\id HEB - Karajá NT -Brazil 2011 (DBL -2013) \h HEBREU‑Ò \toc1 Tyyriti judeu ityhydỹỹdu mahãdu‑ò \toc2 Hebreu‑ò \toc3 He \mt1 Hebreu‑ò \mt2 Tyyriti judeu ityhydỹỹdu mahãdu‑ò \c 1 \p \v 1 Juhuu Deuxu inytybyreny‑ò rarybemy raremyhỹ. Deuxu rybe‑ò ijohonadu‑di tamy rarybere. Tule sõwemy aõna aõna witxira witxira rarybere tamy. \v 2 Tahe ikonana wiji txuu inydeereny tariòre diteònykemy rarybera. Tii rarybere tybyderòwymy. Iriòre tahe ibutumy aõna aõna wedu rare. Deuxu iriòre kia rarekemy rarybere. Tii tule juhuu bede widỹỹdu rare. \v 3 Tii Deuxu loosòna tỹnydỹỹdumy ratxireri. Deuxu wesehyymy ihỹmyhỹre. Iriòre, taryberuru‑di, ibutumy aõna aõna rimymy roimyhỹre. Iny òrarunareny riixãwididỹỹnymy rahudi, biu‑ki Iòlò Deuxu ruruna weribi ronyre. \v 4 Iriòre ranire niwihikỹmy. Tii dori ỹjuratyre awityhyre. \v 5 Tiu heka ỹjuõ‑ò rarybeõhyymyhỹre: —Kai wariòre tate. Bohyymy wiji wãhãre. Ijõ ritidỹỹmy rỹire, kawesemy: —Jiarỹ tybymy ararekre. Tii wariòremy rarekre. (Kia tahe ỹju‑ò tii rarybeõhyymyhỹre.) \v 6 Iriòredela kabede‑ki reareu ixityre ijõmy rarybere: —Ibutumy Deuxu ỹju tuu reàlàkemy. \v 7 Ỹjumy tahe kawesemy Deuxu rarybere: —Jiarỹ ỹjuboho tahe yhy ele elewesemy retxienyre, wadeòduboho heòtyloosòwesemy retxienyre. \v 8 Tahe tariòremy kawese rarybere: —Wariòre, Deuxulemy atxiteri. Kai ibutumy inyiòlòhyymy rare. Aruru tuedeõna debòna dire. Wiwesemy nonana‑di ibutu‑ò atximahãte, òbitimy. \v 9 Òbitinaluumy kai atximahãte òraruna deramy tahe atximahãte. Tai tahe Deuxu, aDeuxu amahãdu ratyre awimy teleta adee riwahinyre deysana. \v 10 Ijõmy Deuxu rarybere tariòremy: —Kai Wanyrỹ juhuu bede widỹỹdu tate. Bede ibutumy tewinyte. Tule biuludu aõmydỹỹnana tewinyte. \v 11 Kia bede aõmydỹỹnana ludu ibutumy rexihukemy. Kai tahe tiu atuedeõna. Iwese uwòhi retybyre wese, kia aõna aõna retybyke. \v 12 Tule wesirahana rawerasemy roimyhỹre wese ibutu tyy retybymyhỹre, rawitxiradỹỹmyhỹre. Kai tahe ixiwesehyy ahãte. Abede dỹỹnana tahe tiu itueõtyhy. \v 13 Ỹjuõ‑ò Deuxu tiu rarybeõmyhỹre: —Bodonyke waruruna weribi. Aòludu mahãdu ako‑txi resemyhỹkemy. Eòdumy rarekemy. Kiamy tahe tariòre‑ò rarybere. \v 14 Ibutumy ỹju mahãdu Deuxu deòdu rare tyytyby wesemy rare. Deuxu diteõnyde ityhydỹỹdu mahãdu wiòhedỹỹmy tule ibutumy biu‑ò hedu mahãdu wiòhedỹỹmy. \c 2 \p \v 1 Tai tahe, waseriòreboho, ityhyna rybe‑ò rokoholarenyreki, tamy tahe rikimyrenykre rikityhynyrenykre. Tai tahe iribi tiu ròkòirenyõtyhy. \v 2 Ibutumy ỹju rybe inatyhymy raremyhỹ. Ibutu òrarudu rimyre aõhõkỹmydỹỹnana‑ò irybe riywinyõreki. \v 3 Kia inatyhy rare. Tarasana rybe wityhy‑ò rokoholarenyõreki, timybo