia 'e le'a fana 'agoru iiri ba'ita ala Jisas 'ani riufia la Moses, 'ilaka'u la'u mola nga wane na ngaia 'e launge'enia 'ifi, ngaia le'a fana 'agila iiri ba'ita aana riufia nga 'ifi laka'u ngaia 'e launge'enia.  
\v 4 Goru su'aai lauta goru agasia 'ifi, te'efuta wane ngaa'i ne'e launge'enia. Ma God ne'e launge'enia ni 'ola te'efou.   
\p
\v 5 La Moses ngaia wane ni taunga'inga maka lo'o suria God alata ngaia 'e kwaibooni na ta'a na God. Ma ngaia ka alafuu suria nga 'ola na God te'e alafuu 'ania alata na ngaia te'e nigi mai.  
\v 6 Tafe'ua ma la Kraes lo'oo, ngaia Wela na God, ma ngaia 'e aga le'a suria nga 'ifi ala God. Ma dauru no'o na 'ifi ala God, lauta goru gema ngasi na tagoto'onga ma nga kwaimamaningaa 'ania fito'onga fana nga 'ola 'e le'a lo'oo God te'e kwatea fadauru.   
\s1 Nga mamalonga fana ta'a na God  
\p
\v 7 Ngaia lo'oo, nga Anoe 'ola Abu laka'u 'e fata 'ilo'oo,  
\q1 “Tala'ina, lauta moru longoa no'o fatalana God,   
\q2
\v 8 moru sia fa'angasia mola nga manata lamooru 'ilaka'u nga wawarifu mooru  
\q1 na alata gila ma'asini te'enia God 'ubulana gule'e lefu langalanga.”\x + \xo 3:8  \xt Sam 95:7-11\x*   
\p
\v 9 Ma God ka fata 'ilo'oo,  
\q1 “Gwa'a gila agasia ni 'ola ni 'alefosilai lo'oo nau ku agea suria fai akwale'e farisi lo'oo,  
\q2 ma gila irito'ogu\f + \fr 3:9  \ft Alata ngaia 'e iiria na gila irito'ona God, ngaia minim na ta'a 'i Israel gila abulo 'ame le'a fana 'agila su'aai lauta God te'e kwatea kwa'ikwa'inga faga 'amoe me 'amoe no'o. \f* la'u mola ma gila ka ma'asini te'enia mola lo'onga agu.   
\q1
\v 10 Du'una nau ku baoria ba'ita faga, ngai lo'oo nau ku alafuu 'ilo'oo,  
\q1 ‘Moru to'o na manatangaa 'e kuta,  
\q2 ma moru 'ame lo'o suria nga tagi agu.’   
\q1
\v 11 Aia, nga manatalagu 'e baoria, mai nau ku fataarunga'i 'ilo'oo,  
\q1 ‘Ngaia 'e 'ato no'o 'agila ru'u 'ubulana fanua lo'oo nau ku sasaria fana 'agila mamalo ai.’”\x + \xo 3:11  \xt Sam 95:7-11 \x*   
\p
\v 12 Ta'a ni kwaimaanga agu, moru 'abelo 'ania 'amooru, fa'asia te'efuta wane amooru eta manata ria, ma ngaia ka 'ame tagoto'o ala Jisas Kraes, ma ka ma'asiri no'o ana God ne'e momoori firi.  
\v 13 Tafe'ua ma moru kwaibooni 'amooru kwairiu fana 'amoru tegela'a. Furifuri moru agea 'ola lo'oo gani mai gani alata goru iiria “Tala'ina lo'oo.” Moru age 'ino'ona, fa'asia te'efuta wane amooru eta tagoto'o na kotonga na abulonga 'ame le'a, ma nga mangona ka ngasi no'o.  
\v 14 Goru lado fe'enia la Kraes na alata goru eta tagoto'o ana. Ma lauta goru dau tegela na tagoto'onga adauru ala Jisas Kraes leleka maka nigi na alata 'ita'i, 'ino'ona, ma God te'e kwatea 'ola te'efou fadauru na ngaia 'e fataarunga'i fai.   
\p
\v 15 Tofuna nga Girigiringa Abu laka'u 'e fata 'ilo'oo,  
\q1 “Tala'ina, lauta moru longoa nga fatalana God,  
\q2 moru sia fa'angasia mola nga manata lamooru 'ilaka'u nga wawarifu mooru laka'u na alata gila ma'asini te'enia God.” \x + \xo 3:15  \xt Sam 95:7-8 \x*   
\p
\v 16 Ma ni dai na gila longoa no'o fatalana God, ma gila ka ma'asini te'enia? Gila nga ta'a 'i Jiu lo'oo laka'u la Moses 'e talaiga fa'asia fanua 'i Ijip.  
\v 17 Ma ni dai na God ngaia 'e baoria faga suria fai akwale'e farisi lo'oo? Gila nga ta'a na gila mae 'ubulana nga lefu langalanga tofuna nga abulonga aga 'ame le'a.  
\v 18 Ma ni dai na God 'e fata suriga, maka 'ilo'oo, ‘Ngaia 'e 'ato no'o 'agila ru'u 'ubulana fanua na 'inau ku sasaria fana 'agila mamalo ai?’ God 'e fata suria nga ta'a na gila ma'asini te'enia.  
\v 19 Ma 'idauru goru su'aai gila 'ame to'omia mola ru'unga 'ubulana fanua na mamalonga no'ona, tofuna gila 'ame tagoto'o na God.   
\c 4  
\p
\v 1 Nga fataarunga'inga na God fana 'agoru mamalo fe'enia, ngaia 'e nana'i 'ua. Ngaia lo'oo, tagoru aga le'a suri adauru, fa'asia te'efuta wane adauru 'e ta talafia ru'unga na fanua fana mamalongaa.  
\v 2 Du'ana goru longoa te'efou no'o na Kwairiinga Le'a suria nga fanua na mamalonga, 'ilaka'u ni koko'o 'adauru mai na'o. Tafe'ua gila 'ame tagoto'o mola na nga kwairiinga lo'oori alata gila longoa, ma ngaia 'ame booniga mola.  
\v 3 Ma te'i dauru, na goru tagoto'o, tagoru ru'u na fanua fana nga mamalonga fe'enia God. Tofuna ngaia laka'u 'e fata 'ilo'oo,  
\q1 “Nau ku baoria, ma nau ku fataarunga'i 'ilo'oo,  
\q2 ‘Ngaia 'e 'ato no'o 'agila ru'u 'ubulana fanua na nau ku sasaria faga fana mamalonga ai.’” \x + \xo 4:3  \xt Sam 95:11 \x*  
\p God 'e fata 'ilo'oo, gwa'a ngaia 'e fa'asuia no'o nga fanua fana mamalongaa alata ngaia 'e launge'enia nga fanua lo'oo 'i wado.  
\v 4 Tofuna nga Girigiringa Abu laka'u 'e fata suria nga fiuna gani maka 'ilo'oo,  
\q1 “Na fiuna gani, God 'e mamalo no'o fa'asia taunga'inga aana.”\x + \xo 4:4  \xt Jenesis 2:2\x*   
\m
\v 5 Ma nga Girigiringa Abu ka fata la'u mola suria maka 'ilo'oo,  
\q1 “Ngaia 'ato no'o 'agila ru'u 'ubulana fanua lo'oo  
\q2 nau ku sasaria fana 'agila mamalo ai.”\x + \xo 4:5  \xt Sam 95:11\x*   
\m
\v 6 Nga ta'a laka'u gila longoa no'o kwairiinga le'a mai na'o, gila sia ru'u mola mai fana 'agila mamalo, tofuna gila 'ame tagoto'o. Ngaia na, dauru goru su'aai, te'e ta'a matari na God te'e alamiga fana mamalonga.  
\v 7 Tofuna God 'e arua no'o alata kwaitatari fana ru'unga 'i 'ubulana mamalonga. Ma God 'e iiria alata no'ona lo'oo no'o ‘tala'ina.’ Tofuna 'e aburu no'o mai burina alata na ta'a laka'u 'i na'o 'ame tagoto'o, la Defete 'e giria nga fatalana God 'ubulana Girigiringa Abu lo'oo nau ku iiria 'e sui no'o,  
\q1 “Tala'ina, lauta moru longoa no'o fatalana God,  
\q2 moru sia fa'angasia mola manata lamooru.” \x + \xo 4:7  \xt Sam 95:7,8 \x*   
\p
\v 8 Tofuna la Josua laka'u ngaia 'ame kwatea nga mamalonga kwala'imori fana ta'a Israel, ngaia 'e to'omia fana God 'ani alafuu la'u 'ania la Defete suria nga mamalonga na te'efuta alata matari 'i buri.  
\v 9 Ngai lo'oo, dauru goru su'aai nga mamalonga fana ta'a na God, ngaia 'e to'oru 'ua, ma ngaia nga mamalonga 'ilaka'u God ngaia 'e mamalo na fiuna gani.  
\v 10 Tofuna ni dai na ngaia 'e mamalo fe'enia God, ngaia 'e mamalo te'efou no'o na taunga'inga aana, 'ilaka'u la'u mola God ne'e mamalo alata ngaia 'e fa'asuia taunga'inga aana fana launge'enilana fanua lo'oo 'i wado.  
\v 11 Ngai lo'oo, tagoru dau tegela fana 'agoru ru'u na lefu ni mamalonga na God 'e sasaria no'o, fa'asia te'efuta wane adauru ngaia ta 'ame to'omia ru'unga, 'ilaka'u nga ta'a 'i na'o na gila 'ame tagoto'o, ma gila 'ame ru'u no'o 'ubulana mamalonga lo'oo.   
\p
\v 12 Nga fatalana God 'e to'o na mooringa ma ngaia 'e tautaunga'i mola 'ua. Ngaia 'e ngau riufia nga naifi laka'u 'e ngau kwairiu, suria ngaia 'e kwari maka ru'u 'i 'ubulana manata ladauru fe'enia moori ladauru, suria ngaia 'e faate'enia fadauru nga 'ola ne'e le'a ma 'ola 'e ria 'i 'ubulana manata ladauru fe'enia kwaisiriinga adauru.\fig Fatalana God 'e 'ilaka'u nga naifi ne'e ngau kwairiu|alt="knife" src="LB00202b.TIF" size="col" copy="LB" ref="4:12" \fig*  
\v 13 Ma te'efuta wane 'e sia na'agonia mola te'efuta 'ola fa'asia God, tofuna God ngaia 'e agasia no'o 'ola te'efou. Ma ngaia te'e kwatea 'agoru kwairii 'ania ni 'ola te'efou na goru agea.   
\s1 La Jisas no'o na nga alafa ni suuabunga  
\p
\v 14 Tagoru dau tegela na tagoto'onga na goru alafuu suria tofuna goru to'o na alafa ni suuabunga na ngaia 'e fane fani langi, ma ka alafuu suria dauru 'i na'ona God. Ngaia na la Jisas, nga Wela na God.  
\v 15 Ma la Jisas na nga alafa ni suuabunga adauru, ngaia 'e su'a te'efou no'o na nga waata'uta'unga adauru, ma ngaia 'e kwaibooni adauru suria ngaia 'e talariufia no'o nga irito'onga lo'oo te'efou, 'ilaka'u la Saetan na ngaia 'e irito'o dauru. Ma gwa'a la Saetan 'e irito'ona la Jisas, la Jisas ngaia 'ame agea mola te'efuta 'ola 'ani ria.  
\v 16 Ngaia na, dauru goru 'ame ma'u fana lekanga mai te'ana God ne'e kwailaeta'afii fadauru. Tofuna ngaia te'e kwaimanadai fadauru ma ka kwaibooni adauru, na alata goru daria nga 'ato'atolanga.   
\c 5  
\p
\v 1 Ma lauta God 'e firia te'efuta wane fa'asia nga ta'a fana taunga'inga na alafa ni suuabunga, nga wane lo'oo 'e nigi 'i na'ona God fana 'ani kwatea kwakwatenga lo'oo fe'enia nga tabonga fana God fana God 'ani 'olafanataa na rianga na ta'a no'ona.  
\v 2 Ma nga alafa ni suuabunga ngaia 'e to'o na waata'uta'unga la'u mola, ngaia na'a ngaia 'e su'asuria 'ani kwaibooni na ta'a na gila agea abulongaa 'ame le'a, tafe'ua ma gila bobolosia mola 'olataa na gila agea.  
