\id MRK Doromu-Koki \ide 65001 - Unicode (UTF-8) \h Mark \toc1 Ago buni Mark yaku bura reyo \toc2 Mark \toc3 Mk \mt2 Ago buni \mt1 Mark \mt3 yaku bura reyo \imt1 Ago di ini adina \im \bk Ago buni Mark yaku bura reyo\bk* ini ago ideri ini adina bi mini: “…Sei di mida Iesu Keriso di ago buni…” Minari Iesu bi moimai rena amiye ma vava nufa amiye. Ini vava bi ini oteimana ago ma vima no odoro ma amiye di vegu no koite makuna ideri amedo. Iesu iniye rofu niyo bi Amiye di mida, kaere bi desi ini vegu masi amiye ini vegu no kero reyagane dada. \ip \bk Mark\bk* yaku vegu rorobo dudu Iesu di sina niyo. Mina sina yokoi yokoi bi Iesu di moimai rena di sina, oteimana ago de. Ago tumu yokoi John Baptist ma Iesu di uka maina regika nivena ago koina nina koderi, Mark yaku Iesu di moi buni rena di vegu ma ini oteimana rofu bura reyo. Gabi Iesu di usi dina vene ina diba, idu Iesu di tuma vene di vegu no ina rofu moi tora riyadi. Ago metonari bi Iesu di vegu di fura remanu amegamori, ina satauro ikoko reyadi ma muyesi dadi rae reyo di sina niokuyadi. \ip Ago metona yokoi bi nanaka [ ] ideri amedo. Amiye be yaku nidedi mina ago bi amiye be yaku bura reyadi, diya \bk Mark\bk* yaku bura reyo. \iot Beika sina ideri \io1 Ago buni di adina \ior 1.1–13\ior* \io1 Iesu di moimai rena Galilee ri \ior 1.14—9.50\ior* \io1 Galilee gutuna Jerusalem rofu \ior 10.1–52\ior* \io1 Metona furari Jerusalem ideri ma adinari \ior 11.1—15.47\ior* \io1 Iesu dadi rae reyo di sina \ior 16.1–8\ior* \io1 Iesu veyadi ma omari dadi boyo \ior 16.9–20\ior* \c 1 \s1 John Baptist di nirausi rena ago \r (Mt 3.1–12; Lk 3.1–18; Jn 1.19–28) \p \v 1 Mina bi Sei di mida\f + \fr 1.1 \fq Sei di mida; \ft bura bedakai mina ago nufa de.\f* Iesu Keriso di ago buni yomakai kora reyo. \v 2 Sei di ago niyo amiye Isaiah yaku bura reyo\f + \fr 1.2 \fq niyo amiye Isaiah yaku bura reyo; \ft bura bedakai \fq niyadi vene yaku bura reyadi \ft nufa.\f* kana:\x + \xo 1.2 \xt Mal 3.1\x* \q1 “Sei yaku makai niyo, ‘Nai ago moi raga redo amiye yi budari nifeidegida. \q2 Yi ida moi dogo rego.’ \q1 \v 3 Amiye yokoi di goroka bi gagani autu sanari raka nido,\x + \xo 1.3 \xt Is 40.3\x* \q2 ‘Varika amiye di ida dogo resi \q2 ini dibo ida moi rorobo rifa.’” \p \v 4 Ma John Baptist gagani autu sanari vegu no feresi moi etagae rina ma Sei yaku ini vegu no koite makuna di babatiso di ago nirausi resi ina vene babatiso magamo.\f + \fr 1.4 \fq John Baptist gagani autu sanari…babatiso di ago nirausi resi ina vene babatiso magamo; \ft bura bedakai \fq John Baptist gagani autu sanari…babatiso di ago nigamo \ft maka nufa.\f* \v 5 Ye Judea gagani tora noibanu vene tau ma Jerusalem vene ina rofu baegamadi. Ye ini vegu no niogau regamadi ma Jordan koruri babatiso regamo. \p \v 6 John di varuka bi kamelo di ueta ma ini gagaba ukita maena bi boromakau di ro. Ini iruku bi kaufa ma kaoro di ona.\x + \xo 1.6 \xt 2 Kgs 1.8\x* \fig Kaufa|src="BK00059B.tif" size="col" ref="1.6" \fig* \v 7 Ma nirausi resi niyo, “Na usi baego amiye ini vava yaku nai vava etei riyo, ye na bi rorobo de efuka odesi ini yuka ro di maena younegida. \v 8 Na yaku koru dudu ya babatiso reyaka, idu mina amiye bi Vima kikifa dudu ya babatiso rego.” \s1 Iesu di babatiso rena ma uka maina regika nivena \r (Mt 3.13—4.11; Lk 3.21–22; 4.1–13) \p \v 9 Mirona ituari Iesu bi Nazareth taoni Galilee gutuna baeyo ma John yaku Jordan koruri babatiso reyo. \v 10 Iesu bi evade koru ideri gutuna bae iruruka resi ne reyori bi oma ekeyo ma Vima kikifa bi pune erena kana ina fafau rou reyo. \v 11 Ma goroka yokoi oma gutuna degasa niyo, “Ya bi nai uka maida mida; ada tora gade ya rofu reida.”\x + \xo 1.11 \xt Gen 22.2; Ps 2.7; Is 42.1; Mt 3.17; 12.18; Mk 9.7; Lk 3.22\x* \p \v 12 Ne ituari maka Vima kikifa yaku gagani autu sanari Iesu nifeideyo. \v 13 Ma gagani autu sanari meda 40 amegamori, Satani yaku vegu no reyainedi vonisi, ini uka maina regika niveyo. Ina bi tuma dona nadinasa amegamo ma Sei di naivo naivo vima yaku nari regamadi. \s1 Iesu oyena rutu vene 4 raka niyo \r (Mt 4.12–22; Lk 4.14–15; 5.1–11) \p \v 14 John Baptist moi gira reyadi fufuta rofu, Iesu Galilee ri nesi Sei di\f + \fr 1.14 \ft Bura bedakai ka \fq ourefeidena amena sana di \ft nufa.\f* ago buni nirausi regamo. \v 15 Resi niyo, “Gua bi Sei di meda, ma Sei di ourefeidena amena sana bi atafu okiyo. Yi vegu no feresi moi etagae risi ago buni rofu mokena vari gira aefa!”\x + \xo 1.15 \xt Mt 3.2\x* \p \v 16 Iesu bi Galilee moka daidai tora seriri bogasa bi Simon ini usika Andrew sa koruri fate makugamadi ma veyo, adina ina bi oyena rutu vene. \fig Na usi baefa ma oyena koda rena kana amiye nirutu rena ya rigida.|src="42_Mark1.16-20_CallingDisciples.tif" size="span" ref="Mk 1.16–20" \fig* \v 17 Iesu yaku ina vene rofu niyo, “Na usi baefa ma oyena koda rena kana amiye nirutu rena ya rigida.” \v 18 Minari maka ini fate feresi usi diyadi. \p \v 19 Doba deri bogasa bi uba dubuisa James ma John, Zebedee di mida, veyo. Ina yaku bouti fafau fate veika regamadi. \v 20 Iesu yaku evade uba dubuisa raka niyo ma ini baba Zebedee ma ini moimai rededi vene boutiri feresi usi diyadi. \s1 Amiye yokoi vima no nufa \r (Lk 4.31–37) \p \v 21 Iesu bi ini usi dina venesa Capernaum taoniri boyadi ma evade Sabati medari usa usa yava ideri dui resi amiye nioteimagi kora reyo. \v 22 Ye ini oteimana ago rofu tururu reyadi, adina ini oteimana bi kaere vava nufa amiye kana, ma ago gira oteimana vene kana de.\x + \xo 1.22 \xt Mt 7.28–29\x* \p \v 23 Mina ituari maka, amiye yokoi vima no nufa usa usa yavari raka niyo, \v 24 “Iesu Nazareth amiye, una rofu bi beika ura reisa? Ya bi una moi no regika okiyo ba? Na na diba ya bi kaere—ya bi Sei di Kikifa amiye!” \p \v 25 Ma emasi niyo, “Babo nisi mina amiye rofu yakusi di!” \p \v 26 Ma moi seko sako resi ababa nisi ini roaitari yaku diyo. \v 27 Amiye tau bi tururu resi iniye iniye nikaiteyadi, “Mina bi beika? Mina bi oteimana di ida ruaka yokoi mini ini vava nufa! Vima no rofu ago gira madori, neidesi anema yora nidedi!” \p \v 28 Kamini evade Galilee gagani tora noibanuri ini sina urafo rei diyo. \s1 Iesu amiye tau gade moi buni riyo \r (Mt 8.14–17; Lk 4.38–41) \p \v 29 Usa usa yava fereyadiri, evade James ma John sa Simon ma Andrew di yavari dui reyadi. \v 30 Ye Simon di imokai rema bi gauka resi roaita vaki vaki regasa ekamari varegamo, ma Iesu okiyori evade nioteimaradi. \v 31 Ye mina rema rofu bosi ini vana moisi moi dadiyo. Roaita vaki vaki bi fereyo ma iruku dabara resi nari regamo. \p \v 32 Uriyenauri meda nei tomu niyori, bi amiye yaku gauka vene tau ma vima no nufa vene tau Iesu rofu afei baeyadi. \v 33 Amiye tau mina taoniri amededi vene ka mina yava ida nefau okiyadi. \v 34 Ma Iesu yaku gauka vene tau gade moi buni risi vima no tau gade meki reyo. Resi vima no rofu ago ga niyaganedi niyo, adina mina vima diba ina bi kaere. \s1 Iesu yaku Galilee gaganiri sina nirausi reyo \r (Lk 4.42–44) \p \v 35 Kamini uriyaku gorogoro meda youna koderi, Iesu bi dadisi feresi gagani autu sanari disi usa usa niyo. \v 36 Ye Simon ini asiyaka venesa maina resi \v 37 baku resi niyadi, “Amiye tau vakoi bi ya maina rededi.” \p \v 38 Ma nikabai reyo, “Berou rautu eta rofu boi nenadi, ma mironari na ka ago nirausi regida, adina na bi mina dada deyaka.” \p \v 39 Ye Galilee gagani tau vakoiri disi ini usa usa yavari ago nirausi resi vima no meki regamo.\x + \xo 1.39 \xt Mt 4.23; 9.35\x* \s1 Iesu yaku amiye moi buni riyo \r (Mt 8.1–4; Lk 5.12–16) \p \v 40 Refera amiye yokoi Iesu rofu okisi efuka odesi guyaguya nisi niyo, “Ya ura reisa vonisi, ya yaku na moi ruaka rigiya.”\f + \fr 1.40 \fk na moi ruaka rigiya: \ft Mina gauka yaku amiye moi kino redo.\f* \p \v 41 Kamini Iesu bi iriyeduka\f + \fr 1.41 \fq iriyeduka; \ft bura bedakai \fq gubuyo \ft nufa.\f* resi ini vana moi roto risi mina amiye avaka moisi niyo, “Na yaku ura reida; ruaka ni!” \v 42 Minari maka ini roaitari refera gauka ferei diyo ma ruaka niyo. \v 43 Ye Iesu yaku ago gira nisi evade maka nifeidesi \v 44 niyo, “Amiye yokoi ga nioteima, idu nesi ya kaya Sei ma amiye utari naivo amiye oteimasi yi roaita buni niyo kana ori sisika re. Ye amiye vegedi ya bi buni niyo, Moses yaku ago girari niyo kana, Sei rofu moi ori sisika regiya.”\x + \xo 1.44 \xt Lev 14.1–32\x* \p \v 45 Idu mina amiye yaku disi mina ago nirausi regasa gagani noibanuri digamo. Iesu rofu ago tora niyadi mina resi taoni ariara ma dina bi de reyo. Ye ina bi gagani autu sanari amei digamo, idu amiye gagani gagani tau ina vegika toga okigamadi. \c 2 \s1 Iesu dibo anua amiye moi buni riyo \r (Mt 9.1–8; Lk 5.17–26) \p \v 1 Meda be koina niyori, Iesu bi dudusa Capernaum taoniri dairiyo ma rautu vene bi Iesu okiyo ago mina neideyadi. \v 2 Ye\f + \fr 2.2 \ft Bura bedakai ka \fq evade \ft nufa.\f* amiye tau gade egogo reyadiri, yava ida dui dui sana ka vata baeyo, ma Iesu yaku sina buni nioteimagamo. \v 3 Mina fuofuori, amiye 4 okiyadi, dibo anua amiye uakaisi Iesu urana afei baeyadi. \v 4 Idu amiye tau gade dada, ina rofu moi dui regi anua reyadi. Dada Iesu amegamo sana ramari, yava tebo maka nuruyadi. Ye dibo anua amiye bi ekama fafau aesi moi feide neyadi. \v 5 Ye Iesu mina vene di mokena vari gira aena veifategasa mina dibo anua amiye rofu niyo, “Nai mida, yi vegu no bi koite makuyaka.” \p \v 6 Kamini ago gira oteimana vene bedakai minari amesi ina kaya mokeyadi, \v 7 “Gokai resi mina kana sina nido? Mina bi Sei di roka moi no rido! Sei maka vegu no koite makugo!” \p \v 8 Evade maka Iesu yaku mina vene ina kaya di mokena bi ini ukari veifatesi ina rofu niyo, “Beika resi makai yi ukari mokededi? \v 9 Goina ago dibo anua amiye rofu nigida bi rena gira de, ‘Yi vegu no bi koite makuyo,’ o ‘Dadisi yi maduna moisi nana re?’ \v 10 Idu, ya vei mama regedi Amiye di mida bi vava nufa konori vegu no koite makugo.” Kamini Iesu yaku dibo anua amiye rofu niyo, \v 11 “Ya nida dadisi yi ekama vanau moisi yi yavari di!” \p \v 12 Ye dadisi minari maka ini ekama moisi amiye tau di nemokori yaku diyo. Ye ina tau noibanu tururu resi Sei di roka moi odoro risi niyadi, “Sena mina vegu kana bi de veyafa!” \s1 Iesu yaku Levi raka niyo \r (Mt 9.9–13; Lk 5.27–32) \p \v 13 Iesu bi kamini Galilee di moka daidai tora seriri dudusa dairiyori, amiye tora gade bi ina rofu okiyadi, ma oteimagi kora regamo. \v 14 Ye nana rei bogamori, Levi,* Alphaeus di mida, bi fore butu rena ofesiri amegamo ma veyo. Ina rofu niyo, “Na usi bae.” Ma dadisi usi diyo. \fig Iesu yaku Levi rofu niyo, “Na usi bae.”|src="42_Mark2.14_TaxCollector.tif" size="span" ref="2.14" \fig* \p \v 15 Gabi bi Levi di yavari\f + \fr 2.15 \fq Levi di yavari; \ft o \fq ini (mina bi Iesu di) yavari.\f* iruku irigamori, fore butu rededi vene ma vegu no rededi vene tau gade okisi Iesu ini usi dina venesa ameinu resi iruku irigamadi, ini adina bi amiye tau gade usi diyadi. \v 16 Ma Iesu yaku vegu no rededi ma fore butu rededi venesa iruku irigamo ma Pharisee di\f + \fr 2.16 \fq di; \ft bura bedakai \fq vene ma \ft nufa.\f* ago gira oteimana vene mina vesi ini usi dina vene nikaiteyadi, “Beika resi fore butu rededi vene ma vegu no rededi venesa iruku iridedi?” \p \v 17 Ma Iesu mina ago neidesi nikabai reyo, “Amiye buni bi gauka dogo amiye de mokegedi, idu gauka vene maka. Na bi mokena rorobo vene rofu disi raka nigi de okiyaka, idu vegu no rededi vene\f + \fr 2.17 \ft Bura bedakai ka \fq ini vegu no feresi moi etagae rina \ft nufa.\f* rofu okiyaka.” \s1 Oyo rena di nikaitena \r (Mt 9.14–17; Lk 5.33–39) \p \v 18 Kamini John Baptist ma Pharisee di usi dina vene yaku iruku oyo regamadi. Amiye be okisi ina rofu nikaiteyadi, “Beika resi John Baptist ma Pharisee vene di usi dina vene bi oyo rededi, idu yi usi dina vene bi de?” \p \v 19 Ye Iesu yaku nikabai reyo, “Rema mego amiye yaku ini asiyaka venesa amebigori, iruku oyo regedi ba ide? Ide mada! Rema mego amiye yaku ini asiyaka venesa inasa amebigori, bi oyo de regedi. \v 20 Idu rema mego amiye afei digedi di meda baegori, bi mirona medari oyo regedi.” \p \v 21 “Amiye yokoi ruaka ma koitena de varuka tu bi varuka kori fafau faniya de rego; makai regori, bi varuka ruaka moi rutu rego ma varuka kori usika regori, ruba tora nigo. \v 22 Ma amiye yokoi waini ruaka moisi ini ro\f + \fr 2.22 \fk ro: \ft Mina bi gouti o vibani idana di ro waini meidesi moi digamadi.\f* kori ideri de aego; makai rego vonisi, bi ini ro ufatego, ma waini ma ini ro bi no nigedi; mina dada waini ruaka bi ini ro ruaka ideri aeyaine.” \s1 Sabati di nikaitena \r (Mt 12.1–8; Lk 6.1–5) \p \v 23 Ma Sabati medari, Iesu ini usi dina venesa witi muro idari nana diyadi. Ina yaku witi di ada koma regi kora reyadi.\x + \xo 2.23 \xt Deut 23.25\x* \v 24 Ma Pharisee vene ina rofu niyadi, “Neide, beika resi Sabati medari una rofu bi tabu mina rededi?” \p \v 25 Ma ina rofu niyo, “Ya ka bura de veyadi beika David ini amiyesa yaku reyadi, mirona medari rauna reyadiri?\x + \xo 2.25 \xt 1 Sam 21.1–6\x* \v 26 Ye Sei di yava ideri dui resi Sei rofu mana beredi irisi ini vene ka maro. Mina vata niyori, Abiathar bi Sei ma amiye utari naivo amiye tora. Ago gira yaku nido bi tabu Sei ma amiye utari naivo vene maka bi mina beredi irigedi.”