\id 1TI - NT0243 Kuni/Boazi [kvg] (Kuni Dialect) - Fumey Dec/2015 
\ide UTF-8
\h 1 Timoti 
\toc1 1 Timoti 
\toc2 1 Timothy 
\toc3 1 Tim 
\mt1 1 Timoti  
\mt2 Pol-qa bugukhokhof pepa, Timoti-te  
\is1 Megeat Manqat-qase  
\ip Pol nqanek bugukhokhof pepa Timoti-te gepeawam, ndego manqei vinivinimba-té genø-okhoám, ezoqa Mbumbukiam-qa Manqat vø̄e-zømesimam. Timoti ndego, ezoqa ndakinák. Esia manqei-té gekhouwév. Eve, Glik bawan-ák. Geté evo, Zu bawan ezoqám. Bugukhokhof khøuwa nøme, Pol manqei vinivinimba ge-okhoam, ezoqa Mbumbukiam-qa Manqat ge꞉zømesimam, Timoti teqa manqat te-ewág ndǿgo, vø̄-unimanqatin. Yaq taqa zita-te, Pol nqawa ezoqa zømesim-qa ge-okhoam, Timoti namba me꞉-okhoám, vømbō-tøkeam. Yaq ndigu sùgumu-sasaetám (Kel 16:1-3).  
\ip Pol nqanek pepa gekhofotav, Timoti Efesus taon-té geyagám. Ta taon-te ndøgo, ndego Klisten bawan megeat ezoqam ndøgoám. Pol nqanek pepa, ta zapaya nqánek gene-peawám: Timoti bèto-feaiwát. Soqaín ndøgo, khavozam nømendim ezoqam, ezoqa titubam. Neka Pol ndego Klisten megetapak vevesam-qa yaq-te, vø̄e-ometim.  
\c 1  
\p
\v 1 No Pól, nqanek pepa nqæpeaomit. No Keliso Yesu-gé u-aném. No nqanek sasae Mbumbukiam-qá manqa vøovam-té qatøgót, ndego nigi khandi etoam ezoqam, neka Keliso Yesu-qa manqa vøovam-te nqǣgōt, ndego ni nqazio-vintønat.   
\p
\v 2 \x - \xo 1:2 \xt Kel 16:1-3; Tait 1:4\x*Timoti! No nqanek pepa qo-té qatø-peaomít. Niqa unimanqatin matev mokho-te, qo uni nogé-yo-ín. Mbumbukiam, nigi Tat, neka Keliso Yesu, nigi Evezøza, tiqa kuku matev neka tanakh matev neka sambi matev, ndø̀goát, qo namba.   
\s1 Nømendim ezoqa nøme-qa khavozam matev-te, gò꞉feaqoát  
\p
\v 3 Av no bugukhokhof manqat qataqambe-løvua, Efesus taon qate-ivav, Masedonia plovins-te vø̄enav, qo nandav Efesus taon-te, até vøqomát, neka ezoqam ndigu khokho nømendim manqat ndi꞉zømesim, gèzømbe-khafeáp.  
\v 4 \x - \xo 1:4 \xt 1 Tim 4:7; Tait 1:14\x*Ndigu khokho emanqat vototap neka ekeza atanakha-zapazapa-za-qa iziz kopoav-qape geveam matev namba, khøuwa besisindø̀ve᷄m. Zapa ndǿgo, matev av nqægo, ezoqa manqa itumbam-té qanø-ituzá. Ndøgo ezoqa gezǿ-tøkeák, ti-unimanqatintat neka Mbumbukiam-qa manqa vøovam ti꞉zøtez.  
\v 5 Geté Mbumbukiam-qa Manqat nømendim-qa mokho nqánek: Ezoqa kuku bezøgó, kuku matev ndøgo, mbøni eqeieqei-te ndøndo-okho, ezoqa matavap eqeieqei mba tøzøgoat neka tiqa unimanqatin matev, ngusum-te mba khazeav vǿgoāt.  
\v 6 Ezoqa nøme, nqanek nømendim matev eqeieqei, mø̀ndø-ivøvém, yaq khokho manqa manqate matev-té ginøqambúz.  
\v 7 Nginik ezoqa nøme, Mbumbukiam-qa guguna manqat-qa yaq-te zømesim-qa ndøgó, Mozes gembo-etoam. Geté ndigu zøtezat mbaín, taqa yaq-te ndøgo, ndi꞉manqate, oskiá ndøgo, ndigu kha føgakh-mba ndimanqate.   
\p
\v 8 \x - \xo 1:8 \xt Lom 7:12, 16\x*Ni mìzi꞉nøtén, Mbumbukiam-qa guguna manqat, Mozes gembo-etoam, qanimáv, ni ezoqa eqeieqei tizi꞉-zømesim.  
\v 9 Neka ni bìzi꞉nøtén. Nqanek guguna manqat, ezoqa eqeieqei nonqó mbá. Geté ti nonqo ndígu, ezoqa khafeap ndimøkuiam neka pepen matev ndimatanam, neka ndigu Mbumbukiam ndisanqawe neka manqa-zapazapa ndimatanam. Nqanek guguna manqat, ti nonqo ndígu, ndigu Mbumbukiam-qa matev paeveav ndigu neka teqa iz ndingi꞉wat, neka evøndipakha neka ezoqa nøme pakhapakha ndizø-khaneam.  