inyboho rikiòlònyrenyke. Kia rybe wityhy Wanyrỹ Jesuisile juhuu inydeereny relyyre. Idi tahe, ijohonadu mahãdu tuu rarybere tule. \v 4 Deuxu irybe myna rotỹỹnyre, ròbedeòbydỹỹnyre tai ròbedeòtiidỹỹnyrenymy tai Deuxu ruru ritỹnynyre. Tule Deuxu Tatyytybytyhy iaõwidỹỹnamy ixideewimy inymy riubỹtỹnyre. \p \v 5 Ỹju‑dee aõkõ bede riwahinyre‑kia iòlòmy rarekremy. Jesuisi‑ò kia riwahinyre. \v 6 Juhuu inyõ rybe txiõdỹỹnamy rarybere: —Ritina‑ki kia rybe roimyhỹre: —Aõbo heka hãbu tyhy riòre rare? Tii aõ aõkõ rare. \v 7 Ijõ bededỹỹnanaõ Deuxu riòre ỹju‑ribi tyhymy aõkõ ihỹre. \v 8 Tahe wiji wowydyna tamy rawahire iwese iòlò dee iny riwahinyre wese, tamy rawahire. Tule ibutu wedumy rarekemy. Iny ruereny dee ibutu ihõrõ aõkõ òsana rare. Ibutu rurudu wese aõkõ iny ruereny‑ki rỹire. \v 9 Tahe inyboho Jesuisimy robirenyre. Tiile tuu ihỹre. Urihimyò bede aõmydỹỹnana bedeu ỹju‑ribi tyhymy aõkõ Deuxu tii relere aõhõkỹmy dỹỹnana rimykremy. Tahe rurure. Rubu riurihire inyderòwyrenymy. Tai tahe rataana raheto wesena Deuxu tamy riwahinyre deàlàna‑wana. \v 10 Deuxu riwinyre ibutu aõna aõna ixidee. Tii kõkeki, bede ihoõhyymy roike. Tii ityhydỹỹdu mahãdu ridymyhỹre taloosònasy‑ò, taijoimy. Tai tahe Jesuisi aõhõkỹmy rotỹỹnyre Deuxudeewireki. Tarasana wydydumy heka wityhymy Deuxu delede aõhõkỹmy rotỹỹnyreki, tai awityhymy ròhònykemy tarasadudikemy. \v 11 Òbiti widỹỹdu tahe òbitina mahãdu‑wana wimahãdu wese roire. Wiwanale sohoji tybyribile doidenyde. Tai tahe raixỹruõlemy Jesuisi seriòremy rininire. \v 12 Ritina‑ki rarybere: —Ani aritỹnynykre waseriòreboho‑ò. Dohodỹỹna heto‑ki àlànawiu‑di adee ariwiunykre. \v 13 Ijõ Ritidỹỹna‑ki rarybere: Tii arityhynyhyykre. Ijõ: Kakile wahe watxireri, tule roire wariòre Deuxu diwawahinyde. \v 14 Iwese ibutumy inyumy wiwesele roire wese, tule Jesuisi umyõ rimyre, inyumy wesele, tai inywesemy rurukremy. Tai tahe rubu dinodumy rahaananyre, Diabo wahe. \v 15 Kia rubu mahãdu lau ruberumyhỹre mahãdu, ibrebu iribi ritare. Kia mahãdu dori rububrebu deòduhyymy ihỹrenyre. \v 16 Ỹju aõkõ ritakemy namyhỹde, Abraõ riòre riòre ritakemy namyhỹde. Tahe wiji tule ihỹre. \v 17 Iseriòre wese hyymy roirekemy ihỹrenyre. Tii dori Deuxu Xiwena widỹỹdumy rarekemy inydeereny tai ruxetòena wahidỹỹdu òbiti tii ihỹre. Ibutumy iny òraru òwydỹỹnamy rỹimyhỹkemy. \v 18 Ibutumy ixiradỹỹna mahãdu tii riwiòhenanymymyhỹre, ibutumy ixirana‑di aõhõkỹmy rotỹỹnymyhỹreki. \c 3 \p \v 1 Tai tahe, waityhydỹỹdu seriòreboho, boholatyhyke Jesuisi rybe‑ò: —Kaiboho dori tule bimybenykemy biu bede aõmysỹdỹỹna. Jesuisi iny ityhydỹỹna Xiwena wahidỹỹdu wedu tyhy rare tule