\x + \xo 2.26 \xt Lev 24.9\x* \p \v 27 Kamini Iesu yaku niyo, “Sabati meda bi amiye rofu riyo; amiye bi Sabati rofu de riyo. \v 28 Mina dada Amiye di mida ka bi Sabati meda di Varika amiye.” \c 3 \s1 Vana kevo amiye \r (Mt 12.9–14; Lk 6.6–11) \p \v 1 Kamini Iesu bi dudusa usa usa yavari dui reyo ma minari bi vana kevo amiye yokoi amegamo. \v 2 Ye vei mona regamadi Sabati medari mina amiye moi buni rigo vonisi, bi ini no dada nisi tourage regika. \v 3 Ma Iesu yaku mina vana kevo amiye rofu niyo, “Mina amiye tau di nemokori dadisi are re.” \v 4 Resi nikaiteyo, “Ago gira dada beika vegu bi buni Sabati medari regedi? Vegu buni regedi, ba vegu no regedi? Amiye moi vegu rigedi, ba umuyegedi?” \p Idu bi bere niyadi. \v 5 Iesu bi gubuyo resi ina vene nene resi iriyeduka reyo, adina bi uka gira resi de neideyadi. Mina amiye rofu niyo, “Yi vana ae roto ri.” Ini vana ae roto riyori,\f + \fr 3.5 \ft Bura bedakai ka \fq ini vana idana kana \ft nufa.\f* dairi buni niyo. \v 6 Kamini Pharisee vene feresi evade Herod di eta rofu venesa sina ago Iesu umuyegi nirorotari reyadi. \s1 Amiye tora gade Galilee moka daidai tora seriri \r (Lk 6.17–19) \p \v 7 Iesu ma ini usi dina venesa feresi Galilee moka daidai torari diyadi, ma amiye tau gade ina usi boyadi. Mina vene bi Galilee eta rofu baeyadi; ka Judea rofu, \v 8 Jerusalem rofu, Idumea rofu, ma Jordan koru meda dadido eta rofu, ma gagani Tyre ma Sidon mina taoni eta berou berou okiyadi. Mina amiye tau gade Iesu rofu okiyadi, ini adina bi neideyadi ini beika regamo dada. \v 9 Amiye bi tau gade dada, Iesu ini usi dina vene niyo bouti yokoi moi dogo rei feregedi ye amiye yaku etei ri foyoma regedi baebu.\x + \xo 3.9 \xt Mk 4.1; Lk 5.1–3\x* \v 10 Ina bi amiye tau gade moi buni rigamo, mina dada gauka vene iniye iniye ina avaka moigi ida maina regika ebeku regamadi. \fig Ina bi amiye tau gade moi buni rigamo.|src="DN00441B.tif" size="span" ref="3.10" \fig* \v 11 Ma kaere amiye vima no ini roaitari bi ina vegamadiri, bi ini budari keto resi raka nigamadi, “Ya bi Sei di mida!” \p \v 12 Ma ago gira gira maro bi amiye ga niyagane ina bi kaere. \s1 Iesu ini nifeidena vene 12 moiyo \r (Mt 10.1–4; Lk 6.12–16) \p \v 13 Kamini Iesu bi omuna odorori bosi ura redo vene raka niyo ma baeyadi. \v 14 Ma ini vene 12 inasa ameyaganedi auba resi roka maro bi nifeidena vene.\f + \fr 3.14 \fq resi roka maro bi nifeidena vene; \ft bura bedakai \fq reyo \ft nufa.\f* Mina bi disi ini ago nirausi reyagane dada. \v 15 Ma vava maro; mina vava dudu bi\f + \fr 3.15 \ft Bura bedakai ka \fq gauka moi buni rigi ma \ft nufa.\f* vima no meki regedi. \p \v 16 Ye ini amiye 12 auba reyo bi mini: Simon (Iesu ini roka maro bi Peter); \v 17 ma James ini dubuini John sa, Zebedee di mida mida (Iesu ini roka maro bi Boanerges, mina ini adina bi, “Oma yaku ofu tu nido kana di mida”); \v 18 ma Andrew, Philip, Bartholomew, Matthew, Thomas, ma Alphaeus di mida James, ma Thaddaeus, ma Simon, kaere bi \it zealot\it* di amiye yokoi. \v 19 Ma Judas Iscariot kaere bi Iesu siri reyo. \s1 Iesu ma vima no di tora Beelzebul \r (Mt 12.22–32; Lk 11.14–23; 12.10) \p \v 20 Kamini Iesu bi yavari dairiyo, ma rema rumana dudusa egogo reyadi; ye Iesu ini usi dina venesa ini iri-iri ari bi ebu reyo. \v 21 Iesu di davatu vene yaku ini moimai regamo sina nido neideyadiri, bi dadisi neyadi beika ago nido bi ga niyainedi, adina amiye bi nigamadi, “Ina bi forovai reyo!” \p \v 22 Ye ago gira oteimana vene kaere bi Jerusalem gutuna deyadi, yaku nigamadi, “Beelzebul bi ini roaitari dui reyo, ye makai vima no di ourefeidena amiye di vava dudu vima no meki redo.”\x + \xo 3.22 \xt Mt 9.34; 10.25\x* \p \v 23 Ye Iesu bi amiye raka niegogo resi mokena ago nioteimagamo. Resi yomakai ago niyo, “Gokai dudu Satani yaku iniye meki rego? \v 24 Gagani yokoi uta okusi iniye iniye berou berou are resi ruda rego vonisi, bi berou berou keto rego. \v 25 Ma rubu iniye iniye uta okusi ruda rego vonisi, bi berou berou keto rego. \v 26 Ye Satani ini venesa iniye iniye berou berou are resi okusi ruda regedi vonisi, bi are rei gira de regedi. Tutumui digedi. \p \v 27 “Idu amiye yokoi yaku amiye yeiva di yava dui resi ini gugura fore duma regi anua rego. Makai siko bi mina amiye yeiva ukita rego kumo ini gugura fore duma rego. \p \v 28 “Rama iniye ya vene rofu nida, ‘Sei yaku amiye di vegu no tau ma roka moi no rina ago\f + \fr 3.28 \fq roka moi no rina ago; \ft o \fq ina rofu ini roka moi no rina ago.\f* tau koite makugo.’ \v 29 Idu kaere yaku Vima kikifa ini roka moi no rigo, bi toga toga de koite makugo. Ini vegu no di toe bi toga toga ameibobigo.”\x + \xo 3.29 \xt Lk 12.10\x* \v 30 Makai niyo ini adina bi niyadi, “Ina bi vima no inasa amedo.” \s1 Iesu di nono ma ini dubuiyaka \r (Mt 12.46–50; Lk 8.19–21) \p \v 31 Kamini Iesu ini nono ma ini dubuiyaka baesi etofaro are resi ago nifeideyadi bi ina vene rofu baeyaine. \v 32 Ye amiye tau gade bi ameinu resi buru risi ina rofu nigamadi, “Ve kumo, yi nono ma yi dubuiyaka\f + \fr 3.32 \ft Bura bedakai ka \fq ma tobaiyaka \ft nufa.\f* bi etofaro amesi ini ura bi ya vegi rededi.” \p \v 33 Kamini nikabai resi niyo, “Kaere bi nai nono ma kaere bi nai dubuiyaka?” \v 34 Resi ameinu resi buru riyadi vene rofu vesi niyo, “Ve kumo, mina vene bi nai nono ma nai dubuiyaka! \v 35 Adina kaere Sei di mokenari kana rego, bi nai dubuini, nai tobaini, ma nai nono.” \c 4 \s1 Yo varina amiye di mokena ago \r (Mt 13.1–9; Lk 8.4–8) \p \v 1 Iesu bi dudusa Galilee moka daidai tora adinari amiye oteimagi kora reyo. Amiye tau gade gade ina atafuri egogo reyadi, mina dada bi boutiri ameinu regi keu risi koru tobo rofu boyo ma amiye tau gade bi koru vasari are reyadi.\x + \xo 4.1 \xt Lk 5.1–3\x* \v 2 Kamini mokena ago dudu ago tau gade nioteimasi niyo: \p \v 3 “Neidefo! Amiye yokoi ini yo varigi diyo. \fig Amiye yokoi ini yo varigi diyo.|src="42_Mark4.3-8_Sower.tif" size="span" ref="4.3" \fig* \v 4 Ye yo moi faraka reyori,\f + \fr 4.4 \fk yo moi faraka reyori: \ft Mirona medari amiye yaku yo varigika kono fafau makugamadi.\f* bedakai bi ida sanari yareyadi ma\f + \fr 4.4 \ft Bura bedakai ka \fq oma di \ft nufa.\f* erena yaku okisi iri vau reyadi. \v 5 Be bi abita fore odoro yareyadi; minari kono bi keika maka. Evade meto boyadi, adina kono bi doba de. \v 6 Kamini meda are reyori, bi vai taresi abiye niyadi, adina ini daru kono ideri nei mona de reyadi. \v 7 Ma be bi imiye tafa fogori yaresi boi tora niyadi ma imiye yaku fafa risi fono reyadi. Mina dada rama de niyadi. \v 8 Ma be bi kono buniri yaresi meto fatesi imu resi rama niyadi. Be bi 30, be bi 60, ma be bi 100 niyadi.” \p \v 9 Kamini niyo, “Kaere neidego, bi neideyaine!” \s1 Mokena ago di ida \r (Mt 13.10–17; Lk 8.9–10) \p \v 10 Kamini inike ameyori, bi ini ago neideyadi vene, ini usi dina vene 12 sa, disi nikaiteyadi mina mokena ago nirorotari reyaine. \v 11 Ina rofu niyo, “Ya bi Sei di ourefeidena amena sana di sui ago moiyadi, idu etofaro vene bi mokena ago dudu maka tau vakoi moigedi, \v 12 ye yomakai,\x + \xo 4.12 \xt Is 6.9–10\x* \q1 ‘Vededi, \q2 idu vei mama de rededi; \q1 ma neidededi, \q2 idu diba de nidedi. \q1 Regedi vonisi, bi Sei rofu kero regedi, \q2 ma ini vegu no koite makugo.’” \s1 Iesu yo varina amiye di mokena ago nirorotari reyo \r (Mt 13.18–23; Lk 8.11–15) \p \v 13 Kamini nikaiteyo, “Ya vene bi mina mokena ago di adina diba ba ide? Gokai mina mokena ago tau gade diba nigedi? \v 14 Yo varina amiye bi Sei di ago varigamo. \v 15 Amiye bedakai bi ida sanari yo yareyadi kana. Ye ago neidena doba deri, evade Satani okisi bi moi diyo. \v 16 Kamini bedakai bi abita foreri yareyadi kana; kaere ago neidesi evade maka ada dudu moiyadi. \v 17 Idu ini daru inike bi de, ma amei doba de regedi. Ye mina ago dada toe ma esika baegediri, bi evade youfeidegedi. \v 18 Ma amiye be bi imiye tafa fogori yareyadi kana. Mina vene bi ago neideyadi, \v 19 idu mina kono di mokena toe, ma ini gugura tau gade di ofa ofa ago, ma gugura be di ura bi ago buni moi forovai reyadi, ye ina bi meko varena de reyadi. \v 20 Idu amiye be bi kono buniri yo yareyadi kana; ago neidesi moi gira risi rama nido; be bi 30 nido, be bi 60 nido ma be bi 100 nido.” \s1 Ramefa foroka gabireri \r (Lk 8.16–18) \p \v 21 Iesu yaku niyo, “Ramefa moisi foroka gabireri o ekama gabireri de aesa. Idu, ya yaku ini ikina sanari ikisa.\x + \xo 4.21 \xt Mt 5.15; Lk 11.33\x* \v 22 Adina beika sui niyadi, bi moi ogau nigedi, ma beika sui riyadi, bi bou uyounegedi.\x + \xo 4.22 \xt Mt 10.26; Lk 12.2\x* \v 23 Amiye neidego vonisi, bi neideyaine!” \p \v 24 Ma ina vene rofu niyo, “Ya beika neidededi, mokei mona refa! Ya amiye gokai toe madedi kana, Sei yaku mina toe dairisi ka ini odoro besa aesi ya mago.\x + \xo 4.24 \xt Mt 7.2; Lk 6.38\x* \v 25 Adina kaere ini beika baika nufa, bi moi tanu mago. Idu kaere ina bi de iniye iniye nufa, ina rofu keika ka amedo mina ka moi dairigo.”\x + \xo 4.25 \xt Mt 13.12; 25.29; Lk 19.26\x* \s1 Yo bodo di mokena ago \p \v 26 Iesu yaku dudusa niyo, “Sei di ourefeidena amena sana bi yomakai: Amiye yaku konori yo makudo kana. \v 27 Urusa ma ariu, varedo o dadisi amedo, gokai dudu mina yo ini meto fiu ni bodo bi ina kaya ka toto. \v 28 Kono iniye dudu maka yo bosi rama nidedi; ouresi bi ini rata ogau nido, resi bi ini imu mamo meko varedo. \v 29 Rama gira nisi kaka nigori, mina amiye evade yaku biyeta moisi nugago, adina bi butu butu di meda okiyo.”\x + \xo 4.29 \xt Joel 3.13\x* \s1 Mastadi yoya di mokena ago \r (Mt 13.31–32, 34; Lk 13.18–19) \p \v 30 Kamini nikaitesi niyo, “Beika yaku nigifa Sei di ourefeidena amena sana bi gokai kana? Beika mokena ago dudu yaku nirorotari regifa? \v 31 Mina bi yomakai: \it Mastadi\it* di yoya konori bi keika keika iniye. Amiye yokoi konori variyo kana. \v 32 Variyo fufutari, tora nisi yabo tau vakoi ebu rego. Ini teteka tora tora nigo ma odoro didedi erena yaku okisi ini adari nui rigedi.” \p \v 33 Mokena ago tau gade dudu makai ini adari ufateyainedi ina rofu nioteimagamo. \v 34 Ina bi mokena ago dudu maka sina nigamo, idu inaike ini usi dina vene rofu mina sina tau noibanu sui nisi nirorotari regamo. \s1 Iesu yaku miya ma aura moi amuta riyo \r (Mt 8.23–27; Lk 8.22–25) \p \v 35 Mirona uriyenau, mina meda yokoi makari, Iesu yaku ini usi dina vene rofu niyo, “Una moka daidai tora berou eta rofu boi nenadi.” \v 36 Ye ini usi dina vene bi mina amiye tau gade fereyadi. Iesu yaku bouti odoro keu riyo ma inasa afei boyadi. Ma bouti be ka bi usi diyadi. \v 37 Fuofuori aura yeiva tora fu reyo ma ureure tafo resi bouti ideri dui reyo, ye koru yaku vata baegamo. \v 38 Iesu bi bouti fufuta rofu ini ada adikuna aesi varegamo. Ini usi dina vene edadisi niyadi, “Oteimana amiye, ya bi una mokei tora reisa ba ide? Una bi kamini muyegifa.” \p \v 39 Iesu dadisi aura besenai ago masi moka daidai tora rofu niyo, “Amuta ni!” Aura minari bere niyo, ma moka daidai tora amuta niyo. \v 40 Ini usi dina vene rofu niyo, “Beika resi ori reyadi? Gokai resi yi mokena vari gira Sei rofu de aeyadi?” \p \v 41 Ma ina kaya ori tora resi iniye iniye rofu niyadi, “Ye mina amiye bi gokai kana amiye? Aura ma koru tafo ka ini ago neidededi!” \c 5 \s1 Iesu yaku amiye vima no nufa moi buni riyo \r (Mt 8.28–34; Lk 8.26–39) \p \v 1 Kamini Iesu ini usi dina venesa Galilee moka daidai tora berou eta rofu Gerasa\f + \fr 5.1 \fq Gerasa; \ft bura bedakai \fq Gadarenes \ft nufa ma bedakai \ft Gerasenes \ft nufa.\f* gaganiri okiyadi. \v 2 Soka reyo doba deri, bi amiye yokoi vima no nufa amiye guri sana fore ruba gutuna baeyo ma baku reyo. \v 3 Mina guri sanari amegamo. Amiye yaku dudusa seini dudu ukita risi ferena bi rena de regamadi. \v 4 Uru tau gade ini yuka ma ini vana ukita reyadi, idu toga toga seini ubaki resi auri ini yukari moi fufuta regamo. Ini yeiva bi tora gade iniye, ye amiye yaku moi gira kiki rena de. \v 5 Ari ma urusa bi toga toga guri sanari ma omunari raka nisi fore dudu ina kaya nugagamo. \p \v 6 Maikeri gutuna nesi Iesu veyo. Resi raga resi ini budari efuka meimisi \v 7 raka ni tora reyo, “Iesu oma odoro Sei di mida, beika resi na rofu baesa? Sei di roka dudu, ya usa nida, esika na mana ga re!” \v 8 Mina nigamo, ini adina bi Iesu yaku niyo, “Vima no, mina amiye rofu yaku!” \p \v 9 Kamini Iesu yaku nikaiteyo, “Yi roka bi beika?” \p Ma nikabai reyo, “Nai roka bi ‘Tau gade gade,’ adina una bi tau gade!” \v 10 Ma niguba rei tora regamo vima no mina gaganiri meki rena ga reyaine. \p \v 11 Ye mironari bi dona tau gade atafu, omuna ikari ini vana irigamadi. \v 12 Vima no yaku Iesu guyaguya nisi niyadi, “Una dona rofu nifeidegiya, ini roaita ideri dui regifa dada.” \v 13 Nifeideyo ma vima no mina dona 2,000 kana tau noibanu ini roaitari dui reyadi ma raravari raga nesi moka daidai torari yoyo resi koruri tomu nisi muyeyadi. \p \v 14 Dona vana regamadi vene bi ori disi beika vata niyo taoniri ma gagani gagani vene rofu sina ni digamadi. Amiye bi beika vata niyo mina vegi diyadi. \v 15 Iesu rofu okiyadiri, bi mina amiye veyadi, kaere bi vima no tau gade gade ini roaita ideri amegamo. Ina bi mironari amegamo roaita dogo resi mokena rorobo dudu, ma ina tau noibanu ori reyadi. \v 16 Ma mina vegu veyadi vene yaku amiye nioteimaradi beika vima no nufa amiye ma dona rofu vata niyo bi. \p \v 17 Ye Iesu rofu niguba reyadi ini gagani feresi diyainedi. \p \v 18 Ma bouti odoro keu riyori, sena vima no nufa amiye bi inasa digi niguba reyo. \p \v 19 Idu Iesu yaku nivaisi niyo, “Rauturi dairisi yi yava vene ni gokai Varika amiye ya rofu iriyeduka resi vegu buni reyo.” \p \v 20 Ye feresi taoni 10 (Decapolis) rofu disi amiye rofu ago nirausi regamo, Iesu yaku gokai ina rofu reyo ma amiye tau mina neidesi tururu reyadi. \s1 Rema mida yokoi kaere muyeyo ma rema di gauka nufa rema \r (Mt 9.18–26; Lk 8.40–56) \p \v 21 Kamini Iesu boutiri dudusa dairisi moka daidai tora berou ugasi boi neyori, amiye tora gade okisi seriri ina atafu egogo reyadi. \v 22 Mina usi usa usa yava di ourefeidena amiye yokoi roka Jairus bi okiyo. Kamini Iesu veyori, bi ini yuka adinari iniye you makusi \v 23 guyaguya nisi niyo, “Nai vefa keika bi tumusa muyego. Ye baesi yi vana ina fafau aegiya, ma buni nisi vegu amebigo.” \p \v 24 Ye inasa boyo. Ma amiye tau gade yaku usi bosi ina fafa riyadi. \p \v 25 Rema yokoi bi lagani 12 rema di gauka guraugamo. \v 26 Gauka dogo amiye tau yaku vei dogo reyadi. Idu ini fore tau gade koina niyo ma buni nina de; ini gauka bi ari neinei tora nigamo. \v 27 Ina yaku Iesu di sina neidesi amiye tau gade di fufutari baesi ini varuka avaka moiyo. \v 28 Adina ina kaya rofu nigamo, “Na ini varuka maka avaka moigida vonisi, bi buni nigida.” \p \v 29 Ini varuka avaka moiyori, bi minari maka ini dava degamo koina niyo, ye amuteyo ini roaita ideri ini gurauna bi koina niyo. \v 30 Evade Iesu mokeyo ini vava bi ina rofu yakuyo, ye kero resi mina amiye tau gade rofu nikaiteyo, “Kaere yaku nai varuka avaka moiyo?” \p \v 31 Ma ini usi dina vene yaku niyadi, “Ya mina amiye tau gade ya fafa ridedi veisa ba ide, idu una nikaiteisa, ‘Kaere yaku na avaka moiyo’? vo nisa.” \p \v 32 Ma ne resi maina regamo kaere yaku mina vegu reyo. \v 33 Ma mina rema diba niyo beika ina rofu vata niyo, ye baesi ini yuka rafo adinari iniye you makusi ori dudu tururu resi sina rama tau noibanu nioteimaro. \v 34 Ma niyo, “Nai vefa, yi mokena vari gira aena yaku ya moi buni riyo. Uka amuta dudu di ma yi gurauna rofu bi buni niyo.” \p \v 35 Resi mina ago nigamori, usa usa yava di ourefeidena amiye di yava vene okisi niyadi, “Yi vefa bi muyeyo. Beika resi mina oteimana amiye rofu toga mokena moigasa ameisa?” \p \v 36 Idu beika niyadi bi mokei vava de reyo.\f + \fr 5.36 \fq mokei vava de reyo; \ft o \fq neideyo.\f* Resi usa usa yava di ourefeidena amiye rofu niyo, “Ori ga re; mokena vari gira maka ae.” \v 37 Ye amiye yokoi inasa afena de reyo, idu Peter, James ma ini dubuini John maka. \v 38 Kamini usa usa yava di ourefeidena amiye di yavari okiyadiri, Iesu bi uka vorivori dudu isaka nisi goroka tora dudu guruo regamadi ma veyo. \v 39 Resi dui resi niyo, “Beika resi uka vorivori resi isaka nidedi? Mina rema mida keika bi muyena de reyo, idu bi neota varedo.” \p \v 40 Ma ina rofu ninika nigamadi, idu amiye tau noibanu etofaro nifeidesi mina rema mida di nono baba ma ini usi dina vene regodesa mina rema mida keika muyesi varedo sanari dui rei boyadi. \v 41 Ini vana moisi niyo, \tl “Talita, koum!”\tl* Mina ago ini adina bi, “Rema mida keika, na ya rofu nida dadi!” \p \v 42 Minari maka dadisi nana digi kora reyo. Ini vata niyo lagani bi 12. Mina vata niyori, ina vene tau noibanu tururu iniye reyadi. \v 43 Ma Iesu yaku ago gira masi niyo amiye yokoi ga nioteimaraganedi, ma ina rofu niyo iruku yokoi be mafo kumo iriyaine. \c 6 \s1 Iesu bi Nazareth ri fufuta maradi \r (Mt 13.53–58; Lk 4.16–30) \p \v 1 Iesu ini usi dina venesa mina sana feresi ini tora niyo taoniri dairiyo. \v 2 Sabati meda niyori, usa usa yavari amiye rofu oteimagi kora reyo. Amiye tau ini beika niyo neidegasa tururu resi iniye iniye niyadi, “Goidu mina baku reyo? Mina mokena tora moiyo bi beika? Gokai dudu mokena vegu makai redo? \v 3 Mina bi yava rina amiye, ma Mary di mida ma ini dubuiyaka bi James, Joseph, Judas ma Simon ba? Ma ini tobaiyaka ka minari unasa amededi ba?” Ye makai ina rofu uka no reyadi. \p \v 4 Iesu yaku mina vene rofu niyo, “Gagani tau vene yaku Sei di ago nido amiye vei odoro regamadi, idu ini rauturi bi ini davatu vene ma usika ourena yaku bi de.”\x + \xo 6.4 \xt Jn 4.44\x* \p \v 5-6 Ma tururu reyo, adina bi mokena vari gira de aeyadi. Ye minari bi mokena vegu yokoi de reyo, idu gauka vene be maka ini vana moi fafau aesi moi buni riyo. \s1 Iesu yaku ini usi dina vene 12 nifeideyo \r (Mt 10.5–15; Lk 9.1–6) \p Kamini bi rautu rautu amiye ago oteimagamo. \v 7 Ye ini amiye 12 raka nisi niegogo resi remanu remanu dudu nifeidegi kora reyo. Ina yaku vima no meki rena di vava magamo. \v 8 Resi ago gira ina rofu niyo, “Gugura yokoi ida di ga moifa, idu yukana maka—iruku bi de, dura bi de, ma fore \it kopa\it* yi foketari aena ka bi de.\x + \xo 6.8 \xt Lk 10.4–11\x* \v 9 Idu yi yuka ro maka bi risi varuka remanu ga aku mafa. \v 10 Goina yava dui regedi, bi minari amegedi bogo ferei digedi mamo. \fig Jew vene di yava|src="hk00232c.tif" size="span" ref="6.10" \fig* \v 11 Ma goina gagani yokoiri\f + \fr 6.11 \fq goina gagani yokoiri; \ft bura bedakai \fq kaere \ft nufa.\f* ya moi dui de regedi, o yi ago de neidegedi, bi minari feresi yi yuka di budoka usi eyarefa. Ye mina bi ini vegu makai regedi yaku bi vei mama regedi.”\f + \fr 6.11 \ft Bura bedakai ka \fq Rama na nida, kota rego medari bi buni de Sodom ma Gomorrah taoni vene rofu, idu mina taoni vene rofu bi no iniye! \ft nufa.\f*\x + \xo 6.11 \xt Acts 13.51\x* \p \v 12 Kamini disi ago buni nirausi reyadi, dada amiye yaku neidesi vegu no feresi moi etagae riyagane. \v 13 Minari bi vima no tau gade amiye di roaitari meki resi, gauka bi diga adari rausi regasa moi buni rigamadi.\x + \xo 6.13 \xt Jas 5.14\x* \s1 John Baptist di muyena \r (Mt 14.1–12; Lk 9.7–9) \p \v 14 Ye kini Herod\f + \fr 6.14 \fk kini Herod: \ft Herod Antipas, Galilee di ourefeidena amiye.\f* yaku beika vata nigamo bi neideyo, adina ini roka bi gagani tauri ogau nigamo. Amiye yaku nigamadi, “John Baptist bi muyena gutuna dadi rae reyo. Mina resi bi mokena vegu redo.”\x + \xo 6.14 \xt Mt 16.14; Mk 8.28; Lk 9.19\x* \p \v 15 Idu amiye be yaku niyadi, “Ina bi Elijah.” \p Ma be yaku niyadi, “Ina bi Sei di ago nido amiye, kaere bi senagi senagi Sei di ago niyo amiye yokoi kana.” \p \v 16 Idu Herod mina ago neidegasa niyo, “Ina bi John Baptist, kaere bi ini ada nugai feideyaka, ma dudusa dairisi vegu niyo!” \v 17 Herod ina kaya mina ago niyo, adina bi sena ago maro ma John moisi ini yuka ukita risi dibura yavari aeyadi, Herodias, kaere bi Herod di ini dubuini Philip di rema, dada.\x + \xo 6.17 \xt Lk 3.19–20\x* \v 18 Ini adina, John yaku Herod rofu nigamo, “Yi dubuini di rema\f + \fr 6.18 \fk yi dubuini di rema: \ft yi abuata.\f* meyo bi tabu.” \p \v 19 Mina dada, Herodias ini uka esika John rofu bi tora gade ma ini ura bi umuyego vo nigamo, idu ina rofu ida bi de. \v 20 Herod bi John rofu ori regamo, adina bi ina diba John bi mokena rorobo amiye ma amiye kikifa, mina dada buniri maka aegamo. Ini sina neideyori, bi ini mokena forovai reyo. Idu, ini ura bi ini sina neidegi, vo niyo. \p \v 21 Herodias ini mokegamo meda bae okiyori, bi Herod di vata niyo medari, ina yaku ini ourefeidena vene, iya vene di tora tora, ma Galilee di ourefeidena vene raka nisi irakuna maro. \v 22 Herodias di vefa\f + \fr 6.22 \fq Herodias di vefa; \ft bura bedakai \fq Ini vefa Herodias \ft nufa. \f* dui resi adena usi Herod di okiyadi venesa di uka moi ada reyo. Ye kini yaku mina rema ofi niyo, “Ya ura beika ya magida? Yi beika ura regiya bi ya magida.” \v 23 Nitore resi mina rema niyo, “Gua ya nida, mini beika na usa nigiya bi ya magida, ye nai ourefeidena amena sana mina berou afona tu ya magida.” \p \v 24 Mina rema mida minari maka nesi ini nono nikaiteyo, “Beika nigida?” \p Ma niyo, “John Baptist di ada.” \p \v 25 Ma evade maka dairi nesi kini rofu niguba reyo, “Nai ura bi ya yaku ruika maka mereki odorori John Baptist di ada na ma!” \p \v 26 Ye kini bi iriyeduka no niyo, idu ini nitore reyo ago ma okiyadi vene dada, ini ura bi ina rofu rego. \v 27 Ye evade ini iya redo amiye nifeidesi ago gira maro ini ada moi baeyaganedi. Ma dibura yavari nesi ini ada nugai feideyo. \v 28 Resi mereki odorori aesi moi baeyo, mina rema ofi maro, ma ina yaku dadisi bi ini nono maro. \v 29 Ye John di usi dina vene mina neidesi baesi ini roaita moisi guri aeyadi. \s1 Iesu yaku amiye 5,000 vana reyo \r (Mt 14.13–21; Lk 9.10–17; Jn 6.1–15) \p \v 30 Kamini ini nifeidena vene bi inasa amei desi bi ini beika reyadi ma beika oteimaradi mina nigamadi. \v 31 Minari bi amiye tau gade gade ma nega baegasa reyadi, dada iri-iri di meda bi de. Ye niyo, “Ya yaku maka nasa baegedi ma disi mafumafu sanari sifere regifa.” \v 32 Ye boutiri keu risi mafumafu sana yokoiri boyadi. \p \v 33 Idu boyadiri, bi amiye tau, kaere ini goidu digo sana bi vesi diba niyadi, bi taoni tau gutuna yuka dudu raga resi sena bogamadi ini boi okigedi sana. \v 34 Ye bouti feresi soka regasa bi amiye tau gade gade vesi ina rofu iriyeduka reyo, adina bi mamoe ini dogo amiye bi de kana, dada ago tau gade nioteimagi kora regamo.\x + \xo 6.34 \xt Num 27.17; 1 Kgs 22.17; 2 Chr 18.16; Ezek 34.5; Mt 9.36\x* \v 35 Ma meda bi uriyenau eta rofu niyori, bi ini usi dina vene ina rofu baesi niyadi, “Mina bi autu sana ma ari bi koina niyo mini. \v 36 Amiye nifeide kumo mina atafu gagani sanari ma rauturi disi ini iruku voi resi iriyaganedi.”\f + \fr 6.36 \ft Bura bedakai ka \fq adina ini irina iruku bi koina \ft nufa.\f* \p \v 37 Idu nikabai resi niyo, “Ya yaku iruku mafo kumo iriyaganedi.” \p Ma niyadi, “Una yaku siriva fore 200 dudu beredi voi resi mina vene magifa ma irigedi ba?” \p \v 38 Ma ina yaku niyo, “Beredi gokaisanu? Disi vefa.” \p Ye baku resi niyadi, “Beredi 5 ma oyena remanu mini.” \p \v 39 Ye ago maro bi amiye tau neinei dudu mutaka odoro ameinu reyainedi. \v 40 Dada amiye bi tau neinei be bi 100 dudu ma be bi 50 dudu ameyadi. \v 41 Ma beredi 5 ma oyena remanu moisi oma rofu vegasa buni tora gade Sei rofu masi bi beredi moi okusi ini usi dina vene maro bi amiye tau rofu rau reyaganedi. Ina ka oyena remanu moi odesi amiye tau rofu rau reyadi. \v 42 Ye ina tau noibanu iriyadi ma ini uka bere niyadi. \v 43 Ma beredi ma oyena tuta butu resi foroka 12 moi vata baeyadi. \v 44 Ye mina iriyadi vene bi rumana vene maka 5,000.\f + \fr 6.44 \ft Bura bedakai ka \fq kana \ft nufa.\f* \s1 Iesu koru fafau nana reyo \r (Mt 14.22–33; Jn 6.16–21) \p \v 45 Ye amiye tau gade nifeidegasa evade ini usi dina vene rofu ago maro bi bouti keu risi ina siko Bethsaida ri moka daidai tora berou eta rofu boyaganedi. \v 46 Ye amiye feresi bi omuna ikari usa usa nigika boyo. \v 47 Uriyenau tumu niyori, bouti bi moka daidai tora tobo ramari, ye inaike konori ameyo. \v 48 Ne resi veyori, bi ini usi dina vene bi fayo rena bi gira iniye nigamo, adina aura bi bogamadi sana baegamo dada. Ye ari uvego atafuri ina vene urana koru toboma nana regasa boyo. Ina vene ebu rego\f + \fr 6.48 \fq ebu rego; \ft o \fq ina rofu yova rigo.\f* vo niyo. \v 49 Idu Iesu moka daidai tora fafau nana regamo vegasa mokeyadi mina bi godiyo. Kamini imuna niyadi, \v 50 ina tau vakoi vesi ori reyadi dada. \p Idu minari maka Iesu ina vene rofu niyo, “Mina bi na; uka gira nisi ori ga refa!” \v 51 Kamini boutiri ina venesa keu riyo ma aura amuta niyo. Ina vene bi tururu iniye reyadi, \v 52 adina ini ada de fateyo amiye 5,000 vana reyo bi, ini uka forovai reyadi dada. \s1 Iesu Gennesaret gaganiri gauka vene moi buni riyo \r (Mt 14.34–36) \p \v 53 Kamini moka daidai tora ugasi bi Gennesaret gaganiri okisi minari bouti utae reyadi. \v 54 Ye bouti fereyadiri, amiye evade vei mama reyadi. \v 55 Resi mina gagani di berou berouri raga resi ini gauka vene ekamari uakaisi afei okigi kora regamadi. Mina bi Iesu ini goidu amegamo sana bi neidegamadi dada. \v 56 Ye goidu soka regamori, rautu rautu neinei, o taoni, o gagani, bi maketi sanari gauka vene afei baegamadi. Ina rofu guyaguya nigamadi ini varuka metona maka avaka moisi buni niyaganedi. Ye amiye tau yaku avaka moigamadi bi buni nigamadi. \c 7 \s1 Tutubena vene di oteimana ago \r (Mt 15.1–9) \p \v 1 Kamini Pharisee vene ma ago gira oteimana vene be, kaere bi Jerusalem gutuna baeyadi, bi Iesu rofu boyadi. \v 2 Minari veyadi, bi Iesu ini usi dina vene be bi vana dudu kino ma koitena de, bi iruku moigasa irigamadi. \p \v 3 Pharisee vene ma Jew vene noibanu bi ini tora vene di ago gira vaitani ini vana bi dogo resi koitegedi mamo iruku irigedi. \v 4 Maketi sana gutuna baegediri, bi rafesi mamo iruku irigedi. Ma ini sena tora vene di ago gira mina ka vededi bi biyo ma fani ma ketoro\f + \fr 7.4 \ft Bura bedakai ka \fq ma ekama \ft nufa.\f* ka koitegedi. \p \v 5 Ma Pharisee vene ma ago gira oteimana vene yaku Iesu nikaiteyadi, “Beika resi yi usi dina vene bi uni aufakai di toutou de resi ini vana kino nufa iruku iridedi?” \p \v 6 Ye nikabai resi niyo, “Isaiah bi rama nisi ya ofarosi vene dada, Sei di ago nisi bura reyo bi mini:\x + \xo 7.6 \xt Is 29.13\x* \q1 ‘Mina vene bi ini afiye dudu na kikifa rededi, \q2 idu ini uka na rofu bi maike tora. \q1 \v 7 Na nivakei kava rededi; \q2 adina mokededi amiye di oteimana ago \q2 bi Sei di ago gira kana!’ \p \v 8 “Ma ya bi Sei di ago gira bi youfeidesi sena amiye di ago moi gira ridedi.”\f + \fr 7.8 \ft Bura bedakai ka \fq ye ya siua ma biyo koitesi beika baika tau makai ka rededi \ft nufa.\f* \p \v 9 Resi ka niyo, “Ye ya bi Sei di ago gira gedu masi bi yi aufakai di toutou moi gira rededi! \v 10 Adina Moses yaku makai niyo, ‘Yi nono baba emagui re,’ ma ‘Kaere yaku nono o baba nikiraini rego, bi umuyeyaine.’