\v 10 Neka nqanek guguna manqat ti nonqo ndígu, mambe ndi꞉-okho, neka izuizum angana mambe matev ndigu. Neka ti nonqo ndígu, ndigu ezoqa nøme gi-aqonøvematun, yaq ezoqa nøme-te vø̄wiin. Neka ti nonqo ndígu, khavozam ezoqam, neka ndigu manqa ovøyam-te meakha manqat gimanqatatun. Neka gekha ezoqām ndigu, ndigu matev nøme ndimatanam, ndøgo nømendim matev eqeieqei paeveav ndøgo, Mozes-qa guguna manqat, ti nonqo ndígu.  
\v 11 Manqat Mbomambaqape ndøgo, Mbumbukiam noqa zenda-te geve, ezoqa tøte-zømesimat, ni āv tøninømánd. Ta manqat mokho-te, Mbumbukiam ni teqá waev neka iz eqawat-qape me꞉nømendím.   
\s1 Ike manqat, Mbumbukiam-qa kuku matev zapaya  
\p
\v 12 \x - \xo 1:12 \xt Kel 9:15; Gal 1:15-16; 1 Ko 15:9-10\x*No ike kandambá, Keliso Yesu-te, ndego nigi Evezøza. Ndego no bazaføgakh nø-etoám neka eqeieqei me꞉nǽmb, teqa sasae tægot.  
\v 13 \x - \xo 1:13 \xt Kel 8:3; 9:1-5\x*No bugukhokhof, teqa iz nòngi꞉tám, neka tegi ezoqam vø̄e-ngiæzotam-a, vø̄e-zitagam. Geté Mbumbukiam tanakh nøgoám. Zapa ndǿgo, ta khøuwa-te ndøgo, no Yesu unimanqatinteáv, neka no nøtenateáv, no ande gekha matev me nøtē-matønumam.  
\v 14 Nigi Evezøza, kuku kandambá gego no-te neka unimanqatin matev neka kuku matev vønø̄-etoam. Matev av nqægo, Keliso Yesu-té qando-okhó.   
\p
\v 15 \x - \xo 1:15 \xt Luk 19:10\x*Keliso Yesu, manqei-qape-te, nqánek genegeavún, ni manqa-zapa-us ezoqam gékhandí꞉n. Nqanek manqat unimanqatín. Qanimáv, tizindapem. Manqa-zapa-us ezoqam mokho-te, ezoqa uni soqaqape-in nó.  
\v 16 Geté Mbumbukiam tanakh mbogoám, no-te. Zapa ndǿgo, Keliso Yesu, ezoqa nøme zømesim-qa ndøgoám, av nqægo, ndego qaqa nakha-nakhamas-te gonemáv. Yaq no-té genekhamás, no ezoqa soqaqape qægoam. Yaq ezoqa géqeivím, av nqægo, ndigu ti-unimanqatinim, kopømbaqapé, khandi miavmiav tindapem.  
\v 17 Ndego miavmiav kawa ezoqam, ndego oskia ndeyage, ndego ezoqa ometupav ndego, ndego yakhapus Mbumbukiam ndego, te-te ndego, miavmiav, vizap matev neka iz eqawat matev begó. Amén. Nqanek manqat unimanqatín.   
\p
\v 18 Timoti, noge yo, noqa manqat qo-te nqánek. Ndøgo até kopó, av ezoqa nøme, qoqa yaq-te, Mbumbukiam-qa manqat givevezumat. Gèmbopáev. Yaq qo kopømbaqapé, nøfe mbomambaqape-te, bazaføgakh-us qónøfeét.  
\v 19 Qoqa unimanqatin matev, qógeatát neka matev eqeieqei mba qombópavát. Ezoqa nøme, matev av nqægo, mø̀ndø-ivøvém. Yaq tiqa unimanqatin matev, ande khagua me vø̄tøkuvøem.  
\v 20 \x - \xo 1:20 \xt 2 Tim 4:14-15; 1 Ko 5:5\x*Ezoqa menas, matev av nqægo gigonem, nøme Imenæús neka nøme Aleksandá. No nginik Saitan-qá zenda-té qatø-áb. Ndigu tìabiti-zøtéz, av nqægo: Mbumbukiam-qa iz nango gimø̄-ngi꞉namāk.   
\c 2  
\s1 Klisten ezoqam, ande āv kiní-guligulimāt  
\p
\v 1 Matev kandambaqape, no Klisten ezoqam bugukhokhof nqazø-pouwe, nqánek: Ndigu ezoqa ewaqape, bèzø-guligulím, neka tiqa yaq-te Mbumbukiam-te bembō-viømemat neka ike manqat bembō-einimat.  
\v 2 Neka ndigu gaman kawakawa-za neka megetapak bezø-guligulím. Yaq ni kopømbaqapé, yage eqeieqei-té neka sambi matev-té qazíyagát, neka Mbumbukiam vizimbó-vizupāt neka matev mbomømboma vizígoāt.  
\v 3 Mbumbukiam-qa bøi-te, ndego nigi khandi etoam ezoqam, guliguli matev av nqægo eqeieqeí. Yaq ndego khanakhanákh.  
\v 4 Ndego āv qambøepoév nqǽgo: Ezoqa ewaqape khandi sugumú-ndapém neka unimanqatin manqat vǿezøtēz.  
