\id ACT - Kuman NT [kue] -Papua New Guinea 2008 (DBL 2014) \h Aposel \toc1 Aposel wagle kongun erikwa kamo \toc2 Aposel \toc3 Apo \mt1 APOSEL \mt2 Aposel wagle kongun erikwa kamo \imt1 Ka mongo yegl ende okuna ongwa \ip Pepa i Aposel wagle kongun erimere Luk muno boglkwa. Te God eremogl Holi Spirit ende atne endungo Yesus disaipelma wagle meglmara sigigle ditongwa i Pentikos enge. I mambuno kande pangwa pre ana Yesus kamambunomo wakai i Jerusalem kamun mambuno bogl dindre, te Judia kamun dindre, te Samaria kamun dindre, ana diwaidi ende dumo kamun koglkoglo eingwa (Aposel 1:8). Ana aposel wagle Yesus kamambunomo digo yomba merkinde pirngi dingwa. \ip Te aposel wagle kongun erikwa i pango, te Pita ya Pol erimbrika i ama pangwa. Ana Pol okuna Yesus pre pirngi dingwa yomba yombuglo kaima ere sigoglkwa yagle, ba aglketa Yaglkande Yesus eremogl Pol agle diyungwa. Ana Pol kamambuno wakai kongun mina ye ere ende okuna kaima yene ongwa. Ana Pita ye Yesus disaipelmo ta moglkwa. \c 1 \s1 Yesus ende heven pindre Holi Spirit diendinagle dungwa \p \v 1 Tiopilas, Yesus kongun prapra mambuno bogl orkwa ya te ka beke tomere ikra na okuna kana pepa muno bogl teingra\f + \fr 1:1 \ft Aposel pepa iwe, aposel wagle kongun erimere Luk muno boglkwa. Buk ta iwe muno okuna kana boglkwa, i kamambuno wakai Luk muno boglkwa.\f*, \v 2 ana ye Holi Spirit yombuglomo mina aposel pinde yungwa yomba kongun eraglmere dite moglko ana okuwo God eremogl ye auro yend heven ongwa. \v 3 Ye gogl anduglkwa enge i mokomugl ye aposelma wagle meglmara taragl merkinde ere ana ye kor-molendi ombuno ditongwa, te aposel wagle Yesus kaningo ana God kingdom pre ka ditongwa. Ye sragl yegl ere ongo ande enge 40 orkwa. \v 4 Ana ye wu suwara pi makaisi meglkwa enge Yesus ka yegl ditongwa, “Ene Jerusalem dumo kondokriyo. Na Nina sragl wakai tenagledi ka dipandiglkwa ikra na ene diteinga, ipre sugl molo. \v 5 Okuna Jon nigl mina yomba baptais eretongwa, ba ene enge suwomta mogltre ana Holi Spirit mina baptais eraglmiwo.” \p \v 6 Ye makaisi meglko ana aposel wagle krapogl Yesus dipirkwa, “Yaglkande, ene enge erme Israel yomba yombutno te ikine endimin, ana no nono kingno ta wu pene pi no sugl morambo mo manambe?”\f + \fr 1:6 \ft Okuna imbo Israel yomba ye yene kingno kande mogltre ye sutno meglkwa. Ana Yesus moglkwa enge Rom yomba eremogl Israel yomba atnekra meglko sutno meglkwa. Yomba merkinde pirkwa Yesus eremogl Rom yomba sende Israel yomba prapra kingdomo i-pene endinambedi pirkwa.\f* \p \v 7 Yesus yegl ditongwa, “Sragl yegl plau dinambuka i na Nina yene yombuglomo mina pangwa. Enge aunake i wu plau dinambuka i ene pirkan eraglkwa tamanga. \v 8 Ba Holi Spirit ende ene mina unambuka enge, ene yombutno indre ana na kanna mambuno Jerusalem dindre, Judia dindre, Samaria dindre ana makan uglo koglkoglo kawaiye ere diwaidi enaglkwa.” \s1 Yesus ende heven ongwa \r (Mak 16:19-20; Luk 24:50-53) \p \v 9 Yesus ka i dikondungo, okuwo ye kanmeglko ongumutno-mugl ye ende heven ongwa. Yesus ende egli ongo ana kamun kua kruwo wu Yesus were isuna endungo ana aposel wagle aglkekor ta kankrikwa. \p \v 10 Ana ye aimande kanimbo Yesus omara kamun kua mitna ende meglko, yagl suwo gagl kruwo endimbrika oglandi ye meglmara bina kra andigl mogltre, \v 11 ana yegl dimbrika, “Galili yomba! Sragl orko ene igle aimande andigl mogl kan mitna kamun kua mina ende meglme? Yesus erme ene kindekondo ende heven ongo kanigwa, ana okuwo omere yeglmere ye ikine unambuka.” \p \v 12 Ana aposel wagle Olip Kamun Muglo kondo ende ikine Jerusalem eingwa. Olip Muglo konbauna ende Jerusalem suna eingwa i magl kaima yongwa.\f + \fr 1:12 \ft Juda lono mina dungwa, Sabat enge yomba konbauna wan kilomita keme wanaglkwa, sraglpre Juda yomba dingwa, “Sabat enge no konbo yegl wanumga.”\f* \v 13 Ye ende siti suna pindre, ana ye ende yungu kula mitna imbo ta yomara pi meglkwa. Ye kangino yegl Pita, Jon, Jems ya Andru, Pilip ya Tomas, Batolomiu ya Matyu, te Jems Alfias wam, Saimon Selot yungu ombuno mina ta moglkwa te Judas ye Jems wam. \v 14 Ye prapra nomano suwara yei makaisi kamange eremeglko ana Yesus mam Maria yongo te ambu tau ya Yesus angiglma wagle ama akepledi kamange erimara meglkwa. \p \v 15 Enge suwomta endongo yomba 120 mereyegl Yesus pirngi dingwa umakaisi meglmara ana Pita suna andigl mogltre yegl dungwa, \v 16 “Angrima wagle! Judas eremogl yomba auro ipi Yesus moglmara ombunodi tenan sikane sinaglkwa i kamo Holi Spirit akeple dungo Devit kamambuno pepa mina okuna muno boglkwa i kaima pai inambuka. \v 17 Judas ye nono epitno mina ta moglkwa, sraglpre, ye ama nono kongun orumnara i ye erambedi pre Yesus pinde yungura.” \p \v 18 (Yombamo Judas mambuno kinde ere moni topo yungwa ikra ipi makan ta topo ormara igle pi ye yange mangi dungo, dane bla dungo ana demkane yange makanmo igle sungo ye goglkwa. \v 19 Ana Jerusalem yomba prapra orkwa i pirkan erikwa enge, ye dumomo i kangiye yene kanno mina, “Akeldama” we dingwa i mambuno yegl, Bormai Makan.) \p \v 20 Pita yegl dungwa, “Kamo ipre Buk Song mina beglko pangwa, \q1 “‘I yegl ye yungumo \q1 poyenan yomba suwarata yungugl moglkraglkwa.’\x + \xo 1:20 \xt Buk Song 69:25\x* \m Te Buk Song ta mina ama yegl beglko pangwa, \q1 “‘Ye kongunmo i yomba pereta inambuka.’\x + \xo 1:20 \xt Buk Song 109:8\x* \m \v 21 Yeglpre erme nono yomba ta inamga i ye nono Yaglkande Yesus bogl wanmounara akiye engenge wan-wan erikwa yomba ikra suwarata inamga. \v 22 Yombamo i ye Jon eremogl baptais yomba eretongwa engemo i yei ende wu Yesus ende heven ongwa enge i ye suna akiye mogl pirkan orkwa yomba, i suwarata pinde yumun kade Yesus gogltre andigl ukor ongwa kamo i kawaiye ere boglo kurambuka!” \p \v 23 Ana Pita yegl dungo, ye yomba suwo i-pene endingwa: Yagl ta Josep (ye Barsabas we dingwa te kangiye ta Jastus), ana yagl ta kangiye Matias. \v 24 Ana ye kamange yegl erikwa, “Yaglkande, yomba nomano suna i ene pirkan etnga, ipre yagl suwo i mina ira i-pendigl endinga i no ombuno dinotn, \v 25 ana ye eremogl Judas angaimo kondo endumara ikra indre ana ye aposel kongun erambuka.” \v 26 Ana yagl suwo ikra mina suwarata inamunedi pre, satu singo, ana satu yange Matias moglmara sungo ana aposel 11 meglmara ye isuna endingwa.\f + \fr 1:26 \ft Ye wakai pirkwa, God yene Judas angaimo yoko yomara igle yomba ta pinde inambedi pirkwa. Yegl ere ye kombuglo suwo indre Barsabas ya Matias kangino muno bogl sragl ta mina suna ende, ana yake make tendre, dingwa, ira kombuglomo ta komuno yange menda sinambuka i ana God yene yomba i i-pene endungwa.\f* \c 2 \s1 Holi Spirit ende atne ungwa \p \v 1 Pentikos enge yongo\f + \fr 2:1 \ft Pentikos Enge Kande iwe, kangiye ta Enge Kande Kaiya Mokna si yu makai singwa. Buk Wok Pris 23:15-22 kano. Engemo iwe, ande enge 50 mokomugl enge kande i Israel yomba pir ikine ende God kuko yei tongo wakai meglkwa, i kangiye Pasova we dingwa.\f* ana Yesus wedi pirngi dingwa yomba prapra wu makaisi dumo suwarata meglkwa. \v 2 Tambre kaima kamun mitna imbo mu ta dungwa, i ir kande mangumere yeglmere mange ende atne undre, ana ye yungugl ta amedi meglmara i sikausi kondungwa. \v 3 Ana ye kanigwa, endi donga drambiye mereyegl undre yumbusi ende wu perepere pi ye suwarandi meglmara bitno mina tembe bauglo ere pangwa. \v 4 Ana Holi Spirit ye prapra sikausi tongo, ye mambuno bogl ka kanekane dingwa i Holi Spirit dinaglmedi ormere yomba ka di menda endingwa. \p \v 5 Enge igle Juda yomba tau Jerusalem meglkwa, i ye God dembiye siteingwa yomba, ye dumo bange bange meglkwa wu makai singwa. \v 6 Mundungwa ikra yomba merkinde pirtre ye wu makai sindre ana kinano yei pirngi dingwa yomba ka dingwa i pirtre ye waikiglkwa. Sraglpre, yomba i suwarandi ye yene kanno mina nunguno embriye dingo ye pirkwa. \v 7 Ana yomba nangino kogl keglango ere yegl dingwa, “Yomba ka dimeglkwa i prapra Galili yomba moglkrim kana? \v 8 Ana i sraglmere orko nono suwarandi kanno perepere pamere ikra dimeglko nono prumune? \v 9 Ana nono kantri Patia ya, Midian ya te Elam; te nono distrik Mesopotemia ya Judia; te provins Kapadosia ya, Pontas ya te Esia yomba nono igle mounga. \v 10 Te distrik Prigia ya, Pamfilia ya te kantri Isip; te distrik Libia yomba tau ye Sairini kamun mangigl meglkwa, ana nono Rom yomba tau ama wu suna igle mounga. \v 11 Nono Juda yomba ya te yomba tau Juda yomba mambunono pamere duglo beglkwa yeingo, ana tau ailan Krit ya te distrik Arabia yomba, nono prapra punga; i God kongunmo giglendi orkwa i kamo ye nono kanno pamere-pamere kuno ere dingwa.” \v 12 Ana ye prapra sipuglodi nomano suwo suwo yei yene mina krapeglkwa, “Taragl erikwa i sragl mambuno pamda?” \p \v 13 Ba yomba tau bakagl gaugl eretendre yegl dingwa, “Ye wain kor nuglo merkinde nendre ana du erikwa.” \s1 Pita eremogl ka mambuno dungwa \p \v 14 Ana Aposel 11 wagle bogl Pita akiye andigl meglko ana ye mambuno ere ka kande di yomba merkinde meglkwa i yegl ditongwa, “Ene Juda yomba ya te yomba wu Jerusalem suna meglkwa, na taragl i mambuno ditenaglka, i ene wakai ere pirpogl siyo. \v 15 Yomba magl meglkwa i ye wain gigle dungwa nendre, ana du erimedi ene pirkwa, ba tamanga. Erme tangina kinde ande kuiya 9 klok orkwa.\f + \fr 2:15 \ft Pita ka yegl dungwa, sraglpre, enge kande yongwa ingine Juda yomba kaiya ya nigl tangina kinde ta nekre erikwa.\f* \v 16 Taragl orkwa i okuna propet Joel dumere erme wu plau dungwa, \q1 \v 17 “‘God yegl dungwa, \q1 Enge dundinagledi mangigl \q1 eran na taragl yegl eraglka, \q1 na Spiritna toindi yagl ambu prapra mina endinaglka. \q1 Ene wano ya amburo propet \q1 mereyegl ere na kanna \q1 dinaglkwa, ene nangro yagl \q1 gakmugl wagle ama sragl \q1 ongumutno-mugl eran \q1 kanaglkwa, ana ene neno \q1 kindagl wagle ye uglkumbu kanaglkwa. \q1 \v 18 Ana enge igle na Spiritna \q1 toindi konguna yagl ambu \q1 mina akiye endimbo, ana ye \q1 propet mereyegl mogltre na kanna dinaglkwa. \q1 \v 19 Kamun kua mitna imbo \q1 na kimagl kanekane erimbo, \q1 te makandle igle diu gaglebogl \q1 plau dinambuka, ana bormai \q1 ya endi donga te endi inge kande plau dinan, \q1 \v 20 ana ande akemim eran \q1 te ba akegogl ere wu \q1 bormai koglo enambuka, \q1 taragl yegl eran, okuwo \q1 Yaglkande unambuka engemo \q1 kande ya te ambuglangemo i plau dinambuka. \q1 \v 21 Ana taragl yegl erambuka \q1 enge, yomba ta Yaglkande \q1 wedi kangiye dagl \q1 morambuka, i God ere-inambuka.’\x + \xo 2:21 \xt Joel 2:28-32\x* \p \v 22 “Israel yomba, na ka dina erika i ene kinano yei piryo! Yesus Nasaret nem, ye mina God yombuglomo tongo ana ye kongun giglendi ya kimagl kanekane ya diu ene meglmara suna orkwa i enene prapra kanigura. I God diendungo ye ume dinaglmedi pre yegl orkwa. \v 23 God yene kamkand eragledi di panduglmara pre ana yagl i tekoglo ene mina endungo ana yomba kinde akeple dingo ene ye ipi endi-prak mina buglo-nil si pandiglkwa. \v 24 Ye goglkwa, ba God ikor endungwa, te ye giu kanekane indre goglkwa i God ikorugl endungwa. Sraglpre, geglkwa mambunomo i yombuglomo ta panan Yesus ake morambuka ta kuno erekrukwa. \v 25 Devit okuna ye pre yegl dungwa: \q1 “‘Na kaninga, Yaglkande \q1 engenge na moglmara \q1 gumanamugl moglkwa. \q1 Sraglpre, ye na onguna wokra \q1 moglkwa, ipre na kundugl ta goglkraglka. \q1 \v 26 Ipre na munduna argan \q1 orko gunyei ka wakai dinga, \q1 ombugl na okuwo wakai \q1 moglpai eraglka ipre poglodi pir sugl moraglka. \q1 \v 27 Sraglpre, ene na kanwinge \q1 etn giglpene ta pai moglkraglka, te ene Yomban Holi \q1 Moglkwa Suwara i ta \q1 kanwinge etn nangiye giglpene ta buglkrambuka. \q1 \v 28 Ene kor-meglkwa konbo \q1 i na ombunodi natnga, ene \q1 mambutn mina na gun yenaglka i sikausi naratnga.’\x + \xo 2:28 \xt Buk Song 16:8-11\x* \p \v 29 “Angrima wagle, nono kowano King Devit ikra pre na kundugl goglkre dipene ende ene tenaglka. Ye goglko maugl singwa, ana ye giglmo pene erme nono mounara yei pangwa. \v 30 Ye propet ta moglkwa, ana taragl okuwo ta panambuka ipre God kaima ka dipandigl Devit tongo ye pirkan orkwa. God yegl dungwa, ‘Okuwo king Devit gawan ta morambuka, ye usuglosi ene king motnere yegl morambuka.’ \v 31 God taragl erambuka i Devit kan kondungwa, te Mesaia\f + \fr 2:31 \ft God, yagl i pinde indre yombama ere-inambe dungwa. Ana Grik yomba kanno mina “Krais” we dingwa.\f* gogltre andigl ukor enambuka ipre Devit yegl dungwa, ‘Makandle geglkwa mambuno i mina ye ta goglkrambuka, ba andigl ukor enambuka, te ye nangiye giglpene maugl mina ta buglkrambuka.’ \p \v 32 God eremogl Yesus goglko ikor endungwa, ana no taragl orkwa i kaima kamga pre no ka i dinongugl endumga. \v 33 Yesus ukor pindre ana ende heven pi God ongo wokra moglkwa. Ana ye Nem okuna Holi Spirit tenagledi ka dipandigl dungo pamara pre ye Nem mina indre ana erme toindi no mina endungo, ana Holi Spirit i yombuglomo ene pirtre kandre erikwa. \v 34 Ana Devit ye ende heven ta pikrukwa. Ba ye yegl dungwa, \q1 “‘Yaglkande ka yegl di \q1 na Yaglkandena tongwa: \q1 “Na onguna wokra igle ene amedi moglo. \q1 \v 35 Ene igle mogl emin ana na \q1 kundan ikine yendimbo katn mina atnekra moraglkwa.” ’\x + \xo 2:35 \xt Buk Song 110:1\x* \p \v 36 “Yeglpre, ene Israel yomba prapra piryo, yaglmo Yesus ene ipi endi-prak mina sigeglkwa ikra, God erme ere endungo ye Yaglkande ya Mesaia akiye moglkwa!” \s1 Yomba merkinde nomano yake tendre baptais erikwa \p \v 37 Ana yomba ka yegl dungwa pirtre ye deno munduno yumbun dongo ana ye krapogl Pita ya aposel tau teingwa, “Angrima wagle, no sragl eramne?” \p \v 38 Ana Pita yegl ditongwa, “Ene suwara suwarandi nomano yake tendre ana Yesus Krais kangiye mina baptais erimbi ana God ene tandaglmeno koko endinambuka. Yegl erimbi God munduwo argan pre Holi Spirit yoko tenan ene inaglkwa. \v 39 God okuna Holi Spirit tenagle dipanduglkwa ikra ene ya, nangro ya te yomba koglkoglo meglkwa i prapra Yaglkande, no Godno aglendi inambuka yomba ana Holi Spirit tenambuka.” \p \v 40 Pita ka tau giglendi merkinde dungwa, ba yomba bitno-kano ake ka yegl dungwa, “Ene kanpogl siyo. Aglau eran yomba mambuno kinde erikwa bogl ene akiye yumbun i-dinaglmiwa, ene ende eglke wiyo.” \v 41 Ana Pita ka dungwa i pirngi dingwa keunde ye baptais eriko ana ande enge igle yomba nambano 3,000 mereyegl wu ye mina ainingwa. \s1 Yomba kor pirngi dingwa wagle mambuno wakai erikwa \p \v 42 Ana aposel wagle ka beke nerimbi piramnedi ye enge mere yombuglo ere prapra wu makaisi kaiya mokna ya bret bukondi nendre ana nomano suwara yei kamange erikwa.\f + \fr 2:42 \ft Erme pirpogl singwa yomba tau yegl pirkwa, yomba okuna Kristen meglkwa i ye usuwara pindre kaiya mokna ne kondo ana ye bret ya wain nuglo neingwa i Yesus nangiye ya bormai mereyegl ormedi pirkwa.\f* \v 43 Ana aposel wagle kamambuno dimara i God kimagl kanekane orko ana yomba prapra kandre nomano mina kundugl geglkwa. \v 44 Ana yomba Krais wedi pirngi dingwa ye prapra makaisi mogltre ana sragl kanekane ta kan neingwa imakaisi yumbusi ere neingwa. \v 45 Ye makano ya taragl kanekane ake-neingwa ipi topo bogl indre ana monimo i yene mina ya te taragl paitekrukwa yomba bogl kokunkuno yumbusi ingwa. \v 46 Ye God holi yungumo mina togl sunakra engenge wu makai singwa. Te yene yunguno mina bret diure nendre ana nomano argan orko gun yeingwa. \v 47 Pirngi dingwa yomba God dembiye siteingwa ana yomba prapra munduno argan orko gun yeingwa. Ana Yaglkande engenge pirngi dingwa yomba kor isuna endungo, pirngi dingwa nambano wu kande ongwa. \c 3 \s1 Yagl ta kagle siyungwa Pita erewakai orkwa \p \v 1 Enge suwarata 3 klok orkwa kamun pokndungo, kamange ere-ere erikwa enge yongo, ana Pita ya Jon ende God holi yungumo mina embrika. \v 2 Ana togl dra ta igle yongwa i kangiye ‘Wakai-yene’ we dingwa. Ana yagl ta mam kugl yomara kagle siyungwa, yomba engenge yaglmo i bagl yombugl ipi endingo togl dra mina igle paimogl ana yomba ende God holi yungumo mina enamunedi eingwa i ye moni pre yana di-di orkwa. \v 3 Yaglmo i kango Pita ya Jon ende suna enambugledi euriko, ana ye krapogl tendre moni ta nartro dungwa. \v 4 Ba Pita ya Jon toro mendigl pandigl kan ye moglmara endimbriko ana Pita yegl ditongwa, “Ene no kano!” \v 5 Yegl dungo ana taragl ta tembir ye inagledi pre kan ye miurara endungwa. \p \v 6 Ba Pita yegl ditongwa, “Na moni kaima ta paikrukwa, ba taragl ta i-waninga i ene tenaglka; i Yesus Krais Nasaret nem kangiye mina na ka dinga, ene andigl ana konbo endpo!” \v 7 Ana Pita eremogl yaglmo andrambedi pre ongo wokra akindre akepledi tongwa. Ana oglandi yene yaglmo kagle ya te goglko gigle dungwa. \v 8 Ye puglondi andigltre ana konbauna mambuno ere pindre, ana ye Pita ya Jon bogl akiye ende God holi yungumo togl suna eingo ye konbo wan winambo dindre, puglo giandi ana God dembiye karaugl eretongwa. \v 9 Te yomba prapra igle meglkwa ikra kanigwa yaglmo konbo wopindre ana God dembiye karaugl eretongwa, \v 10 ana yomba kanpogl singwa yagl i togl dra “Wakai-yene” we dimara igle amedi mogltre ana taragl yana di-di orkwa yaglmo ikra, ye kagle wu wakai ongo ana yomba kandre sipuglodi keglango erikwa. \s1 God holi yungumo yungugl kra Pita ka mambuno dungwa \p \v 11 Yaglmo i eremogl Pita ya Jon embirara ake budi pango ende Solomon weradamo we dimara igle eingo, ana yomba merkinde i kandre sipuglodi ana mukundi ende ye meglmara wingwa. \v 12 Pita eremogl yomba i kandre ka yegl ditongwa, “Israel yomba, ene sraglpre taragl orkwa ipre pir yumbun deme? Ene sraglpre no suwo toro ningadi kanime? Ene pirkwa no nono yomburo mina mo God ongumuglo mina no wakai mogltre ana yagl i erewakai eretembriko konbauna wanmedi pirim kana? Tamanga. \v 13 Abraham ya Aisak ya Jekop Godno, te ama nono kowano ye Godno, ye kongunmo yomba Yesus kangiye kande dembiyesi mitna ende tongwa. Ana yaglmo i sigoraglmedi pre ene mokono tendre yomba kande wagle teingo, ana Pailat ka-tange sigoglkraglme dungwa. Ba Pailat dungwa i ene mane dindre sigolo dingwa. \v 14 Yombamo ye Holi mogltre te ama du-yene moglkwa, ba okuna ene eremogl ye wedi pirkre mokono tendre ana ene yagl ta yomba sigogl kane pangwa ikra imenda ende norambedi pre krapogl Pailat teingwa. \v 15 Ba ye kor aimande mogl enamga i-nongugl ende norkwa ikra ene sigeglkwa. Ba ye gogl pango ana God ikor endungwa, i no ongumutno mina kaima kambuglka pre kamo dumbuglka. \v 16 Ye kangiye mina yombuglo tongo yagl moglkwa suglo kagle wakai orkwa. Ana yagle ye ene pirkan erikwa, i no Yesus kangiye pirngi dumbuglka pre taragl i plau dungwa, te no ombugl Yesus wedi pirngi dumbuglara igle yagl kagle siyungwa ikra wakai orko ene prapra kanigwa. \p \v 17 “Angrima wagle, na erme pirkan erika, ene yombano kande bogl mambuno kaima pir pogl sikre Yesus erekinde ereteingwa. \v 18 Ba God Mesaiamo giu yegl gogl gorambuka ipre okuna imbo propet wagle drano mina God ka-dem dungwa ikra paiyungwa. \v 19 Ipre ene erme nomano yake tendre ende ikine God mina wimbi, ana ene tandaglmeno ye koko ende tenambuka. \v 20 Ene yegl erimbi ana Spirit ene nomano sikor endinambuka engemo i Yaglkande mina unambuka, te ye ombugl Yesus diendinambuka, ye Mesaia, i Yaglkande ene pre kamkand pinde i-pere endungwa. \v 21 Ye heven mogl panan ana God taragl prapra ere-ikor endinambuka engemo yenambuka, i okuna imbo ye propetma holi wagle ka i drano mina yongo ka dipandiglmere. \v 22 Sraglpre, Moses ka yegl dungwa, ‘Yaglkande ene Godno, enene yombano i mina ye propet ta na mereyegl i-nongugl ende tenambuka. Ye ka prapra ditenambuka i ene piraglkwa. \v 23 Ana yomba ta propet i kamo pirkraglkwa ye God siderwagl baruwagl eran ana God yombamo i mina suna moglkraglkwa.’\f + \fr 3:23 \ft Ka i propet ta God di endinan unambe dungwa. Kamo i pepa Lo mina 18:15-19. Pita yegl dungwa, Yesus ye propet i moglme dungwa.\f* \p \v 24 “Kaima yene propet okuna meglkwa ye God kamo dingwa, i Samuel mina mambuno bogl ende wu propet tau mokomugl wingwa, ye prapra taragl erme plau dungwa ipre kamo dem okuna dipandiglkwa. \v 25 Propet okuna mogl-wingwa ikra ye gawano ene meglkwa, te ene yagl awano God bogl nomano suwara yei digi dingwa. Ana God kontrak digidi yagl awano tomara igle ama ene meglkwa. God ka yegl di Abraham tongwa, ‘Ene nangitn ya gawan mina ipre ere makandle yomba prapra akepledi erewakai eretenaglka.’\x + \xo 3:25 \xt Stat 22:18; 26:4\x* \v 26 Ana God nigl-kongunmo yomba ta i-pendigl ende ana diendungo wu ene meglmara komnaiye moglkwa, i ye erewakai ere ene tendre te suwara suwarandi akeple ditenan ana tandaglme kinde kanekane erikwa i mokono te kondinaglkwa.” \c 4 \s1 Pita ya Jon sikane singwa \p \v 1 Pita ya Jon ka di yomba te meurko ana pris wagle ya God holi yungumo mina kimbirnem sugl meglkwa yombano kande ya te Sadyusi wagle wu ye miurara wingwa.\f + \fr 4:1 \ft Pris ta God holi yungumo mina yagl kande moglkwa ye, Levai yomba ye eremogl kimbirnem God yungumo suna kongun erikwa i sutno moglkwa.\f* \v 2 Ana aposel suwo ikra Yesus gogl pai andigl ukor ongwa ya te yomba geglkwa andraglkwa ipre ka bekete miurko, ana yomba wingwa ikra ka i pirtre ye deno kumbrukwa. \v 3 Ana yomba kande wagle Pita ya Jon sikane singwa ba mim pai kondungwa pre ana tangina kot eretenamnedi pre ipi kane yungu endingwa. \v 4 Ba ye ka dimbriko pirkwa yomba i merkinde Yesus pre pirngi dingo ana yomba nambano ende mitna pi 5 tausen ongwa. \s1 Yomba kande wagle kot ere Pita ya Jon teingwa \p \v 5 Ana kamun tangungo Juda yomba kande wagle ya, kamambuno mina ende okuna eingwa yomba ya, te lo beke teingwa yomba ye Jerusalem makai singwa.\f + \fr 4:5 \ft Yomba i keunde makai singwa, i Juda kaunsol wagle. Ye konguno pangwa i Juda yomba amedi meglkwa i sutno meglkwa.\f* \v 6 Ana pris kande Anas ya, Kaiapas ya, Jon ya, Aleksanda te pris kande epiglma wagle tau ye ama akiye makai singwa. \v 7 Ana ye eremogl Pita ya Jon ipi endingo gumanomugl andigl miurko ana krapogl teingwa, “Ene sragl yombuglo mina mo ira kangiye mina ene taragl i eure?” \p \v 8 Ana Pita nomano suna Holi Spirit kausi moglko, ye ana ka yegl di ikine endungwa, “Israel yomba kande wagle ya ene ende okuna eingwa yomba, \v 9 no taragl wakai ere yagl kagle siyungwa tombuglka ipre erme ene ye srambre ere wu wakai ome dindre ana ene krapogl no nerikwa. \v 10 Yeglpre, ene ya Israel yomba prapra piryo, Yesus Krais Nasaret kamun nem ene endi-prak mina sigeglkwa ba God ikor endungwa; ana ye kangiye mina yagl kagle siyungwa ikra wu wakai ongo, ana erme ene gumanomugl mangigl andigl moglkwa iwe.\f + \fr 4:10 \ft Kaunsol wagle di gavman kande Pailat teingo ana ye dungo Yesus sigeglkwa i ombugl Luk 22:66 endpi 23:5. Ana Yesus sigeglkwa enge ye eremogl yomba Yesus wedi pirngi dinaglmedi erikwa.\f* \v 11 Ana Yesus pre kamambuno pepa mina yegl beglko pangwa, \q1 “‘Ana ene yungu keingwa \q1 yomba kombuglo i kinde \q1 wedi imenda endingwa, \q1 ba kombuglomo i erme \q1 kauglange giglendi kaima pangwa.’