\v 3 Suria nga rianga aana 'i talana, ngaia 'ani kwatea tabonga lo'oo, fana God 'ani 'olafanataa na nga abulongaa aana ne'e 'ame le'a fe'enia nga abulongaa 'ame le'a na ta'a ngaa'i.  
\v 4 Ma te'efuta wane 'e sia firia mola 'i talana fana 'ani agea nga taunga'inga ba'ita na nga alafa ni suuabunga, suria God 'i talana na ngaia 'e to'omia firilana wane, 'ilaka'u ngaia 'e firia la Eron 'ua no'o mai.   
\p
\v 5 Ngaia 'e 'ilo'oo la'u mola, la Jisas Kraes ngaia 'ame firia 'i talana fana ngaia nga fataabu ba'ita, fana ngaia 'ani to'o na taunga'inga ba'ita lo'oori. Tafe'ua God ne'e firia la Jisas Kraes, suria God laka'u 'e fata 'ilo'oo fana,  
\q1 “'I'oo na Wela agu,  
\q2 ma tala'ina lo'oo nau na Mama'a amu.” \x + \xo 5:5  \xt Sam 2:7 \x*   
\p
\v 6 Ma God laka'u 'e fata la'u 'ubulana nga Girigiringa Abu maka 'ilo'oo,  
\q1 “'I'oo na alafa ni suuabunga ne'e nana'i firi,  
\q2 'ilaka'u la Melkisadek.” \x + \xo 5:6  \xt Sam 110:4 \x*   
\p
\v 7 Aia, ma alata la Jisas 'e nana'i 'ua fofona fanua lo'oo 'i wado, ngaia 'e fo'a tegela, ma ka aani ma kafukafu ka afe 'i maana fana God na ngaia 'e su'asuria 'ani fa'amooria fa'asia maenga. Ma la Jisas ngaia ka arusika'a aana 'i talana, ma ka iiri ba'ita na God, ma God ka longoa no'o nga fo'anga aana.  
\v 8 Tafe'ua ngaia nga Wela na God, ngaia 'e ru'u 'i 'ubulana 'ato'atolanga lo'oo, ma nga 'ola lo'oori 'e fa'ananaua fana lo'onga suria God.  
\v 9 Ma nga nonifiinga no'ona ne'e kwatea la Jisas nga alafa ni suuabunga, ma ngaia ka fa'amooria ta'a te'efou na gila lo'o 'i suria, fana 'agila ngaria nga mooringa firi.  
\v 10 Ma God 'e fa'alataa la Jisas Kraes nga alafa ni suuabunga, 'ilaka'u la Melkisadek nga alafa ni suuabunga.\f + \fr 5:10  \ft Agasia Jenesis 14:17-24. \f*   
\s1 Fa'abasuanga fana dau tegelangaa na nga tagoto'onga  
\p
\v 11 Mai 'imeeru meru siria 'ameru alafuu la'u suria ni 'ola lo'oo famooru. Tafe'ua gwa'a ngaia 'e 'ato no'o fana fa'ananau lamooru 'ania, suria moru 'ame to'omia fana su'anga ai 'aferu.  
\v 12 Mooru moru tagoto'o ala Jisas 'e aburu no'o mai. Ma 'e to'omia 'amooru kwaifa'ananau no'o na alata lo'oo. Tafe'ua gwa'a ngaia 'ani 'ato no'o, tofuna moru 'ame su'a le'a 'ua na kwaifa'ananaunga eteeta laka'u 'e leka mai fa'asia fatalana God. Moru bo'obo'o fana wane ngaa'i 'ani fa'ananaua mooru furifuri na ni 'ola lo'oori. Moru 'ilaka'u nga wela sisika ne'e bo'obo'o 'ua fana susu, tofuna na moru 'ame to'omia 'ua 'anilana fangalaa 'e ngasi.  
\v 13 Na alata wela ngaia 'e sisika 'ua, nga fangalaa aana na nga susu, ma ngaia 'ame su'a 'ua ai lauta nga 'ola 'e le'a, 'amoe ma 'e ria.  
\v 14 Ma nga alata nga wane 'e ba'ita no'o, ngaia bi'i su'asuria 'anilana fangalaa ne'e ngasi, ma ka fa'ananaua 'i talana fana 'ani su'aai 'olataa na ngaia 'e le'a ma nga 'olataa na ngaia 'e ria.   
\c 6  
\p
\v 1 Dauru 'agoru rugasia late'e falafala lo'oo fana alafuunga furifuri suria ni 'ola eteeta na goru nanaua suria la Kraes. Dauru 'agoru agea no'o ni 'ola na kwaifa'ananaunga ala Kraes na ngaia 'e to'omia ta'a ba'ita 'agila su'aai. Goru sia leleka mola fana alafuunga mola suria kwaifa'ananaunga eteeta ne'e 'ilo'oo:  
\li1 rugasilana nga falafala na tagoru maeria,  
\li1 ma tagoto'onga na God,   
\li1
\v 2 ma nga falafala na naruabunga,  
\li1 ma nga falafala na arulana nima'e wane fafia ta'a,  
\li1 ma 'e 'utaa na ta'a na gila mae tagila tata'e fa'asia maenga,  
\li1 ma 'e 'utaa na God te'e sufaa ta'a te'efou.   
\p
\v 3 Ma lauta God 'e alamia dauru, tagoru su'ana falafala ala Kraes ne'e to'omia ta'a ba'ita.   
\p
\v 4 Nga ta'a na gila tagoto'o, lauta gila rugasia nga tagoto'onga aaga, 'ato no'o faga 'agila abulo la'u mai fana 'agila tagoto'o la'u. Mai na'o, alata gila tagoto'o 'ua, gila nana'i 'i 'ubulana lalanga lo'oo na God, ma gila ka ngaria nga kwakwatenga aana, ma gila ka ngaria no'o nga Anoe 'ola Abu 'ubulana manatalaga.  
\v 5 Ma gila ka su'a la'u mola na nga 'ola 'e le'a lo'oo suria nga fatalana God. Ma gila ka agasia la'u mola na nga tegelangaa na God na te'e faate'enia na fe'e gani na 'ani nigi mai.  
\v 6 Ma gwa'a ni 'ola lo'oori 'e lau faga, ma gila abulo mola fa'asia nga tagoto'onga aaga na God. Ma ngaia 'e 'ato no'o fana kwaibooninga aga fana 'agila abulo la'u mai, tofuna ngaia 'e 'ilaka'u gila mudu'ia la'u nga Wela na God na 'ai folo, ma gila ka agea nga ta'a gila fata ngadaa.   
\p
\v 7 Aia, nga ta'a gila 'ilaka'u no'o nga langa'a na ne'u 'e ne'ufia na alata 'e aula. Ma tani me'e wado ngaa'i, nga ne'u 'e agea fangalaa 'ani bila'o le'a ai fana ta'a na gila 'abelo 'ania. Late'e me'e wado lo'oo God ngaia te'e nanamate'enia.  
\v 8 Tafe'ua ma lauta nga 'ai to'oto'o 'amoe ma kwaloi 'e ria lo'oo ne'e bila'o mola 'ubulana langa'a, nga langa'a no'ona ngaia 'ame le'a no'o no'ona. Ma God te'e kwatea kwa'ikwa'inga fana ma te'e nulafia 'ania eele.   
\p
\v 9 Ta'a ni kwaimaanga agu, gwa'a nga alafuunga ameeru famooru 'e 'ilo'oo, 'imeeru meru su'a mola ai na nga tagoto'onga 'amooru ngaia 'e tegela ma ngaia 'ame mamalo, suria moru to'o na ni 'ola 'e le'a lo'oo suria nga mooringa fooru na God ngaia 'e kwatea no'o famooru.  
\v 10 God ngaia 'e odo furifuri ma ngaia 'e 'ame mabolosia nga taunga'inga le'a lo'oo moru agea, ma ngaia 'ame mabolosia nga kwaimaanga amooru na moru faate'enia fana, nga alata moru boonia nga ta'a aana mai na'o, ma alata lo'oo la'u mola.  
\v 11 Meeru meru siria 'amooru gema ngasi na tagoto'onga lo'oo amooru leleka maka nigi na alata na ni 'ola moru tagoto'o tegela fai ngaia 'e nigi.  
\v 12 Mai 'imeeru meru 'ame siria 'amoru nana'i 'ania lalakwa'anga. Tafe'ua ma, tamoru 'ilaka'u nga ta'a na gila tagoto'o na God ma gila ka nonimaabe, ma tofuna 'ola lo'oo, tagila ngaria 'ola na God ngaia 'e fataarunga'i fai.   
\s1 Nga fataarunga'inga na God  
\p
\v 13 Aia, moru manata madi suria la Ebraham. Nga alata God ngaia 'e fataarunga'i fana, ngaia 'e fa'ategela no'o fataarunga'inga aana 'ania latana 'i talana, suria te'efuta lata ngaa'i 'ame ba'ita maka riufia la'u God fana fa'ategelalana alafuunga lo'oori.  
\v 14 Ma God ka alafuu 'ilo'oo,  
\q1 “Nau taku nanamate'eni'o,  
\q2 ma nau taku kwatea nga orioritamu 'agila aula.” \x + \xo 6:14  \xt Jenesis 22:16-17 \x*   
\p
\v 15 Ma la Ebraham ngaia 'e nonimaabe, ma ngaia ka ngaria no'o 'ola na God ngaia 'e fataarunga'i fai.  
\v 16 Ma lauta te'efuta wane ngaia 'ani fataarunga'i, ngaia 'ani fa'ategela 'ania latana wane ne'e ba'ita riufia. Lauta ngaia 'e agea 'ino'ona, nga ta'a te'efou tagila tagoto'o na fataarunga'inga na ngaia 'e fa'ategela 'ilo'oo.  
\v 17 Ma alata God ngaia 'e fataarunga'i fana la Ebraham, ngaia 'e siria nga ta'a lo'oo na tagila ngaria nga 'ola lo'oori, 'agila su'a le'a ai na ngaia te'e fa'ato'oa fataarunga'inga aana faga. Ma ngaia ne'e kwatea ngaia 'e fa'ategela no'o fataarunga'inga lo'oori.  
\v 18 Nga rua 'ola ne'e nana'i ma ngaia 'ame lamadu'aa no'o. Nga 'ola eteeta na, nga fataarunga'inga na God. Ma nga ruana 'ola na nga fa'ategelalana fataarunga'inga aana 'ania latana. Ma tofuna nga rua 'ola lo'oori, dauru goru su'aai God ngaia 'ame koto.  
\p Goru 'akwa no'o te'ana God na ngaia 'e aga suri 'adauru. Ma nga fa'ategelalana fataarunga'inga aana 'ania latana, na God 'e fa'ategela manata ladauru fana 'agoru ula tegela fana nga kwaimamaninga fana 'ola 'e le'a na ngaia 'e fataarunga'i fai.  
\v 19 Aia, nga fataarunga'inga na God ngaia 'e fa'ategela nga moori ladauru, 'ilaka'u nga gwaru laka'u ngaia 'e fa'ategela nga faka ba'ita fana ngaia 'e sia afesia mola. Mai dauru goru tagoto'o na fataarunga'inga na ngaia 'e ru'u mai 'ubulana gule'e lefu 'e abu 'e iiki lo'oo 'ubulana 'Ifi Abu na God 'i langi.  
\v 20 La Jisas na nga alafa ni suuabunga ne'e nana'i ma 'e sia sui mola 'ilaka'u la Melkisadek. Ngaia 'e ru'u 'ubulana nga lefu lo'oo 'e sui no'o fana booni ladauru.   
\c 7  
\s1 La Melkisadek ngaia nga alafa ni suuabunga ne'e ba'ita 'e riufia la'u la Lifae  
\p
\v 1 Ma la Melkisadek ngaia nga kiingi fafia nga fanua 'i Salem, ma ngaia na fataabu na God ne'e ba'ita 'e iiki. Na te'e alata ngaa'i, la Ebraham 'e funu fe'enia fai kiingi, ma ngaia ka talariufiga mola. Ma alata la Ebraham 'e ori fani fanua aana, ngaia 'e to'odaria la Melkisadek suria tala, ma la Melkisadek ka nanamate'enia la Ebraham.  
