\id JAS - NT0243 Kuni/Boazi [kvg] (Kuni Dialect) - Fumey Dec/2015 
\ide UTF-8
\h Zems 
\toc1 Zems 
\toc2 James 
\toc3 Zems 
\mt1 Zems  
\mt2 Zems-qa pepa  
\is1 Megeat Manqat-qase  
\ip Nqanek pepa, Zems ndøpeawám. Ngenek Yesu-gé eveqasé. Ndego Zelusalem Klisten bawan ezoqam-gé megeat ezoqam ndøgoám. Ndego nqanek pepa ti-te ndígu tenø-peawám, Zu Klisten ezoqam, manqei vinivinimba-te gipanqanim neka ndøgo vø̄yageapam.  
\ip Teqa pepa mokho-te, Zems ezoqa āv gene-guguzá nqǽgo: Ndigu matev eqeieqei-té giabe-yagé, neka tiqa unimanqatin matev, kopømba mbaín, manqat mba tøgoat, geté matev matanam-us begó.  
\c 1  
\p
\v 1 \x - \xo 1:1 \xt Met 13:55; Gal 1:19; Kel 15:13; 1 Pita 1:1\x*No Zéms, nqanek pepa nqæpeaomit. No Mbumbukiam neka Evezøza Yesu Keliso, tigí sasae ezoqám.  
\p Nqanek pepa zo-té qatø-peaomít, zo Izlael khagua bawan tuelv ezoqam, manqei vinivinimba qazo-panqanim.  
\p Khaiya mbomá, zo-te.   
\s1 Khamasim matev tøni-fakhanam, yaq niqa unimanqatin matev ginimbí-khouwév  
\p
\v 2 \x - \xo 1:2 \xt Lom 5:3-5\x*Nǿfuap! Zo khamasim matev vinivinimba tøzø-fakhanam, zo khanakhanakh mba bezø-asøtøvé.  
\v 3 \x - \xo 1:3 \xt 1 Pita 1:7\x*Zapa ndǿgo, zo mø̀zøte-zøtéz, matev vinivinimba, zoqa unimanqatin matev tækhamasimit, yaq bazaføgakh-us waniap matev zømbé-fakhán.  
\v 4 Yaq ta bazaføgakh-us waniap matev ndøgo, até bezøgó, atema vaev-te. Yaq zo uni zøtéfisám neka matev eqeieqei matanam-te zówafezák.   
\p
\v 5 \x - \xo 1:5 \xt Prov 2:3-6\x*Geté zo mokho-te, ezoqa nøme matavap loloakh mbain tøgoat, ndego Mbumbukiam-té geabenøviám. Ndego gèmbøe-khaneát, ezoqa ewaqape matev mbomømboma tezø-etoam. Ndego geqá-ponqomák, toqombo-viam, geté matavap loloakh segeqá-etoám.  
\v 6 Geté gekha ezoqām ndego, Mbumbukiam temboviam, ndego ùni bete-unimanqatín. Betonàke᷄. Zapa ndǿgo, ezoqam ndego, ndo꞉nake, ndego andé ndaola khamøe me me꞉-asøtavé. Khamøe tøndo-fegimat, tøvumøet, segé-khaonimát. Kopømba mbaín, ndaføyamba te-itan.  
\v 7 Ezoqam av nge꞉go, bematàva᷄p, av nqægo, Evezøza-te matev eqeieqei kopo ndondāp.  
\v 8 Ezoqam av ngenek nge꞉go, matavap menas-té geyá. Teqa yage-te ate ndægo, ndego bazaføgakh-us géyayák.   
\s1 Gigiap-av ezoqam neka gigiap kopoav ezoqam-qa yaq-te  
\p
\v 9 Klisten ezoqam ndego, gigiap-av neka iz mbain ndego, ndego khanakhanakh mbá geabetegó. Zapa ndǿgo, Mbumbukiam iz kandambaqape mbo-etoám.  
\v 10 \x - \xo 1:10 \xt Isa 40:6-7\x*Geté gigiap kopoav ezoqam, āv geabete-mataváp: Mbumbukiam-qa bøi-te, teqa gigiap kopoav, gigiap-qapé mbá. Teqa gigiap andé flawas me mé꞉khataeztét, vǿ-o꞉āz.  
\v 11 Ni mìzi꞉nøtén. Khøuwa bazaføgakh-us tesasev, yaq gagayag gétá, flawas manqei-te vǿ-o꞉āz. Yaq tiqa bugug mbomømboma segé-soqá. Yaq até gigiap kopoav ezoqám-a, ndego bazaføgakh-us ndesasaeat, segemǿ-navøém.   
\s1 Mbumbukiam-te, matev mbomømboma mba ndo-okhó  
\p
\v 12 Ezoqam khanakhanakh mbá geabetegó, ndego bazaføgakh-us teyat, khamasim matev tømbo-fakhanumat. Ndego bazaføgakh-us teyat, yaq-fia khandi miavmiav ndǿndáp. Ta khandi miavmiav-qa yaq-te, Mbumbukiam manqa mbusa, āv genevé nqǽgo: Ezoqa ndígu tíndapém, te-te kuku ndøzøgo.   
