\id ROM - Border Kuna NT -Panama 2009 (DBL -2013) \h Romanos \toc1 Pablo Jesúsgin-kwenamalad-Romagin-pukmaladga Karta Palmijad \toc2 Romanos \toc3 Ro \mt1 Pablo Jesúsgin-kwenamalad-Romagin-pukmaladga Karta Palmijad \mt2 Romanos \ip Imi Pablodin Judio-tule, tenal neg-kwebur-Tarso-Ciliciagin mimmiles. Tenal Pablo Jerusaléngin, Gamalielbal Moisés-igalgin turdas. Tenal Pablo e-mimmilejad-akar nug Saulo. Tenal Saulo kepegin Pab-Jesúsbal-naigusmalad-ekindi-kus oturdaleged-neggin tar-odogal tegin tar-mesgalbal. Tegin Saulo Pab-Jesús-abingajad-cholbal (Hechos 9) kep nug-ogwalenonijun Pablo (Hechos 13:9.) Tenal Pablo pul tule-tummadga kus Judiojulmaladga Pab-kaka-nuegan palchoggal. \ip Imi Pablodin Pab-Purpa-Nuedbal pel-kwapa karta nermas Romanos-karta-akar Filemón-kartaje. \ip Imi kepe-saglagin Pentecostés-Itogedgin Roma-tolgan Jerusaléngin Pab-Jesús-abingasmal (Hechos 2:1-13.) Tegin we tulemal Romaje nadmalgu, Pab-Jesúsbal-naigusmalad Romagin ichejul melgusmal. Tenal kwenadgan-pimalad-wal-walgwen Romaje nadmalmo meggal. Tenal teun neg-kwebur-Roma, neg-kwebur-pul-chunchogedga chii, neg-kwebur-pid pal nikchul, Romayobid. \ip Imi Pablo ampayo Romaje negu, Pab-Purpa-Nuedbal Romano-karta-nermas. Tenal teun Pablo Romaje nebi-kunai. Tenal Pablo e-kartagin pakal-pud-pud chogzhado Moisés-igalgin-nanegal tule-kwen-pentajul Pab-wagin chwilidik kugal. Tenal meke Judio-tule, meke Judio-tulejulmalad pel-kwapa Pab-Jesúsgin-penzhulidginbi unnimalo aga iskued elilegal tegin Pab-sapejul-tule-oturdalegoed-akar abonolenonimalgal. Imi Jesús-tulega-purkwijadbal kep tule Pab-wagin tule-iskued-nikchulidga kunoniko. Al tule-Pabbal-naigusmaladgin chii pela-pela nuekwa Pab-Jesúsbak nanegal. Pitomalgu. \c 1 \p \v 1 Imi antin Pablo, Jesucristoga-arpaged-tule. Imi Pabdin an-chus Jesús-nuggin-palmilegalidga kugal. Tegin Pab pidzhi an-chusbal, Pab-kaka-nuegan palchoggal. \v 2 Imi Pab Tummad tikajulgus e-karta-napírragwadgin e-kaka-palchogmaladbal kaka-ukcha we kaka-nuegan kujal nononiko. Tenal akpene-chogles-kujad imis kunoni. \p \v 3 Imi we kaka-nuegan Pab-Machigin chunmajii. Tenal Pab-Machi tulebaldin, Errey-David-e-wagwa. \v 4 Tenal Pab-Machi Pab-Purpa-Innikigwad-kannalegedbal purkwaled-akar-kannan tulles. Al oyolesdo, we Jesúsde Pab-Machi-chunchunnad. Tenal we Machi anmal-Tummad-Jesucristo. \p \v 5 Tenal Jesucristo-immal-imajadbal tegin Jesucristo-nug otummoledi-kugal, Pab Tummad Jesús-nuggin-palmilegalid-toged-wilubzhulinadbal yabli Jesús-nuggin-palmilegalidga an-odos, an pel-kwapa-nap-naid-ugakche tulemal-chog-ilbal-amigal Jesucristobal-naigugal. \p Imi Pab Tummad peigujii tulemal Pab-Jesucristo penzhulidbal, Pab-choged-pallí immal imagal. \v 6 Imi Pab Tummad ampa pemal-chusmo Jesucristogadga kugal. \p \v 7 Imi antin-Pablo, Romagin pemal-pel-kwapa Pab-pe-pilalmaladga tegin pe-Pabbak-mecha-kudimaladga karta wis palmijii. \p Imi Pab-Tummad-anmal-pab tegin Pab-Jesucristo pemalga immal-nuegan imakelen, nabirin, tegin Pab ulubgin akalzhul-itogal pe-imakelen, nabirbalin. \s1 Pablo Romagin pela-pela Pab-kaka-nuegan chogbi-kunaid \p \v 8 Imi an kepegin pemalga chogbido: imi pemal Pab-penzhulidbal, tulemal-pel-kwapa nap-naid-ugakche pemalgin yer chunmadimal. Al an pemalga Jesucristobal Pab Tummadga tog-nuedi chogalda. \p \v 9 Imi antin pela-pela yer-itogedgin Pab Tummadga arpanai. Imi an arpanaid Pab-Tummad-Machigin e-kaka-nuegan palchoggal. \p Imi Pab Tummad pane-pane an-taktido, antin pemalga Pabzhe kolalda. \v 10 Tenal antin Pabzhe kolnaibaldo, Pab-itolegedbal, Pab napigin anka igal-ukegal pemal-wis-taknegal. \p \v 11 Tenal antin pela-pela pemal-takpi-kudii, an immal-purpaledgin pemal-oturdagal, tegin pemal pul-nabir Pab-Jesús-igalgin abin-purtigal. \v 12 Imi wedin choglejundo, anmal aga muchub-muchub Pabgin-penzhulidgin okannolenonigal. \p \v 13 Kwenadgan, imi an peigujido, pemal an-wisgumal, an inkwagus pemal-taknebi-kudii. Tenal an imisgwadzhe ampa keg kugunai pemalzhe negal. Imis an pemalzhe nebido, pemal-abalgin ichejul tule-amigal Jesucristobal-naigugal, an Judiojulmalad-pimalad-abalgin ichejul tule-amimaidyob. \p \v 14 Tenal Pab-an-chujadbal an keg-chulgu Pab-kaka-nuegangin tulemalga chunmanai: Griegomalga, Griegojulmaladga, tule-pirkin-immal-wismaladga, tule-immal-wichulmaladga, pel-kwapa. \v 15 Al an pela-pela peigujii pemal-Romagin-pukmaladga Pab-kaka-nuegangin chunmagalmo. \s1 Pab e-kaka-nueganbal unni iskued-akar tule-abonogal \p \v 16 Tenal antin kwen pinkejul Pab-kaka-nuegangin tulemalga chunmagal. Tenal Pab-kaka-nuegan Pabbal pela-pela kannaleged nika. Al meke-ibi-tule Pab-Jesúsgin ibzhajal, Pab we tule-abonogo, melle iskuedbal sapejul Pab Tummadzhe oturdalenonigal. Tenal we kaka-nuegan kepegin Judiomalga choglego tegin te-cholbal kep Judiojulmaladga choglenonimogo. \p \v 17 Imi Pab-kaka-nuegan anmalga oyonai, tule igi nabir Pab-wagin chwilidik kuo. Imi tule-chwilidik-kued unnila Pab-Jesúsgin-penzhulidginbi tani. Tegin we tule ampa ukin Pab-Jesúsgin-penzhulidbal chwilidik kubalo. Imi Pab-kartagin ampa chogmodo: \q1 Imi tule-iskued-nikchulmalad Pabgin-penzhulidbal \q1 purpal tula tio. \qr Hab. 2:4 \s1 Pab Tummad sapejul tule-iskuedgin-kudimalad-oturdakoed \p \v 18 Imi anmal takmaldo, tulemal e-istar-tiidbal Pab-igal-chunchunnad otusmal, tulemal melle igal-chunchunnad wisgumalgal. Al tule-iskudiidbal tegin tule-Pabgin-atajulidbal, Pab nikpa-neg-akar sapejul we tulemal-oturdadani. \v 19 Imi tulemal iche-iche Pab-itosmaladyob, tule-iskana ampa iche-iche Pab-wismalmo. ¿Ibiga an teob chog? Imi Pab aga tukin wisgugal tule-iskana-imasmo, Pab Tummadde Pab Tummadga mai. \p \v 20 Imi Pab-iti-nap-opinnijad-akar, Pab-immalmal-aku-takleged immalmal-opinnijadbal mag taklenoni. Al tulemal mag taknonimal Pab Tummad kepe-sagla-akar ilagwen kannaleged nika, tegin Pab Tummadga maibal. Tenal Pab iti-nap-opinnijadbal tulemal mag taknonimal, Pab Tummaddin, chunchunnad Pab Tummadga mai. Al tulemal keg chogmalal: “Antin Pab-Tummad-kwen-wichul.” \p \v 21 Tenal tulemal Pab-nued-wismalan, tenal tulemal yabli Pab Tummadyob Pab-kwen-otummojulmal, tegin Pabga tog-nuedi kwen chogzhulmalbal. Tenal tulemal-pinzheed-nikad ib-keg-kuedga kunonimal, tegin tule e-pinzheed-iskujadbal aku igal-nued itononimal, tule neg-chichidgin kudiidyob. \v 22 Tenal tulemal chogmal, ede pirkin immal wismal, tenal we tulemal yabli immal-kwen-wichulidga kunonimal. \p \v 23 Tegin tulemal Pab-keg-pelgued-e-nugu-takleged akalosmal. Tenal tulemal Pab Tummadyob immal-pid-chobzhamal: tule-keg-chulgu-purkoed, immal-kukualed-tummagan, immal-tulgan, tegin immal-napkin-yarmakal-nanemalad. Tenal tulemal we immalmal-chobaled chobzhamal Pab Tummadyob tarzhe kolgal. \p \v 24 Imi tulemal Pab-Tummadyob-immalmal-chobaledzhe-kolmaladbal, al Pab-Tummad-chunchunnad we tulemal-ebeszhun iskuedgin e-itolegedbal nanemalgal, tegin aga emal-emal chan izhomalgalbal. \p \v 25 Tenal we tulemal Pab-igal-chunchunnad ebesmal, tegin igal-kakanchiligin togzhamal. Imi Pab pél immalmal-opinnis. Al tulemal Pab Tummadzhe koled-wilubmalan. Imidin we tulemal Pabyob immal-chaglagan-pinnismaladzhe kolnanimal, tegin immal-pinnijad-ulpallí nanedimalbal. Tenal Pab-Tummad-neg-opinnijad ilagwen-nadgu otummoledi-kuelen, nabirin. Pitomalgu. \p \v 26 Imi tulemal Pabyob immal-chobalmaladzhe koldimaladbal, al Pab-Tummad-chunchunnad we tulemal-ebesmal, tule-opinkezheed-igalgin kalagwenzhul nanemalgal. Imi pe takto, omegan igi aga igal-akalosmal. Imi omegan kusgu-macheredbak-taed-igal ebesmal, omegan-pidbak aga e-macheredyob nanegal. \p \v 27 Tenal machergan ampa omegan-yopí kusmalmo. Tenal machergan kusgu-omebak-taed-igal ebesmalmo, machergan-pidbak aga e-omeyob nanegal. Machergan, machergan-aga-omeyob cheidimal. Tegin tulemal-iskuedgin-kudimalad aga tukin e-iskudiidbal aga e-chan izhononimalzhun. \p \v 28 Teginbal, imi tulemal yapa Pab Tummadgin pinzhemal-choggu, al Pabdin tar-nono-izhos iskuedginbi pinzhegal, tegin tule-immal-imaked-wilubzhulinadbal immal imagalbal. \p \v 29 Tegin we tulemal unnila akal-akal immal-akaloedginbi pinzhedimal, tegin we tulemal kalagwenzhul nanedimal, tegin aku-aku immal peigudimal, tegin yosgu nanemal, tegin tule-immal-nikadbal peyedzhe istar tule-takmal, tegin tule-mesbi-kualdamal, tegin peyedzhe aga abin-abin imakaldamal, tegin peyedzhe tule-yardamal; tegin pela-pela istar pinzhemal. \p \v 30 Tegin we tulemal pirkin tule-uachogmal, tegin tulegin istar chunmamal, tegin istar-Pab-Tummad-takmal, tegin iwenchuli tule-imamal, tegin tummarba-ito nanemal, tegin tummarba-itogedgin chunmamal. Tegin we tulemal aga tukin igal-iskana onomal, tegin e-pabgan-immal-chogzhadyob kwen immal imajulmalbal. \p \v 31 Tegin we tulemal mag kwen itojulmal piti-igal pul-chunchunnad. Tegin we tulemal keg napírra chunmamal, tegin wiles tule-kwen-takchulmal, tegin wilejakwa tule-kwen-takchulmalbal. \p \v 32 Tenal we tulemal Pab-igal-napírragwad-mezhijad nued wismal. Tegin we tulemal wismalbal tulemal-igal-iskanagin-nanedimalad purkwed-wilubmal. Tenal we tulemal yabli igal-iskanagin kudimal. Tegin tulemal-iskana yer tule-pimalad-igal-iskanagin-nanedimalad-takmalmo. \c 2 \s1 Pab Tummad tule-immal-imajadbal napírra tulemalga igal-itogoed \p \v 1 Imi pemal keg chogmalal: “An Pablo-chogzhadyob istar-kwen-nanedijul-choggu, al Pab Tummad sapejul an-oturdaked-wilubzhul.” Imi pemal tule-pidgin chogmalal: “We tule immal-akalojadbal Pab Tummadzhe sapejul oturdaleged-wilub,” tenal pemal ampa we tule-immal-akalojadyob pe immal-akalodimo. Al pe chogzhadbal pe Pab Tummadzhe sapejul oturdalenonimogo. \v 2 Imi anmal nued wismaldo, Pab Tummad tule-immal-akaloedbal sapejul tule-oturdako, tenal napírragwadbal. \p \v 3 Imi pedin pinche tule, pe Pabzhul. Al pe tule-pidgin chogzhal, we tule immal-akalos, tenal pedin ampa we tule-yopí nanemogal, ¿pe ebinzhe Pab Tummad sapejul pe-kwen-oturdakojul? Pab yabli sapejul pe-oturdanonimogodo. \v 4 Tenal Pab yer pe-takedbal, tegin Pab wilejakwa pe-takedbal, tegin Pab pinnallé pebak nanediidbal, ilgwen sapejul pe-kwen-oturdakojul. ¿Tenal pemal ampa tejulile Pabgin-atajulidgin istar nanemalzhulzhí? Tenal Pab-pemalbak-pinnallé-nanediidbal pemal aga iskuedgin pukib-itononikid-wilubmalan. \p \v 5 Tenal pedin yapa-Pab-chogzhadyob-immal-imakedbal tegin pe aga ulubgin iskuedgin-kwen-pukib-itojulidbal, pedin aga tukin pul-pule Pab-napírragwad-tulega-igal-itoged-ibegin sapejul oturdalenonimogo. \p \v 6 Tenal Pab-Tummad-tulega-igal-itogoed-ibegin chogzhado: \q1 Antin tule-immal-imajadbal tulega immal-imako. \qr Sal. 62:11-12; Pr. 24:12 \m \v 7 Imi tule Pab-neggin ilagwen-nadgu megbiel, tegin nug-otummolebiel tegin immalmal-nuegan nikubiel, keg-chulgu immal-nuegan-imakedgin alamakenab. Tenal tule-immal-nuegan-imakedgin-alamajadga Pab Tummad igal-uko ilagwen-nadgu tullegal. \p \v 8 Tenal tule-aga-tukinbi-pinzhedimalad igal-chunchunnad kwen abingejulmal, tenal igal-iskanagin nanedimal. Al Pabdin istar we tule-taknoniko, tegin Pab sapejul we tule-oturdanonibalo. \p \v 9 Tenal meke-ibi-tule istar naneel, keg-chulgu we tulega igal-puled kunoniko, tegin peyedzhe wilenonibalo. Imi kepegin an-chogzhadyob Judiomalga kunoniko, tegin te-cholbal kep Judiojulmaladga kunonimogo. \v 10 Tenal meke-ibi-tule nued naneel, immal-nuegan nikunoniko, tegin e-nug otummoledi-kuo tegin we tule aga ulubgin akalzhul-itononibalo. Tenal kepegin Judiomalga an-chogzhadyob kunoniko tegin te-cholbal kep Judiojulmaladga kunonimogo. \p \v 11 Imi Pab Tummad akal-akal tule-kwen-takchul-choggu, al Pab yopígwadbi tulega immal ima. \p \v 12 Tenal tule-Moisés-igal-wichul-kudimalad, Moisés-igal-wichulidbal sapejul kwen oturdalenonikojul, tenal