\v 2 Ma la Ebraham ka kwatea tangafuru na 'ola na ngaia 'e ngaria na fununga no'ona fana.  
\p Ma nga fa'awatagalana latana la Melkisadek na, ‘Nga kiingi na odonga.’ Ma ngaia na kiingi fafia nga fanua 'i Salem, na fa'awatagalana na “Nga kiingi na aloalonga.”  
\v 3 Ma gila 'ame giria 'ubulana Girigiringa Abu dai na mama'a aana, ma ni dai na tete'e aana, ma nga orioritana. Mai dauru goru 'ame su'a mola na alata taa na ngaia 'e futa ma na alata taa na ngaia 'e mae. Ngai lo'oo la Melkisadek ngaia 'e 'ilaka'u la'u mola nga Wela na God, tofuna nga taunga'inga aana na fataabu ngaia 'ame sui.   
\p
\v 4 Aia, tamoru manata madi suria nga ba'italana la Melkisadek, suria nga wawarifu meeru la Ebraham ngaia 'e kwatea no'o tangafuru na 'ola na ngaia 'e ngaria fa'asia maarimae aana te'ana.  
\v 5 Aia, ma nga orioritana na la Lifae na gila taunga'i na fataabu, nga tagi 'e iiria gila 'agila ngaria no'o tangafuru na to'o 'olanga fa'asia ta'a ni futanga aaga 'i Jiu, gwa'a gila te'efou gila tata'e la'u mola mai fa'asia orioritana la Ebraham.  
\v 6 Ma la Melkisadek ngaia 'ame leka mai fa'asia orioritana la Lifae. Tafe'ua ma ngaia 'e ngaria tangafuru na 'ola na la Ebraham 'e ngaria mai, ma ngaia ka nanamate'enia la Ebraham. La Melkisadek 'e agea 'ola lo'oo, tafe'ua la Ebraham na God 'e fataarunga'i ai fana.  
\v 7 Mai dauru goru su'aai, nga wane na ngaia 'e kwatea nanamanga fana te'efuta wane, ngaia 'e ba'ita maka riufia nga wane na ngaia 'e ngaria nanamanga.   
\p
\v 8 Ma nga fataabu lo'oo na gila leka mai fa'asia orioritana la Lifae, gila na gila ngaria tangafuruna 'ola te'efou, tafe'ua gila tagila mae mola. Ma la Melkisadek, ngaia 'e ngaria no'o tangafuruna 'ola ala Ebraham, ma goru su'aai nga Girigiringa Abu laka'u 'e iiria la Melkisadek ngaia 'e momoori 'ua.  
\v 9 Nga orioritana la Lifae gila ngaria no'o tangafuru na 'ola na alata lo'oo. Ma goru to'omia 'agoru iiria na alata la Ebraham 'e kwatea nga tangafuru na nga 'ola aana fana la Melkisadek, la Lifae 'e kwatea la'u mola tangafuruna 'ola fana la Melkisadek,  
\v 10 tofuna la Lifae ngaia na nga orioritana la Ebraham na ngaia 'e kwatea tangafuruna 'ola fana la Melkisadek.   
\p
\v 11 Na alata lo'oo goru su'a ai, God ngaia 'e kwatea nga tagi lo'oo fana ta'a 'i Israel, ngaia 'e iiria fataabu te'efou tagila leka mai fa'asia orioritana la Lifae. Ngaia 'e 'ato no'o fana fataabu no'ona 'agila fa'akwaria ta'a 'agila odo tofuna taunga'inga aga. Ngai lo'oo God ngaia 'e kwatea la'u nga fataabu ngaa'i ne'e 'ilaka'u la Melkisadek. Nga fataabu fooru lo'oo ngaia 'ame 'ilaka'u la Eron na ngaia 'e leka mai fa'asia orioritana la Lifae.  
\v 12 Tofuna nga alata gila lamadu'aa nga fataabu lo'oo, ngaia 'e to'omia la'u mola 'agila lamadu'aa nga Tagi ala Moses na gila dau fafia.  
\v 13 Ma nga Alafa na gila girigiri suria na nga Girigiringa Abu, ngaia 'amoe la'u mola mai fa'asia la Lifae, ma nga orioritana Alafa gila fataabu 'amoe.  
\v 14 Tofuna goru su'aai nga Alafa 'e futa mai fa'asia orioritana la Juda. Ma la Moses ngaia 'e 'ame kwaifa'ananau iiria nga ta'a orioritana la Juda na gila tagila fataabu.   
\s1 La Jisas na nga fataabu 'ilaka'u la Melkisadek  
\p
\v 15 Aia, mai dauru goru su'aai 'ola lo'oori 'e wataga 'e iiki, tofuna te'e fataabu matari lo'oo 'e leka mai ne'e 'ilaka'u la Melkisadek.  
\v 16 Ma nga fataabu fooru lo'oori ngaia 'e 'ame fataabu tofuna ngaia 'e futa orioritana fataabu. Ngaia nga fataabu suria nga tegelangaa na mooringa firi lo'oo aana.  
\v 17 Tofuna God 'e iiria 'ubulana nga Girigiringa Abu maka 'ilo'oo,  
\q1 “'I'oo nga fataabu furifuri  
\q2 'ilaka'u la Melkisadek.”\x + \xo 7:17  \xt Sam 110:4 \x*   
\p
\v 18 Dauru goru su'a no'o ai nga tagi suria fataabu, ngaia 'e sui no'o, tofuna nga tagi lo'oori ngaia 'ame booni 'adauru, ma ngaia nga 'ola 'uri'uri lo'oo mola.  
\v 19 Tofuna nga tagi lo'oori, ngaia 'e 'ato no'o 'ani fa'aodoa te'efuta 'ola. Ma nga alata lo'oo, God 'e kwatea no'o mai nga mangoto'onga fooru fadauru ne'e le'a riufia tagi maka alami 'adauru 'agoru leka mai te'ana.   
\p
\v 20 Nga mangoto'onga fooru lo'oo ngaia 'e le'a maka ba'ita, suria God 'e kwatea mai fataarunga'inga aana na alata ngaia 'e arua la Jisas ngaia 'e fataabu. Na alata ngaia 'e arua nga orioritana la Lifae gila fataabu, ngaia 'ame fataarunga'i mola 'ilo'oo.  
\v 21 Tafe'ua ma te'e la Jisas, God 'e launge'enia fataarunga'inga lo'oo fana tofuna nga Girigiringa Abu laka'u 'e iiria,  
\q1 “God 'e fataarunga'i no'o,  
\q2 ma ngaia 'e sia bulosia la'u manatalana ne'e alamia 'ani iiria 'ilo'oo,  
\q1 ‘'I'oo na fataabu ne'e nana'i firi.’”\x + \xo 7:21  \xt Sam 110:4 \x*   
\p
\v 22 Ma tofuna God ngaia 'e agea nga fataarunga'inga ba'ita lo'oo, ngai lo'oo dauru goru su'aai la Jisas na ngaia 'e agea nga fataarunga'inga fooru fadauru na ngaia 'e le'a riufia la'u nga fataarunga'inga 'ua no'o mai na'o.   
\p
\v 23 Aia, te'e 'ola ngaa'i la'u ne'e kwatea ma goru ka su'aai nga fataarunga'inga fooru lo'oori 'e le'a maka ba'ita. Mai na'o ni fataabu na gila leka mai fa'asia orioritana la Lifae gila aula, suria alata te'efuta wane aaga 'e mae, gila lamadu'aa mola 'ania nga wane ngaa'i la'u.  
\v 24 Ma la Jisas na ngaia 'e nana'i firi, ma nga taunga'inga aana fana fataabu 'e nana'i firi.  
\v 25 Du'ana ngaia 'ilo'oo, ngaia wada'u mola fana la Jisas 'ani fa'amooria nga ta'a na gila leka mai te'ana God. Tofuna la Jisas 'e momoori firi, fana ngaia 'ani booniga 'i maana God.   
\p
\v 26 Aia, tofuna ni 'ola lo'oori, la Jisas na nga alafa ni suuabunga na goru bo'obo'o fai, suria ngaia 'e abu 'e iiki, ma ka odo, ma te'efuta rianga 'e 'amoe ana. God 'e ngaria fa'asia nga ta'a gila ria lo'oo, ma ka arua ngaia 'e nana'i 'i langi.  
\v 27 Ngaia 'e 'ame 'ilaka'u nga alafa ni suuabunga laka'u 'i na'o. Tofuna nga alafa ni suuabunga laka'u gila 'i na'o, gila kwatea tabonga gani mai gani fana lafulana nga abulongaa 'ame le'a lo'oo aaga 'i talaga, sui ma gila bi'i kwatea tabonga fana lafulana nga abulongaa 'ame le'a na ta'a kwaitatari lo'oo. Ma la Jisas lo'oo, ngaia 'ame agea mola 'ino'ona, suria ngaia 'ame to'o na te'efuta rianga. La Jisas 'e kwatea no'o mangona fana tabonga na te'e alata momola, ma ngaia 'ame agea la'u te'efuta tabo ngaa'i lau.  
\v 28 Nga Tagi fa'asia la Moses, ngaia 'e firia no'o wane na ngaia 'ame odo fana 'agila fataabu. Tafe'ua ma 'e aburu no'o mai 'i burina nga Tagi no'ona, God 'e fataarunga'i ma ka firia no'o Wela ana. Ma God ka firia mai la Jisas nga fataabu ba'ita ne'e ari'afu ma ka nana'i firi.   
\c 8  
\s1 La Jisas na alafa ni suuabunga adauru  
\p
\v 1 Aia, nga fa'awatagalana 'ola lo'oo meru alafuu suria famooru ngaia 'e 'ilo'oo: Dauru goru to'o na alafa ni suuabunga adauru na ngaia 'e le'a, ma ngaia 'e nana'i na lefu na gula le'a na God 'i langi.  
\v 2 Ngaia 'e agea nga taunga'inga na alafa ni suuabunga 'i 'ubulana lefu 'e abu 'e iiki na Babala Abu kwala'imori 'i langi na Alafa 'e launge'enia, ma wane 'ame launge'enia.   
\p
\v 3 God 'e firia nga alafa ni suuabunga lo'oo te'efou fana 'agila kwatea nga tabonga fana God. Tofuna nga 'ola lo'oo, nga alafa ni suuabunga adauru la Kraes 'e to'omia 'ani agea te'e tabonga momola.  
\v 4 Lauta la Kraes 'e to'oru lo'oo fofona fanua lo'oo 'i wado, ngaia 'e sia taunga'i mola na fataabu, suria goru to'o no'o na fataabu 'e aula na gila kwatea nga tabonga na nga Tagi ala Moses 'e iiria.  
\v 5 Ma nga lefu 'e abu lo'oo gila taunga'i 'i 'ubulai 'e 'ilaka'u mola nga nununa lefu 'e abu 'i langi. Ngaia 'e 'ilo'oo, alata la Moses ngaia 'e gagalani 'ani launge'enia nga Babala Abu na God, God 'e iiria fana maka 'ilo'oo,  
\q1 “'Oi launga'i 'ani odo 'i suria 'ola lo'oo  
\q2 nau ku faate'enia famu 'i gouna busu.” \x + \xo 8:5  \xt Eksodas 25:40 \x*   
\p
\v 6 Ma nga taunga'inga ala Jisas nga fataabu ngaia 'e le'a 'e riufia nga taunga'inga na fataabu lo'oo 'i wado. Du'ana nga fataarunga'inga fooru na la Jisas 'e fa'ato'oa 'e riufia fataarunga'inga 'ua. Nga fataarunga'inga fooru lo'oori, ngaia 'e riufia suria ni 'ola 'ubulana fataarunga'inga lo'oori 'e ba'ita maka riufia ni 'ola 'ubulana fataarunga'inga 'ua.   
\p
\v 7 Ma lauta nga fataarunga'inga 'ua lo'oo ngaia 'e taunga'i le'a mola, bala te'efuta fataarunga'inga fooru 'e sia lau mola 'i burina.  
\v 8 Tafe'ua ma God 'e agasia nga ta'a aana gila 'ame lo'o suria nga fataarunga'inga 'ua lo'oo, ma ngaia ka alafuu 'ilo'oo,  
\q1 “Na alata ngaia te'e nigi mai,  
\q2 nau taku arua nga fataarunga'inga fooru fana fa'amoorilana ta'a 'i Israel.   
\q1
\v 9 Ma nga fataarunga'inga fooru lo'oori, ngaia 'ame 'ilaka'u mola nga fataarunga'inga 'ua nau ku kwatea fana koko'o aaga, na alata nau ku talaiga mai fa'asia fanua 'i Ijip.  
\q1 Gila 'ame lo'o mola suria fataarunga'inga no'ona.  
\q2 Ma tofuna 'ola lo'oori, nau ku rugasiga.   
\q1
\v 10 Nga fataarunga'inga fooru lo'oo nau taku agea fana fa'amoorilana ta'a 'i Israel na ngaia 'e 'ilo'oo:  
\q1 Nau taku arua no'o tagi agu 'ubulana manatalaga,  
\q2 ma nau taku giria 'ubulana moorilaga.  
\q1 Ma nau na God aga,  
\q2 ma tagila nga ta'a agu.   
\q1
\v 11 Ma tagila sia bo'obo'o la'u fana te'efuta ta'a 'ani fa'ananauga suri nau.  
\q1 Tofuna na gani no'ona,  
\q2 ta'a te'efou, nga ta'a ba'ita ma nga ta'a sisika,  
\q2 tagila su'a agu.   
\q1
\v 12 Mai nau taku 'olafanataa na abulongaa no'ona aga 'ame le'a,  
\q2 mai nau taku mabolosia nga kutanga lo'oo aga.” \x + \xo 8:12  \xt Jeremaea 31:31-34 \x*   
\p
\v 13 Aia, alata God 'e fata suria nga fataarunga'inga fooru lo'oori, ngaia 'e faate'enia nga fataarunga'inga 'i na'o ngaia 'ola 'ua no'o. Ma tagoru su'aai lauta te'efuta 'ola 'ua no'o mai, ngaia te'e lafo no'o, ma 'e sia le'a la'u.   
\c 9  
\s1 Nga fo'anga 'i wado ma 'i langi  
\p
\v 1 'Ubulana fataarunga'inga mai na'o, God ngaia 'e kwatea tagi lo'oo fana fo'anga, maka iiria faga 'agila launge'enia la'u nga Babala Abu fana ta'a 'agila fo'asia ai.\fig Nga Babala Abu na God 'ubulana lefu langalanga|alt="tabernacle" src="lb00259b.tif" size="col" copy="LB" ref="9:1" \fig*  
\v 2 Gila launge'enia nga Babala Abu lo'oori 'ania nga ruu. Ma Babala no'ona 'e to'o na rua tofi 'ifi. Tofi 'ifi eteeta gila fa'alataa 'ania gule'e lefu 'e abu. Ma gila ka arua nga uunu no'ona, fe'enia nga lafa, ma nga beret 'e abu 'e nana'i 'i fofona.  
\v 3 Ma gila ka tafile'enia la'u mola nga ruu 'i laloana nga rua tofi 'ifi no'ona. Aia, ma nga ruana tofi 'ifi gila fa'alataa 'ania gule'e lefu 'e abu 'e iiki.  
\v 4 Ma 'ubulana tofi 'ifi lo'oori, gila arua no'o nga uumu fana tabonga na gila launge'enia 'ania gol. Ma uumu lo'oori gila do'ofia nga 'ai si'inilai 'e le'a fofona. Lo'oo la'u mola gila arua nga kesi ba'ita na gila ruufafia 'ania gol. Nga kesi ba'ita lo'oori ngaia 'e faate'enia nga fataarunga'inga na God. Ma 'i 'ubulana kesi ba'ita lo'oori, gila ka arua nga fou lafata'i na gila launge'enia 'ania gol, ma 'i 'ubulai gila ka arua nga fangalaa na gila fa'alataa 'ania mana. Ma 'i 'ubulana nga kesi ba'ita lo'oori la'u mola, gila ka arua nga fe'e kuba'u ala Eron ne'e bila'o, ma nga rua foulafata'i na God 'e giria nga Tagi ala Moses ai.\fig Nga kesi na fataarunga'inga na God|alt="ark of covenant" src="cn02092b.tif" size="col" copy="CN" ref="9:4" \fig*  
\v 5 Nga kesi ba'ita lo'oori gila arua rua nunu'i enselo 'i fofona na gala to'o na 'aba'aba 'e 'ola. Ma 'ola lo'oo ngaia nga maetooto'o fana faate'enilana na God 'e nana'i no'ona. Nga 'aba'aba na enselo lo'oori 'e 'ulasi 'i fofona nga lefu na God 'e lafua no'o rianga na ta'a ai. Tafe'ua ma nau ku 'ame kwairii mousia suria nga 'ola lo'oori na alata lo'oo.   
\p
\v 6 Nga alata gila sasaria 'ola lo'oo te'efou, nga fataabu gila ru'u 'ubulana tofi 'ifi eteeta gani mai gani fana agelana nga taunga'inga aaga.  
\v 7 Aia, nga ruana tofi 'ifi na gila fa'alataa 'ania gule'e lefu 'e abu 'e iiki, te'e wane momola na ngaia te'e ru'u ai ma ngaia nga alafa ni suuabunga, ma ngaia 'e ru'u mola ai na te'e alata momola 'ubulana nga farisi. Ma alata ngaia 'e ru'u 'i 'ubulai, ngaia 'e ngaria nga 'abu fana tabonga 'ania fana nga rianga aana, ma nga rianga na ta'a ngaa'i la'u mola na gila agea na alata gila bobolosia 'ua. \fig Alafa ni suuabunga ngai 'ubulana lefu 'e abu 'ubulana 'Ifi Abu na God|alt="high priest" src="bk00278b.tif" size="col" copy="BK" ref="9:7" \fig*  
\v 8 Ni 'ola lo'oori, nga Anoe 'ola Abu 'e faate'enia faga na gila sia ru'u mola 'ua 'i 'ubulana nga gule'e lefu 'e abu iiki na alata nga Babala Abu 'e nana'i 'ua.  
\v 9 Ma 'ola lo'oori te'e fa'ananaua adauru 'ania nga 'ola na alata lo'oo. Ngaia 'e faate'enia adauru na nga kwatelana kwakwatenga fe'enia nga tabonga lo'oo ngaia 'ame fa'akwaria manatalana ta'a.  
\v 10 Du'ana tagi lo'oori 'e alafuu mola suria gule'e 'ola na labe'ewane 'ilaka'u fangalaa, ma go'unga, ma nga fa'akwarilana labe'ewane. Ma nga tagi lo'oori ngaia 'e taringa'i leleka maka nigi na alata God 'ani lamadu'aa 'ania nga 'ola fooru.   
\p
\v 11 Ma la Kraes 'e nigi mai fana ngaia 'ani alafa ni suuabunga fafia ni 'ola le'a na ngai lo'oo. Nga Babala Abu lo'oo na ngaia 'e taunga'i ai ngai langi, ngaia 'e le'a 'e iiki maka ba'ita riufia nga Babala Abu lo'oo 'i wado. Te'efuta wane 'ame launge'enia nga Babala Abu lo'oori, ma nga Babala Abu lo'oori ngaia 'ame nana'i fofona fanua lo'oo 'i wado.  
\v 12 Ma la Jisas Kraes 'e ru'u mola ai na te'e alata momola 'i 'ubulana gule'e lefu 'e abu iiki lo'oo ne'e nana'i mai 'i langi, ma ngaia 'ame ru'u la'u ai 'i buri. Ma nga alata ngaia 'e ru'u ai, ngaia 'ame ngaria mai nga 'abuna nanigot fe'enia buruka fana nga tabonga. Tafe'ua ma ngaia 'e ru'u mola 'ania kwatelana nga 'abuna 'i talana fana tabonga, ma ngai lo'oo ngaia 'e agea 'e talawada'u fadauru fana to'orunga na mooringa firi lo'oo.   
\p
\v 13 Tofuna nga 'ola lo'oo nga tagi lo'oo 'e kwaifa'ananau 'ania, lauta te'efuta wane ngaia 'ame kwari 'i maana God, ma nga fataabu te'e fa'akwaria 'ania ta'umilana 'ania 'abuna nanigot, ma buruka, ma nga makola na eele na gila do'ofia 'ania nga dale'e buruka no'ona.  
\v 14 Aia, ma lauta ngaia 'e wada'u mola fana te'efuta wane 'ani fa'akwaria mola 'ania 'abuna buruka fe'enia nanigot lo'oo, 'ilo'oo ngaia te'e ba'ita iiki la'u lauta ngaia 'e fa'akwari 'ania 'abuna la Jisas Kraes. Ma 'ania nga kwaibooninga na Anoe 'ola Abu ne'e nana'i firi, la Jisas Kraes 'e tabo 'ania nonina 'i talana fana God, ma ngaia 'ame to'o la'u na te'efuta rianga. Ma suria nga 'abuna, ngaia 'e fa'akwaria manata ladauru te'efou, fana 'aguru taunga'i fana God ne'e momoori kwala'imori. Ma dauru goru sia agea la'u te'efuta 'ola ne'e talai 'adauru fana maenga.   
\p
\v 15 Ma tofuna ngaia 'e 'ilo'oo, la Jisas Kraes na wane ba'ita fafia fataarunga'inga fooru, fana nga ta'a na God 'e firiga, tagila ngaria nga mooringa firi lo'oo God 'e fataarunga'i fai. Ngaia 'e lau tofuna nga maenga ala Jisas Kraes. Ma tofuna nga maenga ala Jisas Kraes, God te'e lafua no'o rianga na ta'a na gila agea na alata nga fataarunga'inga 'ua ngaia 'e ba'ita 'ua fafiga.   
\p
\v 16 Aia, moru manata madi suria nga wane na ngaia 'e momoori maka giria te'e 'ola ne'e faate'enia ni dai na te'e ngaria nga dari 'olanga lo'oo aana alata ngaia 'e mae. Ma ngaia 'ola ba'ita fana ta'a 'agila faate'enia kwala'imori ai na 'i ngaia 'e mae no'o, sui ma nga wane na ngaia 'e alafuu suria 'i 'ubulana nga girigiringa lo'oori te'e bi'i ngaria nga dari 'olanga lo'oori.  
\v 17 Ma lauta wane laka'u 'e giria nga 'ola lo'oori 'e momoori 'ua, nga 'ola laka'u ngaia 'e giria, ngaia 'ato 'ani lau. Ma lauta ngaia 'e mae no'o, nga 'ola lo'oo ngaia 'e giria te'e bi'i lau.   
\p
\v 18 'Ino'ona la'u mola, alata gila ta'umia nga 'abu na 'ola 'e to'o na fai 'a'ae fana tabonga, ngaia 'e fa'ato'oa nga fataarunga'inga eteeta laka'u na God.  
\v 19 Ngai lo'oo, la Moses 'e kwaifa'ananau fana ta'a 'i na'o suria 'ola te'efou na Tagi ngaia 'e iiria. Sui mai ngaia ka gaua lalana 'ai na gila fa'alata 'ania hisap fe'enia ifuna sifisifi na gila launge'enia 'ani meku, ma ngaia ka fa'awasiua 'ania 'abu na nanigot ma buruka na gila dolaa 'ania ka'o. Ma ngaia ka ta'umia nga buka na gila giria 'ania tagi lo'oori, ma ka ta'umia la'u mola 'ania nga ta'a.  
\v 20 Ma la Moses ka alafuu 'ilo'oo, “Nga 'abu lo'oori, ngaia 'e fa'ategela nga fataarunga'inga na God ngaia 'e iiria fana 'amoru lo'o suria.”  
\v 21 Ngaia 'e 'ilo'oo la'u mola la Moses 'e ta'umia nga Babala Abu na gila launge'enia 'ania nga ruu, ma ka ta'umia la'u mola nga 'ola lo'oo te'efou 'i 'ubulai fana nga fo'asilana God.  
\v 22 Ma ka 'ilo'oo la'u mola, nga tagi lo'oo 'e iiria na gila ta'umia ni 'ola 'e aula 'ania 'abu fana fa'akwarilai. Ma lauta gila 'ame kwa'ia te'efuta 'ola momoori ma 'abuna ka afe fana tabonga, ngaia 'e 'ato no'o God 'ani 'olafanataa na nga rianga na ta'a.   
