\id COL - Kobon NT [kpw] -Papua New Guinea 2005 (web version -2013 bd) \h Kolosi \toc1 Pol Kolosi nɨbi bɨ kalɨp köp kalɨ kƚiñ rɨka \toc2 Kolosi \toc3 Kol \mt1 Kolosi \mt2 Pol Kolosi nɨbi bɨ kalɨp köp kalɨ kƚiñ rɨka \c 1 \p \v 1-2 Yad Pol. God nɨpe ke yɨp hag lö, Krais Jisas manö ud arep bɨ ap mɨdpin. Pen mɨñi mam hon Dimodi yad aip mɨdö nɨŋöl gɨ, kalöp Krais Jisas nɨp nɨŋ udmim cɨg aij gɨmim añ mam daun kub Kolosi mɨdpim gau, köp anɨbi kalɨ kƚiñ rɨkabin. \p God Bapi hon kalöp mög nɨŋöm ud aij gö, mɨd aij gɨmim. \s1 Pol Krais nɨbi bɨ Kolosi gau sabe göm, God nɨp aij a ga \p \v 3-4 Haglö nɨŋbun, kale Krais Jisas nɨŋ udmim cɨg aij gɨmim, nɨbi bɨ nɨp nɨŋ udpal gau kalɨp magöŋhalö mɨdmagö lɨbim. Anɨb u, sabe gun, kalöp gasɨ nɨŋun, pör nöp God Bɨ Kub hon Jisas Krais Nap nɨpe u nɨp aij a gɨpun. \x * \xo 1:3-4 \xt Ep 1:15,16\x* \v 5 Ram mɨnöŋ kumi kabö adö laŋ au aramun nan aij udnabun a gɨ gasɨ nɨŋbim u me, kale Krais Jisas nɨp cɨg aij gɨmim, nɨbi bɨ nɨpe gau mɨdmagö lɨbim. Manö nɨŋö, Krais manö aij u, nöd auö, nan aij kalöp kumi kabö adö laŋ au mɨdöp u hadö nɨŋbe. \x * \xo 1:5 \xt Ep 1:13; 1Pi 1:4\x* \p \v 6 Nöd api Krais manö aij u nɨŋmim, God nɨbi bɨ gau mög nɨŋöm ud aij göp manö yuö yabɨƚ u nɨŋmim, kale ke halö nɨŋ udpim ñɨn u rɨkö, Krais manö aij u kalöp aŋ daŋ magö pɨlöm kub ranöm arab rö u, anɨb unbö rö nöp me, ram mɨnöŋ gau gau kɨd kɨd magöŋhalö gau, Krais manö aij u aramöm nɨbi bɨ aŋ kale daŋ magö pɨlöm kub ranöm arab. \p \v 7 Epapras, hon aip nagɨ wög göm, Krais nɨp wög pör gɨ aij göp u, kalöp nöd api Krais manö aij u hag ña. Anɨg ga u, hanɨp gɨ ña. \v 8 Epapras aui apöm, Ana kalöp aŋ daŋ mɨdö nɨŋöl gɨ, nɨbi bɨ gau mɨdmagö lɨbim u, hanɨp hag ña. \x * \xo 1:8 \xt Kol 4:12; Plm 23\x* \p \v 9 Anɨb u, Epapras nɨpe nöd api hanɨp manö hag ñö nɨŋno ñɨn u rɨkö, kalöp nan a gun God nɨp pör nöp sabe gɨpun. God nɨp sabe gun hagabun, nɨp aij gɨnɨm adö u nöp, Ana nɨpe kalöp gasɨ ñö kale gasɨ nɨŋ kɨd hiɨkmim nan nɨhön God nɨp aij gɨnab u nɨŋ aij gɨmim, a gabun. \x * \xo 1:9 \xt Ep 1:16,17\x* \v 10 Anɨb u, Bɨ Kub nɨbi bɨ nɨpe yabɨƚ rö gɨ mɨdmim, nɨp aij gɨnab adö u nöp gɨpe arnɨm. Anɨg gɨmim, nan aij ke ke iru nöp gɨ dammim, God nɨpe aigale bɨ rö mɨdöp u nɨŋ aij yabɨƚ gɨnabim. Anɨg gɨpe, nan magö iru nöp pɨlnab. \v 11 God nɨpe Bɨ kƚö unbö ke yabɨƚ mailö halö mɨdöp u, nɨpe kƚö nɨpe magöŋhalö kalöp ñö, kale pɨdöŋ nɨpe udmim, marö rɨmnap auö gasɨ anɨbu nɨŋagmim, gasɨ halö mɨdmim, mɨñ mɨñ göl gɨ, \x * \xo 1:11 \xt Ep 1:19; 3:16\x* \v 12 Bapi nɨp aij a göl gɨ mɨdaimim. Krais nɨbi bɨ nɨpe ram mɨnöŋ pör mailö