we tule e-iskudiidbal sapejul oturdalenoniko tegin purkwenonibalo. Tenal tule-Moisés-igal-wismaladdin, Moisés-igal-mamikidbal, ka igal-itolenoniko. \v 13 ¿Tede ibiga we tulega igal-itolenoniko pe ebinzhe? Nabir. Imi we tulemal pinche-Moisés-igal-wijiidbal, Pabdin tulegin kwen chogojul-kuo: “Pedin tule-napírragwad.” Tenal Moisés-igalbal-inniki-tiidbal kep Pabdin tulegin chognoniko: “Pedin tule-napírragwad.” \p \v 14 Imi Judiojulmalad Moisés-igal kwen wichulmal. Tenal tule-Moisés-igal-wichulmalad kusgu e-itolegedbal Moisés-igal-chogzhad-yopí nanemalal, aga tukin igal-nued onosmal. \v 15 Imi Judiojulmalad Moisés-igal-chogzhad-yopí naneel, wedin oyonanimal, emalde Moisés-igal-chogzhad-yopí pato aga ulubgin pinzhedimal. Tenal Judiojulmalad aga ulubgin mag itononimalbal emalde e-taedgin nos o chul. \p \v 16 Tenal an Pab-kaka-nuegan-chogdi-kujad-yopí Pab Tummad kep te ibegin Jesucristobal tule-ulubgin-pinzhediidbal tulega igal-itononiko. \s1 Pablo chogzhagujad Judiomal e-istar-tiidbal Moisés-igalgin walmajad \p \v 17 Imi pemal kwénna-kwénna chogmaldo: “Antin, an Judio-tule. Imi an Moisés-igal-pallí kudimal.” Tegin pe tummarba-itogedgin chogmalbal: “Antin, an Pab-nued-wiis.” \v 18 Tenal pemal nued wismaldo, Pabdin igi pei, tule ega nane. Tenal pemal Moisés-igal-wijiidbal igal-pul-nueganginbi chunmananimal tulemal igi naneenabmal. \p \v 19 Tegin pemal aga mag itomalbal: “An mag-ito Pab-igalgin tule-Pab-wichulmalad-imamalo, tule-imia-nikchulid-iktumaidyob, tegin tule-pukwamaladga kallen neg-chichidgin neg-otalonaidyobbal.” \v 20 Imi igal-chunchunnad-pel-kwapa tegin immal-wijiid-igal-pel-kwapa Moisés-igal-akar tanimal. Al pemal aga ulubgin mag itomalbal, pedin nabir tule-wichulmalad-oturdananimal tegin pe nabir tule-imichal-Judio-igalgin-togzhamalad-oturdananimalbal. \p \v 21 Imi pe tule-pimalad-oturdananimal, ¿tede pe ibiga pe-chogzhiidyob pe nanejulmalmodé? Tegin pe tulemalga chunmananimal: “Pe melle tule-pidgin immal aturzhao.” ¿Tede pe ibiga ampa immal-aturzhemalmodé? \p \v 22 Tegin pe tulemalga chunmananimalbal: “Pe melle ome-pidgin yolego.” ¿Tede pe ibiga ampa ome-pidgin yolemalmodé? Tegin pe istar chowal-mimmigan-takmal. ¿Tede pe ibiga chowal-mimmi-negmalgin immal-aturzhemalmodé? \v 23 Tegin pe Moisés-igal otummonanimal. ¿Tede pe ibiga Moisés-igalgin-walmajadbal pe Pab-nug izhonanimalmodé? \p \v 24 Imi Pab-kartagin nermakal maido: \q1 Imi pemal istar nanediidbal, \q1 Judiojulmalad istar Pab-nuggin todoaldamal. \qr Is. 52:5; Ez. 36:22 \p \v 25 Tenal pemal Moisés-igal-pallí naneel, tule-abgan-tuku-chiked-igal kep pega ib-nuedga kunoniko. Tenal pe Moisés-igalgin walmajal, pe tule-abgan-tuku-chikalzhulidyob pato kunoniko. \p \v 26 ¿Imi tule-abgan-tuku-chikalzhulmalad Moisés-igal-mamikid-pallí nanemalal, Pabdin tule-abgan-tuku-chikchamaladyob we tule-taknonimalojulzhí? Teobdo. \v 27 Imi pemal Moisés-igal-nermakal-maid nika-nemal, tegin pemal tule-abgan-tuku-chiked-igal nika-nemalbal. Tenal tule-sanal-abgan-tuku-chikalzhulid Moisés-igal-pallí naneel, pato oyonai, Moisés-igal-mamikidgin-walmajadbal pe tule-iskana. \p \v 28 Al pedin pinche askinbi Judio-tule, tenal pe purpal Judio-tule-chunnad chul. Tenal pedin pinche sanal abgan-tuku-chikaled-tule, tenal pe purpal abgan-tuku-chikaled-tulejul. Al pe Judio-tule-chunchunnadzhul. \p \v 29 Tenal Judio-chunchunnadmaladdin aga ulubgin Judioyob Pab Tummadga nanemal. Tegin we tulemal Pabga abgan-tuku-chikchadyob aga ulubgin nanemalbal, tenal Pab-Purpabal nanemal, igal-nermakal-maidbal chul. Imi Judio-chunchunnadmalad Pab Tummadbal otummoledi-kuo, tenal tulemalbal chul. \c 3 \p \v 1 ¿Imi pe Judio-tule-chunnadil, tegin pe abgan-tuku-chikaled igalgin naneel, tegil ib-pinchegaddé? \v 2 Chulá. Wedin pega peyedzhe ib-nueddo. ¿Tede igijun? Nabir. Tenal Pab Tummad Judiomalbal e-kakapurwa chognoni, tule-pimaladga palchoggal. \p \v 3 Imi teun takalgu, Judiomal-wal-walgwen Pab-Tummad-pengunonimal. ¿Al pemalde ebinzhe Pab akpene pemalga chogzhadyob kwen imakojul? \v 4 Chulá. Tenal Pab Tummad keg-chulgu e-chogzhad-yopí imakodo. Imi tule meke-pel-kwapa kakanzhemalo, tenal Pab Tummad keg-chulgu napírra chunma, keg kakanzhe. Imi Pab-kartagin ampa Pab Tummadgin weob chogmodo: \q1 Al tulemal mag takmalo, \q1 pedin napírra chunma, \q1 tegin pe tulega igal-itogedgin, \q1 pedin keg-chulgu tulegin nako. \qr Sal. 51:4 \p \v 5 Imi anmal iskuedgin kudiil, anmal pul-pule oyonai Pab Tummad tule-napírragwad. ¿Tegil anmal igi chogojun? (Imi tule-chunmakedyob an pinche chogdo.) Imi an-iskuedgin-tiidbal an Pab-pentanai-choggu oyogal Pabdin tule-napírragwad, al Pab Tummad peyedzhe-an-oturdaked-wilubzhulin. \p ¿Imi Pab peyedzhe-an-oturdabiedbal anka immal-nued kwen imakojuldé? \v 6 Chulá. ¿Imi Pab Tummad immal-nued imajulilen, Pab igi nabir tule-iti-napkin-pukmaladga igal-itogo? Keg kue. \p \v 7 Imi tule chogel: “An kakanzheel, wedin pul-pule oyonai Pab Tummad napírra chunma. Tenal an-kakanzheedbal an Pab-nug-okannonai-choggu, ¿tede ibiga an iskudiidbal Pab peyedzhe an-oturdadanijun? Antin kwen oturdaleged-wilub-chulin.” \p Tenal we tule e-iskuedgin-kudiidbal yabli peyedzhe oturdalegenab. \p \v 8 Tegin tulemal chogmalbal: “¿Imi anmal ibiga keg chogmal: ‘An iskuedgin pul nanao, ib-nuedga kunonigal? Tegil an akalzhul iskuedgin nanaodo.’ ” Imi tule teob chogzhal, ib-chunchunnad chul. \p Tenal tule-wal-walgwen ampa anmalgin istar chunmadimal. Imi we tulemal chogmaldo: “Pablo ampa tule-oturdananimal akalzhul iskuedgin nanegal.” \p Tenal tulemal-ankin-chogmaladyob antin tulemal-kwen-oturdajul. Al we tule ankin kakanzhajadbal Pabdin peyedzhe tar-oturdanoniko. Tenal Pab we tule-oturdakoedbal ib-nued imakodo. \s1 Tule-walgwen-pel-nikchul Pab-wagin nued-nanemalad \p \v 9 ¿Tede anmal Judiomalgin igi chognemalmojun? ¿Imi anmal-Judiomal, Judiojulmaladga pul tule-nued? Chulá. Imi anmal chogzhamaldo Judiomal tegin Judiojulmalad pog-pel iskued-nika-nemal. \v 10 Imi Pab-kartagin chogdo: \q1 Imi tule-napírragwad-walgwen-pel-nikchul. \q1 \v 11 Tegin tule-walgwen-pel-nikchul \q1 mag Pab-Tummad-itogal. \q1 Tegin tule-walgwen-pel-nikchul Pab-Tummad-amigal, \q1 \v 12 tulemal-pel-kwapa Pab-ebesmal. \q1 tulemal-pel-kwapa ib keg-kuedga kunonimal, \q1 tegin tulemal-walgwen-pel-nikchul ib-nued-imagalbal. \qr Sal. 14:1-3; 53:1-3 \q1 \v 13 Tenal tulemal-pel-kwapa-e-chunmaked \q1 istar chunmamal, \q1 immal-purkwal-maid-nun-yapanedyob. \q1 Tegin we tulemal pirkin kakanzheedgin tule-yardamal. \qr Sal. 5:9 \q1 Tegin we tulemal e-chunmakedbal tule-izhomal, \q1 nakpe-puled tule-mejedyob. \qr Sal. 140:3 \q1 \v 14 Tegin we tulemal kaka-iskanaginbi chunmamal. \q1 Tegin we tulemal aga ulubgin-sae-itogedbal \q1 istar chunmananimalbal. \qr Sal. 10:7 \q1 \v 15 Tegin we tulemal ilgwen tule-mesbimal. \q1 \v 16 Tegin we tulemal meke-pia nadel, \q1 neg-akalomal tegin tulemal-owiomalbal. \q1 \v 17 Tenal we tule-iskanadin kusgu-weligwal-akalzhulidgin \q1 ampagued-igal-kwen-wichulmal. \qr Is. 59:7-8 \q1 \v 18 Tegin we tulemal kwen pinzhejulmal, \q1 Pab-Tummadgin-atagal. \qr Sal. 36:1 \p \v 19 Imi anmal nued wismaldo, Moisés-igal-mamikid tule-Moisés-igal-ulpallí-nanemaladga oyonai e-taed istar. Imi Pab Tummad Moisésga igal-ukcha tulemal-pel-kwapa Moisés-igalgin-yolejadbal ilgwen yakir peimalgal. Tegin Pab Tummad Moisésga igal-ukchabal pel-kwapa tulemalgin chii-peigal Pab Tummadga nuekwa nanegal. \p \v 20 Al tule igal-mamikid-pallí nanediidbal, Pab Tummad meke-ibi-tulega kwen chogojul-kuo: “Pedin, pe ankin kwen walmaszhul-kus.” Tenal Moisés-igal-mamikidbal kep anmal mag itononiko, anmaldin iskuedgin kudii. \s1 Tule Pab-Jesúsgin-penzhulidbalbi nabir iskued-akar abonolego \p \v 21 Imi anmal wisgunonimaldo, Pab Tummad igal onos iskued-nikchul tule-imagal, tenal Moisés-igal-mamikidbal chul. Tenal Moisés tegin Pab-kaka-palchogmalad ampa we igalgin chogzhamalmo. \p \v 22-23 Imi Pab Tummad yopígwadbi Judiomal-tegin-Judiojulmalad-takmal. Imi tule-pel-kwapa iskuedgin kudimal. Tegin tulemal Pab-chogzhad-pallí inniki nanegal unniguszhulmal-choggu, al Pab Tummad Jesucristogin-penzhulidbal iskued-nikchul tule-ima. Tenal meke-ibi-tule Jesucristogin penzhul-kunonimalal, iskued-nikchul kunonimalo. \p \v 24 Tenal Jesucristo e-purkwijadgin tule-pakchadbal, Pab Tummad tule-pentaked-wilubzhulinadbal yabli pinche iskued-nikchulidyob tule-taknoni. \v 25 Imi Pab Tummad tule-iti-napkin-pukmaladzhe Jesús-palminoni tule-iti-napkin-pukmaladga iskued penukkal. \p Tenal tule Jesúsgin penzhul-kunonikil Jesús e-anal abe mis, kep we tulega e-iskued pelgunoniko. Imi Pab Tummad tulemalbak pinnallé kudigujadbal tegin Pab Tummad akpene sapejul tule-iskued-imasmalad-oturdaszhul-choggu, al Pab Tummad imis Jesús-palminoni oyogal, Pab Tummad napírra igal-nuda. \p \v 26 Imi Pab Tummad imisgwadzhe Jesús-ukcha tulega iskued penukegal. Imi Pab Tummad Jesús-ukchadbal oyosdo Pab Tummad tule-napírragwad, tegin Pab Tummad tule-iskued-nikchulidyob tule-Jesúsgin-penzhulmalad-ima. \p \v 27 Imi Pab Tummad Jesúsbal immal-imas-choggu, ¿al pe-taedbal igi aga pe tummarba itogo? Keg kue. \p Tenal tule anka chogdago: “¿Ibiga tule keg aga taedgin tummarba itodé?” Tenal antin we tulega chogdago: “¿Tule Moisés-igal-mamikid-pallí nanajadbal? Chulá.” Tenal tule Jesúsgin-penzhulidbalbi abonolego-choggu, al tule keg tummarba itogel. \p \v 28 Imi anmal chogmaldo: tule Moisés-igal-mamikid-pallí naneedbal o nanejulidbal ampa iwen-akalzhul. Tenal tule Pab-Jesúsgin-penzhulidbalbi tule-iskued-nikchulidyob kunoniko. \p \v 29 ¿Imi pemal ebinzhe Pab Tummadde Judiomalgabi? Chulá. ¿Imi Pab Tummad ampa Judiojulmaladgamojulzhí? Teobdo. \p \v 30 Imi Pab Tummad ampa walkwénna mai. Al tule-abgan-tuku-chikalmalad Jesúsgin-penzhulidbal, Pab Tummad tule-napírragwadyob tar-taknoniko. Tegin Pab Tummad tule-ampa-Jesúsgin-penzhulidbal tule-iskued-nikchulmaladyob tule-abgan-tuku-chikalzhulmalad-imamogo. \p \v 31 ¿Tegil anmal Pab-Jesúsgin-penzhulidbal Moisés-igal-mamikid opelogo? Chulá. Tenal anmal pul-pule Moisés-igal-mamikidgin atagenabmal. \c 4 \s1 Pablo Abrahambal anmalga chagla-chis Pabgin-penzhulidbal tule-iskued-nikchulidyob kunonigal \p \v 1 ¿Imi anmal-tad-sagla-Abrahamga tule-iskued-nikchulid-igalgin igi ka kus pe ebinzhe? \v 2 Nabir. Imi Abraham maigusgu, ¿e-immal-imajadbal Pab tule-iskued-nikchulidyob Abraham-taknoni pe ebinzhe? Chulá. Imi Abraham immal-imajadbal tule-napírragwadilen, Abraham igal-nikujan tummarba itogal. Imidin Abraham Pab-wagin igal-kwen-nikchul-kus aga tummarba itogal. \p \v 3 Imi Pab-kartagin ampa chogmodo: \q1 Imi Abraham aga ulubgin Pab-Tummad-penzhul-kunonikidbal, \q1 Pab Tummad tule-iskued-nikchulidyob Abraham-taknoni. \qr Gn. 15:6 \p \v 4 Nabirdo. Imi tule arpajadbal keg-chulgu ka mani uklenoniko. Tenal tulega pinche mani uklegojul, e-arpajadbal tulega mani ukleged-wilub. Imi Pab Tummad ampa teopí tule-immal-imakedbal tule-takmalmo. \p \v 5 Tenal tule aga immal-imakedbal chogzhul Pab Tummadbak igal-nudas, tenal tule Pabgin-penzhul-kunonikidbal, Pab Tummad kep chogdago ede tule-iskued-nikchulidyob tule-iskana-ima. Al Pabdin tule-iskued-nikchulidyob tule-Jesúsgin-penzhulmalad-taknoniko. \p \v 6 Imi David chogzhamodo: “Imi Pab Tummad tule-immal-nuegan-imajad takchulil, tenal Pabdin tule-iskued-nikchulidyob tar-taknonikil, ib-nued we tulega kus.” \p \v 7 Al David Pab-kartagin chogzhabaldo: \q1 Imi tule Pabgin-walmajadbal, \q1 Pab we tulega \q1 e-immal-akalosmalad pelgus chogzhal, \q1 tegin Pab ka iskued elinonibalil, \q1 ib-nued we tulega kus. \q1 \v 8 Imi Pab Tummad tuleje \q1 iskued pal ekisojulidbal, \q1 ib-nued we tulega kusbal. \qr Sal. 32:1-2 \p \v 9 ¿Imi David-chogzhadyob, tule-abgan-chikalmaladgabi