\id 1CO 1 Corinthians - 07-1CO.sfm NT0031 KORAFE J. FARR 26 November 2002 \h 1 Corinth Embokena \toc2 1 Corinth Embokena \toc1 Paul Nunda Reta Gitida, Corinth Embokena Gefusira, Amo Eviri \mt1 Paul Nunda Reta Gitida, Corinth Embokena Gefusira, Amo Eviri \ip Paul reighi Efesas aminda irise, reta evia avose, ghaeko 55 ainda jokáda gefusira. Reighi Corinth mo, Greek embo da reighiri. Nemo Jusi embo da gitofuri, a God Afa a nunda Agho Dari, ne bunariri. Ne Iesu jo tumondae irise, fisi da uju a ari eko beká ava edo ghuseri. Paul nu aindae sedo, tumondari da emboro a Kuristini da irari ainda beká, ava se disugusira. Se disuguse, nenda ari ekoko mendeni use iriara aindae, ghoghora sisira. \is1 Paul Nunda Reta Gitida Corinth Embokena Gefusira, Ainda Mendo Mendo Mo Eviri. \ip 1:1-9 Paul ne ategi use, geka tuturo usira. \ip 1:10—4:21 God da natofo sarigedo beisiga usera aindae, Paul ne ategi usira. \ip 5:1—7:40 Kuristini da irari, ade vide a evetu genemboghae da irariri. \ip 8:1—11:1 Kuristini beká, ne ari rejoá imboe arera amo, eviri. \ip 11:2—14:40 Keriso da natofo ne dabade saramana use, nunda tamo edo irera. \ip 15:1-58 Keriso ambarida ghe jebugedo erorusira ainda tuka mo, eviri. \ip 16:1-4 Moni Jerusalem embokena mutari da gekari. \ip 16:5-24 Paul geka mendeni mendeni sise, tano usira. \c 1 \p \v 1 Arie, nanda nano namendi! God uju use aghi etiri, na Iesu Keriso da aghi kato edo irena. Na Paul, namane namondeda namendi Sosthenes ghae, ne ategi beká ava erera. \v 2 God da ekaresia+ reighi Corinth aminda ireva, nemokena reta evia eregefenere. Yari budo givu! \p Ne Iesu Keriso de dabade tatedo, nunda natofo kakarago ava aovo dae sedo, God ne aghi usira. Geka eregefena emo, Corinth embokena eregefena A kotugo, evetu genembo isambu, mave namondeda Bajari Iesu Keriso da sari ava ningiraera, aikena eregefena. Bajari Iesu Keriso resena emo, namonde isambu da Bajari dabako numori. Yari budo givu! \p \v 3 God Afa a namondeda Bajari Iesu Keriso ghae, nemokena sonemba a dubo jama mutoro baove! \s1 1:4-9 Keriso Da Sonembari. \p \v 4 Iesu Keriso da ambariimi, God ne esimbugusira. Aindae sedo, na evovodae numokena aiyakoe sise irena. \v 5 Ainda susu mo: ne Keriso de dabade tatedo irevo, nune ne sonembedo esimbugusira. Amingiri, ne dubo kotedo kasama teriago ruruse, geka se simbugari da emboro kasama e gogoghombusevu. \v 6 Ne Iesu da Bino a nunda Geka ningido, kaifa e gogoghomberaeva. \v 7 Aindae sedo, namondeda Bajari Iesu Keriso da jovereghe furari da sifo ava kaifa use, Bajari da sonemba a esimbugari isambu rurusevu. \v 8 A kotugo, erá ne ari ekoko eóvo dae sise, nune kaifa arira. Ne kaifa use sonembururari, nunda sifo amboda foa buvarira aminda, ne fete simbugareva. \v 9 Namondeda tumondari isambu God kena fitarera. Ainda beká mo: nu rea namondedae ari kotarira ava, nune arira. God ne budo, nunda Mandi namondeda Bajari Iesu Keriso de dabade tatedo, nemonde deinghaovo dae sedo, aghi usira. Ava sedo nunda ungo jo sokinembae arira, ne kaifa use irarira. \s1 1:10-17 Corinth Embo, Ne Beisiga Use Nunda Nunda Sarigedo Iriari. \p \v 10 Nanda nano namendi, namondeda Bajari Iesu Keriso da javoda, nemokena benunu resena, ningivu! Ne isambu rea sareva a rea kotareva amo, dubo dabako use irivu! Jo nunda nunda ae areva! Nenda kotari a nenda uju dabako aeti! \v 11 Na aminge resena da beká mo: Chloe da nano namendi mendeni fera, namokena isagha eminge osa se simbuguseri! Ne mendeni Corinth da ekaresia+ aminda ireva aimi, beisiga eraeva. \v 12 Ne beisiga eminge eraeva: “Nenda mendeni seraera, ‘Na Paul da ambo jimbi eniri.’ A mendeni, ‘Na Apollos da ambo jimbi eniri.’ seraera. A mendeni, ‘Na Peter da ambo jimbi eniri.’ seraera. A kotugo mendeni seraera, ‘Na Keriso da ambo jimbi eniri.’” \v 13 Ne aminge sise, Keriso da tamo, o ekaresia+ seraera ava sarigedo, nunda nunda ereva. Mave nendae sedo korosida ambududurusi? Ne maveda javoda bafataito usevu? Kote givu! Na Paul ri. Na jo nendae sedo korosida ambaeri. A ne jo nanda javoda bafataito aeri. \v 14 Beisiga da geka evia ningido, na God kena aiyakoe resena. Ainda susu mo: na reighi Corinth aminda, evetu genembo digari jo bafataito aeri. Crispus nengae Gaius ghae kikiako, ava bafataito useni. \v 15 Ava sedo, “Na Paul da javoda bafataito useni,” sareva amo, jo geka beká iraeri. \v 16 (O eni mo, kotae eteni. Stephanas barago nunda natofode dabade, nane bafataito useni. Avori, na erekotena amo, eni tefori.) \v 17 Keriso jo, nane evetu genembo bafataito aono dae sedo, na dirigari nemokena yaeri. Nunda Bino Eveva ava saono dae sedo, na nemokena dirigusira. A nunda Bino amo, jo evetu genembo da kotarigo iraeri. Na evetu genembo da kotariimi vironu saetena amo, Keriso ambududurusira da fakina ava, jo mave gido kasama ae aeti. \s1 1:18-2:5 Keriso Mo, Kotari A Fakina Da Susu Bekári. \p \v 18 Ainda beká mo: evetu genembo mave God da sonemba imboe edo, ambari dae use irera amo, Keriso korosida ambududurusira ainda bino ningido, gego sariá sise, dere jiraera. Avata namonde God tumonduse, jebugari dae erera amo, namonde kasama erera: God da fakina namondekena foa gheraira amo, Iesu da ambarikena ghe foa gheraira. \v 19 God da Geka aindae sise, eminge resira: \q1 “Na aono evetu genembo mendeni, totofo nenda fakinaimi dubo koteraera ava, nenda kotari dadabarira, \q1 a evetu genembo mendeni diti basari ábarago, nenda kasama dadabarira.” \m God da geka aminge resira. \v 20 Ava sedo, evetu genembo kasama teria, a vironu kakato, kotugo evetu genembo totofo dubo koteraera amo, ne nangareri? Ne jo totofo jebugae arera. God anakora geka evia ijugetiri kasama useri: enda da kotari a kasama jo inono iraeri, amo sino fuka da kotariri. \v 21 God nu, evetu genembo totofo nenda dubo kotariimi ya numokena buvari da emboro+ ava, nune gagojusira. Enda da kotariimi, jo numokena ya buvari da kaugo iraeri. God nusuka, ya numokena buvari da emboro+ afigari dae sedo, eminge kotisira: nunda Geka namonde vironu seraera ava, mave tumondarira amo, nu jebuga evovodae irari ava tuve barira. Evetu genembo digari, ne geka ava ningido dere jiraera avata, ya God kena buvari da emboro+ eni tefori. \v 22 Namane oro Jusi embo namanenda mendeni, ne eminge seraera, “Keriso da javoda tano aso gido, namane tumondarera.” O oro mendeni ne seraera, “Dubo kotari eveva ijugaso gido, kotise kasama e gogoghombedo Keriso tumondarera.” Ava sedo, Jusi embo digari a Jusi embo da gitofu digari, ne jo Iesu da ambari tumondedo nunda natofo ae eraera. \v 23 Avata namonde mo, Iesu korosida ambududurusira aindae, vironu sise irera. Jusi embo mendeni ava ningido imboe eraera, a nenda gitofu, oro mendeni mendeni ava ningido, gego sariá sise, dere jiraera. \v 24 Avata namonde Jusi embo daba daba a namanenda gitofu daba daba, mave God aghi usira, ai namonde kasama erera: Keriso mo, nu God da dubo kotari a fakina da emborori. \v 25 Ne eregoseva: evetu genembo digari ne erekotera, God da Bino resena emo, jo kau iraeri, dubo kotari a fakina tefori. Avata na eminge resena: God da kotari emo, dubo kotari a fakina bekári. Evetu genembo endada irera, nenda dubo kotari a fakina jo amingo iraeri. \p \v 26 Ava sedo, nanda nano namendi, nenda irari kau mavega ava evo, God ne aghi etiri ne nunda natofo useva, ava kotovo dae resena. Sifo aminda, nenda jokáda kasama kakato daba dabari, a kokotofu barago jo digari iraeri. O nenda nano namendi digarigo mo, ne dubo kotari a geka vironu tefo, a fakina barago tefori. \v 27-28 Amo, God jo bunise ne aghi aeri. Eregoseva, evetu genembo endada irera eimi, nene Iesu da ambari da bino ningido, dere jise eminge seraera, “A jo geka beká iraeri. A aminda fakina eni tefori.” Ne Iesu da ambari ainda bino ningido, ava imboe use ighagha eraera. Avata God Iesu da ambari da fakina aimi sari, evetu genembo endada irera, ne meka gosuse nenda fakina a nenda kotari dadabarira. God nu emboro ava gategusira aimi, enda da kotari dari dadabarira. \v 29 Amingusira da beká mo eviri: God uju erira amo, mave nunda dombuda jo tofo nunda javo jighari erae arira. \v 30 Avata nemo, ne jo nenda dubo kotariimi, God da dombuda fetaeri. Ne, God setiri Keriso da ambari da fakina aimi, Iesu Keriso de dabade tatedo, nunda jebuga rurusevu. Nune setiri, Iesu Keriso nenda dubo kotari da susu usira. Totofo nenda dubo kotari ighagha use, Keriso bevo nunda fakinaimi, God nenda ari ekoko kote dodo, nendae ‘eveva’ sisira. Nunda fakinaimi, ne God da natofo kakarago ava sirorusevu. A kotugo nunda fakinaimi, Ari Eko da ungoda ghe feva buvudo jebugusevu. \v 31 God da Geka aindae sise, eminge resira: \q1 “Mave sakai sari dae uju arira amo, nu jo tofo nundae sakai sae arira. \q1 Nu God dae sakai sise, nusuka nunda javo ava jighari erarira.” \c 2 \p \v 1 Avori, nanda nano namendi, na God da Bino nemokena sari dae sedo ena buvurutusena amo, na jo reighi da kotari ava kotise, geka vironu kote simbuge gogoghombuse saeri. \v 2 Ainda susu mo: na uju usena, nanda kotari a kasama amo dotutuse, mokogo Iesu Keriso nange nange korosida ambududurusira da Binó avanembo kotise, vironu sari dae uju useni. \v 3 Aindae sedo, na ena nemokena reighi Corinth aminda buvudo, oju use ungo ata dadaragarusira. \v 4 Aminguse, na jo evetu genembo da dubo kotariimi nanda ijugari a geka vironu simbugedo, saono ningae usevu. God da Asisi Kakara ai sonembiri nunda fakinaimi geka seteno ningi tumondusevu. \v 5 Ava sedo, nenda tumondari, jo evetu genembo da dubo kotarikena furari bae usevu. Nenda tumondari mo, God da fakina aimi rurusevu. \s1 2:6-16 God da Dubo Kotari Eveva, Kau Eviri. \p \v 6 Avata mave tumonde gogoghombuse, fakina edo God da genembo beká edo dubo koteraera aikena, na ijuga eni dubo kotarighae ava ijugeraena. Avata ijuga a dubo kotari resena emo, jo enda da dubo kotari amingo iraeri. Enda da kokotofu nenda dubo kotari eniri, o nanda dubo kotari a ijuga mo eniri. Enda da kokotofu resena emo, nemo nenda fakina ainghae dabade, soesa edo dadabari dae erera. \v 7 O dubo kotari nane ijugeraena emo, God da dubo kotariri. God da kotari amo, erama enda da evetu genembo kasama eore dae sedo, nu anakora beká kotedo kivo usira. Utu enda jo ae irise, God nu, namonde nunda usasa baoro dae sise, dubo kotari amo kotisira. \v 8 Enda da kokotofu a babojegari, ne God da dubo kotari amo jo kasama ae useri. Ne kasama aetera amo, ne namondeda Bajari, usasa a durode ava, jo budo arafa dae aeteri. \v 9 Avata kotugo, God da Geka dubo kotari aindae sise, eminge resira: \q1 “Evetu genembo mave God dubo buraera aindae sise, God roera evevago esimbugusira. \q1 Roera resena emo, jo evetu genembo eniimi ditii gido kasama aeri, a ainda binó jo \q1 dengoroi ningido kasama aeri, a kotugo dubo jokáda itako jo sirorari kotaeri.” \m \v 10 Avata God geka a kotari emo giti kivo usira ava, namondekena afigetiri, nunda Asisi Kakara da fakinaimi namonde kasama useri. Ai resira amo: God da Asisi roera isasambu ijujedo giraira, a God da kotari jungarida amo, nune gi tefo eraira. \v 11 Nu kau genembo amingori. Genembo eni nu dubo jokáda rea erekotira ava, genembo ainda asisi nusuka kasama erira. Mave eniimi jo kasama aeri. Kau daba aminga ava, God nu kau mavega amo, a nu rea erekotira ava, Asisi Kakara ai nusuka kasama erira. \v 12 Namonde enda da asisi a dubo kotari ava jo baeri. Namonde God da Asisi Kakara ava ruruseri. God namondekena rea muturaira ava, kasama aoro dae sedo, nunda Asisi Kakara dirigetiri vose fira asugetiri, namonde irera. \p \v 13 Aindae sedo, namane jo namanenda dubo kotariimi, geka ijugae eraera. Geka Asisi Kakara ai muturaira ava budo, aimi dengoro indiraera. Evetu genembo mave Asisi Kakara rurusera aikena, namane Asisi da geka beká ava ijugeraera. \v 14 Avata mave God da Asisi jo bae irira amo, joba a fakina God da Asisi muturaira ava, jo nune bari da kaugo iraeri. Joba resena einda tuka mo, nu bunari, jo nune kasama ari da kaugo iraeri. Ainda beká mo: God da joba a fakina amo, nunda Asisi da fakinaimi kasama arera. Ava sedo, mave God da Asisi jo bae arira amo, nu God da joba jo kasama ae arira. \v 15 Avata genembo mave God da Asisi barira amo, nu roera eveva a eko, kau avega isambu itatamuse kasama arira. Avata genembo ainda irari a ari ava, mave jo ijujae arira. \v 16 Ainda beká mo: God da Geka, evetu genembo endada irera, eindae sise eminge resira: \q1 “God rea erekotira ava, mave jo kasama aeri. Ágido, mave eniimi jo Bajari da dengoro indae arira.” \m O namonde God da Asisi rurusera amo, namonde Keriso da kotari God da Asisi ainghae dabade ruruseri. \c 3 \s1 3:1-23 