\id ROM Doromu-Koki \ide 65001 - Unicode (UTF-8) \h Rome vene \toc1 Paul di bura Rome vene rofu \toc2 Rome vene \toc3 Rom \mt2 Paul di bura \mt1 Rome vene \mt3 rofu \imt1 Ago di ini adina \im Paul yaku \bk Rome vene rofu\bk* bura reyo, ini adina bi Rome ekalesia vene rofu egoru rena di ida dogo regamo. Ini nirorotari rena ago bi mironari meda bedakairi, ekalesia vene fogori, moimai resi ini aedena dudu Spain rofu bogo. Ekalesia vene di mokena vari gira aena di ada yora ni-itara regi bura reyo, makai ekalesia vene ini veguri reremama regedi. Mina burari bi Paul di sina tau tora iniye buka beri bura reyo kana. \ip Rome ekalesia vene kokora nina koina niyori, bi ini usa usa nina ago ina rofu nisi bura di adina niyo: “Adina mina ago buniri Sei di mokena rorobo moi ogau rido: bi mokena vari gira aena dudu ouresi kora resi koina nigo.” (1.17) \ip Paul yaku mina ago di adina tau vakoi ni-itara redo. Amiye tau vakoi, Jew vene ma tutubena idana vene, bi Sei sa moi rorobo riyainedi, ini adina ina tau vakoi bi vegu no di vava gabireri raga rededi. Amiye moi rorobo regedi, mokena vari gira Iesu Keriso rofu aena dudu. Mina usi Paul yaku vegu Keriso sa nioteimaro; mina bi Sei sa auta rena ruaka deyo. Mokena vari gira aedo amiye bi amuta Sei sa mina nufa, ye Sei di Vima yaku vegu no ma muyena di vava rofu erufudo. Koro 5—8 ri Paul ka Sei di ago gira di adina ma ini Vima di vava mokena vari gira aedo amiye di veguri ni-itara reyo. Mina usi nifeidena amiye gokai Jew vene ma tutubena idana vene bi Sei di nirorotari rena vegu amiye rofu raga rededi mina nioteimaro. Ini ago bi Jew vene yaku Iesu etofa reyadi, ye mina vegu bi Sei di nirorotari rena ago ideri. Ye makai amiye tau vakoi rofu, Sei di buni tora gade Iesu Keriso ri, moi negau rido. Ka mokeyo Jew vene bi toga Iesu etofa de regedi. Metona agori, Paul yaku gokai ekalesia amiye di vegu amedo kana bura reyo. Ini ago tora bi uka mana di ida amiye idanasa auta regi di ago. Ini agori bi Sei rofu naivo rena, gavamani ma yokoi yokoi rofu reremama rena ma uka di mokena di nikaitena rofu nioteimaro. Ago amiye yokoi yokoi rofu ma Sei di roka moi odoro rina ago dudu, ini ago koina niyo mini. \iot Beika sina ideri \io1 Ago di ini adina ma ini mokena \ior 1.1–17\ior* \io1 Moi vegu rina di adina \ior 1.18—3.20\ior* \io1 Sei di moi vegu rina di ida \ior 3.21—4.25\ior* \io1 Vegu ruaka Keriso ideri \ior 5.1—8.39\ior* \io1 Israel vene Sei di nirorotari renari \ior 9.1—11.36\ior* \io1 Ekalesia vene di reremama vegu \ior 12.1—15.13\ior* \io1 Metona ago ma amiye yokoi yokoi rofu yuata nina ago \ior 15.14—16.27\ior* \c 1 \p \v 1 Na Paul, kaere bi Iesu Keriso di moimai rei tavoi reida amiye, ya rofu bura reida. Sei yaku na nifeidena amiye kana raka nisi Sei di ago buni nirausi regi auba reyo. \p \v 2 Sei senagi ini ago kikifari ini ago niyadi vene dudu mina ago buni nitore reyo. \v 3 Bi ini Mida dada bura reyadi, kaere bi amiye roaitari David di tutubena gutuna vata niyo; \v 4 ma Vima kikifa dudu Sei di mida vava nufa niogau reyo, ini muyenari gutuna moi dadi rae reyo dada, ina kaere bi Iesu Keriso uni Varika amiye. \v 5 Una bi ina dudu buni tora gade ma nifeidena vene di reremama moiyafa, ye amiye mokena vari gira aesi ini ago neidegedi, ini roka gagani gagani vene tau vakoi ini fogori dada. \v 6 Ma ya kaere mina fogori ka Iesu Keriso yaku ya raka nido, inasa auta reyainedi. \p \v 7 Mina sina bi Rome ri amededi vene tau rofu, kaere bi Sei ini uka masi iniye ini vene roka nido: \p Uni Baba Sei ma Varika amiye Iesu Keriso di buni tora gade ma uka amuta ya maragane. \fig Rome taoni|src="HK016C.tif" size="span" ref="1.7" \fig* \s1 Buni tora gade mana di usa usa nina \p \v 8 Yomakai dudu ago kora regida, Iesu Keriso dudu ya tau vanu dada, nai Sei rofu buni tora gade maida, adina bi, kono tora noibanuri yi mokena vari gira aena di sina niogau redo. \v 9 Adina Sei bi nai ninegau redo amiye, kaere nai vima dudu ini Mida di ago buniri naivo reida. Ina diba na bi toga toga ya fafau ago mokegasa \v 10 toga toga usa usa nida, ye ari yokoiri Sei di ura dada, na bi ida baku resi ya rofu baegida. \v 11 Adina nai uka dadido ya vene vegika, ye Vima ini moimai yokoi mina yasa anarauda regida ma yeiva moiyagane. \v 12 Ye makai uniye uni mokena vari gira aena dudu ya na niegira regedi, ma na ka ya niegira regida. \p \v 13 Nai usika ourena, nai ura bi ya diba niyaganedi na bi uru tau ya rofu baegida (idu gua mamo bi kebi reyo). Mina ye tutubena idana vene yasa yi fogori moimai resi butu regida.\x + \xo 1.13 \xt Acts 19.21\x* \v 14 Na bi nai ago yokoiri vene\f + \fr 1.14 \fk ago yokoiri vene: \ft Greek agori mina bi \fq Greek vene.\f* ma yava ika idana vene rofu ago nirausi regida, mokena tora nufa vene rofu, ma ada de nufa vene rofu. \v 15 Mina resi ka ya kaere Rome ri amededi, bi nai uka dadido ya rofu ago buni nirausi regida. \s1 Ago buni di vava \p \v 16 Na bi\f + \fr 1.16 \ft Bura bedakai ka \fq Keriso di \ft nufa.\f* ago buni fafau maena de, adina bi Sei di vava, kaere amiye tau mokena vari gira aego, ouresi mina bi Jew vene ma tutubena idana vene\f + \fr 1.16 \fk tutubena idana vene: \ft Greek agori mina bi \fq Greek vene.\f* ka moi vegu rigo.\x + \xo 1.16 \xt Mk 8.38\x* \v 17 Adina mina ago buniri Sei di mokena rorobo moi ogau rido: bi mokena vari gira aena dudu ouresi kora resi koina nigo. Bura reyo kana, “Mokena rorobo amiye bi mokena vari gira aena dudu vegu amego.”\x + \xo 1.17 \xt Hab 2.4\x* \s1 Amiye tau noibanu di vegu no \p \v 18 Adina Sei di gubuyo resi kota rena amiye di vegu no dada omari gutuna moi ogau rido Sei di mokena kana de ma mokena rorobo de vene tau vakoi fafau, kaere ini Sei di mokena kana de vegu dudu ago rama biri ridedi. \v 19 Adina beika Sei dada diba nigedi, bi sui de, idu negauri oteimaro mini, Sei iniye yaku mina vene rofu oteimaro dada. \v 20 Adina Sei yaku senagi oma ma kono riyori gutuna, bi vena de, idu ini toga toga amedo vava ma ina bi beika kana, bi ramari vei mama reyadi; bi beika baika Sei yaku riyo dudu vei mama reyadi dada. Mina dada amiye bi ida yokoi dudu ina rofu nisui de regifa! \v 21 Adina Sei diba niyadi, idu bi Sei kana ini roka moi odoro de risi buni tora gade de maradi. Idu ini mokena bi tavoi tavoi reyo ma ini uka ada de kana.\x + \xo 1.21 \xt Eph 4.17–18\x* \v 22 Ye iniye niyadi bi mokena vabara nufa, idu ada de kana niyadi; \v 23 resi Sei kaere toga toga amedo di vabara fufuta masi vana dudu riyo vima amiye muyego kana ma erena, vibani yuka 4 nufa ma variva kana nivakegamadi.\x + \xo 1.23 \xt Deut 4.16–18\x* \p \v 24 Mina resi Sei yaku ini uka di ura rena vegu kino reyadi rofu ekure reyo. Makai iniye ini fogori ini roaita moi no regedi. \v 25 Ina vene yaku Sei di ago rama gedu masi ofa ago moisi beika Sei yaku riyo, mina nivakesi naivo regamadi, idu beika baika tau riyo amiye bi de, kaere bi toga toga buni tora gade madedi! Rama. \p \v 26 Mina resi, Sei yaku moi no rena di ura rofu ekure reyo. Adina ini rema yaku rumanasa varena vegu feresi rema bounasa varegamadi, amiye di mokena buni kana de. \v 27 Rumana vene ka makai, remasa varena vegu fufuta masi iniye iniye rofu ura regamadi, ye rumana vene yaku maena rena vegu no iniye iniye rofu resi ini ideri ini no di kaunava moigamadi. \p \v 28 Ma beika bi rama, mina dudu Sei rofu mokegi moi kekevata uyadi, ini mokenari Sei di mokena mokei itu reyadi, ye Sei yaku beika rena de vegu mina regi ina vene rofu mokena no ekure reyo. \v 29 Ina vene bi mokena rorobo de vegu,\f + \fr 1.29 \ft Bura bedakai ka \fq koa rena \ft nufa.\f* uka esika mana, udu ma vegu no rena mina tau vakoi nufa vata baeyo; bi maunu nina, amiye umuyena, ruda rena, ofa nimana ma gubuyo vata baeyo. Ina bi fufuta sina nidedi vene, \v 30 nifafana rededi vene, Sei rofu gubuyo rededi vene, negiyagiya nufa, iniye roka ni moi tora resi nivasena resi vegu no besa besa asanu rena mokesi nono baba di ago de neidededi; \v 31 bi dona auna di moke moke nufa, nitore rena ago de resi bi uka buni de\f + \fr 1.31 \ft Bura bedakai ka \fq vegu no de erufudedi \ft nufa.\f* ma iriyeduka nufa de vene. \v 32 Ina diba Sei di ago gira dada, kaere mina kana vegu rededi bi buni bi muyegedi. Ina yaku maka rena de, idu kaere amiye rededi, ka ni mama regedi gira moisi reyaganedi. \c 2 \s1 Sei di kota rena \p \v 1 Mina dada ya bi ago idana idana yokoi de nigedi, ya tau noibanu, kaere amiye bouna rofu kota rededi. Adina amiye bouna rofu kota regiyari, ya kaya ka kota reisa, ya kota redo amiye, ya ka mina vegu reisa dada.\x + \xo 2.1 \xt Mt 7.1; Lk 6.37\x* \v 2 Gua una diba Sei ini kota renari bi rama, kaere mina vegu kana rededi ina fafau keto rego. \v 3 Kaere mina kana vegu rededi bi ya yaku kota reisa, idu ya ka mina reisa! Ye mokeisa Sei di kota rena bi ori digiya ba? \v 4 Sei yaku ini uka buni dudu vegu no feresi moi etagae rigi ya ourefeideyaine; ye ya diba nisa ba ide? O ya bi ini uka buni vayavaya, tua rena ma toro rena rofu mokei itu reisa ba? \v 5 Idu yi uka gira ma vegu no feresi moi etagae de rina dada, Sei di kota rorobo rena moi ogau rigori, ya bi ya rofu Sei di gubuyo tora ae torekai reisa, mina gubuyo tora di medari moigiya. \v 6 Ma Sei yaku amiye neinei ini beika reyo kana, ina rofu mago.