\x + \xo 7.10 \xt Ex 20.12; 21.17; Lev 20.9; Deut 5.16\x* \v 11 Idu ya yaku nidedi, amiye yokoi ini sogona amededi ye mina nufa ini baba o nono aedegedi, idu nigo, ‘Mina bi \tl Corban\tl* (Sei di sogona)’\f + \fr 7.11 \fk Mina bi Corban (Sei di sogona): \ft Mina vegu di adina una toto.\f* vonisi, \v 12 resi bi ka nigo, ‘Ye makai nai baba o nono bi aedena ga regida.’ \v 13 Ya yaku aufakai di toutou amiye rofu oteimadedi, ye Sei di ago moi no ridedi dada. Ya yaku ka vegu no tau gade makai rededi.” \s1 Amiye kino nidedi di vegu mini \r (Mt 15.10–20) \p \v 14 Kamini dudusa amiye tau gade raka niegogo resi niyo, “Ya amiye tau na neidesi diba nifa. \v 15 Beika baika etofarori ma amiye di roaita ideri dui rego bi moi kino de rigo. Idu beika amiye di roaita gutuna yakugo mina yaku amiye moi kino rigo.”\f + \fr 7.15 \ft Bura bedakai ka nanaka 16 nufa: \fv \ft 16\+fv* \fq Amiye neidego vonisi, bi neideyaine! \ft (4.23 baku re).\f* \p \v 16 \f + \fr 7.16 \ft Bura bedakai bi nanaka 16 nufa: \fq Amiye ini neidego vo nisi, bi neideyaine! \ft (4.23 baku re).\f* \p \v 17 Amiye tau feresi yavari dui reyori, ini usi dina vene yaku nikaiteyadi beika mina mokena ago di rama bi. \v 18 Ma ina rofu niyo, “Ye ya ka bi ada yora de ba? Diba de nidedi ba, beika amiye etofarori ini roaitari dui rego yaku moi kino de rigo? \v 19 Adina bi ini uka mekori de dui redo, idu ini rivori maka ma ini roaitari yakudo.” Makai niyo, iruku tora noibanu bi ruaka maka moi rama aeyo. \p \v 20 Ka niyo, “Beika amiye gutuna yakudo yaku amiye moi kino rido. \v 21 Adina amiye di uka ideri gutuna yakudedi bi mini: mokena no, mena de vene koa rena, duma duma rena, amiye umuyena, mena vene koa rena, \v 22 udu, amiye uka esika mana, amiye ofa nimana, uka ideri mokena no, uka mukuna, uka gubuyo, amiye di roka moi no rina, ya kaya roka niodoro, ma dona auna di moke moke. \v 23 Mina vegu tau yaku amiye di roaita ideri gutuna yakusi amiye moi kino ridedi.” \s1 Rema yokoi di mokena vari gira aeyo \r (Mt 15.21–28) \p \v 24 Mina usi dadisi mina sana feresi Tyre ma Sidon taoni di gagani rofu diyo. Resi bi yava ideri dui resi baeyo, ini ura bi amiye ga diba niyagane ina bi minari. Idu bi sui nina anua reyo. \v 25 Ma rema yokoi, kaere ini rema mida bi vima no nufa, bi Iesu di sina neidegasa evade maka ina rofu baesi ini yuka adinari iniye you makuyo. \v 26 Ina bi Greek rema, Phoenicia gagani Syria ri vata niyo. Iesu niguba regamo mina vima no ini mida rofu meki reyainedi. \v 27 Ye ina rofu niyo, “Mida mida yaku ini beika ura rededi siko iriyagane, adina bi buni de mida mida di iruku moisi auna rofu makugiya.” \p \v 28 Ma nikabai resi niyo, “Varika amiye, auna yaku ka mida mida di iruku bubudo teiboro gabireri iridedi.” \p \v 29 Kamini Iesu yaku niyo, “Makai dudu na niyo, ma ya bi dairigiya, vima no bi yi midari yakuyo.” \p \v 30 Ina bi rautu disi veitao reyori, ini mida bi varegamo ma vima no bi diyo. \s1 Iesu yaku babo ma anema kora amiye moi buni riyo \p \v 31 Kamini Iesu bi Tyre taoni di gagani feresi Sidon dui resi Galilee moka daidai torari Decapolis taoni di gagani ideri okiyo. \v 32 Mironari amiye yokoi ina rofu afei okiyadi. Ina bi babo ma vena ufoka resi ago nina bi gira. Ina vene yaku guyaguya niyadi ini vana mina amiye fafau aeyaine. \fig Ina bi babo ma vena ufoka resi ago nina bi gira.|src="DN00446B.tif" size="span" ref="7.32" \fig* \v 33 Ye Iesu yaku mina amiye tau rofu afei etagae ri disi ini vana ebuna moisi mina amiye di anema ideri aesi ayaka su resi ini afiye avaka moiyo. \v 34 Ne odoro risi oma vesi ababa nisi niyo, \tl “Ephphatha!”\tl* Mina bi “Ne are!” \p \v 35 Mina dudu, mina amiye di anema fo'o niyo, ma ini afiye roge reyo ma ago ni mama reyo. \v 36 Iesu yaku ago gira dudu mina vene rofu niyo, “Amiye yokoi ga nioteimaragane.” Idu ago gira Iesu yaku niyo bi tora iniye niyori, ina vene toga ini vegu di ago nirausi regamadi. \v 37 Amiye di vima bi tururu tora gade resi niyadi, “Ina yaku deda tau moi burefe rido; ina yaku ka redo ma anema kora neidesi ma babo ago nidedi.” \c 8 \s1 Iesu yaku amiye 4,000 vana reyo \r (Mt 15.32–39) \p \v 1 Mirona medari, amiye tau gade egogo reyadi. Ini irigedi iruku bi koina, ye Iesu yaku ini usi dina vene raka niegogo resi niyo, \v 2 “Na bi mina vene rofu iriyeduka reida, adina bi nasa sena meda regodenu ameyadi ma iruku bi koina. \v 3 Ye raunari ini rauturi nifeidegida vonisi, bi idau muyei tamatama regedi, adina bedakai bi gagani maike gutuna soka reyadi.” \p \v 4 Ye nikaiteyadi, “Amiye yokoi bi goidu mina gagani autu sanari beredi moisi amiye tau gade vana rego?” \p \v 5 Ma nikaiteyo, “Ya bi beredi bado gokaisanu nufa?” \p Ma niyadi, “7.” \p \v 6 Ye amiye tau gade konori ameinu reyagane vo niyo. Resi bi beredi bado 7 moisi buni tora gade Sei rofu masi beredi okusi ini usi dina vene maro amiye tau gade rau regedi dada, resi makai reyadi. \v 7 Ina venesa ka oyena keika be nufa, mina ka buni tora gade Sei rofu masi ini usi dina vene maro rau reyaganedi. \v 8 Ma ina vene iruku iriyadi ma uka bere niyadi. Ye tuta fereyadi bi foroka 7 moi vata baeyadi. \fig Ye tuta fereyadi bi foroka 7 moi vata baeyadi.|src="DN00443B.tif" size="span" ref="8.8" \fig* \v 9 Amiye bi 4,000 kana; nifeideyo ma diyadi. \v 10 Kamini evade ini usi dina venesa bouti keu risi Dalmanutha gagani rofu boyadi. \s1 Pharisee vene mokena vegu nikaiteyadi \r (Mt 12.38–42; 16.1–4) \p \v 11 Ye Pharisee vene okisi Iesu rofu kayamo regi kora regamadi. Omari rebe yokoi reyainedi nikaiteyadi, ebene regika bi rama ba ide Sei bi ini vava maro.\x + \xo 8.11 \xt Mt 12.38; Lk 11.16\x* \v 12 Ma ini vima dudu ababa nisi niyo, “Beika resi gua amededi vene yaku rebe maina rededi? Rama iniye ya nida, rebe yokoi mina vene rofu de mago.”\x + \xo 8.12 \xt Mt 12.39; Lk 11.29\x* \p \v 13 Kamini mina vene feresi dudusa bouti keu risi berou eta rofu ugasi boyo. \s1 Pharisee ma Herod di yeast \r (Mt 16.5–12) \p \v 14 Ma ini usi dina vene bi beredi bado moigi toto niyadi, ye beredi yokoi maka boutiri inasa moi digamadi. \v 15 Ye Iesu ago gira masi niyo, “Nari resi Pharisee vene ma Herod di yeast rofu vei mona refa.”\x + \xo 8.15 \xt Lk 12.1\x* \p \v 16 Ye iniye iniye nidodi resi niyadi, “Mina niyo, ini adina bi beredi koina.” \p \v 17 Kamini Iesu yaku ini mokena veifategasa nikaiteyo, “Beika resi beredi bado koina dada nidodi rededi? Ya vene bi toga veifatesi adari ufatena de rededi? Yi uka bi gira niyadi ba? \v 18 Yi nemoko bi amededi, idu de vededi, ma anema nufa, idu de neidededi ba? O ya diba de mokededi?\x + \xo 8.18 \xt Jer 5.21; Ezek 12.2; Mk 4.12\x* \v 19 Amiye 5,000 dada beredi 5 odeyakari, tuta moisi bi foroka gokaisanu moi vata baeyadi?” \p Ma niyadi, “12.” \p \v 20 “Ma amiye 4,000 dada, beredi 7 odeyakari, tuta moisi bi gokaisanu foroka vata baeyadi?” \p Ma niyadi, “7.” \p \v 21 Ye ina rofu niyo, “Ya bi toga yi adari ufatena de rededi ba?” \s1 Iesu yaku ne taufa amiye Bethsaida ri moi buni riyo \p \v 22 Bethsaida taoniri okiyadiri, amiye yaku ne taufa amiye yokoi afei okisi Iesu guyaguya niyadi, ina yaku avaka moiyainedi. \v 23 Iesu yaku ne taufa amiye vanau risi rautu etofaro yakusi ini nemokori ayaka su resi ini vana mina amiye fafau aesi niyo, “Beika be veisa?” \p \v 24 Ne taufa amiye yaku ne odoro risi niyo, “Amiye veida bi yabo kana dibo rededi.” \p \v 25 Ma dudusa ini vana ini nemokori aeyo. Kamini ini nemoko areyadi, ma ini nene rena mina dairiyaime riyo, ma beika tau gade mina vei mama riyo. \v 26 Iesu yaku mina amiye ini yavari nifeidesi niyo, “Rauturi bi ga ne.”\f + \fr 8.26 \fq ne; \ft bura bedakai \fq nesi amiye yokoi ga ni \ft nufa.\f* \s1 Peter yaku niokuyo Iesu bi Keriso \r (Mt 16.13–20; Lk 9.18–20) \p \v 27 Kamini Iesu bi ini usi dina venesa Caesarea Philippi di rauturi bogasa idauri nikaitesi niyo, “Amiye yaku nidedi na bi kaere, vo nidedi?” \p \v 28 Ye nikabai reyadi, “Be yaku nidedi ya bi John Baptist, be yaku nidedi bi Elijah, ma be yaku nidedi bi Sei di ago niyo amiye yokoi.”\x + \xo 8.28 \xt Mk 6.14–15; Lk 9.7–8\x* \p \v 29 Ma nikaiteyo, “Idu ya yaku nidedi na bi kaere?”\x + \xo 8.29 \xt Jn 6.68–69\x* \p Peter nikabai resi niyo, “Ya bi Keriso.” \p \v 30 Ye nidiba reyo bi amiye yokoi ina dada ga nioteimaragane. \s1 Iesu ini muyena di ago niyo \r (Mt 16.21–28; Lk 9.21–27) \p \v 31 Kamini nioteimagi kora reyo, “Amiye di mida bi esika esika tau moiyaine ma tora vene, Sei ma amiye utari naivo vene di varika vene, ma ago gira oteimana vene yaku fufuta masi umuyegedi, ma gabi meda regodenuri dudusa dadi rae rego.” \v 32 Resi mina ago ina rofu niogau regamo. Ye Peter yaku moi etagae risi besenai ago magi kora reyo. \v 33 Idu Iesu kero resi ini usi dina vene vesi Peter besenai ago maro, “Satani, nai fufuta rofu ne, adina ya bi Sei di mokena kana de moisa, idu amiye di mokena moisa.” \p \v 34 Resi amiye tau gade ini usi dina venesa raka niegogo resi niyo, “Kaere amiye ini ura bi na usi digo vonisi, bi ina kaya toto nisi ini satauro moisi na usi baeyaine.\x + \xo 8.34 \xt Mt 10.38; Lk 14.27\x* \v 35 Adina kaere ini vegu moi gira rigi ura rego, bi de moigo, idu kaere na dada ma ago buni dada, ini vegu youfeidego, bi moi vegu rigo.\x + \xo 8.35 \xt Mt 10.39; Lk 17.33; Jn 12.25\x* \v 36 Adina beika buni bi amiye yokoi mina kono tora noibanuri baku resi ini vegu eyarego? \v 37 O ini vegu dada, bi beika dairi mago? \v 38 Adina gua mina mokena vari gira de aena ma vegu no rena vene fogori, amiye kaere na dada ma nai ago dada maena rego vonisi, Amiye di mida ini Baba di vabarari ini akeke naivo naivo vimasa okigasa ina rofu ka maena rego.” \c 9 \p \v 1 Kamini ina rofu niyo, “Rama ya nida, ya bedakai minari bi de muyegedi, idu Sei di ourefeidena amena sana ini vava nufa dego bi vegedi.” \s1 Iesu veyadi ma ini roaita bi idana niyo \r (Mt 17.1–13; Lk 9.28–36) \p \v 2 Kamini meda 6 koina niyori, Iesu yaku Peter, James ma John afesi omuna tora yokoiri inaike maka boyadi. Mironari ina vene di nemokori, ini roaita idana niyo.\x + \xo 9.2 \xt 2 Pet 1.17–18\x* \v 3 Ini varuka bi feyo kamanika iniye niyo, feyo tayataya amiye yokoi mina kono tora noibanuri ka mina kana varuka koitena di feyo kana de. \v 4 Ma Elijah ma Moses bi ina vene rofu ogau nisi Iesu sa sina nigamadi. \v 5 Ye Peter yaku Iesu rofu niyo, “Oteimana amiye, bi buni una bi minari. Una bi karaga regode akugifa—yokoi bi yi, yokoi bi Moses di, ma yokoi bi Elijah di.” \v 6 Ina bi ina diba de beika ago nigamo bi, adina ori iniye reyadi. \p \v 7 Ma seuya desi ina vene bou riyo, ma ago goroka mina seuya gutuna baesi niyo, “Mina bi nai uka maida Mida; ini ago neidefa!”\x + \xo 9.7 \xt Mt 3.17; Mk 1.11; Lk 3.22\x* \v 8 Evade maka ne kero reyadi, idu amiye yokoi de veyadi, idu Iesu maka ina venesa amegamo. \p \v 9 Ye omuna degamadiri, Iesu yaku ago gira magamo, “Amiye yokoi ga nioteimafa beika veyadi bi, bogo Amiye di mida bi muyenari gutuna dadi rae rego mamo.” \p \v 10 Mina ago bi neidei mokesi iniye maka nidodi reyadi, “Muyenari dadi rae rena bi beika?” \v 11 Resi nikaiteyadi, “Beika resi ago gira oteimana vene yaku nidedi Elijah siko deyaine?”\x + \xo 9.11 \xt Mal 4.5; Mt 11.14\x* \p \v 12 Ye nikabai reyo, “Rama Elijah siko desi beika tau dudusa moi dogo rei mona rego. Ma beika resi bi bura reyadi Amiye di mida bi esika esika tora iniye baku rego ma etofa regedi? \v 13 Idu ya nida, Elijah bi sena baeyo, ma beika mokeyadi ma bura reyadi kana, ina rofu reyadi.” \s1 Iesu yaku rumana mida vima no nufa moi buni riyo \r (Mt 17.14–20; Lk 9.37–43) \p \v 14 Kamini ini usi dina vene rofu baeyadiri, bi amiye tau gade gade buru riyadi ma veyadi, ma ago gira oteimana vene be yaku ina venesa kayamo regamadi. \fig Iesu yaku mida vima nosa moi buni riyo.|src="UBSB-06b.tif" size="col" ref="9.14–29" \fig* \v 15 Minari maka, amiye tau gade Iesu vegasa vima disi raga bosi buni maradi. \v 16 Ma nikaiteyo, “Ya bi beika nisi ina venesa kayamo rededi?” \p \v 17 Ye mina amiye tau gade fogori, amiye yokoi nikabai reyo, “Oteimana amiye, nai mida ya rofu afei baeyaka, kaere bi vima no dui resi moi babo riyo. \v 18 Goidu moidori, bi konori makudo ma vena kabudo redo ma ini gade aki gigi resi ini roaita ka gira nido. Ye yi usi dina vene rofu mina vima no meki reyaganedi usa niyaka, idu ini yeiva dudu mina regi anua reyadi.” \p \v 19 Ma nikabai reyo, “Ya gua mokena vari gira de aena vene, gokaisanu ari doba yasa amegida? Meda gokaisanu yasa moimai regida? Na rofu afei baefa!” \v 20 Mina mida afei boyadi. \p Vima no yaku Iesu vegasa minari maka moi tururu reyo. Mina mida konori maku nesi etagae riyo ma buyo buyo resi vena kabudo regamo. \v 21 Iesu yaku mina mida di baba nikaiteyo, “Gokaisanu meda mina gauka baku reyo?” \p Ma nikabai reyo, “Ina mida kakuari gutuna. \v 22 Ari tau gade vima no yaku ka moisi ita mokari ma koruri makuyo muyeyaine. Idu ya mokeisa bi regiya vonisi, buni bi una iriyeduka resi una aede!” \p \v 23 Ma niyo, “Ya mokeisa bi regiya vonisi, vegu tau ya rofu bi aita ya kaere Sei rofu mokena vari gira aegiya.” \p \v 24 Ma evade maka, mida di baba yaku raka nisi usa niyo, “Nai mokena vari gira keika aeda bi na aede ye tora nigo!” \p \v 25 Iesu yaku amiye tora gade urana baeyadi vegasa bi ago gira vima no rofu masi niyo, “Ya anema kora ma vena babo vima no, ya rofu ago gira maida, mina mida di roaitari yakusi dudusa dui rena ga re!” \p \v 26 Kamini vima no raka tora nisi mina mida bi moi tururu resi ini roaitari yakuyo. Ye mida bi muyena kana varegamo, ye amiye tau yaku niyadi, “Rama iniye muyeyo!” \v 27 Idu Iesu bi vanau moisi moi odoro reyo, ma mida bi are reyo. \p \v 28 Ma Iesu yava ideri dui reyori, bi ini usi dina vene sui dudu nikaiteyadi, “Beika resi bi meki regi anua reyafa?” \p \v 29 Ma nikabai resi niyo, “Mina kana meki rena ida bi koina, idu usa nina\f + \fr 9.29 \ft Bura bedakai ka \fq ma iruku oyo rena \ft nufa.