\p
\v 13 Ezoqam ndego, manqa-zapa tækhamas, ndego bemanqàte᷄, av nqægo, nqanek khamasim matev Mbumbukiam-tē qando-okhō. Zapa ndǿgo, manqa-zapa, kopømba mbaín, Mbumbukiam khamasim-te tøve, neka até Mbumbukiam ekezán-a, ndego ezoqa khamasim-te abumáv, manqa-zapa-te ti-o꞉az.  
\v 14 Geté ezoqa ewaqape, ekeza kha-qá poev ndø-abumatún, khamasim matev-te. Ndǿgo tø-itubín neka vø̄takhasɨn.  
\v 15 Yaq ndigu, kha, poev matev soqøsoqa-te, sa tinqonqotavat, yaq manqa-zapazapa zǿfakhanát. Ndøgo andé poev matev soqøsoqa-gí nakheís. Yaq manqa-zapazapa qakhouwevɨn, løvøte ndøfakhanɨ́n.   
\p
\v 16 Nøfuap mbomømboma! Zo ezoqa betùba᷄m.  
\v 17 Yan-te nqo꞉go, matev mbomømboma neka ndaføya-ndaføya mba ndo-okhó. Mbumbukiam-té qando-visín, ndego yan-qa waev vinivinimba gekhakheinam. Ta waev ndøgo, sège-enendát, vø̄-khouiat, neka nango vø̄khayat. Geté Mbumbukiam gé-enendák.  
\v 18 \x - \xo 1:18 \xt Zion 1:13\x*Mbumbukiam āv qambøe-pøovám nqǽgo: Ni teqa unimanqatin manqat mokho-te, khandi ndakinak zíndapém. Tene-matanám ndǿgo: Ni gigiap ate nqægo mokho-te, ndego gekhakheinam, tegi bizigú. Ate av-té, gigiap ndøgo, toqope꞉tat, bugukhokhof gigiap teqa ndøgo.   
\s1 Mbumbukiam-qa Manqat vø̀mbopáev, sa ndøyòge᷄  
\p
\v 19 Nogi nøfuap mbomømboma! Zo vø̀ezøtéz. Ezoqa ewaqape, nakhamas-te, manqa yoge matev bezøgó. Geté manqa manqate-te neka qaqa-te, aiyáv qabezøgó.  
\v 20 \x - \xo 1:20 \xt Eccl 7:9\x*Zapa ndǿgo, ezoqam qaqa tegoat, ndego kopømba mbaín, matev tegoat, av Mbumbukiam ndømbøe-poev.  
\v 21 \x - \xo 1:21 \xt Kol 3:8; 1 Pita 2:1\x*Yaq nakémbá, matev soqøsoqa ate ndægo neka manqa-zapazapa ndøgo, zo mokho-te sekemba ndøugu, vø̀-ivøvém. Zo Mbumbukiam-qá mokho-té qanu꞉gú neka teqa manqat vø̄-upøgim, ndego zo mokho-te, ande avøe gigiap me, ge-ogeakh. Teqa manqat kopømbaqapé, zo segé-khandí꞉z.   
\p
\v 22 \x - \xo 1:22 \xt Met 7:26; Lom 2:13\x*Mbumbukiam-qa Manqat, o-mba mbøendapé. Sa ndøyòge᷄. Zo sa tozo-ewagat, zøkeza kha zombøé-khavozumít.  
\v 23 Gekha ezoqām ndego, manqat sa te-ewagat, gete paeveav vǿgoāt, ndego kopømba ande av ndé꞉go, ekeza bugug glas-te geqeiv.  
\v 24 Geté nqawa gewav, bugug ndøgo geqeiv, nakhamas-té qambøe-navøém.  
\v 25 \x - \xo 1:25 \xt Lom 8:2; Zems 2:12\x*Geté gekha ezoqām ndego, Mbumbukiam-qa guguna manqat ndaføyamba-qape mokho-te ndu꞉qeivi, ndøgo ezoqa nqa-nqovotøzat, neka ta guguna manqat mokho-te, oskia teyagat, neka manqa matev navøepøteav vǿgoāt, gete tembopavat, ndego khanakhanakh ndǿgoát. Gekha matēv ndøgo, tematønumat, Mbumbukiam gembó-tøkeát.   
\p
\v 26 \x - \xo 1:26 \xt Psa 141:3\x*Gekha ezoqām ndego, ekeza kha Klisten ezoqam nde꞉vewe, gete ekeza tou keoge eqeieqei mbain vǿgoāt, ndego ekeza kha, gèmbøe-khavozumít. Teqa unimanqatin matev neka guliguli matev, mokho mbaín.  
\v 27 Unimanqatin neka guliguli matev, av Mbumbukiam, nigi Tat, eqeieqei neka ndaføyamba-qape nde꞉vewe, nqánek: Loundik nakheis neka ngængæm, tiqa potonam matev-te, zizǿ-tøkeát, neka manqei-qape-qa matev sa zimbó-takaták, manqa-zapa-te tø-itumbat.   
\c 2  
\s1 Ni ezoqa ewaqape-te, kuku binigú  
\p
\v 1 \x - \xo 2:1 \xt Kel 10:34; Zems 2:9\x*Nǿfuap! Zo Evezøza ndozo-unimanqatinat, ndego Yesu Keliso, ndego Mbumbukiam-qa waev-te ndeyage, zo yaq-mba ndø-òkho᷄.  
\v 2 Khamasim, ezoqa zoqa møvøza-te tendowav, yaq ndego tendo-khakheinam, ndabua eqeieqei vøndó-uzām neka kokosov-te gol gigiap fia kandakanda vøndó-utāz, neka até gigiap-av ezoqám-a, vøndówāv, ndego ndabua soqøsoqa tendo-uzam; av tægoat ndægo, yaq matev eqeieqei ākhanégo?  
\v 3 Zo ndego ezoqam tozombo-vizumem, ndego ndabua eqeieqei te-uzupat neka vozombó-einīm, “Qonam nonqo qanimav-te nqanek, qonø̄qōm,” geté gigiap-av ezoqam tozombo-einim, “Soqōyāt nandav,” o “Manqei-tē qanøqōm, nqanek noqa zenda tokhotapak-te.”  
\v 4 Gê, av tøzøte-gonem, eqeieqeî? Āv taoká. Zo zòqatatét, zo mokho-te. Neka matavap soqøsoqá qazøte-gevezoát.   
\p
\v 5 \x - \xo 2:5 \xt 1 Ko 1:26-28\x*Nogi nøfuap mbomømboma! Zøtøndé-yogēm. Mbumbukiam ndígu tevevesám, ndigu manqei-qape-qa bøi-te gigiap-av ezoqam ndigu, yaq ndigu tiqa unimanqatin matev mokho-te, vømø̄-ande-gigiap-kopoav-ezoqam-ez, neka ndigu Mbumbukiam-qa Megeat Matev-te vømǿ-ōz, av ndigu manqa mbusa gezømbeve, ndigu Mbumbukiam-te kuku ndøzøgo.  
\v 6 Geté zo, zo gigiap-av ezoqam mivi matev zozø-etoumatún, neka khokho ezoqam ndø̄zø̄tē-zǣzā. Gèmbo-mataváp. Gekha ezoqâm, zo ndingiæzoat, neka manqa ovøyam-te ndi-abam? Ezoqam ndígu, gigiap kopoav ezoqam.  
\v 7 Neka ezoqam ndígu, Yesu Keliso, zo tegi ndozogo, teqa iz qanimav-qape ndingenøiwat.   
\p
\v 8 \x - \xo 2:8 \xt Met 19:19; Gal 5:14\x*Zo nigi Kawa ezoqam-qa guguna manqat tozombo-pavat, av nqægo, “Ezoqa nøme-te, kuku āv tabetaqambe꞉gō, av qakeza kha-te kuku ndaqambe꞉go,” av tøzøtegoat, zo matev eqeieqei zómatønumát.  
\v 9 \x - \xo 2:9 \xt Deut 1:17\x*Geté zo yaq-mba tozo-okhoat, ezoqa nøme tozozø-vizupat, neka nøme vozó-sanqabāt, zo manqa-zapa zógoát. Yaq Mbumbukiam-qa guguna manqat, zo khafeap møkuiam ezoqam mé꞉zæbát.  
\v 10 \x - \xo 2:10 \xt Lev 19:37; Num 20:7-12, 24; Met 5:19\x*Gekha ezoqām ndego, guguna manqat ndembopaev, gete manqat kopo tenqawa, ndego guguna manqat ate ndǽgo, sugumú-møkuiám.  
\v 11 \x - \xo 2:11 \xt Exo 20:13-14; Lom 13:9\x*Zapa ndǿgo, Mbumbukiam, ndego ge-ein av nqægo, “Qo nøkenøkem matev ndøngì꞉wa᷄t,” ndego até nqanek manqat nømé-a, vø̄-ein, “Qo ezoqa pakhapakha zøkhanèa᷄m.” Yaq nakémbá, qo nøkenøkem matev ngi꞉wateav toqogoat, gete ezoqa pakhapakha toqokhana, yaq qo até moqo-khafeap-møkuiam-ezoqam-éq.   
\p
\v 12 \x - \xo 2:12 \xt Gal 6:2; Zems 1:25; 1 Pita 2:16\x*Gèmbo-mataváp. Zo Mbumbukiam-qá manqa ovøyam-té qazomǿwán. Yaq ndego zo āv tené-gevezó, av teqa guguna manqat ndæmanqate, ndøgo ni ndønqovondam. Yaq nakémbá, zoqa matev matanam neka manqa manqate, eqeieqeí sa bezøgó.  
\v 13 \x - \xo 2:13 \xt Met 5:7; 18:32-35\x*Zapa ndǿgo, gekha ezoqām ndego, tanakh mbain ndego, yaq até Mbumbukiám-a, tanakh mbaín, te-te, teqa manqa ovøyam khøuwa-te. Geté gekha ezoqām ndego, tanakh ndømbogo, ndego kopømbaqapé, møe gégoák, manqa ovøyam matev-qa yaq-te.   
\s1 Unimanqatin matev neka matev matanam-qa yaq-te  
\p
\v 14 Nǿfuap! Ezoqa nøme temanqatat av nqægo, “No Yesu, nò-unimanqatināt,” gete ndego matev-qase matønumav tøgoat, yaq gê, gekha eqeieqei mbógo? Gê, unimanqatin matev av nqægo, kopømbâ, tøkhandi꞉v?  
\v 15 \x - \xo 2:15 \xt 1 Zion 3:17\x*Klisten ezoqa nøme, anganeam ō sævam, ndabua mbain tøgoat neka lou-qa tipotonumat,  
\v 16 yaq qo sa toqozø-ein, av nqægo, “Eqeieqei soqōyagāt, ndabua voqó-ūz-a, lou voqólōg,” gete qo ndigu tøkeeav tøgoat, av gigiap-qa ndi꞉potonam, ndøgo áv khazømbé-tøkē?  
\v 17 Yaq matev até kopó, qo unimanqatin matev mba taqagoat, gete matev matanam mbaīn, yaq qoqa unimanqatin matev, mokho mbaín. Ndøgo andé nanimát.   
\p
\v 18 \x - \xo 2:18 \xt Gal 5:6\x*Ezoqa nøme, āv gini-manqaté nqǽgo, “Ezoqa nøme ndigu, unimanqatin matev zøgó, geté nøme ndigu, matanam matev zøgó.” Ezoqa av ndi꞉manqate, no āv qazømbé-qavøiú nqǽgo, “Gê, qoqa unimanqatin matev áv khatéqeīv, qo matev matanapøteav tøgoat? Geté noqa matev matanam mokho-te, no āv qatéqamákh nqǽgo: No unimanqatin matev, nqanø̂gó.”  
\v 19 Toqo-unimanqatin, av nqægo, Mbumbukiam kopo me꞉gō, qanimáv. Geté gèmbo-mataváp. Até nqova soqøsoqá-ya, āv tini-unimanqatinát. Neka ndigu møe kandambá te-te. Kha wageap-ús.  
\v 20 Qo kandaniap ezoqam. Gê, qo qeiviâv, av nqægo: Matev matanam mbain tøgoat, yaq unimanqatin matev, mokho mbaín.   
\p
\v 21 \x - \xo 2:21 \xt Gen 22:9-12\x*Gê, nigi atanakha-zapa Eibleem, Mbumbukiam-qa bøi-te áv kené-ndaføyamba-ev? Ndego teqa matev matanam mokho-té genø-ndaføyamba-év, ndego ekeza yo Aezek, Mbumbukiam-te etoam matev gone nonqo, lou-qase-te geve.  
\v 22 \x - \xo 2:22 \xt Iblu 11:17-18\x*Qo āv qoteqeiví nqǽgo: Teqa unimanqatin matev neka matanam matev, kopømbá sugumu-sasaetám. Yaq matev ndøgo, gematanam, tø-unimanqatín ndǿgo: Ndego Mbumbukiam, ùnime꞉-unimanqatín.  
\v 23 \x - \xo 2:23 \xt Gen 15:6; 2 Chr 20:7; Isa 41:8\x*Yaq av nqægo, Mbumbukiam-qa Manqat ndøgo, ndøpeawap, mø̀ndø-unimanqatín, qa-ein, “Eibleem Mbumbukiam, gè-unimanqatín. Yaq Mbumbukiam ndego ta zapaya ndøgo, ndaføyamba-qape me꞉veó.” Yaq Mbumbukiam ndego zifu-zifu-qa mbo-akhá.  
\v 24 Ndøgo ni āv qani-nømendim nqǽgo: Ezoqa Mbumbukiam-qa bøi-te, matev matanam mokho-té ginǿ-ndaføyamba-éz, ambá av nqǣgo, unimanqatin-te mbā.   
\p
\v 25 \x - \xo 2:25 \xt Josh 2:1-21; Iblu 11:31\x*Até Leiáb-a, mambe sævam guyagam, ndugu Mbumbukiam-qa bøi-te, matev matanam mokho-té gunø-ndaføyamba-év, Izlael ezoqam-gi bøibøi-anim, khoev guzø-ein, yaq nakhoa vini-te vø̄khofotaz, ndigu sasa ndøkhokhoz.   
\p
\v 26 Khatae nqova mbain tøgoat, ndøgo nanimát. Yaq até kopó, unimanqatin matev, matev matanapøteav tøgoat, ndøgo nanimát.   
\c 3  
\s1 Tou-qa yaq-te  
\p
\v 1 Nǿfuap! Zoqa Klisten bawan mokho-te, nømendim ezoqam khapé me꞉khòuwe᷄z. Zapa ndǿgo, zo mø̀zøte-zøtéz. Ni Mbumbukiam-qa manqa ovøyam-te ndizi-waniap, ndego ni nømendim ezoqam unimé꞉-gevenó, āv tiuká, ezoqa nøme ndigu.   