unnila ib-nued kus, o ampa tule-abgan-chikalzhulmaladgamo? Nabir. Imi anmal chogzhamaldo: “Anmal-tad-sagla-Abraham Pab-Tummadgin-penzhulidbal tule-iskued-nikchulidyob kep taklenoni.” \v 10 ¿Tede inkwa tad-Abrahamgin teob choglesdé? ¿Imi Abraham abgan-tuku-chiklejadgin, o ampayo abgan-tuku-chiklegeddu? Ampayo abgan-tuku-chiklegeddudo. \p \v 11 Imi teun takalgu, Pab Tummad kep abgan-tuku-chikleged-igalgin Abrahamga wilub onos, oyogal Abraham ampayo abgan-tuku-chiklegeddu, Pab-Tummadgin-penzhulidbal Pab Tummad tule-iskued-nikchulidyob Abraham-taknoni. Al tule-pel-kwapa abgan-tuku-chikalzhulmalal tenal Pabgin-penzhulmalal, we igal Abraham-akar tani. Al we tulemal, tule-iskued-nikchulmaladyob taklenonimalzhun. \p \v 12 Tenal tule-abgan-tuku-chikchamalal, tenal Abraham ampayo abgan-tuku-chiklegeddu Pabgin-penzhul-kudiidyob Pabgin-penzhul-kunonimalal, we igal ampa Abraham-akar tanibal. \s1 Anmal-Pabgin-penzhulidbal, Pab-Abrahamga-kaka-ukchadyob anmalga kunonimogo \p \v 13 Imi teun takalgu, Pab Tummad Abrahamga tegin e-wagwaganga kaka-ukcha iti-nap-naid-ugakche egadga kuo, tenal tulemal Moisés-igal-mamikid-pallí immal-imadiidbal-chul. Tenal Abraham-wagwagan Pab-Tummadgin-penzhulidbal tule-iskued-nikchulidyob taklenonikidgin, iti-nap Abraham-wagwaganga kunoniko. \p \v 14 Imi tule-Moisés-igal-mamikid-pallí-naneedbal, Pab Tummad targa immal-nuegan ukelen, tule-Pabgin-penzhulid ibga pal kwen kunonikojulin, tegin Pab-Tummad-kaka-ukchad ib-pinchegadga kunonibaloen. Imidin Pab-kaka-ukchad ib-nuedga kunonijun. \p \v 15 ¿Ibiga an teob chog? Imi tule igal-mamikid-pallí nanejulil, peyedzhe oturdalenoniko. Tegin tulega we igal mamijulilen, tule keg we igalgin walmamalan. \p \v 16 Al pe Pab-Tummad-Abrahamga-kaka-ukchad abingebiel, pe Pabgin-penzhul-kuenabmo, tegin Pab-kaka-ukchad kep pegadga kunonimogo. Imi Pab peigujii iskued-nikchulidyob-anmal-imaked-wilubzhulinadbal Pab iskued-nikchulidyob anmal-imagal, Pab Abrahamga kaka-ukchadyob. \p Al Pab pel-kwapa Abraham-e-wagwaganga, keg-chulgu kaka-ukegalmo, tule-Moisés-igal-mamikidgin-nanemaladgabijul, tenal tule-pel-kwapa Abrahamyob Pabgin-penzhulmaladgamo. Al Abraham pel-kwapa tule-Pabgin-penzhulmalad-e-tad-saglaga maido. \p \v 17 Tenal Pab-kartagin ampa Abrahamgin nermakal maimodo: \q1 Imi Pab Tummad chog: \q1 “Imi antin, \q1 tule-iti-napkin-pukmalad-akal-akal-chunmamaladga, \q1 e-tad-saglaga pe-imako.” \qr Gn. 17:5 \m Al Pab-Tummad-wagin Abraham anmal-tad-saglaga mai. Imi Pab Tummad tule-purkwaled-otuloged. Tegin Pab Tummad ampayo-immal-kueddu immal-kujadyob chunmaked-tulemo. Imi Abraham Pab Tummadgin weob penzhul-kunoni. \p \v 18 Tenal Abraham Pab-ega-chogzhadgin pengued-wiluban. Tenal Abraham Pab-Tummad-chogzhadgin yabli kwen penguszhul-kus, ede machi-nikunoniko. Al Abraham tule-akal-akal-e-tad-saglaga kunoni, Pab Tummad Abrahamga chogzhad-kujad-yopí: \q1 Pe-wagwagan íchejul ampagunonimalo. \qr Gn. 15:5 \m \v 19 Imi Abraham pirka-tulaataled-kuchale nikunonigu, Abraham aga mag itononi ede nuchu-nikued-wilub chul. Imi teun takalgu, e-ome-Sara pato seredgusmo. Tenal Abraham Pab Tummadgin yabli kwen penguszhul-kus ede nuchu-nikune. \p \v 20 Imi Abraham abal-abal Pabgin kwen pengunonijul, tenal Abraham pul-pule Pabgin ibzhenoni. Al Abraham Pab-otummodi-kus. \v 21 Imi teun Abraham kwen penguszhul, Pab Tummad kannaleged nika e-kaka-ukchad-pallí immal-imagal. \p \v 22 Al Pab-kartagin nermakal maido: \q1 Pab Tummad tule-iskued-nikchulidyob \q1 Abraham-taknonijun. \qr Gn. 15:6 \m \v 23 Tenal Pab-kartagin-choglesmaid Abrahamginbi kwen chogleszhul, tenal anmalgin ampa choglesmo. \p \v 24 ¿Igijun? Nabir. Imi Pab Tummad purkwaled-akar kannan anmal-Tummad-Jesús-otulos. Tegin anmal Pab Tummadgin kwen penzhulmalal, Pab Tummad ampa tule-iskued-nikchulidyob anmal-taknonimalmogo. \p \v 25 Tenal anmal-Tummad-Jesús anmal-iskuedbal tulemalga purkwegal ukles. Tegin Jesús purkwaled-akar kannan tullesbal, tule-iskued-nikchulidga anmal-imagal. \c 5 \s1 Pablo chogzhagujad anmal Pab-wagin tule-immal-kwen-akaloszhulidyob kunonimal \p \v 1 Imi anmal Pabgin-penzhulidbal tule-iskued-nikchulidyob kunonimal-choggu, al anmal Pab Tummadbak Pab-Jesucristobal igal-nudanonimalzhun. \v 2 Imi anmal Pabgin-penzhul-kunonikidbal an toged-wilubzhulinadbal anmal Pab-Jesucristobal yabli togzha Pab-waglika kunonigal. Tenal anmal-wisgunonimal anmaldin Pab-Tummad-otummoledi-kuoed-ibegin Pabbak mes okannoledi-kumalmogo. Al anmal weligwal-itononimal. \p \v 3 Imi anmal weginbi weligwal-itogojulmal, tenal anmal ampa peyedzhe-wilegedgin weligwal-itonanimal. Imi anmal wismaldo, we wileged tule-penta meke-ibimalagin abin-purtigal. \v 4 Tenal pe abin-purtigoedgin kep pe mag taklenoniko, pedin chunchunnad tule-nued. Tegin pe tule-nuedidbal, pe mag itononiko, Pab pega immal-nuegan imanoniko. \p \v 5 Imi Pab Tummad anmalga E-Purpa-Nued-ukcha. Tenal Pab Tummad anmal-ulubgin E-Purpa-Nuedbal anmal-owisgus-choggu Pab Tummad pela-pela anmal-pilal, al Pab anmal-wijiidbal anmalga immal-nuegan imanoniko. Al anmal kwen pinkegunonikojulmal. \p \v 6 Imi akpene anmal ampa walgwen kwen unnijulmal iskued-akar nogal. Imi teun Cristo e-wilubganbal anmal-tule-iskued-nikmaladga purkwenoni. \v 7 Imi tule-nued-anal purkwegal, ib-peyedzhe. Tenal pe tule-nuedga purkwejogel, impakwaa wis purkwemal. ¿Tenal tule-iskana-anal purkwegal tule-chun-purko? Keg kue. \v 8 Tenal Pab Tummad anmalga oyos, ede pela-pela anmal-pilalgus. Imi anmal-ampa-iskuedgin-kudiidgin Cristo anmal-anal yabli purkwis. \p \v 9 Imi Jesucristo-abe-milejadbal anmal tule-iskued-nikchulidyob kunonimal-choggu, al anmal pul-pule Pab-sapejul-tulemal-oturdakoed-akar Cristobal abonolenonimalo. \v 10 Imi anmal-ampa-Pab-Tummadbak-aichulidgin, Pab e-Machi-purkwijadbal, Pab Tummadbak ai-kunaledga anmal-imas. Al anmal pul-pule Jesucristo-kannan-tullejadbal abonolego. \v 11 Tenal an-imis-pega-chogzhiidbijul, tenal anmal-Tummad-Jesucristobal Pab Tummadbak ai-kunaledga kunonimaladbal, anmal Pab Tummadgin welgumalo. \s1 Adánbal tule-purkwed noni, tegin tule Jesucristobal ilagwen-nadgu tullego \p \v 12 Nabir. Imi tule-walkwénnagwadbal, iskued iti-napche tognoni. Tegin tule-purkwed ampa we tule-walkwénnagwad-immal-akalojadbal naigunonibal. Tenal tule-pel-kwapa immal-akalojadbal tule-purkwed pel-kwapa naigunonibal. \p \v 13 Imi Moisés-igal ampayo meggweddu, iskued iti-napkin pato kudii. Tenal Moisés-igal ampa maichul-choggu, al tule immal akalojaddin, keg targin choglejun: “We tule immal akalos.” \p \v 14 Tenal tule-purkwed Adán-akar noni. Tegin tule-purkwed Moisés-megwijadzhe pel-kwapa-iti-nap-kas. Imi Adán Pab-Tummad-chogzhad-pallí kwen ibzhaszhulidbal immal akalos. Al Adán purkwis. Al te-cholbal Pab-tulega-igal-mezhiszhulmaladga purkwed-igal nonimalmo. Al Adángin oyolenai, tule-kujal-walkwénna-tanikoed Adányob kunonimogo, ichejul tule-otulogo. \p \v 15 Tenal Pab Tummad pinche tulega immal-uked, Adán immal-akalojadyob chul. Imi Pab Tummad tule-otulo. Tenal Adán e-immal-akalojadbal tule-opurkwe. Imi tule-walkwénna immal-akalojadbal tule-íchejul purkwenonimal-choggu, al Pab tule-pentaked-wilubzhulinadbal tule-walkwénnagwad-Jesucristobal, pul-pule pinche ichejul tule-pentanoni kannan tullegal. \p \v 16 Imi Pab-tulega-pinche-immal-uked, tule-immal-akaloed-imakedyob chul. Imi iskued-ilkwénna-kujadbal, tule peyedzhe oturdalenonimal. Tenal tule-ichejul-immal-akalosmalad-cholbal, Pab Tummad kep pinche-immal-imakedbal, tule iskued-nikchulidyob kunonimal. \p \v 17 Imi tule-walkwénna-immal-akalojadbal tule-purkwed pél neg-kas-choggu, al tule-walkwénnagwad-Jesucristobal, pul-pule tule-purpal-tulamaloed neg-takmalmogo. Tenal Pab tule-abonoged-wilubzhulinadbal Pab yabli wilub-okpis tule-abonoged-igal mezhis. Al tulemal Pab-tule-otulomaloed-igal-abingasmalal, Pab-pinche-tulemalga-immal-ukedbal tule-iskued-nikchulidyob kunonimalbalo. \p \v 18 Al tulega iskued-ilkwénna-kujadbal pel-kwapa-tulemalga oturdaleged-igal noni. Imi tule-iskued-nikchulid ampa ilkwénna immal-imajadbal, tule-iskued-nikchulidyob-kunonikid-igal nonibal. Tenal we igal kannan pel-kwapa tule-otulogo. \p \v 19 Imi tule-walkwénnagwad Pab-chogzhad-pallí ib-imaszhulidbal, tule-ichejul iskued-nikmaladga kunonimal. Imi tule-walkwénnagwadbal ampa Pab-chogzhad-pallí ib-imajadbal, tule-ichejul tule-iskued-nikchulmaladga kunonimalmogo. \p \v 20 Tegin Moisés-igal megnonigu, tulemal iskued-kibi kunonimal. Tegin tulemalga iskued pela-pela nononigu, Pab pul-pule tulega iskued-elied-wilubzhulinadbal tulega iskued elinoni. \p \v 21 Imi iskued pel neg-kas-choggu, al tule-purkwed pel-kwapa-tulega megnonijun. Imi Pab tulega-iskued-elied-wilubzhulinadbal Pab tulega iskued-eli. Al tule-iskued-nikchulidbal tulemal ilagwen-nadgu anmal-Tummad-Jesucristobal tula-kudio. \c 6 \s1 Tule Jesús-abingajal, ilgwen iskued igeenab Pab-Tummadgabi-immal-imagal \p \v 1 ¿Tegil anmal igi imakojun? Nabir. ¿Imi anmal ampa ukin-ukin iskuedgin nanedi-kuodé, Pab anmalga iskued-elied-wilubzhulinadbal Pab anmalga pul-pule iskued eligal? Chulá. \v 2 Imi anmal ilgwen iskued iges-choggu tule-purkwijadyob, ¿tede anmal igi iskuedgin kannan pal nanao? Keg kue. \p \v 3 ¿Imi pemal ampa wismalzhulzhí, anmal-pel-kwapa-Jesucristo-nuggin-tigin-oglejadbal Jesucristobak mecha purkwijadyob kunonimal? \v 4 Imi anmal tigin-oglejadbal Jesucristobak mes nap-ulak tiglejadyob kunonimal, ilgwen iskued igenonimal. Imi Cristo Pab-kannalegedbal purkwaled-akar kannan tullejadyob, anmal purpa-pin nikunonikidgin tula-timogo. \p \v 5 Imi Jesucristo-purkwijadgin anmal Jesucristoyob kunonimal-choggu, al anmal Jesucristo-kannan-tullejadgin Jesucristoyob pul-pule kunonimalmogo. \v 6 Imi anmal nued wismaldo, Jesús nakrusgin purkwisgu, anmal-pinzheed-akpenegwad Jesucristobak mes purkwismo, anmal akpenegwad-pinzheed-iskana ibga pal kwen kunonikojul. Imi Jesús purkwisbal, anmal melle iskuedgin ukin-ukin pal kaledi-kugal. \v 7 Imi meke-ibi-tule sanal purkwijal, iskuedgin pal kwen kalegojul-kuo, ilgwen iskued-akar ololguo. \p \v 8 Imi anmal Cristobak mes purkwis-choggu, al anmal ibzhemaldo anmal Cristobak mes tullenonimalmogo. \v 9 Imi anmal wismaldo, Cristo purkwaled-akar kannan tullenoni. Al Cristo pal kwen purkojul, tenal Cristo pato tule-e-purkwedgin nakwis. \v 10 Imi Cristo ilkwénna purkwis, iskued melle Cristoje-pal-omogal. Tegin Cristo kannan tullesgu, Pab Tummadga tullenonijun. \p \v 11 Imi pemal Cristo-purkwijad-yopí itogenabmalmo, ilagwen iskued igeenabmalmo iskued melle pemalzhe pal omogal. Tenal pemal aga itogenabmalbal tule-tulamaladyob Jesucristobal Pab-Tummadga-immal-imakedginbi kudigugal. \p \v 12 Tenal pemal melle iskuedga igal-uko, pane-pane istar pinzhegal, tegin pe-chan-peigujiidyob pe melle iskuedgin-nanegal pe-chan imamalbalo. \v 13 Tenal pemal melle pel-iché aga chan ukmalo iskuedgin nanegal. Tenal pemal Pab Tummadga pul-pule aga chan ukmalo, napírra immal imagal, tule purpal-purkwaled-akar kannan tullesmaladyob. \v 14 Tenal pemal Moisés-igal-mamikid-pallí kwen kudijulmal, tenal pemal Pab-wilejakwa-pemal-taked-ulpallí kudimal. Al iskued igal-kwen-nikchul, pemalgin nakwegal. \s1 Pablo chogzhagujad anmalgin chii napírra nanegal \p \v 15 ¿Tede igijun? Nabir. Imi anmal Moisés-igal-mamikid-pallí kwen kudijulmal. ¿Tenal Pab wilejakwa anmal-takedbal anmal abonolego-choggu, al anmal akalzhul iskuedgin nanaodé? Chulá. \p \v 16 ¿Imi pemal nued wismalzhulzhí, tule aga tukin tummadga arpagedgin togneel, e-tummad-choged-pallí immal imakenabzhulzhí? Imi pemal ampa teopí purpal kudimalmo. Imi pe iskued-igalgin togneel, we iskued pe-tummadyob kunoniko. Al pe keg-chulgu iskued-pallí immal