inatyhyna deòdỹỹna tyhy tii rare. \v 2 Deuxu tii riwinyre Xiwena wahidỹỹdu wedumy. Tai tahe tii òbitimy riywinyre Moisesi riywinyre wese Deuxu sỹmahãduy‑ki raaõmysỹdỹỹnymyhỹreu. \v 3 Jesuisi‑ò tahe sõwemy wowydyna rawahikremy. Moisesi wowydyna ratyre rawowydynanykemy. Hetowidỹỹdu iny riwowydynymyhỹre, hetoratyremy. \v 4 Ibutuheto iwidỹỹdu dire. Ibutu widyydu tahe Deuxu rare. \v 5 Moisesi Deuxu heto‑ki òbitimy rybe riywinymyhỹre teòdu aõmysỹdỹỹnanamy. Tai tahe teòsidỹỹna ririre ijesenareki. Deuxu rybe tỹnydỹỹdu tahe Moisesi rare. \v 6 Kristu tahe Deuxu sỹmahãdu wedu rare Deuxu riòre rareki. Inyboho Inynyrỹreny‑ò ròkòtyhydỹỹrenykeki tuu rokoirekre. Tai iny brebutererenymy iny raròsònareny inatyhymy rakatximyhỹrenykeki tahe Deuxu ijoi inyboho roire. \v 7 Kiawesemy tahe Deuxu Tyytybytyhymy narybede: —Wiji tahe tamy boholabenyke aworeny iòlududỹỹrenyõmy. \v 8 Judeu mahãdu wesemy aõkõ boibeke, tybyboho wesemy aõkõ wahe boibeke. Tiiboho dori tamy raujõmomyhỹre bedero‑ki Deuxu riurihirenyreu. \v 9 Deuxu rarybere: —Aõbede wiwihikỹ rewinyre hãre, alabiereny riwaitxenanyrenyre tamyreny watxireri iny inatxiwaitue beòramy aõbedewiwihikỹ riraòmyhỹre. \v 10 Tahe Deuxu rarybere: —Waky reamy tamy wãhãre. Tiu heka wawana ratxiõhyymyhỹre ryòbiti tamy retỹnynyre hãrele. Tawo‑ki teòsahyymy ratximyhỹre. \v 11 Deuxu rarybere: Waky reatyhymy tai tahe ixidee resere, inatyhymy rarybere: —Tiu tiiboho elehyna bede‑ò ralòõtyhy. \v 12 Bexiijebenymy waseriòreboho uritere awo‑ò ròtedỹỹõmy raykyitxỹtena. Kia òraru‑ki aDeuxutyhy‑ribi irehemy bexilòhòrarienyheny aDeuxu tyhy dori irumy ratximyhỹre. Tii inatyhy rare. \v 13 Txuõ txuõlemy wii biòbitinybenyke. Òraruna dori itxenadỹỹdu nihikỹ rare. Tai tahe wiji kiamy botỹỹnybenyke. \v 14 Deuxu rikityhynyrenyhyymy rakatxirenyke. Irybe rikiywinyrenykemy rakatxirenyke iwese juhu rityhynyrenyra wese. Kia wesekeki, Kristu leinamy rakatximyhỹrenyke. \v 15 Kiawesemy tahe Deuxu Tyytybytyhymy narybede: —Wiji tahe tamy boholabenyke aworeny iòlududỹỹrenyõmy. Iwese ihetxiu mahãdu riwinyre wese aõkõ boibebenyke. \v 16 Timahãdubohe roholare Deuxu rybe‑ò iribi tahe wimy raòludure. Kowa Egito bede‑ribi doimyhỹde mahãdu roire. Moisesi tamahãdu‑wana doimyhỹde. \v 17 Mobohe Deuxu kyaradỹỹdure 40 wyra sõwe. Kia mahãdule bederahykile rexihure raòrarunyreki. \v 18 Moòbo Deuxu rarybere taelehyna bede‑ò ralòõtyhymy? Rybe ywisidỹỹdukõdu mahãdu‑ò rarybere. \v 19 Inyboho tuu rieryrenyre. Rirònyrenyõremy rityhynyõrenyreki. \c 4 \p \v 1 Deuxu juhuu rarybere: —Inyõ taelehynabede‑ò ralokremy. Inatyhymy heka aõmybo rarybere rỹire. Inyõ òsana kaibohoõ tamy rehemynyõtyhy rityhynyõmyhỹrenyreki. Tai tahe bexityhynymyhỹbenyke kia‑ò. \v 2 Inydeereny tahe Rybewihikỹ tỹmyra ròhònymy roimyhỹre, iwese Moisesi mahãdu‑ò ròhònyre wese. Tamyreny tahe awityhymy aõkõ tamy rõhõtinymyhỹre rityhynyõhyymyhỹreki. \v 3 Deuxu tyhydỹỹdu mahãdu ralòke taelehyna bede‑ò. Deuxu dori rarybere: —Jiarỹ inatyhymy anarybede. Iny rityhynymyhỹrele tamy ralokre. Deuxu kiamy rarybere: —Taelehynabede tamy rewinyre xiery juhuu bededỹỹnana rewinymy roireu. \v 4 Inyboho rierymyhỹrenyre tii riraòmyhỹremy Ritidỹỹna roireki: —Deuxu taelehyna‑ki ele rihynyre debòinatxitxu bededỹỹnanamy. Taaõmysỹdỹỹna ibutumy rahure aõbo riwinykemy idi raremyhỹ riwinyre. \v 5 Ijõ rybe tule kia‑wana roire: —Tiu ralòõtyhy waelehyna bede‑ò. \v 6 Tuu heka Deuxu rarybere inatyhy raremy. Ijõ mahãduõ ralòmyhỹre Ijõ mahãduõ ralòrenykre. Moisesi mahãdu tahe ralòõre Deuxu rybe riywinyõreki. \v 7 Wiji bededỹỹnanamy heka Deuxu rarybereri. Kia rybe rare iwese Davi rarybere wese: —Wiji tamy boholabenykeu, aworeny iòlududỹỹrenyõmy. \v 8 Josue ridyre Moisesi mahãdu Suwitxiraõ‑ò. Kasu tahe kabede aõkõ rare Deuxu elehyna bede. Deuxu idihyy tuu rarybemy ihỹre. Wijina ròtena bededỹỹnanamy Deuxu rarybemyhỹre. \v 9 Tai tahe Deuxu mahãdu dee elehynasu bede roimyhỹre. Deuxu elehynatxu wese heka rare, iwese Deuxu debò inatxitxu‑di rexielehynyre wese. \v 10 Iwese Deuxu raelehynanyre wese raelehynanyre inyboho taaõmysỹdỹỹna‑ribi, inyboho rukururenykreu. \v 11 Awityhymy rokoireke tamy rikirònyrenykemy tule. Rekeixijerenyke. Deuxu rybe rikiywinyõrenykeki iwese judeu mahãdu wese rikirònyrenyõtyhy. \v 12 Ibutumy Deuxu inydeereny rarybere iruru dire. Iwese mayrehe wiòtxureemy rỹrira wese Deuxu rybe rare. Inyrayky wydyna riòròmyhỹre, õhõti wydyna‑wana. Mayrehe rayky riraynymyhỹre aõmybo inyrayky Deuxu ibutumy rierykemy. \v 13 Ibutumy Deuxu rierymyhỹre inyraykyreny. Iny Deuxureny irumy ihỹre. Ibutumy aõna aõna tamy itỹnyhỹkỹle rare. Aõ heka iwasi aõkõ tamy rare. Ikonanau ilau ibutumy aõhebo iny rotỹỹnymyhỹrenyre rikitỹnynyrenykre. \p \v 14 Jesuisi Deuxu riòre iny xiwenadỹỹdu tyhy rare. Tii rare biu‑ò iny wiòhedỹỹmy. Tai tii rikityhynyrenyhyymyhỹke. \v 15 Tii iny aõkõnareny rierymyhỹre; ixiradỹỹna rierymyhỹre tai iny riruxetòenyre. Tii kabede‑ki tiu heka raòrarunyõhyyre, ixiradỹỹna hãrele. \v 16 Tai tahe rekexiterenymy rekexitòenyrenyke iny iòlòreny rynana‑ò. Tai tahe ruxetòena sõwemy inydeereny kidiwahinykre. Bedeòbyna kidiõkre tuu rokorurenykreu. \c 5 \p \v 1 Hãbuõ Deuxu rimyre xiwena widỹỹdu mahãdu wedumy rarekemy. Tii ibutu iny deròwymy Deuxu‑ò rybedumy raremyhỹ. Tii iny