Namonde Fakina Edo, God Da Natofo Aore! \p \v 1 Avori, nanda nano namendi, ne Keriso da natofo usevu. Avata ne kau sasingako da kakaugo ava edo ireva. Ava sedo, na nemokena dengoro induduse eregefena emo, na, ne kau evetu genembo Asisi Kakara iraede ava kotise, nemokena dengoro induduse eregefena. \v 2 Kau namonde mandi sasingu seka fumbari aikena ami futuse, bayau fakara jo mutae eraera aminga ava, na nemokena geka raugako avanembo ijugeraena. Na jo tuturo edo, geka bouvugo ijugae irena. Ainda susu mo: ne dubo jo kote simbugae ireva. Giti, ne amingedo ghusevu. A kotugo oroko, kau daba ava eraeva. \v 3 Ainda beká mo: ne enda da kotari a fisi da uju ava, jo doyae ireva. Ne komana da irari eveva aindae, dubo ekoko use beisiga eraeva. Ava gido, namane kasama erera, ne enda da kotari jo doyae ireva. Ne fisi da uju ava teriago use ireva. \v 4 Ne totofo sariguse, eminge seraeva, “Namane Paul da ambo jimbiri,” a mendeni seraeva, “Namane Apollos da ambo jimbiri.” Aminge seraeva amo, ari evevari, ai? Kote givu! Amo ari eko, a enda da kotariri. \p \v 5 Kote givu! Apollos nu mavejori? A kotugo na mavejori? Namane taká God da gigimasa a saramana kakatori. Namane geka setero ningido, ne tumondusevu. Amo, God nu rea namane aoro dae sisira, ava namane useri. \v 6 Amo inono, na bayau da veka budo yama vareda govaeteni. A amboda, Apollos ya uvu averegaeti. Avata namane jo saoro batuno edo vitae aeti. Amo, God nune sari batuno edo vitarira. \v 7 Veka govari kato a uvu averegari kato amo, jo saramana mindafu ae eraera. God mo, nu teriari. Nune seari batuno edo vitiraira. \v 8 Genembo mave veka govarira o mave uvu averegarira, nenda saramana mo inonori. Etoto naká aimi saramana e gogoghombarera amo, God nemokena nenda mino inononda use mutarira. \v 9 Namane Apollos ghae, namane dubo dabako use, God da vareda saramana eraera. God da vare resena emo, nemori. O ijugaboro eni mo, ne kau God da Kambo amingori. \v 10 Ne aminge sise, Keriso da tamo, o ekaresia+ seraera, ava sarigedo nunda nunda ereva. Mave nendae sedo korosida ambududurusi? Ne maveda javoda bafataito usevu? \v 11 Ainda beká mo: na ijugaboro fifituse kambo setena, ainda tutumbi dabako resena emo, namondeda Bajari Iesu Keriso, numori. God da ekaresia+, kotugo nunda tumondari+ embo da susu eni tefori. Susu dabako mo, Iesu Keriso, nusuka numori. \v 12 Avata kambo da sagho mo, digariri. Evetu genembo mendeni, sagho fakara a evevago budo, aimi itarera. Amo, ne auri ‘gold’ o ‘silver’ seraera, a ghamana evevago aimi itarera. O mendeni, sagho raugo a eko budo, aimi itarera. Amo, ne ika, eke, a kikisa aimi itarera. \v 13 Genembo nu kambo kau nangego itarira amo, Keriso da Sifo amboda furarira, aminda kasama arera. Avaraka sifo aminda sirorarira aimi, evetu genembo isasambu ainda saramana dere garira. \v 14 Mave tutumbi ainda etoda, kambo sagho evevago aimi itari irari, avarakai jo avae arira amo, nu mino eveva amo nune barira. \v 15 O mave tutumbi ainda etoda, kambo sagho eko aimi itari irari, avarakai avari tise vosarira amo, genemboá mino eveva eni nunda kambo itutusira aindae jo bae arira. Nunda tutumbi mo, Iesu ava budo, ainda etoda itutusira ava sedo, nu jo ambae arira. Nu kau genembo avaraka jokáda ghe saghimbe baoro jebugarira, ainda kaugo ava arira. Avata kambo itutusira da mino eveva eni jo bae arira. Ainda tuka mo: nu saramana sembae usira. \p \v 16 Ne kasama ereva, geka emo geka bekári. Nemo God da Kambori+. A kotugo, ne kasama ereva. God da Asisi nenda jokáda irira, ava itatamuse kasama ereva. \v 17 Mave God da Kambo+ amo de bejise, God da natofo bebeta arira amo, God numokena dara ainda mino futuse, nu dari ambarira. Ainda beká mo: God da Kambo mo kakarari. God da Kambo resena emo, nemori. \p \v 18 Erá gungubo sise, totofo dereove! Mave tofo mandi eminge kotarira, “Na enda eminda dubo kotari kato eniri,” aminge kotarira amo, eveva mo, nu enda einda dubo kotariá dodo, sasingako da kaugo ava arira. Nu giti aminguse irarira amo, amboda nu God da jebuga a dubo kotari tambarira. \v 19 God, evetu genembo endada irera, einda dubo kotari ava gosuse, “Ainda jokáda, eveva a beká eni tefori,” seraira. God da Geka aindae sise, eminge resira: \q1 “Evetu genembo mave totofo nenda kasamaimi dubo koteraera amo, \q1 ne totofo nenda dubo kotariimi gofedo, God da vagho jokáda tereraera.” \m \v 20 A vasa eninda, God aindae sise eminge resira: \q1 “Bajari dubo kotari kakato endada irera, ainda kotari gosuse kasama erira amo, nenda kotari ainda beká mo tefori.” \p \v 21 Ava sedo, evetu genembo mendeni da dubo kotari a kasama aindae sedo, erá riria use sakai seove! God nemokena roera isasambu mutiri rurusevu. \v 22 Apollos, Peter ghae, namonde dabade ava God gategedo, nemo sonembaoro dae sedo futusira. Utu, enda, ambari, jebuga, roera oroko irira a amboda sirorarira, roera isambu resena evia, nemokena mutiri nenda tofo edo irira. \v 23 A nemo, Keriso da tofori. A Keriso mo, nu God da tofori. \c 4 \s1 4:1-21 God Da Aghi Kakato, Nenda Irari Eviri. \p \v 1 Ne namaneá gosuse, eminge kotaetevu! Namane Keriso da sabua+ a saramana kakatori. God namane gategusira ainda tuka mo: namane nunda geka beká jungedo irira ava kaifa aoro dae sedo, gategusira. \v 2 Genembo mave bajari enikena saramana ari dae sarira amo, saramana da agho dari tomanako eviri: nunda bajari tumonduse, fakina edo nunda agho dari kaifa use irarira. \v 3 Ava sedo, mave nanda ari ekoko ijujari dae sarira amo, na aindae jo oju ae arena. A kotugo, na jo tofo nanda ari ekoko ijujae arena. \v 4 Na tofo kasama erena: nanda dubo jokáda, ari eko eni jo irari itatamae eraena, avata na jo tofo ‘na eveva’ sari da kaugo iraeri. Bajari nusuka nune nanda ari ekoko ijujarira. \v 5 Kau daba aminga ava, sifo jo foa buvae irari, ne jo eredo, evetu genembo mendeni da ari ekoko nene ijujae areva. Ne kaifa ururovo, sifo amboda Bajari jovereghe foama, evetu genembo da ari ekoko ijujarira. Sifo aminda, evetu genembo nenda uju a kotari nenda dubo jokáda jungetero irira ava, Bajari bu fitari isaghada foa buvarira. Isaghada foa buvari gido, Bajari nu ava gosuse, nendae sakai inononda sarira. \p \v 6 Agho dari eminge resira, “Erá God da Geka dariguse, genembo eni ika bekáda jigheóvo ereure!” Agho dari aminge resira da beká mo: ne jo genembo eni jighovo erorurari, eni jo imboe ae areva. Ava kasama aovo dae sedo, na ijugaboro fifituse, nanda javo a Apollos da javo isagha seteno niningereva. \v 7 Ne jo kokomana da babojegari iraeri. Nenda kotari a kasama isambu ava, God nune nemokena mutiri rurusevu. Rea nemokena irira ava, isambu God nune mutiri rurusevu. Ava sedo, erá gogore use, totofo nenda javo jigheóvo ereure! \p \v 8 Nenda irari kau mavegori, kotugo namanenda irari kau mavegori, ava kotovo dae resena. Ne susu iti fafodeva seraeva. Ne kini (kings) a kokotofuva seraeva. Avata namane jo amingo iraeri. Na uju erena amo, ne anakora kini (kings) a kokotofu edo iraetevu. (Ainda susu mo: namonde amboda God da vasa aminda, kini (kings) a kokotofu arera. Ava sedo, ne anakora kini (kings) a kokotofu edo iraeteva amo, namane barago amingaeteri. Avata geka beká mo: ainda sifo jo foa buvae irira.) \p \v 9 Namane God da aghi kakato mo, namanenda irari ava eko bekári. Na erekotena, God setiri, nunda aghi kakato da irari, kau sabua+ a babate embo da kaugo ava usira. Kau gavana evetu genembo mendeni dari amboro dae sedo, ne natofo da dombuda ijugeoro dere jiraera aminga ava, evetu genembo namane imboe use dere jiraera. Amingeoro, aneya isambu a evetu genembo isambu namanenda mema giraera. \v 10 Namane Keriso dae sedo vironu seoro, evetu genembo ‘geka beká irae a geka dubo kotari iraeva’ sise, namane dere jiraera. O nemo, ne Keriso da natofo use, ‘ne dubo kotari kakatova’ seraeva. Namane fakina tefori. O nemo, ne fakina, ava koteraeva. Evetu genembo mendeni nenda irari ava gosuse, ne kakara eraera, o namanenda irari ava gosuse, namane dere jiraera. \v 11 Giti, namane emingedo ghuseri, a oroko barago, daba ava eraera. Namane ighoii ambududuruse, uvudae dubo sagheraira. Namane embo boka evevago tefori. Keriso da gitofuimi namane ondi dorero, endada birurughuse irera. Namane reighi tefori. \v 12-13 Namane totofo janjagu use, namanenda uvu bayau omburaera. Genembo mave namanekena jijivu sarira amo, numokena mino eveva mutarera, a nundae esimbuguse numokena geka eveva sarera. Namane Keriso tumonderaera aindae, evetu genembo mendeni bouvu futureoro mema itatameraera amo, namane Bajari tumonduse, durumuguse irá gheraera. Evetu genembo tomanako oroko nembo kotedo gherera amo, namane babate, taká makasi embo bekári, kau sena o susunda avaga, kotedo gherera. \p \v 14 Geka setena amo, fakaragori. Avata na jo, nene meka gaovo dae sedo jo gembaeri. Ne taká nanda dubo bari sasingu da kaugo edo ireva. Nemo dengoro indono dubo jovereghare dae sedo gembeni. \v 15 Keriso da natofo ainda saramana kakato digari ambari, yama ijuga mendeni mendeni nemokena ijugaetera amo, avori. Avata Keriso da ekaresia+ jokáda, nenda afa dabako namori. Na nenda afa da kaugo edo irena ainda tuka mo: na ena nemokena buvudo, giti beká Iesu da Bino seteno ningido tumondusevu. \v 16 Aindae sedo, na nemokena benunu resena: nane eraena, kau daba ava evu! \v 17 Amingaovo dae sedo, na Timothy dirigaono nemokena yarira. Nu kau nanda dubo bari mandi da kaugo edo irira. Ainda beká mo: na numokena Iesu da Bino seteno ningido, nu tumondusira. Nu nanda mandi edo, Bajari da saramana e gogoghomberaira. Ava sedo, na nu dirigaono ya, namondeda jebuga seka Iesu Keriso futusira, ainda irari kau nange use iraeteva ava, Timothy sari ningareva. A kotugo, na rea ekaresia+ isambukena ijugeraena, nu daba ava sekago nemokena ijugari gosururovo sari ningareva. \p \v 18 Nenda mendenii, na jo totoi nemokena yae ariá kotise, ne gogore use irera. \v 19 Avata Bajari ‘avori’ sarira amo, na totoi nemokena yarena. Na ya buvudo, gogore kakato amo ijujedo kasama arena, ne fakinaghae eraera, ai, geka vanembo seraera, ava kasama arena. \v 20 Ainda beká mo: God nunda natofo+ kaifa eraira amo, jo geka vanemboi kaifa ae eraira, nu fakinaghae dabade kaifa eraira. \v 21 Aindae sedo, gategaovo dae resena! Na ambí budo ya nemokena buvone, ai? Dubo jama budo ya nemokena buvone? Ava nesuka gategaovo dae resena. \c 5 \s1 5:1-13 Yagera Kato Dirigaovo Ya Ajagha Irarira. \p \v 1 Geka eni sari dae erena. Kombo yagera eko beká aminda sirorusira ainda bino ava, osa setero namane niningerera. Genembo eni mo, nu noi tofo ainda osoghae, kombo yagera use irá gheraera. Amo eko bekári. Evetu genembo mave God da Bino jo ningae irera, ne jo amingae eraera. \v 2 Avata ne nange nange gogore edo, totofo nenda javo jigheovo ererai? Ne dubo mema use, genembo amo dirigaovo ya ajagha iraeti. \v 3 Na jo aminda iraeri. Avata kau na aminda fetedo genembo amo ijujaetena aminga ava, na anakora nanda asisiimi aminda fetirise, nanda dubo jokáda genembo ari eko use irira ava, Bajari Iesu da javoda ijujeteni. \v 4 Ne aminda totorugareva amo, ne namonde dubo dabako edo, Iesu Keriso da fakina ava budo, na rea nanda asisiimi ijujetena ava itatamuse, ne kau daba ava aovo dae resena. \v 5 Amo eviri: ne kombo yagera kato amo dirigedo, nenda ungo sokinembaovo Satan kena yama irise, nunda tamo fisi a tamo da fakina isambu dadabarira. Amingarira amo, nu dubo jovereghari, Bajari da Sifo amboda furarira aminda, nunda asisi jebugarira tanojo. \p \v 6 Ari ava siroretira avo gido, tatera nemoá gogore dodo, tumo darido irivu! Ne geka evia anakora ningi kasama usevu: oka sembae ojise uvá de bejeoro, aimi fisi isambu eko eraira. Kau daba aminga ava, dara kitakatako sirorarira amo, namonde isambu itatamarera. \v 7 Ava sedo, uvá ajagha fugovo, fisi eveva arira. Amo, ari eko nenda jokáda sirorusira ava, seghe fugevu dadabari, ne sekago evetu genembo kakarago ava edo irove! Ne eregoseva, Keriso namondeda vasa budo, namondeda ari ekoko seghe fugari, eveva a kakarago aoro dae sedo, aindae ambududurusira. Ava sedo, nenda ari ekoko seghe fugevu dadabare! \v 8 Namonde ari ekoko isambu seghe fugedo, natofo eveva a kakarago use, geka beká sise, divu fuse use dabade anumbedo, God da kirumo mindarera. \p \v 9 Nanda reta giti gefusena ainda jokáda, na erá ne ari ekoko embo ainde dabade deinghuse umo eóvo dae siseni. \v 10 Avata kote gogoghombevu! Na jo, evetu genembo God da Bino jo ningido tumondae eraera aindae sedo, geka amo gembaeri. Geka beká mo: evetu genembo God da Geka jo tumondae eraera amo, ne kombo yagera eraera, enda da gugua dighighi eraera, bagia