\s1 Tabonga ala Jisas Kraes ne'e lafua rianga lo'oo  
\p
\v 23 Ma ni 'ola fana fo'asilana God lo'oo 'i wado, gila 'ilaka'u mola nununa 'ola kwala'imori mai langi, ngaia na ta'a gila fa'akwariga 'ania 'abu lo'oo. Ni 'ola lo'oo tagila kwari mola lauta fataabu 'e fa'akwaria mola 'ania 'abu. Tafe'ua ma nga 'ola kwala'imori mai 'i langi, na nga tabonga ne'e le'a maka riufia tabonga te'efou, ngaia ne'e fa'akwariga.  
\v 24 Tofuna alata la Jisas Kraes 'e kwatea nga tabonga aana fana God, ngaia 'ame ru'u 'ubulana Babala Abu lo'oo 'i wado na wane gila launge'enia, 'ilaka'u mola nga Babala Abu kwala'imori 'i langi. Ngaia 'e ori fani langi, ma 'i no'ona ngaia 'e nana'i fe'enia God fana booni ladauru.   
\p
\v 25 Mai suria ni farisi 'e aula, nga alafa ni suuabunga na ta'a 'i Jiu, ngaia 'e ru'u 'ubulana gule'e lefu 'e abu 'e iiki lo'oo 'i wado fana kwatelana tabonga na 'abuna 'ola momoori fai 'a'ae ngai ai. Tafe'ua ma la Jisas Kraes ngaia 'ame ru'u na alata aula fana kwatelana nga tabonga 'ania 'i ngaia 'i talana.  
\v 26 Tofuna lauta ngaia 'e 'ilo'oo, 'ita mai na etalana launge'enilana nga fanua lo'oo 'i wado, ngaia te'e nonifii furifuri. 'Amoe! Tafe'ua ma na alata 'ita'i lo'oo, ngaia 'e leka mai na te'e alata momola fana ngaia 'ani lafua rianga lo'oo 'ania nga kwatelana tabonga na nonina 'i talana. Ma ngaia 'ame agea la'u 'ola lo'oo 'i buri.   
\p
\v 27 Aia, ma nga ta'a fofona fanua lo'oo 'i wado, tagila mae na te'e alata momola, sui ma God te'e sufaga la'u 'i buri.  
\v 28 Ma ngaia 'e 'ilo'oo la'u mola, la Jisas Kraes 'e mae na te'e alata momola fana lafulana nga rianga na ta'a te'efou. Ma ngaia te'e ori la'u mai 'i wado, 'amoe la'u fana lafulana rianga na ta'a, ma ngaia te'e ori mai fana fa'amoorilana nga ta'a na gila mamania.   
\c 10  
\p
\v 1 Nga Tagi na la Moses 'e kwatea, 'ola nga nununa 'ola kwala'imori ne'e le'a maka ba'ita na la Jisas 'e agea fadauru. Nga Tagi lo'oo 'e iiria 'agila kwate furifuri na nga tabonga na ni farisi te'efou. Ma dauru goru su'aai nga tagi lo'oori, 'e 'ato no'o 'ani fa'aodoa nga ta'a na gila fo'asia God.  
\v 2 Lauta nga tabonga lo'oori te'e fa'akwaria no'o nga ta'a na gila fa'aba'itaa God, ngaia 'ame to'omia la'u fana kwatelana te'efuta tabonga la'u, tofuna gila su'aai na God te'e 'olafanataa no'o na rianga aaga te'efou, ma gila sia kwaimanadai la'u tofuna rianga aga.  
\v 3-4 Tafe'ua ma 'abuna nanigot fe'enia buruka 'e 'ato no'o 'ani lafua rianga fa'asia ta'a. Nga tabonga ngaia 'e agea ta'a 'agila madafia mola rianga aaga suria ni farisi lo'oo te'efou.   
\p
\v 5 Ngaia lo'oo na alata la Jisas Kraes gagalani 'ani ori mai fofona fanua lo'oo 'i wado, ngaia 'e alafuu fana God maka 'ilo'oo,  
\q1 “Te'efuta tabonga na 'ola momoori fai 'a'ae ngai ai 'i'oo 'ame siria no'o,  
\q2 tafe'ua ma 'i'oo kwatea nga labe'ewane fagu fana 'aku kwatea fana nga tabonga.   
\q1
\v 6 'I'oo sia aile'a mola fe'enia nga tabonga 'ania nga 'ola momoori fai 'a'ae ngai ai na gila do'ofia  
\q2 ma nga 'abuna 'ola fai 'a'ae ngai ai fana nga lafulana rianga.”   
\q1
\v 7 Sui ma, nau ku iiria,  
\q2 ‘God, nau ku nigi no'o fana 'aku agea 'olataa na 'i'oo siria, 'ilaka'u gila giri no'o suri nau 'i 'ubulana Girigiringa Abu.’”\x + \xo 10:7  \xt Sam 40:6-8\x*   
\p
\v 8 Aia, la Jisas ka iiria na God 'ame siria mola nga kwakwatenga lo'oo ma nga tabonga na gila do'ofia ma nga 'abuna 'ola momoori fai 'a'ae ngai ai lo'oo fana nga lafulana rianga. Ma ngaia 'ame aile'a fe'enia ni 'ola lo'oori. Ma ngaia ka fata 'ilo'oo, gwa'a nga Tagi ala Moses 'e fata suria tabonga lo'oori.  
\v 9 Ma ngaia 'e alafuu la'u 'ilo'oo fana God, “Nau ku nigi no'o fana 'aku agea 'olataa na 'i'oo siria.” Ma suria nga alafuunga lo'oori, goru su'aai God 'e lafua no'o tabonga na nga Tagi, ma ka lamadu'aa no'o 'ania nga tabonga 'ania la Jisas Kraes.  
\v 10 Ma tofuna la Jisas Kraes ngaia 'e agea suria nga kwaisiriinga na God, God ka lafua no'o rianga adauru, ma ka fa'akwaria dauru no'o. Ngaia 'e 'ino'ona, suria tabonga ala Jisas Kraes 'ania nonina 'i talana na te'e alata momola, ma ka 'ame tabo no'o 'ania nonina na ruana alata.   
\p
\v 11 Ma nga fataabu 'i Jiu gila ru'u 'i 'ubulana 'Ifi Abu na God gani mai gani, ma gila ka agea nga taunga'inga aaga fana tabonga na alata 'e aula. Tafe'ua ma nga tabonga lo'oori, 'ame to'omia mola fana lafulana nga rianga na ta'a.  
\v 12 Ma la Jisas Kraes, ngaia 'e kwatea tabonga aana na te'e alata momola fana lafulana nga rianga lo'oo. Ma ngaia 'ame bo'obo'o fana 'ani kwatea la'u te'efuta tabonga na ta alata ngaa'i la'u. Ma nga alata ngaia 'e kwatea tabonga aana 'e sui, ngaia ka nana'i 'i gula le'a na God, suria nga taunga'inga aana fana nga tabonga 'e sui no'o.  
\v 13 Ma la Jisas Kraes 'e nana'i mola no'ona, ma ngaia ka mamania alata na God te'e talariufia nga maarimae aana.  
\v 14 Aia, suria te'e tabonga momola lo'oori, ngaia 'e lafua no'o rianga na ta'a, ma ngaia 'e fa'aodoa no'o nga ta'a na God furifuri.   
\p
\v 15 Ma nga Anoe 'ola Abu ngaia 'e fata la'u suria nga 'ola na nga Alafa 'e iiria maka 'ilo'oo,   
\q1
\v 16 “Na ni gani na te'e nigi mai,  
\q2 nau taku arua nga fataarunga'inga fooru faga fana fa'amoorilaga 'ilo'oo:  
\q1 Nau taku arua nga tagi agu 'i 'ubulana manatalaga,  
\q2 mai nau taku giria 'ubulana mangoga.”\x + \xo 10:16  \xt Jeremaea 31:33 \x*   
\m
\v 17 Ma nga Anoe 'ola Abu ka fata la'u mola 'ilo'oo,  
\q1 “Nga kutanga aaga ma nga abulongaa 'ame le'a lo'oo aaga,  
\q2 nau taku 'olafanataa ai,  
\q2 mai nau ku sia madafia la'u.”\x + \xo 10:17  \xt Jeremaea 31:34 \x*   
\p
\v 18 Aia, alata God 'ani 'olafanataa no'o na rianga, ngaia 'e 'ame to'omia fana nga kwatelana la'u te'efuta tabonga fana lafulana rianga lo'oo.   
\s1 Dau tegela na fito'onga adauru ala God  
\p
\v 19 Ta'a ni kwaimaanga agu, tofuna nga maenga ala Jisas, dauru goru sia ma'u mola fana 'agoru ru'u 'ubulana gule'e Lefu 'e Abu 'e Iiki.  
\v 20 Tofuna la Jisas ngaia 'e launge'enia nga tala fooru fadauru fana mooringa. Ngai lo'oo dauru su'asuria 'agoru leka no'o 'i burina nga ruu laka'u fana 'agoru ru'u 'ubulana nga Lefu 'e Abu 'e Iiki no'o tofuna nga tabonga na nga labena.   
\p
\v 21 Goru to'o no'o na te'e alafa ni suuabunga le'a ne'e aga suria 'ifi na God 'i langi.  
\v 22 Ma tofuna ni 'ola lo'oori, tagoru nigi te'ana God fe'enia nga manatanga ne'e kwala'imori, ma nga tagoto'onga ne'e tegela. Ngaia 'e agea 'agoru kwari fadauru goru sia noniria la'u, ma ngaia ka agea labedauru la'u 'ani kwari 'ania nga ka'o le'ale'a.  
\v 23 Tagoru dau tegela na fito'onga fana ni 'ola laka'u God 'e fataarunga'i 'ania fadauru, suria goru su'aai ngaia te'e fa'ato'oa nga fatalana.  
\v 24 Ma goru ka manata suria nga kwaisiriinga dauru kwairiu, fana 'agoru kwaibooni adauru kwairiu, ma tagoru faate'enia nga kwaimaanga faga kwairiu 'ania 'ola le'a lo'oo na goru agea.  
\v 25 Aia, ma dauru goru sia to'oru mola fa'asia nga oguogunga fe'enia fo'asilana God, 'ilaka'u tani ta'a ngaa'i na gila agea. Tafe'ua ma tagoru ogu fana 'agoru booni 'adauru kwairiu, suria goru su'aai nga gani na orilana mai nga Alafa la Jisas ngaia 'e gagalangi no'o.   
\p
\v 26 Lauta goru su'a no'o na nga kwaifa'ananaunga kwala'imori lo'oo, ma lauta goru ori'aea mola agelana 'ola 'e ria lo'oo, 'ino'ona ma te'efuta tabonga 'amoe no'o fana lafulana rianga lo'oo adauru.  
\v 27 Ma lauta te'efuta wane 'e agea 'ilo'oo, ngaia te'e ma'u suria ngaia 'e mamania no'o nga kwaisufaingaa ba'ita, ma nga eele 'ago'ago na God te'e nulafia 'ania ni dai na gila tata'e suaria.  
\v 28 Na alata laka'u 'e sui, ni dai na 'e abulo'o na nga tagi ala Moses, ma lauta ta rua wane 'amoe ma ta oru wane gila kwairii 'ania kutanga na wane lo'oori, tagila kwa'ia no'o.  
\v 29 Ma lauta 'e 'ilo'oo fana Tagi ala Moses, nga kwa'ikwa'inga ne'e ba'ita maka iiki fana ni dai ne'e ma'asini te'enia nga Wela na God. Tofuna nga falafala na wane 'ilo'oo ngaia 'e faate'enia na ngaia 'e madafia iiria nga maenga ala Jisas Kraes ngaia 'ame ba'ita mola, ma ngaia 'e madafia iiria nga fataarunga'inga fooru ne'e to'omia 'ani fa'akwaria, ngaia 'ame ba'ita la'u mola. Aia, nga wane 'ilo'oo ngaia fata ngadaa nga Anoe 'ola Abu ne'e laeta'afiia.  
\v 30 Tofuna goru su'aai God laka'u 'e fata 'ilo'oo,  
\q1 “Nau taku du'ua,  
\q2 ma nau taku kwatea kwaisufaingaa fana ta'a, tofuna nga abulongaa aga 'ame le'a.”  
\m Ma nga Girigiringa Abu 'e fata la'u mola 'ilo'oo,  
\q1 “Nga Alafa te'e sufaa nga ta'a aana.”   