\f* maka bi yeiva.” \s1 Iesu dudusa ini muyena di sina niyo \r (Mt 17.22–23; Lk 9.43–45) \p \v 30 Iesu ini usi dina venesa bi mirona sana feresi Galilee di kono ebu resi boi neyadi, ini ura de amiye yaku diba nigedi ini dibo sana, \v 31 adina ini usi dina vene oteimagasa niyo, “Amiye di mida bi amiye di vanari siri rego ma umuyegedi, ma meda regodenu koina nigori, dadi rae rego.” \p \v 32 Idu beika ago niyo bi ini adari de ufatesi nikaitegi ori reyadi. \s1 Kaere bi tora iniye? \r (Mt 18.1–5; Lk 9.46–48) \p \v 33 Capernaum taoniri okiyadi. Kamini Iesu yaku yava ideri ina vene nikaiteyo, “Ya vene bi idau beika nigasa kayamo regamadi?” \p \v 34 Idu bi bere niyadi, adina bi idau digasa kayamo reyadi kaere bi tora iniye.\x + \xo 9.34 \xt Lk 22.24\x* \v 35 Ma ameinu resi bi ini usi dina vene 12 nirutu resi niyo, “Kaere amiye ouregi ura rego vonisi, mokego ina bi amiye tau gade di gabireri keika iniye nisi ka amiye tau di naivo rena amiye nigo.”\x + \xo 9.35 \xt Mt 20.26–27; 23.11; Mk 10.43–44; Lk 22.26\x* \v 36 Resi mida keika yokoi moisi ini fogori moi are resi binu masi niyo, \v 37 “Kaere yaku nai roka dudu mida yokoi makai kana moi dui rego, bi na ka moi dui rego. Ma kaere yaku na moi dui rego, bi diya na maka moi dui rego, idu kaere na nifeideyo amiye, ka moi dui rego.”\x + \xo 9.37 \xt Mt 10.40; Lk 10.16; Jn 13.20\x* \s1 Kaere una rofu no de nido bi uni \r (Lk 9.49–50) \p \v 38 John yaku niyo, “Oteimana amiye, Amiye yokoi yi roka dudu vima no meki regamo ma veyafa, ye nivaigika reyafa, ini adina bi una usi de dido.” \p \v 39 Ma niyo, “Ga nivaifa, adina amiye yokoi ide yaku nai roka dudu bi mokena vegu rena moimai rego, ari yokoiri bi na dada ago deda no mina nigo. \v 40 Adina kaere una rofu no de redo, ina bi uni.\f + \fr 9.40 \fq uni; \ft bura bedakai \fq yi \ft nufa.\f*\x + \xo 9.40 \xt Mt 12.30; Lk 11.23\x* \v 41 Adina rama iniye ya nida, kaere amiye biyori koru ya mago, bi Keriso di roka nufa dada, ini obini de youfeidego.\x + \xo 9.41 \xt Mt 10.42\x* \s1 Vegu no di uka maina nivegika \r (Mt 18.6–9; Lk 17.1–2) \p \v 42 “Idu kaere amiye mina mida keika keika yokoi, kaere bi mokena vari gira na rofu aedo, bi ourefeidego vonisi, ma vegu no rego, bi kaunava tora moigo. Bi buni bi witi utei rena di fore tora ini kuriri ukita resi davarari makugo. \v 43 Ye yi vana yaku ya moi vegu no rofu ourefeidego vonisi, bi nugai feide! Makai bi buni, vana yokoi maka nufa vegu buni dui regiya, idu buni de vana remanu nufa ita moka dui rei bogiya, minari ita bi de kafedo.\f + \fr 9.43 \ft Bura bedakai ka nanaka 44 nufa: \fv \ft 44\+fv* \fq Mironari ‘bi adi muyena de ma ita vaido mina de kafego’ \ft (nanaka 48 baku re).\f*\x + \xo 9.43 \xt Mt 5.30\x* \v 44 \f + \fr 9.44 \ft Bura bedakai bi nanaka 44 nufa: \fq Mironari ‘bi adi muyena de ma ita vaido mina de kafego’ \ft (nanaka 48 baku re).\f* \v 45 Ye yi yuka yaku ya moi vegu no rofu ourefeidego vonisi, nugai feide! Makai bi buni, yuka kevo nufa vegu buni dui regiya, ma buni de yuka remanu nufa ita moka ya makugo.\f + \fr 9.45 \ft Bura bedakai ka nanaka 46 nufa: \fv \ft 46\+fv* \fq Mironari ‘bi adi muyena de ma ita vaido mina de kafego’ \ft (nanaka 48 baku re).\f* \v 46 \f + \fr 9.46 \ft Bura bedakai bi nanaka 46 nufa: \fq Mironari ‘bi adi muyena de ma ita vaido mina de kafego’ \ft (nanaka 48 baku re).\f* \v 47 Ma yi nemoko yaku ya moi vegu no rofu ourefeidego vonisi, kini biyoka resi maku! Makai bi buni ya rofu Sei di ourefeidena amena sanari nemoko yokoi maka nufa dui regiya, ma buni de nemoko remanu nufa ita mokari makugo.\x + \xo 9.47 \xt Mt 5.29\x* \v 48 Mironari bi ‘adi muyena de ma ita vaido mina de kafego.’\x + \xo 9.48 \xt Is 66.24\x* \p \v 49 “Ramena yaku ori sisika moi buni rido kana, amiye tau ka ita dudu moi buni rigo. \p \v 50 “Ramena bi buni; idu ramena di safi koina nigo vonisi, bi gokai ida dudu ini safi dudusa moi safi rigiya?”\x + \xo 9.50 \xt Mt 5.13; Lk 14.34–35\x* \p “Ya kaya ya kaya maka ramena risi ya neinei ideri bi uka amuta dudu maka amefa.” \c 10 \s1 Iesu yaku rema mesi ferena di ago oteimaro \r (Mt 19.1–12; Lk 16.18) \p \v 1 Kamini minari feresi Jordan koru di berou eta rofu Judea gaganiri boi neyo, ma amiye tau gade dudusa egogo reyadi, ye ini vegu kana dudusa nioteimagamo. \p \v 2 Ye Pharisee vene ini uka maina regika nivegi ina rofu baesi nikaiteyadi, “Rumana yaku ini rema mesi ferego bi ago gira ukero vau rido ba ide?” \p \v 3 Ma nikabai reyo, “Moses bi beika ago gira ya maro?” \p \v 4 Ma ina yaku niyadi, “Moses bi ago ni diyo bi rema ferena fefa bura resi nifeideyainedi.”\x + \xo 10.4 \xt Deut 24.1–4; Mt 5.31\x* \p \v 5 Ma niyo, “Yi uka gira kiki dada, bi ya rofu mina ago gira bura reyo. \v 6 Idu ini adinari gutuna beika baika riyori, ‘Sei yaku bi rema ma rumana riyo.’\x + \xo 10.6 \xt Gen 1.27; 5.2\x* \v 7 ‘Mina dada rumana ini nono baba feresi\f + \fr 10.7 \fk ini nono baba feresi...: \ft Mina bi Jew vene di toutou kana. \f* etagae riyo, ini remasa roaita gogo nigedi.’\f + \fr 10.7 \fq ini remasa roaita gogo nigedi; \ft bura bedakai mina ago nufa de. \f*\x + \xo 10.7 \xt Gen 2.24\x* \v 8 Ye ina bi dudusa remanu de, idu ‘yokoi maka nigedi.’ \v 9 Mina dada beika Sei yaku moi gogo resi moi yokoi maka riyo, bi amiye yaku ga moi etagae riyagane.” \p \v 10 Ye, mina yavari amegamadiri, Iesu di usi dina vene yaku dudusa nikaiteyadi, mina ago di adina dada. \v 11 Niyo, “Kaere amiye ini rema nifeidesi rema bouna mego, bi koa rego, mina rema bouna dada.\x + \xo 10.11 \xt Mt 5.32; 1 Cor 7.10–11\x* \v 12 Ma rema yaku ini rumana ka nifeidesi rumana bouna mego vonisi, ina bi koa rego.” \s1 Iesu mida keika keika buni tora gade maro \r (Mt 19.13–15; Lk 18.15–17) \p \v 13 Kamini be vene yaku ina rofu mida keika keika afei baeyadi bi avaka moiyainedi, idu ini usi dina vene yaku nivaiyadi. \v 14 Ye Iesu mina veyori, gubuyo resi niyo, “Mida keika keika bi ferefo kumo na rofu baeyagane; ga meki refo, adina Sei di ourefeidena amena sana bi mina kana vene di. \v 15 Rama ya nida, kaere amiye yaku Sei di ourefeidena amena sana mida keika kana de moigo vonisi, bi de iniye iniye dui rego.”\x + \xo 10.15 \xt Mt 18.3\x* \v 16 Ye mida keika keika binu masi ini vana ina vene fafau aegasa buni tora gade maro. \s1 Amiye gugura tau nufa \r (Mt 19.16–30; Lk 18.18–30) \p \v 17 Kamini bi ida nana regamori, amiye yokoi raga bosi ini budari efuka meimisi usa niyo, “Oteimana amiye buni, beika regida bi toga toga ameibobina vegu moigida?” \p \v 18 Ma Iesu yaku niyo, “Beika resi na rofu bi buni vo nisa? Amiye yokoi bi buni de; Sei iniye maka bi buni. \v 19 Ya ya diba ago gira di ago bi: ‘Amiye umuyena ga re; koa ga re; duma duma ga re; amiye di vegu fafau ofa ofa ago ga ni; amiye rofu moi ofa nina ga re; yi nono baba emagui re.’”\x + \xo 10.19 \xt Ex 20.12–16; Deut 5.16–20\x* \p \v 20 Ye mina amiye yaku niyo, “Oteimana amiye, na keikari gutuna mina kana vegu ago tau vakoi moi gira rei baeda.” \p \v 21 Ma vegasa uka masi niyo, “Yokoi maka bi de reyo; bosi yi gugura tau mina sero resi fore bi irava vene ma, yi gugura buni bi omari baku regiya; na usi bae.” \fig Gugura tau|src="hk00144c.tif" size="span" ref="10.21" \fig* \v 22 Idu mina ago rofu mokei toe reyori, bi ini uka yarena iniye reyo, adina ina bi gugura tau gade nufa. \p \v 23 Iesu bi ne kero resi ini usi dina vene rofu niyo, “Gugura tau gade nufa vene yaku Sei di ourefeidena amena sanari dui rena bi gira iniye!” \p \v 24 Ini usi dina vene bi ini agori tururu reyadi. Idu bi dudusa niyo, “Mida mida,\f + \fr 10.24 \ft Bura bedakai ka \fq gugura tau rofu mokena vari gira aededi vene bi \ft nufa.\f* Sei di ourefeidena amena sanari dui rena bi gira iniye! \v 25 Kamelo yaku niduru nemokori dui rego bi aita, idu gugura tau gade nufa amiye yaku Sei di ourefeidena amena sanari dui rena bi gira iniye.” \p \v 26 Ye mina ago rofu besa tururu iniye resi iniye iniye niyadi, “Kamini kaere moi vegu rigo?” \p \v 27 Ma vesi niyo, “Amiye yaku anua regedi, idu Sei rofu bi de; ina rofu tau rena bi aita iniye.” \p \v 28 Kamini Peter ina rofu nigi kora reyo, “Ve kumo, uni beika baika tau vakoi feresi ya usi diyafa.” \p \v 29 Iesu yaku niyo, “Rama ya nida, amiye yokoi yaku ini yava, o usika ourena, o nono baba,\f + \fr 10.29 \ft Bura bedakai ka \fq o rema, \ft nufa.\f* o mida o kono na dada ma ago buni dada fereyo vonisi, \v 30 bi gua 100 kana tau besa ini yava, ma usika ourena, ma nono, ma mida, ma kono, ka esika esika moigo. Ma gabi mina meda baegori, toga toga ameibobina vegu moigo. \v 31 Idu amiye tau gade kaere bi ourededi, bi gabi nigedi, ma gabi nidedi vene yaku ouregedi.”\x + \xo 10.31 \xt Mt 20.16; Lk 13.30\x* \s1 Iesu dudusa uru regode ini muyena niokuyo \r (Mt 20.17–19; Lk 18.31–34) \p \v 32 Kamini ini usi dina venesa Jerusalem bogamadiri, Iesu bi oureyo, ma ini usi dina vene bi tururu reyadi ma kaere usi diyadi vene ka ori reyadi. Dudusa ini amiye 12 moi gaima risi beika ina rofu vata nigo mina niyo. \v 33 Resi niyo, “Una bi Jerusalem bogifa, ma Amiye di mida siri resi Sei ma amiye utari naivo vene di varika vene ma ago gira oteimana vene rofu magedi. Ina vene yaku kota regedi bi muyeyaine, ma tutubena idana vene rofu magedi umuyegedi dada. \v 34 Ina rofu nikurusi ayaka su resi umuyegedi. Idu gabi meda regoderi, dudusa dadi rae rego.” \s1 John ma James di usa nina \r (Mt 20.20–28) \p \v 35 Kamini James ma John, Zebedee di mida mida, ina rofu baesi niyadi, “Oteimana amiye, uni ura bi beika ya rofu usa nigifa bi una rofu re.” \p \v 36 Ma nikaiteyo, “Ya ura rededi bi beika ya rofu regida?” \p \v 37 Ma nikabai reyadi, “Yi vabarari una yokoi bi yi vana rama rofu aesi yokoi bi yi enana rofu aegiya.” \p \v 38 Idu Iesu yaku niyo, “Ya beika usa nidedi bi ya ya toto. Na biyori irigida o babatiso rego, mina kana regedi ba?”\x + \xo 10.38 \xt Lk 12.50\x* \p \v 39 Ye nikabai reyadi, “Mina bi buni regifa.” \p Ma niyo, “Na biyori irisi babatiso regida, mina kana ya irisi babatiso regedi. \v 40 Idu nai vana rama rofu o enana rofu ameinu rena di vava bi na yaku de ya magida, idu mina bi kaere kaere dogo reyo vene di.” \p \v 41 Ye amiye 10 mina neidesi bi James ma John rofu gubuyo reyadi. \v 42 Ma Iesu yaku raka nisi niegogo resi niyo, “Ya ya diba tutubena idana vene di ourefeidena vene, kaere vei mama rededi, yaku amiye fafau ini vava moi raga rededi; ma ini tora vene yaku ini vava dudu beika vegu rigedi, amiye ini gabireri ago gira nidedi.\x + \xo 10.42 \xt Lk 22.25–26\x* \v 43 Ye yi fogori bi makai de, idu kaere yi fogori ini ura tora nigo vonisi, bi yi naivo rena amiye nigo.\x + \xo 10.43 \xt Mt 23.11; Mk 9.35; Lk 22.26\x* \v 44 Ma kaere yi fogori ya ouregi ura redo, bi amiye tau vakoi di moimai rei tavoi redo amiye nigo. \v 45 Adina Amiye di mida ka deyo, diya amiye naivo reyaganedi, idu bi amiye naivo regi ma ini vegu magi, amiye tau di vegu no reyadi voi regika.” \s1 Iesu yaku ne taufa amiye ini roka Bartimaeus moi buni riyo \r (Mt 20.29–34; Lk 18.35–43) \p \v 46 Kamini Jericho taoniri okiyadi. Ye Iesu ma ini usi dina vene ma amiye tau gade minari gutuna feregamadiri, ne taufa amiye roka Bartimaeus bi ida atafu amegamo. Ina bi Tameus di mida, kaere bi usa nigamo amiye. \v 47 Ye neideyo bi Iesu Nazareth amiye bi mini, kamini raka nigi kora resi niyo, “Iesu, David di tutubena, na iriyeduka re!” \p \v 48 Emaradi babo niyaine vo niyadi, idu besa raka niyo, “David di tutubena, na iriyeduka re!” \p \v 49 Ye Iesu are resi niyo, “Raka nifa.” \p Ma ne taufa amiye raka nisi niyadi, “Uka gira nisi are rei gira re! Ina bi ya raka nido.” \p \v 50 Ye ini bou varuka makusi dadisi are resi Iesu urana reyo. \p \v 51 Iesu yaku nikaiteyo, “Ya ura reisa bi beika ya rofu regida?” \p “Oteimana amiye, na ura reida bi dudusa gagani vegida.” \p \v 52 Ma ina rofu niyo, “Di, yi mokena vari gira aena yaku ya moi buni riyo.” \p Ma evade maka, dudusa gagani vesi Iesu usi idama boyo. \c 11 \s1 Iesu kini kana Jerusalem ri dui reyo \r (Mt 21.1–11; Lk 19.28–40; Jn 12.12–19) \p \v 1 Kamini Jerusalem ri bae ekaira resi Bethphage\f + \fr 11.1 \fq Bethphage; \ft bura bedakai \fq Bethsphage \ft nufa.\f* ma Bethany taoni keika \it Olive\it* yabo di omuna adina boyadiri, Iesu bi ini usi dina amiye remanu nifeidesi \v 2 niyo, “Rautu yokoi yi buda rofu bofa. Mina sanari evade boi okigediri, bi donkey di mida ukita riyadi baku regedi; amiye yokoi yaku keu rina kode. Younesi moi baefa. \v 3 Ye amiye yokoi yaku ya nikaitego beika resi makai rededi nigo vonisi, bi nifa, ‘Varika amiye\f + \fr 11.3 \fq Varika amiye; \ft o \fq ini biyaguna amiye.