\id REV - Kunimaipa NT [kup] -Papua New Guinea 2002 (web version -2014) \h Ñetï Tokatizañ \toc1 REVELESEN \toc2 Ñetï Tokatizañ \toc3 Rev \mt1 REVELESEN \imt1 Ñetï garosikao \ip Revelesen Tokat Ou Ravohopanezañiz ñetï kapot ev. Met Iesuz mañairooh-abanari 12 porihanañ Zon pop Iesuz ñetiv añarabon mañovai soohavoz, aban nari kaev ravat pi iv havevoz lopotak ham tit nataz abatao Patmos hameg-potak pi basat kakam zeimakeh memerizah. Met Zon poek hehan, Godiz Pul Tinap potazao bavatat tokat berevohopanezañ ahoam mañairoohan pi eteoh. Tat pim eteoh-poñ menahan hezaek rekö hameg. Met dari ñetï epov rekö hamegipuh mapoñ hodad narav hez batah, oñ kap epat ou ravamahan hodad haravameg. Met Iesu Setenir horï modari ritou hametat hepanen paru ñodat pohao horï ravapan. Tapanen tairari Iesuz homeo badae batat rez kek tat tovai sohopanez pori tinaek meñepanen hepan, oñ paru añarab horï tamahari hañiv metohopanen kakamao hatevetehopanez kap pot ba ou batat mañairah. \ip Met Zon tapup Zon, 1 Zon, 2 Zon, 3 Zon ñetï poñ amun menah. \ip Met Iesu abarah maot helat hasahan krismasañ 65-iz zut bon tahan Zon ñetï epov menah. \c 1 \ms1 Tokat Ou Ravohopanezañin Kristo Zonin mañairooh \p \v 1 Met tep epatak Godihö Iesu Kriston mañoohat ev. Met piin epat mañah, “Met tokat ou ravohopanez potuz añarab petev hodad nat hezaek tin hodad tapanez ni nem añarabon mañookë.” Pot mañahan Iesu pim enzolip meehan erat ne Zon pim gog aban epopun nañat nañairoohan eteohö. \v 2 Met pi neen nañairoohan eteohö-pot, ma Godir Kristoz haohan ne hateteohö-map poñ, rotapuñ ok, pot ev arin añamoh. \v 3 Met rotap ou ravohopanez menamoh-epeñ totoi ou ravohopan, povoz ari tairari tep epatak tokat ou ravohopanezañiz ñetiv rekö hahopekez pori, ma ari tairari hatevetet baval hat tohopekez pori, ari biñ ravat hepek. \s1 Kristoz toguñik hehariz ñetiv \p \v 4-5 Met ne Zon ari Esia zeisik zei ahoñ 7 poñik añarab Iesuz togut ravat hezariz homet ñetï epov ev menamoh. Met God batam hehapuh petev am het tokat am hepanez popur pim Pul Tinañ 7, ma Iesu Kristo ari masakao anohopanen lop tinarizaronañ hepekez ne zait toh. Met Godiz Pul Tin poñ pim toutamah-tek tin potaz nakoe hez, met Iesu Kristo pi tinam ev hamarah pim Papapuz ñetiv ba ou batoohan eteogip ok, met pi ñomahaekanañ garos ravat maot birirï ravat bal hakah. Tat pi ham eparah aban korav ahö mapori ritou metat petev ahop ravat hez. Met pi tapup darimaz zakep tat hehapuh darim horï tovai emoog-poñihö birepez zut edemat hehan hegiek, pi erat poñiz hañiv bat ñomahapuh darim horï poñ olah. \v 6 Tahapuh dari God pim Papapuz gog añarab mageiri ba avatahan pim gogot tovai añarab modariz mañ mañovai sameg. Pot tat eñizah, povoz pimaz epat homevai sook, Met pim abat ahovor kezao bon natotü, oñ pohao het hepan. Rotap ev añoh. \p \v 7 Met pi maot univok het erapanez tamahag etehozei. Tapanen añarab tairari pi urahan ñomah-pori met zei maposikarohari piin etet, Ai oe, darim horï tamegiñiz hañiv etapanezap ak eramahag etei, pot homet iñir zakep tat uloñ horï ravat hepan. Met rotap hamoh-epat ou ravapanen etekazat ev hamoh. \p \v 8 Met God epat hahan hez, “Ne maporiz revah kez ahovonañ hez-epop batam nonair nai bonorah ne het haohon nonair nai ev ou ravah, met petev am het tokat potü map bon tapanen ne am hem.” \s1 Zon Kriston etehavoz ñetiv \p \v 9 Met ne Zon arim nanep ravat hezap ñetï epov ev menamoh. Met dari Iesuz togü honet ravat pinañ honeo hezavoz aban nari kaev ravat kakamao etamahan pi darim revah avat eñizamahan dari rez kek tat tovai sameg. Met ne Godiz ñetiv Iesuz ba ou batooh-pov añarabon mañovai emoohon aban nari kaev ravat ne navat ev iv havë ahovoz lopotak ham tit nataz abatao Patmos poek boutitak navat emat kakam zeimakeh nemerizahan ne ev hez. \v 10 Met ev het Sande aliz nasik darim Amipuz homet hehon pim Pul Tinap nem loporih an pap manahan nem kosimarah ñe ahov tibivoz zut nao \v 11 epat hah, “Met nim nañairoman etehokez epeñ paru Iesuz añarab toguñ 7 zei ahoñik hezarihaz menat meeken sap. Met zei ahö poñiz abatañ ev, Epesas, Simena, Pegamam, Taiataira, Sadis, Piladelpia, Leodisia, zei hahö-epeñik hezarihaz menat mee.” \p \v 12 Pot hahan ne, Tairapuhö neen nañamah batah? pot homet boreurat etehon it ramuñ 7 golivonañ matut tahan hehañ oraehan, \v 13 ram poñiz ñaravatak nap rouvat heh. Met pop pi aban abarahanañ erat heh-popuz zut hehap pim dimip aban ahoriz meamahariz zutap meehan er horat pim eñañik sat heh, met pim ulor heipitak zapatis golivonañ matut tahan hehas urahan heh. \v 14 Met pim gag taet id aerapuz zut map aer ravat hehan pim etañ it rai raisiz zut heh. \v 15 Met pim eñ kokoñ pei nain eteamegin siv mavat den peñ peñ el meamahavoz zut peñ hat hehan pim ñeo iv mezeo ahoam riri hamahavoz zut hahan ne hateveteohö. \v 16 Met pim mar giñasik zeizañ 7 bat hehan pim gizasikanañ en kaiz toves nasitï nasitï baelahan ñai tat hehas berevat heh. Met pim et batarop gitap revah helat kezao mañamahavoz zut heh. \v 17 Met ne popun etet ñomohopuz zut pim eñañik ñodat oraehon, pim mar giñas nem herisik bizat epat nañah, “Ni ñaihet totun. Met ne batam nonair nai bonorah hehö, met tokat ne am het pohao hemazap ev.” \v 18 Pot nañat maot epat nañah, “Met ne ñomohoekanañ maot birirï ravat pohao hemaz hezap ev. Tat ne añarab ñomamahavoz korav hez, ma parum pulihol sat hez-zei posiz haitokoroz kirop ne bat hez. \v 19 Povoz petev ou ravamahan eteameñ-okoñ, ma tokat ou ravohopanez poñ, nañairohoman eteokezat map menohoz. \v 20 Met ev nem mar giñasik zeizañ 7 bat hez, ma it ramuñ 7 golivonañ matut tahan hez-poñiz kapot bar nañomaz ev toh. Met zei ahö abatañ hahö-poñik nem añarab toguñ 7 poñiz zut it ramuñ 7 ravat hez. Met paru togü poñiz enzol parumaz korav hez-poriz zut zeizañ 7 ev bat hez.” Pot hahan ne hateveteohö. \c 2 \s1 Epesas zei potakariz ñetiv \p \v 1 Met pi pot nañah-pop maot neen epat nañah, “Met ni paru Epesas zeitak añarab nemaz homet hez-togü potakaz nem ñetï nañomaz toh-epov menat meeken sapanen paru bat rekö hapan. Met ev nem mar giñasik zeizañ 7 bat hez, ma it ramuñ 7 golivonañ matut tahan hez-epeñiz ñaravañik ne sat em tamohop ev, povoz ari Epesas añarabon epat añoman hatevetei. \v 2 Met arim tamegit ne hodad, ari nem gogot tin kezao tohot kaev narav, oñ rez kek tat tameg. Ma ari añarab horï tamaharinañ honeo hepekez zait nat, ma paru tairari, ‘Dei Kristoz aposor aban ba ou avatat emeehan emamegiri ev,’ pot haohari zu metegin aban moregari pot ravah. \v 3 Ma ari rez kek tat nem ñetiv añarabon mañovai soogin modari bahorï etoohan, ari kaev ravat ne neveteg bon, oñ am tin tovai sameg. Pov tin ok tameg. \v 4 Oñ arim horï nen epovon ne eteamohon tin narav, povoz añoman ari maot natotuzao bar añomaz ev toh. Met ari kapot tat nemaz homeo badae bateg-porah nemaz ahoam zait tat heg, oñ petev ari pot nat het nemaz aviam zait tat hez. Pot tamegin ne eteamohon tin narav. \v 5 Povoz ari epat homepekez arin añamoh, Rotap dari garos Iesuz ahoam zait tat heg-pov betet ñodeg. Pot homet hodad tinao bat horï tameg-poñ betet arim garos tin toogit maot tohozei. Oñ ari hamoh-epat nat tepek, povoz ne aritï emat arim togü okataz it ramü poñad ba upimapuh baveteman sapanen betezam hepek. \v 6 Met arim horï tamegit ok ne arin bar haañoh, oñ arim tin tameg-mod epov amun añom, Met ne aban Nikolas popunañariz tamahavoz kaev ravamoh-taput ari amun ahoam parumauz kaev ravat kos rez manat hez. \p \v 7 Met ari Epesas añarab hat koveñ hezari okeg, Godiz Pul Tinapuhö ari nem añarabon añamah-ñetï epeñ tin hatevetet hezei. Met paru tairari Seten moreg metohopanen am rez kek tat tin tovai sohopanez porin mañoman, paru zi pohao het hepanezamedez uloñ tavat nohot pohao het hepan. Met zi hamoh-pomed Godiz ham tinarah hez.” Pot Epesas zeitakarin mañomaz neen bar nañah. \s1 Simena zei potakariz ñetiv \p \v 8 Pot nañat maot neen epat nañah, “Met ni paru Simena zei ahö potak añarab nemaz homet hez-togü potakaz nem ñetï nañomaz toh-epov menat meeken sapanen paru bat rekö hapan. Met ne batam nonair nai bonorah hehö, met tokat am het pohao hemazap ev, batam ñomat maot birirï ravat hezapuhö ev ari Simena añarabon añoman hatevetepek. \v 9 Met arim honoñai povor kao etamah-poñin ne et hareet hez. Ma ari ham eparahaz nonair naitü bonori hez, pot ne hodad, oñ rotap ari nem añarab haravat abarahaz nonair nai tinatü havat hez. Met paru, ‘Dei Zudahol eveg, Godiz añarab tinari ravat hez,’ pot hamahari arimaz ñetï moreg modarin mañamah-pov ne hodad, oñ paru pori pim añarab bonori ok, Seten paru beri hamahan pim togut ravat hez. \v 10 Met mod nari ari bahorï etohopanen kakamao hatevetehopekez tamah-povoz ari pot etohopanezavoz ñaihet totunei, oñ hatevetei. Seten pot homeh, Rotap paru pimeri ravah, ma nemeri maot ravapan batah? Pot homet ñai aban narin hodadeo manapanen paru arim nari bat kakamavoz zeimakeh memerizapanen hepan. Tapanen arim honoñai tat hepekez poñ alizañ 10 hepeken bon tapan. Met paru men oñomapanez hapanen ari rez kek tat nemaz kaev narav het nem ñetiv am bat hepek, povoz pohao het hepekez hañ tin pov anom. \p \v 11 Met ari hat koveñ hezari okeg, Godiz Pul Tinapuhö ari nem añarabon añamah-ñetï epeñ tin hatevetet hezei. Met paru tairari Seten moreg metohopanen am rez kek tat tin tovai sohopanez porin mañoman ñomat horiek nasotü, oñ tin hepan.” Pot Simena zeitakarin mañomaz neen bar nañah. \s1 Pegamam zei potakariz ñetiv \p \v 12 Pot nañat maot epat nañah, “Met ni paru Pegamam zei ahö potak añarab nemaz homet hez-togü potakaz nem ñetï nañomaz toh-epov menat meeken sapanen paru bat rekö hapan. Met ne en kaiz toves nasitï nasitï baelahan ñai tat hez-pos bat hezap ev, povoz ari Pegamam añarabon añoman hatevetei. \v 13 Mai zakep, met arim zeitak Seten pi añarab ahovokaroz ahop ravat hez, pov ne hodad, oñ ari parum ñaravatak het nemaz kaev narav, ma aban Antipas pop nem ñetiv tinam haohap ok arimatak hehaek, Seten paru nari hodad horiv manahan pi men ñomah-porah nemaz homeo badae batat hez-pov ari navet, oñ am tameg, pot ne et hareet hez. \p \v 14 Met rotap ari ok nemaz homet rez kek tat tovai sameg, oñ arim horï tameg-nañ maot natotuz ev bar añomaz toh. Met batam ari bonorah Israel zei posik propet aban nap pim abatao Belam pop poek het zei modasiz aban korav ahop Belak, popun Israel añarab ñodapanez hat non horiorö mañairahan pihoen Israel añarabon non horï poorö mañairooh. Met non horï epooroz hamoh, Añarab Zuda bon oñ patari zihavenañ akohol bitat akö pori hañ tinao metapan hat anumaihol bareñ elat hañiv metoohan, Israel pori honeo ravat horï tat anumai pori nohot heh, ma aban modariz añahol amun givogï bovai sohopanez nonor mañairooh. Pot batam horï ahov tooh. Met arim nari petev non horï pooroh amun sohot, \v 15 Nikolas aban popuhö horï povokaro tohopanez añarabon mañamahan paru baval hat tovai samah. Pot mañamahaek paru horï pov tamahan ari modari am etet hez, \v 16 oñ añoh-epat tamahaek ne et hareet hez, povoz paru horï tamah-porin mañepeken horï pov betet kos rez manap. Oñ pot nat am hepanen hepek, povoz ne zuam emat nem gizasikanañ en rav tovë berevat hez-epesinañ paru horï pov tamah-pori zei ñai metom. \p \v 17 Met ari hat koveñ hezari okeg, Godiz Pul Tinapuhö ari nem añarabon añamah-epeñ tin hatevetet hezei. Met paru tairari Seten moreg metohopanen rez kek tat tin tovai sohopanez-pori batam Israel añarab zei ñai ñaisik hehan gipiz nakap pim abatao mana haoh-pokap abarahanañ manoohan noohavoz zut abarahanañ gipiz tinatü manom. Ma paru honep honep hel aer nao bitat pim abat magei nao menoman hepanez pov amun manom. Oñ abat magei menat manomaz pov bapanez nen pori etet hodad tapan, oñ modari hodad natotü.” Pot Pegamam zeitakarin mañomaz neen bar nañah. \s1 Taiataira zei potakariz ñetiv \p \v 18 Pot nañat maot epat nañah, “Met ni paru Taiataira zeitak añarab nemaz homet hez-togü potakaz nem ñetï nañomaz toh-epov menat meeken sapanen paru bat rekö hapan. Met ne Godiz rop nem etañ it rai raisiz zut hezan nem eñ kokoñ pei nain eteamegin siv mavat den peñ peñ el meamahavoz zut peñ hat hezap ev, povoz ari Taiataira añarabon epat añoman hatevetei. \v 19 Met arim tamegit ne etet hodad hakez, met ari nemaz homeo badae batat ahoam zait tat het arim modariz amun zait tat loporï manameg. Met pot tamegiek arim mamog nem gogot aviam toog-pov ritou metat ahoam tin tovai modari bahorï etamahan ari kaev narav, oñ rez kek tat tovai sameg. Pov tin ok tameg. \p \v 20 Oñ arim horï nen epovon ne eteamohon tin narav, povoz ari am tohopek hezavoz ev bar añomaz toh. Met batam Israel aban ahö napuz añap pim abatao Zesebel pop añarab modarin horï tohopanez mañairoohan tooh-popuz toohavoz zut arim ñaravatak añ pot tamah-modap arinañ het tamahan ari kos rez naman, oñ am et mereet hez. Met añ hamoh-pop pi, ‘Ne Godiz ñetiv hamohop ev,’ pot pi moreg hamahapuh, nem añarab nari moreg metat paru bogï tovai betezam nae nap bohopanez mañamah. Ma arimatakanañ añarab Iesuz hodad nat hez-nari akohol matut tat akö pori meñizat hañiv metapan hat anumaihol bareñ elat ritat arö tat namahan nem añarab honeo ravat anumai pori bat nohopanez añ popuhö mañamahan non horï pooroh arihanañ nari samah. \v 21 Met pim horï tamah-poñ betet loporï maot borourat hodad tinao bapanez ne ev gaa tat et bameet hez, met pi povoz kaev, oñ am horï tovai sohopanez zaitivonañ hez. \v 22 Povoz pi lam ahov manom, ma aban pinañ honeo bogï tamah-pori parum horiv navet het loporizaro borë naur hepan, povoz paru amun lam ahov manoman añ popunañ honeo paru kakam ahov hatevetehopan. \v 23 Tapanen ne paru tairari añ popuz ñetivon hatevetet baval hat tovai samah-pori menoman ñomapan. Tapanen zei maposikaroh nem añarab ñetï pov hatevetet nemaz epat hapan, ‘Met rotap pi darim loporizaroh homeamegit etet hodad hezap okeg, horï nañ homet tookazavoz hañiv etapan hez.’ Pot paru nemaz hapan. \p \v 24 Met ari Taiataira zeitak nemaz homet hez-mapori horï pov tameg bon, oñ ari nari parum tamahat nat hez. Ma Seteniz ñetï kil hamah-povon ari hodad narav. Met ne arin ñetï honoñai mod nao naañotü, \v 25 oñ arim tin tameg-pov bahorë hat hepeken tokat ne maot erom. \v 26 Met paru tairari Seten moreg metohopanen rez kek tat tin tovai sohot, nem zaitivok tovai emohot ñomohopanez pori porah kezao manoman, añarab maporiz ahori ravat hepan. \v 27 Met batam nem Papap ne añaraboz ahop ravat hemaz kezao nanahavoz zut parun epat mañom, ‘Ari kezao anoman ham añaraboz ahori ravat hezei.’ Pot mañoman paru kez pov tupuhavez zut bat het paru añarab poriz ahori ravat kezavonañ ham hap aban nap ur pez goe goe tamahavoz zut metohopanen horï ravat hepan. \v 28 Tapanen paru ba ahö batomaz pori ne zeiz ahö berevamah-pov manom. \p \v 29 Met ari hat koveñ hezari okeg, Godiz Pul Tinapuhö ari nem añarabon añamah-ñetï epeñ tin hatevetet hezei.” Pot Taiataira zeitakarin mañomaz neen nañah. \c 3 \s1 Sadis zei potakariz ñetiv \p \v 1 Pot nañat maot epat nañah, “Met ni paru Sadis zei ahö potak añarab nemaz homet hez-togü potakaz nem ñetï nañomaz toh-epov menat meeken sapanen paru bat rekö hapan, Met Godiz Pul Tinañ 7 nenañ honeo hezan nem marasik zeizañ 7 bat hezap ev, povoz ari Sadis zeitak añarabon epat añoman hatevetei. Met arim tamegit ne hodad, met modari arin etet kut tat epat hamah, ‘Met paru Godiz homeo tin badae batat hezari ok.’ Pot hamah, oñ ari giz nenañik nemaz hamegiek, ne arim loporizaron eteamohon ari nas hañomat hezariz zut ravat hez. \v 2 Povoz bal haz oñ ravat etañ elat het tin etehozei. Met ne eteamohon arim tamegit Godiz etañik horï ravat hez, povoz ganö ari nemaz homeo badae batat hez-pov pohao betepeken bon tapan hezavoz maot tinam baval hat tohozei. \v 3 Met batam paru emat nem ñetiv añoohan ari hatetet zait toogivoz maot homet baval hat arim horiñ kos rez manat tin tohozei. Oñ pot nat hepek, povoz ne givogip kilam emat modapuzatü bamahavoz zut ari hodad nat hepeken maot erat hañ horiv etom. \v 4 Met ari Sadis zeitak nari home tinavonañ het tameg, povoz petev ari tinari ravat hezaek, tokat dim aerahol anoman meet nenañ honeo sat em tookaz ari rekö haraveg. \v 5 Met paru tairari Seten moreg metohopanen rez kek tat tin tovai sohopanezari dim aer hamoh-pori manoman meet sohopanen tepatak parum abatañ menohon hezaek naelotü, oñ nem Papapur pim enzolihol paru honeo het hatevetet hepanen paru porin epat mañom, ‘Nem añarab tinari ev,’ pot mañom. Met tep hamoh-potak paru pohao het tin hepanezariz abatañ nem Papap hamenahan hez. \p \v 6 Met ari hat koveñ hezari okeg, Godiz Pul Tinapuhö ari nem añarabon añamah-ñetï epeñ tin hatevetet hezei.” Pot Sadis zeitakarin mañomaz neen bar nañah. \s1 Piladelpia zei potakariz ñetiv \p \v 7 Pot nañat maot epat nañah, “Met ni paru Piladelpia zei ahö potak añarab nemaz homet hez-togü potakaz nem ñetï nañomaz toh-epov menat meeken sapanen paru bat rekö hapan. Met ne rotapuvoharam tamohop ev. Met batam Israel zeisik aban ahop Devid pop poek het pim zeisik añaraboz tin kez tat korav ravat hehavoz zut ne Godiz zei tin hekaz posiz kez tat korav ravat hezap ev. Povoz ne zei posik tem ahoraz haitokor tezoman modap rekot namerizotü, ma ne haitokor merizoman modap rekot natezotü. \v 8 Met ari Piladelpia añarabon epat añoman hatevetei. Met arim tamegit ne hodad, met ne kezao anohoek ari map kez raveg bon, oñ ari ne kos rez nanan het nem ñetiv am bat hez. Met arim haitokor hatezohon hezaek rekot mod nap namerizotü. \v 9 Met paru aban nari epat hamah, ‘Dei Zudahol Godiz añarab tinari ev,’ pot hamaharin ne eteamohon paru Godizariz tamahat nat, oñ paru Seteniz aban moregari pot ravat hez, povoz tokat parun mañoman paru arim nakoe emat tok rizat epat hapan, ‘Rotap pi eperiz ahoam zait tat hez,’ pot arimaz hapan. \v 10 Met ari nemaz homet rez kek tat tovai sohopekez batam añoh-taput tameg, povoz zeir ham maposikaroh añarab mapori zu metapanez honoñai ahov berevohopanez aliz poñik arimaz tin korav heman ñaihet nat tin hepek. \v 11 Met ne totoi eromaz toh. Povoz mod nap poh het hepekez hañ tinao anomaz hahon hez-povokanañ beri akapanepuh ba in balavï etapanen horï ravepek hezavoz ari nemaz homeo badae batat hez-pov bahorë hat hezei. \v 12 Met paru tairari Seten moreg metohopanen rez kek tat tin tovai sohopanezari paru Godiz zeimakeh meñeman pinañ honeo tin het zei pomak betet maot mod naek nasotü. Met pot tapanen parum heriñik Godiz abatao ma nem abat mageit, ma Zerusalem zei potaz zut zei magei nat, God hapanen abarahanañ erapanez zei potaz abatao parum heriñik menom. \p \v 13 Met ari hat koveñ hezari okeg, Godiz Pul Tinapuhö ari nem añarabon añamah-ñetï epeñ tin hatevetet hezei.” Pot menat Piladelpia zeitakarin mañomaz neen bar nañah. \s1 Leodisia zei potakariz ñetiv \p \v 14 Pot nañat maot epat nañah, “Met ni paru Leodisia zei ahö potak añarab nemaz homet hez-togü potakaz nem ñetï nañomaz toh-epov menat meeken sapanen paru bat rekö hapan. Met ne kez tat Godiz ñetï rotapuv hat pim kapot ba ou batamoh, ma God añarabor nonair nai matut tahan hez-potuz korav ravat hemaz ne neñehan hezap ev, povoz ari Leodisia zeitak añarabon epat añoman hatevetei. \v 15 Met ne arim tamegit hodad, povoz epat añom. Met ari kos rez nanat nem ñetiv beteg bon, ma zaitivonañ hatevetet bahorë hat hez bon, oñ ñaravatak het lop houlorizaronañ aviam nemaz zait tamegivoz ne kaev ravat hez. \v 16 Povoz nap nai namahan sepel tamahan maot ñiz beteamahavoz zut ne arimaz kaev ravat tam tamatak evetem. \v 17 Mai zakep, met ari epat hameg, ‘Met dari lop tinarizaronañ het naiz tekï natari ev,’ pot hameg. Oñ ne arin eteamohon arim loporizaroh nonair nai tinatü bonori ravat het etañ kut tat barekariz zut ravat hezan ne arin et hareet hodad hakez, oñ ari povon unun. \v 18 Povoz epat añoman hodadeo bei. Met ari nem karë tin bat hez-epeñ nem nakoe emat bat arim loporizaroh nonair nai tinatunañari ravat hepek. Ma ari barekari hezaek, tu ravepek hezavoz nem nakoe emat dim aerahol bat mei. Ma etañ tin etehopekez neeh emat ham girï mavao bat etañik medemei. \v 19 Met nem zait tat hezari horï tamahan hodad tinao bapan hat ñai mañat ah ñeo mañamohop ev, povoz ari tinam homet hodadeo bat horï tamegin añoh-epeñ betet ne nenapuz zait tat nem gogot tohozei. \v 20 Met ari hatevetei, ne ev haitok zisik rouvat het marasinañ kad kad uramohoek, ni tairap nem uramoh-povon hatevetet haitokor tezekez popuz zeimakeh lokat ninañ honeo deip het gipiz nohopain. \v 21 Met ne Seten ritou metat het nem Papapunañ tek tinatak toutat hezaek, deip honeo korav ravat hezavoz zut paru tairari Seten moreg metohopanen rez kek tat tin tovai sohopanez porin amun mañoman nenañ honeo tek tin potak toutat het neñizat korav ravat hepan. \p \v 22 Met ari hat koveñ hezari okeg, Godiz Pul Tinapuhö ari nem añarabon añamah-ñetï epeñ tin hatevetet hezei.” Pot Leodisia zeitakarin mañomaz neen bar nañah. \c 4 \s1 Abarah tin hezapuz mañahat ev \p \v 1 Met pot nañat bon tovaiam ne maot etehon abarah haitokor tezahan oraeh. Tahan ñe nao tibivoz zut garos nañah-tapuv maot epat neen nañah, “Met ni ev poz haken tokat ou ravohopanezat nañairohoman etehokë.” \v 2 Pot nañovaiam Godiz Pul Tinap kezavonañ neetï erat bat nehelahan etehon ahopuz tek tinat hehaek nap poek toutat heh. \v 3 Met toutat heh-popuz heris hel map siv mavat den peñ peñ elamah-nañiz abatañ zaspa ma konilion hamah-poñiz zut peñ hat hehan pim tek tin potaz revah abgag zamar hel zi tae peñ hahot hez-nañiz abatao emeral hamah-poñiz zut el meohan ne eteohö. \v 4 Met pi tek tin potaz lopotak hehan pim okat epat gogovoz korav añavai ravat hehari 24 parum tek tinañik amun toutat heh. Met parum dim aerahol meet parum koek tinañ golivonañ matut tahan heh-poñ mevizat heh. \v 5 Met ahö popuz tek tinatakanañ uas rezoohan guiras tol haohan pim havasik havoñ 7 ñadooh. Met havö ñadooh-poñ Godiz Pul Tinañ 7 ok ñadohot heh. \v 6 Tahan pim havasik havö poñiz nakoe tapuekanañ iv havë ahö haleñai aliz tin dugduguv bonov hehan ne eteohö. \p Met ahopuz tek tinataz okat epat pim nakoe pei birirï heh-nari 4 parum havañitir kosimaratï etañ map an pap manat hehari hehan ne eteohö. \v 7 Met paru poriz nap laion pusï ñai ahopuz zut heh, met modap bol kau ropuz zut heh, met modapuz et batarop abanapuz zut heh, met modap id donap arat samahavoz zut tat heh. \v 8 Pot hehari parum berañ honep 6 honep 6 potahar hehan parum etañ berañiz revahar irih map taput an pap manat hehan ne eteohö. Pot hehari paru orah rezah alizañir kuturuñik daa epes piin epat mañohot hehan ne hateveteohö, \q1 “Met God deim ahop, ni ahö mod mapori ritou metat kez ahop raveñ-epop ni tinaharam hezap. Met batam ni het petev am het tokat amun pohao het bon natotü, oñ tin hekezap ev.” \p \v 9 Met paru pei birirï het etañir berañ ahoam hehan eteohö-pori God pim tek tinatak pohao het hezapuz kezavoz homet pim abatao bat hel batat pimaz biñ ravat daa tin pos mañooh. \v 10 Tahan paru gogotaz korav añavai ravat heh-pori amun pim abatao bat hel batapan hat rariñ rez bareñat\f + \fr 4:10 \ft Pavar 10 -Met porah aban korav ahop hehan pim irih hehari piin ñetiv mañapanen tin hatevetepanez hat pim totoi emat rariñ rez bareñat piin mañooh.\f* het, Deim ahop ev, pot mañapanez homet parum koek tinañ baarat pim tek tinataz nakoe bizat epat mañooh, \q1 \v 11 “Ni deim ahop God, ni home tinao bat nim hodadevok hañin dei birirï hezarir nonair nai map ev hezatü ou ravat hez, povoz dei nim abatao ba ahö batat niin biñ nañohot nim irihahar emat niin epat nañovai sohok, Ni nenap kez ahovonañ hez.” \m Pot mañoohan ne etet hateveteohö. \c 5 \s1 Tepaen etehavoz ñetiv \p \v 1 Pot tahan ne maot etehon tek tinatak toutat heh-pop pim mar giñasik tep nae bat heh. Met tep poez okat epat ñetiv menahan hehaek, bi gilirepez tikiñ 7 poñinañ bapotï urat bañed bahan heh. \v 2 Tahan ne hatevetehon, enzol ahö nap ñeo ñarah epat hah, “Met tairap map tin hezapuhö tep okoez gil tikiñ bapak hat tepae bavilat etepan.” \v 3-4 Pot hat mel tahan, abarah ma hamarah ma mod naek, tep poe rekot gil tik poñ bapak hat etepanez tin heh-nap bon, povoz ne homet nem loporih honoñai tat ahoam iñ hahö. \v 5 Tohon gogovoz korav añavai ravat heharihanañ nap neen epat nañah, “Evo, ni iñ haotun, oñ Zuda porihanañ Devidiz ro iz mim nap ahop ravat het pim tinavonañ het mapori ritou metat hez-popuhö rekot gil tik okoñ bapak hat tepae bavilat ñetivon etepan.” Pot neen nañah. \s1 Sipsip ropun etehavoz ñetiv \p \v 6 Tahan ne maot etehon, sipsip rop ur ñomahan maot bal hahapuz mormoroñiz zutañinañ nap korav ahopuz tek tinatak rouvat hehan pim okat epat gogovoz korav añavai ravat hehari 24 met pei birirï heh-modari 4 paru honeek heh. Met sipsip ro popuz batoñ 7 met etañ 7 hehan poñ Godiz Pul Tinañ 7 zei maposikaroh emamah-poñ heh. \v 7 Met pot hehan tek tinatak toutat korav heh-pop pim mar giñasik tep bapotï urat bañed bahan hehae bat hehaek, sipsip ro pop sat bahan, \v 8 gogovoz korav añavai ravat heh-porir, pei birirï heh-modari, paru honep honep gitañiz zut nañir suañ golivonañ matut tahan hehañ bat heh. Met su poñik bot ulagï tinavonañao mañarahan ñadooh, met bot ulagï tin poñ añarab Godin mañ mañamahavoz zut heh. Met paru su poñ bat heh-pori sipsip ropuz eñañik rariñ rez bareñat, \v 9 daa magei nas epat haoh, \q1 “Met ni map tin hezap, povoz ni rekot tep okoe bat het gil tikiñ bapak hat etekë. Met ni ur noñomahan añarab horï tamahañiz hañiv bat ñomeñipuh, añarab zeir ham maporezaroh herï nañir nañinañ het ñe navor nao haoharihanañ narizaro horï hehaek Goditihar bavateñ, povoz gil tik okoñ rekot niuhö bapak hat etekë. \v 10 Pot tat ni paru pori deim Godiz gog añarab mageiri bavatat pim togü honetak meñeñipuh paru hamarah korav ahori ravat hepanez hameñ. Pot hateñ, povoz gil tik okoñiz gogot rekot ni tekë.” \m Daa pos paru piin mañah. \s1 Paru mapori pim