\x + \xo 2.6 \xt Ps 62.12; Prov 24.12\x* \v 7 Amiye kaere vegu buni renari, are rei gira rena dudu vabara, kikifa rena ma moi no de rena, mina maina rededi, Sei bi ina vene rofu toga toga ameibobina vegu mago. \v 8 Idu kaere iniye di buni maka maina resi ago rama de neidesi mokena rorobo de ka neidededi, Sei di gubuyo tora iniye moigedi ma buburu vai rei mona rego. \v 9 Amiye neinei kaere vegu no redo bi toe ma uka vorivori rena moigo; bi Jew amiye rofu siko vata nigo ma gabi tutubena idana amiye\f + \fr 2.9 \fk tutubena idana amiye: \ft Greek agori mina bi \fq Greek amiye.\f* rofu ka. \v 10 Idu amiye neinei kaere vegu buni redo bi vabara, kikifa rena ma uka amuta moigo; bi Jew amiye rofu siko vata nigo ma gabi tutubena idana amiye\f + \fr 2.10 \fk tutubena idana amiye: \ft Greek agori mina bi \fq Greek amiye.\f* rofu ka. \v 11 Adina Sei yaku amiye neinei rofu ida yokoi makari kota redo.\x + \xo 2.11 \xt Deut 10.17\x* \p \v 12 Adina ago gira nufa de vene tau bi vegu no regamadi, ina ka bi ago gira nufa de makai muyegedi, ma ago gira gabireri amededi vene tau bi ago gira dudu kota rego. \v 13 Adina kaere ago gira neidededi bi Sei di nemokori mokena rorobo nufa de, idu ago gira usi rededi vene, ina bi vegu rorobo nigedi. \v 14 Adina tutubena idana vene, kaere bi Moses di ago gira nufa de, ini vegu dudu ago gira di ago usi regediri, bi iniye iniye di ago gira, bi Moses di ago gira ka inasa de. \v 15 Moi rama aededi ago gira di reremama bi ini ukari bura reyo, ma ini uka di mokena ka makai ninegau redo ma, ini mokena berou berou dudu iniye iniye nitourage rededi o nigira rededi. \v 16 Ye mina medari, ago buni nirausi regamaka dada, Sei yaku Iesu Keriso dudu amiye di sui nina mokena kota rego. \s1 Jew vene ma ago gira \p \v 17 Idu, ya kaere ya kaya rofu nisa bi Jew amiye ma ago gira damani resi Sei ni-ika reisa bi gokai? \v 18 Sei yaku beika ya regi ura redo ya diba, ma beika bi buni vayavaya ya ka yo nisa, bi ago gira ya rofu oteimagamadi dada. \v 19 Ye yi mokena buni dudu, ya kaya ne taufa vene ourefeidesi mukunari amededi vene rofu vabara nigiya. \v 20 Ya bi ada de vene ma mida mida di oteimana amiye, ya bi ago gira di diba nina ma ago rama beika baika tau nufa dada. \v 21 Ya yaku bedakai vene oteimaisa, idu ya kaya oteimaisa ba? Ya duma rededi vene rofu ago nirausi resi duma ga reyagane, idu ya ka duma reisa ba? \v 22 Ya amiye rofu nisa koa ga reyagane, idu ya koa reisa ba? Ya ofa ofa sei gubuyo reisa, idu ya kaya bi ini nivakena yavari beika amedo, mina duma reisa ba? \v 23 Ya kaere ago gira rofu nivasena reisa, bi ago gira odena dudu Sei kikifa de reisa. \v 24 Adina bura reyo kana, “Tutubena idana vene yaku Sei di roka moi no ridedi, ya Jew vene dada.”\x + \xo 2.24 \xt Is 52.5\x* \p \v 25 Adina ago gira neideisa vonisi, roaita nugana bi buni; idu ya ago gira odeisa vonisi, roaita nugana bi roaita nugana de kana nigo. \v 26 Ye, amiye yokoi kaere roaita de nugaro, bi ago gira di ago neidego vonisi, bi roaita nugaro kana nigo ba? \v 27 Ye roaita de nugaro amiye, kaere ago gira neidedo, bi ya kaere bura reyo ago gira ma roaita nugana nufa, idu ago gira odeisa, bi ya nifafana rego. \v 28 Adina amiye yokoi bi Jew de amiye, kaere bi roaita maka nugaro, ini adina bi roaita nugana bi diya roaita etofaro. \v 29 Idu Jew amiye rama bi makai ini ideri, ma ini roaita nugana bi uka meko di, Vima dudu, vana yaku bura rena ago gira dudu de. Ma amiye ini roka moi odoro rina bi de, idu Sei rofu.\x + \xo 2.29 \xt Deut 30.6\x* \c 3 \p \v 1 Ye Jew amiye di buni bi beika? O roaita nugana di buni bi beika? \v 2 Ida tau vanu dudu ini buni bi rama iniye. Ouresi bi Sei di ago Jew vene rofu nimagamo. \v 3 Ye bedakai yaku mokena vari gira de aeyadi vonisi, bi beika? Ini mokena vari gira de aena bi Sei di vegu rama rena moi koina rigo ba? \v 4 Ide iniye! Sei bi rama iniye, idu amiye tau gade ka bi ofa ofa ago nidedi vene. Bura reyo kana,\x + \xo 3.4 \xt Ps 51.4\x* \q1 “Ye yi agori rama nigiya; \q2 ma ya kota rego medari ya bi ebu rego.” \p \v 5 Idu amiye yokoi yaku nigo, uni mokena rorobo de vegu bi buni, adina makai dudu amiye yaku Sei di mokena rorobo bi gokai vegedi. Mina kana, Sei yaku ini gubuyo tora una rofu maro, mina bi mokena rorobo de vegu nigifa ba? (Nai ago bi amiye di ago kana.) \v 6 Ide iniye! Adina gokai dudu Sei yaku kono tora noibanu di amiye kota rego? \p \v 7 Idu nai ofa ago dudu, Sei di ago rama bi ini vabara moi ogau iniye rigo vonisi, na bi beika resi vegu no redo amiye kana nifafana redo? \v 8 Bedakai nifafana resi nidedi uni ago bi, “Ye vegu no renadi kumo buni baku regifa.” Ye Sei di kota rena bi rama. \s1 Amiye yokoi mokena rorobo nufa de \p \v 9 Ye makai una Jew vene bi buni iniye ba? Ide iniye iniye! Adina senagi nioteimarafa, Jew vene ma tutubena idana vene,\f + \fr 3.9 \fk tutubena idana vene: \ft Greek agori mina bi \fq Greek vene.\f* ina vene tau vakoi bi vegu no di vava gabireri amededi. \v 10 Bura reyo kana:\x + \xo 3.10 \xt Ps 14.1–3; 53.1–3\x* \q1 “Amiye yokoi mokena rorobo nufa de, yokoi de iniye iniye; \q2 \v 11 yokoi de yaku vegu buni diba nido, \q2 ma yokoi de Sei maina redo. \q1 \v 12 Ina tau vanu gedu maradi; \q2 tau vakoi rei tavoi reyadi; \q2 yokoi maka yaku buni de redo, yokoi de iniye iniye. \q1 \v 13 Ago ninari ini vena sau bi amiye guri ruba fafa rina de kana;\x + \xo 3.13 \xt Ps 5.9; 140.3\x* \q2 ini afiye dudu eru rededi, \q2 gadeva aruma di gemiso no bi ini venari. \q2 \v 14 Kiraini ma ago ru yaku ini vena vata baeyadi.\x + \xo 3.14 \xt Ps 10.7\x* \q1 \v 15 Ini yuka dudu bi evade raga resi dava rausi regika;\x + \xo 3.15 \xt Is 59.7–8\x* \q2 \v 16 moi kekevata una ma moi no rena bi ini dina idari amededi. \q1 \v 17 Ma uka amuta di ida bi diba de niyadi. \q2 \v 18 Ini nemokori ka bi Sei ori de rededi.”\x + \xo 3.18 \xt Ps 36.1\x* \p \v 19 Gua una diba beika ago gira yaku nido, bi kaere ago gira di vava gabireri amedo ina rofu nido, ye vena biri risi ago nina de, ma kono tora noibanu di vene tau bi Sei di nemokori ini vegu dada kota regi are reyaganedi. \v 20 Adina ini nemokori ago gira usi dina dudu, amiye yokoi bi vegu rorobo de nigo, ago gira dudu vegu no neide mama rego dada.\x + \xo 3.20 \xt Ps 143.2; Gal 2.16\x* \s1 Gokai Sei ini nemokori vegu rorobo nigifa \p \v 21 Idu gua Sei di mokena rorobo bi ago gira etofarori moi ogau riyo, adina ago gira ma Sei di ago niyadi vene di ago ina rofu ninegau rededi. \v 22 Sei yaku amiye di mokena vari gira Iesu Keriso rofu aena dudu amiye moi rorobo rido; mina bi amiye tau gade rofu, kaere mokena vari gira aededi. Adina bi idana de:\x + \xo 3.22 \xt Gal 2.16\x* \v 23 mina bi amiye tau gade yaku vegu no resi Sei di vabara moina, bi ne tumuri keto reyadi. \v 24 Ye davana de nufa, beika buni tora gade maro dudu vegu rorobo niyadi; mina bi Iesu Keriso yaku voi resi erufuyo. \v 25 Ina bi kaere Sei yaku ini dava dudu, vegu no di obini voi regi ori sisika kana aeyo. Ye mokena vari gira aenari moigedi; ma makai reyo, Sei di mokena rorobo oteimagi, ini toro renari sena reyadi vegu no moi tai reyo dada. \v 26 Makai Sei yaku gua ini mokena rorobo oteimaro, ye makai bi rama ma kaere Iesu rofu mokena vari gira aego, ina rofu nigo ini vegu bi rorobo. \p \v 27 Mina dada uni nivasena rena bi beika? Bi de iniye. Ago gira neidesi nivasena reyafa, makai mokena rorobo moiyafa ba? Ide, bi mokena vari gira aena dudu maka mokena rorobo moisifa. \v 28 Adina amiye yokoi mokena vari gira aena dudu maka, bi vegu rorobo nigo mina mokesifa, ma ago gira di reremama dudu bi de. \v 29 Ye Sei bi Jew vene di Sei maka ba? Ye ina ka bi tutubena idana vene di Sei ide ba? Yo, ina ka bi tutubena idana vene di Sei, \v 30 adina Sei bi yokoi maka dada. Ye roaita nugana vene\f + \fr 3.30 \fk roaita nugana vene: \ft Mina bi Jew vene.\f* ini mokena vari gira aena dudu vegu rorobo nisi roaita nugana de vene\f + \fr 3.30 \fk roaita nugana de vene: \ft Mina bi tutubena idana vene.\f* mokena vari gira aena dudu ka vegu rorobo nigo.\x + \xo 3.30 \xt Deut 6.4; Gal 3.20\x* \v 31 Mina dada mokena vari gira aena dudu ago gira moi eyaresifa ba? Ide iniye! Idu, ago gira moi gigi risifa. \c 4 \s1 Abraham di mokena vari gira aena \p \v 1 Ye Abraham uni dava di tutubena yaku beika baku reyo mina fafau bi beika nigifa? \v 2 Adina Abraham bi reremama buni dudu moi rorobo riyo vonisi, bi beika yokoiri nivasena rego nufa—idu Sei di nemokori bi de. \v 3 Adina Sei di agori bi niyo, “Abraham yaku Sei rofu mokena vari gira aeyo, ye makai bi mokena rorobo kana nimaro.”\x + \xo 4.3 \xt Gen 15.6; Gal 3.6\x* \v 4 Gua reremama buni redo amiye di obini bi beika baika rei maro dada ina rofu de nimaro, idu ini moimai di obini rama kana maro. \v 5 Ma reremama buni de redo, idu Sei rofu mokena vari gira aedo amiye, Sei di mokenari ini mokena vari gira aena bi mokena rorobo kana, adina Sei yaku vegu no rededi vene rofu nido ini vegu bi rorobo. \v 6 Sei yaku mina reremama buni de redo amiye mokena rorobo rena kana nimaro, kaere bi buni tora gade maro. Ma David ka bi mina amiye rofu makai ago niyo: \q1 \v 7 “Ago gira nufa de vegu koite makuyo\x + \xo 4.7 \xt Ps 32.1–2\x* \q2 ma vegu no moi etagae ri maro vene bi ada regedi! \q1 \v 8 Varika amiye yaku kaere ini vegu no mokei toto nigo amiye bi ada reyaine!” \p \v 9 Mina dada mina buni tora gade bi roaita nugana vene rofu maka ba roaita nugana de vene rofu ka? Adina niyafa kana, “Abraham di mokena vari gira aena bi mokena rorobo kana nimaro.” \v 10 Gokai ina rofu nimaro? Bi senagi roaita nugaro ba roaita nugana koderi? Bi roaita nugana koderi. \v 11 Ma ina bi roaita nugana koderi, ini mokena vari gira aesi roaita nugana di rebe ogau niyo, ini mokena vari gira aeyo di mokena rorobo di rebe kana. Mina bi roaita nugana de mokena vari gira aeyadi vene tau gade ini baba nigi dada, mina resi ina vene rofu ka mokena rorobo vonisi, ina fafau niyagadu.