\id ROM - Karajá NT -Brazil 2011 (DBL -2013) \h ROMA-Ò \toc1 Paulo Ryberiti Roma mahãdu‑ò \toc2 Roma‑ò \toc3 Ro \mt1 Roma \mt2 Paulo Ryberiti Roma mahãdu‑ò \c 1 \p \v 1 Paulo jiarỹ rare, tyyritiwidỹỹdure wahe. Jiarỹ heka Jesuisi Kristu deòdu rare. Tii riwatare rybe tỹnydỹỹdumy ararekremy. Deuxu Rybewihikỹ wahidỹỹdumy ararekremy. \v 2 Juhuu dori Deuxu rarybere Rybewihikỹ riwahinykemy. Deuxu rybedu mahãdu kia rybe riritinyre, Ritidỹỹnatyhy‑ki. \v 3 Kiamy heka Deuxu Riòre rybe tyhydỹỹnamy rarybere, Davi riòre riòkòreõ wahe. \v 4 Deuxu Jesuisi Kristu rubu‑ribi riixixadỹỹnyreu, tariòremy tahe riteòsinyre rurunatyhy‑di. Jesuisi tahe inatyhymy Inynyrỹ ihỹre. \v 5 Tii ruxetòena inydeereny riwahinyre. Irybe òraru‑ki, jiarỹboho aròirenykemy watxireri. Ityhyna aritỹnynykemy judeukõdu mahãdu‑ò, tai tiiboho rityhynyrenykremy. \v 6 Kaiboho tule judeukõdu mahãdu atxitenyteri. Tahe Deuxu ityhydỹỹna mahãdu atxitenyteri, Jesuisi Kristu ijoimy rỹirakemy adeereny rarybereki. \v 7 Ibutumy adeereny warybe rewahinyre, Kia Deuxu taijoimy remyremy mahãdu wahe. Ruxetòena, ywina‑wana adeereny‑ò kanakemy watxireri, Deuxu inytyby‑ribi tule Jesuisi Kristu iny wedu‑ribi. Tii dori adeereny irybe riwahinyreki. \p \v 8 Umyreny Deuxu‑ò reàlàmahãre, atyhynareny‑ò iny ibutumy roholamyhỹreki. \v 9 Deuxu‑ò rexitòenymahãreu, anirenymy rarybehyymy watxiwãhãre. Kia heka Deuxu rieryre, waworibityhy tahe jiarỹ Deuxu deòdumy rare. Iriòre Rybewihikỹ‑di wahe. \v 10 Jiarỹ rexitòenyhyy watxiwãhãre arorarenymy arakemy Deuxudeewikeki. \v 11 Umyreny arobikemy watxireri, tai adeereny arelyykemy aõmydỹỹ wihikỹõ Deuxu Tyytybytyhy. Tule kaiboho wadee tuu belyybenykre. Tai tahe atyhynareny‑ki ityhymy relekre. \v 12 Jiarỹ arawiòhenanykemy watxireri, tule kai biwawiòhenanykemy watxireri. Tai rikexideysanytyhykemy inatyhyna‑ò. \v 13 Sõwemy heka arahyykemy watxiwãhãre arorarenymy. Iribi nohõti losaõmy tahe wadi rarurunymyhỹre aõbo, riwateònyõhyymyhỹre heka. Jiarỹ Deuxu dee waaõmysỹdỹỹna awikemy watxireri ayreny‑ki. Tai kaiboho ako‑ò boikemy wadee awire, iwese ijõ judeukõdu mahãduko‑ò ararybekremy watxireri wese. \v 14-15 Tuheka ibutu iny‑ò ararybekremy watxireri, hãwã witxira witxira mahãdu‑ò, tule. Iny mahãdu‑ò aõkõre mahãdu‑ò tule. Tuu ariwinykre ibutumy iny‑ò, iny bedeeryrenyõ mahãdu‑ò tule. Adeereny tule Rybewihikỹmy arelyykemy watxireri Roma hãwã ludu mahãdu‑ò. \p \v 16 Jiarỹ dori Kristu Rybewihikỹ‑ki araixỹruõtyhy. Irybe dori Deuxu ruru rare. Ibutumy iny rityhynykeki ritakemy ratxikre. Judeu mahãdu‑ò juhuu nade tai tahe iuhe‑ò judeukõdu mahãdu‑ò. \v 17 Deuxu òbitina ratỹnynymy namyhỹde Rybewihikỹwo‑ribi. Tyhyna‑di ritelenyre tule tyhyna‑di ihỹmyhỹre. Inyõ tyhyna‑di òbitimy rỹikeki, tii ruruõtyhy, idi awimy rareki. \p \v 18 Deuxu yarana biu‑ribi namyhỹde ibutu òraruna hudunamy. Iwidỹỹdu hudunamy. Bina widỹỹdu dori inatyhyna ribinanymyhỹre, raruinymyhỹre Deuxu rybe ribynymyhỹre? \v 19 Deuxu eryna ibutumy iny‑ò riwahinyre. Deuxule tamy riwahinyre. Tai timybo Deuxu raremy tahe tiiboho rieryhyymyhỹre. Tai Deuxu aõhõkỹmy risỹnymyhỹrenyre. \v 20 Juhuhukỹle heka Deuxu aõmydỹỹnanamy iny robimyhỹre idi tii tyhynamy tule rierymyhỹre itỹnyhỹkỹlemy, irurunahyy wahe. Aõu aõu kia ibutumy iny rierymyhỹre, Deuxu widỹỹnamy iny robireki wahe. Tai tiu iny ixitxiõdỹỹna. \v 21 Rieryrenyre tii Deuxumy raremy. Tahe rexiwowydynyõhyyre timybo iny Deuxu dee rexiwowydynymyhỹkemy wahe. Tamy àlànatyhy riwahinyõhyymyhỹre. Idi rõhõtinymyhỹrenyre Deuxu irayky rõhõtinymyhỹre wesemy idi rõhõtinymyhỹre. Irayky tahe reòsamy ratximahãre. \v 22 Tiibohole bedeerytyhymy ixidi rõhõtinyrenyra. Tahe itxỹtele roire. \v 23 Deuxu rubutere rityhynykenawi tahe tiiboho heka ritxoo deuxuõ ireije riwinymyhỹrenyre tatyhydỹỹnamy. Ibinamy heka mywese riwinymyhỹre, nawii wesemy, iròdu wesemy, iròdu bedemy riradu‑wesemy. Rexiòkamy riramy riradu wesemy tahe rityhynymyhỹrenyre. \p \v 24 Deuxu heka òraruna‑ò riwahinyrenyre, itxỹtenareny òraru‑ki. Iny òta òtadu mahãdu heka wiwanale aõòta ixỹruna riwinymyhỹrenyre. \v 25 Deuxu inatyhyna dori tiiboho riwiurònyra ruina‑ò. Ritxoo dee rexitòenyrenyre, aõbo Deuxu riwinyre, kia. Deuxule iny reàlàkõmyta ratximyhỹrenyre. \p \v 26 Deuxutyhy tahe rityhynyõhyyre, Deuxu ibutu widỹỹdu tiu riteàlànymy rakonananyõtyhy. Kia òraru‑ki òtaòtana nade. Hãwyy, hãbu‑wana aõkõ roimyhỹre wideele heka aõhebo rotỹỹnymyhỹre. Kia heka òbiti aõkõ rare. \v 27 Tule hãbu, hãwyy‑wana aõkõ rõimyhỹre, wiwanale aõhebo rotỹỹnymyhỹre. Òbiti aõkõ heka kia rare. Riwyrenykre kia òraru òwydỹỹna, aõhõkỹmy dỹỹnana wahe. Iny sohoji sohoji taaõbina ixỹruna òraru‑ki ixidee rimykre. \p \v 28 Tõhõti heka Deuxu‑txi reaõhyymyhỹre. Tai tahe timybo ixideewimy riwinyrenykemy roirenyre Deuxu‑ribi. Tahe riwinyrenyre ibutumy aõbina binahakỹle. \v 29 Aõimy aõko ratximyhỹre aõbina bina‑di roiremyhỹ: òtaòtana‑di, aõbina binahakỹ‑di, aõikõkõ‑di, rarekemy ixidee ririmyhỹre, teramy heka rỹira. Ihãru‑di rỹira iny rubudỹỹmy dori rõhõtinymyhỹre, rarybehyymy ratxirerimy ihỹre, ruidu nihikỹ ihỹre, ujõmo‑di rỹira. \v 30 Aõbinamy inymy rarybemyhỹre, Deuxu derare, ixiluulerenyre, rexityhynymyhỹre, òraru tỹmyra riwinyrenyre, tyby tadi‑wana rityhynyõhyyre. \v 31 Irybe sohoji aõkõ heka rare. Iluunaõre, ibinatyhyre, inydee iruxetòeõre. \v 32 Deuxu rarybere: inyõ kia riwinykeki heka ruruke. Tiiboho kia rieryrenyre. Ihãre tahe aõhebo rotỹỹnyre. Kia sohojile aõkõ. Reysarenymyhỹre iny witxira iherenyki aõhe rutỹỹnykreki. \c 2 \p \v 1 Tutyhy‑ki aõkõramy rybeõmy. Kai dori tutyhyle òraru tewinymahãõte. Inyõ rybemy ywisidỹỹna ijõmy rarybeke‑wana ixilemy ywisidỹỹna‑ò rexityhenyke. Tii dori kia ibutumy tule riwinymyhỹre ibinamy wahe. \v 2 Inyõ kia aõbina binahakỹ riwinymyhỹkeki, Deuxu ywisidỹỹna‑ò inatyhynalemy tamy kòdòhònykre. \v 3 Kai tuleke —kiamy biwinykeki, Deuxu ywisidỹỹna‑ribi mahenyõtyhy. Kai dori ywisidỹỹdumy texideòsinyte ihãre tahe iòraru wesele tewinymahãte. \v 4 Deuxu ruxetòena sõwemy adi rexiruxetòenanymyhỹre. Kia‑di bexirãhĩkemy adi ratxireri, tiiemy ywimy aõna aõna bina riemyhỹre ratximyhỹre, awi heka adee rare. Kai aõbohe iribi õhõti rosakre kia heka arabedeòtiidỹỹnymyhỹre. Arabedewodỹỹnymyhỹre iòraru‑ki. Kai aõbohe kia teeryõte? \v 5 Kai arybedỹỹsaeryõre rybe ijohona teeryõte õhõtiõre. Tai tahe Deuxu yarana ixideele tebutunymahãte. Ijõtxu Deuxu yarana txumykreu. Tai Deuxu ywisidỹỹdu òbiti rexitỹnynymy rỹikre. \v 6 Iny sohoji sohoji taaõna aõna myna aõmy rotỹỹnykre, aõhebo rotỹỹnymyhỹreki wahe. \v 7 Inyõ aõwidỹỹlemy ratximyhỹre. Tiiboho heka Deuxu wowydyna, Deuxu wohyna, Deuxu loosòna widỹỹmy rarutaamyhỹrenyre. Tule iny rarehykykrena‑di rarutaamyhỹrenyre. Imyna Deuxu tamyreny riõkre. \v 8 Kia ixidile rõhõtinymyhỹre mahãdu tahe, Deuxu woxibrunale, yaranale ritakre. Tiiboho dori inatyhyna rityhynyõhyymyhỹrenyre, aõ òbitile aõkõ riwinymyhỹrenyre. \v 9 Aõhõkỹmydỹỹnana, bedewona kanakre ibutumy aõbina bina widỹỹdu mahãdu‑ò, judeu mahãdu‑ò juhuu idi judeukõdu mahãdu‑ò. \v 10 Wowydyna, àlàna, ywina tahe kanakre aõwiwihikỹ widỹỹdu mahãdu‑ò judeu mahãdu‑ò juhu delemy idi judeukõdu mahãdu‑ò. \v 11 Deuxu‑ò heka ibutumy iny wiwese rare. \v 12-16 Tii heka aõhõkỹmy risỹnykre ibutumy iny òrarudu mahãdu. Moisesi bede ywina ihoõrehãrele tii rurukre. Judeukõdu mahãdu heka Moisesi bede ywina rybe ijõkõre. Tahe bede ywina iny rierykeki, idile Deuxu iòraruna riywinykre. Inyõ Deuxu bede ywina rybe roholare tahe rityhynyõre, kia tahe Deuxu dee ibinatyhyre. Ibutumy kia iny rurukre, òtỹỹ iraykywokile aõbo ibinare, aõbo òbitire rierymyhỹreki. Deuxu bede ywina wesemy heka iraykywo‑ki ratximyhỹre. Iraykywydyna rexinohõtinymyhỹre ada dexiòbitidỹỹnymyhỹde, Rybe wimy rarybemyhỹre Jesuisi Kristu heka hãbu aõmydỹỹna ritỹnynykre imyna timy rarekremy. Deuxu dori iteradỹỹdure. \p \v 17 Kaiboho, judeu mahãdu, texinohõtinytenyta ibutumy awiremy aDeuxureny‑wana. Tii adeereny bede ywina rybe riwahinyreki, tii abiòwatyhy rareki. \v 18 Kai heka aõbo Deuxu‑ò awire teeryte. Aõbo ibinare, teeryte. Uladuule ibede ywina rybe teeryte, tai òbitityhyle adeereny awire. \v 19 Kai Deuxu‑ò nonana bitỹnynyke iny ruetà mahãdu‑ò dori, kia teerytyhytenyteki. Ixi‑di tahõtinytenyteki. Iwese, kaiboho loosòna wesemy toitemahã ixi‑di tahõtinytenyte. \v 20 Tule kia ixi‑di tahõtinymahãte. Kai bede erydỹỹdukõdu mahãdu erydỹỹdumy atxiterimy ixidi tahõtinymahãte. Uladu erydỹỹdumy atxiterimy ixi‑di tahõtinymahãte. Kai