\v 5 Zapa ndǿgo, Mbumbukiam sa kopo ndégo. Neka yaq Mbumbukiam-a, yaq ezoqam, iziz ezoqam sa kopo ngének, Keliso Yesu, ndego ge-ezoqam-ev,  
\v 6 \x - \xo 2:6 \xt Lom 3:29-30; Gal 1:4\x*ndego ezoqa ewaqape nqovotøzat nonqo, ekeza kha sa geve. Ta mokho-te, Mbumbukiam khøuwa eqeieqei-te, āv gininømánd nqǽgo: Ndego ezoqa ewaqape khandi꞉zat-qa ndøgó.  
\v 7 \x - \xo 2:7 \xt Kel 9:15; Gal 2:7-8; 2 Tim 1:11\x*No Mbumbukiam nqánek gene-veatán: No teqa u løozu ezoqam neka Keliso-ge u-anem nógoát. Nqanek manqat unimanqatín. No khavozøpøteáv. No ndǿgo tene-veatán: No vini bawan-ak unimanqatin manqat neka unimanqatin matev-qa yaq-te nøté-zømesimát.   
\p
\v 8 Yaq nakémbá, no āv qanømbe-poév nqǽgo: Manqei-manqei ate ndægo, angana tiguligulimat, Mbumbukiam-te zenda ti-eqagimat, tiqa mbøni mokho-te, eqeieqei mbá sa bezømbu꞉gú, qaqa mbaīn neka ponqombap mbain.   
\p
\v 9 \x - \xo 2:9 \xt 1 Pita 3:3-5\x*Neka sakheis, ndabua, matev eqeieqei-té giabenø-uzám, matavap loloakh-ús, ambá av nqǣgo, angana poev tàbezømbewāv. Neka ndigu izum, khapekhapé bete-løvønø̀ve᷄m. Neka gigiap bugug mbomømboma fia kandakanda, kopømba ande av agiwa-qasis ndi꞉gu, khapekhapé bete-kapùia᷄m, kha-te. Neka ndabua fia kandakanda be-ùza᷄m.  
\v 10 \x - \xo 2:10 \xt 1 Tim 5:10\x*Geté ndigu matev eqeieqei bematanám. Sakheis ndigu, Mbumbukiam ndimbovizap, tiqa khakheinam matev eqeieqei nqánek.   
\p
\v 11 Sakheis Mbumbukiam-qa Manqat ti-ewagat, ndigu yoge eqeieqei begó. Ndigu nømendim ezoqam, yà bembovizáp neka manqat mbaín. Sà beqonøvé.  
\v 12 \x - \xo 2:12 \xt 1 Ko 14:34\x*No sakheis takeáv, angana tizømbo-kawaeztat neka ti꞉zømesim. Geté ndigu yoge mbá giabiti-waní.  
\v 13 \x - \xo 2:13 \xt Gen 2:7, 21-22; 1 Ko 11:8-9\x*Zapa ndǿgo, Mbumbukiam bugukhokhof Adam ndøkhakheinøvém. Yaq váev, Iv gukhakheinøvem.  
\v 14 \x - \xo 2:14 \xt 2 Ko 11:3; Gal 3:1-6\x*Neka ndøgo Adám mbá, wazeam getuwam. Geté Iv ndøtuwám, yaq ndugu Mbumbukiam-qa khafeap vø̄nqawa.  
\v 15 Geté Mbumbukiam até sakheís-a, ndigu nakheis ndizøqanim, gékhandí꞉z, ndigu unimanqatin matev neka kuku matev-te ate tiyagat, neka matavap loloakh vøzǿgoāt neka eqeieqei vǿyagāt, av Mbumbukiam ndømbøe-poev.   
\c 3  
\s1 Klisten megetapak-qa yaq-te  
\p
\v 1 \x - \xo 3:1 \xt Kel 20:28\x*Ezoqa poev tømbogoat, te-Klisten-megeat-ezoqam-ev, ndego sasae qanimáv tømbopoe. Nqanek manqat unimanqatín.  
\v 2 \x - \xo 3:2-6 \xt Tait 1:6-9\x*Geté Klisten megeat ezoqam, matev eqeieqei bembogó. Yaq ndǿgo, ezoqa nøme tìabiti-qeiví, ndego manqa-zapazapa mbaín. Neka ndego sæva kopo mba bembogó. Neka ndego matev nakha-nakhamas-te, bègo᷄. Neka ndego matavap loloakh-us begó. Teqa matev eqeieqei begó, yaq ezoqa tìabembøe-vizáp. Neka ndego ezoqa, khoev sà bezø-manqaté. Neka ndego Mbumbukiam-qa Manqat nømendim matev, ùni bete-otév.  
\v 3 Neka ndego khapekhapé bete-ìza᷄m. Neka ndego qaqa nakha-nakhamas-te bègo᷄. Geté ndego sambi matev neka aiyaiyav matev bembogó, ezoqam-te. Neka ndego moni-te, poev bembògo᷄.  
\v 4 Ndigu khoev-te namba ndi꞉yage, ndego eqeieqei bezø-keogé, neka nakheis ùni bete-zømesím. Yaq ndigu teqa manqat o-mba bembøe-ndapé neka yà bembovizáp.  
\v 5 Zapa ndǿgo, ezoqam ndego, ekeza nakheis neka zas keoge-eqeieqei-eav tøgoat, yaq gê, Mbumbukiam-qa Klisten bawan ezoqam, eqeieqei áv kezømbé-kewagāt?  
\v 6 Ezoqam ndego Klisten matev-te ndakinak tendo-on, ndego kopømba mbaín, Klisten ezoqam tezømbo-mege. Soqaín ndøgo, te꞉khambuvupat, yaq Mbumbukiam manqa ovøyam-tē genø̄vē, av Saitan ge꞉ve.  
