\id MAT - 'Auhelawa NT [kud] -Papua New Guinea 2008 (DBL 2014) 
\h Madiu 
\toc1 MADIU 
\toc2 Madiu 
\toc3 Mad 
\mt1 MADIU  
\c 1  
\s1 Yeisu Besinana ana mumugao  
\r (Luke 3:23-38)  
\p
\v 1 Laulele teina Besinana Yeisu ana mumugao vehabadi. Yeisu tubuna Deivida, na Deivida tubuna mugamugaina Abelaham.  
\v 2 Wuwuna teina dova: Abelaham iya natuna Aisake, na Aisake natuna Yakobo, na Yakobo natunao Yuda matahinao.  
\v 3 Yuda natunao Pelesi yo Selaha na hinadi Temali, Pelesi natuna Hesiloni, na Hesiloni natuna Alam,  
\v 4 na Alam natuna Aminadaba, na Aminadaba natuna Nasoni, na Nasoni natuna Salimoni,  
\v 5 na Salimoni mwanena Lehabi na natudi Boasa, na Boasa mwanena Ludi, na Boasa yo Ludi natudi Obedi, na Obedi natuna Yesi.   
\p
\v 6 Yesi natuna Deivida, iya Tauwasawasa, na Deivida Ulaya hiwapena itawaholai, na natudi Solomoni hilabahi.  
\v 7 Solomoni natuna Lehobouma, Lehobouma natuna Abaya, na Abaya natuna Esa.  
\v 8 Esa natuna Yehosepata, na Yehosepata natuna Yolam, na Yolam natuna Usaya.  
\v 9 Usaya natuna Yodam, na Yodam natuna Ehasi, na Ehasi natuna Hesekaya.  
\v 10 Hesekaya natuna Manasa, na Manasa natuna Amoni, Amoni natuna Yosaya.  
\v 11 Yosaya natunao Yekonaya matahinao, na yadi haugai Babiloniwone hilaoma ta Yudeyaone hi'abi avivinidi na hilalawedine tupwa Babiloni ainai ta himiyamiya.   
\p
\v 12 Hauganane Babiloni ainai himiyamiya, Yekonaya natuna Selatiyeli, na Selatiyeli natuna Selubabela.  
\v 13 Selubabela natuna Abiyuda, na Abiyuda natuna Elayakim, na Elayakim natuna Esoli.  
\v 14 Esoli natuna Sadoka, na Sadoka natuna Ekim, na Ekim natuna Eliyuda.  
\v 15 Eliyuda natuna Eliyesa, na Eliyesa natuna Madani, na Madani natuna Yakobo.   
\p
\v 16 Yakobo natuna Yosepa, iya Meli mwanena, na Meli natuna Yeisu, na Yeisu hi'awa Besinanaei.\f + \fr 1:16 \ft Giliki alinadiyena hiwalo Keliso, na Hibulu alinadiyena hiwalo Mesaya.\f*   
\p
\v 17 Ebe Abelaham ainaena na tavahilidima Deivida ainai, neta yaso adi bagibagili 14. Eeta ebe Deivida ainaena yaso tavahilidima haugana Babiloniwone Yudeyaone hilalawedine Babiloni ainai, neta adi bagibagili 14. Na yadi hauga Babiloni ainaena na Besinana towahona yana hauga ainai yaso adi bagibagili hinage 14.   
\s1 Yeisu ana labahi  
\r (Luke 2:1-17)  
\p
\v 18 Teina dova Yeisu Besinana ana labahine. Yeisu hinana Meli hiwalo abi'abiyei Yosepa ainai, na howola nigele hiyamiya bwau na Meli hesi ihiuma'o na yana hiumane neta Alu'aluwa Ve'ahihi ainaena.  
\v 19 Na mwanena Yosepa towaho dumwadumwaluna ta nigele ebeha Meli yana hiumane iyata'eyei ana geluwo aidiyai, na inuwavitai ta ebeha yana nuwatuwu dawaniyena ita'wata'wataei.   
\p
\v 20 Na Yosepa yana nuwatuwu howola ipaipaihowa, na yana hauga eno ainai niviniviyena Yaubada yana tausagenawasa ehebo ainai iwalo, ‘Yosepa, owa Deivida tubuna, havena unuwanuwayababa Meli yana hiumane vehabana, neta Alu'aluwa Ve'ahihi ainaena, na hesi bada ulauvai mwanem.  
\v 21 Howola abo natuna towahona ilabahi, na yehana umwauwi Yeisu, wuwuna iya yana bodao yadi pwanoliwo aidiyena mata ilivahidi.’   
\p
\v 22 Ginauli teina bada himahalava'o wuwuna mwalona tauwalo mahalava ehebo Yaubada yana walo iwalo mahalava mugaiyei ta Buki Ve'ahihi ainai ilelelene, iwalo:   
\q1
\v 23 ‘Vahala nuwanuwapuyona mata ihiuma yo natuna towahona ilabahi, na yehana himwauwi Imanuweli’.  
\m Na Imanuweli ana bui ‘Yaubada baidada’.   
\p
\v 24 Eeta Yosepa eno'enowena itowolo na tausagenawasanane yana walo imulitaei, ta Meli itatawaholaine,  
\v 25 na nigele 'wapina iya'abitowoi ta ana higa ilabalaba na Yosepa gamane yehana imwau Yeisu.   
\c 2  
\s1 Tausonogao yadi taubo'e gama Yeisu ainai  
\p
\v 1 Yeisu hilabahi Betelehem ainai, haugana Helodi iya iloiloina Yudeya holanai. Na hauganane ainai tausonogao tupwa bomatuwena hilaoma ta Yelusalemaone aidiyai hipanivila,  
\v 2 hiwalo, ‘Havaidova Yudeya yami wasawasa vauvauna hilabahi? Ahanapuiya'o bada hilabahiya'o, wuwuna ana ve'ive'ilala utui a'itaya'o tupwa bomatuwena ipoetaohanine, ainaena alaoma habi pwagogo ainai.’   
\p
\v 3 Yadi walo teina wasawasa Helodi ibenalei na i'aluwagavai mwala'ina yo hinage Yelusalemao bagibagilidi hi'aluwagavai walo teina vehabana.  
\v 4 Ainaena Helodi Yudeyaone yadi taupwaoli mwala'idi yo yadi loina ana tauve'itao iyoga ahaidi na aidiyai ipanivila, iwalo, ‘Havaidova ainai Besinana towahona hilalabahine?’   
\p
\v 5 Na hiwalo, ‘Betelehem ainai, neta Yudeya holanai, dova tauwalo mahalava yana walomahalava Buki Ve'ahihi holanai, iwalo:   
\q1
\v 6 “Vehabana Betelehem dalava wasawasa na mwala'ina Yudeya dalavanao maudoidi aidiyena. Wuwuna Betelehem holanaena howola abo Isileli adi tauloina imahalava, na iya yagu bodao imugaiyedi.” ’   
\p
\v 7 Ta Helodi tausonogaowa iyoga dawaniyedima, na ipanivilaedi aiteya hauga ainai utuine imamahalavane.  
\v 8 Eeta Helodi yadi walo ibenaledi na iloinaedi, iwalo, ‘Amlau Betelehem ainai na gamanane ambehaei, na ebe amlobai amwuyoma amvenuwamwauwegau, ta ebe yau hinage yalau na yapwagogo ainai’.  
\p \fig |src="" size="lb00295b.tif" loc="col" ref="Madiu 2:8" \fig*  
\v 9 Wasawasa alinana hibenalei na hiso'e'eli ta hilau na utuiwa mwalona tupwa bomatuwena hi'i'itawa mehediyai imahalava na ihinahinali eeta himulitaei na gamanane yana abamiya itowolove'ilala na ainai himamahalavane,  
\v 10 na utuiwa vehabana hiyaliyaya mwala'ina.  
\v 11 Hiluwu vadai ta gamanawa hinana Meli baidana hi'i'itadine, na hipwagogo gamane ainai. Na velauwowa hivavaidimawa gamanane ainai himwamwauwidine, neta goula yo gado'a yo emodi.   
\p
\v 12 Na mulitai niviniviyena Yaubada ivenuwamwauwedi ebeha havena Helodi ainai hiwuyowuyouyo, eeta hitowolo na vali amwahaena hilau gwaipile yadi dalavai.   
\s1 Yosepa yo gama mahinana hidena Itipita ainai  
\p
\v 13 Na tausonogao bada hilao'o na masigiliyena Yaubada yana tausagenawasa niviniviyena Yosepa ainai imahalava ta ivenuwamwauwei iwalo, ‘Utowolo na gama mahinana ulauvaidi ta amdena tupwa Itipita ainai, na nemai ammiyamiya ana higa yavenuwamwauwegomiu, abo amlau gwaipilema. Yami dena teina wuwuna, Helodi mata gama teina ibehaei na ebeha i'oiye mwalowoi.’   
\p
\v 14 Eeta masigilinane ainai Yosepa itowolo ta gamane mahinana ilauvaidi na hidedenane Itipita.  
\v 15 Na nemai Itipita himiyamiya ana higa Helodi imwamwalowoine. Yadi vetaumana ainaena Yaubada yana walomahalava, neta ehebo tauwalo mahalava iwalo mahalava mugaiyei, iwalo:  
\q1 ‘Itipita ainaena natugu yayogaenama’.   
\p
\v 16 Na Helodi tausonogaowa iha'wa'ahayaidi ta nigele hiyalau gwaipilema. Yadi oyama vehabana imodi'i'ini mwala'ina, eeta Helodi yana tau'alehao ivetamaledi Betelehem dalavanao aidiyai, yo ebeha hedaheda towatowahodi hiya adi bolimai bwau ainaena i'aituluyo, hi'oiye mwalowoidi. Wuwuna tausonogao yadi aubabada ainaena bada ihanapuiya'o aiteya hauga ainai gamanane itutubuine.   
\p
\v 17 Ainaena hauganane imahalava hava tauwalo mahalava Yelemaya mwalona iwalo mahalava mugaiyei, iwalo:   
\q1
\v 18 ‘Dou ta'eta'e dalava Lama'a ainena yabenalei.  
\q2 Muya na mehelino hidou ta'eta'eyedi.  
\q2 Letiyeli idoudou natunao vehabadi,  
\q2 na yana dou ainaena nigele howahowana iyaliyaya,  
\q2 natunao yadi mwalowoi vehabana.’   
\s1 Yadi laugwaipile Nasaleti ainai  
\p
\v 19 Eeta Helodi yana mwalowoi tuluhanai Yaubada yana tausagenawasa imahalava Yosepa ainai, haugana Itipita ainai howola himiyamiya, na niviniviyena iwalo ainai,  
\v 20 iwalo, ‘Yosepa utowolo na gama mahinana ulauvaidi na amwuyo Isileli, wuwuna gamane ana alehawa bada imwalowoi'o’.   
\p
\v 21 Na Yosepa itowolo, ta gamane yo hinanane ilauvaidi, na hiwuwuyone Isileli.   
\p
\v 22 Na haugana hiwuyo Yosepa wasa ibenalei ebeha Helodi natuna Akeleyosi ive'aivelaheyei na ivetauwasawasa Yudeya holanai, eeta Yosepa imeheuhi na nige nuwana ilau gwaipile Yudeya, eena niviniviyena ve'ita Yaubada imohei ta hita'i'ili Galili tupwanane ainai.  
\v 23 Na Nasaleti ainai hivedalava ta himiyamiya. Teina ainaena tauwalo mahalava yadi walomahalava mugamugaina iwalo: ‘Iya yehana himwauwi towaho Nasaleti’.   
\c 3  
\s1 Yoni tau'abiye bapitaiso  
\r (Maki 1:1-8; Luke 3:1-9, 15-17; Yoni 1:19-28)  
\p
\v 1 \fig Matt 3.1|src="lb00296b.tif" size="col" ref="Madiu 3:1" \fig* Hauga tenem ainai Yoni tau'abiye bapitaiso imahalava balabala awawai tupwa Yudeya holanai na iguguya, iwalo,  
\v 2 ‘Mumugamiu yababadi aidiyena amnuwabui wuwuna Yaubada mata muhamuhana alidai ivetauloina’.   
\p
\v 3 Tauwalo mahalava Aisaya mugai Yoni vehabana iwalo mahalava, iwalo:  
\q1 ‘Towaho ehebo tupwa balabala awawai alinana mwala'ina ainaena iyogayoga, iwalo:  
\q1 “Bada yana amwaha amsepa na am'abiye duyedumwalu”.’   
\p
\v 4 Yoni ana ale'o lagulagu kameli wiyawiyana, na ana tulituli kameli 'wapina, na ana mwaimwai'e'e yo mwagagau ta'i.\fig Madiu 3.4|src="AB02784b.tif" size="col" ref="Madiu 3:4" \fig*   
\p
\v 5 Na Yoni balabala awawai iloguguguya na Yelusalemaone yo Yudeyaone yo we'aha Yolidani papalinane ana taumiyaone maudoidi hilaoma Yoni ainai,  
\v 6 na mumugadi yababadi hiwalo mahalavaedi ainai, eena i'abi'abiye bapitaisodi we'aha Yolidani ainai.   
\p
\v 7 Na Palisiwone yo Sadusiwone bagibagilidi hinage hilaolaoma habi bapitaiso, na Yoni i'itadi ta iwalowedi, iwalo, ‘Tau'oyamao! omiu dova weso! Na yami nuwatuwu ebeha mata Yaubada yana modi'ini ainaena amdena, awa?  
\v 8 Ainaena ilowoinanegomiu yo yami nuwabui moiha amve'itaedi yami paihowa namwanamwadi aidiyena.  
\v 9 Na havena amnuwahaehae wuwuna ebeha omiu Abelaham tubunao na hesi Yaubada howahowana yo gaimao teina aidiyena Abelaham tubunao ipaihowaidi.  
\v 10 Na ebe mumugamiu nigele namwanamwana mata Yaubada iwalo yagaigomiu, dova aiwa, ebe nigele ainona namwanamwana tomowa higoha vehuludi ta aiwa ala'alahina ainai hivehuludi na i'alahidi.   
\p
\v 11 ‘Na ebe amnuwabui, yau we'ahaena ya'abiye bapitaisogomiu na hesi howola abo ehebo towaho ilalaoma, iya imwala'i gabaegau, na nigele howahowagu na aena ana huma ya'avalai. Na towahonane mata ilaoma na Alu'aluwa Ve'ahihi, dova aiwa ala'alahina ainaena i'abiye bapitaisogomiu.  
\v 12 Na towaho teina yana goliyena mata ai'ai dova pegapega itapidi yo ainodi hiholu na mulitai ainodi namwanamwadi ivehae yana vadavada ainai, na mohomohodine aiwa ala'alahina miyamiya vateyaina ainai igabudi.’   
\s1 Yoni Yeisu i'abiye bapitaiso  
\r (Maki 1:9-11; Luke 3:21-22)  
\p
\v 13 Hauga tenem ainai Yeisu tupwa Galili ilauvehulu na ilau Yolidani Yoni ainai habi bapitaiso.  
\v 14 Eeta Yoni itowoi na Yeisu yana nuwatuwu higwaipile ta iwalo, ‘Ilowoinanei na owa u'abiye bapitaisogau, na vedova ta ulaoma ta ebeha yau ya'abiye bapitaisogo?’   
\p
\v 15 Na Yeisu Yoni yana walone iyemaihane, iwalo, ‘Nigele. Hesi teina dova. Owa u'abiye bapitaisogau, wuwuna teina ainaena loina maudoidi namwanamwadi tamulitaedi.’   
\p
\v 16 Eeta Yoni italam ta Yeisu i'abiye bapitaisone. Na Yeisu howola bwahiyena igayogayo taohani, na galewa ilotaho'e na Yeisu Yaubada Alu'aluwana i'i'itane ana oleya dova gabubu i'aituluma na ainai itotowane.  
\v 17 Na hinage ehebo alinana galewaena hibenalei iwalo, ‘Teina natugu yavelauwei iya vehabana yayaliyaya mwala'ina’.   
\c 4  
\s1 Yeisu ana towoi Tomodulele ainaena  
\r (Maki 1:12-13; Luke 4:1-13)  
\p
\v 1 \fig Matt 4.1|src="hk00347b.tif" size="col" ref="Madiu 4:1" \fig* Teina ainaena Yaubada Alu'aluwana Yeisu ilauvai ta ilalaweine balabala awawai ta ebeha ana towoi Tomodulele ainaena ilobai.\fig Madiu 4.1|src="AB02781b.tif" size="col" ref="Madiu 4:1" \fig*  
\v 2 Na ahubena 40 holanai nigele iya'ai, ta ainaena ivahali mwala'ina.   
\p
\v 3 Na tautowoinane imahalava na iwalo, Ebe owa Yaubada Natuna, gaima teina uloinaedi ta hiyemala ai'ai’.   
\p
\v 4 Na Yeisu iwalo, ‘Buki Ve'ahihi holanai loina imiyamiya ebeha:  
\q1 “Tomowa yawahidi nigele ai'ai a'ava ainaena, na hesi walowo maudoidi Yaubada awanaena hilaoma iya tomowa yadi abanamwanamwa”.’   
\p
\v 5 I'ovi na Tomodulele Yeisu ilauvai ta ilalaweine Yelusalem, na vada tapwalolo mwala'ina ewa'alilinai ihahaeyeine,  
\v 6 na ainai iwalo, ‘Ebe owa Yaubada Natuna, teina ainaena ugavai, na mata nigele howahowana uyasilahe. Wuwuna Buki Ve'ahihi bada iwalo mahalava'o, iwalo:  
\q1 “Yaubada yana tausagenawasao iloinaedi ta hi'ita avivinigo”.  
\m Yo hinage iwalo:  
\q1 “Nimadiyena hi'avalaigo, na ebe havena aem hisilasilahe gaima aidiyai”.’   
\p
\v 7 Na Yeisu hinage iwalo, ‘Ehebo walo Buki Ve'ahihi ainai imiyamiya iwalo:  
\q1 “Havena yam Bada Yaubada utowotowoi”.’   
\p
\v 8 Na Tomodulele Yeisu ilauvai ilawei oya mwala'ina ewanai na tenem ainai dalava wasawasaowa bale'uwai maudoidi Yeisu iveve'itane,  
\v 9 na hinage itowouyoi, iwalo, ‘Tupwa tenem maudoina mata yamohego. Ebe ube'u aitulu na aliguwai upwagogo, na ebe abaloinaone yamohego.’   
\p
\v 10 Eena Yeisu iwalouyo, iwalo, ‘Tomodulele, ulau vehulugau! Buki Ve'ahihi holanai loina imiyamiya ebeha:  
\q1 “Yam Yaubada ibom ainai upwagogo yo utapwalolo yo ibom yana walo upaihowai”.’   
\p
\v 11 Ainaena Tomodulele Yeisu ilauvehulu na mulitai tausagenawasao himahalava ta hihahaguine.   
\s1 Yeisu yana paihowa ivetuwuni tupwa Galili ainai  
\r (Maki 1:14-15; Luke 4:14-15)  
\p
\v 12 Na mulitai Yeisu wasa ibenalei ebeha Yoni vada abapaiyai himwauluwuwena'o, ainaena iwuyo Nasaleti Galili tupwanai.  
\v 13 Na Nasaleti ilauvehulu ta imimiyane Kapaneum le'awanai, neta huhuwone Sebuloni yo Napitalai yadi toputopuwai.  
\v 14 Ginauli teina vehabana tauwalo mahalava Aisaya mwalona iwalo mahalava na Buki Ve'ahihi ainai ilelelene iwalo:   
\q1
\v 15 ‘Sebuloni yo Napitalai yadi dalavao neta ni'u yo bwahi Yolidani ahipudiyai,  
\q2 nigele Yudeyao yadi tupwa yehana Galili.   
\q1
\v 16 Hibom guguyou yana tupwa ainai himiyamiya na hesi teina hauga masele mwala'ina bada hi'itaya'o.  
\q1 Wuwuna mwalona mwalowoi yana tupwa yababana ainai himiyamiya  
\q2 na teina hauga bada masele aidiyai i'alataohani'o.’   
\p
\v 17 Hauga tenem ainaena Yeisu yana guguya ivetuwuni na iwalo, ‘Yami paihowa yababadi aidiyena amnuwabui, wuwuna hauga bada imahalava'o na Yaubada ivetauloina alidai’.   
\s1 Tauyama hitau vehopali Yeisu iyogaedi  
\r (Maki 1:16-20; Luke 5:1-11)  
\p
\v 18 Na ehebo hauga Yeisu ni'u Galili le'awanai ivasavasane na tauyama hitau bwau matahina ilolobaidine yadi vinaya hiyahuyahuwei, ehebo Saimoni, iya hinage hiyogaei Pita, na tahina yehana Andulu.  
\v 19 Na iyogaedima na iwalo, ‘Ammulitaegau na tomowa am'onadi’.  
\v 20 Tenem ainai yadi vinayawa hilaugabaei na Yeisu himumulitaeine.   
\p
\v 21 Na hinage tupwana ivasanelau na tauyamao hitau tonuga wagai yadi vinaya hi'atu'atububunidi i'i'ita lobaidine, hiya Yemesa yo Yoni yo tamadi, ibom yehana Sebedi. Eeta Yemesa matahina iyogaedi,  
\v 22 na hitowolo mwayamwayau tamadiwa wagai hilalaugabaeine, na Yeisu himumulitaeine.   
\s1 Yeisu tomowa bagibagilidi ihaguidi  
\r (Luke 6:17-19)  
\p
\v 23 Yeisu Galili maudoina ita'i'iliyei na yadi vada tapwalolo aidiyai iguguya, na wasa namwanamwana Yaubada yana loina vehabana iwalo mahalava, na hinage tomowa adi lovalao vagadi yo vagadi aidiyena i'abiye namwanamwadi.  
\v 24 Ainaena Yeisu wasana imahalava Siliya dalavanao maudoidi aidiyai, eeta taulovalao bagibagilidi hilawelawedi ainai, hiya hilovala mwala'ina na hiya ma'adi muyamuyao yo hiya vi'avi'a i'abiye yauyauledi yo hiya adi lovala ainaena hi'abi'abivelolo, yo hinage taupeuwo, na Yeisu i'abiye namwanamwadi maudoidi.  
\v 25 Teina wuwuna boda mwala'ina Yeisu himulimulitaei. Hiya Galiliyena yo Dekapolisiyena yo Yelusalemaena yo Yudeyaena yo hinage Yolidani vali tupwanaena.   
\c 5  
\s1 Yeisu yana ve'ita oyai  
\r (Luke 6:20-23)  
\p
\v 1 Yeisu boda mwala'ina i'i'itadine, na ihae oyai ta tenemai imimiyane, na ana taumulitao hinage hihahaene,  
\v 2 na Yeisu ivetuwuni ive'ita aidiyai, iwalo,   
\q1
\v 3 ‘Omiu mayami nuwadobi amyaliyaya wuwuna Yaubada yana Abaloina alimiyai.   
\q1
\v 4 Omiu taudou hinage amyaliyaya, wuwuna mata Yaubada i'abiye yaliyayagomiu.   
\q1
\v 5 Omiu mumugamiu hegohegoyadi amyaliyaya, wuwuna howola abo Yaubada bale'u maudoina imohegomiu.   
\q1
\v 6 Na ebe omiu mumuga dumwaluna nuwanuwamiu na amvahavahali amyaliyaya, yo hinage amgadogadomaguni vehabana amyaliyaya, wuwuna mumuga namwanamwana mata atemiyai imwala'i.   
\q1
\v 7 Na omiu tau'atemuyamuya amyaliyaya, wuwuna Yaubada hinage mata i'atemuya muyaegomiu.   
\q1
\v 8 Omiu atemiu masemaseledi amyaliyaya, wuwuna howola abo Yaubada am'ita.   
\q1
\v 9 Omiu tau'abiye nuwadaumwali amyaliyaya, wuwuna Yaubada mata i'awa natunaegomiu.   
\q1
\v 10 Na omiu yami paihowa namwanamwana vehabadi tomowa hive'ave'alehaegomiu, amyaliyaya wuwuna Yaubada yana Abaloina alimiyai.   
\q1
\v 11 Na ebe vehabagu tomowa hi'ulu'ulumiyaegomiu yo ive'ave'alehaegomiu yo yadi oyamaena hi'awa'awa yababaegomiu, amyaliyaya ta'i.  
\v 12 Moiha ta'i howahowana amyaliyaya mwala'ina, wuwuna howola abo ami maiha namwanamwana galewai mata amlobai. Na omiu dova Yaubada yana tauwalo mahalavao mwalona. Wuwuna hiya hinage yadi miyavitai hilobaidi tomowa aidiyena.’   
\s1 Yagahu na masele vehabadi  
\r (Maki 9:50; Luke 14:34-35)  
\p
\v 13 ‘Omiu dova yagahu taumiya bale'u vehabadi. Na amnuwatuwu avivini ebe yagahu yana wahiyala i'ovi nigele howahowana na inamwanamwauyo, ainaena tata'wata'wataei na tahiwavehulu amwahai.  
\v 14-15 Na hinage omiu dova masele taumiya bale'u vehabadi. Ebe lampa tagabu havena walata ainaena ta'oi'oihamui, na hesi ewai tamwauwi, ta vada maudoina imasele. Hinage dova ebe oya vahupounai tadalava sepa nigele howahowana dalavanane tadawani.  
\v 16 Omiu masele tomowa aidiyai, eeta howahowana yami paihowa namwanamwadi hi'ita na Tamamiu galewai hino'owei.   
\s1 Loina vehabana  
\p
\v 17 ‘Havena amnuwanuwatuwu ebeha yau yalaoma na Mosese yana loinao nuwana tauwalo mahalavao yadi ve'itao yavaivehuludi. Na hesi yalaoma ebeha ya'abiye mahalava ili'ilimanidi.  
\v 18 Yawalo moiha alimiyai, mata bale'u na galewa hisawali, na loina mwala'ina yo iu'iu iso'isosolina mata nigele hiya'ovi na hesi ainodi mata himahalava.  
\v 19 Na ebe yaiya loinadine ehebo aidiyena iu'iu iso'isosolina ita'wata'wataei yo tomowa hinage nigele iyave'itadi, iya Yaubada yana Abaloina holanai duya'ali'aliyai moiha, na hesi ebeha loinadine upaihowaidi yo uve'itaedi, yeham mata imwala'i Yaubada yana Abaloina holanai.   
\p
\v 20 ‘Hinage yawalo alimiyai ebe mumugamiu inamwanamwa mata Palisiwone yo loina ana tauve'itaone mumugadine omiu mumugamiune inamwanamwa gabaedi. Na ebe nigele, mata nigele Yaubada yana Abaloina ainai amyaluwu.   
\s1 Manini vehabana  
\p
\v 21 ‘Loina mugamugaina tubudao aidiyai amhanapuiya'o, iwalo, “Havena yemwalowoi, ebe yaiya i'yemwalowoi mata loina ilobai”.  
\v 22 ‘Na yau yaloinaegomiu ebe yaiya owa tahim ainai umodi'ini loina ulobai. Na ebe tahim u'awa yabayababaei loina ulobai, tauloinao aidiyena. Na hinage ebe tahim u'awa yauyauleyei, howola abo dalava ala'alahina uve'alo.   
\p
\v 23 ‘Yaiya owa yam velau uvaiyama yo upwaoliyei Yaubada ainai na ebe unuwatuwui ehebo tahim mayana nuwayababaowa mumugam vehabana,  
\v 24 ilowoinanego yo yam velaune umwauwi abapwaoline vahalinai na uwuyo tahim ainai na utowoi ta baidam amve'au'augeluyo, eena mulitai uwuyoma abo yam velauwa Yaubada ainai upwaoliyei.   
\p
\v 25 ‘Na ebe ehebo towaho ive'ewaigo na ilawego habi lauvetalaego, ilowoinanego ebe mugai pwanoli u'abiye dumwadumwalu mwayamwayauwei baidam. Na ebe nigele, mata am tauve'ewane ilawego tauloina ainai na am loina ulobai, neta himwauwigo vada abapaiyai.  
\v 26 Moiha ta'i, nigele mata uyamahalava ana higa am vagavaga maudoina upaihowai.’   
\s1 Nuwatuwu dawani vehabana  
\p
\v 27 ‘Loina mugamugaina bada amhanapuiya'o, iwalo, “Havena meheganawali”.  
\v 28 Na yau yaloinaegomiu neta ebe yaiya towaho bo waihiu ainai inuwatuwu dawani, iya atenai bada ipwanoli'o.   
\p
\v 29 Ainaena ebe mehe tautuwam yana vinunuwena i'abiye be'ugo ilowoinanego ebe uwunihi vehulu. Muya nigele mwala'ina ebe taum ehebo uvesawali, na hesi muya mwala'i alilina ebe mehem vehabana Yaubada taum maudoina igabae aituluwei dalava ala'alahina ainai.   
\p
\v 30 ‘Hinage dova ebe nima tautuwam yana paihowaena i'abiye be'ugo ilowoinanego ebe utom vehulu. Muya nigele mwala'ina ebe taum ehebo uvesawali, na hesi muya mwala'i alilina ebe nimam vehabana Yaubada taum maudoina igabae aituluwei dalava ala'alahina ainai.   
\s1 Vinawahe vehabana  
\r (Madiu 19:9; Maki 10:11-12; Luke 16:18)  
\p
\v 31 ‘Loina mugamugaina hinage iwalo: “Ebe towaho ehebo nuwanuwana na mwanena ivinawaheyei, towahonane leta ilele na mwanenane imohei ta ebe hivinawahe”.  
\v 32 Na yau yaloinaegomiu neta, ebe towaho mwanena nigele iyapwanoli na towaho ta'i ivinawahe ta itawahola geyo'awa vali waihiu ainai, towaho teina mwanena mugamugaina bada i'abiye be'uya'o ebe waihiunane itawahola geyo'awa vali towaho ainai. Eeta towahowa ebe itawahola waihiu vinavinawahena ainai neta towahonane hinage ipwanoli'o.   
\s1 Awatamada vehabana  
\p
\v 33 ‘Hinage loina miyamiyana bada amhanahanapui iwalo: “Ebe am'awa tamada, havena yami walowone amho'eho'edi na hesi Yaubada vehabana ampaihowaidi”.  
\v 34 Na alimiyai yawalo, havena galewa vehabana am'awa'awa tamada, wuwuna Yaubada yana abamiya.  
\v 35 Hinage havena bale'u vehabana am'awa'awa tamada, wuwuna aena ana abamwau, hinage havena Yelusalem vehabana am'awa'awa tamada, wuwuna tauloina mwala'ina yana dalava.  
\v 36 Hinage havena ulu'ulumiu vehabana am'awa'awa tamada, wuwuna nigele howahowamiu na vahumiu ehebo amloinaei ta ihewa nuwana igiba, awa?  
\v 37 Na hesi ebe utalam, uwalo, “Ehewa”, na ebe uuvala, uwalo, “Nigele”. Wuwuna ebe aubabada bagibagilina, neta Tomodulele ainaena.   
\s1 Havena yababana amyemayemaiha  
\r (Luke 6:29-30)  
\p
\v 38 ‘Loina miyamiyana amhanapuiya'o iwalo, “Mehe ehebo ana maiha mehe ehebo, na sala ana maiha hinage sala ehebo”.  
\v 39 Na yau yaloinaegomiu ebeha havena amvaivai maiha, na hesi ebe yaiya navanava tautuwamwena igoha, havena nimanane uyemayemaiha, na hesi vali navanavamne hinage utalamwei ta ainai igoha.  
\v 40 Na hinage ebe yaiya lauvetala ainaena am ale'o ivai, hinage am abobone umohei.   
\p
\v 41 ‘Hinage ebe yaiya iloinaego na yana tobwatobwa u'avalai ehebo dalava ainaena ulau ehebo dalava ainai, howahowana utalam dalava bwauna hinage ainai ulawei.   
\p
\v 42 ‘Na hinage ebe yaiya i'awanoi alimwai ehebo ginauli vehabana, ginaulinane umohei, na yaiya yam tobwatobwa i'awanoiyei na iyepaihowa, havena unuwanuwavi.   
\s1 Tavelau ada alehao aidiyai  
\r (Luke 6:27-28, 32-36)  
\p
\v 43 ‘Loina mugamugaina bada amhanapuiya'o, iwalo, “Ami geluwo amvelauwedi, na hesi ami alahao amsosomanaedi”.  