bede ywina rybe tyyritiõ dire. Kia adee ibutumy inatyhyna rare bedeerydỹỹna. \v 21 Kai iny erydỹỹdumy atximahãte. Timyrekibo kai texierynanyõmahãte. Kai wasimy aõkõ tòerydỹỹnanymyhỹte. Timyrekibo tawasinymahãte. \v 22 Kai hãwyy òta aõkõ tetỹnynymahãte. Timyrekibo kai tuu tatỹỹnymahãte. Suritxoo dee àlàna deramy iximy tarybemahãte. Aõherekibo erydỹỹ‑ribi aõmydỹỹnana tewinymahãte. \v 23 Kai bede ywina rybe luumy iximy tarybemahãte. Kai Deuxu‑di texixiwedenymyhỹte. Ihãre tahe bede ywina rybe tetyhynyõte. Kiawese Deuxu texirudỹỹnymyhỹte. \v 24 Iwese juhuu riritinyre wese wiji roimyhỹre: —Aòraru‑ki tahe bedemy iny rỹira Deuxumy aõna aõnabinamy rarybemyhỹre. \v 25 Kai bede ywina rybe bityhynykeki, õtyky resynadike, awire judeu mahãdu dori rare. Tahe bede ywina rybe bityhynyõkeki, õtykyresyna adee aõ aõkõre. \v 26-27 Iwesetyhylemy iny rare tõtyky resynaõ mahãdu. Tiiboho bede ywina rybe rityhynykeki, tõtyky resyna‑di mahãdu wesemy roirekre. Judeukõdu mahãdu heka bede ywina rybe rityhynykeki, kia adee ixỹruna rare. Kaiboho dori Deuxu bede ywina rybe tetyhynyõte õtyky resyna dire hãrele. Bede ywina rybe dire hãrele. \v 28-29 Inyõ judeu mahãdu wesemy ihỹre. Ihãre tahe judeu mahãdu inatyhy aõkõ rare. Tõtyky resyna‑di judeu mahãdu inatyhy aõkõ rỹira. Judeu mahãdu inatyhy tawokihyyle kia idi rỹira. Iwesele notyky resynadỹỹna kia rỹira. Inywokihyyle rare. Aõ bede ywina rybekile aõkõ tuu rỹire inyrayky wydynadile kiawesemy inyõ rỹira. Hãbu‑ribi wowydynamy ritaõtyhy. Deuxu ribile ritake. \c 3 \p \v 1 Tibohe judeu mahãdu deewinare. Notyy resynale tamywina. Kia aõbo ibuturatyre awire judeu mahãdumy rareki? \v 2 Inatyhy rare, sõwemy, Deuxu dori tamy juhu Ritidỹỹna riwahinyre. \v 3 Inyõ rityhynyõre‑wana kia riwiurònyõhyymyhỹre Deuxu heka òbiti rare. \v 4 Inatyhy urenanamy Deuxu raremyhỹ. Iny mahãdu tahe roidumy rỹiramyhỹ. Iwese ritina‑ki roire wese Deuxumy rarybereri: —Kai arybe òbitina‑di atximahãte urenana wahe. Inyõ araurihikeki, kai inatyhyna‑di biòlòdỹỹnykre. \v 5 Inyboho òbiti aõkõ roire. Kia tahe Deuxu òbitina riteòsinyre. Timykibo Deuxu inydee aõhõkỹmydỹỹnana riwahinykre. Mobo heka kia òbitimy aõkõ rarybekre. Jiarỹ hãbu rayky‑di wese rarybereri. \v 6 Kia òbiti rare. Kiaweseõkeki timybo Deuxu bede aõhõkỹmy dỹỹnana riwahinykre. \v 7-8 Kai tarybete: —Jiarỹ raruira. Urile kia Deuxu inatyhyna reteòsinyre. Aõherekibo Deuxu aõhõkỹmy riwasynyre. Kiarybe iwitxira rybewesemy rare: —Ibinamy rakatximyhỹkeki, awihikỹ kia‑ribi ròhònykre. Aõkõre, kiamy rybedu mahãdu aõhõkỹmy dỹỹnana ritamyhỹkre. Kia riki wamy rarybere, ruimy wahe. \p \v 9 Aõhe aõbohe, inyboho aõbo inywitxira‑ribi awityhyrenyre. Aõkõre. Jiarỹ reteòsinymahãre ibutumy judeu mahãdu, judeukõdu mahãdu ibutumy òrarudu roire. \v 10 Kiamy Tyyriti‑ki roire: —Tiu heka inyõ òbitiõre. \v 11 Inyõ heka Deuxu rieryõhyymyhỹre. Timy heka riòryõhyymyhỹre. \v 12 Ibutumy iny rexiõnonymyhỹre Deuxu‑ribi wahe. Aõmy aõkõ tiiboho rexiwinyrenyre. Iny riuheõhyymyhỹre aõbo awiré. Sohoji aõkõ aõhebo rotỹỹnyre aõbo awiré. \v 13 Ibòtòijò heka rubuwabede iraymy roimyhỹre ròwese rare. Tiiboho iny itxenadỹỹdu rare. Irybe heka hemylalatyhyju wese rare. \v 14 Aõbina binahakỹlemy heka inymy rarybemyhỹre. \v 15 Iti heka teyrewe rare hãlubu txiwimy iny rubudỹỹmy tule. \v 16 Titxibo ramyhỹre‑wana heka aõbina binanale riwahinymyhỹre, aõhõkỹle ririmyhỹre. \v 17 Tiiboho dori ywimyno rieryõmyhỹrenyre. \v 18 Deuxu lau heka ruberuõtyhymyhỹrenyre, Deuxu rityhynyõtyhy. \p \v 19 Bede ywina rybe heka tatyhydỹỹna mahãdu‑ò diõde. Kia tahe inyboho rieryrenyre. Tai heka iny rexitxiõnyõtyhy Deuxu‑ò. Tai heka ibutu dee aõhõkỹmy dỹỹnana‑ò riywinymy rỹikre. \v 20 Bede ywina rybe‑ribi iny ibutumy rieryre ibinamy ratxireri. Inyõ heka bede ywina rybe heka rityhynyõhyyre. Tai tahe inyõ kia‑di rexitaõtyhy iywina òraru‑ki. \p \v 21 Wiji tahe Deuxu òbitina ratỹnynymy ihỹre bede ywina rybe‑ribi lahitximy. Ihetxiu rybedu‑di kia ritỹnynymy ihỹre bede ywina rybe ritina‑di. \v 22 Deuxu riòbitidỹỹnyra. Ibutumy Jesuisi Kristu tyhydỹỹdu kanakre. Deuxu dee dori ibutumy bede bede ludu wiweselere. \v 23 Ibutumy raòrarunymyhỹre. Deuxu òbitina tamy rauhenymyhỹre. \v 24 Deuxu taruxetòena‑di ibutumy riòbitidỹỹnyre Jesuisi Kristu tarasadureki. Tii iny‑ribi iòwydimy aõ rexitòenyõhyyre. \v 25 Deuxu Jesuisi‑di rubuna iny òraru riixãwididỹỹnyre iòwy tii riòwynara, iny kamy rityhynykemy. Kawese‑ki Deuxu òbitina ritỹnyryra. Juhuu Deuxu iny òraruna‑ò reteheõmyhỹre aõnityhymy iywisidỹỹna direki. \v 26 Tahe wiji inyòraru‑ò retehemyhỹre riixãwididỹỹnykemy. Tai tahe tii òbitire tule Jesuisi Kristu tyhydỹỹdu òbitidỹỹdure. \v 27 Mobo Deuxu‑ò rarybekre jiarỹ awiremy? Aõkõre, inyõ rarybeõtyhy. Bede ywina rybe tetyhynyõte. Deuxu iny òbiti widỹỹdure, ibede ywina ywidỹỹ aõkõre. Inatyhynadile awityhymy iny rare. \v 28 Kiamy tahe raraykynyre iny ityhynadile riòbitidỹỹnyke bede ywina rybe ywidỹỹ aõbo? Aõkõre! \v 29 Deuxu aõbo, judeu mahãdu Deuxu sohojile rare? Aõkõre, judeukõdu mahãdu‑ò tule Deuxu ihỹre. \v 30 Deuxu sohojile rare. Iny wiwanale riòbitidỹỹnykre judeu mahãdu judeukõdu mahãdu‑wana. Ibutumy ityhyna òraru‑ki riòbitidỹỹnyke. \p \v 31 Ityhyna aõbo bede ywina rybe riixãwididỹỹnyra? Aõkõre, bede ywina ihãre rỹire. \c 4 \p \v 1 Timybo ararybekre inytybyreny Abraõmy. \v 2 Aõbo riwinyre aõkõ idi rexiòbitidỹỹnyre. Tai tahe rexityhynyke inyko‑ò. Tahe Deuxuko‑ò aõkõ. \v 3 Kamy heka Ritidỹỹna‑ki roire: —Abraõ heka Deuxu rityhynyre taile tahe rexiòbitidỹỹnyre. Deuxu dee tii òbitityhy rare tii rityhynyrekile. \v 4 Iny aõmysỹdỹỹdu raòwymyhỹke iaõmysỹdỹỹna myna. Urimy aõkõ dori raòwymyhỹre taaõmysỹdỹỹnaòwyle dori ritamyhỹre. \v 5 Inyõ rityhynymyhỹkeki, tii òbitina ritamyhỹre Deuxu‑ribi. Deuxu dori òrarudu mahãdu òbitina widỹỹdu rare. Kia uriõno rare. \v 6 Davi heka juhuu riritinyre iwese teysatyhymy iny rarekremy wahe. Deuxu dori òbiti mahãdu dee riraykydỹỹnyre òbitimy roirekemy. Tii ixidee aõ riwinyõre. Davi kiawese riritinyre: \v 7 —Teysatyhymy iny rỹirakemy Deuxu iòraru riixãwididỹỹnyreu tõhõti‑ribi iòraru rosakeu. \v 8 Teysatyhymy iny rỹirakemy iòraru‑txi Inynyrỹ nohõti ijeraõmy ihỹkre. \v 9 Deysana aõbo judeu mahãdu sohojile riteysanymyhỹre ida judeukõdu mahãdu tule. Tulere! Inyboho dori rarybere: —Abraõ tyhynale tamy òbitina diwahinymyhỹde. \v 10 Tiubo tahe Abraõ òbitina ritare notyky resynako‑ki ada ihewo‑ki aõbo, ikoure. \v 11 Juhuu dori rityhynyre idi ta notyky resyna tamy nade kia tyhyna Deuxu‑ò riteòsinyreki. Tai tule òbitina Deuxu tamy riwahinyre. Kia butu tyhydỹỹdu tyby wese rare, Judeukõ mahãdu wahe. \v 12 Notyky resynako‑ki òbitina ritare. Tõtyky resyna‑di mahãdu tyby wesemy riki Abraõ ratximyhỹre. Tiile tõtyky resynakõ‑ki Deuxu rityhynytyhymyhỹre. \v 13 Deuxu Abraõ‑ò rarybere tii ibutu bede bede wedu wesemy ratximyhỹre iriòre iribi rimykemy. Tahe bede ywina rybe òraru‑ki aõkõ tuu ihỹre, ityhyna òbitina òrarukile wahe. \v 14 Bede ywina rybe‑ribi tybie tahe itarasadumy ratxikre, tai tahe inatyhyna aõ aõkõ rare. Aõbo Deuxu rarybere aõmy aõkõ rare. Tahe roirekre. \v 15 Bede ywina rybe dori Deuxu aõhõkỹmy dỹỹnana diõde iny ribedeerynykemy. Teysana aõkõ wahe. Bede ywina rybekõki, timyki iny aõ ityhynyõna. Bede ywina rybe ijõõre‑wana òraruna ijõõre. \v 16 Tahe inatyhyna‑di sohojile iny aõna aõna wiwihikỹ ritamyhỹke. Tai iruxetòena‑ribi nade. Tahe aõmybo Deuxu rarybere ibutu riòreriòremy tuu rỹikre. Bede ywina rybe mahãdu tule bede ywina rybekõdu mahãdu‑wana wiwana Deuxu rityhynyre. Abraõ riòre wesemy ibutumy tai inyboho roire. \v 17 Iwese Ritina‑ki roire wese: —Jiarỹ aratare ibutu inytyby wesemy mabekemy. Ibutumy iny rityhynyre‑wana, iwese Abraõ rityhynyre wese, iwese‑ki Deuxu ritake. Deuxu tahe rubu mahãdu riixixanymyhỹre rubu‑ribi. Tii rarybekeu aõ aõkõ aõwesele tii aõ heka rare. Tii rarybere tule riwinyre. Abraõ heka Deuxu rybe rityhynyre. \v 18 Timy heka rariòrenykemy ixidee rõhõtinyõhyymyhỹre. Deuxu dori tamy rarybere: —Kai heka ariòkòrereny sõwemy atximyhỹkre. Kai hãwã hãwã tybymy mabekre. \v 19 Abraõ tatyhyna ritxiõnyõhyyre. Timy heka 100 beòramy idi ratximyhỹre, ixãwire uladu‑ribi ramatuarinyreki. Tule ihãwyy Sara iuladu herina‑di kõremy rõhõtinyre. \v 20 Timy heka ritxiõnyõhyyre Deuxu Rybe. Rityhynymyhỹre Deuxu deàlàna riwowydynyre. \v 21 Tii heka rierymyhỹre Deuxu irurudire irybe wesemy aõ rỹikemy. \v 22 Tai tahe Deuxu tamy òbitina tamy diwahinyde. \v 23 Aõ iòraruki