\p
\v 2 Ni ezoqa ewaqape, zìbusøtumatún. Geté gekha ezoqām ndego, manqat soqa kopo einiav tøgoat, ndego mø̀ndømu-ndaføyamba-év. Ezoqam av ngenek nge꞉go, até ekeza kha ate ndægó-a, kopømbaqapé, tenøzøgim.   
\p
\v 3 Hos, tuqa nøzøgim nonqo, auli gigiap-qase, manqa-nqa-te toqombo-sokhof, yaq kopømbaqapé, tuqa kha ate ndǽgo soqó-nøzøgím. \fig Hos-qa nøzøgim nonqo, auli gigiap-qase, manqa-nqa-te toqombo-sokhof|alt="LB" src="LB00035B.tif" size="col" ref="3:3" \fig*  
\v 4 Neka nqáe! Até palai khaguá-ya, oskiá ndøgo, kandambaqape ndøgo, neka khamøe kandambaqape ndøsøkuzu, ndego nøzøgim ezoqam, nøzøgim nonqo khapelavøqasé genénøzá, ma manqei ndømbøe-pøotet.  
\v 5 Yaq matev até kopó. Tou ndøgo, gigiap-qase khapémbá, niqa kha-te. Geté taqa matanam, kandambá tantáv. Nqáe! Wageap khapelavøqase, kopømbá, yaq leg-qape segéwagím.  
\v 6 \x - \xo 3:6 \xt Met 12:36-37; 15:11, 18-19\x*Niqa tou, andé gøinám. Ndøgo gigiap khapémbá, nikeza kha-te. Geté ndøgo manqa-zapazapa vinivinimba ndøngazungazumatún. Kopoáv. Yaq kha ate ndægo, manqa-zapa sugumú-tønøemét. Yaq niqa yage ate ndægo, andé gøinam me sugumú-wageapét. Gøinam av nqægo, gøinam manqei-té qando-okhó.   
\p
\v 7 Gekha søvakha gigiap lozokhāk ndigu, ndiløvuvam neka ndivisigiap neka ibøkha-te ndi-okho, ezoqa nanak zøgeagimín, vø̄visizin. Ndøgo kopømbaqapé.  
\v 8 \x - \xo 3:8 \xt Lom 3:13\x*Geté tou ndøgo, ezoqa kopømba mbaín, nanak tembogea, vǿvisīz. Ndøgo manqa-zapa-ús. Kopømba mbaín, toqo-khakhatam. Ndøgo andé mulømula soqaqapé. Ezoqa løvøte zǿ-etoám.   
\p
\v 9 Niqa tou, Evezøza-te neka Tat-te, ike manqat zi꞉manqatatún, neka ezoqam soqain-te vizī꞉-abumatun, ndigu Mbumbukiam ande ekeza bugug me ge꞉khakheinøvem.  
\v 10 Tou kopo-te, Mbumbukiam-te ike manqat ndøfakhanɨ́n neka ezoqa soqain-te abam manqat vø̄fakhanɨn. Nǿfuap! Matev av nqægo, bègo᷄.  
\v 11 Gê, kea kumbutøve kopo-te, kopømbâ, ibøkha bæbæs neka ibøkha soqain sa tumu-fakhatat? Kopømba mbaín.  
\v 12 Nǿfuap! Neka gê, fig tae-te, oliv nanga ndǿviam? Neka waen tae-te, fig nanga ndǿviam? Ndøgo ùnime꞉-kopømba-mbaín. Yaq até kea kumbutøve-té-a, leat-us tøgoat, kopømba mbaín, ibøkha bæbæs toqotakha.   
\s1 Matavap loloakh-qa yaq-te, Mbumbukiam-te ndøndo-okho  
\p
\v 13 Gê, zo mokho-te, matavap loloakh neka zøtezat ezoqam tígu? Tigoat, yaq nandiv nqanek matev, ezoqa ekeza yage eqeieqei neka matev eqeieqeí giabiti-zømesím. Ekeza kha voat-ús neka matavap loloakh-ús.  
\v 14 Geté zoqa mbøni mokho-te, ova matev tøzøgoat neka zøkeza kha mba vozóqeivāt, yaq zo me꞉khambùva᷄p, av nqægo, zo matavap loloakh ezoqām. Av tøzøtegoat, zo zø̀te-khavozumít neka zoqa manqat, unimanqatín mbá.  
\v 15 Matavap loloakh av nandægo, ambā Mbumbukiam-tē qandō-okho. Ndøgo Nqova Mbomambaqape-qá mbá. Geté manqei-qape-qá matév. Nqova soqaqape-té qando-okhó.  
\v 16 Ma ova matev neka qakeza kha qeivi mba matev ndøgo, até ponqombap matev neka manqa-zapazapa vinivinimba ate ndægó-a, ndø̂gó.   
\p
\v 17 Geté matavap loloakh, Mbumbukiam-te ndøndo-okho, āv qanegó nqǽgo: Bugukhokhof matavap eqeieqei-ús. Yaq sambi-ús neka matev aiyaiyav-te matanam-ús neka yoge eqeieqei-ús neka tanakh-matev-ús. Neka ndøgo mokho eqeieqei ndøfakhanɨ́n. Neka ndøgo ambá av nqǣgo, yaq-mba ndø-okhō. Neka taqa matanam, ambá av nqǣgo, ngusum-te eqeieqeī, getē mokho-te soqaīn.  