\v 44 Na yau yaloinaegomiu ami alehao amvelauwedi na hiya hi'abi'abiye muyagomiu vehabadi am'awanoi ta Yaubada ihaguidi.  
\v 45 Teina ainaena Tamada galewai i'awa natunaegomiu, wuwuna ibom velau wuwuna, na ibom yana mahana ihinahinali tauyababa yo hinage taunamwanamwa aidiyai, na hinage yana 'wesu italamwei taudumwaluwo yo hinage hiya nigele taudumwalu aidiyai.   
\p
\v 46 ‘Na ebe ami geluwo a'ava amvelauwedi, nigele howahowana na paula namwanamwana Yaubada ainaena amlobai, wuwuna tauyababao, dova takesi ana tauvaiwo, mumugadi dova yami velaune, adi geluwo a'ava hivelavelauwedi.   
\p
\v 47 ‘Hinage ebe tahi'a'avamiyao am'awa heliheliyamwedi mata mumugamiu ganamuli mumugadi nigele iyanamwanamwa gabaedi, wuwuna hiya adi geluwo a'ava hiveve'au'augeluwedi, eeta hiya na omiu bada mumugamiu hitoyatoyawa'o.   
\p
\v 48 ‘Na omiu ilowoinanegomiu na bale'uwai mumugamiu hinamwanamwa ta dova Tamamiu galewai.’   
\c 6  
\s1 Velau vehabana  
\p
\v 1 Yeisu iwalo, ‘Ebe nuwanuwamiu amvelau hiya wewelohedi aidiyai, havena tomowa mehediyai ampaipaihowai. Ebe dova ampaihowai, mata nigele awanamwanamwa nuwana maiha amyalobai Tamamiu galewai ainaena.   
\p
\v 2 ‘Eeta haugana amvelau wewelohedi aidiyai havena yoguli amyuviyuvi, dova tau'oyamao hiya vada tapwalolo nuwana dalava aidiyai yadi velau tuluhanai yoguli hiyuvidi ta ebeha tomowa hino'owedi. Bada neta adi maiha hauga teina ta'i ainai hilobalobai na hesi hauga ilalaoma nigele maiha mata hiyalobai.  
\v 3 Eeta omiu haugana velau ampaihowai, bada ammohe dawaniyei, ta nima tautuwamiu yana velau, havena nima eha'ehamiu ihanahanapui,  
\v 4 ta ebe havena tomowa hi'ita'ita, na Tamamiu ibom yami velau dawani i'itaya'o mata mulitai maiha namwanamwana imohegomiu.’   
\s1 Awanoi vehabana  
\r (Luke 11:2-4)  
\p
\v 5 ‘Yami awanoi teina dova, ebe am'awanoi Yaubada ainai havena tau'oya'oyamao dova am'awa'awanoi, wuwuna hiya nuwanuwadi na tomowa mehediyai nuwana tapwalolo holanai nuwana dalava aidiyai hitowotowolo na hi'awa'awanoi. Bada neta adi no'o hauga teina hilobalobai.  
\v 6 Na owa ebe u'awanoi, uluwu mugai yam vada holanai na awa'eda ugudu'auhi na u'awanoi dawani Tamada ainai, na ibom i'itago na mulitai maiha namwanamwana imohego.   
\p
\v 7 ‘Na hinage yam awanoi aidiyai havena walo u'ata'ataiuyoi dova hiya taumiya guguyou yadi oba'obao. Hiya yadi yemidi ebeha walo bagibagilidi aidiyena Yaubada yadi awanoi ibenalei.  
\v 8 Havena omiu dova, wuwuna omiu Tamamiu imiyamiya, na iya yami nuwatuwu dawani ihanapuidi'o na abo mulitai vehabadi am'awanoi.   
\p
\v 9 “Ainaena awanoi ana hauga aidiyai teina dova am'awanoi:  
\q1 Tamamai owa galewai yeham ave'ahihiyei,   
\q1
\v 10 na a'awanoi ta owa uloinaegai, ta yam nuwatuwu ebeha apaihowai bale'uwai dova hiya galewai hipaipaihowai.   
\q1
\v 11 Amai ahubena ehebo ehebo ainai umohegai.   
\q1
\v 12 Na mumugamai yababana unuwahamuidi, dova ai hinage ama geluwo mumugadi yababadi alimaiyai anuwahamuidi.   
\q1
\v 13 Havena utowotowoigai, na hesi iya yababanane ainaena uhaguigai.”\f + \fr 6:13 \ft Buki tupwadi mwalona hiwalo, ‘Owa yam abaloina; owa yam wahiyala; owa yam wasawasa, mata teina ta hauga hilalaoma, Moiha’.\f*   
\p
\v 14 ‘Ebe omiu ami geluwo yadi yababao alimiyai amnuwahamuidi, Tamamiu galewai hinage yami yababao alimiyai inuwahamuidi.  
\v 15 Na ebe ami geluwo yadi yababao alimiyai nigele amyanuwahamuidi, Tamamiu hinage omiu yami yababao mata nigele iyanuwahamuidi.   
\s1 Ai'ai ana hudi vehabana  
\p
\v 16 ‘Ebe haugana tapwalolo vehabana amhudi, havena ami oleya hiyabayababa dova taunuwayababa. Teina tau'oyama yadi paihowa dova, wuwuna hiya adi ita hi'abiye yababadi ta ebeha yadi hudi tomowa hihanapui. Bada neta adi no'o hauga teina hilobalobai.  
\v 17 Na omiu hesi haugana am hudi tapwalolo vehabana, ammani'abi yo amhuwali, ta ami oleya hinamwanamwa tomowa aidiyai,  
\v 18 ta ebe tomowa yami hudine havena hihanahanapui, na Tamamiu ta'i hava atemiyai imiyamiya ihanapuiya'o, na ana maiha namwanamwana imohegomiu.   
\s1 Maiha galewai vehabana  
\p
\v 19 ‘Havena yami wasawasa bale'uwai amtautau'ahaidi, wuwuna wesoweso na pwaha, wasawasa bale'u hi'abi'abiye yababadi na hinage tau'aivavali hiluwuluwu yami vada aidiyai habi aivavali,  
\v 20 na hesi howahowana na yami wasawasa galewa vehabana am'aipate wahiwahiyala. Wuwuna galewai nigele wesoweso na pwaha ainai hiyamiyamiya. Ainaena yami wasawasa mata nigele hiya'abiye yababadi na hinage nigele tau'aivavali.  
\v 21 Eeta aiteya tupwa ainai yami wasawasa imiyamiya, neta tupwanane ainai yami nuwatuwu hisagena.   
\s1 Tauda ana masele  
\r (Luke 11:34-36)  
\p
\v 22 ‘Meheda dova tauda ana masele. Eeta ebe meheda ausaladi tauda maudoina himasele,  
\v 23 na ebe meheda hiyababa tauda hinage maudoina higuguyou, na ebe maselene alidai iboho, mata guguyou mwala'ina ita'i'iliyegita.   
\s1 Yada taubada ehebo ta'i  
\r (Luke 16:13)  
\p
\v 24 ‘Taupaihowa ehebo nigele howahowana na ipaihowa tautaubadao bwau aidiyai, mata ehebo ita'wata'wataei na ehebo vehabana ipaihowa, na ehebo i'awa namwanamwaei na ehebo i'awa yababaei. Dova hinage nigele howahowana Yaubada yana paihowa na wasawasa bale'uwai ta'abi bwauwedi.   
\s1 Havena atehawawali  
\r (Luke 12:22-34)  
\p
\v 25 ‘Na yawalo auligomiu ebeha havena yami miyamiya bale'uwai vehabana amnuwatuwu mwala'ina, ai'ai yo ami bwahi yo ami ale'o vehabadi. Wuwuna yawahida ginauli mwala'ina alidai, na tobwatobwa 'wapi vehabadi nigele ginauli mwala'ina.   
\p
\v 26 ‘Teina ehebo aba'ita yamohegomiu lowolowo ainaena, hiya nigele hiyalaulaupeli na nigele hiyalaulau'eli, na hinage nigele yadi vadavada. Lowolowowone ginauli iu'iudi na hesi Tamadane galewai hauga maudoina ai'ai imohemohedi. Na amnuwatuwu avivini ebeha omiu ginauli mwala'ina Yaubada ainai.  
\v 27 Na viha alimiyena howahowana yana nuwatuwuwena mata yana hauga bale'uwai i'abi'abiye daodao? Nigele, awa?\fig Madiu 6.28-29|src="AB02798b.tif" size="col" ref="Madiu 6:27" \fig*   
\p
\v 28 ‘Na hava vehabana amnuwanuwatuwu mwala'ina ami ale'o vehabadi? Na ehebo hinage teina aba'ita, vane yadi ini dalavai vehabana amnuwatuwu behabehaei. Hauga maudoina nigele hiyapaipaihowa, na hinage nigele adi ale'o hiyapaipaihowaidi.  
\v 29 Na moiha, Solomoni ana ale'owo yo ana pasao adi ita namwanamwadi, na vane adi ita hesi inamwanamwa alili.  
\v 30 Eeta amnuwatuwu avivini Yaubada yana ita'avivini alimiyai vehabana. Iya awahi ive'aupasadi vane namwanamwadi aidiyena. Mata vane hitaya na i'ahubenama hiwelai yo higabudi, na omiu awahi amnamwanamwa gabaei. Na moiha, ami ale'owo imohegomiu. Ainaena yami yemidi Yaubada ainai havena itapitapiya.   
\p
\v 31 ‘Na havena amnuwanuwatuwu pwano amwalowalo, “Hava a'ai?” nuwana “Hava anuma?” nuwana “Hava ali'wa?”  
\v 32 Walo teina dova hiya howola guguyou ainai himiyamiya yadi aubabada. Na hava yami nuwatuwu Tamamiu galewai bada ihanapuiya'o, dova ai'ai yo ami bwahi yo hinage ami ale'o, na imohemohegomiu.   
\p
\v 33 ‘Eeta howahowana ebe mugai Yaubada yana loina yo yana amwaha dumwadumwaluna ambehaei na ammulitaei, ta ebe ai'ai yo hinage ami ale'o imohegomiu.   
\p
\v 34 ‘Ahubena ehebo ehebo ana nuwanuwatuwu himiyamiya; mata vehabana na i'ahubena vehabana. Eeta mata havena am nuwanuwatuwu i'ahubena vehabana.   
\c 7  
\s1 Awayabayababa  
\r (Luke 6:37-38, 41-42)  
\p
\v 1 ‘Havena tomowa am'awa'awa yababaedi mata dova ta Yaubada hinage i'awa yababaegomiu.  
\v 2 Wuwuna aiteya ginauli aidiyena tomowa am'awa yababaedi mata aidiyena Yaubada i'awa yababaegomiu, na hinage vedova mumugamiu tomowa aidiyai Yaubada dova hinage imumuga alimiyai.   
\p
\v 3 ‘Na nigele howahowana tahim ainai uwalo ebeha mehenai aiwa mu'amu'alina imiyamiya, wuwuna owa hinage mehemwai etupwa imiyamiya, ta nigele uya'ita.  
\v 4 Eeta havena tahim uwalowalo ainai ebeha aiwa mu'amu'alina mehenaena uvaivehulu, wuwuna owa hinage mehemwai etupwa imiyamiya.  
\v 5 Moiha tau'oyama ehebo owa, awa? Na hesi etupwane mehemwena uvaimugaiyei, na ainaena uvinunu ili'ilimani na mulitai abo tahimne mehenaena aiwa mu'amu'alina uvaivehulu.   
\p
\v 6 ‘Havena Yaubada yana paulao edewa umohemohedi, mata dova ta hita'wata'wataedi na hi'alahigo. Nigele howahowana hinage yami bagi maheya ammohemohedi mata dova ta hiwutuye bi'ibi'idi.   
\s1 Awanoi vehabana  
\r (Luke 11:9-13)  
\p
\v 7 ‘Am'awanoi, na Yaubada imohegomiu. Na ambeha ta amlobai. Na hinage am'aigohagoha ta awa'eda hiho'e.  
\v 8 Moiha ebe ta'awanoi, Yaubada imohegita na ebe tabeha howola abo talobai, na hinage ebe ta'aigohagoha awa'eda hiho'e vehabada.   
\p
\v 9 ‘Na vedova omiu hedaheda tamadiyao, ebe natumiyao ai'ai vehabana hi'awa'awanoi, mata gaima ammohedi?  
\v 10 Nuwana ebe yama vehabana hi'awa'awanoi weso ammohedi? Mata nigele!  
\v 11 Moiha omiu tauyababa, na yami aiyauya natumiyao aidiyai bada amhanahanapui, ebeha ginauli namwanamwa a'avadi ammohemohedi, dova hinage Tamamiu galewai, ebe am'awanoi ainai, ihanapuiya'o hava namwanamwana ilowoinanegomiu na imohegomiu.   
\p
\v 12 ‘Na ebe hava nuwanuwamiu na tomowa alimiyai hipaihowai omiu hinage dova aidiyai ampaihowai, wuwuna teina Mosese yo tauwalo mahalavao yadi loina ana uini.   
\s1 Amwaha dinodinona  
\r (Luke 18:24)  
\p
\v 13 ‘Amwaha dinodinona ainaena amluwu na havena amwaha tabatabana ainaena, neta abasilahe ana amwaha. Amwahane tabatabanane ana lau malamalaina, na ainaena tomowa bagibagilidi hilaulau.  
\v 14 Na yawahi namwanamwana ana amwaha ana lau vitaina na ana awa'eda dinodinona ta'i, ainaena tomowa vihavihadi hiluwuluwu.   
\s1 Aiwa na ainona  
\r (Luke 6:43-44)  
\p
\v 15 ‘Tauyewasao oya'oyama aidiyena am'ita avivinigomiu. Wuwuna mata tupwadi howola abo alimiyai hilaowa, adi ita dova sipi manamanahamdi, na holadiyai hesi dova edewa manimanini.  
\v 16 Na yadi paihowa aidiyena howola mata abo amhanapuidi. Wuwuna haihaili nigele howahowana na ainona iyemala sibweya. Buyubuyuwa hinage dova nigele howahowana na ainona iyemala damaya.  
\v 17 Wuwuna aiwa namwanamwadi ainodi ausaladi, na aiwa newanewalidi ainodi yababadi.  
\v 18 Neta moiha, aiwa ausaladi nigele howahowana na ainodi newanewalidi hi'ainowedi, na aiwa newanewalidi hinage dova nigele howahowana na ainodi namwanamwadi hi'ainowedi.  
\v 19 Ainaena ebe aiwa nigele hiya'aino namwanamwa tagoha vehuludi na tagabudi.  
\v 20 Dova hinage tauwalo mahalava oya'oyama yadi paihowa aidiyena howahowana amhanapuidi.   
\s1 Tau'oyamao  
\r (Luke 15:25-27)  
\p
\v 21 ‘Bagibagilidi aliguwai hi'awa'awa taubada na hesi mata nigele hiyaluwu Yaubada yana Abaloina ainai, na yaiyadiwo hiya Tamagu galewai yana walo ana taupaihowao hiya hibom.  
\v 22 Hauga ilalaoma ainai tomowa bagibagilidi howola abo aliguwai hiwalo, “Taubada vehabam apapaihowane, neta yehamwena awalo mahalava yo vi'avi'a tomowa aidiyena agabae mahalavaedi yo paihowa abanuwapwanopwano apapaihowaidine”.   
\p
\v 23 ‘Mata aidiyai yawalo, “Nigele yayahanapuigomiu yaiyadiwo omiu, amwuyo na havena amluwuluwuma wuwuna omiu tauyababao”.   
\s1 Vada ana wahuwahu  
\r (Luke 6:47-49)  
\p
\v 24 ‘Yagu walo teina ebe yaiya ibenaledi na ipaihowaidi iya dova ehebo tau'abi vada hanahanapuna, yana wahuwahu gaima ainai i'a'abine,  
\v 25 na mulitai 'wesu italu na abaita isagena yo hinage yaumai mwala'ina itowa na hesi yana vadane nigele iyabuiyei, wuwuna ana logidiwone gaima ainai hi'abi avivini'o.   
\p
\v 26 ‘Na ebe yaiya yagu walowone teina ibenaledi'o na nigele iyapaihowaidi, iya dova tauvada'abi yauyaulena yana wahuwahu namonamo ainai i'a'abine, \fig Madiu 7.26-27|src="AB02807b.tif" size="col" ref="Madiu 7:26" \fig*  
\v 27 na mulitai 'wesu mwala'ina italu na abaita isagena na hinage yaumai mwala'ina itowa mata vadanane ibuiyei na i'oilo'elo'e moiha.’   
\p
\v 28 Haugana ve'itaone teina Yeisu ive'ovidi bodaone nuwadi hipwanopwano,  
\v 29 na hiwalo, ‘Ve'ita teina dumwadumwaluna na wahiwahiyalana, na ita yada loina ana tauve'itao yadi ve'ita tapitapiyadi’.   
\c 8  
\s1 Yeisu taulepelo ehebo i'abiye namwanamwa  
\r (Maki 1:40-45; Luke 5:12-16)  
\p
\v 1 Oyaena Yeisu idobima ta boda mwala'ina himumulitaeine.  
\v 2 Na ehebo aidiyena mayana lepelo ilaoma Yeisu ainai ipwagogo na iwalo, ‘Taubada, ebe nuwanuwam, howahowana u'abiye namwanamwagau?’   
\p
\v 3 Eeta Yeisu nimanaena towahowa i'abisawahi, na iwalo, ‘Ehe, nuwanuwagu. Unamwanamwa’. Ta towahowa ana lepelo i'ovi mwayamwayau na inamwanamwauyone.  
\v 4 Na Yeisu iwalo, ‘Ulau na havena teya yaiya hinage ainai uwalowalo mahalavaegau, na hesi udumwalu ulau taupwaoli ainai ta i'itago na hinage upwaoli Yaubada ainai hava dova ada loina Mosese ainaena, eeta ebe tomowa hihanapuigo ebeha bada namwanamwa ulobaiya'o’.   
\s1 Tau'aleha adi taumugai yana hevali ana abiye namwanamwa  
\r (Luke 7:1-10; Yoni 4:43-54)  
\p
\v 5 Yeisu ilaoma dalava Kapeneum ainai, na tau'alehao hiya Loma adi taumugai ehebo ilaoma na i'awanoi Yeisu ainai,  
\v 6 iwalo, ‘Taubada yagu hevali ehebo ilovala na vadai ma'ana muya mwala'ina i'eno'eno, na nigele yana wahiyala’.   
\p
\v 7 Na Yeisu iwalo, ‘Mata yalaowa na ya'abiye namwanamwa’.   
\p
\v 8 Na towahowa Yeisu yana walo iyemaiha, iwalo, ‘Taubada, nigele iyalowoinanego ebe yagu vadai uluwu, na hesi u'aubabada mohili na yagu hevaline inamwanamwa.  
\v 9 Wuwuna yau loina yahanahanapui, na agu tauloinao yadi walo ana tau'awa abi, na hinage yagu tau'alehao yaloiloinaedi, na ebe teya ainai yawalo, “Ulau” ilau ta'i, na ehebo ainai yawalo, “Ulaoma” mata ilaoma; na ebe yagu taupaihowa ehebo yawalo auli na yawalo, “Teina upaihowai” mata ipaihowai.’   
\p
\v 10 Towahowa yana aubabada teina vehabana Yeisu i'aluwagavai mwala'ina, na iwutu gwaipile ta bodaowa himulimulitaeiwa iwalo aulidi, iwalo, ‘Yawalo moiha, nigele teya yaiya yayalobai omiu Isileli alimiyena yana yemidi towaho teina dova,  
\v 11 na yawalo mahalava alimiyai neta tomowa bagibagili alilidi howola abo tupwa maudoina aidiyena hiho'eyama na Abelaham yo Aisake yo Yakobo baidadiyao hi'ai toyawa Yaubada yana Abaloina holanai,  
\v 12 na omiu hesi ebeha Yaubada natunaowa igabae mahalavaegomiu guguyou holanai na nemai amdoudou muya ainaena.’   
\p
\v 13 Badagi na Yeisu tau'alehaone adi taumugaiwa ainai iwalo, ‘Ausala, uwuyo. Yam hevaline mata inamwanamwa, dova yam yemidine’. Tenem hauganane ainai taulovalawa yana wahiyala ilolobauyoine.   
\s1 Tomowa bahudi Yeisu i'abiye namwanamwadi  
\r (Maki 1:29-34; Luke 4:38-41)  
\p
\v 14 \fig Matt 8.14|src="lb00300b.tif" size="col" ref="Madiu 8:14" \fig* Mulitai Yeisu Pita yana vadai iluwu, na Pita lawana i'ita ilovala, tauna i'ala'alawowoli,  
\v 15 eeta ilau, nimanai i'abi, na ana lovalawa itatalune, na itowolo ta ai'ai i'a'atububunine Yeisu vehabana.  
\v 16 Lavilaviyena dalavane tanitaniwagadiyaone tupwadi tomowa hilawedima, hiya vi'avi'a aidiyai himiyamiya, ta Yeisu vi'avi'aone yana walowena igabae mahalavaedi na hinage taulovala maudoidi i'abiye namwanamwadine.  
\v 17 Ginauli teina himahalava na ainaena Aisaya tauwalo mahalava yana walo mahalava mugai imahalava, dova Buki Ve'ahihi ainai iwalo mahalava, iwalo, ‘Iya ada muyao na ada lovalao ana tau'avala’.   
\s1 Tomowa ebeha Yeisu himulitaei  
\r (Luke 9:57-62)  
\p
\v 18 Hauga tenem ainai Yeisu boda mwala'ina i'itadi hinoinoini, ainaena ana taumulitao iloinaedi ta wagaena higeyo'awa vali tupwai.  
\v 19 Na ehebo loina ana tauve'ita ilaoma, Yeisu iwalo auli, iwalo, ‘Tauve'ita, nuwanuwagu yamulitaego. Havaidova ainai ulau, yau baidam talau’.   
\p
\v 20 Na Yeisu towahonane iwalo auli, iwalo, ‘Lagulagu nu'ula mayadi guda, na hinage lowolowo ewai mayadi noi, na yau Tomowa Moihagu nigele yagu aba'eno’.   
\p
\v 21 Eena ehebo hinage taumulita ilaoma ta Yeisu ainai iwalo, ‘Taubada, utalamwegau na mugai yawuyo ta tamagu yaha'waha'wai yana mwalowoi, yamwauwi magaiyai, na abo yamulitaego’.   
\p
\v 22 Na Yeisu iwalo, ‘Badagi! Nemai tamamne, na ulaoma umulitaegau, na hiya abo mwalomwalowoidi yadi taumwalowoiwo himagaiyedi’.   
\s1 Yeisu yaumai mwala'ina i'abiye daumwali  
\r (Maki 4:35-41; Luke 8:22-25)  
\p
\v 23 Yeisu mayana taumulitao higelu wagai,  
\v 24 na hi'u'e higeyogeyo'awa vali tupwai, eena wagai Yeisu i'eno i'iwahi'o. Hi'ada'adau ta yaumai mwala'ina itotowamane ta bagodu ihiwahiwa do'odo'owei wagai na muhamuhana hihanene.  
\v 25 Ainaena Yeisu hivanoi na hiwalo, ‘Taubada uhaguigita mata tahanene’.   
\p
\v 26 Na Yeisu iwalo, ‘Hava vehabana ammeheuhi? Vedova ta nigele yami yemidine, awa?’ Na itowolo ta yaumai yo bagodu iwalo yagaidi, iwalo, ‘Amlaumwau!’ Na ni'u maudoina idadaumwaline.   
\p
\v 27 Idaumwali, eeta ana taumulitaowa nuwadi hipwanopwano na hiwalo, ‘Towaho havahava teina, ta yaumai yo bagodu alinana hibenalei?’   
\s1 Yeisu vi'avi'a igabae mahalavaedi  
\r (Maki 5:1-20; Luke 8:26-39)  
\p
\v 28 Na bada higeyo'awa'o ta hiluluwune Gadalawone yadi tupwai, na towatowaho hitau bwau vi'avi'a i'abiye yauyauledi ta magai holanaena himamahalavane. Na mayadi modi'ini, ainaena nigele howahowana teya yaiya yadi tupwai ilau.  
\v 29 Hitaubwauwone Yeisu hi'ita na hilohagali, hiwalo, ‘Ee! Owa Yaubada Natuna, hava utowotowoi na ebeha upaihowai alimaiyai? Lauvetala ana hauga howola, hava vehabana wau ulaoma habi vesilahegai?’   
\p
\v 30 Na vahalidiyai maheya hidumudumuli, na adi tau'ita aviviniwone hi'ita'ita avivinidi.  
\v 31 Na vi'avi'aowa Yeisu ainai hi'awanoi, hiwalo, ‘Ebe ugabae mahalavaegai, howahowana na maheyaone tenem aidiyai uvetamalegai?’   
\p
\v 32 Na Yeisu iwalo, ‘Ammahalava!’ Eeta towatowahowowa bwauwowa aidiyena vi'avi'aowa himahalava ta hidedenane maheyaowa aidiyai hiluluwune, na maheyaowa maudoidi hisagena ali'alili ta tapatapai hiholu ta ni'uwai hihahanenene.   
\p
\v 33 Na maheyaowa adi tau'ita'ita aviviniwowa yadi meheuhi ainaena hidena ta hilalaune yadi dalavai, na ginauliwone hi'i'itadiwa maudoina hiwalo mahamahalavaedi dalava tanitaniwagadiyao aidiyai, neta hava imamahalavane yauyaulewowa aidiyai.  
\v 34 Eeta dalava ana taumiyao maudoidi himahalava Yeisu habi itana, na hauganane hi'ita lobai, hisosomanaei ta ebeha yadi dalavane ilauvehulu.   
\c 9  
\s1 Yeisu towaho peupeuna i'abiye namwanamwa  
\r (Maki 2:1-12; Luke 5:17-26)  
\p
\v 1 Yeisu wagai igelu ta higegeyo'awauyo yana dalavai.  
\v 2 Na ehebo towaho peupeuna boda hi'avalai yana aba'eno ainaena ta hilawei Yeisu ainai. Bodaone yadi yemidi Yeisu ihanapuiya'o ta taupeuwa iwalo auli iwalo, ‘Natugu, uyaliyaya, mumugam yababadi adi nuwahamu bada ulobaiya'o’.   
\p
\v 3 Na tupwadi loina ana tauve'itao Yeisu yana walo hibenalei ta hibom aidiyai hi'au'aubabada, hiwalo, ‘Yeisu teina iwalowalo hinahinali Yaubada ainai’.   
\p
\v 4 Yadi nuwatuwune Yeisu bada ihanapuiya'o ta iwalo aulidi iwalo, ‘Hava vehabana am nuwanuwatuwu pwano?  
\v 5 Na hava amnuwatuwui ebe yawalowei towaho teina ainai, nuwana yawalo, “Mumugam yababadi bada yanuwahamuidi'o”, bo yawalo, “Utowolo na ulau”?  
\v 6 Na amhanapui ebeha yau Tomowa Moihagu mayagu loina bale'uwai ta tomowa mumugadi yababadi yanuwahamuidi.’ Na taupeuwa iwalo auli, iwalo, ‘Utowolo na yam aba'eno u'avalai na ulau yam dalavai’.   
\p
\v 7 Eeta taupeuwa itowolo na ilalaune yana dalavai.   
\p
\v 8 Na bodaowa paihowa teina hi'ita na ainaena hive'ahihi yo Yaubada hino'owei, wuwunane iya Yeisu ana tau'abiye wahiyala.   
\s1 Yeisu Madiu iyogaei  
\r (Maki 2:13-17; Luke 5:27-32)  
\p
\v 9 Yeisu tupwa teina ilauvehulu ta ilau na towaho ehebo ilobai, yehana Madiu, takesi ana vadane ainai imiyamiya na iwalo auli, iwalo, ‘Madiu, umulitaegau!’ Eeta Madiu itowolo ta Yeisu imumulitaeine.   
\p
\v 10 Mulitai vada ehebo ainai Yeisu iluwu habi ai na tauyababao dova takesi adi tauvaiwo yo hinage tupwadi tauyababao hilaoma Yeisu mayana taumulitao baidadiyao himimiya'ahaine.  
\v 11 Eeta tupwadi Palisiwo hi'i'itane ta Yeisu ana taumulitaone aidiyai hipanivila, hiwalo, ‘Hava vehabana yami tauve'itane takesi ana tauvaiwo yo tupwadi hinage tauyababao baidanao hi'ai'aitoyawa?’  
\v 12 Na Yeisu walo teina ibenalei ta iwalo, ‘Hiya ausaladi nigele nuwanuwadi taulaumulamula, na hesi tau'asiyebwao nuwanuwadi taulaumulamula.  
\v 13 Ainaena ilowoinanegomiu ebe Yaubada yana walo ainai amnuwamasele Buki Ve'ahihi ainai iwalo, “Nuwanuwagu atemuyamuya, na nigele nuwagu pwaoli”. Teina yalaoma nigele taudumwadumwalu vehabadi, na hesi tauyababao habi haguidi.’   
\s1 Yeisu yana walo hudi vehabana  
\r (Maki 2:18-22; Luke 5:17-26)  
\p
\v 14 Na Yoni ana taumulitao hilaoma ta Yeisu hiwalo auli, hiwalo, ‘Ai na Palisiwone yama tapwalolo vehabana ahudihudi, na vedova ta owa am taumulitaone baidamwao nigele amyahudihudine?’   
\p
\v 15 Yeisu walo vegevegedi imohedi, iwalo, ‘Vedova, howahowana tawahola ana tauvinunuwo hinuwavitai ebe tautawahola towahona baidadi hiyaliyaliyaya? Bo nigele awa? Na amnuwatuwu avivini ebeha haugana tautawahola towahonane ilaugabaidi mata hinuwayababa na hihudi.’   
\p
\v 16 Na ehebo hinage walovegevegedi ainaena iwalo aulidi, iwalo, ‘Nigele howahowana ebe ale'o vauvauna tupwatupwana ainaena luwuluwu miyamiyana tahaili auhi mata dova ta lotapulihinawa imwala'i.  
\v 17 Na nigele hinage howahowana ebe waini vauvauna wahiwahiyalana tahiwai 'wapi abahiwa miyamiyana ainai. Ebe teina dova tapaihowai, we'ahane yana seseha ainaena 'wapiwa ilotapulihi na we'ahane ilotapahiwai, na isagenavehulu. Hesi ilowainanei ebe waini vauvauna na wahiwahiyalana tahiwai abahiwa vauvauna holanai, eeta ebe maudoina namwanamwana.’   
\s1 Yeisu waiwaihiu bwau i'abiye namwanamwadi  
\r (Maki 5:21-43; Luke 8:40-50)  
\p
\v 18 Yeisu howola i'au'aubabada na ehebo tauloina ilaoma ta Yeisu mehenai ipwagogo, na iwalo, ‘Taubada, natugu waihiuna wau imwalowoi'o, na nuwanuwagu ulaoma ta tauna u'abitowoi na itowolouyo’.   
\p
\v 19 Eeta Yeisu mayana taumulitao tauloinane himumulitaeine.  
\v 20 Hilaulau na waihiu ehebo 'wahinana isagesagena bolimai 12, tuluhadiyena ilaoma ta Yeisu ana ale'one papalinane i'a'abitowoine,  
\v 21 wuwuna yana nuwatuwu atenai iwalo, ‘Bada ebe Yeisu ana ale'o a'ava ya'abitowoi mata yanamwanamwa’.   
\p
\v 22 Na Yeisu i'ita gwaipile ta waihiunane i'i'itane, na iwalo, ‘Yauwedo natugu, yam yemidi ainaena bada unamwanamwa'o’. Na hauga tenem ainai waihiuwa inamwanamwane.  
\v 23 Eena Yeisu ilau tauloinane yana vadai imahalava na i'itadi huwehuwena adi taulauyuviwo hilaulauyuvi yadi nuwavitai vehabana, na hidoudou alinadi mwala'ina moiha.  
\v 24 Eeta iwalo aulidi iwalo, ‘Ammahalava! Gamahinene teina nigele iyamwalowoi na hesi i'eno i'iwahi'o’. Walo teina ainaena na maudoidi himaluwei.   
\p
\v 25 Ta bodaowa himahalava na Yeisu iluwu ta gamahinewa nimanai i'a'abine na mayawahina itowolo.  