\x + \xo 4:11 \xt Buk Song 118:22\x* \p \v 12 Yomba suwarata ye nono ere-inambuka i kuno ta erekrukwa. Yesus suwara kangiye mina makan yomba koglkoglo prapra ere-inambuka pre God diendungwa.” \p \v 13 Yomba kande wagle kanigwa Pita ya Jon ka giglendi dimbriko ana ye sipuglo dingwa. Sraglpre, ye skul kande ta dikrimbrika, ye yagl yoko suwo. Ba ye pirkwa yagl suwo i okuna Yesus bogl akiye tapsi waningwa. \v 14 Yombamo kande wagle ka ta di Pita ya Jon tenaglkwa mere manga. Sraglpre, ye kanigwa yagl kagle wakai orkwa ikra yagl suwo bogl akiye igle andigl meglkwa. \v 15 Ana yomba kande eremogl yagl suwo kaunsol yungu kondo ende menda piro diteingo ana yagl suwo endimbriko, ye yene ka-tange dingwa, \v 16 “Nono sragl ere yagl suwo i tenamne? Jerusalem suna yomba meglkwa i prapra ye kimagl kaneta eurika i kan-kondingwa. Ipre nono ta di uglmange eramga manga. \v 17 Ba ka i waidi ende yomba prapra mina pi dinambiwa, ipre nono manedi ye tomun, ana ye eremogl Yesus kangiye aglketa dagl yomba tekrambrika.” \p \v 18 Ana ye agle dingo yagl suwo ende ikine yungugl wimbriko ana yegl diteingwa, “Ene Yesus kangiye aglke kaima ta dagl yomba dite bekete erekritro.” \v 19 Ba Pita ya Jon ye ka yegl di ikine ende tembrika, “Enene pirkan ere yumbu wakai siyo, no God kamo kindekondo, ene dimere ombugl ana God ongumuglo mina i kuno erambo? \v 20 Ana no ka i ta aketorwa erambuglka paikrukwa. Sraglpre, no nono ka i pirtre te kandre ouglka pre i pradipene endinambuglka pangwa.” \p \v 21 Yeglpre kaunsol wagle ye ka giglendi kaima tau ditembi ende tendre ana ye diendingo endimbrika. Ye konbauna ta doko kan sikane sinaglkwa i ta kan ikrikwa, sraglpre, yomba prapra taragl erimbriko kanigwa ikra-pre God dembiye siteingwa. \v 22 Ana yagl kagle siyungwa ye kimagl ere tembriko ye argan orkwa. Ana yaglmo i buglayungu 40 nongwa. \s1 Pirngi dingwa yomba yombro inamunedi kamange erikwa \p \v 23 Pita ya Jon kaunsol wagle ende menda piro dingo, ye tambre kana ende ikine pi yombano pirngi dingwa meglmara pindre ana ende okuna eingwa yomba ya pris kande wagle ka dimere i ye boglo kugl ditembrika. \v 24 Dimbriko ye pirtre ana ye prapra nomano suwara yei kamange yegl ere God teingwa, “Yaglkande, ene heven mitna ya makandle ya mundi nigl ya te taragl prapra suna paingwa i ene ereyenga. \v 25 Okuna imbo ene nigl kongunen yomba Devit, no yagl awano kra, Holi Spirit mina ene ka i teingo ana ye ka yegl dungwa, \q1 “‘Sraglpre kamambuno \q1 kiurikwa yomba deno ningadi \q1 kumbrime? Te sraglpre yomba \q1 tau ama kayoko kanekane di kogl dime? \q1 \v 26 Makandle king wagle \q1 kunda eramnedi akekun eriko, \q1 te yomba kande wagle wu \q1 suwara pindre kunda gagl \q1 Yaglkande tendre ombugl Mesaiamo tendre erikwa.’\f + \fr 4:26 \ft Buk Song 2:1,2\f* \m \v 27 I kaima, Herot ya Pontias Pailat yembriko te kamambuno kiurikwa yomba ya Israel yomba yeingo, ye prapra siti igle wu suwara pindre ana Yesus sinamnedi kundamo kande gaglkwa, ye ene kongun yomba holi, enene pinde inga, ye yomba ere-inambuka. \v 28 Te ene okuna yombutn mina taragl yegl plau dinambedi dipanditnara ikra plau dungo ana ye wu suwara pindre taragl yegl erikwa iwe. \p \v 29 “Ana erme we, Yaglkande, ye no sinamne dingwa i ene pirtre ana no nigl-kongun yomba akeple dimin no pir-oglmba sindre ana kamambuno giglendi dinamuniwo. \v 30 Te ene ongun duglo si yomba kinde sungwa mina yemin ye sikor yembi ana ene kimagl kanekane plau dinambuka i ene nigl-kongun yomba holi Yesus Krais kangiye mina eratnga.” \p \v 31 Ye kamange erekondingo, ye yungu ta yungugl makaisi meglmara igle pingakar dungo, ana ye prapra Holi Spirit sikausi tongo ana ye mambuno bogl God kamo giglendi dindre kundugl goglkrikwa. \s1 Yomba pirngi dingwa nomano suwara yeingwa \p \v 32 Pirngi dingwa yomba ye prapra nomano ya deno munduno suwara yei meglkwa. Yomba suwarata taragl ake-neingwa, i nana taratna mundu we ta dikrikwa. Ba ye taragl prapra ake-neingwa i ye prapra taratno orko, ana yumbusi i-i erikwa. \v 33 Ana aposel wagle yombuglo ere Yaglkande Yesus andigl ukor ongwa kamo i diwai dingwa. Ana Yaglkande wakaimo tongo yomba prapra mina pangwa. \v 34 Yegl orko, ye meglmara suna i kiuglgiunde ta moglkrikwa. Ana yomba tau makano ya yunguno maket ere minge moni indre ana monimo isuna undre, \v 35 ana aposel wagle meglmara teingo, ana ye moni i yumbusi yomba taragl inamunedi pirkwa mere tekuno erikwa. \p \v 36 Ana Juda yagl ta moglkwa kangiye Josep te aposel wagle kangiye kor ta yeite Barnabas we dingwa (kangiye Barnabas i mambuno yegl, ‘Ka di yomba nomano sigigle dungwa yagle.’) Ye Levai yungu ombuno ta moglkwa. Ye Saiprus makan igle kugl yeingwa. \v 37 Ye makanmo topo bogl indre ana moni iyu aposel wagle meglmara katno mina yongwa. \c 5 \s1 Ananaias ya Safaira God kakimbi ditembrika kamo \p \v 1 Ana yagl ta moglkwa kangiye Ananaias te embiye kangiye Safaira. Ye ombugl makano ta moni bogl imbrika. \v 2 Ye embiye pirkan orko ana wiye moni tau ye yene pre teke yendre ana monimo ikine ipi Aposel wagle meglmara yongwa. \p \v 3 Yongo ana Pita yegl ditongwa, “Ananaias, sraglpre pirwinge etngo Satan ene noman mina di nusungo ene Holi Spirit bakagl tendre ana makan topo inga i tau enene pre teke yene? \v 4 Okuna ene makan topo bogl ikitnga enge makan i enene makanen yongwa. Te okuwo topo ere moni inga i ene moninen orkwa. Sragl orko pre ene noman mina pir epigl ere taragl yegl etne? Ene yomba ta kakimbi ditekitnga, ba God kakimbi ditenga!” \p \v 5 Yegl dungo Ananaias ka i pirtre ana ukandi yangesi goglkwa. Ana ka i diwai dingo yomba pirkwa mere ye kundugl kande geglkwa. \v 6 Ana yagl gakmugl undre yonobriye gagl alap were tendre ana imenda pi maugl singwa. \p \v 7 Ana ande kuiya suwota dundungo mokomugl Ananaias embiye ende yungugl ungwa, ba taragl orkwa ikra ye ta pirkrukwa. \v 8 Ana Pita kra yegl pogl tongwa, “Ene dinaro, dumo makan ene win kana topo yegl keme imbir kana?” \p Ana ye di ikine endungwa, “Owo, yegl keme bogl imbuglka.” \p \v 9 Yegl dungo ana Pita di ye tongwa, “Sraglpre ene win bogl ka dikogltre Yaglkande Spiritmo bakagl tenapre dimbre? Pitno, ene win maugl singwa yomba wingwa yungu dramugl meglkwa, ye ama ene yombugl ipi maugl sinaglkwa.” \p \v 10 Yegl dungo ana ambumo oglandi ukandi yange Pita kagle mina sindre goglkwa. Ana yagl gakmugl ende yungugl wu yonobriye kandre boglo ere ipi wiye maugl simara koglo ikra maugl singwa. \v 11 Ana God yombama prapra yeingo te yomba tau taragl orkwa i pirkwa enge ye kundugl kande geglkwa. \s1 Aposel wagle ye kimagl ya diu kanekane erikwa \p \v 12 Aposel wagle ye yomba meglmara kimagl ya diu merkinde kanekane erikwa. Ana Yesus wedi pirngi dingwa yomba prapra wu suwara pi God holi yungumo togl sunakra Solomon weradamo mina igle makaisi meglkwa. \v 13 Yomba tau pirngi dikrikwa ye aposel wagle kundutno gogltre ye meglmara suna pikrikwa. Te yomba eremogl pirngi dingwa yomba ipre dembino singwa. \v 14 Yagl ambu merkinde Yesus wedi pirngi dindre ana ende suna ye epiglmo meglmara wingwa. \v 15 Aposel wagle taragl yegl erikwa ipre ana yomba eremogl yombano kinde sungwa iyu konbauna undre, palmba ya kungugl mina bolamugl endingo pai meglkwa. I Pita konbaunamo wonambuka enge ande sinan, kuiyamo kinde sungwa yomba i mina siyokunambedi pre erikwa.\f + \fr 5:15 \ft Yomba pirngi yegl dingwa, ande sinan Pita kuiyamo eremogl yomba kinde sungwa mina siyokonan ana kinde sungwa yomba kindeno argan erambuka.\f* \v 16 Te Jerusalem taun bina dangine tau yeingwa i yomba merkinde yombano kinde sungwa ya te spirit kinde suna moglkwa ye i-wingo ana yomba i prapra kindeno wakai erekondungwa. \s1 Aposel wagle kane paingo angelo imenda endungwa \p \v 17 Ana pris kande yongo te ye akeple dingwa yomba i Sadyusi epitno meglkwa, ye mir indre, \v 18 ana ye Aposel wagle kane sindre kane yungu yungugl endingwa. \v 19 Ba enduwer Yaglkande angelomo kane yungu, yungu dra yauro ende ye auro imenda pindre ana ka yegl ditongwa, \v 20 “Ene endpi God holi yungumo mina yungugl andigl mogl ana embriye kor prapra mina mogl-enaglkwa i kamo di yomba teiyo.” \p \v 21 Ana ye ka i pir pinande ere tangina kana God holi yungumo mina togl sunakra pi yomba ka beke teingwa. \p Ana pris kande ya te ye yombama wagle, te Juda yomba kande wagle ka-tanginaglkwa pre agle dingo ye mundu umakai sindre ana aposel wagle auro yunaglmedi ka-singiye di kane yungu endingwa. \v 22 Ba kimbirnem pi kane yungu yungugl kanigwa aposel wagle paimoglkrikwa, ana ye ende ikine pindre ka boglo kugl kaunsol wagle teingwa, \v 23 “No pi kane yungu plaudi kamga yungu dra lok paimoglko te kimbirnem ama sugl mogl paingwa. No konbo dua prapra yauro ende yungugl pi kamga ana yomba ta yungugl moglkrikwa.” \v 24 Ana God holi yungumo mina kimbirnem sutno moglkwa yagle ya te pris kande wagle ka dingwa i pirtre, ana ye kinano gundo aposel wagle sraglmere erimedi pirpogl sikrikwa.\f + \fr 5:24 \ft Grik yomba kanno mina ka i ta dipene endekrukwa. Yomba tau ka yake teingwa i kinano suwo yongo yegl dingwa, “Sragl taragl enge erme plau dinambe?”\f* \p \v 25 Ana yomba ta undre yegl ditongwa, “Piryo, ene yomba sikane yungu endingwa ikra ye erme God holi yungumo togl sunakra andigl mogl yomba kamambuno dite meglkwa.” \v 26 Yegl dungo, kimbirnem sugl moglkwa yagle ya kimbirmonem bogl akiye pindre, ana aposel wagle eresikre yoko auro ikine wingwa. Sraglpre, yomba kombuglo no sidinaglmedi pre kundugl gogltre yegl erikwa. \s1 Aposel wagle kundugl pirkre ka dingwa \p \v 27 Kimbirnem eremogl aposel wagle auro yengo pris kande kra pogl tenambuka pre ana kaunsol meglmara nongagle endingo meglkwa. \v 28 Pris kande yegl dungwa, “No ka giglendi dindre yagl i kangiye mina ene yomba ka beke tekraglmedi mane ditomgra. Ba ene ka i aimande dite paimeglko ana yomba prapra Jerusalem meglkwa i ene kanno pirkondingwa, te yagle sigeglkwa ikra ene kakimbi di no nangino dangina erikwa.” \p \v 29 Ana Pita ya aposel tau ka yegl di ikine endingwa, “No God kamo pinande eramga ba yomba kanno no ta pirkramga. \v 30 Ene Yesus endi-prak mina sigeglkwa ba nono neno kowano Godno Yesus ikor endungwa. \v 31 God eremogl ye yend mitna pi yene ongo wokra endungo, ye yagl kande mogl te yomba i-ikine endinambuka yagle moglkwa, i ye Israel yomba nomano yake tembi ana tandaglmeno koko ende tenambuka. \v 32 Ana taragl orkwa i no kandre kamo diwai dimunga, te Holi Spirit ama yegl orkwa. Ana yomba God kamo pinande erikwa i God eremogl Holi Spirit ye mina tongwa.” \s1 Gamaliel ka wakai ta di kaunsol tongwa \p \v 33 Kaunsol wagle Pita ka dungwa i pirtre ye deno kumbruko ana aposel wagle sigoramnedi pirkwa. \v 34 Ba Parisi yagl ta moglkwa kangiye Gamaliel,\f + \fr 5:34 \ft Pol kamambuno wakai pirkrukwa enge, Gamaliel ye ka beke tongwa yomba moglkwa i ombugl Aposel 22:3 kanamga.\f* ye lo beke tongwa yagle, te yomba prapra ye dembiye singwa yagle. Ye yomba kande kaunsol wagle meglmara andigl mogltre ana aposel wagle ende mendakra pi moraglmedi pre yomba kande wagle ditongwa. \v 35 Ana yomba ende menda eingo ye yegl di kaunsol wagle tongwa, “Israel yagl wagle, ene yomba i taragl ta eretenamnedi erikwa i ene pirpogl sindre eriyo. \v 36 Okuna yagl ta kangiye Tiudas, ye wu pene pindre yagl kande mole dungo ana yomba 400 mereyegl pi ye mina keglkwa. Ba ye sigeglko, yomba ye mina eingwa ikra teke wu perepere eingo ye kongunmo ikra akiye dundungwa. \v 37 I mokomugl yagl ta kangiye Judas, ye Galili kamun nem. Ana kangino bogl kere erikwa engemo igle ye wu pene pindre gavman kunda bogl tenapre ana yomba di yungo ye epiglma erikwa. Ba ye ombugl sigeglko ana yombama ikra prapra teke wu perepere eingwa. \v 38 Ana ipre erme na diteimbo ene piryo: Ene yomba wagle i kanwinge erimbi ye ende piyondo, te ye taragl ta eretekriyo. Ye ka di kongun eramnedi pirkwa i yomba pirmere erikwa panan i okuwo dundinambuka. \v 39 Ba God prumere erimbi ana yomba i ene ta mane ditenaglkwa. Aglau eran ene God kunda ereteingwa mereyegl panambiwo.” \p \v 40 Ana kaunsol wagle Gamaliel dumere erikwa. Aposel wagle di yungugl ende uglmbo kumba sindre, ana Yesus kangiye mina yomba ka di tekraglmedi mane diteingo ana ye ende menda pi endingwa. \p \v 41 Ana ye kaunsol wagle kondo ende pindre ana gun pond yei God teingwa; sraglpre, God ye wedi prukwa pre ye Yesus kangiye mina kumba bogltre angai geglkwa. \v 42 Te engenge God holi yungumo yungugl ya te yomba yungunomugl ye kamambuno wakai aimande dite beke tendre ana Yesus Mesaia moglme dingwa. \c 6 \s1 Aposel wagle yomba 7 kor akeple dinaglmedi pinde ingwa \p \v 1 Enge tau endongo disaipel yomba ye nambano wu merkinde ongwa. Ana Juda yomba tau Grik ka dingwa yeingo te tau yene kanno Hibru mina dingwa, yene mina ka tengramo dingwa.\f + \fr 6:1 \ft Aram ka iwe distrik Judia ya te Galili yomba kanno. Kamo i Hibru yomba kanno bogl kuri kaima ta wu perepere ongwa.\f* Ana yomba Grik ka dingwa ikra ye sungangardi embino werai kan kan ere ana kaiya mokna enge tau yumbusi tekrime dingwa. \v 2 Yegl eriko aposel 12 wagle eremogl disaipel prapra dimakai sikondo ana yegl diteingwa, “No God kamo ditomga i kindekondo ana kaiya mokna ningadi yumbusi tenamga, i ta kuno erekrukwa. \v 3 Ipre angrima wagle, ene enene mina yomba 7 pinde iyo, ye yomba mina embriyeno wakai ya nomano du-panan te Holi Spirit suna kausi morambuka yomba i keunde inaglkwa. Ana nono ditomun ye kongun i nemyagl mogltre eraglkwa. \v 4 Ana no nono kamange akeningandi ere te yomba akeple dindre God kamo ditenamga.” \p \v 5 Ka yegl dingo yomba prapra pirkwa kuno orko ana ye yomba yegl pinde ingwa: Stiven, ye pirngimo gigle dungo te Holi Spirit ye mina mogl kau sungwa, te Pilip ya, Prokoras ya, Naikena ya, Timon ya, Pamenas, te Nikolas, ye Antiok kamun igle nem, kamambuno kiurikwa yomba ta moglkwa ba ye okuna eremogl Juda yomba mina ainungwa. \v 6 Ana yomba pinde ingwa ikra ipi endingo aposel wagle gumanomugl epigl eremeglko ana ye kamange ere onguno bitno mina tembe yeingwa. \p \v 7 Ana God kamo wakai yake poriya dungwa. Yegl orko ana Jerusalem kamun disaipel nambano oglandi wu kande kaima ongwa. Te pris wagle merkinde nomano suwara yei pirngi dingwa. \s1 Stiven kanesi kot ereteingwa \p \v 8 God wakaimo ya yombuglomo Stiven nomanemo suna kau sungo ana ye kimagl ya diu pond kanekane yomba meglmara pukamugl orkwa. \v 9 Ba yomba tau andigl nongasi Stiven teingwa. Yombamo i ye okuna nigl-kongun yoko erikwa dundungo makaino yungu suwara yongwa. Ye Sairini ya Aleksandria ya Silisia te Esia kamun nem meglkwa. Ana ye Stiven bogl tengramo dingwa. \v 10 Ba Holi Spirit eremogl Stiven pirpogl singwa nomane tongo ana ye ka dungwa enge yomba ikra ka di ikine endinaglkwa ta manga. \p \v 11 Yegl orko ye yomba tau atnekra moni tendre ana Stiven pre yegl diyo dingwa, “Yaglmo i eremogl Moses ya God di kinde tawa yeitongo no punga!” \p \v 12 Ye ka dimara igle ana yoko yomba ya, ende okuna eingwa yomba wagle ya, te lo beke teingwa yomba deno kumbrukwa. Ana ye oglandi Stiven kane sindre ipi kaunsol makaisi meglmara eingwa. \v 13 Yegl ertre, okuwo yomba tau kakimbi di Stiven nangiye danginaglmedi auro i-yengwa. Ana yomba i yegl dingwa, “Yagl i dangir dangir God holi yungumo ya te Moses lomo pre di kinde tawa yei wanmoglkwa”. \v 14 Ye yegl dungo no punga, “Yesus Nasaret kamun nem, ye God holi yungumo sigurndi atne ende, te Moses okuna ka kindine no kowano awano tongo pangwa ikra ere ita endinambe dungwa.” \p \v 15 Ana yomba prapra amedi kaunsol wagle makai simara meglkwa i ongumutno giglendi kan Stiven moglmara ende ana kanigwa ye gumadra angelo ta gumadra mere pangwa. \c 7 \s1 Stiven ka di kaunsol wagle tongwa \p \v 1 Ana pris kande krapogl Stiven tongwa, “Ka i kaima dimo?” \p \v 2 Ana Stiven di ikine endungwa, “Nenma ya angrima wagle! Ene piryo! Nono kowano Abraham ye Haran kamun pikre ana Mesopotemia makan mogl pango ana ambuglange pogl-pagl dungo God, ye Abraham mina unongugl pindre ana yegl ditongwa, \v 3 ‘Ene dumo makan ya yombanma kindekondo ana na dumo makan ta ombuno ditenaglmara i ene endinatnga.’\x + \xo 7:3 \xt Stat 12:1\x* \p \v 4 “Abraham ka i pirtre ana Kaldia yomba makano kondo endpi Haran kamun moglkwa. Igle wan paimoglko ye nem goglko, ana God diendungo ye ende wu dumo makan nono erme keipai mounara igle keipai moglkwa. \v 5 Ba makan i ye makanmo kaima erambedi God makan ta tekrukwa, ta manga, te gamba kembra kinde ta tekrukwa. Ba Abraham ya ye gawamo moraglkwa makan i inaglmedi God ka dipandigl ditongwa. Te God ka dipanduglkwa engemo i Abraham gak ta kugl yeikrukwa. \v 6 God ombugl ka ta yegl ditongwa, ‘Ene gawanma wagle ye yomba yongugl mereyegl pi dumo bangeta ta moraglkwa, ye eresimbi te nigl-kongun yoko ere meglmbi buglayungu 400 erambuka. \v 7 Te yomba ye nigl-kongun yoko eriyo dinaglkwa yomba i na kot erete yumbun tenaglka. Ana okuwo ye dumo igle ende menda undre, makan igle mogl ana na dembina karaugl ere naraglkwa.’\f + \fr 7:7 \ft Stat 15:13,14\f* \v 8 Ana Abraham God ye yombama erikwa i ombuno dinambuka pre nangino punduno boraglmedi kontrakmo di giglendi tongwa. Yeglpre, Abraham wam Aisak kugl yongwa ande enge 8 moglko ana nangiye punduno beglkwa. Okuwo Aisak ye Jekop nem moglkwa, ye ama yegl orkwa. Te Jekop wama 12 meglkwa, ye ama yegl orkwa, ana ye nono yungu ombuno 12 i mambuno meglkwa. \p \v 9 “Ana kowano wagle ikra angro okuwo Josep kiam site wanmogl, ana ye nigl-kongun yoko yomba Isip kamun morambedi pre topo bogl ingwa. Ba God eremogl Josep bogl moglko, \v 10 ana ye yumbunmo kanekane i God akepledi tongwa te Josep endpi king Pero moglmara ongwa enge God eremogl Josep nomane wakai tongo ka dungwa pre Isip yomba kingno Pero ye kanwakai yei ana diendungo ye Isip kamun ya te king yungumo toglmo i-suwara ende gavana moglkwa. \p \v 11 “Okuwo Isip makan ya te Kena makan prapra kindan pond kinde yongo, ana yomba yumbun pond ingwa, te nono kowano ye ama kaiya mokna doko i-ninaglkwa tamanga. \v 12 Enge igle Jekop prukwa. Isip makan kaiya mokna yome dingo ana ye wama nono kowano wagle diendungo komnaiye kana ende Isip eingwa. \v 13 Ana okuwo aglke ende ikine Isip eingo, Josep yene pre na Josep mogliwo dinongugl ende angiglma wagle tongo ana king Pero eremogl Josep angiglma ikra pirkan orkwa. \v 14 Yegl ere Josep nem Jekop ye yombama 75 prapra ende Isip kamun unaglmedi ka-singiye diendungwa. \v 15 Jekop ende ime Isip makan pi wanmogl goglko te wama wagle nono kowano ama igle gogl kondingwa. \v 16 Ye geglkwa yonobriye yend ikine Sikem kamun pindre maugl singwa. Dumo i Hamor nangiglma ye gitno pene, okuna Abraham moni tendre topo ormara. \p \v 17 “Ana God ka dipandigl Abraham tongwa ikra pai inambuka engemo mangigl orko nono yombano Isip makan mogl nagla eriko ana ye nambano wu pond kaima ongwa. \v 18 Okuwo Isip yomba kingno kor ta plaudi moglkwa, ye Josep kongun orkwa mambunomo i ta pirkan erekrukwa. \v 19 Ana ye nono yombano ya kowano awano bakaglte eresindre te nangro kuglambu piyasi mendakra endimbi pai goraglmedi pre ka giglendi dungwa. \p \v 20 “Enge igle Moses mam kugl yongwa, ye gak wakai kaima ta God ongumuglo mina moglkwa. Ana ye nem yungumugl igle ba suwota yei meglkwa. \v 21 Ana Moses ipi menda endingwa enge king Pero ambuglo ye kan indre ye yene wam erambedi bakagl i-wan moglko yakungwa. \v 22 Isip yomba sragl pirpogl singwa i prapra beke teingo ye pirtre ana ka giglendi dindre te kongun giglendi orkwa. \p \v 23 “Ana ye buglayungumo 40 orkwa enge ye angiglma wagle Israel yomba ye sraglmere meglkwa i ye kanagledi pre ongwa. \v 24 Ye kango Isip yagl ta eremogl Israel yagl ta sikiglmau sungwa kandre, ana Moses angigle i kumbun ere-indre ana bagl te ikine ende Isip yagl i sigoglkwa. \v 25 Moses nomanemo yegl pangwa i yene yombama pirpogl sinaglkwa, God eremogl Moses akeple dinan ana no kane mina imenda omiwodi piraglmedi prukwa, ba ye yegl ta pirkrikwa. \v 26 Ana tangina Moses aglke pindre kangwa Israel yomba suwo kunda beurko ana ye di i-suwara endina-pre yegl ditongwa, ‘Yagl suwo, ene angigle angigle miurka ana sraglpre kunda beure?’ \p \v 27 “Ba yagl ta kunda komnaiye ere angigle sikiglmau sungwa ikra ye eremogl Moses ake maglasi inde ende ka di ikine ende tongwa, ‘Ene yomba kande mo ka tange teingwa yomba mogl noratnedi ira kangin yondu? \v 28 Enduwendi ene Isip yomba ta sigotnere ikra na sigora pre dino?’\x + \xo 7:28 \xt Kisim Bek 2:14\x* \v 29 Ana ye ka dungwa i Moses pirtre ana Isip dumo kondo teke ende Midian makan pindre yomba yongugl ta suna moglkwa. Ye igle mogltre ambu ta yungo wam suwo miurka. \p \v 30 “Ana buglayungu 40 dundungo, makan waule i Sainai kamun muglo magl yongwa, ana dumo igle endi kembra mina endi bauglo ormara suna igle angelo wu pene ongo Moses kangwa. \v 31 Ana ye taragl i kan sipuglo dindre sragl orumda di kanagledi pre magl ongo, ana Yaglkande nungo embriye yegl dungo ye prukwa, \v 32 ‘Ene kowano awano Abraham ya Aisak ya te Jekop Godno i na moglka.’\x + \xo 7:32 \xt Kisim Bek 3:6\x* Ana Moses ongo kagle sungo kan imbo ende kanambuka i ye kundugl prukwa. \p \v 33 “Ana Yaglkande yegl ditongwa, ‘Ene katn towo gugl endo, sraglpre, makan magl engre motnga i holi kaima yongwa. \v 34 Na yombanma wagle Isip meglkwa i Isip yomba eremogl sikiglmau singo ye giugogl kandiglesi meglkwa i na kaninga. Ye kai kaglkane erikwa i na pirtre ye ere imenda endinagledi pre atne winga. Ipre ene andigl ende ya wo; na diendimbo ene ende ikine Isip enatnga.’\f + \fr 7:34 \ft Kisim Bek 3:5,7,8,10\f* \p \v 35 “Israel yomba ye Moses mokono tendre ka yegl diteingwa, ‘Ene yomba kande mo ka tange teingwa yomba moratnedi pre ira kangin yondu?’ Yombamo Moses ikra ye yagl kande moran te angelo ende bauglo mina wu pene ongwa ikra akeple dinan ana ye yombama Isip makan meglkwa i ere-inambedi pre God diendungwa. \v 36 Ana Moses eremogl Israel yomba Isip kamun auro yend menda ongwa. Ye kimagl ya diu kanekane Isip kamun suna ertre ta mundi nigl Nigl Gogl mina ertre te makan waule buglayungu 40 wanmeglmara i tau ama orkwa. \p \v 37 “Yagle Moses yene ka yegl di Israel yomba tongwa, ‘God eremogl na diendungo wimere yegl propet ta diendinan ene meglmara unambuka. Ana yombamo i enene yombano ta.’\x + \xo 7:37 \xt Lo 18:15\x* \v 38 Moses ye ama Israel yomba makan waule makai simara suna moglkwa. Te ye nono kowano awano bogl akiye igle meglkwa. Te angelo, Sainai kamun muglo ka ditomara igle ye ama mogltre ana God kamo kor aimande pangwa i ye indre ana di nono norkwa. \p \v 39 “Ba Moses kamo nono kowano awano i pirakuro ana mokono teingwa. Ye ende ikine Isip kamun enamunedi pirkwa nomano mina kande pangwa. \v 40 Ye yegl di Aron teingwa, ‘Ene god tau beke notn ana i no mina okuna yei noraglkwa. Sraglpre, Moses eremogl Isip makan no auro imenda ungwa ba ye ende aglokra ongwa i no pirpogl sikunga.’\x + \xo 7:40 \xt Kisim Bek 32:1\x* \v 41 Ana enge igle ye bulmakau kowo kuiya ta beke yei ana kombuglange gagl ere god kimbi i tendre ana onguno pagl taragl bekingwa ipre gunyei sikorkara yei meglkwa. \v 42 Ipre God moko tendre kindekondo tongo ana ye kugl-kuri ya ande-ba dembino karaugl ere teingwa. I propet wagle Kamambuno pepa mina beglko pamere erikwa: \q1 “‘Israel yomba! Ene \q1 buglayungu 40 makan waule \q1 wanmogltre, ana ene \q1 bugla-kau ya sipsip sigogl \q1 kombuglange gaglkwa ya te \q1 ofa tau ama teingwa ikra na ta ere-narsiuno? \p \v 43 Ene godno kimbi Molak \q1 selmo yungu kake \q1 i-wanmogltre, te ene godno \q1 kimbi Repan kugl-kurimo \q1 i-waningwa. I ene dembiye \q1 karaugl ere tena pre kuiyamo \q1 bekingwa. Ipre na ene \q1 diendimbo pi Babilon dumo akete ire moraglkwa.’\f + \fr 7:43 \ft Yomba Bina tau godno kakimbi Molak ya te kugl-kuri ta kangiye Repan ye god kimbi lotu ereteingwa. Stiven kamo dungwa i pepa propet Amos ka yegl dungwa, “Israel yomba okuna imbo ye God kaima ta lotu ere tekrikwa. Tamanga. Ye God kamo sendingwa. Ye mambuno kuno yegl ere god kimbi Yomba Bina wagle lotu erimere yegl erikwa.” Ana okuwo, God kangwa Israel yomba ye mokono teingwa. Ana ye kanwinge orko Babilon yomba wu kunda bogl tendre ye kanesi yend kantri Babilon eingo kane paingwa. Ana kamo i pepa 2 King 24:10-16 te Amos 5:25-27.\f* \p \v 44 “Nono kowano awano ye bokis kontrak God kamo ikra bogl ana sel yungu keingwa makan waule i-wan meglkwa, enge igle kamambuno sel yungu keingwa i God yungumo, igle God kamo i-pene endingwa. Taragl erikwa i God yegl eriyo di Moses tongo ana ye taragl i kuiya kanumere ikra erikwa. \v 45 Yegl ere eingo ana okuwo, nono kowano awano ye neno bogl sel yungu i-wan meglko ana Josua okuna yeitongo ye kake indre endpi yomba pere makano inapre eingwa. Ana God yombuglo bogl tongo, ye makan nem simenda ende makano ingwa. Ana sel yungu yei-pai ongo Devit engemo plau dungwa. \v 46 God wakai ere Devit tongo ana Devit prukwa God akeple dinan ye yungu wakai ta kei Jekop Godmo tenagledi pre kamange ere God tongwa. \v 47 Ba Solomon eremogl God yungu ikra keingwa. \p \v 48 “Ba God Yaglkande yomba onguno mina yungu keimara suna igle ta moglpai erekrukwa. I propet ka yegl dipandiglmara: \v 49 ‘Yaglkande yegl dungwa, \q1 “‘Heven na siana king \q1 yongo, te makan i na katna \q1 engre moglka. Ene yungu \q1 sraglmere kei naraglme? Te \q1 na dumo aglokra mogl piragle? \q1 \v 50 Na onguna mina taragl i prapra ta ere yeikrisi-no?’