aõkõ kia ryberitina awimy raeryre, tamy sohojile aõkõ dori rarybere. \v 24 Iny òraru‑ki tule kia tuu roire. Iny tule inatyhyna‑di òbitina ritakre. Inyboho dori rityhynymyhỹre, Inynyrỹ Jesuisi rubu‑ribi ixixana widỹỹdu Deuxu raremy. \v 25 Jesuisi iòludu‑ò iwahidỹỹmy rara inyòrarureny‑ki tai rurure. Tahe iny òbitina wahidỹỹna‑ò diixixanyde rubu‑ribi. \c 5 \p \v 1 Jesuisi tyhydỹỹ òraru‑ki Deuxu inyboho rimyrenyre. Idi awimy rokoirekremy tii‑wana, Jesuisi Kristu‑wana wahe. \v 2 Deuxu ruxetòenawo‑ki inyboho rotamanymyhỹrenyre. Jesuisi Kristu tyhydỹỹna òraru‑ki tamy rotamanymyhỹre. Deuxu loosòna worojuxanaõ‑di rokoirekre. Tai inyboho reysamy ihỹre. \v 3 Inyboho bedewona‑di hyy ihỹrenyre. Ihãrele tahe inyboho teysarenyre. Kia dori iny riwiòhenynymyhỹre raròsòna ijõdikemy ruru inydeereny riwahinykemy. \v 4 Inyboho rikiijerenyhyykeki, Deuxudeewimy rikiwinyrenyke. Deuxudeewina rikiwinyrenykeki, raròsòna rikitarenykre. \v 5 Iny raròsòna tarasana aõkõkeki, uritere rakabedewoõtyhy, Deuxuluuna dori inywo‑ki ratxireri. Deuxu Tyytybytyhymy inydeereny wahidỹỹna rare. Tii dori inyworeny‑ki Deuxuluuna ritidire. \v 6 Iruruõmy inyboho roiremyhỹre awimy riwinykemy. Tai tahe Kristu inydeereny, inyboho ibinare hãre rurure, Deuxudeewireu. \v 7 Isirare inyõ hãbu òbiti dee ruruke. Tahe hãbu wiwihikỹ dee òsana iny rurukre, kia heka irutaõre. \v 8 Deuxu tahe luunatyhy inydeereny diteònyde. Iny òrarudurenyre hãre, Kristu inykireny rurure. Juhuu heka inyboho òrarudu roire. Ihãrele Deuxu taluuna nihikỹ inydeereny diteòsinyde. Tai heka Kristu inyòrarureny‑ki rurure. \v 9 Irubuna òraru‑ki heka Deuxuru‑ò inyboho òbitimy ihỹrenyre. Irubuna tahe kia riwinyreki irumy inonana tahe iratyre rarekre inydeereny wahe. Deuxu ykarana‑ribi Kristu dori iny ritamyhỹre. \v 10 Juhuu Deuxu òludu inyboho roire. Tahe wiji ibiòwamy inyboho roire, iriòre iny òrarureny‑ki rurureki, wahe. Wiji tahe rybe òludu mahãdu‑ribi wiutàdànamy rỹire. Ibutu kia heka Kristu òraru‑ki sohojile ture. Tai iny teysamy roire Deuxu rityhynyreki. \v 11 Inyboho heka iwitxira Deuxu‑wana ratximyhỹrenyre. Tai tahe reysamy ratximyhỹre. Inyboho Deuxu biòwamy ratximyhỹrenyre. Jesuisi Kristu Inynyrỹ òraru‑ki heka ture. \p \v 12 Hãbu sohoji òraru‑ki òraruna bede‑ki ralore juhuu, Adaõ òraru‑ki wahe. Taile tahe rubu nade bede‑ki. Idi ibutumy iny raòrarunyre. Adaõ òraruna‑txi resereu, rubu ibutumy iny‑ò resere. \v 13-14 Juhuu Adaõ rurure. Iribi tahe ibutumy iny rurure. Moisesi tule rurure. Tahe bede ywina òraru‑ki aõkõ tiiboho rurure. Bede ywina dori Adaõ rubu hewo‑ò Deuxu riwahinyre Moisesi‑ò. Deuxu heka iny òrarunamy aõkõ rõhõtinyre, tabede ywina dori kiau riwahinyõre. Adaõ heka Deuxu rybe rityhynyõre, tai tahe rurure iwese Deuxu rarybere wese. Tule iòraruna òraru‑ki ibutumy iny raòrarunymyhỹrenyre. Adaõ heka Jesuisi‑ò rakewesenanykre. \v 15 Tiiboho wiwanale aõ kabede‑ò aõ diwymyhỹdenyde. Adaõ heka rubu diwyde. Jesuisi heka runa diwyde. Adaõ heka sõwemy iny‑ò rubu riwahinyre. Jesuisi tahe sõwetyhy‑ò Deuxu ruxetòena riwahinyre, tarasana tamyreny riwahinyre. Òraruna sohoji‑di heka Adaõ rubu riwahinyre ibutu iny‑ò. Jesuisi tahe ibutumy iny‑ò biu‑ò hena riwahinykemy ratxireri iòraruna sõwere hãrele. Umytuedeõna wahidỹỹdu tii ratxireri. Kia awityhyre. \v 16-17 Inatyhymy Adaõ widỹỹna ibinare. Jesuisi widỹỹna heka awityhymy rare inydeereny. Inyboho dori Jesuisi‑wana irumy ratxirenyre aõu aõu kowa bede wihikỹ‑ki, Deuxu òraru‑ki. \v 18 Aõhõkỹmy dỹỹnana heka Adaõ widỹỹna diwyde ibutumy iny‑ò. Jesuisi tahe òbitina diwyde ibutumy inydeereny. \v 19 Adaõ heka Deuxu rybe rityhynyõre. Tai iny sõwemy òraruna‑txi resere. Jesuisi tahe Deuxu rybe rityhynyre. Tai iny sõwemy heka òraruna‑ribi ritare. \v 20 Deuxu tabede ywina rybe riwahinyre. Tai tahe iny aõbina rierymyhỹre. Òraruna‑di sõwemy ihỹreki, tai Deuxu ruxetòena sõwetyhymy ihỹre. \v 21 Juhuu òraruna ratximyhỹre iny umyreny‑ki. Inydeereny rubule riwahinyrenyre. Wijile tahe Deuxu ruxetòena riwahinyre inyumyreny‑ò, inyraykyreny‑ò. Òbitina inydeereny riwahinyre Deuxuko‑txi. Jesuisi Kristu Inynyrỹ òraru‑ki heka, umytuedeõna inyboho ijõdire. \c 6 \p \v 1 Timykibo Deuxu inydireny rexiruxetòenykeu watxireri Deuxu ire inydireny raruxetòenykemy ire rexiòrarunanymyhỹre hãrele. Timyki tuuõna. \v 2 Aõkõhyyre. Inyboho heka òraruna dee rubumy ihỹrenyre. Timykibo iny ihyymy òraruna‑txi rekeseke? Aõkõhyyre. \v 3 Jesuisi Kristuni‑ki inyboho raratisebenyreu, Tule Jesuisi rubu‑my ratisebe‑ò rururenyre. Kia teerytenyte. \v 4 Tiu inyboho risebenyre Jesuisi òraru‑ki, tii‑wana inyboho rurure. Tai iru tỹmyra‑di inyboho ihyre. Iwese Deuxu taruru‑di Jesuisi riixixadỹỹnyre wese tule inyboho iru tymyra‑di rokoireke. \v 5 Iwese tii rurure wese, inyboho tule rukurenykre òraruna dee. Iwese Kristu rexixadỹỹnyhe wese inyboho tule òraru‑ribi ixãwira tii‑wana rarehyykremy. \v 6 Iny umy tyby tule rurure Kristu itxeò‑ki. Tai inyboho heka òraruna deòdumy aõkõ ihỹrenyre. \v 7 Inyõ rurukreu, tii òraruna‑ribi ixãwimy ihỹre. \v 8 Inyboho Kristu‑wana rurukeki, tii Kristu‑wana irumy ratxikre. \v 9 Kristu rexixare tii ixyby ruruõtyhy. Rubu ixyby tamy reaõtyhy. Kia tahe inyboho rieryrenyre. \v 10 Jesuisi rurureu, iny òraruna ixãwina rubulemy rurure. Wiji tahe irumy ihỹre Deuxudeehyy. \v 11 Tule kai arumy atximahãte Deuxu dee iny aõbina bina‑ò taruteki rubuwesemy arumy tahe Deuxu‑ò. Inynyrỹreny Jesuisi Kristu tyhydỹỹki. Kiawesele mohõtinyke Deuxu dee, Jesuisi Kristu dee wahe. \p \v 12 Kaiboho dori Jesuisi Kristu‑wana atximahãtenyte. Òraruna‑txi ixyby besekeõtyhy. Ixideewimy aõkõ rikiwinyrenyke, aõ ibina wahe. \v 13 Aumyreny biwahinybenyke Deuxu‑ò iwese iny iru tỹmyra‑di ihỹrenyre. Tai tahe òbitile biwinybenyke, òraruna‑txi beseõtyhy aõ iyja aõkõ. \v 14 Òraruna rybe‑ò ijohorenyõmy. Tii dori awedu aõkõ rare. Deuxu ruxetòena‑ò bexiweloromahãbenyke. \p \v 15 Aõbo tahe awityhyre. Ruxetòena òraru‑ki aõbo rekexiòrarunymyhỹke. Aõkõhyyre. \v 16 Òraruna rybe‑ò heka bityhynybenykeki, òraruna deòdumy atxibenyke, rubu iòwy rare wahe. Deuxu rybe‑ò tahe bityhynybenykeki, òbitimy boibenyke. Bexideòdunybenyõtyhyke òraruna bityhynybenykemy. \v 17 Wowydyna Deuxu‑ò kanakemy watxireri. Juhuu kaiboho òraruna deòdumy ahãtenyte. Tahe wiji inatyhyna erydỹỹna tetyhynytyhytenyte. \v 18 Wiji tahe kaiboho òbitina deòdumy atxitenyte. Tahe Deuxu deòdumy wiji toite, tii ixideewimy timybo adirenykre. \v 19 Iwese juhuu òrarunawidỹỹna‑ò texiwahinymahãte wese, wiji bexiwahinybenyke Deuxu‑ò, òbitiwidỹỹna‑ò wahe. Òbitimy rarybemahãre, itỹnytyhy kaiboho dori õhõtitymy toite aiximynatyhyrenyõ òraru‑ki. \v 20 Òraruna deòdumy atxitenyteu, Deuxu tetyhynyõtenyte. \v 21 Kia aõmydỹỹnana wiji ixãruna adeereny rare. Aõbo tahe awimy juhuu tewinytenyte. Kia heka rubule riwahinymyhỹre. \v 22 Òraruna‑ribi ixinamy atxitenyte. Kaiboho Deuxu‑ò ibutumy texiwahinyte. Tai umytuedeõna tetatenyte. \v 23 Òraruna òwy heka rubu rare. Inyõ òraruna riwinykeki, tii ruruke, kia òraruna òwy rare. Deuxu wahidỹỹna tahe umytuedeõna rare, Jesuisi Inynyrỹ rurureki wahe. Idi tiile‑wana tukre. \c 7 \p \v 1 Waityhydỹỹdu seriòre, kaiboho bede ywinamy teerytenyte. Tai bieryke aõmybo ararybekre. Inyõ irulemy rariakekile, bede ywina tamy aõ rare. \v 2 Arawesenanykre. Hãwyy heka ihãbu‑wana ihyymy ihỹre bede ywina myna. Hãbu rurukeki, tahe ixinamy ihỹre ijõ‑wana roikremy. Hãbu ruruõkeki tahe, ixinamy aõkõ ihỹre, ijõ‑wana roikremy. \v 3 Inyõ‑wana roikeki, hãwyy wedenamy raninikre. Ihãbu rurukeki, tii ixinamy rarekre. Ijõ‑wana roike. \v 4 Kia wese rare, waseriòreboho, ayreny‑ki. Kaiboho bede ywina dee tarutenyte. Kaiboho dori ityhydỹỹdu mahãdu atximahãtenyte. Kaiboho Deuxu hõrõ mahãdu atximahãtenyte. Rubu‑ribi ixixadu mahãdu atximahãtenyte, Deuxudeewina biwinybenykemy. \v 5 Juhuu ixideewile aõ tewinymyhỹtenyte, rubu aõmydỹỹnana wahe. \v 6 Wijile tahe bede ywina‑ribi ixinamy inyboho roimyhỹrenyre. Iwese ihetxiu tyyriti bede ywina rityhynymy aõkõ ihỹreny, wiji Deuxu Tyytybytyhy aõmydỹỹnana inyboho rityhynyrenyre. \p \v 7 Timybo? Bede ywina aõbo ibinamy rare. Aõkõre. Ihoõkeki tahe òraruna jiarỹ arieryõtyhy. Bede ywina rarybere wasiõmy. Kiale reeryre aõbo wasimy rare, inyõ aõ arimykemy watxireriu, kia òraruna wasiweselemy rare. \v 8 Timyki, jiarỹ òraruna waerysyõna bede ywina tuu rarybekõkeki. Bede ywina dori aõbina binamy riwabedeerynyre. \v 9 Jiarỹ juhuu bede ywina reeryõre. Reeryre tahe aõmydỹỹnana