\v 26 Na mulitai wasa teina hiyewasaei dalava maudoina aidiyai.   
\s1 Yeisu taumehegibugibu bwau i'abiye namwanamwadi  
\p
\v 27 Tupwa tenem Yeisu ilaugabaei na ilaulau, na taumehe gibugibu bwau himulimulitaei na hiyogayoga alinadi mwala'ina ainaena hiwalo, ‘Deivida tubuna yo, u'atemuyamuyaegai!’.   
\p
\v 28 Eena vadai iluwu ta taumehe gibugibuwowa hilaoma ainai na Yeisu iwalo, ‘Vedova, amyemidiyegau ebeha howahowagu mehemiu ya'abiye maseledi?’  
\p Na hiya hiwalo, ‘Taubada, howahowam’.   
\p
\v 29 Ainaena mehedi i'abitowoidi na iwalo, ‘Yami yemidiyena mehemiu himaseleuyo'o’,  
\v 30 na mehedi himamaseleuyone. Na Yeisu loina yaiyaina imohedi, iwalo, ‘Havena yaiya ainai amwalowalo mahalavaegau’.  
\v 31 Na hesi hilau ta Yeisu yana walo hidi'wai ta yana paihowawa aidiyai hiwalo mahalavaei dalava maudoina aidiyai.   
\s1 Yeisu yauyaule ehebo i'abiye namwanamwa  
\p
\v 32 Na Yeisu mayana taumulitao hilaulau na ehebo towaho alawai memenana i'a'abigwaipilene, ta hilauvaiyama Yeisu ainai.  
\v 33 Eeta Yeisu alawaiwa iheusili, na towahowa inamwanamwa ta i'a'aubabadane. Na bodaone mayadi yaliyaya Yeisu hino'owei, na hiwalo, ‘Nigele dova yaiya yana paihowa teina dova taya'ita Isileli holanai’.   
\p
\v 34 Na hesi Palisiwone hiwalo, ‘Alawaiwowa yadi taubada yana wahiyalaena Yeisu alawaiwone iheuheusilidine, na nigele Yaubada yana wahiyalaena’.   
\s1 Yeisu tomowa i'atemuyamuyaedi  
\p
\v 35 Ainaena Yeisu dalava mwala'idi yo iu'iudi aidiyai ita'i'ili, na yadi vada tapwalolowo aidiyai ive'ive'ita na iloguguya Yaubada yana loina wasana vehabana, na hinage lovala bagibagilidi aidiyena tomowa i'abiye namwanamwadi.   
\p
\v 36 Na bodaone i'itadi na i'atemuyamuyaedi, wuwuna adi vitai aidiyena nigele adi tauhagu, dova sipi nigele adi tau'ita avivini.  
\v 37 Na ana taumulitao iwalo aulidi, ‘Laulau'eli namwanamwana na omiu taulau'eliwone nigele bagibagilimiu,  
\v 38 ainaena oyane taniwagana ainai am'awanoi ta taupaihowa ivetamaledima yana oyane hi'eli’.   
\c 10  
\s1 Yeisu ana tauyewasao yehadi  
\r (Maki 3:13-19; Luke 6:12-16)  
\p
\v 1 Yeisu ana taumulitao hitau 12 iyogaedi na loina yo wahiyala imohedi ta ebe howahowadi alu'aluwa yababadi tomowa aidiyena hivai vehuludi yo lovala na tapiya tomowa aidiyena hi'abiye namwanamwadi.  
\v 2 Yeisu ana tauyewasao hiya yehadi tauwalo mahalava: Mugai Saimoni, iya iyogaei Pita, na tahina Andulu, yo Yemesa na tahina Yoni, hiya tamadi Sebedi,  
\v 3 yo Pilipi yo Batolomiu yo Tomasi yo Madiu, iya takesi ana tauvai, na hinage vali Yemesa iya Alipiyosi natuna, yo Tadiusa,  
\v 4 na hinage vali Saimoni, iya tauhamadudu mwala'ina Isileli yana miyawahi Loma yana abaloina ainaena vehabana, yo Yudasa Isakaliyota, iya howola abo Yeisu ihuhulaei.   
\s1 Yeisu ana tauyewasao yadi paihowa  
\r (Maki 6:7-13; Luke 9:1-6)  
\p
\v 5 Yeisu hitau 12 iloinaedi na ivetamaledi, iwalo, ‘Havena amlaulau nigele Yudeyaone aidiyai, na hinage havena Sameliya dalavanao aidiyai amluwuluwu,  
\v 6 na hesi sipi sawasawalidi aidiyai amlau, hiya neta yada bodao Isileliwone,  
\v 7 na aidiyai amwalo mahalava ebeha Yaubada yana loina bada ilaoma'o.  
\v 8 Taulovalao am'abiye yawahaidi yo taumwalowoiwo am'abiye towolodi yo taulepelowo am'abiye namwanamwadi, na hinage vi'avi'a tomowa aidiyena amgabae mahalavaedi. Yaubada yana wahiyala bada imohegomiu'o, ainaena omiu hinage ilowoinanegomiu yo amvelau tomowa aidiyai.   
\p
\v 9 ‘Na yami ta'i'iline ainai havena teya mane yami pehai amdo'odo'oi tamahina vehabana.  
\v 10 Havena hinage peha amvaivai. Havena hinage ami ale'o bwauna amvaivaidi, nuwana aemiu ana huma bwauna, nuwana yami digona bwauna amvaivaidi, wuwuna paihowa ai'aina howahowana amlobai.   
\p
\v 11 ‘Na ebe dalava mwala'ina bo iu'iuna ainai amluwu, ambeha mugai yaiya mumugana namwanamwana, na ainai amvetaumana ana higa dalavanane amlauvehulu.  
\v 12 Haugana amluwu vada teya ainai mugai amwalo velau tomowanane ainai na amwalo, “Yaubada yana nuwadaumwali baidam ammiyamiya”, na abo amluwu.  
\v 13 Na ebe wuwunidiyaone yami walovelau ilauwoinanedi, yami velau imiyamiya, na ebe nigele iyalauwoinanedi, yami walovelau iwuyouyowa alimiyai.   
\p
\v 14 ‘Na ebe nigele teya yaiya iyalauvaigomiu yana vadai, bo yami walo nigele iyabenaledi, dalavanane ainaena ammahalava na aemiu gawalanane am'oiye hoyeholu dalavanane ainai, neta aba'ita dalavane taniwagadiyaone aidiyai, eena mulitai abo dalavanane amlauvehulu.  
\v 15 Yawalo moiha, howola abo Yaubada yana lauvetala ana hauga ainai hiya dalavaowa hita'wata'wataegomiuwa muya mwala'i ali'alilina hilobai, na Sodomaowa yo Gomolaowa yadi muya mata i'iu'iu.   
\s1 Muya mehedai vehabana  
\r (Maki 13:9-13; Luke 21:12-17)  
\p
\v 16 ‘Amnuwatuwu avivini ebeha yau yavetamalegomiu dova omiu sipi manamanahamiu amlalau edewa manimaninidi ahi'ahipudiyai, ainaena howahowana amnuwatuwu hanapu weso dova, na hesi ammumuga hegoya dova gabubu.   
\p
\v 17 ‘Eeta am'ita avivinigomiu, wuwuna howola abo tomowa hilawegomiu lauvetala vehabana yo hinage vada tapwalolo aidiyai howola abo hi'aitutuwegomiu,  
\v 18 yo hilauvaigomiu na hilawegomiu tauloina yo tauwasawasa mehediyai na hive'ewaigomiu wuwuna omiu ebeha yagu bodao, na wasagu aidiyai am'au'aubabadaedi, yo hinage taumiya ganamuli yami walomahalava hibenalei.   
\p
\v 19 ‘Na ebe mehediyai hivetowologomiu havena am'ate'atehawawali ebeha vedova mata amwalone, wuwuna howola abo hauganane ainai Yaubada yami aubabada imohegomiu,  
\v 20 na nigele ebeha omiu am'au'aubabadane na hesi Tamamiu Alu'aluwana alimiyena i'a'aubabadane.   
\p
\v 21 ‘Na hinage hauga hilalaoma aidiyai tomowa yadi huhu holanai aleha himahalava vehabagu, neta towaho tahina ihuhulaei yo hiyemwalowoi. Hinage dova tama natuna ihuhulaei yo hiyemwalowoi. Hinage hedaheda hinadiyao yo tamadiyao hi'alehaedi na hiyemwalowoidi.  
\v 22 Mata tomowa maudoidi hive'alehaegomiu wuwuna omiu ebeha agu tauyemidiwo. Na ebe yaiyadiwo hi'alama'i'ita na hitowolo wahiyala ana higa hauga yana aba'ovi ainai, yaliyaya miyamiya vateyaina hilobai.   
\p
\v 23 ‘Na ebe ehebo tupwa ainai hitalatalaigomiu amdena vali dalava ainai. Yawalo moiha mata nigele dalava maudoina Isileli holanai amyapaihowa ve'ovi na yau Tomowa Moihagu yalaoma.   
\p
\v 24 ‘Taumulita nigele howahowana na yana tauve'ita imwala'i gabaei. Dova hinage taupaihowa nigele howahowana na yana taubada iloinaei.  
\v 25 Na hesi inamwanamwa ebe omiu agu taumulitao baidaguwao tatoyatoyawa. Na yau bada yehagu himwauya'o Tomodulele, omiu yagu bodaone howola abo hi'awa yababaegomiu moiha.   
\s1 Meheuhi vehabana  
\r (Luke 12:2-9)  
\p
\v 26 ‘Na havena tomowa ammehemeheuhedi, wuwuna ginauliwone dawadawanidi howola abo Yaubada i'abiye mahalavadi na himasele.  
\v 27 Na hava guguyou ainai ya'au'aubabadaeine alimiyai ahubenai amwalo mahalavaedi tomowa maudoidi aidiyai na hava yawalo himhimwedi alimiyai amwalo mahalavaedi yami vatavata ewadiyena.   
\p
\v 28 ‘Na hiya taumiu hi'oi'oiye mwalowoidi havena ammehemeheuhedi wuwuna hiya taumiu howahowana hi'oiye mwalowoi na hesi alu'aluwamiu nigele howahowadi. Hesi Yaubada ammeheuhei, wuwuna ibom howahowana dalava ala'alahina ainai taumiu na alu'aluwamiu iveyababa bwauwedi.   
\p
\v 29 ‘Aba'ita teina, ebe mesimesisi'wa bwau tagimwalaidi adi maiha neta toea ehebo, na hesi Yaubada i'ita'ita avivinidi, na ebe ehebo imwalowoi neta Tamamiu yana nuwatuwu ainaena.  
\v 30 Na omiu hinage nigele howahowana na vahu amvahili ehebo ulu'ulu ainai, Yaubada adi bagibagili ihanahanapuidi.  
\v 31 Eeta havena am mehemeheuhi, wuwuna omiu am hae alili, na abo mesimesisi'wa maudoidi.   
\p
\v 32 ‘Ebe yaiyadiwo hiwalo mahalava vehabagu tomowa mehediyai, howola abo galewai yau hinage vehabadi yawalo mahalava Tamagu mehenai.  
\v 33 Na ebe yaiyadiwo hiuvalaegau tomowa mehediyai, yau hinage howola abo galewai Tamagu mehenai yauvalaedi.   
\s1 Nigele ve'au'augelu Yeisu iyalawenama na aleha hinage  
\r (Luke 12:51-53; 14:26-27)  
\p
\v 34 ‘Havena amnuwanuwatuwu ebeha nuwadaumwali yalawenama bale'uwai. Nigele, na aleha hinage.  
\v 35 Yagu laoma ainai towaho tamana mata ive'alehaei, na hinage waihiu hinana ive'alehaei, na hinage waihiu lawana iva'alehaei,  
\v 36 na towaho yana huhu hive'alehaei.   
\p
\v 37 ‘Na ebe yaiya tamana yo hinana ivelauwedi mwala'ina na yau iu'iuna, iya nigele howahowana na imulitaegau. Na ebe yaiya natuna towahona bo waihiuna ivelauwei mwala'ina na yau iu'iuna, iya nigele howahowana na imulitaegau.  
\v 38 Na ebe yaiya yawahina nigele iyatalamwei na imwalowoi aiwa lagalagana ainai, dova yau, iya nigele howahowana na imulitaegau.  
\v 39 Na ebe yaiya iya yawahina vehabana ipaipaihowa, howola abo ivesawali. Na ebe yaiya yawahina ivesawali vehabagu, howola abo yawahina namwanamwana ilobai.   
\s1 Maiha vehabana  
\r (Maki 9:41)  
\p
\v 40 ‘Na omiu ebe yaiya ilauvaigomiu, yau na agu tauvetamalene hinage ilauvaigai.  
\v 41 Na ebe owa tauwalo mahalava ulauvai yana walomahalava vehabana, howola abo walomahalava ana maiha ulobai. Na ebe owa towaho namwanamwana ulauvai mumugana namwanamwa vehabana, howola abo towaho namwanamwana ana maiha ulobai. \fig Madiu 10.42|src="AB02824b.tif" size="col" ref="Madiu 10:41" \fig*  
\v 42 Na ebe yaiya tauyemidi vauvauna bwahi gwagwama imohei wuwuna iya agu taumulita yawalo auligo howola abo ana maiha namwanamwana ulobai.’   
\c 11  
\p
\v 1 Yeisu yana guguya ana taumulitao hitau 12 aidiyai ive'ovi na tupwanane ilauvehulu ta itata'i'iline dalava ehebo ehebo aidiyai, ive'ita na iloguguya.   
\s1 Yoni tau'abiye bapitaiso Yeisu wasana ibenalei  
\r (Luke 7:18-35)  
\p
\v 2 Hauga tenem ainai Yoni tau'abiye bapitaiso bada vada abapai ainai himwauwiya'o na Besinana towahona yana paihowa wasana ibenalei ta tupwadi ana taumulitao ivetamaledi hilalaune Yeisu ainai  
\v 3 na hipanivila hiwalo, ‘Vedova owa Besinana towahonawa vehabam aha'waha'wane bo vali towaho aha'wai?’   
\p
\v 4 Na yadi walo Yeisu iyemaiha, iwalo, ‘Amwuyo na Yoni ainai am'aubabada ginauliwone aliguwena bada ambenaledi'o na am'itadi'o, neta,  
\v 5 taumehegibugibu mehedi bada himasele'o daladaladi bada hinamwanamwa'o ta hilaulau, taulepelo taudi bada hinamwanamwauyo'o na talina 'waba'wabalidi bada walo hibenaledi'o, taumwalowoi hitowolouyo, na hinage wewelohe wasa namwanamwana bada hibenalena'o.  
\v 6 Yaiya nigele vehabagu iyanuwatuwu bwaubwau iya mata iyaliyaya.’   
\p
\v 7 Haugana Yoni ana taumulitao hilaulau gwaipile, Yeisu ivetuwuni na boda aidiyai Yoni vehabana i'au'aubabada, iwalo, ‘Mwalona maudoimiu tupwa balabala awawai amlau Yoni habi benaleina, na hava nuwanuwamiu ebeha am'ita? Nuwana yami nuwatuwu ehebo gwelugwelulu yaumai inu'unu'uvi am'ita, bo?  
\v 8 Nuwana ehebo towaho ana ale'o wasawasa habi itana? Nigele, wuwuna hiya ma'adi ale'o wasawasa tauloina mwala'idi yadi tupwai himiyamiya.   
\p
\v 9 ‘Na hava yede vehabana amlalaune balabala awawai? Nuwana yami nuwatuwu ebeha mata ehebo tauwalo mahalava am'ita, awa? Yawalo moiha, towahone am'i'itane tauwalo mahalavao maudoidi imwala'i gabaedi.  
\v 10 Yoni vehabana mwalona Yaubada yana walo Buki Ve'ahihi ainai teina dova iwalo mahalava, iwalo:  
\q1 “Teina yagu tauyewasa yavetamale mugaiyei na yam amwaha isepa”.’   
\p
\v 11 Na Yeisu hinage i'aubabada iwalo, ‘Moiha, Yoni tau'abiye bapitaiso, iya taumiya bale'u maudoidi imwala'i gabaedi, na hesi maudoidi hiya Yaubada yana Abaloina holanai Yoni himwala'i gabaei.   
\p
\v 12 ‘Haugana Yoni tau'abiye bapitaiso yana hauga ainai ta ilaoma wau, tauwahiyala yadi wahiyalaena Yaubada yana Abaloina holanai hiluwuluwu.  
\v 13 Mwalona tauwalo mahalava maudoidi yadi walowo yo Mosese yana loinao aidiyena waloyemidi hiwalo mugaiyedi ta ana higa Yoni ilaoma.  
\v 14 Na ebe nuwanuwamiu amnuwamasele Yoni vehabana, amhanapui ebeha iya Elaitiya ta'i vehabana amha'waha'wane.  
\v 15 Na ebe yaiya matalinana walo teina ibenaledi.   
\p
\v 16 ‘Omiu teina yasone vedova ebe yayepateyegomiu? Nuwana yawalo omiu bada ta'i dova hedaheda maketi holanai hi'ai'ai'opi'opi na adi geluwo aidiyai hiwuiwui, hiwalo:   
\q1
\v 17 “Ama geluwo vedova ta ai alaulauhi sinaha na nigele amyasobune? Na hinage a'ala'alagumgum, na nigele amyadoune?”   
\m
\v 18 ‘Waloyepatu teina ana hanapu ebeha Yoni ilaoma na nigele iya'ai na nigele iyanuma, na amwalo, “Ebeha alu'aluwa yababana Yoni i'abiye yauyauleya'o”.  
\v 19 Na yau Tomowa Moihagu yalaoma, ya'ai'ai na yanumanuma na hinage vehabagu am'ulu'ulumiyai, amwalo, “Towaho teina tau'ai na taunuma ala'alabili, na hinage takesi ana tauvaiwo yo tupwadi hinage tauyababao nuwana taupwanoliwo ive'au'augeluwedi”. Na hiya tauhanapu moiha howola abo yadi paihowa namwanamwadi aidiyena hanapu moiha himahalava.’   
\s1 Tupwadi dalava yababadi howola abo Yaubada yana lauvetala hilobai  
\r (Luke 10:13-15)  
\p
\v 20 Na Yeisu dalavadine aidiyai yana paihowa wahiwahiyalana hi'itadi na nigele hiyanuwabui yadi pwanoliwo aidiyena, hiya vehabadi i'ahoni, na iwalo,  
\v 21 ‘Aiyoi Kolasiniwo! Aiyoi Bedesaidawo! Atemuyamuyamiu ta'i. Wuwuna abanuwapwanopwanowo bada yapaihowaidi'o alimiyai, na hesi nigele amyanuwabui, na ebe Taya yo Saidoni aidiyai yapaihowa mugaiyei, nuwana mwalona ebe bada hinuwabui'o, ta maudoidi sibauwa adi ale'o hili'wadi yo pwa'ahu aidiyena hilopwa'ahuyoidi, na hive'itaedi ebeha mumugadi yababadi aidiyena bada hinuwabui'o.  
\v 22 Na hesi omiu nigele, ainaena Yaubada yana lauvetala ana ahubena ainai Yaubada mata Tayawone yo Saidoniwone i'atemuyamuyaedi, na omiu nigele.   
\p
\v 23 ‘Na Kapeneumiwone omiu vedova? Ebeha ambom am'abihinigomiu galewai, awa? Nigele! Na hesi mata Bwebweso duyanai higabae aituluwegomiu, wuwuna abanuwapwanopwanowo bada yapaihowaidi'o alimiyai. Na hesi nigele amyanuwabui. Na ebe Sodoma aidiyai yapaihowa mugaiyei nuwana mwalona bada hinuwabui'o, ainaena Yaubada nigele iyalamanidi, na wau yadi dalavane imiyamiya.  
\v 24 Eeta Yaubada yana loina ana ahubena ainai, mata Sodomaone i'atemuyamuyaedi, na omiu nigele.’   
\s1 Aiyawasi Yeisu ainaena  
\r (Luke 10:21-22)  
\p
\v 25 Hauga tenem ainai Yeisu iwalo, ‘Yauwedo Tamagu, owa galewa na bale'u adi tauloina, hanapu teina udadawanine tauhanapuwo yo taunuwamaselewo aidiyena, na hesi taunuwapwanopwanowo aidiyai uve'itaedine.  
\v 26 Moiha ta'i Tamagu, yam nuwatuwu teina namwanamwana.’   
\p
\v 27 Na hinage iwalo, ‘Ginauli maudoina bada Tamagu nimaguwai imwaudi'o, na Tamagu ibom ihanapuigau'o, na yau hinage Tamagu yahanahanapui, na hinage ebe yaiyadiwo nuwanuwagu na Tamagu yave'itaei aidiyai, hiya hinage Tamagune hihanapui.   
\p
\v 28 ‘Eena omiu yaiyadiwo ami ava'avala yo yami paihowa vitaina, amlaoma aliguwai, na yave'aiyawasigomiu.  
\v 29 Na omiu amve'ao'aonaegau ta baidaguwao tapaihowa, na ainaena alu'aluwamiu yadi aiyawasi hilobai, wuwuna yau mumugagu hegohegoyana yo taunuwadobi.  
\v 30 Eena paihowa yo ava'avala yamohegomiu, malamalaidi.’   
\c 12  
\s1 Yeisu iya Tapwalolo ana Taubada  
\r (Maki 2:23-28; Luke 6:1-5)  
\p
\v 1 Tapwalolowai Yeisu mayana taumulitao tanovi holanaena hilaulau, na ana taumulitaone hivahali, ta ai'ai dova pegapega hi'abiloloidi na hi'ai'ai.  
\v 2 Na hauganane Palisiwone hi'itadi, Yeisu hiwalo auline, hiwalo, ‘Taubada, hava vehabana ta am taumulitaone Tapwalolo ana loina hididi'waine?’   
\p
\v 3 Na Yeisu yadi walone iyemaiha, iwalo, ‘Buki Ve'ahihi ainai hileleya'o Deivida vehabana ebe amvahili, amhanapui ebeha ma'ana geluwo hivahali, \fig Madiu 12.4|src="AB02829b.tif" size="col" ref="Madiu 12:3" \fig*  
\v 4 ta Yaubada yana vadai iluwu ta beledi ve'ave'ahihina ivai ta hi'a'aine. Beledinane ma'ana loina, ebeha taupwaoli a'ava adi talam hi'ai na nigele teya yaiya.  
\v 5 Buki Ve'ahihi holanai loina hinage imiyamiya ebeha vada tapwalolo ana taupwaoliwo Tapwalolo ana loina hiho'eho'e, na hesi neta nigele pwanoli.  
\v 6 Yawalo moiha, vada tapwalolo ginauli mwala'ina, na hesi ehebo ginauli mwala'i ali'alilina neta,  
\v 7 Yaubada yana walo ebeha, “Pwaoli nigele nuwagu na atemuyamuya hesi”. Ebe walo teina ana hanapu amhanahanapui, havena agu taumulitaone am'awa'awa yababaedi.  
\v 8 Wuwuna yau Tomowa Moihagu, Tapwalolo ana tauloina.’   
\s1 Towaho nima giyogiyona  
\r (Maki 3:1-6; Luke 6:6-11)  
\p
\v 9 Tenem ainaena Yeisu ilau ta yadi vada tapwalolo ainai iluwu.  
\v 10 Na nemai towaho nimana giyogiyona ilobai. Na Palisiwone Yeisu ainai hipanivila hiwalo, ‘Taubada, vedova, howahowana na Tapwalolo ainai tomowa ta'abiye namwanamwadi?’ Na hesi yadi panivila teina wuwuna ebeha Yeisu iwalo pwano, na ainaena hive'ewai tauloina mehenai.   
\p
\v 11 Na yadi walo iyemaiha, iwalo, ‘Vedova omiu ebe teya mayana lagulagu ehebo mohimohili, na ahubenane Tapwalolo ainai guda holanai ibe'u, howahowana na iniulihini, bo nigele?  
\v 12 Eena lagulagu ginauli iu'iuna, na tomowa teina ginauli mwala'ina. Tapwalolo ainai howahowana paihowa namwanamwadi tapaihowaidi.’   
\p
\v 13 Eeta Yeisu towahowa iwalo auline, iwalo, ‘Nimam utuwu’. Na towahone nimanane itautuwu ta inamwanamwauyone, dova hali nimanane.  
\v 14 Eena Palisiwone mayadi modi'ini himahalava na hibom hiloiloina vedova ebe Yeisu hi'oiye mwalowoi.   
\s1 Yaubada yana taupaihowa  
\p
\v 15 Na yadi loina dawanine Yeisu bada ihanapuiya'o, ainaena tupwa tenem ilauvehulu na ilalaune vali tupwai, na tomowa bagibagilidi himulitaei, na tenem ainai taulovala maudoidi i'a'abiye namwanamwadine,  
\v 16 na hinage iloinaedi havena hiwalowalo mahalavaei tomowa aidiyai.  
\v 17 Yana paihowa teina mwalona Aisaya tauwalo mahalava Yaubada yana walo iwalo mahalava mugaiyei, iwalo:   
\q1
\v 18 ‘Am'ita yagu taupaihowa teina ita'itasipwana na ateguwena yavelauwei mayagu yaliyaya.  
\q1 Alu'aluwagu yamwauwi ainai na loina dumwadumwaludi iwalo mahalavaedi taumiya ganamuli boda maumaudoidi aidiyai.   
\q1
\v 19 Iya mata nigele iya'awa pa'ipa'i'i bo iyalohalohagali, bo dalava holanai iya'au'aubabada alinana mwala'inaena.   
\q1
\v 20 Tautapitapiya yadi digona lotalotagodudi nigele mata iyata'wata'wataedi.  
\q2 Na hinage wodam butabutana nigele mata iyagabaei, ana higa ibom ainaena loina dumwadumwaluna iwahiyala,   
\q1
\v 21 yo hinage iya yehanaena taumiya ganamuli boda maumaudoidi hiyemidi.’   
\s1 Yeisu na Tomodulele  
\r (Maki 3:20-30; Luke 11:14-23; 12:10)  
\p
\v 22 Ehebo towaho, mwalona alawai yadi paihowaena mehena higigibuine, na hinage memenana hibui, eeta hilawei Yeisu ainai na i'abiye namwanamwane, na mulitai towahonane ivetuwuni na i'aubabada na ivinunu.  
\v 23 Ainaena tomowa bagibagilidi nuwadi ipwanopwano na hiwalo, ‘Towaho teina Besinana towahona, Deivida yana huhuwena, nuwana?’   
\p
\v 24 Na Palisiwone paihowa teina wasana hibenalei na hiwalo, ‘Nigele, na hesi alawaiwowa yadi taubada Tomodulele yana wahiyalaena alu'aluwa yababadi igebegebe mahalavaedi’.   
\p
\v 25 Na Yeisu yadi nuwatuwu bada ihanapuiya'o ta iwalo aulidi, iwalo, ‘Tomodulele iya ana geluwo nigele hiyagebe mahalavaedi’. Na hinage iwalo, ‘Ebe ehebo abaloina ainai tomowa hiwahewahei na hibom hilolo'alehauyoidi, mata abaloinanane itapiya na ibe'u. Dalava nuwana huhu hinage dova, ebe wahei imahalava, howola abo hitapiya na hibe'u.  
\v 26 Tomodulele hinage dova, ebe mayana bodao hibom hilolo'alehauyoidi mata yana abaloinane ibe'u.  
\v 27 Bada amwalo'o ebeha yau Tomodulele yana wahiyalaena alu'aluwa yababadi yagebegebe mahalavaedi, eeta yaiya yede yana wahiyalaena omiu ami geluwo higebegebe mahalavaedine? Tomodulele ainaena, bo nuwana Yaubada ainaena? Teina vehabana amnuwanuwatuwu na ebe amhanapui yau yaiya.  
\v 28 Na ebe Yaubada Alu'aluwana yana wahiyalaena alu'aluwa yababadi yagebegebe mahalavaedi, ainaena amhanapui ebeha Yaubada yana Abaloina bada imahalava'o alimiyai.   
\p
\v 29 ‘Aba'ita towaho wahiwahiyalana yana vadai. Nigele howahowana na yaiya teya iluwu na yana tobwatobwa ivaidi, na hesi ebe ehebo towaho balavaiyena tauwahiyalane nimanane yo aenane ipai mugaiyedi na abo mulitai howahowana iluwu vadai ta yana tobwatobwane ivaidi.   
\p
\v 30 ‘Ebe yaiyadiwo nigele hiyahaguhaguigau, hiya agu alehao. Na hinage yaiyadiwo hiya nigele baidaguwao ayapaipaihowa toyatoyawa, hiya yagu paihowa hi'abi'abiye yababa.  
\v 31 Eena teina yawalo ili'ilimani alimiyai ebeha tomowa yadi pwanoliwo yo yadi walo yababadi maudoina Yaubada mata inuwahamuidi. Ebe Alu'aluwa Ve'ahihi hi'awa yabayababaei, mata nigele Yaubada iyanuwahamuidi.  
\v 32 Yau Tomowa Moihagu na ebe yaiya i'awa yabayababaegau Yaubada mata walonane inuwahamui, na ebe yaiya Alu'aluwa Ve'ahihi i'awa yabayababaei nigele howahowana Yaubada inuwahamui, hauga teina ainai na hauga hilalaoma aidiyai.’   
\s1 Aiwa ainodi  
\r (Luke 6:43-45)  
\p
\v 33 Yeisu hinage iwalo aulidi, iwalo, ‘Aiwa ebe ausalana, ainona hinage namwanamwana, na ebe aiwa newanewalina, ainona hinage yababadi. Eeta aiwa ehebo ehebo ainodi aidiyena ta'ita'ita lobaidi.   
\p
\v 34 ‘Omiu tauyababao dova weso natunao, ainaena nigele howahowana na walo namwanamwadi am'ataidi, wuwuna maudoimiu yababamiu, na hinage yami nuwatuwuwone hava dova atemiyai himiyamiya hauga maudoina awamiyena himahamahalava.  
\v 35 Wuwuna towaho namwanamwana atenaena ginauli namwanamwadi himahamahalava, na towaho yababana atenaena ginauli yababadi himahamahalava.   
\p
\v 36 ‘Na yawalo alimiyai ahubenanane Yaubada yana lauvetala ana hauga ainai omiu yami walo yababao maudoidi vehabadi Yaubada ipanivilaegomiu na vehabadi amwalo mahalavaedi.  
\v 37 Yam walo aidiyena Yaubada abo i'awa namwanamwaego bo i'awa yababaego.’   
\s1 Ve'ive'ilala vehabana  
\r (Maki 8:11-12; Luke 11:29-32)  
\p
\v 38 Eeta loina ana tauve'itao yo tupwana Palisiwo Yeisu hiwalo auline, hiwalo, ‘Tauve'ita, nuwanuwamai ebe ve'ive'ila ehebo upaihowai na a'ita’.   
\p
\v 39 Na Yeisu iwalo, ‘Yaso teina omiu yababamiu na mehemehe'ayomiu, neta wuwuna ve'ive'ilala ambehabeha na ebeha aidiyena amhanapu ili'ilimanigau ebeha Yaubada ainaena yalaoma, na mata nigele ve'ive'ilalaone amya'itadi. Na hesi tauwalo mahalava Yona vehabana amnuwatuwu avivini, iya ve'ive'ilalaede vehabamiu,  
\v 40 wuwuna Yona ahubena tonuga na boniyai tonuga aidiyai yama mwala'ina diyanai imiyamiya, na yau Tomowa Moihagu hinage dova ahubena tonuga na boniyai tonuga bale'u holanai mata yamiyamiya.   
\p
\v 41 ‘Howola abo Yaubada yana lauvetala ana ahubena ainai mata Ninevaone hitowolo na yasomiune teina hive'ewaigomiu, wuwuna Yona Ninevaone aidiyai iguguya na mumugadi yababadi aidiyena hinuwabui, na yawalo auligomiu teina ainai towaho teya ihae alili abo Yona.  
\v 42 Hinage dova alawata tupwa yalasi ainaena ilaoma Solomoni yana walo hanahanapu habi benaleina, na howola mata Yaubada yana lauvetala ana ahubena ainai itowolo na omiu teina yasone ive'ewaigomiu, wuwuna iya amwaha daodaowena ilau Solomoni yana walo hanahanapu habi benaleina. Na yawalo auligomiu, teina ainai towaho teya ihae alili abo Solomoni.   