\f* yaku ura redo dada,’ ma minari evade nifeidego.” \p \v 4 Ye ferei nesi donkey di mida ida venari ukita riyadi, mina baku resi ini maena youneyadi \v 5 ma amiye be mironari are regamadi yaku nikaiteyadi, “Ya bi beika resi mina donkey di mida di maena younededi?” \p \v 6 Ma nikabai reyadi Iesu niyo kana, ma mina vene yaku fereyadi ma moi diyaganedi. \v 7 Ma donkey di mida Iesu rofu moi baesi ini bou varuka, fafau youyadi ma Iesu keu riyo. \v 8 Ma amiye tau yaku ini fafau varuka moisi idau ibu reyadi, ma be bi yabo teteka kono gutuna nugasi idau ibu reyadi. \v 9 Kamini amiye be kaere ouregamadi ma be bi usi digamadi ma raka nigamadi, “Sei di roka moi odoro ri!\f + \fr 11.9 \fk roka moi odoro ri: \ft Greek agori mina bi \+tl hosanna\+tl*.\f* Sei buni tora gade ma, kaere bi Varika amiye di rokari baedo!\x + \xo 11.9 \xt Ps 118.25–26\x* \v 10 Sei uni baba buni tora gade mado, kini David di ourefeidena amena sana baedo! Sei oma odoro iniye di roka moi odoro ri!” \p \v 11 Mina usi Jerusalem ri okisi Sei nivakena yavari dui resi mina gagani veitao reyo. Idu ari bi koina niyo dada, ini usi dina vene 12 sa Bethany urana diyadi. \s1 Iesu yaku fuka yabo nikiraini reyo \r (Mt 21.18–19) \p \v 12 Ari uveyori, Bethany fereyadiri, Iesu bi rauna reyo. \v 13 Ye gaima gutunari, bi fuka yabo kana yuveita iye nufa vesi, vegika fuka be baku rego ba ide atafu baeyo. Idu atafu baeyori, bi yuveita iye maka baku reyo, adina mina bi diya meko varena meda. \fig Fuka yabo|src="HK00088B.tif" size="span" ref="11.13" \fig* \v 14 Kamini mina fuka yabo rofu niyo, “Amiye yokoi toga toga ya rofu meko ga iriyaine!” \p Ma ini usi dina vene mina ago neideyadi. \s1 Iesu yaku Sei nivakena yavari boyo \r (Mt 21.12–17; Lk 19.45–48; Jn 2.13–22) \p \v 15 Kamini Jerusalem okiyadi ma Iesu bi Sei nivakena yavari dui resi bi sero rena vene ma voi rena vene umeki rei feidegi kora reyo. Fore senesi rena vene di teiboro ma pune erena sero rena vene di amena fata moi evairo riyo. \v 16 Sei nivakena yavari diga bogasa gugura tau uakaigamadi ka biri riyo. \v 17 Resi nioteimagasa niyo, “Sena bura reyo, ‘Nai yava bi gagani gagani vene tau gade di usa usa nina yava vo nigedi.’ Idu ya vene yaku duma duma vene di sui nina yava kana reyadi!”\x + \xo 11.17 \xt Is 56.7; Jer 7.11\x* \p \v 18 Kamini Sei ma amiye utari naivo vene di varika vene ma ago gira oteimana vene mina ago neidegasa gokai dudu Iesu umuyegedi di ida maina regamadi, adina ina rofu ori reyadi, amiye tau ini oteimagamo ago neidesi tururu regamadi dada. \p \v 19 Uru nigika regamori, bi Iesu ini usi dina venesa bi taoni feresi yakuyadi. \s1 Fuka yabo kana di oteimana ago \r (Mt 21.20–22) \p \v 20 Uriyaku, idama nana rei baegamadiri, mina fuka yabo ne rei veyadi. Ye ini daruri gutuna abiye niyo. \v 21 Peter beika vata niyo mokesi niyo, “Oteimana amiye, ve kumo! Ya yaku nikiraini reyo fuka yabo bi abiye niyo!” \p \v 22 Ye nikabai reyo, “Sei rofu mokena vari gira aefa. \v 23 Rama ya nida, amiye yokoi yaku mina omuna rofu nigo, ‘Ya kaya dadisi moka daidai tora ideri you,’ ma ini ukari mokei itu de rego, ye beika nido bi vata nigo, mina rofu mokena vari gira aego vonisi, bi ina rofu vata nigo.\x + \xo 11.23 \xt Mt 17.20; 1 Cor 13.2\x* \v 24 Mina dada ya nida, moigedi kana mokena vari gira aesi beika baika tau rofu usa usa nigedi bi moigedi. \v 25 Are resi usa usa nigediri, ye amiye yokoi ya rofu vegu no reyo vonisi, ini vegu no moi erufufa. Makai regediri, yi Baba omari ka yi vegu no koite makugo.”\f + \fr 11.25 \ft Bura bedakai ka nanaka 26 nufa: \fv \ft 26\+fv* \fq Idu ya bi mina vegu no de koite makugo vonisi, yi Baba kaere bi omari ka yi mina vegu no de koite makugo. \ft (Mt 6.15 baku re.)\f*\x + \xo 11.25 \xt Mt 6.14–15\x* \s1 Iesu di vava di nikaitena \r (Mt 21.23–27; Lk 20.1–8) \p \v 26 \f + \fr 11.26 \ft Bura bedakai bi nanaka 26 nufa: \fq Idu ya be mina vegu no de koite makugo vo nisi, yi Baba kaere bi omari ka yi mina vegu no de koite makugo. \ft (Ve Mt 6.15).\f* \s1 Iesu di vava mina ni kaiteyadi \r (Mt 21.23-27; Lk 20.1-8) \p \v 27 Kamini dudusa Jerusalem ri dairi baeyadi. Ye Iesu bi Sei nivakena yavari nana rei bogamori, Sei ma amiye utari naivo vene di varika vene, ago gira oteimana vene, ma tora vene ina rofu baesi \v 28 nikaiteyadi, “Beika vava dudu mina vegu reisa? Ma kaere yaku mina vava ya maro ma reisa?” \p \v 29 Ma nikabai reyo, “Nai nikaitena bi yokoi maka. Na nikabai regedi vonisi, ya nigida beika vava dudu mina vegu reida. \v 30 Na nifa, John di babatiso rena bi oma gutuna ba amiye gutuna deyo?” \p \v 31 Ye iniye iniye nidodi resi niyadi, “‘Oma gutuna,’ nigifa vonisi, ina yaku nikaitego, ‘Ma beika resi ina rofu mokena vari gira de aeyadi?’ \v 32 Idu ‘Amiye gutuna… ’ nigifa ba?” (Bi amiye tau gade ori reyadi, adina rama iniye bi amiye tau vakoi mokeyadi John bi Sei di ago niyo amiye yokoi.) \v 33 Ye nikabai reyadi, “Una una toto.” \p Ma niyo, “Na yaku ka makai de ya nigida na bi beika vava dudu mina vegu reida bi.” \c 12 \s1 Waini muro nari rena vene di mokena ago \r (Mt 21.33–46; Lk 20.9–19) \p \v 1 Kamini mokena ago nigi kora reyo: “Amiye yokoi bi waini meko di muro varisi kota mina buru risi waini meko etei rina di kono ruba goesi ota rina vene di fata risi muro nari rena vene be ini nanaka nimasi yava ika oto diyo.\x + \xo 12.1 \xt Is 5.1–2\x* \v 2 Mina usi butu rena di meda okiyori, bi ini moimai rei tavoi redo amiye yokoi muro nari rena vene rofu nifeideyo, ma waini meko vareyo, mina bi butu reyainedi. \v 3 Idu bi mina moimai rei tavoi redo amiye moi gira resi ubobo resi vana notoka nifeideyadi. \v 4 Kamini dudusa ini moimai rei tavoi redo amiye yokoi ina vene rofu nifeideyo, idu\f + \fr 12.4 \ft Bura bedakai ka \fq fore makusi \ft nufa.\f* ini ada usi ni moi maena reyadi. \v 5 Dudusa yokoi nifeideyo, idu bi umuyeyadi. Ina bi besa ma nifeideyo, idu bedakai bi uyadi ma bedakai bi umuyeyadi. \v 6 Ye inasa bi yokoi maka amegamo, ini uka mado mida. Ina bi gabi koukou nifeidesi niyo, ‘Nai mida bi matagini regedi.’ \v 7 Idu muro nari rededi vene yaku iniye iniye niyadi, ‘Mina bi muro adina amiye nigo. Nesi umuyenadi, ma beika baika ini baba ferego bi uni nigo!’ \v 8 Ye moi gira resi umuyesi waini meko di muro etofarori makuyadi. \p \v 9 “Ye waini meko di muro adina amiye bi gokai beika be rego? Ina bi baesi muro nari rededi vene umuyesi muro bi bouna vene mago. \v 10 Ya bi Sei di agori mina bura veyadi ba?\x + \xo 12.10 \xt Ps 118.22–23\x* \q1 ‘Yava akuna vene moi kekevata uyadi fore \q2 bi yava moi gira redo fore iniye niyo. \q1 \v 11 Mina bi Varika amiye yaku reyo; \q2 ma uni nemokori bi buni vayavaya!’” \p \v 12 Ma ina moi gira regika ida maina reyadi, adina diba niyadi mina mokena ago ina vene fafau niyo. Idu amiye tau gade rofu ori reyadi, dada feresi diyadi. \s1 Takesi fei rena di nikaitena \r (Mt 22.15–22; Lk 20.19–26) \p \v 13 Gabi Pharisee ma Herod di vene bedakai nifeideyadi, ini ago nigori, eru regedi. \v 14 Ye baesi niyadi, “Oteimana amiye, una una diba ya bi sina rama maka nisa amiye. Ya bi amiye rofu de ori reisa, ini adina bi amiye gokai kana bi de mokeisa, idu sina rama dudu maka, Sei di ida oteimaisa. Caesar rofu takesi fore fei rena bi uni ago gira rofu rorobo ba ide? Fei bi regifa ba ide?” \p \v 15 Idu bi sena ini ofarosi sina vei diba resi nikaiteyo, “Beika resi nai uka maina regika nivededi? Siriva fore yokoi na rofu moi baefo kumo vegida.” \p \v 16 Ma fore moi baeyadi, ma nikaiteyo, “Mina bi kaere di roka?” \p Ye nikabai reyadi, “Caesar di.” \p \v 17 Kamini niyo, “Beika Caesar di, bi Caesar mafa, ma beika Sei di, bi Sei mafa.” \p Ma ini ago rofu tururu reyadi. \s1 Muyenari dadi rae rena di nikaitena \r (Mt 22.23–33; Lk 20.27–40) \p \v 18 Kamini Sadducee vene be, kaere bi niyadi dadi rae rena bi koina, bi Iesu rofu baeyadi.\x + \xo 12.18 \xt Acts 23.8\x* \v 19 Resi nikaitegasa niyadi, “Oteimana amiye, Moses yaku una rofu bura reyo bi: ‘Amiye kaere ini dubuini muyesi ini rema ferego, idu mida bi koina, mina amiye bi ini obu mesi ini dubuini di mida moiyainedi.’\x + \xo 12.19 \xt Deut 25.5\x* \v 20 Yokaru bi dubuiyaka 7 amegamadi. Ourena bi rema meyo, idu muyeyo, mida yokoi de. \v 21 Ini usi vata niyo amiye ka makai mesi muyeyo, mida yokoi de. Ye mina usi amiye ka makai reyo. \v 22 Mina vegu yokoi maka mina dubuiyaka 7 tau noibanu rofu vata niyo—ina tau noibanu mida de muyeyadi. Gabi koukou mina rema ka muyeyo. \v 23 Ye dadi rae renari, ina bi kaere di rema nigo, adina bi amiye 7 tau noibanu yaku meyadi?” \p \v 24 Ma nikabai reyo, “Ya forovai rededi ba, Sei di ago ma ini vava ya ya toto dada ba? \v 25 Adina muyena gutuna dadi rae regasa bi iniye iniye de megedi, idu omari naivo naivo vima kana nigedi. \v 26 Idu muyena vene dadi rae regedi dada, ya Moses di bura renari bura veyadi ba ide? Vaigamo yabo di agori gokai Sei yaku niyo, ‘Na bi Abraham di Sei, Isaac di Sei ma Jacob di Sei.’\x + \xo 12.26 \xt Ex 3.6\x* \v 27 Ina bi vegu ameibobina vene di Sei, diya muyena vene di Sei. Ya bi forovai tora reyadi!” \s1 Ago gira tora iniye \r (Mt 22.34–40) \p \v 28 Ma ago gira oteimana amiye yokoi baesi bi ini nidodi regamadi ago neideyo. Ye Iesu yaku rama rorobo dudu ago nigamo mina neideyori, bi nikaiteyo, “Ago girari goina bi tora iniye?”\x + \xo 12.28 \xt Lk 10.25–28\x* \p \v 29 Ma niyo, “Tora iniye bi yomini, ‘Neidefo Israel vene, Varika amiye uni Sei ina bi Varika amiye yokoi maka.\f + \fr 12.29 \fq Varika amiye uni Sei ina bi Varika amiye yokoi maka; \ft o \fq Varika amiye bi uni Sei, Varika amiye maka.\f*\x + \xo 12.29 \xt Deut 6.4–5\x* \v 30 Ma yi uka meko noibanu, yi vima noibanu, yi mokena noibanu, ma yi yeiva tora noibanu dudu Varika amiye yi Sei uka magiya.’\f + \fr 12.30 \ft Bura bedakai ka \fq Mina bi ourena ago gira mini \ft nufa.\f* \v 31 Ma mina usi bi yomini: ‘Ya kaya uka maisa kana, yi atafu amedo amiye uka magiya.’ Ago gira tora yokoi de, mina remanu maka.”\x + \xo 12.31 \xt Lev 19.18\x* \p \v 32 Ago gira oteimana amiye Iesu rofu niyo, “Oteimana amiye ya bi rama niyo; ya bi rorobo iniye niyo, ‘Sei bi yokoi maka; sei bouna de, idu ina maka.’\x + \xo 12.32 \xt Deut 4.35\x* \v 33 Ma yi uka meko noibanu, yi mokena noibanu,\f + \fr 12.33 \ft Bura bedakai ka \fq yi vima noibanu \ft nufa.\f* ma yi yeiva tora noibanu dudu Sei uka mana ma yi atafu amedo amiye uka mana, yaku aira ori kamu rena ma vibani ori sisika rena tau mina ebu rededi.”\x + \xo 12.33 \xt Hos 6.6\x* \p \v 34 Kamini Iesu veyo ina bi ni mona iniye reyo ye niyo, “Ya bi Sei di ourefeidena amena sanari bi maike de ameisa.” \p Ye amiye yokoi yaku dudusa nikaitegika bi de regamadi. \s1 Keriso di nikaitena \r (Mt 22.41–46; Lk 20.41–44) \p \v 35 Kamini Iesu bi Sei nivakena yavari amiye oteimagasa nikaiteyo, “Gokai bi ago gira oteimana vene yaku nidedi Keriso bi David di tutubena? \v 36 David iniye Vima kikifa di vava dudu niyo:\x + \xo 12.36 \xt Ps 110.1\x* \q1 ‘Varika amiye yaku nai Varika amiye rofu niyo: \q2 Nai vana rama eta rofu ameinu re \q2 bogo na yaku yi tuma vene yi yuka aena sana kana rigida mamo.’ \m \v 37 David iniye yaku ‘Varika amiye,’ vo niyo, ye gokai ida dudu ina bi ini tutubena?” \s1 Iesu yaku ago gira oteimana vene fafau nidiba reyo \r (Mt 23.1–36; Lk 20.45–47) \p Amiye tau gade gade ada dudu ini ago neidegamadi. \v 38 Ye ini oteimana ago bi yomini: “Vei mona refo ago gira oteimana vene rofu, kaere varuka doba dudu nana regika ma maketiri amiye yaku ago buni dudu matagini reyagane, \v 39 ma usa usa yavari ma irakuna sanari amena sana ka buni torari ura rededi. \v 40 Ina vene yaku obu vene di gugura ka duma resi ofa dudu usa usa doba nioteimadedi. Mina kana vene, ini kaunava bi tora iniye.” \s1 Obu di fore maro \r (Lk 21.1–4) \p \v 41 Resi bi Sei nivakena yava di fore aena mauari berou eta rofu ameinu resi amiye ini fore aegamadi mina vegamo. Amiye gugura tau nufa bi fore tora aegamadi. \v 42 Idu obu irava baesi bi fore keika keika remanu aeyo, di yeiva bi keika iniye. \fig Obu irava baesi bi fore keika keika remanu aeyo.|src="DN00431B.tif" size="span" ref="12.42" \fig* \v 43 Ma ini usi dina vene nirutu resi niyo, “Rama ya nida, mina gugura de nufa obu irava bi tora iniye aeyo, ma mina amiye tau yaku aeyadi bi ebu reyo. \v 44 Adina ina tau bi fore tora tora ini gugura tau fafau aeyadi, idu mina rema ini gugura nufa de, bi ini tora noibanu aeyo; mina bi ini fafau ameibogo gugura.” \c 13 \s1 Iesu yaku Sei nivakena yava di ukero vau rena di ago niyo \r (Mt 24.1–2; Lk 21.5–6) \p \v 1 Kamini Iesu Sei nivakena yava ferei diyori, ini usi dina amiye yokoi yaku niyo, “Oteimana amiye, ve kumo, mina fore bi buni iniye! Ma mina yava bi buni vayavaya!” \p \v 2 Kamini nikabai reyo, “Mina yava tora tora veisa ba? Minari fore fafau fafau amededi gabi yokoi de amegedi; mina tau gade varadaugedi.” \s1 Toe ma esika esika \r (Mt 24.3–14; Lk 21.7–19) \p \v 3 Kamini Iesu bi \it Olive\it* yabo omunari Sei nivakena yava berou rofu amegamori, Peter, James, John ma Andrew yaku sui dudu ina rofu baeyadi. \v 4 Resi nikaiteyadi, “Una ni, mina bi goivaka vata nigedi? Mina tau vata nigedi di rebe bi beika?” \p \v 5 Ma nigi kora reyo, “Nari rei mona refa; yokoi yaku ya eruna ga reyaine. \v 6 Amiye tau gade nai roka dudu baesi iniye nikake regedi, ‘Na bi Keriso,’ resi amiye tau gade eru regedi. \v 7 Idu iya rena negau ma iya rena maike di sina neidegediri, mina yaku yi uka ga dadiyaine. Mina kana bi vata niyaine, idu ari metona bi baena kode. \v 8 Adina gagani tora iniye iniye ma ourefeidena vene iniye iniye ruda regedi. Gagani bedakairi, bi kono yagayaga regedi ma adabo\f + \fr 13.8 \ft Bura bedakai ka \fq ma kerere \ft nufa.