gɨmɨdöp au nan aij udnaböl u, Bapi nɨpe kalöp gö, kale u rö nöp nan aij anɨbu udnabim. \x * \xo 1:12 \xt Ep 1:11,18\x* \v 13 Seden, bɨ sɨbön böŋ gau abad mɨdöp u, hanɨp nagɨ adɨk pɨdöŋ lɨmɨdöp u pen God nɨpe hanɨp hubɨk yuö, mɨñi Ñɨ mɨdmagö nɨpe hanɨp ud aij göm abad mɨdöp. \x * \xo 1:13 \xt Luk 22:53; Ep 2:2\x* \v 14 Ñɨ nɨpe nöp hanɨp nan a göm umöm, nagɨ mɨdaino u hubɨk yua; nɨpe nan si nan naij gɨpun gau nɨŋöm arö ga. \x * \xo 1:14 \xt Ep 1:7\x* \s1 Krais nan gau magöŋhalö abad mɨdöp \p \v 15 Nap God nɨp waiö nɨŋun rö lagöp u pen Ñɨ nɨpe me Nap rö mɨdöp. Nɨbi bɨ nan gau gɨ laga ñɨn u, Ñɨ Nap aip mɨdeia. Nɨbi bɨ nan gau magöŋhalö yagol rö mɨdöp; Krais nɨpe adö laŋol mɨdöp. \x * \xo 1:15 \xt 2Ko 4:4; Jon 1:18\x* \v 16 Nan kumi kabö adö laŋ gau abe, nan mɨnöŋ naböŋ iƚ i abe, nan amgö nɨŋbun gau abe, nan amgö nɨŋagpun gau abe, ana nan gau abad mɨdpal gau abe, magöŋhalö nɨpe nöp gɨ la. Gɨ la u, Krais hib nɨpe haglö adö arnɨm a göm gɨ la. \v 17 Ram mɨnöŋ hadame dagol gau gɨ laga ñɨn u, Krais mɨdeia. Nɨpe mɨdöp u me, nan gau magöŋhalö ka ke u mɨdöm jɨm ñöl mɨdöp. \x * \xo 1:17 \xt Jon 1:1; 8:58\x* \v 18 Krais nɨpe nabɨc magö rö mɨdöp; nɨbi bɨ nɨpe gau, cöc u, hañ romaŋ nɨpe mɨdöp. Nɨpe gö cöc hañ romaŋ kamɨŋ mɨdöp. Nɨpe iƚ göm umöm kauyaŋ uraka u me, nan nɨhön nɨhön mɨdöp gau yagol rö mɨdöp; nɨpe nöp adö laŋol mɨdöp. \x * \xo 1:18 \xt Ep 1:22-23; Ap 26:23; Rep 1:5\x* \v 19 God gasɨ nɨpe ke nɨŋöm gö, God nɨpe mɨdöp rö nöp, Krais anɨb unbö rö nöp mɨdöp. \x * \xo 1:19 \xt Kol 2:9\x* \v 20 Anɨb u, nan nɨhön nɨhön mɨnöŋ naböŋ iƚ i mɨdöp abe, ram mɨnöŋ kumi kabö adö laŋ au mɨdöp abe, nan gau magöŋhalö God aip jɨm ñɨnɨm rö löp. Nöd nan gau God nɨp kauaƚ mauaƚ rö mɨdmɨdöp. Pen Ñɨ nɨpe, Nap nɨpe ke mɨdöp rö nöp mɨdöm, mab kros ba laŋ hagape lugö umö, uri nan gau magöŋhalö God aip jɨm ñɨnɨm rö löp. \x * \xo 1:20 \xt Ep 1:10; 2:16\x* \p \v 21 Kale nöd nan si nan naij gasɨ nɨŋöl gɨ, anɨb unbö rö nöp göl gɨ mɨdmim, God nɨbi bɨ al ñɨŋeb nɨpe mɨdmim, mɨlö gau rö mɨdmɨdim. \x * \xo 1:21 \xt Ro 5:10; Ep 2:12\x* \v 22 Mɨñi pen Ñɨ nɨpe hañ romaŋ löm uma rö, kalöp ud nɨpe ke aip jɨm ñöl lö, ram mɨnöŋ nɨpe kumi kabö adö laŋ au arammim, God amgö ilö nɨpe au nɨbi bɨ uɫ, nɨbi bɨ asɨŋ mɨdagöp, nɨbi bɨ manö ap mɨdagöp, mɨdeinabim. \x * \xo 1:22 \xt Ep 2:14-16; 5:27\x* \v 23 Pen kale Krais manö aij nɨŋ udpim u, ram padö rö nɨŋ udöl gɨ mɨdmim, God nan aij kalöp ñɨnab u gasɨ mɨdmagö kale aŋ daŋ pɨdöŋ lɨmim gasɨ nɨŋöl gɨ mɨdaimim. Manö aij kalöp haglö nɨŋbim anɨbu, kalöp nöp wasö, nɨbi bɨ ram mɨnöŋ gau kɨd kɨd magöŋhalö hag ñɨlö