\f + \fr 7:50 \ft Aisaia 66:1,2\f* \p \v 51 “Ene ekriye kinde beglkwa yomba! Ene nomano suna God kamo paikrukwa, te kinano gidungo God kamo pirkrikwa! Ene engenge Holi Spirit kamo sendingwa. I ene kowano awano erimere ene ama yegl erikwa. \v 52 Okuna ene kowano awano wagle ye propet wagle eresi tekrisiuno? Te God kongunmo yomba du-yene ta unambuka pre ka kepmo yomba kamo dingwa ikra ama ye sigeglkwa. Ana erme ye yene ungo ene yaglkumba onguno mina yeingwa ana sigeglkwa. \v 53 God lomo angelo wagle iyu ene ditengwa ba ene ka i sendingwa.” \s1 Ye kombuglo indre Stiven sigeglkwa \p \v 54 Stiven kamo i kaunsol wagle pirtre ana ye deno pond kaima kumbruko, drano giugl kagl singino gikir erikwa. \v 55 Ba Holi Spirit Stiven mina moglkuno ere akeple dungo ana ye kan mitna imbo heven ende ana God ambuglangemo kandre te Yesus ombugl God ongo wokra andigl moglko kangwa. \v 56 Ye dungwa, “Kaniyo. Na heven audungo kaninga ana Yomba Wam God ongo wokra andigl moglkwa!” \p \v 57 Yegl dungwa ipre kaunsol wagle kinano akegidi mogl kaglkane pond ere ana ye prapra oglagldi Stiven moglmara pindre, \v 58 ana ye siti igle gundo imenda ende ana kombuglo indre Stiven singwa.\f + \fr 7:58 \ft God lomo yegl dungwa, Yomba suwarata mambuno kinde kaima eran, ye auro yend taun menda pindre kombuglo sindre ana sigoraglkwa. Buk Wok Pris mina 24:13-16 te Namba 15:35 mina kanamga.\f* Te yomba kakimbi di Stiven nangiye dangingwa yomba ikra yene gatno suna olto gugl ende yagl gakmugl ta kangiye Sol we dingwa moglmara kagle mina yeingwa. \p \v 59 Ye kombuglo indre eresi meglko ana Stiven kamange yegl ere Yaglkande tongwa, “Yaglkande Yesus, ene spiritna yo!” \v 60 Yegl dindre yange goglko bondugl binan bogl dungwa, “Yaglkande, ye tandaglmeno i ene kindekondo to.” Ye yegl dindre ana goglkwa. \c 8 \p Sigo goglko ana Sol prawedi pruko munduwo argan orkwa. \s1 Yesus wedi pirngi dingwa yomba Sol eresi tongo ende perepere eingwa \p \v 1 Ana ande enge suwara i keunde God yombama Jerusalem kamun meglmara yumbun pond ungwa. Yeglpre ana God yombama ye teke ende perepere pi Judia ya te Samaria makan eingwa. Te aposel wagle yene mundu Jerusalem meglkwa. \v 2 Ana God kamo giglendi pirtre yomere-pamere erikwa yomba tau, ye Stiven maugl sindre ana kai pond eremeglkwa. \v 3 Ba Sol mambuno bogl God yombama meglmara si-undupagl ere, ende yungu yomere yomere pindre ana yagl ya ambu akiye sigundo imenda pindre ana kane yungu suna endungwa. \s1 Samaria kamun Pilip kamambuno dungwa \p \v 4 Pirngi dingwa yomba teke perepere eingwa ikra bange bange meglmara kamambuno wakai dipene ende meglkwa. \v 5 Te Pilip ende ime Samaria kamun taun ta yomara pindre ana Krais kamo igle di yomba tongwa. \v 6 Ana yomba yungu ombuno Pilip kamo pirtre te kimagl ya diu orkwa i kandre ana ye ka dumara kinano wakai yei pirkwa. \v 7 Ana yomba merkinde nomano mina spirit kinde suna meglkwa ye kaglkane ertre ende menda wingwa. Te yomba merkinde mau singwa ya onguno katno siyungwa ama erewakai orkwa. \v 8 Ipre Samaria siti suna yomba gun pond yeingwa. \s1 Saimon giglgiyai ere-ere orkwa yagle \p \v 9 Ana siti igle giglgiyai ere-ere orkwa yagl ta moglkwa ye kangiye Saimon. Ye kamun kande mambuno bogl giglgiyai eremoglko ana Samaria yomba i kandre nangino keglkwa. Te ye yene pre dimitna ende na yomba kande mole di wangwa. \v 10 Yomba dumo kande suna meglkwa, yomba kande ya te yomba yoko prapra Saimon kamo i pirtre ana ye dingwa, “God yombuglomo giglendi we dingwa i ye mina pangwa i no pirkan ounga, Yombuglo Pond kaima pangwa.” \v 11 Ana ye enge olto giglgiyai orkwa ipre yomba waine-ne ana ye mina kolekole ere waningwa. \v 12 Ba Pilip ye God kingdomo kamambuno wakai ya te Yesus kangiye dipene ende tongwa enge ana yagl ambu akiye pirngi dindre baptais erikwa. \v 13 Te Saimon ombugl pirngidi baptais ertre ana ye Pilip bogl wanmoglkwa. Ana Pilip diu ya te kimagl kande kanekane orkwa i ye kandre waine-ne moglkwa. \p \v 14 Ana Samaria yomba ye God kamo wakai pir ingwa i ka boglo kiglko ana aposel wagle Jerusalem kamun suna meglkwa ye pirtre, ana ye eremogl Pita ya Jon diendingo ende Samaria yomba meglmara embrika. \v 15 Ye pi plau dindre ana pirngi dingwa yomba Holi Spirit inaglmedi pre kamange ere tembrika. \v 16 Sraglpre, ye meglmara Holi Spirit ende atne ta ukrukwa. Ye Yaglkande Yesus kangiye mina keunde baptais erikwa. \v 17 Ana Jon ya Pita onguno yomba i bitno mina yembriko ana ye Holi Spirit ingwa. \p \v 18 Aposel suwo ye onguno ipi yomba bitno mina yembriko ana Holi Spirit ende atne ye meglmara ungwa. Eurika i Saimon kandre ye moni ake iyu ye miurara undre yegl ditongwa, \v 19 “Ene yombuglo i na ama nartro. Na ombugl yomba tau bitno mina onguna tembe yeiteimbo ye Holi Spirit inaglkwa.” \p \v 20 Pita yegl di ikine ende tongwa, “God taragl yoko norkwa i ene moni mina topo eragle dinga, ipre na pirka ene moninen bogl akiye dundinambrika. \v 21 God ongumuglo mina ene du-wakai ta moglkitnga, ipre no ye kongunmo ounara i ene kembra ta eratnga paikrukwa. \v 22 Ene noman yakete, mambuno kinde etnga kondo ana Yaglkande kamange eretemin, ana ene noman mina suna taragl kinde poglodi pitnga i ye kindekondo tenambuka. \v 23 Na kaninga ene yombuglo kande inagledi pre bumbuno gotnga i mina tandaglme ene kane sungwa.” \p \v 24 Ana Saimon yegl di ikine ende tongwa, “Ene na pre kamange ere Yaglkande tembir ana taragl dimbrika i ta na mina plau dikrambiwo.” \p \v 25 Ana ye Yaglkande Yesus pirkan eurika i boglo kugltre te kamo mambuno dipene ende te kondo ana okuwo ende ikine Jerusalem enapre embrika. Ana konbo bange Samaria yomba yungu epigl meglmara igle kamambuno wakai dite-te embrika. \s1 Pilip kamambuno wakai di Itiopia yagl ta tongwa \p \v 26 Yaglkande angelomo ta yegl di Pilip tongwa, “Ene andigltre ende nigl beiye kra po, konbo i Jerusalem kondo end-ime Gasa kamun ongwa. Konbaunamo i makan waule yomba ta moglkrimara.” \v 27 Yegl dungo Pilip ye andigl akekun ere endongwa. Ana ye konbo bange pindre Itiopia kamun yagl ta waglkamo pogl endingwa ungo tengigl yembrika. Yaglmo i yagl kande mogltre ana Itiopia ambu kuwin Kandes monimo sugl moglkwa yagle. Yaglmo i ende Jerusalem undre God dembiye karaugl eretongwa. \v 28 Ana ye ende ikine yungumugl unagledi bugla-hos-kar mina tembe amedi mogl ana propet Aisaia ka muno boglkwa pepa i kere-kere endungwa. \v 29 Holi Spirit yegl di Pilip tongwa, “Ene ende bugla-hos-kar umara ire pindre ana mangigl wora moglo.” \p \v 30 Ana Pilip mukundi endpi bugla-hos-kar mina ongo ana yagl ikra propet Aisaia kamambuno boglkwa i kerko pirtre ana Pilip krapogl tongwa, “Ene ka ketnga i mambunomo pirpogl sino?” \p \v 31 Ana ye dungwa, “Yomba ta ka i mambunomo dipoglsi narekran ana na srambre ere mambuno i pirpogl sinagle?” Ye yegl di Pilip tongwa, “Ene ende egli bugla-hos-kar mina suna wo, nono akiye morambuglka.” \p \v 32 Ana yaglmo kamambuno pepa mina pangwa kere umara ikra ka yegl ta pangwa: \q1 “Ye sipsip ta sigoramnedi \q1 mange i eimere yeglmere. \q1 Te sipsip nangigle yungo \q1 baiglko ana kaglkane \q1 erekrukwa yeglmere, ye ka ta dikre kiendi moglkwa. \q1 \v 33 Yomba eremogl ye \q1 kenaglmo sindre dikinde \q1 yeingwa, te kot pamere ta \q1 ditekrikwa, te ye nangiglma \q1 gawamo ta meglmbi ye kamo \q1 i ta boglo kugl moraglkwa \q1 tamanga. Sraglpre, ye \q1 makandle kor-moglkwa i pra dundungwa.”\f + \fr 8:33 \ft Aisaia 53:7,8\f* \p \v 34 Ana yaglmo ikra krapogl Pilip tongwa, “Yagl wakai kra dinaro, propet ka dungwa i ira pre dume? Ye yene pre dumo mo yomba ta pre dume?” \v 35 Ana Pilip mambuno ere propet kamo pepa mina pango kerkwa ikra dipene ende tendre te Yesus kamo wakai i ombugl ditongwa. \p \v 36 Ye bugla-hos-kar mina endpi nigl numbun ta moglmara plau dimbriko ana yagle ikra yegl dungwa, “Kano! Nigl moglkwa yawe. Na baptais eraglka i aglau ta ormo?” \p \v 37 Ana Pilip di ikine endungwa, “Ene kaima noman suna, te den mundun mina, mundu boglkango pirngi dimin i pra baptais eratnga.”\f + \fr 8:37 \ft Erme pirpogl singwa yomba tau yegl pirkwa, epigl i Luk yene muno boglkrukwa. Ba yomba ta okuwo muno boglme dingwa.\f* \p Ana yaglmo di ikine endungwa, “Na kaima pirngi dinga, Yesus Krais ye God Wam kaima moglkwa.” \v 38 Yagl i eremogl bugla-hos-kar guma akungwa dite ake paiyo dungo ana ake pango, Pilip ya yagl kande ikra akiye ende nigle atne embriko, ana Pilip eremogl yaglmo baptais eretongwa. \v 39 Ana ye nigle kondo ende menda wimbriko, Yaglkande Spiritmo oglandi Pilip ake kombukugl yend ongo ana yagl kande ikra aglke Pilip kankrukwa. Ba yagl kande ikra konbaunamo ena umara ikra gunyei endongwa. \v 40 Pilip endpi taun Asotas plau dindre ana taun prapra yomara wan ikine ikine pi kamambuno wakai dipene ende te wan pi ana Sisaria kamun plau dungwa. \c 9 \s1 Sol nomane yake tendre Krais yombamo orkwa \r (Aposel 22:4-16; 26:9-18) \p \v 1 Sol ka giglendi di Yaglkande disaipelma tendre, erekinde erete ana sigoragledi pre pris kande moglmara pindre, \v 2 ana Juda yomba makai yungu Damaskas taun suna yeingwa ipre pepa bogl narambedi pre krapoglko ana pepa muno i yegl boglkwa, “Yaglambu Yesus konbaunamo sika singwa i keunde Sol kanesi yend ikine Jerusalem unambuka.” \v 3 Ye ende Damaskas taun enagledi pre magl ongo ana tambre kaima kamun mitna ambuglange ta sipotndi Sol were winambo dungwa. \v 4 Ana ye yange makan mina sindre ana ka nungo embriye ta ditongo prukwa, “Sol, Sol, ene sraglpre na eresi natne?” \p \v 5 Ana Sol krapoglkwa, “Ene irane, Yaglkande?” \p Ana ka nungo embriye ta yegl di ikine endungwa, “Na Yesus, ene na eresindre yumbun natnga. \v 6 Ene andigl ende siti suna emin, ana igle ene taragl eratnga mere yagl ta ditenambuka.” \p \v 7 Ana yagl tau Sol bogl akiye eingwa ikra to mongo-yei andigl meglkwa, te ka dungwa i keme pirkwa, ba yombamo ta kankrikwa. \v 8 Ana Sol yange pamara igle andigl ongumuglo pinedi taragl ta kanagledi orkwa manga. Yegl orko yomba ye ongo ake auro indre ende Damaskas kamun suna eingwa. \v 9 Ana igle ande enge suwota ye ongumuglo mim ere pango ana nigl ya kaiya mokna ta nekrukwa. \p \v 10 Te Damaskas kamun igle yagl ta Yesus disaipelmo ta moglkwa, kangiye Ananaias. Ye ongumuglo-mugl orko kanumara igle Yaglkande agle dungwa, “Ananaias!” \p Ana ye di ikine endungwa, “Yaglkande, na moglka ya.” \p \v 11 Ana Yaglkande yegl ditongwa, “Ene konbauna ‘Du yene’ we dimara igle pi Judas yungumo mina pindre ana Tarsus kamun yagl ta kangiye Sol we dingwa ipre krapoglo. Ye igle kamange eremoglkwa. \v 12 Ana Sol ongumuglo-mugl orko kangwa yagl ta kangiye Ananaias we dingwa, ye moglmara undre ana ongumuglo aglkekor kanambedi pre ongo ye bre mina akungwa.” \p \v 13 Ana Ananaias di ikine endungwa, “Yaglkande, yomba merkinde yagle ipre dingwa, ye ene yombanma du-wakai Jerusalem kamun meglkwa i eresi wilekole endume dingo na pirka. \v 14 Te pris kande wagle yombuglo tengo ana yomba ene dembino site meglkwa i prapra sikane sina pre ye ende Damaskas ungwa.” \p \v 15 Ba Yaglkande yegl di Ananaias tongwa, “Ene endpo! Sraglpre, yagl i na konguna erambedi pre pinde inga. Ana Yomba Bina ya ye kingno ya te Israel yomba meglmara akiye na kangina ye dipene ende tenambuka. \v 16 Te na kangina pre ere ye yumbun kanekane inambuka i nana ombuno ditenaglka.” \p \v 17 Yegl dungo ana Ananaias ende yungu igle yungugl pindre ye ongo Sol bre mina ake yegl dungwa, “Angra Sol, ene igle unagledi ungo ana konbo bange Yaglkande Yesus ene mina unongugl ongwa ikra, na diendungo winga, ipre ene ongumutn aglkekor kanatnga te Holi Spirit ene mina kau sinambuka.” \v 18 Yegl ditongo tambre kana Sol ongumuglo mina boma mereyegl ta ukandi yangungo, ye ongumuglo aglkekor kandime dindre ana ye andigl baptais orkwa. \v 19 Ana ye kaiya mokna nongwa gidungo ye yombuglo wu pangwa. \s1 Damaskas kamun igle Sol kamambuno dungwa \p Enge suwomta Sol eremogl disaipelmo bogl Damaskas mogltre, \v 20 ana ye oglandi ende makai yungu yungugl pi Yesus pre yegl dungwa, “Yesus, ye God Wam moglme dungwa.” Ana ye mambuno bogl kamambuno dipene endungwa. \v 21 Ye ka dungo pirkwa yomba prapra sipuglo dindre ana dingwa, “Yagl i Jerusalem kamun mogltre ana yomba Yesus kangiye dagl kamange erikwa ye ere sungwa yagle. Ana ye mangigl igle yomba eresi kanesi ipi pris kande wagle meglmara enagledi pre ungwa iwe.” \v 22 Ba Sol kamambuno kaima kaima dindre ana Yesus Krais Mesaia we dumara i kamo yombuglo orko ana Juda yomba Damaskas kamun meglkwa, ye ka dungwa i ta pirpoglsi di ikine endinaglkwa mere manga. \s1 Juda yomba yaglkumba ere Sol teingwa \p \v 23 Ande enge mere endongo ana Juda yomba umakaisi Sol sigora pre ka dikeglkwa. \v 24 Ba ka dikeglkwa ikra Sol ditengo prukwa. Te Juda yomba Sol sigoramnedi pre siti togl dra prapra yomara igle ermine ya enduwer noko pai meglkwa. \v 25 Ba enge suwarata enduwer ye disaipelma wagle Sol auro ipi kombuglo togl bolamugl eingo, ye basket kande sunakra moglko ana kane kogl kiendi endingo mendakra yoko yomara ende atne pi endongwa. \s1 Sol ende wu Jerusalem moglkwa \p \v 26 Ana Sol ende Jerusalem kamun undre ana Yesus disaipelma meglmara ye wu suna enagledi orkwa. Ba ye prapra kunduglmo geglkwa, sraglpre, ye disaipel kaima ta moglkrumedi pirkwa. \v 27 Ba Barnabas eremogl Sol indre ana auro ipi aposel wagle meglmara ongwa. Sol konbo bange ongo Yaglkande unongugl ongo kangwa ya ka ditongwa ya te Damaskas kamun igle kundugl goglkre Yesus kangiye mina kamambuno giglendi dipene endungwa ikra Barnabas boglo kugl tongwa. \v 28 Yegl orko ana Sol aposel bogl akiye mogltre ana Jerusalem kamun suna aglau ta paikruko yoko wanmogltre, ana Yesus kangiye mina kamambuno pre kundugl goglkre giglendi dungwa. \v 29 Ye ama ka dungo ana Juda yomba Grik ka dingwa i bogl tengramo dingwa. Ba ye eremogl sigoramnedi erikwa. \v 30 Ana sigoramnedi erikwa ye angiglma wagle pirkan erikwa enge, ye auro yend ime Sisaria kamun pindre ana diendingo endpi imbo Tarsus kamun plau dungwa.\f + \fr 9:30 \ft Ana okuwo Barnabas eremogl Sol auro yend Antiok enagledi pre, ana ye doko endpi Tarsus ongwa. I ombugl Aposel 11:25 kanamga.\f* \p \v 31 Ana God yombama Judia ya Galili ya te Samaria kamun mogl-eingwa ye yumbuno dundungo ana enge wakai ta tange tongo gun yengwa. Te Holi Spirit ye akepledi siriye sitongo ana ye Yaglkande kunduglmo gogl ye mina meglko ana nambano yake wu kande ongwa. \s1 Pita eremogl Ainias erewakai orkwa. \p \v 32 Pita kamun koglkoglo wu ikine ikine pi wanmogl ana enge suwarata Lida kamun God yombama du-wakai i kanapre ongwa. \v 33 Ana igle yagl ta moglko kangwa, yaglmo i kangiye Ainias, ye mau sungo ana konbo wanambuka mere mango bogl mina keunde paimogl ongo buglayungu 8 orkwa. \v 34 Ana Pita yegl ditongwa, “Ainias, Yesus Krais ene kinden erewakai orkwa, ene andigl botn erekun ero.” Yegl dungo ye oglandi kaima anduglkwa. \v 35 Ana yomba prapra Lida ya Seron kamun meglkwa yagl i kandre nomano yakete ende Yaglkande mina eingwa. \s1 Pita eremogl ambu Tabita goglko ere-ikor endungwa \p \v 36 Jopa kamun igle ambu ta Yesus disaipelmo ta moglkwa, ye kangiye Tabita (Grik yomba kanno pamara Dokas we dingwa). Ye engenge mambuno wakai ere yomba tendre ana kiuglgiunde akeple dite wanmoglkwa. \v 37 Ana Pita ye Lida kamun moglkwa enge Tabita kinde sungo ye goglkwa. Ye nangiye briye ere kuno ere ipi yungu mitna imbo kuglkar ta yomara sunakra pandiglkwa. \v 38 Lida i Jopa kamun mangigl yongwa. Ana disaipel Jopa kamun meglkwa ye pirkwa Pita Lida kamun igle moglme dingo, ana ye yagl suwo diendingo Pita moglmara pi yegl ditembrika, “Yagl wakai kra, oglandi kaima ende no mounara wo!” \p \v 39 Ana Pita anduglko yagl suwo bogl akiye ende eingwa. Ye pi plau dungo yomba auro yend yungu kula tembe ta yomara eingwa. Igle ambu werai prapra mogl winambodi Pita isuna ende, kai ere ana Dokas kor-mogltre gaglsuna simbogl tongwa i ombunodi teingwa. \p \v 40 Ba Pita diendungo yomba prapra ende menda pi kendingo ana ye goglko bondugl kamange orkwa. Kamange erekondo kan akete ambu goglkwa nangiye briye kandre yegl dungwa, “Tabita, ene anduglo!” Dungo ye ongumuglo pinedi Pita kandre ana bondugl moglkwa. \v 41 Ana Pita ambumo ongo ake anduglkwa. Yegl ere ye eremogl pirngi dingwa yomba ya ambu werai wagle agle dungo wingo, ana Tabita kor-moglko tekoglo ye mina endungwa. \v 42 Ana taragl orkwa i kamo boglo Jopa kamun pir beingo te yomba merkinde Yaglkande pirngi dingwa. \v 43 Ana Jopa kamun yagl ta moglkwa kangiye Saimon, ye bulmakau nangiye pagl taragl beke beke orkwa, ye yungumugl igle Pita enge tau moglpai orkwa. \c 10 \s1 Angelo ta ka di Konilias tongwa \p \v 1 Sisaria kamun igle yagl ta moglkwa, ye kangiye Konilias, ana Rom kimbirnem meglmara ye kimbirnem 100 mina ende okuna ongwa. Ye epiglmo i kangiye ‘Itali kimbirnem’ we dingwa. \v 2 Ye embiye nangiglma ya yombama bogl prapra God wedi pirko mitna kaima orko ana kunduglmo dite wanmeglkwa. Ye taragl merkinde akepledi Juda yomba kiuglgiunde meglkwa tongwa. Ye engenge kamange ere God temoglkwa. \v 3 Ana ande enge suwarata 3 klok pokndungo ye ongumuglo-mugl ta orko kandime dungwa, i God angelomo ta ende ye moglmara yungugl undre dungwa, “Konilias!” \p \v 4 Ana Konilias eremogl angelo kandre kundugl gogl yegl dungwa, “Yaglkande, sragl orme?” \p Angelo di ikine endungwa, “Ene kamange ertre te kiuglgiunde yomba taragl akeple dite motnga i God wakai kan pir moglkwa. \v 5 Ipre erme yomba tau singiye diendimin ye Jopa kamun pi yagl ta kangiye Saimon, kangiye ta Pita we dingwa, i auro yunaglkwa. \v 6 Ye dimo, Saimon we dingwa, ye bulmakau nangiye pagl taragl beke beke orkwa yagle yungumo mina moglkwa, yungu i mundi nigle bina yongwa.” \p \v 7 Angelo ka di Konilias tekondo ana endongo, Konilias eremogl nigl kongunmo yomba suwo ya te kimbirnem ta ye bogl kamambuno akiye pirkwa agle dungo wingwa. \v 8 Ana taragl prapra ye mina plau dungwa ikra boglo kugl tekondo ana Jopa kamun enaglmedi pre diendungwa. \s1 Pita ongumuglo-mugl taragl ta orko kangwa \p \v 9 Ye pi konbo bange paingwa. Ana tangina kana ye ende eingo ana ande bitno miniye ungo ye siti mangigl eingwa. Enge igle Pita kamange eragledi pre ende yungu moko bolamugl ongwa. \v 10 Pita kindan gogl ana kaiya mokna ta ninambuka orkwa. Ana kaiya mokna akekun eremeglko ye ugl guko mereyegl sindre ana ongumuglo-mugl orko kangwa. \v 11 Ye kangwa heven audungo taragl ta gagl alap kande mereyegl punduno 4 mina tongumasi pandigl ake mogltre ana kiendi endingo ende atne makan mina ungwa. \v 12 Ana gagl alap i mina dua-kambu katno 4 pangwa prapra ya toki kanekane te kua are prapra suna meglkwa. \v 13 Ana ka yegl ta di Pita tongwa, “Pita, ene andigl taragl i sigogl ana no.” \p \v 14 Ba Pita dungwa, “Yaglkande! Kaima yene, na taragl mawagl dinarikwa ya te lo mane dungwa i ta nekrika.” \p \v 15 Ana aglke kordagl yegl ditongwa, “God taragl i wakai yome dungwa i ene deglmbi yome dikro.” \p \v 16 Taragl i plau dungo enge suwota orko ana tambre kana gagl alap bogl i-ikine heven endungwa. \p \v 17 Ana Pita ongumuglo-mugl orkwa i mambuno srambre mere pamedi kina gundo moglko ana Konilias diendungwa yomba ikra wu Saimon yungumo pre doko krapogl pi kan indre ana togl dra mina andigl mogltre, \v 18 aglendi kra yegl peglkwa, “Saimon, ye kangiye ta Pita we dingwa yaglmo i yungu igle moglmo mo mane?” \p \v 19 Ana Pita ye ongumuglo-mugl orkwa i mambuno pirpogl sinagledi kina gundo moglko Holi Spirit ka yegl ditongwa, “Pita, yomba suwota ene pre doko wingwa, \v 20 ipre ene andigl ende atne pi ana noman suwo yeikre ye bogl akiye endinaglmiwo. Sraglpre, yomba i na diendinga wingwa.” \p \v 21 Ana Pita ende atne ye meglmara pindre ka ditongwa, “Yomba ta pre dekingwa i na moglka iwe; ene sraglpre wime?” \p \v 22 Ana ye di ikine endingwa, “Kimbirnem 100 ende okuna ongwa yagle, ye du-yene mogl ana God kunduglmo goglko te Juda yomba prapra ye mambunomo ipre wakai pir tengwa. Ana angelo holi ta ka di Konilias tongwa, i enene pi Konilias yungumo mina pindre dra mina ka dimin ye piragle dungwa.” \v 23 Ana yagl wagle i Pita di yungugl ende akewakai eretongo paingwa. \s1 Pita ende Konilias yungumo mina ongwa \p Ana tangina kana Pita ya pirngi dingwa yomba tau Jopa kamun meglkwa ye akiye ende eingwa. \v 24 Ye prapra pi konbo bange pai ana tangina pi Sisaria kamun plau dingwa. Ana Konilias ye yomba kambagle ya angiglma kaima di imakai sungo Pita unambuka pre sugl kan meglkwa. \v 25 Pita ende yungugl enagledi orko Konilias wu Pita kandre ana kagle mina mangidi goglko bondugl dembiyesi tongwa. \v 26 Ba Pita eremogl Konilias ake andigltre yegl ditongwa, “Anduglo, na ama yomba moglka.” \p \v 27 Ana ye ka di pirpir erimbriko ana Pita ende yungugl pindre kango yomba merkinde makaisi meglkwa. \v 28 Ana Pita ditongwa, “No mambunono i ene pirkan erikwa. Juda yomba no mina lono ta pangwa i Yomba Bina ta ye bogl yei nekre te koglbagl erekramga pre mane wu dinorkwa. Ba na yomba kinde meglme dikraglka pre God ombuno dinare kondungwa. \v 29 Ipre ene ka-singiye diendingo na ta mane dikre ende winga. Yeglpre na ka kra ta pogl tenaglka, “Ene sraglpre na wo dime?” \p \v 30 Ana Konilias di ikine endungwa, “Na taragl ta ongumutna-mugl orko kandre wanmoglko erme ande enge 4 orkwa. Ana ande kuiya 3 klok orko na yunguna mina kamange eremogl ana kaninga yomba ta gaglmo suna pesungwa na gumana mina andigl mogl ana yegl dinarkwa, \v 31 ‘Konilias, ene kamange ertre te kiuglgiunde yomba taragl akeple dite motnga i God poglodi pir moglkwa. \v 32 Ene yomba ka-singiye diendin Saimon pre Jopa kamun enaglkwa. Ye kangiye ta Pita. Ye dimo Saimon, yaglmo i bulmakau nangiye pagl taragl bange bange orkwa, ye yungumo mina Pita igle moglpai orkwa. Yungumo i mundi nigle bina yongwa.’ \v 33 Yegl dungo na oglandi yomba diendingo ene motnara eingwa. Ana ene kanna pirtre unga i wakai. Ana erme igle God no mina moglko no makaisi mogltre ana Yaglkande ene ka ta no pre dito dungwa i ene dinotn piramnedi pre sugl mounga iwe.” \s1 Konilias yungumo mina Pita kamambuno ditongwa \p \v 34 Ana Pita mambuno ere ka yegl dungwa, “Na erme kaima pirkan erika, God eremogl yomba prapra kangino ya epigl ipre ta wakai pirkrukwa. \v 35 Ba yomba prapra ye kunduglmo gogltre yomere-pamere erikwa yomba ye wakai kangwa. \v 36 God ka di Israel yomba no mina endungwa i ene pirkwa, ana nomano pokndi yenambuka pre kamambuno wakai Yesus Krais mina dingwa. I ye yomba prapra Yaglkandeno moglkwa. \v 37 Te Judia kamun mundu taragl ta plau dungwa i ene pirkan erikwa. Ana baptais eraglkwa pre Jon ka dipene ende tongo, ana okuwo Galili kamun kongun mambuno boglkwa. \v 38 Te Yesus Krais Nasaret kamun nem, God eremogl ye pinde indre ana Holi Spirit ya yombuglomo kande toindi ye mina endungwa. Ana Juda makan ye wan winambodi kongun wakai ere ana Satan yomba erekinde eretongo meglkwa i ye erewakai eretongwa. Sraglpre, God ye bogl moglkwa pre sragl yegl orkwa. \p \v 39 “Ye taragl prapra Israel kamun ya Jerusalem suna orkwa i no ongumutno mina kamga pre i kaima boglo kunga. Ana ye endi-prak mina sigeglkwa. \v 40 Ye gogl pango enge suwota orko God ikor ende ana yomba kanaglmedi orko ye kamga. \v 41 Yomba prapra ye ta kankrikwa, ba God kamun kande ye kamo diwaidi dinamga pre no pinde yungwa yomba i keunde kanumga, i ye gogl anduglko okuwo no kaiya mokna ya nigl ye bogl akiye nomga. \v 42 Ana ye ka giglendi dinorkwa i yegl, no kamambuno yomba dipene ende tendre te God eremogl ye pinde i-pere ende yomba geglkwa ya kor-meglkwa kot eretenambuka i no dipene endiyo dungwa. \v 43 Propet wagle prapra ye pre okuna ka dipandiglkwa i yegl, ‘Yomba prapra ye wedi pirngi dinaglkwa ana ye kangiye mina God tandaglmeno koko ende tenambuka.’” \s1 Yomba Bina Holi Spirit ingwa \p \v 44 Pita ka dimoglko ana Holi Spirit ende atne wu yomba prapra ye kamo pirmeglkwa ye nomano mina suna ongwa. \v 45 Ana Juda yomba nangino punduno bogltre pirngi dingwa ye Pita bogl Jopa kamun mogltre winga ikra kaningwa, God eremogl Holi Spirit toindi Yomba Bina tongo ye sipuglo dingwa. \v 46 Te ye ama pirkwa yomba kanno perepere pamere dindre ana God yombuglomo pre dembiye si teingwa. \p Ana Pita yegl dungwa, \v 47 “Nono Holi Spirit yumunere yeglkra yomba i ama kuno ingwa. Ye nigl mina baptais ta erekraglmedi yomba ira mane dinambe?” \v 48 Ana Pita ka giglendi dindre Yesus Krais kangiye mina baptais ereteiyo dungo ana baptais ereteingwa. Okuwo Pita ande enge suwomta ye bogl morambedi pre krapeglkwa. \c 11 \s1 Pita kongun ormere Jerusalem suna ka boglo kugl tongwa \p \v 1 Aposel wagle ya pirngi dingwa yomba Judia kamun koglkoglo meglkwa ye pirkwa Yomba Bina ombugl God kamo pir ime dingwa. \v 2 Ana pirkwa okuwo Pita ende imbo Jerusalem ongwa enge, Juda yomba nangino punduno bogltre pirngi dingwa ye eremogl Pita nangiye ka-si, \v 3 yegl diteingwa, “Yomba Bina nangino punduno ta boglkrikwa ye yunguno mina ene sraglpre pindre ana ye bogl kaiya mokna ne-ne?” \p \v 4 Dingwa ipre Pita mina komnaiye taragl prapra plau dungwa ikra ka boglo kugl dipene ende tongwa: \v 5 “Na Jopa siti suna kamange eremoglko ana taragl ongumutna-mugl yegl orko kaninga. Taragl ta gagl alap kande mereyegl punduno 4 tonguma si gidi i-suwara ende pandigl endingo ana kamun mitna ende atne wu na moglmara ungwa. \v 6 Ana gagl alap i mina na kan suna ende kaninga ana makandle dua-kambu onguno katno 4 pangwa ya bugla kande kanekane ya toki kanekane ya te kua are kanekane suna meglkwa. \v 7 Ana okuwo ka yegl dinarko na pirka, ‘Pita, ene andigltre taragl i prapra sigogl no!’ \p \v 8 “Ba na di ikine endinga, ‘Yaglkande! Kaima yene, na taragl mawagl dinarikwa ya te lo mane dungwa i ta nekrika.’ \p \v 9 “Ana aglke kordagl heven imbo ka yegl ta dungwa, ‘God taragl wakai yome dungwa i ene ta deglmbi yeme dikro!’ \v 10 Sragl i enge suwota plau dungo ana okuwo taragl i prapra gundo yend ikine imbo heven ongwa. \p \v 11 “Ana enge suwara igle keunde, yagl suwota Sisaria kamun meglkwa diendingo ye wu na moglmara yungu igle plau dingwa. \v 12 Ana God Spiritmo yegl di narkwa, ‘Ene ye bogl enatnga i noman suwo yeikro.’ Ana pirngi dingwa yomba 6 ye Jopa kamun meglkwa ana na bogl akiye ende Sisaria kamun pindre ana Konilias yungumugl omga. \v 13 Ana Konilias ka yegl boglo kugl no norkwa, ‘Na yungunamugl angelo ta unongugl pindre yegl di narkwa, “Ene yomba ta diendimin ye ende Jopa kamun pi yagl ta Saimon, kangiye ta Pita we dingwa, ditenan ye unambuka.” \v 14 Ana ye ka ta yundre ene ditenan ana kamo i mina God eremogl ene ya te yungun mina yomba meglkwa i prapra akepledi ere-inambuka.’ \p \v 15 “Ana na mambuno ere ka dinga enge Holi Spirit ende atne ye mina ungwa, i okuna nono mina umere yeglkra ungwa. \v 16 Ana Yaglkande ka yegl dungwa ikra na poglodi pirka, ‘Jon nigl mina yomba baptais eretongwa, ba ene Holi Spirit mina baptais eraglkwa.’ \v 17 Ana nono Yaglkandeno Yesus wedi pirngi dumga pre God eremogl Holi Spirit yoko nono normere kuno yegl Yomba Bina ombugl Yesus Krais pirngi dingwa pre tongwa. Na sragl yomba moglmbo ana God sragl orkwa i manedi tenagle?” \p \v 18 Pita ka i ditongo ye pirtre ana ye pre nangiye ka-singwa ikra kindekondo God dembiye sitendre dingwa, “God eremogl Yomba Bina ombugl nomano yakete aimande kor-moraglkwa pre enge ta tongwa.” \s1 Antiok yomba kamambuno pirngi dingwa \p \v 19 Ana Stiven sigeglkwa enge yumbun pond plau dungo ana pirngi dingwa yomba undupagl ere teke ende eglke imbo Ponisia ya Saiprus ya te Antiok pindre ana Juda yomba keunde meglmara ye ka mambuno diteingwa. \v 20 Ana pirngi dingwa yagl tau ye Sairini ya Saiprus makan nem ende Antiok kamun pi ana Yaglkande Yesus pre kamo boglo wakai ombugl di Grik yomba teingwa. \v 21 Ana Yaglkande yombuglomo ye mina pango ana yomba merkinde kaima pirngi dindre nomano yakete ana ende Yaglkande mina wingwa. \p \v 22 Ana yegl erikwa i kamo boglo waidi ongo God yombama Jerusalem meglkwa pirtre ana ye Barnabas di Antiok kamun endingwa. \v 23 Ye pi plau dindre ana God wakaimo yomba tongwa i kandre ye gun yongwa, te ye prapra nomano mundu Yaglkande mina kaima sidakagl moraglmedi pre ka di akekun eretongwa. \v 24 Barnabas yagl wakai moglko ana Holi Spirit ye mina mogl kau sungo pirngi dindre ana yomba merkinde kaima iyu Yaglkande mina endungwa. \p \v 25 Ana Barnabas eremogl Sol kan inagledi pre ende Tarsus kamun ongwa. \v 26 Ye pi Sol kan indre ana auro yungo ende Antiok embrika. Ana Barnabas ya Sol buglayungu suwarata mundu ye God yombama bogl akiye wanmogl ana yomba merkinde kaima Yaglkande kamo beke tembrika. Ana Antiok kamun igle Krais disaipelma kangino kor Kristen we dingwa. \p \v 27 Enge igle mina propet tau Jerusalem mogltre ana ende atne Antiok kamun eingwa. \v 28 Propet eingwa i mina suwarata kangiye Agabas we dingwa, ye anduglko ana Holi Spirit akeple dungo ye yegl dungwa, “Okuwo kindan kandekinde makan koglkoglo yenambuka.” (Ana Klodias Rom kamun king moglkwa enge taragl i plau dungwa.) \v 29 Ana disaipel wagle ka dikogl minge moni ya taragl tau ye paitomere imakai sindre ana ye yene angro wagle Judia kamun meglkwa akepledi tenamne dingwa. \v 30 Ana moni makai singwa ikra Barnabas ya Sol teingo ye ipi God yombama ende okuna eingwa yomba tembrika. \c 12 \s1 King Herot eremogl Jems ya Pita si kane yungu endungwa \p \v 1 Enge igle King Herot\f + \fr 12:1 \ft King Herot erme moglkwa i okuna ye dimo King Herot kande we dingwa yagl awamo ta moglkwa, enge i Maria wam Yesus kugl yongwa.\f* eremogl God yombama tau eresi tena pre kane sungwa. \v 2 Herot dungo ana Jon angigle Jems dikumba prak mina sigeglkwa. \v 3 Herot mambuno orkwa i Juda yomba gun yeingo kandre, ye ombugl Pita sikane sungwa. Ana Juda yomba Bret Yis Paikrukwa Neingwa Enge Kande magl orko ye taragl yegl orkwa. \v 4 Ana Pita si kanesi kane yungu yungugl ende pandigltre ana kimbirnem epigl 4 sugl moraglmedi tekoglo endungwa. Ana epigl suwara mina kimbirnem 4-di meglkwa. Ana Pasova enge kande i dundinan mokomugl ana Herot eremogl Pita ipi yomba pendigl kot eretenagledi prukwa. \p \v 5 Pita kane yungu pai moglko ana God yombama ye pre kamange giglendi ere God temeglkwa. \s1 Angelo ta wu Pita kane poko endungwa \p \v 6 Ana kamun tanginan Herot eremogl Pita imenda ende yomba ombuno ditenagledi prukwa. Yeglpre sen suwo Pita kane kogl pandigl ana sen ikine kimbirnem suwo-akiye onguno mina kogl pandiglko ye koglkoglo sugl miurko ana Pita suna uglpango, ana kimbirnem tau kane yungu dua mina sugl kan meglkwa. \v 7 Ana Yaglkande angelomo ta unongugl pi moglko, kane yungu yungugl kra ambuglange sungwa. Angelomo eremogl Pita dangigle mina tagla sindre ana dungwa, “Oglandi andiglo!” Dungo tambre kana Pita ongo mina sen pangwa ikra worsi yangungwa. \p \v 8 Ana angelo ka di Pita tongwa, “Kumatn dendre, te katn towo endo!” Ana ye yegl orko, angelo aglke ditongwa, “Ene gatn suna olto ende ana na mokonamugl wo!” \v 9 Ana Pita eremogl angelo mokomugl ongo ana kane yungu ende menda embrika, ba angelo taragl kaima orkwa i Pita ta pirpogl sikrukwa, ye ongumutna-mugl ormedi prukwa. \v 10 Ana ye ende wu kimbirnem yungu dra gumamugl sugl meglkwa i kondo ende wu suna dra ta sugl meglmara undre, ana ain togl dra i konbo ende siti suna omara wimbriko, ana togl dra yene yauro ende tongo, ye ende menda embrika. Ye endpi konbo bange embriko ana angelo oglandi i-mimdaglkwa. \p \v 11 Pita, ye mina sragl plau dungwa i pirtre ana dungwa, “Erme na kaima yene pirpogl singa! Herot na kane sungwa, ya Juda yomba taragl kanekane eramnedi pirkwa, ba Yaglkande angelomo diendungo na kane poko endungwa.” \p \v 12 Ana Pita pirpogl sindre ana pi Jon, kangiye ta Mak we dingwa, ye mam Maria yungumo mina pi plau dungwa. Igle yomba merkinde makaisi kamange ere meglkwa. \v 13 Ana Pita yungu dra mendakra yungu dra sigiu dungo ana nigl-kongun ambai ta kangiye Roda we dingwa, ye ira umedi kanapre dua mina ungwa. \v 14 Ana ye Pita ka dungo nungo embriye pirtre gun pond kaima yongwa, ba ye yungu dra yaurokre oglandi mukundi ende ikine pindre ana ka kande dungwa, “Pita ungwa dua mina moglkwa!” \p \v 15 Ditongo ye pirtre dingwa, “Ene kinan tom kana!” Ana ambaimo eremogl Pita kaima wu moglmedi yombuglo ere dungwa. Ba ye dingwa, “Pita angelomo ta wu moglum kana?”\f + \fr 12:15 \ft Enge igle Juda yomba merkinde ye yegl pirkwa, angelo wagle konguno pangwa i yomba suwarandi sugl meglmedi pir, ombugl yombamo meglmere yegl kuno moglmedi pirkwa.\f* \p \v 16 Pita ombugl dua sigiudi pai moglko ana ye yungu dra yauro ende Pita kandre ana sipuglo dingwa. \v 17 Ana yomba ka dikre kiendi moraglmedi pre Pita ongo mitna ende kuraura eretongwa. Ana Yaglkande sraglmere ere ye kane yungu auro imenda umere i kamo boglo kugl tekondo dungwa, “Ene ka boglo kugl Jems ya angrima tau teiyo.” Yegl dindre ana ye ende dumo bangeta ongwa. \p \v 18 Ana kamun tangina kana, kimbirnem wagle Pita mina taragl yegl orkwa i pirpogl sikriko nomano sindu endongwa. \v 19 Ana Herot eremogl Pita pre wakai ere dokungwa. Ba ye doko kan ikrukwa. Ana kimbirnem Pita suglmo meglkwa ikra Herot eremogl Pita pre ka kra mendigl pandigl poglkwa mango ana kimbirnem sugl meglkwa yomba ikra sigolo dungwa. \s1 King Herot goglkwa \p Ana Herot okuwo ye Judia makan kindekondo pi Sisaria kamun enge sungagle ta wanmoglkwa. \p \v 20 Herot dem kumburo Taia ya Saidon yomba tongwa. Yeglpre yomba merkinde wu suwara pi Herot kanapre eingwa. Ana yombamo i komnaiye kana Blastus akeple dinambedi ka dingo ana ye wu yombamo i koglkwa. Blastus eremogl king yungumo toglmo sugl moglkwa yagle. Ana okuwo ye prapra ende Herot moglkwa pi nomano suwara ye dem munduwo bipokndi norambedi pre krapeglkwa. Sraglpre, ye kaiya mokna neingwa i Herot dumo sugl moglmara suna igle ingwa. \p \v 21 Enge ta dipandiglkwa i plau dungo ana Herot yene king gaglmo suna ende pandigl king boglmo mina amedi mogl ka kande di yomba tongwa. \v 22 Ana yomba mangre oodite yegl dingwa, “I yomba ta ka dikrukwa, ba god ta dungwa!” \v 23 Ana tambre kaima Yaglkande angelomo wu King Herot si-atne endungwa, sraglpre, ye God kangiye dembiye sitekrukwa. Ipre Herot nangiye kimin neingo ana ye goglkwa. \p \v 24 Ba God kamo aimande yake waidi ende dumo makan koglkoglo ongwa. \v 25 Ana Barnabas ya Sol kongun diendingo ende Jerusalem embrika ikra erekondo, ana Jon, kangiye ta Mak, ye auro indre Jerusalem kondo ende ikine Antiok dumo kande umbrika. \c 13 \s1 Barnabas ya Sol God kamo dinambrika pre diendingwa \p \v 1 Antiok kamun God yombama meglmara igle propet wagle ya ka beke teingwa yomba tau meglkwa kangino yegl: Barnabas te Simeon, ye kangiye Niger we dingwa\f + \fr 13:1 \ft Kangiye Niger i mambunomo yegl, “Yomba Kama.” Yomba tau pirkwa Saimon ye Afrika yagl ta moglmedi prikwa.\f* te Lusius, ye Sairini kamun nem, te Sol ya Maneyen, ye Gavana Herot bogl tapsi wanmogl yakimbrika. \v 2 Ana kaiya mokna mawagl ere giglange dindre ana kamange ere Yaglkande temeglko, Holi Spirit ka yegl ditongwa, “Barnabas ya Sol na konguna erambiredi pre pinde i-pere endinga.” \v 3 Ana ye kaiya mokna mawagl mogltre te kamange erekondo ana onguno ye bitno mina yei diendingo endimbrika. \s1 Barnabas ya Sol ye Saiprus kamun kamambuno wakai di yomba tembrika \p \v 4 Holi Spirit eremogl Barnabas ya Sol diendungo end-ime Selusia kamun pindre ana igle ye bot indre ende ailan Saiprus embrika. \v 5 Ana ye pi dumo kande Salamis plau dindre ana Juda yomba makaino yungu mina God kamo ditembrika. Te Jon Mak ama ye akeple dungo akiye eingwa. \p \v 6 Ana ye endpi Saiprus kamun sunawom prak si ende wu dumo kande Pafos wimbrika, igle Juda yagl ta giglgiyai orkwa yagle moglko kaningwa. Ye propet kakimbi ta moglkwa, kangiye Baryesus. \v 7 Yaglmo i gavana Sesias Polas bogl yeinembrika. Te yaglmo gavana i nomano pai pogl sungwa, ana ye God kamo piragledi pre Barnabas ya Sol wiro di singiye diendungwa, \v 8 ba giglgiyai orkwa yagle i Grik ka mina kangiye Elimas, ye yombuglo ere yagl suwo engragledi orkwa. Sraglpre, gavana pirngidi dinambedi pre orkwa. \v 9 Ana Sol kangiye ta Pol,\f + \fr 13:9 \ft Hibru yomba kanno mina Sol we dingwa te kangiye Pol we dingwa i ana Grik yomba kanno mina ungwa. Enge erme i yomba tau pirkwa Sol eremogl ye yene kangiye Pol we dumedi pirkwa. Sraglpre, ye kamambuno wakai kongun Grik kamun mambuno bogl ere ende menda ongwa.\f* ye nomano mina Holi Spirit kausi moglkwa, ye toro mendigl pandigl Elimas kandre ana dungwa, \v 10 “Ene Satan wam! Taragl du-wakai pangwa i ene yaglkumbamo motnga te mambuno kinde ya i-toro tenga i prapra ene mina kausi pangwa, te God mambunomo kaima i ene ere yewe yei ana kakimbi erambedi pre i engenge etnga, ana mambuno kinde i aunake kinde kondinatne? \v 11 Ipre erme Yaglkande ongo ene sungwa, i ene ongumutn kin yenan ana ande ambuglange kankre enge tau olto dagl moratnga.” \p Pol yegl dungo tambre yene taragl kama sungwa ta wu Elimas ongumuglo mina si yokungo ana angangandi yomba ta ye ongo ake auro yenaglmedi doko moglkwa. \v 12 Taragl yegl orkwa i gavana kandre ye nomano anduglko ana Yaglkande kamo dingwa i ye pirngi dungwa. \s1 Barnabas ya Pol ende Antiok, Pisidia dumo kande embrika \p \v 13 Pol ya yomba akiye waningwa bogl Pafos kamun kondo bot ta mina ende dumo Perga eingwa; dumo i Pamfilia kamun kande suna yongwa. Ana igle Jon Mak eremogl yagl wagle kondo ende ikine Jerusalem ongwa. \v 14 Ana ye Perga kamun yei endpi Antiok plau dingwa, dumo i Pisidia kamun suna yongwa. Ana Sabat enge ye ende Juda yomba makai yungu yungugl pi amedingwa. \v 15 Ana Moses lomo ya propet wagle ka muno beglkwa i kere kondingo, okuwo makai yungu sugl meglkwa yomba eremogl Pol ya te kongun akiye erikwa yomba meglkwa ikra ka yegl diteingwa, “Angrima wagle, ene ka ta dimbi yomba pir-inaglkwa mere panan kade ana ene ditenaglmedi punga.” \p \v 16 Ana Pol andigl ongo mitna ende kuraura erete ana ye ka mambuno bogl dungwa, “Ene Israel yomba ya te Yomba Bina ene igle God dembiye karaugl ere te meglkwa na ka dinaglka i ene kinano yei piryo, \v 17 Israel yomba Godno, nono kowano pinde endungo endpi Isip kamun ye yomba yonguglmere meglkwa enge ana ye akeple dungo yomba mogl nagla erikwa. Te ye yombuglomo kande mina Israel yomba Isip kamun auro yend menda undre, \v 18 ana makan waule igle ye tau ka sendingwa ba God wakai eretendre sutno mogl ongo ana buglayungu 40 orkwa.\f + \fr 13:18 \ft Yomba tau pirkwa, Pol i ka yegl mere dungwa, “Yomba makan waule wanmeglkwa enge, ye wakai ere bakagl i wanmoglko buglayungu 40 orkwa.”\f* \v 19 Ana Kena makan kande suna igle yomba yungu ombuno 7 kingno bogl sinombro kondo ana ye makano yombama Israel tongo ye makano orkwa. \v 20 Ana taragl prapra ye ere ungwa i buglayungu 450 orkwa. \p “Ana Kena makan indre meglko, okuwo sutno yomba i-pene ende tongo ye mogl wingo ana Samuel propet moglkwa. \v 21 Enge igle ye king pre krapeglko, God eremogl Bensamin epiglmo mina Kis wam Sol i-pene ende tongo ana ye king mogl ongwa buglayungu 40 orkwa. \v 22 Ba God eremogl Sol simenda ende okuwo Devit i-pene endungo ana Israel yomba kingno moglkwa. Yagle Devit pre God yegl dungwa, ‘Na, Jesi wam Devit kan inga i na nomana wakai pir teinga, te taragl prapra erambedi na piraglmere ye erambuka.’ \p \v 23 “Ana Devit gawamo mina God eremogl yomba ere-inambuka yagle Yesus i-pene ende Israel yomba tongwa, i okuna ye ka dipanduglmere orkwa. \v 24 Ana Yesus plau dikruko enge Israel yomba prapra nomano yakete ana baptais eraglmedi pre Jon kamambuno dipene ende tongwa. \v 25 Jon kongunmo i pradinambuka mangigl orko ye dungwa, ‘Na ira moglmedi ene pirme? Na, yagle i ta moglkrika. Tamanga. Yagle i na mokona mina unambuka, ba na yagl wakai ta moglmbo kade ye kagle towo i kane poko endinaglka kuno erekrukwa.’ \p \v 26 “Angrima wagle, Abraham gawama ya ene ya te Yomba Bina ene God pre kunduglmo geglkwa. God yomba ere-inambuka pre kamo wakai di nono mina endungwa. \v 27 Jerusalem yomba ye yombano kande bogl Yesus yomba ere-ikine endinambuka yagle moglmedi ta kanpogl sikrikwa. Te Sabat yomere yomere propet wagle kanno kerikwa i ye ombugl ta pirpogl sikrikwa. Ana Yesus gorambedi ka dikeglkwa i mina propet wagle kanno i kaima paiyungwa. \v 28 Te ye aglaumo ta panan doko i-pene ende sigoraglkwa i ta manga, ba Pailat sigorambedi pre ye danda ere diteingwa. \v 29 Ana ye ka pepa mina beglkwa pamere i erekondo pandigl, ye endi-prak mina poko i-atne ende ipi kombuglo dra yomba geglko pandiglmara mina suna yengwa. \v 30 Ba ye gogl pamara God ere-ikor endungo anduglkwa. \v 31 Ana yomba ye bogl akiye Galili kamun yei ende Jerusalem kamun eingwa ikra ye mina enge merkinde wu nongugl pi tongo kanigwa. Yomba ikra erme ye pre kamo boglo kugl waidi Israel yomba teingwa. \p \v 32 “Ana no kamambuno wakai ene ditomga, i okuwo taragl ipre God ka dipandigl nono kowano awano wagle tongwa. \v 33 I erme Yesus gogl anduglmara i ana nono kowano ye nangro pre ye ka dipandigl tongwa i kaima paiyungwa. Kamo i kamambuno Buk Song numa 2 mina pangwa: \q1 “‘Na Wana ene motnga, te erme ene Nen na moglka.’\x + \xo 13:33 \xt Buk Song 2:7\x* \m \v 34 Ana God eremogl Yesus goglmara ere-ikor endungwa. Ye okuwo aglketa gogl ende maugl mina pi buglkrambuka ipre God ka yegl dungwa: \q1 “‘Na wakai ere ene tendre \q1 te taragl holi prapra tenaglka \q1 i okuna Devit ka dipandigl \q1 teinga ikra mongo kaima panambuka.’\x + \xo 13:34 \xt Aisaia 55:3\x* \p \v 35 Te kamambuno pepa mina ka ta yegl pangwa, \q1 “‘Ene kongun yomba ta \q1 kinde kondimin ye maugl mina ta bugl sungum dikrambuka.’\x + \xo 13:35 \xt Buk Song 16:10\x* \p \v 36 “Ana Devit ye God prumere ere yene yombama ditendre ana goglkwa. Ye yagl awama wagle pandiglmara dumo i ye pandiglko ana nangiye bugl sungum dungwa. \v 37 Ba God eremogl goglmara ikor endungo ye ta bugl sungum dikrukwa. \p \v 38 “Yeglpre angrima wagle, piryo. Ene tandaglmeno Yesus mina koko ende tenambuka pre no kamo i ene di tomga. \v 39 Ana Yesus wedi pirngi dingwa yomba tandaglmeno koko ende tendre yomba du-wakai we dinambuka ba Moses lomo i mina yomba du-wakai we ta dikraglkwa. \v 40 Ipre propet wagle ka yegl dingwa i ene mina plaudi dinambedi erme kanpoglsi molo: \q1 \v 41 “‘Kaniyo, ene kamambuno dikinde yengwa yomba \q1 nomano kanekane yei ana \q1 goraglkwa. Sraglpre, na erme \q1 ene meglmara kongun ta \q1 eraglka, i ene ta pirngi \q1 dikraglkwa te yomba ta \q1 ombugl na konguna i dipoglsi \q1 tenan ene ama pirngi dikraglkwa.’”\x + \xo 13:41 \xt Habakuk 1:5\x* \p \v 42 Ana Pol ya Barnabas makai yungu kondo ende menda wimbriko yomba eremogl ye Sabat ta mina aglke ikine undre ka i keme ditenambre dingwa. \v 43 Ana yomba makai yungu makaisi meglkwa wu perepere eingo, ana Juda yomba ya te yomba menda ye Juda yomba kamambuno pirmara pirkwa merkinde Pol ya Barnabas embirara mokonomugl eingwa. Ana God wakaimo tongwa i mina wanmoraglmedi ye ka giglendi ditembrika. \p \v 44 Ana Sabat ta yongo siti yomba prapra God kamo piramnedi umakaisi meglkwa. \v 45 Ana enge igle yomba merkinde makaisi meglko Juda wagle kandre, ye deno kumbro Pol ka dungwa i di ikine ende ana nangiye ka-si teingwa. \p \v 46 Ba Pol ya Barnabas kundugl goglkre ka mongo di ikine endimbrika, “No komnaiye kana God kamo ene ditombuglka, kamo i ene pirakrikura ipre ene kor aimande meglkwa i inakune dingwa. Yeglpre no erme ene kondo endpi Yomba Bina meglmara i kamambuno ditombuglka. \v 47 Ana Yaglkande kamo yegl di nono norkwa: \q1 “‘Yomba Bina mina ene \q1 ambuglange mereyegl moraglkwa pre na i-pene endiga, \q1 ipre yomba makan uglo \q1 koglkoglo meglkwa ere-inaglka.’”\x + \xo 13:47 \xt Aisaia 49:6\x* \p \v 48 Yegl dimbriko ana Yomba Bina gunyei Yaglkande kamo i dembiye siteingwa. Ana kor aimande moraglmedi pre pinde i-pere endungwa mere ye pirngi dingwa. \p \v 49 Ana makan igle Yaglkande kamo boglo i waidi kuno orkwa. \v 50 Ba Juda yomba di nusingo ambu kangino kande pango, te God wedi pirkwa ya te siti igle ende okuna eingwa yomba ye Pol ya Barnabas eresindre ye dumono igle moglkrambredi mange endingwa. \v 51 Yegl erikwa pre ye suwo ende pindre katno mina makan kungane dange moglkwa i tama bagl ende ye ende Aikoniam kamun embrika. \v 52 Ana Antiok kamun disaipel ye gun pond yeingo te Holi Spirit nomano suna kausi moglkwa. \c 14 \s1 Aikoniam kamun Pol ya Barnabas kamambuno dimbrika \p \v 1 Aikoniam kamun Pol ya Barnabas eremogl Juda yomba makaino yungu yungugl pi kamambuno giglendi dimbriko Juda yomba ya te Grik yomba merkinde pirngi dingwa. \v 2 Ba Juda yomba tau pirngi dina kiurikwa yomba ye eremogl Yomba Bina meglmara di nusingo ana ye deno kumbro pirngi dingwa yomba teingwa. \v 3 Ana Pol ya Barnabas enge olto Aikoniam kamun igle wanmogl ana Yaglkande wakaimo norkwa kamo i ye kundugl goglkre yomba ditembrika. Ye Yaglkande kamo pamere dimbrika i kaima pamedi ana Yaglkande siriye sitongo, ye kimagl kanekane eurika. \v 4 Ana siti suna i yomba poimsi tau pi Juda yomba akingo te tau pi aposel suwo akingwa. \v 5 Ana Yomba Bina ya te Juda wagle ye yombano kande bogl wu suwara pi, ana aposel suwo erekinde erete kombuglo sigoramnedi pirkwa. \v 6 Ba aposel suwo ka i pirtre ye teke endpi Likonia dumo kande ya Listra pindre te Derbi dumo kembra yemara igle ama dumo tau akiye embrika. \v 7 Igle ye kamambuno wakai aimande dipene ende te wanmiurka. \s1 Listra ya Derbi kamun igle yagl ta kagle mau sungo erewakai eurika \p \v 8 Ana Listra kamun igle yagl ta amedi moglkwa, ye kagle koglkoglo akiye mau sungwa. Ye mam kugl yomara suamugl orko ana konbo wankrukwa. \v 9 Pol kamambuno dungo yagl i pir moglkwa. Ye pirngi dungwa pangwa i mina kagle wakai erambuka pango, ana Pol toro mendigl pandigl yagl i kandre, \v 10 ana ye ka kande di yagl i tongwa, “Enene katn mina du yene andigl moglo!” Ana enge igle keunde yaglmo puglondi andigl konbo wu ikine ikine ongwa. \p \v 11 Ana yomba merkinde meglkwa ikra Pol taragl orkwa i kandre, ana Likonia kanno mina ka kande di yegl dingwa, “God wu yomba kogl pindre ana ende wu nono mounara atne wingwa.” \v 12 Yegl dindre, ana Barnabas kangiye god Sus we dingwa, te Pol ende okuna pi ka dungwa ipre ye kangiye god Hermes we dingwa.\f + \fr 14:12 \ft Grik yagl ambu pirngi dingwa god kimbi merkinde meglmedi pirkwa. Sus moglkwa i god kimbi kingno moglme dingwa, te Hermes we ye kongunmo kakep yome dingwa.