\id TIT - NT0243 Kuni/Boazi [kvg] (Kuni Dialect) - Fumey Dec/2015 
\ide UTF-8
\h Taitus 
\toc1 Taitus 
\toc2 Titus 
\toc3 Tait 
\mt1 Taitus  
\mt2 Pol-qa pepa, Taitus-te  
\is1 Megeat Manqat-qase  
\ip Pol nqanek pepa Taitus-té genø-peawám. Taitus Glik bawan-ák. Zu ezoqám mbá. Ndego Yesu ndǿgo tene-unimanqatín, Pol-qa nømendim ge-ewag.  
\ip Taqa zita-te, Pol manqei vinivinimba nøme-te ge-okhoam, ezoqa Mbumbukiam-qa Manqat ge꞉zømesimat, Taitus namba me꞉mát, vømbō-tøkeat. Taitus até ndøgó-a, Pol Zelusalem taon-te gewav, Keliso-gi u-anim nøme namba gimi-kakambam, namba vø̄ewav (Kel 15:2, Gal 2:1-5). Pol Taitus khøuwa menás, Kolin taon-té genø-khofotáv (2 Ko 7:6-7, 8:6, 8:16). Taqa zita-te, Pol Taitus namba, Klit manqei bawa-té ginøzáv, yaq Taitus ta manqei-te ndøgo, vømø̄-Klisten-bawan-megeat-ezoqam-ev (Tait 1:5).  
\ip Nqanek pepa mokho-te, Pol Taitus Klisten megetapak vevesam-qá yaq-té gembøe-peawám. Neka ndego bèto-feaiwát. Soqaín ndøgo, khavozam nømendim ezoqam, ezoqa titubam. Neka Taitus ekezan, Klisten bawan ezoqam, eqeieqei bete-zømesím, yaq Pol vømbō-ovøyam, gekha yage matēv ndøgo, eqeieqei, ti nonqo ndigu, Yesu ndi-unimanqatinat.  
\c 1  
\p
\v 1 No Pól, nqanek pepa nqæpeaomit. No Mbumbukiam-gé sasae ezoqám neka Yesu Keliso-gé u-aném.  
\p No Mbumbukiam nqánek gene-veatán: No ezoqam ndigu, gevevesam, tiqa unimanqatin-te, zita nøzǿ-tøpazát, yaq ndigu unimanqatin manqat mé꞉zøtéz, neka matev eqeieqei-te, av Mbumbukiam ndømbøe-poev, vǿyagāt.  
\v 2 \x - \xo 1:2 \xt Kol 1:27\x*Ni tizio-taná ndǿgo: Ni yage miavmiav zíndapém. Manqei-qape khakheinøpøteav qagoam, Mbumbukiam ndego khavozumav ndego, manqa mbusa āv tenevé.  
\v 3 Yaq ndakin, av bugukhokhof khøuwa ge꞉zav, ndego manqat ndøveáz, taqa yaq-te. Mbumbukiam, ndego nigi khandi etoam ezoqam, nqanek manqat noqá zenda-té genøvé, no ezoqa batē-zømesim.   
\p
\v 4 \x - \xo 1:4 \xt 2 Ko 8:23; Gal 2:3; Lom 1:7\x*Táitus! No nqanek pepa qo-té qatø-peaomít. Niqa unimanqatin matev mokho-te, ni sa nqanumbugu, qo uni nogé-yo-ín.  
\p Mbumbukiam, nigi Tat, neka Keliso Yesu, nigi khandi etoam ezoqam, tiqa kuku matev neka sambi matev, ndø̀goát, qo namba.   
\s1 Klisten megetapak vevesam-qa yaq-te  
\p
\v 5 No Klit manqei bawa-te nandav, nqánek qateqøuváq: Qo sasae ndøgo, qazingazem, qókhóu. Av bugukhokhof qataqambe-ein ndægo, vemiav ate nandægot, Klisten megetapak qóvevesám.  