uriõnosõna Deuxu‑ò riwahinyre. Tule òraruna brò‑ki xiwena tamy riwahinyre. \v 2 Tii dori hãbu rare tamahãdureny‑ò dori ywina‑di ixi‑ki ratxireri iòrarureny rierymyhỹreki. Imahãduõ ibedeeryõre ijõ tahe reòsamyhỹre tiiemy aõna aõna bina riwinyhyymyhỹre. \v 3 Tai tahe xiwena riwahinyhyymyhỹre tamahãdu òraru‑ki tule ixiòraru‑ki. \v 4 Inyõ ixideewimy aõkõ xiwenawidỹỹdumy raremyhỹ Deuxudeewi xiery tahe tuu rareke. Deuxu tamy rarybemyhỹrekile tahe tuu rỹike. Iwese Araõ‑ò Deuxu rarybere tuu rarekemy. \v 5 Tahe Kristu tule reximyõhyyre xiwena widỹỹdu wedumy rarekremy Deuxu tuu rimymy rarybere: —Kai wariòre tate wijile kai inihe anatara. \v 6 Ijõ ritina‑ki ijõ rỹire: —Kai xiwena wahidỹỹdu atximahãte urenana. Xideki xiwena wahidỹỹdu wesemy atximahãte. \v 7 Jesuisi kaki raremyhỹu hãbu wesemy iruberytynymy rexitòenymy reàlàmyhỹre. Rahinymy riajuamy Deuxu‑ò rarybere. Tii heka Deuxu rityhynyre tai tamy roholare. \v 8 Deuxu riòre heka tii rarehãrele tahe aõhõkỹmy rotỹỹnymyhỹre. Tai tahe ròeryre rybe ywidỹỹmy. \v 9 Tii heka raòbitinytyhyre. Tai tarasana widỹỹdu rỹimyhỹre iywidỹỹdu ityhydỹỹdu mahãdu dee. \v 10 Deuxu dori tii rimyre xiwena wahidỹỹdu wedu rỹirakremy Xideki wesemy. \p \v 11 Sõwemy tuu adee ararybekemy watxireri. Urile adee isirare ierysyna, teeryõhyymy taholamahãte. \v 12 Kaiboho ihetxiu tetyhynytenyte. Tahe inyõ bibedeerynybenyke. Ihãre tahe teerynanyõhyymahãte. Ihyymy texiòkesedỹỹnyta tai tahe inyõ anaerynanykemy adi ratxireri timybo ityhydỹỹdu‑ki tatemahãmy. Juhuu erydỹỹna wahe. \v 13 Tohouã howỹtòdu weselemy atximahãtenyte, ityhydỹỹdu aõmydỹỹnana teerytyhyõmahãtenyteki, rybeerysydu òbiti aõkõ atximahãtenyteki. Kaiboho taumynyõmahãtenyte iwese ityhydỹỹdu mahãdu rỹirawesekemy. \v 14 Deuxu erysynatyhy inyumy rỹsỹna wesemy roire. Aõbinahakỹ aõwihikỹ erysyduòle kia rỹsỹna roire, tiiboho dori rierymyhỹre aõbo awire aõbo ibinare, tuu rotỹỹnyrenyre aõbo awireki. \c 6 \p \v 1 Tikiemy juhuu Kristu rybetyhynamy araerynanymahãre. Rekexitõmonyrenyke. Iwitxira erysyna rikieryrenykemy. Tai tahe rakaumynyrenyke ityhydỹỹdu tyhymy ityhydỹỹdu rurudỹỹna‑di. Inyõ rarybemyhỹre. Iny raòbitinymy ratxike xiery iny ratakemy ihỹre. Kia aõmydỹỹnana reerydỹỹnanyõkre tahe. Iny rityhynymyhỹkekile iny ratake. \v 2 Ratisebenamy heka anaerynanyõkre, tule debòlidisinamy, tule rubu‑ribi ixixanamy, tule bede konana ritxuakre txumy ibutumy heka tuu ararybeõkre. Tii heka juhuu erydỹỹna rare. Kaiboho dori teerytenyte. \v 3 Wanyrỹ dee wikeki tahe iwitxira erysyna heka ariwiuronykre. \v 4-6 Inyõ biu‑ribi loosòna wãhidỹỹna riurihimy ritakeki. Deuxu Tyytybytyhy aõmydỹỹnamy