\s1 Alu'aluwa yababana ilau gwaipileuyo towaho holanai  
\r (Luke 11:24-26)  
\p
\v 43 ‘Ebe alu'aluwa yababana towaho ehebo holanaena imahalava, mata towahonane inamwanamwa, na alu'aluwa yababanane imahalava maseleyai ilowolowouhi na yana aba'aiyawasi ibehabeha na ebe nigele iyalobai.  
\v 44 Mata alu'aluwanane ibom ainai iwalo, “Nuwana ana ita dova yalau gwaipileuyo yagu abamiyawa mugamugainawa ainai”. Eeta ilau gwaipile ta abamiyanawa ilobai wagawaga a'avana na masemaselena yo atu'atububunina.  
\v 45 Na ainaena ilau ta alu'aluwa hitau 7 yababa alilidi ilauvaidima ta baidanao hiluwu abamiyawa holanai himiya na abo hi'abi'abiye yababa ilimani, mwalona nigele dova. Omiu yasone teina dova na mata yami yababa himwala'i alili.’   
\s1 Yeisu hinana yo tahinao  
\r (Maki 3:31-35; Luke 8:19-21)  
\p
\v 46 Yeisu howola boda aidiyai i'au'aubabada na hinana yo tahinao hilaoma ta maseleyai hitowotowolo na hibehabeha vedova ebe ainai hi'aubabada.  
\v 47 Eeta ehebo towaho alinadi ilawei Yeisu ainai, na iwalo, ‘Tahimwone, hinamne baidadi nuwanuwadi na ebeha am'aubabada’.   
\p
\v 48 Na Yeisu towahonane yana walo iyemaiha, iwalo, ‘Yaiya yede hinagu na yaiyadiwo tahiguwone?’  
\v 49 Eena ana taumulitaone i'ainima veleleyedi na iwalo, ‘Omiu teina hinaguwowede yo tahiguwowede.  
\v 50 Wuwuna ebe yaiyadiwo Tamagu galewai yana nuwatuwu himulimulitaedi, hiya tahiguwao nuhuguwao hinaguwao’.   
\c 13  
\s1 Patu adi tauvehulu budebudeyana  
\r (Maki 4:1-9; Luke 8:4-8)  
\p
\v 1 Ahubena tenem ainai Yeisu vadane ainaena imahalava ta idobi le'awai imimiyane.  
\v 2 Eena boda mwala'ina hitau'ahaiyama ainai, ta ehebo waga i'ava'avai ainai igelu ta imiyamiya, na bodaone le'awai hitowotowolo.  
\v 3 Na ve'ita bagibagilidi ive'itaedi walo vegevegediyena, iwalo, ‘Taupaihowa ehebo yana tanovi ainai ilau, ta patu ivehulu budebudeyanaei,  
\v 4 ta tupwadi patune amwaha papalinai hibebe'une, ainaena lowolowo hi'itadi ta hi'aitulu na hi'a'aidine.  
\v 5 Na tupwadi patu toputopu malagaigaimana ainai hibebe'une, na hi'ini mwayamwayau, wuwuna toputopune nigele iyabado,  
\v 6 eeta mahana ihinalidi ta hiwewelaine, wuwuna lamlamdi nigele toputopu gwagwamana hiyalobai.  
\v 7 Na tupwadi patu haihaili womawomalina aidiyai hibebe'une ta hi'ini toyawa na haihailine iwahiyala ta ihailiye mwalowoidine.  
\v 8 Eena tupwadi patu toputopu namwanamwana ainai hibebe'une, na hi'ini na himwala'i ta hi'aino, eeta tupwadi ainodi hibagibagili alili, na tupwadi ahipuwai, na tupwadi nigele hiya'aino ili'ilimani.  
\v 9 Ebe matalinamiu walo teina ambenalei.’   
\s1 Walovegevegedi yana mahalava wuwuna  
\r (Maki 4:10-12; Luke 8:9-10)  
\p
\v 10 Na ana taumulitao hilau ta Yeisu ainai hiwalo, ‘Hava wuwuna walo vegevegediyena bodaone aidiyai uve'ive'itane?’   
\p
\v 11 Ainaena Yeisu iwalo, ‘Omiu Yaubada yana Abaloina holana moiha ana tauhanapuwo, na boda teina nigele.  
\v 12 Ebe yaiyadiwo dova mayadi nuwamasele, mata abihepoi mwala'i alilina hilobai, na hesi ebe yaiyadiwo nigele yadi nuwamasele na hava nuwana aidiyai imiyamiya mata maudoina hivesawalidi.  
\v 13 Teina wuwuna ta walovegevegedi yave'ita aidiyai, wuwuna yadi vinunu aidiyena nigele hiya'ita ili'ilimani, na hinage yadi benali aidiyena nigele hiyanuwamasele.   
\p
\v 14 ‘Tomowa teina vehabadi mwalona tauwalo mahalava Aisaya iwalo mugayedi, iwalo:  
\q1 “Mata ambenalei na nigele nuwamiu hiyamasele. Na hinage mata am'ita, na mata nigele nuwamiu hiyamasele.   
\q1
\v 15 Wuwuna tomowa teina nuwadi hipwanopwano, ta talinadi hi'wabali'o, na hinage mehedi higibu'o.  
\q1 Mata dova ta mehediyena hi'ita, na talinadiyena hibenali na hinuwamasele, na aliguwai hi'ita gwaipile, ta ya'abiye namwanamwadi.”   
\p
\v 16 ‘Na omiu mayami yaliyaya, wuwuna mehemiyena am'itaya'o na talinamiyena ambenalena'o.  
\v 17 Yawalo moiha, ginauli teina am'ita'itadine na ambenabenaledine mwalona tauwalo mahalava yo taudumwadumwaluwo nuwanuwadi mwala'ina ebe hi'itadi yo hibenaledi, na nigele hiyalobaidi.   
\s1 Patu walovegevegedina ana livahi  
\r (Maki 4:13-20; Luke 8:11-15)  
\p
\v 18 ‘Ainaena patu ana vehulu budebudeyana ana hanapu ambenalei.  
\v 19 Ebe yaiya Yaubada yana Abaloina aubabadana ibenali mohilei, na nigele iyanuwamasele, mata howola abo tauyababawa ilaoma na walowowa towaho atenaena ivaivehuludi. Neta patuwa hibebe'une amwaha papalinai ana masele.  
\v 20 Na hinage patuwowa toputopu malagaigaimana ainai hibebe'une neta hiya wasa namwanamwana hibenalei ta mayadi yaliyaya hitalam,  
\v 21 na hesi nigele lamlamdi hiya yaiyai ainaena hauga ahu'ahubalina ta'i ainai himiyamiya, na ebe aiteya hauga ainai wasa namwanamwana ana yemidi vehabana vitai bo aleha hilobai mata hibe'u mwayamwayau.  
\v 22 Na patuwowa haihaili talitalina aidiyai hibebe'uwa hiya wasa namwanamwana hibenalei na hesi yadi nuwatuwu bale'u vehabana, na hinage wasawasa ana hamwawo aidiyena wasa namwanamwana hiyemwalowoi, ainaena nigele howahowana na hi'aino.  
\v 23 Na patuwa toputopu namwanamwadi aidiyai hibebe'uwa hiya wasa namwanamwana hibenalei na ana nuwatuwu aidiyai imiyamiya ta ainodi namwanamwadi imwauwidi. Tupwadi ainodi bagibagili alilidi, na tupwadi ahipuwai na tupwadi nigele hiya'aino ili'ilimani.’   
\s1 Walovegevegedi patu na awahi vehabadi  
\p
\v 24 Na walovegevegedi ehebo hinage Yeisu imohedi, iwalo, ‘Yaubada yana Abaloina bada dova ehebo towaho patu namwanamwadi yana tanoviyai ivehuludi.  
\v 25 Na boniyaiyena hi'eno i'iwahi'o na ana aleha ehebo ilaoma tanoviyai na awahi ana ita ehebo dova patu hinage ivevehuludine patu mohiliwa holadiyai, na mulitai ilalaune.  
\v 26 Na maudoidi hi'ini ta hi'aino na taubadane yana taupaihowao awahiwone hi'ita lobaidi.   
\p
\v 27 ‘Eena taupaihowaowa hilaoma ta hiwalo auline, “Taubada, patu namwanamwana yam tanovi holanai mwalona tavehuludi, na vedova ta awahi baidadiyao hi'ini ovi'ovine?”   
\p
\v 28 ‘Na tanovi taniwagana iwalo, “Nuwana agu aleha ehebo ivevehuludine”.  
\p ‘Na yana taupaihowao hiwalo, “Vedova? Howahowana ebe awahine adavaidi?”   
\p
\v 29 ‘Na taubadane iwalo, “Badagi! Ammwauwi ta hi'ini ehebo, wuwuna ebe amtowoi na awahi amdavaidi, mata tupwana patu hinage baidadi amdavai eheboidi.  
\v 30 Na hauganane laulau'eli hesi ainai taupaihowa yaloinaedi ta awahi hitano'ahai mugaiyedi ta hi'uinidi na higabuvehuludi, abo patu hitano'ahaidi ta yagu vadavada holanai hihiwahinidi.” ’   
\s1 Patu iu'iuna yo aba'abiye seseha adi walovegevegedi  
\r (Maki 4:30-32; Luke 13:18-21)  
\p
\v 31 Ehebo hinage walovegevegedi imohedi, iwalo, ‘Yaubada yana Abaloina bada dova magimagi patuna ehebo towaho ivai na tanovi holanai i'u'umaine.  
\v 32 Magimagi patuna iu'iuna ta'i na yana ini tuluhanai ive'aiwa yo ainaena lowolowo hilaoma na lagalagana aidiyai yadi noi hi'abidi.’  
\v 33 Ehebo hinage walovegevegedi imohedi, iwalo, ‘Yaubada yana Abaloina dova pwalawa ana aba'abiye seseha. Iu'iuna ta'i waihiu ivai na pwalawa mwala'ina baidana ivivilaine, na maudoina isesehane.’   
\s1 Walovegevegedi yana mahalava wuwuna  
\r (Maki 4:33-34)  
\p
\v 34 Yeisu yana aubabada teina maudoina walovegevegedi aidiyena tomowa ive'itadi, wuwuna ibom hauga maudoina walovegevegediyena ive'ive'ita tomowa aidiyai.  
\v 35 Teina ainaena tauwalo mahalava yana waloyemidi imahalava, neta mwalona iwalo mahalava mugai, iwalo:  
\q1 ‘Walo vegevegediyena ya'aubabada, na hava Yaubada imwau dawanidi bale'u ana paihowa vegai ainaena yawalowei’.  
\p Awahi yana paihowa ana hanapu.   
\p
\v 36 Na Yeisu boda itauvehuludi ta iluwu vadai, na ana taumulitao hilaoma na ainai hiwalo, ‘Walovegevegedi awahi tanovi ainai ana hanapu ulivahi ta anuwamaselei’.   
\p
\v 37 Na Yeisu iwalo, ‘Patune ana tau'uma neta yau Tomowa Moihagu,  
\v 38 na tanovine neta bale'u maudoina, na patu namwanamwadi neta hiya Yaubada yana Abaloina ana taumulitao, na awahi neta hiya yababana ana taupaihowao,  
\v 39 na awahi ana tauvehulu budebudeyana neta ada alehane, iya Tomodulele, na hauga laulau'eli neta hauga yana aba'ovi, na taulau'eliwo hiya tausagenawasa,  
\v 40 na hauga ana aba'ovi ainai tauyababao hiya dova awahi hitano'ahaidi ta higabu vehuludi.  
\v 41 Na yau Tomowa Moihagu yagu tausagenawasao yavetamaledi ta yababana ana tauve'itao yo ana taupaihowao hitano'ahaidima ta yagu abaloina ainaena,  
\v 42 higabae mahalavaedi aiwa ala'alahina holanai, neta tupwane ainai tomowao hidou na saladi hivetau'alahedi muya mwala'ina ainaena.  
\v 43 Yo mulitai taudumwadumwaluwo Tamadi yana abaloina holanai himasele, dova mahana ihinahinali. Ebe yaiya matalinana ibenalei.   
\s1 Walovegevegedi tonuga hinage  
\p
\v 44 ‘Yaubada yana Abaloina bada dova wasawasa tobwatobwa mwala'ina, toputopu holanai. Na ehebo towaho ilobai, na idawaniuyoi. Ainaena mayana yaliyaya ilau ta yana tobwatobwa maudoina igimwalaedi, na adi maiha ivai na toputopunane igigimwalaine.   
\p
\v 45 ‘Yaubada yana Abaloina dova giniuba mehena namwanamwana imiyamiya na tomowa ehebo yana venuwa ebe bada ta'i ilobai.  
\v 46 Eeta yana tobwatobwa igabaedi ta aivelahena giniuba mehena namwanamwa alilina ivai.   
\p
\v 47 ‘Na Yaubada yana Abaloina bada dova vinaya tomowa hiyahuwei ni'uwai, vali yama yo vali yama hi'onadi,  
\v 48 na vinayanane imwau yabayababa moiha ta hiniulihini magumaguwai, na himiya, na yama maudoina hive'ahadi, ta yama namwanamwadi gaeba aidiyai himwauwidi na yama yababadi higabaedi.  
\v 49 Dova hinage, hauga yana aba'ovi ainai, tausagenawasao hilaoma ta tauyababao hive'ahadi na hiwaheidi taunamwanamwa aidiyena,  
\v 50 ta higabae mahalavaedi aiwa ala'alahina holanai, na ainai hidoudou na saladi hivetau'alahedi muya ainaena.’   
\s1 Tobwatobwa wasawasa vauvaudi na miyamiyadi  
\p
\v 51 Na Yeisu ipanivilaedi, iwalo, ‘Vedova, walovegevegedi teina bagibagilidi amhanapuidi'o?’  
\p Na hitalam, hiwalo, ‘Ehe!’   
\p
\v 52 Na aidiyai iwalo, ‘Teina ta'i amhanapui ebeha loina ana tauve'itao ebe Yaubada yana Abaloina himulitaei, hiya dova ehebo henala taniwagana yana tobwatobwa miyamiyadi na vauvaudi imwau hinidi yana vada ainaena’.   
\s1 Nasaletiwone Yeisu hita'wata'wataei  
\r (Maki 6:1-6; Luke 4:16-30)  
\p
\v 53 Yeisu yana walovegevegedi teina ive'ovidi, na tupwa tenem ilauvehulu,  
\v 54 ta iwuwuyone yana dalavai, na yadi vada tapwalolo ainai iluwu ta ive'ive'ita, na tomowa nuwadi ipwanopwano na hiwalo, ‘Towaho teina havaena yana hanapu yo yana paihowa wahiwahiyaladi ivavaidine?’  
\v 55 Na hinage hiwalo, ‘Towaho teina iya taulaulau'abi natuna? Na hinana Meli, na tahinao Yemesa yo Yosepa yo Saimoni yo Yudasa,  
\v 56 na hinage nuhunao baidadao tamiyamiya. Na vedova ta towaho teina ihahanapu aliline?’   
\p
\v 57 Ainaena hisosomanaei, na Yeisu iwalo aulidine, iwalo, ‘Tauwalo mahalava adi ve'ahihi hilobai vali dalavao aidiyai. Na yana dalavai yo yana huhuwo nigele hiyave'ahihiyei.’   
\p
\v 58 Ainaena Yeisu nemai yana paihowa wahiwahiyaladi nigele bagibagilidi iyapaihowaidi, wuwuna nigele hiyayemidiyei.   
\c 14  
\s1 Yoni tau'abiye bapitaiso yana mwalowoi  
\r (Maki 6:14-29; Luke 9:7-9)  
\p
\v 1 Hauga tenem ainai Helodi iya Galili ana Tauwasawasa, Yeisu yana paihowa wasana ibenalei,  
\v 2 na yana taupaihowao iwalo aulidi, iwalo, ‘Nuwana towahone iya Yoni tau'abiye bapitaiso bada ebeha mwalowoiyena itowolouyo ta wahiyala teina ipaipaihowaine’.   
\p
\v 3 Wuwuna mwalona Helodi Yoni i'abi avivini na ipai ta vada abapai ainai imwamwauwine. Na Yoni ana abimomohi ehebo waihiu yehana Helodiyasa neta Helodi tahina Pilipi asolena,  
\v 4 na Helodi ihaloi ta itatawaholaine, na Yoni Helodi iwalo auline, iwalo, ‘Neta nigele mumuga namwanmawana wuwuna tahim mwanena utatawaholaine’.  
\v 5 Neta wuwuna Helodi nuwanuwana Yoni i'oiye mwalowoi, na hesi tomowa bagibagilidi Yoni hi'awa tauwalo mahalavaei, eeta Helodi imeheuhi ta nigele Yoni iya'oiye mwalowoi.   
\p
\v 6 Mulitai Helodi yana ahubena abalabahina ana abanuwatuwu avivini guyauna ainai tomowa bagibagilidi hitau'ahaiyama, na Helodiyasa natuna waihiuna boda mehediyai iselo na Helodi i'abiye yaliyaya.  
\v 7 Na Helodi vahalane ainai iwalovelau yo ebeha hava nuwanuwana imohei ta'i, na hinage i'awa tamada.  
\v 8 Eeta hinanane iwalo vahalawa ainai ta ainaena vahalawa Helodi iwalo auline, iwalo, ‘Nuwanuwagu Yoni tau'abiye bapitaiso ulu'uluna gaeba ainai umwauwi na umohegau’.  
\v 9 Eeta Helodi nuwana iyababa mwala'ina. Na hesi yana awatamadawa vehabana inuwatuwu avivini, na boda bada yana walo hibenalena'o, eeta italam,  
\v 10 na yana taupaihowao ivetamaledi vada abapaiyai, ta Yoni gadona hitotomne,  
\v 11 na ulu'uluna gaebai hido'oi ta hilawenama, na vahalawa himomoheine. Na vahalawa ivai ta ilalaweine hinanane ainai.  
\v 12 Na Yoni ana taumulitao hilaoma ta Yoni tauna hivai ta himamagaiyeine, na mulitai hilau Yeisu ainai na ginauli teina hiwalo mahalavaei.   
\s1 Boda mwala'ina Yeisu ive'aidi  
\r (Maki 6:30-44; Luke 9:10-17; Yoni 6:1-14)  
\p
\v 13 Na Yeisu ginauli teina ibenaledi, ainaena imahalava ta wagai igelu ta ilalaune balabala awawai. Na bodaone Yeisu yana lau wasana hibenalei, eeta yadi dalava aidiyena himahalava ta amwahaena hilalaune Yeisu ainai.   
\p
\v 14 Na hauganane Yeisu wagaena i'aitulu maguwai boda mwala'ina i'i'itadine, na atemuyamuyaena tau'asi'asiyebwao i'abiye namwanamwadi.   
\p
\v 15 Na lavilaviyena ana taumulitaone Yeisu hiwalo auline, hiwalo, ‘Taubada, tupwa teina balabala awawa na mata iguguyou. Na boda teina uvetamaledi ta hilau, na adi higimwala dalava vahalidiyai.’   
\p
\v 16 Na Yeisu iwalo, ‘Havena hilaulau, omiu hesi ai'ai ammohedi ta hi'ai’.   
\p
\v 17 Eena hiwalo, ‘Ya! Amaine nigele bahuna, neta bada beledi nima ehe'ehebo na yama bwau.’ \fig Madiu 14.17-19|src="AB02835b.tif" size="col" ref="Madiu 14:17" \fig*   
\p
\v 18 Na Yeisu iwalo, ‘Beledine yo yamane ammohegau’.   
\p
\v 19 Na bodaowa iloinaedi ta awahine ainai himimiyane na beledi nima ehe'ehebo yo yama bwau ivaidi, na i'ita hae galewai, ta ai'aiwone vehabadi i'awa yauwedo, na mulitai itomwahidi, na ana taumulitao imohedi ta hiya tomowa aidiyai higuguyauwedine.  
\v 20 Eena maudoidi hi'ai na hi'ai i'iwahi moiha, na ai'ai hi'ai yetupwa hitano ahaidi, neta boha 12 hi'oiye mwaudi.  
\v 21 Tau'aiwone towatowaho a'ava adi bagibagili 5,000 dova, na waiwaihiu yo hedaheda maudoidi nigele hiyavahilidi.   
\s1 Yeisu ni'u ewanaena ilau  
\r (Maki 6:45-52; Yoni 6:15-21)  
\p
\v 22 Tenem ainaena ana taumulitao iloinaedi ta wagaena higelu yo ebeha himugai vali tupwai. Na iya ebeha tomowa maudoidi ivetamaledi hiwuyo yadi dalavai.  
\v 23 Eeta higelu, na Yeisu boda ivetamaledi, na mulitai ibom oyai ihae habi awanoi Yaubada ainai. Ta bada iboni'o, na Yeisu ibom imiyamiya.   
\p
\v 24 Na ana taumulitaowowa yadi wagane hiwohedobiyei ni'u awawai, na bagodu mwala'ina hilobai ta yadi wagawa igohagoha buibuiyei na hinage yaumai mehediyena ilaolaoma.  
\v 25 Na ahubena yana tupwa ainai Yeisu ni'u ewanaena ilaolaoma ana taumulitao vahalidiyai.  
\v 26 Tenem ainai ana taumulitaowa Yeisu hi'i'itane ni'u ewanaena ilaolaoma, ta himeheuhi mwala'ina, eeta hiloma'aya'aya, yadi nuwatuwu ebeha alawai hi'i'itane.   
\p
\v 27 Na Yeisu iwalo, ‘Havena ammehemeheuhi! Yau ta'i, bada yami Taubada.’   
\p
\v 28 Na Pita i'aubabada, iwalo, ‘Taubada, uwalo auligau ta ni'u ewanaena yalaowa alimwai’.   
\p
\v 29 Na Yeisu iwalo, ‘Ulaoma!’ Eeta Pita wagaena i'aitulu na ni'u ewanaena ilaulau Yeisu ainai.  
\v 30 Hauganane ilaulau yaumai mala'ina i'ita, na imeheuhi, ta ni'uwai ihahanenene, na iwui, ‘Taubada, uyayovigau!’.   
\p
\v 31 Na Yeisu ilomwayamwayau ta Pita i'abi avivini na iwalo, ‘Yam yemidi iu'iuna, hava vehabana unuwanuwatuwu bwaubwau?’   
\p
\v 32 Eena hitau bwauwowa higegelune wagai, na yaumai idaumwali.  
\v 33 Na hiya wagane ana taumiyaone hipwagogo Yeisu ainai, na hiwalo, ‘Moiha ta'i, owa Yaubada Natuna’.   
\s1 Tau'asiyebwao i'abiye namwanamwadi tupwa Genesaleta ainai  
\r (Maki 6:55-56)  
\p
\v 34 Ainaena higeyo'awa tupwa Genesaleta ainai ta hi'a'aitulune le'awai.  
\v 35 Na tupwane ana taumiyaone Yeisu hi'ataiya'o, eeta wasa hivetamaledi dalavaone maudoidi aidiyai ta yadi taulovalovalao maudoidi hilawedi Yeisu ainai,  
\v 36 na hi'awanoiyei, hiwalo, ‘Taubada, howahowana na taulovalovalaone teina am ale'o papali a'avana hi'abitowoi?’ Na Yeisu italam, ta yaiyadiwo hiya ana ale'o hi'abitowoine hinanamwanamwane.   
\c 15  
\s1 Yudeya tubudiyao mumugadi  
\r (Maki 7:1-23)  
\p
\v 1 Mulitai Palisiwone na loina ana tauve'itao Yelusalemaena hilaoma Yeisu ainai, na hiwalo auli, hiwalo,  
\v 2 ‘Hava wuwuna am taumulitaone ebe ai i'ovi nigele nimadi hiyauwadine, neta tubudao yadi loina hiho'eho'e?’   
\p
\v 3 Na Yeisu iwalo, ‘Omiu hinage Yaubada yana loina amho'eho'e, wuwuna tubumiyaone mumugadi ammulimulitaedi.  
\v 4 Yaubada yana loina bwau teina, ehebo iwalo, “Tamam yo hinam uve'ahihiyedi”, na bwauna hinage iwalo, “Ebe yaiya tamana nuwana hinana i'awa yabayababaei, ilowoinanei na am'oiye mwalowoi”.  
\v 5 Na omiu yami ve'ita oya'oyama, amwalo, “Ebe yaiya hinana yo tamana iwalo aulidi, iwalo, ‘Yagu tobwatobwa bada yatalamwedi'o Yaubada ainai, nigele howahowana na yahaguigomiu’.”  
\v 6 Eeta neta towahone yana hagu yo yana ve'ahihi tamana na hinana aidiyai i'ovi'o. Tubumiyao yadi loina teina ainaena Yaubada yana walo amveginauli awa'awawaena'o.   
\p
\v 7 ‘Moiha omiu tau'oya'oyama! Mugai tauwalo mahalava Aisaya vehabamiu ilele mugayei, haugana Yaubada yana walo iwalo mahalavaei, iwalo:   
\q1
\v 8 “Tomowao teina awadiyena hive'ahihiyegau na atediyena nigele,   
\q2
\v 9 na hinage aliguwai hitapwalolo awa'awawa,  
\q2 wuwuna yadi ve'itao yau nigele aliguwena,  
\q2 na hesi tomowa yadi nuwatuwuwena”.’   
\p
\v 10 Eena tomowa iyogaedi na iwalo, ‘Walo teina ambenalei ta amhanapui  
\v 11 ebeha ai'aiwone awadaena hiluwuluwu nigele howahowana na hi'abiye bi'igita na hesi walo awadaena himahamahalavane hiya hesi hi'abi'abiye bi'igita’.   
\p
\v 12 Na ana taumulitaowowa Yeisu ainai hilaoma na hiwalo, ‘Taubada, bada ubenalena'o ebeha Palisiwowa yam walo teina vehabana hihinimaya?’   
\p
\v 13 Na Yeisu iwalo, ‘Aiwaowa Tamagu nigele iya'umaidi, mata idavai vehuludi.  
\v 14 Na Palisiwone havena himiyamiya ana higa hibe'u, wuwuna ebe taumugaiwo mehegibugibudi, na adi geluwo mehegibugibudi himugaiyedi, mata maudoidi gudai hibe'u.’   
\p
\v 15 Na Pita Yeisu ainai iwalo, ‘Walo vegevegedi ana nuwamasele vehabana ulivahi alimaiyai’.   
\p
\v 16 Na Yeisu hinage iwalo, ‘Nuwana omiu hinage howola nigele nuwamiu iyamasele,  
\v 17 ainaena nigele amyahanapui hava awadaena iluwuluwu diyadai, na mulitai ilaulau mohomoho ainai.  
\v 18 Na hesi hava tomowa awadiyena himahamahalava neta atediyena hilaolaoma na hi'abi'abiye bi'idi,  
\v 19 neta nuwatuwu bi'ibi'idi yo lauwunu yo pwanoli yo mehe'ayo yo aivavali yo walo'oya'oyama yo vehinahinali.  
\v 20 Ginauli teina aidiyena tomowa i'abi'abiye bi'idi, na ebe nimada nigele tayauwadi hauga ai ainai neta alu'aluwada mata nigele iya'abiye bi'idi.’   
\s1 Kenani waihiuna yana yemidi  
\r (Maki 7:24-30)  
\p
\v 21 Tenem ainaena Yeisu Isileli tupwanane ilauvehulu na ilalaune Taya yo Saidoni tupwadiyaone aidiyai.  
\v 22 Na tupwanane ainai Kenani waihiuna ehebo imahalava ta Yeisu iwalo auli, iwalo, ‘Taubada owa Deivida yana huhu, u'atemuyamuyaegau, wuwuna natugu waihiuna bada alu'aluwa yababana i'abiye yauyauleya'o’.  
\v 23 Na Yeisu waihiunane yana yoga nigele iyayemaiha, na ana taumulitaone hilaoma ta Yeisu hi'awanoiyei, hiwalo, ‘Waihiune usosomanaei ta ilau, wuwuna ivetalinagudaguda’.   
\p
\v 24 Na Yeisu iwalo, ‘Yau yalaoma sipi 'wada'wadaleledi Isileli a'ava yana abaloina holanai vehabadi’.   
\p
\v 25 Na hesi waihiunane ilaoma Yeisu mehenai italupwagogo, na iwalo, ‘Taubada uhaguigau’.   
\p
\v 26 Na Yeisu iwalo, ‘Nigele iyadumwalu na hedaheda adi tamohedi edewa aidiyai’.   
\p
\v 27 Na waihiuwa iwalo, ‘Taubada, neta walo moiha. Na edewa hedaheda adi mugumugudi hilemlemhidi.’   
\p
\v 28 Eeta Yeisu waihiu alinana iyemaiha, iwalo, ‘Waihiu, owa tauyemidi moiha. Ainaena teina hauga yam yemidi ainona imahalava’. Na hauga tenem ainai waihiunane natuna inanamwanamwauyone.   
\s1 Tau'asiyebwao bagibagilidi i'abiye namwanamwadi  
\p
\v 29 Na hinage Yeisu tupwanane ilauvehulu na ivasane Galili le'awanaena, ta oyai ihae, na nemai imimiyane. \fig Madiu 15.30-31|src="AB02825b.tif" size="col" ref="Madiu 15:29" \fig*  
\v 30 Na boda mwala'ina yadi tau'asiyebwao hihaeyedi Yeisu ainai, hiya daladaladi, yo hiya mehedi gibugibudi yo aedi tapitapiyadi yo buwabuwadi yo vali tau'asiyebwao hinage hiya hilaoma Yeisu aenai himwauwidi ta i'abiye namwanamwadine.  
\v 31 Na bodaowa hi'itadi buwabuwadiyaowa hi'au'aubabada yo aedi tapitapiyadi hiwahiyalauyo yo daladaladi hilaulau dumwadumwalu, yo taumehegibugibu mehedi hi'itanedi. Ainaena bodaowa hiteibaba na Isileli yadi Yaubada hino'owei.   
\s1 Yeisu boda ive'aidi  
\r (Maki 8:1-10)  
\p
\v 32 Na Yeisu ana taumulitao iyogaedima na iwawalo aulidine, ‘Boda teina ya'atemuyamuyaedi wuwuna hiya ahubena tonuga teinai baidaguwao amiyamiya ta nigele adi, na nigele nuwagu mavahalidi yavetamaledi yo hiwuyo, mata amwahai himwalowoi’.   
\p
\v 33 Na ana taumulitaone hiwalo auline, hiwalo, ‘Tupwa teina balabala awawa, na boda mwala'ina teina adine mata vedova talobaine?’   
\p
\v 34 Na Yeisu ipanivilaedi iwalo, ‘Viha ami beledine himiyamiyane?’  
\p Na hiwalo, ‘Beledi 7 na yama tupwadi iu'iudi’.   
\p
\v 35 Eeta boda iloinaedi ta bale'uwai himimiyane.  
\v 36 Na beledi 7 yo yamaowa ivaidi ta vehabadi i'awa yauwedo Yaubada ainai, na i'abitomwahidine na imohedi ana taumulitao ta bodaone aidiyai higuguyauwedine.   
\p
\v 37 Na maudoidi hi'ai na hi'ai i'iwahi na mulitai uleya hitano'ahaidi ta boha 7 hi'oiye mwaudine.  
\v 38 Tau'aiwo towatowaho adi bagibagili dova 4,000, na waiwaihiu yo hedaheda bagibagilidi nigele hiyavahilidi.   
\p
\v 39 Mulitai bodaowa ivetamaledi hilalau gwaipilene, na Yeisu wagaena igelu, ta Megadani tupwanai ilalaune.   
\c 16  
\s1 Ve'ive'ilala vehabadi  
\r (Madiu 12:38-41; Maki 8:11-13; Luke 12:54-56)  
\p
\v 1 Ehebo hauga ainai tupwadi Palisi yo Sadusi hilaoma na Yeisu hipanivilaei, habi towoina, hiwalo, ‘Howahowana ehebo ve'ive'ilala upaihowai na a'awa moiha ebeha yam wahiyalane Yaubada ainaena ilaoma?’   
\p
\v 2 Na Yeisu iwalo, ‘Omiu ebe mahana am'ita ilulululuvi na galewai yaloyalovi hihawahawawali, ainaena amhanapui ebeha i'ahubena mahavai namwanamwana.  