binale wadee rarerenyre. \v 10 Deuxu heka bede ywina riwahinyre juhuu. Tamy ruru riwahinyre bede ywina wahe. \v 11 Tahe bede ywina òraru‑ki heka òraruna riwahinymy. Tai tahe õnosõna riwarubunyre. \v 12 Kia bede ywina tahe awi rare, òbiti rare. Õnosõna awi rare. \v 13 Timybo rare. Òbitina aõbohe riwarubunyre. Aõkõre. Òraruna tiire. Tii tahe ibinatyhy rare. Bede ywina òraru‑ki iny kia òraruna ibinatyhy reeryrenyre. \v 14 Bede ywina heka Deuxu Tyytybytyhy aõmydỹỹnana rare. Jiarỹ heka inyle rare, òraruna heka wawedu rare. \v 15 Aõbo warayky dee ibinarele, kiale rewinywãhãre. Aõbo awimy warayky dee rare, kia rewinyõhyyre. Aõherekibo? Reeryõre. \v 16 Rexierymyhỹre aõbo rewinymyhỹre. Reeryre kaa bede ywina awi rare. Tai heka rabedewomy watxiwãhãre. Jiarỹ dori bede ywina bede ywina riti reerymy watxiwãhãre. \v 17 Retxiõnymy watxiwãhãre. Waruruõhyy heka watxiwãhãre. Aõwi ariwinykeò. Òraru heka iòhòmy waribi ratximyhỹre waruru ratyre ratximyhỹre waribi. Tai heka òraru rewinymahãre. \v 18 Waumy ehetxina tahe ibinatyhy rare. Aõbo awi rare heka ariwinykemy rewisỹnywãhãre ta heka rewinyõhyywãhãre. Aõwi rewinyõhyymahãre! \v 19 Jiarỹ rarurunymahãre heka aõbina ariwinykõkemy. Tahe ihãrele heka rewinymahãre. \v 20 Reeryrehe aõhebo ratỹỹnymyhỹre. Jiarỹ ixiòrarudỹỹ waòraruna wadi raitxỹteitxỹtenymyhỹre. \v 21 Deuxudeewimy heka ariwinykemy watxiwãhãre. Tahe araòrarunyhyymahãre. \v 22 Waumytỹmyra rarurunytyhymahãre Deuxudeewi widỹỹna ariwinyke. Awityhy rare wadee. \v 23 Ijõ tahe waumywo‑ki, waraykywo‑ki, ratximyhỹre, waumyehetxina waki ratximyhỹre. Wadi rarurunymyhỹre riwamymy ratximyhỹre. Aõbina widỹỹmy heka wadi rimymy ratximyhỹre. Reòludunyõhyymyhỹre waraykymy heka rahaỹnanymyhỹre. Aõwesele heka tuu rahaỹnanymyhỹre, riòludunyõmyhỹreki wahe. Raraykynymahãre warayky‑ki, Deuxudeewimy watxikemy. Tule tahe reerymahãre òraruna deòduõ jiarỹ rare wahe. Waumytỹmyra tahe wadee rarybemyhỹre òbitimy aõmydỹỹnana ariwinykemy. Waumyehetxina tahe kialemy wadee rarybemyhỹre —òraru ariwinykelemy. \v 24-25 Tai heka urile warayky raleileinymyhỹ. Mobo riwatake waumyehetxina bina bina aõmydỹỹnana‑ribi? Deuxudeewina‑ki, Jesuisi Kristu Inynyrỹ heka iximynamy riwatakre. Tii riwateònymy wadi rarekre. Wowydyna tamy ariwahinykre. \c 8 \p \v 1 Tai heka Jesuisi Kristu tyhydỹỹdu mahãdu rubutyhy‑ò heka raõtyhy. Deuxu heka tii ritarenyke tii‑wana rarehyyke. \v 2 Deuxu‑ò Tyytybytyhy dori warurutymyra‑di riwarurudỹỹnytyhyre. Rubu‑ribi dori Jesuisi Kristu riwatare ixinamy ararekemy. \v 3 Inyboho heka Deuxu Bede Ywina rieryrenyre, Moisesi tyyritina wahe. Tii heka iny òraruna‑ribi iny ixinamy ririradỹỹnymyhỹre. Jesuisi Kristule, aõbo, òraruna ruru rahumyhỹre. Aõma rakahurenyõtyhy heka iny rururenydi aõma òraruna ixitawo‑di. Rikityhynyrenyõtyhy heka aõma ixitawo‑di aõbo bede ywina Tahe Deuxu tariòre diteònyde iny umyrenywesemy wahe. Tiu heka iòrarunaõhyyre. Tai heka rexiwahinyre iny òrarureny‑ki. \v 4 Tai rikityhynyrenyke aõma Deuxu bede ywina. Iny nohõtireny rosake aõbo umy ehetxinareny inydeereny rarybemyhỹré. Ijohonarenyõmy ta, irybe‑ò, Deuxu Tyytybytyhy rybeòle rokoholamyhỹreny. \v 5 Aõbo Deuxudeewimy biwinybenykeki, tai Deuxu Tyytybytyhy rybeòle heka iny roholamyhỹke. Ixideewimy widỹỹmy burubenykeki tahe, aõwaxina boholabenyke umyehetxina rybe‑ò. \v 6 Deuxu Tyytybytyhy rybe‑ò ijohona heka iny umytỹmyra‑ò ridymyhỹre, umytuedeõna‑ò, ywina‑ò. Umy ehetxina rybe‑ò iny rohola wana, tahe rubu‑ò iny ridymyhỹre. \v 7 Umy ehetxina dori aõma rare, Deuxu òludu. Deuxudeewimy aõkõ heka riwinymy ihỹre tiu riwinyõtyhy. \v 8 Inyõ ibutumy òraruna ixideewimy riwinykeki, tiu heka Deuxudeewina riwinyõtyhy. \v 9-11 Kaiboho tahe kiawesemy aõkõ heka toite. Deuxu Tyytybytyhy heka aworeny‑ki rasỹnymyhỹre. Tai heka umytỹmyraõ heka kaiboho ijõdirenyre. Deuxu Tyytybytyhy heka kaiboho ijõdirenyke. Inyõ Deuxu Tyytybytyhy ihoõkeki, tiu tii ityhydỹỹdu aõkõ rare. Aumytyhy heka rurukre aòrarunaõ direki wahe. Atyytyby tahe iruhyymy ratxikre, Kristu dori aòraruna riixãwididỹỹnyreki wahe, Deuxu araòbitidỹỹnyre wahe. \p \v 12 Tai waityhydỹỹdu seriòreboho. Umy ehetxina rybe‑ò uritere ijohonarenyõmy. \v 13 Irybe deradỹỹna‑ò beòbybenykeki, kaiboho heka burubenyke. Aõkõkeki arurenymy mariabenykre, Deuxu Tyytybytyhy‑di wahe. \v 14 Ibutumy Deuxu Tyytybytyhy rybe‑ò roholamyhỹre mahãdu, tiiboho tahe Deuxu riòre roire. \v 15 Deuxu rybemy bityhynybenyke. Deuxu Riòre wesemy tahe bityhynybenyke, òbitimy atxibenyke, deòdu wesemy aõkõ wahe, buberubenyõtyhy. Waha‑my tahe marybemyhỹbenykre heka. Deuxu Tyytybytyhydile wahe. \v 16 Iijoirenymy rakatxirenykre. Aõmybo Deuxu Tyytybytyhy‑di inydeereny roimyhỹreki heka, tuu inatyhymy rakatximyhỹrenykre inyboho iriòre roiremy wahe. \v 17 Ibutumy aõbo Jesuisi Kristu inydeereny riwahinymyhỹke heka, tule inyhõrõ reny heka rare. Iwese tii wowydyna iribi rikitarenykeki, tii‑wana heka aõhõkỹmy rokotỹỹnyrenykre. \p \v 18 Aõhõkỹmy rokotỹỹnyrenykre tahe aõnihikỹmy aõkõ rare, urihimyòle wahe. Inydeereny dori wowydynaõ kidiwahinykre, sõwetyhymy. \v 19 Ibutu bede bede aõna aõna riraòmy roimyhỹre, aõma‑ò, Deuxu Riòre mahãdu ibutumy rubu‑ribi ixixana kiditỹnynykreu, rexixamy ibutumy rỹirakre idi biu‑ò rirahukre wahe. \v 20 Kiatxu tahe ibutumy bede bede raaõbinanyke. Iwese Deuxu juhuu riwinyre‑ribi resere iny òraruna òraru‑ki. Deuxu dori tuu bede riywinyre txioinyhe tahe, raròsòna rỹire, riwitxiranyke. \v 21 Rekeysarenykre heka Deuxu riòremy heka rakatxirenykre. Tii ibutumy bede bede‑ribi iny ritarenykre ibutumy òraruna‑ribi, rubu‑ribi. Ibutumy òraruna aõbina bina deòdu heka rexihukre. Deuxu ibutumy aõna aõna ritỹmyranykre iwese tariòre itỹmyrare wese. \v 22 Kaa wiji tahe ibutu aõna aõna aõhõkỹmy rotỹỹnymy rỹira iròdu alòbòròna, ibutumy heka uladu ijira dese wese heka riijemy aõna aõna rỹira. Aõma, ixixanatxu dehemynykõlemy roimyhỹreki wahe. \v 23 Tiibohole sohojile aõkõ, tule inyboho Deuxu Tyytybytyhyre hãre, kia delemy inydeereny rawahinyre hãre, aõhõkỹmy rotỹỹnymyhỹrenyre idi tiu Deuxu tariòremy risỹnyrenykemy riraòmyhỹre. Kia tahe inyboho riraòmyhỹrenyre. \v 24 Inyboho dori tararòsòna‑ki kawese awirenyre. Inyõ iraròsòna itỹnykeki, aõbo tahe riraòmyhỹke. \v 25 Tai tahe Deuxu rikityhynyrenyke rikiraòrenymy aõma, inydeereny tuu raryberé, rikitarenykré. Rikiyrymy rikiraòmy rokorokomyhỹrenykre. \p \v 26 Iwesele tahe Deuxu Tyytybytyhy heka iny riwiòhenanyrenykre. Inyumy aõmydỹỹnanareny heka aõhebo rotỹỹnymyhỹre txuõ txuõlemy iny riwiòhenanymyhỹrenykre. Inyboho riwiòhenanyrenykre aõma inyboho rierykõreki ixitòedỹỹ. Deuxu Tyytybytyhy inydeereny dori rexitòenymyhỹre tii inyboho heka aõmy rybe inyboho rierykõmyhỹrenyre inydee risỹnynymy rarybemyhỹre tuu. \v 27 Inytybyreny heka ibutumy inyraykyreny, inyworeny, rierymyhỹre. Tii heka rexitòenymyhỹre inydeereny iny òbitinareny‑di, iny ywinareny‑di iny riixitòedỹỹnymyhỹrenyre. \v 28 Ibutumy aõbo inydeereny rabededỹỹnananymyhỹré heka inydeereny awire. Deuxudeewina heka rikiwinyrenyke inydireny ratximyhỹre Deuxu dori inyluurenyre. Tii dori iny ridyre tariòre wesemy. Tii dori kiamy juhuu rõhõtinyre. \v 29 Juhudihikỹle Deuxu rõhõtinyre mobo tamy rakemy. Tahe tiu rierymyhỹre mobo aõma inyboho tamy kanakré. Tiu heka rierymyhỹre timybo widi rarekré, tariòre wesemy idi rarekré. Iriòre heka sõwemy iseriòre relekre. Iriòre tahe juhuule ityhydỹỹdumy iuhe rỹire, iseriòre wesemy wahe. \v 30 Tii heka inyboho rihitxinyrenyre. Tii heka ryrymyhỹre tamy, kanakemy. Tii inyboho tamy ritehemynyreu, heka inyboho tamy ritehemynyrenyre. Iny òraruna‑ribi inyboho riixãwididỹỹnymy Deuxu, Jesuisi, Deuxu Tyytybytyhy ywina heka inydeereny riwahinyre. \p \v 31 Ywimy rakatxirenykemy heka inydeereny rõhõtinymy ihỹre. Wowydyna heka inydeereny riwahinykre. Timybo rakaryberenykre. Awire heka ibutumy. Nihikỹre. Deuxu heka inyworeny‑ki ratximyhỹre. Tii heka inydinodurenyre. Inyòludurenyõhyyre ratxirenyke, sohojiõ. \v 32 Ibutumy inydeereny riwahinykre —inydeereny dori taRiòretyhy dori diwahinyde. Diwahinyde heka inydeereny rurukremy. Deuxu heka iny riixãwididỹỹnyrenyre. \v 33 Inyboho heka òbitimy ratximyhỹrenyre tamy rakatxirenykemy. Tii dori iny riwinyrenyre òbitimy. Inyõ rarybeõtyhy iny òbitimy aõkõ ihỹre. \v 34 Inyõ heka inymyreny rarybeõtyhy rukururenykremy. Jesuisi Kristu dori inydeereny rurure, iny òrarureny‑ki. Tii ixityre rubu‑ribi rexixare inydeereny. Katahe ronymyhỹre Jesuisi heka