\v 18 \x - \xo 3:18 \xt Met 5:9; Iblu 12:11\x*Gekha ezoqām ndigu, sambi-te tiyagat neka sambi matev ande avøe gigiap me ti꞉-ogeakh, ndigu matev eqeieqei vinivinimba segezǿ-fakhanám.   
\c 4  
\s1 Ni Mbumbukiam-qá mokho-té qabizu꞉gú  
\p
\v 1 \x - \xo 4:1 \xt Lom 7:23\x*Gê, zo mokho-te nandav, manqa itumbam matev neka nøfeap matev, gekham-tē qandó-okho? Ndøgo zøkeza kha-qa poev matev-té qando-okhó, ndøgo zoqa mokho-te, matev eqeieqei namba ndønøfeap.  
\v 2 Zo poev zøgó. Geté zo gigiap o matev upøgimáv. Yaq zo ezoqa pakhapakha zozø-khaneám. Zo gigiap zø̀te-nønguvupatún. Geté kopømba mbaín tozo-upøgim. Yaq zo qaqa zogoatún neka vozō-nøfe꞉patun. Zo gigiap neka matev mbain tøzømbegó ndǿgo: Zo Mbumbukiam-te viimáv.  
\v 3 Neka qazo-vi꞉matun, zo gigiap o matev upøgimáv. Zapa ndǿgo, zoqa matavap eqeieqeí mbá. Zo Mbumbukiam-te, ta-mba nqánek qazøte-vi꞉matún, av zoqa poev gigiap-te o matev-te ndøzømbe꞉go.   
\p
\v 4 \x - \xo 4:4 \xt Lom 8:7; 1 Zion 2:15\x*Zo mambe ezoqam-qa zøteqeiví. Zo Mbumbukiam-te tøkebeáv. Gê, zo møzøté-zøtez? Zo manqei-qape matev-gi zifuap tozogoat, yaq zo Mbumbukiam-gí qaqa ezoqám. Unimanqatín. Gekha ezoqām ndego, nqanek manqei-qape matev namba, nøfu matev-qa ndego, ndego mø̀ndømø-Mbumbukiam-gé-qaqa-ezoqam-év.  
\v 5 Mbumbukiam-qa Manqat, āv qane-manqaté nqǽgo, “Nqova ndego, ni mokho-te gu꞉-utav, tege mba begó. Neka ndego ova ndømanqaté, teqa yaq-te.” Ge zô, ndozo-matavap, nqanek manqat, khokhō segē-peawap? Āv taoká.  
\v 6 \x - \xo 4:6 \xt Prov 3:34; 1 Pita 5:5\x*Geté Mbumbukiam ni kuku matev nøme mba nimbo-etøomít. Taqa yaq-te, Mbumbukiam-qa Manqat, āv qane-peawáp nqǽgo,  
\q1 “Ezoqa ekeza iz ndi-eqawat, Mbumbukiam, gèvøozoát.  
\q1 Geté gekha ezoqām ndigu, ekeza iz ndivoat, Mbumbukiam kuku matev zø-etoám.”   
\p
\v 7 \x - \xo 4:7 \xt Ef 6:12\x*Yaq nakémbá, zo Mbumbukiam-qá mokho-té qanu꞉gú. Geté nqova soqaqape, gèmbøe-khakhazám. Yaq ndego gévuáo. Segéziváz.  
\v 8 \x - \xo 4:8 \xt Zech 1:3; Mal 3:7; Isa 1:16\x*Zo Mbumbukiam-té qanø-khanøgím, yaq ndego zo-te vøndó-khanøgīm. Zo manqa-zapazapa-us ezoqam, zo ande zenda khavim-us ndøzøgo, vø̀sungúz, neka matev soqøsoqa, zitá qane-wuøém. Neka zo matavap keambap ezoqam, zoqa matavap soqøsoqa, vø̀-ivøvém, matavap kopo vø̄ndapem.  
\v 9 Zo mutøkhop ndøwaním, zoqa manqa-zapazapa zapaya. Gè꞉-eivám, neka osombo vø̄wan. Zoqa otam nandav, bè-enénd, bemø̄-eiv, neka zoqa khanakhanakh, bemø̄-mutøkhop.  
\v 10 \x - \xo 4:10 \xt Job 5:11; 1 Pita 5:6\x*Zøkeza kha, Evezøza-qa bugug-te, zóvoatát. Yaq ndego zo ndø̀-eqagím.   
\s1 Ezoqa nøme, bizi-gevezòa᷄t  
\p
\v 11 Nǿfuap! Zo izuizu manqa ndøgevèa᷄m. Gekha ezoqām ndego, Klisten zifu-qa yaq-te, soqa manqat nde꞉manqate neka ndēgēvēīwāt, ndego soqa manqat, Mbumbukiam-qá guguna manqat-qá yaq-té gene-manqaté neka ndēgēvēwāt. Geté qo Mbumbukiam-qa guguna manqat toqo-gevea, qo ambá av nqǣgo, qombopaēv. Geté qo sòqo-gevewát.  