imanoniko. Tegin iskued-igal tule-opurkwenoniko. \p Tenal pe Pab-choged-pallí immal-imagal togneel, we igal pe tummadyob kunoniko. Al pe Pab-chogzhad-pallí immal imakenabmal. Tenal Pab-igal tule-napírragwadga pe-imanoniko. \p \v 17 Imi pemal akpene iskuedgin kalesgudimalan. Tenal imidin pemal aga ulubgin pela-pela igal-napírra-mamikid-pemalga-choglesmaid abingasmal. Al an pemalbal Pab Tummadga tog-nuedi chogdo. \v 18 Imi pemal iskued-igalgin kalesgudiid-akar pe ololgusmal, tegin pe igal-innikigwadgin tognonijun, tule aga tummad-ulpallí kudiidyob. \p \v 19 Imi pemal kwen unnijulmal-choggu, immal-purpalmalad itogal, al an tule-chunnadyob pemalga chunmajii, pemal mag pakal-pud itomalgal, an igi pemalga chunmanai. Imi pemal akpene aga chan ukchamal istar nanegal. Tegin pemal pela-pela iskuedgin kudigusmal. Imi pe akpene iskuedgin-kudigujadyob pemal Pabga aga chan ukmalmogo igal-napírragwadgin nanegal. Tegin pemal ilagwen Pab Tummadgadbi kumalbalo. \p \v 20 Imi pemal akpene iskuedgin kalesgudigu, pemalgin chijul Pabga inniki nanegal. \v 21 ¿Imi pemal pinked-igalgin kudigusgu, ibi-nued pega kunoni? Chulá. Tenal pemalga unnila kunonido, tule-purkwed-igal. \p \v 22 Imi pemal iskued-igal-akar ololgusmal tegin pe Pabga arpagedgabi kunonimal-choggu, al pe ilgwen inniki kunonimalo. Al pe napigin ilagwen-nadgu tullego. ¿Ibiga an teob chog? \v 23 Imi tule iskuedgin naneel, keg-chulgu purkwenoniko, tule aga arpajadbal mani abingeedyob. Tenal tule Pabgabi kudiil, Pab Tummad anmal-Tummad-Jesucristobal ilagwen-nadgu-tullegal we tule-imako, tule aga e-aiga pinche immal ukedyob. \c 7 \s1 Anmal Moisés-igalgin-kalesgudiid-akar ololgusmal Pab Purpa Nuedbal Pabga arpagal \p \v 1 Kwenamalad, imi pemal-Moisés-igal-wismalad nued wismaldo, tule ampa tuladiil, Moisés-igal-mamikid-ulpallí naneed-wilubmal. Tenal tule purkwenonikil, Moisés-igal-mamikid-ulpallí-naneed pelgunoniko. \p \v 2 Imi anmalga Moisés-igal maido: imi ome-e-machered tula-tiil, ome aga e-macheredbak mecha naneed-wilubmal. Tenal ome igal-kwen-nikchul machered-pid nikugal. Tenal ome-e-machered-tarbi-purkwijal, kep ome igal nikanoniko machered-pid-nikugal. \v 3 Imi ome e-machered ampa tuladgin machered-pid-nikujal, we ome pato iskus. Tenal ome-e-machered tarbi-purkwijal, ome-e-macheredbak-mecha-kudiid pelgunoniko. Imi ome e-machered-purkwijad-cholbal machered-pid-nikunonikil, kwen iskuojul. \p \v 4 Kwenamalad, imi pemalga ampa teopí kunonimalmo. Imi pemalga Cristo sanal purkwijadbal Moisés-igal-mamikid pemalga pato pelgunonimalmo, tule purkwijadyob. Imi ome machered-pid-nikujadyob pemal Cristogadga kunonimalmo. Tenal Pab Tummad purkwaled-akar Cristo-otulos, anmal Pab Tummadga yer arpagal. \p \v 5 Tenal anmal ampa kusgu iskuedgin kudigu, iskued ampa anmalgin wilub-okpin. Imi teun Moisés-igal-mamikidbal anmal iskuedgin nanebi-kualda. Tenal we iskued anmal-chan izhononida, purkwedzhe-anmal-chedgal. \p \v 6 Tenal tule-purkwijadyob ilgwen iskued-igesmaladbal, anmal Moisés-igalgin-kalesgudiid-akar ololgusmal. Al anmal Pab-Purpa-Nued-igal-pinbal Pab Tummadga arpago, tenal Moisés-akpenegwad-igal-nermalejadbal chul. \s1 Pablo chogzhagujad iskued anmal-ulubgin togbi-kunai \p \v 7 ¿Tede anmal igi Moisés-igalgin chogojun? ¿Imi Moisés-igal ib-nuedzhul? Chulá. Imi Moisés-igal ib-nuedga megnoni. Tenal Moisés-igal megnonijulilen, an kwen wichulin ibi iskued. Imi Moisés-igalbal anmalga igal mai melle twagdar immal-peigugal. Tenal Moisés-igal megwiszhulilen, an kwen wichulbalin twagdar-immal-peigueddin, iskued. \p \v 8 Tenal Moisés-igal-mamikidbal iskued-ankin-maid igal-nikunoni peyedzhe-akal-akal-immal-peigugal an-imakalda. Tenal Moisés-igal maichulilen, we iskued kal kwen nikchulin, iskuedgin an-egwangal. \v 9 Tenal akpene-akar Moisés-igal maichulilen, an purkwed kwen nikchulin. \p Tenal Moisés-igal megnoni-choggu, al anmalga iskued nononijun. Tegin an iskuedgin purpal purkwenonijun. \v 10 Imi Moisés-igal-mezhijad an-otuloged-wiluban, tenal Moisés-igal pul-kigma an-opurkwenoni. \v 11 Imi Moisés-igal-mamikidbal iskued-ankin-maid igal-nikunoni an-yardagal, tegin purpal an-mesgalbal. \v 12 Tenal Moisés-igal-mamikid igal-iskanajul, igal-chwilidikid. Tenal Pab-Moisésga-igal-chogzhad igal-chwilidikid, igal-napírragwad tegin igal-nuedbal. \p \v 13 ¿Tenal Moisés-igal-nued-chogedde, tede an-mejodé? Chulá. ¿Tede igijun? Nabir. Imi Moisés-igal-mamikid, igal-nued. Tenal Moisés-igal-nuedbal iskued-noni an-opurkwegal. Tenal Moisés-igal oyonaido iskued-igal, iskued-chunchunnad. Tenal anmal Moisés-igal-mamikidbal wisgunonimalbal we iskued pul igal-iskanaga kunoni. \p \v 14 Tenal anmal wismaldo, Moisés-igal, igal-nued, Pab-akar-tanikid. Tenal antin iti-napkined-choggu, al an iskuedgin-kalesgudiid-tule. \p \v 15 Tenal an immal-nuegan-imabied an kwen imajul. Tenal an yapa immal-iskana-imaked an keg-chulgu imakalda. Al an mag kwen itojul, ibiga an weob immal ima. \v 16 Tenal an-yapa-immal-iskana-imakedbal tenal an yabli immal-iskana imanonikil, webal mag taklenoni antin tule-iskanajul, tenal an chogmodo: “Moisés-igalde, igal-nued.” \v 17 Al antin iskued kwen imajul, tenal iskued-ankin-maid immal-akalogal an-ima. \p \v 18 Tenal an nued wisdo, an-changin-iskued-maidbal an keg immal-nuegan-ima. Al an immal-nuegan imabi-kualil, keg an immal-nuegan ima. \v 19 Imi an-immal-imanail, an immal-nuegan-imabiedyob immal kwen imajul. Tenal an-yapa-iskued-imaked keg-chulgu an immal imakalda. \p \v 20 Nabir. Imi an-yapa-immal-imaked an imakel, wedin chogle an naga tukin weob kwen nanejul. Tenal iskued-ankin-maid istar-nanegal an-imakalda. \p \v 21 Imi an naga mag itononido, an immal-nuegan imabiel, iskued kusgu ankin maimo, immal akalogal. \v 22 Tenal antin, an naga ulubgin yer Pab-igal itononida. \p \v 23 Tenal an naga mag itobaldo an-changa igal-pid maimo. Al we igal an-pinzheedbak kal-itogaldamal. Tegin an naga mag itobaldo, an-chan-ilbal-iskued-mamikidbal, an iskued-igalgin kalesgudii. \p \v 24 ¡Imi antin tule-wiles! ¿Toa an-changin iskued maid-akar an-abonogo, we iskued melle an-opurkwegal? \v 25 Tenal antin Pab Tummadga tog-nuedi chogdo, Pab Tummad nabir anmal-Tummad-Jesucristobal anmal-abonogo, iskued melle an chanbal nanegal. Imi antin naga ulubgin Pab-chogzhad-pallí, Pabga arpa. Tenal an-chandin iskuedgin kalesgudimo. \c 8 \s1 Kwenadgan Pab Purpa Nuedbal nanemalo \p \v 1 Imi anmal-Jesucristogin-akenanimalad, Pab Tummadzhe sapejul kwen oturdalenonikojulmal. ¿Ibiga kwen oturdalegojulmaldé? \v 2 Imi an Jesucristobal Pab-Purpa-Nued-tule-otuloged-igalgin togzha-choggu, al an iskuedgin-kalesgudiid-akar tegin tule-purkwed-igal-akar ololgunonijun. \p \v 3 Tenal tule kusgu iskuedgin tiidbal, Moisés-igalbal kwen unniguszhulmal, iskued-akar aga-onogal. Tenal Pab Tummad sanal aga Machi-palminonikidbal unnigunoni iskued-akar tule-onogal. \p Tenal Pab-Machi tule-iskued-nikadyob kunoni, tule-iskued penukkal. Imi Pab-Machi noni tule-iskuedgin-kudimalad-e-iskued opelogal. \v 4 Al anmal naga changin kwen nanejulil, tenal Pab Purpa Nuedbal kudiil, anmal unnigumalo, Moisés-igal-innikigwad-choglesmaidyob inniki nanegal. \p \v 5 Tenal tule-kusgu-aga-chan-taedgin-nanedimalad, e-chan-choged-pallí pinzhedimal. Tenal tule-Pab-Purpa-Nuedbal-kudimaladdin Pab-Purpa-Nued-choged-pallí pinzhedimalmo. \p \v 6 Tenal tule aga e-chan-choged-pallí pinzheel, targa purkwed noniko. Tenal tule Pab-Purpa-Nued-choged-pallí pinzheel, aga ulubgin akalzhul-itogo tegin ilagwen-nadgu tula-kudibalo. \p \v 7 Tenal tule immal-akaloedginbi pinzhediil, pato Pab Tummadbak istargad. Al we tuledin Pab-igal-chogzhad-pallí kwen nanejul, tegin keg-kubal nuekwá nanegal. \v 8 Tenal tule e-chan-chogedbal kalesgudimalal, keg weligwal Pab-Tummad-ima. \p \v 9 Tenal Pab Purpa Nued pe-ulubgin mail, pedin pe-chan-chogedbal kwen kalenatapchul, tenal Pab Purpa Nued pe-cheimai. Tenal tule aga ulubgin Cristo-Purpa-kwen-nikchulil, Cristogad-chul. \p \v 10 Tenal Cristo pegin mail, pe-chan iskuedbal yabli purkwenoniko, tenal pe-purpa iskued-kwen-nikchulidbal pe tula-tio. \v 11 Tenal Pab Tummad purkwaled-akar kannan Jesús-otulos. Al Pab Tummad ampa E-Purpa-pegin-maidbal pe-chan-otulomogo. \p \v 12 Kwenadgan, al anmal keg-chulgu Pab-Purpa-Nued-choged-pallí naneenabmal, tenal anmal-chan-chogedbal chul. \v 13 Imi pe-chan-chogedbal naneel, pe purkwenoniko. Tenal pe Pab Purpa Nuedbal pe-chan-peigujiid pelgunonikil, pedin tula-kudio. \p \v 14 Tenal meke-ibi-tule Pab Purpa Nued tar-cheitiil, we tuledin Pab-nuskan-chunchunnad. \v 15 Tenal pemal Pab-Purpa-kwen-abingaszhulmal immalmal tobgugal. Tenal pemal Pab-Purpa-Nued-abingasmal Pab-nuskanga kugal. Imi anmal Pab Purpa Nuedbal chogaldamal: \it ¡Abba!\it* Wedin choglege, an-pab. \v 16 Tenal Pab Purpa Nued anmal-purpaga oyonai, anmal Pab-nuskan-chunchunnad. \p \v 17 Imi anmal Cristobak mes wiledi-kujadbal, Cristobak mes nug okannoledi-kumalmogo. Al anmal Pab-nuskan-choggu, al Pab-Tummad-immal-nikad anmalgadga kumogo. Tenal Pab-immalmal-nikad anmal Cristobak mes nikunonimalmogo. \s1 Pab-pel-kwapa-immal-nuegan-imaked kujal noniko \p \v 18 Imi an takto, imis anmal-wilenanimaladdin anka twagdar pul peyedzhejul, anmal kujal immalmal-nugu-takleged taknonikoedga. \v 19 Imi Pab-pel-kwapa-immal-opinnismalad pato kuakwa púle abintabukmal Pab-nuskan nugu-taklegedgin nonikoedzhe. \p \v 20 Tegin iti-napkin pél immalmal-pinnismalad ib-keg-kuedga kunonimal, tenal e-itolegedbal chul, tenal Pab-Tummad-chogzhadbal kunoni. \p \v 21 Tenal Pab Tummad nued wisdo, immalmal-pel-kwapa-pinnijaddin nungued-igal-akar nomalo, tegin Pab-nuskanyob yer-taklenonimalmogo. \p \v 22 Imi anmal nued wismaldo immalmal-pél-pinnijad imisgwadzhe kolmananimal ome-nuchu-nikunaidgin-nunmaked-itonaidyob. \v 23 Imi Pab-iti-napkin-immalmal-opinnismaladbi pukib-itojulmal, tenal anmal-tuleje-pakal aga ulubgin peyedzhe pukib-itogedbal kolmananimalmo. \p Tenal Pab Tummad anmalga inzhel E-Purpa-Nued-ukcha. Tenal anmal pato kuakwa pela-pela abintabukmal anmal-chan-ogwalenaidbal Pab-nuskanga kugal. \p \v 24 Tenal anmal nued wismaldo Pab anmal-abonos, tenal anmal ampayo takmal. Nabir. Imi anmal immal takchiil, ¿an igi pal abintako takegal? Keg kue. An pato takchii. Tegin anmal pato immal nikal, ¿an igi pal abintako? Keg kue. An pato nika. \v 25 Tenal an immal nikchulil, ¿an ampa pinnallégwadgin abintakojulzhí? Teobdo. \p \v 26 Tenal anmal purpal lolló-choggu, al Pab Purpa Nued anmal-pentamo. Tenal anmal wichulmaldo, igi pul-nabir Pabzhe kolgal. Tenal Pab Purpa Nued Pab Tummadzhe anmal-anal wilenaidda. Tenal Pab Purpa Nued ulubgin-akar kolnai tenal kakagin-keg-chogle Pab Purpa Nued igi chog. \p \v 27 Tenal Pab Tummad ulubzhe mag anmal-takmal. Tenal Pab Tummad wisbal E-Purpa-Nued igi peigujii. Tenal Pab Purpa Nued tule-Pabgabi-kudimaladga Pab-choged-pallí Pabzhe wilenai. \s1 Pab Tummad Jesucristobal anmal-pilal \p \v 28 Tenal anmal nued wismalbaldo Pab-immal-imakoedbal tuleje-kolmaladga tegin tule-Pab-pilalmaladga neg-kuoedbal Pab Tummad pel-kwapa immal imanai ib-pul-nued we tulega kugal. \v 29 Tenal Pab Tummad iktualeba tulemal-wiis, Cristobal abonolenonimalo tegin Pab Tummad iktualeba we tulemalga igal-mezhisbal e-Machi-yopíjal kugal, Cristo kwenamalad-abalgin machi-tummadga kugal. \p \v 30 Tenal Pab Tummad iktualeba aga igal-mezhisbal tulemalzhe wal-walgwen kolgal. Tenal Pab Tummad ampa we tulemalzhe kochabal egadga kugal. Tegin Pab Tummad tule-iskued-nikchulidyob we tulemal-imas. Tegin Pab ampa we tulemal-nug-otummononimalbal. \p \v 31 ¿Tede igi pe pinzhemal? Imi Pab Tummad an-chogzhadyob anmalga pél immal imas-choggu, ¿tede toa unnio anmal-abin-kwisgugal? Keg kue. \v 32 Imi