rexitòenymy ronymyhỹre inykireny. Deuxu‑ò heka iny riixitòedỹỹnyremy inydireny ronymyhỹre. \v 35 Tiu heka rihitxinyõtyhy, aõma Jesuisi Kristu luureki wahe. Aõhõkỹmydỹỹnana dori rakatxireny. Tii heka iny rirubunyrenyke. Iny rama rirubunyrenyke inieruõmy. Bede brebuwo‑ki rakatxirenyke. Inymyreny rarybemyhỹkre. iny rirubunyrenykre. Ta Deuxu inywanarenyhyy ratximy ihỹre. Tiu heka Deuxu‑ribi aõ iny rihitxinyrenyõtyhy. \v 36 Inyboho heka rubu riraòhyky ratximyhỹrenyre, rexiywinyhykyle. Kia rikiwinyrenykre aõma Deuxu luuna‑di xiery —iwese budoeni tarubuna riraòmy rỹimyhỹre wese. Deuxu rybe inykoreny tuu relyymyhỹre. \v 37 Taiki heka imahãduy‑ribi rokotarenykre. Kia òlòna inyhõrõreny rare. Kristu dori inydeereny rurure. Aõ heka iny rihitxinyrenyõtyhy Deuxuluuna‑ribi. Rubu dori iny rihitxinyrenyõtyhy. Umy tiu iny‑ribi rihitxinyõtyhy. Ỹju dori tiu iny rihitxinyõtyhy. Aõbinahakỹ heòty, rubu bina heòty dori tiu Deuxu luuna‑ribi rihitxinyõtyhy. \v 38 Aõ heka iny rihitxinyõtyhy Deuxuluu‑ribi. Biu wenonana dori, beheỹ ratyre, tiu Deuxu luuna‑ribi iny rihitxinyõtyhy. Wiji aõna aõna itõmo rahudi aõna aõna, aõtxi aõna aõna tiu iluuna‑ribi rihitxinyõtyhy. \v 39 Kia ibutumy wadee inatyhy rare. Jesuisi heka Deuxu inydeereny ritỹmynymyhỹre ibutumy iluuna iny òrarureny‑ki rurureu. \c 9 \p \v 1 Kaiboho waijoireny, waityhydỹỹdu seriòre mahãdu. Kristu hõrõ jiarỹ rare, inytyhy rare. Deuxu Tyytybytyhy, Jesuisi Kristu‑wanale rierymyhỹre kia inatyhy rare. \v 2 Rabedewomy heka watxireri waijoi rityhynyõreki. Deuxu Tyytybytyhy kia rieryre. Txuõ txuõlemy, ruõ ruõlemy rabedewomy watxihãre. Txiole txiole aõmydỹỹnanamy adeereny ararybeke kaiboho tarasanaõ boibekemy. \v 3 Deuxu riwatxuhoke Kristu‑ribi waijoi deròwymy, iwiòhedỹỹkeki. Jiarỹ heka ihyy arurukemy waijoi ityhydỹỹdukõdu mahãdu wahe ixi‑di tamyreny rahõtinymy watxireri. Kia biu‑ò hena ritarenykemy wahe. Tahe aõkõre heka. \v 4 Deuxu heka tamyreny sõwemy diwahinyde. Ihãrele tiiboho ijohona deramy rekoamahãrenyre. Aõma, rihitxinyrenyre heka taijoirenymy. Ridyrenyre heka bederahy‑ò loosòna‑ki biuwetykywo‑ki. Tahe tamyreny rarybere tii iluurenymy. Tamyreny heka sõwemy aõ kidiwahinykemy idireny ratximyhỹre. Tule tabede ywina rybe tamy diwahinyde. Tai tahe Deuxudeewina reeryrenyre. \v 5 Tamy heka Deuxu wowydynaõ riwahinyrenykemy Deuxu teòduõ kanake tii tamy rarybere. Tybyreny dori ilahiboho dori rityhynyrenyre, tii Deuxu sõwemy rityhynyrenyre. Kristu tahe tule judeu mahãduõ ratximyhỹre, waijoi wahe. \p \v 6 Deuxu rybe inatyhytyhy rare. Sõwemy iny judeu mahãdu wese roire. Ibutumy tahe judeu mahãdutyhy aõkõ roire. \v 7 Ibutumy judeu Abraõ riòre riòre rỹira mahãdu aõkõ heka Deuxu riòremy rarekre. Deuxu heka Abraõ‑ò rarybere: —Ijai riòrele ariòkòre rarekremy ijõ aõkõ. Ibutumy Abraõ riòre, Ijai riòre aõma ityhydỹỹdu aõkõ roire. \v 8 Ijõ iriòrekõna mahãdu tahe ityhydỹỹdu heka roire. Kia Deuxu rybe rityhynymyhỹrele heka ityhydỹỹdu mahãdumy rỹira —judeu mahãdu tyhy wahe. \v 9 Juhuu tahe Abraõ‑ò Deuxu rarybere: —Ahãwyy Sara, iriòredikre ijõ beõrau wahe. \v 10-11 Iu tahe Ijai iriòre hãwyy‑wana herinanyreu, Rebeka‑wana roire tahe inatxi uladumy heka Rebeka tamy kidiwahinykremy riywinyra. Ijau juhutyhy iriòredelamy reakre riywinyra. Ijõ tahe Ijaò ini rarekre. Kawese Deuxu rarybere uladu reakõule: —Jiarỹ heka Ijaòmy retamy rarybere Ijau aõkõ. Jiarỹ aõna aõna sõwemy tamy adiwahinykre. Deuxu kiamy rarybere Ijau reakõule. Tiu aõwiwihikỹ aõbina bina riwinyke aõkõ. Myle roireri. Deuxu riteòsinyre ijõ tarasanamy reake‑ribi tahe ijõle tuu reare. Aõ uladu tuu riwinyreriki aõkõ Deuxudeewimy tuu riwinyre. \v 12 Juhuutyhy Rebeka‑ò rarybere: —Idela taseriòre deòdumy rarekre. \v 13 Iwese tyyriti‑ki roire wese: —Ijaò iluure tahe Ijau aõkõre. \p \v 14 Aõmybo tahõtinyteri? Deuxu aõbo adee ibinare kia riwinyreki? Aõkõre heka. \v 15 Deuxu rarybere Moisesi‑ò: —Jiarỹ heka awimy inyõdee ariwinykre, tahe tuu ariwinykre. Inyõdee ruxetòena ariwahinykeki, tamy ariwahinykre iixideewimy. \v 16 Deuxu ruxetòenale heka rare, iny aõmysỹdỹỹ sõwehekỹmyreki aõkõ inydee tarasana riwahinykre. \v 17 Kaheka iny rieryre Faraò (Egito bede iòlò) ijyy dori inydee kia riteòsinyre iwese Deuxu rare wese wahe reteherenyké. Deuxu kiamy rarybere Faraò dee: —Adee kỹny ariwahinyre ruruõ kai bonyke iòlòmy. Tai tahe ibutumy iny wani wiwihikỹ‑ò roholakre. \v 18 Ibutumy Deuxu ixideewimy tuu riwinymy rỹirakre. Ruxetòena riwahinyke tamywi tahe riwahinyra. \p \v 19 Inyõ tahe wadee timy rarybeõtyhy: —Aõherekibo kawesemy Deuxu inyõ aõhe risỹnykre ada amobohe Deuxu aõwidỹỹna deramy reakre. \v 20-21 Tiu moõ rarybeõtyhy Deuxumy ibinamy. Iu inyõ butxi riwinykreu, aõma sudeõ rimykreu, riwinykre heka butxiwihikỹõ tamywikeki. Ibinaõ riwinykeki tasỹ iwesele riwinyke ibinamy tuutyhymy. Bedenamy riwinyke noijaka tamy ridemyhỹkemy. Ijõ butxi tamy wikeki. \fig |src="HK033E.tif" size="col" copy="Horace Knowles ©The British & Foreign Bible Society, 1954, 1967, 1972, 1995." ref="Roma-ò 9.20-21" \fig* \v 22 Iwesele heka Deuxu rare. Rebureke heka inyõdee raykarananyke. Ijõ‑ò tahe awike ta ruxetòena‑di riwiòhenanyke iaõna aõna riijemy. \v 23 Idi tahe rõkõhõtinyreny timybo Deuxu wina, Deuxu loosòna awiremy iruxetòena inydeereny riwahinyhyymyhỹre. \v 24 Judeukõdu mahãdu Deuxu ritare. Judeu mahãdu yribi sohoji aõkõ. Inyboho. \v 25 Osea tyyriti‑ki rybeõ kiamy tai roire Deuxu rarybere wahe: —Ijõ mahãdumy sỹ aronykre wariòremy. Tahe waijoiy‑ribi aõkõ waijoiõ mahãdu aõkõ waijoimy arininikre idi aritakre. Tuumy ararekre. Tiu heka luuna juhuu inyõ rewahinyõhyyre. \v 26 Deuxu rarybere tiu: —Kaiboho juhuu waijoi aõkõ toite, tuuõmyta kowa‑ki wariòrerenymy boibekre. \v 27 Isaia tule rarybemyhỹre aõma judeu mahãdumy wahe. Sõwemy, sõwemy imahãduõ hãre tahe, ibutumy tarasanamy reakre. \v 28 Deuxu ele elemy rotỹỹnykre timybo rarybere myna. Ijõ‑ò ruxetòena riwahinykre ijõ‑ò adehuna riwahinykre riixãwidinyrenykremy. \v 29 Ijõ Ritidỹỹna‑ki Isaia rarybere: —Deuxu ibutu dinodu heka ruxetòena riwahinyõkeki, ibutumy judeu mahãdu riixãwididỹỹnykre iwese Sodoma hãwã Komora hãwã‑wana riixãwidinyre wesemy wahe. \p \v 30-31 Timybo rakaryberenykre kia aõmydỹỹnanamy? Kialemy: —Judeukõdu mahãdu‑ò Deuxu tarasana riwahinyre tiu Deuxu riijeõhyymyhỹre hãrele. Judeu mahãdu heka rityhynykemy idi ratximyhỹre ibede ywidỹỹna‑di tahe tiu heka ritaõhyymyhỹrenyre tarasana. \v 32 Bede ywina rybe riyrubunykehãre awikehãre tiu tarasana ritaõtyhy. Rityhynytyhykekile heka tuuke. Tai tahe ritaõre tarasana, rityhynytyhyõrenyre. Tai tahe iwere mana iny riatymyhỹre were rydỹỹnarenyre. \v 33 Ijòti nihikỹ heka roimyhỹre. Tiu heka riòhòreõtyhy iweribi‑ò. Deuxu rybe‑ki kia wesemy roire: —Judeu mahãdury‑ki mana nihikỹ wese retidimy doimyhỹde. Sõwemy heka iny rỹira tiu heka ityre‑di rariaõtyhy biu‑ò hena‑ò dehemynydeki wahe. Kia iny rityhynymy Jesuisi Kristu rỹirale tahe ritakre tarasanaõ heka inatyhymy. \c 10 \p \v 1 Waityhydỹỹdu seriòre, rexitòenymy wãhãre heka Deuxu‑ò ibutumy judeu mahãdu biu‑ò henamy rỹikemy. Kiamy tuu rarumahãre. \v 2 Reerymahãre tiiboho ibutumy rityhynymahãrenyremy Deuxu. Tiiboho ityhydỹỹnareny tahe òbitihyky aõkõre. \v 3 Tiiboho kiamy rõhõtinymahãrenyre aõma judeu mahãdu heka bede ywina rybe rityhynyrenykekile rexiòbitinykemy heka rõhõtinymahãrenyre Kristu‑ò ta rexiwelòròkõlemy Kristu bede‑ò rexihumyhỹre, tai Deuxu iny‑di awimy rarekemy. \v 4 Bede ywina heka Deuxu aõmydỹỹna tarasana aõkõ heka rare. Kristu rityhynymahãrenyke. Kia weseleke heka tii rimyrenyre rexiòbitinyre. \v 5 Moisesi dori ròritidỹỹre tuu: —Inyõ tiu òraruna‑txi reseõhyy rarekeki, taile iny tarasanamy ratxike. \v 6 Kiamy heka ityhydỹỹna namyhỹde. Uritere inyõ Kristu biu‑ribi kòdidykemy ixinohõtidỹỹõna Kristu kidiwykredi uritere nohõtirenyõmy, isiratyhyre wahe. Tuu aõkõ iny òbitidỹỹna‑ki rahamyhỹre. \v 7 Uritere Kristu ixixana‑di mohõtinynyõmyke isiratyhyre dori kia‑ribi òbitidỹỹna kiditakremy. \v 8 Tii heka inyboho ribedeerynanymyhỹre. Iòhòlemy heka iny‑ribi ihỹre warybereny wahe. \v 9 Iny taykyrenykile rityhynymyhỹre inykile. Tai tahe rarybere inywitxira‑ò aõma Kristu iny wedureny ihỹremy wahe. Inyworeny‑ribi rikityhynymyhỹrenykeki. Aõma Kristu heka Deuxu riixixanyre rubu‑ribi. \v 10 Taiki tahe biu‑ò hena rakatarenykre. Aworibityhy rikityhynymahãke. Kiamy heka iny òbitimy rekelerenyke Deuxu dee wahe. Rarybeke iny‑ò rityhynymy ratximyhỹremy tai tahe tuu relemy