\v 7 \x - \xo 3:7 \xt 2 Ko 8:21\x*Até bavokho ezoqám-a, Klisten megeat ezoqam-qa matev tiqeivat, ndigu ndego, ezoqa eqeieqei betevewé. Soqaín ndøgo, manqa soqøsoqa tøfakhan teqa yaq-te, yaq nqova soqaqape-qa ka tendap.   
\s1 Dikon ezoqam-qa yaq-te  
\p
\v 8 Até dikon ezoqám-a, matev eqeieqeí sa bezøgó. Yaq ezoqa tìabezømbe-vizáp. Ndigu unimanqatin manqat mba bemanqaté. Neka ndigu ibøkha soqa izam bezøgàwa᷄p. Neka ndigu moni-te, poev khapé bezømbègo᷄.  
\v 9 Ndigu ezoqa ndaføyamba begó, Mbumbukiam-qa bøi-te, neka teqa manqat, unimanqatin matev-qa yaq-te, ndøgo ibugukhokhof khonoam-te qagoam, eqeieqei begeawát.  
\v 10 Tiqa matev, bèzømbokho-qeív. Yaq ndigu manqa-zapazapa mbain tøgoat, ndigu kopømbaqapé, dikon sasae tigonem.   
\p
\v 11 \x - \xo 3:11 \xt Tait 2:3\x*Até tigí sakheís-a, matev eqeieqeí sa bezøgó. Yaq ezoqa tìabezømbe-vizáp. Ndigu manqa begevèa᷄m. Neka ndigu matev nakha-nakhamas-te bègo᷄. Neka ndigu unimanqatin ezoqam begó, matev ate ndægo.   
\p
\v 12 Ndigu dikon ezoqam, sakhei kopokopo mba bezøgó. Neka ndigu tigi nakheis neka ezoqam, khoev-te namba ndi꞉yage, eqeieqei bezø-keogé.  
\v 13 Yaq ndigu sasae eqeieqei tigoat, ezoqa nøme gezǿ-vizupát. Yaq ndigu tiqa unimanqatin-te, Keliso Yesu-te, kha føgakh-mbá gíwaniapát.   
\s1 Mbumbukiam-qa Manqat, khonoam-te qagoam  
\p
\v 14 No tototaná ndǿgo: No nakhamas-té qatøndónáv, qo vǿe-qamēkh. Geté no nqanek manqat nqæpeaomit, zapa ndǿgo:  
\v 15 No khøuwa tæføløtaz, nakhamas-te okhoeav tøgoat, qo vø̀e-qatéq, Mbumbukiam-gi ezoqam, āv kiníyagāt. Zapa ndǿgo, ni Klisten bawan ezoqam, ni khandin Mbumbukiam-gí ezoqám. Neka ni unimanqatin manqat, andé uk me zi꞉-eqawát, neka ni unimanqatin manqat-qá zapá.  
\v 16 \x - \xo 3:16 \xt Zion 1:14; Kol 1:23; Mak 16:19\x*Niqa unimanqatin matev, Mbumbukiam ginindu-veaz, qanimav tantáv. Ezoqa kopømba mbaín to꞉nawam.  
\q1 Keliso manqei-qape-te gefakhan,  
\q2 ndego ezoqam ndøfakhán, neka ezoqa vø̄-ometam.  
\q1 Yaq Nqova Mbomambaqape, mø̀ndøni-unimanqatín:  
\q2 Ezoqam ngének.  
\q1 Neka enzol ezoqam ndø-ometám.  
\q1 Teqa manqat, manqei-manqei ate ndægo,  
\q2 sùgumu-panqavøemát.  
\q1 Neka manqei-qape-te ate nqægo,  
\q2 ezoqa vø̄-unimanqatinim.  
\q1 Yaq Mbumbukiam yan-té genøndáf,  
\q2 neka iz kandambaqape vømbō-etoam.   
\c 4  
\s1 Khavozam nømendim matev-qa yaq-te  
\p
\v 1 Nqova Mbomambaqape-qa manqat, bavokho-qapé. Āv gene-manqaté nqǽgo: Vaev khøuwa-te, ezoqa nøme tiqa unimanqatin Yesu-te, ndø̀-ivøvém. Yaq ndigu khavozam nqova neka nqova soqøsoqa-qa nømendim manqat mbópavát.  
\v 2 Ndigu ezoqam, nømendim matev av nqægo ndivøndøzu, ndigu khavozam ezoqám. Tiqa matavap mø̀ndø-soqøsoqoám, yaq ndigu mè꞉zøtezák, gekha matev eqeieqei neka gekha matev soqøsoqa.  
\v 3 \x - \xo 4:3 \xt Gen 9:3; Lom 14:6; 1 Ko 10:30-31\x*Ndigu nøkenøkem matev-te neka loge gigiap nøme-te, khafeap mo꞉-aumatún. Geté loge gigiap nqanek, Mbumbukiam ndøkhakheinám. Yaq ni Klisten ezoqam, ni nqazi-unimanqatinat neka unimanqatin manqat qazi꞉nøten, kopømbaqapé, Mbumbukiam ike manqat zimbó-einimát, neka nqanek loge gigiap vizílogāt.  
\v 4 Zapa ndǿgo, gigiap ate ndægo, Mbumbukiam gekhakheinam, eqeieqeí. Yaq nakémbá, ni bizi-sanqàwe᷄. Geté Mbumbukiam-te ike manqat zímanqatát, sasa zí-upøgimāt.  