abatao bat hel batah \p \v 11 Pot haovaiam ne maot etehon enzolihol map ahö navokaro 1 tausen milioniz zut tek tinataz okat epat pei birirï heharir gogovoz korav añavairinañ honeo ravat topourahan ne rekö haomaz pap toh. \v 12 Tahan paru daa epes kañarah hah, \q1 “Met sipsip rop ur ñomahan bal hat pi abat ahovonañap ravah, povoz pimaz biñ ravat pim kezavoz homet abatao bat hel batat epat piin mañohok, Ni hodad ahovor nonair nai tinatunañ hez.” \m \v 13 Pot haovaiam ne hatevetehon abarah hehari, ma hamarah hehari, ma hamaraz irih hehari, ma iv haveñik hehari, paru nap amauam nakez, oñ mapori daa epes hahan ne hateveteohö, \q1 “Met pi tek tinatak toutat hezapur sipsip rop kez ahovonañ pohao het hepan. Tapanen dari parupimaz biñ ravat parupim abatavokaro ba ahö batovai sohok.” \m \v 14 Pot haohanam paru pei birirï heh-pori, “Rotap ok hameg,” pot hahan korav añavairi daa posin hatevetet rariñ rez bareñat parupim abatavokaro bat hel batah. \c 6 \s1 Gil tikiñ bapak hahan eteh \p \v 1 Pot tahan ne maot etehon, sipsip ro pop kapot tat tep bapotï urahan heh-poez gil tik garosikao bapak hat aviam bavilahan pei birirï heh-porihanañ nap pim ñeo guirasiz zut ahoam epat hahan ne hateveteohö, “Ou rav.” \v 2 Pot hahan ne etehon, bol os aerap ou ravat hehan nap bol popuz revah toutat heh. Met toutat heh-pop pim eler rai ñaitü bat hehanam napuhö pim gagavok koek tinas memevizah. Met koek pos ñai abanari modarinañ nae nap menat ritou metat koek memevizamahañiz zutas memevizahan, pi añarab modarinañ ñai tat nae nap menat ritou metapanez hat sah. \p \v 3 Tahan sipsip ro tapup tepaez gil tik 2 povohoen bapak hahan pei birirï heh-porihanañ mod nap epat hahan ne hateveteohö, “Ou rav.” \v 4 Pot hahan ne etehon, bol os modap pim taet mavat hehap ou ravat hehan, nap bol os popuh toutat hehap sat ham añarabon mañohopanen nae nap menohopanez kez pov napuhö manahapuh, en rav toves nasitï nasitï baelahan ñai tat hehas manahan batahoh sah. \p \v 5 Tahan sipsip ro tapup maot tepaez gil tik mod 3 povohon bapak hahan pei birirï heh-porihanañ mod nap epat hahan ne hateveteohö, “Ou rav.” Pot hahan ne etehon, bol os du nap ou ravat hehan nap bol popuh toutat heh. Met pop pim marañik nonair nai badat honoñaivoz etet hodad ravameg-porï bat heh. \v 6 Tahan pei birirï heh-porihanañ mod nap ñe nao epat hah, “Met añarab gin hezari aliz honesik monï ziap duñ 8 kina ahö pos manat ad hap hones zum tapan, ma monï tapuñiz modañ manat boloholoz ad hapiñ 3 bapan. Met zi oliv poñir greip biñ bahorï batotunei.” \p \v 7 Pot hahan sipsip ro tapup maot tepaez gil tik mod 4 povohoen bapak hahan, pei birirï heh-porihanañ metepuhö epat hahan ne hateteohö, “Ou rav.” \v 8 Pot haovaiam ne etehon, bol os mod aer zañzañip ou ravat hehan, nap bol popuh toutat heh. Met toutat heh-popuz abatao, Ñomavoz Kapot, pot mañooh. Pop hehan pim tokat nap emat heh-popuz abatao, Ñomamahariz Akohol Sat Hez-Zeisiz Koravop, pot mañooh. Poñariv poek hehan, napuhoam añarab mapori bamain main batahan toguñ 4 ravahan epat parupin mañah, “Met toguñ 3 tin hepanen, arip togü mod hon potaz ahoñariv ravat het añarab en raveñinañ menohopek, ma gin ahov metohopek, ma lamao manohopek, ma anumai ñairi añarab menohopanez badede mañohopek. Pot tohopeken togü potak añarab mapori ñomohopan.” \p \v 9 Pot mañahan sipsip ro tapup tepaez gil tik mod 5 povohoen bapak hahan ne etehon, Godiz homet anumaihol bareñ elooh-arusiz irih ogolesik paru tairari Godiz ñetiv mañovai soohan mod nari parumaz kaev ravoohan, am rez kek tat mañovai soohan men ñomooh-poriz pulihol hehan ne eteohö. \v 10 Met poek heh-pori ñeo ñarah epat at mañah, “Deim Amip, ni kezavonañ het tinaharam tohot ñetï rotap nenao hameñip, tairarah ni ham añarab an tat ñevok bizat paru dei emen oñomahavoz hañ horiv metek?” \v 11 Pot hahan pi honep honep nap nim dim aerapuhar manahan meehan pi parun epat mañah, “Met am gaa tat hezei. Met ari modari nem gog añarab arim men oñomahavoz zut men ñomovai sohopanen, nem hahon hezao map rekö ravapanenahoh arim tomaz hameg-okov tokat ne metom.” \p \v 12 Pot paru porin mañahan ne etevai sipsip rop tepaez gil tik mod 6 povohoen bapak hahan, nonair nai do do ahov tahan gitap arö goitivataz zut du tahan ñonis uvevoz zut mav ravat heh. \v 13 Tahan hadao uramahan zi ul ñoloñ tav ñodamahavoz zut zeizañ abarahanañ tizat emat hamarah ñodah. \v 14 Tahan holorumet bapotï uramegivoz zut, abar potï urovai sat bon tahan dañer rop, ma iv havevoz lopotak ham tit hez-poñ tolat patatï sat heh. \v 15 Povor kao tahan ne etevai hamarah abatañinañ ahö ravat hehari, ma ñai abanariz ahori, ma moniñir nonair nai ahotunañari, ma kez ahovonañari, ma modariz asit metoohari, paru añarab mapori etet ñaihet tat barezat hel belañir ham rakoñir hel gitavañik sat iz ravat heh. \v 16 Tahapuh paru dañeñir hel ahoñin epat mañah, “Met tek tinatak toutat hez-popur sipsip rop dein etet mogao etapan hezag, ñodat ba emezepeken iz ravat hekan parup dein et naerez tapan. \v 17 Met petev parupim mogao tat hañiv etapanez batam hahan heh-pov ou ravahan eteamegig, dei non naoroh sat parupim mogao pov bazei manakaz rekot bon, povoz eñizat barau rau etei.” Pot paru dañeñir hel ahoñin mañoohan ne hateveteohö. \c 7 \s1 Israel añarab poriz ñetiv \p \v 1 Pot tahan ne am etet hehon enzolihol 4 hamar sa garë hat em garë hat hezaek, terï 4 poñik rouvat het teptepiñ natihanañ natihanañ uramah-poñ bagaa batahan, hamarar iv haveñir pulorizaroh teptep nao naur, ma zir bi do do nat heh. \v 2 Tahan ne etehon enzol modap gitap berevamahaekanañ berevat, God pohao het hezapuz giriv bat heh. Met girï pov pim añarab au hahan hezariz heriñik zelit naih tamegivoz zut mevizapanezao bat, het enzol modari teptepiñ bagaa batat hehaek, hamarar iv haveñ bahorï batapanez mañahan heh-porin ñeo ñarah epat mañah, \v 3 “Ae, ari am gaa tepeken ne garos Godiz añaraboz taevañik redeo mevizomanahoh, ari hamarar iv haveñir zir bi bahorï batepek.” \v 4 Pot hahapuh pi aban Israel popuz rohol 12 poriz iz mimiholoz toguñ 12 ravat heh-añarab poriz taevañik girï pov mevizahapuh rekö hahan 1 andet 44 tausen pot ravah. Met Israel togü poñiz abatañ ev. \m \v 5 Met Zuda popuz togutakanañ nari 12 tausen porih memevizah. \m Met Ruben popuz togutakanañ nari 12 tausen porih memevizah. \m Met Gat popuz togutakanañ nari 12 tausen porih memevizah. \m \v 6 Met Asa popuz togutakanañ nari 12 tausen porih memevizah. \m Met Naptalai popuz togutakanañ nari 12 tausen porih memevizah. \m Met Manasa popuz togutakanañ nari 12 tausen porih memevizah. \m \v 7 Met Simion popuz togutakanañ nari 12 tausen porih memevizah. \m Met Livai popuz togutakanañ nari 12 tausen porih memevizah. \m Met Isaka popuz togutakanañ nari 12 tausen porih memevizah. \m \v 8 Met Sebiulan popuz togutakanañ nari 12 tausen porih memevizah. \m Met Zosep popuz togutakanañ nari 12 tausen porih memevizah. \m Met Benzamen popuz togutakanañ nari 12 tausen porih memevizah. \m Map poriz God au hahan hehaek parum taevañik pim redeo girivonañ memevizahan ne eteohö. \s1 Añarab ahovokaro het hah \p \v 9 Met ne maot etehon añarab ahovokaro map poek heh, met napuhö rekot paru poriz rekö nakaotü. Met pori zeir ham maporezaroh herï nañir nañinañ het ñe navor nao haoharihanañ narizaro emat poek map togü manat heh-pori, paru dim aerahol meehapuh tek tinatak toutat heh-popur sipsip ropuz havasik het parum marañik ramï taeñ bat balei hat het, \v 10 ñeo ñarah epat hah, \q1 “Met God ni tek tinatak toutat hezapur sipsip rop aripimauhö dei horï hegiek aripimeri maot ba avategin tin hez.” \q1 \v 11 Pot hahan enzol mapori tek tinatar gogotaz korav añavairir pei birirï hehariz okat epat hehaek, paru Godiz nakoe rariñ rez bareñat tok rizat pim abatao bat hel batat, \v 12 epat mañah, \q1 “Rotap ok hah. Ni deim alizavonañ ahop ev, hodad tinavor kezavoz maup, tin etameñivoz niin biñ nañameg. Ni nenap añaraboz abat ahovonañ koravop ravat hez, povoz pohao nimaz biñ nañovai sohok. Nen rotap.” \m Pot enzolihol hah. \p \v 13 Pot hahan gogotaz korav añavairi 24 porihanañ nap neen epat at nañah, “Met dim aerahol meet hez-okori paru tairari, ma taekanañ ev emat hez?” \v 14 Pot at nañahan ne epat mañoh, “Nem ahop, ne unun, oñ ni hodad. Povoz neen bar nañ.” Pot mañohon pi epat hah, “Met sipsip rop añaraboz horï toohavoz hañiv bat ñomahapuh paru okori hamarah heharah pim uvevok parum horï tooh-poñ ba olah. Tahan modari honoñai povor kao ahoam metoohan paru kaev narav, oñ rez kek tat tooh, povoz ev emat het dim aer tin okori meet ok hez. \v 15 Tat paru orah rezah Godiz zei ahomakeh pi tek tinatak toutat hezapuz nakoe het, pimaz biñ ravat pim asit metamahan piuhö kumbai metat hezan, paru pim irih tinaharam hez. \v 16-17 Met sipsip rop tek tinataz lopotak hezap parumaz korav ahop ravat hezaek, bavizat sohot pohao tin het hepanez iv tin porin mañairat meñepanen nohot pohao tin het poek hepan. Povoz paru gipizor ivovoz maot gin nañomotü, ma gitapur itiñadek maot itete natotü, oñ God parum garos iñir zakep tooh-pov bavon batapanen tinaharam hepan.” Pot korav añavai pop hahan ne hateveteohö. \c 8 \s1 Sipsip rop gil tik meteo bapak hah \p \v 1 Met pot haovaiam sipsip ro pop gil tik meteo bapak hahan, abarah hehari kilam het ñeo nak am gaa tat hehan, mop nas ahö heriam heh. \v 2 Pot tat bon tahan ne etehon paru enzolihol 7 orah rezah Godiz nakoe hez-pori nap nim tibivohar manahan bat heh. \p \v 3-4 Tahan enzol mod nap Godiz homet bot ulagï tinavonañao mañarahan ñadooh-arü posiz nakoe emat heh. Met pop suas golivonañ matut tahan heh-pos bat hehan, God boteo mañarohopanez ahoam su posik bizahan, pi arü posik bizat mañarahan ñadooh. Tahan botevoz ulagï tin pov helahan enzol pop Godiz añarab pimaz biñ ravat mañ mañamah-poñinañ bahoneo batahan Godiz havasik houl povokaro helah. \v 5 Tahan enzol pop su pos bat itiñad arusik ñadohot heh-poñadekanañ nañad bat suasik bizat, su posinañ honeo kezao betehan hamarah ñodahan, uas reohan guiras riri haohan hamar do do ahoam tooh. \s1 Enzolihol 4 pori tibiñ menah-ñetiv \p \v 6 Pot tahan enzolihol 7 tibiñ bat heh-pori menapanezat tat ñai bizat heh. \v 7 Tat garos nap pim tibiv menahan etehon, aisiñ git botevoz zutañir hel itiñadek ñadat gop mavat hehañ uvevonañ honeo ravat utaraz zut er horat hamarah ñodahan, ham maporaz terï ahö natak zir bir zen zeneñ map ñadat bon tahan, terï ahö modatakaroh poñ tin heh. \p \v 8 Pot tovai ne maot etehon, enzol mod 2 popuhoz pim tibiv menahan it ahoñad dañ ahovoz zut hehañad betehan iv havë ahovok ñodahan iv havë povoz terï nat uvevoz zut mav ravat hehan, \v 9 terï potak heh-mapori ñomahan sip poek sooh-poñ edat horï ravah. Oñ iv havë povoz terï modatakaroh heh-pori tin heh. \p \v 10 Pot tahan enzol mod 3 popuhoz pim tibiv menahan ne maot etehon zeiz ahö nao, pim abatao Iteteo, havoñadez zut ñadohot abarahanañ tizat iv nañik ñodahan, \v 11 iv poñ itete tat horï ravahan añarab ahovokaro iv poñikanañ ivov holat nooh-pori ñomah, oñ iv modañ tinam heh. \p \v 12 Pot tahan ne maot etehon, enzol 4 popuhoz pim tibiv menahan gitapuz terï natar ñonisiz terï natar zeiz nañ men horï batahan parum aliz nañ bon tah. Tahan alizañik al teamahat tin al natez, oñ aviam al tezat het zuam maot ravoohan, kuturuñik ñonisir zeizañ aviam al tezat heh, povoz kutur manooh. \p \v 13 Tahan ne maot etehon, don nap hotoh abarah arat sah-pop ñeo ñarah epat hahan ne hateveteohö, “Mai zakep, enzolihol 3 tibiñ namen am hez-pori menohopanen, petï hamarah hez-maporitï honoñai ahoñ berevohopan, povoz añarab pot metohopanezariz ne zavaruv ahoam tat hez.” \c 9 \s1 Enzol mod nap tibiv menah \p \v 1 Pot haovaiam enzol 5 pop pim tibiv menahan ne etehon, enzol mod nap pi zeiz navoz zut hehap hamarah er horahapuh, hamaur tovë hototan et narezavoz kirop napuhö enzol pop manahan, \v 2 hamaur pov torop metahan hehas batezahan, it ahoñad ñadat itoulov ahoam tamahavoz zut, itoul ahov berevat gitap barau rau tahan alizao bon tah. \v 3 Tahan itoul povokanañ sipau mainia ahori hamarah berevat hehan, parum ñai tat bareñapanezao hophavhavehol emenamahan kakamao hateveteamegivoz zut heh. \v 4 Tahapuh paru zir biz taeñ map nat bahorï batapan hezavoz ah ñeo mañat epat mañah, “Met añarab tairariz taevañik Godiz redeo nameviz hez-nen pori ñonihol 5 porih bareñovai sohopeken, \v 5-6 kakam ahov hatevetehopan, oñ ganö ñomapan hezavoz ahoam bareñohotunei.” Pot sipau mainia ahö porin mañah. Met bareñovai sohopanen añarab pori kakam ahov hatevetehopanepuh, “Mai, ne am ñomom nak oe,” pot hahopan. Oñ rekot nañom am het, kakam nenao hatevetehot hepan. Met pori añarab bareñohopanez pov hophavhavehol emenamahan kakam ahov hateveteamegivoz zut kakamao hatevetehot hepan. \p \v 7 Met sipau mainia ahö pori araruañ baval hat ñai bizat etet heh, met parum gagañik koek golivonañ matut tahan hehañiz zut nañ mevizat het, parum et batañ abanariz et batañiz zut heh. \v 8 Met parum gag taet añ nariz gag taet toveam er horamahavoz zut heh, ma parum git garohav laion pusï ñai ahö poriz gitahavez zut heh. \v 9 Met parum havañik ain kezañ batam darimeriz baihau koroh beteohañiz zutañ koroh betehan rau rau tat heh-pori arat soohan, parum berañiz ñeo hovis ahoam ñadamahan tol tol ahov haovai emamahavoz zut hahan ne hateveteohö. \v 10 Met parum tokañ rae rezat het zi garohavez zut hehaek, hophavhavehol emenamahavoz zut añarab bareñohopanez ñaiv heh, met tok tapuñinañ ñonihol 5 porih añarab bareñohopanezat tat heh. \v 11 Met enzol hamaur tovevoz korav hehap amun sipau mainia poriz ahop ravat heh. Met popuz abatao Ibru ñevonañ Abadon mañooh, met Grik ñevonañ Apolon pot mañooh. Met abat epovokaroz kapot pot hez, Añarab men bahorï batamahap. \p \v 12 Mai zavaruv, id donap honoñai ahoñ berevapanez hahaek ahö garosik pov ak haemah, oñ enzol modañariv tibivokaro menapanen honoñai ahö modavokaro berevapanezat hez. Enzol mod nap tibiv menah \v 13 Met enzol 6 popuhoz, pim tibiv menahan arus golivonañ matut tahan heh-pos Godiz nakoe hehaek, posiz teriñikanañ ñe nao hahan ne hateveteohö. \v 14 Met ñe pov enzol tibiv magei menah-popun epat mañah, “Met iv ahö nariz abatao Iupretis hameg-poriz nakoe enzol horï tooh-nañariv nañariv demahan hezaek sat bavilekë.” Pot hahan ne hateveteohö. \v 15 Met enzol horï pori betez ok demahan heh bon, oñ añarab mapori toguñ 3 main main bavatapanepuh togü honetak hepanez mapori bahorï batapanen ñomapanen, togü modatakaroh hepanezari tin hepanez batam au mañahapuh demahan hehaek, pov tohopanez gaa tat ahoam hehan ñe pov hahan hatevetet sat bavilah. \v 16 Tahan enzol horï pori meñizapanez ñai aban osiholok toutat heh-pori map ahö navokaro rekö haovai soohan, 200 milion ravahan neen nañahan ne hateveteohö. \v 17 Met am etet hehon, ñai abanarir osihol epat heh, Met ñai abanariz havañik baihau mavañ ma gunimañ ma koproroñ koroh betet hehan, osiholoz gagañ laion pusï ñai ahö poriz gagañiz zut hehan, parum agolañikanañ itiñader itoul dugduguvor kopror ulagï horivonañao berevah. \v 18-19 Met os poriz kezavor ñaiv parum agolañik ma tokañik hehan eteohö. Tahan añarab togü potak hehari bahorï batapanen ñomapanez hahaek, parum agolañikanañ it poñader itoul pov honeo ravat ñadat bahorï batoohan ñomooh. Met parum tokañ hamaleholoz bat meruñiz zut hehañinañ añarab menoohan ñomooh. Tahan añarab togü modatakaroh hehari tin heh. \p \v 20 Met pot añarab ahovokaro bahorï batoohan ñomoohan, mod nañom heh-mapori etet horï parum toohañ betet hodad tinao nav, oñ horï tooh-poñ am tovai emooh. Met nari am pituholoz gogot bat tooh, ma nari hel nañir nañ ma zihav bat akohol matut tah. Met matut tah-pori hat navet, ma et narë, ma haeñ nat, oñ parumauhö matut tat bizahan heh-poriz, “Deim ahori ev,” pot hat meñizohopanez homet parum abatañ bat hel batat heh. \v 21 Met narihö modari men ñomooh, ma modarizatü givogï booh, ma gihareñ demat urooh, ma añarab nae nap betezam booh, nonair nai horï potü tooh-pori parum modari horï metoohan ñomoohan etet Godiz homet parumauz ñaihet tat horï tooh-poñ navet, oñ am tohot heh. \c 10 \s1 Enzolip tep nae Zon manah \p \v 1 Pot tahan ne maot etehon enzol mod nap abarahanañ erah. Met popuz herisik univ dimipuz zut barau rau tahan hehan abgag zamar pim gagavoz revah el meohan pim et batarop gitap mañamahavoz zut hehan pim eñañ itiñad ñadat rai rai hamahavoz zut heh. \v 2 Met pi pot tat het tep bapotï urahan heh-nae bavilat bat het pim eñ nas hamarah mezat modas iv havevok meet, \v 3 rouvat hehapuh laionip ñe ahov haovai samahavoz zut pi ñeo ñarah hahan, guiras pim hah-povoz hañiv riri haohan, 7 ravahan ne hateveteohö. \v 4 Tahan ne ñetï hah-pov menomaz tohon abarahanañ ñe nao epat hah, “Evo, guiras riri hahan hatevetet ñetiv menekez teñ-okov tovai menotun.” \p \v 5 Pot hahan ne namen hehon, enzol iv havevor hamarah mezat hehan eteohö-pop pim mar giñas abaratï meet, \v 6 epat hah, “Met God pohao het hezap batam abarar hamarar iv haveñir nonair nai map hezatur hezari matut tahan hez-popuz abatavok epat haom, Godiz tohopanez au hahan hezao ev berevapanez tah, povoz rekot dari napuhö maot bagaa navatotü, \v 7 oñ enzol nem modap pim tibiv menapanen, God batam pim tohopanezat kil pim loporih homet heh-pov pim propet gog aban nenarin mañoohan hodad heh-pov petev berevohopanen eteok.” \p \v 8 Pot hahan abarahanañ ñe garos nañah-pov maot neen epat nañah, “Ni sat enzol iv havevor hamarah mezat rouvat hez-okopuz tep bavilat bat hez-okoe haken nanap.” \v 9 Pot nañahan ne enzol popuz nakoe sat tep poe nanapanez mañohon, pi neen epat nañah, “Met ni tep epee nanoman bat neken, nim agolasik ñed uruvoz zut muz tapanen mot meeken, nim giruvok maot hokap ñizekezat netapan.” \v 10 Pot nañat nanahan ne bat nohon, nem agolasik ñed uruvoz zut muz tah, oñ mot meehon nem loporih sahan giruvok maot hokap ñizomazat netahan ne hateveteohö. \v 11 Pot tohon maot ñetï modao epat neen nañah, “Met ni Godiz gogot tohot ham añarab ahorir goeri ravat hezari herï nañir nañinañari zei maposikaroh het, ñe nañir nañ hamahari pim tokat metohopanez ñetï epov parun bar mañovai sookë.” Pot neen nañah. \c 11 \s1 Godiz aban nañariviz ñetiv \p \v 1 Pot nañat ne zu tomaz zi nar nanovai epat neen nañah, “Ni sat Godiz tup ahomakez tepelav goesir ahosik zu tekë, ma pimaz homet \m anumaihol bareñ elat mañarooh-arü pos amun taput zu ta. Tat tairari poek het Godin mañ mañamah-poriz rekö haz. \v 2 Oñ Godiz tup pomak rok tahan hez-tem porah tovai ni zu totun. Met tem poraz kohat ham porah ñonihol 42\f + \fr 11:2 \ft Pavar 2, 3 -Met ñonihol 42 poriz au alizañ 1 tausen 2 andet 60 ok.\f* paru añarab pat pimaz hodad natari lokohot Zerusalem pim zei tinat ganö mez horï batohopan hez, povoz ni tovai poek zu totun. \v 3 Met nem gog aban nañariv añaraboz horï tamahavoz zakep tat dim kelat hepanezari meet amor sap tat het Godiz ñetiv alizañ 1 tausen 2 andet 60 añarabon mañohopan,” pot hah. \p \v 4 Met aban poñariv oliv zimedekaro darim Amip ham eparaz ahopuz nakoe hezamedekaroz zut hez, ma it ramü poek oraez-poñadekaroz zut amun hez. \v 5 Met parup añarabon mañovai sohopanen, nari parup menapanez bapak hapanen poñariviz agolasikarohanañ it nañadekaro berevat pori ñadapanen ñomapan. \v 6 Ma poñariv God kezao hamanapanen hepanezaek, ñonihol 42 pim ñetiv hahopanez porah parupiuhö utar napelotuz hapan, povoz napel hepan. Ma iveñ uvevoz zut mav ravapanez hapan, povoz taput tapan. Ma añarabotï lam navor nao ma honoñai povor kao berevohopanez parupim zaitivok hahopanez potam añarabor nonair nai tohopan. \p \v 7 Met poñariv ñetiv mañovai sohopanen ñonihol 42 bon tapanen, anumai ñai horï kezavonañ nap hamaur tovevokanañ berevat poz hat poñarivinañ zei ñai tat, anumai popuhö parup ritou metat men ñomapan. \v 8 Tapanen parupim herisikaro banaveirotü, oñ zei ahö tairatak parupim Amip zirah ur ñomahataz abat añarab pat natatiam bavatat Sodom hamah, met abat modao Izip pot hamah-potak non naoroh ourah oraepan. \v 9 Met zei potak oraepanen, añarab herï nañir nañinañari zei maposikaroh ñe navor nao hamaharizaro emat parupim herisikaro baveirapanez nakaotü, oñ etevai am sat em tohot hepan. \v 10 Tapanen aban poñariv ñomat oraepanen, ham añarab modari parupim ñetiv hatevetet biñ ravapanepuh, gipizor nairnai nae nap manat nohot epat hahopan, “Ai etei, hos kaman, parup lamavor honoñai povor kao dari etoohan kakamao hateveteogiñariv ok men hañomah.” Pot paru hahopan. \p \v 11 Pot tahan ne am etet hehon, au alizañ 3 bon tahan zeirevaizasiz pavarah Godiz Pul Tinapuhö maot parup bavirirï batahan bal hahan, añarab parupin eteoh-mapori ñaihet ahov tah. \v 12 Tahan abarahanañ ñe nao Godiz gog aban poñarivin epat mañahan ne hateveteohö, “Arip epat poz hazei.” Pot hahan parupimaz kaev ravat hehari etet hehan, parup univok helat abarah sah. \v 13 Pot tovai tapuraham hamar zebemun ahö kezao tahan zei ahö potaz kohat terï goe natak zeiñ edahan añarab 7 tausen ñomahan, zei terï mod ahotak hehari tin heh. Tahan añarab am heh-pori ñaihet ahov tat Godiz ñetï biñao epat hah, “Ae, pi abarah hezapuz kezao ahö mapoam hez.” \p \v 14 Met id donap honoñai navokaro nao berevapanez hahan hehaek, navokaro ok bon hatah, oñ modao ou ravapanez tah. \s1 Enzol metep pim tibiv menah \p \v 15 Pot tahan ne am etet hehon, enzol metep pim tibiv menahan ñe nañ agarë revah ñarah epat hahan ne hateveteohö, “Met hamarah modariz kezao bon tahan petev darim ahop God popur meehan erah-pop Kristo maot añaraboz korav ravat hezaek, pohao het hepanez pov bon natotü.” \v 16 Pot hahan paru gogotaz korav añavai ravat het Godiz nakoe tek tinañik toutat hez-24 pori rariñ rez bareñat pim abatao bat hel batat, \v 17 ñetï biñao epat mañah, \q1 “Deim ahop God, ni kezavoz maup batam het petev am pohao het hezap. Petev ni kezavonañ het maot añarab maporiz korav ahop ravat hezavoz homet ni tinap pot nañameg. \q1 \v 18 Met paru nari nimaz kaev ravat hez, oñ petev ni parumaz mogao tameñ-pov ou ravapanen ñomahari an tat ñevok bizat horï tovai emoohavoz hañiv manookezao haravah. \q1 Ma petev propet abanarir añarab tairari nim gogot tovai nim abatavoz zait tat hezari, paru abatañinañ ahori, ma abatañ bon goeri, mapori hañ tinao manookezao ev haravah. \q1 Ma paru hamarah het añarab modariz hehao bahorï batooh-pori bahorï batekezao haravah.” \p \v 19 Met pot hahan ne etehon, abarah Godiz zei tinamakez haitokor tezahan met batam Israel añarab Godinañ tin honeo hepanez ñetiv heleñik menat zi lopor matut tahan heharaz kohat bizahan heh-por oraehan eteohö. Met zi lop tin poran etehon uas reohan guiras ahoam tol haohan zebemun ahov toohan aisiñ git botevoz zutañ ñodooh. \c 12 \s1 Añ napur hamal ahopuz ñetiv \p \v 1 Met pot tovaiam ne maot etehon, abarah red ahö nao epat ou ravah. Met añ nap dimipuz zut gitap meet het pim eñañ ñonisik mezat rouvat hehan aban ahoriz koek mevizamahañiz zut, pim koek tinasik zeizañ 12 bañed bahaek mevizat heh. \v 2 Met añ pot heh-popuhö ñarop batapanez totoi ravahapuh kakamavoz hel hel hahot heh. \p \v 3 Met pi pot hel hel hahot hehan red ahö mod nao epat ou ravahan ne eteohö. Met hamal eñar maranañ ahö mapop kos mavasinañ nap pim gagañ 7 hehan, gag poñikanañ batoñ 10 berevat heh. Tat aban ahoriz koek mevizamahañiz zutañ 7 pim gagañ 7 poñik mevizat heh. \v 4 Met pim tok ahorinañ zeizañ bamain batahan toguñ 3 ravahan, togü natak zeiz poñ bareñ tiz meehan hamarah sahan, togü modatakaroh zeiz poñ am tin heh. Tahan añ ñarop ravat heh-pop batapanen hamalep ñaro pop menat napan hat nakoe het etet heh. \v 5 Tahan añ pop pim rop batahan, ro pop zei maposikarohariz korav ahop ravat kezavonañ tohot hepanezap, povoz ro pop batovaiam napuhö zuam bat God pim tek tinatak toutat hezapuhaz basah. \v 6 Tahan nonop, “Hamalep ne nemenapan hez,” pot hat ham betezarah añarab bonoek pi tin hepanez God zeimak demahan heh-poek barezat sat hehan alizañ 1 tausen 2 andet 60 pimaz tin korav ravat heh. \p \v 7 Met pi poek sat hehan abarah zei ñai ahov ou ravahan, enzoliholoz ahop pim abatao Maikel popur pim enzol modari hamal ahö popur pim enzol horirinañ zei ñai tah. \v 8 Tahapuh Maikelir pimerihö ritou metat men ruovai parun epat mañah, “Ari ev abarah naketuzari okeg, sei.” \v 9 Pot hat hamal eñar maranañ popur pimeri bavetehan hamarah edat em ñodah. Met pop pi batam et hamalepuz zut ravat hehap ok, met pim abatao Seten, pi ham añarab mapori moreg metamah-tapup ok. \p \v 10 Met pot tahan abarahanañ ñe ahö nao epat hahan ne hateveteohö, \q1 “Met pi horï okop darim modariz kaev ravat orah rezah alizañir kuturuñik Godiz nakoe emat, ‘Nim añarab horï povor kao tamahag eterë,’ pot mañovai emoohap Godir Kristo parupim kezavonañ bavetehan hamarah sat ñodahan, parup map ahoñariv ravat pimeri ba avatat hezaek dari tin hek. \q1 \v 11 Met sipsip rop ñomahan pim uveo er horahavoz darim modarihö kezao bat Seten ritou metat het Kristoz ñetï rotapuv modarin tin mañovai soohan, mod narihö kaev ravat pim ñetï pov modarin mañovai sooh-pori men ñomapanez hahan popuz ñetiv betet birirï hepanez zait tat kaev narav. \q1 \v 12 Povoz ari abarah hezari biñ ravat hezei. Oñ mai zakep, hamarah Seten betehan sa hezaek, pim moreg metohopanezao bon tapanez totoi ravah, povoz pi mogao ahoam tat ari hamarah hezari horï ahov etohopan.” \m Pot hahan ne hateveteohö. \p \v 13 Met hamalep hamarah betehan oraet pi bal hat pot homeh, Ae, ne ba nevetehan ev hamarah erat hez. Pot homet añ rop batah-pop menat napan hat ruahapuh bapanez tahan, \v 14 God añ pop meñizat id donapuz berasikaroz zut pi arat ham betezarah maot sapanez posikaro manahan ruru hat arat sat ham betez porah heh. Met poek pi hepanen God pimaz korav ravat hepanen krismas navokaro nao met modavoz ñonihol 6 bon tapan, oñ poek añ pop hepanen hamal pop rekot pi namenotü. \v 15 Met hamalep