\m
\v 31 Lauta nga God momoori na ngaia 'e dau fafia nga wane fana sufalana, nga wane no'ona te'e ma'u 'e ba'ita.   
\p
\v 32 Ma tamoru manata to'ona alata 'e 'ato aula laka'u moru ru'u 'i 'ubulai, alata eteeta moru to'o na lalanga lo'oo ala Kraes. Tafe'ua moru ula ngasi no'o 'ubulana irito'onga na moru riu 'ubulai.  
\v 33 Gila ka fata ngada 'amooru ma gila ka malate'ote'o amooru 'i maana ta'a 'e aula. Ma tani alata ngaa'i, moru ka 'uri fana ladonga fe'enia nga ta'a na gila nonifii suria tagoto'onga aaga.  
\v 34 Aia, ma alata gila arua ta'a na gila tagoto'o 'ubulana 'ifi na lokafo, moru kwaimanadai faga, ma moru ka booniga. Ma moru aile'a mola na alata ta'a gila lafua nga dari'olanga amooru te'efou, suria moru su'aai mooru moru to'o na ni 'ola 'e le'a iiki ne'e nana'i firi 'i langi.  
\v 35 Tofuna ni 'ola lo'oo, moru sia ma'u mola. Ma lauta moru tagoto'o tegela'a na God, tamoru ngaria nga foforinga aana famooru ne'e le'a 'e iiki.  
\v 36 Moru to'o na nonimaabenga, fana 'amoru agea nga kwaisiriinga na God, ma 'amoru ngaria no'o 'ola na ngaia 'e fataarunga'i 'ania famooru.  
\v 37 Du'ana nga Girigiringa Abu laka'u 'e fata 'ilo'oo,  
\q1 “Gagalangi no'o fana 'i ngaia 'ani ori mai,  
\q2 ma ngaia 'ame lalau no'o.   
\q1
\v 38 Ma nga ta'a agu na gila odo,  
\q2 tagila tagoto'o ma tagila moori.  
\q1 Tafe'ua ma lauta ni dai na ngaia 'e ori fa'aburi,  
\q2 nau ku sia aile'a mola fe'eniga.” \x + \xo 10:38  \xt Habakuk 2:3-4 \x*   
\p
\v 39 Tafe'ua ma dauru goru 'ame 'ilaka'u nga ta'a na gila ngaria kwa'ikwa'inga suria gila leka lalau 'ilo'oo. Dauru goru tagoto'o na God, ma ngaia ne'e fa'amooria dauru.   
\c 11  
\s1 Goru fito'o na God te'e agea fataarunga'inga aana  
\p
\v 1 Alata goru fito'o, dauru goru su'aai na tagoru ngaria 'ola le'a na goru mamania fa'asia God, gwa'a goru 'ame agasia 'ua.  
\v 2 Aia, ma nga ta'a 'ua mai na'o, God 'e alafafiga suria nga fito'onga aaga ana.   
\p
\v 3 Tofuna nga fito'onga adauru, goru su'aai God ngaia 'e launge'enia ni 'ola te'efou 'ania alafuunga aana. Ni 'ola te'efou na goru agasia, gila 'ita mai fa'asia nga 'ola na dauru goru 'ame agasia.   
\p
\v 4 La Ebol laka'u 'e fito'o ala God, ma ngaia ka kwatea nga tabonga aana fana God ne'e le'a maka riufia nga tabonga lo'oo la Kein 'e kwatea. Ma suria nga fito'onga ala Ebol, God 'e iiria ngaia 'e odo, suria God 'e alafafia nga kwakwatenga aana. Suria la Ebol 'e fito'o na God, nga 'ola lo'oo ngaia 'e agea 'e fa'ananau adauru, tafe'ua gwa'a ngaia 'e mae no'o.   
\p
\v 5 La Enok 'e fito'o ala God, ma ngaia 'ame mae, suria God 'e ngaria fana 'i langi, ma te'efuta wane lo'oo 'i wado 'ame agasia la'u la Enok. Ma nga Girigiringa Abu 'e iiria God ngaia 'e aile'a ba'ita fe'enia la Enok sui ma God ka ngaria no'o fani langi.  
\v 6 Lauta te'efuta wane ngaia 'ame fito'o na God, 'ato iiki fana God 'ani aile'a fe'enia. Tofuna ni dai ne'e leka mai te'ana God, ngaia 'ani fito'o na God ngaia 'e nana'i ma ka nanamate'enia nga ta'a na gila leka mai te'ana.   
\p
\v 7 La Noa 'e fito'o na God, ma ngaia ka lo'o suria nga fa'abasunga na God suria nga afe na te'e nigi mai. Ngaia 'e tagoto'o, gwa'a ngaia 'ame agasia 'ua nga afe lo'oori. Ngaia 'e lo'o suria God, ma ka launge'enia nga faka ba'ita. Ma alata nga ka'o ba'ita 'e fongu fafia nga fanua lo'oo 'i wado, ngaia fe'enia nga ru'uru'ua aana gila ka moori. Ma alata ngaia 'e agea 'ola lo'oo, ngaia 'e faate'enia na ta'a ngaa'i gila ria ma gila ka to'omia fana ngarilana nga kwa'ikwa'inga na God. Ma God ka iiria ala Noa ngaia 'e odo suria nga fito'onga aana.   
\p
\v 8 Ma la Ebraham 'e fito'o na God, ma ngaia ka lo'o suria nga fatalana. God 'e soea ngaia 'ani leka fa'asia ma'e fanua aana fana nga gule'e lefu matari la'u na lefu na God 'e fataarunga'i ai fana 'ani kwatea fana. Ngaia lo'oo la Ebraham 'e 'akwasia fanua aana, gwa'a ngaia 'ame su'a 'ua 'i fai na ngaia te'e leka fai.  
\v 9 Ma alata ngaia 'e nigi na gule'e lefu na God 'e fataarunga'i fai, ngaia 'e nana'i ai 'ilaka'u nga wane kwaitaa na gule'e lefu no'ona, ma ngaia ka nana'i mola 'ubulana babala. Ngaia 'e 'ino'ona la'u mola na wela aana la Aesak, ma koko'o aana la Jekob na God ngaia 'e kwatea la'u mola te'e fataarunga'inga lo'oo la'u mola faga.  
\v 10 La Ebraham 'e to'oru 'ino'ona, tofuna ngaia 'e kwaimamani fana fanua le'a na God 'e launge'enia 'i langi ne'e nana'i firi ma ngaia 'e sia sui la'u.   
\p
\v 11 Ma tofuna nga fito'onga, la Ebraham 'e to'omia fana ngaia 'ani to'o na wela, gwa'a ngaia 'e koko'o, ma nga noni aana ni Sera 'e 'aiwane la'u mola. Ma gala ka to'o na wela, suria gala fito'o na God te'e fa'ato'oa nga fataarunga'inga aana.  
\v 12 Gwa'a la Ebraham 'e koko'o maka galangi 'ani mae no'o, ngaia 'e to'o na ta'a 'e auaula iiki 'i orioritana. Gila aula maka 'ilaka'u nga buruburu 'ubulana lalo, ma nga oone 'i suria asi na gila 'ame to'omia idumilaga.   
\p
\v 13 Aia, nga ta'a lo'oori gila fito'o na God, ma gila ka mae sui ma gila ka bi'i ngaria 'ola lo'oo te'efou na God ngaia 'e fataarunga'i ai faga. Ma gila ka manata suria nga 'ola na God ngaia 'e fataarunga'i 'ania, ma gila ka su'aai tagila ngaria na alata matari. Ma gila ka iiria la'u mola nga fanua na gila to'oru ai, nga fanua aaga 'amoe suria nga fanua kwala'imori aaga na ngai mai 'i langi.  
\v 14 Aia, ma nga ta'a na gila fata 'ilo'oo, gila faate'enia na gila mamania nga fanua kwala'imori aaga.  
\v 15 La Ebraham ma nga ta'a lo'oori la'u mola gila 'ame manata mola fana nga fanua aaga laka'u gila leka fa'asia. Ma lauta ngaia 'e 'ino'ona, ngaia 'e to'omia mola faga fana oringa 'i no'ona.  
\v 16 Tafe'ua ma, gila ka kwailo fana nga fanua le'a riufia nga fanua laka'u gila 'akwasia, ma fanua no'ona ngai langi. Tofuna nga 'ola lo'oori, God te'e aile'a na alata gila iiria ana 'ania God aaga, suria ngaia 'e sasaria no'o nga fanua faga fana to'orunga mai 'i langi.   
\p
\v 17-18 Goru su'aai God ngaia 'e fataarunga'i fana la Ebraham, suria nga wela aana la Aesak nga orioritana ngaia te'e aula iiki. Ma nga alata God 'ani irito'ona nga fito'onga ala Ebraham, ngaia 'e iiria fana 'ani kwa'ia la Aesak fana tabonga fana. Ma nga fito'onga ala Ebraham 'e tegela fofona nga fataarunga'inga na God fana, ma ngaia ka sasari fana kwa'ilana wela mouta'i aana la Aesak fana ngaia 'ani tabo 'ania. \fig La Ebraham 'e sasari 'ani tabo 'ania wela aana fofona uumu.|alt="altar" src="lb00291b.tif" size="col" copy="LB" ref="11:17-18" \fig*  
\v 19 La Ebraham 'e agea 'ola lo'oo tofuna ngaia 'e madafia lauta la Aesak 'e mae, God 'e su'asuria te'e tata'ea mola fa'asia maenga. Ma ngaia 'e 'ilaka'u God 'e ta'ea la Aesak fa'asia maenga.   
\p
\v 20 La Aesak la'u mola, tofuna nga fito'onga aana na God, ngaia 'e nanamate'enia nga rua wela aana la Jekob fe'enia la Esau, ma ka kwairii 'ania 'olataa na te'e nigi mai fagaa'a.   
\p
\v 21 Ma la Jekob la'u mola, alata ngaia 'e galangi 'ani mae no'o, ngaia 'e nanamate'enia ni wela wane ala Josef suria nga fito'onga aana. Ma ngaia ka urunga na fe'e kuba'u aana, ma ka fo'asia God.   
\p
\v 22 Ma la Josef la'u mola, suria nga fito'onga aana, na alata ngaia 'e nana'i no'o fana nga maenga ana, ngaia 'e fata maka iiria na ta'a Israel tagila leka fa'asia fanua 'i Ijip. Ma ngaia ka iiria la'u mola na alata no'ona, alata 'agila leka, tagila ngaria la'u mola nga susurina fe'eniga.   
\p
\v 23 Aia, nga mama'a ala Moses la'u mola fe'enia tete'e aana, gala fito'o na God. Gwa'a nga kiingi 'i Ijip 'e fata tegela tagila kwa'ia wela wane sisita 'i Jiu te'efou, gala 'ame ma'u mola. Ma alata la Moses 'e futa, gala ka na'agonia suria oru singari, tofuna nga wela lo'oori 'e aga 'e le'a 'e iiki.   
\p
\v 24 La Moses ngaia 'e fito'o na God la'u mola. Ma alata ngaia 'e ba'ita mai, ngaia 'e ma'asiri fana 'agila iiria ngaia nga wela geni lari'i ana kiingi ne'e langonia.  
\v 25 Ma la Moses 'e siria mola nonifiinga fe'enia nga ta'a na God, tofuna ngaia 'e le'a 'e riufia nga to'orunga na rianga ne'e kwatea mola aile'anga fana te'e alata ko'oko'osu.  
\v 26 Ma ngaia ka manata iiria ngaia 'e le'a fana nonifiinga tofuna nga fito'onga aana na nga Kraes na God te'e kwatea mai. Ma ngaia 'ame manata suria nga dari 'olanga ba'ita na ngaia 'e ngaria 'i Ijip. Tofuna ngaia 'e mamania no'o 'ola le'a lo'oo na God te'e kwatea fana na alata ngai 'ua mai.   
\p
\v 27 Ma tofuna nga fito'onga ala Moses, ngaia 'e leka fa'asia 'i Ijip. Ma ngaia 'ame ma'unge'enia mola nga ogarianga na nga kiingi 'i Ijip. Ma ngaia 'e akiaki'a fana ulanga tegela tofuna ngaia 'e agasia God na te'efuta wane 'ame to'omia fana agasilana.  