ara. Yad Pol u rö nöp wög adö anɨbu nöp gɨpin. \s1 Pol Krais nɨp wög geia \p \v 24 Kalöp nan a gem Krais manö aij hag ñɨnö yɨp gɨ naij gɨlö marö udnö u, mɨñi yad mɨñ mɨñ gɨpin. Krais nɨpe ke marö kub yabɨƚ uda u rö, Krais nɨbi bɨ marö kub yabɨƚ udöl a gem, Krais hañ romaŋ nɨpe u, cöc nɨpe u, gɨ ñɨnam a gem, hañ romaŋ yad marö rɨmnap udpin. \p \v 25 God yɨp hag lö, kalöp God Manö u magöŋhalö hag ñɨ aij gɨmɨdin u me, cöc nɨpe u nɨp wög gɨ ñeb bɨ ap mɨdpin. \x * \xo 1:25 \xt Ep 3:2,7-8\x* \v 26 Manö aij anɨbu hadame gau mɨ iru yabɨƚ pi göl mɨdmɨdöp pen mɨñi God nɨpe Krais nɨbi bɨ nɨpe kalɨp manö anɨbu waiö la. \x * \xo 1:26 \xt Ro 16:25-26; Ep 3:5,9\x* \v 27 God gasɨ nɨŋöm manö hag la u, manö aij yabɨƚ, manö mailö halö pi göl mɨdmɨdöp u, nɨbi bɨ gau magöŋhalö nɨŋöl a göm, nɨbi bɨ nɨpe kalɨp waiö yamnab. Manö aij anɨbu iƚ u anɨg göl mɨdöp: Krais mɨdmagö kale aŋ daŋ mɨdöp; anɨb u kale ram mɨnöŋ kumi kabö adö laŋ au arammim, God mailö ke halö au mɨdöp aip pör mɨdeinabim. \v 28 Anɨb u, hon Krais nöp hag ñɨbun. Kale magöŋhalö Krais nɨp cɨg aij göl gɨ, manö nɨpe nɨŋ aij göm, hagöp rö nöp göl gɨ mɨdeinaböl a gun, gasɨ nɨŋ aij gun nɨbi bɨ gau kalɨp magöŋhalö rɨmɨd ukun, Krais manö aij u hag ñɨmɨdun. \v 29 Adö anɨbu nöp, Krais kƚö naij nɨpe ke magöŋhalö yɨp ñöb u udem, kƚö gem wög nɨpe göl gɨ mɨdpin. \x * \xo 1:29 \xt Ep 3:7,20; Plp 4:13\x* \c 2 \s1 Kalöp manö piral hagöl u, udagmim \p \v 1 Pen nɨŋim! Kale Kolosi nɨbi bɨ gau abe, Leodisia nɨbi bɨ gau abe, nɨbi bɨ rɨmnap halö mulu adɨŋ yad nɨŋagpal gau abe, mɨd aij gɨmim a gem, wög kƚö yabɨƚ gabin. \v 2 Kale gasɨ halö mɨdöm, gasɨ añɨ ap nöp nɨŋöm, pen pen mɨdmagö löm, gasɨ nɨŋ kɨd hiɨköm, God Manö pi göl mɨdmɨdöp u magöŋhalö nɨŋ aij göl, a gɨ gasɨ nɨŋbin. God Manö pi göl mɨdmɨdöp u Krais. \v 3 Krais nɨp aŋ daŋ nöp God gasɨ aij aij magöŋhalö pi göl mɨdöp u me, nɨpe ke nöp God gasɨ aij anɨbu waiö lɨnɨm rö löp. \x * \xo 2:3 \xt 1Ko 1:24,30\x* \p \v 4 Nɨbi bɨ rɨmnap pir alöm, manö kƚiñ aij rɨmnap haglö nɨŋöl gɨ, manö piral kale anɨbu nɨŋ udmim rö löp a gem, kalöp manö anɨbi hag ñɨ aij gabin. \x * \xo 2:4 \xt Ro 16:18\x* \v 5 Yad ram mɨnöŋ mɨlö aui mɨdpin u pen gasɨ yad u kalöp lau adö mɨdö nɨŋöl gɨ, kalöp gasɨ nɨŋöl gɨ mɨdpin. Pen kale Krais nɨp nɨŋ ud pɨdöŋ gɨmim, agamɨj mɨdmim, jɨm ñöl mɨdpim u, yɨp aij yabɨƚ göp. \x * \xo 2:5 \xt 1Ko 5:3\x* \s1 Krais aip mɨdun nɨpe hagöp rö nöp gun \p \v 6 Kale Jisas Krais nɨp nɨŋ udmim, Bɨ Kub hon a gɨmim udpim u me, adö anɨbu nöp nɨŋmim gɨpe arnɨm. \v 7 Krais nɨp cɨg aij gɨmim, manö nɨŋö nɨpe hag ñɨlö nɨŋbe u nɨŋ ud pɨdöŋ gɨmim, hagöp rö nöp gɨmim, God nɨp aij a göl gɨ nöp mɨdaimim. \x * \xo 2:7 \xt Ep 3:17\x* \p \v 8 Pen nɨŋ aij gɨmim. Nɨbi bɨ rɨmnap kalöp manö yɨharɨŋ manö piral haglö, kale manö piral anɨbu udmim kɨd kale gau ammim rö löp. Manö yɨharɨŋ manö piral hagpal u, bac bɨ aiud kale abe, ana naij nan gau mɨnöŋ naböŋ iƚ i abad mɨdpal gau aiud abe udöm hagpal. Krais manö aij u udöm hagagpal. \v 9 Nɨhön gɨnɨg: Krais hañ romaŋ halö mɨdöp u pen God mɨdöp rö u, Krais nɨpe anɨb unbö rö nöp mɨdöp. \x * \xo 2:9 \xt Jon 1:14,16\x* \v 10 God nɨpe gö, kale Krais nɨp cɨg gɨmim, nɨp aip jɨm ñöl mɨdmim, kamɨŋ yabɨƚ mɨdpim. Nɨpe nöp me, ana naij nan gau mɨnöŋ naböŋ iƚ i abad mɨdpal gau magöŋhalö adö lagod mɨdöp. \x * \xo 2:10 \xt Ep 1:21-22\x* \p \v 11 Kale Krais aip jɨm ñöl mɨdpim u me, kale hadö Juda nɨbi bɨ hañ rɨb gɨ dö gɨpal rö u mɨdpim. Juda nɨbi bɨ gau ru pi ñɨmagö udöm hañ rɨb gɨ dö gɨpal, pen Krais aip jɨm ñöl mɨdpim u me, nɨpe nan si nan naij gɨmɨdim nagɨ u rɨb gɨ dö göp. \x * \xo 2:11 \xt Ro 2:29\x* \v 12 Kalöp ñɨg pakla u, kalöp Krais aip rɨgöl gɨla; kale God kƚö nɨpe Jisas ud urak ña u nɨŋ udpe u me, God kalöp Krais aip ud urak ñö, nɨbi bɨ kamɨŋ gɨsön nɨbö nɨpe mɨdpim. \x * \xo 2:12 \xt Ro 6:4\x* \p \v 13 Kale nöd nan si nan naij adö u nöp gɨmɨdim, Krais nɨpe nan si nan naij gɨmɨdim nagɨ u rɨb gɨ dö gaga ñɨn u, kale nɨbi bɨ hadö umbal rö mɨdaibe. Pen God nɨpe ke gö, uri kale Krais aip kamɨŋ mɨdpim. God nan si nan naij gɨno u magöŋhalö nɨŋöm arö ga. \x * \xo 2:13 \xt Ep 2:1,4-5\x* \v 14 Nan si nan naij gɨno u, köp aŋ yaŋ kalɨ kƚiñ rɨköm, lo manö ke ke pen ñeb manö u halö kalɨ kƚiñ rɨkla u, God köp anɨbu ud mab kros ba laŋ cɨpɨƚ pak lö, böŋ nöp pɨs ga. \x * \xo 2:14 \xt Ep 2:14-16; 1Pi 2:24\x* \v 15 Mab kros ba laŋ Krais nɨpe ana naij nan gau mɨnöŋ naböŋ iƚ i abad mɨdpal gau mo nɨpe gau löm, nɨbi bɨ gau nɨŋ mɨdlö nɨŋöl gɨ, kalɨp nagɨ adɨköm ud ɫɨp gɨ ud ara. \p \v 16 Anɨg ga rö, kale nan magö rɨmnap gau ñɨg rɨmnap gau ñɨŋbe, nɨbi bɨ rɨmnap kalöp hag pro gaiöl, gasɨ iru nɨŋagmim. Mɨñi God nɨp sabe gep ñɨn kub a göm asɨ masɨ gɨnaböl u hain gagpe, kalöp hag pro gaiöl, gasɨ iru nɨŋagmim. Mɨñi rakɨn gɨsön auöp ñɨn kub a göm asɨ masɨ gɨnaböl u hain gagpe, kalöp hag pro gaiöl, gasɨ iru nɨŋagmim. Mɨñi Juda God nɨp sabe gep ñɨn kub a göm asɨ masɨ gɨnaböl u hain gagpe, kalöp hag pro gaiöl, gasɨ iru nɨŋagmim. \x * \xo 2:16 \xt Ro 14:1-12\x* \v 17 Krais auaga ñɨn u, nan anɨb gau ana rö nɨŋöm gɨmɨdal; pen nan yabɨƚ u Krais. \x * \xo 2:17 \xt Hib 8:5\x* \p \v 18 Anɨb u, nɨbi bɨ rɨmnap apöm, manö mɨlö hagöm, naböŋ nɨŋbun