eraera, a ove kevari ava tumonde baingheraera. Avata ari ekoko embo ainde dabade, erá umo eóvo dae sisena amo, na jo nendae saeri. Ne evetu genembo ava darigari dae saeteva amo, ne anakora ambudo endaé doyaetevu. Ainda beká mo: evetu genembo amo, ne jo daba etoto irae ava sedo, ne jo darigari da kaugo iraeri. \v 11 Avata na geka gefusena, ainda beká mo eviri. Evetu genembo mendeni ne ekaresia+ jokada irariá sise, nemonde dabade irá gheraeva amo, ne kombo yagera eraera, enda da gugua dighighi eraera, ove tumonde baingheraera, aji seraera, bagia eraera, a uvu fakara da oduso eraera. Na evetu genembo aindae gefuseni. Nenda ekaresia+ da natofo ari ekoko avavaga eraera, ainde dabade jo deinghuse umo ae areva. A kotugo geka eni mo: nemonde dabade jo anumbedo, bayau mindae areva. \v 12-13 Ainda beká mo: evetu genembo God jo tumondedo nunda natofo ae irera ava, ne jo ijujae areva. Nenda irari ava, God Afa kotise ijujedo, nemokena mino mutarira. O God da natofo ekaresia+ jokáda irera amo, nene ijujareva. Nenda ari ekoko kotise ijujedo, ainda mino mutareva. God da Geka aindae sise, eminge resira: \q1 “Ari ekoko embo gategaovo ajagha fetarera!” \c 6 \s1 6:1-11 Namonde, Nano Namendi Jo Bu Ya, Gavana Da Dombuda Koto Ae Arera. \p \v 1 Ne, nenda nano namendide beisiga areva amo, ne jo yama gavanakena buvudo, aminda koto ae areva. Ainda beká mo: gavana da jaji (judges) digarigo mo, ne jo God tumondari embo iraeri. Ava sedo, ne koto ari dae aeteva amo, ne God da natofo ainda dombuda koto aovo dadabaeti. \v 2-3 Sifo amboda furarira aminda, namonde enda da jaji (judges) a kokotofu arera. A kotugo namonde eredo, aneya ijujarera. Amboda, namonde roera teriago ava kaifa arera. Ava sedo, oroko roera kitakatako enda eminda siroreraira, ébarago namonde kaifa aeteri. Namonde jo gavanakena yae arera. \v 4 Dara nenda jokáda sirorarira amo, ne jo yaovo gavana tumondari iraede aimi, koto ae arera. \v 5 Emo, meka gaovo dae sedo resena. Nenda jaji (judge) are dae sedo, genembo eni dubo koteraira ava, nenda jokáda tambareva tanojo. Numoá tambudo, nunda dombuda koto edo ghaetevu. \v 6 Avata ne jo amingae eraeva. Ne nunda nunda beisiga use, yama gavana tumondari iraede aikena buvudo, aminda koto eraeva. \p \v 7 Geka setena, ainda eni sari dae erena. Ne nunda nunda beisiga use, ya koto eraeva amo, ne totofo nenda irari ava isagha ijugeovo, nenda Kuristini da irari anakora gofedo irira, a ne jo Keriso da uju ava use, nano namendidae sabua+ ae eraeva ava, evetu genembo isambu kasama eraera. Ninda komana nimoá deredo, nimokena dara arira o ninda roera bagia arira, ava gido kote doyaresa amo, evevari. O gavana da dombuda koto ari saresa amo, ekori. \v 8 Avata ne ari eko beká ava eraeva. Nemo God da natofori. Avata ne, nenda nano namendikena dara eraeva. A nenda nano namendi tofo tofo dederuse, nenda roera bagia eraeva. \v 9 Kote givu! God evetu genembo ekokoá jo kaifa ae arira. Amo ne kasama eraeva, ai? Kombo yagera kakato, mave ove kevari tumonde baingheraera, gegenembo evevetude dabade avari dodo totofo kombo yaru eraera, \v 10 mave bagia eraera, mave enda da gugua dighighi eraera, uvu fakara da oduso kakato, a mave aji seraera, evetu genembo amo God jo kaifa ae arira. \v 11 Nenda mendenii giti amingedo ghuseri. Avata oroko, ne ari amo dodo jo ae eraeva. God nenda ari ekoko seghe fugetiri, ne nunda natofo kakarago ava edo ireva. Namondeda Bajari Iesu Keriso da javoda, a Asisi Kakara da fakinaimi, ne God da dombuda fete gogoghombetevo, nu nendae ‘eveva’ sisira. \s1 6:12-20 Namondeda Tamo Mo, Asisi Kakara Da Kambori. \p \v 12 Mave God da fakina kotise sarira, “Namondeda God Afa roera isasambu etiri sirorusira. Ava sedo, namokena rejo eni jo fakara ae arira; na ari sarena, isambu raugako bekári,” aminge sarira amo gekari. Avata geka beká mo eviri: roera isambu jo nemokena eveva iraeri. Na eminge saeteni, “Na rejo ari dae sarena amo, arena: jo mave buregae arira.” Aminge saetena avata, nanda Bajari dabako mo, God ri. Ava sedo, roera o fisi da ari eni aimi, jo nanda bajari ae arira. Roera o ari resena aimi, nanda emboro+ ya God kena buvari ava gajarira amo, na roera o ari amo doyarena. \v 13 Evetu genembo mendeni eminge seraera, “God nanda tini usira amo, bayau mindono dae sedo usira. Ava sedo, nanda uju ava mindarena.” Aminge seraera, avata sifo amboda God sari ninda tamo tinighae dadabarira. Ava sedo, namondeda tamoimi Bajari da saramana use irarera. Ava sedo namondeda tamo aimi, jo kusia bagia o kombo yagera ae arera. Ainda beká mo: namondeda tamo mo, Bajari da tofori. \v 14 God Afa setiri, namondeda Bajari ambarida ghe jebugedo erorusira. Kau daba aminga ava, nune amboda sari, nunda fakinai namonde jebugedo, tamoghae dabade erarera. \p \v 15 Ne kasama ereva: namonde Keriso da tamori. Namondeda tamo mo, inono Keriso da ungo atari. Kote givu! Na Keriso da ungo o Keriso da ata budo ya, evetu saghere kato ainghae tatarena amo, evevari, ai? Amo eko bekári! \v 16 Ne kasama ereva: genembo mave nunda evetughae sandi avarira amo, nengae dabade tatedo, tamo dabako a fisi dabako arira, ava kasama ereva. God da Geka aindae sise, eminge resira: \q1 “Nengae nunda nunda ava foa tamo fisi dabako arera.” \m \v 17 O mave Keriso ghae dabade tatarira amo, jo tamo vanemboimi tatae arira. Nu asisi a dubo joká isambuimi, Keriso ghae dabade tatarira. \p \v 18 Na aindae sise eminge resena: namonde mo, Keriso da tamori. Ava sedo, erá nenda tamo evia budo, kombo yagera use evetu genembo ekoko aikena bu ya tateove! Evetu genembo ari ekoko mendeni eraera amo, eniri. Avata kombo yagera eraera amo, totofo nenda tamo bebeta eoro, tamo eko beká ava eraira. \v 19 Kasama aovo dae sise resena: nenda tamo mo, Asisi Kakara da kambori+. God nunda Asisi mutiri, asugedo nenda dubo jokáda irá gheraira. Ava sedo, nenda tamo amo, jo nesuka nenda iraeri. Ne God da tofori. \v 20 Nu mino futuse, ne ombu rurusira. Ava sedo, nenda tamo da fakinaimi, God da saramana use, nunda javo jighovo eroruse nunda duro isagha ururari gaore! \c 7 \s1 7:1-16 Evetu Vai Ari A Genembo Evetu Fitari Da Gekari. \p \v 1 Ne reta gefuse, geka mendeni mendeni aindae ategi useva, ainda geka ava sari dae erena. Giti, evetu fitari da geka ava sarena. Gimasa mave evetu jo fitae irarira amo, evevari. \v 2 Avata kotugo oroko mo, kombo yagera futo erera ava sedo, gigimasa evetu fitaeteri. A ade jamena vide jamenakena vai aeteri. \v 3-4 Genembo da tamo amo, jo tofo nune bajari ae arira: nunda tamo amo, nunda evetu da tofori. Ava sedo, nunda evetu da sari ningari ava arira. A evetu barago nunda tamo amo, jo tofo nune bajari ae arira; nunda tamo amo, genembo da tofori. Ava sedo, nunda genembo da sari ningari ava arira. Evetu genemboghae sonemba minonde minonde use irarera. \v 5 Nivu o nearoghae avari ava jo nisuka ninda kotariimi doyae aresa. O nengae dubo dabako edo Bajari kena benunu sari dae sedo, sifo tufako dabade avari dodo aminguse irareva amo, evevari. Avata amboda, nengae sekago tuturo edo dabade avareva. Jo amingae areva amo, Satan foa nivu o nearo derari dara sirorarira. \p \v 6 Geka oroko setena amo, nenda jebuga ava sonembari dae sedo seteni. Jo nanda agho dari iraeri. \v 7 A kotugo, amo jo nanda ujuimi saeri. Nanda uju beká mo eviri: gegenembo a evevetu isambu ne kau namongo edo iraetevu. Amo, gigimasa ne jo evetu fitae aetevu, a ade jamena jo vai ae aetevu. Avata na kasama erena: God joba a fakina dombu eni dombu eni evetu genembokena muturaira. Avori, namokena joba futusira amo, evetu jo fitae irari da fakina ava futusira. Avata evetu genembo mendeni, jo ainda joba a fakina baeri. \p \v 8 Roriri a kukumboro, ade jamena a vide jamena, nemokena resena, ningivu! Ne kau aminguse irareva amo, evevari. Aminguse, ne kau nane eraena, aminga ava areva. \v 9 Avata ne jo kotovo inono ae arira amo, evetu fifituse a vai use ghevu! \p \v 10 Gegenembo evetu fitido ireva a evevetu vai edo ireva, nemokena resena, ningivu! Emo jo nasuka nanda kotari vanembo iraeri. Emo Bajari da kotariri. Evevetu ne, nenda gegenembo jo doyae areva! \v 11 Genembo doyareva amo, nenda emboro etoto nakári: eni mo, ne nesuka irareva. O eni mo, sekago jovereghe yama, nenda genembo manai budo daba aminda dubo dabako edo, nemonde dabade irareva. Gegenembo barago, nenda evevetu jo doyae areva. \p \v 12 Ne isambukena resena, ningivu! Bajari nunda kotari namokena jo sari ningaeri. Na nasuka nanda kotariimi resena. Evetu genemboghae Keriso jo tumondae irise fifitusera ava, genembo aimi eredo Keriso tumondarira amo, nu emingarira. Nunda evetu eredo, nengae dabade irari dae uju arira amo, genemboá nunda evetu jo doyae arira. \v 13 O kotugo, evetu Keriso tumondarira amo, nu kau daba ava arira. Nunda genembo jo tumondae irira avata kotugo, nengae dabade irari dae uju arira amo, evetuá nunda genembo jo doyae arira. \v 14 Ainda susu mo eviri: ni Kuristini evetu o genembo edo, God tumonderaesa ava sedo, nivu o nearo barago foa God kena utua arira. Gekaé, jo beká irae aetira amo, ninda sasingu barago kau evetu genembo tumondari iraede ainda sasingu avavaga edo, ajagha beká iraeteri. Avata ni tumonderaesa ava sedo, ninda sasingu barago foa God kena utua fetirise, God da natofo ainda jokáda irarera. \v 15 Avata geka einda soveni ava sari dae erena. Genembo o evetu eni, nu jo Keriso tumondedo Kuristini ae iria edo, nunda Kuristini evetu o genembo ava doyari dae sarira amo, avori, ne jo buregae areva. Sifo aminda ne nenda uju ava arera. Ainda beká mo: God da uju mo, namonde dubo jamaghae iraeteri, jo beisiga use irae aeteri. \v 16 Avata ni fakina edo, ninda evetu o ninda genembo jo doyae aresa amo, amboda nu Bajari tumondedo, jebuga evovodae irari ava tuve barira tanojo. \s1 7:17-24 Namonde Keriso De Dabade Tatarera Amo, Emingarera. \p \v 17 Eni mo eviri: na ekaresia+ isambu nenda jokáda eminge ijugeraena. God nune etiri ni sirorusesi. Ni kau nange irise, God tumondedo nunda tofo usesa, kau daba aminga ava use iraresa. \v 18 Amo, Jusi embo eni Moses da Geka kaifa use, Bajari tumondedo nunda tofo arira amo, nu Moses da Geka jo ighagha ae arira. O Jusi embo da gitofu genembo eni Bajari tumondedo nunda tofo arira amo, genembo amo jo ya Jusi embokena sembudo, vika da mendo anoso ava gafugae arira. \v 19 Ainda beká mo: namonde oroko vika da mendo anoso gafugarera o jo gafugae arera, aimi jo eveva o eko eni sirorae arira. O Bajari da Agho Dari kaifa arera amo, jebuga tambarera. \v 20-21 Ni sabua edo ireso, God ni aghi usira amo, o ni kotofu edo ireso God ni aghi usira amo, ni kau daba use iraresa. Genembo enii ni ombiri, nunda saramana kato edo ireso God ni aghi usira amo, avori, ni aindae mema jo ae aresa, ni aminguse iraresa. O goroto gido, sabua doyari da emboro tambaresa amo, amingaresa. Sabua doyaresa amo, ninda fakina isambu God kena mutaresa. \v 22 Eregoseva: sabua+ da irari a kotofu da irari mo, inonori. Sabua+ Keriso tumondarira amo, nu kau kotofu da kaugo arira. O kotofu Keriso tumondarira amo, nu kau Bajari da gimasa arira. \v 23 God anakora sabua+ a kokotofu isambudae mino futusira. Amingetiri, ne nunda tofo usevu. Ava sedo, erama jovereghedo, evetu genembo mendeni da tofo eove! \v 24 Nanda nano namendi, na sekago eminge resena: ne kau nange nange irise, God tumondedo nunda tofo useva, kau daba ava use irareva. \s1 7:25-40 Ade Vide Irise A Rori Kumboro Irise, Namondeda Fakina God Kena Mutarera, Amo Evevari. \p \v 25 Oroko ade vide nenda irari aindae, geka eni sari dae erena. Bajari nunda agho dari eni, aindae jo sari na ningaeri. Avata ne kasama ereva: Bajari nandae sedo joka edo sonembururari, na dubo kotise, geka eveva nene tumondaeteva ava, mokogo seraena. \p \v 26 Oroko dubo mema digarigo sirorarira ava, ne kasama ereva. Ava sedo, na erekotena, ne oroko kau mavega ireva, kau daba ava iraetevu. \v 27 Ne evetu fitido ireva amo, avori, nenda evevetu jo doyae areva. O gigimasa ireva amo, avori, erama evetu fitari dae sedo tava eove! \v 28 Avata evetu fitaresa amo, jo ari eko iraeri. Ne evetu fitareva a ade jamena ya vai areva amo, jo ari eko iraeri. Avata ne evetu fitareva o genembokena vai areva, ainda bouvu a dubo mema mendeni mendeni irira. Ava nange darigaeteva, aindae sise resena. \p \v 29 Na geka resena ainda beká mo eviri: sifo tufako fetetira. Oroko tuturo edo eminguse irareva. Ni evetu fitido iraresa amo, ni gimasa irise kau nange God tumondedo ghusesa, aminga ava tumonduse iraresa. \v 30 Ni dubo mema edo sorara nu use iraresa, avata ni jo bate dombu use irae aresa. Ni ivuga nu use iraresa, avata