\v 5 Zapa ndǿgo, Mbumbukiam-qa Manqat neka guligulim mokho-te, loge gigiap ate ndægo, gè-eqeieqei-ín, Mbumbukiam-qa bøi-te.   
\s1 Klisten megeat ezoqam eqeieqei-qa yaq-te  
\p
\v 6 Qo Klisten qafuap av toqote-zømesimat ndægo, qo Keliso Yesu-ge sasae ezoqam eqeieqei qógoát. Yaq qo Mbumbukiam-qa Manqat mokho-te, unimanqatin matev-qa yaq-te, ndøgo qo ande lou me ndoqote-loge, neka nømendim manqat eqeieqei mokho-te, qoqombo-pavat, bazaføgakh-us qógoát.  
\v 7 \x - \xo 4:7 \xt 1 Tim 1:4\x*Ezoqam-qa khokho emanqat vototap matev, ndøgo ezoqa tøkemav ndøgo, zitá qanewuøé. Geté qo bazaføgakh tønø-asøzú ndǿgo: Āv qane-yagé, av Mbumbukiam ndømbøe-poev.  
\v 8 Ezoqa sasae tegoat, ekeza kha bazaføgakh etoam nonqo, ndøgo kopømbá. Elavøqase gembótøké. Geté bazaføgakh toqo-asaz, matev toqogo, av Mbumbukiam ndømbøe-poev, ndøgo kandambá tøqatøke. Av toqotegoat ndægo, qo khandi qóndáp, ndakín neka até megemege-té-a.  
\v 9 Nqanek manqat unimanqatín. Qanimáv, tizindapem.  
\v 10 \x - \xo 4:10 \xt 1 Tim 2:3-4\x*Yaq nakémbá, ni bazaføgakh zi-asazét neka sasae bazaføgakh-us zigút. Zapa ndǿgo, ni Mbumbukiam-té qazio-taná, ndego khandi Mbumbukiam, ndego ezoqa ewaqape-ge khandi etoam ezoqam. Gekha ezoqām ndigu, ndego ti-unimanqatinim, khandi ndǿqeivím.   
\p
\v 11 Nqanek manqat, ezoqa gèzø-manqatét neka gè꞉zømesimít.  
\v 12 \x - \xo 4:12 \xt Tait 2:15\x*Qo ezoqa besanqàqa᷄, ta zapaya ndøgo, qo ezoqam ndakinak ndoqotego. Geté qo matev eqeieqei ndøgó, manqat-te neka yage-te neka kuku matev-te neka unimanqatin matev-te neka qakeza kha eqeieqei nøzøgim-te. Yaq ezoqa géqamekhám, neka qoqa matev vømbó-paevēm.  
\v 13 Qo ezoqa Mbumbukiam-qa Manqat gèzø-geveám. Gèguguzá, neka gè꞉zømesím, atema no banø̄fakhan.   
\p
\v 14 \x - \xo 4:14 \xt 2 Tim 1:6\x*Bazaføgakh ndøgo, Mbumbukiam-ge Nqova Mbomambaqape geqa-etoam, Klisten megetapak zenda giqambo-veem, yaq Mbumbukiam-qa manqat givevezømem qoqa yaq-te, ta bazaføgakh ndøgo, ndøsanqàwe᷄. Geté oskia mbogeawát, qoqa sasae-te.  
\v 15 Qo bazaføgakh ndø-asøzú, ta matev-te ndøgo, no qataqambe-manqatavun. Até vøgó. Yaq ezoqa āv tiabiti-qeiví: Qo Klisten matev-te, kandambá qoqo-khouweq.  
\v 16 Qakeza yage neka nømendim matev, gèqeiví. Até vøyá, nqanek matev-te. Av toqotegoat ndægo, qo qakeza kha qókhandí neka até ndigú-a, voqó-khandī꞉z, ndigu qoqa manqat ti-ewagat.   
\c 5  
\s1 Klisten megeat ezoqam, Klisten zifuap āv kenézæbāt  
\p
\v 1 Anganeam e-ma-khouwevat tegoat, qo manqa sasanqa-us mbomanqàte᷄. Geté manqat taqagoat te-te, āv tønegugú, kopømba ande av qakeza qave toqote-gugu.  
\p Neka anganeam ndakinak-te, manqat taqagoat, āv tønegugú, kopømba ande av qakeza qazøpikia o qaveqase toqote-gugu.   
\p
\v 2 Neka sævam e-ma-khouwevat tugoat, manqat taqagoat tu-te, āv tønegugú, kopømba ande av qakeza qavo toqote-gugu.  
\p Neka sævam ndakinak-te manqat taqagoat, āv tønegugú, kopømba ande av qakeza qazan o qakhasuk toqote-gugu. Matev eqeieqei-té, Mbumbukiam-qa bøi-te.   
\s1 Klisten ngængæm-qa yaq-te  
\p
\v 3 Ngængæm tigoat, ndigu tøke ezoqa mbain tøgoat, yaq Klisten bawan ezoqam, bèzøvizáp neka yà bezøtøkeé.  
\v 4 Geté ngæmam ndugu, nakheis neka zi timbogoat, nginik Klisten matev eqeieqei begó neka ekeza ezoqam, yà bezø-keogé. Ndigu evøndipakha neka atanakha-za neka qaza-za, tìabezømbe-qavøiwát, av bugukhokhof gizømbe-kewagam.  