rö, kale anɨg anɨg gɨmim, aka nɨbi bɨ ramö rö mɨdmim, aka ejol gau sabe gɨmim, a gaiöl u, manö kale udmim, God nan aij kalöp ñɨnab nan u arö gagmim. Nɨbi bɨ anɨb gau, Krais manö aij u nɨŋagpal; gasɨ kale ke nöp nɨŋöm, gasɨ piral gau nɨbö gau nɨbö udöm, hon nɨbi bɨ kub a göm, aiud yɨharɨŋ mɨlö yabɨƚ udaböl. \v 19 Nɨbi bɨ anɨb gau, Krais nɨp arö göm adö anɨbu arbal. Pen Krais nɨpe nabɨc magö mɨdöm, hañ romaŋ nɨpe u, magöŋhalö kɨdɨƚ goƚ rö jɨm ñöl löm, nan aij ñöm, abad mɨd aij gö nɨŋöl gɨ, God nɨp aij gɨnɨm rö u, hañ romaŋ kub gö gö arab. \x * \xo 2:19 \xt Ep 2:21; 4:16\x* \p \v 20 Krais cɨg gɨpim u me, nɨp aip umbe, ana naij nan gau mɨnöŋ naböŋ iƚ i abad mɨdpal gau mo kale gau mɨdagpim; kalöp nan ap gɨnɨg kƚö ap mɨdagöp. Anɨb u, nɨhön gɨnɨg nɨbi bɨ gau gasɨ nɨŋbal rö gasɨ nɨŋbim? \v 21 “Nan u ñɨmagö udagmim! Nan u ñɨŋagmim! Nan u ud nɨŋagmim,” a gɨpal, \x * \xo 2:21 \xt Gal 4:3,9; 1Di 4:3\x* \v 22 pen nan magö ñɨg nan hagpal nan gau magöŋhalö ñɨŋlö pɨs gɨnab. Manö kƚiñ aij hag ñɨbal gau magöŋhalö nɨbi bɨ gasɨ ke nɨŋöm hagpal adö u nöp nɨŋöm hag ñɨbal. \x * \xo 2:22 \xt Mad 15:9\x* \p \v 23 Nɨbi bɨ anɨb gau, ejol abe sabe gun a göm, nɨbi bɨ mög gep rö mɨdno aij gɨnab a göm, nan asɨ masɨ göm, bɨsƚam mɨdpal. Anɨg gɨlö, nɨbi bɨ rɨmnap nɨŋlö, manö nɨŋö rö lɨnab u pen nan si nan naij gep gasɨ u auö, nan piral gau nöp gasɨ nɨŋöm, Krais nɨp cɨg mɨdagpal rö, nan ap kƚö ñö, hañ romaŋ ke gasɨ göp u arö göl rö lagöp. \c 3 \s1 God hanɨp gö, Krais aip urakno \p \v 1-2 Pen kale Krais aip urakmim kamɨŋ gɨsön nɨbö mɨdpim u, mɨnöŋ naböŋ adö iƚ i nan gau gasɨ u nɨŋagmim. Gasɨ kub kale u arnɨm nan ram mɨnöŋ kumi kabö adö laŋ mɨdöp gau. Krais nɨpe uraköm adö laŋ au aramöm, God ñɨmagö yɨjɨg böŋ lau asɨk mɨdöp. \x * \xo 3:1-2 \xt Mad 6:33; Mak 12:36; 16:19; Ep 1:20\x* \v 3 Kale Krais aip umbe u me, kamɨŋ mɨdep magö kale u God Krais kalɨp apil mɨhau aip pi göl mɨdöp. \v 4 Kamɨŋ mɨdep magö kale iƚ u Krais. Hainö nɨpe aunab ñɨn u, amun nɨpe aip mailö unbö ke halö mɨd aij gɨnabun. \s1 Nöd mɨdmɨdim u ke, uri mɨdpim u ke \p \v 5 Anɨb u, nan nɨhön hañ romaŋ gasɨ göp u al pak lɨmim. Nɨbi si bɨ si gɨmim, gasɨ naij nɨŋmim, haƚöwaƚö gɨmim, nan si nan naij nöp gun a gɨmim, uɫpö kɨƚno kɨbap gol mani nan gau iru nöp udun a gɨmim gɨpe aragnɨm. Uɫpö kɨƚno kɨbap gol mani nan gau iru nöp udun a gɨ gasɨ nɨŋbal nɨbi bɨ gau, kale nɨbi bɨ nan piral sabe gɨpal rö nöp mɨdpal. \x * \xo 3:5 \xt Ro 6:6,11; Ep 4:19; 5:3-6\x* \v 6 Adö anɨb gau nöp gɨlö, God kalɨp kal juö, ilön kub yabɨƚ udnaböl. \v 7 Kale ke nöd nagɨ naij adö anɨbu nöp gasɨ nɨŋmim, anɨb