\x + \xo 4.11 \xt Gen 17.10\x* \v 12 Ma roaita nugana vene di baba ka nigi; ina vene kaere bi roaita nugana de maka, idu ka uni tutubena Abraham senagi roaita nugana koderi, mokena vari gira aeyo di anukari nana rededi. \s1 Sei di nitore rena ago mokena vari gira aena dudu moina \p \v 13 Adina Abraham ma ini tutubena rofu, Abraham bi kono tora noibanu vene di biyaguna nigo di nitore rena ago, bi ago gira dudu de maro, idu mokena vari gira aena di mokena rorobo dudu maro.\x + \xo 4.13 \xt Gen 17.4–6; 22.17–18; Gal 3.29\x* \v 14 Adina ago gira usi dina vene bi biyaguna nigedi vonisi, ye mokena vari gira aena bi ide iniye niyo ma nitore rena ago bi koina.\x + \xo 4.14 \xt Gal 3.18\x* \v 15 Ini adina ago gira yaku Sei di gubuyo iniye moi evata rido, idu ago gira amena de bi, minari vegu no rena yokoi ka bi de. \p \v 16 Kamini, mina resi nitore rena ago bi mokena vari gira aena di ida dudu baeyo, ye gokai mina nitore rena ago yo niyo, bi Sei di buni tora gade Abraham di tutubena tau rofu maro—ago gira neidededi vene rofu maka de, idu kaere Abraham kana mokena vari gira aededi ka mina vene rofu. Adina Abraham bi una mokena vari gira aesifa vene tau vakoi uni tutubena;\x + \xo 4.16 \xt Gal 3.7\x* \v 17 bura reyo kana, “Na yaku gagani gagani di amiye tau di baba niyanedi ya auba reyaka.” Mina bi Sei di nemokori mokena vari gira aeyo amiye—mina Sei, kaere muyena vene rofu vegu masi beika baika de ameyadi, ina yaku amegedi vo niyo.\x + \xo 4.17 \xt Gen 17.5\x* \v 18 Uka mokena deri, Abraham yaku uka mokena dudu mokena vari gira aeyo, ye gagani gagani di amiye tau di tutubena niyaine, ina rofu niyo kana, “Yi tutubena vene bi makai nigedi.”\x + \xo 4.18 \xt Gen 15.5\x* \v 19 Kamini ini roaita muyena kana (lagani 100 kana moiyo dada) ma Sarah di rivo mida odina sena tatava niyo mina mokeyo, idu ini mokena vari gira aena afu de niyo.\x + \xo 4.19 \xt Gen 17.17\x* \v 20 Resi mokena vari gira aena dudu Sei di nitore rena ago fafau mokena itu de moiyo, idu Sei di roka moi odoro rinari, ini mokena vari gira aena yeiva niyo. \v 21 Rama iniye ina bi beika Sei yaku nitore reyo, mina rego fafau mokena buni mokegamo. \v 22 Mina dada ini mokena vari gira aena bi “mokena rorobo kana nimaro.” \v 23 Idu “mokena rorobo kana nimaro” bi ina dada maka de bura reyo, \v 24 idu una dada ka bura reyo. Bi kaere mokena vari gira ina rofu aesifa dada nimago—ina kaere Iesu uni Varika amiye muyenari gutuna moi dadi rae reyo. \v 25 Resi bi uni vegu no dada muyena di vanari aeyadi ma uni vegu rorobo niyaine rofu moi dadi rae reyo.\x + \xo 4.25 \xt Is 53.4–5\x* \c 5 \s1 Vegu rorobo nina Sei di nemokori \p \v 1 Mina resi, mokena vari gira aena dudu vegu rorobo niyafa dada, uni Varika amiye Iesu Keriso dudu, una bi Sei sa uka amuta nufa. \v 2 Una ka ina dudu uni mokena vari gira aena dudu, Sei di buni tora gade di sanari gua are resifa mini, resi gua Sei di vabara nufa amegifa rofu, uka mokena dudu ada regifa!\f + \fr 5.2 \fq ada regifa; \ft o \fq ada renadi.\f* \v 3 Mina maka de, idu esika guraunari ka ada resifa,\f + \fr 5.3 \fq ka ada resifa; \ft o \fq ka ada renadi.\f* adina una una diba mina esika gurauna yaku are rei gira rena evata rido, \v 4 ye mina esika gurauna yaku Sei di mokenari vegu buni evata rido, ye mina Sei di mokenari vegu buni yaku Sei rofu uka mokena evata rido. \v 5 Ma mina uka mokena yaku una moi maena de redo, adina Sei di uka mana bi uni uka meko ideri rausi reyo, Vima kikifa dudu, kaere bi una maro. \p \v 6 Adina una yeiva yokoi deri, meda ramari maka, Keriso yaku una Sei di mokena kana de resifa vene rofu muyeyo. \v 7 Adina amiye tau gade fogori, yokoi yaku mokena rorobo amiye\f + \fr 5.7 \fk mokena rorobo amiye: \ft Mina kana amiye bi ago gira raga resi iniye nivasena redo. \f* dada de muyego, idu amiye buni iniye yokoi rofu muyegi ura rego baeko. \v 8 Idu una bi vegu no regamafari Sei ini uka mana una rofu oteimaro—mina bi Keriso una rofu muyeyo! \v 9 Ye ini dava dudu bi niyo bi vegu rorobo niyafa, ye besa besa ina dudu Sei di gubuyo iniye gutuna una moi vegu rigo! \v 10 Adina senagi ini tuma vene amegamafari, Sei yaku ini Mida di muyena dudu unasa uka yokoi maka niyo, besa besa inasa uka yokoi maka niyafari, gua ini vegu dudu una moi vegu rigo! \v 11 Ma mina maka de, idu uni Varika amiye Iesu Keriso dudu Sei rofu ka ada resifa, kaere ina dudu gua inasa uka yokoi maka niyafa. \s1 Adam ma Keriso \p \v 12 Mina dada, amiye yokoi maka dudu vegu no bi kono tora noibanuri dui reyo, ma muyena ka vegu no dudu dui reyo kana, ye muyena yaku amiye tau vanu di fogori urafo reyo, ini adina amiye tau gade vegu no reyadi dada.\x + \xo 5.12 \xt Gen 3.6\x* \v 13 Adina ago gira mana koderi, vegu no bi senagi kono tora noibanuri dui reyo, idu ago gira amena koderi, minari Sei yaku vegu no bi dudusa de mokeyo. \v 14 Idu Adam ini amegamo duakau gutuna Moses ini amegamo ariri, bi muyena yaku amiye kaere vegu no reyadi fafau ourefeidegamo; ka bi kaere Adam kana de, Sei di ago gira odesi vegu no de reyadi, ina fafau ourefeidegamo. \p Ma Adam bi kaere gabi dego kana. \v 15 Idu davana de beika maro bi vegu no rena kana de iniye iniye. Adina amiye yokoi maka di vegu no rena dada, amiye tau gade muyeyadi, ye besa besa Sei di buni tora gade ma mina dudu davana de beika maro, bi mina amiye yokoi maka Iesu Keriso dada, amiye tau rofu bi tau gade gade iniye. \v 16 Ma Sei yaku davana de mina maro, bi mina amiye yokoi maka di vegu no rena kana de. Adina vegu no yokoi reyo ma gabi ina fafau di kota reyo, mina yaku nifafana rena vegu moi baeyo, idu davana de beika maro vegu no rena tau gade usi baeyo, yaku vegu no moi rorobo rina moi baeyo. \v 17 Ye, amiye yokoi maka vegu no reyo dada, ye muyena mina amiye yokoi maka dada ourefeideyo, ye besa besa kaere Sei di buni tora gade ma davana de nufa mokena rorobo moiyadi vene, bi amiye yokoi maka Iesu Keriso dada veguri ourefeidegedi. \p \v 18 Mina dada, amiye yokoi maka yaku vegu no reyori, bi amiye tau gade di no dada kota yaku moiyo, ye mokena rorobo di vegu yokoi maka ka amiye tau vanu rofu vegu rorobo nina di vegu moi baeyo. \v 19 Adina amiye yokoi maka yaku obe reyori, amiye tau bi vegu no reyadi vene niyadi, ye makai amiye yokoi maka neideyori, amiye tau bi mokena rorobo nufa nigedi. \p \v 20 Idu ago gira bi obe rena vegu tora nigi moi dui reyo, ye goinari vegu no rena tora niyo, bi buni tora gade ka besa tora ni vau reyo. \v 21 Ye makai vegu no rena yaku muyena dudu ourefeideyori, bi Sei di buni tora gade ka mokena rorobo dudu, una ourefeidesi toga toga ameibobina vegu Iesu Keriso uni Varika amiye dudu afei boyaine. \c 6 \s1 Vegu no rena dudu muyeyafa idu Keriso sa vegu amesifa \p \v 1 Kamini beika bi nigifa? Una bi toga vegu no rebinadi, ye Sei di buni tora gade bi tora nibobigo ba? \v 2 Ide, ide iniye! Vegu no rena rofu muyeyafa—ye gokai vegu no renari toga ameibobigifa? \v 3 Ba una tau vanu, kaere Iesu Keriso ideri babatiso reyadi, ka bi ini muyenari babatiso reyadi, bi ya ya diba ba ide? \v 4 Mina dada una bi inasa muyenari babatiso dudu guri aeyadi, ye ini Baba di vabara dudu, Keriso muyena gutuna dadi rae reyo kana, una ka vegu ruakari ameibobigifa.\x + \xo 6.4 \xt Col 2.12\x* \p \v 5 Adina ini muyenari makai inasa yokoi maka niyafa vonisi, bi rama una ka bi ini dadi rae renari, makai inasa yokoi maka nigifa. \v 6 Kamini una una diba bi uni vegu kori bi inasa satauro ikoko reyo, ye vegu no rena roaita bi moi no riyaine, ye makai una vegu no rena rofu dudusa naivo naivo rei tavoi de regifa dada. \v 7 Adina amiye kaere muyeyo bi vegu no rena di vava gutuna erufuyo. \v 8 Idu Keriso sa muyeyafa dada, bi inasa ka amegifa, mina rofu mokena vari gira aesifa. \v 9 Una una diba Keriso muyenari gutuna dadi rae reyo ma dudusa de muyego—muyena yaku ina ourefeidena bi de mini. \v 10 Adina ini muyenari, ina yaku amiye tau rofu uru yokoi makari vegu no rena rofu muyeyo, idu ini gua amedo veguri, bi Sei sa amedo. \v 11 Mina resi ya kaya vegu no rena rofu muyeyadi kana, ma Iesu Keriso dudu, Sei rofu vegu nidedi kana ka mokeyaganedi. \p \v 12 Mina dada vegu no rena yi kono di roaitari ourefeidegi ga eyounefa, ye yi roaita dudu, vegu no rena di ura neidegedi baebu. \v 13 Yi roaita di eta yokoi bi mokena rorobo de moimai gugura dada, vegu no rofu mana ga refa, idu amiye kaere muyena gutuna dairisi vegu maro kana, ya kaya Sei rofu mafa, resi ka yi roaita di eta yokoi mokena rorobo di kana, Sei rofu mafa. \v 14 Vegu no rena ya ourefeidena bi ga reyaine, ini adina ya bi ago gira gabireri amena de, idu buni tora gade di gabireri maka amededi. \s1 Mokena rorobo di moimai rei tavoi rededi vene \p \v 15 Kamini beika bi nigifa? Ini adina bi ago gira gabireri de amesifa, idu buni tora gade gabireri amesifa, bi vegu no resifa ba? Ide iniye iniye! \v 16 Ya ya diba ya yaku kaere rofu moimai rei tavoi regasa neidededi amiye kana, ya kaya madedi, bi neidededi amiye rofu ini naivo naivo rei tavoi rededi vene nigedi—kamini