Pab Tummad aga e-Machigin kwen chogzhajul: “Antin an-machi-kwen-ukojul.” Tenal Pab Tummad pel-kwapa anmalga yabli aga e-Machi-ukcha-choggu anmal-iskued-anal purkwegal, ¿al Pab anmalga pul-pule e-Machibak mes immal-pimalad ukmogojulzhí? Teobdo. \p \v 33 ¿Tegil toa tule-Pab-tar-chusmalad-tuktigo? Keg kue. Tenal Pab Tummad tule-iskued-nikchulidyob tule-chulesmalad-imas. \v 34 Tegin ¿toa tule-chulesmaladgin chogbalo: “We tulemal sapejul oturdaleged-wilub?” Keg kue. Imi Jesucristo anmal-iskuedga pato purkwis. \p Tenal Jesucristo yabli anmalga kannan tullenonibal. Tegin Jesucristo Pab-Tummad-nuedzhik tule-tummadga chigwitap, anmal-irwal chunmagal melle anmal-sapejul-oturdalegal. \p \v 35 ¿Tede toa Cristo-an-pilaled-akar an-onogo? Keg kue. Tenal meke-ibi-igal-puled anka nonikil, meke wileged, meke tule peyedzhe an-imanonikil, meke anka mas-kunned-nikchul kunonikil, meke an mol-nikchul kunonikil, meke an poni-abalgin kunonikil, meke an purkwed-abalgin kunonikil, meke-igi anka kunonikil, Cristo-an-pilaled an-kwen-metojul. \p \v 36 Tenal Pab-kartagin ampa nermakal maimodo: \q1 Pabye, imi an pebal-naidbal, \q1 anmal pane-pane purkwed-abalgin kudimal, \q1 tegin tulemal oveja-mesneedyob anmal-takmalbal. \qr Sal. 44:22 \m \v 37 Tenal Pab-anmal-pilaledbal, anmal keg-chulgu pel-kwapa we igal-pulegan-abalgin nakwemalo. \p \v 38 Imi an kwen penzhuldo, meke an purko, meke an tula-tio, meke angelmal, meke niamal, meke imis immal kunaid, meke immal kujal kuoed, meke immal-saglagan-mamikid, \v 39 meke nikpad, meke neg-ulpalid, meke ibi-immala-iti-napkin-pinnismalad keg pel ku, Pab-anmal-pilaled-akar anmal-onogal. Imi Pab-anmal-pilaled anmal-Tummad-Jesucristobal oyolenoni. \c 9 \s1 Pab Tummad Israel-tulemal-chus egadga kugal \p \v 1 Imi an Cristobal-naidbal an chunchunnad pemalga chogdo: an kwen kakanzhejul. Imi Pab Purpa Nued an-ulubgin-maidbal an itomodo, an chunchunnad chunma. \p \v 2 Imi Israel-tulemal-pel-kwapa Jesucristo-abingejulmal-choggu, al an naga ulubgin pukib-itogedbal an nunma-ito. Tenal an pukib-itoged keg-pel-chulgubal. \v 3 Tenal an naga itodo, an Pabzhe pul ukapchalegelen, pul nabirin, tegin an Cristo-maidzhe melle pal omogelen, pul nabirbalin, an-kwenamalad-sanaled-Israel-tulemal an-anal Cristoje abonolenonimalgal. \p \v 4 Imi Israel-tulemal igal-nikamal Pab-nuskanga kunonigal, tegin Pab-yer-takleged ampa Israel-tulemalgadmo. Tegin Pab Tummad Israel-tulemalbak aga kaka-ukchamal. Tegin Pab Tummad Moisésbal Israel-tulemalga igal-mezhisbal. Tegin Israel-tulemal igal-nikabal Pabzhe-koled-neggin Pab-otummomalgal. Tegin Pab Tummad Israel-tulemalga kaka-ukchabal immal imagal. \p \v 5 Tegin tadgan-Pab-Tummad-tar-chusmalad ampa Israel-tulemalmo. Tegin Israel-tule-e-tadgan-akar, Cristo sanal nonibal. Imi Cristo Pab-chunchunnad, tegin Cristo pel-kwapa-immalmal e-tummadga maibal. Al Cristo pane-pane ilagwen-nadgu otummoledi-kuelen, nabirin. Pitogua. \p \v 6 Imi pemal keg chogmalal, Pab Tummad e-kaka-ukchad-pallí keg immal ima. Tenal Pab Tummad e-chogzhad-pallí pél immal imada. Imi Israel-tulemal pel-kwapa Israel-tule-chunchunnad chul, pinche wal-walgwen Israel-tule-chunchunnadmalad. \p \v 7 Teginbal tule-Abraham-akar-tanimalad pel-kwapa Abraham-e-wagwagan-chunchunnad-chulbal, tenal tule pinche wal-walgwen Abraham-e-wagwagan-chunchunnad. Tenal Pab Tummad Abrahamga chogzhado: \q1 Isaacbal pe-wagwagan-chunchunnadga kunoniko. \qr Gn. 21:12 \m \v 8 Imi wedin choglejundo, tule-Abrahambal-sanal-mimmilenonimalad Abraham-wagwagan-chunchunnad-chul. Tenal tule-Pab-Tummad-kaka-ukchadbal-mimmilenonimaladbi Pab-nuskanga kunonimal. \p \v 9 Imi Pab Abrahamga kaka-ukchadbal Abrahamga chogzhado: \q1 Imi an wegiidzhe kannan peje nonibalil, \q1 an taknoniko pe-ome-Sara machi-nika. \qr Gn. 18:10,14 \p \v 10 Teginbal, Rebeca-nuskan-walbo-nikaddin pab-walkwénnagwadgad. Tenal we machimal-e-pabdin anmal-tad-Isaacgad. \p \v 11 Imi Isaac-machimal ampayo mimmilegeddu, tegin ampayo immal-akaloeddu o ampayo immal-nuegan imakeddu, Pab Tummad oyos ede kusgu e-itolegedbal tule-chu. \v 12 Al Pab Tummad e-chogzhadbal Rebeca-machi-walgwen-chus, tenal machi-immal-nuegan-imakedbal-chul. Tenal Pab Tummad iktualeba Rebecaga chogzhado: \q1 Pe-machi-tummad e-urpa-mosga kuo. \qr Gn. 25:23 \m \v 13 Imi Pab-kartagin ampa nermakal-maimodo: \q1 Pab Tummad chogzha: \q1 “Antin napírra Jacob-pilalgus, \q1 tenal antin istar Esaú-taknoni.” \qr Mal. 1:2-3 \p \v 14 Imi Pab-chogzhadyob Isaac-machimalgin kus-choggu, ¿tegil anmal igi Pab Tummadgin chogmojun? ¿Tegil Pab Tummad nuekwá tulegin kwen pinzhejuldé? Chulá. \v 15 Imi Pab Moisésga chogzhado: \q1 Imi an wilejakwa tule-takpiel, \q1 an wilejakwa tule-takodo. \q1 Tenal an wilejakwa tule-takpijulil, \q1 an wilejakwa tule-kwen-takojul. \q1 Tegin an tule-pentabiel, an tule-pentakodo. \q1 Tenal an tule-pentabijulil, \q1 an tule-kwen-pentakojul. \qr Ex. 33:19 \p \v 16 Tenal Pab wilejakwa tule-takedbal yer tule-tako, tenal tule-itolegedbal chul tegin tule-e-immal-imakedbal chulbal. \p \v 17 Imi Pab-kartagin nermakal maido, Pab Tummad Faraónga chogzhado: \q1 Imi antin tule-tummadga pe-odos, \q1 an-kannaleged pebal mag taklenonigal, \q1 tegin tulemal napa-naid-ugakche \q1 an-nug otummomalgal. \qr Ex. 9:16 \m \v 18 Al Pab Tummad e-itolegedbal wilejakwa toa-tule-takpídin, wilejakwa tule-takodo. Tenal Pab Tummad e-itolegedbal egin-melle-ibzhegal toa-tule-imabídin, egin-ibzhejulgal tule-imabalodo. \p \v 19 Al an wisdo, pemal-wal-walgwen chogdamalo: “Imi Pab egin-melle-ibzhegal tule-imakel, ¿tede ibiga Pabde ankin chognejun iskued ankin tani? Pab ankin weob choged-wilubzhulin. Imi Pab Tummad an-okannos-choggu melle egin ibzhegal, ¿tede an igi Pabga chogojun Pab-anka-imajadyob an melle nanegal? Chulá. Keg kue.” \p \v 20 Tenal pe Pabzhul-choggu, ¿tede pe igi Pab Tummadgin chogo: “Pedin noal immal imas?” Chulá. Keg kue. Imi Pab-kartagin chogdo: \q1 ¿Mete tule-e-chobzhadga chogo pe ebinzhe: “Ibiga pe weob an-chobzha?” \q1 Chulá. Keg kue. \qr Is. 29:16; 45:9 \p \v 21 ¿Imi tule-napchagin-arpaged igal-nikajulzhí napcha-choggwénnagwadgin e-itoleged akal-akal mete chobgal, kwéntin immal-nuedga ebugal, kwéntin immal-polega ebugal? Teobdo. \p \v 22 Imi Pab Tummad wal-walgwen-tule-opinnis e-itolegedbal tule-opelogal. Tenal Pab melu tulemal-abintadi-kus tulemalbal e-kannaleged oyogal. Tegin Pab tulemal-abintadi-kusbal sapejul-tule-oturdaked oyogalbal. Tenal Pab tule-opinnijadbal igal-nika tule-opelogal o tule-pentagal. \p \v 23 Tenal Pab Tummad untar tule-iskana-abintadi-kujadbal Pab wilejakwa-tule-takmaladga kep oyononijun, ede pela-pela kannaleged nika. Tenal Pab Tummad iktualeba kuakwa tule-wilejakwa-taklesmalad-urpis, e-neggin otummolegal. \p \v 24 Imi Pab anmalzhe-kochadbal ampa wilejakwa anmal-taknonimalmo. Tenal Pab Tummad anmal-Judiomalzhe-kochamaladbijul, tenal Judiojulmaladzhe-kochamalad ampamo. \v 25 Imi Pab Tummad e-kaka-palchoged-Oseasbal weob chogzhado: \q1 Imi antin, an-tulejulmaladzhe kolo, \q1 an-tulega kugal. \q1 Tegin an-istar-tule-takedzhe an kolnoniko: \q1 “An pemal-pilal.” \qr Os. 2:23 \m \v 26 Tegin Oseas chogzhabaldo: \q1 Imi Pab Tummad ampa \q1 aka-we-neggin-tulemalgin chogzhado: \q1 “Pemal an-tulejulmal.” \q1 Tenal Pab Tummad ampa aka-we-neggin \q1 we tulemalgin chognonibalo: \q1 “Pemal Pab-Tummad-Tulad-e-nuskan.” \qr Os. 1:10 \p \v 27 Tegin Pab-kaka-palchoged-Isaías Israel-tulemalgin chogzhamodo: \q1 Imi Israel-tulemal ichejul nika, \q1 termal-kakpal ukub-nikadyob unnijul pel epised. \q1 Tenal Israel-tulemal \q1 yabli walpókwa wis abonolenoniko. \q1 \v 28 Tenal Pab Tummad sapejul \q1 iti-napkin-tulemal-oturdanonikidgin, \q1 ilgwen tulemal-opelononiko. \qr Is. 10:22-23 \p \v 29 Imi akpene Pab-kaka-palchoged-Isaías chogzhadyob kunonido. Tenal teun Isaías chogzhado: \q1 Imi Pab-Pela-Pela-Kannaleged-Nikaddin \q1 anmalga mimmigan-kwen-ebeszhulilen, \q1 anmal-tule-pukmalad-kwen-nikchulin, \q1 anmal Sodoma tegin Gomorra-neg-kweburganyob \q1 pelgusmogan. \qr Is. 1:9 \s1 Israel-tulemal Pab-kaka-nuegangin kwen ibzhejulmalad \p \v 30 Imi Israel-tulemalgin weob kus-choggu, ¿tegil anmal igi chognemojun? Nabir. Imi akpene Judiojulmalad kwen alamaszhulmal napírra nanegal. Tenal Judiojulmalad Pab-Jesúsgin-penzhulidbal tule-iskued-nikchulmaladga kunonimal. \p \v 31 Tenal Israel-tulemal pela-pela alamasmalan igal-napírragwadgin nanegal. Tenal Israel-tulemal kwen unnijulgus tule-iskued-nikchulmaladga kunonigal. \p \v 32 ¿Imi Israel-tulemal, ibiga tule-iskued-nikchulmaladga kunonijulmaldé? Imi Israel-tulemal Pab-Jesús-penzhulidbal kwen nanaszhulmaladbal tule-iskued-nikchulmaladga kunonijulmal. Tenal Israel-tulemal sanal alamajadbal tule-iskued-nikchulmaladga kubimal. \p Al Israel-tulemal nosmal, tule akwa-mulgin-yolejadbal agladedyob. Tenal we akwa choglege, Jesucristo. \v 33 Imi Pab-kartagin ampa weob nermakal maimodo: \q1 Imi Pab Tummad chogdo: \q1 “Imi pe takto, \q1 antin neg-kwebur-Sióngin \q1 akwa-mul-tummad chis. \q1 Tenal tule we akwa-mul-tummadgin \q1 yolenonimalal, agladamal. \q1 Tenal tule we akwagin pengunonijulmalal, \q1 kwen pinkeguojulmal.” \qr Is. 28:16 \c 10 \p \v 1 Kwenadgan, imi an ulubgin napírra peigujiindo, tegin an Pabzhe pela-pela kolaldabal, Israel-tulemal Pabbal abonolenonimalgal. \p \v 2 Imi antin Israel-tulemalgin chogmodo, Israel-tulemal chunchunnad Pabga immal imabimalan. Tenal Israel-tulemal immal-kwen-wichulidbal immal imakaldamal. \p \v 3 Tenal Israel-tulemal kwen wichulmal Pab tar-pentabi-kunain tule-iskued-nikchulidga kunonigal. Tegin Israel-tulemal aga tukin alamadi-kusmal, tule-iskued-nikchulmaladga aga imagal. Al Israel-tulemal Pab-kwen-abingaszhulmal, tule-iskued-nikchulidga kunonigal. \p \v 4 Imi Moisés-igal-mamikid Cristobal pelgunoni, tule-pel-kwapa-Cristogin-penzhulmalad tule-iskued-nikchulmaladga kunonigal. \p \v 5 Imi Moisés tule-iskued-nikchulidgin chunmasgu, Moisés-igal-mamikid-pallí-nanediidgin chunmadi-kus. Tenal Moisés chogzhado: \q1 Imi tule we igal-mamikid-pallí naneel, \q1 we tule tullego. \qr Lv. 18:5 \m \v 6 Tenal tule-Cristogin-penzhulidbal-iskued-nikchulidga-kunonikid-igal chogdo: \q1 Pe melle aga ulubgin pinzhedamalo: \q1 “¿Toa Pab-negzhe togo \q1 (iti-napche Cristo-chedagal)?” \qr Dt. 30:12 \q1 \v 7 “¿Toa napil-ulpal nao \q1 (purkwal-maid-akar kannan Cristo chedagal)?” \qr Dt. 30:13 \m Keg kue. \v 8 Tenal Pab-kartagin chogdo: \q1 Pab-kaka-nuegan pato pe-waglik kudii, \q1 pe akne-need wichul, \q1 Pab-kaka pal amigal. \q1 Imi Pab-kaka-nuegan \q1 pato pe-ulubgin mai, \q1 tegin pe-uabal choglenaibal. \qr Dt. 30:14 \m Tenal anmal Cristogin-penzhulidgin we kakagin chunmananimal. \p \v 9 Imi pe aga kakagin chogzhal: “Jesús pul Tule-Tummadga mai,” tegin pe aga ulubgin kwen penguszhulbalil, Pab Tummad purkwaled-akar Jesús-otulos, pedin ilagwen-nadgu abonolego Pab Tummadzhe melle sapejul oturdalegal. \v 10 Imi pe chunchunnad aga ulubgin Cristogin penzhulil, kep pe tule-iskued-nikchulidyob kunoniko. Tegin pe tulemal-wagin Jesúsgin chogzhal: “Jesús Pul-Tule-Tummad,” kep pe unniguo abonolegal. \p \v 11 Imi Pab-kartagin ampa chogmodo: \q1 Imi meke-ibi-tule we tulegin penzhulil, \q1 kwen pinkeguojul-kuo. \qr Is. 28:16 \p \v 12 Imi Pab akal-akal tule-kwen-takchul, pel yopígwadbi Judiomal-tegin-Judiojulmalad-tak. Imi Pab pel-kwapa-tulemal e-tummadga mai. Tegin Pab tule-pel-kwapa-eje-kolmaladga wilub-okpis immal imabal. Imi Pab-kartagin chogdo: \q1 \v 13 Imi meke-ibi-tule Pab Tummadzhe kolnail, \q1 we tule abonolego \q1 Pab Tummadzhe melle sapejul oturdalegal. \qr Jl. 2:32 \p \v 14 Tenal tule Jesucristogin ampa ibzhejulil, ¿tede we tule igi Pab-Jesúszhe kolnoniko? Keg kue. Tenal