unbö rö nöp gɨmɨdim. \v 8 Pen mɨñi nagɨ naij adö u böŋ nöp arö gɨmim. Nöd mulu kal nɨŋmim, kal yabɨƚ jumim, gasɨ naij nɨŋmim, nɨbi bɨ gau kalɨp hag pro gɨmim, uraŋañ hagmim gɨmɨdim rö, mɨñi gagmim. \x * \xo 3:8 \xt Ep 4:25-29; 5:4\x* \v 9 Manö piral hagmim, pen hagö pen hagö gɨmɨdim u, u rö nöp hagagmim. Krais aip umbe u me, gɨ naij gɨmɨdim nagɨ u kalöp waƚɨj rö wam wam ga u, hibur gasɨ mɨdmagö nöd nɨbö kale u, ud asɨk ke gau yubim. \x * \xo 3:9 \xt Ep 4:22,25\x* \v 10 Hibur gasɨ mɨdmagö nöd nɨbö kale u ud asɨk yumim, hibur gasɨ mɨdmagö hain nɨbö kale u, waƚɨj rö rol lɨbim. Nɨbi bɨ gɨsön nɨbö mɨdmim, God kalöp gɨ la u pör nöp gö, kale nɨpe ke mɨdöp rö nöp lɨmim, nɨp nɨŋ aij yabɨƚ gɨnabim. \x * \xo 3:10 \xt Ep 4:24\x* \v 11 God anɨg ga u me, Grik nɨbi bɨ gau ke, Juda nɨbi bɨ gau ke mɨdagpal. Nɨbi bɨ hañ rɨb gɨ dö gɨpal gau ke, nɨbi bɨ hañ rɨb gɨ dö gagpal gau ke mɨdagpal. Nɨbi bɨ köp kalɨ kƚiñ amgö lɨ nɨŋbal gau ke, nɨbi bɨ köp kalɨ kƚiñ amgö lɨ nɨŋagpal gau ke mɨdagpal. Nɨbi bɨ wɨyap gau ke, nɨbi bɨ uböl gau ke mɨdagpal. Nɨbi bɨ rau dam lɨlö nagɨ wög gɨpal gau ke, nɨbi bɨ gasɨ kale ke nɨŋöm wög gɨpal gau ke mɨdagpal. Nɨbi bɨ gɨsön nɨbö mɨdpun u me, Krais nɨpe ke nöp hanɨp magöŋhalö mɨdmagö raul aŋ daŋ mɨdö, nan rɨmnap magöŋhalö nan yɨharɨŋ rö löp. \x * \xo 3:11 \xt Gal 3:28\x* \p \v 12 God nɨbi bɨ nɨpe mɨdpim. Nɨpe kalöp mɨdmagö löm, nɨbi bɨ nɨpe ke hag la. Anɨb u, waƚɨj rol lɨbal rö, gɨ aij gep nagɨ u rol lɨmim. Nɨbi bɨ gau kalɨp mög nɨŋmim, ud aij gɨmim; hib kale ke hagpe adö aragnɨm; nɨbi bɨ hain aij mɨdmim; nɨbi bɨ gau manö hain hagmim kal juagmim. \x * \xo 3:12 \xt 1Pi 2:9\x* \v 13 Krais nɨbi bɨ nɨpe rɨmnap kalöp gɨ naij gaiöl, kalɨp pen gɨ naij gagmim. Manö rɨmnap mɨdainɨm, Bɨ Kub kale nan si nan naij gɨpe nɨŋöm arö göp rö u, nɨbi bɨ gau kalöp gɨ naij gaiöl u, u rö nöp nɨŋmim arö gɨmim. \x * \xo 3:13 \xt Ep 4:2,32\x* \v 14 Pen kale nagɨ aij anɨbu rol gɨmim, höŋ adö lagod au mɨdmagö lep magö u rol gɨmim. Nɨbi bɨ mɨdmagö lep magö u, nan aij gau magöŋhalö wam wam ud jɨm ñöm lö, nan aij ap uƚep gagnɨm. \x * \xo 3:14 \xt Ro 13:8-10\x* \p \v 15 God kalöp udöm hañ romaŋ añɨ nöp jɨm ñöl la u, kale agamɨj mɨdmim pen pen ud aij gɨmim a göm ga. Anɨb u, Krais hibur hain hain ñöb u nɨp hag nɨŋmim, mɨdmagö kalöp aŋ daŋ hibur hain hain magö anɨbu lö, agamɨj mɨdmim, nan nɨhön nɨp aij gɨnab u nɨŋnabim. Anɨb u, nɨp aij a göl gɨ nöp mɨdaimim. \x * \xo 3:15 \xt Plp 4:7; 1Ko 12:27; Ep 4:4\x* \v 16 Krais manö aij u aŋ kalöp daŋ ajmaŋ rauöm rö mɨdainɨm nɨŋöl gɨ, manö nɨpe u nɨŋ aij yabɨƚ gɨmim me, pen pen