\v 12 \x - \xo 4:12 \xt Lom 2:1; 14:4\x*Guguna manqat etoam ezoqam neka manqa ovøyam megeat ezoqam kopo mba me꞉gó. Mbumbukiám. Ezoqam ndégo, kopømba ndego, ezoqa tekhandi꞉v o vǿngiū. Geté qo gekha ezoqâm, ezoqa nøme toqo-geveiu?   
\s1 Ni bizi-khambùva᷄p  
\p
\v 13 \x - \xo 4:13 \xt Luk 12:18-20\x*Zo ezoqam, zo ndozo-manqate, av nqægo, “Nqægo khaiya o qasun, ni taon nøme-tē qazinø̄-niāv. Viav kopo sizīyagāt, bisnis vizimǿ-gonēm, neka yaq-fia kandambaqape vizimǿ-qasēm.” Zo av ndøzøte-manqate, gèndoyogé.  
\v 14 \x - \xo 4:14 \xt Prov 27:1; Psa 39:5, 11\x*Zo zøtezateáv, qasun ande gekha matev me mé꞉fakhān, neka zoqa yage, ande āv khanégoāt. Gèmbo-mataváp. Zoqa yage, andé khøifakhøifa me me꞉gó. Sège-fakhanɨ́n, neka sa vømø̄-navøemɨn.  
\v 15 Yaq nakémbá, zo āv qane-manqaté, “Evezøza poev tømbogoat neka ni vizíyagāt, yaq ni matev ndǿgo tizígoném, av nqazi꞉-matavap.”  
\v 16 Zo zø̀te-khambuváp, ndozo-matavap, av nqægo, zo kopømbaqapē, sa tozo-matønumat, av ndøzømbøe-pøoat. Geté khambuvap matev av nqægo, soqaín.   
\p
\v 17 \x - \xo 4:17 \xt Luk 12:47\x*Gèmbo-mataváp. Gekha ezoqām ndego, te꞉-otev av nqægo, gekha matev eqeieqeī ndøgo, tego, getē ndego goneāv, te-te ndego, matev av nqægo, manqa-zapa-ús.   
\c 5  
\s1 Guguna manqat, gigiap kopoav ezoqam-te  
\p
\v 1 Yaq ndakin, no zo gigiap kopoav ezoqam nøzø-manqaté. Gèndoyogé. Zo gè-eivám neka gèzøgeǽz. Zapa ndǿgo, viniv kandambaqape zǿgeáv.  
\v 2 \x - \xo 5:2 \xt Met 6:19\x*Zoqa gigiap kopoav, khokhó sege-lanqavét neka zoqa ndabua, khotet mba ndølogét.  
\v 3 Zogi moni neka auli gigiap fia kandakanda, nagi mba ndøvøtæmét. Taqa nagi, āv qane-ovøyám nqǽgo: Zo nqanek gigiap-te ezoqa nøme tøkemav ndøgo, zo manqa-zapa-ús. Taqa nagi zoqa kha andé gøinam me mé꞉sonqotáv. Vaev khøuwa avønín. Geté zo gigiap-qape, sà tozonø-mendeomít.  
\v 4 \x - \xo 5:4 \xt Deut 24:14-15\x*Ezoqam ndigu, khae-te gizø-sasaetam, zo zòzømbe-khavozumám. Fia etoumáv. Nqáe! Zoqa matev nandav, andé Mbumbukiam me mbøe-akhayám. Ndigu ezoqam, khae-te gizø-sasaetam, tiqa akhayam, Evezøza Bazaføgakh-qape-qá gea-té qanø-oé.  
\v 5 \x - \xo 5:5 \xt Luk 16:25\x*Zo nqanek manqei-qape-te, gawap kandambá qazøgoam, neka gekha matēv ndøgo, zo qazø-poeɨn, zo sòzo-gonemɨ́n. Kopømba ande av bøsik toqote-okefet, atema vømǿ-enaq-sakha-mba-ēv, sasa qólavaō, zo zøkeza kha āv tøzøte-okefé, zoqa zitøge khøuwa nonqo.  
\v 6 Zo ezoqam eqeieqei, manqa ovøyam-té qazonø-áb, vozōzitag, vø̄pakhaez. Geté ndigu zo-te yaq qavøiwateáv.   
\s1 Matev føgøføgakh ambá qabete-fakhanám, geté ni até bizi-waniáp  
\p
\v 7 \x - \xo 5:7 \xt Jer 5:24; Deut 11:14\x*Nǿfuap! Sozotó-kewagát, atema Evezøza betøndōqavan. Nqáe! Zo avøe ogekhæm ezoqam-qa matev mbomataváp. Avøe gigiap gi-ogeakhɨn, yaq sogó-kewagát, atema avøe gigiap mbomømboma vø̄khatøkhatoamɨn. Ndigu mø̀ndæzøtéz. Qæ bètøkhæ-lanqavøém, qæ ndøgo, manqei menegim nonqo, neka qæ nøme ndøgo, avøe umivøem nonqo. Yaq sogó-kewagát.  