\f* ogau nigedi. Mina bi mida odina gera rena esika bae kora regedi kana. \p \v 9 “Ye ya kaya nari rei mona refa. Kanisoro vene di vanari ya siri resi ini usa usa yavari ubobo regedi. Na dada ya moi gavana ma kini di nemokori are resi\f + \fr 13.9 \fq are resi; \ft bura bedakai \fq afei boyadi ma \ft nufa.\f* ina rofu nai ago ninegau regedi.\x + \xo 13.9 \xt Mt 10.17–20; Lk 12.11–12\x* \v 10 Ma gagani gagani tauri ago buni siko nirausi reyaine. \v 11 Kamini kota regi ya afei bogediri, gokai ago nigedi bi mokena toe ga moifa. Idu, mina medari, beika ya mago, ya yaku nigedi, adina bi diya ya yaku sina nidedi, idu bi Vima kikifa yaku. \v 12 Ma usika ourena yaku usika ourena muyena rofu siri rego, ma baba yaku ini mida rofu makai rego. Mida mida yaku ini nono baba rofu tourage regedi ma umuyegedi. \v 13 Ma amiye tau gade yaku nai roka dada ya rofu gubuyo regedi, idu kaere are rei gira rego bogo ari metona baego mamo bi moi vegu rigo.\x + \xo 13.13 \xt Mt 10.22\x* \s1 Vegu no iniye \r (Mt 24.15–28; Lk 21.20–24) \p \v 14 “Bura veisa amiye bi ada yora niyaine: Ye\f + \fr 13.14 \ft Bura bedakai ka \fq Sei di ago niyo amiye Daniel senagi niyo kana \ft nufa.\f* vegu no iniye redo amiye are ga reyaine sanari are rego vegediri, bi ya kaere Judea gaganiri, bi omuna rofu ori difa.\x + \xo 13.14 \xt Dan 9.27; 11.31; 12.11\x* \v 15 Ma yava tebo odorori amiye bi nesi ini yava dui rei ga bosi ini gugura fore moi yakuyaine.\x + \xo 13.15 \xt Lk 17.31\x* \v 16 Ma murori amedo amiye bi ini fafau varuka moigi ga dairiyaine. \v 17 Idu mirona ituari, mina vegu no vata nigori, nono kaere bi rivo nufa ma nono ini mida susu irido ina fafau bi no iniye iniye! \v 18 Idu usa usa nifo kumo mina bi avari ogau ga niyaine, \v 19 ini adina mirona medari, bi no tora gade iniye, senagi senagi Sei yaku oma ma kono riyo, baeyo ma gua mina kana bi koina, gabi rofu di, mina kana bi dudusa ogau de nigo.\x + \xo 13.19 \xt Dan 12.1; Rev 7.14\x* \v 20 Ye Varika amiye yaku mina vegu no di ari de moi tumu reyagadu, amiye yokoi moi vegu de riyagadu, idu ini auba reyo vene dada, mina ari moi tumu rego. \p \v 21 “Kamini amiye yokoi yaku ya nigo vonisi, ‘Ve kumo, Keriso bi yomini!’ ma ‘Ve kumo, ina bi yomironi!’ ini ago rofu mokena vari gira ga aefa. \v 22 Ini adina bi, Keriso ofa vene ma Sei di ago nidedi ofa vene ogau nisi rebe ma mokena vegu dudu, Sei di auba reyo vene ofa dudu eru regedi, vata nigo vonisi bi. \v 23 Ye nari refa; na bi beika tau ogau nigedi bi ari dobau sena ya niyaka. \s1 Amiye di mida di dena \r (Mt 24.29–31; Lk 21.25–28) \p \v 24 “Idu mirona ari ini toe nigo mamo gabi meda bi mukuna nigo ma eyo bi ini vabara de kikigo,\x + \xo 13.24 \xt Is 13.10; Ezek 32.7; Joel 2.10, 31; 3.15; Rev 6.12\x* \v 25 iya bi omari gutuna yarei degedi, ma omari ini vava amededi, mina ka moi tururu regedi.\x + \xo 13.25 \xt Is 34.4; Joel 2.10; Rev 6.13\x* \v 26 Mina usi amiye yaku Amiye di mida seuyari vava ma vabara tora nufa debigo bi vegedi.\x + \xo 13.26 \xt Dan 7.13; Rev 1.7\x* \v 27 Ma ini naivo naivo vima nifeidego, ma ini auba reyo vene kono tora noibanu gutuna ma kono di berou berou noibanu gutuna oma berou berou noibanuri moi egogo regedi. \s1 Fuka yabo kana di oteimana ago \r (Mt 24.32–35; Lk 21.29–33) \p \v 28 “Gua fuka yabo rofu mokefa. Ini bobo ruika fiu nisi iye imu regori, ya bi diba nigedi amona bi bae negau nido. \v 29 Mina dada, mina ogau nibigedi ma vegediri, bi ya ya diba ari bi negau nigi rego.\f + \fr 13.29 \fq ari bi negau nigi rego; \ft o \fq ini dairina bi negau amego.\f* \v 30 Rama ya nida, gua ari amededi vene bi muyei vau rena koderi, bogo mina beika baika tau gade vata nigedi mamo. \v 31 Oma ma kono bi roro nigedi, idu nai ago bi roro de nigedi. \s1 Amiye yokoi bi meda ma meda nemoko toto \r (Mt 24.36–44) \p \v 32 “Idu amiye yokoi mirona meda, o meda nemoko bi toto, oma di naivo naivo vima ka ina toto, Mida ka ina toto, idu Baba iniye maka ina diba.\x + \xo 13.32 \xt Mt 24.36\x* \v 33 Ya vene bi nari rei mona refa! Adina ya ya toto ari metona baego bi. \v 34 Mina bi amiye yokoi yava ika oto dina kana: Ini yava feresi ini moimai rei tavoi rededi vene vanari aesi ina yokoi yokoi bi ini moimai neinei mago. Ye yava ida vena nari rego amiye maka bi nioteimago, nemoko kikigasa amego.\x + \xo 13.34 \xt Lk 12.36–38\x* \v 35 Mina dada nari rei gira refo, ini adina bi ya ya toto yava biyaguna amiye goivaka baego, bi uriyenauri, urusa tobori, kokoro koo- nigori, ba uriyaku gorogoro okigo. \v 36 Evade maka okigori, varebigedi ma ga ya veitao reyaine. \v 37 Beika ya vene rofu ya nida, amiye tau rofu nigida: nemoko kikifo!” \c 14 \s1 Iesu umuyegika di nirorotari rena \r (Mt 26.1–5; Lk 22.1–2; Jn 11.45–53) \p \v 1 Ferei ebu rena irakuna ma Beredi yeast de nufa di irakuna bi gabi meda remanu maka di fufutari vata nigedi. Ma Sei ma amiye utari naivo vene di varika vene, ma ago gira oteimana vene bi Iesu buoru rigi moi gira resi umuyegika di ida maina regamadi.\x + \xo 14.1 \xt Ex 12.1–27\x* \v 2 Adina niyadi, “Idu mina irakuna fuofuori bi de regifa, adina bi amiye siboroka regedi baebu.” \s1 Bethany ri Iesu di ada diga erausi reyo \r (Mt 26.6–13; Jn 12.1–8) \p \v 3 Ma Iesu bi Bethany ri sena refera nufa amiye roka Simon di yavari amegasa iruku irigamori, rema yokoi yaku fore roka \it alabaster\it* dudu riyadi siua yokoi, ideri bi diga roka \it nard\it* sisika buni vayavaya, mina moi boyo. Diga bi fore tora gade dudu voi rededi. Mina rema yaku siua ini diga nufa uratokusi ini adari erausi reyo.\x + \xo 14.3 \xt Lk 7.37–38\x* \v 4 Minari amededi vene bedakai bi gubuyo resi iniye iniye niyadi, “Beika resi mina diga ini sisika buni bi maku tavoi reyo? \v 5 Mina diga di sisika buni bi besa siriva fore 300 dudu voi resi fore bi irava vene maragadu!” Ye emaradi. \p \v 6 Idu Iesu yaku niyo, “Mina rema ferefa! Beika resi toe madedi? Ina bi na rofu vegu buni vayavaya reyo. \v 7 Adina irava vene bi yasa toga amebigedi, ma goina medari yi mokegedi, bi mina vene aedegedi. Idu na bi toga yasa de amebigida.\x + \xo 14.7 \xt Deut 15.11\x* \v 8 Ina beika rego, bi reyo mini; ina yaku diga nai roaitari erausi reyo, bi dobau na guri aegedi dada na dogo reyo. \v 9 Rama ya nida, kono tora noibanuri, bi mina ago buni nirausi regediri, ka mina rema yaku ini beika reyo mina oteimagedi, ina ka mokeyagane.” \s1 Judas yaku Iesu siri regi yo niyo \r (Mt 26.14–16; Lk 22.3–6) \p \v 10 Kamini Judas Iscariot, kaere bi Iesu di usi dina amiye 12 yokoi, bi Iesu siri regi Sei ma amiye utari naivo vene di varika vene rofu boyo. \v 11 Mina neidegasa ada tora gade resi Judas rofu nitore reyadi fore magedi, vo niyadi. Ma gokai siri rego di ida maina reyo. \s1 Ferei ebu rena irakuna di iruku ini usi dina venesa iriyo \r (Mt 26.17–25; Lk 22.7–14, 21–23; Jn 13.21–30) \p \v 12 Ouresi medari, Beredi yeast de di irakunari, Ferei ebu rena irakuna di Mamoe mida ori sisika reyadiri, Iesu di usi dina vene yaku nikaiteyadi, “Yi ura bi goina sana dogo regifa ma yi Ferei ebu rena irakuna di iruku irigiya?” \p \v 13 Ye ini usi dina vene remanu nifeidesi niyo, “Taoni ideri bosi mironari amiye yokoi koru urena megeari aesi ya baku regori, ina usi difa. \v 14 Goina yavari dui rego, bi yava biyaguna amiye nioteimafo, ‘Oteimana amiye yaku niyo, Goina daiyutu bi nai usi dina venesa Ferei ebu rena irakuna di iruku irigifa?’ \v 15 Ma mina yava amiye yaku odorori daiyutu tora ya oteimago. Mina bi sena veika reyadi. Mironari uni iruku dogo refo.” \p \v 16 Ma feresi taoniri dui resi bi gokai ago niyo kana, mina veitao resi Ferei ebu rena irakuna di iruku dogo reyadi. \p \v 17 Kamini uriyenau niyori, Iesu bi ini usi dina vene 12 sa okiyadi. \v 18 Amegasa iruku irigamadiri, Iesu yaku niyo, “Rama ya nida, kaere nasa iri-iri redo ya yokoi yaku na siri rego.”\x + \xo 14.18 \xt Ps 41.9\x* \p \v 19 Iriyeduka regi kora resi yokoi yokoi niyadi, “Rama na bi ide ba?” \p \v 20 Ma nikabai reyo, “Mina bi yi fogori 12 yokoi, kaere bi nasa ini beredi siua ideri birisifa. \v 21 Adina Amiye di mida bi muyego, bura reyadi kana, idu mina amiye rofu bi iriyeduka no iniye, kaere bi Amiye di mida siri rego! Buni bi mina amiye bi vata de niyagadu!” \s1 Varika amiye di irina iruku \r (Mt 26.26–30; Lk 22.14–20; 1 Cor 11.23–25) \p \v 22 Kamini iruku irigamadiri, Iesu bi beredi be moisi Sei rofu buni tora gade masi uroki resi ina vene magasa niyo, “Moifa,\f + \fr 14.22 \fq Moifa; \ft bura bedakai \fq moisi irifa \ft nufa.\f* mina bi nai roaita.” \p \v 23 Resi biyo moisi Sei rofu buni tora gade masi ina vene maro ma ina tau vakoi gaga reyadi. \v 24 Ma niyo, “Mina bi nai dava, Sei di uka ago\f + \fr 14.24 \ft Bura bedakai ka \fq ruaka \ft nufa.\f* regi amiye tau gade rofu rausi reyaka.\x + \xo 14.24 \xt Ex 24.8; Jer 31.31–34\x* \v 25 Rama ya nida, na bi dudusa mina waini meko di ona de gaga regida, mirona medari bogo Sei di ourefeidena amena sanari waini ruaka gaga regida mamo.” \p \v 26 Kamini yauta niga yakusi \it Olive\it* yabo amededi omuna ikari boyadi. \s1 Iesu yaku niyo Peter bi gabi ina nisui rego \r (Mt 26.31–35; Lk 22.31–34; Jn 13.36–38) \p \v 27 Ma Iesu ina vene rofu niyo, “Tau vakoi bi\f + \fr 14.27 \ft Bura bedakai ka \fq mina urusari na dada \ft nufa.\f* feresi ori digedi, adina bi bura reyo, ‘Mamoe dogo redo amiye umuyegida, ma mamoe bi rerevaida nigedi.’\x + \xo 14.27 \xt Zech 13.7\x* \v 28 Idu gabi dadi rae regidari, na siko Galilee ri ourei bogida.”\x + \xo 14.28 \xt Mt 28.16\x* \p \v 29 Idu Peter niyo, “Mina tau bi ya feresi ori digedi, idu na bi de!” \p \v 30 Ma nikabai reyo, “Rama ya nida, kokoro gua mina urusari uru remanu raka nina koderi, bi uru regode na nisui regiya.” \p \v 31 Idu Peter ago nigira resi niyo, “Yasa muyegida vonisi, ida yokoi dudu ya nisui de regida.” \p Ma ina tau vakoi makai ka niyadi. \s1 Iesu Gethsemane ri usa usa niyo \r (Mt 26.36–46; Lk 22.39–46) \p \v 32 Kamini gagani roka Gethsemane ri boyadi, ma Iesu yaku ini usi dina vene rofu niyo, “Na usa usa nigidari, bi minari amefa.” \v 33 Resi bi Peter, James ma John inasa afesi uka kenoka moigi kora reyo. \v 34 Resi niyo, “Iriyeduka tora yaku nai vima vata baeyo, ye makai muyegida kana amuteida. Minari amesi varena ga refa.” \p \v 35 Kamini inaike etagae risi konori raudai regasa usa usa niyo, ye buni mirona meda nemoko bi ina rofu moi etagae riyaine. \v 36 Resi niyo, “Baba, nai baba, vegu tora gade ya rofu bi aita maka. Mina esika esika di biyo na rofu moi etagae rigiya. Idu, yi ura mina resi nai mokena dudu bi ga regiya.” \p \v 37 Kamini ina vene rofu dairisi veitao reyo ina bi varegamadi. Ma Peter rofu niyo, “Simon, ya bi vareisa ba? Ya bi meda nemoko yokoi maka nemoko kikigi yeiva nufa ba ide?” \v 38 “Nemoko kikigasa usa usa nifa kumo yi uka maina regika nivenari regedi baebu. Vima bi regi ura redo, idu roaita bi afi nido.” \p \v 39 Resi dudusa etagae risi mina ago dudusa usa usa niyo. \v 40 Kamini dairi okisi bi dudusa varegamadi veitao reyo, adina varei muyeyadi. Ina vene bi diba de ina rofu bi beika nigedi. \p \v 41 Ma uru regodenu dudusa dairisi niyo, “Ya bi besa sifere regasa varededi ba? Kaini! Meda nemoko bi okiyo. Vefo, Amiye di mida bi siri resi vegu no rededi vene di vanari aegedi. \v 42 Dadifo! Una bi dinadi! Vefa, nai siri rena amiye bi baedo mini!” \s1 Iesu bi moi gira reyadi \r (Mt 26.47–56; Lk 22.47–53; Jn 18.1–11) \p \v 43 Minari maka, Iesu bi ago nigamori, Judas, kaere bi amiye 12 ri yokoi, bi amiye tau gadesa bainasi ma gai nufa okiyadi; Sei ma amiye utari naivo vene di varika vene ma ago gira oteimana vene ma tora venesa. \v 44 Kamini siri rego amiye yaku gokai rego di ida bi sena masi niyo, “Kaere amiye fuka regida bi mini, moi gira resi yi gabireri nari rei gira resi afei difa.” \p \v 45 Ye evade okisi Iesu urana bosi niyo, “Oteimana amiye,” resi fuka reyo. \v 46 Ye vanau moisi moi gira reyadi. \v 47 Idu yokoi, kaere ina atafuri are regasa amedo, yaku bainasi moi yakusi kuita resi Sei ma amiye utari naivo amiye tora di moimai rei tavoi redo amiye di anema nugai feideyo. \v 48 Kamini Iesu yaku niyo, “Ya vene bi duma duma amiye yokoi kana bainasi ma gai moisi na moi gira regika baeyadi ba? \v 49 Ari neinei yasa Sei nivakena yavari amegamafa, idu bi de na moi gira reyadi. Idu Sei di ago di bura reyadi, mina bi bae rama aeyainedi.”\x + \xo 14.49 \xt Lk 19.47; 21.37\x* \p \v 50 Ye amiye tau vakoi bi feresi ori diyadi. \p \v 51 Mida godua yokoi bi varuka keika iru maka risi Iesu usi bogamo. Kamini mina amiye moigika reyadi, \v 52 idu ini varuka keika fereyo rofu faisara raga reyo. \s1 Iesu kanisoro di nemokori are reyo \r (Mt 26.57–68; Lk 22.54, 63–71; Jn 18.13–14, 19–24) \p \v 53 Kamini Iesu bi Sei ma amiye utari naivo amiye tora rofu afei boyadi, ma tora vene ma ago gira oteimana vene tau gade bi egogo reyadi. \v 54 Ma Peter bi egaima risi usi disi mina Sei ma amiye utari naivo amiye tora di yava ida nefau dui resi nari rededi venesa ameinu resi ita imigamo. \v 55 Kamini Sei ma amiye utari naivo vene di varika vene ma kanisoro vene noibanu bi ago di adina maina regamadi, gokai dudu Iesu umuyegedi, idu bi ago de baku reyadi. \v 56 Adina amiye tau gade bi ofa ofa dudu Iesu nikake rigamadi, idu ini sina bi yokoi de. \p \v 57 Ye amiye bedakai bi are resi ofa ofa sina ina rofu nigasa niyadi, \v 58 “Una neideyafa ini beika niyo bi, ‘Amiye vana yaku akuyadi Sei nivakena yava bi ukero vau resi meda regodenuri bi dudusa akugida, amiye yaku akuna de mina akugida.’”