\v 28 Ma tofuna nga fito'onga ala Moses, ngaia 'e iiria fana ta'a 'i Israel 'agila leka suria nga fafangalaa na Tala Riunga, ma gila ka 'usua nga sinamaa na 'ifi aga 'ania 'abuna dale'e sifisifi, fana nga enselo na God 'e kwatea mai ngaia 'e sia kwa'ia mola nga wela wane na'ona'o aaga, ma ka talariu fa'asia nga 'ifi aaga.   
\p
\v 29 Ma tofuna nga fito'onga na ta'a 'i Israel, ngaia 'e agea 'e talawada'u faga fana 'agila leka 'ubulana nga Asi Mekumeku laka'u 'ilaka'u gila leka fofona nga wado langalanga. Ma alata nga ta'a ni fununga 'i Ijip gila tariga mai, gila ka go'u te'efou no'o tofuna God ngaia 'e agea nga asi 'e fonu fafiga.   
\p
\v 30 Aia, ta'a 'i Israel gila fito'o na God. Ma nga alata gila nigi na fanua 'i Jeriko, gila ka riu suria nga fe'e labu lo'oori suria fiu maa'e gani, sui ma fe'e labu laka'u 'i Jeriko ka 'esia no'o 'i wado.\fig Ta'a 'i Israel gila riu 'afuia fe'e labu 'i Jeriko.|alt="Jericho" src="cn02099b.tif" size="col" copy="CN" ref="11:30" \fig*  
\v 31 Ma te'e noni 'e kwalakwala'a ne'e nana'i 'ubulana fanua lo'oo 'i Jeriko, nga latana ni Rahab, ngaia noni 'e fito'o na God. Tofuna na alata rua wane na la Josua 'e ale 'agaa'a mai, gala 'airiamaama fana agasilana tegelangaa na fanua lo'oori, ni Rahab 'e booni 'agaa'a. Ma gila 'ame kwa'ia ni Rahab, na alata ta'a 'i Israel gila kwa'ia ta'a te'efou na gila 'ame lo'o suria God.   
\p
\v 32 Ma 'aku mamalo madi lo'oo na nga alafuunga lo'oo, suria nau ku 'ame to'o no'o na alata fana alafuunga la'u suria nga fito'onga na ta'a 'ilaka'u la Gideon, la Barak, la Samson, la Jefta, la Defete, la Samuel, ma nga tale'e profet te'efou.  
\v 33 Tofuna gila fito'o na God, ma tani wane aaga gila funu, gila ka talariufia ta'a 'e aula na fununga na fanua ba'ita lo'oo. Ma tani wane aaga gila agea ni 'ola 'e odo, ma gila ka ngaria no'o 'olataa na God ngaia 'e fataarunga'i 'ania faga. Ma tani wane aaga, gila bokosia nga fokana laeon.  
\v 34 Ma tani wane aaga la'u mola gila fito'o na God, gila kwa'ia nga eele 'ago'ago ba'ita. Ma tani ai aaga la'u mola, nga maarimae aaga gila 'ame to'omia fana kwa'ilaga. Tani ai aaga, tafe'ua gila ka waata'uta'u, God 'e fa'ategelaga la'u mola. Ma gila talariufia no'o marimae matari.  
\v 35 Ma tani noni mai na'o, gila fito'o na God, ma nga ru'uru'ua aaga lo'oo gila mae, gila ka moori la'u mola.  
\p Aia, ma tani ta'a ngaa'i la'u na gila tagoto'o na God mai na'o, ma nga maarimae aaga 'e labusiga 'e iiki. Tafe'ua ma gila 'ame siria mola 'akwanga fa'asia nonifiinga no'ona, tofuna gila su'a le'a ai na tagila tata'e fa'asia maenga fana mooringa kwala'imori.  
\v 36 Tani ai aga, nga maarimae aaga gila fa'amailaga ma gila ka labusiga. Ma tani ai aaga gila ka firi fafiga 'ania seni ma gila ka aruga 'ubulana 'ifi na lokafu.  
\v 37 Tani wane aga la'u mola, gila 'uiga 'ania fou leleka ma gila ka mae no'o. Ma tani ta'a ngaa'i la'u gila folosiga 'ania rua gule 'ola. Ma tani ai aga gila ka kwa'iga 'ania naifi fana fununga, tofuna nga fito'onga aaga. Ma tani ai aga, gila ka ruu 'ania nga susungana sifisifi fe'enia nanigot, suria gila galafa 'e iiki no'o. Ma nga maarimae aaga gila ka malate'ote'o aga ma gila ka fa'anonifiiga.  
\v 38 Ma nga ta'a fofona fanua lo'oo 'i wado gila 'ame to'omia no'o to'orunga kwairiu fe'eniga ta'a lo'oori gila odo. Ma tani ta'a aga, nga ta'a ngaa'i gila beloga no'o fa'asia nga 'ifi lalato'o aga, gila ka riu kwairiu mola 'ilaka'u nga ta'a gila 'ame to'o na te'efuta fanua. Gila ka nana'i 'i 'ubulana gule'e lefu langalanga, ma gouna nga busu, ma 'ubulana giru gwa'u, ma kiru 'ubulana wado.   
\p
\v 39 Aia, God 'e aile'a ba'ita fe'enia nga ta'a lo'oori, suria nga fito'onga aaga, ma gila 'ame ngaria 'ola te'efou na God ngaia 'e fataarunga'i 'ania faga,  
\v 40 suria God 'e manata suria 'ola le'a lo'oo ngaia 'e nana'i 'ua mamania dauru. Ngaia 'e siria ta'a lo'oori 'agila nana'i mamania fana 'agoru lado la'u mola fe'eniga, na alata ngaia te'e kwatea nga 'ola le'a lo'oo na ngaia 'e fataarunga'i fai.   
\c 12  
\s1 God nga Mama'a adauru  
\p
\v 1 Aia, nga ta'a na gila tagoto'o na God mai na'o, gila nana'i fe'enia dauru na alata lo'oo, ma gila ka aga aga fana 'olataa na goru agea. Ngaia lo'oo tagoru rugasia no'o 'ola lo'oo te'efou ne'e fa'agole 'adauru, ma nga rianga ne'e dau fafi 'adauru. Dauru furia 'agoru tegela fana 'agoru totola na totolangaa lo'oo na God 'e agea fadauru fana totolangaa ai.  
\v 2 Ma alata goru totola 'ilo'oo, tagoru arua maa dauru ala Jisas, suria ngaia na 'aefungana nga fito'onga adauru ma nga wane ne'e agea fito'onga adauru 'ani ari'afu. Ngaia 'e 'uri maka mae no'o na 'ai folo. Ma ngaia 'ame manata suria nga mailanga na maenga lo'oo, tofuna ngaia 'e su'aai ngaia te'e to'o na aile'anga 'i buri. Ma nga alata lo'oo, ngaia 'e nana'i no'o 'i gula le'a na God,  
\v 3 Moru manata to'ona la Jisas ne'e ula ngasi mola na alata nga ta'a 'e ria gila ngadaa. Ngai lo'oo, moru sia aotala mola na fito'onga 'amooru.  
\v 4 Moru su'usu'u no'o fana funurilana falafala na rianga. Ma te'efuta wane amooru ngaia 'ame mae 'ua na funurilana rianga.   
\p
\v 5 Ma moru sia mabolosia mola fana nga alafuunga ni kwaibooninga laka'u God 'e iiria famooru nga ru'uru'ua aana, laka'u 'e 'ilo'oo,  
\q1 “Wela agu, 'i'oo sia ma'asini te'enia mola  
\q2 alata nga Alafa 'e iila famu.  
\q1 Ma alata ngaia 'ani fa'ananau'o,  
\q2 nga manatalamu 'e sia aotala mola.   
\q1
\v 6 Tofuna nga Alafa 'e fa'aodoa ta'a na ngaia 'e kwaimaa faga.  
\q1 Ma ngaia ka kwatea kwa'ikwa'inga fana ta'a na gila nga ru'uru'ua kwala'imori aana.” \x + \xo 12:6  \xt Job 5:17; Provebs 3:11-12\x*   
\p
\v 7 Moru ula tegela, ma moru ka alamia God 'ani fa'aodoa mooru, tofuna 'ola lo'oori ngaia 'e faate'enia na God ngaia 'e abelo 'ania mooru, maka 'ilaka'u no'o nga mama'a na furifuri ngaia 'e fa'aodoa mooru.  
\v 8 God 'e su'asuria 'ani fa'aodoa wela aana te'efou. Ma lauta ngaia 'ame fa'aodo'o, ma 'i'oo nga wela kwala'imori aana 'amoe.  
\v 9 Na alata lo'oo mama'a adauru lo'oo fofona fanua lo'oo 'i wado, gila fa'aodoa dauru, ma tagoru iiri ba'ita aaga. Maka 'ilo'oo la'u mola, tagoru alamia nga Mama'a adauru 'i langi 'ani fa'aodoa dauru, fana 'agoru to'o na mooringa firi.   
\p
\v 10 Aia, nga mama'a adauru fofona fanua lo'oo 'i wado, gila fa'aodo 'adauru fana te'e alata sisika mola suria nga falafala lo'oo gila madafia ngaia 'e le'a. Ma God 'e fa'aodo 'adauru fana ngaia 'ani booni 'adauru, ma ka fa'aodo 'adauru fana 'agoru nana'i le'a la'u mola 'ilaka'u 'i ngaia.  
\v 11 Ma nga alata gila fa'aodo 'adauru, tagoru kwaimanadai suria ngaia 'e fa'anonifii 'adauru. Tafe'ua ma 'i burina fa'aodolana 'ola lo'oo, dauru tagoru to'o na aloalonga suria nga abulo adauru te'e odo.   
\s1 Nga kwaifa'ananaunga fana boonilana ta'a na gila tagoto'o  
\p
\v 12 Ngai lo'oo, moru ula tegela, ma moru fa'ategelaa nga manata lamooru.  
\v 13 Ma moru leka suria nga falafala ne'e odo maka le'a, fana nga ta'a na fito'onga aga 'e waata'uta'u, gila sia abulo mola fana rianga ma tagila le'a.   
\p
\v 14 Moru irito'ona fana to'orunga 'ania aloalonga fe'enia nga ta'a te'efou. Ma moru ka dau ngasi na nga abulongaa 'amooru ne'e odo. Lauta nga moori ladauru ngaia 'ame odo, ngaia 'e 'ato no'o 'agoru agasia nga Alafa.  
\v 15 Moru dau ngasi fana te'efuta wane amooru 'e sia ma'asini te'enia mola nga kwailaeta'afiinga na God. Ma moru sia alamia mola te'efuta wane 'ani ngadaa nga tagoto'onga 'amooru, 'ilaka'u nga 'ai 'e to'o na nga lode'e 'ola 'ame le'a lo'oo ma ka ngadaa nga ta'a.  
\v 16 Moru aga aga le'a fana ni ta'a na gila agea agemaninga ma gila 'ame manata ba'ita mola na God 'ilaka'u la Esau. Tofuna ngaia 'e molo'u na te'e alata maka fa'afori mola 'ania nga dari'olanga na ngaia 'e te'e to'o ai suria ngaia nga wela na'ona'o.  
\v 17 Ma goru su'aai, 'i burina na ngaia 'e agea 'ola lo'oo, la Esau bi'i siria mama'a aana 'ani nanamate'enia. Tafe'ua ma mama'a aana 'e sia agea la'u, suria ngaia 'e 'ato no'o fana orite'enilana 'ola lo'oo ngaia 'e fa'afori te'efou no'o 'ani'i, tafe'ua ngaia 'e soea mama'a aana 'ania nga aaninga.   
\p
\v 18 Nga tala fana niginga te'ana God lo'oo goru leka 'i suria, ngaia 'ame 'ilaka'u nga tala lo'oo ta'a 'i Israel mai na'o gila leka 'i suria. Tofuna nga 'ola lo'oo gila nigi galangia, gila su'asuria 'agila agasia mola, ma gila ka su'asuria 'agila gema to'ona mola. Tofuna 'i no'ona na busu 'i Sanae na ngaia 'e nula 'ania eele, ma ka logologo'a 'i no'ona, ma nga iru ka iru tegela'a.  