ijõ ritake wana, Deuxu rybe riurihike wana, kowa bede wihikỹ ruru rieryke wana. Tii ibutukeki tahe Deuxu‑ribi tahewo‑ò dòòsede inatyhyna ririre. Isiratyhyhyyre ixityre ròte taòraruna Deuxu‑ò relyyõtyhy. Tii dori Deuxu riòre ixityre itxeònihikỹ‑ki ritidire, inyru‑ò ritidire ibinamy rarybemyhỹre. \v 7 Biu heka suõ risebenymyhỹre. Òwòruty iribi ritxuhudỹỹnymyhỹre tòbòròdỹỹdu‑ò. Aõratybo raratynykeki tahe Deuxu bedeòbydỹỹna kia rare. \v 8 Tahe edeweweju kidiwahinykeki, awiõre heka inydee kia sumy ibinamy rarybere. Urile roomyhỹre. Kia suu tahe iny ityhyna ririre mahãdu wese rare. \p \v 9 Kiawese jiarỹ urile rarybereri. Ihãrele tuu aõkõ umyreny rahõtinyreri. Inatyhymy rahotinyreri kaiboho aõ òbiti tewinymahãtenytemy. Iwese tarasana mahãdu wesekemy kaiboho ahãtenyte. \v 10 Deuxu dori òbitityhy rare. Kaiboho tamy taaõmysỹdỹỹnihikỹmahãtenyte tai aribireny tõhõti rosaõtyhy. Iwese Deuxu‑ò aluunareny teteòsinyta wese ityhydỹỹdu seriòre tewiòhenanytenyteki ihãre tadiwiòhenanymahãte. \v 11 Wiluu hyymy boibeke bede dỹỹnana konana‑ò. Tuu raruhyymahãre. Tule iny raròsònareny‑di mohõtinybenyke. \v 12 Tai tahe ityhydỹỹdu aõmydỹỹna irisirenyõmy boibeke. Òbiti widỹỹdu iele ele aõkõ rare. Rityhynyreri Deuxu wahisidỹỹna ritakremy iwese Deuxu rarybereki. Kaiboho òbiti widỹỹdu mahãdu wesemy ahãbenyke. \p \v 13 Deuxu Abraõ‑ò rarybereu, inatyhymy ixideele rarybere. Inyõ dori Deuxu ratyremy ratxiõmyhỹre. \v 14 Kawesemy rarybere. Deuxu tiiemy ixirybe riwinyhyymyhỹre Inatyhymy anabedeòbynykre, idi anaixijuradỹỹnykremy tai ariokoreõ rasõwekremy. \v 15 Tahe Abraõ riraòmyhỹre, raeleeleõmy. Idi Deuxu tarybe myna rotỹỹnyre. \v 16 Inatyhymy aõmy inyõ rexirybenykreu aõmy rarybekre. Kai tahe aõ ijyy riixãwididỹỹnymyhỹre. \v 17 Deuxu tule ixidee rexirybedỹỹnyre inatyhy rybe‑di. Tai rybe tarasadu mahãdu rierymyhỹre Deuxu rawitxiranyõtyhy. \v 18 Inatxi aõmydỹỹnana iny rieryrenyre. Deuxu rarybere‑wana tiu raruiõtyhy. Tai tahe inyboho inyraròsònareny rimymyhỹre. Iny ixiwòtena‑ò ralòmyhỹre tarasana‑ò ralòmyhỹre wese. \v 19 Inywo‑ki inyrayky wiòhedỹỹdu ijõdire hãwòjurasa rimymyhỹre wese iny roire Jesuisi koludu wesemy inydeereny ralòmyhỹre wesirahana webòrò‑ribi, Deuxusỹ wahe. \v 20 Jesuisi juhuu ralore tai. Tai tahe Jesuisi Xiwena wahidỹỹdu wedu rỹihyykemy Jesuisi tahe Xideki axi weseõ xiwena wahidỹỹdure. \c 7 \p \v 1 Xideki tahe Salẽ hãwã iòlò rare. Deuxu Tyhydỹỹdu Xiwe wedu rare. Abraõ heka aõbina ritara. Xideki ròhònyre itxi reakemy, tahe ribedeòbyrybedỹỹnyre. \v 2 Tai Abraõ tamy riwahinyre ibutu aõbina aõmydỹỹna‑ribi, debòwiò‑ribi sohoji riwahinyre, Xidekini tahe òbiti