\v 5 Ngængæm ndigu, ekeza ezoqam mbain ndigu, ndigu Mbumbukiam-te mbá ginøtazá. Ndigu guligulim, sègezømá, pavpave nekā lovølova, neka Mbumbukiam tøke-qa ndīmbōvīām.  
\v 6 Geté ngængæm ndigu, ekeza poev matev mba ndimbopaev, ndigu andé løvøte ezoqám. Oskiá ndøgo, ndiyage, ndigu mø̀ndø-pakhaéz.   
\p
\v 7 Nqanek manqat gè꞉zømesím, ndigu Klisten ezoqam. Yaq ezoqa nøme, tìabiti-qeiví, ndigu manqa-zapazapa mbaín.  
\v 8 Gekha ezoqām ndego, ekeza ezoqam neka ndigu ezoqam, khoev-te namba ndi꞉yage, eqeieqei tøkemav tøgoat, ndego unimanqatin matev, zitá genewuá. Teqa manqa-zapa, Klisten-av ezoqam-qa manqa-zapa, mø̀ndøløvú.   
\p
\v 9 Ngæmam nømu-qa iz ndøpeàwa᷄m, ta mbuk-te ndøgo, Klisten ezoqa ngængæm ndizø-tøkee, tiqa iziz ndøpeawap. Geté tuqa iz sa ndǿgo toqó-peawám, ndugu viav 60 tumu-løvuat, neka ekeza anganeam mba gumbo-matavupam,  
\v 10 neka tuqa yaq-te, ezoqa ti꞉zøtez, ndugu sasae mbomømboma gugoavun, kopømba ande av nakheis eqeieqei guzø-kewagam, neka ezoqa khoev guzø-manqatam, neka ndugu mivi mbain qagoam, khokho sasae gugoam, ande av Klisten ezoqa nøme, zenda tokhotapak guzømbe-sunguzumam neka ndigu vøzø̄-tøkeam, yage føgakh qazø-fakhanumam, neka gekha sasae eqeieqei nøme vø̄goam.   
\p
\v 11 Geté ngængæm ezoqa ndakinak-qa iziz ndøpeàwa᷄m, ta mbuk-te ndøgo. Soqaín ndøgo, tiqa poev angana-te nango tøwav, yaq angana nqawa vǿ-upøgīm, neka Keliso zita vǿe-wuowēm.  
\v 12 Av gigonemɨn, ndigu manqa-zapa ndøgonemɨ́n. Zapa ndǿgo, manqa mbusa ndøgo, bugukhokhof giveem, av nqægo, “Ni angana nqawa nī-upøgimāk,” ndigu gènqaonemɨ́n.  
\v 13 \x - \xo 5:13 \xt 2 Tes 3:11\x*Neka nøme nqánek: Ngængæm ezoqa ndakinak-qa iziz toqo-peawam, Klisten bawan ezoqam tizøtøke, ndigu géwauwíz neka āv qazømbé-meá nqǽgo: Ezoqam-qā khoev-te segé-okhoát. Geté ta-mbá mbá. Ndigu manqa ndǿgeve꞉mát neka ezoqam-qa matev-te, kesov vǿsokhosumāt. Neka khokho manqat segé-manqatát, ndøgo ambā gēmanqateāk.  
\v 14 \x - \xo 5:14 \xt 1 Ko 7:9\x*Yaq nakémbá, no nqæmatavap, qanimav nqánek: Ngængæm ndakinak, angana nango bètonqogím. Yaq nakheis bezøfakház neka tiqa khoev eqeieqei bembøē-keoge. Yaq av nqægo, nigi qaqa ezoqam kopømba mbaín, ni Klisten ezoqam, niqa iz tingi꞉nam.  
\v 15 Ngængæm nøme, ndigu mø̀ndø-qambúz, Saitan vømbō-paevem.   
\p
\v 16 Klisten sævam tugoat, ndugu ekeza ezoqa mokho-te, ngængæm timbogoat, yaq ndugu yà bezøtøkeé. Ndugu Klisten bawan ezoqam-te nqanek viniv bezø-ìva᷄v, tizøtøkee. Yaq Klisten bawan ezoqam, ti-mbá tiabezø-tøkeé, ngængæm ndigu, ekeza ezoqam mbain ndigu.   
\s1 Klisten megetapak-qa yaq-te  
\p
\v 17 Klisten megetapak ndigu, Klisten bawan ezoqam eqeieqei ndizø-keoge, ndigu vizap neka fia eqeieqei be-upøgím. Bugukhokhof tìabe-upøgím ndigu, Mbumbukiam-qa emanqat vototap sasae-te, bazaføgakh ndi-asøzu neka ezoqa ndi꞉zømesim.  
\v 18 \x - \xo 5:18 \xt Deut 25:4; 1 Ko 9:9; Met 10:10\x*Taqa yaq-te, Mbumbukiam-qa Manqat, āv qane-peawáp nqǽgo, “Qo kao-qa manqa-nqa, mboløvø̀na᷄m, wit tag koqogim sasae tugoat.” Neka nøme nqánek, “Gekha ezoqām ndego, ndesasaeat, ndego yaq-fia bèndáp.”\fig Wit tag koqogim sasae|src="GW-209.tif" size="col" copy="United Bible Society. 1989. Nairobi, Kenia" ref="5:18" \fig*   
\p
\v 19 \x - \xo 5:19 \xt 2 Ko 13:1\x*Ezoqa kopo, Klisten megeat ezoqam-qa yaq-te, manqat teqa-ein, av nqægo, ndego manqa-zapa ndøgō, qo teqa manqat mbo-èwa᷄g, geté bøi vizu ezoqam misika o menas tigoat.  