\f* \v 13 Ana god Sus kamo mambuno yungu i siti togl dramugl yongo, ana pris yungumo igle kongun orkwa yagle i ye bugla-kau ya plawa kuiye din endingwa iyu, ana siti togl dra mina ungo ana ye ya yomba merkinde akiye kombuglange ere aposel suwo tenamnedi erikwa. \p \v 14 Ba Barnabas ya Pol ya aposel taragl yegl eramnedi erikwa i pirtre ana ye gatno ake argla dindre, mukundi ende suna yomba merkinde meglmara pindre ka kande dimbrika, \v 15 “Yagl wagle, ene sraglpre yegl erme? No ama yomba ene meglmere kuno yegl mouglka! No igle umbuglka i kamambuno wakai ene ditombugl, ene taragl yoko dembiye siteingwa i kondindre ana God kor aimande moglmara enaglkwa. Godmo i heven ya makan ya mundi nigl te sragl prapra suna igle paingwa i ye ere yongwa. \v 16 Te okuna yomba koglkoglo mogl wingwa i kanwinge orko yene nomano pirmere-mere ere wanmeglkwa. \v 17 Ba ye teke aimande ta paimbo yomba ta na ka dinaglmedi erekrukwa. Ye mambuno wakai orkwa i ombuno yegl dungwa. Ana kamun kua mitna diendungo kamun sungo te enge pamara kaiya mokna merkinde yaglkwa wakai boglko, te ye kaiya mokna merkinde tongo ne kau sindre ana gun kaima yeingwa.” \v 18 Ye ka i dimbriko ana yomba ofa eretenamnedi erikwa i ama ye yombuglo ere mane dimbriko kondingwa. \p \v 19 Ana Juda yomba tau Antiok ya Aikoniam kamun mogltre, ende Listra siti suna undre ana ka giglendi ditendre yomba merkinde ikoglo endingwa. Ye pirkwa Pol kombuglo singwa goglmedi ana siti suna gundo imenda eingwa. \v 20 Ba Yesus disaipelma wu Pol pamara mogl winambo dingo, ye andigltre ende ikine siti ongwa. Ana tangina ye Barnabas bogl end-ime Derbi kamun embrika \s1 Barnabas ya Pol eremogl Yesus wedi pirngi dingwa yomba ka di sigigledi tembrika \p \v 21 Ana Derbi siti igle Barnabas ya Pol kamambuno wakai dipene ende tembriko yomba merkinde pirngi dindre ana Yesus disaipelma erikwa. Yegl ertre ana ye aglke umbrara ende ikine Listra ya Aikoniam te Antiok dumo Pisidia makan suna embrika. \v 22 Igle disaipel wagle pirngi dingwa i mina moraglmedi pre ka di giglendi tendre ana diwakai yei tendre ana dimbrika, “Nono God kingdomo mina suna enamunedi pun kade, ana komnaiye kana yumbun kanekane i-wanmogltre, ana ende suna enamga.” \v 23 Ana Pol ya Barnabas God yombama meglmere meglmere pindre, ana kamambuno mina ende okuna enaglkwa yomba pinde indre ana ye prapra pre yagl suwo kaiya mokna mawagl mogltre, te kamange ere Yaglkande pirngi dimara i ongo mina tembrika. \s1 Barnabas ya Pol ende ikine Siria makan Antiok kamun embrika \p \v 24 Ana ye suwo Pisidia makan ende pipi ana Pamfilia makan plau dimbrika. \v 25 Ana ye ende Perga kamun pindre kamambuno dipene ende tendre, ana ende ime Atalia kamun embrika. \p \v 26 Ana okuwo Antiok kamun pirngi dingwa yomba pirkwa God wakaimo yagl suwo tenan kamambuno kongun erambrika pre ye di God ongo mina yengwa ikra eurika dundungo, ana Atalia kamun ye bot mina ende suna pindre ende ikine Antiok kamun embrika. \v 27 Ana ye ende ikine undre God yombama imakai sindre, ana God siriye sitongo ye kongun erimbrere i ka boglo kugl tendre, te Yomba Bina God konbo yauro tongo ye pirngi dingwa i akiye ka boglo kugl tembrika. \v 28 Te ye enge merkinde Yesus disaipelma bogl akiye igle meglkwa. \c 15 \s1 Pirngi dingwa yomba Jerusalem kamun makaisi ka tangingwa \p \v 1 Yagl tau Judia kamun yei ende ime Antiok undre, ana ye mambuno bogl ka beke God yombama teingwa, “Ene Moses lomo dumere ere nangino punduno ta bogl endekrimbi, ana God ene ta ere-ikrambuka.” \v 2 Yegl dingo, Pol ya Barnabas eremogl yomba i bogl ka tengramo dingo ana epigl wu suwo ongwa. Pol ya Barnabas ya pirngi dingwa yomba tau bogl kere endingo ende imbo Jerusalem kamun pi aposel wagle ya te ende okuna eingwa yomba meglmara ka i krapogl diporamnedi pre diendingwa. \v 3 Ana God yombama yegl dindre, ana ye ende enaglmedi pre diendingwa. Ana ye endpi Ponisia ya Samaria kamun pindre, ana kamambuno kiurikwa yomba ye kamambuno sraglmere ere pirmere i ye ka boglo kugl God yombama teingo ye ka dingwa i pirtre gun pond yeingwa. \v 4 Ana ye ende wu Jerusalem wingo ana God yombama ya aposel wagle ya kamambuno mina ende okuna eingwa yomba eremogl Barnabas ya Pol diwakai yeiteingwa. Ana yagl suwo ye mina God taragl kanekane eretongwa ikra ditembrika. \p \v 5 Ba pirngi dingwa yomba tau ye eremogl Parisi wagle mina epitno meglkwa i ye andigl mogl yegl dingwa, “Yomba Bina ye erme kamambuno pirkwa ama nangino punduno bogl ende teimbi, ye Moses lomo pamere pinande eraglkwa.”\f + \fr 15:5 \ft Kamo ta ombugl, Aposel 11:2 kanamga.\f* \p \v 6 Ana aposel wagle ya kamambuno mina ende okuna eingwa yomba ye ka kra i diporamnedi pre makai singwa. \v 7 Ana ka tau mere dimeglko Pita andigltre ka yegl ditongwa, “Na angrima wagle, ene pirkan erikwa, nono mina igle okuna kana God na pinde yungo ana kamambuno kiurikwa yomba meglmara kamambuno wakai dite bekete erikra. Yeglpre na ka wakai drana mina dimenda endingo pirtre ana pirngi dingwa. \v 8 Ana yomba prapra nomano i God kanpogl sungwa, ye Holi Spirit no normere kuno yeglmere, ama Yomba Bina tongwa i God kan wakai yongwa ombuno dungwa. \v 9 Nono ere-ta ende noro te kamambuno kiurikwa yomba ere-ta ende tekrukwa. Ye Yesus wedi pirngi digo ana tandaglme koko endungo nomano pesungwa. \v 10 Sraglpre ene erme God ta eran kanamnedi erme? Ene taragl yumbun murki dongwa i disaipel ta kake tekriyo. Ana okuna imbo nono kowano awano ya te nono yumbun kakumgra, i aglketa kakinamga pre dimo? \v 11 Yegl tamanga, Yaglkande Yesus wakaimo mina nono pirngi dumga pre God nono ere-yungwa, kuno yegl keme ere ye ama ere-yungwa.” \p \v 12 Ana yomba prapra makaisi meglkwa i kiendi meglko, Barnabas ya Pol ye suwo mina God kimagl kanekane ya diu kamambuno kiurikwa yomba meglmara ye mina orkwa ikra ka boglo kugl tembriko, ana ye dimbrika i piramnedi kinano gundo meglkwa. \v 13 Ye ka dikondimbriko ana Jems ka yegl dungwa, “Angrima wagle, na ka dina erika i ene piryo. \v 14 God komnaiye kana ende kamambuno kiurikwa yomba mina undre ana ye i-ikine endimbo nana yombanma meglmara i moraglmedi prukwa, i Saimon dipene ende norkwa. \v 15 Ana ye ka dingwa i ya propet wagle kanno i kaima kuno orkwa. Ka i yegl muno beglko pangwa: \q1 \v 16 “‘Okuwo na ende ikine \q1 undre ana Devit yungumo \q1 bugl yange sungwa i aglke \q1 kordagl keimbo okuna yomere yegl yeinambuka. \q1 \v 17 Ana yegl erimbo yomba \q1 ikine moraglkwa Yaglkande \q1 pre dokimbi, te Yomba Bina \q1 prapra na kangina dagl \q1 dingwa, Yaglkande taragl i orkwa,’\f + \fr 15:17 \ft Amos 9:11,12\f* \q1 \v 18 i okuna imbo Yaglkande dungo pirkondingwa. \p \v 19 Ana Jems yegl dungwa, “Na yegl pirka: Yomba Bina ende God mina wingwa i nono yumbun merkinde tekramga. \v 20 Ba nono pepa muno bogl tenamga. I god kimbi kaiya mokna ofa ereteingwa i deglmbi yongwa pre nekraglkwa te yagl ambu kunogl neingwa i mane ditendre te taragl nunguno mina kane keglko geglkwa i nekre te bormai ama nekriyo ditenamga. \v 21 Sraglpre okuna imbo Moses lomo i siti prapra dipene ende tendre, te Sabat enge yomere yomere makai yungu prapra yungugl kere-kere erikwa.”\f + \fr 15:21 \ft Juda yomba ye Israel makano mina keunde ta moglkrikwa. Tamanga. Kamkand ye ende kantri tau dumo bange bange eingwa, ye dumo aglokra meglmara i makai yunguno yongo meglkwa. Aposel 2:5-11 kanamga. Yeglpre yagl ambu merkinde siti igle meglkwa i Moses lomo tau mere i pirkondingwa.\f* \s1 Kamambuno kiurikwa yomba pirngi dingwa ikra kaunsol wagle pepa bogl teingwa \p \v 22 Ana aposel wagle ya ende okuna eingwa yomba ya te God yombama mundu, wu suwara pi yene yombano ta pinde indre, Pol ya Barnabas bogl diendimbi ende Antiok enaglmedi pre ka-tange ana ye yene mina yagl suwo pinde ingwa. Ye yagl suwo pinde ingwa, ta Judas (kangiye ta Barsabas) ta Sailas. Ye epigl meglmara yagl suwo i yomba kande miurka. \v 23 Ana ye pepa i-yemara ka yegl beglkwa: \q1 Aposel wagle ya ende okuna \q1 eingwa yomba no ene angro \q1 wagle mounga, ana \q1 kamambuno kiurikwa yomba \q1 pirngi dindre ana Antiok ya \q1 Siria ya Silisia kamun meglkwa i diwakai yeitomga. \p \v 24 No yegl punga, yomba tau no mina ende menda pindre ana ka dimara i bagl nusingo ene nomano sikugl endingwa. Ye yegl eraglmedi pre no ta diendekunga. Tamanga. \v 25 Ana no prapra makaisi mogl, prawe dindre ana yagl tau pinde indre, angro Barnabas ya Pol bogl diendumgo ende ene meglmara wimiwo. \v 26 Nono Yaglkandeno Yesus Krais kangiye pre yagl suwo i ye sigoraglkwa i ta kundugl goglkre kongun eurika. \v 27 Yeglpre no Judas ya Sailas ene meglmara diendumga. No ka muno bounga kaima wedi ye drano mina ombugl ditenambrika. \v 28 Ana Holi Spirit no mina mogl norko no ka yegl dumga, no aglke yumbun ta ene pandigl tembe ende tekramga. Ba ka ditomnere i keunde ene sika siyo. \v 29 God kimbi kombuglange gagl teingwa kaiya mokna i God ongumuglo wagle kinde orkwa pre nekraglkwa. Ana ene bormai nekre te dua-kambu nungo kane kogl sigeglkwa i nekraglkwa. Te yagl ambu kunogl gundingwa i mina mogl eglke endinaglkwa. Ana enene sugl wakai mogltre, taragl yegl ta erekrimbi ana wakai moraglkwa. \q1 No yegl keme ditendre, wakai we dumga. \p \v 30 Ana yomba ka-singiye diendingo ende ime Antiok eingwa. Ye igle pindre ana God yombama prapra aglendi imakai sindre ana pepa muno beglko i-eingwa ikra teingwa. \v 31 Ana yomba pepa i kere kondo ana giglendi moraglkwa ka diteingwa ipre gun pond yeingwa. \v 32 Ana Judas ya Sailas ye yene propet miurka, ipre ka tau merkinde kupkene ere di Kristen tendre, ana di sigigledi tembrika. \v 33 Ye Antiok kamun igle enge tau wanmiurko ana ye ende ikine diendingwa yomba meglmara enambrika pre God yombama ye diwakai yeitendre, nomano pokndi yenan ende piro dingwa. \v 34 Ba Sailas ye Antiok kamun mogl panagledi prukwa.\f + \fr 15:34 \ft Erme pirpogl singwa yomba tau yegl pirkwa, epigl i Luk yene muno boglkrukwa. Ba yomba ta okuwo muno boglme dingwa.\f* \v 35 Ana Pol ya Barnabas ye Antiok kamun mogl pambriko, ana igle yomba tau merkinde ye bogl akiye wanmogl, ana Yaglkande kamo yomba bekete dipene ende te erikwa. \s1 Pol ya Barnabas ye wu perepere embrika \p \v 36 Enge kurita wanmeglko ana okuwo Pol di Barnabas tongwa, “Nono ende ikine pi God yombama taun prapra yomara suna meglkwa i kanambuglka, igle nono okuna Yaglkande kamo dipene ende tombuglka ikra, ye sraglmere ere meglkwa i pi kanambuglka.” \v 37 Yegl dungo, Barnabas eremogl Jon kangiye ta Mak we dingwa, ye auro imbo akiye enamunedi prukwa. \v 38 Ba Jon Mak eremogl ye bogl akiye kamambuno kongun aimande ta eremoglkre ana Pamfilia kamun suna igle ye kindekondo ende ikine ongwa ikra-pre, Pol manedi ye auro ipikrambugle dungwa. \v 39 Ana Pol mane dungwa ipre ye nonga pond dindre ana wu perepere embrika. Ana Barnabas eremogl Jon Mak auro yungo, bot mina endpi Saiprus kamun embrika. \v 40 Te Pol eremogl Sailas di yungo ana endena euriko, ana pirngi dingwa yomba ka yegl diteingwa, “Yaglkande wakaimo i ene mina panano.” \v 41 Ye ende Siria ya Silisia kamun pindre ana God yombama meglmara i wu ikine ikine pi, ka di sigigledi tembrika. \c 16 \s1 Pol ya Sailas embirara Timoti wu suna ongwa \p \v 1 Ana Pol ende Derbi kamun pindre ana okuwo Listra kamun ongwa. Ana disaipel ta igle moglkwa, kangiye Timoti we dingwa. Ye mam Juda ambu ta, ye ombugl pirngi dungwa. Ba ye nem Grik yagl moglkwa. \v 2 Ana Listra ya te Aikoniam kamun kamambuno pirkwa yomba ye angro Timoti yagl wakai moglme dingwa. \v 3 Pol eremogl Timoti auro imbo akiye ende enambugledi prukwa. Ipre Pol eremogl Timoti nangiye punduno bogl ende tongwa. Ye yegl orkwa i sraglpre, kamun igle Juda yomba mogl-eingwa i pirkwa, Timoti nem, Grik yagl moglkwa. \v 4 Ana ye endpi taun tau-tau pindre, ana aposel wagle ya ende okuna eingwa yomba Jerusalem kamun suna ka di gidingwa ikra God yombama pinande eraglkwa pre diteingwa. \v 5 Ana yegl eriko, God yombama i pirngi dingwa gigle dungo, ana ande enge suwarandi ye nambano wu pond ongwa. \s1 Pol ongumuglo-mugl orko Masedonia yagl ta kangwa \p \v 6 Pol ya Timoti akiye waningwa yomba bogl Prigia ya Galesia kamun keunde winambo dingwa. Sraglpre, Holi Spirit eremogl ye Esia Provins kamambuno dipene ende dinaglmedi mane ditongwa. \v 7 Ye endpi Misia makan plau dindre, ana ende Bitinia makan suna enamunedi eriko ana Yesus Spiritmo mane ditongwa. \v 8 Ipre ye Misia makan iyenda ende ana ende ime Troas kamun eingwa. \v 9 Ana igle enduwer Pol ongumuglo-mugl orko kangwa, i Masedonia yagl ta wu andigl mogl yana ditongwa, “Ene ende koglo Masedonia undre ana no akepledo.” \v 10 Pol ongumuglo-mugl orko kango, okuwo no ende Masedonia enapre oglandi akekun ertre punga, i no kamambuno wakai i dipene ende yomba tenamga pre God no agle dungwa.\f + \fr 16:10 \ft Ka tau pepa Aposel mina ka yegl pangwa “no”. Enge i Pol eremogl Luk bogl enge tau akiye wambiredi ana yomba merkinde pirkwa. Yeglpre ye dungwa. Ana enge igle Luk ombugl Pol bogl akiye ende Filipai embrika mere pago te ye Filipai meurka, ana Pol eremogl Filipai kondungwa. Kamo “no” ita aglke di wankrikwa te Aposel 16:40 kanamga.\f* \s1 Filipai kamun igle ambu Lidia nomane yake tongwa \p \v 11 Ana no Troas kamun kindekondo sip indre du yene sipraksi ende ailan Samotres pindre, ana tangina ende siti kande Niapolis omga. \v 12 Ana igle plau dindre, ende suna Filipai kamun omga, i Masedonia makan igle sitimo ta yongwa. Rom gavman i sugl moglmara. Ana dumo igle no ande enge tau mounga. \p \v 13 Ana Sabat enge no siti togl dra mina ende menda pindre ana ende nigl kande ta womara bina omga. Igle Juda yomba kamange ere-ere erimara dumo i doko kanapre omga. Ana ambu tau igle makaisi meglko no amedindre, ana mambuno bogl ka ditomga. \v 14 Ana ambu wagle ka pir meglmara pukamugl i ambu ta moglkwa, kangiye Lidia. Ye gagl alap gamba ermar nangiye koglkwa i topo ere yundre ana ye aglke moni bogl yungwa, ambumo i dumo kande Taiataira kamun mam. Ye God dembiye karaugl ere te-te orkwa ambumo, ana ambumo i Pol kamambuno dungwa i pirambedi pre Yaglkande eremogl ye nomanemo ake audi tongwa. \v 15 Ambumo yene ya te yomba ye yungumugl meglkwa ye prapra baptais erikwa, ana ye yungunamugl unaglmedi pre no digagltre, ana dungwa, “Ene eremogl na Yaglkande wedi pirngi dumedi pirmbi ana ende wu na keipaimara moraglkwa.” Ana no unaglmedi pre danda ere dungo pre no omga. \s1 Pol ya Sailas Filipai kamun kane singwa \p \v 16 Ana ande enge suwarata no endpi kamange erimara dumo igle omgo, nigl-kongun ambai ta spirit kinde ye mina moglko, ana spirit kinde moglo bakagl orkwa. Yegl ormara ipre minge moni merkinde sidagl indre ana suglmo meglkwa yomba tongo ne-ne erikwa. \v 17 Ana ambaimo i no Pol bogl omunara mokonomugl undre ana aglangesi yegl dungwa, “Yagl kane magl wingwa i we, God mitna imbo kaima moglkwa i nigl-kongunmo yomba undre, ana God ene ere-inambuka pre ye ka dite winga.” \v 18 Ana ambaimo i enge merkinde yegl ere-ere orko Pol kinde pirtre, ana kan aketendre spirit kinde i ditongwa, “Yesus Krais kangiye mina na ene diteinga, ene ambai i mina kondo ende menda wo.” Erme keunde spirit kinde ambai kondo ende menda ongwa. \p \v 19 Enge igle ambai suglmo meglkwa yomba ikra kaningo minge moni sidagl neingwa konbo ikra dundungo, ana ye deno kumbruko, Pol ya Sailas gundo paraglandi yendpi yomba kande wagle makaisi meglmara maket dumo eingwa. \v 20 Ana ye ipi kot pirkwa yomba meglmara pindre ana dingwa, “Yagl suwo i Juda yomba kra, ye no sitino mina igle kunda keurka. \v 21 Ye mambuno tau beke tembrika i nono Rom yomba lono mina mane dungo pamara i ye eurika.” \p \v 22 Ana yomba merkinde Pol ya Sailas eresinamnedi erimara i wu suna eingo, ana kot pirkwa yomba eremogl yagl suwo gatno suna ake arigla dindre, ana yomba kumba siyo dingwa. \v 23 Uglmbo kumba merkinde sindre, okuwo ipi kane yungu ende pandigl, ana kimbirnem sugl wakai-yene moraglmedi pre ka giglendi diteingwa. \v 24 Ka yegl dingwa i sugl yomba pirtre, ana yagl suwo auro yend kula sunawom pindre, ana katno endi bange waugl yemara suna ende sen mina kane singwa. \p \v 25 Ana enduwer suna Pol ya Sailas kamange ere, giglange di God dembiye simbriko, ana kane paingwa yomba tau ye eurika i kinano gundo pirmeglkwa. \v 26 Tambre kaima imem pond kaima ungo, kane yungu kauglange prapra pinga dingo, te yungu dra prapra anda bogl kondungo ana kane paingwa yomba prapra katno sen keglkwa ikra pirkasi yangingwa. \v 27 Ana kimbirnem kane yungu sugl moglkwa yagle ye uglpamara andigltre ana kango yungu dra audi yeingo, ana kane paingwa yomba teke endpi kondimedi pirtre, ye dikumba prak towo mina panduglkwa i gundo indre yene sigoragledi orkwa. \v 28 Ba Pol ka kande dungwa, “Enene sigoglkro. No prapra mounga yawe!” \p \v 29 Ana kimbirnem kane yomba sutno moglkwa yagle, ken ambuglange pre agle dindre ana oglbugldi ende yungugl pi Pol ya Sailas miurara pindre ongo kagle sungo yange ye miurara katno mina sungwa. \v 30 Ana ye eremogl Pol ya Sailas auro imenda pindre krapogl tongwa, “Yaglkande suwo! Na sragl erimbo God ere-i nambe?” \p \v 31 Ana ye yegl ditembrika, “Yaglkande Yesus wedi pirngi dimin ana ene ya te yombanma wagle akiye ere-inambuka.” \v 32 Ana ye eremogl Yaglkande kamo di yaglmo i ya yomba prapra ye yungumo mina meglkwa i tembrika. \v 33 Enduwer keunde kimbirnem ikra yagl suwo auro ipi onguno nangino bogl biglki dumara ikra nigl ende tendre ana oglandi kaima ye ya yombama bogl prapra baptais erikwa. \v 34 Ana yaglmo i Pol ya Sailas auro yend keipamara pindre ana kaiya mokna tau ninambrika pre tongwa. Ye ya yombama bogl gun pond yeingwa, sraglpre, ye prapra God wedi pirngi dingwa. \p \v 35 Ana kamun tangungo kot pirkwa yomba ye kimbirnem di kane yungu sugl moglkwa yagle moglmara ende, yegl diteingwa, “Yagl suwo i diendimin kane yungu ende menda pirondo.” \v 36 Ana kimbirnem kane yungu sugl moglkwa yagle yegl di Pol tongwa, “Kot prukwa yagle ene ende menda enambriwo dungwa. Ene erme kane yungu kondo nomano pokndi yenan ende piro.” \p \v 37 Ba Pol di kimbirnem sutno yomba tongwa, “No aglau ta erekuglka, ba yomba ongumutno mina yoko kumba no singura. No Rom yomba mouglka\f + \fr 16:37 \ft Enge igle Rom dumo kande king ta moglkwa. Kingmo i kangiye Sisa we dingwa. Ye Mediterenian mundi nigl kande kantri i prapra mangigl yongwa i sugl moglkwa. Yeglpre Rom yomba ye yomba kande mounedi pirkwa. Ye lono mane dindre kot mambuno paikrumere ertre ana kimbirnem ama yoko ere sikriyo dungwa, enge tau Rom yomba kanwinge eriko yomba dumo bange ta nem wu Rom yomba mereyegl meglkwa. Pol nem i ombugl yomba yeglmere ta moglko ana Pol mam kugl yongo ye ombugl Rom yomba moglkwa. Aposel 22:24-29 kanamga.\f* i ene pirkwa yangungo no yoko sikane singwa. Ana erme uglmange ere no diendina pre dimo! Tamanga! Ye yene diendimbi undre ana no yombaglko auro imenda enaglkwa.” \p \v 38 Yegl dungo, kimbirnem ikra ende ikine pi kot pirkwa yomba ka boglo kugl teingo, ye pirkwa Pol ya Sailas Rom yomba miurka pai dungo ana kundugl geglkwa. \v 39 Ana ye yagl suwo miurara pindre, ana kinde oune ditendre ana kane yungu auro imenda pi siti kondo ende piro dingwa. \v 40 Ana Pol ya Sailas kane yungu ende menda pindre, okuwo ende ambu Lidia yungumo mina embrika, igle Yesus yombama meglko kandre, ka tau di akegidi tendre ana okuwo ye igle kondo endimbrika. \c 17 \s1 Pol ya Sailas Tesalonaika kamun embriko ana yomba eresinamnedi erikwa \p \v 1 Ana Pol ya Sailas endpi Ampipolis ya Apolonia kamun imara ende ana ende wu Tesalonaika kamun plau dimbrika. Igle Juda yomba makaino yungu ta yongwa. \v 2 Pol eremogl makai yungu igle yungugl ongwa, i ye mambunomo pango, bange bange yungugl pipi ormere mere ongwa. Ana Sabat enge suwota Pol ende yungugl ongo ana kamambuno pepa mina ka pamere i Juda yomba ka-tange pirkwa. \v 3 Ana Mesaia giu gogltre, gogl te andrambuka i kamo pepa mina pango, ye yomba ditendre, dipogl site, ana ye ama yegl dungwa, “Yaglmo Yesus i erme na dipene ende ene teinga, ye Mesaia moglkwa.” \v 4 Ana Juda yomba tau ka i pirngi dindre ana Pol ya Sailas mokono keglkwa, te Grik yomba merkinde God kunduglmo geglkwa yomba yeingo, te ambu kangino kande pangwa merkinde ombugl ye mokono keglkwa. \p \v 5 Ba Juda yomba deno kumbruko ana ekriye kinde beglkwa yomba dimakaisi kunda gagltre ana siti suna igle kunda eramnedi erikwa. Ana Pol ya Sailas sigundo i-pene wu yomba merkinde meglmara unamnedi pre, ye oglbugldi ende Jeson yungumo mina pindre yungu yombugl dokingwa. \v 6 Ba ye Pol ya Sailas doko kan ikre, ana ye eremogl Jeson ya pirngi dingwa yomba tau sigundo iyu siti sugl meglkwa yomba meglmara undre ka kande yegl dingwa, “Yagl wagle i dumo kamun koglkoglo kunda keglkwa yomba! Ana erme ye ende nono dumono kande suna wingo, \v 7 ana Jeson eremogl yagl wagle i auro ipi yungumugl ongwa. Yombamo ye prapra king ta ama moglkwa, kangiye Yesus we dindre ana Sisa kamo sendingwa.” \v 8 Ka dingwa i yomba prapra ya te siti sugl meglkwa ye pirtre ana oglagl dindre sikugl endingwa. \v 9 Ana yomba kande wagle eremogl Jeson ya yaglkunama ikra monino teingo kane paingwa, endingo ende menda eingwa. \s1 Pol ya Sailas pi Beria kamun kamambuno kongun eurika \p \v 10 Ana kamun mim pai kondungo kamambuno pirkwa yomba eremogl Pol ya Sailas diendingo ye ende Beria kamun embrika. Ye igle plau dindre ana Juda yomba makaino yungu ta yomara yungugl embrika. \v 11 Ana Juda yomba Beria kamun meglkwa ye mambunono wakai kaima pango, Tesalonaika yomba engrikwa. Ye ka i gun argan bogl pirtre, ana Pol kamambuno dungwa i kaima pamo mo dindre, ye engenge kamambuno pepa indre kere kanigwa. \v 12 Ana Juda yomba merkinde pirngi dingo, te Grik ambu kangino kande pangwa ya Grik yagl merkinde ama pirngi dingwa. \p \v 13 Ba enge igle Juda yomba Tesalonaika kamun meglkwa ye pirkwa Pol eremogl Beria kamun God kamo dipene ende moglme dingo, ye ombugl ende Beria kamun pindre ana igle yomba merkinde deno kumbrambedi pre koglbagl ere di nusingwa. \v 14 Yegl eriko ana pirngi dingwa yomba tambre kana diendingo Pol ende mundi nigle bina ongwa. Ba Sailas ya Timoti ye Beria kamun mogl pambrika. \v 15 Ana yagl tau Pol auro i-eingwa ikra, ye bogl akiye endpi Atens kamun eingwa, ana ye ende ikine Beria kamun unamnedi eriko, Pol eremogl Sailas ya Timoti tambre kana ende ye moglmara unambredi pre ka-singiye diendungwa. \s1 Atens kamun Pol kamambuno dungwa \p \v 16 Ana Pol yagl suwo pre Atens siti igle sutno mogl pandre kango, dumo kande suna i god kimbi kuiyano beke endingwa kausi meglko ana ye kandre dem munduwo kinde prukwa. \v 17 Yeglpre, Juda ya Grik wagle ye God dembiye singwa yomba eremogl Pol bogl makaino yungu mogl ka-tange pirkwa. Te yomba wu makaisi-si erimara dumo i ye engenge pi yomba wu igle meglkwa i ka di te-te orkwa. \v 18 Ana Epikurian ya Stoik\f + \fr 17:18 \ft Grik yomba tau merkinde ye okuna yomba pirpogl singwa kanno i duglo beglkwa. Epiglmo suwo i Epikurian ya Stoik yomba.\f* mambunono pirpogl singwa yomba tau wingo ana Pol bogl ka giglendi di ikine ikine endingwa. Ana yomba tau krapeglkwa, “Yagl i ka guagua dinambiwa ye sragl ka dina orme?” Te yomba tau yegl dingwa, “Ye eremogl dumo bangeta godno pre kanno dungwa.” I sraglpre, Pol eremogl Yesus kamo wakai ya te gogl andigl ukor ongwa kamo i dipene endungwa, ipre yomba ka i dingwa.\f + \fr 17:18 \ft Grik kanno mina, “Gogl andigl ukor ongwa” yegl dingwa, “Anastasis” i ama ambu ta kangiye pangwa. Erme pirpogl singwa yomba mere pirkwa Grik yomba eremogl Pol ye Yesus ya ana ambumo Anastasis ipre dumedi pirkwa. Pol eremogl god suwo kangiye daglkwa i dumo bangeta pre daglmedi Grik yomba yegl pirkwa.\f* \v 19 Ana ye Pol indre auro ipi Ariopagas dumo igle yomba kande wagle ka-tange meglmara pindre ana yegl dingwa, “Ene ka kor ungwa ta indre yomba bekete wanga i no dinotn piramno mo? \v 20 Ene ka kor kaneta dingo no punga, ana kamo i mambuno sraglmere pangwa i no piramnedi punga.” \v 21 Ana Atens makan nem prapra yeingo te yomba yongugl wu suna meglkwa i ye kongun ta erekrikwa, ye engenge ka kor ungwa i keunde dindre te pirtre eremeglkwa. \p \v 22 Ana Pol eremogl Ariopagas kaunsol meglmara sunawom andigl mogl yegl ditongwa, “Atens kamun yagl wagle, na ene mambunono yegl kaninga, ene god kanekane pre munduno pango yombuglo ere dembiye karaugl ereteingwa. \v 23 Na yegl diga i sraglpre, na ene kamunomugl wu ikine-ikine pi wanmogl ene dembiye karaugl erimara dumo yeingwa igle wakai ere kaninga, te alta suwarata mina muno yegl beglko pangwa kaninga, ‘I GOD TA PIRKUNGA YE TARAGLMO.’ Ana ene God ta pirkre dembiye karaugl erete meglkwa i na erme ye kamo dipene ende ene tenaglka. \p \v 24 “Ana God makan ereyendre, te bolamugl taragl prapra ereyei kondungwa. Ye heven ya makan Yaglkande moglkwa, te kamambuno yungu yomba onguno mina keimara igle ta suna moglpai erekrukwa. \v 25 Ye taragl ta doknan kade yomba onguno pandigl kongun erete i-nongugl ende tenaglkwa paikrukwa. Ye yene yomba prapra kor-mounga ya te mur yumga ya te taragl prapra noro kondungwa. \v 26 Yomba uglomugl koglkoglo meglkwa i yagl suwarata mina God yomba kanekane ereyongo mogl-eingwa. Ana ye yene makan koglkoglo mogl-enaglmedi engeno yeitendre, ana makan aglosi tongwa. \v 27 God yegl orkwa i yomba piraglkwa God kaima moglmedi pre doko pipi na kan inaglmedi pre ye orkwa. Ba nono suwara suwarandi mounara i God eglke ta moglkrukwa. \v 28 Yomba ta ka yegl dumere, ‘Ye mina suwara nono kor-mogl ana wu ikine ikine pi wanmounga.’ Enene yombano pirpogl singwa yomba yegl dingwa, ‘Nono ombugl ye nangiglma mounga.’\f + \fr 17:28 \ft Epigl 28 i yeglmere pangwa. Pol ka suwo dungwa i Grik yomba pirpogl singwa okuna mambuno erikwa i indre dungwa. Ana Pol ka dungwa i mambunomo i wu pene enambedi pre dungwa.