\v 3 Na ebe malatomtomwai galewa hawahawawalina na guguyou am'ita, neta amwalo ebeha 'wesu ana ve'ive'ilala. Omiu hauga ana oleya vedova na mata galewa am'ita, na amwalo yemidiyedi. Na hesi vedova ta teina haugane Yaubada yana paihowa ainona nigele howahowamiu amwalowei.  
\v 4 Yaso teina omiu yababamiu yo mehemehe'ayomiu, neta wuwuna ve'ive'ilala ambehabeha ta ebeha aidiyena amhanapuigau moiha ebeha Yaubada ainaena yalalaomane, na nigele Yona vehabana amyanuwatuwu avivini, iya ta'i ve'ive'ilala vehabamiu.’ Ainaena Yeisu ilauvehuludi na ilalaune.   
\s1 Palisiwo yo Sadusiwo yadi aba'abiye seseha pwalawa vehabana  
\r (Maki 8:14-21)  
\p
\v 5 Eeta vali tupwai higeyogeyo'awa, na ana taumulitaone nigele adi tamahina amwaha vehabana hiyavai, wuwuna hinuwapwanopwanowedi.  
\v 6 Na Yeisu iwalo lau iwalo, ‘Palisiwone yo Sadusiwone adi pwalawa ana aba'abiye seseha ainaena am'ita avivinigomiu’.   
\p
\v 7 Eeta ana taumulitaone hibom aidiyai hiwalo, ‘Nuwana Yeisu yana walo teina wuwuna wau ada tamahinane tanuwapwanopwanoweine’.   
\p
\v 8 Na Yeisu yadi nuwatuwu bada ihanapuiya'o, ta iwawalo aulidine, ‘Hava wuwuna am'au'aubabadane na amwalo, “Nigele ada tamahina”? Nigele ami tamahina vehabana yayawalowalo. Nuwana nigele amyayemidiyegau, awa?  
\v 9 Nigele amyanuwamasele hauganane beledi nima ehe'ehebo aidiyena tomowa 5,000 yaveve'aidine, na ai'ai ana tupwa maudoina amtano'ahaidi, na boha ana bagibagili 12 am'o'oiye mwauwidine?  
\v 10 Tomowa hinage 4,000, beledi 7 aidiyena yaveve'aidine na ana tupwa maudoina amtano'ahaidi na boha ana bagibagili 7 hinage am'o'oiye mwauwidine?  
\v 11 Na hava wuwuna ta nigele amyanuwamaselene ebeha nigele ai'ai vehabana yayawalo? Na hesi yawalo vegevegedi Palisiwo yo Sadusiwo yadi aba'abiye seseha ainaena am'ita avivinigomiu.’   
\p
\v 12 Tenem ainai nuwadi imasele ebeha nigele beledi moiha ana aba'abiye seseha vehabana iya au'aubabada, na hesi ebeha Palisiwone yo Sadusiwone yadi ve'itao aidiyena hi'ita avivinidi.   
\s1 Pita yana walomahalava Yeisu vehabana  
\r (Maki 8:27-30; Luke 9:18-21)  
\p
\v 13 Na Yeisu ilaoma Sisaliya Pilipai tupwanane ainai na ipanivila ana taumulitao aidiyai, iwalo, ‘Vedova tomowa yadi walo ebeha yau Tomowa Moihagu yaiya?’   
\p
\v 14 Ta hiwalo, ‘Tupwadi tomowa hiwalo ebeha owa Yoni tau'abiye bapitaiso, na tupwadi tomowa hiwalo ebeha owa Elaitiya, na tupwadi hiwalo owa Yelemaiya bo nuwana tauwalo mahalava mugamugaina ehebo’.   
\p
\v 15 Na Yeisu ipanivilaedi, iwalo, ‘Na omiu vedova yami nuwatuwu ebeha yau yaiya?’   
\p
\v 16 Eeta Saimoni Pita iyemaiha na iwalo, ‘Owa Besinana towahona Yaubada Mayawahina Natuna’.   
\p
\v 17 Na Yeisu Pita iwalo auline, iwalo, ‘Saimoni, Yona natuna, owa moiha tauyaliyaya ehebo, wuwuna yam nuwamasele teina nigele tomowa aidiyena, na hesi Tamagu galewai yana hanapu imomohegone.  
\v 18 Eeta yawalo alimwai owa yeham Pita, ana bui gaima, ta mata gaima teina ewanai yagu boda yavetowolodi ta ebe nigele howahowana mwalowoi yana wahiyala i'abi'abitowoidi.  
\v 19 Na hinage abaloina galewai ana abaho'e yamohego, ta ebe hava bale'uwai ugudui, galewai hinage higudui, na hinage ebe hava bale'uwai uho'e, galewai hinage hiho'e.’   
\p
\v 20 Tenem ainai Yeisu ana taumulitao venuwamwau wahiwahiyalana aidiyai imwauwi, iwalo, ‘Havena teya yaiya ainai amwalowalo mahalavaegau ebeha yau Besinana towahona’.   
\s1 Yeisu yana mwalowoi vehabana iwalo mahalava  
\r (Maki 8:31–9:1; Luke 9:22-27)  
\p
\v 21 Hauga tenem ainai Yeisu ivetuwuni na ana taumulitao aidiyai ive'ita, iwalo, ‘Ilowoinanei ebe yalau Yelusalem na nemai muya maudoina yalobaidi, tauloinao yo taupwaoliwo mwala'idi yo loina ana tauve'itao aidiyena, na nemai hi'oiye mwalowoigau, na ahubena tonugana ainai Yaubada i'abiye towolouyoigau’.   
\p
\v 22 Na Pita Yeisu ilauvai, ilawei, ta iwawaloweine iwalo, ‘Taubada, ginauli teina havena alimwai imahamahalava!’.   
\p
\v 23 Na Yeisu itowolo gwaipile ta Pita ainai iwalo, ‘Tomodulele, teina ta'i ulauvehulugau! Havena utautau'auhigau! Yam nuwatuwune dova tomowa mohili yadi nuwatuwu, na nigele Yaubada yana nuwatuwu’.   
\p
\v 24 Eeta Yeisu ana taumulitao i'aubabada aidiyai, iwalo, ‘Yaiya ebe nuwanuwana imulitaegau, ilowoinanei ebe iya yana nuwatuwu ita'wata'wataedi, na ibom ana aiwa lagalagana i'avalai, na imwalowoi, neta dova agu mulitane ana amwaha.   
\p
\v 25 ‘Na ebe yaiya yawahina inuwavi, howola abo yawahinane ivesawali. Na ebe yaiya yawahina vehabagu italamwei na imwalowoi, iya mata yawahina namwanamwana ilobai.   
\p
\v 26 ‘Ebe yaiya yana tobwatobwa bagibagilidi na Yaubada yana amwaha inuwapwanopwanowei, neta ginauli awa'awawa, na hesi ginauli mwala'ina neta yawahi namwanamwana. Wuwuna ebe yawahi namwanamwana tavesawali, mata nigele teya hinage maihana iyamiyamiya.   
\p
\v 27 ‘Howola abo yau Tomowa Moihagu yawuyouyoma, Tamagu yana wasawasa pigapigabuna ainaena yalaoma, na hinage tausagenawasao baidaguwao, ta tomowa yadi paihowa ana maiha yamohedi.  
\v 28 Yawalo moiha alimiyai ebeha tomowa tupwamiu mata nigele amyamwalowoi ana higa yau Tomowa Moihagu yagu loina wasawasa ainaena am itauyoigau.’   
\c 17  
\s1 Yeisu iyemanibuibui  
\r (Maki 9:2-13; Luke 9:28-36)  
\p
\v 1 Ahubena 6 tuluhanai Yeisu ana taumulitao tonuga ilauvaidi, na baidanao hihahaene ehebo oya daodaona ainai. Taumulitaone hiya Pita na Yemesa matahina Yoni.\fig Madiu 17.1-9|src="AB02789b.tif" size="col" ref="Madiu 17:1" \fig*  
\v 2 Hauganane hibom himiyamiya oyai Yeisu manina hi'i'itane pigapigabuna dova mahana ana ita, na ana ale'o hewahewana dova masele i'alahi taohani.  
\v 3 Na tenem ainai Elaitiya yo Mosese himahalavama na Yeisu baidadi hi'au'aubabada.   
\p
\v 4 Na Pita i'apuhini na Yeisu iwalo auline, iwalo, ‘Taubada teina dova yada miyane inamwanamwa, ainaena howahowana ebe utalam gwau tonuga ta'abidi, ehebo owa vehabam, ehebo Mosese vehabana, na ehebo Elaitiya vehabana’.   
\p
\v 5 Pita yana aubabada howola nigele iyave'ovi na hogahoga maselena itauhamuidine, na hogahogane ainaena alina ehebo hibenalei, iwalo, ‘Teina Natugu yavelauwei, iya vehabana yayaliyaya mwala'ina, ainaena yana walo ambenaledi’.   
\p
\v 6 Na taumulitaowa hitau tonuga alinawa hibenalei ta mayadi meheuhi hitalupwagogo,  
\v 7 na Yeisu ilaoma i'abitowoidi, iwalo, ‘Amtowolo. Havena ammehemeheuhi’.  
\v 8 Eena hilauta'ai ta Yeisu ibom itowotowolo hi'i'itane.   
\p
\v 9 Eeta oyaena hi'aitulu na Yeisu iloinaedi, iwalo, ‘Ginauliwowa wau am'i'itadine havena tomowa aidiyai amwalowalo mahalavaedi ana higa yau Tomowa Moihagu mwalowoiyena yatowolouyoma’.  
\v 10 Na Yeisu ana taumulitao ainai hipanivila, hiwalo, ‘Hava wuwuna loina ana tauve'itao hiwalo ebeha Elaitiya imugaima na mulitai abo Besinana towahona imahalava?’   
\p
\v 11 Na Yeisu iwalo, ‘Ehewa, Elaitiya ebeha ilaumugaima ta ebe ginauli maudoina i'abiye dumwaludi.  
\v 12 Na hesi Elaitiyanane bada ilaoma'o, na tomowa nigele hiya'atai na hesi himumuga yababaei hava yadi nuwatuwu dova, mata hinage yau Tomowa Moihagu aliguwai mumugadine dova.’  
\v 13 Ainaena taumulitaone tenem ainai hinuwatuwui ebeha Yeisu Yoni tau'abiye bapitaiso vehabana i'au'aubabadane.   
\s1 Ehebo gama Yeisu i'abiye namwanamwa  
\r (Maki 9:14-29; Luke 9:37-43)  
\p
\v 14 Hauganane Yeisu mayana taumulitao hi'aitulu boda aidiyai, ehebo towaho ilaoma italupwagogo Yeisu mehenai,  
\v 15 na iwalo, ‘Taubada, natugu u'atemuyamuyaei na u'abiye namwanamwa, wuwuna hauga maudoina manihubu bwadana ivaivai na abi'abivelolo, na tauna himuyamuya mwala'ina, na tupwana hauga aidiyai aiwa ala'alahina aidiyai ibe'ube'u, na tupwana hauga bwahi ni'uni'una aidiyai ihanehanene.  
\v 16 Na am taumulitao aidiyai yalawenama, na nigele howahowadi hi'abiye namwanamwa.’   
\p
\v 17 Na Yeisu iwalo, ‘Omiu teina yasone vedova? Ainaena ulu'ulumiune yaiyaidi. Nuwana nigele amyayemidiyegau awa? Viha hauga mata yamiya vahaligomiu na yanuwanuwatuwu vehabamiu. Hola gamanane amvaiyama ta ya'ita?’  
\v 18 Eeta Yeisu alu'aluwa yababanane iloinaei ta manihubu bwadanawa gamane ainaena imamahalavane ta inamwanamwauyone.   
\p
\v 19 Mulitai Yeisu ana taumulitao hilaoma na hibom Yeisu baidadi, na hiwalo auli, hiwalo, ‘Taubada, vedova ta ai nigele howahowamai alu'aluwa yababanane agabae mahalavaei’.   
\p
\v 20 Na Yeisu iwalo, ‘Wuwuna yami yemidine hitapiya. Yawalo moiha ebe yami yemidi ana wahiyala dova haiyala patuna, howola oyane tenem ainai amwalo, “Teina ainaena umiyadobi”,  
\v 21 mata i'awa abi. Dova hinage ginauli maudoina howahowamiu na ampaihowaidi.’   
\s1 Yeisu yana mwalowoi vehabana iwalouyo  
\r (Maki 9:30-32; Luke 9:43-45)  
\p
\v 22 Galili ainai himiyamiya, na Yeisu iwawalo aulidine, iwalo, ‘Yau Tomowa Moihagu, howola abo agu tauhuhula i'aiyauyanegau tomowa nimadiyai,  
\v 23 na hi'oiye mwalowoigau, na ahubena tonugana ainai Yaubada i'abiye towolouyoigau’. Yeisu yana walomahalava teina vehabana hinuwayababa mwala'ina.   
\s1 Yadi takesi vada Ve'ahihi vehabana \fig Madiu 17.24-27|src="hk00164b.tif" size="col" ref="Madiu 17:24" \fig*  
\p
\v 24 Mulitai hilau Kapeneum ainai, na takesi vada tapwalolo vehabana ana tautanowo hilaoma ta Pita ainai hiwalo, ‘Vedova, howahowana na yami tauve'itane itakesi, bo?’   
\p
\v 25 Na Pita iwalo, ‘Ehe, mata yana takesi imwauwi’.  
\p Hauganane Pita iwuyo vadai, Yeisu Pita iwalo auline, iwalo, ‘Saimoni, hava yam nuwatuwu tauloinaone bale'uwai vehabadi? Yaiyadiwo aidiyena takesi hivaivaine? Hibom natudiyao aidiyena, bo vali tomowa aidiyena?’   
\p
\v 26 Na Pita iwalo, ‘Vali tomowa aidiyena’. Na Yeisu hinage iwalouyo, iwalo, ‘Neta moiha! Na hesi hiya natudiyaone nigele teya adi vitai.  
\v 27 Na havena tata'wata'wata, mata dova alidai hinuwayababa. Ainaena teina ta'i pisilaeni uvai na udobi le'awai ta yama i'aimugai u'atuni, na awanane u'abiye yanali ta holanai mane uvaiyama ta umohedi, neta owa na yau yada takesi, howahowadai.’   
\c 18  
\s1 Yaiya tomowa mwala'ina Yaubada mehenai  
\r (Maki 9:33-48; Luke 9:46-48; 17:1-2)  
\p
\v 1 Hauga tenem ainai Yeisu ana taumulitao hilaoma hiwalo auline, hiwalo, ‘Taubada, yaiya alimaiyena yehana imwala'i Yaubada yana Abaloina holanai?’   
\p
\v 2 Na Yeisu gama ehebo iyogaenama, na gamanane ahi'ahipudiyai ivetowolo,  
\v 3 na iwalo aulidine, ‘Ebe nigele amyanuwabui na mumugamiu hedaheda iu'iudi dova, mata nigele amyaluwu yana abaloinane ainai.  
\v 4 Yawalo moiha yaiyadiwo omiu ebe amnuwadobi gama teina dova, omiu taumiya ewa Yaubada yana Abaloina holanai.  
\v 5 Ainaena ebe ehebo tomowa gama teina dova ilauvai vehabagu, iya hinage yau ilauvaigau.  
\v 6 Na hesi ebe yaiya agu tauyemidiwo gamane dova teina ehebo i'abiye be'u, ilowoinanei na gaima mwala'ina gadonai hilauhipwai na magaimana higabae aituluwei ni'uwai ta ihanene.  
\v 7 Omiu taumiya bale'u atemuyamuyamiu wuwuna ababe'u bagibagilidi tomowa ammohemohedi. Moiha, ababe'uwo mata hilaoma, na hesi ebe yaiya ana geluwo i'abiye be'udi howola abo tomowanane ive'atemuyamuya moiha.   
\p
\v 8 ‘Na ebe nimam bo aem i'abiye be'ugo ilowoinanei na utomvehulu. Neta nigele ana yababa ebe nimam tomtomna, nuwana aem tomtomna mata yawahi namwanamwana ulobai. Na hesi iyababa alili alimwai ebe manima bwaubwaum yo ma'ae bwaubwaum na higabae aituluwego aiwa ala'alahi vateyaina ainai.  
\v 9 Mehem hinage dova ebe i'abiye be'ugo uma'i vehulu ta'i, wuwuna nigele hinage hava ana yababa, ebe mamehe ehe'ehebom mata yawahi namwanamwana ulobai. Na hesi iyababa ali'alili alimwai ebe mamehe bwaubwaum higabae aituluwego dalava ala'alahina ainai.   
\s1 Hedaheda havena amsosomanaedi  
\r (Luke 15:3-7)  
\p
\v 10 ‘Hedaheda teina dova havena teya aidiyena amsosososomanaedi.  
\v 11 Moiha, hedahedawone adi tau'ita aviviniwo neta tausagenawasao hauga maudoina galewai Tamagu mehenai himiyamiya na hivinuvinunuidi.   
\p
\v 12 ‘Na vedova ebe towaho yana sipiwo adi bagibagili analedi ehebo, na ehebo ilaupwanopwano na i'wadalele, mata 99 oyai imwauwidi na 'wada'wadalelenane ibehaei, awa?  
\v 13 Na ebe ilobauyoi, yawalo moiha alimiyai mata yana yaliyaya mwala'i alilina. Na hesi hitau 99 namwanamwadine nigele vehabadi iyayaliyaya moiha.  
\v 14 Ainaena teina ta'i amhanapui ebeha Tamagu galewai nigele nuwana ebe yaiya teya gama yababa ive'alo na ilauyabayababa.   
\s1 Tahida yana pwanoli vehabana  
\r (Luke 17:3)  
\p
\v 15 ‘Na ebe tahim yababana ipaihowai alimwai, utowoi na yana paihowa yababanane am'abiye dumwalu, na ebe alinam ibenalei, ausala, neta bada amve'au'augelu'o.  
\v 16 Na ebe nigele nuwanuwana alinam ibenalei, tomowa ehebo bo bwau hinage ulauvaidi ta baidamwao tahimne ainai amwalo na yana pwanoli i'ita ili'ilimani.  
\v 17 Na ebe bada nigele nuwana na ibenalegomiu, amwalo mahalava Yaubada yana bodao aidiyai, na ebe hinage nigele nuwanuwana Yaubada yana bodaone yadi walo ibenalei, amta'wata'wataei na imiya mahalava dova takesi ana tautanowo.   
\p
\v 18 ‘Yawalo moiha hava ebe bale'uwai ampaidi, ginaulidine galewai mata hinage hipaidi, na hinage ebe hava bale'uwai amlivahidi mata ginaulidine galewai hilivahidi.   
\p
\v 19 ‘Teina ta'i yawalo alimiyai, neta ebe yaiyadiwo hitau bwau alimiyena bale'uwai hitalam ehebo ginauli vehabana na vehabana hi'awanoi Tamagu galewai ainai, ipaihowai ta'i.  
\v 20 Wuwuna ebe ehebo tupwa ainai bwau nuwana tonuga tomowa yehaguwena himiyatoyawa, yau hinage ahi'ahipudiyai yamiyamiya.’   
\s1 Nuwahamu vehabana  
\p
\v 21 Ta Pita ilaoma Yeisu iwalo auli, iwalo, ‘Taubada, ebe tahigu hauga bagibagilina aliguwai yababana ipaipaihowai, maiviha howahowana na yana yababaone yanuwahamuidi, mai 7 bo maiviha?’   
\p
\v 22 Na Yeisu iwalo, ‘Nigele mai 7 a'ava, na hesi 7 ana bagibagili 70’.   
\p
\v 23 ‘Wuwuna Yaubada yana Abaloina dova tauwasawasa ehebo, iya nuwanuwana ebe yana taupaihowao adi buki hiyemaiha ainai.  
\v 24 Ainaena ivetuwuni ta towaho ehebo hilawenama ana buki 10 tausani kina,  
\v 25 na nigele howahowana iyemaiha, eeta tauwasawasane iloina ta ebeha towahowa mwanena yo natunao yo yadi tobwatobwao maudoidi higimwalaedi, na adi maihane tauwasawasane ivai taupaihowawa ana buki vehabana.   
\p
\v 26 ‘Na taupaihowawa mayana nuwavitai ipwagogo na i'awanoi ainai, iwalo, “Taubada, u'atemuyamuyaegau na howola abo agu buki maudoina yayemaiha”.  
\v 27 Eeta tauwasawasane i'atemuyamuyaei na ana buki maudoina inuwahamuidi, na taupaihowawa imamahalavane. \fig Madiu 18.28|src="AB02840b.tif" size="col" ref="Madiu 18:27" \fig*   
\p
\v 28 ‘Imahalava na ana gelu ehebo ilobai, na ana gelune ana buki toea 10 a'ava ainai, na ana geluwa gadona i'abi avivini na i'i'i'ine, iwalo, “Teina ta'i am buki aliguwai uyemaiha!”   
\p
\v 29 ‘Na ana geluwa italupwagogo na ainai i'awanoi, iwalo, “U'atemuyamuyaegau na howola abo yayemaiha alimwai”.  
\v 30 Na ana gelune nigele alinana iyabenalei na vada abapaiyai imwamwauwine ta ebe nemai imiyamiya ana higa ana buki maudoina iyemaiha.   
\p
\v 31 ‘Na taupaihowaowa adi gelune mumuganawa hi'i'itane, ainaena hinuwayababa mwala'ina, na hilau tauwasawasane ainai hiwalo mahalavaei.  
\v 32 Na tauwasawasane yana taupaihowawa iyogaenama na iwalo auline, iwalo, “Owa taupaihowa yababam, wuwuna u'awanoi aliguwai na am buki maudoina yanuwahamuidi,  
\v 33 eeta owa hinage howahowana am gelu u'atemuyamuyaei na ana buki unuwahamui”.   
\p
\v 34 ‘Ainaena tauwasawasane imodi'ini moiha ta vada abapai ana tau'ita aviviniwo iloinaedi ta taupaihowawa vada abapaiyai himwamwauwine ta ebe nemai imiyamiya ana higa ana buki maudoina iyemaiha ve'ovidi.’   
\p
\v 35 Na Yeisu yana walo ive'ovi, iwalo, ‘Tamagu galewai hinage mata dova alimiyai ipaihowai, ebe tahimiyao nigele amya'atemuyamuyaedi na yadi yababao amyanuwahamuidi mata nigele iyanuwahamiugomiu’.   
\c 19  
\s1 Vinawahe vehabana  
\r (Maki 10:1-12)  
\p
\v 1 Yeisu yana ve'itao ive'ovidi na tupwa Galili ilauvehulu na Yudeya tupwanai ilalaune, neta bwahi Yolidani vali tupwanai.  
\v 2 Na boda hinage mwala'ina Yeisu himulitaei na nemai yadi taulovalao i'abiye namwanamwadi.   
\p
\v 3 Na Palisiwone hilaoma ta nuwanuwadi Yeisu hitowoi, ainaena ainai hipanivila, hiwalo, ‘Taubada, ebe towaho mwanena yana paihowa vehabana nigele iyayaliyaya, howahowana na ivinawaheyei?’   
\p
\v 4 Na Yeisu iwalo, ‘Buki Ve'ahihi ainai lelelewa bada amhanapuiya'o ebeha hauga ana abavetuwuni ainai Yaubada tomowa bwau iyemaseledine, towaho na waihiu.  
\v 5 Na lele teya iwalo, “Teina wuwuna ta towaho tamana na hinana ilauvehuludi na asolena baidana himiya bwau, na hitau bwauwone taudi ehebo ta'i”.  
\v 6 Teina ainaena bada hive'ehebo'o na nigele hiyamiyawahi. Eeta Yaubada bada iyemiya bwauwedi'o ainaena havena teya tomowa mata iyayemiya wahiyedi.’   
\p
\v 7 Eena hipanivila, hiwalo, ‘Hava wuwuna Mosese iloina ebeha towaho howahowana na vinawahe peipana ilele na mwanena imohei abo mulitai ivinawaheyei?’   
\p
\v 8 Na Yeisu iwalo, ‘Neta ulu'ulumiu yaiyaidi vehabana Mosese itatalamne alimiyai ta mwanemiyao ebe dova amvinawaheyedi, na hesi hauga abavetuwuni ainai nigele hinage talam vinawahe vehabana iyamiyamiya.  
\v 9 Na yawalo alimiyai neta ebe towaho mwanena nigele iyapwanoli na bada ivinawaheyei na itawahola wahi vali waihiu ainai, neta imehemehe'ayo.’   
\p
\v 10 Na ana taumulitao hiwalo auli, hiwalo, ‘Ebe towaho na waihiu adi loina teina dova, howahowana havena hitawatawahola’.   
\p
\v 11 Na Yeisu iwalo, ‘Nuwatuwu teina nigele tomowa maudoidi vehabadi, na hesi yaiyadiwo Yaubada nuwatuwu imohemohedi hiya hibom,  
\v 12 wuwuna tupwadi towatowaho yadi hauga tubui ainaena nigele tawahola ana nuwatuwu aidiyai iyamiyamiya. Na tupwadi towatowaho uvidi hihapihapidi ainaena nigele howahowana na hitawahola. Na hinage tupwana towatowaho Yaubada yana Abaloina vehabana hibom hive'ahihiuyowedi eeta nigele hiyatawatawahola. Ebe yaiya amwahane howahowana ilowoinanei na imulitaei.’   
\s1 Yeisu hedaheda iwalovelauwedi  
\r (Maki 10:13-16; Luke 18:15-17)  
\p
\v 13 Tupwadi tomowa hedaheda hilawedima Yeisu ainai ta ebe i'abitowoidi na vehabadi i'awanoi Yaubada ainai. Na ana taumulitaone hesi hedahedaone hilaugagayowedi.  
\v 14 Na Yeisu iwalo, ‘Havena hedaheda amlaulaugagayowedi na hesi amtalamwedi ta aliguwai hilaoma, wuwuna hedaheda teina dova Yaubada yana Abaloina ilowoinanedi moiha’.  
\v 15 Eena Yeisu hedahedaone i'abitowoidi na mulitai ilalauvehuludine.   
\s1 Wasawasa vehabana  
\r (Maki 10:17-31; Luke 18:18-30)  
\p
\v 16 \fig Madiu 19.16-22|src="AB02841b.tif" size="col" ref="Madiu 19:16" \fig* Mulitai ehebo hevali Yeisu ainai ilaoma na iwalo, ‘Tauve'ita, aiteya paihowa namwanamwana yapaihowai na ainaena ebe yawahi miyamiya vateyaina yalobai?’   
\p
\v 17 Na Yeisu iwalo, ‘Hava wuwuna upanivila aliguwai paihowa namwanamwana vehabana? Wuwuna taunamwanamwa ehebo mohimohili imiyamiya, ainaena ebe nuwanuwam yawahi miyamiya vateyaina ulobai ilowoinanego na ibom yana loinao umulitaedi.’   
\p
\v 18 Na towahowa ipanivila, iwalo, ‘Aiteya loina?’  
\p Na Yeisu iwalo, ‘Havena yemwalowoi; havena mehe'ayo; havena aivavali; havena ve'ewa awa'awawa;  
\v 19 na tamam yo hinam uve'ahihiyedi; yo hinage am geluwo uvelauwedi dova ubom uvelavelauwegone’.   
\p
\v 20 Na towahowa iwalo, ‘Loina teina maudoina yamulita ili'ilimanidi'o, na hava hinage yapaihowai?’   
\p
\v 21 Na Yeisu iwalo, ‘Ebe nuwanuwam mumugam maudoina namwanamwadi, ulau gwaipile yam dalavai na yam tobwatobwa maudoina uvegimwalaedi na adi maihane u'aiyauyanedi tauwewelohe aidiyai, na mulitai ulaoma umulitaegau ta ebe ainaena howola abo yam wasawasa galewai ulobai’.   
\p
\v 22 Hevaliwa Yeisu yana walo teina ibenalei na mayana nuwavitai iwuwuyone. Wuwuna yana tobwatobwao ibagibagili alili.   
\p
\v 23 Eeta ana taumulitaowa iwalo aulidi, iwalo, ‘Neta moiha, tomowa wasawasadi yadi luwu Yaubada yana Abaloina holanai i'ololo.  
\v 24 Na hinage yawalo auligomiu ebeha lagulagu mwala'ina kameli nigele howahowana na nidili gudana ainai iluwu, na hesi tomowa wasawasadi yadi luwu Yaubada yana Abaloina holanai i'ololo ali'alili.’   
\p
\v 25 Yeisu ana taumulitao yana walo teina hibenalei na nuwadi ipwanopwano mwala'ina, na hiwalo, ‘Ebe teina dova, yaiya yede howahowana na awanamwanamwane ilobai?’   
\p
\v 26 Ainaena Yeisu ivinuvinunuidi na iwalo, ‘Ginauli teina ivitai ali'alili tomowa aidiyai, na hesi Yaubada ainai ginauli maudoina malamalaidi’.   
\p
\v 27 Na Pita iwalo, ‘Ai vedova? Wuwuna yama tobwatobwa maudoina atauvehuludi na amumulitaegone.’   
\p
\v 28 Na Yeisu iwalo, ‘Moiha ta'i, howola abo bale'u ana abiye vauvau ainai yau Tomowa Moihagu yagu vatavata wasawasa ainai yamiya, na hinage omiu agu taumulitao am tau 12 yami vatavata 12 aidiyai hinage ammiya na Isileli yadi huhuwo 12 amloinaedi.  
\v 29 Na ebe yaiyadiwo omiu yami vadao yo tahimiyao yo nuhumiyao yo tamamiyao yo hinamiyao yo natumiyao yo yami oyao amtauvehuludi'o, howola abo ginaulidine adi maihao ma'adi lauhepoi analedi amlobaidi, yawahimiu miyamiya vateyaina baidana.  
\v 30 Na teina hauga taumugai bagibagilidi howola abo himulita, na hiya himulimulitane howola abo himugai.   
\c 20  
\s1 Tanovi ana taupaihowao walo vegevegedidi  
\p
\v 1 ‘Yaubada yana Abaloina dova towaho ehebo mayana tanovi. Towahonane malatomtomwai itowolo na ilau ta yana taupaihowa iyogaedi ta ebe hipaihowa yana tanoviyai.  
\v 2 Na loina imwauwi neta ebeha ahubena ehebo paihowa ana maiha kina ehebo, ta hitalam. Eena ivetamaledi ta hilalaune yana tanoviyai habi paihowa.   
\p
\v 3 ‘Na mahana ihaehaei na towahonane ilau gwaipile abagimwala ainai, na tomowa tupwadi ilobaidi himiyamiya awawa.  
\v 4 Eena iyogaedi na iwalo, “Omiu hinage amlau yagu tanoviyai ampaihowa, na yami paihowa ana maiha dumwaluna yamohegomiu”.  
\v 5 Eeta hilalaune tanoviyai.  
\p ‘Na mahana ala'alapwahiyai na lavilaviyena hinage ilau gwaipileuyo na tupwadi hinage ilobaidi na iyogaedi ta ivetamaledine hilalaune tanoviyai.  
\v 6 Na mahana ilulululuvi na imahalavauyo ta ilau dalavai na tomowa tupwadi hinage ilobaidi, eena ipanivilaedi, iwalo, “Hava vehabana ahubena maudoina ammiyamiya awawane?”   
\p
\v 7 ‘Na hiwalo, “Wuwuna nigele teya iyayogaegai habi paihowa”. Na towahowa iwalo, “Omiu hinage amlau tanoviyai ampaihowa”.   
\p
\v 8 ‘Na bada i'imwa'imwa'auhi ta tanovi taniwaganawa yana paihowa ana taumugai iwalo auli, iwalo. “Taupaihowao maudoidi uyogaedima na adi maiha umohedi, hiya taulau mulimulita aidiyena uvetuwuni ana higa hiya ahubena maudoina hipapaihowane ainai ulaumwau”.   
\p
\v 9 ‘Eeta hiya mahana ilulululuvi ainai hipapaihowane hilaoma na adi maiha kina ehebo ehebo hi'a'avalane dova hinage tomowa maudoidi mata kina ehebo ehebo hi'avala.  