bi vegu no rena rofu, bi muyena di ida mini; o bi neidena rofu, bi mokena rorobo di ida mini. \v 17 Idu buni tora gade Sei rofu mafa, adina ya kaere sena bi vegu no rena di moimai rei tavoi reyadi vene, ma oteimana ago di ida ya maro, ya yaku gua mina yi uka meko dudu neidededi. \v 18 Kamini ya bi vegu no rena rofu erufuyo ma mokena rorobo rofu naivo naivo rei tavoi rededi vene niyadi. \v 19 (Na bi amiye kana ago nida, yi roaita yau dada.) Adina senagi yi roaita naivo naivo rei tavoi rededi vene kana, vegu kino ma ago gira neidena de vegu rofu maradi, ye besa ago gira de neidena vegu reyadi. Resi gua yi roaita naivo naivo rei tavoi rededi vene kana, mokena rorobo rofu mafa, moi akeke rina vegu rofu ya ourefeidego. \p \v 20 Adina senagi vegu no rena di moimai rei tavoi reyadi vene duakau, mokena rorobo yaku de ya ourefeidegamo. \v 21 Mina dada mirona ituari, beika vegu regamadi ma gua maena rededi, ya bi beika buni ina rofu moiyadi? Adina mina vegu di dairina bi muyena! \v 22 Idu gua vegu no gutuna erufuyo ma Sei di naivo naivo rei tavoi rededi vene niyadi, ye ya beika moidedi, bi moi akeke rina rofu ourefeidedo; ini dairina bi toga toga ameibobina vegu. \v 23 Adina vegu no rena di obini bi muyena; idu Iesu Keriso uni Varika amiye dudu, bi Sei yaku toga toga ameibobina vegu ya mai tavoi rego, davana de. \c 7 \s1 Rema mena di rebe kana \p \v 1 Usika ourena, ye ya ya diba na bi kaere ago gira diba niyadi vene rofu ago nida: amiye yokoi toga amedori, bi ago gira ina fafau vava nufa. \v 2 Yomakai kana ago gira yaku nido mena rema bi ini marukasa gogo ameyagane, ini vegu ameibobigori. Idu ini maruka muyegori, mena di ago gira gabireri erufugo mini. \v 3 Kamini ini maruka amebigori, rumana bounasa gogo amego vonisi, bi koa redo rema vo nigo. Idu, ini maruka muyego vonisi, bi mina ago gira gabireri de amego; ye rumana bouna mego vonisi, bi koa redo rema de. \v 4 Kamini, nai usika ourena, ya ka Keriso di roaita dudu ago gira rofu muyeyadi, ye ya bi amiye bouna di nigedi, mina Keriso kaere bi muyena gutuna dadi rae reyo. Makai bi una yaku Sei rofu meko buni\f + \fr 7.4 \fk meko buni: \ft Mina bi uni vegu.\f* varegifa. \v 5 Adina roaita di ura dada amegamafari, ago gira uni vegu no di ura dadiyo, mina bi uni roaitari una emuyegika moimai regamadi. \v 6 Idu una bi senagi ago gira gutuna erufuyo, beika una dibura aeyo, mina rofu muyeyafa dada, ye bura reyo ago gira kori di ida dudu naivo de resifa, idu gua Vima di ida ruaka dudu Sei naivo resifa. \s1 Ago gira ma vegu no \p \v 7 Kamini beika bi nigifa? Ago gira bi vegu no rena ba? Ide iniye! Idu ago gira bi de vonisi, na bi vegu no rena diba de niyagadu. Ye ago gira, “Amiye di beika baika moke moke moina ga re,” de vo niyo vonisi, na yaku amiye di beika baika moke moke moina bi diba de niyagadu.\x + \xo 7.7 \xt Ex 20.17; Deut 5.21\x* \v 8 Idu vegu no yaku ago gira dudu ini ida baku resi na ideri moke moke bouna bouna aeyo. Adina ago gira de nufa, vegu no di vava ka bi koina. \v 9 Senagi ari yokoi makari ago gira nufa de vegu amegamaka, idu ago gira moi baeyori, vegu no na rofu vegu ameyo, ma \v 10 na bi muyeyaka. Mina ago gira di nitore rena ago bi vegu moi baeyaine, idu na rofu bi muyena maka moi baeyo ma baku reyaka. \v 11 Adina vegu no bi ago gira dudu, na eru regika ida veitao resi mina ago gira dudu na umuyeyo.\x + \xo 7.11 \xt Gen 3.13\x* \p \v 12 Ye Moses di ago gira bi kikifa, ma ini ago gira neinei bi kikifa, mokena rorobo nufa ma buni. \v 13 Kamini beika bi buni bi muyena na rofu moi baeyo ba? Ide iniye! Vegu no na umuyeyo, ye makai ini mokena rama oteimaro: beika bi buni, mina dudu na umuyeyo, ye ago gira dudu vegu no besa besa tora niyo. \s1 Ruda rena uni uka meko ideri \p \v 14 Adina una una diba ago gira bi vima di, idu na bi kono di vegu di, vegu no di vava gabireri sero reyo. \v 15 Adina beika reremama reida bi ada yora yokoi de. Adina na beika regi ura reida, bi mina de reida, idu beika rofu gubuyo reida, bi mina reida.\x + \xo 7.15 \xt Gal 5.17\x* \v 16 Ye beika na ura de, mina regida vonisi, makai na yaku ago girasa yo nigida ago gira bi buni. \v 17 Ye gua beika reida, bi na kaya de reida, idu mina bi vegu no na ideri amedo mini. \v 18 Adina na na diba beika buni yokoi de nai ideri amedo—mina bi nai roaita di urari. Ini adina beika bi buni na ura regi reida, idu makai regi anua reida. \v 19 Adina beika buni regi ura reida, mina bi de reida; idu vegu no ura de reida, mina bi toga reida. \v 20 Ye beika ura regi de reida, mina regida vonisi, gua bi diya na kaya yaku reida, idu bi vegu no nai ideri amedo, mina yaku redo. \p \v 21 Mina resi mina ida veitao reyaka: vegu buni regi ura regidari, vegu no bi nasa amedo. \v 22 Adina nai uka ideri na bi Sei di ago gira rofu ada reida. \v 23 Idu nai roaitari ago gira bouna moimai redo ma veida—bi nai mokena di ago gira rofu ruda resi vegu no di ago gira nai roaitari amedo, mina rofu na moisi ini diburari aedo. \v 24 Na bi sibogi amiye! Nai roaita di yau yaku muyena moi baedo; ye kaere yaku mina gutuna na moi vegu rigo? \v 25 Ye buni tora gade Sei maida, Iesu Keriso uni Varika amiye dada! \p Kamini na kaya nai mokena dudu Sei di ago gira naivo reida, idu nai roaita di vegu yaku vegu no di ago gira naivo redo. \c 8 \s1 Vima dudu vegu amena \p \v 1 Mina dada amiye kaere bi gua Iesu Keriso sa auta rededi bi nifafana de rego.\f + \fr 8.1 \ft Bura bedakai ka \fq kaere roaita di ura dada de, idu Vima dada nana rededi \ft nufa.\f* \v 2 Adina vegu mado Vima di ago gira Iesu Keriso dudu, vegu no ma muyena di ago gira ya\f + \fr 8.2 \fq ya; \ft bura bedakai \fq na \ft nufa; ma bedakai \fq una \ft nufa.\f* erufuyo. \v 3 Ini adina, ago gira beika anua regi regamo, roaita di ura yaku moi yau riyo dada, Sei yaku mina reyo. Ini Mida vegu no di roaita kana, ma vegu no rofu konori nifeidesi vegu no roaitari nifafana reyo. \v 4 Ye makai ago gira di mokena rorobo di ago una ideri moi rama aegedi dada, una kaere roaita di ura dada amena de resifa, idu vima dada amesifa. \v 5 Ini adina roaita di ura dada amededi vene bi roaita di ura rofu moke moke rededi, idu Vima dada amededi vene bi Vima di vegu rofu mokena aededi. \v 6 Adina roaita di ura rofu moke moke rena yaku muyena rofu ourefeidedo, idu Vima rofu mokena aena yaku vegu amena ma uka amuta rofu ourefeidedo. \v 7 Ye roaita di ura rofu moke moke rena bi Sei rofu tourage redo, ini adina bi Sei di ago gira gabireri raga de redo dada; rama, anua iniye redo. \v 8 Ma kaere roaita di ura yaku ourefeidededi bi, Sei di uka moi ada regi anua rededi. \p \v 9 Idu rama bi Sei di Vima yi ideri amedo vonisi, roaita di ura yaku de ya ourefeidedo; Vima maka ya ourefeidedo. Amiye kaere Keriso di Vima nufa de, bi diya ini. \v 10 Idu Keriso ya ideri amedo vonisi, rama mina roaita bi muyeyo vegu no dada, yi vima bi vegu amededi,\f + \fr 8.10 \fq yi vima bi vegu amededi; \ft o \fq Vima ya rofu bi vegu amena.\f* mokena rorobo dada. \v 11 Kamini Iesu muyenari gutuna moi dadi rae reyo amiye di Vima ya ideri amedo vonisi, mina Keriso muyenari gutuna moi dadi rae reyo amiye ini Vima ya ideri amedo dudu, yi roaita muyeyadi rofu vegu mago.\x + \xo 8.11 \xt 1 Cor 3.16\x* \p \v 12 Mina resi nai usika ourena, una bi roaita di ura dada amena ga rebinadi. \v 13 Adina roaita di ura dada amegedi vonisi, bi muyegedi; idu Vima dudu roaita di ura umuyegedi vonisi, vegu amegedi. \v 14 Ini adina amiye tau gade kaere Sei di Vima yaku ourefeidedo bi Sei di mida mida. \v 15 Adina ya bi Sei di kota rena rofu ori renari dudusa keto regi naivo naivo rei tavoi rena di vima de moiyadi, idu ya bi vadema aena di Vima mida mida kana moiyadi, ye ina dudu raka nisifa, “Baba! nai Madini!”\x + \xo 8.15 \xt Mk 14.36\x*\x + \xo 8.15 \xt Gal 4.5–7\x* \v 16 Vima iniye yaku uni vimasa ninegau resifa una bi Sei di mida mida. \v 17 Ye una bi ini mida mida vonisi, bi biyaguna kana Sei di beika baika Keriso sa moigifa; una ka ini vabara inasa moigi inasa esika guraugifa vonisi. \s1 Gabi vabara \p \v 18 Adina gua mina ariri di esika esika gurausifa nai mokenari bi keika, mina vabara tora una rofu moi ogau rigo kana de iniye. \v 19 Ini adina beika tau Sei yaku riyo bi uka dadina dudu, Sei di mida mida bi moi ogau rina meda tua rededi. \v 20 Adina beika tau Sei yaku riyo bi tavoi rena vegu di vava gabireri aeyo, ini ura dudu bi de, idu ina kaere ura reyo dada. Ye uka mokena dudu reyo,\x + \xo 8.20 \xt Gen 3.17–19\x* \v 21 ye beika tau Sei yaku riyo, bi moi no rina di naivo naivo rei tavoi rena gabireri gutuna erufugo, ma bi Sei di mida mida di vabara di erufuna moiyainedi. \v 22 Ini adina una una diba beika tau Sei yaku riyo, bi rema mida odigi gera redo di esika kana gogo anana nigamadi kumo gua mini. \v 23 Una bi Sei di beika siko maro mina moiyafa; bi ini Vima. Ma mina beika tau Sei yaku riyo ina maka de, idu uniye uni uka dadina dudu mida mida kana\f + \fr 8.23 \fq mida mida kana; \ft bura bedakai mina ago nufa de.\f* vana regi rofu tua regasa uni ideri ka anana nisifa. Mina bi uni roaita di davana rego rofu.