\f* \p \v 29 “Ipre nono God nangiglma mounga. Nono eremogl ye taragl yoko gol ya silva ya kombuglo mereyegl moglmedi pirkramga, te yomba nomano mina poglodi pirtre ana onguno mina taragl kuiya bekingwa yeglmere moglmedi pirkramga. \v 30 Okuna imbo mambuno kiure yegl ere mogl-wingo God kanwinge eretongwa, ba erme makan koglkoglo yomba prapra nomano yake tenaglmedi pre ka giglendi ditongwa. \v 31 Sraglpre, God eremogl makan koglkoglo yomba kot eretenambuka enge i dipandigl kondungwa. Ana mambuno du-wakai mina yomba prapra yumbu sinambuka pre yagl ta pinde i-pere endungwa. Taragl i kaima pamedi ombuno dindre ana yagle i goglmara ye ere-ikor endungwa, i yomba prapra pirkan erikwa!” \p \v 32 Pol eremogl yomba gogltre andraglkwa kamo i dungo pirtre, ana yomba tau Pol bakagl teingwa ba yomba tau yegl dingwa, “Ene kamo i kordagl dimin no piramga.” \v 33 Yegl dingo ana Pol eremogl yomba kande kaunsol wagle kindekondo endongwa. \v 34 Ana yomba tau Pol kamo pirtre pirngi dingwa. Ye mina Ariopagas kaunsol ta kangiye Dionisias, te ambu ta kangiye Damaris, te yomba tau ama akiye pirngi dingwa. \c 18 \s1 Korin kamun Pol kamambuno dungwa \p \v 1 Ana okuwo Pol eremogl Atens kamun kindekondo ende Korin kamun ongwa. \v 2 Igle Juda yagl ta kan yungwa, kangiye Akwila, ye Pontas kamun kugl yengwa. Te ye embiye Prisila, ana ye Itali kamun mogltre umbrika. Sraglpre, king Klodias ka giglendi dindre Juda yomba prapra Rom kamun kindekondo ende piyo dungwa. Ana Pol eremogl ye miurara kanagledi pre ongwa. \v 3 Sraglpre, Pol kungugl sel simbogl bogl orkwa, te Akwila ye embiye bogl kongun i ama eurika. Yeglpre Pol pi yungunomugl moglko sel yungu akiye bange bange erikwa. \v 4 Ana Pol Sabat enge yomere yomere Juda yomba makaino yungu yungugl pi Juda ya Grik wagle Yesus pirngi dinaglkwa pre ka ningadi dite moglkwa. \p \v 5 Enge igle Sailas ya Timoti ye Masedonia makan kindekondo umbriko ana Pol kongun tau erekre ana kamambuno engenge dipene ende Juda yomba tendre yegl dungwa, “Yesus ye Krais moglkwa.” \v 6 Ba Juda yomba Pol kamo sende bakagl teingwa, ipre ye gaglmo suna kungane tamasi endindre yegl ditongwa, “Ene ta guglo kamun embi i aglau enene mina panambuka. Na mina yumbun ta paikrambuka. Ipre erme na endpi Yomba Bina meglmara enaglka.” \p \v 7 Yegl dindre ana ye makai yungu kondindre endpi yagl ta kangiye Tisias Jastus, ye God dembiye karaugl ere te-te orkwa yagle yungumo mina ongwa, yungumo i makai yungu yomara mangigl yongwa. \v 8 Ana makai yungu sugl moglkwa yagle kangiye Krispas, ye yombamo bogl prapra Yaglkande pirngi dingwa, te Korin yomba merkinde Pol ka dungwa i pirtre ombugl pirngi dindre ana baptais erikwa. \p \v 9 Ana enduwer ta Pol ongumuglo-mugl orko kango Yaglkande yegl ditongwa, “Ene kundugl pirkre te dran simundokre ana ka aimande dimoratnga. \v 10 Na ene bogl moglka pre yomba ta erekinde eretendre ana ene sikraglkwa. Sraglpre, na yombanma siti igle merkinde meglkwa.” \v 11 Ana Pol dumo igle buglayungu suwara ya ba 6 God kamo yomba bekete wanmoglkwa. \v 12 Ana okuwo Galio ye Akaia kamun igle gavman moglkwa enge, ana Juda yomba wu suwara pi Pol sikane sindre ipi kot mina eingwa. \v 13 Ana ye ka yegl di nangiye dangingwa, “Yagl moglkwa i eremogl yomba God dembiye karaugl ere tenaglmedi pre akeningandi dungwa i lo dumere erekrukwa.” \p \v 14 Ana Pol ka di ikine endinagledi orko, Galio ka di Juda yomba tongwa, “Juda yomba ene piryo, yagl i lo ka sendindre aglau kinde ta orma dagl ana ene ka dingwa i mem wakai pama na pra ene kanno piraglka. \v 15 Ba ene kanno pre ya te kangiye mambuno ipre ya te enene lono ipre ka dingwa, i enene di akedu endiyo, taragl yeglmere na kot ta pirkraglka.” \v 16 Ye yegl dindre ana kot mina yomba prapra dimenda endungwa. \v 17 Ana ye prapra eremogl makai yungu sugl moglkwa yagle Sosetenis akegidi mogltre ana kot dumo nongugl igle eresingwa.\f + \fr 18:17 \ft Grik kanno mina ka i mongo kaima ta wu pendigl pikrukwa. Erme pirpogl singwa yomba tau pirkwa, Juda yomba ye yene deno kumbro sutno yomba tendre ana ere singwa.\f* Ba ye eresingwa i Galio kanwinge orkwa. \s1 Pol ende ikine Siria kamun Antiok ongwa \p \v 18 Pol eremogl Korin kamun igle enge tau olto wanmoglkwa. Ana okuwo pirngi dingwa yomba kondo ye ende Siria kamun enapre ana Prisila ya Akwila ye bogl akiye sip mina endinamnedi erikwa. Ana Senkria dumo igle Pol ende suna sip mina pikre ye bre yungo komnaiye kana bagl endungwa. I ye God mina ka digidi panduglmara pre bre yungu baglkwa.\f + \fr 18:18 \ft Juda yomba bitno yungo baiglkwa i ye God ongumuglo mina ka dem dipandiglmara i engemo yongo yegl erikwa.\f* \v 19 Okuwo ye pi Efesus kamun plau dingo ana igle Pol eremogl Prisila ya Akwila kondungwa. Ana ye yene endpi Juda makaino yungu mina ongo Juda yomba bogl ka-tange pirkwa. \v 20 Ana yomba igle meglkwa Pol krapogl tendre enge olto ye bogl morambe dingo ana Pol manedi prukwa. \v 21 Ba Pol endinagledi ertre ka dipandigl yegl ditongwa, “God pra wedi piran ana na ende ikine ene meglmara unaglka.” Yegl dindre ye ende suna sip mina pi ana Efesus kamun kondo endongwa. \v 22 Ye endpi Sisaria kamun plau dindre ana ende imbo Jerusalem pi ana God yombama koglkare ditendre okuwo ye end-ime Antiok kamun ongwa. \p \v 23 Pol enge tau Antiok kamun mogltre okuwo ye igle kondo endongwa. Ye endpi Galesia ya Prigia kamun suna winambodi ana disaipel prapra mina ka di akegi ditongwa. \s1 Efesus ya Akaia kamun Apolos kamambuno dungwa \p \v 24 Enge igle Juda yagl ta kangiye Apolos, ana ye Aleksandria kamun nem, ba ye ende Efesus kamun ungwa. Yaglmo ye God kamo kere pirpogl sindre ana ka pamere wakai-yene ere dungwa. \v 25 Te Yaglkande kamo mambuno konbauna yomere i okuna kana beke teingo ye pirdime dungo, te ye nomanemo anduglko gun pond yei ana Yesus kamo pamere wakai-yene ere dindre ana bekete moglkwa. Yegl orkwa, ba Jon ye baptais eretongwa kamo i keunde ye pirdime kaima dungwa. \v 26 Ye mambuno ere Juda yomba makaino yungu yungugl kamambuno giglendi ditongwa. Enge igle Prisila ya Akwila kamo i pir mogltre, ana Apolos auro yendpi ye yungunomugl pindre ana Yaglkande kamo mambuno konbauna yomere i wakai-yene ere dipogl si tembrika. \p \v 27 Ana okuwo Apolos ende Akaia kamun enagledi pruko, ana disaipel Efesus meglkwa i ye akepledi tendre ana Akaia kamun disaipel Apolos koglkaredi inaglkwa pre pepa muno ta bogl teingwa. Ana Apolos pi Akaia kamun plau dindre ana God wakaimo tongwa ya pirngi dingwa yomba igle meglkwa i ye akeple pond yegl ditongwa. \v 28 Ye yombuglo kaima ere yomba prapra mambro mina Juda wagle kanno i ye di ikine ende engre atne endungwa te kamambuno pepa mina okuna God kamo pangwa i ombunodi nongugl ende ana Yesus kaima Krais moglme dungwa. \c 19 \s1 Efesus kamun Pol kamambuno dungwa \p \v 1 Apolos Korin kamun wanmoglko ana Pol eremogl makan muglo pai omara sipraksi pi Efesus kamun plau dungwa. Igle disaipel tau meglko kan indre, \v 2 ana ye krapogl tongwa, “Ene pirngi dingwa enge igle Holi Spirit ene indu-no?” \p Ba ye di ikine endingwa, “Taman. Holi Spirit moglkwa kamo i no ta pirkunga.” \p \v 3 Ye yegl dingo ana Pol krapoglkwa, “Ana ene sragl baptais indu-ne?” \p Ye di ikine endingwa, “No Jon baptaismo yumga.” \p \v 4 Yegl dingo ana Pol ditongwa, “Okuna Jon yomba baptais tongwa i yomba nomano yake tenaglkwa keunde baptais tendre ana yegl ditongwa, ‘Yagl ta na mokonamugl ungwa i ene pirngi dinaglkwa, ye kangiye Yesus.’” \v 5 Yomba ka i pirtre ana Yaglkande Yesus kangiye mina ye baptais erikwa. \v 6 Ana Pol ongo bitno mina yongo ana Holi Spirit ende ye meglmara ungo ye ka kanekane dindre te propet ka okuwo pai inambuka di-di erimere yegl ama dingwa. \v 7 Ana yomba yegl erikwa i ye 12 mereyegl meglkwa. \p \v 8 Pol ende makai yungu yungugl pindre ana ba suwota mereyegl God kingdomo ka kaima i piinaglmedi pre ye kundugl goglkre ka giglendi kaima ditongwa. \v 9 Ba yomba tau nomano gigle dungo ana kamambuno i pirngi dikre, te yomba merkinde meglmara mambro mina, Yaglkande Konbaunamo i dikinde yeingwa. Yegl eriko Pol eremogl ye kindekondo ana disaipel auro indre endpi Tiranas ka beke te-te ormara yungu igle ye engenge kamambuno ka di pirpir erikwa. \v 10 Yegl ere mogl-eingwa buglayungu suwo yongo ana Juda ya Grik yomba kindaginde Esia makan koglkoglo mogl-eingwa i Yaglkande Yesus kamo pirkondingwa. \s1 Siva wama wagle eremogl spirit kinde ta sendinamnedi erikwa \p \v 11 Ana Pol mina kimagl giglendi kanekane plau dungwa i God yene ye mina mogltre ana orkwa. \v 12 Ipre angasip ya kongun gagl punduno Pol nangiye pangwa i indre ipi yomba kinde sungo paingwa meglmara nangino mina simbaingo ana kindeno argan orko te spirit kinde yomba mina meglkwa i teke endingwa. \p \v 13 Yegl orko Juda yomba tau giglgiyai erikwa yomba wu ikine ikine pi Yaglkande Yesus kangiye mina spirit kinde yomba mina meglkwa i simenda endinamnedi erikwa. Yegl ertre ka yegl di spirit kinde wagle teingwa, “Pol eremogl Yesus kangiye dagl kamambuno dipene endungwa ikra mina na diteinga ene ende menda wiyo.” \v 14 Juda yagl ta pris kande moglkwa ye kangiye Siva, ye wama 7 wagle taragl yegl erikwa. \v 15 Ba enge aglketa spirit kinde di ikine ende yagl wagle tongwa, “Yesus i na pirka te Pol ama na pirkan erika, ba ene irane?” \v 16 Ana yagl spirit kinde suna moglkwa ikra puglondi ye meglmara pindre yombuglo ere sungo, ye kungutno gatno bagla magla dungo bormai i-nendre ana yungu igle kondo nangino yokoko teke ende menda eingwa. \p \v 17 Juda ya Grik yomba Efesus kamun meglkwa taragl orkwa i pirtre, ye kundugl pond gogltre ana Yaglkande Yesus Krais kangiye dembiyesi mitna imbo endingwa. \v 18 Ana yomba merkinde pirngi dindre ana wu pene pi yomba meglmara ye mambunono kinde okuna erikwa i dinongugl ende kondingwa. \v 19 Te yomba tau nimbine kirai ere-ere erikwa ye nimbine kirai erikwa kamo pepa wombro iyu makai sindre ana yomba ongumutno-mugl i gagltenge erikwa. Ana pepa i topomo kere i-suwara endingwa moni K50,000 mereyegl orkwa. \v 20 Mambuno yegl eriko ana Yaglkande kamo waidi ende kamun koglkoglo pindre ana wu kande pi giglendi pangwa. \s1 Efesus yomba nongasi Pol teingwa \p \v 21 Taragl yeglmere prapra plaudi kondungo ana Pol eremogl Masedonia ya Akaia makan sipraksi ende Jerusalem kamun enagledi pirtre yegl dungwa, “Dumo igle na pi kondo ana okuwo endpi Rom kamun ama kanaglka.” \v 22 Te Pol akeple dimbrika yagl suwo, Timoti ya Erastus diendungo ende Masedonia kamun embriko ana Pol ye yene Esia makan igle enge tau aine wanmoglkwa. \p \v 23 Ana enge, igle Yaglkande Konbaunamo ipre Efesus yomba kunda ikine eretendre ana oglagl pond dingwa. \v 24 Yagl ta moglkwa kangiye Demitrias. Ana ye silva pagl god Atemis ya te yungumo kuiya kembra kembra bange bange orkwa. Ana ye kongunmo i mina kongun yomba bekingo ana ye moni kande i-i erikwa. \v 25 Ana ye kongunmo yomba ya te kongun yeglmere tau erikwa yomba prapra aglendi makai sindre, yegl ditongwa, “Yagl wagle! Nono kongun i oungo ana moni pond kaima ende suna ungo i-i ounga, i ene pirkan erikwa. \v 26 Erme Pol sragl orkwa i enene pirkan erikwa. Ye ka giglendi dungo ana yomba merkinde Efesus kamun ya te Esia dumo koglkoglo meglkwa i prapra nomano i-yake tendre ana ende ye mina eingwa. Te ye ama yegl dungwa, ‘Yomba onguno mina god kanekane bekingwa i god kaima ta moglkrikwa.’ \v 27 Ana erme yumbun ta pangwa, i nono diminge kongun ere i-nomga ikra kangiye wu kinde enaglkwa, te i keme manga, god kande Atemis yungumo i ama pirmbi taragl yoko mereyegl erambuka. Te Esia makan ya te yomba koglkoglo meglkwa i ambu god Atemis pre dembiye karaugl erikwa ya te kangiye kande pangwa ikra dundina orkwa!” \p \v 28 Demitrias ka ditongwa i yomba pirtre, ye deno kumbruko kaglkane ere yegl dingwa, “Efesus yomba nono godno Atemis, ye kande kaima moglkwa!” \v 29 Ana siti suna yomba kindaginde yene oglagl pond dingwa. Yegl dindre ana Gaius ya Aristakas, ye suwo Pol bogl Masedonia kamun igle mogl wan wingwa. Ana yomba eremogl yagl suwo i akegi dindre ana gundo paraglandi ingo akiye pi makaisi-si erimara dumo suna eingwa. \v 30 Te Pol yene ende yomba makai simara suna igle enagledi orko ana disaipel mane diteingwa. \v 31 Te Esia kamun gavman mina yomba kande erikwa tau Pol yeinongwa mogltre ana ye ka-singiye ta di Pol moglmara ende ana yomba makaisi meglmara suna i pikrondi mane ditengwa. \p \v 32 Ana makai simara suna i yomba ka mongo ta pirpogl sikrikwa. Sraglpre, yomba ka perepere dindre kaglkane eriko te yomba merkinde ye sraglpre umakai singwa i mambuno ombugl pirpogl sikrikwa. \v 33 Yegl ere meglko ana Juda yomba eremogl Aleksanda ake nusi gumamugl endingo moglkwa. Ana ye dipogl sinambedi yomba merkinde kaglkane indre ka do-do dingwa.\f + \fr 19:33 \ft Grik kanno mina ka i mambuno kaima ta wu pene pikrukwa.\f* Ana yomba kiendi meglmbi ye ka di akebiyei tenagledi pre ongo kuraura eretongwa. \v 34 Ba yomba kanpogl singwa, ye Juda yagl ta moglkwa pango ana yomba prapra kaglkane indre dingwa, “No Efesus godno Atemis kande kaima!” Yegl keunde dimeglko ande kuiya awa suwo orkwa. \p \v 35 Ana okuwo Efesus siti kuskus ka dikriyo dungo ye kiendi meglko ana yegl dungwa, “Efesus yagl wagle, Efesus kamun igle Atemis kuiyamo kombuglo i heven ende atne ungo ana no yungumo kei yomgo ene dumo i sugl kan meglkwa, i yomba koglkoglo mogl-eingwa i ta pirkrim kana? \v 36 Ipre, taragl i kamo yomba ta mane dinaglkwa kuno erekrukwa, yeglpre ene kiendi mogltre ana taragl guagua ta erekriyo. \v 37 Ene Gaius ya Aristakas gundo i-wingwa, i god Atemis yungumo mina taragl ta kunogl ikre te nono ambu godno kenaglmo ta sikrukwa. \v 38 Demitrias ya ye kongunmo ere taragl kuiya bange bange erikwa yomba ye ka-tange yomba ta tenamnedi pirmbi ana ka-tanginaglkwa i engemo yongo te gavman yomba kande meglkwa. Yeglpre ka-tange tenamnedi pirmbi kade ipi ye meglmara ana ka-tange akedu ende tenaglkwa. \v 39 Te ka tau ama dinaglkwa ta panan kade ipi makaisi ka di-di erimara igle dimbi ana makaino mina i dindre akedu endinaglkwa. \v 40 Nono erme yumbun mina moramga, sraglpre, nono kunda eramnedi ounga i gavman yomba kande pirmbi ana ye ka-tange noraglkwa. Te taragl ounga i mambunomo pre ye krapogl norimbi ana nono ka wakai ta di ikine endinamga paikrukwa.” \v 41 Ye ka yegl dindre, okuwo yomba diendungo ende perepere eingwa. \c 20 \s1 Pol konbauna wan ende Masedonia ya Grik kamun ongwa \p \v 1 Oglagl dimeglkwa i dundungo, okuwo Pol disaipel dimakai sungo ana ye ka di ake gigle ditendre te diwakai yei molo dindre ana Masedonia kamun enapre endongwa. \v 2 Pol dumo igle prapra wan pindre ana kamambuno pirkwa yomba meglmara ka merkinde akegigle ditendre okuwo ye ende Grik makan ongwa. \v 3 Dumo igle Pol ba suwota moglkwa. Ana ye sip mina ende Siria makan enagledi akekun ertre okuwo prukwa, Juda yomba kunda moko gaglko ana ye ende ikine Masedonia kamun pindre aglke ende Siria enagledi prukwa. \v 4 Ana yomba yeglmere Pol bogl akiye eingwa: Pairas wam Sopata, ye Beria kamun nem; te Aristakas ya Sekandas, yagl suwo i Tesalonaika kamun nem; te Gaius ye Derbi kamun nem; te Timoti, te Tikikas ya Trofimas, ye Esia kamun nem. \v 5 Yagl wagle i okuna kana pindre ana Troas kamun igle no pre sugl kan meglkwa. \v 6 Ana no Bret Yis Paikrukwa Neingwa Engemo i mogl ende ana Filipai kamun kindekondo\f + \fr 20:6 \ft Erme pirpogl singwa yomba tau yegl pirkwa, Pol ende Filipai ongwa enge ye Luk auro yungo akiye embire dingwa yeglpre ka “no” epigl i mina suna pangwa. Ene ka i Aposel 16:10 kaniyo.\f* sip ta mina omga, ande enge 5 dundungo ana yagl wagle tau Troas kamun meglmara plaudi kan yumgo ana igle ande enge 7 no prapra mogl pamga. \s1 Troas kamun igle Pol eremogl Yutikas goglko ere-ikor endungwa \p \v 7 Ana Sande enge no bret bukondi nina pre wu makai sumga.\f + \fr 20:7 \ft Erme pirpogl singwa yomba mere yegl pirkwa, ye kaiya mokna erikwa i Yesus nangiye ya bormai ipre, pirtre erime dingwa.\f* Igle Pol kamambuno di yomba te mogl ongo enduwer suna yongwa. Sraglpre ye tangina endinambuka pangwa. \v 8 Yungu kula bolamugl no makaisi mounara igle ken-lam merkinde de moglkwa. \v 9 Kumugl ta windua mina suna igle amedi moglkwa kangiye Yutikas. Pol ka kanana dimoglko, ana kumugl i ugl gukosi uglpai du pindre ana yungu kula suwo imara ende kula ta mitna imbo ye moglmara igle yei guglo yange makandle sungo yomba pi ake mitna ende kaningo ana yaglmo kaima goglkwa. \v 10 Pol ende atne pindre ana kumuglmo paimoglmara yange tembe si kungro paimogltre ana yegl di yomba tongwa, “Ene ye goglmedi ta pirkriyo. Ye kor-moglkwa.” \v 11 Okuwo Pol aglke ende ikine yungu kula tembe meglmara imbo pindre ana bret buko dungo ye neingwa. Ka aine dite mogl ongo ana kamun tangungo yomba kondo ye endongwa. \v 12 Te kumuglmo ikra kor-moglkwa pre ye deno munduno argankomb orko gunyei auro yendingwa. \s1 Pol eremogl Troas kamun kondo ende Mailetas kamun ongwa \p \v 13 No Pol kondo okuna kana ende sip mina pindre ana Asos kamun enapre endomga. Ana Asos kamun igle Pol isuna sip mina endinamnedi sugl pai mounga. Sraglpre, ye yegl eriyo dumere no oungo ana ye makandle ende Asos kamun ungwa. \v 14 Ana Asos kamun igle ye no kan yungo ana ye auro ipi sip mina suna omgo ende Mitilini kamun ena pre endomga. \v 15 Ana tangina Mitilini kamun kondo sip indre endpi ailan Kaios omga. Ande enge i dundungo tangina ende atne ailan Samos omga. Ana enge igle mokomugl sugl yomba koglo Mailetas kamun omga. \v 16 Ba Pol nomane mina yegl pangwa, ye sip indre ana Efesus kamun kondinagledi prukwa. Sraglpre, Esia dumo suna igle ye enge kanana morakiurukwa. Ye tambre kana ende Jerusalem pi ana Pentikos enge kande i ye kanagledi prukwa.\f + \fr 20:16 \ft Aposel 2:1 mina kanamga.\f* \s1 Efesus yomba kamambuno mina ende okuna eingwa, Pol diwakai yeitongwa \p \v 17 No pi Mailetas kamun moungo\f + \fr 20:17 \ft Mailetas kamun eremogl Efesus yomara eglke kuri, 50 kilomita yongwa.\f* ana Pol eremogl Efesus kamun God yombama ende okuna eingwa yomba ye moglmara unaglmedi pre ka-singiye diendungwa. \v 18 Ye wu Pol moglmara plau dingo ana ye yegl ditongwa, “Na komnaiye kana ende wu Esia dumo igle winga enge, ana na sraglmere ene bogl engenge moglpai ertre te kongun erika i ene prapra pirkan erikwa. \v 19 Juda yomba yumbun merkinde narikwa, ba na nana pre pir suglbai bogl kai mongo bera dindre ana Yaglkande kongunmo erika. \v 20 Ene pirkan erikwa, ene akeple ditenambuka kamo kanekane pangwa i na ta uglmange erekrika, te yomba makaisi meglmara pendigl ya te yunguno yomere yomere dipene ende te bekete ere wanmoglkwa. \v 21 Ana Grik ya Juda wagle ye akiye nomano yake tendre ende God mina undre ana Yaglkande Yesus pirngi dinaglkwa pre na dipene ende te wanmoglka. \p \v 22 “Ana erme Holi Spirit na nomana ake nusungwa pre na ende Jerusalem enaglka, te end-ime eimbo ana taragl ta na mina plau dinambuka i ta pirkan erekrika. \v 23 Na taragl suwarata pirkan erika, te siti koglkoglo eimara i Holi Spirit ka dinare kondungwa, i kane panaglka ya te yumbun kande kanekane inaglka i yoko paimoglkwa. \v 24 Ba na pirka nana kor-moglka i taragl yoko orkwa, na kamambuno kongun ya te Yaglkande Yesus kongun ta ero dinarkwa ikra ere dundinaglka, i God wakaimo mina kamambuno wakai i dipene ende tenaglka. \p \v 25 “Ana ene meglmara na suna mogltre God kingdomo pre ka dipene ende te bekete ere wingra. Ana erme na pirkan erika, okuwo na gumana ene aglketa kankraglkwa. \v 26 Yeglpre na erme ene dipene ende teinga, yomba prapra okuwo ta wau boraglkwa i aglauno na mina ta paikrambuka. \v 27 Sraglpre, God sragl prapra prumere i na ta uglmange ere pandigltre ene ta ditekrika. \v 28 Enene sutno wakai mogltre, te sipsip wagle prapra sutno moraglkwa pre Holi Spirit kongun i ene tongwa, God yombamo wagle sutno molo, i yene Wam bormaimo mina topo ere yungwa. \v 29 Na pirka, ene kindekondo ende imbo mokonamugl agl are ene meglmara suna i undre ana sipsip si-undupagl eraglkwa. \v 30 Te ene meglmara pukamugl yomba tau wu nongugl pi kakimbi dindre, ana disaipel ende wu ye yombano moraglmedi pre di gundo inaglkwa. \v 31 Ipre enene sugl wakai molo, te na buglayungu suwota mundu ene mina ermine ya enduwer ene suwara suwarandi pre, kai nuglo bera dungo ka bekete wanmoglka, i ene poglodi pir moraglmiwo. \p \v 32 “Na erme ene te God mina endinga, ye wakaimo norkwa kamo i mina ene akegidi tenan ana God yene yombama wu holi eingwa i prapra pre blesingmo yongwa i ene ombugl tenambuka. \v 33 Na yomba ta silvamo ya golmo ya te kungugl gaglmo ipre bumbuno ta goglkrika. \v 34 Ene enene pirkan erikwa, na nana onguna mina kongun ertre taragl na munduna pangwa indre te yomba na bogl akiye wamga i ama akepledi teinga. \v 35 Na taragl prapra erika i ene ombunodi teinga, ene ama kongun yombuglo yegl erimbi ana nono yomba komugl sinaglkwa akeple ditenamuniwo, te Yaglkande Yesus ka yegl dungwa i ene poglodi piraglkwa, ‘Yomba ta eremogl taragl ake-nongwa yumbusi yomba ta tendre ana gun yongwa i wakai kaima pai ana yomba ta ye yene pre taragl inagledi prukwa i engrukwa.’” \p \v 36 Pol ka i dite kondungo ana ye prapra goglkuno bondugl kamange erikwa. \v 37 Okuwo ye prapra kai pond erete ana Pol kungro gumadra sineingwa. \v 38 Ana okuna kana Pol dungwa, “Gumana aglketa kankraglkwa!” Ikra pre ye miriye kinde kaima gogl ana auro ipi sip mina endingwa. \c 21 \s1 Pol sip mina ende Jerusalem ongwa \p \v 1 No eremogl yomba diwakai yeitendre ana okuwo ye kindekondo ende sip mina suna pi ana du yene simbiglkidi pi ailan Kos plau dumga. Kamun tangungo endpi ailan Rodes plau dumga, ana igle yei endpi Patara kamun suna omga. \v 2 Igle sip ta Ponisia kamun enambedi akekun eriko no kandre ana ende suna pi endomga. \v 3 No wu kamgo Saiprus ailan onguno kondo kra yongo ana no ende yoglmbo kra pi ende Siria kamun pindre ana pi Taia kamun omgo, sip pango ana igle sip mina bona imenda endinaglkwa. \v 4 Dumo igle disaipel tau meglko no kan indre ana ande enge 7 ye bogl mounga. Ana Spirit eremogl pirngi dingwa yomba ditongo ana Pol Jerusalem kamun pikrambedi mane diteingwa. \v 5 Ba no endinamga enge mangigl orko ana no kamun igle kondo endomgo disaipel ye embino nangro bogl siti suna no auro yend mundi nigl bina eingo ana igle no prapra goglkuno bondugl kamange ounga. \v 6 Ye no diwakai yeingo te no ye diwakai yeitendre okuwo no sip mina ende suna omgo ana ye ende ikine yungunomugl eingwa. \s1 Sisaria kamun igle propet Agabas ka di Pol tongwa \p \v 7 Ana no Taia kamun kindekondo endpi Tolemes kamun omgo sip pango ana pirngi dingwa angro wagle tau meglko kandre ka wakai ditendre ye bogl ande enge suwarata mounga. \v 8 Ana tangina mogl no dumo igle kondo endpi Sisaria kamun plau dindre ana Pilip yungumo mina mounga. Ye kamambuno di yomba te-te orkwa yagle, ye kongun yomba 7 Jerusalem kamun kere imara suna i ye ama ta moglkwa. \v 9 Ye ambuglo 4 meglkwa, ye yagl ta pikre ana God kamo propet dimere yegl ye di-di erikwa. \p \v 10 Dumo igle ande enge tau mogl pamgo ana propet ta kangiye Agabas, ye Judia kamun mogltre end-ime Sisaria ungwa. \v 11 Ye wu no mounara undre ana Pol kumaglmo indre ana kumagl i pagl ye yene ongo kagle kan sindre dungwa, “Holi Spirit yegl dungwa, ‘Kumagl i nemyagl pi Jerusalem kamun plau dinan Juda yomba mambuno yegl ere ana tekoglo Yomba Bina onguno mina yenaglkwa.’” \p \v 12 No ka i pirtre ana yomba tau dumo igle meglkwa i Pol bogl ende imbo Jerusalem kamun pikrambedi pre mane kaima ditomga. \v 13 Ba Pol di ikine endungwa, “Ene sraglpre kai eremeglko ana na munduna deruwagl orme? Na Jerusalem kamun eimbo na kane sinaglkwa i keunde ta akekun erekrika, ba Yaglkande Yesus kangiye pre ere Jerusalem imbo goraglka i ama na akekun eremoglka.” \v 14 No ka ditomga i ye pir ikruko ana no kindekondo ana yegl dumga, “Yaglkande prukwa mere erambiwo.” \s1 Pol ende Jerusalem suna ongwa \p \v 15 Ande enge tau endongo no kungutno gatno akekun ertre ana kamun igle kondo Jerusalem enapre endomga. \v 16 Ana Sisaria kamun disaipel tau no bogl akiye omgo ana yagl Neson keipamara igle moramga pre no auro yengwa. Ye Saiprus kamun igle nem ana ye disaipel komnaiye moglkwa yagle. \p \v 17 No pi Jerusalem kamun plau dumgo, Angrima tau igle meglkwa ye gun pond yei no di-ingwa. \v 18 Ana tangina no yomba tau Pol bogl Jems kanapre omgo, ama kamambuno ende okuna eingwa yomba prapra igle umakaisi meglkwa. \v 19 Pol diwakai yei ye tendre ana ye kamambuno kongun ormara i mina Yomba Bina meglmara suna God taragl orkwa i wakai-yene ere boglo kugl tongwa. \s1 Ende okuna eingwa yomba Pol ende God holi yungumo mina po dingwa \p \v 20 Pol ka boglo kuglkwa i ye pirkondo ana ye prapra God dembiye siteingwa. Ana okuwo ye yegl di Pol teingwa, “Angro Pol, ene kanga iwe, Juda yomba tausen merkinde Yesus wedi pirngi dindre ana ye prapra lo pamere pinande orumnere yegl yomba tau ama eraglmedi munduno pangwa. \v 21 Te yomba tau ene ka yegl dine dingo ye pirkwa, ‘Yomba Bina dumo koglkoglo meglmara ana Juda yomba pukamugl mogl-eingwa i Moses lomo kindekondo te wano nangino punduno bogl endekre te okuna mambunono i erekriyo dine dingwa.’ \v 22 Ana ene dumo igle unga i ka wai dinan yomba kaima pirkan eraglkwa pangwa. Nono sragl eramne? \v 23 Yeglpre no ka ta ditenamnere i ene eratniwo. Yagl 4 God mambuglo mina ka ta digi dingwa no bogl yawagle meglkwa. \v 24 Ene yomba i auro imin ana ye bogl akiye pi God ongumuglo mina wu du-wakai enaglkwa pre mambuno ikra eraglkwa, te ye taragl eraglkwa i pra ene topo ere tenatnga, yegl etn ye bitno yungo bagl endinaglmiwo.\f + \fr 21:24 \ft Aposel 18:18 kanamga, ombugl Namba 6:13-21 akiye.\f* Ene yegl eratnara i yomba prapra pirkan eraglkwa, ene pre kan digo pirkwa ikra kimbi wedi piraglkwa. Ba enene Moses lomo pamere pinande etne di kanaglkwa. \v 25 Ba Yomba Bina kamambuno pirngi dingwa yomba ye pre no pepa bogl tendre yegl ditomga, ‘God kimbi kombuglange endingwa kaiya mokna i ikine nekre te taragl bormai suna moran nekre te dua-kambu nungo kane keglko goglkwa i nekre te yagl ambu pere bogl kunogl gundokraglkwa.’” \p \v 26 Ana Pol eremogl yagl 4 ikra di yungo ana tangina ye yene God ongumuglo mina wu du-wakai enaglkwa ipre akiye yagl wagle bogl kongunmo erikwa. Ye ere kondigo Pol ende God holi yungumo mina pindre ana kongunmo erikwa i enge aunake dundinambuka ya ye suwara suwarandi ofano yunaglkwa ipre pris ditongwa. \s1 God holi yungumo yungugl Pol kane singwa \p \v 27 Ofa erikwa ikra ande enge 7 dundinambuka magl orko ana Esia kamun Juda yomba tau kanigwa Pol, God holi yungumo yungugl moglko ana ye yomba merkinde di nusingo Pol kane singwa. \v 28 Yegl ere ye ka wibogl yegl dingwa, “Israel yagl wagle ene wu no akeple diyo! Yagl i dumo bange bange pindre yomba kindaginde ka beke tomara i nono yombano ya te Moses lomo ya te God holi yungumo magl i ye dikinde yongwa. Ana erme ye Grik yomba auro iyu God holi yungumo mina togl suna ungo ana God angaimo holi sideglmbi yongwa.” \v 29 Ye ka yegl dingwa i sraglpre, ye okuna ta kanigwa yagl Trofimas, Efesus kamun nem, ye Pol bogl siti suna wanmiurka ikra ana Pol eremogl ye auro ipi God holi yungumo togl suna omedi pirkwa. \p \v 30 Jerusalem siti yomba meglkwa i prapra sipuglodi deno kumbruko, ye perepere mukundi wu makaisi, Pol akegidi mogltre ana God holi yungu toglmo dra mina gundo imenda eingo, togl dra oglandi yongiglkwa. \s1 Kimbirnem undre Pol yendingwa \p \v 31 Ana yomba eremogl Pol sigoramnedi eremeglko i ka-singiye ta diendingo pi Rom kimbirnem sutno kande moglmara yegl ditengwa, “Jerusalem yomba kindaginde oglagl dindre kunda bogl meglkwa.” \v 32 Ana kimbirnem sutno kande moglkwa ye oglandi kimbirmonem ya te kimbirnem mina ende okuna eingwa wagle auro indre muglkumdi ende atne yomba meglmara igle eingwa. Kimbirnem sutno kande kimbirmo nem akiye wingo yomba kandre ana Pol eresi meglkwa ikra sikre kondingwa. \p \v 33 Ana kimbirnem sutno kande moglkwa yagle ende magl undre Pol akegidi mogl ana kimbirmonem sen suwo indre kane siyo dungwa. Te okuwo ye krapogl tongwa, “Yagl i irane? Ye sragl taragl orme?” \v 34 Ana yomba merkinde meglmara i tau kaglkane indre ka di ta endingo te tau di ta endingwa. Yegl eriko ye kanno sikuglmagl ongo ana kimbirnem sutno kande yomba ka i mambunomo kaima ta pirpogl sikre ana ye kimbirmonem ditendre Pol auro yend kimbirnem toglno suna piyo dungwa. \v 35 Pol endpi yungu dra leta mina ende mitna enagledi orko ana yomba deno pond kumbruko ye isuna ende sinamnedi erikwa. Ba kimbirnem eremogl Pol kungro boglo ere yendingwa. \v 36 Yomba merkinde sikasi pi kaglkane indre dingwa, “Ye yende korugl piyo!” \s1 Pol pirngi dumere mambuno di Juda yomba tongwa \p \v 37 Ana kimbirnem, Pol yend togl suna enamunedi eriko, ye krapogl kimbirnem sutno kande yomba tongwa, “Na ka ta pra ene ditenaglo mo?” \p Ana kimbirnem sutno kande moglkwa yagle di ikine endungwa, “Ene Grik ka dino? \v 38 Enge okuna kana imbor Isip yagl ta gavman kunda bogl tenapre yomba 4 tausen di yungo dikumba prak ake indre ende makan waule eingwa, ikra ene motn kana?” \p \v 39 Ana Pol ka mongo di ikine endungwa, “Na Juda yomba ta moglka, Tarsus siti, Silisia kamun igle na kugl yeingwa. Na siti kangiye kande kaima pangwa yomba moglka. Ene prawa dimin ana na ka di yomba magl i tenaglka.” \p \v 40 Ana ye pra ka do dungo, Pol leta mina andigl mogl ana yomba kiendi moraglmedi ongo kuraura eretongwa. Yomba kiendi meglko ye Aram ka mina ditongwa, \c 22 \p \v 1 “Nenma angrima wagle, na mambunona erme ene meglmara diteimbo piryo.” \v 2 Ana Pol eremogl Aram kanno mina dungo pirtre ye ka kaima ta dikre kiendi meglko ana Pol yegl dungwa, \v 3 “Na Juda yagl ta moglka, Silisia siti, Tarsus kamun igle na kugl yeingwa, ba na Jerusalem suna igle mogl yakinga. Te Gamaliel skulmo mina digo ana ye nono neno kowano lono i giglendi beke narko pirka, te ene erme God kongunmo ounedi eremeglmere yegl na ama okuna yegl erika. \v 4 Ana Yaglkande Konbaunamo kor i mina duglo beglkwa yomba na eresi tendre sigoragledi erika, te yagl ya ambu akiye sikanesi ana ipi kane yungu endinga. \v 5 Pris kande ya Kaunsol wagle ye ombugl na ka dinga i ka kaima dume dinaglkwa. Ana angro Juda yomba Damaskas meglkwa ipre ye pepa bogl nariko na indre ana yomba i sikanesi yend ikine Jerusalem wimbo ana kane panaglmedi pre na ende imbo Damaskas einga. \s1 Pol nomano yake tomere ka boglo kuglkwa \r (Aposel 9:3-19; 26:12-18) \p \v 6 “Na endpi Damaskas magl eingo 12 klok orko ana tambre kaima heven imbo ambuglange pesungwa ta ende atne undre na were isuna endungwa. \v 7 Na yange makandle singo ana ka ta yegl dinarko pirka, ‘Sol, Sol! Ene sraglpre na eresi tenatne?’ \p \v 8 “Na krapoglka, ‘Ene irane Yaglkande?’ \p “Ana ye di ikine endungwa, ‘Na Yesus Nasaret kamun nem, ene erekinde erenatnga!’ \v 9 Yomba na bogl akiye omga ye ambuglange i kanigwa ba yomba ta ka dinarkwa i ye pirkrikwa. \p \v 10 “Ana na krapoglka, ‘Yaglkande, na sragl eragle?’ \p “Ana Yaglkande yegl dinarkwa, ‘Ene andigl ende Damaskas kamun suna emin, igle ene taragl ta prapra eratnedi pre God dipanduglkwa i yomba ta ene ditenambuka.’ \v 11 Ana ambuglange kande sungwa i na ongumutna akemim orkwa, yeglpre yomba na bogl omga i na onguna ake ana auro ipi Damaskas kamun suna eingwa. \p \v 12 “Ana igle yagl ta moglkwa kangiye Ananaias, ye na kanapre ungwa. Ye God dembiye karaugl kaima eretendre no lono pamere i pinande orko ana Juda yomba Damaskas kamun meglkwa i kindaginde ye pre yagl wakai kaima we dingwa. \v 13 Ananaias undre na moglmara koglokra andigl mogl yegl dungwa, ‘Angra Sol, ene ongumutn aglkekor kanatnga!’ Yegl dungo tambre kaima na ongumutna pinedungo ana ye kaninga. \p \v 14 “Ana Ananaias ka yegl dinarkwa, ‘Nono kowano Godno nomane mina taragl ta eragledi prukwa, i ene pirpogl sindre te Yagl Du-yene i kandre te ka dra mina dinambuka i kamo piratnga pre ene pinde yungwa. \v 15 Ipre ene taragl pirtre te kandre etnga i ana yomba kindaginde diwaidi tenatnga. \v 16 Ana erme ene sraglpre enge kanana sugl motne? Ene andigl baptais indre ye kangiye datn ana ene tandaglmen koko endinambuka.’ \s1 Pol kamambuno Yomba Bina meglmara dinambuka pre God diendungwa \p \v 17 “Ana okuwo na ende ikine Jerusalem undre God holi yungumo mina kamange ere moglko ana ongumutna-mugl ta orko, \v 18 ana Yaglkande ka dungo na kaninga. Ye yegl dinarkwa, ‘Tambre kana Jerusalem kindekondo endpo. Sraglpre, ene na pre kanna dimin yomba ta pir ikraglkwa.’ \p \v 19 “Dungo na yegl di ikine ende teinga, ‘Yaglkande, yomba yene pirkan erikwa, okuna na makai yungu yei omere omere yungugl pi yomba ene wedi pirngi dingwa ye kane sindre te uglmbo kumba si-si erika. \v 20 Te ene kan boglo kugl yomba te-te orkwa yagle Stiven sigeglko na ama igle andigl mogltre, na pra sigoraglmedi pirtre ana eresingwa yomba gatno suna na sugl moglkra.’ \p \v 21 “Ba Yaglkande yegl dinarkwa, ‘Endpo. Sraglpre, na ene diendimbo ende eglkekuri Yomba Bina meglmara enatnga.’” \s1 Pol Rom yomba mole dungwa \p \v 22 Yomba kinano yei pir mogl eingo ana Pol ka i dungwa. Ba yomba kaglkane indre dingwa, “Sigolo, yomba yeglmere makandle moglkrambuka. Te ye kor-morambuka kuno erekrukwa.” \p \v 23 Ye kaglkane ertre gatno suna olto gugl ake piya kayasi makan kungane wombro piyasi mitna endingwa. \v 24 Yegl eriko kimbirnem sutno kande moglkwa dungo ana kimbirmonem Pol auro yend kimbirnem toglno suna eingwa. Ana Pol pre yomba kaglkane pond ingwa i mambuno sraglpre erikwa i ye piragledi pre kimbirnem kumba sindre krapeglmbi ana mambunomo kaima diporambe dungwa. \v 25 Ana ye Pol kane kogl kumba sinamnedi eriko, Pol yegl di kimbirnem ende okuna eingwa yagle igle andigl moglkwa i tongwa, “Rom yomba ta ene ka-tange tekre te aglaumo kanpogl sikre ana kumba tambre kana sinaglkwa i lomo pamo?”\f + \fr 22:25 \ft Aposel 16:37 kanamga. Rom yomba lono ta yegl dungwa: Mane giglendi ta pangwa i Rom yomba igle ta kumba wip sindre ere sikraglkwa.\f* \p \v 26 Yegl dungo kimbirnem ende okuna eingwa yagle ka i pirtre ye pi kimbirnem sutno kande moglmara pi ditendre krapoglkwa, “Ene sragl eragledi pitne? Yagl i Rom yomba kaima moglkwa.” \p \v 27 Ana kimbirnem sutno kande Pol moglmara pi krapogl tongwa, “Ene dinaro, kaima ene Rom yomba motno?” \p Ana Pol dungwa, “Na kaima moglka iwe.” \p \v 28 Dungo, kimbirnem sutno kande yegl dungwa, “Na Rom yomba moragledi pre moni merkinde ipi topo ertre ana Rom yagl kaima moglka.” \p Ba Pol di ikine endungwa, “Na mana kugl yomere Rom yagl moglka.” \p \v 29 Yegl dungo ana yomba krapogl Pol tenamnedi erikwa ikra kundugl gogltre ana tambre kana kinde kondingwa. Te kimbirnem sutno kande moglkwa ye prukwa Pol kaima Rom yomba moglkwa pango ana ye sen mina kane keglkwa ipre ama kundugl prukwa. \p \v 30 Kamun tangungo ana kimbirnem sutno kande eremogl Juda yomba ka di Pol kitne erikwa i mambuno kaima piragledi pre Pol kane keglkwa i poko endungwa. Yegl ertre pris kande wagle ya te kaunsol wagle wu makai sinaglmedi pre ka-singiye diendungwa. Te okuwo Pol auro ipi ye meglmara endungo gumanomugl andigl moglkwa. \c 23 \s1 Pol ka di Juda kaunsol wagle tongwa \p \v 1 Pol eremogl kaunsol wagle toro giglendi kandre ka yegl ditongwa, “Angrima wagle, God ongumuglo mina na nomana undungo kongun ere wanmogl wu erme winga i aglau ta erekrika.” \v 2 Yegl dungo, pris kande Ananaias eremogl Pol moglmara yomba mangigl igle andigl meglkwa ditendre dra mina siyo dungwa. \v 3 Dungo, Pol yegl ditongwa, “Ene ende sunakra kinde moglko, tembe endi-nuglo wakai engrikwa mereyegl ene motnga pre ana God ene sinambuka! Ene igle amedi mogltre lo duglo bogl na ka-tange naragle dinga, ba lo i ene sendinga pre na siyo dinga!”\f + \fr 23:3 \ft Wok Pris 19:15 yegl dungwa: Yomba kot piraglkwa ye mambuno du-wakai eraglkwa. Pol ka i pirtre ka yegl dungwa, “Lo i sendinga.”\f* \p \v 4 Yegl dungo, Pol moglmara magl andigl meglkwa yomba yegl dingwa, “Ene God prismo kande dikinde yeno?” \p \v 5 Dingo ana Pol di ikine endungwa, “Angrima wagle, ye pris kande moglkwa i na ta kanpogl sikrika, te kamambuno pepa mina muno yegl beglko pangwa, ‘Yomba kande ene yombano sugl meglkwa i kenatno sikriyo.’\x + \xo 23:5 \xt Kisim Bek 22:28\x* I na pirka.” \p \v 6 Ana Pol kangwa kaunsol wagle i tau Sadyusi meglko te tau Parisi yomba meglkwa, ipre Pol ka kande yegl ditongwa, “Angrima wagle, na Parisi ta moglka, te ama Parisi wam ta moglka. Na yomba geglkwa ye andigl ukor enaglkwa wedi pirngi dinga ipre ka-tange narikwa.” \v 7 Pol ka i dungo, Parisi wagle ya Sadyusi wagle tengramo digo ana yomba makaisi meglkwa ikra yumbusi wu epigl suwo eingwa. \v 8 Sadyusi wagle yegl di-di erikwa, “Yomba geglkwa ta andigl ukor pikraglkwa, te angelo ya spirit ta moglkrikwa.” Ba Parisi wagle taragl suwota i kaima pirngi dingwa. \p \v 9 Ipre ye makai simara kaglkane pond ingo ana lo beke teingwa yomba tau Parisi meglkwa, ye andigl ka giglendi dindre yegl dingwa, “No doko kamga yagl i aglaumo ta paikrukwa. Ye kaima spirit mo angelo ta ka ditem kana?” \v 10 Ye ka tengramo dingwa i wu pond kaima ongo, Pol si-ake pakamaka dinaglkwa mereyegl pango ana kimbirnem sutno kande moglkwa yagle kundugl goglkwa. Ipre yomba meglmara pukamugl igle Pol gundo yendpi kimbirnem yungunomugl enaglmedi pre ye kimbirnem diendungo ye ende atne undre Pol ipi kimbirnem toglno suna eingwa. \p \v 11 Ana enduwer Yaglkande eremogl Pol moglmara magl andigl mogltre yegl ditongwa, “Ene kundugl goglkro. Na pre Jerusalem kamun ene dinongugl endinere yeglmere ama Rom kamun dinongugl endo.” \s1 Pol sigora pre ka dikeglkwa \p \v 12 Kamun tangungo Juda yomba tau makaisi ka yegl dikeglkwa, nigl ya kaiya mokna mawagl moglpi Pol sigogltre ana ninamne dingwa. \v 13 Yaglkunda gagl ere sinamne dingwa ye nambano 40 mogl kawa tengwa. \v 14 Yombamo i endpi pris kande wagle ya te ende okuna eingwa yomba meglmara pindre yegl dingwa, “No nigl ya kaiya mokna suwarata nekre moglpi Pol sigogltre ana ninamnedi pre ka digi dumga. \v 15 Ipre erme ene ya kaunsol wagle Pol kamo i mambunomo kaima diporamnedi ka-singiye di kimbirnem sutno kande moglkwa yagle tembi, ye auro yunan ana no konbo bange paimogl Pol sigoramga pre akekun eremounga.” \p \v 16 Ba ka dingwa i Pol ambauglo wam pirtre ana ye ende kimbirnem yungunomugl pindre Pol ditongwa. \p \v 17 Ditongo mokomugl Pol eremogl kimbirnem ende okuna eingwa yagle ta aglendi indre yegl ditongwa, “Kumugl i auro ipi kimbirnem sutno kande moglmara emin ana ye ka ta prukwa ditenambuka.” \v 18 Yegl dungo, kimbirnem sutno kande moglkwa yagle kumugl i auro ipi kimbirnem sutno kande moglmara pindre ka yegl ditongwa, “Kane yomba Pol eremogl na agle dindre kumugl i auro ipi ene motnara emin ye ka ta prukwa ditenambe dungo ana na auro i-winga.” \p \v 19 Ana kimbirnem sutno kande yagle kumugl i ongo ake auro yongo bangeta mundu miurko krapogl tongwa, “Ene sragl ka pitnga na dinaratne?” \p \v 20 Kumugl i yegl ditongwa, “Juda yomba ka yegl dikeglkwa, ene barma Pol auro iyu kaunsol mina wimin, ye mambunomo wakai kaima ere diporamnedi ene krapogl tenaglkwa. \v 21 Ba ye ka dinaglkwa i ene pinande erekro. Sraglpre, yomba nambano 40 imara ende pi kawa tongwa, ye erme teke pai Pol pre sugl meglkwa. Yombamo i ka giglendi yegl dingwa, ‘Ye kaiya mokna ya nigl nekre moglpi Pol sigouno ana pra we dingwa.’ Yeglpre ye erme akekun ere ene sraglwe dinatnga ipre sugl meglkwa.” \p \v 22 Kumugl i ka yegl dungo ana kimbirnem sutno kande yegl ditendre diendungwa, “Ene ka yegl di ye teiwodi yomba ta ditekro.” \s1 Pol diendingo Gavana Peliks moglmara Sisaria kamun ongwa \p \v 23 Okuwo kimbirnem sutno kande eremogl kimbirnem ende okuna embrika ka di-indre ana yegl ertro ditongwa, “Ene kimbirnem makandle enaglkwa 200 te bugla-hos mina enaglkwa 70 te kuglange akenaglkwa 200, ye akekun eremogl ana enduwer 9 klok eran ene ende Sisaria kamun enaglkwa. \v 24 Te bugla-hos tau Pol yenaglkwa pre ama akekun ertre ana wakai ere auro ipi Gavana Peliks moglmara enaglkwa.” \p \v 25 Yegl dindre ye pepa ta Gavana Peliks pre yegl bogl tongwa: \q1 \v 26 Na Klodias Lisias, \q1 na pepa i muno bogl ene \q1 gavana kande Peliks teinga. Wakai kaima we dinga. \m \v 27 Yagl i Juda yomba kane sindre sigoramnedi erikwa, ba na kimbirnem bogl undre yagl i ere yumga. Sraglpre, na pirkan erika ye Rom yomba kaima ta moglkwa. \v 28 Te yomba sraglpre dikitne erikwa i na mambuno piragledi pre ye auro ipi kaunsol wagle makai simara einga. \v 29 Na doko kaninga yene lono ipre krapogltre ka di nangiye dangingwa. Ba mambuno kaima ta panan ye sigoraglkwa mo te kane sinaglkwa i ta kuno erekrukwa. \v 30 Te yomba tau bei-pai yagl i sigoramne digo ana kamo i dinariko na pirtre na oglandi ye di ene motnara endinga. Te ama dikitne eretengwa yomba na diendimbo ye yene ene mina undre ana yaglmo ka-tange tengwa i mambunomo ene ditembi piratnga. \p \v 31 Ana kimbirnem yagl kande kamo pinande ere Pol enduwer auro ipi Antipatris kamun eingwa. \v 32 Igle kamun tangungo tangina kimbirnem tau bugla-hos mina wingwa ikra Pol auro yend Sisaria kamun enamunedi eingo, te kimbirnem tau ende ikine yungunomugl eingwa. \v 33 Ye pi Sisaria kamun plau dindre ana pepa gavana tendre te Pol ama tekoglo endingwa. \v 34 Ana gavana pepa i kere pirtre ana Pol dumomo kamunmo aglokra yomedi krapoglkwa. Gavana pirkan orkwa, Pol Silisia kamun nem moglkwa pango, \v 35 ana ye dungwa, “Ene ka-tange tengwa yomba igle unaglkwa enge ene kotnen na piraglka.” Yegl dindre ana Pol auro ipi gavman yunguno kande i Herot kei yomara suna ende sugl wakai moraglmedi ka giglendi ditongwa. \c 24 \s1 Juda yomba kot ere Pol tengwa \p \v 1 Ande enge 5 dundungo pris kande Ananaias ya ende okuna eingwa yomba tau yeingo te loya ta kangiye Tetalas, ye ende ime Sisaria kamun eingwa. Ye kot ere Pol tenaglkwa kamo iyu Gavana Peliks tengwa. \v 2 Ana Pol agle dingo ende yungugl ungo, Tetalas mambuno bogl Pol pre dikitne ere ka yegl di Peliks tongwa, “Peliks, ene sugl wakai motngo no enge oltokuri wakai mounga, te dumo i okuna wu kinde ongwa, ba ene noman wakai pangwa pre aglke erewakai erenotnga. \v 3 Yagl wakai Peliks, ene taragl prapra etnga i dumo bange bange no engenge pirkan ertre ana gunyei mounga. \v 4 Na ka olto dimbo ene oglka erambuka, ipre ka sungunagle keme dimbo ene argan pamara i mina no kanno piratniwa. \p \v 5 “Yagl i no kamga ye tandaglme merkinde akeningandi orkwa. Te Juda yomba makan koglkoglo mogl-emara ye di nusungo kunda bogl oglagl di-di erikwa. Te Nasaret yomba wu pere pi epigl ta eremeglkwa i ye neno wu okuna ongwa yagle. \v 6 Ye ama God holi yungumo sideglmbi yenaglendi orko no ye sikane sindre ana no nono lono pamere kot ere tenamnedi ounga, \v 7 ba kimbirnem yagl kande Lisias wu yombuglo ertre ana no onguno mina Pol ikorugl ende iyu ene tongwa.\f + \fr 24:7 \ft Erme pirpogl singwa yomba tau yegl pirkwa, epigl i Luk yene muno boglkrukwa. Ba yomba ta okuwo muno boglme dingwa.\f* \v 8 Ipre ene krapogl temin ana no taragl prapra ka dikitne ounga kamo i mambuno kaima i enene pirpogl sinatnga.” \p \v 9 Ana Juda yomba prapra ye ka dumara i akeple dindre ana ka prapra dungwa i kaima we dingwa. \s1 Pol ka di Peliks tongwa \p \v 10 Enge igle Pol ka dinambedi pre gavana bre gima dungo Pol ka di ikine endungwa, “Na pirkan erika ene buglayungu merkinde Juda yomba mogl-eingwa kotno kande pirpir etnga, yeglpre na gunyei nana pre ka dinaglka. \v 11 Na dembiye karaugl ere God tenagledi ende yend Jerusalem kamun pindre ana mogl-wingo erme ande enge 12 keme orkwa, i ene krapogl ye tendre ana mambuno piratnga. \v 12 Yomba ka di na kitne erikwa i na yomba ta bogl God holi yungumo mina nonga dumgo ye ta kankrikwa, te makai yungu yomba merkinde meglmara di nu ta sikrika, te siti bange bange taragl yegl ta erekrika. \v 13 Ana ye ka di na kitne erikwa i erme mongo kaima ta i-nongugl endimbi ene ka i kaima dimedi piratnga mere tamanga. \v 14 Ba na ka i ene mina dinongugl endinga, Yesus Mambunomo i na duglo bogltre ana no neno kowano Godno dembiye karaugl ere teimara i ye eremogl na yomba tau i-pere ende epigl ta orme dingwa. Ba taragl prapra lo kamo pamere ya te propet wagle ka muno beglkwa i kanno na ama pirngi dinga. \v 15 Te yomba pirngi dindre sugl meglkwa i God eremogl yomba du-yene ya te yewe yengwa ye geglkwa i okuwo ere endinan andraglkwa, na ama ipre sugl moglka. \v 16 Yeglpre God ongumuglo mina ya te yomba mambro wagle na nomana undinan te aglau ta paikrambedi pre engenge yombuglo ere wanmoglka. \p \v 17 “Ana buglayungu merkinde makan eglke wanmogl okuwo moni ya te taragl tau na yombana kiuglgiunde meglkwa tenaglka pre ya te God ofa tenaglka indre ana ende Jerusalem wingwa. \v 18 God holi yungumo mina togl sunakra na du-wakai enaglka\f + \fr 24:18 \ft Epigl 6 mina Tetalas yegl dungwa, Pol eremogl ye deglmbi yongwa pre God holi yungumo i ere sideglmbi yena orkwa. Pol ka i di ikine ende yegl dungwa, na mina, i pesi wakai yomiwo dindre ye ende God holi yungumo ongwa.\f* ipre erekondo moglko ana yomba na kanigwa. Ba igle yomba merkinde na bogl ta moglkrikwa, te na ye bogl tengramo ta dikrumga. \v 19 Ba Juda yomba tau Esia makan meglkwa na kane singwa ikra ye ka-tange na naraglkwa ta panan ana ene motnara undre yene dipene endinaglkwa. \v 20 Mo ta manan, yomba magl meglkwa i na Kaunsol wagle meglmara andiglka ikra tandaglmena ta panan ye pirkan erimbi ana ene ditenaglkwa. \v 21 Na taragl suwarata pre ye meglmara andigl mogltre ka kande dinga, i yegl, ‘Yomba prapra geglkwa andigl ukor enaglme dinga ipre na ka-tange nariko erme ene guman mina andigl moglka.’” \p \v 22 Yegl dungo okuwo Gavana Peliks eremogl Yesus Mambunomo mina pirngi dingwa i pirkanpogl sindre ana Pol kotmo di dundikre endungo yoko pango ana yegl dungwa, “Kimbirnem sutno kande Lisias unambuka enge ene kotnen di dundinaglka.” \v 23 Ana Peliks ka giglendi di kimbirnem ende okuna ongwa kane yungu sugl moglkwa yagl i tendre ene Pol auro ipi kane yungu ende sugl wakai mogl ana kanwinge erimbi yombama wu ye taragl doknambuka i akepledi tenaglkwa. \s1 Peliks kanwinge orko Pol buglayungu suwo kane yungu paimoglkwa \p \v 24 Ande enge tau ende wongo mokomugl, Peliks embiye Juda ambu, Drusila, ye akiye wimbrika. Ye ka-singiye diendungo Pol undre ana Yesus Krais wedi pirngi dungwa kamo i boglo kuglko ye piurka. \v 25 Pol ka dumara i mambuno du-yene ya ye yene sugl wakai moraglkwa te okuwo God kot eretenambuka i kamo dungo ana Peliks kundugl gogltre yegl dungwa, “Erme ene ka pradina endpo! Na okuwo enge ta panan ka-singiye diendimbo ene unatnga.” \v 26 Te enge igle keme Peliks nomano mina yegl prukwa: Pol minge moni indre ana atnekra narambedi pirtre engenge ka-singiye diendungo Pol ungo ye ka denbi di-di eurika. \p \v 27 Ana buglayungu suwo dundungo Peliks kongunmo ikra Posias Festas yungwa. Ba Peliks eremogl Juda yomba wakai pir naraglmedi kanwinge orko ana Pol kane yungu paimoglkwa. \c 25 \s1 Pol kotna Sisa pirambe dungwa \p \v 1 Festas ende suna dumo kande undre gavana kongun eremoglko ande enge suwota dundungo ana ye Sisaria dumo kondo ende yend Jerusalem ongwa. \v 2 Igle pris kande wagle ya te Juda yomba kande ye moglmara pindre ana Pol pre ka-tange tengwa ikra Festas ditendre yegl dingwa, \v 3 “Ene no akepledi noro ana Pol diendimin end-ime Jerusalem unambuka.” Sraglpre, ye konbo bange teke paimogl Pol unan sigora pre ka yegl dingwa. \v 4 Festas di ikine endungwa, “Pol eremogl Sisaria kamun kane paimoglkwa, te na nana ende ikine Sisaria kamun enaglka magl kaima orkwa. \v 5 Ene yombano kande diendimbi na bogl end-ime Sisaria kamun omun ana taragl ta aglau erambuka i yaglmo Pol moglmara ime ye kot eretenaglkwa.” \p \v 6 Ana ande enge 8 mo 10 yegl ta Juda yomba bogl mogltre okuwo end-ime Sisaria kamun ongwa. Igle enge tangina ye kot pirpir erimara amedi mogltre ana Pol auro yunaglkwa pre ka-singiye diendungwa. \v 7 Pol wu plau dungo, Juda yomba Jerusalem mogltre wingwa ikra wu ye moglmara winambo dindre ana ka kinde tawa merkinde di nangiye dangingwa, ba i mem wakai ta paikrukwa. \p \v 8 Yegl eriko Pol yene nangiye kumbun ere yegl dungwa, “Na Juda yomba lono mo God holi yungumo ta erekinde erekrika, te Rom yombano kande Sisa i ama ta dikinde yeikrika.” \p \v 9 Ana Juda yomba wakai piraglmedi pre Festas ka kra yegl pogl Pol tongwa, “Ene pra ende yend Jerusalem emin ana ene yumbunen i pra na kot pirambedi pitno mo?” \p \v 10 Pol di ikine endungwa, “Na erme Sisa kotmo mina andigl moglka, ipre yungu igle pra kot erenaraglkwa. Juda yomba na ta erekinde eretekrika, i enene pirkan dime dingwa. \v 11 Te lo ka i na ta sende tandaglme ta erimbo ana goraglka panan i pra na sigoraglkwa. Ba Juda yomba kot erenarikwa i mongomo kaima ta paikran ana yomba ta kuno eran na tekoglo ye onguno wagle endekrambuka. Na dimbo Sisa yene kotna di dundinambuka.”