tule ampa Jesucristo-igal kwen itodijulil, ¿tede we tule igi Jesucristogin ibzhenoniko? Keg kue. Tenal tule-kwen-nikchulil, Pab-kaka-nuegangin tulemalga chunmagal, ¿tede we tulemal igi wisgumalo Jesucristo ibi-tule? Keg kue. \v 15 Tenal tule kwen palmileszhulil Pab-kaka-nuegangin chunmagal, ¿tede we tule igi tulemalga Jesucristo-igalgin chunmanoniko? Keg kue. Imi Pab-kartagin ampa chogmodo: \q1 Imi tule-Pab-kaka-nuegan-palchogdanikil, \q1 ibi tar-nued. \qr Is. 52:7 \p \v 16 Tenal Israel-tulemal-pel-kwapa Pab-kaka-nuegan kwen abingaszhulmal. Imi akpene Pab-kaka-palchoged-Isaías ampa chogzhamodo: \q1 Pab Tummadye, \q1 ¿toa pe-kaka-palmijadbal ibzhao? \q1 ¿Tulemal walpókwajal pegin ibzhaojulzhí? \q1 Teobdo. \qr Is. 53:1 \p \v 17 Imi tule Pab-Jesucristo-igal-itononikidbal kep Pab-Jesucristogin ibzhenoniko. Tenal Cristo-kakapurwagin tule kep wisgunoniko Pab-Jesucristo-igal, igi. \p \v 18 Al an ekisbimojundo: ¿Tegil Israel-tulemal Pab-kaka-nuegan kwen itodijulmaldé? ¿Al Israel-tulemal weob chogyé? Chulá. Tenal Israel-tulemal Pab-kaka-nuegan itosmaldo. Imi Pab-kartagin chogmodo: \q1 Imi napa-naid-ugakche, \q1 Pab-kaka mimiles, \q1 tegin tule-napi-pukwamaladzhe \q1 Pab-kaka pel mimilesbal. \qr Sal. 19:4 \p \v 19 Imi an kannan pemalzhe ekisbibaldo: ¿Imi Israel-tulemalde chunchunnad aku itomalá? Chulá. Imi kepegin Moisés chogzhado: \q1 Pab Tummad chog: \q1 “Imi an tule-pimaladga immal-nuegan imakedbal, \q1 ankin nobgu pemal-imanoniko. \q1 Tegin tulemal-an-tulejulmalad-immal-wichulmaladbal, \q1 an istar-itogal pemal-imamalbalo.” \qr Dt. 32:21 \m \v 20 Tegin Isaías tobzhulidgin chogzhamodo: \q1 Pab Tummad chog: \q1 “Imi tule-an-amiszhulmalad an-amismal. \q1 Tegin tule an-ekichiszhulmaladga \q1 an oyos antin toa-tule.” \qr Is. 65:1 \m \v 21 Tenal Isaías Israel-tulemalgin chogzhado: \q1 Pab Tummad chog: \q1 “Imi antin wakur-akar-chedoje \q1 pemalzhe chunkal oyonai, anche taggal. \q1 Tenal pemal yapa anche tagmal, \q1 tegin an-choged-pallí immal kwen imaszhulmalbal.” \qr Is. 65:2 \c 11 \s1 Israel-tulemal-walpókwajal-pesmalad Pabbal abonolego \p \v 1 Tegil an pemalzhe ekisbimojundo: ¿Imi Pab Tummad chunchunnad aga e-tulemal-mete o chul? Chulá. \p Imi antin-Pablo, Israel-tulemodo. Tegin an Abraham-e-wagwamo, Benjamín-chikid. Tenal Pab an-kwen-metejuldo. \v 2 Imi Pab Tummad iktualeba tule-egadga-kumaloed-kwen-metejul. ¿Imi pemal nued wismalzhulzhí Pab-kartagin Elíasgin igi chogzha? Imi Elías Pabzhe-koledgin Israel-tulemal-tuktis: \q1 \v 3 Pab Tummadye, Israel-tulemal \q1 Pe-kaka-palchogmalad-mechamalye, \q1 tegin pega-immal-kuged-kwigwismalad eyarismalbalye. \q1 Tegin we tulemal anpí walkwénna an-ebesmal. \q1 Tenal we tulemal ampa an-mesbi-kualmalmoye. \qr 1 R. 19:10,14 \p \v 4 ¿Imi Pab Tummadde Elíasga igi chogzha pe ebinzhe? Nabir. Imi Pab Tummad Elíasga chogzhado: \q1 Imi antin milikugle pato tulemal-chus, \q1 melle Baal-chowal-mimmiganzhe Pab Tummadyob kolgal. \qr 1 R. 19:18 \p \v 5 Imisgwadzhe Pab Tummad ampa tule-chunaimo. Imi Pab Tummad tule-chuleged-wilubzhulinadbal yabli walpókwa tule-chus. \v 6 Imi Pab tule-chuleged-wilubzhulinadbal tule-chus-choggu, al tule e-immal-imakedbal kwen chuleszhul. Tenal Pab wilejakwa-takedgin tule-chuszhulilen, Pab-wilejakwa-tule-taked-wilubzhulinad ibga kwen kunonikojulin. \p \v 7 ¿Tede igijun? Nabir. Imi Israel-tulemal peigunain, tule-iskued-nikchulmaladga kunonigal. Tenal Israel-tulemal kwen unniguszhul-kus tule-iskued-nikchulmaladga kunonigal. Tenal tule-chulesmaladbi unnila unnigusmal tule-iskued-nikchulmaladga kunonimal. Tenal Israel-tule-pimalad Pab pela-pela tar-izhos melle egin ibzhemalgal. \p \v 8 Imi Pab-kartagin ampa nermakal maimodo: \q1 Pab Tummad imisgwadzhe nono-owelejadyob \q1 lolló we tulemal-imas. \q1 Tegin Pab aku-atagal, \q1 tegin aku-itogal tar-imasbal. \qr Dt. 29:4; Is. 29:10 \p \v 9 Tegin David Pab-kartagin ampa chogmodo: \q1 Imi tule-Pabgin-ibzhejulmalad \q1 weligwal mas-kunpukmaladgin e-poniga kunonikilen, \q1 nabirin, tule-chakigin-kalenonikidyob. \q1 Tenal tulemal weligwal mas-kunpukwadgin tule-iskana \q1 ukposmalalen, nabirin, \q1 tule akwa-mulgin nag-kolnonikidyob. \q1 Tegin we tulemal peyedzhe oturdalenonikilen, nabirbalin. \q1 \v 10 Tegin we tulemal-e-imia aku ata-peielen, \q1 nabirin, melle immal takegal. \q1 Tegin we tule-e-yankal ilagwen tulludik peielen, \q1 nabirbalin. \qr Sal. 69:22-23 \s1 Judiojulmalad Jesucristogin-penzhulidbal abonolenonikoed \p \v 11 Imi an pemalzhe ekisbibaldo: ¿Imi Israel-tulemal chunchunnad Pab-Tummadgin-yolejadbal ilgwen pelguo o chul? Chulá. Tenal Israel-tulemal-Pabbak-iskujadbal Pab Judiojulmalad-abonononi, Israel-tulemal Judiojulmaladgin nobgunonimalgal. \p \v 12 Imi Israel-tulemal iskuedgin-arkwasmaladbal tule-iti-napkin-pukmaladga ib-nuedga kunoni. Tegin Israel-tulemal Pabgin-nojadbal Judiojulmaladga ib-nuedga kunonimo. Al Israel-tulemal Pabbak kannan igal-nudanonimalal, pul-pule Judiojulmaladga ib-nuedga kunonimalo. \p \v 13 Imi an pemal-Judiojulmaladga an chogbido: imi an Judiojulmaladga an Jesús-nuggin-palmilegalidga mai-choggu, al an yer itodo, we Pabga-arpagedgin arpagal. \v 14 Imi an imabi-kunaindo, an-tulemal Judiojulmaladzhe nobgumal, an-tulemal-wal-walgwen Pabbal abonolenonimalgal. \p \v 15 Imi Pab Israel-tulemal-ebejadbal, Judiojulmalad kep Pabbak igal-nudanonimal. Al Pab kannan Israel-tulemal-abingajal, pul-pule Judiojulmaladga ib-nuedga kunoniko, tule purkwaled-akar kannan tullejadyob. \v 16 Imi tule kepe-madu-chobed Pab Tummadga ukchal, Pab Tummadgatpí, al madu-kwagwaled-pejad ampa chwilidikidmo. \p Teginbal, olivo-chapi-chagla ampa Pabgatpímo, tegin e-aanganmal ampa chwilidikidmo. Imi Israel-tule ampa weobmo. Imi Israel-tulemal kepegin Pab Tummadgatpí-choggu, al Israel-tulemal ukin-ukin-ampagunatapid ampa chwilidikmalmogad. \p \v 17 Imi Israel-tulemal-wal-walgwen Pabgin nodmal, chapi-walgin e-aan chiklejadyob kunonimal. Tenal Israel-tulemal olivo-chapi-chunchunnad-e-aanyob. \p Tenal Judiojulmaladdin, olivo-chapur-e-aanyob. Imi pemal-olivo-chapur-e-aanganyob, olivo-wal-chunchunnadgin e-aan-kusgu-yoyomaladgin yolenonimal. Tegin pemal olivo-walgin-yolejadbal ampa nimai. \p \v 18 Tenal pemal-olivo-chapur-aanganyob-yoles-choggu, al pe melle olivo-chunchunnad-aangan-itimilejadgin yolejadbal pe tummarba itononiko. Imi pe tummarba itogel, pe wisguenab pedin tunkugal olivo-wal-chunchunnad-kwen-imajul. Tenal olivo-wal-chunchunnaddin tunkugal pe-imamai. \p \v 19 Imi an wisdo, pemal-wal-walgwen chogdamalo: “¿Igi taklejun?” Nabir. Tenal pe chogmalbal: “Imi olivo-aangan-itimiles, anmal ánal olivo-wal-chunchunnadgin yolenonimalgal. Al anmal akalzhul tummarba itogodo.” \p \v 20 Imi pemal nabir chogmalando. Tenal Judiomal Pabgin-ibzhejulidbal itimilenonimal. Tenal pemal Pabgin-penzhulidbal kusguadyob olivo-wal-chunchunnadgin yolenonimal. Al pe melle tummarba itononimalo. Tenal pe tobe-naneenabmal, melle Judioga-kusmaladyob pemalga kunonigalmo. \p \v 21 ¿Ibiga an teob chog? Nabir. Imi Pab olivo-aangan-chunchunnadyob, wilejakwa e-tulemal-pel-takchajul-choggu, imisgin pemal pulzhun, ¿Pab Tummad chun wilejakwa pemal-takojí? Chulá. \p \v 22 Imi pemal pog-pel pinzheenabmal, Pab chabzhul tule-imakedgin o chulil, Pab wilejakwa tule-takedgin. Imi Pabdin Israel-tulemal egin-pengujadbal chabzhul Israel-tulemal-imas. \p Tenal pemal ampa Pab-wilejakwa-tule-takedbal naneel, Pab wilejakwa pe-takmogo. Chulil, Pab ampa chabzhul pe-imanonimogo. \p \v 23 Imi Judiomal ampa ukin-ukin Pabgin pengunatapchulil, abonolenoniko, olivo-aan kannan e-walgin yolenonikidyob. Imi Judiomal Jesucristogin-penzhul-kunonikil, Pab kannaleged nikado, Judiomal-abonogal. \p \v 24 Imi Pab tule-abonogal unnigus-choggu, al Pab e-tulega pemal-imako, olivo-aan-chapurbalid pinche kusgu-e-igal-maichulidbal olivo-wal-chunchunnadgin yolejadyob. Al Judiomal-Jesucristogin-penzhul-kunonikil, Pab pul-pule e-tulega Israel-tulemal-imabalo, olivo-aan-chunnad aga e-walgin kannan yolejadyob. \s1 Neg-tuku-omojal, Israel-tule-ampa-pukmaloed Pabbal abonolenonikoed \p \v 25 Kwenamalad, imi an peichul pemal-Judiojulmalad aga tummarba-itogedgin chogdamalo: “Pab Israel-tulemal-mete-choggu, al anmal yer-itomal.” \p Tenal antin, an pei, pemal-Judiojulmalad Pab imichal Israel-tulemalgin-immal-magarojad wisgumal. Imi Pab pel-kwablejal Israel-tulemal-okannos melle Cristogin ibzhegal, Judiojulmalad-Pabbal-chulesmalad pel-kwablejal abonolenonimaloedzhe. \p \v 26 Tenal Judiojulmalad pél abonolenonimalal, kep Israel-tule-mamimalad-pel-kwapa abonolenonimogo. Imi Pab-kartagin ampa nermakal maimodo: \q1 Imi Pab Tummad chogzhado: \q1 “Imi tule-abonoged Sión-akar noniko. \q1 Tenal we tule iskued-igegal \q1 Israel-tulemal-imanoniko. \qr Is. 59:20 \q1 \v 27 Tenal an Israel-tulemalga iskued elijal, \q1 an Israel-tulemalga igal-mesne, iskued igegal.” \qr Jer. 31:33-34 \p \v 28 Imi Pab-Tummad-kaka-nuegan-igalzhiktin Israel-tulemal pemalbal Pabbak-aichulmal. Tenal Pab-Tummad-tule-chued-igalzhikdin Israel-tulemal e-tad-saglaganbal Pabbak-ai-nuegan. \v 29 ¿Ibiga an teob chog? Nabir. Imi Pab Tummad tulemalga immal-ukoeddin keg tulegin pal-idir. Tegin Pab tule-chujal, keg tule-pal-metbal. \p \v 30 Imi akpene pemal Pab-chogzhad-pallí kwen nanedijulmal. Tenal imidin Israel-tulemal Pab-chogzhad-pallí-immal-kwen-imaszhulidbal Pab wilejakwa yabli pemal-taknonimal. \v 31 Imi Israel-tulemal imisgwadzhe Pab-chogzhad-pallí kwen ibzhejulmal. Tenal Pab wilejakwa pe-takedbal, Pab kujal wilejakwa ampa Israel-tulemal-taknonimogo. \v 32 ¿Ibiga weob Israel-tulemalga kus pe ebinzhe? Nabir. Imi Pab Tummad oyononi tulemal-pel-kwapa e-chogzhad-pallí kwen ibzhaszhulmal. Al Pab Tummad akalzhul pel-kwapa wilejakwa tule-taknonimalo. \p \v 33 Imi Pab-kartagin chogdo: \q1 Imi Pab Tummad napírra \q1 tulemalga immal-nuegan imanoni. \q1 Tegin Pab napírra pinzheed nikabal, \q1 tegin Pab pirkin immal wisbal. \q1 Tegin tule mag kwen itojulbal \q1 Pab ibiga weob immal ima. \q1 Tenal tule Pab-pinzheed-kwen-palgaojul-kuo. \qr Is. 55:8-9 \q1 \v 34 ¿Imi toa wisguo-junna, \q1 Pab igi pinzhe? Keg kue. \q1 ¿Tegin toa Pab-Tummad-uanaibalo? Keg kubal. \qr Job 15:8; Is. 40:13; Jer. 23:18 \q1 \v 35 ¿Imi toa Pab Tummadga immal ukcha \q1 Pab we tulega immal ukegalmo? Chulá. \q1 Tenal immalmal pel-kwapa Pabgadbi. \qr Job 41:11 \p \v 36 Tegin immalmal pél Pab-akar tanimal, tegin immalmal pél Pabbal tani, tegin immalmal pél Pab Tummadgadbal. Imi Pab Tummad ilagwen-nadgu nug-otummoledi-kuelen, nabirin. Pitogua. \c 12 \s1 Anmal naga tukin Pabga chan ukenab Pabgadgabi kugal \p \v 1 Nabirdo kwenamalad. Imi Pab wilejakwa pemal-takedbal an pemalzhe wilemo, tule-Pabga-tuladgin-immal-ukedyob pemal aga tukin Pabga pe-chan ukenabmal, pe-chan pellallé Pabgadgabi kugal, tegin Pab yer itononigalbal. Imi pe pellallé Pabga aga pe-chan ukel, wedin pul ib-nued Pab-otummogal. \v 2 Tenal pemal melle iti-napkin-igal-mamikidbal, pe nanemalo. Tenal pe pinzheed-kwagzhadbal pe-taed ogwamalo nued nanegal. Imi pe Pab-peigujiidyob pe nanediil, pedin mag itononiko, Pab igi pei. Tenal Pab-peigujiid-igal ib-nued, igal-chwilidikid tegin yer-Pab-imabalid. \p \v 3 Imi Pab anka igal-uked-wilubzhulinadbal Pab yabli anka igal-ukcha pemalga e-igalgin chunmagal. Al an pemalga chogdo: imi pemal melle wilub-okpis Pab-igalgin aga tukin tummarba-itomalo. Tenal pemal nuekwa itogenabmal piaje pe unni Pab-igalgin arpagal. Imi Pab piaje pega igal-ukchádin egin penzhulgal, pe teje aga itogenabmal Pab-igalgin arpagal. \p \v 4 Imi anmal-chan akal-akal nika. Tenal we chanmal yopí kwen immal imabukchulmal, akal-akal immal imabukmal. \v 5 Imi anmal-Cristobal-naigusmalad ampa teopímodo. Tenal