maot epat homeh, Kar, ne iv narï kohat nem loporihanañ ñiz meeman añ okop iverah basapan. Pot homet iv ahorï ñizat meehan añ popuz tokat ñai rezat sahan, \v 16 hamar añ pop meñizat puiorö ba borö hahan iv porï hamaraz irih lokahan añap tin heh. \v 17 Tahan hamal pop añapuz gitait ravat, Ne añ okopuz rohol menat nom, pot homeh. Met ro pori Godiz ñetiñ baval hat Iesuz ñetï rotapuv modarin mañovai soohari ok, povoz pi menat napanez hat sah. \v 18 Tahan ne etehon pi iv havevoz gaorevok honat rouvat heh. \c 13 \s1 Anumai ñai horiñariv berevah \p \v 1 Pot tovaiam ne maot etehon, anumai ñai ahö horï nap iv havevokanañ berevat poz hah. Met popuz gagañ 7 hehan batoñ 10 berevat hehan batö poñik aban ahoriz koek mevizamahañiz zutañ mevizat heh. Tat pim gag poñiz navok abat nao modavok abat modao potahar menovai sahan heh-poñihö Godiz abatao batiu tiu batat heh. \v 2 Met anumai nem eteohö-pop pim heris lepad pusï ñai ahö red redepuz zut heh, oñ pim eñ televañir mar televañ bea napuz televañ toveam hezañiz zut hehan, pim agolas laion pusï ñai ahö modapuz agolasiz zut heh. Met horï pop hehan hamal eñar maranañ heh-ahö popuhö pim kez ahov pi manat epat piin mañah, “Met ne hamarar añarabor nonair naituz korav ravat hehoek, ni nem urutak rouvat taput tovai sookë.” \v 3 Met anumai ñai ahö popuz gag nao mod napuhö menahan hañomahan maot mut meriihan birirï ravat hehavoz zut mormoros hehan ne eteohö. Met pot tat hehan añarab mapori piin etet agol atat, “Ae, darim ahop ok,” pot hat pim hahat baval hat tovai sooh. \v 4 Pot tat pim abatao bat hel batat epat nae nap mañah, “Ui, met mod tairapuz kezao anumai ñai akapuz kezavoz zut hepan? Ma tairap akapunañ zei ñai tat rekot pi ritou metat bahorï metapan? Evo, mod napuhö pi rekot ritou nametotü. Povoz dari pim abatao bat hel batovai sohok.” Pot hahan hamal eñar maranañ heh-ahö popuhö pim kez ahov anumai mod pop manat pi modariz koravop ravapanez mañahavoz homet añarab hamal ahö popuz abatao amun bat hel batat heh. \p \v 5 Pot tahan anumai ñai horï pop Godiz abatao batiu tiu batovai ñetï horiñ haovai pimauz abatao bat hel batat hehan God epat hah, “Sa pimam haovai okat tohop.” Pot hat ñonihol 42 porih am pot tohopanez bazei manahan, pi añaraboz korav ahop ravat het pim mañoohat añarab pori tovai sooh. \v 6 Met horï pop Godiz mogao tat pim abatao bahorï batat pim zei tinas, ma paru tairari abarah Godinañ tin hez-poriz ñetï horiv hat, “Paru betezarir parum zei betezas ak,” pot hat batiu tiu batooh. \v 7 Pot hahot pi Godiz añarab ravat hamarah heharinañ zei ñai tat ritou metat bahorï batahan God bagaa navat, ma pim nonor namemeriz hehan, horï pop zeir ham maporezaroh ñeñ main main haoh-maporizaroz ahop ravat heh. \v 8 Met sipsip rop batam urahan ñomat maot birirï ravat bal hat hez-pop tep nat bat hez, met batam añarabor hamarar abarar nonair nai mapotü matut natarah, pimaz tairari homeo badae batohot het hepanezariz abatañ tep potak menahan hez. Met menahan hez-nen pori anumai ahö horipuz abatao bat hel navatotü, oñ añarab mod mapori pim abatao bat hel batat pim hahopanezat tohopan. \p \v 9 Met ari hat koveñ hezari okeg, ñetï ev menamoh-epeñ tinam rekö hat hatevetet hodad ravei. \v 10 Met narihö ari nari kakam zeimakeh emerizapanen hepekez hapan, povoz rekot am emerizapanen hepek. Ma mod narihö ari nari en raveñinañ men oñomapanez hapan, povoz rekot am men oñomapan. Povoz ari Godizari parum pot etapanezavoz kaev naravotü, oñ horï etohopanez ev menamoh-epeñiz tin hodad ravat rez kek tat het tovai sohozei. \p \v 11 Met ne maot etehon, anumai ñai horï ahö mod nap hamaraz irihanañ berevat poz hah. Met bol sipsipiholoz batoñiz zut pim batomarezaro hehap hamal eñar maranañ ahopuz ñevoz haohat hahan ne hateveteohö. \v 12 Met mamog iv havevokanañ anumai ñai ahö berevat emah-popuhö mod hamarahanañ berevah-pop kezao manahan pi meñizat parup honeo ravat het tooh. Tat mod hamarahanañ berevah-pop añarab maporin epat ñetï kezao mañooh, “Met ari mapori anumai garos emah-ahö pop batam pim gag nao men hañomahan maot mut merizahan tin ravah-popuz abatao bat hel batat pimaz biñ hahot hezei.” Pot añarab maporin mañahan paru mañahat tah. \v 13-14 Met anumai mamog iv havevokanañ berevah-ñai popuhö pim ñai modap kez ahov manat hehaek, añarab etet hehan mod hamarahanañ berevah-pop red magei povor kao tovai hahan abarahanañ it ahoñad hamarah erahan eteh. Pot anumai pop red povor kao tovai añarab mapori moreg metoohan paru etet, “Ae, rotap pi okopuz kezao mapoam ahö hez,” pot hah. \p Tahan anumai ahö mod pop añarabon epat mañah, “Ari anumai ahop batam en ravesinañ men ñomahan maot birirï ravat hez-popuz arim ahop bavatat pim abatao ba ahö batepekez hat pim herisiz zut akö nap matut tepek.” \v 15 Pot mañahan paru pim mañahat tahan pi tapupuhö anumai ñai modapuz zut akop matut tat bizahan oraehap pul menahan birirï ravah. Pot tahan God pi bagaa navat heh. Tahan pul menahan birirï ravah-pop ñeo haohapuh tairari pim abatao bat hel navat hehari kez tat ur ñomooh. \v 16 Pot tahan anumai hamarahanañ berevah-popuhö añarab abatañinañ ahö heharir abatañ bon goeri, ma monir nonair naitunañarir nonair nai bonori, ma modariz asit metooharir parumauz zaitivok soohari, añarab map porin epat mañah, “Met ari tin nae nap gipizor modatü manohopekez, ma gogot tohot monis bohopekez hat arim taevañik ma mar giñañik anumai ñai modapuz redeo zelitaz zut menepeken hep.” Pot maporin mañahan pim mañooh-pot tah, \v 17 oñ paru tairari red pov menapanez mañahan kaev ravat, “Evo, deim heriñik horï okopuz redeo namenotü,” pot haohari rekot modarihö paru gipizor modatü naman, ma parumauhö gogot tohot monir gipizor modatü bohopanez nonor bon heh. \p \v 18 Met añarab kut tat hepanezari ñetï ev menamoh-epov hodad natotü, oñ hodadevonañ hepanezari anumai ñai popuz abatao hodad tapan. Met parum taevañik ma marañik pi red epov menahan hehan ne eteohö, 6 6 6. Met pot menahan hez-epov tinam rekö hapek, povoz aban tokat berevapanezapuz abatao ou ravapanen hodad ravepek. \c 14 \s1 Añarab daa mageis hah \p \v 1 Met ne maot etehon, sipsip rop pi dañ navoz abatao Saion mañoh-povok ou ravat rouvat heh. Tahan pinañ honeo añarab ahö mapovokaro 1 andet 44 tausen rouvat heh. Met añarab poriz taevañik sipsip ro popur pim Papapuz abatavokaro menahan heh. \v 2 Met paru pori honeo hehan abarahanañ ñe ahö nao, iv mez map ahovoz zut ma guirasiz zut ahoam ñeo hahan ne hateveteohö. Met ñe hateteohö-pov añarab ahovokaro parum gitañ uramahan ñe tinao hamahat haoh. \v 3 Tahan añarab ahö povokaro Godiz tek tinatar pim gogovoz korav añavai ravat hehari 24, met pei birirï hehari 4 poriz nakoe het daa tin mageis haoh. Met daa haoh-pos nari betezam nakaotü, oñ paru ham añarab tairari horï hehaek sipsip ropuhö maot Goditihar bavatahan heh-nen porin mañairahan haoh. \v 4-5 Met paru pori hamarah het paru betezam añahol nav, ma paru moreg nao nak, ma horï mod nao bonori heh. Met paru pori añarab horï tooh-modariz ñaravatak hehan, sipsip rop paru tin hepanez hat ñomat Goditihar bavatah. Tahan Godihö añarab poriz epat hah, “Met deipim añarab garosikari ravahari eveg, parum tokat modari amun taput tat tin hepan.” Pot hahan paru pori sipsip ropunañ honeo het pim mañoohat tooh. \s1 Enzol nañariv napuz tah-ñetiv \p \v 6 Met ne maot etehon, enzol nap abarah hotoh pataek arat sah. Met pi zeir ham maposikaroh herï nañir nañinañ het ñe navor nao haoh-añarab map porizaron Godiz ñetï rotap pohao het bon nat hezan hamah-pov mañapanezat tahan ne etehon, \v 7 pi ñe ahovonañ epat hah, “Ari Godiz ñaihet tat pim abatao bat hel batei. Met pi ari añarab mapori ñevok evizat an etat tinarir horiri bamain main avatapanez hahan hez-pov petev ou haravah, povoz pi abarar hamarar iv haveñir maporir mapotü matut tahan hez-popuz biñ ravat pim abatao bat hel batat hezei,” pot hah. \p \v 8 Tahan enzol modap mamog soohapuz tokat ruru hat sovai epat haovai sooh, “Met Babilon zei ahö potakari horï ahov tovai emoohapuh añarab mod maporin parum tooh-potü tohopanez mañairoohan mod pori amun horï ahoñ tovai sooh. Mai zakep, met parum potü toohavoz zei pot ur edat bahorï batah,” pot hah. \p \v 9 Tahan enzol modap modañariviz tokat ruru hat sahat sovai epat ñeo ñarah haovai sooh, “Paru añarab tairari anumai ñai ahö horip, ma pim zut akop matut tat pul menahan ñeo hahot hezapuz homehot parupim abatavokaro bat hel batat parum taevañik ma marañik ñai popuz redeo menapanen hepanezaek, \v 10 God paru poriz mogaovor gitaitiv ahoam tapanepuh, itiñadek hel ulagï horivonañañ ñadat gop mavat hepanez-poñadez ñaravatak bavetepanen, hel poñ ñadohot itoulov berevohopanezaek, het kakam ahov hatevetehot hepanen, sipsip ropur pim enzol tinari pataek het etet hepan. \v 11 Met it poñad naupizotü, oñ alizañir kuturuñik ñadat bon nat itoulov helat sohopanezaek, rotap paru anumai ñai horipur pim zut akop matut tat pul menahan ñeo hahot hez-popunañ parupim abatavokaro bat hel batat anumai popuz redeo parum taevañik menapanen hepanez pori orah rezah kakamao hatevetehopanez pov bon natotü, oñ am pohao pot am het hepan.” Pot enzol mod pop haovai soohan ne etet hateveteohö. \p \v 12 Met tokat potü ou ravapanezavoz homet ari Godiz ñetiñ tin baval hat Iesuz homet samegiri, ari rez kek tat tinam tovai sohozei. \p \v 13 Met ne maot hatevetehon, abarahanañ ñe nao epat hah, “Ni epat meneken hep. Paru añarab darim Amipunañ honeo het pim abatao bat hel batat het ñomapanez pori biñ ravat hepan.” Pot hahan Godiz Pul Tinapuhö amun epat hah, “Rotap ok hañig, paru petev hañ okat tapanez hamarah darim Amipuz gog ahot tohot hehari okeg, hañ tinao ou ravapanen sat parum heriñ tin bizat biñ ravat hepan,” pot hah. \s1 Añarab hañiv bapanez enzolihol tah \p \v 14 Met ne maot etehon, un aeravok abanapuz zut heh-nap toutat heh. Met pim gagavok koek aban ahoriz mevizamah-poñiz zut nas golivonañ matut tahan tin hehas mevizat het pim marasik en rav ñai toves bat heh. \v 15 Pot tat hehan enzol nap Godiz zei tinamakehanañ berevat univok toutat heh-popun ñeo ñarah epat mañah, “Met gipiz utap hataharah eveg, gipiz okotü hezaek, ni sat nim en rav okosinañ men el.” \v 16 Pot mañahan univok toutat heh-pop hatevetet pim en rav tovesinañ hamarah erat gipiz potü men elat batogü manat bavelah. \p \v 17 Tahan ne etevai enzol modap abarah Godiz zei pomakehanañ berevah. Met pi amun en rav ñai tovë nas bat heh. \v 18 Tahan enzol itiñadez korav ravat hez-mod pop Godiz homet anumaihol mañarooh-arü posiz nakoehanañ emat, enzol mod en rav toves bat heh-popun ñeo ñarah hat epat mañah, “Met hamarah greip uloñ utap tat hez-poek sat nim en rav okosinañ ur elat tav.” \v 19 Pot piin mañahan enzol pop sat pim en ravesinañ greip uloñ map ur elat tavat, greip ul poñ mez bizapanen rapapanen uruv berevohopanez hap ahosik basat betehan oraeh. Met hap posik greip uruv mez bizapanen rapapanezavoz zut, God añarab horï tamah-poriz mogao tat taput metohopan. Ui, mai zakep. \v 20 Met hap pos Zerusalem zei ahotaz iñidoh bizahan oraehaek, paru horï pori betehan God parumaz mogao tat eñañinañ mez pulahan parum uveo iv ahoriz zut berevat hamarah hotoh am soohan, pim toveo ahoam 300 kilomitaz zut ravat heh. \c 15 \s1 Enzolihol honoñai meteñ metapanezao \p \v 1 Tahan ne maot etehon abarah red ahö nao epat ou ravah. Met añarab honoñai meteñ metapanez enzolihol 7 nap nimovohar bat hehan, nem marahol gitahavek ker menat etet hehö. Met honoñai bat heh-poñ añarab metapanen God parumaz loporï mid mid tat mogao tamah-pov bon tapan. \p \v 2 Met pot tahan ne maot etehon, iv havë nao kulup nañ bon al tezat hehao itiñadez zut mav ravat hehan, paru añarab tairari anumai ñai horipur pim zut akop matut tahan het ñeo haohap, ritou metat parupim abatavokaro bat hel navat, ma parum taevañik anumai popuz redeo namen het tin tovai emooh-pori paru iv havë povoz nakoe rouvat gitañiz zutañ Godiz manah-poñ urohot heh. \v 3 Tat paru sipsip ropuz homet batam Moses Godiz gog abanapuhö daa menahan hezasiz zut epes haovai gitañ urohot heh, \q1 “God kezavoz maup, ni mod mapori ritou metat ahop ravat pohao hez. Ni zei maposikaroz koravop ravat ni rotap tinam tovai sohot hezhez tinavonañ het tameñip ok. \q1 \v 4 Met deihanañ tairap nim kezavoz homet ñaihet natotü? Evo, pop bon. Met ni nenap tinaharam hezan mod nap nim zut bon, povoz nim kezavoz homet, ‘Nem ahop ok,’ pot niin nanañ hepanez nap bon, oñ nim tinaharam tovai sameñ-pov ou ravahan, añarab maporizaro etehaek, paru nim nakoe emat nim abatao bat hel batat biñ nañohot hepan.” \p \v 5 Pot tahan ne maot etehon abarah Godiz zei tinamakez haitokor tezahan heh. Tahan met zei pomakez kohat Godiz zei girü goev añarab sat etepan hezavoz ah ñeo hahan hez-povoz tepelavos bon tahan, \v 6 kohatihoen etehon enzolihol 7 añarab horï metapanez honoñaiñ bat heh-pori zei pomakehanañ berevah. Met parum dim aer livaliv tooh-pori meet parum