\v 10 Mulitai maudoidi taupaihowaowa hilaoma na maihadi kina ehebo ehebo hivavaidine. Na taupaihowa mugamugaidi, hiya ahubena maudoina ainai hipapaihowane hilaoma na hinuwanuwatuwu ebeha mata maiha ma'ana lauhepoi hivai, na hesi nigele, hibom hinage kina ehebo ehebo a'ava hivavaidine.  
\v 11 Ainaena yadi kina hivaidi na tanovi taniwagana ainai hi'ulu'ulumiyai,  
\v 12 na hiwalo, “Tomowaone abomohili yadi paihowa hauga ahu'ahubalina, na ai ahubena maudoina mahana holanai apaihowa, na adi maiha dova maudoimai apaihowa ovi'ovine”.   
\p
\v 13 ‘Na tauloinawa iwalo aulidi, iwalo, “Augeluwo, nigele yagu loina iyayababa alimiyai, eeta kina ehebo ehebo amtalamwei ta neta badagi.  
\v 14 Yami kina teina amvai ta amlau. Na yau yaloina ebeha tomowa taulau mulimulita adi maiha yamohedi omiu dova ami maihane.  
\v 15 Maiha teina yau yagu abaloina. Nigele omiu amyaloina. Havena yagu velau tomowa aidiyai vehabana amve'alo'alomagigili.”   
\p
\v 16 ‘Eeta hiya himulimulitane howola abo himugai na hiya himugamugaine howola abo himulita.’   
\s1 Yeisu yana mwalowoi vehabana iwalo mahalavauyo  
\r (Maki 10:32-34; Luke 18:31-34)  
\p
\v 17 Yeisu mayana taumulitao hitau 12 ilauvaidi ta howola Yelusalem vehabana hihaehae na amwaha papalinai hibom, na iwalo aulidi,  
\v 18 iwalo, ‘Teina ta'i tahae Yelusalem. Yau Tomowa Moihagu agu tauhuhulawa mata ihuhulaegau taupwaoli mwala'idi yo loina adi tauve'itao aidiyai na yagu mwalowoi vehabana hiloina,  
\v 19 na mulitai hi'aiyauyanegau hiya ganamuli aidiyai na hitalawahiyegau yo balavaena hisapigau, na aiwa lagalagana ainai hitutuye patugau, na ahubena tonugana ainai Yaubada i'abiye towolouyoigau.’   
\s1 Yemesa yo Yoni hinadi yana awanoi Yeisu ainai  
\r (Maki 10:35-45)  
\p
\v 20 Sebedi mwanena manatunao hilaoma na hinadine Yeisu aenai ipwagogo na ainai i'awanoi Yemesa na Yoni vehabadi.  
\v 21 Na Yeisu iwalo, ‘Hava nuwanuwam?’  
\p Na waihiuwa iwalo, ‘Nuwanuwagu na natuguwone aidiyai utalam na ebe hauganane uvetauloina, howahowana na vahalimwai himiya, ehebo nima tautuwamwena na ehebo nima eha'ehamwena’.   
\p
\v 22 Eeta Yeisu towatowahowa aidiyai iwalo, ‘Omiu yami awanoine ana masele nigele amyahanapui. Vedova, muya vedina ainaena mata yanumanumane howahowana omiu hinage ainaena amnuma?’  
\p Na hiwalo, ‘Howahowamai’.   
\p
\v 23 Na Yeisu iwalo, ‘Neta moiha. Vedine ainaena yanumanumane omiu hinage ainaena mata amnuma. Na hesi nigele howahowagu yaloina yaiyadiwo howola abo yagu abaloina ainai nima tautuwaguwena bo nima eha'ehaguwena himiya, wuwuna teina Tamagu ibom ta'i yana abaloina ta ibom iloina.’  
\v 24 Na vali taumulitaone hitau nimabwaubwau Yemesa na Yoni yadi awanoi hibenalei, ta hi'waunihanihaedi.   
\p
\v 25 Eeta Yeisu maudoidi iyoga ahaidi, na aidiyai iwalo, ‘Omiu amhanapuiya'o neta tauloinao bale'uwai yadi bodao hiloiloina wahiyala adiyai,  
\v 26 na omiu havena hinage dova amveve'ao'aonaedi. Eeta ebe yaiya owa nuwanuwam na alimiyena uvetauloina am lowoinana yo am geluwo vehabadi uvetaupaihowa.  
\v 27 Na hinage ebe yaiya owa nuwanuwam na alimiyena ivetaumugai ilowainanego yo am geluwo vehabadi uvetaupaihowa mohili.  
\v 28 Dova hinage yau Tomowa Moihagu yalaoma bale'uwai nigele ebeha tomowa vehabagu hipaihowa, na yau hesi yavetaupaihowa tomowa vehabadi, na hinage yatalamwegau mwalowoi ainai tomowa bagibagilimiu ami livahi vehabana.’   
\s1 Mehegibugibudi hitau bwau Yeisu i'abiye namwanamwadi  
\r (Maki 10:46-52; Luke 18:35-43)  
\p
\v 29 Eeta Yeliko hilaugabaei, na boda mwala'ina Yeisu himulitaei.  
\v 30 Na mehegibugibudi hitau bwau amwaha papalinai himiyamiya Yeisu yana ta'i'ili wasana hibenalei, ta Yeisu ainai hiyoga, hiwalo, ‘Deivida tubuna yo, u'atemuyamuyaegai’.  
\v 31 Na bodaone hitau bwauwa alinadine hibenalei, ta hilaugagayowedi, hiwalo, ‘Amnobu! Badagi yogane!’. Na hesi hitau bwauwowa hiyoga wahiwahiyala, hiwalo, ‘Taubada, owa Deivida tubuna, u'atemuyamuyaegai’.   
\p
\v 32 Eeta Yeisu itowolo na iyogaedi, iwalo, ‘Hava nuwanuwamiu yapaihowai?’   
\p
\v 33 Na hiwalo, ‘Taubada, howahowana mehemai u'abiye maseledi?’   
\p
\v 34 Na Yeisu i'atemuyamuyaedi ta mehedi i'abitowoidi na hinanamwanamwane, ta Yeisu hinage himumulitaeine.\fig Madiu 20.29-39|src="AB02845b.tif" size="col" ref="Madiu 20:34" \fig*   
\c 21  
\s1 Yeisu yana luwu Yelusalem ainai  
\r (Maki 11:1-11; Luke 19:28-38; Yoni 12:12-19)  
\p
\v 1 Hihaehae Yelusalem vehabana ta Bedipegi vahalinai himahamahalava, neta oya Olibe ainai. Eeta Yeisu ana taumulitao bwau ivetamale mugaiyedi,  
\v 2 iwalo, ‘Amlau dalavane mehedaenane ainai lagulagu doniki am'ita, aiwa ainai hilauhipwaiya'o, natuna towahona baidana himiyamiya, amlivahidi na amlawedima aliguwai.  
\v 3 Ebe yaiya ipanivilaegomiu yami paihowane vehabana, amwalo, “Taubada nuwanuwana, na iyepaihowa” ta ebe italamwei alimiyai.’   
\p
\v 4 Ginauli teina himahalava wuwuna mwalona tauwalo mahalava iwalo mahalavaei, iwalo:   
\q1
\v 5 ‘Saiyoni tomowanao amwalo aulidi, amwalo:  
\q1 Am'ita yami wasawasa mwala'ina ilalaoma alimiyai.  
\q2 Iya taunuwadobi moiha, na doniki ainai igelu.  
\q2 Na donikinane towahona na yauyaubona.’   
\p
\v 6 Eeta Yeisu yana walowa ana taumulitao hibenalei ta himulitaei hilalaune,  
\v 7 na doniki manatuna hilobaidi ta hilawedima, na tupwadi ale'o ase tuluhanai hivehedi na Yeisu igelu taohani ewanai.  
\v 8 Na bodaone adi ale'owo amwahai hivehedi, na tupwadi aiwa lagalagadi malugudi higuladi amwaha ana pasa vehabana.  
\v 9 Na tupwadi boda Yeisu nuwanuwanaena, na tupwadi boda tuluhanaena himulimulita, na maudoidi hino'ono'owei na hiyeliyeli hiwalo:  
\q1 ‘Awalo vetuvehaeyego Deivida tubuna.  
\q2 Owa Yaubada yehanaena ulaoma i'awa namwanamwaego.  
\q2 Hosana iya ewa aliliyai.’   
\p
\v 10 Na hauganane Yeisu iluwu Yelusalem tomowa maudoidi hibatutuli na hiwalo, ‘Yaiya teina?’   
\p
\v 11 Na ana 'wayabuwowa yadi walo hiyemaiha, hiwalo, ‘Teina tauwalo mahalava Nasaleti towahona, yehana Yeisu, na Galili yana abaloina ainaena ilalaomane’.   
\s1 Vada tapwalolo Yeisu i'abiye masele  
\r (Maki 11:15-19; Luke 9:45-48; Yoni 2:13-22)  
\p
\v 12 Na Yeisu iluwu Yaubada yana vada tapwalolo mwala'ina ainai na taugimwalao yo tauvegimwalao maudoidi ihiwa mahalavaedi, na mane ana tauvesaugelasi yadi gwalatau i'oibuiyedi na gabubu adi tauvegimwalao yadi abamiya hinage i'oibuiyedi,  
\v 13 na iwalo aulidi, iwalo, ‘Buki Ve'ahihi ainai Yaubada yana walo hileleya'o, iwalo, “Yagu vada yehana himwauwi vada aba'awanoi”, na omiu am'abibui ta ebeha tau'aivavali yadi aba'aidawani.’   
\p
\v 14 Na taumehegibugibu yo daladaladi Yeisu ainai hilaoma vada tapwalolo holanai na maudoidi i'abiye namwanamwadi.  
\v 15 Na taupwaoliwo mwala'idi yo loina ana tauve'itao Yeisu yana paihowa wahiwahiyaladi hi'itadi, na hinage hedaheda hibenaledi vada tapwalolo holanai, hiwuiwui, hiwalo, ‘Deivida tubuna tano'owei’.   
\p
\v 16 Ainaena tauloinaone Yeisu himodi'iniyei hiwalo, ‘Hedaheda teina yadi walo ubenalena'o?’  
\p Na Yeisu iwalo, ‘Ehe, bada yabenalena'o. Na yede Buki Ve'ahihi ainai amvahiliya'o, iwalo: “Hedaheda iu'iudi awadiyena am no'o moiha ulobai”.’   
\p
\v 17 Eeta Yeisu itauvehuludi na Yelusalemaena imahalava na Betani ainai iluwu ta nemai i'e'enone.   
\s1 Yeisu ehebo aiwa i'walotutunei  
\r (Maki 11:12-14, 20-24)  
\p
\v 18 Malatomtomwai Yeisu i'enotowolo ta ilalau gwaipilene Yelusalem, ma'ana vahali,  
\v 19 na amwahai aiwa ana ita dova damaya i'ita lobaine ta iwutulau vahalinai na nigele teya ainona iya'ita, bada lugulugu a'avana. Ainaena Yeisu aiwanane i'walotutunei, iwalo, ‘Howola mata nigele hinage uya'ainouyo’. Eena aiwanane iwewelai mwayamwayaune.   
\p
\v 20 Na Yeisu ana taumulitao hi'itaya'o na nuwadi ipwanopwano na hiwalo, ‘Vedova ta aiwanane iwewelai mwayamwayaune?’   
\p
\v 21 Na Yeisu iwalo, ‘Yawalo moiha alimiyai, ebe mayami yemidi na nigele mayami nuwatuwu bwaubwau, ginauli teina aiwane ainai yapapaihowaine omiu hinage dova mata ampaihowai, na ebe oya tenem amloinaei, amwalo, “Udobi ni'uwai”, ipaihowai dova.  
\v 22 Yo ebe mayami yemidi Yaubada ainai am'awanoi mata amlobai.’   
\s1 Yeisu ana loina vehabana  
\r (Maki 11:27-33; Luke 20:1-8)  
\p
\v 23 Yeisu ilau gwaipileuyoma na vada tapwalolo ainai iluwu ta ive'ive'ita, na taupwaoliwo mwala'idi yo tautaubadao hilaoma ta Yeisu hipapanivilaeine, hiwalo, ‘Yaiya yana loinaena ta teina dova upaipaihowaine?’   
\p
\v 24 Ta Yeisu iwawalo aulidine, iwalo, ‘Hola yapanivila mugaiyegomiu, na ebe amyemaiha, yau hinage yawalo alimiyai yagu loina vehabana.  
\v 25 Yagu panivila teina: Yaiya yana loinaena Yoni tau'abiye bapitaiso ipaipaihowane? Yaubada bo teya tomowa?’  
\p Ta hibom aidiyai hive'awa pa'ipa'i'i, hiwalo, ‘Yana walo vedova mata tayemaihane? Wuwuna ebe tawalo, “Yaubada ainaena”, mata iwalouyo na iwalo, “Hava yede vehabana ta Yoni nigele amyayemidiyeine?”.  
\v 26 Na hinage nigele howahowana tawalo, “Tomowa aidiyena”, mata dova ta boda himanini alidai wuwuna maudoidi Yoni hi'awa tauwalo mahalavaena'o.’  
\v 27 Ainaena Yeisu yana panivila nigele hiyayemaiha ili'ilimani, na hesi hiwalo, ‘Nigele ayahanapui’.  
\p Eeta Yeisu iwalo aulidi, iwalo, ‘Yau hinage mata nigele yayawalo mahalava alimiyai, yaiya yana loinaena ta teina dova yapaipaihowane’.   
\s1 Towaho natuna bwau  
\p
\v 28 Yeisu iwalo, ‘Vedova yam nuwatuwu? Towaho natunao towatowahodi bwau na tamadine tautuwanane ainai iwalo, “Natugu, mata ulau oyai upaihowa”,  
\v 29 na ita'wata'wata, na mulitai inuwabui ta ilau ipapaihowane.  
\v 30 Towahone natunane iu'iunane hinage dova iwalo auli, iwalo, “Natugu mata ulau oyai upaihowa”, na natunane iwalo, “Ehe, inamwanamwa, mata yalau”, na hesi nigele iyalau.  
\v 31 Ainaena hitau bwauwone aidiyena yaiya tamana yana walo imumulitaeine?’ Na taupwaoliwo yo tautaubadao hiwalo, ‘Tautuwanane’. Eeta Yeisu iwalo aulidi, iwalo, ‘Ehe, moiha ta'i tauyababao hiya dova takesi ana tauvaiwo yo taumehe'ayowo mata hiluwu mugai Yaubada yana Abaloina ainai, na omiu mulitai.  
\v 32 Wuwuna mwalona Yoni amwaha dumwadumwaluna ive'itagomiu na omiu nigele amyayemidiyei, na hesi takesi ana tauvaiwo yo taumehe'ayowo hiyemidiyei. Ta mehemiyena hinage am'itadi'o hinuwabui na omiu ta'i nigele amyanuwabui bo amyayemidiyei, awa?’   
\s1 Walovegevegedi tanovi ana tau'ita avivini vehabana  
\r (Maki 12:1-12; Luke 20:9-19)  
\p
\v 33 Na Yeisu hinage iwalo aulidi, iwalo, ‘Ehebo walovegevegedi hinage ambenalei, tanovi ana taupaihowa vehabana. Taupaihowane gileipa a'ava i'umaidi yana tanoviyai na abwalu ipaihowai ta itata'i'iline na gileipa ana abatam hinage ipaihowai, na vada abavinunu tanovi holanai i'a'abine, na yana taupaihowao iloinaedi ta hi'ita'ita avivini, na iya ilau amwaha daodaowai. \fig Madiu 21.33|src="lb00103b.tif" size="col" ref="Madiu 21:33" \fig*   
\p
\v 34 ‘Na laulau'eli ana haugai taubadawa yana hevahevaliwo tupwadi ivetamaledi yana tanoviyai gileipa ainona habi vaidi tanovi ana tau'ita aviviniwo aidiyena.  
\v 35 Na hauganane hilau tau'ita aviviniwone hevahevaliwowa hi'abi avivinidi ta ehebo hisasapine na bwaunane hi'oiye mwalowoi na tonuganane gaimaena hi'oiye'i'iwahi.  
\v 36 Mulitai oyawa taniwaganawa tupwadi hinage yana hevahevaliwo bodadi ivetamaledi, na hiya hinage dova hipaihowai ehebonane aidiyai.  
\v 37 Na yana aba'ovi ainai natuna towahona ivetamalei aidiyai na iwalo, “Ibom natugu moiha, ainaena mata hive'ahihiyei”.   
\p
\v 38 ‘Na natunawa imahalava aidiyai, na tau'ita aviviniwowa hibom aidiyai hiwalo, “Augeluwo, towaho teina howola abo oyane iloinaei, ainaena mata ta'oiye mwalowoi na ita tanovine taloinaei”.  
\v 39 Eeta hi'abi avivini na higabaei mahalavaei tanovine tuluhanai na hi'oiye mwalowoine.’   
\p
\v 40 Na Yeisu ipanivila iwalo, ‘Hauganane tanovi taniwagana ilau gwaipilema, hava mata yana tau'ita aviviniwone aidiyai ipaihowai?’   
\p
\v 41 Na hiwalo, ‘Tau'oiye mwalowoiwone mata i'abiye yababadi moiha na tanovine italamwei tau'ita avivini namwanamwadi aidiyai, ta ebe tanovine ainona tupwana tanovi taniwagana himohei’.   
\p
\v 42 Eena Yeisu hinage Buki Ve'ahihi ainaena iwalo mahalavaei, iwalo, ‘Nuwana Buki Ve'ahihi yana walomahalava nigele amyanuwatuwu avivini, iwalo:  
\q1 “Logidiwa mwalona tau'abi vada hitata'wataeiwa teina hauga bada hivetowoloya'o na ivelogidi mugai, ta logidi maudoidi iloinaedi. Neta Yaubada yana paihowa, mehedai abanuwapwanopwano alidai.”   
\p
\v 43 ‘Ainaena yawalo auligomiu ebeha Yaubada yana Abaloina alimiyena mata ivaivehulu, na imohedi vali boda aidiyai, ta ebe hiya aidiyena ainona namwanamwana imahalava.  
\v 44 Ebe yaiya ibe'u teina logidine ainai mata hilihiliyana igodudi, na ebe logidinane ibe'u teya yaiya ewanai mata tauna ilotamutumutu dova gawala.’   
\p
\v 45 Yeisu yana walovegevegedi teina taupwaoliwo mwala'idi yo Palisiwone hibenalei ta hihanapuiya'o ebeha hiya vehabadi iwalowalo vegevegedine.  
\v 46 Eeta tupwadi amwa'amwaha hibehabeha ta ebeha Yeisu hi'abi avivini, na hesi nigele howahowana hi'abi avivini, wuwuna boda aidiyai himeheuhi, na bodaone Yeisu hi'awa tauwalo mahalavaena'o.   
\c 22  
\s1 Walovegevegedi tawahola guyauna vehabana  
\r (Luke 14:15-24)  
\p
\v 1 Ehebo hinage walovegevegedi Yeisu imohedi, iwalo,  
\v 2 ‘Yaubada yana Abaloina dova tauwasawasa ehebo guyau ipaihowai natuna towahona yana tawahola vehabana.  
\v 3 Ainaena yana taupaihowao ivetamaledi yo yaiyadiwo hiya ivenuwamwauwedi'o hiyogaedima guyaune ainai, eeta hilau habi yogaedima na tomowadine hita'wata'wata.   
\p
\v 4 ‘Ainaena tupwadi hinage yana taupaihowao ivetamaledi ta tomowa hiwalo aulidi ebeha yana guyau bada i'atububuniya'o. Yana bulumakau mwala'idi yo bulumakau yauyaubodi bada iwunuidi'o na ai'ai maudoina i'atububuniya'o. Amlaoma na talau natuna yana tawahola guyauna am'ai.  
\v 5 Na hiya nigele hiyalaoma, eeta hitaudawani ta vali tupwa yo vali tupwa aidiyai hilalaune. Ehebo towaho yana oyai ilalaune, ehebo yana paihowa ainai ilalaune.  
\v 6 Na tomowa tupwadi tauwasawasane yana taupaihowao hi'abi avivinidi na hi'abiye hinimayadi na hi'oiye mwalowoidi.   
\p
\v 7 ‘Ainaena tauwasawasane ana modi'i'ini moiha na yana tau'alehao ivetamaledi na tau'oiye mwalowoiwowa hilamani ye'wahadi na yadi dalavao higagabudine.   
\p
\v 8 ‘Na tauwasawasane yana taupaihowao aidiyai iwalo, “Tawahola guyauna bada atu'atububunina na hesi hiya yavenuwamwauwedi'o nigele hiyalaoma wuwuna hiya tauyababao.  
\v 9 Ainaena amwaha aidiyai amta'i'ili ta yaiyadiwo amlobaidi amlauvaidima ta tawahola guyauna hi'ai.”  
\v 10 Eeta himahalava amwahai ta tomowa bagibagilidi hitano'ahaidi, tupwadi yabayababadi na tupwadi namwanamwadi eeta tawahola ana vadawa hi'oiye mwaune.   
\p
\v 11 ‘Hauganane tauwasawasa ilaoma taumanao habi itadi na towaho ehebo i'ita lobai, iya nigele tawahola ale'ona iyali'wa,  
\v 12 ainaena ipanivilaei, iwalo, “Augelu, vedova ta tawahola ale'ona nigele uyali'wa, na havanaena ululuwumane?”. Towahonane nigele howahowana yo panivilane teina iyemaiha.  
\v 13 Na tauwasawasane yana taupaihowao iwalo aulidi, “Towaho tenem am'abi avivini na aena yo nimana ampaidi na amgabae mahalavaei tupwa guguyou ainai, na tenem ainai tomowa hidoudou na awadi hivetau'alahedi muya aidiyena”.   
\p
\v 14 ‘Ainaena tomowa bagibagilidi Yaubada yana venuwamwau hilobaiya'o, na hesi vihavihadi ivesinuwaedi.’   
\s1 Takesi Sisa vehabana  
\r (Maki 12:13-17; Luke 20:20-26)  
\p
\v 15 Palisiwo hibom hitau'ahai ta hiloina vedova ebe panivilaena Yeisu hi'oyamaei na yana lauhapuli hilobai.  
\v 16 Ta loina hilobaiya'o, na adi taumulitao yo Helodi yana bodao baidadiyao hivetamaledi Yeisu ainai hiwalo, ‘Taubada, bada ahanapuiya'o ebeha owa tauve'ita moiha ta Yaubada yana nuwatuwu uve'itai na hinage tomowa yadi wahiyala vehabana nigele uyameheuhi, na walomoiha uwalo mahalava tomowa maudoidi aidiyai.  
\v 17 Ainaena teina ta'i uwalo alimaiyai, vedova howahowana na Sisa vehabana takesi mane tamwauwi, bo nigele?’   
\p
\v 18 Yeisu yadi nuwatuwu yababana bada ihanapuiya'o ainaena i'aubabada, iwalo, ‘Omiu tau'oyama! Hava wuwuna amtowotowoigau?  
\v 19 Hola manewa takesi vehabana amve'itagau.’ Eeta mane ehebo himomoheine.  
\v 20 Na Yeisu iwalo aulidi, iwalo, ‘Amwalo auligau, mane teina yaiya alu'aluwana na yehana?’   
\p
\v 21 Na hiwalo, ‘Sisa’.  
\p Ainaena Yeisu iwalo, ‘Ehe, dova. Ebe Sisa yana paula Sisa ammohei, na ebe Yaubada yana paula Yaubada ammohei.’   
\p
\v 22 Yeisu yana walo moiha hibenalei ta hi'aluwagavai moiha, ainaena hitauvehulu na hilalaune.   
\s1 Taumwalowoi yadi towolouyo  
\r (Maki 12:18-27; Luke 20:27-40)  
\p
\v 23 Tenem ahubenanane ainai tupwadi Sadusiwone, hiya nigele hiyayemidi taumwalowoi yadi towolouyo vehabana, hilaoma Yeisu ainai hipanivila,  
\v 24 hiwalo, ‘Tauve'ita, Mosese yana loina iwalo, “Ebe towaho itawahola na mwanenane nigele natudi na towahone imwalowoi, towahonane tahina hiwapenane baidana hitawahola, ta ebe waihiune ilabalaba natunaone neta taumwalowoiwa ainaena”.  
\v 25 Ehebo towaho tahinao 6 baidanao himiyamiya, na towahonane itawahola na imwalowoi, na nigele natuna, ta taumwalowoiwa tahina vahalinaena hiwapenane baidana hitawahola,  
\v 26 na hinage tahinawa imwalowoi, na iya hinage nigele natuna. Na dova hinage bada tahinaone maudoidi hiwapene hitatawaholaine,  
\v 27 na tuluhadiyai wahiunane hinage imwalowoi.  
\v 28 Ainaena towolouyo ana hauga ainai, waihiunane yaiya mata mwanena moiha? Wuwuna maudoidi bada hitawaholaiya'o.’   
\p
\v 29 Eeta Yeisu panivila teina iyemaiha, iwalo, ‘Teina yami lauhapuli, wuwuna Buki Ve'ahihi nigele amyahanapui, na hinage Yaubada yana wahiyala nigele amyahanapui.  
\v 30 Towolouyo ana hauga ainai tomowa nigele mata hiyatawahola yo mata nigele hiyavetawahola na hesi yadi miya tausagenawasa galewai dova.  
\v 31 Na Yaubada yana walo towolouyo vehabana Buki Ve'ahihi ainai iwalo,  
\v 32 “Yau Abelaham yana Yaubada na Aisake yana Yaubada na Yakobo yana Yaubada”. Yaubada nigele tomowa mwalomwalowoidi yadi Yaubada, na hesi tomowa mayawahidi yadi Yaubada, ainaena tautaubadaowa mayawahidi teina ta'i himiyamiya.’   
\p
\v 33 Yeisu yana walo teina boda hibenalei na hi'aluwagavai yana ve'ita wahiwahiyalana vehabana.   
\s1 Loina mwala'ina  
\r (Maki 12:28-34; Luke 10:25-28)  
\p
\v 34 Ainaena Palisiwone bada hibenalena'o ebeha Yeisu Sadusiwone yadi panivila iyemaihaya'o ta nigele teya hinage yadi abawalo, eeta Palisiwone Yeisu ainai hilaoma,  
\v 35 na aidiyena ehebo loina ana tauhanapu Yeisu ainai ipanivila habi towoina, iwalo,  
\v 36 ‘Tauve'ita, loina maudoina aidiyena aiteya loina imwala'i alili?’   
\p
\v 37 Na Yeisu iwalo, ‘ “Bada yam Yaubada uvelauwei atem yo alu'aluwam yo yam nuwatuwu maudoina aidiyena”.  
\v 38 Teina loina mugamugaina na mwala'ina.  
\v 39 Na bwauna hinage loina mwala'ina teina dova iwalo, “Tomowa taumiya vahalimwai uvelauwedi, dova ubom uvelavelauwegone”.  
\v 40 Loinao bwau teina loina maudoidi yo tauwalo mahalavao yadi walo maudoina adi wuwu.’   
\s1 Besinana towahona  
\r (Maki 12:35-37; Luke 20:41-44)  
\p
\v 41 Haugana Palisiwone hilau ahaiyama, na Yeisu iwalo aulidi, iwalo,  
\v 42 ‘Vedova Besinana towahona, yaiya natuna?’  
\p Na hiwalo, ‘Deivida’.   
\p
\v 43 Na Yeisu iwalo, ‘Vedova ta mwalona Alu'aluwa Ve'ahihi Deivida i'abiye hanapu ta Deivida Besinana towahona i'awa Taubadaeine, iwalo:   
\q1
\v 44 “Yaubada i'aubabada yagu Taubada ainai iwalo,  
\q2 ‘Nimatautuwaguwai umiya ana higa am alehao yamwau aituluwedi aem elauhanai’.”   
\m
\v 45 Deivida iya Besinana i'awa badaei, vedova yede ta Deivida tubuna ainaena mulitai abo Besinana ilaoma?’   
\p
\v 46 Yeisu yana panivila teina nigele teya yaiya howahowana na iyemaiha, na hauganane tenem ainai nigele yaiya iya'atepatu ta iyapanivilauyo Yeisu ainai.   
\c 23  
\s1 Loina ana tauve'ita yo Palisiwone Yeisu iwalowedi  
\r (Maki 12:38-40; Luke 11:37-52; 20:45-47)  
\p
\v 1 Eeta Yeisu boda yo ana taumulitao aidiyai iwalo,  
\v 2 ‘Mwalona Isileliwo Mosese iloiloinaedi na wau loina ana tauve'itao yo Palisiwo dova hinage hiloiloinaegomiu.  
\v 3 Ainaena hava dova hive'itagomiu ammulitaedi, na hesi yadi paihowao havena amveve'ao'aonaedi, wuwuna hiya hive'ita a'ava na nigele hiyapaipaihowaidi.  
\v 4 Hiya ava'avala vitaidi tomowa himohemohedi na nigele habuluna hiya'aipate ta ava'avaladine aidiyena hiyahaguidi.   
\p
\v 5 ‘Yadi paihowa maudoina hipaipaihowaidi ta ebeha tomowa hi'itadi na hino'owedi, na walowone Buki Ve'ahihi ainaena leleleledi manidiyai yo nimadiyai hi'abiye patudi, na adi ale'o daodaodi hili'wali'wadi,\fig Madiu 23.5|alt="i000" src="hk00274b.tif" size="col" ref="Madiu 23:5" \fig*  
\v 6 na guyau adi haugai nuwanuwadi vatavatai himiya yo hinage vada tapwalolo aidiyai abamiya namwanamwadi nuwanuwadi,  
\v 7 na ebe abagimwala aidiyai hilau nuwanuwadi na tomowa bagibagilidi hiwalo velauwedi, yo hi'awa tauve'itaedi.  
\v 8 Na omiu nigele tomowa hiya'awa tauve'itaegomiu, wuwuna yami tauve'itane ehebo mohimohili, na maudoimiu amvetoyatoyawa.   
\p
\v 9 ‘Hinage havena teya yaiya bale'u ainai am'awa'awa “Tamaguwei”, wuwuna Tamamiu ehebo mohimohili galewai imiyamiya.  
\v 10 Havena hinage tomowa hi'awa'awa taubadaegomiu, wuwuna Besinana towahona yau yabom yami Taubada.  
\v 11 Na ebe yaiya alimiyena ivetaumugai howahowana ivetaupaihowa alimiyai;  
\v 12 wuwuna ebe alimiyena i'abihiniuyoi mata imiya'aitulu, na hesi ebe yaiya imwau aituluweuyoi mata ihae.   
\p
\v 13 ‘Omiu loina ana tauve'itao yo Palisiwo atemuyamuyamiu, wuwuna yami oyamaena tomowa am'au'auhidi ta Yaubada yana Abaloina ainai nigele hiyaluwu.  
\v 14 Omiu havena amluwuluwu wuwuna tomowa yaiyadiwo nuwanuwadi ebeha hiluwu am'au'auhidi.   
\p
\v 15 ‘Omiu loina ana tauve'itao yo Palisiwo atemuyamuyamiu, wuwuna ehebo teina yami pwanoli. Am'ada'adau ta'i'ili dalava bagibagilina aidiyai na ebeha ami taumulita ehebo amlobai, na mulitai tomowanane amve'ita ta dova omiu hava ampaipaihowaine iya dova ipaihowai, ta yana yababa imwala'i i'alili eeta ilowoinanei ta iya na omiu dalava ala'alahina am ve'alo.   
\p
\v 16 ‘Taumugaiwone atemuyamuyamiu, wuwuna omiu mehegibugibumiu, amwalo, “Ebe yaiya vada tapwalolo yehanaena i'awa tamada neta nigele teya hava, na hesi ebe yaiya goulaone vada tapwalolo holanai aidiyena i'awa tamada neta ginauli mwala'ina, ta ilowoinanei na ginaulidine ipaihowaidi”.  
\v 17 Moiha, omiu yauyaulemiu na mehegibugibumiu! Hava ihae alili moiha? Vada tapwalolo ana goula, bo vada tapwalolo? Wuwuna vada tapwalolo ainaena goula i'a'abiye tabune.   
\p
\v 18 ‘Na hinage amwalo ebeha, “Ebe yaiya abapwaoli yehanaena i'awa tamada, neta nigele teya hava, na hesi ebe i'awa tamada velaunane abapwaoli ainai neta ginauli mwala'ina, na ebe hava iwalo yemidiyena'o howahowana ipaihowai”.  