anmal ichejulin, tenal tule-chan-walkwénnagwadyob kumal. Tenal anmal aga emal-emal mecha pulakwa yoyomal. \p \v 6 Tenal anmal kurkin-purpaled-akal-akal nika-nemalbal, Pab anmalga ukchadbal. Imi tule kurkin-purpaled-nikal Pab-kaka-palchoggal, we tule Pabgin-penzhulid ega uklejadbal, Pab-kaka-palchogenab. \p \v 7 Tenal tule kurkin-purpaled-nikal tulemal-pentagal, we tule, tulemal-pentaked-wilub. Tegin tule kurkin-purpaled-nikal Pab-igalgin tulemal-oturdagal, we tule, tulemal-oturdaked-wilub. \v 8 Tenal tule kurkin-purpaled-nikal Pab-igalgin tulemal-okannogal, we tule, tulemal-okannoged-wilub. \p Tenal tule kurkin-purpaled-nikal tulemalga immal-napid ukegal, we tule wilub-okpineba immal-uked-wilub. Tenal tule kurkin-purpaled-nikal tummadga-toggal, we tule nuekwa immal takenab. \p Tenal tule kurkin-purpaled-nikal wilejakwa-tule-takedbal tule-pentagal, we tule weligwaledgin immal imakenabbal, yapadgin chul. \s1 Kwenadgan tulemal-pilalguenabmal, ebak-aichulmalad-ugakche \p \v 9 Tenal pemal aga emal-emal pilalgubimalal, napírragwadgin pilalgumalo, melle yami taedgin. Tegin pe istar igal-iskana takenabbal. Tenal pemal igal-nueganginbi naneenabmal, pe melle igal-nued-akar nomalo. \p \v 10 Tegin pemal aga muchub-muchub kwenadyob pilalguenabmal. Tenal pemal aga muchub-muchub pega-pul-tule-tummadyob aga pe-takenabmalbal. \v 11 Tenal pe melle Pabga-arpagedgin wiegumalo, tegin pe aga ulubgin pela-pela yer-itogedgin Pabga immal imabalo. \p \v 12 Imi pemal nued wismal-choggu Pab pemalga immal-nuegan imako, al pe weligwal-itogenabmal. Tegin pemalga wilub-takleged nonikil, pe abin purtigenabmalbal. Tegin pe keg-chulgu pane-pane Pabzhe koldi-kuenabmalbal. \p \v 13 Tenal pemal takalil Jesúsgin-kwenad-walgwen immal napi-kujii, pe we kwenadga immal uko. Tegin pe takalbalil tule peje tani, pe aga neggin we tule odogo tegin pe masgin tar-okunpalo. \p \v 14 Tegin tule-chabzhul-pe-imasmaladga pe chogenabmal: “Pab pemalga immal-nuegan imakelen, nabirin.” Tenal pe melle tule-chabzhul-pe-imasmalad-ukapchemalo. \p \v 15 Tegin pe tule-weligwal-itobukmaladbak pe mes weligwal-itomogo. Tegin pe tule-pukib-itobukmaladbak pe mes pukib-itomogo. \p \v 16 Tenal pemal pulakwa yer-itogedgin nanemalo, melle aga istar takmalo. Tegin pe melle tummarba-itogo, tenal pe tule-polganabak aga aiyob nanemalo. Tenal pe immal-wijiidbal pe melle peyedzhe-twagdar tummarba itomalbalo. \p \v 17 Tegin tule istar pe-imajal, pe melle tar-abirgin-chao. Tenal pe tulemal-wagin pel-kwapa yer naneenabmal. \v 18 Tegin pe alamakenabmalbal tulemalbak pel-kwapa poni-nikchulidgin nanegal. \p \v 19 Kwenadgan-pilalmalad, imi tule istar pe-imajal, pe melle tar-abirgin-chao, tenal pe tar-ebeo Pab sapejul we tule-oturdagal. Imi Pab-kartagin chogmodo: \q1 Pab Tummad chog: \q1 “Anpí unnila igal-nika sapejul \q1 tule-abirgin-chegal. \q1 Tenal antin keg-chulgu sapejul \q1 tule-abirgin-chemogo.” \qr Dt. 32:35 \m Pab Tummad weob chogzhado. \p \v 20 Tegin Pab Tummad chogzhabal: \q1 Tenal tule-pebak-aichulid ukul-itogalil, \q1 pedin pul-kigma masgin tule-pebak-aichulid-okunno. \q1 Teginbal, tule pebak-aichulid kobbi-kualil, \q1 pe we tulega kobed uko. \q1 Imi pe tule-pebak-aichulidga pe mas ukel \q1 tegin pe kobed ukpalil, \q1 tule-pebak-aichulid peyedzhe pegin pinkegunoniko \q1 pe tule-nonogin chogun-kajiid urpemaloedyob. \qr Pr. 25:21-22 \m \v 21 Tenal tule istar pe-imanonikil, tule-istar-pe-imajadbal pe melle tarbak urwenonimogo. Tenal tule-istar-pe-imajadga pe immal-nuegan-imakedbal pe we tule-pinzheed kanoniko. \c 13 \s1 Tulemal-pel-kwapa tule-tummagan-ulpallí naneed-wilubmal \p \v 1 Tenal tulemal-pel-kwapa tule-tummagan-mamimalad-ulpallí naneed-wilubmal. Tenal tule-tummagan kwen nikchul e-itolegedbal tule-tummadga megmal. Tenal Pab Tummad pél tule-tummagan-mezhis-ne. Imi tule-tummagan-iti-nap-takpukmalad ampa Pab Tummad tar-mezhismalmo. \p \v 2 Al meke-ibi-tule tummagan-mamimalad pir-pirgin kualil, we tuledin pato Pab-tule-tummagan-mezhijadgin yolenonimalo, al we tulemal aga tukin sapejul oturdalenoniko. \p \v 3 Imi tule-tummagan-mamimalad tule-nuegan-kwen-ogwijul. Tenal tule-immal-akalomalad tule-tummagangin kwakialdamal. ¿Imi pemal tule-tummagan-tobzhul nanebimal? Nabir. Tegil pemal immal-nueganbi imakodo. Imi pe nued naneel, tule-tummagan pe-nug okannononimalo. \v 4 Tenal tule-tummagan Pab-Tummad-e-mosmal. Al Pab Tummad tule-tummagan-odononidamal pemalga immal-nuegan imagal. \p Tenal pe immal akalojal, pe we tummagangin kwakialdamal. Tenal tule-tummagan e-itolegedbal pinche mamijulmal. Tenal tule-tummagan igal-nikadbal chabzhul pe-imanoniko. Tenal tule-tummad Pab-e-mos-choggu, al Pab Tummadga sapejul tule-immal-akalodimalad-oturdamal. \p \v 5 Al anmal keg-chulgu tule-tummagan-ulpallí naneed-wilubmal, anmal melle sapejul oturdalegal tegin anmal Pab-wagin immal-akalodijulidbal an ulubgin akalzhul itogalbal. \p \v 6 Imi iti-napkined-tule-tummagan Pab-Tummad-e-mosmalyob pane-pane neg-taknanimal-choggu pemalga immal-nuegan imagal, al pemal gobiernoga impuesto penukenabmal. \p \v 7 Tenal tule-tummagan-mamikid-ilbal pemal pél igal-mamikidbal tule-tummaganga immal imaked-wilubmal: imi pe gobiernogin impuesto kalenail, pe impuesto penukenabmal. Tegin pe neg-kweburga immal-imaked-ilbal pe neg-kweburga immal-imakenabmal. Tegin pe tummadyob tule-tummagan-takenabmal, tegin pe tule-nug-nika-kudimaladgin pe atagenabmalbal. \s1 Kwenadgan aga emal-emal pilalguenabmal \p \v 8 Tenal pe melle tulemalgin immalmal kalego, tenal pegin chii aga muchub-muchub Jesúsgin-kwenamalad-pilalgugal. Imi meke-ibi-tule, tule-pimalad-pilalel, we tuledin pel-kwapa igal-mamikidbal pato imas. \p \v 9 Imi pe chogel; “Pe aga chan-pilaledyob pe tule-pid-pilalguenab,” pedin pato chognaido: \q1 Melle ome-pidgin yolego. \q1 Melle tule-mejo. \q1 Melle immal aturzhao. \q1 Melle tule-pimaladgin-immal-egwanoedyob tako. \qr Ex. 20:13-15,17; Dt. 5:17-19,21 \m \v 10 Imi pe chunchunnad tule-pilalel, pe istar we tule-kwen-imakojul. Al pe tule-pilalel, pe Moisés-igal-mamikidbal pel-kwapa pato immalmal imas. \p \v 11 ¿Imi pemal wismalzhulzhí, ibi-ibe nai? Al pemal pul-pule tulemal-pilalguenabmal. Imi anmal kepe Jesúsgin-ibzhenonikid-akar, Pab-anmal-abonoed-ibe pul itiki-kudani-choggu, al pe nuekwa itogenabmal Pab-peigujiidyob nanegal. \p \v 12 Imi neg-mutikid pelgudanikidyob iti-nap pato pelgudanimo. Tegin neg-oipodanikidyob Pab-neg-takmaid pato omodanimo. Al anmal igal-iskana ebegenabmal, tegin anmal Pab-immalmal ebugenabmal igal-nuedgin nanegal. \p \v 13 Imi anmal neg-ibgin kudiidyob nued naneenabmal. Tenal pe melle wilub-okpis mas-kunnedgin, tegin kobedgin nanemalo. Tegin pe melle mumurudgin nanao. Tegin pe melle yosgu omegan-pimaladbak nanemalbalo. Tegin omegandemo melle yosgu machergan-pimaladbak nanemalmogo. Tegin pe melle abgan-pinkejulidgin nanemalo. Tegin pe melle abin-abin-imakedgin nanemalo. Tegin pe melle sae-tule-takedgin nanemalbalo. \v 14 Tenal pemal Pab-Jesucristo-taedyob aga pe imakenabmal, Jesucristoyob nanegal. Tenal pe-chan-peigujiidyob pe melle pal pinzhemalo iskuedgin nanegal. \c 14 \s1 Pablo chogzhagujad: “Pe melle kwenadgin istar chunmako we tule nued nanedii o chul” \p \v 1 Imi kwenadgan-wal-walgwen-ampa-Pab-wis-penmaladdin, pe nuekwa tar-abingemalo. Tenal pe melle e-igal-naneedgin pe akal-akal chunmamalo pe melle aga abin-abin imamalgal. \p \v 2 Imi tule-wal-walgwen-Pab-kwen-penzhulmalad akalzhul meke-ibi-immala kunmalo. Tenal tule-wal-walgwen-Pab-wis-penmalad keg chan kunmal, pinche immal-turpabi kunmal. \p \v 3 Imi pedin meke-ibi-mas pél nabir kunnel, pe melle tule-kegeyob pe tule-wichul-immalmal-kunned-takmalo. Tenal tule-wichul-immalmal-kunmaladdin, melle istar tule-meke-ibi-mas-nabir-kunned takmogo. Tenal pe istar tulegin chogel, pedin pato nosmo. Tenal Pab Tummad pel-kwapa we tulemal-abingas. \p \v 4 ¿Imi pede ibi-tule-ade, pe tule-pid-mos-arpagedgin chunmagal? Tenal mos-e-tummadgin chii, choggal, we mos immal nued imas o chul. Tenal Pabdin kannaleged nika we tule-unnigugal nued nanegal. \p \v 5 Imi tule-wal-walgwen pinzhemal: “We ibe, pul-ibe-chunchoged, pul ibe-pimaladga.” Tenal tule-pimaladdin chogmalmo: “Ibemal pél yopígwadbi.” Tenal tule-ilbal aga ulubgin mag itogenabmal, wedin igal-nued. \p \v 6 Imi meke-ibi-tule aga ulubgin itogel: “We ibe, pul-ibe-chunchoged,” we tuledin e-chogzhadbal Pab-Tummad-otummonai. Tenal tule chan kunnoedbal, Pabga tog-nuedi chogzhadgin Pab-otummonaimo. Tenal tule wichul chan-kunnel, chan-kunchulidbal Pabga tog-nuedi chogzhadgin Pab-otummonaimo. \p \v 7 Tenal tule-pel-kwapa aga tukin tula-tijulmal, tegin tule aga tukin purkwejulmalbal. \v 8 Imi anmal tula-tiil, Pabga tula-tii. Tegin anmal purkwijal, Pabga purkwis. Al an tula-tiil, an purkwel, anmal Pabga kudii. \p \v 9 Al Cristo purkwis tegin purkwaled-akar kannan tullenonibal, tule-tulamaladga tegin tule-purkwismaladga e-tummadga kugal. \v 10 ¿Tede pe ibiga aga-kwenad-uachogmalzhun? ¿Tede pe ibiga tule-kegeyob aga-kwenad-takmalzhun? Tenal pemal kwenadgan-uachoged-wilub-chulmalan. ¿Imi pe wismalzhulzhí anmal-pel-kwapa Pab-assapin ampagunonimalal, Pab anmalzhe pél immal ekisnoniko? \p \v 11 Imi Pab-kartagin nermakal maimodo: \q1 Pab Tummad chogdo: \q1 “Imi an chunchunnad tula mai, \q1 an purkwal chul. \q1 Al tule-pel-kwapa keg-chulgu \q1 an-assapin yokorgin chimudigal chimtinonimalo. \q1 Tegin anka pel-kwapa chogdamalo: \q1 ‘Pedin, pe Pab Tummadga maiye.’ ” \qr Is. 45:23 \m \v 12 Al anmal-ilbal Pabga pel-kwapa chognonimalo an ibi imas. \s1 Pe melle iskuedgin kwenadgan-egwano \p \v 13 Tenal anmal melle aga emal-emal uachogmalo. Tenal anmal pul-pule nuekwa pinzheenabmal an-immal-imakedbal an melle iskuedgin kwenad-egwangal. \p \v 14 Imi an Pab-Jesúsbak nuekwa kudiidbal, an nued wisdo, mas-kunned-kwen-nikchul izhe kunkal. Tenal tule takel mas-kunned izhe kunkal, we mas kunned we tulega izhe kunoniko. \v 15 Imi kwenad-walgwen pe-takchal mas-ega-izhe-kulleged kunchii, we kwenad pukib-itononiko. Tenal kwenad pe-mas-kuchadbal pukib-itononikil, pedin pato kwenad-pilaledgin kwen nanejul. Imi Cristo pe-kwenadga purkwis-choggu, al pe-mas-kuchadbal pe melle kwenad-izhononiko. \v 16 Imi pemal yer Pab-igal takmaladbal pe melle tulemalga igal-uko Pab-igalgin istar chunmagal. \p \v 17 Imi Pab-neg-takmaid-igaldin kwen chogzhul tule igi mas kunnenab tegin tule ibi kobenabbal. Tenal Pab-neg-takmaid-igaldin chogdo Pab Purpa Nuedbal tule immal-nuegan-imakenab, tegin tule aga ulubgin-akalzhul-itogenab, tegin tule weligwal-itogenabbal. \p \v 18 Imi meke-ibi-tule Pab Purpa Nuedbal Cristoga immal imakel, Pab Tummad yer we tule-taknoniko. Tegin tulemal yer we tule-immal-imaked itononimalmogo. \p \v 19 Al anmal pela-pela alamakenabmal ukin negal aga pulakwa akalzhul ampagumalgal. Tegin anmal alamakenabmalbal Pab-igalgin aga muchub-muchub-pentakedbal tunkugal. \v 20 Imi pe-mas-kunnedbal pe melle Pab-kwenad-ulubgin-arpajad izhononiko. Imi mas-kunned kwen nikchul izhe kunkal. Tenal pe mas-kunnedbal iskuedgin tule-pid-egwachal, pedin pato nos. \p \v 21 Imi antin, an takto, pe pul melle chan kunno, tegin pe melle vino kobo, tegin pe melle immal-pid imabalo, pe pul iskuedgin kwenad-egwangal. \p \v 22 Imi we igal-an-pega-chogzhadgin pe igi aga ulubgin pe pinzhedídin, pe Pabbakpí unnila apinni pe chunmakenabmal. Imi tule igal-abinchujadbal aga ulubgin akal-kwen-itojulil, ib-nued we tulega kusdo. \p \v 23 Tenal meke-ibi-tule penedgin mas-kunned kunnel, we tuledin pato aga tukin chogzha ede keg-chulgu Pab Tummadzhe sapejul oturdaleged-wilub. ¿Ibiga an teob chog? Nabir. Imi meke-ibi-tule penedgin immal imakel, wedin iskued. Al