\v 6 \x - \xo 1:6-9 \xt 1 Tim 3:2-7; 2 Tim 2:24-26\x*Ezoqa toqo-veatav, ndego manqa-zapa-yav begó neka sævam kopo mba bembogó. Tegi nakheis, Yesu be-unimanqatinát neka evøndipakha-qa manqa o-mba bezømbo-ndapé neka sapi gonemav begó.   
\p
\v 7 Klisten megeat ezoqam, ndego Mbumbukiam-qá sasae ndøgó. Yaq nakémbá, ndego matev eqeieqei mba begó. Ndego ezoqa be-tøpøtàza᷄t neka mbøni tokhop bègo᷄. Neka ndego khapekhapé bete-ìza᷄m. Neka ndego qaqa møqæ bègo᷄. Neka ndego moni-te, poev khapé bembøèwa᷄v.  
\v 8 Neka ndego ezoqa nøme, khoev sà bezø-manqaté. Ndego matev mbomømboma-te poev bembogó, neka matavap loloakh bembōgo. Ndego, ezoqa matev ndaføyamba-qape begó neka Mbumbukiam-qá matev mba bembopáev, neka ekeza kha nøzøgim eqeieqei betē-otev.  
\v 9 Ndego unimanqatin manqat, av gi꞉-ometimam, até begeawát. Yaq ndego, teqa nømendim matev eqeieqei mokho-te, kopømbá, até ezoqa nømé-a, zita zǿtøpáz, neka ndigu vǿgugubāt, ndigu Mbumbukiam-qa Manqat ndisanqawe.   
\s1 Ezoqam ndigu, ezoqa nøme-qa unimanqatin matev ndingi꞉wat  
\p
\v 10 \x - \xo 1:10 \xt 1 Tim 4:7\x*No nqanek manqat qæmanqatavun, zapa ndǿgo: Ezoqa nøme, Mbumbukiam-qa manqat, gèsanqawé. Ezoqa kopoáv. Ndigu khokho manqat ndømanqaté neka ezoqa nøme ndītūbām. Ti mokho-te, matev av nqægo gigoatun, ezoqa kopoáv, Zu ezoqám. Yaq ndigu Klisten ezoqa nøme, ngusu qogøzat-qa yaq-te zøpouweatún.  
\v 11 \x - \xo 1:11 \xt 1 Pita 5:2; 2 Tim 3:5-6\x*Qo nandiv ezoqam, gètokáz. Manqat ndøgo ndi꞉zømesimit, bete-zømèsi᷄m. Ndigu khoev vinivinimba-te, ezoqa ewaqape ma ndi꞉sokhoyap, unimanqatin matev zøngi꞉wát. Neka ndigu fia upøgim-qa ndøgó, ti-te ndigu, ma ndi꞉zømesim.   
\p
\v 12 Klit ezoqam nøme, ndego Mbumbukiam-ge manqa vevezam ezoqam ndi꞉vewe, ekezan āv gene-eín nqǽgo, “Nginik Klit ezoqam, meakha ezoqám. Ndigu andé søvakha gigiap khobokhobos me me꞉gó. Neka ndigu wauwaú neka lou loge møqǽ.”  
\v 13 \x - \xo 1:13 \xt 2 Tim 4:2\x*Nqanek manqat unimanqatín. Yaq nakémbá, qo gègugúb, ndigu nømendim matev eqeieqei gi-ivøvem. Manqat bazaføgakh-us qozǿ-manqatát. Yaq tiqa unimanqatin matev, tàbezømbe-eqeieqeí.  
\v 14 \x - \xo 1:14 \xt 1 Tim 4:7\x*Zu ezoqa nøme-qa khokho emanqat, neka ndigu ezoqam-qa khokho khafeap manqat, ndigu unimanqatin manqat zita gi꞉wuøem, tiqa manqat beyòge᷄.  
\v 15 Ezoqa ndigu, eqeieqei ndigu, ti-te ndigu, gigiap ate ndægo eqeieqeí. Geté ezoqa ndigu, ande khavim-us ndigu neka unimanqatinteav ndigu, ti-te ndigu, gigiap kopo eqeieqei mbaín. Zapa ndǿgo, tiqa matavap neka tiqa mbøni, mø̀ndøzø-khavim-ús.  