ninda geka kotise durumugedo sise iraresa, jo riria teria futo ae aresa. Ninda iraridae sise, roera nu ombaresa, avata ninda roera amo jo dubo bae aresa. \v 31 Ni bisnis (business) use iraresa, avata ninda fakina isambu jo bisniskena mutae aresa. Ainda beká mo: utu enda oroko iriri eregoseva emo, jo ghousa irae arira. \p \v 32 Nanda uju mo: ne jo dubo memaghae irae aetevu. Ne kasama ereva: gigimasa nenda dubo joká isambuimi, Bajari da saramanakena futuse irá gheraera. Ainda susu mo: ne Bajari ivuga are dae sedo amingeraera. \v 33 Avata gegenembo evetu fitido irera amo, ne nenda evetu da uju a sari ava use, nenda fakina mokogo mo, nenda irarikena fitiraera. Ainda susu mo: nenda evevetu ivuga aoro dae sedo, ne amingeraera. \v 34 Ne Bajari kotise irera avata kotugo, nenda fakina nenda evevetukena fitiraera. Aminguse, ne dubo etoto eraera. O kau daba aminga ava, ade jamena nenda dubo joká isambuimi, Bajari da saramanakena futuse irá gheraera. Ainda beká mo: nenda tamo a asisi isambu God kena mutari dae uju eraera. Avata evevetu vai edo irera amo, ne gegenembo da uju a sari ava use, nenda fakina isambu nenda irarikena fitiraera. Ainda susu mo: nenda gegenembo ivuga aoro dae sedo, amingeraera. \p \v 35 Geka emo, na jo nanda agho dari nemokena fifituse sae erena. Emo, nemo sonembuse resena. Geka eveva sise a ari eveva use, nenda dubo joká isambuimi Bajarikena futuse, nunda saramana aovo dae sise resena. \p \v 36 Gagara mandighae datu dighero ireva, nemokena eminge resena. Mandiá nanda geka evia kotedo nunda datu gagara ava dodo, jo fitae ari sarira amo, a nu avori. Avata nu, nunda datu gagara da uju ava kotise, a nengae nenda fisi da kotari a uju ava kotise, gagara fitari sarira amo, avori, gagaraá nu fitarira. Amo jo ari eko iraeri. \v 37 Avata mandi eni, nanda geka resena evia kotise, nunda datu gagara doyari sarira amo, avori. Amo, nunda fisi da uju evia buregarikena inono arira, avori, nunda datu gagara doyarira. \v 38 Ava sedo, mandi gimasa mave nunda datu gagara fitari dae sarira amo, evevari. Avata mandi gimasa eni nunda datu gagara doyari dae sarira amo, eveva bekári. \p \v 39 Evevetu vai edo ireva, nemokena eminge resena: nenda gegenembo jo ambae iroro, ne totofo nenda uju ava jo ae areva. O nenda gegenembo amboro, ne roriri edo irareva amo, nenda uju ava areva. Ne genembo enikena vai ari sareva amo, avori, avata ne genembo Keriso tumondedo Kuristini edo irira aikena vai areva. \v 40 Avata na erekotena: roriri jo vai ae irareva amo, evevari. Ne aminguse, dubo jamaghae irareva. Amo, nanda kotari ava resena. A kotugo na erekotena amo, God da Asisi Kakara da uju barago kau daba avori. \c 8 \s1 8:1-13 Namondeda Kuristini Nano Namendi Nenda Tumondari A Irari Ava Kakara Use, A Dubo Ruruse Sonembarera. \p \v 1 Ne retada gefuse ategi mendeni useva, ainda geka eni eviri. Sino fuka bu ya ove kevari da dombuda de ojedo joba muturaera, aindae sari dae erena. Geka bekári: namonde kasama erera, ove kevari da beká eni tefori. Avata kasama ava budo aimi jo namondeda nano namendi sonembae eraera. Namonde kasama ava buraera aindae, namonde riria use totofo jigheoro ereraira. Amo ekori. O namondeda dubo bariimi namonde nano namendi sonembarera. \v 2 Genembo eni nu roera digari isambu kasama e tefo ariá koteraira, avata amo, nu tefo seraira. \v 3 O genembo mave God dubo buraira amo, God numoá kasama use unumberaira. \p \v 4 Avori, sino fuka ove kevari da dombuda de ojedo, joba muturaera, ava namonde mindarera, ai, jo mindae arera? Ainda geka sari dae erena. Namonde kasama erera: ove kevari ainda susu a beká eni tefori. A kotugo, namonde kasama erera: gode eni tefori, God Afa nu dabakori. \v 5 Avori, evetu genembo mendeni erekotera amo, enda eminda a utuda, gode a babojegari dombu eni dombu eni ava iritirera. \v 6 Avata namonde kasama erera: namondeda Afa God nu dabakori. Nune roera isasambu setiri sirorusira. Nunda javo jighoro erare dae sedo, namonde jebuga irera. A kotugo namonde kasama erera: namondeda Bajari dabako mo, Iesu Keriso nusuka numori. Bajari Iesu da fakinaimi, God Afa setiri utu a enda sirorusira. A nunda fakina daba aimi, namonde oroko jebuga irera. \v 7 Avata evetu genembo mendeni, geka resena evia, jo kasama e gogoghombae irera. Ne ove kevari ava tumonduse, ne tamo useri. Ágido, sino fuka de ojedo, jobadae sedo ove da dombuda mutudo, sekago bu mindarera amo, inono, ne sino fuka ava rise, ne ove tumondarigarera. Nenda tumondari God kena jo inono iraeri. Avo gido, ne koteraera amo, sino fuka ava budo rise, ne totofo bebeta ariá koteraera. \v 8 Avata namonde God kena utua fetari da susu mo, jo sino fuka mindari iraeri. Evetu genembo mendeni God tumonduse, sino fuka mindiraera amo, ne ya God kena utua feteraera. A evetu genembo mendeni God tumonduse, sino fuka reeta eraera amo, nembarago God kena utua feteraera. God kena utua fetari da susu mo, jo sino fuka mindari o sino fuka reeta ari iraeri. God kena utua fetari da susu mo: namonde dubo joká isambu numokena mutarera aimi, namonde ya God kena utua fetarera. \p \v 9 Avori, ne durumugedo irise, nenda nano namendi da tumondari a irari ava kakara use irivu! Erama nenda tumondari mindafuimi, nenda nano namendi da tumondari kitako ava dereóvo ne gofeore! \v 10 Ijugaboro fifiterena: ninda tumondari teriari, a ninda komana da tumondari jo teria iraeri. Ni God tumonduse yama, ove kevari da banungari kambo aminda kirumo riruraso gido, ninda komana amo, numbarago aminda kirumo mindari dae sarira. Nunda tumondari kitako ava sedo, nengae ove kevari da banungari kambo aminda ya teredo, nu sino fuka mindarira amo, nu ove ovia tumonde bainghuse mindariá kotarira. Ava kotise mindarira amo, inono, nu ari eko arira. \v 11 Amingarera amo, eko bekári. Ainda beká mo: Keriso ninda komana aindae sedo ambududurusira. Ava sedo, nine aso gofedo ambarira amo, eko bekári. \v 12 Amingaresa amo, ninda namendi tumondari kitako aikena ari eko use, ni kau daba ava Keriso kena aresa. \v 13 Ava sedo, namonde emingarera. Namondeda nano namendi, sino fuka ove da dombuda de ojeraera ava, bu rise ari eko arera amo, avori, namonde sino fuka amo, evovodae reeta use irarera. Na ava kotise, erama ari ekoko use gofeure dae sedo, nanda komana sonembuse, na sino fuka jo mindae arena! \c 9 \s1 9:1-27 Bajari Da Aghi Kakato Nenda Irari, Kau Emingori. \p \v 1 Nanda Bajari dabako Keriso numori. Ava sedo, na jo evetu genembo da sari ningari iraeri. Na Bajari da sari ningariri. Na Iesu da aghi kato eniri. Na namondeda Bajari Iesu nanda ditiimi gosuseni. A kotugo, na nunda aghi eno beká sirorusira ava, nendae resena. \v 2 Bajari na nunda aghi kato aono dae sedo gategusira ava, evetu genembo mendeni ighagha eraera. Avata ne jo amingae aetevu! Nanda saramana da beká nemori. Nane aghi eno, ne dubo jovereghetiri Bajari tumondusevu, aindae resena. \v 3 Evetu genembo mendeni nandae sise aji seraera. Ava ningido, na nemokena eminge resena: \v 4 na Bajari da saramana ururono, uvu bayau nene mutudo ghaeteva ava, avori. \v 5 Eni mo: Iesu Keriso da ambo jimbi, Bajari da jamena, a Peter de dabade, nenda evevetude dabade deinghuse saramana eraera. Ava sedo, na uju aetena amo, na Kuristini evetu ava fitido, ainghae saramana use deinghururono, namanendae bayau mutovo mindido ghaeteri. \v 6 Namane Barnabas ghae kikiako, saramana use namanenda uvu bayau totofo omburaera. Iesu da ambo jimbi a aghi kakato mendeni, ne jo amingae eraera. \v 7 Eregoseva: isoro kakato nenda uvu bayau jo totofo ombae eraera. A nati embo, ne ya nenda bayau vareda irira ava, tefo bambu mindiraera, a sifi (sheep) kaifa kakato nenda sifi (sheep) da ami tefo simbe bu mindiraera. \v 8 Namonde evetu genembo amingeraera. Kotugo God da Agho Dari kau daba aminga ava resira. \v 9 God setiri, Moses aindae sise, eminge gefusira: \q1 “Ne burumakavade (oxen) dabade farava vuji jasise, erá burumakavai mindeure dae sise, nunda beka erá firiove! \m God geka amo, jo burumakava avanembo kotise saeri. \p \v 10 Nu geka amo, namanendae kotise sisira. Genembo ya vareda veka goveraira o bayau bamburaira, amo redae erai? Ainda susu mo: nu bayau sirorari bu mindari dae sise eraira. \v 11 Namane kau daba avori. Namane God da Geka nenda ghamo jokáda govuseri. Ava sedo, ne namane sonembuse, bayau beká mutovo namane budo ghaeteri. Amo namanenda saramana da minori. \v 12 Ne evetu genembo mendeni sonemberaeva. Ava sedo, namane barago, kau daba aminga ava sonembaetevu. Kotugo, namane itako begogo sonembaetevu. Ainda susu mo: namane giti nemokena era, Keriso da Bino setero niningusevu. Avata ainda sifoda, jo saoro ne namane sonembae usevu. Ainda susu mo: Keriso da Bino Eveva ava ningi kote gogoghombaovo dae sedo, namane saramana use uvu bayau totofo ombu mindido ghuseri. Amo, erama rejo enii nenda tumondari da emboro gajeure dae sise, namane mema a bouvu dombu eni dombu eni isambu kote dotutuse, namanenda uvu bayau totofo ombu mindido ghuseri. \v 13 Ne kasama ereva: gegenembo mave God da Kambo+ Jerusalem aminda saramana eraera amo, ne nenda uvu bayau aminda buraera. A gegenembo mave aminda joba mutari dae sedo, sino fuka de budo ya oltada (altar) dungeraera amo, ne joba ava budo, nenda bayaudae mindiraera. \v 14 Kau daba aminga ava, Bajari agho dari evia futusira: evetu genembo mendeni nunda Bino Eveva ava vironu sise, nunda saramana eraera aindae sedo, ne uvu bayau tefo bu mindido ghaeteri. \p \v 15 Ava sedo, na giti nemokena saramana edo ghusena aminda, uvu bayau tefo bu mindido ghaetena avata, na jo aindae benunu sae edo ghuseni. A kotugo, na jo aindae sise, geka emo gembae erena. Geka bekári: nenda sonemba jo bae eraena aindae, na tofo mandi sakai resena. Erá nanda sakai sari gungubo eure dae sise, nenda sonemba jo bae arena. Na giti ambaetena, a nu avori. \v 16 Eregoseva, na God da Geka vironu sise irena, avata amo jo tofo nanda javo jighono erari da kaugo iraeri. Ainda beká mo: na jo tofo nanda ujuimi amingae eraena. God nune setiri na amingeraena. Amo nanda saramanari. Ava sedo, jo amingae arena amo, na God da bouvu ava itatamarena. \v 17 Na saramana evia nanda ujuimi aetena amo, God nandae mino teria eni mutaeti tanojo. Avata God na saramana ava aono dae sedo, na gategetiri aminguse irena. \v 18 Ava sedo, nanda mino rejoá bareni? Amo saone? Namokena vironu sari vivi eraira. Mino a uvu bayau jo bae irise, God da Geka ava tefo vironu sise irarena amo, na ivuga arena. \p \v 19 Na jo mave da sari ningari iraeri, a mave da sabua+ iraeri. Avata evetu genembo mendeni Bajari tumondaoro dae sedo, na evetu genembo isambu da sabua+ edo, nenda aghi use irena. \v 20 Aminguse, nanda oro Jusi embo ainda jokáda saramana use irarena amo, nenda kiki a Moses da Agho Dari ava kaifa use irarena. Ne eregoseva, nanda bajari jo Moses da Agho Darikena iraeri. Avata Jusi embo mendeni Bajari Iesu tumondaoro dae sedo, na Moses da Agho Dari ava kaifa use irarena. \v 21 Kau daba aminga ava na, namane Jusi embo da gitofu jokáda saramana use irarena amo, namanenda kiki dodo, nenda kiki ava kaifa use irarena. Namanenda gitofu resena emo, ne jo Moses da Agho Dari kaifa ae eraera. Avata, ne nange Bajari Iesu tumondaetera ava kotise, namane Jusi embo da kiki a Moses da Agho Dari dodo, na namanenda gitofu da jokáda saramana use, nenda kiki ava kaifa eraena. Avata na aminguse, God da Geka a Agho Dari ava jo doyari beká ae eraena. Amo, na Keriso da Agho Dari ava use irena. \v 22 Evetu genembo mendeni jo tumonde gogoghombae use, oju edo bayau dombu eni dombu eni reeta eraera. Evetu genembo amo, ne Bajari Iesu tumondaoro dae sise, nambarago bayau dombu eni dombu eni reeta eraena. Evetu genembo isasambu, nenda irari a nenda kiki ava kotise, na nenda jokáda irise amingeraena. Ainda susu mo: na amingururono, evetu genembo mendeni ava gido, ne Bajari Iesu tumonduse jejebugarera. \p \v 23 God da Bino Eveva ava ivegedo yare dae sedo, a kotugo, na nunda jebuga a esimbugari ava bari dae sise, amingeraena. \v 24-25 Namondeda irari a tumondari kau mavego iraetira, ainda ijugaboro fitari dae erena. Mave yaru jokáda teredo, sumbarira amo, nu viti fetari dae sedo, gasegi use irarira. Genembo dabako nu viti fetarira. Mendeni jo vitae arera. Ava sedo, namonde emingarera: namonde God da dombuda eveva fetari dae sedo, a nunda koana ava bari dae sedo, namonde kau sumbari kato ainda kaugo ava use, gasegi use irarera. Namonde kasama erera: enda eminda mave viti fetedo mino barira amo, mino amo soesa ari dadabarira. O mino utu da barera amo, evovodae irarira. \v 26 Na aindae sedo God da