\x + \xo 8.23 \xt 2 Cor 5.2–4\x* \v 24 Adina mina uka mokena dudu una bi moi vegu riyo. Ye uka mokena vesifa bi uka mokena rama de. Ini adina kaere yaku beika vedo mina rofu uka mokena aedo ba ide? \v 25 Idu beika vena kode, mina rofu uka mokena aegifa vonisi, toro dudu tua resifa mini. \p \v 26 Mina makai yau nisifari, Vima una aededo. Ini adina gokai usa usa nigi kana niyaine una toto, idu Vima ina kaya sina amiye yokoi nigi anua redo, mina una rofu anana nina dudu guyaguya nido. \v 27 Kamini amiye kaere uka meko ideri vedo bi Vima di mokena diba, adina Vima yaku Sei di ura dada ini vene rofu guyaguya nido dada. \p \v 28 Ye una diba beika baika tau gade yaku Sei uka madedi vene rofu buni kana reremama regedi, mina vene kaere ini nirorotari rena sina dada raka niyo. \v 29 Adina mina vene kaere senagi diba niyo bi senagi ka ini Mida di vima kana nigi abidi reyo, ye dubuiyaka ma tobaiyaka tau di fogori ourena Mida niyaine. \v 30 Kamini kaere senagi auba reyo, ka bi raka niyo; ma kaere raka niyo, ka bi ini vegu moi rorobo riyo; ma kaere ini vegu moi rorobo riyo, ka bi inasa vabara anarauda reyo. \s1 Sei di uka mana Iesu Keriso dudu \p \v 31 Ye mina rofu bi beika nigifa? Sei unasa vonisi, bi kaere yaku uni tuma amiye nigo? \v 32 Ini Mida moi gira de reyo, idu una tau gade rofu maro—ye makai ina ka beika baika tau gade davana nufa de una mago. \v 33 Kaere yaku Sei di auba reyo vene rofu nitourage rego? Sei iniye ini vegu moi rorobo riyo! \v 34 Kaere nifafana reyo? Iesu Keriso bi muyeyo, ma besa ka moi dadi rae reyo; ina bi Sei di vana rama eta rofu ameinu reyo. Rama bi una rofu ka guyaguya nido! \v 35 Kaere yaku Keriso di uka mana gutuna una moi gaima rigo? Toe, uka vorivori, esika mana, adabo, faisara, ori ravegeragera ba kefate yaku una moi gaima rigo ba? \v 36 Bura reyo kana,\x + \xo 8.36 \xt Ps 44.22\x* \q1 “Ya dada meda doba tauri una umuyedo; \q2 una bi mamoe umuyegi kana mokedo.” \m \v 37 Ide mada, mina beika tau gaderi ina kaere una uka maro dudu, una bi besa etei risifa! \v 38 Adina nai mokenari bi rama muyena, vegu, naivo naivo vima, ourefeidena vene, beika baika gua amededi, beika baika gabi amegedi, vava, \v 39 beika baika odorori amededi, beika baika mokari amededi ba beika baika idana tauri Sei yaku riyo, bi Sei di uka mana Iesu Keriso uni Varika amiye dudu, una moi gaima de rigedi. \c 9 \s1 Sei ma ini vene \p \v 1 Keriso ideri ago rama nida; ofa ofa de nida. Nai uka di mokena Vima kikifasa ninegau resifa: \v 2 Nai uka meko ideri bi iriyeduka tora ma toga esika reida. \v 3 Ini adina nai ura bi na kaya kiraini nisi Keriso gutuna moi gaima rigo, nai dubuiyaka ma tobaiyaka dada, kaere bi roaita dudu nai vene. \v 4 Ina bi Israel vene, ma Sei di mida mida kana vana rena, ini vabara oteimaro; uka ago, ago gira mana, ida ramari nivakena ma nitore rena ago bi ina vene di.\x + \xo 9.4 \xt Ex 4.22\x* \v 5 Ini tutubena bi roka tora tora nufa vene, ma Keriso ina vene rofu vata niyo, kaere bi beika baika tau noibanu odoro di Sei ma toga toga buni tora gade mado! Rama. \p \v 6 Idu Sei di ago ini nitore rena ago de moi rama aeyo kana, mina de nida. Ini adina Israel di tutubena vene tau noibanu bi Sei di amiye rama de. \v 7 Kamini bi Abraham di tutubena vene, idu ina tau gade bi diya ini mida mida rama. Adina niyo, “Yi tutubena vene bi Isaac gutuna baegedi.”\x + \xo 9.7 \xt Gen 21.12\x* \v 8 Mina yaku nido roaita dudu mida mida\f + \fr 9.8 \fk roaita dudu mida mida: \ft Mina bi Abraham di tutubena ini mida Ishmael gutuna, kaere bi ini naivo naivo rei tavoi rema Hagar odiyo (Gal 4.22–23 baku re).\f* bi diya Sei di mida mida; idu nitore rena ago di mida mida ina bi tutubena vene rama kana nimaro. \v 9 Adina nitore rena ago bi makai niyo: “Mina kana medari dairigida ma Sarah bi rumana mida odigo.”\x + \xo 9.9 \xt Gen 18.10\x* \p \v 10 Ma mina maka de, idu Rebecca ka rumana yokoi maka, uni aufakai Isaac sa, rivo niyori rumana mida \v 11-12 vata nina koderi vegu buni o no yokoi yaku rena koderi, Rebecca rofu niyo, “Ourena mida yaku usika mida di naivo rego.” Makai Sei di abidi rena di ida toga toga amebiyaine, ini reremama rena dada de, idu Sei di raka nina dudu maka.\x + \xo 9.11-12 \xt Gen 25.23\x* \v 13 Makai bura reyo kana, “Na yaku Jacob uka maraka, idu Esau rofu gubuyo reyaka.”\x + \xo 9.13 \xt Mal 1.2–3\x* \p \v 14 Kamini una yaku beika nigifa? Sei bi mokena rorobo de vegu nufa ba? Ide iniye! \v 15 Adina Moses rofu yomakai niyo, “Amiye kaere iriyeduka regi ura reida bi makai regida; ma kaere uka magi ura reida bi regida.”\x + \xo 9.15 \xt Ex 33.19\x* \v 16 Ye diya amiye yaku beika ura regi resi moimai regika redo, idu Sei kaere iriyeduka redo, bi beika ina ura regi redo mini. \v 17 Adina Sei di ago yaku Pharaoh rofu makai niyo, “Ye mina nirorotari rena ago rofu ya moi kini reyaka, nai vava ya ideri oteimagida dada, ma kono tora noibanuri nai roka nirausi reyaine.”\x + \xo 9.17 \xt Ex 9.16\x* \v 18 Mina resi amiye kaere ura iriyeduka regi ina rofu redo, bi makai rego, ma kaere ura ini uka meko moi gira rigi redo, bi ka makai ina rofu rego mini. \s1 Sei di gubuyo ma ini iriyeduka \p \v 19 Mina dada na rofu nigiya, “Beika resi toga emado? Adina amiye yokoi ini ura rofu ruda de rego.” \v 20 Idu, nai asini, ya bi kaere, ma Sei rofu nikabai reisa? Kono kaka urena\f + \fr 9.20 \fk urena: \ft Mina bi amiye nigika nido.\f* yaku kaere riyo amiye rofu nikaitegi de rego, “Beika resi makai na riyo?”\x + \xo 9.20 \xt Is 29.16; 45.9\x* \v 21 Ya ya diba urena riyo amiye bi ini vava nufa mina dikina yokoi maka dudu urena remanu riyaine; yokoi bi amiye yaku ari tavoiri moi reremama redo ma yokoi bi meda tora torari maka moi reremama redo. \p \v 22 Sei yaku ini gubuyo iniye ma ini vava ura redo oteimagi reyo, idu toro iniye dudu, gubuyo moisi moi no regika rena urena rofu, are rei gira resi tua regamo. \v 23 Ye makai reyo bi ini vabara di buni tau, iriyeduka rena urena rofu, vabara moigi, senagi dogo reyo ma moi ogau riyainedi. \v 24 Mina ka bi una kaere raka niyo, diya Jew vene fogori maka, idu tutubena idana vene di fogori ka. \v 25 Ye Hosea di burari niyo kana:\x + \xo 9.25 \xt Hos 2.23\x* \q1 “Amiye kaere diya nai vene \q2 ‘Nai vene’ roka nigida. \q1 Ye rema kaere uka de maraka \q2 ‘Nai uka maida rema’ roka nigida. \q1 \v 26 Ma mina sana ramari ina vene rofu nioteimagamo, ‘Ya bi diya nai vene,’\x + \xo 9.26 \xt Hos 1.10\x* \q2 mironari vegu amedo Sei di mida mida roka nigo.” \m \v 27 Ye Isaiah yaku Israel dada raka niyo: \q1 “Gokai Israel vene bi davara seriri vasa bubudo kana, \q2 idu bedakai maka moi vegu rigo;\x + \xo 9.27 \xt Is 10.22–23\x* \q1 \v 28 adina Varika amiye yaku kono amiye noibanu tua de resi \q2 ini kota rena ago niogau rei vau rego.” \m \v 29 Ye Isaiah senagi niyo kana, “Isivaga iniye\f + \fr 9.29 \fk Isivaga iniye: \ft Greek agori mina bi \fq Ruda vene di.\f* Varika amiye uni tutubena vene bedakai de fereyagadu vonisi, una bi Sodom kana niyadu ma Gomorrah kana una moi riyadu.”\x + \xo 9.29 \xt Is 1.9\x* \s1 Paul di usa usa nina ago Israel vene rofu \p \v 30 Kamini beika nigifa? Ye tutubena idana vene, kaere mokena rorobo maina de regamadi, bi kamini moiyadi. Mina mokena rorobo bi mokena vari gira aena dudu moiyadi. \v 31 Idu Israel vene yaku mokena rorobo rofu ourefeidegika di ago gira maina regamadi ma mina\f + \fr 9.31 \ft Bura bedakai ka \fq mokena rorobo di \ft nufa.\f* ago gira baku de reyadi. \v 32 Ye beika resi bi makai? Ini adina mokena vari gira aena dudu maina de reyadi, idu\f + \fr 9.32 \ft Bura bedakai ka \fq ago gira di \ft nufa.\f* reremama rena dudu kana. Ye ina yaku “yuka futu regika fore” fafau futu reyadi, \v 33 bura reyo kana:\x + \xo 9.33 \xt Is 28.16\x* \q1 “Ve kumo, na yaku Zion ri \q2 yuka futu regika fore \q2 ma amiye moi keto rego rabema aeyaka. \q1 Ye kaere ina fafau mokena vari gira aego, maena de rego.” \c 10 \p \v 1 Usika ourena, nai uka meko dudu, ura resi Sei rofu usa usa nida, ye ina\f + \fr 10.1 \fq ina; \ft bura bedakai \fq Israel \ft nufa.\f* vene bi moi vegu riyaganedi! \v 2 Ye ina vene yaku Sei rofu mokei tora rededi ma ninegau reida, idu ini mokei tora rena Sei rofu bi diba ni mona de dada. \v 3 Adina ina vene bi Sei di mokena rorobo vegu toto, idu iniye ini mokena moi rorobo rigika maina resi Sei di mokena rorobo vegu gabireri raga de reyadi. \v 4 Adina Keriso yaku ago gira di tu moi fudika reyo, ye amiye tau noibanu, kaere mokena vari gira aegedi, bi ini mokena moi rorobo rigo. \s1 Moi vegu rina bi amiye tau noibanu rofu \p \v 5 Ini adina Moses yaku mokena rorobo ago gira dada makai bura reyo: “Amiye kaere ago gira di ago neidego bi makai dudu vegu ameibobigo.”\x + \xo 10.5 \xt Lev 18.5\x* \v 6 Idu mokena rorobo mokena vari gira aena dada bi makai nido: “Yi uka mekori ga ni, Kaere omari bogo?” (mina bi Keriso moi degika kana).\x + \xo 10.6 \xt Deut 30.12–14\x* \v 7 “O: Kaere kono ruba soku torari nego?” (mina bi muyena vene gutuna Keriso moi baegika kana). \v 8 Idu beika nido bi yomini: “Ago bi ya atafuri amedo; bi yi venari ma yi uka mekori amedo”—mina bi, nirausi resifa mokena vari gira aena di ago mini. \v 9 Ini adina Iesu bi Varika amiye, yi vena dudu niogau resi yi uka mekori Sei yaku Iesu muyena gutuna moi dadi rae reyo, mina mokena vari gira aegiya vonisi, bi ya moi vegu rigo. \v 10 Adina amiye yokoi yaku uka meko dudu mokena vari gira aegori, bi moi rorobo rigo; ye vena dudu niogau regori, bi moi vegu rigo. \v 11 Ini adina Sei di agori yomakai niyo, “Amiye kaere ina rofu mokena vari gira aego, bi maena de rego.”\x + \xo 10.11 \xt Is 28.16\x* \v 12 Adina Jew vene ma tutubena idana vene\f + \fr 10.12 \fk tutubena idana vene: \ft Greek agori mina bi \fq Greek vene.