\x + \xo 14.58 \xt Jn 2.19\x* \v 59 Mina sina niyadi, mina ka bi rama aena de reyadi. \p \v 60 Kamini Sei ma amiye utari naivo amiye tora yaku dadisi ina vene di nemokori nikaiteyo, “Ya bi nikabai regiya ba ide? Mina ago ya rofu nikake rededi bi beika be nigiya?” \p \v 61 Idu bi bere nisi ago yokoi de nikabai reyo. Dudusa Sei ma amiye utari naivo amiye tora yaku nikaiteyo, “Ya bi Keriso kaere bi Sei buni tora gade mado di Mida ba?” \p \v 62 Ma niyo, “Mina bi na; ye Amiye di mida Vava iniye amiye di vana rama rofu ameinu resi seuya omari dudu baebigo ma vegedi.”\x + \xo 14.62 \xt Dan 7.13\x* \p \v 63 Kamini Sei ma amiye utari naivo amiye tora yaku ini varuka uesi resi nikaiteyo, “Beika resi una bi mina ago di adina besa ni maina resifa? \v 64 Ya bi Sei di roka moi no riyo ago mina neideyadi. Ye ya mokededi bi gokai?”\x + \xo 14.64 \xt Lev 24.16\x* \p Ina tau vakoi yaku nifafana reyadi bi muyeyaine bi buni. \p \v 65 Ma bedakai bi ina rofu ayaka su regi kora resi ini nemoko fafa risi vana kumu risi ugasa niyadi, “Ya bi Sei di ago nido amiye vonisi, beika vata nigo una ni!” Resi nari rededi vene yaku moisi bi ini ragena famaradi. \s1 Peter yaku Iesu nisui reyo \r (Mt 26.69–75; Lk 22.54–62; Jn 18.15–18, 25–27) \p \v 66 Ma Peter bi yava ida nefauri amegamori, Sei ma amiye utari naivo amiye tora di naivo rema ofi yokoi baesi \v 67 Peter veyo bi ita imigasa amegamo, resi niyo, “Ya ka Iesu Nazareth amiyesa.” \p \v 68 Idu nisui resi niyo, “Na na toto ya beika nisa, bi nai adari ufatena de redo.” Resi ida vena etofarori yakuyo ma kokoro raka niyo.\f + \fr 14.68 \fq ma kokoro raka niyo; \ft bura bedakai mina ago nufa de.\f* \p \v 69 Kamini mina naivo rema ofi vesi atafuri are regamadi vene rofu dudusa nigi kora reyo, “Mina amiye bi ini asini yokoi.” \v 70 Idu dudusa nisui reyo. \p Ma doba deri, atafuri are regamadi vene dudusa niyadi, “Rama ya bi ini asini yokoi, adina ya bi Galilee amiye.”\f + \fr 14.70 \ft Bura bedakai ka \fq ye yi ago nina makai una oteimado \ft nufa.\f* \p \v 71 Kamini iniye dudu nikiraini resi iniye nivarika regi kora resi niyo, “Mina amiye ya vene yaku nidodi rededi bi na na toto!” \p \v 72 Ma evade kokoro dudusa raka niyo. Kamini Peter bi beika vata nigo di ago Iesu yaku niyo mina mokeyo, “Kokoro uru remanu raka nina koderi, uru regode na nisui regiya.” Mina mokena yaku uyo ma isaka niyo. \c 15 \s1 Iesu bi Pilate di nemokori afei boyadi \r (Mt 27.1–2, 11–14; Lk 23.1–5; Jn 18.28–38) \p \v 1 Ari uveyori, Sei ma amiye utari naivo vene di varika vene, tora vene ma ago gira oteimana vene bi kanisoro vene tau vakoisa egogo resi nirorotari resi bi Iesu di vana ukita resi afei bosi Pilate di vanari aeyadi. \v 2 Ye Pilate yaku nikaiteyo, “Ya bi Jew vene di kini ba?” \p Ma nikabai reyo, “Yo, ya bi mina niyo.” \p \v 3 Ye Sei ma amiye utari naivo vene di varika vene bi ago tau dudu nitourage reyadi. \v 4 Ye Pilate yaku dudusa nikaiteyo, “Ya bi nikabai de regiya ba? Ya veisa ba de, gokaisanu ago no tau ya rofu nitourage rededi?” \p \v 5 Idu ago yokoi nikabai de reyo, ye Pilate bi tururu iniye reyo. \s1 Iesu di umuyena ago \r (Mt 27.15–26; Lk 23.13–25; Jn 18.39—19.16) \p \v 6 Ye Ferei ebu rena irakuna neineiri, amiye yaku usa nina kana, Pilate yaku diburari amiye yokoi erufugamo. \v 7 Ma amiye roka Barabbas bi gavamani rofu ruda rena venesa dibura yavari amegamo. Ina bi mina gavamani rofu ruda rena vegu dudu amiye umuyeyadi. \v 8 Ma amiye tau bi Pilate rofu baesi ini mina ari okidori rei baededi kana\f + \fr 15.8 \ft Bura bedakai ka \fq ababa nisi \ft nufa.\f* mina nikaiteyadi. \v 9 Ma nikaiteyo, “Yi ura rededi bi Jew vene di kini moi yakugida ba?” \v 10 Adina Pilate bi sena diba niyo Sei ma amiye utari naivo vene di varika vene bi gonema dudu ini vanari aeyadi. \p \v 11 Idu Sei ma amiye utari naivo vene di varika vene bi amiye tau gade di uka moiyadi, ye Barabbas moi erufuyainedi. \v 12 Ye Pilate dudusa nikaiteyo, “Ye na bi beika mina amiye, Jew vene di kini, vo nidedi, ina rofu regida?” \p \v 13 Ma dudusa imuna niyadi, “Satauro ikoko re!” \p \v 14 Idu nikaiteyo, “Beika resi, ina bi beika vegu no be reyo?” \p Idu besa imuna niyadi, “Satauro ikoko re!” \p \v 15 Ye amiye tau di uka moi ada regi, Pilate yaku Barabbas ina vene rofu erufusi ago masi Iesu iya rededi vene di vanari aeyo, buburu vai resi satauro ikoko reyaganedi. \s1 Ruda vene Iesu nikuruyadi \r (Mt 27.27–31; Jn 19.2–3) \p \v 16 Kamini iya rededi vene gavana di ourefeidena yava tora ideri afei boyadi. (Mina yava di roka bi Praetorium.) Mina usi iya rededi vene tau vakoi raka niegogo reyadi. \v 17 Resi varuka \it purple\it* aku masi yabo imiye maena nufa moi tetevai rei dae resi kini di ada bou kana ini adari aeyadi. \fig Yabo imiye maena kini kana ada bou|src="44_John19.2_CrownOfThorns.tif" size="col" ref="15.17" \fig* \v 18 Resi ofa kikifa regi kora reyadi, “Jew vene di kini o!” \v 19 Resi ini adari kodu dudu usi ina fafau ayaka su resi efuka meimisi ini budari nikurugamadi. \v 20 Kamini nikuruna koina niyori, bi varuka \it purple\it* doba kutusi iniye di varuka aku masi satauro ikoko regi afesi yakuyadi. \s1 Iesu bi satauro ikoko reyadi \r (Mt 27.32–44; Lk 23.26–43; Jn 19.17–27) \p \v 21 Kamini Cyrene gagani amiye yokoi roka Simon baku reyadi. Ina bi taoni etofaro gutuna digamori, bi ini satauro uakaiyaine niyadi. Ina bi Alexander ma Rufus di baba.\x + \xo 15.21 \xt Rom 16.13\x* \v 22 Kamini bi gagani roka Golgotha ri afei boyadi. Ini adina bi “Ada girika di sana”. \v 23 Kamini waini muramura roka \it myrrh\it* sa maradi, idu moina de reyo. \v 24 Ma kamini satauro ikoko resi laki dudu isira reyadi kaere yaku ini varuka bi ina yokoi yokoiri bi beika moigedi.\x + \xo 15.24 \xt Ps 22.18\x* \v 25 Iesu bi satauro ikoko reyadiri, bi meda nemoko 9:00 uriyaku. \v 26 Ini no nikake regi bi yomakai bura reyadi: “Jew vene di kini.” \v 27 Kamini duma duma amiye remanu inasa satauro ikoko reyadi, yokoi bi ini vana rama rofu ma yokoi bi ini vana enana rofu.\f + \fr 15.27 \ft Bura bedakai ka nanaka 28 nufa: \fv \ft 28\+fv* \fq Mina ida dudu, Sei di ago bura rena bae rama aesi niyo, “Ina bi vegu no amiyesa toe moiyadi” \ft (Lk 22.37 baku re).\f*\x + \xo 15.27 \xt Is 53.12\x* \p \v 28 \f + \fr 15.28 \ft Bura bedakai bi nanaka 28 nufa: \fq Mina ida dudu Sei di ago bura rena bae rama aisi niyo, “Ina bi vegu no amiye sa toe moiyadi” \ft (Lk 22.37 baku re).\f* \fig Duma duma amiye remanu ina sa ka satauro odoro ikoko reyadi.|src="SIL-G126b.tif" size="col" ref="15.27" \fig* \p \v 29 Ma amiye kaere ini budari digamadi, bi nifafana regasa ini ada buro regasa nigamadi, “Ye, ya yaku Sei nivakena yava ukero vau resi meda regodenuri dudusa akugiya, vo niyo!\x + \xo 15.29 \xt Ps 22.7; 109.25; Mk 14.58; Jn 2.19\x* \v 30 Satauro gutuna sokau rei desi ya kaya moi vegu ri!” \p \v 31 Mina ida yokoi makari, Sei ma amiye utari naivo vene di varika vene ma ago gira oteimana vene ka iniye iniye nikurugasa nigamadi, “Amiye be moi vegu riyo, idu iniye moi vegu rina anua redo! \v 32 Mina Keriso, Israel di kini, satauro gutuna soka rei deyaine ma vesi kumo ma ina rofu mokena vari gira aegifa!” \p Ma kaere bi inasa satauro ikoko reyadi, ka nifafana reyadi. \s1 Iesu di muyena \r (Mt 27.45–56; Lk 23.44–49; Jn 19.28–30) \p \v 33 Meda nemoko tobo niyori, gagani tora noibanu bi mukuna yaku fono reyo boyo meda nemoko regodenu koina niyo mamo. \v 34 Ma meda nemoko regodenuri, Iesu bi ababa nigasa raka ni tora reyo, \tl “Eloi, Eloi, lema sabachthani?”\tl* ago di adina bi, “Nai Sei, nai Sei, beika resi na ferei tavoi reyo?”\x + \xo 15.34 \xt Ps 22.1\x* \p \v 35 Kamini amiye be, kaere bi ina atafu are regamadi, mina neidesi niyadi, “Vefo kumo, ina bi Elijah raka nido!” \v 36 Amiye yokoi raga resi \it sipanisi\it* waini ru dudu vata baesi koduri aesi ina rofu iriyainedi, magasa niyo, “Kode, venadi kumo Elijah desi moi soka rego ba de!”\x + \xo 15.36 \xt Ps 69.21\x* \p \v 37 Ma raka tora nisi asa youfeideyo. \p \v 38 Kamini Sei nivakena yava ideri biri rina varuka doba bi odoro gutuna doka rofu uesi rei nesi sireta remanu niyo.\x + \xo 15.38 \xt Ex 26.31–33\x* \v 39 Ma iya rededi vene di ourefeidena amiye tora bi Iesu di nemokori are regasa bi gokai muyeyo,\f + \fr 15.39 \fq muyeyo; \ft bura bedakai \fq raka nisi muyeyo \ft nufa\f* mina vesi niyo, “Rama mina amiye bi Sei di mida!” \p \v 40 Ma rema bedakai bi gaima gutuna are resi vegamadi. Ini fogori bi Mary Magdalene, Mary, kaere bi usika ere James ma Joseph di nono, ma Salome.\x + \xo 15.40 \xt Lk 8.2–3\x* \v 41 Mina rema vene bi Galilee ri Iesu usi disi moi aedegamadi. Ma rema tau gade kaere bi Jerusalem ri inasa baeyadi ka minari. \s1 Iesu guri aeyadi \r (Mt 27.57–61; Lk 23.50–56; Jn 19.38–42) \p \v 42 Kamini mina bi dogo dogo meda, Sabati meda bi agiya. Ye uriyenau nigi regamori, \v 43 Joseph, Arimathea amiye, kaere bi kikifa reyadi kanisoro amiye yokoi, ma bi Sei di ourefeidena amena sana baego mina tua regamo, bi roaita gira dudu Pilate rofu bosi Iesu di roaita usa niyo. \v 44 Ma sena muyeyo ago mina neidesi tururu resi iya rededi vene di tora amiye yokoi, mina nikaiteyo bi sena muyeyo ba ide. \v 45 Iya rededi vene di ourefeidena amiye tora yaku niyo bi muyeyo ma Pilate mina neidegasa Joseph rofu niyo bi ini roaita moi digo. \v 46 Ye Joseph bi varuka buni voi resi ini roaita moi soka resi mina varuka dudu kumu risi kono guri, bi fore ideri goeyadi, bi ini roaita mina ideri aeyo. Kamini fore moi kurevai resi guri di ida vena biri riyo. \v 47 Ma Mary Magdalene, ma Mary, kaere bi Joseph di nono, bi ina aeyadi sana veyadi. \c 16 \s1 Iesu dadi rae reyo \r (Mt 28.1–8; Lk 24.1–12; Jn 20.1–10) \p \v 1 Kamini Sabati meda koina niyori, Mary Magdalene, Mary, kaere bi James di nono, ma Salome bi Iesu di roaitari aegika sisika buni muramura voi reyadi. \v 2 Ma ari uveyori, uriyaku gorogoro iniye, fura di ourena medari, mina rema vene bi guri vegi bogasa \v 3 iniye iniye nikaiteyadi, “Kaere yaku guri di ida venari fore biri riyadi, mina uni moi kurevai rei etagae rigo?” \v 4 Ye ne resi veyadi, bi mina fore bi sena moi kurevai rei etagae riyadi; mina fore bi tora iniye. \v 5 Kamini guri sana ideri dui resi bi amiye ruaka varuka doba feyo akusi vana rama rofu amegamo, mina vesi tururu iniye iniye reyadi. \p \v 6 Idu niyo, “Tururu ga refa, Iesu Nazareth amiye, kaere bi satauro ikoko reyadi, mina maina rededi. Ina bi dadi rae reyo! Bi minari de amedo. Ini aeyadi sana vefo. \v 7 Idu bosi ini usi dina vene ma Peter nioteimafa, ‘Ina siko Galilee urana bodo. Bi mironari baku regedi, ini niyo kana.’”\x + \xo 16.7 \xt Mt 26.32; Mk 14.28\x* \p \v 8 Ye mina rema vene bi roaita tururu resi\f + \fr 16.8 \ft Bura bedakai ka \fq evade \ft nufa.\f* ori dudu guri sanari gutuna raga disi bi amiye yokoi de niyadi, ori reyadi dada. \ms1 Ago buni di ago metona yokoi\f + \fr 16.8 \ft sina di ada. Bura bedakai ma ago idana di fefa bi mina ago metona nufa de (nanaka 9–20).\f* \mr Mk 16.9–20 \s1 Iesu bi Mary Magdalene rofu ogau niyo \r (Mt 28.9–10; Jn 20.11–18) \p [ \v 9 Iesu gabi muyenari gutuna dadi rae reyori, fura di ourena meda uriyaku gorogoro, ina bi Mary Magdalene siko rofu ogau niyo, kaere bi vima no 7 nufa mina meki reyo. \v 10 Ina yaku bosi Iesu sa vakoi dina vene, kaere bi isaka nigasa guruo amegamadi, mina oteimaro. \v 11 Idu bi vegu niyo ma ina bi veyo, mina sina neidegasa mokena vari gira de aeyadi. \s1 Iesu yaku ini usi dina vene remanu rofu ogau niyo \r (Lk 24.13–35) \p \v 12 Gabi rofu Iesu bi roaita idana dudu ini amiye remanu rofu ogau niyo, idau muro gaganiri negamadiri. \v 13 Mina ago bosi nioteimaradi, idu mina ka mokena vari gira de aeyadi. \s1 Iesu yaku ini usi dina vene 11 rofu ogau niyo \r (Mt 28.16–20; Lk 24.36–49; Jn 20.19–23; Acts 1.6–8) \p \v 14 Gabi rofu Iesu di amiye 11 iruku irigamadiri, bi ina rofu ogau niyo; ago gira maro mokena vari gira aeyaganedi. Ada gira regasa Iesu dadi rae reyo ma veyadi vene rofu mokena vari gira de aeyadi. \v 15 Ma niyo, “Disi kono tora noibanuri, ago buni Sei yaku riyo vene tau gade rofu nirausi refa.\x + \xo 16.15 \xt Acts 1.8\x* \v 16 Kaere amiye mokena vari gira aego ma babatiso rego, bi moi vegu rigo, idu kaere mokena vari gira de aego, ina bi nifafana rego. \v 17 Kaere mokena vari gira aegedi, bi mina rebe dudu auta regedi: nai roka dudu vima no meki resi ago ruaka dudu ago nigedi; \v 18 ini vana dudu aruma moisi yaumana no koru irigedi vonisi, ka esika esika de moigedi; ini vana gauka vene fafau aegedi, bi ina buni nigedi.” \s1 Iesu bi omari boyo \r (Lk 24.50–53; Acts 1.9–11) \p \v 19 Kamini Iesu Varika amiye ina vene rofu ago nioteimaro, gabi rofu bi Sei yaku omari afei boyo ma Sei di vana ramari ameyo.\x + \xo 16.19 \xt Acts 1.9–11\x* \fig Sei yaku omari afei boyo.|src="silep-020.tif" size="col" ref="16.19" \fig* \v 20 Iesu di usi dina vene yaku disi gagani tauri ago buni nirausi reyadi, ma Varika amiye moimai regamo ina venesa ma ini ago rama aeyo ini rebe auta regamadiri.]\f + \fr 16.20 \ft sina di ada. Bura bedakai ma ago idana di bura bedakai ka mina metona ago tuma nufa (nanaka 9–10): [ \fv \ft 9\+fv* \fq Rema vene yaku Peter ma ini asiyaka vene rofu disi nioteimaradi beika ina rofu niyo mina. \fv \ft 10\+fv* \fq Gabi, Iesu iniye yaku ago kikifa ini usi dina vene di vanari meda dadido ma meda nedo eta rofu nifeideyo. Mina ago bi toga vegu moina di vegu ago.\ft ]\f*