saramana use a nunda Geka ava vironu sise, saramana e gogoghomberaena. Kau sumbari kato sumbu simbugeraira, o tataya kato jo kotae kotae ungo fugae eraira, aminga ava use, na saramana e gogoghomberaena. \v 27 Aminguse, na fisi da uju bureguse, gasegi use irá gheraena. Ainda beká mo: evetu genembo God da natofo aoro dae sedo aghi eraena ava, ne God da dombuda eveva fetiroro, nane gofarena amo, jo eveva iraeri. \c 10 \s1 10:1—11:1 Erá, Jusi Embo Da Abuamane Dara Usera, Aminga Ava Eóro Dae Sise, Resira. \p \v 1 Nanda nano namendi, kote givu! Nanda natofo Jusi embo da abuamane dara usera, ainda kiki ava sari dae erena. God nunda foroga mutiri giti edo iri, ne ambo gaedo ero, God setiri, esuru javo Kokoigo ava sarige fetetiri, ainda jokáda ne atai sembiseri. \v 2 Foroga ainda ambo gaedo, esuru soroda sembisera amo, kau bafataito aminga ava use, ne isambu Moses de dabade tatiseri. \v 3-4 Aminguse ero, God nunda Asisi da fakinaimi, uvu a bayau muteari ne isambu mindido ghuseri. Reighi uvu irae da vasa aminda, God ghamana afigetiri, ne isambu dabade uvu riseri. Ghamana amo, Keriso numori. Ne isambu numokena uvu a fakina ava budo ghuseri. \v 5 Aminguse, ne isambu God da esimbugari a sonemba ava itatamuseri. Avata nenda mendeni dara eoro gido, God ne imboe edo ghusira. Imboe eari, ne reighi uvu irae da vasa aminda birurughudo ise, sirivo edo ghuseri. \p \v 6 Kiki emo, namondeda ijugaborori. Ne roera ekoko dighighi edo ghusera ava, erá namonde eore dae sise, kiki emo gembero irira. \v 7 A kotugo, ove kevari tumonde bainghedo ghusera aminga ava, erá namonde eore dae sise, kiki emo gembero irira. Ne amingedo ghusera aindae, God da Geka eminge resira: \q1 “Evetu genembo anumbedo kirumo rise, ove kevari da dombuda divari dae sedo eroruseri.” \m \v 8 A kotugo, namonde kusia bagia barago jo ae arera. Sifo aminda, namanenda abuamane amingetero gido, God setiri, evetu genembo 23,000 sifo dabako aminda sirivo useri. \v 9 Namonde Bajari da fakina jo dere gae arera. Sifo aminda, abuamane gogore use amingetero, Bajari setiri jingabu digarigo siroredo aimi, evetu genembo gambiri sirivo useri. \v 10 A eni mo, namonde jo God gisae arera. Sifo aminda, namanenda abuamane God da kavevera ava imboe edo, teria futo gisero aindae, God Ambari da Aneya mutiri vose fira ne detiri sirivo useri. \v 11 Roera isambu resena emo, nemokena siroretiri, namondeda ijugaborodae sedo gembero irira. Namondeda ijugaboro resena einda beká mo: enda da tano refara utua etira ava sedo, namonde ijugaboro amo kote gogoghombarera. \v 12 Kote givu! “Na God da dombuda inono edo irena,” ava erá seove! Evetu genembo digari, ne aminge seraera amo, ne amboda goferaera. \v 13 Satan nunda derari kau eni kau eni, namonde evetu genembo ADD BUA HERE isasambukena foa gheraira aminga ava, nunda derari nemokena budo foa gheraira. Avata God beka gagojuse, ne sonembari dae sisira, ava sedo, jo doyari Satan nenda fakina dere gosuse fakina ururari ne gofae areva. Avata derari da sifoda, ne sonembuse fakina futururari, emboro gido inono edo, Satan da derari ava dariguse fakina e fetareva. \p \v 14 Avori, Jusi embo nenda kiki setena emo, ne God da esimbugari ruruseri. Avata ne God kotae dodo, ove kevari ava tumonde bainghetero gido, God ne dorusira. Ava sedo, nanda nano namendi, erá amingeove! A ove da banungari kambo ava gi darigaovo dae resena. \v 15 Ne dubo koteraeva ava sedo, nanda geka sari dae erena emo, kote gogoghombevu! \v 16 Bajari da kirumo amo, namondeda esimbugariri. Nunda agha aindae aiyako sedo, dabade fumbu rise, nunda ororo namondedae averegusira aimi, namonde Keriso de dabade tateraera. A kotugo, farava jighi embebegedo rise, nunda tamo namondedae sedo futusira aimi, namonde Keriso de dabade tateraera. \v 17 Farava da susu mo dabako Keriso numori. Namonde digariri. Avata farava dabako evia rise, namonde Keriso de dabade tatedo, tamo dabako arera. \p \v 18 Nanda natofo Jusi embo da ari ava kote givu! Joba God dae sedo oltada (altar) dungeoro aviraira ava, mave mindiraira amo, nu aminguse, God ghae dabade tateraira. \v 19 Avori, nanda geka einda tuka mo rejori? Kote givu! Ove keveraera aikena, fakina eni tefori. A kotugo, sino fuka jobadae sedo, ove da dombuda de ojeraera amo, jo ove kevariimi bu mindae arira. \v 20 Amo isagha bekári. Avata geka evia kotovo dae sise resena. Sino fuka olta (altar) ove da dombuda de ojeraera amo, sukaru da jobari. Amo jo God da joba iraeri, jo numokena mutae eraera. Ava sedo, mave sino fuka ava mindarira amo, nu aminguse sukarude dabade tatarira. Avata nanda uju mo: ne jo sukarude dabade tatae aetevu. \v 21 Ne jo Bajari da agha bu mindido, kotugo jovereghe yama, sukaru da agha bu mindae areva. A kotugo, ne jo Bajari da kirumo mindido, kotugo jovereghe yama, sukaru da kirumo mindae areva. \v 22 Amingareva amo, inono, ne Bajari da ghamo derovo erari, nu janje eko arira. Amingarira amo, ne jo fetae areva. \v 23 Ne God da fakina kotise sareva, “Namondeda God Afa roera isasambu etiri sirorusira. Ava sedo, na rea ava uju ari dae sarena amo, evevari,” aminge sareva, amo gekari. Avata geka beká mo eviri: roera isambu jo nemokena eveva iraeri. Mendeni eveva a mendeni ekokori. Roera mendeni areva aimi, nenda nano namendi sonembareva. O roera mendeni areva aimi, nenda nano namendi jo sonembae arira. \v 24 Ni tofo ninda jebuga vanembo erá koteose! Ninda komana da jebuga barago kote simbugaresa. \v 25 Ne emingareva: ne oka rejo ava ombari vasada gido uju areva ava, ombu mindareva. Ove da dombuda de ojarera o tefo de ojarera, aindae jo ategi ae areva. \v 26 Ainda beká mo, God da Geka eminge resira: \q1 “Enda emo, God da tofori, a roera isasambu endada irira amo, Bajari da tofori.” \m aminge resira. God sino fuka isasambu endada fifitusira. Ava sedo, kotae mindaresa. \v 27 Kau daba aminga ava, genembo mave Iesu jo tumondae irira aimi, sari numokena esa yaresa amo, nu bayau rea mutarira, ava mindaresa. Ni Bajari tumonduse, kotae mindaresa. Ove da dombuda de ojarera o tefo de ojarera, aindae jo ategi ae aresa. \v 28-29 Avata mave eredo nimokena, “Oka emo ove kevari da dombuda de ojeteri,” saetira amo, oka amo jo mindae aetesi. Tofo nindae sedo jo doyae aetesi. Ai resira amo, genembo aminge saetira, nu God da fakina jo tumonde gogoghombae eraira ava sedo nundae doyaetesi. \p O ni eminge saetesi, “Komana da tumondari, nunda kiki, a nunda kotari ava na jo kotae eraena. \v 30 Na God tumonduse, numokena aiyakoe sedo, bayau kotae bu mindiraena. Ava sedo, nanda komana da kotari ava jo kotae arena,” aminge saetesa amo, a nu avori, avata dabako saono ningaresa. \v 31 Ni rea aresa amo, God da javo jighaso erare dae sedo aresa. Bayau mindaresa o doyaresa amo, God da javo jighaso erare dae sedo amingaresa. \p \v 32 Jusi embo, nenda gitofude dabade nemokena, a kotugo, nenda nano namendi God da ekaresia+ jokáda irera nemokena, erama ari eni eovo gido gofeore! \v 33 Na emingeraena. Evetu genembo isambu, Bajari Iesu tumondaoro dae sedo, na nanda uju dodo, nenda kiki a koana kotise, nenda uju ava eraena. Na jo nanda eveva a nanda jebugadae kotise ae eraena. Evetu genembo jebuga baoro dae sedo, na amingeraena. A ne kau daba aminga ava, aovo dae sise resena. \c 11 \p \v 1 Na Keriso da amboda amboda use, nunda ari ava use irena. Ne, nane use irena, kau daba aminga ava, aovo dae sise resena. \s1 11:2-16 God Tumonde Bainghuse, Geka Evevada Sise Dabade Irareva. \p \v 2 Na nendae sakai resena. Ainda susu mo: na rea sisena a ijugusena ava, use ireva. \v 3 Avata oroko ijuga eni mutari dae erena, ningivu! Gegenembo isambu, nenda Bajari Keriso numori. A gegenembo isambu ne, nenda evevetu da bajariri. A kotugo, God Afa nu Keriso da Bajariri. Ava sedo, evevetu nenda gegenembo kakara arera, a gegenembo ne Keriso kakara arera. \v 4 Avori, namondeda kiki rea resira, ava kotarera. Genembo mave kekesa asugedo o foiya ombudo ya teredo, tumonde bainghuse eredo banungarira o vironu sarira amo, nu aminguse, Keriso da javo eko use Keriso jo kakara ae arira. \v 5 O kotugo, evetu mave foiya jo ombae yama teredo, tumonde bainghuse eredo banungarira, o feroveta da saramana use God da Geka isagha sarira amo, nu aminguse, nuvu da javo eko use, nuvu jo kakara ae arira. Amo meka gariri. \v 6 Foiya asugari imboe arira amo, eveva mo, nunda beo arugaeti. Avata nunda beo gafarira o arugarira amo, nu meka garira. Ava sedo, erá meka geure dae sedo, foiya ombare dae resena. \v 7 Gegenembo kekesa jo asugae aetera, o foiya jo ombae aetera ainda beká mo eviri: God giti beká usira amo, genembo kau numoá evavaga, nunda usasa ijugari dae sedo, etiri sirorusira. O evetu, genembo da duro a usasa ava ijugare dae sedo, etiri sirorusira. \v 8 Ai resira amo: evetu jo genembo da susu iraeri. God giti genembo edo, genembo da etu eniimi budo, evetu etiri sirorusira. \v 9 A genembo usira amo, jo noaro ava sonembare dae sedo, jo ari siroraeri. O evetu mo, nu nuvu sonembare dae sedo, etiri sirorusira. \v 10 God da aneyai namonde giraera. Ava sedo, nemo kotise, evevetu foiya ombudo God tumonde bainghaeteri. Amingarera amo, aneya kasama arera: evevetu ne, nenda nuvumane kakara use, nenda sari ava ningiraera. \v 11 Avata namonde Bajari da natofo namondeda irari emingeraera: genembo jo nusuka fetae eraira, a noaro jo nusuka fetae eraira. Nengae dabade tatedo irá gheraera. \v 12 Ainda beká mo: God genembo giti etiri sirorusira. Ainda amboda, genembo da etu eniimi evetu etiri sirorusira. Avata oroko, gegenembo isasambu evevetu da fumbariri. A gegenembo a evevetu isasambu ainde dabade, a kotugo roera isasambu ainda susu mo, God Afa numori. \p \v 13 Ne totofo kotovo dae resena: evetu foiya jo ombae yama tere God tumonde bainghuse, eredo God kena banungarira amo, evevari, ai tefo? \v 14-15 Namonde Keriso da Bino jo ningae irise eminge kotedo ghuseri, “Genembo da beo baduru arira amo, meka garira. O evetu amingarira amo, evevari. Nenda jiro gajare dae sedo, God nu evevetu da beo futusira,” aminge kotedo ghuseri. A oroko, namonde kau daba aminga ava kotise amingaeteri. \v 16 Avata kotugo, mave aindae sedo beisiga arira amo, na nundae eminge resena. Amo, namane a God da ekaresia+ isambu amingeraera. \s1 11:17-34 Bajari Da Kirumori. \r (Matthew 26:26-29; Mark 14:22-25; Luke 22:14-20) \p \v 17 Oroko geka eni sari dae erena. Avata na geka evia sise, jo nendae sakai sae arena. Ainda beká mo: ne God tumonde bainghuse, dara edo beisiga eraeva. Aminguse irareva amo, eveva mo, ne God tumonde bainghari doyaeteva, ava avori. \v 18 Dara da mendo mo eviri: ne soroda sarigedo, nunda nunda edo beisiga eraeva ava, setero nininguseni. Ningido, na tofo mandi kotiseni, “Geka ainda jokáda, beká eni irira tano,” ava kotiseni. \v 19 Avata kotugo ne beisiga use irareva amo, eveva bekári. Ainda beká mo, ne beisiga ururovo gido, geka beká mave resira, a gungubo mave resira ava totoi kasama arera. \v 20 Avata geka evia sari dae erena. Ne totorugedo totofo nenda bayau mindido, ainda amboda Bajari da Kirumo Kakara mindiraeva amo, ne jo simbugedo mindae eraeva. \v 21 Amo, ne bayau rise sembae eraeva. Genembo eni mo, nu bayau irarira ava sedo, nu giti mindarira. A genembo eni mo, numokena bayau tefo ava sedo, nu ighoi itatamarira. O genembo eni mo, nu vaini (wine) teria ava mindido jiro birurugharira. \v 22 Amo ekori. Ni ninda bayau eveva moni teria aimi ofusesa ava, bu yama riruraso, ninda komana makasi emboá meka garira amo, jo eveva iraeri. Amo inono, ni ninda komana a God da ekaresia+ kotae aresa. Amo ari eko beká ava eraeva. Ne amingeraeva aindae sedo, na jo nendae sakai sae arena. Kote givu! Nenda kambo irira. Ava sedo, ne ighoi itatamareva amo, ne giti kamboda irise bayau mindido, amboda foama dabade Bajari da Kirumo Kakara durumugedo mindareva. \v 23 Bajari da Kirumo Kakara nange arera ainda ijuga, Bajarikena rurusena ava, nemokena giti ijuguseni, kotugo oroko sekago sari dae erena. Judas namondeda Bajari Iesu aito usira, ainda gitida tumba daba aminda, Iesu nu farava budo, \v 24 God kena ‘aiyakoe’ sedo, jighi embebegusira. Embebeguse, sisira, “Nanda tamo nendae sedo erefutena, eviri. Evia bu rise, na kotedo ghevu!” \v 25 Aminge sedo, bayau mindero dadabetiri ainda amboda, Iesu nu kau daba ava use, agha jighiri eretiri, eminge sisira, “God nune beka gagojuse, numokena ya buvari da emboro+ seka, nanda ororoimi afigari sisira amo, eviri. Totorugedo mindido ghareva amo, na kotise amingedo ghevu!” aminge sisira. \p \v 26 Avori, Bajari jo jovereghe furae irari, namonde farava a vaini (wine) evia mindarera