\v 19 Omiu yauyaulemiu! Hava mwala'ina? Velaune, bo abapwaoli? Abapwaoline ainaena velaune i'a'abiye tabune.   
\p
\v 20 ‘Ainaena ebe yaiya abapwaoli yehanaena i'awa tamada, iya hinage abapwaoli yana tobwatobwao maudoidi aidiyena i'awa tamada'o.  
\v 21 Na hinage ebe yaiya vada tapwalolo yehanaena i'awa tamada, iya hinage vada tapwalolo ana tobwatobwao yehanaena i'awa tamada'o.  
\v 22 Na ebe yaiya galewa yehanaena i'awa tamada, iya Yaubada na hinage yana abamiya yehanaena i'awa tamada'o.   
\p
\v 23 ‘Omiu loina ana tauve'itao yo Palisiwone atemuyamuyamiu, wuwuna omiu tau'oya'oyama. Moiha yami velau Yaubada ainai namwanamwana, wuwuna yami velauwone yami ginauli maudoidi aidiyena, tobwatobwa mwala'idi yo hinage ginauli iu'iudi dova vali yaba yo vali yaba aidiyena. Na hesi loina tonuga mwala'idi, amnuwapwanopwanowedi'o, neta mumuga dumwadumwaluna yo atemuyamuya na yemidi. Howahowana ginauli teina mwala'idine ampaihowaidi, na hinage havena ginauli iu'iuna amnuwanuwapwanopwanowedi.  
\v 24 Omiu taumugaiwone mehegibugibumiu, ami li'u ainaena nabugala amvaivai vehuludi na hesi lagulagu mwala'idi kameli dova, amtonotonolidi.   
\p
\v 25 ‘Omiu loina ana tauve'itao yo Palisiwone atemuyamuyamiu moiha, wuwuna yami oyamaena ami vedi yo gaeba papali'a'avadi am'abi'abiye maseledi na hesi holadine bi'ibi'idi, neta aivavali yo mumuga yababadi hi'oiye mwaudi'o.  
\v 26 Omiu Palisiwone mehegibugibumiu, ami vedi yo ami gaeba holadi am'abiye masele mugaiyedi, eeta ebe papalidine hinage himasele.   
\p
\v 27 ‘Omiu loina ana tauve'itao yo Palisiwone atemuyamuyamiu wuwuna omiu tau'oya'oyama, dova magai hewahewadi na masemaselena, ewanai adi ita namwanamwa gaugauna, na hesi holadiyai tomowa hilihiliyadi na ginauli bi'ibi'idi himiyamiya.  
\v 28 Omiu ami ita tomowa mehediyai ebeha taumugai namwanamwamiu, na holamiyai oyama na yababa maudoina himiyamiya. \fig Madiu 23.27, 29|src="AB02855b.tif" size="col" ref="Madiu 23:28" \fig*   
\p
\v 29 ‘Omiu loina ana tauve'itao yo Palisiwone atemuyamuyamiu na tau'oya'oyama, wuwuna tauwalo mahalavao mugamugaidi adi magai aidiyai, abanuwatuwu avivini am'abi'abidi na hinage taudumwaluwo mugai adi abanuwatuwu avivini am'atu'atububunidi,  
\v 30 na amwalo, ebe mwalona tamiyamiya tubudao yadi haugai, havena tahaguhaguidi tauwalo mahalava adi oiyemwalowoi vehabana.’  
\v 31 Yami walo teina ainaena amwalo mahalava ebeha tauwalo mahalava adi tau'oiye mwalowoiwone tubudiyao omiu.  
\v 32 Ainaena hiya yadi paihowaone mata amve'ovidi.   
\p
\v 33 ‘Omiu weso natunao, eeta nigele howahowana na dalava aiwa ala'alahina ainaena amdena.  
\v 34 Ainaena tauwalo mahalavao yo tauhanapuwo yo loina ana tauve'itao yavetamalediwa na mata tupwadi am'oiye mwalowoidi, nuwana aiwa lagalagana ainai amtutuye patudi, yo tupwadi yami vada tapwalolo aidiyai balavaiyena amsapidi, na dalava ehebo ehebo aidiyena amheusilidi.  
\v 35 Eeta yana aba'ovi ainai, taudumwalu adi oiyemwalowoi ana maiha maudoina omiu mata amlobai. Towaho Abeli iya dumwadumwaluna hi'oiye mwalowoiya'o na ainaena ivetuwuni ta ana higa wau Balakaya natuna Sekalaya hinage hi'oiye mwalowoi vada tapwalolo na abapwaoli ahi'ahipudiyai.  
\v 36 Moiha ta'i, oiyemwalowoi maudoidi adi maiha yaso teina mata amlobai.   
\s1 Yeisu idou Yelusalem vehabana (Luke 13:34-35)  
\p
\v 37 ‘Aee Yelusalem! Yelusalem vedova ta tauwalo mahalavao u'o'oiye mwalowoidine na hinage Yaubada yana tauyewasao gaimaena u'o'oiye mwalowoidine. Hauga maudoina nuwanuwagu na yam tomowao yayoga ahaidima dova am'am natunao pepenaena i'oi'au'auhidi, na hesi hita'wata'wataegau.  
\v 38 Ainaena Yaubada mata ilauvehulugo na umiya awawa.  
\v 39 Na yawalo auligo ebeha mata nigele uya'itauyoigau ana higa yam tomowaone aliguwai hiwalo, “Iya Yaubada yehanaena ilaoma tano'owei”.’   
\c 24  
\s1 Hauga vitaina howola abo imahalava  
\r (Maki 13:1-13; Luke 21:5-19)  
\p
\v 1 Yeisu vada tapwalolo mwala'ina habi lauvehuluna na ana taumulitaone hilaoma ta vada tapwalolo ana ita vehabana Yeisu hiveve'itane.  
\v 2 Na Yeisu iwalo, ‘Vadaone, maudoidi am'ita'itadine, yawalo moiha howola abo maudoidi hilo'evehuludi na havena hinage teya gaima iyawenai imiyamiyauyo’.   
\p
\v 3 Mulitai ilau Olibe oyana ainai, na ana taumulitao ainai hilaoma ta hibom himiyamiya na hipanivilaei, hiwalo, ‘Taubada, uwalo auligai aiteya hauga ainai vada tapwalolone hilo'evehulu, yo yam hauga wuyoma, yo hauga yana aba'ovi vehabana adi ve'ive'ilala uve'itagai ta ebe ahanapui’.   
\p
\v 4 Eena Yeisu iwalo aulidi, iwalo, ‘Am'ita avivinigomiu mata dova ta tomowa tupwadi hi'oyamaegomiu.  
\v 5 Wuwuna howola abo tomowa bagibagilidi yehaguwena hilaoma ta ebeha himugai pwanoliyegomiu na ehebo ehebo iwalo, “Yau Besinana towahona”, na tomowa bagibagilidi himulitaedi.  
\v 6 Hinage wasa howola abo ambenaledi alehao vahalimiyai na amwaha daodaowai vehabadi, na havena am'ate'atehawawali, wuwuna ginauli teina mata himahalava mugaima na hesi bale'u yana aba'ovi howola.  
\v 7 Howola abo vali boda na vali boda aidiyai hilo'aleha, na hinage vali abaloina na vali abaloina aidiyai hilo'aleha, na vahali mwala'ina yo mwani'ini'i himahalava tupwa bagibagilidi aidiyai.  
\v 8 Na ginauli teina hauga vitaidi adi abavetuwuni ta'i.   
\p
\v 9 ‘Omiu mata tomowa hi'abi avivinigomiu na hi'abiye muyamuyaegomiu nuwana hi'oiye mwalowoigomiu na tupwa maudoina tomowanao hive'alehaegomiu wuwuna omiu ebeha agu tauyemidiwo.  
\v 10 Hauga vitai ainai howola abo bagibagilidi yadi yemidi itapiya na adi geluwo hihuhulaedi bo nuwana hi'alehaidi.  
\v 11 Hinage tauwalo mahalava oya'oyamao mata himahalava na tupwadi himugai pwanoliyegomiu.  
\v 12 Yo hinage mumuga yababana yana mwala'i ainaena tomowa bagibagilidi yadi velau atediyena itapiya.  
\v 13 Na ebe yaiya i'alama'i'ita na itowolo wahiyala ana higa bale'u yana aba'ovi ainai yaliyaya miyamiya vateyaina mata ilobai.   
\p
\v 14 ‘Eena Yaubada yana Abaloina wasana namwanamwana higuguya mugaiyei tupwa vehopali aidiyai, abo mulitai hauga yana aba'ovi imahalava.   
\s1 Vitai mwala'ina  
\r (Maki 13:14-23; Luke 21:20-24)  
\p
\v 15 ‘Howola abo ve'ive'ilalawa tauwalo mahalava Daniyela mugai iwawalo mahalavaeiwa imahalava, neta ginauli yababa alilina na didigana tupwa ve'ave'ahihina ainai itowolo. (Ebe yaiya walo teina ivahili howahowana inuwamasele.)  
\v 16 Hauga tenem ainai Yudeya ana taumiyao ilowoinanedi ta oya aidiyai hidena. \fig Matt 24.17|src="lb00234b.tif" size="col" ref="Madiu 24:16" \fig*  
\v 17 Na ebe yaiya vatavatai imiyamiya idena mwayamwayau, na havena iluwuluwuyo yana vadai yana tobwatobwa habi avala.  
\v 18 Na ebe yaiya tanoviyai ipaipaihowa havena ilaulau gwaipile ana ale'o vali tupwai imwamwauwine vehabana.   
\p
\v 19 ‘Na hauga tenem ainai tauhiuhiumao yo tauvehuhuwo hive'atemuyamuya.  
\v 20 Ainaena am'awa'awanoi ta hauga namwanamwana Yaubada imohegomiu hauga dena ainai, na havena gwaugwau ana haugai, bo Tapwalolo ana ahubena ainai.   
\p
\v 21 ‘Moiha, hauganane ivitai ali'alili, wuwuna bale'u yana abavetuwuni ainaena ta wau nigele teya hinage vitai dova, na mulitai vitaine mata nigele iyamahalavauyo.  
\v 22 Vitaine ana hauga ebe Yaubada nigele iya'abiye ahubali, mata tomowa maudoidi himwalowoi, na hesi Yaubada haugane i'abiye ahubaliya'o, neta yana tomowa ita'itasipwadi vehabadi.   
\p
\v 23 ‘Ainaena ebe yaiya iwalo auligomiu iwalo, “Besinana teina”, bo “Besinana tenem”, havena amyemiyemidiyei.  
\v 24 Wuwuna Besinana oya'oyama yo tauwalo mahalava oya'oyama mata himahalava na ve'ive'ilala wahiwahiyaladi aidiyai hive'itaedi na aidiyena ebe howahowadi Yaubada yana tomowao vesivesinuwadi hinage ebeha hi'oyamaedi.  
\v 25 Na omiu ginauli teina vehabana bada yawalo mahalavaena'o alimiyai.   
\p
\v 26 ‘Eeta ebe hiwalo auligomiu, hiwalo, “Besinana balabala awawai imiyamiya”. Havena balabala awawai amlaulau. Na ebe hiwalo, “Besinana vada holanai moiha imiyamiya”, havena amyemiyemidiyedi.  
\v 27 Yau Tomowa Moihagu, na yagu laugwaipilema ana ita dova pigabu mwala'ina bomatuwena ilohawawali na ana higa bwauli.   
\p
\v 28 ‘Aiteya tupwa lagulagu mwalomwalowoina i'eno'eno ainai neta ainai ao'ao hitautau'ahaiyama.   
\s1 Yeisu yana laugwaipilema  
\r (Maki 13:24-27; Luke 21:25-28)  
\p
\v 29 ‘Na hauga vitainane i'ovi na mulitai mahana yana wahiyala mata itapiya na iguguyou, yo hinage wai'ena yana masele iboho, na utui galewaena hibe'u, yo ginauli maudoina galewai himiyamiya yadi wahiyala hitapiya.  
\v 30 Yau Tomowa Moihagu, na hauga tenem ainai yagu ve'ive'ilala galewaena imahalavama, na boda maudoidi bale'uwai hi'itagau yaloyalovi ewanaena mayagu wahiyala na mayagu wasawasa mwala'ina yalaolaoma, na hidoudou ta'eta'e.  
\v 31 Hinage yoguli hiyuvi yo yagu tausagenawasao yavetamaledi na yagu boda vesivesinuwadi hitano'ahaidima bale'u maudoina ainai na yaumai tupwa vehopali aidiyena.   
\s1 Aba'ita hapelo ainaena  
\r (Maki 13:28-31; Luke 21:29-33)  
\p
\v 32 ‘Aba'ita hapelo ainaena yave'itagomiu neta ebe hapelo luguna vauvaudi imwamwauwidi amhanapuiya'o ebeha ehive ana hauga imamahalava.  
\v 33 Na hinage ebe ve'ive'ilalaone hava yawawalo auligomiuwa am'ita lobaidi bada amhanapuiya'o ebeha yagu hauga laugwaipilema bada ilautebitebiniya'o na mata imahalava wuwuna awa'edai yatowotowolo.  
\v 34 Moiha ta'i, yaso teina mata nigele amya'ovi ana higa ginaulidine maudoina himahalava mugai.  
\v 35 Howola abo galewa na bale'u hisawali, na yagu walo mata nigele hiyasawali.   
\s1 Hauga tenem nigele teya yaiya iyahanapui  
\r (Maki 13:32-37; Luke 17:26-30, 34-36)  
\p
\v 36 ‘Hauga tenem ainai nigele teya yaiya iyahanapui aiteya ahubena bo mahana dova hinage tausagenawasa galewai nigele hiyahanapui. Yau Yaubada Natuna hinage nigele yayahanapui na Tamagu ibom mohimohili ihanapuiya'o.  
\v 37 Yau Tomowa Moihagu yagu hauga laoma dova Nowa yana haugai.  
\v 38 Wuwuna Nowa yana haugai tomowa hi'ai'ai na hinumanuma na hivevetawahola na hinage hitawatawahola, na ana higa Nowa yana wagai igegelune;  
\v 39 na abaita idobi ta ive'aluwagavaidine, ainaena tomowa maudoidi hihanene; eeta yau Tomowa Moihagu yagu wuyoma dova.   
\p
\v 40 ‘Hauga tenem ainai ebe towatowaho hitau bwau hipaipaihowa tanovi holanai, ehebo yalauvai na ehebo imiyamiya. \fig Madiu 24.40|src="AB02819b.tif" size="col" ref="Madiu 24:40" \fig*  
\v 41 Hinage ebe waiwaihiu hitau bwau hi'eha'ehalo, ehebo yalauvai na ehebo imiyamiya.  
\v 42 Ainaena am'ita avivini ili'ilimani, wuwuna yau yami Taubada yagu wuyoma ana hauga nigele amyahanapui.  
\v 43 Na amnuwatuwu avivini neta ebe vada taniwagana masigiliyena tau'aivavali yana laoma ana mahana ihanapui mata, i'atububu moiha na ihilahilawa ta ebe havena yana vadai i'ai'aivavali.  
\v 44 Ainaena omiu hinage am'atububu ili'ilimani na yagu wuyoma vehabana amha'waigau, wuwuna yau Tomowa Moihagu yagu wuyoma ana mahana nigele amyahanapui.   
\s1 Taupaihowa namwanamwadi na yababadi  
\r (Luke 12:41-48)  
\p
\v 45 ‘Taupaihowa namwanamwadi na hanahanapudi mumugadi teina dova: ebe yaiya iya yana taubada i'ita sipwai ta vada i'ita avivini na taupaihowa tupwadi adi imohemohe ahubena ehebo ehebo,  
\v 46 howola abo taubadane ilau gwaipilema na yana taupaihowane ilobai ipaipaihowa dumwadumwalu mata vehabana iyaliyaya na ainai iwalo,  
\v 47 “Yam paihowa namwanamwana vehabadi yayaliyaya, ainaena ginauli maudoina adi loina yamohego ta uloina”.   
\p
\v 48 ‘Na hesi ebe taupaihowane imumuga yababa mata ibom ainai iwalo, “Yagu Taubadane yana laugwaipilema ibwedabweda”,  
\v 49 na ivetuwuni ta taupaihowaowa tupwadi i'aitutuwedi yo i'ai'ala'alabili nuwana inumanuma yauyaule.  
\v 50 Eeta yana badawa ive'aluwagavaiyama na yana paihowa yababana i'ita lobai, wuwuna taubadane yana laoma mahanana nigele iyahanapui.  
\v 51 Ta elepa daodaona ainaena igohamutu na tau'oya'oyamao baidanao imwau eheboidi ma'adi muya hidoudou na awadi hivetau'alahedi.’   
\c 25  
\s1 Walo vegevegedi vavahala nimabwaubwau vehabadi  
\p
\v 1 Yeisu hinage iwalo aulidi, iwalo, ‘Yaubada yana Abaloina teina dova: Vavahala nimabwaubwau yadi lampa hivaidi na hilalaune tautawahola towahona ebeha baidadi hivelaulobaloba yana tawahola guyauna ainai.  
\v 2 Aidiyena hitau nima ehe'ehebo yauyauledi na nima ehe'ehebo hanahanapudi.  
\v 3 Na yauyaulediwa yadi lampa ana bwahi ana lauhepoi nigele hiyavaidi,  
\v 4 na hesi hiya hanahanapudiwa yadi bwahi ana lauhepoi hivaidi'o yadi lampao baidadiyao.   
\p
\v 5 ‘Na tautawahola towahonawa ibwedabweda, eeta maudoidi hiha'waha'wa ta hi'e'eno'i iwahine.  
\v 6 Na bada boniyai holana ta ehebo tomowa iwui, iwalo, “Tautawahola towahonawa bada teina ilalaoma. Amtowolo na tayaliyayai.”  
\v 7 Ta vavahalaowa maudoidi hitowolo yadi lampawowa hi'atu'atububuni.  
\v 8 Na vavahalaowa yauyaulediwowa adi geluwone aidiyai hi'awanoi, hiwalo, “Ama geluwo, lampa ana bwahi tupwana ammohegai, wuwuna yama lampa bada habi bohodi”.   
\p
\v 9 ‘Na tauhanapuwowa hiwalo, “Nuwana nigele howahowana yama bwahi tupwana amohegomiu, bada omiu amlau tauvegimwalao aidiyai na yami lampa adi bwahi amgimwalaidi”.   
\p
\v 10 ‘Eeta hilaulau habi gimwala, na tautawahola towahonawa imahalava ta hiya bada hi'atububu'o baidanao hiluluwune tawahola guyauna vehabana, na awa'eda higuguduine.  
\v 11 Mulitai adi geluwowa gimwalaena hiwuyoma ta hiwalo, “Taubada gudu uho'e ta aluwuwa”.   
\p
\v 12 ‘Na yadi walo iyemaiha, iwalo, “Omiu vali boda, nigele yayahanapuigomiu”.   
\p
\v 13 ‘Ainaena am'ita avivinigomiu, wuwuna yagu hauga laugwaipilema ahubenana nuwana mahanana nigele amyahanapui.   
\s1 Taubada yana aiyauya yana taupaihowao aidiyai  
\r (Luke 19:11-27)  
\p
\v 14 ‘Yaubada yana loina hinage dova ehebo taubada mata ilalau vali tupwa, na yana taupaihowao iyogaedima ta iloinaedi ebeha yana abaloina hi'ita avivini.  
\v 15 Eeta ehebo yana manene yana taupaihowawa imohei ana bagibagili 5,000 kina na towaho bwauna 2,000 kina, na towaho tonugana 1,000 kina, eeta yana aiyauyane aidiyai hiya ehebo ehebo yana hanapu dova, na mulitai taubadanane ilaugabaidi ilalaune amwaha daodaowai.   
\p
\v 16 ‘Ainaena towahowa iya mayana 5,000 kina yana taubada yana manewa ivaidi ta aidiyena iyepaihowadi ta adi lauhepoi 5,000 kina hinage ilolobaine.  
\v 17 Towaho bwauna hinage dova yana 2,000 kinawa iyepaihowa ta ainaena yana taubada yana mane ana lauhepoi 2,000 kina ilolobaine.  
\v 18 Na towaho tonugana, iya mayana 1,000 kina, ivai ta toputopu i'eli na yana taubada yana manewa idadawanine toputopu holanai.   
\p
\v 19 ‘Na hauga daodaona tuluhanai yadi taubadawa ilau gwaipilema na ipanivilaedi yadi paihowawa ainona vehabana.  
\v 20 Ainaena towaho iya mayana 5,000 kina ilaoma ma'ana lauhepoi 5,000 kina hinage ilawenama ta imomoheine na iwalo, “Taubada 5,000 kina umomohegaune na 5,000 kina hinage yalolobaine, ta teina manenaede”.   
\p
\v 21 ‘Na yana taubadawa iwalo, “Ausala, owa taupaihowa namwanamwana na dumwadumwaluna moiha. Bada upaihowa wahiyala'o ginauli iu'iudi aidiyena, ainaena am loina ginauli mwala'idi vehabadi yamohego, na hinage yagu abayaliyaya teina ainai umiyamiya”.   
\p
\v 22 ‘Mulitai towaho bwauna mayana 2,000 kina imahalava na iwalo, “Taubada, 2,000 kina umomohegaune na ana lauhepoi hinage 2,000 kina yalolobaine, ta teina”.   
\p
\v 23 ‘Na taubadawa iwalo, “Ausala, owa taupaihowa namwanamwana na dumwadumwaluna. Bada upaihowa wahiyala'o ginauli iu'iudi aidiyena, ainaena am loina ginauli mwala'idi vehabadi yamohego na owa hinage yagu abayaliyaya teina ainai umiyamiya.”   
\p
\v 24 ‘Eena towaho tonugana yana 1,000 kina ilawenama na iwalo, “Taubada yahanapuigo'o owa towaho yaiyaim na yam wasawasa uvaivaine vali tomowa yadi paihowa aidiyena,  
\v 25 ainaena yameheuhi ta 1,000 kinawa toputopu holanai yadadawanine, na yam manewa teina”.   
\p
\v 26 ‘Na taubadawa iwalowei, “Owa taupaihowa yababam na tau'abitau'wata ehebo, uhanapuigau'o neta yagu wasawasa yavaivaine vali tomowa yadi paihowa aidiyena,  
\v 27 eeta howahowana yagu manene banika ainai umwauwi, ta haugana yawuyoma ma'ana lauhepoi yalobai”.  
\v 28 Ta yana hevahevaliwo aidiyai iwalo, “Yagu 1,000 kina ainaena amvai ta towahowa iya 10,000 kina ilolobaine ammohei”.  
\v 29 Wuwuna ebe yaiya ana ava'avala iyepaihowa mata, ana lauhepoi hinage ilobai, ta imwala'i i'alili, na ebe yaiya nigele ana ava'avala iyapaihowai, hava ainai imiyamiyane howola abo ainaena hivaivehulu.  
\v 30 Ainaena yana hevahevaliwo iloinaedi ta taupaihowa yababawa higabae mahalavaei maseleyai tupwa guguyou ainai, tenem ainai tomowa ma'adi muya hidoudou na awadi hivetau'alahedi baidanao.   
\s1 Yeisu taumiya bale'u maudoidi howola abo ilauvetalaedi  
\p
\v 31 ‘Yau Tomowa Moihagu, howola abo mayagu wasawasa pigapigabuna na mayagu tausagenawasao alaoma na yagu vatavata wasawasa ainai yamiya, \fig Matt 25.31|src="lb00017b.tif" size="col" ref="Madiu 25:31" \fig*  
\v 32 na abaloina bale'uwai maudoina meheguwai hitano'ahaidima na yave'ahadi dova sipi adi tau'ita avivini ive'ahadi gouti aidiyena,  
\v 33 na sipi yamwauwahiyedi nimatautuwaguwena na gouti nima'eha'ehaguwena.  
\v 34 Na yau yadi tauwasawasa howola mata hiya nimatautuwaguwena aidiyai yawalo, “Omiu Tamagu yana velauwena amyaliyaya, amlaoma na yami abaloinawa bale'u ana abavetuwuni ainai i'atububuniwa vehabamiu amvai.  
\v 35 Wuwuna mwalona yavahali na ai'ai ammohegau, na hinage gadogu imaguni na bwahi ammohegau, na hinage yavetaumana yami dalavai na amyogaegau yami vadai,  
\v 36 na hinage nigele agu ale'o na ale'o ammohegau ta yalili'wane, na hinage yalovala na am'ita avivinigau, na hinage vada abapaiyai yamiyamiya na amtautaubo'eyegau.”   
\p
\v 37 ‘Na taudumwaluwowa aliguwai hiwalo, “Taubada, aiteya hauga yede a'i'itagone ma'am vahali na ai'aine aveve'aigone? Bo gadom imagu na bwahi amomohegone?  
\v 38 Bo uvetaumana yama dalavai na ayoyogaegone yama vadai? Bo nigele am ale'o na aveveli'wagone?  
\v 39 bo nuwana ulovala bo vada paipaiyai umiyamiya na atataubo'eyegone?”   
\p
\v 40 Eena yawalo aidiyai, “Ehe! Neta moiha, ebe yaiya owa augeluwo iu'iudi ehebo aidiyena uhagui, neta ainai yau hinage uhahaguigaune”.   
\p
\v 41 ‘Na hiya nima'eha'ehaguwena himiyamiyane yawalo aulidi, yawalo, “Omiu yababamiu amlauvehulugau amlau aiwa ala'alahi miyamiya vateyaina ainai, neta Yaubada i'atububuniya'o Tomodulele mayana bodao vehabadi,  
\v 42 Wuwuna mwalona mavahaligu na nigele ai'ai amyamohegau, hinage gadogu imaguni na nigele bwahi amyamohegau,  
\v 43 na yavetaumana yami dalavai na nigele amyayogaegau yami vadai, yo nigele agu ale'o na nigele amyaveli'wagau, yo yalovala na vada abapaiyai yamiyamiya na nigele amyataubo'eyegau.”   
\p
\v 44 ‘Mulitai hiya walo teina hiyemaiha hiwalo, “Taubada, aiteya hauga a'i'itagone ma'amvahali, nuwana gadom imaguni, bo nuwana uvetaumana alimayai, nuwana nigele am ale'o, bo ulovala, bo vada abapaiyai umiyamiya na nigele ayahaguigo?”   
\p
\v 45 ‘Na yawalo, “Moiha ta'i haugadine aidiyai ebe tomowa iu'iudi teina dova nigele amyahagui, neta ainai nigele amyahaguigau”.  
\v 46 Eeta hiya abo hilau muya miyamiya vateyaina ainai, na Taudumwalu hesi hiya yawahi miyamiya vateyaina hilobai.’   
\c 26  
\s1 Tautaubadao nuwanuwadi Yeisu hi'oiye mwalowoi  
\r (Maki 14:2; Luke 22:1-2; Yoni 11:45-53)  
\p
\v 1 Yeisu yana aubabadao ive'ovidi, na ana taumulitao iwalo aulidi,  
\v 2 iwalo, ‘Amhanapuiya'o ahubena bwau, na Buidi'wa guyauna tapaihowai, na ebe agu tauhuhulane ihuhulaegau agu alehao aidiyai, na aiwa lagalagana ainai hitutuye patugau yau Tomowa Moihagu’.   
\p
\v 3 Na taupwaoli mwala'idi yo Isileli yadi babadao hitau'ahai Kayapasi yana vada mwala'ina ainai, iya taupwaoli yadi taubada mwala'ina.  
\v 4 Na babadaowa hibom hiloina ta ebeha oyamaena Yeisu hi'abi avivini na hi'oiye mwalowoi,  
\v 5 na hiwalo, ‘Havena Buidi'wa guyauna holanai Yeisu ta'abi'abi avivini, mata dova ta tomowa himodi'iniyegita na hi'alehaegita’.   
\s1 Waihiu Yeisu iyewoloi dalava Betani ainai  
\r (Maki 14:3-9; Yoni 12:1-8)  
\p
\v 6 Haugana Yeisu Betani ainai imiyamiya, Saimoni yana vadai, iya mwalona taulepelo teya.  
\v 7 Na ehebo waihiu mayana woloi ilalaomane, na woloinane ana maiha mwala'ina na gaimapatu namwanamwagaugauna ainai. Yeisu howola vadai i'ai'ai, na waihiunane ilaoma ta woloiwa Yeisu vahunai ihihiwaine.   
\p
\v 8 Na Yeisu ana taumulitaowowa hi'ita ta waihiuwa hi'ulumiyanei hiwalo, ‘Hava wuwuna woloi iyepaipaihei?  
\v 9 Ilowoinanei ebe woloinane hivegimwalaei na ana maiha mwala'ina hivai ta tauwewelohe himohedi.’   
\p
\v 10 Na Yeisu yadi walo teina ibenalena'o, ta iwalo, ‘Havena waihiu teina am'ulu'ulumiyaei, wuwuna yana velau teina aliguwai inamwanamwa moiha.  
\v 11 Tauwewelohewo amwalowalowedine hauga maudoina vahalimiyai himiyamiya, na yau hesi mata nigele hauga daodaona baidamiu tayamiyamiya.  
\v 12 Waihiu teina bada iyewoloigau'o taugu ana mwau magaiyai vehabana.  
\v 13 Na moiha, howola abo wasagu ana guguya tomowa hibenalei bale'u maudoina ainai, na waihiu teina yana paihowa aliguwai ana abanuwatuwu avivini au'aubabadana hiyewasaei hinage.’   
\s1 Yudasa italam ebeha Yeisu ihuhulaei  
\r (Maki 14:10-11; Luke 22:3-6)  
\p
\v 14 \fig Matt 25.14|src="lb00319b.tif" size="col" ref="Madiu 26:14" \fig* Na Yeisu ana taumulita ehebo yehana Yudasa Isakaliyota ilau taupwaoli mwala'idi aidiyai,  
\v 15 na iwalo, ‘Viha agu maiha mata ammohegaune ebe Yeisu alimiyai yahuhulaei?’ Eeta mane siliba ana bagibagili 30 himomoheine.  
\v 16 Eena Yudasa yana hawahawaga iha'waha'wai ta ebe Yeisu aidiyai ihuhulaei.   
\s1 Buidi'wa guyauna hipaihowai  
\r (Maki 14:12-21; Luke 22:7-14, 21-23; Yoni 13:21-30)  
\p
\v 17 Buidi'wa guyauna hipaihowai beledi a'avana nigele ana abiye seseha hauga ainai. Na Buidi'wa ana ahubena mugamugaina ainai Yeisu tupwadi ana taumulitao hilaoma ainai na hiwalo, ‘Aiteya vada ainai nuwanuwam ebe guyau vehabam a'atububuni?’   
\p
\v 18 Na Yeisu iwalo, ‘Amlau Yelusalem na yagu awanoi ehebo towaho ainai amwalowei, amwalo, “Taubada yana walo teina dova: Yagu hauga bada ilautebitebiniyao ta nuwanuwagu yam vadai Buidi'wa guyauna ma agu taumulitao a'ai”.’  
\v 19 Na ana taumulitaowowa Yeisu yana walo himulitaei ta towahowa yana vadai Buidi'wa guyauna hi'a'atububunine.   
\p
\v 20 Na lavilaviyena Yeisu mayana taumulitao hitau 12 hiluwu ta guyaune hi'a'aine.  
\v 21 Na haugana hi'ai'ai Yeisu iwalo, ‘Augeluwo, yawalo moiha mata ehebo alimiyena ihuhulaegau’.   
\p
\v 22 Na Yeisu yana walo teina vehabana hinuwayababa moiha, ainaena ehebo ehebo Yeisu ainai hipanivila, hiwalo, ‘Taubada, yaiya neta? Nuwana yau?’   
\p
\v 23 Na Yeisu iwalo, ‘Towahonane iya baidagu gaeba ehebo ainaena a'ai'aine, iya mata ihuhulaegau.  
\v 24 Yau Tomowa Moihagu mata yamwalowoi dova mwalona Buki Ve'ahihi ainai iwalo mahalava mugaiyei vehabagu, na hesi agu tauhuhulane ive'atemuyamuya, bada ebe mwalona hinanane havena ilabalabahi mata inamwanamwa alili.’   
\p
\v 25 Ainaena ana tauhuhulane Yudasa iwalo, ‘Taubada, aiteya towaho yede? Nuwana yau?’  