tule penedgin mas kunnel, pato iskuedgin nanedii. \c 15 \s1 Pe yer-itogal tule-pid-imakenabmal melle aga tukinga \p \v 1 Imi anmal-Pabbak-purpal-nued-kudimalad pinnallégwadgin kwenadgan-Pabbak-nuekwa-kudijulmalad-pentakenabmal, anmal melle naga tukingabi yer-itogal. \v 2 Imi anmal-ilbal yer-itogal tule-anmal-waglik-mamimalad-imakenabmal ib-nued we tulemalga kunonigal, tegin we tulemal purpal Pabgin tunkumalgal. \p \v 3 Imi Cristo aga tukingabi yer-itogal aga kwen imaszhul-kus. Imi Pab-kartagin ampa chogmodo: \q1 Imi tule-pegin-istar-chunmadi-kujad \q1 ankin yolenonimo. \qr Sal. 69:9 \p \v 4 Imi akpene Pab-kartagin pel-kwapa nermalejad, anmalga nermalesmo, anmal turdagal piti-igal nued. Imi anmal Pab-karta-wijiidbal unniguo abin-purtigal, tegin anmal niga okannolenonimalbalo. Al anmal nued wismaldo, Pab anmal-pentako. \p \v 5 Imi Pab Tummad abin-purtigal pe-imamal, tegin Pab pe-niga-okannomalbal. Imi pe Jesucristobal-naigujadbal, Pab Tummad pulakwa pinzhegal pemal-imakelen, nabirin, \v 6 tegin pemal-pel-kwapa pulakwa ulubgin-akar-chunmanaidbal Pab-Tummad-otummogal. Tenal Pab Tummad anmal-Tummad-Jesucristo-e-pab. \s1 Pab-kaka-nuegan Judiojulmaladga choglesgujad \p \v 7 Imi Cristo yogasal pe-abingajadyob, pemal ampa teopí aga muchub-muchub abingeenabmalmo, Pab Tummad otummolenonigal. \p \v 8 Imi an pemalga wisgal chogdo: imi Cristo mosyob Judiomalga kunoni oyogal Pab Tummad chunchunnad chunmas. Tegin Cristo mosyob kunonibal Pab anmal-tadganga-kaka-ukchadbal pel-kwapa igal kugal. \v 9 Imi Pab Tummad kaka-ukchadbal wilejakwa Judiojulmalad-taknoni. Judiojulmalad e-otummononigal. \p Imi Pab-kartagin ampa nermakal-maimodo: \q1 Al antin Judiojulmalad-abalgin pe-otummogo, \q1 tegin an namakedbal pe-nug-okannobalo. \qr 2 S. 22:50; Sal. 18:49 \m \v 10 Tegin Pab-kartagin ampa chogbaldo: \q1 Imi pemal-Judiojulmalad, \q1 Judiomalbak mes Pabgin welgumalo. \qr Dt. 32:43 \m \v 11 Tegin Pab-kartagin ampa chogbaldo: \q1 Imi pemal-Judiojulmalad-pel-kwapa \q1 Pab-Tummad-nug okannomalo. \q1 Tegin tulemal-pel-kwapa namakedbal \q1 Pab-otummomalbalo. \qr Sal. 117:1 \m \v 12 Imi akpene Pab-kaka-palchoged-Isaías chogzhado: \q1 Kujal Isaí-e-wagwa noniko, \q1 chapi-sagla nidagoedyob. \q1 Tenal Isaí-e-wagwa tule-tummadga kwisgunoniko. \q1 Tenal Isaí-wagwa pel-kwapa \q1 nap-naid-ugakche neg-takmaio. \q1 Tenal Judiojulmalad we Isaí-wagwagin \q1 ibzhenonimalo e-abonononiko. \qr Is. 11:10 \p \v 13 Imi Pab Tummad egin-ibzhegal pe-ima. Tenal Pab Tummad aga ulubgin akalzhul-itogal pe-imakelen, nabirin. Tegin Pab weligwal-itogal pe-imakelen, nabirbalin. Al Pab-Purpa-Nued-kannalegedbal pe pela-pela ibzhenoniko Pab pe-abonogo. \s1 Pablo Judiojulmalad-abalgin Pabga arpajad \p \v 14 Kwenamalad, imi an nued wisgunonido, pemal nugu pinzhemal, tegin pemal pél Pab-igal wismal. Tegin pemal nued wismalbaldo Pab-igalgin aga muchub-muchub oturdamalgal. \p \v 15 Tenal antin pemalga tobzhulidgin kwénna-kwénna yabli kannan Pab-igal chogbal, pe melle igemalgal. Imi an Pabga-arpaged-wilubzhulinadbal Pab Tummad Jesucristoga arpagal yabli an-imas Judiojulmalad-pentagal. \p \v 16 Imi Pab anka arpaged ukcha-choggu, al ankin chii-pes Judiojulmaladga Pab-kaka-nuegan palchoggal, tule-irwal-Pabzhe-koledyob. Imi an Judiojulmaladga Pab-igal palchogzhagus, Pab Purpa Nued chwilidik Judiojulmalad-imagal. Al Pab Tummad Judiojulmalad-abingenoniko, tule Pabga-immal-ukchadyob. \p \v 17 Al an Jesucristobak mes Pab Tummadga arpagedbal, an yer itodo. \v 18 Tenal antin immal-pidgin keg pal chunmakel. Tenal antin Cristo-anpal-immal-imajadginbi chunma. Imi an chunmakedbal tegin an immal-imakedbal Cristo anpal Pab-Tummad-choged-pallí-nanegal Judiojulmalad-imas. \p \v 19 Imi Pab-Purpa-Nued-kannalegedbal an-immal-taktijulmalad-imajadbal an oyos, Pab-kaka-nuegan ib-chunchunnad. Imi antin pellallé pel-kwapa Cristo-kaka-nuegan, chogzha, Jerusalén-neg-kwebur-akar pel-kwapa obirmas Provincia-Iliriaje. \p \v 20 Imi an peigujiindo, tulemal-Cristo-kwen-itodijulmaladzhe Pab-kaka-nuegan chog-negal, an melle tule-pid-Pab-igal-chogzhad-cholbal choggalmo. \v 21 Imi teun an peigujando, Pab-kartagin nermakal maidyob kunonigal: \q1 Imi tule-Pab-wisguszhulmalad Pab-wisgunoniko. \q1 Tegin tule-Pab-kwen-itoszhulmalad mag itononimalo, \q1 Pabdin toa-tule. \qr Is. 52:15 \s1 Pablo Romaje nebi-kujad kwenadgan-takegal \p \v 22 Tenal an ilabigwagus an pemalzhe nebi-kunain. Tenal ankin chii-choggu tulemal-Cristo-kwen-itodijulmaladga Pab-kaka-nuegan palchoggal, al an Jerusalén-neg-kwebur-akar Provincia-Iliriaje Pab-kakapurwa-chogdiidgin, ankin igal-kalenonida pemalzhe negal. \p \v 23 Tenal an pirkabalgus pemal-takpi-kunain. Tenal anka itigin arpaged pelgunoni-choggu, \v 24 al an igal mesnai, an Españaje nadel, pemalgine-najo pemal-wis-take-negal. Tegin an pemalbak untar megwijad-cholbal, an peigujibal, pemal an-wis-pentamalo an ukin negal. \p \v 25 Tenal an kwenadgan-Jerusaléngin-pukmalad-pentanaidbal an kep we-akar Jerusalénzhe wis negwel. \v 26 Imi kwenadgan-Provincia-Macedoniaginmalad tegin kwenadgan-Provincia-Acayaginmalad yer-itogedgin mani wesmal, Jerusaléngin-kwenadgan-Pabbal-nanimalad wilemalad-pukmalad-pentagal. Al an Jerusalénzhe we mani pelenegwel, kwenamalad-pentagal. \p \v 27 Imi kwenadgan-Macedoniaginmalad tegin kwenadgan-Acayaginmalad yer itosmal mani weigal kwenadgan-Jerusaléngin-pukmalad pentagal. Tenal kwenadgan-Macedoniaginmaladgin tegin kwenadgan-Acayaginmaladgin chibal kwenadgan-Jerusaléngin-pukmalad-pentagal. Imi Judiomal Judiojulmaladbak mes immalmal-purpaled mimis-choggu, al Judiojulmaladgin chimo Judiomalbak mes immalmal-sanaled mimigalbal. \p \v 28 Imi an kwenamaladga mani-kanikid ukabid-cholbal an ololgujal, an kep Españaje nao. Tegin an Españaje nadel, an pemal-take-najo. \v 29 Imi antin nued wisdo, an pemalzhe omojal, Cristo pela-pela yer an-takedbal, an pemal-abalgin kudiguo. \p \v 30 Kwenamalad, imi anmal-Tummad-Jesucristobal tegin Pab-Purpa-Nued-pilaled-nikadbal an pemalzhe wilenaido, pe anka Pabzhe-koledbal, pe anpak mes alamanaio nia-Satanásgin nakwegal. \p \v 31 Imi pemal Pabzhe kolmalo, Provincia-Judeagin tulemal-Pab-wichulmalad melle ankin yolegal. Tegin pe Pabzhe kolmalbalo, Jerusaléngin-Pabbal-nanimalad yer we mani-an-cheinatapid abingemalgalbal. \p \v 32 Imi anka poni noszhulil, an Pab-chogedbal akalzhul weligwal pemalzhe nao, tegin anmal mes Pabgin okannolenonimalo. \v 33 Tenal Pab Tummad ulubgin akalzhul-itogal tule-ima. Al Pab Tummad pemalbak mes kudiilen, nabirin. Pitomalgu. \c 16 \s1 Pablo kwenadganga kaka palmisgujad \p \v 1 Imi an kartagin chogzhido, we ome-Febe, Jesúsgin-kwenad-nued. Tenal Febe Cencrea-iglesiagin, immal-takedga chii. \v 2 Imi Febe ichejul tulemal-pentajadbal tegin an-pentajadbal, al an chogdo Jesúsgin-kwenad-nuedyob pemal yer Febe-abingeenabmal. Imi kwenad-Febe meke-ibigin immal napigualil, pemal Febe-wis-pentamalo. \p \v 3 Imi pemal Priscilaga tegin Aquilaga pe chogo: “Antin nued mai.” Imi Priscila aga e-machered-Aquilabak anpak mes Jesucristoga arpadi-kusmal. \v 4 Tegin Priscila aga e-machered-Aquilabak an-pentanaidbal purkwed-abalgin kudigusmal. Al an Priscilaga tegin Aquilaga tog-nued chog, tegin iglesiamalgin pel-kwapa Judiojulmalad-pukmalad Priscilaga tegin Aquilaga tog-nued chogmalmo. \p \v 5 Tegin pemal kwenamalad-kusgu-Aquila-tegin-Priscila-e-neggin-Pabzhe-kolbuktamaladga, pe chogmogo: “Antin nued mai.” \p Tegin pemal an-kwenad-pilaled-Epenetoga pe chogmogo: “Antin nued mai.” Imi we Epeneto Provincia-Asiagin, kepe-Cristobal-naigujad-tule. \p \v 6 Tegin pemal Maríaga chogmogo: “Antin nued mai.” Imi we María peyedzhe pemal-pentadi-kus. \p \v 7 Tegin pemal an kwenad-sanaled-Andrónicoga tegin Juniasga pe chogmogo: “Antin nued mai.” Imi we tule-walbogid anpak mes oturdalemai-kusmo. Tenal Jesús-nuggin-palmilegalmalad mag we tule-walbogid-takmalmo tule-nuegan. Tegin we tulemal an-iktual Cristo-abingasmal. \p \v 8 Imi pemal an-Jesúsgin-kwenad-pilaled-Ampliatoga pe chogmogo: “Antin nued mai.” \p \v 9 Tegin pemal anpak-mes-Cristoga-arpaged-Urbanoga pe chogmogo: “Antin nued mai.” Tegin an-kwenad-pilaled-Estaquisga ampamo. \p \v 10 Tegin pemal Apelesga pe chogmogo: “Antin nued mai.” Tenal we tule wilub-taklejadbal mag taklenoni Cristobal tule-nued. \p Tegin pemal Aristóbulo-neg-yaginmaladga pe chogmogo: “Antin nued mai.” \p \v 11 Tegin pemal an-kwenad-sanaled-Herodiónga pe chogmogo: “Antin nued mai.” \p Tegin pemal Narciso-neg-yaginmalad-Pab-Jesúsbal-naigusmaladga pe chogmogo: “Antin nued mai.” \p \v 12 Tegin omegan Trifenaga, tegin Trifosaga pe chogmogo: “Antin nued mai.” Imi we omegan peyedzhe Pab-Jesúsga arpadi-kusmal. \p Tegin pemal an-kwenad-pilaled-Pérsidaga pe chogmogo: “Antin nued mai.” Imi we ome ampa peyedzhe Pab-Jesúsga arpadi-kusmo. \p \v 13 Tegin pemal Rufo-Pab-tar-chujadga pe chogmogo: “Antin nued mai.” Tenal Rufo-e-nanga ampamo. Imi Rufo-e-nan anka an-nanyob kudigus. \p \v 14 Tegin pemal Asíncritoga, Flegontega, Hermesga, Patrobasga, Hermasga, tegin kwenadgan-pimalad-amalbak-pukmaladga pe chogmogo: “Antin nued mai.” \p \v 15 Tegin pemal Filólogoga, Juliaga, Nereoga, tegin e-omga pe chogmogo: “Antin nued mai.” Tegin pemal Olimpasga, tegin tulemal-pel-kwapa-Pabbal-nanimalad we-tulemalbak-pukmaladga ampamo. \p \v 16 Tegin pemal kusgu igal-maidyob aga muchub-muchub wagal umalo, tenal pe-aga-ulubgin chwilidikidgin. \p Tegin Cristo-iglesiamalgin-pukmalad pel-kwapa pemalga kaka wis palmijimalmo. \p \v 17 Kwenamalad, imi an pemalzhe wilemaldo, pemal nue aga takermal tulemal-pis-pis-pemal-imabimaladzhe. Tenal we tulemal iktual igal-mesdamal pemal Pab-Jesús-igalgin turdajad-yopí pe melle nanegal. Al pe melle wegiid tulemalzhe omogo. \p \v 18 Imi tule-Pabbak-nuekwa-nanejulmalad aga chan-peigujiidyob immal-imamal. Tenal we tulemal anmal-Tummad-Cristoga immal kwen imajulmal. Tenal tule-Pabbak-nuekwa-nanejulmalad nabir-chunmakedyob tegin ib-chunnadyob-chunmakedbal, tule-immal-wichulmalad-pinzheed kanonidamal. \p \v 19 Tenal tulemal-pel-kwapa pemal-wisgunonimal-choggu pemal Pab-chogzhad-pallí nanemal, al an pemalgin pela-pela welgujimo. Tegin an pemal-peigujibal, pemal pela-pela immal-nuegan wisgumal. Tegin pemal mimmigan-igal-iskana-kwen-wichulmaladyob pe nanemalo. \p \v 20 Imi Pab-Tummad-ulubgin-akalzhul-itogal-tule-ima. Tegin Pab imichal nia-sagla-Satanásgin nakwegal pe-imamalo. Tenal nia-Satanás pemalgin pal kwen yolegojul-kuo. \p Imi Pab-Jesús pemalga immal-nuegan imakelen, nabirin. \p \v 21 Tegin Timoteo-anpak-mes-Pabga-arpaged pemalga kaka wis palmijimo. Tegin an-kwenadgan-sanaled-Lucio, Jasón, tegin Sosípater ampa pemalga kaka wis palmijimalmo. \p \v 22 Imi antin Tercio-Pabloga-karta-nermajiid Pab-nuggin pemalga kaka wis palmijimo. \p \v 23 Tegin Gayo pemalga kaka wis palmijimo. Imi antin Gayo-neggin mai. Tenal kwenadgan-pel-kwapa Gayo-neggin ukpononi-tamalmo. \p Tegin Erasto-neg-kwebur-mani-taked pemalga kaka wis palmijimo. Tegin anmal-kwenad-Cuarto ampamo. \p ( \v 24 Imi Pab-Jesucristo pemalga immal-nuegan imakelen, nabirin. Teobdo.) \s1 Pablo napi Pab-otummojad \p \v 25 Imi an pemalga Pab-kaka-nuegangin chunmajadbal tegin an Jesucristogin pemalga chunmajadbal, Pab Tummad kal nika e-igalgin kantik kwisgugal pe-imako. Imi Pab-igal ampayo-nap-naigued-akar tulemal wichulmalan. \v 26 Tenal imidin Pab-kaka-palchogmalad kartagin nermasmaladbal Pab-Tummad-ilagwen-maid-chogzhadbal e-igaldin magargunonijun, tulemal pel-kwapa-nap-naid-ugakche Pabgin-penzhulidbal Pab-chogzhad-pallí nanemalgal. \p \v 27 Tenal Pab Tummadbi unnila pél immal wiis. Al Jesucristobal Pab-Tummad-nug ilagwen-nadgu otummoledi-kuelen, nabirin. Pitomalgu.