amo, namonde Bajari da ambari da tuka ava osa sise irarera. \v 27 Eni mo: mave nunda dubo joká jo simbugae irise, Bajari da Kirumo Kakara mindari dae sarira amo, nu aminguse, Iesu da tamo a ororo ava bebeta use, ari eko arira. \v 28 Nu giti tofo mandi nunda dubo joká simbugedo, ari ekoko ijujedo ainda amboda mindarira. \v 29 Ainda beká mo: genemboá Bajari da tamo kotae mindarira amo, nu aindae God da janje eko ava tofo itatamarira. \v 30 Ne amingeraeva ágido, nenda mendeni kae tambudo fafasirera, a mendeni sirivo useri. \v 31 Mave tofo mandi nunda dubo joká simbugedo, nunda ari ekoko ijujarira amo, God genembo ainda ari ekoko jo ijujedo, aindae mema eni mutae arira. \v 32 O namonde ari ekoko aoro God ijujedo, aindae mema namondekena mutarira amo, nu susudae mutarira. Namonde dubo joká simbugedo ari eveva use, erá evetu genembo ekokode dabade, sirivo eóro dae sise amingarira. \v 33-34 Ava sedo, nanda nano namendi, Bajari da Kirumo Kakara dabade mindari dae sareva amo, tofo tofo kaifa edo dabade anumbedo durumuge mindido, ainda amboda Bajari da Kirumo Kakara mindareva. O ighoi itatamareva amo, giti kamboda mindido, ainda amboda ya Bajari da Kirumo Kakara mindari dae sedo totorugareva! Erá God da mema a janje eko beove dae sise amingareva. Avori, setenere. Na amboda ya nemokena buvudo, geka mendeni mendeni saono ningovo dambu arira. \c 12 \s1 12:1-11 Asisi Kakara Aimi, Joba A Fakina Dombu Eni Dombu Eni Namondekena Muturaira. \p \v 1 Avori, nanda nano namendi, God da Asisi aimi joba a fakina muturaira, ainda geka da tuka ava kasama aovo dae sedo, itako sari dae erena. \v 2 Ne Iesu jo tumondae irevo, Satan ne dereari ove kevari ava tumondedo ghusevu. Ove da fakina tefori, a kotugo, ove aimi beka jo sae eraira. Avata Satan da derariimi, ove tumonduse bundedo iriavu. Ava ne kasama ereva. \v 3 Ágido, mave Asisi Kakara da fakina budo aimi saramana eraira amo, nange kasama aeteva ava, saono ningareva. Mave jo God da Asisi Kakara da fakinaimi, Iesu kena simbora use, “Iesu mo, nu ekori; ava sedo God nu dare!” jo sae arira. A eni mo: mave jo tofo nunda fakinaimi a nunda ujuimi, “Iesu nu Bajariri,” jo sae arira. Mave aminge sari dae arira amo, nu Asisi Kakara da fakinaimi sarira. \p \v 4 Avori, God da joba a fakina dombu eni dombu eni irira. Avata joba mutari kato mo dabako, God da Asisi Kakarari. \v 5 Namonde saramana dombu eni dombu eni eraera, avata kotugo, namonde isambu Bajari da saramana eraera. \v 6 Namonde fakina a sonemba dombu eni dombu eni buraera, avata kotugo, fakina a sonemba da susu mo dabako, God Afa numori. \v 7 God da Asisi Kakara nunda ekaresia+ tomanako sonembari dae sedo, nu joba a fakina dombu eni dombu eni ava, God da natofo isambukena muteari buraera. \v 8 Asisi daba aimi nunda fakina futuse, genembo enikena seari ningido, God da dubo kotari eveva ava natofokena ijugeraira, a kotugo, Asisi daba aimi, genembo enikena geka jungarida ava kasama ari da fakina futurureari budo isagha seraira. \v 9 Asisi daba aimi, tumondari da fakina genembo enikena muteari budo, benunu sirurari ainda beká ava foa isagha eraira. A kotugo, nu genembo enikena, sari jebugari da fakina muteari budo, seari kae evetu genembo jejebugeraera. \v 10 Kau daba aminga ava, Asisi Kakara tano ari da fakina muteari budo, genembo eni tano a ari bouvu urureari, evetu genembo jo gae iriara ava gido dudukugheraera. A Asisi Kakara aimi sonembuse, feroveta ari da fakina genembo enikena futurureari, God da kotari ava osa seraira. Asisi daba aimi, genembo enikena ijugurureari, Asisi Kakara da fakina kau mavego, a Satan da fakina kau mavego ava gi kasama use osa seraira. Asisi Kakara daba aimi, nu genembo enikena geka tinongu sari da fakina ava muteari budo, nu geka mendeni jo kasama ae irá gheraira aimi, vironu a geka seraira. A geka tinongu seraira amo, geka jovereghari da fakina muteari genembo enii budo, nune geka joveregheari foa isagha eari natofo ningiraera. \v 11 Asisi Kakara evetu genembokena, joba a fakina dombu eni dombu eni muteari buraera, avata numo dabakori. Nunda uju ava use, nu God da joba a fakina ghaseari, evetu genembo buraera. \s1 12:12-31a Namonde Tofo Tofo Sonembuse, Fakina Barera! \p \v 12 Keriso da ekaresia+ ainda kau mo, genembo da tamo avavagori. Nunda ungo, ata, diti, beka, a dengoro, gari nunda nundari. Avata isambu tatedo, tamo dabako edo irira. \v 13 Na tamo dabako resena emo, namondedae resena. Ainda beká mo: namondeda mendeni Jusi embo, a mendeni nanda natofo Jusi embo da gitofuri. A kotugo, namondeda mendeni mo kokotofuri, a mendeni sabuari. Namonde isambu, God da Asisi dabakoimi bafataito edo tamo dabako edo irera. A nunda Asisi daba ava, namondekena futusira. \v 14 Eregoseva: tamo mo jo roera dabako iraeri. Roera nunda nunda ai tatedo, tamo dabako edo irira. \v 15 Atai eminge saeti, “Na jo ungo iraeri, ágido, na jo tamo da roera eni iraeri,” aminge saetira amo, gungubori. \v 16 O dengoroi eminge saeti, “Na jo diti iraeri, ágido, na jo tamo da roera eni iraeri,” aminge saetira ábarago, gungubori. \v 17 Ainda beká mo: tamo isambu diti vanembo iraetira amo, geka jo ningae aeti. O tamo isambu dengoro vanembo iraetira amo, masa jo fumbae aeti. \v 18-20 Avata ne eregoseva: God nunda uju ava use, evetu genembo da tamo esimbugetiri sirorusira. Roera dabakoimi jo tamo ae arira. God nu roera dombu eni dombu eni bu esimbugedo tatetiri, tamo dabako sirorusira. \v 21 Ava sedo ditiimi ungokena jo eminge sae arira, “Emo nane arena. Ni yasi!” a jo sae arira. O jiroi barago, atakena jo eminge sae arira, “Emo nane arena. Ni yasi!” a jo sae arira. \v 22 Ne eregoseva: tamo da roera mendeni aikena, jo fakina teria iraeri. Avata kotugo, nunda nunda iraetira amo, tamo eko aeti. \v 23 A tamo da roera mendeni aindae meka gido gari imboe eraera. Ava kakara use kaifa e gogoghomberaera. \v 24 O tamo da roera garigo, namonde jo kakara use kaifa ae eraera. God tofo mandi tamo da roera mendeni kakara aoro dae sedo, kote gogoghombedo etiri siroredo irira. \v 25 Aindae sedo, namondeda tamo da roera jo nunda nunda saramana ae eraira. Ne dabade edo, tofo tofo inononda sonemberaera. \v 26 Roera dabako, ungo o ata avavaga, mema itatamarira amo, tamo isambu mema sarira. Tamo da roera enidae sakai sarira amo, tamo da roera isambu ainde dabade ivuga arera. \p \v 27 Avori, ne isambu Keriso da tamori. Nunda tamo da ungo, ata, diti, beka, a dengoro nemori. \v 28 God nu namonde bu dabade tatedo, nunda ekaresia+ esimbugedo, namondeda saramana gategusira. Saramana resena amo, eviri. Giti mo, nunda aghi kakato fitido, ainda diroru nunda feroveta fitido, a ainda amboda mo, ijuga kakato fifitusira. Ainda amboda, evetu genembo nene, tano mendeni mendeni aoro gido dudukughari, ainda evetu genembo ava fifitusira. Kotugo evetu genembo mendeni, nene saoro kae embo jebugari ava fifitusira. Ainda amboda, sonemba kakato, saramana da giti jighari kakato, a evetu genembo mave geka mendeni jo kasama ae irise, aimi vironu a geka sari ava fifitusira. \v 29 Namonde isambu jo aghi kakato iraeri. Namonde isambu jo feroveta o ijuga kakato iraeri. Isambui jo tano aoro evetu genembo gi dudukughae eraera. \v 30 Namonde isambui jo saoro kae evetu genembo jebugae eraera. A kotugo, namonde isambui jo geka mendeni kasama ae irise, aimi vironu sae eraera, o ainda geka da mino jo jovereghaoro evetu genembo ningae eraera. \v 31 Avori, God da joba a fakina isambu eveva vanembori, avata mendeni mo, eveva bekári. Ava sedo, God da joba a fakina eveva beká ava bari dae sedo fakina evu! \s1 12:31b—13:13 Dubo Bari Mo Eviri. \p God nemokena joba ningiava mutarira aimi, saramana use irareva. Avata ainembo saramana use irareva amo, jo inono iraeri. Ava sedo, na emboro evevago eni ijugari dae erena. \c 13 \p \v 1 Namonde God da fakinaimi, oro eninda geka jo kasama ae irise, aimi vironu sarera, o aneya da gekaimi vironu sarera amo, evevari. Avata dubo bari tefo vironu vanembo sarera amo, tefo duka vanembori, geka beká eni tefori. \v 2 Namonde God da feroveta edo, geka isambu kasama edo, a kotugo geka jungarida ava, isambu kasama arera amo, evevari. Avata dubo bari tefo irarira amo, namondekena beká eni tefo bekári. O tumonde gogoghombuse saoro, doriri gigise sembi ya sovenikena fetarira amo, evevari. Avata amo tumondari da tano vanembori, beká eni tefori. O namondekena dubo bari tefo irarira amo, namondekena beká eni tefori. \v 3 Namondeda gugua oriro edo, ainda mino isambu makasi embokena ghasarera, o Iesu jo ighagha ae aoro gido, Iesu da gitofuimi namonde sandido dungoro avarera amo, evevari. Avata amingururoro, namondekena dubo bari tefo irarira amo, namonde itako jo sonembae arira. \p \v 4 Dubo bari da susu mo, eviri. Durumugedo, veka eveva use kavevera aresa. Komanadae bengoso jo ae aresa. Ninda binodae sise jo ivuga ae aresa, a ni jo tofo sakai sae aresa. \v 5 Dubo bari mo, komana jo isimbuse dombuda sae aresa, nu kakara aresa. Dubo bari mo, jo emingae aresa. Jo nisuka nimoá kotise, dighighi ae aresa. Ni jo totoi dubo mema use janje eko ae aresa. Jo komana da ari ekoko aindae gisari futo ae aresa. \v 6 Dubo bari mo, jo komana da ari ekoko ijujuse, ivuga ae aresa. Avata geka beká nininguse, riria aresa. \v 7 Dubo bari jo sifo ningi aminda tafusegae arira, gombu tefori. Avo gido, dubo bari mo, ni sifo ghousa komana tumonduse, ninda komana rejo eveva ari dae erira ava, durumugedo gigituse iraresa. \p \v 8 Dubo bari mo, evovodae irarira. Feroveta da vironu sari amo, ya dadabarira. Geka da beká jo kasama ae irise tinongu sari amo, ya dadabarira. A dubo kotari barago, ya dadabarira. \v 9 Ainda beká mo: oroko namonde God da fakinaimi, nunda geka itako isagha seraera, a itako dubo koteraera. \v 10 Avata sifo amboda, Geka Numo Beká a Dubo Kotari Beká isagha ururari, namondeda geka a dubo kotari kitako emo ya dadabarira. \v 11 Namonde sasingako irise sasingu da geka, kotari, a itatamari ava use iriari. O oroko emo, genembo eteri. Ava sedo, namonde genembo da sari ava sise irera. Sasingu da kotari amo dotutuseri. \v 12 Kau namonde sasingako irise edo ghusera, aminga ava, oroko namonde God da dangio mo, tumba jokáda garigo garigo eraera. Avata sifo amboda diti basari, nu namonde, dombu minonde minonde garera. Ainda beká mo: namonde oroko God itako kasama arigerera avata, namondeda kasama tufakori, jo inono iraeri. Avori, oroko mo, God nu namonde kasama e gogoghombuse irira. Kau daba ava, amboda namonde nu kasama e gogoghombarera. \p \v 13 Avori, geka etodaba evia irira. Tumondari, kaifa gigita use irari, a dubo bari, avata geka etodaba einda jokáda, teriago beká mo, dubo bariri. \c 14 \s1 14:1-25 Namonde God Tumonde Bainghuse, Emingarera. \p \v 1 Avori, dubo bari da emboro aminda yari dae inini use, fakina e gogoghombevu! Aminguse, God da Asisi da joba a fakina mendeni uju use, ava bari dae fakina evu! Joba eveva beká mo, ne feroveta edo God da Geka isagha saetevu. Ava sedo mokogo mo, ne ainda joba ava bari dae sedo fakina aetevu. \v 2 Ainda susu mo: mave geka mendeni jo kasama ae irise, geka aimi seraira amo, nu geka sirureari God nusuka ningiraira. Nu geka tinongu sise, God da Asisi da fakinaimi geka jungarida ava seraira. A nu evevari. Avata God nusuka ningi kasama eraira, jo mave eniimi nunda geka tinongu ava nininguse, tuka bae eraira. \v 3 O God da feroveta, nu geka sirureari evetu genembo ningido, sonemba, fakina, a dubo jama ava buraera. Amo eveva bekári. \v 4 Genembo mave geka jo kasama ae irise, geka aimi seraira amo, nu tofo sonemberaira. O God da feroveta mo, nu evetu genembo isambu sonemberaira. \v 5 Ne isambu geka mendeni jo kasama ae irise, geka aimi vironu saeteva, o aimi banungaeteva amo, na ivuga aeteni. Amo evevari. Avata kotugo, ne isambu feroveta aeteva amo, na ivuga beká ava aeteni. Ainda susu mo: mave God da Geka isagha seraira amo, nu sonemba tomanako natofokena muturaira. Avata genembo geka eni jo kasama ae irise, geka aimi seraira amo, jo natofokena sonemba teriago mutae eraira. O nunda komana eni eredo, geka tinongu setira ava, jovereghari natofo ningarera amo, natofo sonembarira. \v 6 Nanda nano namendi, kote givu! Na yama nemokena buvudo, geka eniimi sirurono ningido, tuka jo bae areva amo, na aminguse ne sonembarena, ai? Tefo. Na jo itako ne sonembae arena. Avata kasama seka ijugaono gi kasama areva, o God da Geka seka afigaono kasama areva, o vironu sise dengoro indarena amo, sonemba bekári. \v 7 Feku sembae fusiroro o sino sembae doruroro, mave dubo jo kasama ae arira. \v 8 O tavuya saone? Tavuya duka sembae fusarira amo, mave jo tataya ari dae sedo simbugae arira. \v 9 Kau daba aminga ava, ni geka tinongu sise vironu saresa amo, ninda geka da tuka, mave jo kasama ae arira. Ninda geka tefo babarigaresa. \v 10 Endada geka nunda nunda irira amo, digari ambari ekori. Geka resena emo, isambu tukaghaeri. \v 11 Avata genembo enii eredo, geka tinongu sirurari ningido, geka da tuka jo kasama ae arera amo, namonde inono nunda gitofu da kaugo arera. Namonde minonde minonde geka se ningari bunarera. Avata nu feroveta edo, God da Geka isagha sarira amo, namonde nunda geka ningido, mino barera. \p \v 12 Ava kotise, na eminge resena. Ne Asisi Kakara da joba a fakina kau eni kau eni ava uju eraeva. A nu evevari. Avata joba mendeni mutari baresa amo, nisuka ninda jebugadae sedo, erefutira. O mendeni mutari baresa amo, budo aimi natofo isambu sonembaso dae sedo, erefutira. Ava sedo, joba rejoimi evetu genembo isambu sonemberaira ava bari dae sise, e gosuse fakina evu! \p \v 13 Eminge sise resena: genembo mave geka jo kasama ae irise, geka aimi vironu seraira amo, eveva mo, nu geka jovereghedo, tuka isagha sari da fakina ábarago bari dae sise, banunguse iraeti. \v 14 Ne eregoseva: Asisi Kakara sonembari, namonde geka jo kasama ae irise, geka aimi sise banungarera amo, namondeda asisikena inonori. Avata jo namondeda kotariimi banungae arera. \v 15 Ava sedo, na nangareni? Na emingarena. Umbu eni, na geka tinongui sise nanda asisiimi banungarena. Kotugo umbu eni, tofo nanda geka aimi sise, nanda kotariimi kotise banungarena. Umbu eni, nanda asisiimi yaru divarena, kotugo umbu eni, tofo nanda geka aimi, nanda kotariimi kotise yaru divarena. \v 16 Ainda beká mo: ni tumonde bainghuse, geka tinonguimi sise God Afakena ‘aiyakoe’ saresa amo, ninda komana nange kasama edo, ninda banungari sonembuse, ‘Ai, bekári!