ratxike. \v 11 Kiamy heka Ritina‑ki roimyhỹre: —Inyõ rityhynytyhyhyyke heka teysamy ratxike. Tiu heka anabedewoõtyhy tatyhyna‑ki. \v 12 Judeu mahãdu dori judeukõdu mahãdu‑wana wiwesele rare. Ibutumy heka sohojihyyle iwedure, Inynyrỹ wahe. Ibutu heka inydee riwahinymyhỹre aõmybo iny rexitòenymyhỹre wahe. \v 13 Iny rexitòeny‑wana Inynyrỹni‑di tarasanamy, tai iny‑ò riwahinymyhỹre. \v 14 Teerykõte heka timybo idi ratximyhỹre rexitòenymy. Timybo bieryke inyõ tuu relyykõhãre heka rityhynyke. Tamy heka roholaõtyhy inyõ tuu relyyõkeki tiu ityhydỹỹõna. \v 15 Inyõ heka raõtyhy, inyõ biteònyõkeki wahe. Kiamy tahe Tyyriti rarybereri: —Kia Rybewihikỹmy rybedu heka awi heka rare, dehemynyna heka awire, deysana rybe dori diwymyhỹde. Deuxu rybena ywina wihikỹ heka diwymyhỹde. Tai tahe iny reysamy heka aõma Deuxu Rybewihikỹ tamy riwymyhỹreki wahe. \p \v 16 Ibutumy aõkõ tahe rityhynymyhỹre. Iwese Isaia Deuxu rybedu rarybere wese: —Inynyrỹ, Rybewihikỹmy tamyreny heka rarybemyhỹrenyre. Ihãrele tahe rityhynyõhyymyhỹrenyre. \v 17 Ityhyna heka Rybewihikỹ‑ò iny roholamyhỹreu, rityhydỹỹmyhỹre. Kristu ityhyna tamy kedehemynykre, rybe wihikỹ òraru‑ki wahe. \v 18 Dỹỹraxinaõ ariwinykre. Taholatenyõte aõbo Deuxu rybe‑ò? Kohe, ibutumy heka roholamyhỹre. Tyyritina‑ki roire: —Deuxu rybe tỹmyra wihikỹ ibutumy riteònymyhỹre hãwã hãwãmy. \v 19 Ijõ arỹỹraxikre: —Judeu mahãdu aõbo kia rieryõmyhỹre? Moisesi tyyriti‑ki roire: —Deuxu biu‑ò hena judeukõ mahãdu‑ò ariwahinykre. Waijoi mahãdu ariwoxibronykemy. \v 20 Isaia tahe idi tuu rarybere: —Iny wiwana mahãduõ heka Deuxu riijemyhỹre. Tii rexitỹnynyre taòrysydu mahãdu‑ò. Itxi reare. \v 21 Isaia rarybere Judeu mahãdumy kia: —Ihãrele Deuxu iny ritobinyrerimy ihỹre iny, iny nohõtibinaki wahe. \c 11 \p \v 1 Kaiboho heka timybo tahõtinymahãtenyte Deuxumy? Tii aõbo taijoi‑ribi nohõti rosaremy —judeu mahãdu‑ribi? Aõkõre. Jiarỹle, Paulo, judeu mahãduõ rare. Jiarỹ heka Abraõ riokoreõ rare. Benjami ijoiõ heka jiarỹ rare. \v 2 Deuxu taijoi‑ribe nohõti rosaõtyhy. Tii juhuu ritare. Elia juhuu Deuxu‑ò taijoimy rarybere. Ryberiti‑ki kia roire: \v 3 Tiiboho heka rybedu mahãdu rirubunyre. Tule axiwena wahidỹỹna ribòhònyre. Jiarỹ sohojile aluure Deuxu. Tule ròrubudỹỹmy wadi ratxirenyreri. \v 4 Timybo Deuxu heka Elia‑ò dirawyònyde: —Aõkõre, kai ihewoludutyhy waluunadu aõkõ tate. Waluunadu 7000 inymy rỹire aribihitximy wahe. Tule Bali suritxoo tiu rityhynyrenyõhyymyhỹre. \v 5 Katahe wijile iwesele rare. Iny ibutemy Deuxu hõrõ mahãdu rỹire. Tii taruxetòenadile ritarenyre. \v 6 Deuxu ruxetòena heka aõ iòwy‑di aõkõ riòwynymyhỹre Deuxu riwahinymyhỹre. Aõwiwihikỹ diwinymyhỹdenydeki aõkõ heka tuu heka ratximyhỹrenyre iòwydikeki tahe aõ ruxetòe aõkõ rare. \v 7 Deuxu heka judeu mahãduõ rihitxinyre tarasanamy reakré. Ijõ tahe iwety mahãdu wesemy ijõ rỹira. Deuxu tamy tarasana‑ò ryryreri tiiboho roholaõre. \v 8 Tyyritina‑ki rarybemyhỹre rõrõmy ratximyhỹrenyremy. Deuxu heka riruberenyre ihãre ta tõhõtireny ratòbònyrenyre. Taita rieryõhyyrenyre heka Deuxu Tyytybytyhymy rarybemyhỹrenyreki wahe. Iwesele heka wijina roimyhỹre. \v 9 Ihetxiu Iòlò Davi iwesele rarybere: —Kia heka taworana bedehesina‑ki, ramyrenykre, raborenykre, tabonahemy reserenykre idi aõhõkỹmy rotỹỹnykre. \v 10 Irue idymy releke tiu robiõkemy. Tiumy rarabunykre iaõbinabina‑ki. \p \v 11 Adeereny arỹỹraxikre kiamy: judeu mahãdu resereu ixãwire aõbo? Aõkõre. Urile tarasana nade judeukõdu mahãdu‑ò tai. Judeu mahãdu ibinamy tai rõhõtinykemy. \v 12 Judeu mahãdu òraruna òraru‑ki heka sõwemy iny‑ò aõwiwihikỹ nade, judeukõdu mahãdu‑ò wahe. Tahe awityhymy rarekre ibutumy judeu mahãdu ralokremy. \v 13 Jiarỹ, Paulo wahe, rybe wahidỹỹdu heka jiarỹ rare. Judeukõdu mahãdu‑ò tii heka jiarỹ rare. Uritere nohõti losarenyõmy kia waaõmysỹdỹỹna rare. Kia awi heka wadee rare. \v 14 Deuxu heka adeereny aõ nihikỹ adeereny riwinyre, kaiboho judeukõdu mahãdu rare. Judeu mahãdu robikre. Tai heka tiiboho biu‑ò hena mahãdu‑wana ratxikemy riwisỹnykre. Kia wese òsana ijõ tarasanamy rimykemy. \v 15 Judeu mahãdu wiji rityhynyõreri. Tai Deuxu ijõ mahãdu‑ò biu‑ò hena riwahinyre, judeukõdu mahãdu‑ò wahe. Iny sõwemy tai ritamy rỹimyhỹre òraruna‑ribi. Iwese inyõ rubu‑ribi riixixanyre wese kia rare iu judeu mahãdu ralòkreu wahe. \v 16 Juhuu paõ ere awimy Deuxu‑ò biwahinykeki, ibutumy paõ ihõrõ rare. Òwòru rutysõmo Deuxu‑ò biwahinykeki, ibutumy òwòru ihõrõ rare. \v 17 Òwòru ere judeu mahãdu wese rare. Tiiboho òwòru‑ribi raòròmy raremyhỹ. Kaiboho judeukõdu mahãdu teròwymy atximahãtenyte. Kia òwòruru wesemy òwòru‑ò ralòmy atximahãtenyte, tai tahe arumy atximahãtenyte. \v 18 Ixityhymy nohõtirenyõmy. Kaiboho dori iratyre awimy aõkõ atximahãtenyte. Òwòru rutysõmo aramyre judeu mahãdu tyby wese wahe. Aõkõkeki, kai bedesekre òwòru desede wese. \v 19 Kaiboho òsana marybebenykre: Tiiboho òwòru‑ribi ritamy raremyhỹ inyboho rikibynyrenykremy. \v 20 Inatyhy rare. Urile õhõti‑ribi losarenyõmy tiiboho iribi ritamy raremyhỹ rityhynyõrenyreki. Tule kaiboho talòmy tatemyhỹ tetyhynymyhỹtenyteki. Tai ixiwededỹỹõrenyre urile bexityhynymy. \v 21 Judeu mahãdu heka òwòru rutyhy wese raremyhỹ. Ihãrele tahe Deuxu òwòru‑ribi ritare. Timybo tahõtinytenyteri —Deuxu aratarenyõtyhy. Tule aratarenyke timykeki. \v 22 Deuxu dori ywimy rare ijõ‑ò. Tule tii isirare ijõ‑ò: —òraruna‑txi besebenykeki, tii aratarenyke. \v 23 Judeu mahãdu ixyby rityhynyrenykeki, ixyby Deuxu ritidikre iherina‑ò. Deuxu irurudirare ixyby ritidikremy —isiraõre Deuxu‑ò. \v 24 Kaiboho heka òwòru bederahy ludu wesemy atxitenyte. Iwese òwòru ludu‑ò tii aratidirenyre wese. Judeu mahãdu dori òwòru ludu wesele rare. \p \v 25 Waityhydỹỹdu seriòre, inatyhynaõmy adeereny arelyykre. Deuxu rieryre tiwesemybo judeukõdu mahãdu rityhynykre. Ikonana kaiboho bityhynybenykreu, judeu mahãdu ixybyle kanalokre. \v 26 Tai tahe ibutumy judeu mahãdu ritakremy. Tyyritina‑ki heka kiaweselemy roire: —Siaõ‑ribi tarasaduõ kanakre. Ibutumy heka judeu mahãdu òraruna‑ribi kòdòòsekre. \v 27 Kia bedeu heka aritakre iòrarureny wahe iwese tuu rarybere wese juhuuhukỹle. \v 28 Katahe rasõwemy roira aõma judeu mahãdu wahe. Tiiboho Rybewihikỹ òludu roire. Tamyreny heka awi aõkõ Rybewihikỹ. Kia heka adeereny awimy ròhònyre. Tetatenyta dori Deuxu‑ribi aõma iwahidỹỹna aõna aõnawidỹỹnamy. Deuxu juhuu taluunamy walabiereny‑ò rarybere. \v 29 Deuxu heka tiu riwitxiranyõhyymyhỹre. Releke wana heka riwinymyhỹre tahõrõ mahãdu dee. \v 30 Judeu mahãdu heka Deuxu rityhynyõmy roimyhỹre wahe. Tai heka Deuxu ruxetòena adeereny diwahinyde. \v 31 Katahe judeu mahãdu heka wiji roire ityhydỹỹmy aõkõ. Aõutxu tahe Deuxu ruxetòena ixybyle rimykremy rỹira. Deuxu heka iximymy iny riteònyrerimy ihỹre. \v 32 Deuxu ibutumy òraruro‑ò rityhere idi taruxetòena ritỹnynykemy. \p \v 33 Iny Deuxureny aõwi dinodu heka rare. Ibedeerytyhytyhy rare. Inyõ ibedeywidỹỹna rieryõhyymyhỹre. \v 34 Tiu rikieryrenyõtyhy irayky, tiu rikibedeeryrenyõtyhy. \v 35 Inyõ tiu Deuxu tadiwidỹỹdumy isỹnyõna. \v 36 Ibutumy dori Deuxu‑ribi hikỹle nade ixidee. Ibutumy iruru namyhỹde. Tai tahe ibutumy wowydyna tamy rikiwahinyrenykemy inyboho ratximyhỹreny. \c 12 \p \v 1 Tahe waityhydỹỹdu seriòreboho, aumyreny heka biwahinybenyke Deuxu‑ò. Aramyrenykemy òbitihyylemy. Kia wowydynatyhy Deuxu‑ò. Tii dori ibutumy aõma inydeereny riwinyre. Kia ibutele rarekre tamy. Tii dori sõwemy riwinyre inydeereny. \v 2 Uritere riraõmy bede ludu mahãdu wesemy. Iwitxiramy boibeke. Tai Deuxu dee awimy kia rarekre. Aumy tỹmyramy ibutumy biwinymahãke. Tai tahe Deuxu ribedeerynanykre aõbo awire. \p \v 3 Jiarỹ heka Deuxumy rybeduõmy rare adeereny. Tai adeereny ararybekre bexiijebenyke. Òbitimy marybemy aumy‑ribi. Deuxu‑ribi ityhyna adeereny diwahinydekí heka aõhe botỹỹnykemy mohõtinymahãbenyke. \v 4 Umy heka sõwemy txura txura roire, umy hitxi hitxinamy rỹire. Kristu ityhydỹỹdu mahãdu kia wese rare, Kristu woludu mahãdu wahe. \v 5 Tule Kristu mahãdu sõwemy aõmysỹdỹỹna witxira rỹire. Sõwemy iny wiribi hitxi rỹire. Iwese umy sohoji wese Kristu wo mahãdu rỹire. Ibutumy wiribi hitximy raaõmysỹdỹỹmy iwidỹỹmy rỹimyhỹke. Inyboho heka ibutumy iaõmysỹdỹỹna Deuxu‑ò rikiwinymyhỹrenyke. \v 6 Deuxu heka aõwidỹỹna widỹỹna witxira iny sohoji sohoji‑ò riwahinymyhỹre. Kai heka tỹnydỹỹna abrysikeki, awimy bexityhynyke awimy biwinykemy. \v 7 Awimy wiòhedỹỹmy atximahãte wana, bòwiòhenanyke awimy. Rybedỹỹdumy atxiteri‑wana