ulor podoñik zapatiñ golivonañ matut tahan hehañ urahan heh. \v 7 Tat hehan pei birirï berañinañ heh-pori 4 hehaekanañ, napuhö suañ 7 golivonañ matut tahan heh-poñ enzolihol nap nimes manahan bah. Met su poñik God pohao het hezap añarab horï toohariz mogao tah-pov mañarahan suañik beo rezah. \v 8 Tahan zei pomakeh itoulov berevat an pap manamahavoz zut, Godiz kez ahovor aliz ahov an pap manat heh. Met poek nap rekot kohat nalokotuzat ravat hehan, enzolihol 7 parum honoñai bat heh-poñ añarab metohot bon ravapanez porahahoh maot lokapanezat ravat heh. \c 16 \s1 Godiz mogao tat hehao baozourah \p \v 1 Met pot tat hehan Godiz zei pomakehanañ enzolihol 7 porin ñe ahov hat epat mañah, “Met ari Godiz mogao mañarahan beo rezat hez-su okoñ basat hamarah baozourepeken parum toohañiz hañ horiñ hatevetehopan.” \p \v 2 Pot paru enzol porin mañahan enzol nap kapot tat sat hamarah pim su bat heh-pos baozourahan paru añarab anumai horipuz redeo parum heriñik menat pim zut akop matut tahan het ñeo hahot hehapuz abatao bat hel batat heh-pori obul ulagï ahö horiñ tohot kakam ahov hateveteoh. \p \v 3 Met enzol modap sat pim su bat heh-pos iv havë ahoñik baozourahan iv havë poñ ñomamahariz uvë zañivoz zut ravahan iv haveñik heh-pori map ñomah. \p \v 4 Tahan enzol mod nap pim su bat heh-pos basat iveñir iv havë goeñik baozourahan poñ uvevoz zut ravah. \v 5 Tahan iv poñiz enzol korav ravat heh-pop epat hahan ne hateveteohö, “Met God ni tinaharam batam het petev am pohao het hezap. Met ni añaraboz nooh-iveñ bahorï bateñ-pov hodad tinavonañ tin ok teñ. \v 6 Met paru añarab tapü okori nim gog aban propet hameg-porir añarab nimeri ravat heh-modari men ñomahan parum uveo berevoohavoz zut, petev uvë okov nohopanez manameñ-pov parum toohavoz hañ horiv tin ok metameñ, povoz paru okori sa am nohop.” \v 7 Met pot hahan Godiz homet anumaihol bareñ elat mañarooh-arü posikanañ ñe modao epat hah, “God deim ahop, kezavoz maup, ni añarab horï tovai emoohañiz hañ horiv metameñ-povoz homet, ‘Ni tin ok an tat metameñ, pot dei hameg.’” \p \v 8 Pot hahan enzol mod nap pim su bat heh-pos gitapuk baozourahan, gitap map kez mid mid tat añarabon et merezahan, \v 9 mid mid povok parum heriñ po po sahan itir puañ haret hehan paru, “God pimauhö etamahao ev,” pot hat parum horï tooh-poñ navet. Ma pimaz, “God rotap ni kezavonañ ahop,” pot paru piin namañ, oñ pimaz mogao tat ñetï horiñ am haoh. \p \v 10 Tahan enzol mod nap pim su bat heh-pos anumai ñai horipuz tek toutat heh-potak baozourahan añarab pim hahat baval hat haovai sooh-pori hehaek, kutur manahan añarab pori kutur potak het kakam ahov hatevetehot parum tañañ men elohot heh. \v 11 Tat God paru obuloñir kakam poñ metoohavoz homet, “Rotap horï toogivoz hañiv ev etamah,” pot nak, oñ God abarah hezapuz mogao tat ñetï horiñ hat parum horï tooh-poñ navet, oñ am tooh. \p \v 12 Tahan enzol mod nap pim su bat heh-pos iv ahö narih baozourah. Met iv poriz abatao Iupretis hameg-porih baozourahan iv porï het rezat nonor ravahan aban ahorir parum ñai abanari gitap berevamah-zei posik hehaekanañ emapanez non pooroh emoohan eteohö. \v 13 Tahan pitü horï nañariv nap beholoz zutahol berevah-poriz nap hamal eñar maranañ ahö horipuz agolasikanañ berevah, met mod nap anumai ñai horipuz agolasikanañ berevah, met modap aban horï pop meñizat pim haohat tat ñetï moregañ haovai emooh-popuz agolasikanañ berevah. Pituhol porihanañ berevahan ne eteohö. \v 14 Met pitü pori añarab rekot natotuz red povor kao tohot heh. Tat zei maposikaroh aban korav ahori parunañ honeo ravat God kez ahovoz maup hez-popunañ zei ñai tapanez hat batogü manat pot mañah, “Met pinañ zei ñai takaz aliz pos totoi ravah, povoz ñai bizat hezei.” \v 15-16 Met pitü pori aban ahori batogü manahan heh-ham poraz abatao Ibru ñevonañ Amagedon hamah. \p Met Iesu epat hahan hez, “Hatevetei, met ne givogip nai bapanez hat kilam emamahavoz zut emom, povoz ari tin etet hezei. Met ganö ni nap orat heken, mod nap kil emat nim givor baperat givogï basapanen añarab modariz ñaravatak barekap het tu ravekë hezavoz, nim dimir givoz tin korav ravat etaet hekez pop biñ ravat hekë.” \p \v 17 Met enzol metep pim su bat heh-pos revah mopasik naek baozourahan Godiz zei tinamakeh pim toutat hez-tek tin potakanañ ñe ahö nao epat hah, “Petev nonair nai mapotü takaz hahan heh-pov ev bon hateg.” \v 18 Pot hahan uas reohan guiras ahoam tol hahan ñe ahö modañ hat riri ahoam hahan zebemun map ahov tah. Met añarab matut tahaekanañ, zebemun tah hamoh-povoz zut mod nao nat, oñ map ahoam horï tahan ne eteohö. \v 19 Tahan Zerusalem zei ahö potak hamar pezat main main ravat terï natakaro nat ravah. Tahan zei mod maposikaroh zei ahoñ demahan hehaek, ur edahan map horï ravahan, God Babilon zei ahö potak horï ahov toohavoz homet parumaz mogao tat hañ horiv ahoam metooh. \v 20 Tahan iv haveñiz lopotak ham tit heh-poñ map bamezat bavon batahan dañeñ amun pezat map zeis atvatahar ravah. \v 21 Tahan abarahanañ hel obunuñiz zut ais honoñai ahoñ añarab hehaek ñodah. Met ais poñ honeo honevoz honoñaiv 50 kilogramiz zut\f + \fr 16:21 \ft Pavar 21 -Met 50 kilogram hameg-honoñai pov, rais bek ahoñikaro 2-z zut ok.\f* hehan ñodat añarab ur kakam toohavoz homet, paru Godiz mogao tat pimaz ñetï horiñ haovai sooh. \c 17 \s1 Añ napur anumai horï ahopuz ñetiv \p \v 1 Pot tahan enzolihol 7 suañ bat het baozourooh-porihanañ nap nem nakoe emat epat neen nañah, “Ni emeken zei ahot iv ahoñiz nakoe demahan hez-potak añarab horï tovai emamahavoz hañ horiv bapanezaekan nañairoman etekë. Met zei potakariz tamahao añ nap ahoam biz bogï tamahavoz zut hez. \v 2 Met zei maposikaroh aban korav ahö ravat hezari God kos rez manat, añ biz bogï tamah-popuz horï ahov tamahavoz zut paru ravat hez. Ma añarab parum irih hezari añarab mod iv kezañ nohot rumurat horï tovai samah-poriz zut horï tovai emamah.” Pot neen nañah. \p \v 3 Met pot nañovai Godiz Pul Tinap nem loporih maot an pap manahan enzol pop ham betezarah ne navasat neñeh. Tahan ne etehon, anumai ñai horip pim herï kosis mavat hehapuz gagañ 7 heh-poñik batoñ 10 berevat heh-popuz herisik Godiz abatao batiu tiu batat heh-ñetï poñ red menahan heh, met popuz revah añ nap toutat heh. \v 4 Met añ popuz dimip gunimavor mavao hehap meet het mainimarar saleñir moruñir hel tin peñ hat hehañinañ redeo tin tat heh. Tahan pim marasik kapü golivonañ matut tahan hehar bat heh-porah añ pop abanarinañ horï tovai emooh-povor horï modañ map beo rezat hehaek ulagï horiv tooh. \v 5 Met añ popuz taevavok ñetiv epat menahan heh, \qc \sc Epop Babilon zei ahotak hezariz zutap ev, Añ biz bogï tamaharir añarab horï ahö modañ tamahariz mau nonop ravat hezap ev.\sc* \m Met pot menahan hehavoz kap nat ou narav, oñ iz ravat heh. \v 6 Met Godiz añarab Iesuz homet het pim ñetiv bahorë hat hehariz paru nari kaev ravat pori men ñomoohan uveo berevoohan, añ pop nohot het iv kezañ nat rumuramahavoz zut pim gagai ganö ravat hehan ne het etet agol atat hehö. \p \v 7 Tohon enzol ne navat sat neñeh-pop epat nañah, “Zon ae, ni añ okopuz tahavoz homet agol atat etet heza? Met hateveteken anumai ahö gagañ 7 hez-poñik batoñ 10 berevat hez-popur añ okopuz kapot bar nañoman hodad ravek. \v 8 Met añap toutat hehan eteñ-anumai okop batam birirï hehapuh petev nakez, oñ hamaur tovë hototan et narez-povok hezaekanañ tokat maot magei berevat poz haovai, batam God hamarar mapori matut natarah, añarab pohao tin het hepanezariz abatañ menahan hez-tep potak namen hez-pori anumai popun etet rak tat, ‘Ae, anumai bon hatahan eteg-okop maot ou ravat hez,’ pot pimaz hapan. Tapanen tokat God pohao men bon batapan.” \p \v 9 Pot enzolip nañat maot epat neen nañah, “Met ni hodad tinavonañ hezapun nañomaz toh-epovoz kapot hodad tekë. Met anumai gagañ 7 hezan eteñ-okopuz gag poñiz zut dañeñ 7 hezaek, añ pop toutat hez, ma pim gag okoñ aban korav ahö nari 7 poriz zut amun ok hez. \v 10 Met aban korav ahö porihanañ mar nas hañomah, met nap petev am abatavonañ ahop ravat hez, met modap tokat berevat añaraboz korav ahop ravat aviam het maot bon tapan. \v 11 Met anumai batam hehapuh petev nakez-pop ahö mod 7 poriz zut pi amun korav ahö modap ravat hepanen, God pohao men bon batapan.” \p \v 12 Met enzolip pot nañat maot epat nañah, “Met batoñ 10 hezan eteñ-okoñiz zut aban korav ahö modari 10 tokat ou ravapan. Met paru pori korav ahori petev narav, oñ tokat paru anumai ñai horipunañ honeo kezao manapanen aviam aliz honesiz zut abat ahoñinañ ahori ravat hevai maot bon tapan. \v 13 Met aban ahö hahö-pori parum hodadevor home honevonañ het parum kezao anumai ñai ahö horip manohot pim irih hepanen pi map ahop ravat hepan. \v 14 Met pot ahö ravat hepanezapur pimeri sipsip ropunañ zei ñai tapanen, sipsip ropuz homeo badae batat rez kek tat tin tamah-añarab pori pinañ honeo het meñizat zei ñai tat, anumai ñai popur aban korav ahö ravat hepanez pori ritou metapanen ñodapan. Met sipsip ro pop pi tairari abatavonañ ahö ravat hez-poriz map ahop ok, povoz pinañ zei ñai tapanez pori piuhö rekot ritou metat hepan.” Pot enzol pop nañahan ne hateveteohö. \p \v 15 Pot nañat pi maot neen epat nañah, “Met iv ahoñik añ biz bogï tamahap toutat hehan eteñ-iv poñiz kapot pot hez, met zei maposikaroh añarab herï nañir nañinañ het ñeñ main main hamahariz zut ok hez. \v 16 Met batoñ 10 hehan eteñ-poñiz zut aban ahori 10 hepanez porir anumai ñai ahö horip paru añ biz bogï tamah-popuz kaev ravat horï metohot, pim dimir giv bakelapanen barekap hepanen, pi menat pim aboi napanepuh pim hatahav itiñadek betepanen ñadat bon tapan. \v 17 Met pot metapanezaek, parumauz hodadevok ok tapan bon, oñ Godihö hodadeo paru hamanapanen hepanezaek, aban ahö pori hodad honevonañ het tovai parum kezao anumai ñai ahö horï pop manat meñizat hepanez Godiz hahan hez-taput tovai sohopanen, rotapuv ou ravapan. \v 18 Met añ hezan eteñ-okopuz zut Babilon zei ahö potak hezari pot ravat hez, met zei potakariz ahop zei ahö modañik hez-ahö modari ritou metat ahop ravat hez.” Pot enzolip neen nañah. \c 18 \s1 Babilon zei ahot ur edapanez hah \p \v 1 Met pot nañovai ne maot etehon, abarahanañ enzol modap erah. Met pi kez ahovonañ erat hehan, pim alizao hamarah ahoam map al tezat heh. \v 2 Met pop erat het epat ñeo ñarah hah, \q1 “Met Babilon zei ahö potak zeiñ ur edapanen map bon tapan. Tapanen Seteniz as roholor pituholor alar gitï tamah-id pori paru nen poek hepanen ham betez nenar ravapan. \q1 \v 3 Met pot metapanezavoz kapot ev, Met zei potak añarab horï ahov tovai emohot añarab mod maporin mañairamahan, paru taput horï tovai emamah. Ma zei maposikaroh aban korav ahö ravat hezari Babilon porinañ honeo ravat horï ahoñ tamah. Ma Babilon pori nonair nai mapotü parum bapanez zaitiv ahö tamahan, zei modasikarohari potü basat manamahan, monis paru manamahan, nonair nai bat em manamah-potuz mauri monï ahosinañari ravat hez. Pot tamahaek Babilon poritï horï ahov ou ravamah. Povoz parum zei ahö pot ur edapanen ham betezar ravapan.” \p \v 4 Pot hahan abarahanañ ñe nao epat hahan ne hateveteohö, \q1 “Ae, ari nem añarabon epat añoman hatevetei. Met paru añarab Babilon zei potakari horï ahoñ tamahari okeg, paru betet barezat sei. Met parum horivoz hañiv bapanezaek, ari amun parunañ honeo het bepek hezavoz tovai ari okorinañ hetunei, oñ main ravat parum horï tamah-poñiz zut nat hepek. \q1 \v 5 Met parum horï tamah-poñ aviam bon, oñ ahoam tamahan gamoñ helohot akah abarah ut urat hepanezavoz zut ahö ravat hezan, God poñiz unun naman, oñ añarab zei potakari poñiz hañ horiv metapanez am homehot hez. \q1 \v 6 Met zei potakari Godiz añarab horï nao metamahavoz homet hañ hon nenao metapan bon, oñ horï metapanez hon nen navozam homet hañ horï houlovokaro metohopan. Pot metovai sohopanen, parum horiñiz hañiñ ahoam bohopan. \q1 Met nari parum iv kezañ modari manamahan nat horï ravamahavoz zut, zei potakari modari bahorï metovai emamah, povoz homet hañiv metohopanen map horï ravat hepan. \q1 \v 7 Met paru pori parumauz zaitivok sohot parum abatañ bat hel batohot ganö epat haovai emamah, ‘Met dari nonair nai tinatunañari, añarab modariz ahori ravat hez, povoz dari kezavonañ tin hezaek, añahol parum abuhol ñomamahan hapurï ravat zakep tat iñ hamahavoz zut dari honoñai nao tat iñ nakaotü.’ Pot haovai emamahavoz homet pi kakamavor honoñaiv metohopanen iñir zakep ahov tohopan. \q1 \v 8 Met God kezavoz maup hezaek ganö pot hamahavoz paru hañiv metapanez hat ñevok bizat aliz hon nasik hañiv taput metohopanen, zei potakari lam navor nao bohopan, ma gipiz bon tapanen gin ahov berevohopan, ma ñomamahariz iñir zakep ahö tamahat tohopan. Pot tohopanen parum zeit map ñadat bon tapan.” \m Pot ñe nao hahan ne hateveteohö. \p \v 9-10 Met ham añaraboz aban korav ahori Babilon zei potakarinañ horï tovai emamah, povoz zei pot ñadohopanen paru ahö pori hotoh rouvat het itoulovon etet epat hahopan, “Dari amun hañ horï akat nao etohopan hezag ee.” Pot paru hat iñ haovai ñaihet tat epat hahopan, “Ui mai zakep, Babilon zei ahö akatakari kez tat ahori ravat hehaek, petev hañ horiv metamah.” Pot hat parum uloñik marañ bizat etet hepan. \p \v 11 Met parum nonair naitü petev basat Babilon pori manamahan monis manamah-pori zei pot ñadohopanez porah paru etet iñ hat epat hahopan, “Met darimotü basat manoogin bat monis anoohaek, ev bon tahag, tairari manookan monis anohopan?” \v 12 Pot hapanezari paru golivor silvao, ma saleñir hel tin peñ hat hezañ manat monï ahos bamah-poñ, ma dimir giv mavavor gunimavonañ tinañir zi hotohanañ ulagivonañ tinahav, ma nonair nai modatü zihaver ainihaver bol batoñ bat matut tamahan redeo tin hez-poñ, \v 13 ma bot tin muz gipizoh bavetet bareñamah-poñiz navor nao, ma iv ulagï tinavonañao, ma zi tik tinañir bain ivovor uerivor paravakapir uit uloñir bol kauholor bol sipsipiholor osihol, ma osiholok badat beri hamah-aruñ, ma aban ahori añarab parum irih het itir as metamah-pori, nonair nai map potü manat monis bohopanezaek, Babilon pori maot zum tat parum navotuzat ravapanen etet aban pori iñ hahopan. \v 14 Tapanepuh paru pori Babilon zei potan etet poekariz epat hahopan, “Arimotü ahoam bat zait tat heg-nonairnai potü bon hatahaek ari maot tokat modatü navotü.” \v 15 Pot hat paru aban pot hapanez pori hotoh het Babilon pori kakam ahov hatevetehopanez pov paru amun hatevetepan hezavoz ñaihet ahov tat epat iñivonañ \v 16 honeo hahopan, “Ui, mai zakep, zei ahö akatak añarab kakam ahov hateveteamah. Met batam paru dimir giv mavavor gunimavonañ tin poñ parum heriñik meehot het morü tinañir sal tinañ koroh beteohan heh. \v 17 Oñ mai zakep, petev aliz epesik nonair nai tinatunañ heh-potü zuam map bon tahag etei.” Pot paru hahopan. \p Met pot hahopanez porah paru sipiñiz maurir sip poñik korav het gogot tohopanezarir añarab sip poñik sohopanezari zei pot ñadohopanen, \v 18 hotoh rouvat hepanezaekanañ itoulovon etet epat hahopan, “Met zei ahö akataz zut batam mod nat heh bon, ma petev amun pim zut ahö nat naek nakez, oñ zei mod mapoñ piuhö ritou metat hehat ak ñadah.” \v 19 Pot hat paru zakepivoz parum uloñik urat iñ daas epat hahopan, “Mai zakep oe, Babilon zei ahö akatak batam darim sipiñik nonair nai mapotü bat emat paru manat monï ahos boog, oñ petev aliz epesik parum zei ahö akatar nonair nai tinatü ñadat bon tamahan dari eteameg.” Pot sipiñik sohopanezari hahopan. \p \v 20 Oñ pot metohopanen ari abarah tin hepekezari, ma Godiz propet abanari, ma aposor abanari ma pim añarab modari biñ ravat epat hahopek, “Met zei okotakari horivor kakam ahov etoohavoz God homet hañ horiv metamah-okov tin ok metamah.” Pot hat biñ ravat hepek. \p \v 21 Met ne maot etehon, enzol kezavonañ mod nap hel map ahö pohao bat iv havë ahovok bahavoe tat betevaiam epat hah, “Met ev hel ahov kezavonañ bahavoe tat betehon iv havevok er horahan ari et narë hezavoz zut, Babilon zei ahö okot kez tat ur edapanen bon tapanen ari maot et narezotü. \v 22 Tapanen parum gitañ uramaharir mañihavek pul menamaharir tibiñ menamahari, menamahan ñevon hateveteamah-pov bon tapanen paru maot hat navetetü. Ma abanari gogot tamahan ñeo hateveteamah-pov amun bon tapanen paru maot hat navetetü, ma uit uloñ tunouarah bareñat hetotov bavatamahan ñeo hateveteamah-pov bon tapanen paru maot hat navetetü. \v 23 Ma it ramuñ rañizamahan ñadamah-poñ map upizapanen paru it poñiz alizañ bon tapanen maot etet nasotü, ma añarab topourat ñevel bel hahot hezan ñevon hateveteamah-pov paru maot hat navetetü. Met zei modañikanañ añarab emat parum nonair nai mapotü manohot monis bamah-pori parum abatañ bat hel batat hez, ma Babilon pori añarab mod mapori horï ahov tohopanez mañairamahan tovai emamah, povoz paru hañ horï hamoh-epov bapanezat hez. \v 24 Met Babilon zei okotakari Godiz propet abanarir añarab modari men ñomahan poek parum uveo berevat oraeh, ma zei modañik amun Godiz añarab men ñomapanez Babilon porihö mañairahan men ñomahan paru Babilon poritï horiv ou ravah, povoz paru pori hañ horï ahö pov metohopan.” Enzol kezavonañ heh-pop pot hahan ne hateveteohö. \c 19 \s1 Babilon zeit ñadahan biñ ravah \p \v 1 Met pot hat bon tahan ne maot hatevetehon añarab map ahovokaro revah abarah hehaekanañ ñeo ñarah ahoam epat hah, \q1 “Met dari God aliz ahovor kez ahö tinavonañ hezapuz abatao bat hel batat biñar sos hahot hek. Met pi tapupuhö darimaz homet maot pimeri ba avatat tinaek haeñehan dari ev hez. \v 2 Met God dari añarab mapori tin darim horiñir tinañiz hañiv an etat tin etahan hez. Met zei ahö okotakari añ biz bogï tooh-popuz zut horï ahoñ tohot hehapuh, añarab modarin mañairoohan pori amun taput tovai emooh. Ma paru Godiz añarab men ñomovai emoohavoz hañiv añ okop ok manah, povoz pi hañ horivor kakam ahov metahan hezavoz homet dari Godiz biñ ravat hek.” \m \v 3 Pot hat maot epat hahan ne hateveteohö, \q1 “Met dari Godiz biñ ravat hekan Babilon zeit rañizahan ñadamahaek itoulov pohao helohot hep.” \m \v 4 Pot hahan gogovoz korav añavai ravat hehari 24 porir pei birirï hehari 4 pori rariñ rez bareñat God tek tinatak toutat hezapuz abatao bat hel batat epat hah, \q1 “Rotap ok hag, dari Godiz biñ haovai sohok.” \s1 Sipsip ropuz biñ ravat hah \p \v 5 Pot hahan Godiz tek tinataz nakoehanañ ñe nao epat hah, \q1 “Ari Godiz gog añarab, korav ahorir goeri, pim irih gogot tohot hez-mapori pimaz biñ hahozei.” \m \v 6 Pot hahan añarab maporizaroz ñeo iv mez ahovoz zut, ma guiras riri hamahavoz zut epat ñe ahov hahan ne hateveteohö, \q1 “Met God kezavoz maup, pi darim korav ahop ravat hez, povoz dari pim kezavoz homet biñ ravat hek. \q1 \v 7-8 Met petev sipsip rop pim añ ñodep\f + \fr 19:7-8 \ft Pavar 7 sat 8 -Met ev añ ñodep menahan hezaek, Iesuz homet hez-añaraboz ok homet menah.\f* bapanez pov ou haravahan, God ñari añ pop dim aer livaliv tat hez-pop manahan meet red tinao tat pi emapanez tahaekaz ñai bizat hez, povoz dari biñ ravat ñai bizat hek.” \m Pot hah. Met añaraboz tin tovai emamah-poñihö dim aer tin pop manahan meehavoz zut ravat hez. \p \v 9 Pot hahan enzol garos nañah-pop maot neen epat nañah, “Met nim tepatak epat meneken hep, Petev paru sipsip rop pim añ ñodep bapan hat gipiz bareñat tez bizat paru pinañ honeo het nohopanez mañahan hez-pori biñ ravat hepan.” Pot nañat maot epat nañah, “Met ne Godiz nañahan hez-ñetï rotapuv ev niin nañamoh.” \v 10 Pot nañahan ne pim abatao bat hel batom hat pim eñañik ñodat oraehö. Tohon pi epat neen nañah, “Evo erom, ni nemaz okat netotü, oñ nir nim mod tairari Iesuz ñetï ba ou batahan hez-pov bahorë hat het pim gogot ari tamegiriz zut ne pim gog nenat tamohop ev. Povoz nemaz hometun, oñ God nenapuz homet pim abatao bat hel batat hez. Met batam Godiz Pul Tinap propet aban pim ñetiv haohari hodadeo manoohan toohavoz zut petev amun pim Pul Tinapuhö Iesuz ñetiv modarin mañohopanez pori meñizat hodadeo manamah,” pot nañah. \s1 Bol os aerapuh toutahapuz ñetiv \p \v 11 Pot neen nañahan ne maot etehon, abar okat epat tahan bol os aerap hehan nap piih toutat heh. Met pop pi añarab tinarir horiri ñevok bizat tinam an tohopanezap ok, ma horirinañ zei ñai tinam tohopan. Povoz pim abatavokaro epat mañamah, Ñetï Rotapuv Hamahap, ma Rezkek Tat Tinaharam Tamahap. \v 12 Met bol osipuh toutat heh-popuz etañ it rai raisiz zut hehan pim gagavok koek redevonañ tinañ ahoam mevizat heh. Met pim herisik abat mod nao menahan hehaek, pi nenap abat povoz kapot hodad hez, oñ modari etet kapotaz tin hodad nat. \v 13 Met pim dim meet hehapuk uveo ñed bat heh. Met popuz abat modao epat mañamah, Godiz Ñetiv Ba Ou Batat Hezap. \v 14 Met pop hehan abarah ñai aban ahovokaro paru dim aer tinari meet hehapuh paru amun bol os aeraholok toutat hehaek pim tokat sooh. \v 15 Met pim agolasikanañ en rav toves nasitï nasitï baelahan ñai tat hehas berevat heh-en rav posinañ añarab zei maposikaroh pi kos rez manamah-pori menohot ritou metat kezavonañ parum ahop ravat hepan. Met God kezavoz maup epat hahan hez, “Met ne añaraboz horï tamahavoz mogao ahoam tamoh.” Pot hahan hezaek, pim ñetiv ba ou batamah-popun mañapanen, hap ahö nasik greip uloñ betet mez biamahan rapamahan uruv berevamahavoz zut, añarab horï tamah-pori greip uloñiz zut bahorï metohopanen horï ravat hepan. \v 16 Met pim dimipur eñ nasik epat menahan hehaek ne eteohö, Met añarab zei maposikaroh korav ahö ravat hezariz map ahop ev. \p \v 17-18 Met ne maot etehon, enzol nap gitapuk het ñeo ñarah id mosik arat biivai sat em tooharin epat mañah, “Met ari añarab okorir, parum ñai abanarir aban ahori, ma osiholor os porih toutat hehari, ma modariz asit metooharir monï gogot toohari, añarab map pori men ñomahan oraezaek, God arim nepekez hahan hez, povoz tin emat nohozei.” Pot ideholon mañahan ne hateveteohö. \p \v 19 Pot parun mañahan ne hatevetet maot etehon, anumai ñai horipur ham añaraboz aban ahorir parum ñai abanari bol os aerapuh toutat tin heh-popur pimerinañ zei ñai tapan hat paru togü manah. \v 20 Tahan ne etehon, zei ñai ahov tahapuh tin popur pimerihö anumai ñai horipur aban pi meñizat pim haohat tooh-pop bat parup birirï hehan bahavoe tat itiñadek beteh. Tahan parup hel ulagï horivonañañ ñadat gop mavat heh-hel poñiz itoul horivok sat heh. Met aban anumai horip meñizat pim haohat tooh-pop mamog horï popuz ñetï moregao haovai kezavonañ red povor kao dari añaraboz rekot natotuz poñ tohot paru añarab mapori moreg metoohan barotap batat anumai ñai horipuz abatao bat hel batat hehan pim redeo parum heriñik menahan heh, povoz itiñadek poñariv betehan sah. \v 21 Met poñariv itiñadek betehan sahan, bol os aerapuk toutat hehapuz agolasikanañ en rav berevat heh-tovë posinañ parupim ñai abanari map men ñomahan idehol emat parum aboñ mapoam nohot hehan ñekeñ hatat heh. \c 20 \s1 Krismasañ 1 tausen poñik tohopan \p \v 1 Pot tat bon tahan ne modavon maot etevaiam enzol modap abarahanañ erahapuh pi hamaur tovë hototan et narezavoz toropesiz kiropor senirep bat heh. \v 2-3 Tat pi hamal eñar maranañ añarab moreg metovai emooh-horï pop, pim abatao Seten, pop bat eñar maraz senirepenañ demahapuh, hamaur tovë povok betet toropes merizat badao hahan heh. Met pi poek het zei maposikaroh añarab maot moreg namet hepanen krismasañ 1 tausen bon tapanez hahan poek heh. Met krismasañ 1 tausen bon tapanen pi maot bavilapanen berevat poz hat aviam het añarab maot moreg metohot hepanezat tat heh. \p \v 4 Met ne maot etehon, tek tinañ hehaek toutat heh-pori God kezao manahan paru añarab ñevok bizat an tat hañ tinavor horiv metohopanezat tat heh. Tahan ne maot etehon, paru Godiz ñetï Iesuz ba ou batahan hez-rotap tin pov modarin mañovai soohan nari ñetï povoz kaev ravat paru men ñomah-poriz pulihol amun heh. Met paru anumai ñai horipur pim zut matut tahan heh-popunañ parupim abatavokaro añarab modari bat hel batah-porah paru Iesuz pori bat hel navat, ma parum taevañik ma marañik anumai horï popuz redeo namen heh. Met men ñomah-pori maot birirï ravat Kristonañ honeo korav ahori ravat houloam krismasañ 1 tausen poek hepanezat heh. \v 5 Met paru pori garos bal hat hepan, oñ ñomah-modari parunañ honeo bal nak am hepanen krismasañ 1 tausen bon tapanez porah baval hapan. \v 6 Met paru garos bal hapanez hamoh-pori añarab horiri sat itiñadek horï ravapanezavoz zut paru natotü, oñ Godihö biñ ahov manat tinaek meñepanen paru Kristoz gog añarab magei tinari ravat het krismasañ 1 tausen poñik pinañ honeo korav ahori ravat hepan. \s1 Seten ritou metat bahorï batapan \p \v 7 Met Krismasañ 1 tausen poñ bon tapanen Seten demapanen hepanezaekanañ maot bavilapanen hamaur tovë povokanañ berevat poz hapan. \v 8 Tat pi zei maposikaroh añarab hepanez pori moreg metovai sat em tohopanepuh pi meñizat paru Godizarinañ zei ñai tapanez nari batogü manapan. Met batogü manapanez pori togü houl epatakaro ravat hepan, met togü nataz abatao Gok, met modataz abatao Megok, pot mañapan, met hel gaoreo ma havï ruiruihol dari rekö nakaotuzavoz zut napuhö paru poriz rekot rekö nakaotü. \v 9 Met Seten porin mañapanen bal hat sapanepuh Godiz añarab pim zei tinatak hepanezaek, menapan hat paru zeit rom meet tohopanen, abarahanañ it ahoñad er horat map pori ñadat bahorï batapanen ñomapan. \v 10 Tapanepuh añarab moreg metamah-Seten hameg-horï pop bat it ahoñadek hel ulagï horivonañañ ñadat gop mavat hepanezaek, hel poñiz itoul horivor itiñadek bahavoe tat betepanen sat hepan. Met it poñadek anumai ñai horipur pi aban meñizat pim haohat tovai añarab moreg metohopanez pop garos bat bahavoe tat betepanen hepanez-tapuñadek Seten pop betepanen sat hepan. Met it poñadek paru pori pohao het kakamao hatevetehot hepanepuh bon natotü, oñ am hepanezat hehan ne eteohö. \s1 Ahop añarab ñevok bizahan heh \p \v 11 Met ne maot etehon tek tin aer ahot hehaek, korav ahop tek potak toutat