hag ñɨ aij göl gɨ, God Manö adɨŋ Sam a gɨpal rɨmnap, God hib nɨpe dap raneb kɨmap rɨmnap hagöl gɨ, God nɨp aij a göl gɨ mɨdaimim. \x * \xo 3:16 \xt Ep 5:19\x* \v 17 Pen manö hagnɨg aka nɨhön nɨhön gɨnɨg, Bɨ Kub Jisas nɨbi bɨ nɨpe mɨdpun a gɨmim, God Jisas kalɨp apil mɨhau aij a göl gɨ nöp gɨpe arnɨm. \x * \xo 3:17 \xt 1Ko 10:31; Ep 5:20\x* \s1 Krais nɨbi bɨ nɨpe gau mɨd aij göl \p \v 18 Kale nɨbi gau, kale Krais nɨŋ udpim rö, nagamul bɨ manö hagöl u hain gɨmim. \x * \xo 3:18 \xt Ep 5:22\x* \p \v 19 Pen kale bɨ gau, nɨbi kale gau kalɨp manö kƚö gɨmim hagagmim; kalɨp mɨdmagö lɨmim. \x * \xo 3:19 \xt Ep 5:25\x* \p \v 20 Kale ñɨ pai gau, kale Krais nɨŋ udpim rö, name nap hagöl rö magöŋhalö hain gɨmim. Anɨg geinabim God nɨp aij gɨnab. \x * \xo 3:20 \xt Ep 6:1\x* \p \v 21 Pen kale nap bɨ, ñɨ pai kale gau kalɨp manö kƚö gɨmim hagpe hagpe, gasɨ naij nɨŋöm, mɨd aij gagöl rö löp u, nɨŋ aij gɨmim. \x * \xo 3:21 \xt Ep 6:4\x* \s1 Nɨbi bɨ nagɨ wög gɨpal gau; bɨ kub kale gau \p \v 22 Kalöp nɨbi bɨ, bɨ rɨmnap nagɨ adɨk lɨ daulö, kalɨp nagɨ wög gɨ ñɨmɨdim gau, manö rɨmnap hagnɨg gabin. Bɨ kub nɨŋmɨdal magö u nöp nɨŋmɨdlö nɨŋöl gɨ wög gɨno, kalɨp aij gaŋ a gɨmim gagmim. Gasɨ mɨhöp nɨŋagmim, Bɨ Kub hon kumi kabö adö laŋ u nɨŋ mɨdöp rö, gɨ aij gun a gɨmim, aij gö nɨŋöl gɨ gɨmim. \x * \xo 3:22 \xt Ep 6:5-8\x* \v 23 Kale nan nɨhön nɨhön geinabim, nɨbi bɨ mɨnöŋ naböŋ iƚ i rɨmnap kalɨp wög gabun a gɨmim gagmim; Bɨ Kub kumi kabö adö laŋ u nɨp wög gabun a gɨmim, kƚö gɨmim gasɨ aij nɨŋöl gɨ gɨmim. \v 24 Wög gɨ ñɨbim u, Bɨ Kub Krais nɨp wög gɨ ñɨbim. Kale nɨŋbim Bɨ Kub nɨpe pen ñöm kalöp nan aij ñɨnab. \v 25 Pen God nɨpe nɨbi bɨ gɨ naij gɨnaböl gau manö kub hagnɨg, nɨbi bɨ kub gau, nɨbi bɨ pro gau a göm, manö kub gagnab; adö añɨ u nöp hagöm, ilön ñɨnab. \x * \xo 3:25 \xt Ro 2:11\x* \c 4 \p \v 1 Anɨb u, kale bɨ kub rö mɨdpim gau, Bɨ Kub kale kumi kabö adö laŋ mɨdöp u gasɨ nɨŋöl gɨmim, nɨbi bɨ kalöp nagɨ wög gɨ ñɨbal gau kalɨp abad mɨd aij gɨmim, nan kalɨp ñeb rö u haƚöwaƚö ñɨmim. \x * \xo 4:1 \xt Ep 6:9\x* \s1 God nɨp sabe göl gɨ mɨdaimim \p \v 2 Kale gasɨ nɨŋ aij göl gɨ, aij a göl gɨ, God nɨp sabe göl gɨ mɨdaimim. \x * \xo 4:2 \xt Ep 6:18; Plp 4:6\x* \v 3 Hanɨp u rö nöp God nɨp sabe göl gɨ mɨdpe, God nɨpe adan hiɨkö, Krais manö aij pi göl mɨdmɨdöp u nɨbi bɨ gau kalɨp waiö hag ñɨnabun. Krais manö aij u nöp hagnö, yɨp nagɨ leila mɨdpin. \x * \xo 4:3 \xt Ro 15:30; Ep 6:19\x* \v 4 Pen God nɨp sabe gɨpe, yɨp abad mɨdö nɨŋöl gɨ, manö anɨbu hag ñɨ aij gɨnö, nɨbi bɨ nɨŋ aij göl. Yad unbö rö nöp gɨnam u aij. \p \v 5 Kale pör nöp