awimy òbitimy bibedeerydỹỹmy. \v 8 Deuxu rybemy rybedu atxiteri‑wana marybeke inydee bexityhynymy. Deuxu sõwemy adee nieru riwahinyre‑wana, bòwiòhenanyke inywitxira. Inydinodumy atxiteri‑wana, òbitimy maaõmysỹdỹỹ ibutu dee. Kia dohodỹỹdukeki botohodỹỹkre inyõ aõ biwahinykeki awowi‑di bowahike. \p \v 9 Wiribi ihitxidỹỹõmy. Tuu luu‑di tahe inywitxira hitximy. Uritere rybeõmy urirybele. Uritere rybe òbitikõmy rỹireò noõmy. \v 10 Kaiboho ityhydỹỹdu seriòre atximahãtenyte. Tai wiluumy atxibenyke. Widee biwowydynybenyke, ixidee aõkõ. \v 11 Aõmysỹdỹỹna‑di boibenyke. Ibutumy Inynyrỹ‑ò biwinybenyke eysareny‑di. \fig |src="HK016D.tif" size="col" copy="Horace Knowles ©The British & Foreign Bible Society, 1954, 1967, 1972, 1995." ref="Oritxi-ò 12.11" \fig* \v 12 Beysamy atxibenyke ywina‑di aõkõkỹmy dỹỹnana‑ki. Bexitòenyhyymahãbenyke. \v 13 Aityhydỹỹdu seriòrey‑ki inyõ aõ ihoõkeki, tamy biwahinyke ahõrõ‑ribi. Inyõ ihetoõkeki, bidybenyke aheto‑ò. \v 14 Inyõ ibinamy adeereny riwinykeki, tahe ibinamy aõkõ biòwynyke. Bexitòenyke Deuxu‑ò tamy. \v 15 Inyõ reysakeki, tii‑wana beysake. Inyõ rahinykeki, robukeki, tii‑wana mahinyke, bobuke. \v 16 Ywimy ibutumy iny‑wana boibebenyke. Ixityhy aõkõ nohõtiõmy. Kai dori ibutumy aõkõ teeryte, tule aaõmysỹdỹỹ bina awimy bimybenyke. \v 17 Inyõ adeereny ibinamy riwinykeki, ibina‑di aõkõ biòwynybenyke aõma uritere ywihyylemy boike. \v 18 Wiwesehyyle ywimy rỹimyhỹre. \v 19 Inyõ umy aõma rarybekeki, uritere ixiòwydỹỹmy nohõtiõmy. Deuxu‑wana birimy. Tii heka riòwynykre iaõhõkỹmydỹỹnana‑di. Kia tahe roire Tyyritina‑ki. \v 20 Aõma aòludu ramamy ruru wana, tamy rỹsỹna biwahiny, bemy tii ruru wana, tamy bee biwahiny. Tai tahe tii raixỹrure aõbo adee riwinyre lau. \v 21 Aõbinahakỹ rỹira‑wana, uritere iijiradỹỹõmy. Ibutumy aõwiwihikỹle aõ biwinymyhỹke. Tai tahe rexihuke aõbina bina. \c 13 \p \v 1 Bityhynyke bede dinodu. Deuxu dori risỹnyre bede dinodumy. Ibutumy dinodu heka Deuxule inydeereny riwahinyre. \v 2 Inyõ bededinodu rityhynyõkeki, tii heka Deuxu rityhynyõmyhỹre. Iny òbitimy ratxikeki, tiu bede dinodu rimyõtyhy ròtena‑ki aõhõkỹmy dỹỹnana rotỹỹnyõtyhy. \v 3 Inyõ òbitimy ratxikeki heka tiu bede dinodu lau ruberuõtyhy aõhe risỹnyõtyhy. Urile iny aõòtaòtalemy rotỹỹnyreu tahe, tiile ruberumyhỹre bede dinodu lau. \v 4 Bityhynybenyke ibutumy bede ywina aõbo dinodu mahãdu raryberé. Brebuõlemy botỹỹnybenyke. Deuxu diteònyde heka bede dinodu iny riwiòhenanykemy. Kai aõhõkỹmy botỹỹnymyhỹke aõòtaòtamy tatỹỹnymahãte‑wana. Bede dinodu dori tuu nade. \v 5 Ibutumy bede dinodu bityhynyke. Tii heka biwinybenyke Deuxu dee kia awire. Tai heka aõhõkỹmy botỹỹnybenyõtyhy. \v 6 Tule iòwy biòwynymahãbenyke. Ibutumy heka biòwynymahãbenyke aõma tuu dinodu rarybemahãre wesemy. Tai dori riòwynymyhỹre iaõmysỹdỹỹdu. Tii heka anawiòhenanymyhỹde. \v 7 Biòwynymahãbenyke aõbo òbitire, ibutumy wahe. Aõma dinodu iòwydỹỹmy rariòwymahãre‑wana biòwynyke ibutumy awedu mahãdu wahe. Bityhynyke ibutumy. \p \v 8 Inydee tanadevenymahãte‑wana, biòwynyke òbitihyylemy. Inywitxira luumy atximahãke ibutumy iny wahe. Tii dori Deuxu bedeywina‑ki bede òtiidỹỹna xiery ratximyhỹre. \v 9 Ibutumy Deuxudeewire heka kaa rare. Aeryna luumy iwese ixiluure wese, tahe tamy ibinaõre. Kai rubudỹỹõmy aõbo, ada wasimy iribi texiwonyte ada ihãwyy‑wana maòtakemy aõbo, texinohõtidỹỹnyte. Uritere aõbina‑di ixinohõtidỹỹõmy aeryna‑ò. Uritere aõbina widỹỹõmy. Aerynaluumy mabeke iwese kai ixiluure wese wahe. \v 10 Luuna inyõ‑di rarekeki ibina inyõdee riwinyõtyhy rare. Ibutumy Deuxudeewina heka riwinymyhỹre. Tii sohojile heka bede ywina‑ki awityhyre. \p \v 11 Tule heka òbitimy matximahãke. Bededỹỹnana dori iòhòmy resera. Bede ityre reakremy namyhỹde. Bexixabenyke wa, Inynyrỹ heka iòhòmy ratximyhỹre inonana‑ò. Iòhòtyhymy relera juhu rityhynyrenyre‑ribi. \v 12 Ruu heka ròhònymy rare. Txuu tule iòhòmy wahe. Uritere aõbinahakỹ bedeluruhukỹ aõmydỹỹnana widỹỹõmy. Diabo ijesu bitake aõwiwihikỹ widỹỹ wahe. \v 13 Òbitimy biwinymahãke iwese txu rojuxana iny ratximyhỹre wese. Tai ibutumy iny rarybemahãke kai iluumy atximahãtemy. Uritere abededỹỹnana huduõmy —itxỹteõmy, òtaõmy, adeburemy ijiraõmy, ihãruõmy. \v 14 Bexitòenymyhỹke Inynyrỹ Jesuisi Kristu‑ò wahe anawiòhenanykemy. Tai tahe ibutumy òbitimy biwinymahãke. Uritere arayky aõmydỹỹnabinabina nohõtiõmy. \c 14 \p \v 1 Ijoiõ ityhydỹỹdu mahãduõ amahãdudỹỹmy rurukeki, ròtena ixinamy ralòke iityhyna ibuterehãre tii‑wana aõna aõnamy widee rybetyhymy rybeõmyke. Aribi hitximy raraykynyke hãre, bidyke. Ihãrele biròtenybenyke. \v 2 Ityhyna irurukõmy ratximyhỹre hãre biròtenybenyke. Tii òsana kiamy raraykynymyhỹre: Iny rexiòwynyke iròdude riròmyhỹrenyremy ijõ rõhõtinyke. Kai tahe òsana mohõtinyke kiamy. Tuu ibinaõre. Ityhynareny urihimyòle rare. Brebunale sỹny roholamyhỹre. \v 3 Inyõ tahe ibutumy riròmyhỹre. Awimy idi tahõtinymahãte‑wana, wiribi hitximy aõkõ. Uritere iòhòresedỹỹrenyõmy. Deuxu dori ridymyhỹre iwesemy iweselemy. \v 4 Deuxu deòdumy tii rare. Eòdumy aõkõ. Deuxu‑ò tii rirawyònyre aõhebo rotỹỹnymyhỹremy. Deuxu rarybeke aõbo òbitire, aõbo teòsare. Deuxu heka tii ritamadỹỹnymyhỹre. \v 5 Kiamy rakaraykywesenanyrenykre. Txuõ aõworana bedehesi heka judeu mahãdu riywinymy roimyhỹre. Kia txuule Deuxu‑ò reàlànanymyhỹre rexinohõtidỹỹnymyhỹre. Tahe aõkõre. Ijõ ityhydỹỹdu mahãdu tahe aõkõre. Tii iwitxira rexinohõtinymyhỹre. Ibutu txuu tamy awire Deuxu àlàna riwahinymyhỹre. Ixideewimy iny sohoji sohoji raraykywydynanymyhỹre. Ixitawimy Deuxu riwowydynyre. Ibutumy iny òbitimy ixidee raraykynyke. \v 6 Kaiboho atxu biywinymyhỹbenykeki, kia tahe awire. Xiwenade riròkeki, tii tule Deuxudeewire riwinyre. Inyõ aõkõ riwinyre. Tii tule awimy riwinymyhỹre Deuxudeewina wahe. \v 7 Ixideewimy rikiywinyrenyõtyhy inynyrỹ‑ò dori inyboho roire. \v 8 Inynyrỹdeewimy rikiwinyrenyke. Ihõrõ rare, aruruhãrele, aõkõhãrele. \v 9 Jesuisi Kristu rubu‑ribi rexixare tai butu wedumy. \v 10 Inyboho heka ihõrõ mahãdu roire. Tai uritere inyseriòre rybeõmy ixiradỹỹõmy. Inyboho dori sohoji sohoji Deuxuru‑ò rexideòsinyrenykre. Iu tii ibutumy iny riywisinykre. \v 11 Kiamy heka Ritidỹỹna‑ki roimyhỹre. Inynyrỹ heka rarybere: —Inatyhymy, Ibutumy warue‑ò tatiowotimy resekre. Rarybekre heka wamy Jiarỹ Deuxu raremy. \v 12 Iny sohoji sohoji iximy relyykre Deuxuko‑ò. \p \v 13 Uritere inywitxira‑ò ryberenyõmy tii ibinamy rare uritere aõwidỹỹõmy, iòraru‑ki ixyhydỹỹdu òraruna‑txi resehemy. \v 14 Jiarỹ tahe kiamy rahõtinyre. Kia aõmydỹỹnana aõ aõkõ rare Deuxu‑ò. Xiwena rỹsỹna rirỹsỹkeki aõ aõkõ rare. Uritere kia nohõtidu dee ibinare. Tiiboho riròõke. Xiwena rỹsỹnarỹsỹ òraru‑ki aijoiõ bibedewonyhenylau irỹsỹõmykre. \v 15 Aityhydỹỹdu seriòreõ òbitiõmy ratxikeki tahe iru‑ki arawidỹỹõmy atximahã. Tamy dorihe òbitimy aõkõ heka idi rõhõtinyke. Tii heka tule riwinykelemy ixidi rõhõtinyke. Timy aõki teòsamy rahaõhyymyhỹre aõma, xiwena rỹsỹna‑ki. Kai aõki awimy aõma awityhy irỹsỹõmyke Deuxu Riòreõ dibinadỹỹnyke lau wahe, Kristu dori iòraru‑ki rurure. \v 16 Kaki awimy òbitimy mahakeki. Biwinykeki inywitxiraru‑ki atxikeki, kia tai uritere rieryõmy aki rahake. \v 17 Riroximyhỹrenyre, riõmyhỹrenyre —kia Deuxu Iòlòna dee aõ aõkõ rare. Aõmale tahe rõkõhõtinytyhymyhỹreny: wiòhedỹỹna, ywina eysana. Deuxu Tyytybytyhy inydeereny wahidỹỹna wahe. \v 18 Kia wese iny rỹikeki heka Deuxu dee wina rare, inydee tule. \v 19 Wii rikiwiòhenanymyhỹrenyke ibutumy wiwesehyyle ywina‑di. Tai iny tyhynareny rikikyhynanyrenykemy. \v 20 Rỹsỹna òraru‑ki aõhe wisỹdỹỹ renyõmy, butumy dori Deuxu riwinyre. Kia inyõ iòraru‑ki aõwitxiramy rõhõtinykeki tahe ibinare. \v 21 Aõ dee rỹsỹ vĩĩ momo heka ibinare, tai tii rexiòrarunykeki aòraru‑ki urile bexiijõnybenyke. \v 22 Kaa biwinykeki timybo Deuxu dee òbiti relemyhỹre, urile ibutu‑ò tuu rybeõmy iny bedeòby, kia ira‑ki aõ ibinakõre. \v 23 Ijõ urihimyò tatyhynymy ratximyhỹre heka iximy riatyke. Adee tahe òbiti heka rare. Aõbo riwinyre heka òraruna rare. Tai iwidỹỹõmy. \c 15 \p \v 1-2 Iny ixira‑di heka rõkõhõtinyrenyke ibutumy aõbo iny riwinymyhỹredi. Idi rõkõhõtinymyhỹrenyke inywitxira aõlaubo ruberumyhỹré. Iny òbiti erykõ mahãdu‑di. \v 3 Kristu dori kaki raremyhỹu ixideewimy aõkõ tuu riwinymy raremyhỹ. Wiwana ritidỹỹdu wesemy riki riritinymyhỹre: nade aõhõkỹmydỹỹnana‑ò tai heka bede‑ò nade. Riòludunyre heka aõbo iòludu aõbinabinahãkỹ rarybere heka riwaòludunymy raremy. \v 4 Tuheka roimyhỹre ihetxi