\v 16 \x - \xo 1:16 \xt 1 Zion 1:6; 2:4\x*Ndigu āv gini-manqaté nqǽgo, “Ni Mbumbukiam mø̀tinøtén.” Geté tiqa yage mokho-te, ndigu āv gini-nømendím nqǽgo: Ndigu Mbumbukiam zitá gini-wuowém. Mbumbukiam gèmbøeqasí꞉v, ezoqam av ngi꞉gu. Ndigu Mbumbukiam-qa manqat, gèsanqawé, neka kopømba mbaín, matev eqeieqei kopo timatønømem.   
\c 2  
\s1 Klisten ezoqam vinivinimba, eqeieqei āv kiníyagāt  
\p
\v 1 Geté qo ezoqa toqote-zømesimat, nømendim manqat ndaføyamba-qape mba mbopáev.   
\p
\v 2 Angana e-ma-fisap tigoat, ndigu āv qozømbé-ovøemát nqǽgo: Ndigu ekeza kha, eqeieqei benøzøgím. Yaq ezoqa, tìabezømbe-vizáp. Ndigu matavap loloakh begó. Neka tiqa unimanqatin matev neka kuku matev, ndaføyamba-qape bezøgó. Ndigu bazaføgakh-us até bewaniáp, matev føgøføgakh timø-qeivimat.   
\p
\v 3 \x - \xo 2:3 \xt 1 Tim 3:11\x*Neka sakheis e-ma-fisap tigoat, ndigu āv qozømbé-ovøemát nqǽgo: Ndigu matev eqeieqei-té giabe-yagé, ate av-té, Mbumbukiam ndømbøe-poev. Ndigu manqa begevèa᷄m. Neka ndigu waen izam benønø̀sa᷄m. Geté ndigu matev mbomømboma nømendim ezoqam begó.  
\v 4 Yaq ndigu kopømbaqapé, sakhei ndakinak mé꞉zømás, tigi angana neka nakheis-te, kuku matev eqeieqei ande āv khazømbé-goāt,  
\v 5 \x - \xo 2:5 \xt Ef 5:22\x*neka matavap loloakh-us neka ndaføyamba-qape āv kiníyagāt, neka ndigu ezoqa nøme, khoev-te ndiyage, eqeieqei āv kizømbé-kewagāt, neka ekeza angana-qa mokho-te āv kinígoāt. Soqaín ndøgo, ezoqa Mbumbukiam-qa Manqat tingenøitat.   
\p
\v 6 Angana ndakinak, āv qoqoté-gugubát nqǽgo: Ndigu matavap loloakh begó, matev ate ndægo.  
\v 7 \x - \xo 2:7 \xt 1 Tim 4:12\x*Gekha matēv ndøgo, ndoqo-matanam, qo eqeieqei ndømatanám. Yaq ndigu qoqa matev tiqeivat, kopømbá timbopavat. Qo ezoqa toqote-zømesimat, qoqa nømendim matev ndaføyamba neka mokho-us begó.  
\v 8 \x - \xo 2:8 \xt 1 Pita 2:15\x*Qoqa manqat eqeieqei tøgoat, yaq ezoqa kopømba mbaín, manqa tigeve꞉mat taqa yaq-te. Yaq nigi qaqa ezoqam mivi ndǿgoném neka kopømba mbaín, niqa yaq-te, manqat soqain timanqatat.   
\p
\v 9 \x - \xo 2:9 \xt 1 Tim 6:1\x*Sasae ezoqam, kawakawa-za-qá mokho-té giabetu꞉gú, matev ate ndægo. Ndigu sasae āv tiabitigú, av tigi kawakawa-za ndøzømbe-poev neka manqa beqavøgèa᷄p.  
\v 10 Neka ndigu gigiap be-aqòna᷄m, ti-te. Geté ndigu matev eqeieqei mba begó. Yaq tigi kawakawa-za tìabiti-zøtéz, ndigu unimanqatin ezoqám. Neka ezoqa, tiqa matev ate ndægo mokho-te, āv tiabiti-qeiví, Mbumbukiam, ndego nigi khandi etoam ezoqam, teqa manqat mbomambaqapé.   