+’ sari? Nu ninda banungari da tuka bunarira ava sedo, nu ninda banungari jo sonembae arira. \v 17 Ni tumonde bainghe gogoghombaresa tanojo. Avata ninda komana aminda sonemba eni jo bae arira. \p \v 18 Na nasuka irise banunguse, God Afa tumonde baingheraena amo, na umbu digari geka eni jo kasama ae irise, geka aimi banungeraena. Na teria futo geka tinonguimi banungeraena. Ne jo namongo iraeri. \v 19 Avata God tumonde bainghari dae sedo totorugarera amo, na emingari uju erena. Na geka tufatafako namondeda gekaimi saono, evetu genembo ningi kasama edo ijuga a sonemba barera amo, evevari. O na geka eni jo kasama ae irise, geka aimi vironu ghousa ambari sarena amo, evetu genembo jo sonembae arena. Ainda beká mo: ne nanda geka tinongu ningido, ainda tuka jo kasama ae arera. \p \v 20 Nanda nano namendi, erá sasingu da kotari ava koteove! Geka bekári: sasingu jo ari eko ari dae sedo, manaka gayae eraera. Amo ari evevari. Nembarago aminguse iraetevu. Avata sasingu kotae kotae eraera aminga ava, erá eove dae sise resena. Evetu genembo beká da kotari ava use irovo dae resena. \v 21 God da natofo Jusi embo gogore edo God imboe etero aindae, God setiri nunda Geka jokáda eminge gembero irira: \q1 “Bajari resira: ‘Na evetu genembo geka tinongu seraera ava dirigaono, yama nanda natofo ava ijugaoro garera. \q1 Na teana embo, geka nunda nunda seraera ava, mutono nemokena yarera avata, \q1 nanda natofo nenda gogore amo jo doyae irise, nanda geka jo ningae arera,’” \m God da Geka aminge resira. \v 22 Avori, geka amo tege gido kasama aovo dae sise resena: gogore kakato a evetu genembo mave God jo tumondae eraera, nange oju edo dubo jovereghaetera aindae sise, God amingusira. Eregoseva: geka tinongu sari mo, God da tano evetu genembo jo tumondae eraera aikenari. Ava sedo, ne geka eni jo kasama ae irise, geka aimi, vironu sareva amo, ne evetu genembo mave jo tumondae eraera, aindae areva. Avata God da geka isagha sarera amo, God da natofo nenda geka ningido, jebuga a fakina bareva. \p \v 23 O eni mo: ne isambu geka jo kasama ae irise, geka aimi tuturo edo vironu sirurovo, genembo eni foa nunda gitida tere ningarira amo, nu eminge kotarira, “O ne isambu dagheteri!” \v 24-25 O ne isambu feroveta edo God da Geka isagha sirurovo, genemboá foa teredo ningarira amo, nunda ari eko ava kotarira. Nu geka rea ningarira aimi, nunda dubo jokáda rea jungeraira ava, isagha ari oju edo tumo darido, God Afa tumonde bainghuse eminge sarira, “Geka bekári: God nemokena irira.” \s1 14:26-40 God Tumonde Bainghari Dae Sedo, Durumuguse Esimbugareva. \p \v 26 Ava sedo, nanda nano namendi, nanda geka da tuka oroko isagha saono ningareva. God tumonde bainghari dae sareva amo, ne emingareva! Genembo eni eredo, yaru gatarira. A eni ijuga mutarira. A genembo eni, God da Geka seka ava isagha sarira. Kotugo genembo eni, geka eni jo kasama ae irise, geka aimi vironu sarira. A eni, komana da geka ava jovereghari natofo ningarera. Ne rea areva amo, ne ekaresia+ isambu ava sonembari dae sise, amingareva! \v 27 Avori, mave geka jo kasama ae irise, geka aimi vironu sari dae simbugarira amo, ne emingareva! Evetu genembo etoto o etodaba avavaga, geka tinonguimi vironu saoro tano arira. A jo isambu dabade tuturo edo, vironu sae areva. Eni geka se dadabari, kotugo eniimi tuturo arira. Amingareva! Avori, saoro dadabari, genembo enii eredo, tinongu geka amo jovereghari ainda tuka isagha ari, natofo ningi kasama arera. \v 28 O ni geka tinonguimi vironu sari kotaresa amo, ni itatame garesa! Genembo eni ninda geka jovereghari kato aminda irarira amo, ni geka tinongui vironu saresa. O ninda geka jovereghari kato aminda tefo garesa amo, ni jo beka afigedo, geka tinonguimi vironu sae aresa. Ni tofo dubo jokaimi, God kena banungaresa. \v 29 Feroveta etoto o etodaba eredo geka siruroro ningido, natofo isambu nenda geka ava ningi kote simbugarera. \v 30 Avata feroveta eni geka sirurari ainda jokáda, feroveta eni aminda anumbirise, God numokena geka eni ijugari itatamarira amo, nu emingarira. Nu kaifa ururari, genembo giti tuturo arira, aimi nunda geka se dadabari gido ainda amboda, nu God da geka ningira ava, osa sari natofo ningarera. \v 31 Aminguse, eni se dotutururari, kotugo eni se doyarira. Amingareva amo, ne isambu God da Geka seka ningi itatamedo, tofo tofo sise fakina bareva. \v 32-33 Eregoseva! God nu uju erira, namonde durumugedo simbuguse, tumonde baingharera. Avori, ne kasama aetevu: feroveta God da Geka sarira amo, nunda komana kaifa ururari geka se doyari amboda, nu eredo sarira. Nu beka kaifa use durumugedo sirurari, ne ava kasama aetevu. Erá aminge sirureoro nenda tumonde bainghari ava soesa eove dae sise resena. \p A geka eni mo, na evevetudae resena. God da ekaresia+ isambu nange eraera, kau daba ava aovo dae resena. \v 34 Evevetu ne tumonde bainghuse, jo tirae areva. Ne erá geka eni seove! Jusi embo da Agho Dari resira amo, geka beká resira: \q1 “Evevetu tumonde bainghuse, jo giti jighae arera.” \m \v 35 Ne tumonde bainghuse, geka da beká ava kasama ari dae uju arera amo, ne amboda ya kamboda nenda nuvumanede dabade se ningarera. God tumonde bainghari dae sedo totorugururoro, evevetu ere vironu sarera amo, meka gariri. \p \v 36 Ne nangetiraimi nanda geka seraena jo ningae eraevu? Ne koteraeva, God da Geka nesuka kasama ariá seraeva, ai? Ne nanda geka resena evia ningido, erá gogore edo ighagha eóvo dae sise resena. \v 37-38 Genembo mave nu tofo kotarira, “Na God da ferovetari,’ o ‘Na God da joba budo saramana eveva eraena,’ aminge kotarira amo, nu kasama aeti. Na reta oroko eregefena emo, Bajari da Agho Dariri. O nu nanda geka evia jo ningae arira amo, erá nunda geka ningeove! \p \v 39 Avori, nanda nano namendi, feroveta edo God da Geka isagha sari da fakina ava bari dae sedo, uju use fakina evu! Avata nenda mendeni geka eni jo kasama ae irise, geka aimi vironu sari dae sarera amo, ne erá buregeove dae resena. \v 40 Avori, tumonde bainghuse, ainda jokáda ne rea areva amo, durumugedo simbuguse areva. \c 15 \s1 15:1-11 God Da Bino Eveva Mo: Keriso Ambarida Ghe Jebuge Erorusira. \p \v 1-2 Avori, nanda nano namendi, na God da Bino Eveva vironu sedo ghusena, ava sekago kotovo dae sise resena. Ava ningi tumonduse, ainda fakinaimi ne fete simbugereva. A kotugo, God da Bino Eveva ava tumonduse, bu jighi simbugareva amo, ainda fakinaimi jebugareva. (O ne jo tumondari da susu kasama e gogoghombae areva amo, ne jo jebugae areva.) \v 3 Geka teria beká nane tofo mandi giti ningi kasama edo, nemokena seteno nininguseva ava, God da Geka jokáda gembero irira amo, eviri: Keriso nu namondeda ari ekokodae sedo ambududurusira. \v 4 A kotugo, nunda Geka jokáda, eminge gembero irira: ne Keriso budo era furugetero, God Afa setiri sifo etodaba naká ainda amboda, nu ambarida ghe jebugedo erorusira. \v 5 Amingedo, nu giti Peter kena isagha etiri gosusira. Ainda amboda, nunda ambo jimbi beká 12 gategusira, aikena isagha etiri gosuseri. \v 6 Ainda amboda, Bajari da natofo 500 aminga ava totorugedo irero, nu nemokena isagha etiri gosuseri. Evetu genembo 500 resena emo, mendeni sirivo useri. O teriago mo, ne oroko irera. \v 7 Avori, evetu genembo 500 aimi nu gosuseri. Sifo eninda, nunda namendi James kena isagha etiri gosusira. Kotugo ainda amboda, nunda aghi kakato isambukena isagha etiri gosuseri. \p \v 8 Amboda beká mo, namokena isagha etiri gosuseni. Amo kau, evetu sasingu fufudo eria ambo nembo fumbudo doyeraira aminga ava, namokena isagha usira. \v 9 Ava sedo, namo ambo nembori. Nane God da ekaresiakena isoro useni. Aindae sedo, na jo nunda aghi kato ae aeteni. \v 10 Avata God joka edo na gategetiri, nunda aghi eraena. A nunda sonemba namokena futusira amo, na jo budo kotae kotae aeri. Na nunda sonemba aimi budo, saramana e gogoghomberaena. Aghi kakato mendeni jo namongo iraeri. Na saramana begogo eraena. Avata na jo tofo nanda fakinaimi saramana ae eraena. Na God da fakina aimi saramana eraena. \v 11 Ava sedo, na uju erena amo, namane aghi kakato ava, teria futo jo kotae areva. Nane iseni, ai mave nemokena isi, ava kotae aovo dae resena. Namane isambu Geka a Bino setena, daba evia vironu seraera. A ne ainda Bino ningido tumonderaeva. Ava sedo, mave giti ira Bino sisira ava, kotae aovo dae sise resena. \s1 15:12-34 Namonde Ambarida Ghe Jebuge Erarera. \p \v 12 Keriso ambarida ghe jebuge erorusira ainda bino ava, nemokena sedo ghuseri. Ava nangetiraimi nenda mendeni, namonde jo ambarida ghe jebuge erae ariá seraeri? Aminge tumondareva amo, kotari sembaeri. \v 13 Ne aminge kotareva amo, inono, Keriso nu jo ambarida ghe jebuge erae ari ava, sari da kaugori. \v 14 Avata Keriso jo ambarida ghe jebuge erae aetira amo, namanenda vironu jo beká ae aeti, a nenda tumondari jo beká irae aeti. \v 15 Avata amo kitakori. Teriago mo: ne aminge sareva amo, inono, namane Keriso da Bino sise, God da javoda gungubo sari da kaugori. Ainda beká mo: namane eminge sedo ghuseri, “God setiri, Keriso ambarida ghe jebugedo erorusira.” Avata evetu genembo jo ambarida ghe jebuge erae ari ava geka beká iraetira amo, namane Keriso da Bino, nu ambarida ghe jebuge erariá sise, gungubo saeteri. \v 16 Ainda beká mo: ambari embo jo ambarida ghedo jebuge erae arera, aminge sareva amo, inono, Keriso barago, nu jo jebuge erae ariá sise, sareva. \v 17 A Keriso jo jebuge erae aetira amo, nenda tumondari jo beká irae aeti, a nenda ari ekoko da fakinaimi, ne sirivo use iraetevu. Aminguse, ne jebuga evovodae irari ava jo bae aetevu. \v 18 A kotugo, Keriso da natofo giti sirivo usera amo, ne nenda ari ekoko jokáda ambudo, jebuga evovodae irari ava kosasaghaeteri. \v 19 Namonde enda da gugua a kotari isambu, Keriso dae sedo ighagha edo dotutuseri. Ava sedo, namonde Keriso tumonduse ambudo, jebuga evovodae irari ava kosasaghaetera amo, namonde makasi beká ava aeteri. Ainda beká mo: roera eveva eminda dotutuseri. Avata roera eveva eni amboda jo bae aeteri. \p \v 20 Avata geka beká mo eviri. God setiri Keriso giti ambarida ghe jebuge erorusira. Ava sedo, namonde kasama erera: amboda God sari namonde barago, ambarida ghe jebuge erarera. \v 21 Ne eregoseva: genembo eni javo Adam, nu ari eko use, emboro afigetiri Ambari evetu genembo isambukena sirorusira. Kau daba aminga ava, genembo eni javo Keriso, ambarida ghe jebuge erorusira da fakina aimi, evetu genembo isambu ambarida ghe jebuge erari da emboro ava nune afigusira. \v 22 Namonde isambu Adam da vekari. Ava sedo, Adam dara usira aindae sedo, namonde isasambu amburaera. Kau daba aminga ava, mave Keriso tumondedo nemonde tatarera amo, ne isambu amboda ambarida ghe jebugedo erarera. \v 23 Namonde isasambu ambarida ghe jebuge erarera. Avata erari mo, namonde jo