\v 20 \x - \xo 5:20 \xt Ef 5:11\x*Geté Klisten megeat ezoqam unimanqatin manqa-zapa tego, qo ezoqa ewaqape-qa bøi-te, qógugú. Yaq ndigu Klisten ezoqa nøme, møe tinígoném, yaq manqa-zapa gégonemák.   
\p
\v 21 No Mbumbukiam-qa bøi-te neka Keliso Yesu-qa bøi-te neka tegi enzol ezoqam, gevevesam, tiqa bøi-te, nqataqá-pouwe: Nqanek manqat, qataqambe-manqatavun, matev ùnime꞉gó. Qo ezoqa ndøgevezòa᷄t, neka yaq-mba ndø-òkho᷄.   
\p
\v 22 Qo ezoqa zenda vøvøqa zømbø-àwa᷄m, Klisten megeat sasae-te. Geté tiqa matev vø̀khæqatéq. Soqaín ndøgo, ndigu manqa-zapa tigonem, yaq ezoqa timatavupat, tiqa matev kopømbā qoqa bøi-te. Neka qo qakezan, ndaføyamba até vøyá, Mbumbukiam-qa bøi-te.   
\p
\v 23 Timoti, qo enqoni nandoqo-qeivap, ibøkha mokho-mba ndø-ìza᷄m. Geté waen khasøkhasis namba me꞉-izám. Yaq qoqa emu eqeieqei qágoát.   
\p
\v 24 Ezoqa nøme-qa manqa-zapa, bavokhó qagó. Yaq soqoté-qatéq, ndigu manqa ovøyam-te, yaq-fia ndø̀ndapém. Geté ezoqa nøme-qa manqa-zapa, khonoam-té qagó, yaq vaev-té qandóveá.  
\v 25 Neka matev eqeieqei-qa yaq-te, até kopó. Nøme ndøgo, bavokhó qagó. Geté ta matev eqeieqei nøme ndøgo, ndakin khonoam-te nqago, kopømba mbaín, oskia tøkhonawat.   
\c 6  
\s1 Sasae ezoqam-qa yaq-te  
\p
\v 1 \x - \xo 6:1 \xt Ef 6:5\x*Yaq-fia mbain sasae ezoqam, tigi sasae kawakawa-za, ùni bezømbe-vizáp. Soqaín ndøgo, ezoqa nøme Mbumbukiam-qa iz neka niqa Klisten nømendim matev tingenøitat.  
\v 2 \x - \xo 6:2 \xt Filem 16\x*Tigi sasae kawakawa-za, Klisten ezoqam tigoat, yaq sasae ezoqam kopømba mbaín, vizap mbain tigoat ti-te, ta zapaya. Geté ndigu sasae eqeieqei begó ti-te. Zapa ndǿgo, ndigu kawakawa-za, ti-te sasae ndigu, ndigu até ge-unimanqatinát neka Mbumbukiam kukú, ti-te.  
\s1 Khokho nømendim neka moni-te poev-qa yaq-te  
\p Manqat ndøgo, av qate-qamekheimavun, ezoqa gè꞉zømesím neka gègugúb.  
\v 3 \x - \xo 6:3 \xt Gal 1:6-9\x*Geté ezoqa nøme-qa nømendim manqat vini tøgoat neka nigi Evezøza Yesu Keliso-qa manqat eqeieqei uni leveav vǿgoāt, neka teqa nømendim matev, ezoqa tøkeeav tøgoat, matev eqeieqei-te tiyagat, av Mbumbukiam ndømbøe-poev,  
\v 4 ezoqam av nge꞉go, ekeza iz khokhó sege-eqawát neka ndego mokho-qase ndapeáv. Teqa matavap, gèmbo-soqøsoqoám. Ezoqam av ngenek nge꞉go, manqa mokho zapaya, ponqombap neka manqa itumbam-qa mba ndøgó. Geté matev av nqægo, ezoqa ova matev neka sanqambap matev neka ezoqam-qa iz ngenøgim matev neka løvøyap matev-té qanø-ituzá.  
\v 5 \x - \xo 6:5 \xt 2 Tim 3:8; 4:4; Tait 1:14\x*Ezoqam av ngi꞉gu, khøuwa kopoáv, gèponqombupatún. Tiqa matavap gèsoqøsoqoám. Ndigu unimanqatin nømendim matev, mø̀ndø-ivøvém. Ndigu ndimatavap, qo Klisten matev-te toqoyagat, nakhoa ekeqá av nqǽgo: Qo gigiap kopoav qó-upøgimát.   
\p
\v 6 \x - \xo 6:6 \xt 1 Tim 4:8; Filip 4:11-12; Iblu 13:5\x*Geté ni Mbumbukiam-qa matev tizimbo-pavat neka gigiap-qa yaq-te, ni nqanigu, khanakhanakh vønígoāt, yaq ni unimanqatin gigiap kopoav ezoqám.  
\v 7 \x - \xo 6:7 \xt Job 1:21\x*Ni qazi-qanimat, ni gigiap mbaín, sizi-geavún. Yaq até kopó. Ni manqei-qape nqawa tizi-ivøvem, ni gigiap mbaín, sizíniáv.  