\p Na Yeisu iwalo, ‘Bada neta uwalowego'o’.   
\s1 Taubada yana ai  
\r (Maki 14:27-31; Luke 22:31-34; Yoni 13:36-38)  
\p
\v 26 Howola hi'ai'ai na Yeisu ai'ai ivai ta vehabana iwalovelau na i'abitomwahi ta ana taumulitao imohedi, iwalo, ‘Teina taugu amvai ta am'ai’.   
\p
\v 27 Na waini mavedina hinage ivai ta vehabana iwalovelau Yaubada ainai na imohedi, na iwalo, ‘Maudoimiu amnuma.  
\v 28 Teina 'wahinagu, Yaubada yana ulewahi loina vehabana, isagesagena tomowa bagibagilidi yadi yababao ana abanuwahamu.  
\v 29 Na yawalo auligomiu hauga teina na tuluhanai waini teina havena ainaena yanumanumauyo na ana higa omiu baidaguwao waini vauvauna tanuma Tamagu yana abaloina ainai.’   
\p
\v 30 Eena wali ehebo hiwaliwaliyei na himahalava ta hihahaene oya Olibe.   
\s1 Yeisu iwalo mahalava ebeha Pita mata iuvalaei  
\r (Maki 14:27-31; Luke 22:31-34; Yoni 13:36-38)  
\p
\v 31 Yeisu iwalo aulidi, iwalo, ‘Mata boniyaiyena maudoimiu amdena vehulugau dova Buki Ve'ahihi yana walomahalava, iwalo: “Sipi adi tau'ita avivini ya'oiye i'iwahi na sipi maudoina hitaubudebudeyanaei”.   
\m
\v 32 Na yagu towolouyo tuluhanai Galili ainai yamugai na omiu tuluhaguwena amlaowa’.   
\p
\v 33 Na Pita yana walo iyemaiha, iwalo, ‘Mata maudoidi hidena gabaego na yabom baidam’.   
\p
\v 34 Na Yeisu Pita ainai iwalo, ‘Yawalo moiha boniyai teina mata, mulitai abo am'am idou, owa mata mai tonuga uuvalaegau’.   
\p
\v 35 Na Pita iwalo, ‘Taubada, nigele howahowana yauvalaego! Ebe hi'oiye mwalowoigo yau hinage baidam hi'oiye mwalowoigita’. Taumulitaowa maudoidi hinage dova hiwawalone.   
\s1 Tanovi Getesemani ainai Yeisu i'awanoi Tamana ainai  
\r (Maki 14:27-31; Luke 22:31-34; Yoni 13:36-38)  
\p
\v 36 Eena Yeisu mayana taumulitao baidanao hilau tanovi ehebo yehanaede Getesemani ainai, na iwawalo aulidine, iwalo, ‘Teinai ammiyamiya, na yau yawutuhae, na ya'awanoi Yaubada ainai’.  
\v 37 Na hitau tonuga ilauvaidi Pita yo Sebedi natunao bwau. Na Yeisu mayana atemuyamuya na mayana nuwayababa iwalo aulidine,  
\v 38 iwalo, ‘Ategu imuyamuya mwala'ina, nuwana muhamuhana na mata yamwalowoi, ainaena teinai ammiyamiya na am'ita'ita avivini baidaguwao’.   
\p
\v 39 Na Yeisu ihae tupwana na ibe'u aitulu bale'uwai, na i'awanoi, iwalo, ‘Tamagu ee, ebe howahowana muya vedina teina aliguwai uvaivehulu, na havena ainaena yanumanuma, na owa hesi yam nuwatuwuwena upaihowai, na nigele yau yagu nuwatuwuwena’.   
\p
\v 40 I'ovi na ilau gwaipileuyo ta ana taumulitaowowa hitau tonuga bada hi'eno'o, na Pita ivanoi na iwalo, ‘Pita, nigele howahowana na mahana hawahawaga ehebo ta'ita'ita'auhi?’  
\v 41 Na hinage iwalo maudoidi aidiyai, iwalo, ‘Amhilahilawa na am'awa'awanoi yo ebe havena towoi amve'ave'alo. Moiha ta'i, alu'aluwamiu nuwanuwana na hesi taumiu hitapiya’.   
\p
\v 42 Na Yeisu iheuyo na i'awa'awanoi, iwalo, ‘Tamagu, muya vedina teina nigele nuwanuwagu ainaena yanuma na hesi ebe yam nuwatuwu, yamulitaei’.   
\p
\v 43 Na Yeisu ilau gwaipileuyo ana taumulitao aidiyai, na ilobaidi hinage hi'eno i'iwahi'o, wuwuna mehedi i'eno'eno alili.  
\v 44 Na hinage ilau vehuludi yo ilau yana awanoi itonugai dova yana awanoi bwauwone.   
\p
\v 45 Na ilau gwaipilema ana taumulitao ivanoidi, iwalo, ‘Howola am'eno'eno yo am'ai'aiyawasi? Na am'ita Tomowa Moihagu yau yagu hauga bada imahalava'o na hihuhulaegau tauyababao aidiyai.  
\v 46 Amtowolo talau, wuwuna agu tauhuhulawa teina bada imahalava'o.’   
\s1 Yeisu hi'abi avivini  
\r (Maki 14:43-50; Luke 22:47-53; Yoni 18:3-12)  
\p
\v 47 Yeisu howola i'au'aubabada na ehebo ana taumulitawa yehana Yudasa tau'alehawone baidanao himamahalavamane. Taupwaoli mwala'idi yo Isileliwone yadi babadao, tau'alehawone hivetamaledine Yudasa baidadi, na bodaone mayadi elepa ale'aleha yo wepasi Yeisu habi abi'avivinina.  
\v 48 Yudasa ve'ive'ilala bada iwalowena'o na aidiyai iwalo, ‘Ebe yaiya yanihoi neta iya Yeisunane, na am'abi avivini’.  
\v 49 Eeta idumwalu Yeisu ainai, inihoi na ivelauwei, na iwalo, ‘Yauwedo Taubada’.   
\p
\v 50 Na Yeisu iwalo, ‘Augelu hava vehabana ulalaomane?’ Eena bodaone himahalava ta Yeisu hi'abi avivinine.   
\p
\v 51 Na Yeisu ana bodao aidiyena ehebo yana elepa iwunihiyama ta Taupwaoli mwala'ina yana taupaihowa talinana itom vehulune.  
\v 52 Na Yeisu towahone iwawalo auline, iwalo, ‘Badagi! Elepa ale'alehane umwauyoi yana abamwauwai. Wuwuna tau'alehawone aleha yadi abamwalowoi.  
\v 53 Uhanapui ebeha ebe nuwanuwagu Tamagu ainai ya'awanoi agu hagu vehabana, bada mata tausagenawasa bahu'alilidi ivetamaledima.  
\v 54 Na nigele! Wuwuna teina amwahane ainaena Buki Ve'ahihi yana walomugai vehabagu mata adi moiha himahalava.’   
\p
\v 55 Tenem ainai Yeisu bodaone iwalo aulidi, iwalo, ‘Ebeha yau tau'aivavali ta ainaena mayami elepa ale'aleha yo wepasi amlaoma habi abi'avivinigau! Na hava wuwuna ahubena maudoidi vada tapwalolo mwala'ina ainai yamiyamiya na yave'ive'ita tomowa aidiyai, na nigele amya'abi avivinigau?  
\v 56 Na ginauli teina himahalava yo ebe tauwalo mahalavao yadi walomugai Buki Ve'ahihi holanai himahalava.’ Na Yeisu ana taumulitaone maudoidi hidedena vehulune.   
\s1 Yeisu yana lauvetala babadao mehediyai  
\r (Maki 14:53-65; Luke 22:54-55, 63-71; Yoni 18:12-14, 19-24)  
\p
\v 57 Bodaone bada Yeisu hi'abi aviviniya'o na hilauvaiyama taupwaloliwone yadi taubada mwala'ina yehana Kayapasi ainai. Na Kayapasi yana vadai loina ana tauve'itao yo babadao bada hihulu'ahaima'o ta himiyamiya.   
\p
\v 58 Na Pita amwaha daodaowena Yeisu imulitaeine, ta ilaoma Taupwaoli mwala'ina yana vada ana abwalu ainai iluwu, na tau'ita aviviniwone baidanao himiyamiya yo ebe Pitanane Yeisu ana loina ibenalei.   
\p
\v 59 Na Taupwaoli mwala'idi yo tau'ulewahiwo nuwanuwadi Yeisu ana ve'ewa oya'oyama hilobai na yadi ve'ewa oya'oyama ainaena ebe Yeisu hi'oiye mwalowoi.  
\v 60 Ainaena tauve'ewa oya'oyamawa hilaoma, na hesi yadi ve'ewa nigele dumwaludi. Na mulitai towatowaho bwau hiwutumahalava,  
\v 61 na hiwalo, ‘Mwalona Yeisu iwalo, “Howahowagu Yaubada yana vada yalo'e vehulu na ahubena tonuga aidiyai ya'abiuyoi”.’   
\p
\v 62 Eena taupwaoliwo yadi tauloina mwala'ina itowolo, na iwalo, ‘Nigele yam yemaiha, awa? Tomowa yadi ve'ewa alimwai ubenaledi'o?’   
\p
\v 63 Na Yeisu bada inobu, na Taupwaoli mwala'ina Yeisu iwalo auline, ‘Uwalo moiha Yaubada Mayawahina mehenai, owa ainaede Besinana towahona, Yaubada Natuna, bo nigele?’   
\p
\v 64 Na Yeisu iwalo, ‘Neta bada uwalowena'o, na hinage yawalo alimwai howola abo yau Tomowa Moihagu am'itagau Tauwahiyala moiha nima tautuwanai yamiyamiya yo hinage galewa yaloyalovinao ewadiyena yalaolaoma’.   
\p
\v 65 Ainaena Taupwaoli mwala'ina imodi'ini moiha ta ibom ana ale'o ipulihi, na iwalo, ‘Yana walo yababadi ambenaledi'o? Moiha, towaho teina Yaubada ihinali. Badagi! Havena hinage tauve'ewa hiwalowalo yana pwanoliwone vehabadi.  
\v 66 Vedova yami nuwatuwu Yeisu vehabana?’  
\p Na hiya hiwalo, ‘Iloweinanei ebe imwalowoi’.   
\p
\v 67 Ainaena maninane hihowai yo higoha navanavai, yo hinage hisapi,  
\v 68 na hipanivilaei hiwalo, ‘Ebe owa Besinana towahona, uwalo mahalava alimaiyai yaiya isasapigone?’   
\s1 Pita Yeisu iuvalaei  
\r (Maki 14:66-72; Luke 22:56-62; Yoni 18:15-18, 25-27)  
\p
\v 69 Na Pita howola abwalu alonai imiyamiya, na taupaihowa vahavahalana ehebo imamahalavamane ta ipanivilaeine, iwalo, ‘Mwalona towahowa Galiliyenawa Yeisu iya baidam ammiyamiya, awa?’   
\p
\v 70 Na tomowa bagibagilidi mehediyai Pita iuvala, iwalo, ‘Ginauli hava uwalowaloweine nigele yayahanapui’.   
\p
\v 71 Na Pita iwutu mahalava tupwana abwalu awa'edanai. Na ehebo vahala Pita i'ita, na taumiyaone aidiyai iwalo, ‘Towaho tenem mwalona Yeisu towaho Nasaleti baidana himayamiya’.   
\p
\v 72 Na Pita iuvalauyo na iwuluma, iwalo, ‘Yaubada ihanapui ebeha towahone yau nigele yayahanapui’.   
\p
\v 73 Hauga iu'iuna ainai tauvinunuwone Pita ainai hilaoma, na hiwalo, ‘Moiha u'oyama! Owa Yeisu yana boda ehebo, wuwuna alinamne dova Galili alinadi.’   
\p
\v 74 Eena Pita ivuluma na walo yababana ainaena iwalo, ‘Tamada! Towaho neta nigele yayahanapui’.  
\p Na hauga tenem ainai am'am idou.  
\v 75 Ainaena Pita Yeisu yana walowa inuwatuwui ebeha, ‘Mulitai abo am'am idou, na owa mai tonuga uuvalaegau’. Ainaena Pita nuwana iyababa mwala'ina, na imahalava maseleyai idodoune.   
\c 27  
\s1 Yeisu yana lauvetala Pailato mehenai  
\r (Maki 15:1; Luke 23:1-2; Yoni 18:28-32)  
\p
\v 1 Malatomtomwena Taupwaoli mwala'idi yo babadaone maudoidi hiloiloina ebeha Yeisu hi'oiye mwalowoi.  
\v 2 Ainaena Yeisu nimana hipaidi na hilawei Loma yadi tauloina mwala'ina Pailato ainai yo ebeha Pailato iloinaei.   
\s1 Yudasa yana mwalowoi  
\r (Paihowa 1:18-19)  
\p
\v 3 Na Yeisu ana tauhuhulane, Yudasa ihanapuiya'o ebeha mata Yeisu hi'oiye mwalowoi, ta inuwabui na yana mane 30 siliba iwuyowedi taupwaoliwo mwala'idi yo babadao aidiyai,  
\v 4 na iwalo, ‘Bada lauhapuli yapaihowaiya'o wuwuna towaho namwanamwana alimiyai yahuhulaena'o’.  
\p Na hiwalo, ‘Neta nigele teya hava alimaiyai, na owa hesi vehabana unuwatuwu’.   
\p
\v 5 Ainaena manewone 30 ivehulu aituluwedi vada tapwalolo mwala'ina holanai, na imahalava ta ilau, na balavaiyena gadona ibom ihipwa'i'iuyoi na imwamwalowoine.   
\p
\v 6 Na taupwaoliwone mane hitanogogoidi, na hiwalo, ‘Nigele howahowana ebe Yaubada ana velau ainai tamwauwi, wuwuna mane teina tomowa ana oiyemwalowoi maihana’.  
\v 7 Ainaena hibom hiloina na manenane ainaena ehebo tau'abi walata yana toputopu higimwalai yo ebe toputopunane taumanao adi magai.  
\v 8 Eena toputopunane yehana himwauwi Wahina Toputopuna, na yehanane howola teina imiyamiya.   
\p
\v 9 Tenem ainaena tauwalo mahalava Yelemaiya yana waloyemidi imahalava, wuwuna mwalona Buki Ve'ahihi ainai yana walo hileleya'o neta:  
\q1 ‘Isileliwone ana maiha hiyogai ana bagibagili 30 siliba, na manedine hivaidi,   
\q2
\v 10 ta ainaena tau'abi walata yana toputopu hiyemaihane dova yada Taubada ivenuwamwauwegau’.   
\s1 Pailato Yeisu ipanivilaei  
\r (Maki 15:2-5; Luke 23:3-5; Yoni 18:33-38)  
\p
\v 11 Na Yeisu Pailato mehenai hivetowolo, ibom tauloina mwala'ina, na Pailatonane Yeisu ipanivilaei, iwalo, ‘Uwalo mahalava owa Yudeyaone yadi tauwasawasa awa?’  
\p Na Yeisu iwalo, ‘Bada neta uwalo'o’.   
\p
\v 12 Eena taupwaoli mwala'idi yo babadao Yeisu hive'ewai Pailato mehenai, na Yeisu nigele teya yana yemaiha.  
\v 13 Na Pailato iwalo, ‘Vedova walomahalava teina am ve'ewane vehabana ubenaledi'o?’   
\p
\v 14 Na Yeisu nigele hinage iyayemaiha na bada ta'i inobu. Ainaena Pailato nuwanane ipwanopwano mwala'ina.   
\s1 Pailato iloina na Yeisu ebe hi'oiye mwalowoi  
\r (Maki 15:6-15; Luke 23:13-25; Yoni 18:39–19:16)  
\p
\v 15 Bolimai ehebo ehebo aidiyai Buidi'wa guyauna ainai Lomaone yadi mumuga neta vada abapaiyena ehebo towaho ilivahi na imahalava, ebe yaiya boda nuwanuwadi.  
\v 16 Na hauga tenem ainai ehebo towaho vada abapaiyai imiyamiya yehana Balabasi, tomowa maudoidi hihanapuya'o ebeha iya tauyababa mwala'ina.   
\p
\v 17 Ainaena tomowa himiya ahaiyama Pailato ainai, na Pailato iwalo aulidi, iwalo, ‘Aiteya towaho nuwanuwamiu yalivahi? Balabasi bo Yeisu iya hiveyehaei Besinana towahona?’  
\v 18 Wuwuna Pailato ihanapuiya'o ebeha alomagigiliyena hihuhulaei habi oiyemwalowoina.   
\p
\v 19 Na hinage hauganane howola Pailato lauvetala ipaipaihowai na mwanena wasa ivetamalenama, na iwalo, ‘Havena teya hava hinage uloiloinaei towaho teina dumwadumwaluna vehabana, wuwuna wau ya'eno niviniviyeine ta abameheuhi mwala'ina aliguwai’.   
\p
\v 20 Na hesi Taupwaoliwo mwala'idi yo babadao tomowa hiwalo huluhuluidi ta ebe hi'awanoi Pailato ainai na Balabasi ilivahi aidiyai, na Yeisu hi'oiye mwalowoi.  
\v 21 Ainaena Pailato ipanivilauyowedi, iwalo, ‘Hitaubwau aidiyena yaiya nuwanuwamiu na vehabamiu yalivahi?’  
\p Na hiwalo, ‘Balabasi’.   
\p
\v 22 Na Pailato iwalo aidiyai, ‘Vedova mata yaloinaeine Yeisu iya hiveyehaei Besinana towahona?’  
\p Na maudoidi hiwalo, ‘Aiwa lagalagana ainai tatutuye patu’.   
\p
\v 23 Na Pailato iwalo, ‘Hava yede yana lauhapuli na ainaena ebeha aiwa lagalagana ainai tatutuye patu?’  
\p Na hiwui mwalamwala'i, hiwalo, ‘Aiwa lagalagana ainai tatutuye patu’.   
\p
\v 24 Ainaena Pailato ihanapuiya'o ebeha nigele yana wahiyala teya na boda hihamahamadudu, ana ita dova mata hivetuwuni na hi'aleha. Na bwahiyena nimanane iuwadi tomowa mehediyai, na iwalo, ‘Havena hinage hava teya yaloiloinaei towaho namwanamwana teina yana mwalowoi vehabana, na omiu ta'i ambom amloina’.   
\p
\v 25 Na boda maudoidi hiwalo, ‘Inamwanamwa. Abom aloinaei, na yana mwalowoi maihana ai yo natumaiyao aidiyai.’   
\p
\v 26 Eena Pailato yadi walo bada ibenalena'o, ta Balabasi ilivahi, na hinage yana tau'alehao iloinaedi ta Yeisu balavaiyena hisapi na mulitai abo hitutuye patu aiwa lagalagana ainai.   
\s1 Tau'alehao Yeisu hi'abitalawahiyei  
\r (Maki 15:16-20; Yoni 19:2-3)  
\p
\v 27 Ainaena Pailato yana tau'alehao Yeisu hisasapine na hiluwuwei vada mwala'ina holanai, na tau'aleha maudoidi hitau'ahaidima Yeisu ainai.   
\p
\v 28 Na ana ale'o hiwuludi na ale'o hawahawawalina wasawasana ainaena hiveli'wa habi abitalawahiyeina.  
\v 29 Na ana pwaopwaomi haihaili womawomalina ainaena hipaihowai ta vahunai himwamwauwine, na digona nimanai himwauwi, na hinage mehenai hitalupwagogo ta hi'abi'abitalawahiyei, hiwalo, ‘Yauwedo, owa Yudeya yadi tauwasawasa!’   
\p
\v 30 Na hihowahowai yo hinage yana digona hivai ta vahunai higogohane,  
\v 31 eena yadi abitalawahi i'ovi, na ale'o wasawasa ainaena hiwulu, ta ibom ana ale'owena hiveli'wauyoi, na hilauvai habi tutuye patuna aiwa lagalagana ainai.   
\s1 Yeisu hitutuye patu aiwa lagalagana ainai  
\r (Maki 15:21-32; Luke 23:26-43; Yoni 19:17-27)  
\p
\v 32 Na Yeisu himahalavaei ta hilalaweine, na amwahai ehebo Sailini towahona yehana Saimoni hilobai, ta hiloinaei ta ebe Yeisu ana aiwa lagalagana i'avalai.  
\v 33 Na Saimoni i'avalai ana higa himahalava dalava Goligota ainai. (Goligota ana bui neta Ulu'ulu Dalavana.)   
\p
\v 34 Na waini yo we'aha abe'abelena baidana hiyebweli ta himohei yo ebe havena muya ilaulautowoi mwala'ina. Na Yeisu waininane ilautowoi ta ita'wata'wataeine.   
\p
\v 35 Yeisu aiwa lagalagana ainai hitutuye patune, ta hivetowolo, na mulitai tau'alehaowowa Yeisu ana ale'owowa hivaidi na higuguyauwedine hibom aidiyai, na yadi aiyauya dova kati ana yepaipaihi, ta yaiya ebe imugai iya ana ale'o ivai. \fig Madiu 27.35|src="AB02862b.tif" size="col" ref="Madiu 27:35" \fig*   
\p
\v 36 Na mulitai himiya ta hi'ita'ita avivini.  
\v 37 Hinage ana aiwa lagalagana vahunai hilele:  
\m YEISU TEINA YUDEYA YADI TAUWASAWASA  
\m Neta yana mwalowoi wuwuna.   
\p
\v 38 Na hinage tau'aivavaliwowa hitau bwau hive'abahigogoidi, ehebo Yeisu nima tautuwanaena na ehebo nima eha'ehanaena.   
\p
\v 39 Na taulowolowouhi ulu'uludi hilaulau'wadiyedi na himaluwei,  
\v 40 hiwalo, ‘Atemuyamuyam! Uwalo ebeha howahowam vada tapwalolo ulo'e na ahubena tonuga holadiyai u'abiyoi. Hola ubom uhaguiyoigo na aiwa lagalaganaena u'aituluma, ebe owa Yaubada Natuna.’   
\p
\v 41 Hinage dova Taupwaoliwo mwala'idi yo loina ana tauve'itao yo babadao Yeisu hi'abitalawahiyei, na hiwalo:  
\v 42 ‘Vali tomowa ihaguhaguidi, na ibom nigele iyahauguyowei, ebe iya Isileli ana tauwasawasa, aiwa lagalaganaena i'aituluma ta tayemidiyei.  
\v 43 Iya Yaubada Natuna na Yaubada iyemidiyei ta iwalo, “Yau Yaubada Natuna”. Hola teina ta'i Yaubada ihagui na ta'ita!’   
\p
\v 44 Tau'aivavaliwone Yeisu baidanao hive'abahidi hiya hinage Yeisu hihinali.   
\s1 Yeisu yana mwalowoi  
\r (Maki 15:33-41; Luke 23:44-49; Yoni 19:28-30)  
\p
\v 45 Mahana ala'alapwahiyai ana higa lavilaviyena dalava maudoina iguguyou.   
\p
\v 46 Lavilaviyai neta Yeisu alinana mwala'inaena iyoga na iwalo, ‘Eli, Eli, lama sabakitani?’ Na ana bui neta, ‘Yagu Yaubada, yagu Yaubada, hava vehabana ulalaugabaigaune?’   
\p
\v 47 Tupwana tomowa vahalinai hitowotowolo yana yoga hibenalei, na hiwalo, ‘Ambenalei towaho teina Elaitiya iyogayogaei’.   
\p
\v 48 Eena ehebo aidiyena isagena ta balou ivai yo waini abe'abelena ainaena iveda'wa na ehebo aipwala mehenai iwomalei, na iveleleihini Yeisu awanai, ta ebeha imala'u'ui.  
\v 49 Na towahonane ana geluwo hiwalo, ‘Hola ulaumwau na taha'waha'wa, nuwana mata Elaitiya ilaoma na ihagui’.   
\p
\v 50 Na Yeisu alinana mwala'inaena iyogauyo, na yawahina i'o'ovine.  
\v 51 Na ale'o mwala'ina vada tapwalolo mwala'ina ana biliwutuhi ilotapulihi ewaena, ta i'aitulu duyai, na mwani'ini'i isagena, na gaima mwala'idi hilotatomwahi.   
\p
\v 52 Yo hinage magai awadi hilotaho'e, na tauyemidiwo bagibagilidi mwalona himwamwalowoiwa hitowolouyo,  
\v 53 Yeisu yana towolouyo tuluhanai hiya hinage magai aidiyena himahalavama na Yelusalem ainai hiluwu, na tomowa bagibagilidi aidiyai himamahalavane.   
\p
\v 54 Na tau'alehaone mayadi taumugai howola Yeisu hi'ita'ita avivini, na mwani'ini'i yo ginauli maudoidi himahalava hi'itadi, na himeheuhi mwala'ina, na hiwalo, ‘Moiha, towaho teina iya Yaubada Natuna’.   
\p
\v 55 Tupwadi waiwaihiu hinage lovaena hi'itayama. Hiya mwalona Galiliyena Yeisu himulitaenama yo hinage ana hipaipaihowai.  
\v 56 Ehebo yehana Meli Magidalaena mayana waligeha, iya Yemesa yo Yosepa hinadi, na hinage Sebedi natunao bwau hinadi.   
\s1 Yeisu ana mwau magaiyai  
\r (Maki 15:40-47; Luke 23:50-56; Yoni 19:38-42)  
\p
\v 57 Lavilaviyena ehebo Alimatiya towahona ilau Pailato ainai, iya wasawasa towahona na hinage Yeisu ana taumulita teya, yehana Yosepa.  
\v 58 Na Pailato ainai Yeisu tauna i'awanoiyei, ta Pailato italam na ebe ivai.   
\p
\v 59 Ainaena Yosepa Yeisu tauna hivai, na ale'o masemaselena ainaena hihuma. \fig Madiu 27.60|src="AB02863b.tif" size="col" ref="Madiu 27:59" \fig*  
\v 60 Yosepanane ana magai vauvauna ainai himwauwi na magainane hiyayatuine dova duluva gaima holanai, na gaima mwala'ina na po'upo'uwana ainaena magai awana hive'eno auhi, na mulitai Yosepa ilalaune.  
\v 61 Meli Magidalaena mayana waligeha magaine vahalinai himiyamiya na hi'ita'ita sipwaidi.   
\s1 Magai hi'ita avivini  
\p
\v 62 Yeisu hive'abahi neta Yudeyaone yadi ahubena atububu ainai, na i'ahubena neta yadi Tapwalolo ana ahubena, na Taupwaoli mwala'idi yo Palisiwo baidadiyao hilau Pailato ainai,  
\v 63 na hiwalo, ‘Taubada, tau'oyamawa mwalona mayawahina imiyamiya yana walo anuwatuwu avivini, iwalo, “Ahubena tonugana ainai mwalowoiyena yatowolouyoma”.  
\v 64 Ainaena ebe howahowana uloina na magai ana tau'ita aviviniwo hi'ita avivini ili'ilimani ana higa ahubena tonuga, mata dova ta ana taumulitao hilaoma na Yeisu tauna hivai hilawei, na tomowa hi'oyamayedi ebeha Yeisu mwalowoiyena bada itowolouyo'o; yo ainaena oyama mulimulitana mata oyama mugamugaina imwala'i gabaei.’   
\p
\v 65 Na Pailato iwalo aulidi, iwalo, ‘Yami tau'ita aviviniwo tau'alehao amlawedi, na magai hi'ita avivini ili'ilimani’.   
\p
\v 66 Ainaena hilau aibadi hivai, na magai awana ana gudu gaimane hinage hi'aibadini ili'ilimani na ana tau'ita aviviniwo hivevetowolodine.   
\c 28  
\s1 Yeisu mwalowoiyena itowolouyo  
\r (Maki 16:1-8; Luke 24:1-12; Yoni 20:1-10)  
\p
\v 1 Tapwalolo dagelanai neta malatomtomwai hawahawaga vauvauna ana ahubena mugamugaina ainai Meli Magidalaena mayana waligeha hilaoma magayai habi taubo'eyei.  
\v 2 Na mwani'ini'i mwala'ina isagena, neta Yaubada yana tausagenawasa ehebo galewaena i'aituluma, na gaima magai awanaena ive'i wahiyei na ainai imimiyane.  
\v 3 Tausagenawasanane ana ita pigabu dova, na ana ale'o hewahewana moiha.   
\p
\v 4 Na magai ana tau'ita aviviniwo tausagenawasanane hi'i'itane na himeheuhi mwala'ina na hibatubatutuli, na hibe'u bale'uwai dova taumwalomwalowoi.   
\p
\v 5 Na tausagenawasanane waiwaihiuwone iwalo aulidi, iwalo, ‘Havena ammehemeheuhi. Yahanapuiya'o omiu Yeisu iya bada hi'oiye mwalowoiya'o ambehabehaei.  
\v 6 Iya nigele teinai, wuwuna mwalowoiyena bada itowolouyo'o, dova mwalona iwalo alimiyai. Amlaoma ta yana aba'eno ova'ova'a'avana am'ita.  
\v 7 Na amlau mwayamwayayau ana taumulitao amwalo aidiyai ebeha Yeisu mwalowoiyena bada itowolouyo'o, na mata imugai Galili ainai, na omiu abo ammulitaei tenemai na am'ita. Teina yami wasa bada yawalo auligomiu'o.’   
\p
\v 8 Na waiwaihiuwone mayadi meheuhi na hinage mayadi yaliyaya magai hilau vehulu na hisagena mwayamwayau ta ebe Yeisu ana taumulitaone aidiyai ginauli teina hiwalo mahalavaedi.   
\p
\v 9 Na Yeisu amwahai ilobaidi na ivelauwedi, na hilaoma aena hi'abitowoidi, na hiwalovetuvehaeyei.  
\v 10 Eena Yeisu iwalo aulidi, iwalo, ‘Havena ammehemeheuhi, na hesi amlau augeluwo nuwadiyai ammwauwi na hilau Galili ainai, ta nemai hi'itagau’.   
\s1 Magai ana tau'ita aviviniwo yadi walomahalava  
\p
\v 11 Waiwaihiudiyaone howola amwahai hilaulau, na magai ana tau'ita aviviniwone tupwadi hilau dalava Yelusalem ainai, na hava dova imamahalavane hiwalo mahalavaedi Taupwaoli mwala'idi aidiyai.   
\p
\v 12 Ainaena Taupwaoliwone yo babadao baidadiyao himiya ahaidima, na hiloina, ta mane mwala'ina tau'ita aviviniwone himohedi.  
\v 13 Ta ebe tomowa aidiyai hivetala'aubabadaei, na hiwalo, ‘Masigiliyena a'eno'eno na Yeisu ana taumulitaone hilaoma, na taunane hivavaine’.  
\v 14 Yo hinage hiwalo aulidi, hiwalo, ‘Ebe Loma tauloina mwala'ina wasa teina ibenalei, mata a'oyamaei, na ebe havena alimiyai imanimanini’.   
\p
\v 15 Ainaena yadi mane hivaidi, na Taupwaoliwo yo babadao yadi nuwatuwuwone himumulitaedine. Na yadi oyamawa idabalala Yudeyaone aidiyai, ta wau hinage dova hiwalowalo.   
\s1 Yeisu ana taumulitao yadi paihowa imohedi  
\r (Maki 16:14-18; Luke 24:36-39; Yoni 20:19-23)  
\p
\v 16 Ainaena Yeisu ana taumulitao hitau 11 hilau Galili, ta hihae oyawa Yeisu iwalo mahalavaeiwa ainai.  
\v 17 Na Yeisu hi'i'itane, na ainai hitalu pwagogo, na tupwadi aidiyena howola mayadi nuwatuwu bwaubwau.   
\p
\v 18 Yeisu ilaoma aidiyai na iwalo aulidi, iwalo, ‘Tamagu bada loina wahiwahiyalana maudoina imohegau'o galewai yo bale'uwai.  
\v 19 Na amlau tupwa maudoidi aidiyai amguguya na ainaena tomowa himulitaegau, yo hinage am'abiye bapitaisowedi Tamagu yehanaena, yo Natuna yau yehaguwena, yo Alu'aluwa Ve'ahihi yehanaena.  
\v 20 Na ve'ita maudoina bada yamohegomiu'o amve'itadi na hiya hinage himulitaedi. Na moiha, yau baidamiu tamiyamiya hauga maudoina wau yo ana higa bale'u yana aba'ovi ainai.’