\s1 Matev eqeieqei-te mbá qabizi-yagé atema Yesu bēfakhan  
\p
\v 11 Mbumbukiam ni āv gininømánd nqǽgo: Ndego kuku kandambá ni-te. Ndego ezoqa ewaqape khandi-qa zøgó.  
\v 12 \x - \xo 2:12 \xt 1 Zion 2:16\x*Teqa kuku matev, ni āv qani-nømendím nqǽgo: Ni matev yà bizi-ivøvém, ndøgo Mbumbukiam vizupav ndøgo, neka manqei-qape-qa poev matev. Geté ni ndakin khøuwa-te, matavap loloakh-té neka matev ndaføyamba-qape-té qabizi-yagé, av Mbumbukiam ndømbøe-poev,  
\v 13 atema ni tegi khøuwa kandambaqape bizimø̄-khantøzem, ndego nigi Mbumbukiam neka khandi etoam ezoqam Yesu Keliso, bazaføgakh-us neka waev-qape-us tendoqavan, te-te ndego ni nqazio-tana neka ndego ni nqazimbøe-keoge.  
\v 14 \x - \xo 2:14 \xt Gal 1:4; Exo 19:5; Deut 7:6; Ezek 37:23; 1 Pita 2:9\x*Ndego ekeza kha nivé, neka ni manqa-zapazapa ate ndægo mokho-te qazu꞉goam, vø̄nqovotan-a, vø̄sungutan. Yaq ni tegi ezoqa ndaføyamba-qape zígoát, neka matev mbomømboma matanam møqæ mba vizígoāt.   
\p
\v 15 \x - \xo 2:15 \xt 1 Tim 4:12\x*Nqanek manqat qataqambe-manqatavun, ezoqa gè꞉zømesím. Manqa gèzø-løvuát neka gèguguzá, nandiv ezoqam. Ezoqa qo besanqaqàbe᷄m.   
\c 3  
\s1 Mbumbukiam ni matev eqeieqei gini-matanam, yaq ni matev eqeieqei bizi-matanám  
\p
\v 1 \x - \xo 3:1 \xt Lom 13:1-7; 1 Pita 2:13-14\x*Ezoqa matavap qozǿ-mboqoatát: Ndigu iz-akhayapak neka gaman ezoqam-qa mokho-té giabetu꞉gú. Neka tiqa manqat o-mba bezømbo-ndapé. Neka gekha matev mbomømbomā ndøgo, ndigu sà begonemát.  
\v 2 Ndigu ezoqam-qa manqa begevèa᷄m neka ndigu beponqòmba᷄p. Geté ndigu sambi matev-té giabe-yagé, neka ezoqa ewaqape-te, matev aiyaiyav-té giabenøgó.   
\p
\v 3 \x - \xo 3:3 \xt 1 Ko 6:9-11; Ef 2:1-2; 5:8\x*Até ní-a, ni bugukhokhof matavap eqeieqei mbaín. Ni Mbumbukiam-qa Manqat, zìsanqawám, neka nakhoa eqeieqei paveáv. Ni gawap matev neka poev matev soqøsoqa mokho-té qazu꞉goám. Neka ni matev soqøsoqa matanam neka ova matev mokho-té qaziyagám, neka ezoqa ni vø̄sanqambam-a, ni ndigu vizī-sanqabam.  
\v 4 Geté Mbumbukiam, ndego nigi khandi etoam ezoqam, ni āv gininømánd nqǽgo: Ndego tanakh neka kuku kandambá ni-te,  
\v 5 \x - \xo 3:5 \xt 2 Tim 1:9; Ef 5:26; Iblu 10:22\x*yaq ni vø̄khandi꞉n. Ndego ni ambá av nqǣgo, niqa matev eqeieqei matanam zapayā gene-khandī꞉n. Geté ndego ni ekeza tanakh matev zapayá gene-khandí꞉n. Ndego ni gèsungután, neka Nqova Mbomambaqape mokho-te, yage ndakinak vønī-etoam neka ni vizī-ezoqam-ndakinak-en.  