\f* bi idana de; Varika amiye yokoi maka bi ina tau vakoi di, ma amiye tau gade kaere ina raka nigedi bi beika baika tau gade mago. \v 13 Ini adina “Amiye kaere Varika amiye di roka raka nigo bi moi vegu rigo.”\x + \xo 10.13 \xt Joel 2.32\x* \p \v 14 Idu ina rofu mokena vari gira de aeyadi vonisi, bi gokai ina raka nigedi? Ma ina fafau toga de neideyadi vonisi, bi gokai mokena vari gira aegedi? Ma amiye yokoi ago nirausi de reyo vonisi, bi gokai neidegedi? \v 15 Ma de nifeideyo vonisi, bi gokai ago nirausi regedi? Bura reyo kana, “Ago buni niogau rededi vene di okina bi buni vayavaya!”\x + \xo 10.15 \xt Is 52.7\x* \v 16 Idu diya amiye tau gade yaku ago buni neideyadi. Adina Isaiah niyo, “Varika amiye, kaere yaku uni ago neidesi mokena vari gira aeyo?”\x + \xo 10.16 \xt Is 53.1\x* \v 17 Ye mokena vari gira aena bi neidena gutuna moi baedo; ma neidena bi Keriso di ago gutuna moi baedo. \p \v 18 Idu nikaiteida: bi mina sina de neideyadi ba? Rama iniye neideyadi—ini adina:\x + \xo 10.18 \xt Ps 19.4\x* \q1 “Ini goroka bi kono tora noibanuri, \q2 ma ini ago ka gagani tora noibanuri urafo rei diyo.” \m \v 19 Dudusa nikaiteida: Israel vene bi diba niyadi ba ide? Moses siko nikabai reyo:\x + \xo 10.19 \xt Deut 32.21\x* \q1 “Na yaku kaere bi gagani de vene dudu \q2 ya moi maunu nigida; \q1 ma ada yora de gagani vene dudu \q2 ya moi gubuyo regida.” \m \v 20 Kamini Isaiah ori de dudu yomakai niyo,\x + \xo 10.20 \xt Is 65.1\x* \q1 “Kaere na maina de regamadi vene yaku na baku reyadi; \q2 kaere na usa de nigamadi vene rofu ogau niyaka.” \m \v 21 Idu Israel vene fafau yomakai niyo, “Meda doba ideri neidena de ma ruda ruda vene rofu nai vana moi roto rigamaka.”\x + \xo 10.21 \xt Is 65.2\x* \c 11 \s1 Sei di iriyeduka Israel vene rofu \p \v 1 Kamini nikaiteida: Sei yaku ini vene fufuta maro ba? Ide iniye! Na kaya ka bi Israel amiye, Abraham di tutubena yokoi, Benjamin di rubu di.\x + \xo 11.1 \xt Phil 3.5\x* \v 2 Sei yaku ini senagi diba niyo vene rofu gedu de maro. Ya bi Sei di ago Elijah fafau di bura diba ba ide? Ina yaku Israel vene gedu maraine Sei rofu niguba reyo: \v 3 “Varika amiye, yi ago nidedi vene umuyesi yi ori sisika rena fore fata moi no resi na maka fereyadi ma na umuyegika rededi.”\x + \xo 11.3 \xt 1 Kgs 19.10, 14\x* \v 4 Idu Sei bi beika ago ina rofu nikabai reyo? Bi makai niyo, “Na bi amiye 7,000 fereyaka, kaere bi Baal\f + \fr 11.4 \fk Baal: \ft Mina bi ofa sei yokoi. Senagi Israel vene ini gagani amena koderi, mina gagani ameyadi vene Baal nivakegamadi. Gabi Israel vene bedakai ka mina ofa sei nivakegamadi, ye Sei ina rofu gubuyo tora gade reyo dada.\f* rofu efuka de meimiyadi.”\x + \xo 11.4 \xt 1 Kgs 19.18\x* \v 5 Ye gua Sei ka buni tora gade dudu tau de auba reyo. \v 6 Idu bi buni tora gade dudu vonisi, reremama buni dudu bi de; ye makai kana buni tora gade bi rama de.\f + \fr 11.6 \ft Bura bedakai ka \fq Idu reremama buni dudu vonisi, bi toga buni tora gade dudu de; ye makai kana reremama buni bi rama de \ft nufa.\f* \p \v 7 Kamini beika bi makai vata niyo? Israel vene beika maina reyadi bi de moiyadi. Auba reyo vene maka moiyadi, idu tora noibanu di uka meko bi moi gira riyo. \v 8 Bura reyo kana, “Sei yaku varei muyena kana vegu maro kumo gua mamo; ye nemoko dudu de vesi anema dudu de neidededi.”\x + \xo 11.8 \xt Deut 29.4; Is 29.10\x* \v 9 Kamini David yaku yomakai niyo:\x + \xo 11.9 \xt Ps 69.22–23\x* \q1 “Ini iruku irina teiboro\f + \fr 11.9 \fk iruku irina teiboro: \ft Mina di adina bi uka ago nirorotari reyadi…ye makai dudu Sei yaku ini mokena rofu gedu maro.\f* kero resi fate ma afana kana ina rofu niyainedi; \q2 ye futu resi kaunava moiyaganedi! \q1 \v 10 Ini nemoko moi mukuna re kumo nene ga reyagane; \q2 ini uboma moi foki risi makai dudu toga toga amebiyagane.” \p \v 11 Ye nikaiteida: Futu resi keto reyadi, ye dudusa de dadigedi ba? Ide iniye! Idu ini vegu no reyadi dudu moi vegu rina yaku tutubena idana vene rofu moi baeyo, ye Israel vene moi maunu reyaine. \v 12 Ye gua ini vegu no rena bi kono tora noibanu di vene rofu, beika baika tau moi baeyo, ma ini uketo rena bi tutubena idana vene rofu ka beika baika tau moi baeyo. Ye gokai besa ini beika baika tau moina ini moi tanu regori! \s1 Tutubena idana vene di moi vegu rina \p \v 13 Kamini gua ya tutubena idana vene rofu nida: nai moimai moi kikifa reida, na bi tutubena idana vene di nifeidena amiye dada. \v 14 Ye makai reyaka, nai Jew vene moi maunu rigi kumo Sei yaku bedakai moi vegu riyaine. \v 15 Ini adina gedu maradiri, bi kono tora noibanu di vene Sei sa uka yokoi maka niyadi. Ye Sei yaku nimaro mina bi beika? Bi muyenari gutuna dairisi vegu amegedi mini! \p \v 16 Ouresi beredi bado Sei rofu magori, mina beredi noibanu bi moi kikifa rigo. Yabo daru bi kikifa vonisi, ini teteka tau ka bi kikifa. \v 17 Idu yabo teteka bedakai moi odesi makuyadiri, ya bi \it olive\it* yabo tuma di meto kana, yabo teteka bedakai di fogori kake riyo, ma gua \it olive\it* yabo di daru di iruku inasa rau reisa. \v 18 Ye mina teteka dada ga nivasena re. Makai regiya vonisi, mokei mona re ya kaya bi daru moi gira de reisa—idu daru bi ya moi gira redo. \p \v 19 Kamini ya makai nigiya, “Teteka moi odesi makuyo na kake rigi dada.” \v 20 Mina ago bi rama. Moi odesi makuyo, ini mokena vari gira de aeyadi dada, idu ya bi are rei gira reisa, yi mokena vari gira aeyo dada. Idu ya kaya mokei odoro ga re; idu ori dudu are rei gira re. \v 21 Adina Sei yaku de ya ferego, ini adina yabo di teteka rama ka de fereyo dada. \v 22 Sei di uka buni ma ini uka gira neide mona rebi: uka gira keto reyadi vene rofu, idu ini buni ideri amegiya vonisi, ini uka buni bi ya rofu toga mago. Makai de regiya vonisi, bi ya ka ya nugai makugo. \v 23 Ma ina vene ka dairisi dudusa mokena vari gira aegediri, bi dairisi kake rigo, ini adina Sei dudusa kake rigi di vava nufa. \v 24 Adina tuma \it olive\it* yabo di vegu rama dada, nugasi vana yaku dogo rena \it olive\it* yabo di vegu rama de dada, kake riyo, ye gokai besa besa mina teteka rama bi dudusa dairisi iniye di \it olive\it* yabo kake rigedi. \s1 Sei di iriyeduka amiye tau noibanu fafau \p \v 25 Nai usika ourena, ya kaya yi mokenari diba nigedi baebu, na ura reida ya bi mina sui ago diba nigedi: Israel vene di uka bi gira dudu amei bogo tutubena idana vene tau gade dui rena di meda vata ni vau rego mamo. \v 26 Ye mina ida dudu Israel vene tau vakoi moi vegu rigo, bura reyo kana:\x + \xo 11.26 \xt Is 59.20\x* \q1 “Moi vegu rina amiye bi Zion gutuna desi \q2 Sei di vegu de rena Jacob di tutubena di fogori umeki rego. \q1 \v 27 Ye ini vegu no koite magori, \q2 mina bi nai uka ago ina venesa.\x + \xo 11.27 \xt Jer 31.33–34\x*” \m \v 28 Ago buni dada, ina vene bi Sei di tuma vene, ye makai yi ida Sei rofu ekeyo. Idu omaro dada, ina vene bi ini tutubena vene rofu uka maro. \v 29 Adina beika baika Sei masi kaere vene raka nido dada, bi ini mokena remanu de moido. \v 30 Kamini meda yokoiri ya yaku Sei obe reyadi, idu gua iriyeduka moiyadi, ina vene bi obe reyadi dada. \v 31 Ye ina vene gua\f + \fr 11.31 \fq gua; \ft bura bedakai mina ago nufa de.\f* obe reyadi, iriyeduka ya rofu marori, ina vene ka iriyeduka moigedi. \v 32 Adina amiye tau gade Sei di ago de neideyadi ma vegu no di kota ideri aeyo, ye mina vene tau noibanu iriyeduka rego. \s1 Sei di roka moi odoro rina \p \v 33 Aiyo, Sei bi buni iniye iniye; ini mokena tora ma ini diba bi isivaga iniye! Amiye yokoi yaku ini kota rena di adina baku de resi ini vegu rena di ida ka diba de nigo.\x + \xo 11.33 \xt Is 55.8\x* \q1 \v 34 “Adina kaere yaku Varika amiye di mokena diba niyo? \q2 O kaere bi nineu rego?\x + \xo 11.34 \xt Is 40.13\x* \q1 \v 35 O kaere yaku beika baika maro,\x + \xo 11.35 \xt Job 41.11\x* \q2 ye ina yaku ya mai dairigo?” \m \v 36 Adina beika baika tau gade bi ina gutuna, ina dudu ma ina rofu di. Vabara bi toga toga ina rofu di! Rama.\x + \xo 11.36 \xt 1 Cor 8.6\x* \c 12 \s1 Sei naivo rena vegu amenari \p \v 1 Mina dada nai usika ourena, na yaku Sei di iriyeduka dudu ya niguba reida ya vegu amegasa yi roaita Sei rofu mafa, ori sisika rena kana; mina bi Sei rofu kikifa ma ada rei mona rena kana, ma ka bi yi vima dudu Sei nivakena vegu. \v 2 Mina kono di mokena kana mokena ga refa, idu yi mokena moi ruaka dudu yi vegu moi idana rifa, ye ebene rena dudu, Sei di ura bi beika diba nigedi—mina bi buni, ada rei mona rena ma rorobo iniye. \p \v 3 Adina buni tora gade na maro dudu, na yaku ya amiye tau gade rofu nida ya kaya moi odoro rinari beika bi buni de, makai ga mokefa, idu mokena buni maka dudu mokefa, amiye neinei ini mokena vari gira aena Sei yaku maro makai kana rebifa. \v 4 Ini adina roaita yokoi makari bi ini teteka eta tau nufa, ma mina teteka ini moimai yokoi maka bi de.