gasɨ nɨŋöl gɨ mɨdpe, adan hiɨknɨm, nɨbi bɨ Krais nɨp nɨŋ udagpal gau, gasɨ nɨŋ aij göl gɨ, kalɨp ud aij gɨmim, Krais manö aij u hag ñɨmim. \x * \xo 4:5 \xt Ep 5:15-16\x* \v 6 Maj mɨgan kale u dö sol dö kal rö lainɨm. Anɨg gö, nɨbi bɨ manö kale nɨŋlö, dö gö, nɨŋ aij gɨnaböl. Kalöp manö nɨhön rö hag nɨŋnaböl, kalɨp pen hag ñɨ aij gɨmim. \x * \xo 4:6 \xt Ep 4:29; 1Pi 3:15\x* \s1 Pol Dijikas Onesimas bɨ mɨhau kalɨp yua \p \v 7-8 Mam mɨdmagö hon Dijikas, yad Bɨ Kub nɨp wög kƚö gɨpin rö göp u, nɨp yunö nɨnab. Nɨpe mɨdpim u amöm, yad aigegö rö mɨdpin u kalöp hag ñö nɨŋmim mɨñ mɨñ gɨmim a gem yunabin. \x * \xo 4:7-8 \xt Ep 6:21-22\x* \v 9 Pen mam mɨdmagö hon Onesimas, bɨ kalpe ke u, Dijikas aip nɨnabil. Onesimas nɨpe u rö nöp, yad Bɨ Kub nɨp wög kƚö gɨpin rö, u rö nöp göp. Ammil, nan nɨhön nɨhön gai i gab u magöŋhalö kalöp hag ñɨ aij gɨnabil. \x * \xo 4:9 \xt Plm 10-12\x* \s1 Pol manö hag naböŋ jua \p \v 10 Bɨ Arisdakas, yad aip nagɨ mɨdpul u abe, bɨ hon Mak abe kalöp, “Mɨdpim?” a gɨpil. Mak me, bɨ hon Banabas nɨmdaŋ nɨpe u. Bɨ anɨbu nöp nöd manö yuem hagnö, “Nɨp yagol u amjakö ud aij gim,” a gɨnö. \x * \xo 4:10 \xt Ap 12:12; 15:37-39; 13:13\x* \v 11 Bɨ hon Jisas, hib nɨpe ap Jasdas a gɨpal u, u rö nöp kalöp, “Mɨdpim?” a göp. Bɨ Juda mɨhau nɨgaŋ anɨb gau me yad aip wög gɨpun. Juda rɨmnap yɨp gasɨ ap ap nɨŋöm jɨm ñöl wög gagpun; kale yam nöp yad aip God nɨbi bɨ udöm abad mɨdeinab manö aij u hag ñɨbun. \p \v 12 Bɨ kale Epapras, Krais Jisas nɨp wög göp u, kalöp, “Mɨdpim?” a göp. Nɨpe pör pör kƚö göm kalöp God nɨp sabe göm hagöp, “Kale gasɨ rɨmnap nɨŋagöm, Krais manö aij u nɨŋ ud pɨdöŋ göm, nɨp cɨg aij göm, hagnabön rö nöp gɨlö arnɨm,” a göp. \x * \xo 4:12 \xt Kol 1:7; 2Di 4:10-11; Plm 23-24\x* \v 13 Amgö yad ke nɨŋem kalöp hagabin, nɨpe kƚö göm kalöp wög göm, Leodisia nɨbi bɨ kalɨp wög göm, Hirapolis nɨbi bɨ kalɨp wög göm göp. \p \v 14 Pen bɨ aij hon, wös wameb bɨ Luk abe, Demas abe kalöp, “Mɨdpim?” a gɨpil. \v 15 Añ mam daun kub Leodisia gau, nɨbi bɨ apöm nɨbi Nimpa ram God nɨp sabe gɨpal gau magöŋhalö, “Pol kalöp, ‘Mɨdpim?’ a göp,” a gɨmim. \p \v 16 Kalöp köp yuabin i nɨŋmim, ñɨbe arö, Krais nɨbi bɨ Leodisia mɨdpal gau u rö nöp nɨŋöl. Pen Leodisia nɨbi bɨ kalɨp köp yubin u, kale u rö nöp udmim nɨŋmim. \p \v 17 Pen Akipas nɨp hagmim, “Bɨ Kub wög nöp hag la u gɨ udmön,” a gɨmim. \x * \xo 4:17 \xt Plm 2\x* \p \v 18 Yad Pol, mɨñi ñɨmagö yad u ke, manö adɨŋ magö i kalɨ kƚiñ rɨkabin. Yɨp sen udöm nagɨ pɨdöŋ lɨbal u, yɨp hauƚ gagmim. God kalöp mög nɨŋöm ud aij gö, mɨd aij gɨmim. \x * \xo 4:18 \xt 1Ko 16:21\x*