isambu dabade jebuge erae arera. Giti beká mo, Keriso jebuge erorusira. Keriso da amboda, nunda natofo isambu, nunda jovereghe furari da sifo aminda, ne ambarida ghe jebugedo erarera. \v 24 Ainda amboda, utu enda dadabarira. Sifo aminda, Keriso nu evetu genembo, sukaru, a gavana isambu nenda fakina de bejedo, nune barira. Budo, fakina isambu God Afakena mutari barira. \v 25 Amboda God Afakena mutari barira da tuka mo: Keriso nu utu a enda kaifa ururari, God nunda gitofu isambu dedo sosighi edo, Keriso da ata duruda fitari Keriso atai fati fetarira. Atai fati fefetuse, nu roera isambu God Afakena mutari budo, God Afa utu, enda, a roera isambu nune kaifa arira. \v 26 God da gitofu resena emo, ambo nembo, asuki beká mo, Ambariri. Nu amboda beká Ambari da fakina ava de bejarira. \v 27 Avori, God da Geka eminge resira: \q1 “God roera isasambu, nunda ata duruda fifitusira,” \m God da Geka aminge resira. Avata ‘roera isasambu’ resira amo, jo God dae saeri. Amo isagha bekári. Ainda beká mo: God nu susuri. Nune roera isasambu Keriso da ata duruda fitari, atai fati fefetuse kaifa arira. \v 28 Avori, Keriso roera isasambu budo kaifa use, nu tofo numoá fitari vosari, God Afa vitido roera isasambu nune kaifa use, ainda Bajari nune arira. \p \v 29 Avori, ne eregoseva: evetu genembo mendeni, ambari embodae bafataito eraera. Avata ambari embo amboda jo ambarida ghe jebugedo erae aetera amo, ne jo amingae aeteri. Amo, susu tefo bafataito aeteri. \v 30 O geka eni mo: tofo namoá kotise, sari dae erena. Na sifo ghousa daoro ambono dae kotise, evetu genembo manaka gayeraera. Avata Keriso jo ambarida ghe jebuge erae aetira amo, na jo goroto eni mutono gido, namo dari dae manaka gayae aeteri. \v 31 Nanda nano namendi, na geka beká resena. Nenda tumondari gido, na ivuga use nendae sakai sise resena. Kotugo nenda tumondari a nanda ivuga da susu mo, Iesu Keriso namondeda Bajariri. Avori, amo geka bekári. Kotugo gekaé barago geka bekári. Ambari amo nanda karona edo, sifo inononda na unumberaira. \v 32 Ambari embo jo ambarida ghe jebuge erae aetera amo, na redae Iesu dae sedo doyono, na bu koto edo, sino fuka da jokáda fugoro na gambu mindaeti? Na amingaetena amo, eveva eni baeteni? Kote givu! Ambari embo amboda jebuge erarera amo, na eveva tambarena. O jo erae arera amo, na susu tefo ambarena, gombuda eveva eni tefori. O eni mo: ambari embo jo ambarida ghe jebugedo erae aetera amo, namonde eminge sise saeteri, “Namondeda ambari sifo erebunera; ava sedo fuvu, namonde uvu bayau rise, umo gamo edo, sifode amboro dadabare!” aminge sedo, namonde aminguse iraeteri. \v 33 Avata gungubo amo erá tumondeove! Mave, ambari embo jo ambarida ghe jebuge erae ariá sarira amo, nunda geka erá tumondeove! \p Eminge seoro ningiraeva, “Evetu genembo eveva aimi kokomana sembae tambudo, ainde dabade umo gamo eraera amo, nembarago sembae eraera.” Ava sedo, mave geka setena ava sarira amo, nunda geka erá tumondedo, ainde dabade umo use deingheove! \v 34 Diti fangevu! Sekago dubo jovereghedo, nenda ari ekoko dodo ari eveva aovo dae resena. A eni mo: meka gaovo dae sise, eminge resena. Geka bekári, ne mendeni God da kau mavega a nunda fakina kau mavega ava, jo itako kasama edo tumondae ireva. \s1 15:35-58 Namonde Ambarida Ghe Jebuge Eroruse, Tamo Seka Barera. \p \v 35 O nenda mendeni eminge sarera, “Ambari embo nange jebuge erareri? Tamo kau mavega ava bareri? Ambari embo mo, tamo tefo ágido, jo ambarida ghe jebuge erae arera,” aminge sarera amo, \v 36 ne kotari tefori. Ijugaboro fitari dae erena. Ni veka govaresa amo, nu gari kau eni vitarira. Veka da anoso betise, batuno eveva kosughe vitarira. \v 37 Ni farava veka o rejo govaresa amo, jo veka amboda batuno edo vitarira, amingo iraeri. Veka govaresa amo, kitakori. O batuno edo vitarira amo, teria a garigo bekári. \v 38 Veka kau eni eni batuno edo vitarira amo, nunda kau God uju etiri futusira, ava vitarira. \v 39 Kau daba aminga ava, God nu evetu genembo, sino fuka, rika, a oka nenda tamo kau eni kau eni futusira. Evetu genembo da tamo kau eni, sino fuka da tamo kau eni, rika da tamo kau eni, a oka da tamo kau eniri. \v 40 Roera utuda irira a roera endada irira, ava kote givu! Roera utuda irira, ainda duro kau eni irira. A roera endada irira, ainda duro barago kau eni irira. \v 41 Iji da gari eveva kau eni irira, inua da gari eveva kau eni irira, a damana da gari eveva kau eni irira. Kotugo damana barago gari eveva jo kau dabako iraeri, nunda nundari. \p \v 42 Ambari embo ambarida ghe jebuge erari da sifo, kau emingori. Namonde endada irise, ambeoro furugeraera amo, tamo bete dadaberaira. Avata tamo sifo amboda, ambarida ghe jebuge eredo, evovodae irarira. \v 43 Tamo enda eminda furugeraera amo, gari eveva a fakina eni tefori. Avata tamo amboda, ambarida ghe jebuge erarira amo, gari evevago a fakinaghaeri. \v 44 Tamo enda eminda furugeraera amo, fisi vanembori. Sifo amboda ambarida ghe jebuge erarira amo, asisi da tamo ava erarira. Amo, namonde kasama erera: fisi da tamo irira ava sedo, asisi da tamo barago irira. \v 45 Aindae sedo, God da Geka eminge gembero irira: \q1 “Genembo giti beká javo Adam, God etiri nu siroredo genembo usira. \q1 O genembo eni, Adam da vasa bari dae sedo fusira amo, nu nunda Asisiimi jebuga beká ava muturaira.” \m \v 46 Asisi da jebuga muturaira, resena emo, jo giti furae eraira. Enda da jebuga giti foa gheraira, a asisi da jebuga amboda foa gheraira. \v 47 Genembo javo Adam giti sirorusira amo, nu endaimi etiri enda eminda sirorusira. Genembo amboda sirorusira amo, nu utuda ghe vose fusira. \v 48 Evetu genembo fisi da uju kotise, endada irise ambeoro tamo beteraira amo, ne kau, nembua Adam giti beká sirorusira, ainda kaugori. O evetu genembo, God utuda irira ainda uju ava kotise, nunda natofo edo irera amo ne kau, nenda Koro amboda utuda ghe vose fira sirorusira, ainda kaugori. \v 49 Oroko namonde, Adam giti endada sirorusira, ainda tamo da kaugo ava asugedo irera. Kau daba aminga ava, Genembo utuda ghe vose fusira ainda tamo da kaugo ava, namonde amboda asugedo irarera. \v 50 Nanda nano namendi, nanda geka da tuka mo eviri: namondeda tamo enda eminda irira aimi, jo viti ya utu aminda God da dombuda fetae arira. Amo, tamo fisi, ororo, a etu, isambu bete dadabarira, jo God da dombuda evovodae irae arira. \p \v 51 Kote givu! Geka jungarida ava, afigaono ningovo dae sise resena. Namonde jo isambu ambae arera. Avata namondeda tamo jovereghedo kau eni arira. \v 52 Tamo jovereghe kau eni arira amo, kau biria tarigharigo arira o diti farigharigo arira. Aminguse, ainda jokáda, namonde isambu namondeda tamo manai kosughe dodo, tamo seka asugarera. Amo eminge sirorarira. Amboda beká, God sari tavuya fusoro duka ururarira amo, ambari embo ne ambarida ghe jebuge eredo, tamo seka asugarera. Amingururoro, namonde barago, sifo aminda endada irarera amo, namonde tamo manai kosughe dodo, tamo seka ava asugarera. \v 53 Enda da tamo irira emo, bete dadabarira. O asisi da tamo evovodae irari, ava bu asugarera. Amo kau oriro arigarera. Enda eminda, namonde amburaera. Avata utu aminda irari dae sedo, namonde tamo seka asugedo evovodae irarera. \v 54 Avori, sifo aminda, namonde enda da tamo kosughe fiti dodo, asisi da tamo ava asugarera, a ambari da tamo kosughe fiti dodo, jebuga da tamo ava asugarera. Amingaoro, God da Geka evia beká arira. \q1 “Ambari, na nimokena resena. Ninda fakina redari? Bajari nimokena isoro use, ninda fakina de bejedo atai fati fefetusira. \q1 \v 55 Ninda fakina dadabusira, a ninda mema ava, namane sekago jo itatamae arera.” \m \v 56 Ainda beká mo: namonde Agho Dari bejise, Ari Eko da fakina itatameraera. A kotugo, ari ekoko eraera aindae sedo, God setiri ambududuruse, Ambari da fakina ava itatameraera. \v 57 Avata namondeda Bajari Iesu Keriso da ambariimi, God nune Ambari a Ari Eko da fakina ava de bejisira. Avo gido, namonde God Afakena ‘aiyakoe’ saore! \p \v 58 Avori, nanda nano namendi, fakina edo durumuguse, ata fete simbugareva. Bajari da saramana use irareva. Ainda beká mo: ne kasama ereva: ne rejo Bajaridae sedo areva amo, beká sirorarira. \c 16 \s1 16:1-4 Tumondari+ Embo Reighi Corinth Aminda, Nenda Kokomana Sonembari Dae Siseri. \p \v 1 Geka eni sari dae erena. God da natofo Frovensi Judia aminda irera, ava sonembaovo dae sedo, geka sari dae erena. Ekaresia+ Frovensi Galesia aminda irera aikena rea sisena, kau daba aminga ava, na nemokena sari dae erena. \v 2 Judia embo sonembari dae sedo, ne isambu Fura Tomanako evia inono, moni fitido ghareva. Ni fura eninda, moni digari baresa, o ninda vareda roera digari safufu arira amo, digari fitaresa, o itako baresa amo, itako ava fitaresa. Kotugo amo, jo doyari da kaugo iraeri. Ne isasambu, fura evia inono fitido ghareva. Aminguse, fakina edo fitovo dadabari na aminda ya buvarena amo, ne sekago moni bari dae sedo jo atai fetae areva. \v 3 Avori, na ya buvono, gegenembo ningiava gategareva amo, dirigaono moni nene budo Jerusalem yarera. Kotugo, ne kau mavega ava kasama aoro dae sedo, reta gembudo mutono monighae dabade bu yarera. \v 4 Sifo aminda, na tofo mandi Jerusalem yari dae kotarena amo, namonde dabade yarera. \s1 16:5-24 Paul Nunda Geka Sido Fira, Tano Edo Dotutusira. \p \v 5 Na giti Frovensi Masedonia sembi yama, aminda ghedo amboda nemokena ya buvarena. \v 6 Na erekotena, na itako ghousago nemokena irarena. Amo, na borija da sifoda nemokena itako ghousago irono, na sonembedo dirigaovo, na reighi eninda yarena tanojo. \v 7 Na nemokena ya namonde sifo tufako irari imboe erena. Ava sedo, Bajari ‘avori’ sarira amo, na namonde ghousago iraeteni. \v 8-9 Nanda gitofu a Bajari da gitofu mendeni reighi Efesas eminda irera, avata Bajari nandae sedo saramana da emboro eveva eni ava afigetiri irira. Ava sedo, na ekaresia+ sonembari dae sedo, reighi Efesas eminda saramana ururono, Jarige Yari da Kirumo+ foa buvari gido, fura 7 ava kaifa use, Pentecost eminda edo yarena. \p \v 10 Timothy nu kau nane eraena ava use, Bajari da saramana use irira. Ava sedo, nu ya nemokena buvarira amo, nati joká dedo bu kaifa use tavo areva. \v 11 Nunda geka erá imboe use, kotae eóvo dae resena. Nu sonembedo dirigaovo, dubo jamaghae jovereghe namokena furaeti. Ainda beká mo: nu namondeda nano namendi mendeninde dabade furarera, ava kaifa use irena. \v 12 Avori, Apollos da geka resena. Nu nano namendi mendeninde dabade, nemokena yaoro dae siseni. Avata Apollos erekotira amo, nu jo oroko aminda yari da kaugo iraeri, ava erekotira. O goroto tambarira amo, ya buvari gareva. \p \v 13 Bajari tumonduse, nenda tumondari ava kaifa e gogoghombuse, fete simbuguse irivu! Fakina use tumo fainghevu, erá oju eove! \v 14 Saramana rea ari sareva amo, ne tofo tofo dubo ruruse, saramana use irareva! \p \v 15 Stephanas nunda natofode, nenda kiki ava ne ningi kasama ereva. Amo, ne Frovensi Akeia aminda, giti beká Bajari tumondedo, oroko dubo joká isambuimi futuse, God da natofo sonembuse irera. Avori, nanda nano namendi, nanda benunu mo eviri: \v 16 Stephanas resena emo, nunda sonemba kakato a kotugo evetu genembo mendeni mave numongo ava edo, God da natofo sonemberaera, ainda geka a ijuga ava ningido, nenda amboda amboda use irareva. \p \v 17 Stephanas a Fortunatus nemonde Achaicus de dabade, fera eminda buvudo, na sonembetero tamo feghetiri ivuga erena. Ne soka ireva. Ava sedo, nenda vasa budo na sonembetero tamo feghusira. \v 18 Gegenembo resena emo, nene bouvu itatameraeva ava, osa setero na nininguseni. Ava sedo, nembarago gegenembo ainda sonembadae, aiyakoe sise ivuga aetevu. Gegenembo kau eviviga kakara use, nenda geka ava ningovo dae resena. \p \v 19 Iesu tumondari+ embo isambu Frovensi Asia eminda irera ai, ne ategi beká ava erera. Yari budo givu! Aquila noaro Priscilla ghae, ne isambu Bajari da javoda ategi erera. A kotugo, ekaresia+ Aquila noaroghae da kamboda totorugeraera aimi, isambu ne ategi erera. \v 20 Nenda nano namendi isambu eminda irera aimi, ne ategi erera. Nenda nano namendi kakara use, nati joká doruse muno areva! Yari budo givu! \p \v 21 Avori, na Paul, nane ne ategi erena. Ategi emo oroko na eminda tuturo edo, tofo nanda ungoi eregefena. Yari budo givu! \p \v 22 Mave Bajari jo dubo bae arira amo, na nundae simbora erena, God da bouvu ava bare dae. \p Namanenda Bajari, ni nange furaetesi! \p \v 23 Bajari Iesu da sonemba nemokena irare! \v 24 Kotugo ne Iesu Keriso de dabade tatedo ireva, ne isambukena eminge resena: nanda dubo bari nemokena irare! \q1 Avori, nanda geka tano eviri. \q1 Na Paul.