\x + \xo 12.4 \xt 1 Cor 12.12\x* \v 5 Ye una bi tau, idu Keriso ri, bi roaita yokoi maka, ye una tau vakoi uniye uniyesa bi mina roaita yokoi maka di teteka. \v 6 Sei yaku beika baika una maro bi idana idana ini buni tora gade una maro dada. Ye reremama renadi: amiye kaere Sei di ago nigo, bi ini mokena vari gira aeyo dada reyaine;\x + \xo 12.6 \xt 1 Cor 12.4–11\x* \v 7 kaere naivo rego, bi naivo reyaine; kaere oteimago, bi oteimaraine; \v 8 kaere niegira rego, bi niegira reyaine; kaere mago, bi anarauda reyaine; kaere ourefeidego, bi ourefeide mona reyaine; kaere iriyeduka rego, bi ada dudu reyaine. \p \v 9 Ofarosi vegu dudu ga uka ma. Beika bi no, mina rofu gubuyo re; beika bi buni moi gira ri. \v 10 Ya ya kaya ya kaya usika ourena kana uka mafa. Ya kaya ya kaya moi akeke resi ya kaya ya kaya kikifa refa. \v 11 Mokei tora renari kosika ga refa; Vima dudu reremama rei mona resi Varika amiye naivo refa. \v 12 Uka mokenari ada refa; esika esika moinari are rei gira refa; usa usa ninari bi niduri refa. \v 13 Sei di vene rofu ini fore keika fafau tanu resi okina vene gaba regi di ida maina refa. \p \v 14 Kaere ya esika esika madedi vene rofu buni tora gade mafa—buni tora gade masi nikiraini ga refa.\x + \xo 12.14 \xt Mt 5.44; Lk 6.28\x* \v 15 Kaere ada rededi vene inasa ada refa; kaere isaka nidedi venesa isaka nifa. \v 16 Ya iniye iniye di mokena rofu uka yokoi maka mokefa. Ya kaya moi odoro ga rifa, idu ave nidedi venesa auta refa.\f + \fr 12.16 \fq ave nidedi venesa auta refa; \ft o \fq ave nina kana moimai refa.\f* Yi mokenari ya bi mokena tora nufa makai toga ga mokefa.\x + \xo 12.16 \xt Prov 3.7\x* \p \v 17 Amiye yokoi yaku vegu no ya rofu reyori, bi dairisi vegu no ina rofu ga refa, idu amiye tau gade di nemokori, beika vegu bi kikifa mina regika mokefa. \v 18 Ya dada amiye tau gadesa uka amuta dudu amebifa; ya makai regedi bi buni. \v 19 Nai uka maida vene, ya kaya rofu vegu no dairisi ini obini ga mafa, idu mina obini Sei di gubuyo iniye rofu ferefa. Adina bura reyo kana, “Varika amiye nido, Na yaku vegu no dairisi ini obini magida; mina obini bi nai.”\x + \xo 12.19 \xt Deut 32.35\x* \v 20 Idu: “Yi tuma amiye rauna rego vonisi, bi iruku ma; koru vaigo vonisi, bi koru ma; adina makai regiyari, bi ini ada odoro ita vaido di iko aena kana; mina redo, adina bi moi maena rego.”\x + \xo 12.20 \xt Prov 25.21–22\x* \v 21 Vegu no yaku ga ya ebu reyaine, idu vegu buni buni dudu vegu no moi ebu re. \c 13 \s1 Ourefeidena vene di ago neidena \p \v 1 Amiye tau gade yaku ourefeidena vene di vava gabireri raga reyaganedi. Adina bi vava yokoi de, idu Sei yaku aeyo maka. Ye Sei yaku gua amededi ourefeidena vene ini vava maro. \v 2 Mina dada amiye kaere ourefeidena vene rofu ruda rego, bi Sei yaku beika ago gira niyo, mina rofu ruda rego, ye kaere makai regedi, bi kota rena vegu moigedi. \v 3 Adina amiye reremama buni rego vonisi, bi ourefeidena vene ori de rego, idu vegu no maka rofu. Ya ura bi kaere vava nufa rofu bi ori de regiya ba? Ye beika bi buni mina re, ma ya nimago. \v 4 Ini adina ina bi Sei di naivo redo amiye yi buni rofu. Idu vegu no regiya vonisi, ori re, adina bi kaunava bi de mai tavoi redo. Adina bi Sei di naivo redo amiye, obini mana amiye, kaere vegu no redo amiye fafau Sei di gubuyo iniye aesi mago. \v 5 Mina dada amiye yokoi yaku ourefeidena vene di vava gabireri raga reyaine—Sei di gubuyo iniye rofu bu nina maka de, idu uka di mokena rofu ka. \p \v 6 Mina resi ya ka takesi moni fei rededi, adina ourefeidena vene bi Sei di naivo rededi vene, ma mina bi ini moimai mini.\x + \xo 13.6 \xt Mt 22.21; Mk 12.17; Lk 20.25\x* \v 7 Beika baika ya amiye tau gade rofu magedi bi mafa: takesi butu redo amiye dairisi takesi mafa; fore butu redo amiye dairisi fore mafa; matagini regedi amiye dairisi matagini refa; kikifa regedi amiye dairisi kikifa refa. \s1 Moimai ya kaya ya kaya rofu \p \v 8 Amiye rofu beika tau gade dairisi magedi bi mafa, ye iniye iniye rofu ka uka maragane; ini adina kaere bouna rofu uka mago, bi ago gira moi rama aego. \v 9 Ago gira bura reyadi kana, “Koa ga re; amiye umuyena ga re; duma duma ga re;\f + \fr 13.9 \ft Bura bedakai ka \fq ofa ago yokoi dada ga ni; \ft nufa.\f* amiye di beika baika rofu moke moke ga re”—ago gira bedakai bi, mina yokoi makari bae moi yokoiri riyo mini, “Ya kaya uka maisa kana, yi atafu amedo amiye uka ma.”\x + \xo 13.9 \xt Ex 20.13–15, 17; Lev 19.18; Deut 5.17–19, 21\x* \v 10 Uka mana yaku atafu amedo amiye rofu vegu no yokoi de redo; mina dada uka mana bi ago gira moi rama aedo. \p \v 11 Kamini ya ka mina diba dada, ye ya varena gutuna dadigedi meda nemoko bi gua vata niyo mini. Adina moi vegu rina bi gua una atafu iniye amedo, una siko mokena vari gira aeyafa medari kana de. \v 12 Uru niyo bi ari uvegika redo mini. Ye mukunari deda vegu no regamafa, bi makusi vabara di mari moinadi. \v 13 Ariu kana una nana rei mona renadi—pati tora tora ma koru gira irinari, koa rena ma uka ideri mokena nori, ruda rena ma gonemari ga renadi. \v 14 Idu Varika amiye Iesu Keriso ya fafau varuka kana akusi roaita vegu di ura regi mokena yokoi ga mokefa. \c 14 \s1 Ya kaya ya kaya kota ga refa \p \v 1 Ya kaere amiye ini mokena vari gira aena bi yeiva de, bi moi dui refa, idu ini mokena rofu ruda ga refa.\x + \xo 14.1 \xt Col 2.16\x* \v 2 Amiye yokoi yaku beika baika tau noibanu irigi mokena vari gira aedo, idu mokena vari gira yeiva de aedo amiye yaku roku baguru maka irido, vibani bi de. \v 3 Beika baika tau noibanu irido amiye yaku vibani de irido amiye rofu mokei itu ga reyaine, ma de irido amiye yaku mina tau noibanu irido rofu mokei no ga reyaine, adina Sei yaku moi dui reyo. \v 4 Ya bi gokai kana amiye yokoi ini moimai rei tavoi redo amiye rofu mokei no reisa? Ini ourefeidena amiye di nemokori maka are o keto rego vo nigo. Kamini duku rigo, adina Varika amiye yaku moi are rego dada. \p \v 5 Amiye yokoi mokedo meda yokoi bi kikifa ma meda yokoi bi kikifa de vo nido, idu amiye yokoi mokedo meda tau gade bi kikifa. Amiye neinei ini mokena rofu nirorotari reyaine. \v 6 Amiye kaere meda yokoi moi kikifa redo, Varika amiye di kikifa rofu redo.\f + \fr 14.6 \ft Bura bedakai ka \fq ma kaere meda yokoi moi kikifa de re, Varika amiye di kikifa rofu de redo \ft nufa.\f* Amiye kaere iruku irido, Varika amiye di kikifa rofu irido, buni tora gade Sei rofu mado dada; ye amiye kaere iruku deda de irido, Varika amiye di kikifa rofu de irido ka buni tora gade Sei rofu mado. \v 7 Adina una yokoi yaku ina kaya rofu amena de redo, ma una yokoi ka ina kaya rofu muyena de redo. \v 8 Vegu amegifa vonisi, Varika amiye rofu amegifa; muyegifa vonisi, Varika amiye rofu muyegifa. Ye, vegu amegifa ba muyegifa, una bi Varika amiye di. \v 9 Adina mina rofu Keriso muyeyo\f + \fr 14.9 \fq muyeyo; \ft bura bedakai \fq muyesi dadi rae reyo \ft nufa.\f* ma dudusa vegu amedo: ina bi muyeyadi vene ma vegu amededi vene di Varika amiye. \v 10 Ya beika resi yi dubuini o tobaini rofu mokei no reisa? O ya beika resi yi dubuini o tobaini rofu mokena tora de aesa? Adina una tau noibanu yaku Sei\f + \fr 14.10 \fq Sei; \ft bura bedakai \fq Keriso \ft nufa.\f* di kota rena amena sana budari are regifa.\x + \xo 14.10 \xt 2 Cor 5.10\x* \v 11 Adina bura reyo:\x + \xo 14.11 \xt Is 45.23\x* \q1 “Varika amiye nido, Na vegu ameida kana, \q2 amiye tau noibanu nai nemokori efuka meimisi \q2 ini afiye dudu niogau regedi na bi Sei.” \m \v 12 Ye una yokoi yokoi Sei rofu uni veguri amegasa beika regamafa kana nioteimagifa. \s1 Ya kaya ya kaya futu rena ga refa \p \v 13 Mina dada uniye uniye rofu mokei no regi dudusa ga resi uni dubuini o tobaini di idari futu regi, o erikigi beika yokoi toga toga ga aenadi. \v 14 Na yaku mokesi diba nida, Varika amiye Iesu dudu iruku yokoi bi kino de, idu amiye di mokenari be bi kino vonisi, makai ina rofu bi kino. \v 15 Adina yi beika irisa iruku yaku yi dubuini o yi tobaini moi uka esika rego vonisi, ya bi uka mana di ida nana de reisa. Ya beika irigi ura reisa, idu amiye kaere Keriso ina rofu muyeyo mina iruku irigiya, bi ina rofu vegu no, ye ini uka esika rego vonisi, bi mina ga re! \v 16 Mina dada beika yi mokenari bi buni, idu amiye yokoi ini mokenari bi no, ye nifafana rego vonisi, bi mina ga refa. \v 17 Ini adina Sei di ourefeidena amena sana bi diya beika una yaku iri-iri o koru gaga resifa di, idu bi Vima kikifasa mokena rorobo ma uka amuta ma ada rena. \v 18 Ye kaere yaku mina ida dudu Keriso naivo naivo rego, bi Sei di uka moi ada rei mona rego ma amiye bi ya nimagedi. \p \v 19 Mina ye, beika yaku uka amuta ma uniye uniye uni uka egira regi moi baego, mina maina renadi. \v 20 Iruku dada Sei di moimai moi no ga ri. Rama, beika tau noibanu bi ruaka, idu yokoi ini beika baika irido dudu amiye idana moi futu regori, mina bi no. \v 21 Buni bi vibani ma waini de irisi beika baika yi usika ourena moi futu rego, mina ka de regiya. \v 22 Ye yi mina beika baika rofu mokena vari gira aesari, bi ya ma Sei sa maka diba nifa. Kaere bi ini beika baika redo rofu nimado, ma ina kaya kota regi di adina nufa de, bi buni tora gade moigo! \v 23 Idu kaere amiye mokena remanu dudu iruku irinari, bi nifafana rego, ini adina ini iruku irina bi mokena vari gira aena dudu de dada. Adina beika baika mokena vari gira aena dudu de, bi vegu no. \c 15 \s1 Bedakai moi ada resi ya kaya makai ga refa \p \v 1 Una kaere uni mokena vari gira yeiva aesifa vene bi uniye moi ada ga renadi, idu kaere kaere ini mokena vari gira aena rofu yau nidedi vene, mina moi aedebinadi. \v 2 Una yokoi yokoi uni atafu amededi vene di buni ma ini mokena vari gira aena moi egira rena rofu, mina moi ada renadi. \v 3 Adina Keriso iniye moi ada de reyo, idu bura reyo kana, “Ya nifafana regamadi vene di ago bi na fafau yareyo.”