\v 19 Ma gila ka longoa nga ringena bungu, ma nga ringena kwala 'e 'ola ba'ita na God. Ma nga alata ta'a no'ona gila longoa nga ringena ni 'ola no'ona, gila ka ma'u, ma gila ka iiria ana fana ngaia 'e sia alafuu la'u.  
\v 20 Suria gila ma'asini te'enia nga tagi laka'u na God laka'u 'e fata 'ilo'oo, “Lauta te'efuta wane 'amoe ma 'ola momoori na fai 'a'ae ngai ai 'e gema to'ona nga busu lo'oo, tamoru 'uia fana ngaia 'ani mae.” \x + \xo 12:20  \xt Eksodas 19:12-13 \x*  
\v 21 Ma suria 'ola lo'oo gila agasia na alata no'ona gila ma'u ba'ita, la Moses 'e iiria, “Nau ku ma'u ma kua lebelebe no'o.” \x + \xo 12:21  \xt Diuteronomi 9:19 \x*   
\p
\v 22 Tafe'ua, ma goru nigi no'o na busu 'i Saeon, nga fanua na God ne'e momoori, nga fanua ba'ita 'i Jerusalem na ngai langi. Ngaia na lefu ne'e ogua mole'e enselo gila nana'i ai.  
\v 23 Goru ogu mai fe'enia nga ni wela eteeta na God na gila aile'a ba'ita, na lataga God ngaia 'e giria mai 'i langi. Ma goru ka nigi no'o te'ana God ne'e kwaisufai na ta'a te'efou. Ma goru ka nigi la'u mola te'ana nga nunu'i 'ola na ta'a na God 'e fa'aodoa no'o.  
\v 24 Ma goru ka nigi te'ana la Jisas ne'e launge'enia nga fataarunga'inga fooru fadauru fe'enia God. Ma goru leka fana nga 'abuna na gila ta'umia dauru 'ania, na ngaia 'e kwatea 'olafanataanga fadauru. Ma ngaia 'e le'a maka riufia 'abuna la Ebol\f + \fr 12:24  \ft Agasia alafuunga suria la Ebol na Jenesis 4:10\f* ne'e soea mola marimaenga fe'enia wane ngaa'i.   
\p
\v 25 Moru lo'o na fatalana God. Suria nga ta'a laka'u gila ma'asini te'enia lo'onga na God na nga busu 'i Sanae, gila ngaria no'o nga kwa'ikwa'inga ba'ita. 'Ilo'oo la'u mola, lauta moru ma'asini te'enia nga wane ne'e alafuu mai fadauru fa'asia 'i langi, moru tamoru ngaria nga kwa'ikwa'inga la'u mola.  
\v 26 'E aburu no'o mai, nga fanua lo'oo 'i wado 'e 'asu suria nga fatalana God. Ma nga alata lo'oo, ngaia 'e fataarunga'i maka 'ilo'oo, “Te'e alata ngaa'i lau, nau taku 'asua nga fanua lo'oo 'i wado fe'enia 'i langi la'u mola.”\x + \xo 12:26  \xt Hagae 2:6 \x*  
\v 27 Ma nga alafuunga lo'oori, ‘te'e alata ngaa'i la'u’ 'e faate'enia God te'e asua ni 'ola lo'oo ngaia 'e launge'enia, ma ngaia te'e lafuga te'efou. Sui ma ni 'ola na ngaia 'ame 'asu'asu, tagila nana'i no'o.  
\v 28 Suria goru nana'i na foufounga ne'e nana'i firi, tagoru baatafea God, ma tagoru agea God 'ani malale'a 'ania fo'osilana ma faate'enilana fa'aba'italana.  
\v 29 Suria God adauru, ngaia 'e 'ilaka'u nga eele ba'ita ne'e su'asuria 'ani nulafia ni 'ola te'efou.   
\c 13  
\s1 Falafala ne'e agea God 'e malale'a  
\p
\v 1 Mooru nga fu'uwane ni futanga ala Kraes, tamoru kwaimaa kwairiu famooru furifuri.  
\v 2 Moru sia mabolosia mola fana kwalolana nga ta'a kwaitaa. Suria tani wane ngaa'i gila kwaloa ta'a 'ubulana 'ifi aga, tafe'ua ma gila 'ame su'a mola ai na nga ta'a laka'u nga enselo. \x + \xo 13:2  \xt Jenesis 18:1-8; 19:1-3 \x*  
\v 3 Aia, moru sia mabolosia la'u mola ta'a na gila nana'i 'ubulana 'ifi na lokafu. Moru 'abelo le'a 'aniga, 'ilaka'u moru nana'i fe'eniga 'ubulana nga 'ifi na lokafu. Ma tamoru kwaibooni la'u mola na ta'a na gila to'o na 'ato'atolanga, 'ilaka'u na moru to'o la'u mola na 'ato'atolanga fe'eniga.   
\p
\v 4 Ma ngaia 'e le'a famooru te'efou 'amoru fa'aba'itaa nana'i oguogunga na fuageninga. Moru nana'i kwala'imori fana kwaiimooru ma 'afe amooru. Suria God te'e kwatea kwa'ikwa'inga fana ni dai na gila agemani ma gila agemani kwaifafi.   
\p
\v 5 Tamoru nana'i fa'asia sirilana bata 'e aula. Ma tamoru aile'a fe'enia 'olataa na moru to'o ai. Suria God laka'u 'e iiria, “Nau ku sia leka mola fa'asi 'amooru, ma nau ku sia ma'asini te'enia mooru mola.”  
\v 6 Tofuna 'ola lo'oo, tagoru fata 'ilo'oo, “Nga Alafa no'o na wane ni kwaibooninga agu. Tofuna 'ola lo'oo, Nau ku sia ma'unge'enia mola te'efuta 'ola na wane ngaia te'e agea agu.” \x + \xo 13:6  \xt Sam 118:6\x*   
\p
\v 7 Moru sia manata mabolosia la'u nga ta'a na'ona'o amooru na gila fa'ananaua moru 'ania fatalana God. Moru manata suria nga mooringa le'a no'ona aaga leleka ma gila ka mae. Ma tamoru leka suria nga fito'onga aaga.   
\p
\v 8 La Jisas Kraes ngaia 'e nana'i ma 'e sia lamadu'aa mola. Ngaia 'e tooto'o mola naboni, ma tala'ina, ma nga alata na 'ame nigi 'ua mai.  
\v 9 Ma tamoru nana'i fa'asia tagoto'onga na kwaifa'ananaunga matari lo'oo na ngaia 'ame to'o. Kwailaeta'afiinga na God fadauru ne'e fa'ategelaa nga moori ladauru. Tafe'ua ma lo'onga suria nga tagi na fangalaa lo'oo, ngaia 'ame kwaibooni mola adauru.   
\p
\v 10 Nga tabonga lo'oo ngai fofona nga uumu\f + \fr 13:10  \ft Uumu lo'oo bala 'e fa'aladamia nga 'ai folo laka'u la Jisas 'e mae ai, 'amoe ma 'e fa'aladamia 'i ngaia la Jisas Kraes 'i talana. \f* lo'oo adauru, nga fataabu na gila taunga'i 'ubulana 'ifi abu lo'oo gila 'ame to'omia fana 'agila ngaria te'efuta fangalaa fa'asia.\f + \fr 13:10  \ft Nga verse lo'oo, ngaia 'e fa'aladamia na ta'a na gila leka suria Tagi, ngaia 'e 'ato fana 'agila ngaria te'efuta 'ola 'e le'a fa'asia maenga ala Kraes. \f*  
\v 11 Moru su'aai alata ta'a 'i Jiu gila kwatea tabonga fana fa'akwarilaga fa'asia nga rianga, nga alafa ni suuabunga 'e ngaria mai nga 'abu na 'ola momoori fai 'a'ae ngai ai 'i 'ubulana nga 'Ifi Abu na lefu ne'e abu 'e iiki. Aia ma nga nonina 'ola na gila tabo 'ania, gila ka do'ofia 'i maa fa'asia 'ubulana fanua.  
\v 12 Ma ngaia lo'oo la Jisas 'e mae no'o la'u mola 'i gula 'i maa na fanua 'i Jerusalem, fana 'ani fa'akwaria nga ta'a fa'asia nga rianga aga 'ania nga 'abuna.  
\v 13 Ngai lo'oo dauru tagoru leka la'u mola te'ana 'i gula 'i maa na fanua 'i Jerusalem\f + \fr 13:13  \ft 'Ola lo'oo 'e fa'aladamia fana 'agoru leka fa'asia lekanga suria Tagi ala Moses te'ala Kraes. \f* fana 'agila fa'amaila 'adauru 'ilaka'u gila agea ala Jisas. \fig Jisas 'e mae gula 'i maa na fanua 'i Jerusalem.|alt="outside Jerusalem" src="hk00323b.tif" size="col" copy="HK" ref="13:13" \fig*  
\v 14 Na fanua lo'oo 'i wado, goru 'ame to'o na te'efuta fanua ne'e nana'i firi. Tafe'ua ma goru kwaimamani fana nga fanua 'i langi na te'e nigi mai.  
\v 15 Ngaia na'a, tagoru baatafea God furifuri. Nga baatafengaa no'ona, ngaia na tabonga adauru fana God na latana la Jisas na goru iiria 'ania nga Alafa adauru.  
\v 16 Moru sia mabolosia mola fana agelana le'anga ma nga kwaibooninga amooru kwairiu. Suria nga abulongaa lo'oo ngaia 'e 'ilaka'u nga tabonga la'u mola na God 'e aile'a fe'enia.   
\p
\v 17 Moru lo'o suria nga ta'a na'ona'o amooru. Gila aga suria nga mango mooru, ma gila tagila kwairii 'ania nga taunga'inga aga lo'oo te'ana God. Ma lauta moru lo'o suria nga alafuunga aaga, tagila aile'a ba'ita fe'enia nga taunga'inga aga. Ma lauta moru 'ame lo'oo mola suriga, tagila kwaimanadai fe'enia nga taunga'inga aga, ma ngaia te'e 'ato 'agila kwaibooni amooru.   
\p
\v 18 Ma tamoru fo'a furifuri fameeru. Meeru meru su'aai te'efuta 'ola 'e ria 'amoe no'o 'ubulana abulongaa ameeru, suria 'imeeru meru irito'ona fana agelana ni 'ola le'a furifuri.  
\v 19 Ma nau furia ku soe 'amooru, 'amoru fo'a fagu, fana God 'ani orite'eni nau mai 'aferu te'amooru.   
\s1 Nga fo'anga  
\p
\v 20-21 God 'e tata'ea nga Alafa adauru la Jisas fa'asia nga maenga. Ma tofuna nga tabonga ala Jisas 'ania maenga aana, ngaia 'e 'ilaka'u nga wane ne'e aga suria nga sifisifi aana. Ma God ka launge'enia nga fataarunga'inga fooru 'ania tabonga ala Jisas. Ma nga fataarunga'inga no'ona ngaia 'e nana'i firi. Aia, nau ku fo'a te'ana God na aloalonga 'ani kwatea nga 'ola le'a lo'oo te'efou na moru bo'obo'o fai fana 'amoru agea kwaisiriinga aana. Mai nau ku fo'a la'u mola fana la Jisas Kraes 'ani kwaibooni amooru 'amoru agea nga 'ola lo'oo na God 'e aile'a fe'enia. Ma tagoru baatafea la Jisas Kraes ne'e nana'i firi! Kiu.   
\s1 Alafuunga 'i'isi  
\p
\v 22 Ta'a ni futanga agu, nau ku siria 'amoru gwalongo fana alafuunga ni kwaibooninga agu lo'oo famooru. Tofuna nga girigiringa lo'oo agu, ngaia 'ame lalau mola.   
\p
\v 23 Nau ku siria 'aku kwairii te'amooru suria nga wane ni futanga adauru la Timoti. Ngaia 'e nigi 'aferu mai lo'oo, tamele leka te'efou kau te'amooru.   
\p
\v 24 Moru kwatea alafuunga le'a ameeru fana ta'a na'ona'o amooru te'efou, ma fana ta'a na God te'efou na gila nana'i fe'eni 'amooru. Ni wane ni futanga adauru lo'oo fa'asia 'i Itali, gila kwatea la'u mola baole'anga aaga famooru.   
\p
\v 25 Nau ku fo'a fana God 'ani kwatea kwailaeta'afiinga famooru te'efou.