heh. Tahan abarar hamar pinañ honeo hepanez ñaihet tat zei manat bon tah. \v 12 Tahan añarab hamarah korav ahori ravat het ñomaharir parum irih goe het ñomah-pori paru mapori tek tin potaz nakoe pim havasik rouvat hehan ne eteohö. Met pori hehan paru tepañik añaraboz tovai emooh-nonairnai potü menahan heh-poñ barah hat rekö hat etehapuh tep modatak añarab pohao het hepanezariz abatañ menahan heh-pot amun barah hat rekö hah. Tahapuh añarab mapori parum tovai emoohavoz tep poñik menahan hehaek, etet an tat hañ tinavor horiv manovai sooh. \v 13 Met añarab iv haveñik ñodat emiv elat ñomah, ma paru ñomat pulihol samah zei posik sat heh-mapori God hahan bal hat tek tin potaz nakoe emahan, paru honep honepuz tovai emoohavoz homet tepañik etet an tahapuh parum tovai emoohañiz hañiñ manooh. \v 14-15 Met pohao het hepanezariz abatañ menahan hez-tep potak tairariz abatañ namen heh-mapori it ahoñadek bat bahavoe tat betehan sat heh. Met itiñadek sah-pori mamog hañomah, oñ itiñadek betehan sat mamog ñomahavoz zut paru maot tat, pohao horï ravat hepanezat ravat heh. Met pori betehan sahan met ñomamahariz pulihol sat hez-zei pos, ma añarab ñomookaz hahan hez-kez pov amun itiñadek betehan ñadat bon tahan añarab maot nañomotuz pov ou ravah. Pot tahan ne eteohö. \c 21 \s1 Ab mageirar ham mageiraz ñetiv \p \v 1 Pot tahan ne maot etehon, iv havë ahö garos hehañir ab mamogarar ham mamogar zei manat sahaek, bon tahan ab mageirar ham mageir ou ravah. \v 2 Tahan God Zerusalem zei potaz zut magei tinat meehan abarahanañ erah. Met zei erah-pot ñari añ tohaip pim abup bapanez hat redeo tin tat hezavoz zut hehan ne eteohö. \v 3 Met Godiz tek tinatakanañ ñe ahö nao epat hah, “Petev God añaraboz ñaravatak hepanez hat zei okat meehan er horahaek, pi parumaz korav ahop ravat hepanen paru pim irih het tinam sat em tohot hepan. \v 4 Met parum batam iñir zakep tooh-poñ, ma honoñai mod tairañ tooh-poñ God map bavon batapanen añarab pori maot nañomotü, ma honoñai mod nao natotü, oñ paru biñ ravat tinam hepan.” \p \v 5 Pot hahan tek tin potak toutat heh-pop epat hah, “Petev ne nonair naitü bamagei havatohon hezag etei,” Pot hat neen epat nañah, “Met ni nem hamoh-ñetï epeñ ari rotap hatevetet homeo badae batepekezañ ev, povoz nim tepatak meneken hep. \v 6 Met nem gogot tovai emooh-poñ map petev bavon havatoh. Met batam nonair nai bonorah ne het haohon nonair nai ok hezatur hezari ou ravah. Ma tokat ne amun het haoman mapotü bon tapanen ne am hem. Met tairap ivov napanez metapanen hepanez pop neen nañapanen, neohö iv pohao het hepanez havë povokanañ ivov holat manoman napan. Met piuhö monis nanapanez ne piin namañotü, oñ pi amauam iv pov manohoman nohot pohao tin het hepan. \v 7 Met paru tairari Seten moreg metohopanen am rez kek tat tin tovai sohopanez pori iv hamoh-pov manat nem ñarohol bavatomapuh ne parum korav ahop ravat hem. \v 8 Oñ añarab mod tairari nem kezao parutï bon hezari, ma nemaz homeo badae navat hezari, ma horï povor kao tamahari, ma modari men ñomamahari, ma betezam nae nari bamahari, ma gihareñ demamahari, ma akohol matut tat biamahan oraez-poriz, ‘Darim ahori eñizohopanezari ev,’ pot hamahari, ma modariz ñetï moregañ hamahari, porizaro map itiñadek hel ulagï horivonañañ ñadat gop mavat hepanezaek haoman basat betepanen, hel poñiz itoul horivor itiñadek kakam ahov hatevetehot horï ravohot hepan. Met añarab horï pori mamog ñomahavoz zut okat tat paru horï ravat hepanezat ok.” Pot neen nañah. \s1 Zerusalem zei magei tinataz ñetiv \p \v 9 Met enzolihol 7 suañik honoñaiñ beo rezat hehan mamog bat het hamarah baozourah-porihanañ nap nem nakoe emat epat neen nañah, “Met ni emeken ne sipsip ropuz añ ñodepun nañairom.” \v 10 Pot nañahan Godiz Pul Tinap nem loporih an pap manahan enzolip rop tovevoz revah navasat neñeh. Tat piuhö añ ñod popuz zut Zerusalem zei magei tinat abarahanañ God meehan erahatam neen nañairah. \v 11 Met poek Godiz alizao ahoam al tezat map pat navoam tat hehan nonair nai zei tin potak matut tahan heh-potü hel gideñ map peñ hat aer ravat hezañiz zutañiz abatao zaspa hamah-poñinañ demahan hehan oreresiz zut livaliv toohan ne eteohö. \v 12 Met zei potak heleñinañ tem tover demat barok batahan heh-tem porah paru lokohopanez haitokoñ 12 rezahan hehaek enzolihol 12 haitok poñik nap nimoroh korav ravat heh. Met Israel añaraboz toguñ 12 hezaek haitok poñiz naoroz revaharah togü nataz abatao menat met haitok modaoroz revaharah togü modataz abatao menah, potaharam haitok mapoñiz revahañik parum togü poñiz abatañ menovai sahan hehan eteohö. \v 13 Met temerah haitokoñ rezahan heh-poñiz naorozaro naorö tem tok naravatï rezahan heh, met mod naorozaro naorö tok modaravatï rezahan heh, met mod naorozaro naorö atvataratï rezahan heh, met mod naorozaro naorö atvat modaratï rezahan heh. \v 14 Met zei tin potaz tem por demapanez garos paru hel ahö mapoñ 12 poñ irih bizat poñiz revah demahan heh. Met hel ahö poñik sipsip ropuz aposor abanariz abatañ hel navok abat nao, modavok abat modao potahar menovai sahan heh. \p \v 15 Met enzol neen nañat navasah-pop zi zu tapanez nas golivonañ matut tahan hehas bat zei tin potaz toveo tair, ma tekiv tair, ma temerar haitokoñik zu tapanez bat heh. \v 16 Met zei potaz tem poraz atvatarezaro taput ma tokorezaro taput hehan enzol pop pim zu bat hehasinañ atvat zu tahan, pim tok toveo ahoam 2 tausen 4 andet kilomita ravah. Met zei tok helat heh-poravatï zu tahan taput 2 tausen 4 andet kilomita ravah. \v 17 Tat dari añaraboz zu tamegit enzolip maot temerah zu tahan 1 andet 44 mita ravah. \v 18 Met zei potaz temer hel gideñiñiz zut hel tinañinañ demahan hehan kohat roketak zeiñir mod hehatü golivonañ demahan map den peñ peñ elohot tin heh. \v 19 Met hel ahoñ garos bizat temer demahan heh-poñik red povor kao tinam metahan heh. Met hel ahö poñik hel goe bañed bahan heh-mav tin poñiz abatao zaspa hameg, met hel goe bañed bah-tin modañiz abatañ ev, met hel gunimañiz abatao sapaia, met hel aerañiz abatao aget, met hel zi taeñiz abatao emeral, \v 20 met hel mav arparoñiz abatao sadoniks, met hel mav mod pat heriñiz abatao konilion, met hel koproroñiz abatao krisolait, met hel zi tae mod pat heriñiz abatao beril, met hel kopror mod pat heriñiz abatao topas, met hel zi tae mod pat heriñiz abatao krisopres, met hel gunim mod pat heriñiz abatao aiasin, met hel mav mod pat heriñiz abatao ametis, hel map poñ hel ahö poñiz revah bizat redeo tat bañed bahan den peñ peñ ahoam eloohan eteohö. \v 21 Met tem poraz haitokoñ 12 rezahan hehaek, haitok ziñiz zut morü aer ahoñ parum abatao pel hameg-poñ ñed bahan peñ hat heh. Met kohat zeitaz nonoñik golivonañ inahan peñ hat tin heh. \p \v 22 Met ne maot etehon, zei potak God kezavoz maupur sipsip ropuz tinao an pap manat heh, povoz poek hehari parupim abatavokaro bat hel batat mañ mañohopanez hat zei namak nadem, oñ parupin etet am mañ mañohot heh. \v 23 Met Godiz alizao al tezahan sipsip ropuz alizao it ramü ahoñadez zut al tezat heh, povoz gitapur ñonis berevat namañ, oñ am heh. \v 24 Met tin al tezat hehan eteohö-aliz povok añarab hepanez porizaro sat em tat tin tovai sohopanen, aban korav ahö tinavonañari parum nonair nai tinatü bat em bizapan. \v 25 Met zei potak maot kutur naravotü, oñ pohao al tezat hepanezaek, orah rezah tem haitokoñ oraepanen napuhö rekot namerizotü. \v 26 Met añarab mapori Godiz biñ ravat parum red tinañir saleñir nonair nai tinatü basat zei potak bizapan. \v 27 Met zei tin potak tairari horï povor kao tamahari, ma ñetï moregañ hamahari rekot nalokotü, ma God pei horï tairañiz zait nat hez-poñ poek naoraetü, oñ añarab tairariz abatañ pohao het hepanez sipsip rop pim tepatak hamenahan hez-nen pori poek lokat pinañ honeo hepanezat heh. \c 22 \s1 Iv tinarir zi tinamedez ñetiv \p \v 1 Met enzol pop iv tin narin amun nañairahan ne eteohö. Met iv pori paru holat nohopanez pori pohao tin het hepanezari ok, Godir pim sipsip ropuz tek tin toutat hez-potakanañ berevat er horat tin peñ hat heharï, \v 2 Zerusalem zei tin potaz nonoroh eroohan, pim okat epat añarab zi nohot pohao tin het hepanez poñ uloñ badat heh. Met zi poñiz uloñ orah rezah ñoniholok badat ñodovaiam modañ maotam badooh, potaharam ñoniholok badovai emohopanezat tat heh. Met zi poñiz taeñ añarab zei maposikaroh hezari nohot lamao navotü, oñ tin ravat hepanezañ heh. \v 3-4 Met zei tin potak horï tamahañir balatak hameg-potuz God kaev ravat hezag, potü poek rekot naketü. Met zei potak Godir pim sipsip rop tek tinatak toutat hezan, God pim añarab parum taevañik pim abatao menapanen hepanez pori piin etet paru pim hahopanezat metohot hepan. \v 5 Tapanen Godihanañ alizao al tezat hepanez pov maot kutur naman hepanen gitap namañotü, ma añarab pori ramuñ narañizotü. Met añarab poek hepanez pori korav ahori ravat pohao tin het hepan. Pot ravat hehan ne eteohö. \s1 Iesu maot erapanez hah \p \v 6 Met enzolip maot epat neen nañah, “Met nem niin nañovai emooh-epeñ ni tin hatevetet barotap batekezañ ev. Met darim ahop God batam pim Pul Tinap meehan erat pim propet abanari hodadeo manahan heh-tapup maot petev berevohopanez poñ pim gog añarab modari hatevetet hodad tohopanez hat ne pim enzolipun nañat nemeehan, erohot niin ok nañairovai nañoohon hatevetet eteoñ.” Pot neen nañah. \p \v 7 Met Iesu pot hahan hez, “Hatevetei, ne maot eromaz toh, povoz tep epatak tokat berevohopanezat menahan hez-poñ añarab tairari hatevetet bahorë hat hepanez pori ahoam biñ ravat hepanezari ok.” \p \v 8 Met ne Zon ev nem menamoh-map epeñ enzol pop nañat nañairahan ne etet hateveteohö. Met pi map ne nañairat bon tahan ne pim eñañiz nakoe rariñ rez bareñat pim abatao bat hel batom hat tohon, \v 9 pi neen epat nañah, “Evo erom, okat totun, met paru Godiz propet aban nim modari, ma mod tairari pim baiñetinao hatevetet baval hat tovai samah-poriz zut, ne amun pim gog aban nenap eveg, nem abatao tovai ni bat hel batotun, oñ pimaz homet biñ haovai sohoz.” \v 10 Pot nañat maot epat nañah, “Met nim tep okatak tokat berevohopanez meneñin hez-okoñ totoi berevapanez tah, povoz tep okat ni bizeken naoraetü, oñ meneñin hez-ñetï okoñ modarin am ourah mañovai sooken hatevetehop. \v 11 Met nonair nai potü tokat berevohopanezarah tairari home horivonañ het horï povor kao tovai samah-pori parum tamah-taput tovai sohopan, oñ tairari Godiz homet tin tovai sohot hez-pori parum tin tamah-taputam tovai sohopan.” \p \v 12 Met Iesu epat hahan ne hateveteohö, “Ni hatevet, met nem eromazao totoi ravahaek, añarab parum tovai emamahavoz hañ tinavor horiv an tat manoman bapan. \v 13 Met batam nonair nai bonorah ne het haohon nonair nai ok hezatur hezari ou ravah, ma tokat ne am het maot haoman map potü bon tapanen ne am hem. \p \v 14 Met añarab dimir giv tinam bariamahan tin tamahavoz zut, tairari parum hepanezavoz tin korav ravat hez-pori biñavonañ hepan. Tapanen porin mañoman paru zi pohao tin het hepanezamedez uloñ tavat nohot, zei tinataz haitokoñik lokat kohat sat hepan. \v 15 Oñ añarab tairari horï haomaz toh-epeñ tamah-pori zei tin potak rekot nalokotü, oñ iñidoh pat naek hepan. Met gihareñ demamahari, ma betezam nae nap bamahari, ma modari men ñomamahari, ma God betet pei narir natuz, ‘Deim amitü ma deim ahori ev,’ pot hamahari, ma ñetï moregañ hamahari, ma modari moreg metamahari, paru map pori iñidoh pataek hepan. \p \v 16 Met ne Iesu, Devidiz ro iz mimip ev, zeit al tezapanez tamahan, ‘Zeiz ahov berevah,’ pot hameg-povoz zut ne hezap, ari nem togut ravat hezari tokat berevohopanezañ hodad tepekez hat nem enzolip meehon pi ok erat niin nañah.” Pot Iesu hahan ne hateveteohö. \p \v 17 Met Godiz Pul Tinapur Iesuz añ ñodepuz zut dari añarab ravat hezari epat hameg, “Ni erekez dei zait teg.” Ma tairari ñetï menoh-epovon hatevetehopanez pori amun, “Ni em,” pot hahopan. Met ari tairari ivovoz etohopanen het nohopekez zait tat hezari God ivov holat anohopanen ari nohot pohao tin het hepek. \s1 Ñetï meteo \p \v 18 Met ne Zon tep epatak menohon hez-ñetï epeñ ari rekö hahopekezarin ñetï kateo epat añom, Met ni nap tep epatak menoh-epeñikanañ nao nim hodadevokam ñetï mod nao menat bahoneo batekez pop God hañ horiv netapanepuh honoñai tairañ enzoliholohö añarab metohopanez menoh-poñ amun ni pop netapan. \v 19 Ma ni nap tokat berevohopanez menohon hez-epeñikanañ ñetï nao olat bavon batekez pop God hapanen ni zi pohao het hepanezamedez uloñ añarab nohot tin hepanez menohon hez-ul poñikanañ nañ ni tavat nainotü. Ma Zerusalem zei tinatak añarab lokat hepanez menohon hezaek ni rekot lokat naketü. \p \v 20 Met pi nañoohan ne ev menovai emooh-pop epat hamah, “Met rotap ne maot totoiam eromaz toh.” Pot hahan ne epat mañoh, “Nem Amip Iesu, ni rotap hameñip, povoz erekez ne zait toh.” Pot piin mañoh. \p \v 21 Met darim Amip Iesuz masakao arinañ pohao het hep. \q2 (Zoniz ñetiv mañairahan menahat nen ev.)