\x + \xo 15.3 \xt Ps 69.9\x* \v 4 Adina beika tau senagi bura reyadi, bi una oteimagika bura reyadi, ye are rei gira rena ma Sei di ago di egira rena vegu dudu, una bi uka mokena nufa amegifa. \v 5 Kamini are rei gira resi egira redo Sei yaku mokena yokoi maka ya kaya ya kaya maraine, Iesu Keriso kana. \v 6 Ye ya tau vakoi makai goroka yokoi maka dudu, uni Varika amiye Iesu Keriso di Baba Sei di roka moi odoro riyainedi. \s1 Ago buni tutubena idana vene rofu \p \v 7 Mina dada Sei di vabara rofu Keriso ka ya\f + \fr 15.7 \fq ya; \ft bura bedakai \fq una \ft nufa.\f* moi dui reyo kana, ya kaya ya kaya moi dui refa. \v 8 Adina ya nida, Keriso yaku Sei di ago rama oteimagi roaita nugaradi vene\f + \fr 15.8 \fk roaita nugaradi vene: \ft Mina bi Jew vene.\f* di naivo rena amiye niyo. Ye makai nitore reyo ago ini aufakai rofu moi gira rigo. \v 9 Ma tutubena idana vene ka Sei di iriyeduka dada, ini roka moi odoro rigi regedi, bura reyo kana:\x + \xo 15.9 \xt 2 Sam 22.50; Ps 18.49\x* \q1 “Mina dada na bi tutubena idana vene di fogori yi roka moi odoro risi \q2 yi rokari uka ada dudu yauta nibigida.” \m \v 10 Dudusa niyo,\x + \xo 15.10 \xt Deut 32.43\x* \q1 “Ya tutubena idana vene, Sei di venesa vakoi ada refo!” \m \v 11 Ma dudusa ka niyo,\x + \xo 15.11 \xt Ps 117.1\x* \q1 “Ya tutubena idana vene tau noibanu Varika amiye di roka moi odoro rifo; \q2 ya amiye tau noibanu ini roka moi odoro rifo!” \m \v 12 Ma Isaiah dudusa yomakai niyo,\x + \xo 15.12 \xt Is 11.10\x* \q1 “Jesse di davari yokoi vata nigo; \q2 mina dadigo amiye bi tutubena idana vene ourefeidego, \q2 ye ini uka mokena mina amiye rofu aebigedi.” \p \v 13 Kamini Sei kaere bi uka mokena di adina, bi yi mokena vari gira aededi dudu, ada rena ma uka amuta noibanu yi ukari moi vata baeyaine, ye Vima kikifa di vava dudu uka mokena tau tora nina moibigedi dada. \s1 Beika resi Paul uka bubu dudu makai bura reyo \p \v 14 Nai usika ourena, ya vene dada na na diba, buni tau noibanu bi ya venesa vata baeyo; ya bi diba noibanu nufa ma ya kaya ya kaya oteimagedi. \v 15 Idu ago bedakai dada ori de iniye dudu, ya rofu bura reyaka, ya mina rofu mokeyaganedi dada. Ini adina Sei yaku buni tora gade na masi \v 16 Iesu Keriso di naivo amiye na riyo. Ye makai Sei di ago buniri, Sei ma amiye utari naivo redo amiye di moimai tutubena idana vene rofu moimai regida; ye Sei yaku tutubena idana vene di ori sisika rededi nimago, Vima kikifa dudu moi kikifa regori. \v 17 Mina dada Iesu Keriso sa bi buni na yaku nai moimai Sei rofu\f + \fr 15.17 \fk nai moimai Sei rofu: \ft Greek agori mina bi \fq Sei di beika baika. \f* nivasena reida. \v 18 Ini adina na yaku ago idana nina de regida, idu beika Keriso na dudu moimai reyo, mina maka nigida: tutubena idana vene ini ago neidena rofu moi baeyaka—ago ma vegu dudu, \v 19 rebe ma mokena vegu di vava dudu, ma Sei di Vima di vava dudu—ye Jerusalem gutuna yavoi resi Illyricum gaganiri bosi idau Keriso di ago buni di moimai rei vau reyaka. \v 20 Ye makai ago buni nirausi regi ura iniye reida, idu Keriso di roka sena niyadi sanari de, amiye idana di moimai fafau akugida baebu. \v 21 Idu bura reyo kana:\x + \xo 15.21 \xt Is 52.15\x* \q1 “Kaere ina rofu de nioteimaro vene bi vegedi, \q2 ma kaere neidena de reyadi vene bi diba nigedi.” \s1 Paul bi Rome bogika nirorotari reyo \p \v 22 Mina resi meda tauri na ya rofu bae nena bi gana riyo.\x + \xo 15.22 \xt Rom 1.13\x* \v 23 Idu gua, mina roroari nai moimai bi koina niyo, ma lagani tauri baesi ya vegika ura regamaka dada, \v 24 nai uka mokenari, Spain rofu bogika, yavoi resi ya vene vesi ada resi ari bedakai oto regida ma nai yava ika oto dinari na aedegedi. \v 25 Idu gua, na bi Sei di vene siko aedegika Jerusalem rofu bogida.\x + \xo 15.25 \xt 1 Cor 16.1–4\x* \v 26 Ini adina Macedonia ma Achaia ekalesia vene bi Jerusalem ri Sei di vene fogori, irava vene rofu, fore be butu butu resi magi ura rededi. \v 27 Ini ura makai regi ada reyadi, ma ini obini bi mai dairigedi. Ini adina tutubena idana vene bi baeyadi ma Vima di buni tora gade Jew vene yaku moiyadi, bi ina rofu rau regedi. Ye ina vene ka ini beika baika nufa naivo reyagane dada.\x + \xo 15.27 \xt 1 Cor 9.11\x* \v 28 Mina dada na mina moimai rei vau rena fore butu reyadi, ina rofu moi baesi feresi ya egoru resi Spain bogida. \v 29 Na na diba ya rofu baegidari, bi Keriso di\f + \fr 15.29 \ft Bura bedakai ka \fq ago buni di \ft nufa.\f* buni tora gade noibanusa. \p \v 30 Usika ourena, na yaku uni Varika amiye Iesu Keriso ma Vima di uka mana dudu ya niguba reida, ye Sei rofu na dada, nasa usa usa nina gira reyaganedi. \v 31 Makai usa nifa: ye mokena vari gira de aededi vene Judea ri ina rofu na moi vegu rigo, ma nai naivo rena vegu Jerusalem vene rofu, bi Sei di vene di nemokori bi buni. \v 32 Ye Sei di ura dudu, na bi uka ada dudu ya vene rofu baesi yasa asa moigida. \v 33 Ye uka amuta di Sei bi ya tau noibanusa amebiyainedi. Rama. \c 16 \s1 Paul yaku yuata nifeideyo \p \v 1 Kamini uni tobaini Phoebe ya vene rofu nimaida, kaere ka bi Cenchreae taoni di dubu di naivo redo rema yokoi. \v 2 Ya usa nida mina rema Varika amiye ideri ini vene di ida buni dudu afei dui resi ini beika baika nufa de mina aedesi maraganedi, ini adina bi amiye tau gade aedesi ka na aedeyo. \p \v 3 Na yaku Priscilla ma Aquila rofu yuata nifeideida; ina bi nasa vakoi Iesu Keriso di moimai resifa vene.\x + \xo 16.3 \xt Acts 18.2\x* \v 4 Nai vegu dada ini vegu eyaregika reyadi, ye diya na maka buni tora gade maida, idu tutubena idana vene di ekalesia vene tau gade ka ina rofu buni tora gade madedi. \v 5 Na ka ini yavari egogo rededi ekalesia vene rofu yuata nifeideida. \p Resi nai uka maida amiye Epaenetus rofu yuata nifeideida, kaere bi ouresi amiye Asia\f + \fr 16.5 \fq Asia; \ft bura bedakai \fq Achaia \ft nufa.\f* gaganiri mokena vari gira Keriso rofu aeyo. \v 6 Mary, ya vene rofu moimai tora reyo rema, ina rofu yuata nifeideida. \v 7 Andronicus ma Junia,\f + \fr 16.7 \fq Junia; \ft o \fq Junias; \ft bura bedakai \fq Julia \ft nufa.\f* nai davatu vene ma dibura yavari vakoi amegamafa vene, yuata nifeideida. Ina bi nifeidena tora vene kana diba niyadi; ina siko bi Keriso sa amegamadi, ma na bi gabi. \p \v 8 Nai uka maida amiye Varika amiye ideri, Ampliatus yuata nifeideida. \v 9 Uni moimai Keriso sa vakoi resifa amiye Urbanus ma nai uka maida amiye Stachys yuata nifeideida. \v 10 Keriso ebene resi nimaro amiye Apelles ma Aristobulus di yavari amededi vene yuata nifeideida. \v 11 Nai davatu amiye Herodion ma Narcissus di yavari amededi vene Varika amiye ideri yuata nifeideida. \p \v 12 Mirona Varika amiye ideri moimai rededi rema Tryphena ma Tryphosa ma nai uka maida rema Persis, kaere yaku Varika amiye ideri moimai tora reyo, yuata nifeideida. \v 13 Varika amiye di naivo amiye buni vayavaya Rufus ma ini nono, kaere ka bi nai nono kana, yuata nifeideida.\x + \xo 16.13 \xt Mk 15.21\x* \v 14 Asyncritus, Phlegon, Hermes, Patrobas, Hermas ma usika ourena inasa vakoi yuata nifeideida. \v 15 Philologus ma Julia, Nereus ma ini tobaini, ma Olympas ma Sei di vene tau vakoi inasa amededi yuata nifeideida. \p \v 16 Ya yokoi yokoi ekalesia vene di fuka refa. Keriso di ekalesia vene tau gade ya rofu yuata nifeidededi. \s1 Metona ago gira \p \v 17 Kamini nai usika ourena, amiye okusi Sei di ago buni ya oteimagamadi, mina rofu yabo daru kana ida gana ridedi vene nari rei gira regika, ya niguba reida; mina vene rofu bu nifa! \v 18 Adina mina kana vene bi uni Varika amiye\f + \fr 16.18 \ft Bura bedakai ka \fq Iesu \ft nufa.\f* Keriso di naivo de rededi, idu iniye ini uka mokededi kana resi ago amuta ma aunanaba dudu diba de vene di uka eru rededi. \v 19 Amiye tau gade yaku yi ago neidena diba niyadi, ye ya dada ada reida, idu nai ura reida ya bi beika baika bi buni rofu diba nigedi, ma vegu no rofu vegu no yokoi de nufa. \v 20 Ye atafuri, uka amuta di Sei yi yuka rafo gabireri Satani moi foyoma rego. \p Uni Varika amiye Iesu di buni tora gade bi ya venesa amebiyaine.\f + \fr 16.20 \ft Bura bedakai mina metona ago nufa de.\f* \p \v 21 Nai vakoi moimai resifa amiye Timothy ya yuata nifeidedo; nai davatu vene Lucius, Jason ma Sosipater ka makai rededi.\x + \xo 16.21 \xt Acts 16.1\x* \p \v 22 Na Tertius, kaere bi Paul di bura rena amiye, na kaya Varika amiye ideri ya yuata nifeideida. \p \v 23 Ini yavari na ma ekalesia vene tau noibanu moi dui reyo amiye Gaius ya yuata nifeidedo. Taoni di fore nari redo amiye Erastus ma uni dubuini Quartus ya yuata nifeidededi.\f + \fr 16.23 \ft Bura bedakai ka nanaka 24 nufa: \fv \ft 24\+fv* \fq Uni Varika amiye Iesu Keriso di buni tora gade bi ya tau gadesa amebiyaine. Rama; \ft bedakairi bi nanaka 27 usi aeyo.\f*\x + \xo 16.23 \xt Acts 19.29; 1 Cor 1.14; 2 Tim 4.20\x* \s1 Sei di roka odoro rena metona usa usa nina ago \p \v 25 Ye mina ago bi nai ago buni, Iesu Keriso nirausi rena ago, ye ina dada ya moi egira rego Amiye rofu; mina bi senagi senagi sui ago moi vabara riyo ago dada. \v 26 Idu gua mina ago bi niokuyadi, ma gagani gagani tau gade di vene bi Sei di ago niyadi vene di bura dudu diba niyadi, toga toga ameibobina Sei di ago gira dada. Ye makai mokena vari gira aesi ago neideyaganedi. \p \v 27 Diba nido maka Sei rofu bi toga toga vabara amebiyaine, Iesu Keriso dudu! Rama.\f + \fr 16.27 \ft Bura bedakairi nanaka 25–27 bi minari, ma ka 14.23 usi aeyadi; bura bedakairi bi 14.23 maka usi aeyadi; bura yokoiri bi 15.33 usi aeyadi.\f*