\v 8 Yaq nakémbá, loge gigiap neka ndabua nqanigu, ni kopømbá, khanakhanákh. Gigiap nøme binìgu᷄.   
\p
\v 9 Geté ezoqa ndigu, gigiap kopoav upøgim-qa ndigu, ndigu khamasim matev-té ginø-o꞉azɨ́n, neka ka vø̄endapemɨn. Yaq tiqa khokho poev matev soqøsoqa kopoav-qape, soqaqape-té qanǿ-itúb, vǿngiæzō.  
\v 10 \x - \xo 6:10 \xt Ef 5:5\x*Poev moni-te, ndøgo matev soqøsoqa ate ndægo-qá zapá. Ezoqa nøme, ndigu moni-te poev khape qazømbewav, ndigu unimanqatin matev, mø̀ndø-ivøvém. Yaq ta zapaya ndøgo, viniv kandambá gindapem.   
\s1 Ni bazaføgakh bizi-asøzú, Klisten matev-te  
\p
\v 11 \x - \xo 6:11 \xt 2 Tim 2:22\x*Geté qo, Mbumbukiam-ge ezoqam, matev soqøsoqa av nqægo, møe qombónayát. Geté bazaføgakh ndǿgo tønø-asøzú: Matev eqeieqei gone-te, neka yage-te ndøgo, av Mbumbukiam ndømbøe-poev, neka unimanqatin matev-te, neka kuku matev-te, neka bazaføgakh-us waniap matev-te, matev føgøføgakh toqoqeiv, neka aiyaiyav matev-te, ezoqa nøme-te.  
\v 12 \x - \xo 6:12 \xt 1 Ko 9:25-26; 2 Tim 4:7\x*Qo nøfe mbomambaqape-te, unimanqatin matev-qa yaq-te, bazaføgakh-us qónøfeát. Khandi miavmiav, gèkhatiwí, ndøgo Mbumbukiam geqambe-akha, neka taqa yaq-te, qo ezoqa kopoav-qa bøi-te, qoqa unimanqatin matev qoqo-unimanqatin.   
\p
\v 13 \x - \xo 6:13 \xt Zion 18:36-37\x*Mbumbukiam, ndego gigiap ate ndægo, khandi ndembo-etoam, neka Keliso Yesu, ndego Pontius Pailøt-qa bugug-te, unimanqatin manqat ge-unimanqatin, no tiqa bøi-te, nqataqá-manqate:  
\v 14 Mbumbukiam-qa Manqat, o-mba mo꞉ndapé. Yaq ezoqa āv tiabiti-qeiví, qoqa matev eqeieqeí. Até vømbopáev, atema nigi Evezøza Yesu Keliso nango vøndóqavān,  
\v 15 \x - \xo 6:15 \xt Veve 17:14\x*ta khøuwa eqeieqei-te ndøgo, ma Mbumbukiam ge꞉zav, ndego iz eqawat-qape, ndego yakhapus megeat ezoqam, ndego kawakawa-za-ge Kawa neka evezøza-za-ge Evezøza.  
\v 16 Khandi miavmiav, ndego yakhapús ndømbogo. Ndego waev kandambaqape-té geyagé. Ezoqa kopømba mbaín, taqa avønin-te tewav. Ezoqa kopo, ndego ometeáv neka kopømba mbaín, ti-ometam. Vizap matev neka kawa matev, te-te ndégo. Miavmiáv.  
\p Amén. Nqanek manqat unimanqatín.   
\s1 Ovøyam manqat nøme, gigiap kopoav ezoqam-qa yaq-te  
\p
\v 17 \x - \xo 6:17 \xt Luk 12:20-21\x*Ezoqam ndigu gigiap kopoav ndøzøgo, nqanek manqei-qape-te, manqat āv qazømbe-løvuá: Ndigu tiqa gigiap kopoav-qa yaq-te, bete-khambùva᷄p neka betotàza᷄. Zapa ndǿgo, manqei-qape-qa gigiap, nakhamas-té qanø-navøemɨ́n. Geté ndigu Mbumbukiam-te mbá giabeto-tazá, ndego ni matev mbomømboma ate ndægo ndini-etoam, niqa khanakhanakh nonqo.  
\v 18 Neka gezø-eín: Ndigu matev eqeieqei kopoav matanam ezoqam begó. Ndigu etoam møqæ begó, neka ezoqa nøme yà bezøtøkeé. Khanakhanakh-ús.  
\v 19 \x - \xo 6:19 \xt Met 6:20\x*Av ti꞉matønumat, ndigu gigiap kopoav, megemege-te nonqo mó꞉møvøemét. Yaq ndøgo kopømbaqapé tiotabat. Ndigu unimanqatin khandi ndǿndapém.   
\s1 Vaev guguna manqat  
\p
\v 20 Timoti! Sasae ndøgo, Mbumbukiam qoqa zenda-te geve, gèqeiví. Khokho manqat ndøgo, Mbumbukiam-qa Manqat kha-mba oveav ndøgo, neka ta manqat ndøgo, khokho nømendim ezoqa nøme ‘nøtenat’ ndimbo-akhayam, qo zitá qanewuøé.  
\v 21 \x - \xo 6:21 \xt 1 Tim 1:6; 2 Tim 2:18\x*Ezoqa nøme, meakha manqat av nqægo, mø̀ndø-ndapém, neka unimanqatin matev eqeieqei vø̄-ivøvem.  
\p Mbumbukiam-qa kuku matev, ndø̀goát, zo namba.