\v 6 \x - \xo 3:6 \xt Kel 2:17-18\x*Yesu Keliso mokho-te, ndego nigi khandi etoam ezoqam, Mbumbukiam ni Nqova Mbomambaqape, andé ibøkha me nimboqóuz. Kandambá, ginimbo-qouz.  
\v 7 Mbumbukiam tenegó ndǿgo: Ni teqa kuku matev mokho-te, teqa bøi-te qazi-ndaføyamba-en, neka vizī-tegi-nakheis-en, ni khandi miavmiav zimǿndapém. Ni taqa yaq-te nqánek nqazio-taná.   
\p
\v 8 Nqanek manqat unimanqatín. Yaq nakémbá, no nqataqá-manqate: Até vøzøpouwé, nandiv ezoqam. Ndigu yà bembopáev. Yaq ndǿgo, gekha ezoqām ndigu, Mbumbukiam ndi-unimanqatinat, bazaføgakh taqa yaq-te nqánek giabiti-asøzú: Matev mbomømboma ndǿmatønumát. Zapa ndǿgo, matev av nqægo, eqeieqeí. Ezoqa ewaqape zømbétøké.  
\v 9 \x - \xo 3:9 \xt 2 Tim 2:14, 16\x*Geté khokho manqat vinivinimba neka atanakha-zapazapa-za-qa iziz geveam matev neka ponqombap matev neka manqa itumbam matev, Mozes-qa guguna manqat-qa mokho-qa yaq-te, zitá qanewuøé. Zapa ndǿgo, matev av nqægo, mokho mbaín neka ezoqa gezǿ-tøkeák.   
\p
\v 10 \x - \xo 3:10 \xt Met 18:15-17\x*Ezoqa nøme, teqa nømendim mokho-te, Klisten ezoqam teqatazotet, ndego gègugú. Ndego qoqa manqat yogeav tøgoat, khøuwa nøme vø̄gugu. Geté ndego sekemba yogeav tøgoat, yaq zitá qanewuáo.  
\v 11 Qo soqoté-qatéq, ezoqa av ngenek nge꞉go, ndego nakhoa eqeieqei mø̀ndø-iváv neka manqa-zapa-té gunu꞉yagé. Ndego ekezan, kha soqaqape-té genøvé.   
\s1 Pol-qa vaev manqat  
\p
\v 12 \x - \xo 3:12 \xt Ef 6:21-22; Kol 4:7-8\x*No Atimas o Tikikus tøtaqando-khofotav, qo Nikopolis taon-té qandoqáv. Nakhamas-té. Ni ndǿgo tizí-qaqandám. Zapa ndǿgo, no matavap āv qategó nqǽgo: No qozøqozaq khøuwa, ndøgo khamøe tønqeivøem, ndǿgo tabøemiá.  
\v 13 \x - \xo 3:13 \xt Kel 18:24; 1 Ko 3:5-6\x*Apolos neka ndego gaman khafeap otevat ezoqam, Zinas, manqei nøme-te tizav, qo gèzøtøké. Ndigu gigiap-qase bewàfe᷄z, livin-qase nqøugu tu꞉-apet.  
\v 14 \x - \xo 3:14 \xt Ef 4:28\x*Nigi Klisten nøfuap nandav, bètezøtéz, ezoqa ndigu gigiap tiwafez, matev mbomømboma āv khoqozømbé-goāt. Mbain tøgoat, yaq tiqa unimanqatin matev, mokho mbaín.   
\p
\v 15 Nginik ezoqam, no namba nqatiyage, khaiya mboma manqat ndøkhofotaváv qo-te. Niqa khaiya mboma manqat qozǿ-eín, nandiv nigi Klisten nøfuap, ni namba Yesu Keliso nqazi-unimanqatinat neka kuku ndøzøgo ni-te.  
\p Mbumbukiam-qa kuku matev, ndø̀goát, zo-te, zo ate ndøzøte꞉go.