\v 8 \x - \xo 5:8 \xt Lom 13:11-12; 1 Pita 4:7\x*Até zó-a, sozotó-kewagát, neka føgøføgakh ndøwaniáp. Zapa ndǿgo, Evezøza-qa qavøne khøuwa, avønín.   
\p
\v 9 Nǿfuap! Zo manqa ndøpònqo᷄m, yaqyaq-a. Soqaín ndøgo, Mbumbukiam zo manqa ovøyam-te te-ab. Nqáe! Ndego manqa ovøyam ezoqam, avønín géfakhán.  
\v 10 Nǿfuap! Evezøza-gi manqa vevezam ezoqam zømataváp, ndigu teqa iz-te, manqat gimanqatam. Zo tiqá matev mbopáev. Ndigu matev føgøføgakh ambá giniqeivám. Geté føgøføgakh sekembá sege-waniapám.  
\v 11 \x - \xo 5:11 \xt Exo 34:6; Job 1:21-22; 2:10; Psa 103:8\x*Nqáe! Ni ezoqam ndigu, føgøføgakh giwaniapam, khanakhanakh-us nitizæzá. Zo Zob-qa yaq-te, mòzoyogém. Ndego matev føgøføgakh, ambá geneqeivám. Geté ndaføyambá segeyám. Neka zo mø̀zøte-zøtéz: Vaev-te ndøgo, Evezøza matev mbomømboma mbogó. Zapa ndǿgo, Evezøza kuku neka tanakh kandambá.   
\p
\v 12 \x - \xo 5:12 \xt Met 5:34-37\x*Nǿfuap! Gigiap-qape nqánek: Zo manqat tozo-manqatat, zo zenda ndø-eqàgi᷄m, Mbumbukiam-te. Neka zo yan-qa iz o manqei-qape-qa iz o gekha gigiap nøme-qa iz, ndøvèwa᷄m, zoqa manqat bazaføgakh etoam nonqo. Zoqa manqat, unimanqatin mba begó. “Ya” tozo-manqatat, yaq “ya” begó. “Mbain” tozo-manqatat, yaq “mbain” begó. Soqaín ndøgo, zo Mbumbukiam, zoqa manqat zapaya, manqa ovøyam-te te-ab.   
\s1 Guligulim-qa bazaføgakh-qa yaq-te  
\p
\v 13 Zo mokho-te, ezoqa nøme viniv tømbogoat, ndego yà beguligulím. Neka ezoqa nøme, khanakhanakh tendap, ndego Mbumbukiam-qa iz eqawat nonqo, ouv beqaqaeám.  
\v 14 \x - \xo 5:14 \xt Mak 6:13\x*Zo mokho-te, ezoqa nøme enqoni tendap, ndego Klisten megetapak-te, manqat bekhofotáv. Yaq ndigu bètøndozáv, bembō-guligulimem, neka Evezøza-qa iz-te, oil bembøē-qouzumem.  
\v 15 \x - \xo 5:15 \xt Met 17:18-20\x*Yaq tiqa guliguli manqat, unimanqatin matev-us tiguligulimem, ndego enqoni ezoqam, gékhakhǽv. Evezøza gembótøké, vǿ-itān. Neka av ndego manqa-zapazapa ge꞉goam, Evezøza segembøé-navøém.  
\v 16 Yaq nakémbá, zoqa manqa-zapazapa, yaqyaq-a é-mozo-vøndøyám, neka yaqyaq-a vø̄e-guligulim. Yaq zo tø̀ne-eqeieqei-éz. Zapa ndǿgo, ezoqa eqeieqei-qa guligulim, taqa bazaføgakh kandambá.  
\v 17 \x - \xo 5:17 \xt 1 King 17:1; 18:1\x*Ilaiza mbovatáp. Ndego ezoqam até kopó, av ni nqazi꞉gu. Bazaføgakh-us geguligulim, av nqægo, Izlael manqei-te qæ belanqàvøe᷄m, yaq qæ lanqavøepøteáv. Viav misiká neka løvøyak síks, qæ lanqavøepøteav qagoam.  
\v 18 \x - \xo 5:18 \xt 1 King 18:42-45\x*Yaq nango geguligulim, av nqægo, qæ bèlanqavøēm, yaq qæ sège-lanqavøém, neka kopømbá, avøe gigiap nango qa-umivøem.   
\p
\v 19 \x - \xo 5:19 \xt Gal 6:1\x*Nǿfuap! Zo mokho-te, ezoqa nøme unimanqatin manqat te-ivav, nakhoa nøme-te vǿwāv, zo ndego nango nakhoa eqeieqei-té qamøndo-khatowém.  
\v 20 \x - \xo 5:20 \xt Prov 10:12; 1 Pita 4:8\x*Gèmbo-mataváp: Gekha ezoqām ndego, ezoqa nøme, nango nakhoa eqeieqei-te tekhato, ndego ngenek ezoqam løvøte-té gendó-khandí꞉v. Yaq Mbumbukiam teqa manqa-zapazapa kopoav-qape, gembó-matavapák.