Tyyritina‑ki inywiòhedỹỹna reny. Iny heka ribedeerydymyhỹrenyre ywina‑di rakatxirenykemy rikiraòrenyke heka Deuxu aõmy bede dỹỹnana wahe. Rahykyu òraru rahykyu wahe rubu. \v 5 Tii heka wadee awire wii biwiòhenanyke. Deuxu anawiòhenanykemy adireny watxireri. Iwese Jesuisi Kristu riwinyre wese. \p \v 6-7 Iluu ratxirenykemy irumy wiluumy matxibenykemy. Iny sohoji sohoji raraykynyke Jesuisi Kristu rayky wese‑di. Ityby Deuxu rayky wese‑di rỹike òbitimy. Tai tahe inyboho ywinale rekeàlàmyhỹre Deuxu‑ò, tii Jesuisi Kristu tybyreki wahe. \v 8 Deuxu ihetxi mahãdu òraru‑ki Jesuisi Kristu heka judeu mahãdu deòdurenymy ioxisỹnyre. \v 9 Iwese rybetyyritityhy rarybere wese: —Idi judeukõdu mahãdu Deuxu riwowydynykemy. Tai adee ariwiunykre judeukõdu mahãduy‑ki. Jesuisi Kristu heka nade inatyhy riteòsinykemy. Judeu mahãdu riwiòhenanykremy Jesuisi Kristu nade. \v 10 Kiamy heka roire wiuna Ritidỹỹ‑ki kia rarybere. Àlàna adee ariwahinykre wiuna‑ki judeukõdu mahãduy‑ki ani‑di arawiunykre. Ijõ‑ki tulekre: —Tuheka wiuna‑ki raritidỹỹ roimyhỹre judeukõdu mahãdu beysake wa judeu mahãdu‑wana. \v 11 Ijõ‑ki kiamy roire: —Àlàna heka biwahinykemy Inyryrỹ‑ò idi watxireri, kaiboho tule judeukõdu mahãdu. \v 12 Deuxu dee rybeduõ, Isaia tuu rarybere: —Rexiriòkòremy heka irybe roimyhỹre. Ijese riòkòre wahe. Tii judeukõdu mahãdu iòlòmy ronykre. Tiile heka riraòmy roimyhỹkre. \v 13 Jiarỹ rexitòenyreri, Paulo, kaiboho, Deuxu heka arateysanyrenykre sõwemy ywina‑di, tyhydỹỹna‑di. Kiamy heka adireny heka watxireri, waseriòreboho. Jiarỹ heka rexitòenyhyy watximyhỹré Deuxu arawiòhenanykemy adeereny rexiterenymy watxiwãhãre. Deuxu Tyytybytyhy ruruna‑di raròsòna‑di adeereny kidiwahinykemy watxireri. \p \v 14 Kaiboho òbitimy ahãtenyte waityhydỹỹdu seriòreboho. Sõwemy aõna aõna witxira teerytenyte. Inywitxira bibedeerynybenyke dori teerytenyte. \v 15 Ihãrele taheka atxireny wanohõti reare inatyhymy tai warybe rewahiny Deuxu riwatyhynymy kawese riwasỹnyreki. \v 16 Biwateònyke taheka judeukõdu mahãdu‑ò. Jesuisi Kristu dori riwatare tadeòdumy idi judeukõ mahãdudikemy. Iu Deuxu rybe wihikỹmy rarybemyhỹreu, xiwena wahidỹỹdu wese rare. Kia tahe judeukõdu mahãdu Deuxu‑ò awike. \v 17 Tai tahe Jesuisi Kristu‑wana rexibedesanymyhỹre Deuxu‑ki waaõmysỹdỹỹna òraru‑ki. \v 18 Jesuisi Kristu Rybewihikỹ tỹmyra‑di rareri. Rexitòenymy rare adeereny. Tai kaiboho òbitimy teletenyte Deuxu Tyytybytyhy òraru‑ki wahe. Wadeysamy heka watxiwãhãre. Jesuisi Kristu adeereny riwinyreki wahe. Jiarỹ reerykõre iwitxira mahãdu‑di. Tahe aõma waaõmydỹỹnana reeryre. Tiu dori biwawiòhenanyke judeukõdu mahãdu aritakemy. Deuxu mahãdu judeukõdu rarekemy. Òbitimy ikoreny‑ki raremyhỹ. \v 19 Rybe wihikỹmy rybe‑di rarewãhã tamyreny. Aõna aõna wiwihikỹ irureny‑ò rewinywãhãre. Deuxu Tyytybytyhy‑di Jerusalẽ hãwã‑ribi heka rybe‑di rare. Iliri bede‑ò wahe. Ibutumy bede bedemy rarybere. Jesuisi Rybewihikỹmy. Ibutumy waaõmysỹdỹỹna rewinyre, Deuxu wadee riwahinyre wahe. \v 20 Ihãre tahe ararybekemy watxireri tiu iny roholakõmyhỹre mahãdu‑ò. Ijõõ dohodỹỹna iny ritohodỹỹnymyhỹre. Tai ikomy ararybekemy ixidi watxireri. \v 21 Isaia dori kia Tyyriti roire: —Tiu iny tamy roholakõmyhỹre tamy ijohonaõmy rarybere. Tai rierymyhỹre. Tai tahe roholakre tahe rityhynykre. \p \v 22 Tai heka raraõlemy watxiwãhãre —adeereny. \v 23 Katahe kaki rexihumy waaõmysỹdỹỹ ratxireri. Katahe arorarenymy arake watxireri beòrakõle arakemy ixidi watxireri. \v 24 Espanha bede‑ò arakemy watxireri. Arakreu dori Roma‑ò aroramy heka arakre. Iribi inyboho ibutumy rakatximyhỹreu tahe tako‑ò biwaixidỹỹnybenykre. \v 25 Ikoki taheka wahidỹỹõ ariwykre Jerusalẽ‑ò. Jerusalẽ hãwã mahãdu dori aõhõkỹmy rotỹỹnymy rỹiramyhỹ. \v 26 Macedonia bede‑ki Akaia bede‑ki tamy nieruõ riwahinykremy ratxireri dohodỹỹna mahãduõ kia rama rahureri mahãdu wahe. \v 27 Tiiboho riwiòhenanyre deysana‑di. Kia òbiti rare. Iribi tahe Deuxu rybe aõmydỹỹnana, Judeu mahãdu‑ribi nade. Tai tahe judeukõdu mahãdu, tule judeu mahãdu riwòhenanymyhỹke taaõwiwi‑di. \v 28 Kaa nieru‑di arakreu, tahe aroramy arehemynykre. Iribi Espanha‑ò arakre. \v 29 Tuu awana watxikreu, tahe teysamy Inynyrỹ‑di rakatxikre. \p \v 30 Bexitòenyke wadee waõmysỹdỹỹna sõwemy watxireri ariwinykremy. Deuxu Tyytybytyhy heka sõwemy wadee nade adeereny ariwahinykremy, luuna sõwemy adeereny ariwahinykre. \v 31 Tule ityhydỹỹdukõdu mahãdu Judeia wadee aõbinahãkỹ wadi ratximyhỹre. Wadi bexitòenybenyke jiarỹ iribi arahenykre. Tule kaa nieru rewyreri waribi teysamy rimyrenykre. \v 32 Tai tahe awanareny tahe wadeysamy arehemynykre Deuxudeewikeki. \v 33 Deuxudeewikeki wii riki Deuxu ywina adeereny watxireri. Kie. \c 16 \p \v 1-2 Fibi hãwyy ityhydỹỹdu seriòreõ adee rakre. Tii heka Sekrea hãwã ludu dohodỹỹna mahãduõ rare. Tii heka dohodỹỹdu mahãdu riwiòhenanymyhỹre aõu aõu aityhydỹỹdu seriòre wesemy. Tii kaiboho biwiòhenanykre, tii dori sõwemy riwawiòhenanyre. \p \v 3 Birybedỹỹnyke Prisila Akila‑wana. Tii wawiòhenadỹỹdureny. \v 4 Tii wadee sõwemy riwinyre rubu lau ruberuõtyhy. Tai jiarỹ reàlàwãhãre tamy, tule tuu ibutuma Judeukõdu dohodỹỹna mahãdu. Iheto dohodỹỹna mahãduõ warybe wehityhyna biwahenyre. \v 5 Epenetu‑ò biwehityhyny. Tii ibutumy ityhydỹỹdu‑ribi juhuule rityhynyre Asia bede‑ki. Tii wabiòwa rare. \v 6 Marie adeereny raaõmysỹdỹỹtyhyre. Biwehityhyna wanimy. \v 7 Adroniko, Junia wana biwehityhynanykre. Tiiboho judeu mahãduõ roire. Ròtenawo‑ki wawana roiremyhỹ. Dohodỹỹna mahãdu rierytyhyre. Deuxu deòdỹỹna mahãdu heka wakomy rityhynyre. \v 8 Ijõ waityhydỹỹdu biòwa Ampliato inire. Tamy kanarybekre tule. \v 9 Urbano, Estaki‑wana tule Kristu dee wawiòhedỹỹdu tule rybe wehityhyna tamy biwahinyke. \v 10 Apele heka ityhydỹỹdu tyhy rare. Biwehityhynanyke. Aristabulo‑wana heto woludu mahãdu biwehityhynanykre warybe tamy. \v 11 Tule biwehityhynanykre Herodiaõ —waijoiõ tii rare judeu mahãduõ wahe. Kristu dee dori kia iny òbiti rare. Narciso heto ludu ityhydỹỹduõ heka tule biwehityhynanykre warybe tamy. \v 12 Tule Trifena, Trifosa, Peside‑wana raaõmysỹdỹỹmy Inynyrỹreny‑ò biwehityhynanykre wary tamy. \v 13 Rufu tule Deuxu dee aõmysỹdỹỹdu rare ise tule. Tii dori nadi wesemy riwawisinanyre. \v 14 Asincrito, Flegonte, Hermes, Paroba, Hermas, tule biwehityhynanykre ityhydỹỹdu mahãdu. \v 15 Filologo, Julia‑wana, Nereu taseriòre‑wana, Olimpa, ityhydỹỹdu mahãdu tii‑wana ratxireri ibutu‑ò warybe wehityhyna. \v 16 Ibutumy aseriòre debò bimyke biwehityhynanybenykre ibutumy. Ibutumy Kristu tyydỹỹdu mahãdu‑ò arawawehityhynanykre. Tule kaki dohodỹỹna irybe wehityhynanyre adeereny riwahinyreri. \p \v 17 Rybeõ roire kaa rybe tyyriti ixiydynako‑ki. Ijõ aõhe dỹỹnana doimyhỹde kia hetowo hitxina‑ki. Iwitxiramy heka taerydỹỹna mahãdu —iwese inydeereny erydỹỹnamyhỹre wesemy aõkõ kia lau tahe bexiebenyke. \v 18 Aõ Jesuisi dee aõkõ raaõmysỹdỹỹnyre. Ixidee tule heka raaõmysỹdỹỹmyhỹre aõ ixidee ritarenykemy rõhõtinymyhỹrenyre. Tiiboho heka rarybewihikỹmyhỹrenyre, aõma, ruikedỹỹmy timy bede erykõ tuu ratximyhỹrenyre. \v 19 Jiarỹ wadeysamy watxireri kaiboho òbitimy ibutumy toiteki. Araerywãhã jiarỹboho aõbo òbitire uritere aõbina widyyõmy. \v 20 Deuxu ywisidỹỹna wahidyyna dori Satanasi riixãwididỹỹnyke. Jesuisi Kristu Inynyrỹ wiòhedỹỹna adeereny riwahinykemy idi watxireri. \p \v 21 Tximòtxi dori wawiòhedỹỹdu rare. Lucio, Ijasõ, Sosipatu, wajudeuijoi‑wana tule adeereny irybe wehityhyna riwahinyre. \v 22 Jiarỹ, heka Tercio, reritinyreri aõbo Paulo rarybere adeereny. Jiarỹ adeereny warybe wehityhyna rewahinyreri. \v 23 Jiarỹ heka Kaio heto‑ki watxireri, dohodỹỹna rabutunyreki watxireri. Kaio irybe wehityhyna adee riwahinyre. Tule Erasto hãwã nieru rubudỹỹdu rare. Tule Quarto inyseriòrereny rare. Ibutumy heka kaa irybe weityhyna adeereny rewahinyrenyreri. \v 24 Inynyrỹ Jesuisi Kristu ruxetòena ibutumy adeereny kanakemy idi watxireri. Kie. \p \v 25 Deuxu irurutyhy‑di rare. Tii heka adi riyrubunykemy adi watxireri. Iwese rybeweityhyna rarybere wesemy, ruru adee riwahinykre. \v 26 Kaheka Deuxu tarasana rare. Ibutumy iny mahãdu kaa tarasana rare. Katahe wiji ibutumy Deuxu rybemy rybena reamyhỹre. Iwese Deuxu rybedu mahãdu juhuu rarybere wesemy. Deuxu heka ibutu‑ò tuu rarybere. Tai tahe ibutumy iny Deuxu Tyytybytyhy rierykre tule rityhynykre. \v 27 Deuxu‑ò àlàna biwahinykeki tii dori bedeeryna ratximyhỹre Jesuisi Kristu òraru‑ki wowydyna tamy biwahinybenykre aõu aõu. Kie, Paulo.