\f + \fr 25:11 \ft Rom yomba lono yegl dungwa. Yomba ta kantri Rom meglkwa i kotno ta ake di mende pir tekran ana kot i Sisa ye yene kot i pir tenambuka. Sisa iwe Rom yomba meglkwa i kingno kangiye.\f* \p \v 12 Yegl dungo, okuwo Festas kaunsolmo wagle bogl ka di pirpir ertre ana ye dipene ende Pol tongwa, “Ene yagl kande Sisa yene ene kotnen di dundinambe dinga pre Sisa moglmara ene enatniwo.” \s1 Pol pre Festas krapogl King Agripa tongwa \p \v 13 Ande enge tau dundungo okuwo King Agripa\f + \fr 25:13 \ft King Agripa iwe ye nem King Herot Jems ye sigoglkwa, angigle Jon kra. Aposel numa 12 kanamga.\f* ya ambauglo Benaisi, ye diwakai yei Festas tenapre end-ime Sisaria kamun embrika. \v 14 Ye ande enge mere igle meglko ana Festas eremogl Pol kamo boglo kugl king tendre yegl ditongwa, “Yagl ta yawagle moglkwa, ye okuna Peliks kane sungo ana etne kane paimoglkwa. \v 15 Ana na ende Jerusalem einga enge, pris kande wagle ya te Juda ende okuna eingwa yomba wagle Pol ka-tange tengwa kamo iyu na moglmara undre ana yagle i pra gorambe dinaglka pre krapogl narikwa. \p \v 16 “Ba na yegl di ye teinga, ‘No Rom yomba yumbun yoko ta yomba tomga mambuno paikrukwa. Yomba ta kotmo panambuka i ye kot ereteingwa yomba meglmara andigltre kot erambuka, te ye enge tomno ye yene nangiye kumbun ertre ana kot ereteingwa yomba kanno i di ikine endinambuka.’ \v 17 Yegl diteingo ana ye na bogl ende yawagle umgo na sugl kanan ta moglkre ana enge tangina na kot yungu amedi mogl ana yagle ye auro i-wiyondi ka-singiye diendinga. \v 18 Ye auro yungugl wingo ana kot ereteingwa Juda yomba ka dina pre andiglko ana yagle i tandaglme kande ta erambuka i dinaglmedi na pir moglka ba dikrikwa, tamanga. \v 19 Ba yomba ka tau pre tengramo dingwa i yene kamambunono pirkwa ipre ya te yagl ta goglkwa kangiye Yesus, i Pol eremogl andigl kor-moglme dumara ipre ye ka di Pol tengwa. \v 20 Na yumbun i srambre ere dipera ere mambuno piraglka i sungun pirtre ana Pol prawedi ende Jerusalem enan ye kotmo piragledi pre krapogl teinga. \v 21 Ba Pol kane yungu sugl moglmbo Sisa kotna di dundinambe dungo pirtre ana diendingo ye kane paimoglkwa. Ana enge ta yenan ye diendimbo Sisa moglmara enambuka.” \p \v 22 Ana King Agripa yegl di Festas tongwa, “Na nana yagl i kamo piragledi pirka.” \p Dungo Festas di ikine endungwa, “Tangina ye kamo piratniwo.” \p \v 23 Ana enge tangina Agripa ya ambauglo Benaisi ekin wakai-yene gauriko ana kimbirnem yagl kande wagle ya te Sisaria siti igle yomba kande wagle yengo ye prapra ende kot pirmara yungu yungugl pi meglko ana Festas eremogl Pol auro i-wiyo dungo, ye i-wingwa. \v 24 I-wingo kade Festas yegl dungwa, “King Agripa ya yomba prapra igle no bogl meglkwa ene yagl i kaniyo! Juda yomba kindaginde Jerusalem kamun te Sisaria kamun yawagle meglkwa, ye yagl i mambuno guagua ormedi ana kaglkane indre yegl dinarikwa, ‘Ye kaima kor ta moglkrambuka.’ \v 25 Ba na doko kaninga ye gorambuka i aglau ta erekrukwa. Ipre yene Sisa kotna pirambe dungo ana na diendimbo ye ende Rom enambedi pirka. \v 26 Ba ye pre kamo mem wakai ta panan na pepa bogl ana nono Yombano Kande tenaglka mere manga. Ipre na yaglmo auro iyu ene prapra mambro wagle ya te King Agripa mambutn mina endinga moglkwa. Yeglpre nono ye dipera ere prumun ana ye ka mongo ta dinambuka i ene pirmbi, pra na pepa boraglka. \v 27 Te na kane yomba ta tandaglme erikwa ipre yomba kot eretengwa kamo mambuno i na pepa bogl nongugl endekre ana ye yoko di Rom Sisa moglmara endinaglka i na pirka mambuno wakai paikrukwa.” \c 26 \s1 Pol yene nangiye kumbun ere Agripa mambuglo wagle ka dungwa \p \v 1 Ana Agripa yegl di Pol tongwa, “Ene enene pre ka dinatnedi pre na prawe dinga.” \p Yegl dungo Pol ongo mitna ende ana yene pre ka mambuno ere yegl dungwa, \v 2 “King Agripa, na gunyei ene tendre erme ene guman mina andigl mogl, Juda yomba ka mongo paikrukwa dikitne erenarikwa i erme na di ikine ende tenaglka. \v 3 Na gun yeinga i mambuno yegl: no Juda yomba mambunono ya ka tengramo dumga i ene pirkan dime dinga. Ipre na krapoglka, ene mitna gogltre ana kanna pir naro. \p \v 4 “Na gak kembra mogl ende wu erme winga i srambre ere nana makanamugl\f + \fr 26:4 \ft Pol gak kembra moglkwa enge ye taun Tarsus ya te provins Silisia moglkwa.\f* ya te Jerusalem suna moglpai erika i Juda yomba pirkan kondingwa. \v 5 Ye kamkand na embriyena pirkan erikwa, ana ye ka boglo kuramnedi pirmbi i pra dipene endiyodo. Na Parisi mogltre ana Parisi mambunono pamere ere wanmoglka. Mambunona i gigle dindre Juda yomba tau engrukwa. \v 6 God okuna ka dipandigl kowano awano tongwa ikra na inagledi munduna pangwa ipre erme na igle andiglko ye kot erenarikwa. \v 7 Ka dipandigl ikra no Israel yungu ombuno 12 nomano pond pirkwa i mongomo plau dinambedi ye ermine ya enduwer God dembiye site meglkwa. King yagl wakai, na ama mongomo i plau dinambedi pirtre sugl moglka pre Juda yomba ka dikitne ere narikwa. \v 8 Yomba geglkwa God ere-ikor endinambuka i ene Juda yomba tau sraglpre pirngi dikramnedi pirme? \p \v 9 “Ana Yesus Nasaret kamun nem, ye kangiye erekinde eragledi pre na okuna ama kongun kinde yegl merkinde erika. \v 10 Na taragl i Jerusalem kamun erika. Te pris kande wagle yombuglo nariko ana God yombama du-wakai merkinde na eresi kane yungu suna endinga te yomba kande wagle eremogl yomba tau sigoramne dingo na ombugl prawe di-di erika. \v 11 Te enge merkinde na makai yungu bange bange yomara yomba eresi kane sindre te Yesus wedi yomba pirngi dingwa i kenaglmo sinaglmedi pre bagl nusi-si erika. Te na dena kumbro yomba tendre ana yomba bangeta dumo kande yemara pirngi dingwa yomba meglkwa na eresi te kane sina pre wan einga. \s1 Pol nomano yake tomere ka boglo kuglkwa \r (Aposel 9:3-19; 22:6-16) \p \v 12 “Mambuno yegl erika ipre pris kande wagle na kongun giglendi ero digo ana na ende imbo Damaskas kamun enapre einga. \v 13 Ana konbo bange eingo 12 klok yongo aya King yo, na kaninga ambuglange ta heven imbo ende atne ungwa, ambuglangemo i potndi ande ambuglangemo engre tongwa. Ambuglangemo i wu yomba na bogl akiye omga ikra no were isuna endungwa. \v 14 No prapra yange makandle sumgo ana Aram ka mina ka ta yegl dungo na pirka, ‘Sol! Sol! Ene sraglpre na eresi te etne? Ene mambuno etnga i yeglmere, buglo muglo nomara katn si ikine ende enene giu gotnga!’ \p \v 15 “Ana na krapoglka, ‘Yaglkande, ene irane?’ \p “Ye di ikine ende narkwa, ‘Na Yesus, ene na eresi kinde erenatnga. \v 16 Erme ene andigltre ana katn mina andigl moglo. Na ene mina plau dinga i ene pinde imbo konguna yomba mogltre ana taragl etne ongumutn mina kanga i ya te okuwo taragl ombuno ditenaglka i ene boglo kugl pene endinatnga. \v 17 Enene yombanma mina ya te Yomba Bina mina ene i-eglke endinaglka. Ene di ye mina endimbo \v 18 ene pi ye ongumutno ake pinedi temin ana ye mim mina kondo ende ambuglange mina unaglkwa. Te Satan yombuglomo mina mokono tendre ende God mina unaglkwa. Yegl ere pirngi dimbi tandaglmeno koko endindre i holi endimbo ana God pinde yungwa yomba meglmara igle ye ama pi moraglkwa.’ \s1 Pol kongun ormere boglo kugl King Agripa tongwa \p \v 19 “King Agripa, na heven imbo ongumutna-mugl orko kaninga i kamo ta sendekrika. \v 20 Komnaiye kana na Damaskas yomba ditendre te okuwo yomba Jerusalem meglkwa ya te Judia makan prapra, te Yomba Bina ama akiye, ye tandaglme mina nomano yakete God mina enaglmedi pre kamambuno dipene ende teinga. Ana ye embriye mambunono wakai eraglkwa i kaima nomano yake tengwa pamedi yomba kanaglkwa. \v 21 Yegl erika ipre God holi yungumo togl sunakra Juda yomba na akegidi mogl na sigoramnedi erikwa. \v 22 Ba God akeple dinare ungo ana enge erme na yawagle andigl mogl yomba kangino paikrukwa ya yomba kande akiye meglmara Yesus Krais taragl orkwa i ka dinongugl endinga. Na ka kor ta dikrika, propet wagle ya te Moses, taragl plau dinambedi pre ka dingo pamara i keme ombugl na di wanmoglka. \v 23 Ye yegl dingwa, ‘Krais ye giugl pirtre, gogl ana geglkwa mina ye komuno kana andigl ukor pindre ana yene yombama Juda wagle ya te Yomba Bina mina ambuglange ka ditenambuka.’” \p \v 24 Pol ka yegl dimoglko ana Festas ka giglendi dungwa, “Pol, ene kinan tongwa! Ene pepa merkinde ketnga pre ene noman sikugl endungwa.” \p \v 25 Pol ka yegl di ikine ende tongwa, “Yombana kande Festas, na kinana ta tekrukwa. Na ka dinga i kaima ya te wakai pango dinga. \v 26 Na ka dinga i mambuno prapra king pirkan orkwa, ipre ye moglmara na pir-oglmbasi ka diteinga. Na pirdime dinga ana ka dinga i king pirkan orkwa, sraglpre, taragl i uglmange ere ta erekrika, taman. \v 27 King Agripa, propet wagle kanno i ene pirngi dino? Na pirka ene pirngi dinga.” \p \v 28 Dungo, King Agripa yegl di Pol tongwa, “Ene pitnga enge sungunagle dinara i mina na Kristen erambedi pitno?” \p \v 29 Ana Pol di ikine endungwa, “Enge sungunagle mo olto, i pra. Ba na kamange yegl ere God teinga, ene keme manga, yomba prapra erme na kanna pirmeglkwa ye na moglmere yegl moraglkwa. I na kane paimere yegl ene ta paikraglkwa.” \p \v 30 Yegl dungo, king anduglko ana yomba kande ye bogl meglkwa, gavana ya Benaisi te yomba amedi meglkwa ye prapra andiglkwa. \v 31 Ye andigl ende menda pi ana di pirpir ere yegl dingwa, “Yagl i aglau ta eran ye gorambuka mo kane panambuka i ta manga.” \p \v 32 Te Agripa yegl di Festas tongwa, “Yagl i kamo Sisa di dundinambe ta dikruma dagl ana ene ye kane poko endina endongo.” \c 27 \s1 Pol sip mina ende Rom ongwa \p \v 1 No sip mina ende imbo Itali makan enamga\f + \fr 27:1 \ft Pol ende Jerusalem ungwa enge, Luk ombugl akiye umbrika mereyegl pangwa. Aposel 16:10 ya te Aposel 12:17 ombugl kanamga. Ana Pol eremogl Judia kondo ende Rom ongwa enge, Luk ombugl akiye embrika mereyegl pangwa.\f* pre ye ka dikogl kondingwa. Ana Pol ya kan paingwa yomba tau tekoglo kimbirnem 100 ende okuna ongwa yagle tengwa, ye kangiye Julias. Yagl i Sisa kimbirmonem kande ta moglkwa. \v 2 Ana Adramitiam kamun sipno ta ende Esia dumo tau enagledi umara igle no ende suna omgo ana no endomga. Te Aristakas, ye Masedonia yagl, Tesalonaika kamun mogl ungo no bogl akiye endomga. \p \v 3 Te enge tangina sip endpi Saidon kamun pango ana igle Julias mambuno wakai kaima ere Pol tongwa. Pol taragl tau indre nendre eragledi prukwa i yaglkunama meglmara enan ana ye tenaglkwa pre prawa po dungwa. \v 4 No Saidon kamun kondo aglke ende nigle omgo kamun ir pond mange ana sip yend ailan Saiprus mokokra ongwa. \v 5 Yegl orko no endpi Silisia ya Pamfilia nigl kande simbiglkidi ana pi Maira siti kande plau dumga, i Liasia Provins yongwa. \v 6 Ana dumo igle Aleksandria kamun sip ta ende Itali enapre ungo ana kimbirnem ende okuna ongwa yagl sip i kan indre no auro ipi suna endungwa. \v 7 Ba sip kiye kiendi ongo ande enge merkinde wongo, okuwo ana sip kongun yomba yombuglo eriko no pi taun Naidas plau dumga. Igle ir pond mange siget-dungo no enamga mere mango ana sip guma ake kutndungo ende Salmoni kamun gumamugl pindre ana ende ailan Krit moko kra omga. \v 8 Sip kongun yomba yombuglo eriko no Krit kamun nigle bina endomga. Okuwo no wu dumo ta yomara plau dumga, igle sip Wakai Pangwa Angaimo we dingwa. Dumo i taun Lasia magl yongwa. \p \v 9 Dumo igle ande enge merkinde yoko ende wongo te Juda yomba kaiya mokna mawagl meglkwa wakan i ama dundungwa.\f + \fr 27:9 \ft Enge kande iwe, Yaglkande God, yomba prapra tandaglmeno kindekondo tongwa engemo yongwa. Wok Pris 25:9 kanamga. Buglayungu engemo igle mina, ir pond mange mundi nigl Mediterenian sitombuno yake make tongo ana sip prapra ta wankrikwa.\f* Ipre ir kande mangungo te nigl sitombuno i-yake make tongo no sip mina endinamga mere manga. Ipre Pol ka yegl di yomba tongwa, \v 10 “Yagl wagle, na kaninga nono erme endomun ana bange wu kinde enamga pai dungwa. Sip kinde eran, bona gana wu taya enan te nono ama goramga mere pangwa.” \v 11 Yegl dungo kimbirnem ende okuna ongwa yagle Pol kamo i pirambuka kondo ye sip guma akungwa yagle ya te sip nemyagl kanno prukwa. \v 12 Te nigl gingiu wakai ta yenan kade ir iwanga bi kinde orkwa unambuka enge sip pai morambuka mere manga. Yeglpre yomba merkinde nomano suwara yeingwa dumo igle kondo endpi Piniks kamun mouno ana ir iwanga kande mange unambedi pirkwa. Piniks kamun nigl gingiu yongwa i ailan Krit kamun yoglmbo kra yongo ana sip gumakra te yend endungwa. Dumo igle wakai yongo ana ir iwanga ungwa enge teke pai-pai erikwa. \s1 Ir iwanga kande mangungo nigl sitombuno i-yake make tongwa \p \v 13 Okuwo nigl beiye kra ir kiendi mambuno ere mangungo, ana ye ende nigl gingiu enamune dimara ikra enamga wedi pirkwa. Ipre ye anka gundo sip mina i-tembe ende ana ailan Krit nigl pongo bina ende eingwa. \v 14 Ba ende eglke pikriko, ana ailan Krit yei ir iwanga giglendi ‘Taleo’ we dingwa i mange end-ime ungwa. \v 15 Ir iwanga ikra giglendi mange wu sip mina sungo ana sip mukundi endinambuka mere manga. Yegl orko kade no kanwinge orumgo sip nigle bolamugl ir wanga mange i-ikine ikine pi wanmoglko, \v 16 ana no endpi ailan kembra ta Kauda we dimara igle iyenda ende pi mokokra pindre ana no yombuglo ere bot kembra gundo isuna sip mina umga. \v 17 Igle yagl wagle bot kembra gundo sip mina endingwa. Te sip bladi dinambedi baklain tau indre sip kanesi gidingwa. Te sel sigurndi atne endingo ana no sip mina nigle bolamugl yoko wanmounga. Ye kundugl geglkwa Afrika dumo mangigl nigl atne kra kombuglo kruwo moglmara igle pi dinambedi pre yegl erikwa. \v 18 Ba ir iwanga aimande mange paimoglko te nigl sitombuno yakemake tongo ana no yono kaima mounga, yeglpre tangina ye bona gana piyasi nigle endingwa. \v 19 Okuwo ande enge 3 mina ye yene onguno pagl sip akeple dungwa kongunmo taragl i tau piyasi nigle endingwa. \v 20 Te ande enge merkinde suna igle no ande ya kugl-kuri kankunga, ana ir iwanga giglendi aimande mange pangwa. No kor-moramnedi pre taragl kanekane erumga ikra tamango kinde kondumga. \p \v 21 Enge merkinde ye kaiya mokna ta nekre yoko meglmara Pol andigl mogl ka yegl dungwa, “Yagl wagle, na kanna ene pirma dagl nono ailan Krit igle mogl paimouna ana enge kinde i ta kan ikunga te sragl prapra i ta wau boglkruko. \v 22 Ba na erme ene diteinga, ene nomano argan bogl molo. Sraglpre, ene mina suwarata wau boglkraglkwa, ba sip keunde kinde erambuka. \v 23 Na God yombamo mogltre ye dembiye karaugl ere teinga, God i angelomo wu na moglmara magl andigl mogl, \v 24 yegl di narkwa, ‘Pol, ene kundugl pirkro! Ene pi Sisa guma wagle andratnga. Ene pro, God yene wakaimo pre ere ene yomba prapra sip mina ene bogl meglkwa i bitno ake ere yungwa.’ \v 25 Ipre yagl wagle, ene pirngigledi molo. Na kaima pirngi dinga: God taragl eragle dinarkwa i eran oglandi kaima pai inambuka. \v 26 Ba nono kanwinge ormun ir mange sip ipi ailan ta mina endinan mendigl panambuka.” \p \v 27 Nigle wan omgo ana ande enge 14 mina enduwer igle ir mange no ipi Mediterenian nigl kande ongo ana enduwer ande, kuiya 12 orko sip sugl meglkwa wagle pirkwa ye makan ta yomara mangigl omnendi pirkwa. \v 28 Yegl pirtre ye kan-siye endingo atne pi 40 mita pamara ongwa. Ana kurita ende inde omgo aglkekor kan-siye atne endingo 30 mita pamara ongwa. \v 29 Ana ye kundugl geglkwa, sraglpre, aglau eran ye mukundi pi kombuglo pamara sikirte dinamnedi ana anka 4 sip yagle kaugla mina atne endingwa. Yegl ertre kamun tanginambedi kamange eremeglkwa. \v 30 Ba sip kongun erikwa yomba ye konbo ta doko kan indre ana sip kindekondo teke endinamnedi pirkwa. Ye eremogl bot kembra kane poko nigle atne ende ana ye kakimbi kogl sip guma mina anka atne endina ouniwo dingwa. \v 31 Pol eremogl kimbirnem ende okuna ongwa yagl ya kimbirnem wagle meglkwa ka yegl ditongwa, “Sip kongun erikwa yomba ye sip mina suna mogl paikrimbi ana ene prapra wau boraglkwa.” \v 32 Ditongo ana kimbirnem wagle bot kane sikeglu singo bot yange nigle sungwa. \p \v 33 Kamun tanginagledi orko ana yomba kindaginde kaiya mokna ninaglmedi pre Pol ka mendigl pandigl ditongwa, “Ene deno munduno sitombuno yakemake tongo kaiya mokna ta nekre yoko sugl mogl wingwa erme ande enge 14 orkwa. \v 34 Na ka giglendi ene diteinga, ene erme kaiya mokna tau i-neiyo. Ne gidindre kor-moraglkwa. Ana ene bitno yungo suwara kaima ta wau boglkrambuka.” \v 35 Pol yegl dindre okuwo ye bret tau indre ana ye meglmara gumanomugl God diwakai yeitendre, ake bukondi mambuno ere nongwa. \v 36 Ye prapra wakai pirtre ana kaiya mokna tau indre neingwa. \v 37 Ana no yomba prapra sip mina mounga i nambano 276 orkwa. \v 38 Ye kaiya mokna ninamnedi pirmere-mere ne kau sindre ana okuwo sip undinambedi pre plawa bek tau piyasi nigle endingwa. \s1 Sip bogl deruwagl orkwa \p \v 39 Kamun tangungo ye makan ta kanpogl sikrikwa ba nigl gingiu ta mur yekruko okupo yongo kandre ye dipirkwa, i pra kuno eran kade sip guma ake geke ipi eglime endumuno panambuka. \v 40 Yegl dindre ana anka kane simbiglkidi nigle atne ende te sip guma akimara kane keglkwa i poko endingwa. Okuwo ye sel gundo i-gumamugl kogl pandiglmbi ana ir mange sip ipi nigl gingiu ikra enambedi pre yegl erikwa. \v 41 Ba sip pi rip mina sindre paigidi-pango, te sip guma wonambuka mere mango ana nigl pembigl yombuglo ere wu sungo sip yagle kaugla bogl deruwagl orkwa. \p \v 42 Yegl orko kane yomba nigle teke pi dinaglmedi pre ye prapra sigoramnedi kimbirnem wagle ka dikeglkwa. \v 43 Ba kimbirnem ende okuna ongwa yagle Pol akeple dinagledi pirtre ana yagl wagle ka dikeglkwa ikra ye mane ditongwa. Ana yomba niglkumbasi kanigwa mere komnaiye kana kumbasi ende menda piyo dungwa. \v 44 Te tau niglkumbasi kankrikwa mere ye endi-palang ya sip deruwagl orkwa endi-palangmo tau indre bolamugl pai ana nigl kumbasi eimara ikra endingo ana suwarata wau boglkriko prapra wakai meglkwa. \c 28 \s1 Pol ya yomba prapra ailan Molta meglkwa \p \v 1 No wakai-yene ende menda undre ana kanpogl sumga ailan i kangiye Molta we dingwa. \v 2 Ana ailan igle nemyagl wakai kaima erenorkwa. Igle kamun pond kaima si bi orkwa pre ye endi donga eregagl ana no prapra endi piramga pre no auro imagl eingwa. \v 3 Pol endi gande koglosi iyu donga mina gaglkwa de ninga dungo ana toki ende menda undre Pol ongo mina kike yondodi pangwa. \v 4 Ana ailan igle yomba kandre ye yene yegl dingwa, “Yagl i kaima yomba sigogl-gogl orkwa yagle, ye nigle suna teke ende menda ungwa ba god yomba mambuno erimere ere-ikine ende tongwa yagle eremogl Pol kor-moglkrambe diprukwa.” \v 5 Pol ongo piya sungo toki yange endi donga mina suna ongo ana ye toki kaglkrukwa mereyegl moglkwa. \v 6 Yomba eremogl Pol ongo yaknambo mo te oglandi yangesi gorambedi sugl kan meglkwa. Ba ye enge olto kanmeglkwa mango ana ye nomano yake tendre ana Pol pre god ta moglme dingwa. \p \v 7 Makan igle dumo ta magl wora yongwa i ailan, i sugl moglkwa yomba kande kangiye Pablias, ye makanmo yongwa. Ye no auro yend yungumugl pindre ana kungugl yaundo ya kaiya mokna erenoro moglko ande enge suwota orkwa. \v 8 Igle moungo Pablias nem nangiye ninga dindre te dem bormai sungo ana boglmo mina paimoglkwa. Ana Pol pi kamange eretendre ongo ye nangiye akungo ana kindemo wakai orkwa. \v 9 Pol yegl orko ana ailan igle yomba kinde sungo meglkwa ye wu Pol moglmara wingo kindeno erewakai orkwa. \v 10 Yombamo taragl merkinde indre no munduno argan pre norikwa. Te no endinamnedi oungo ana taragl tau no dokumga i ye iyu sip mina suna ende akepledi norikwa. \s1 Pol endpi Rom kamun plau dungwa \p \v 11 Molta kamun ba suwota no igle mogl kondo ana okuwo no endpi sip kor ta mina omga. Ana sip i ir mangungwa i dundinan endinagledi pre paimoglkwa. Sip i Aleksandria kamun ungwa. Sipmo i gumamugl koglkoglo god kimbi angigle angigle pikagl suwo, ye kangino Kasto ya Poluks, ye kuiyano beke endingo miurka. \v 12 Sip i mina no endpi Sirakius kamun plau dindre ana ande enge suwota igle mounga. \v 13 Ana okuwo dumo igle kondo no endpi Resiam kamun plau dumga. Te enge tangina nigl beiye kra ir mange yend endungo ana enge tangina ta no pi Piutiolai kamun plau dumga. \v 14 Dumo igle kamambuno pirkwa yomba tau kan yumgo ana no wakan suwarata moramne dingo ana ye bogl akiye mounga. Mogltre ana okuwo no ende Rom kamun omga. \v 15 Ana Rom kamun kamambuno pirkwa yomba ye no wime dingo pirtre ana no kan inamunedi pre konbo bange wu Apias maket dumo igle yomba yongugl wu pai-pai erimara yungu suwota yomara ye no kan ingwa. Yombamo wingwa i Pol kandre ye God diwakai yei tongo ana ye kuiya wu koglkwa. \v 16 Rom kamun plaudi moungo ana kiap prawe dindre Pol yene yungu mundu ta moglpai eran kade kimbirnem ta ye suglmo morambe dungwa. \s1 Rom kamun Pol ka mambuno dipene ende tongwa \p \v 17 Ana ande enge suwota endongo ye Juda yomba kande wagle dimakai sungwa. Ye makaisi meglko ana Pol ka yegl ditongwa, “Angrima wagle, na mambuno kinde ta ere Juda nono yombano ta tekrika te nono kowano awano mambunono pangwa i na mane ta ditekrika. Ba Jerusalem kamun ime na kane sindre ana tekoglo Rom yomba onguno mina endingwa. \v 18 Rom yomba na mambunona dipera ere pirtre ana na kane poko endinamnedi pirkwa, sraglpre, na goraglka mereyegl aglauna ta pango ye kan ikrikwa. \v 19 Ba Juda yomba ka i sendingo ana na kanna i Sisa kordagl pirtre ana di dundinambe dinga. Te nana yombanma wagle kot ere tenaglka i ta pirka paikrukwa. \v 20 Mambuno yeglpre na ene kandre te ene bogl ka dinagledi pre agle dinga. Na pirngi dindre sugl moglka ya te Israel yomba ama pirngi dindre sugl meglkwa, taraglmo ipre na sen kane keglkwa.” \p \v 21 Ye di ikine ende Pol tengwa, “Judia kamun yomba ene pre pepa bogl endingo no ta ikunga te angrima wagle ombugl ta undre ene pre ka kinde wakai i ta dingo no pirkunga. \v 22 Ba ene sragl ka noman suna pangwa i dimin no piramnedi punga, te yomba bange bange mogl-eingwa eremogl epigl kor ta Juda yomba mina plau dungwa i yomba dikinde yei wanmeglkwa i no pirkan ounga.” \p \v 23 Yegl dindre Pol kanamnedi pre enge ta di yengwa. Ana ande koragle sungo, Juda yomba merkinde Pol moglmara dumo igle makai singwa. Ana tangina kana Pol mambuno bogl God kingdomo kamo mambuno i dipoglsi ana dipene ende temoglko kamun mim pangwa. Yegl ere Yesus pre Moses lomo ya propet wagle ka muno beglko pangwa ikra; ye pirngi dinaglmedi pre akeningandi dite moglkwa. \v 24 Ye ka ditomara i yomba tau kaima pirngi dingwa ba tau pirngi dikrikwa. \v 25 Yegl ere yene mina nomano suwara yeikrikwa, ba Pol ka suwara yegl ditongo okuwo endingwa, “Ana Holi Spirit ka kaima propet Aisaia mina tongo, ye dimenda ende ene kowano awano tongwa. \v 26 Ye yegl dungwa: \q1 “‘Ene pi Juda yomba \q1 meglmara ditenatnga, “Ene \q1 ka kinano mina piraglkwa ba \q1 mambunomo pirpogl \q1 sikraglkwa, te ongumutno \q1 mina kanaglkwa ba kandime dikraglkwa. \q1 \v 27 Sraglpre, yomba i nomano \q1 sitorwa erekondungwa, ye \q1 kinano si gidungo ka \q1 piraglkwa mere manga, te ye \q1 ongumutno kiglkwa. Tamanan, \q1 ye ongumutno mina kandre, \q1 te kinano mina ka i mambuno \q1 nomano i-yakete pirpogl \q1 sindre, ende ikine na mina \q1 wimbi, ana na aglke ye erewakai ere tenaglka!’”\f + \fr 28:27 \ft Aisaia 6:9,10\f* \p \v 28 Pol ama yegl ditongwa, “Ipre ene pirkan eraglmedi na pirka, God erewakai erenoro ere-yungwa kamo i ye ipi Yomba Bina mina tongo ana ye kamo i piraglkwa.” \v 29 Pol ka yegl dikondungo ana Juda yomba yene mina ka tengramo dindre ende perepere eingwa.\f + \fr 28:29 \ft Erme pirpogl singwa yomba tau yegl pirkwa, epigl i Luk yene muno boglkrukwa. Ana yomba ta okuwo muno boglme dingwa.\f* \p \v 30 Ana Rom kamun buglayungu suwo Pol yungu ta moni tendre pamara igle yomba prapra ye kanamnedi wingwa i ka wakai di te-te orkwa.\f + \fr 28:30 \ft Luk eremogl Pol buglayungu suwo endongo ye sraglmere orkwa i ta dipoglsi norokrukwa. Ba yomba tau pirkwa Rom yomba eremogl Pol endingo kane pangwa ba dundungo, ana ye ende bange bange pi yomba pere meglmara God kamo ditongwa. Te yomba tau pirkwa Rom yomba eremogl Pol sigeglme dingwa.\f* \v 31 Pol kundugl goglkre God kingdomo kamo i giglendi yomba dipene ende tendre, te Yaglkande Yesus Krais pre kamo ama bekete moglko ana yomba ta mane ditekrikwa.