Iòlò rare iwitxira rybe‑ki. Salẽ hãwã Iòlò tahe ywina nodu rare iwitxira rybe‑ki. \v 3 Tybyõre, iseõre, isỹõre. Tii heka itxu ròhònyõhyyre tule bedekonanaõhyyre. Tii heka Deuxu riòre weselemy ihỹre. Tii Xiwena wahidỹỹdu urenana ratxihyymyhỹre. \p \v 4 Kaiboho mohõtinybenyke timybo tii aõnityhymy raremyhỹdi. Abraõ inytybyreny tamy diwahinyde: debòwiò aõmydỹỹna‑ribi sohoji tamy riõre. Iòlò taòludu aõbina aõbina aõmydỹỹna‑ribi tamy riõre. \v 5 Xiwena wahidỹỹdu mahãdu Levi sỹriòre mahãdu‑ribi doidenyde. Tamy bede ywina riywinymy riteònyre debòwiò‑ribi sohojina ritakemy iny‑ribi. Taijoityhy‑ribi. Tiiboho dori Abraõ sỹijoiluduõ tule roire. \v 6 Xideki tahe Levi sỹijoiludu aõkõ rare. Ihãrele tahe Abraõ tamy debòwiò‑ribi sohojina riwahinyre. Xideki tahe bedeòby rybe‑di heka Abraõ rirybedỹỹnyre. Abraõ juhuu ityhydỹỹdu rare Deuxu dori tamy ityhyna rybe riwahinyre. Xideki tahe ityhytyhy rare. Aõhe inatyhy? \v 7 Bedeòbymy rybedỹỹdu aõnityhy rare. Moòbo rarybemyhỹre ratyre aõnityhy rare. Ibutumy kia rierymyhỹre. \v 8 Levi xiwedỹỹdu mahãdu hãbumy ituerenyre. Xideki tahe ruruõhyy ihỹre. Kia ritina‑ki roimyhỹre. \v 9 Levi debòwiò‑ribi sohojina tarasadu rare. Ihãrele tahe Abraõ teròwymy debòwiò‑ribi sohojina riwahinyre. \v 10 Levi dori natibienyõde, ihãre Abraõ‑ki ratximyhỹ iu witxi Xideki‑wana witxi reareu. \p \v 11 Bede ywina rybe xiwedỹỹdu mahãdu‑wana iny rataõtyhy. Tai tahe iwitxira xiwe wahidỹỹdu inyboho riijemãhãrenyre. Araõ ijoi ribi aõkõ nade, Xideki nade wese tahe Kristu nade. \v 12 Xiwena aõmydỹỹnana rawitxirakeki, tule rybe bede ywina rawitxirake. \v 13-14 Inynyrỹ tahe Levi xiwewahidỹỹdu mahãdu‑ribi aõkõ nade. Tii Juda mahãdu‑ribi nade. Tiiboho heka tiu xiwewahidỹỹdu mahãdu‑ki riwiòhedỹỹõhyymyhỹre. Moisesi dori tamy kia aõmysỹdỹỹna riwahinyõre. \v 15 Kristu iwitxira xiwewahidỹỹduõ ròhònyre Xideki wesemy raremyhỹ. Tuu heka teerytenyte. \v 16 Tii heka bede ywina rarybere wesemy aõkõ nade. Tahe iwitxi rare. Tii umy witxira tuedeõna‑di nade. Kia ruru òraru‑ki nade. \v 17 Rybe riti‑ki rỹire, Kristumy rarybereu: Kai xiwewahidỹỹdu mahãduõ tate Xideki wesenamy ahãte. \v 18 Aõmydỹỹna tyby rawitxiradỹỹre awimy aõkõ dori rare. Irurudimy aõkõre dori rỹire tarasana wiòhedỹỹmy aõkõ. \v 19 Kia iny riòbitidỹỹnyre aõkõ. Wiji tahe raròsòna wihikỹ ròhònyre inydeereny Kristu dori Deuxu‑ò inatyhymy iny ridymyhỹre. \v 20-21 Deuxu rexirybedỹỹnyre inatyhymy Kristu xiwena wahidỹỹdumy rarekemy. Tahe iwitxira xiwenadỹỹdumy aõkõ kiawese narybede. Kristu‑ò tahe Deuxu rarybere: —Deuxu rexirybedỹỹnyre. Tiu rawitxiranyõtyhy arybe. Kai xiwena wahidỹỹdu atximahãte urenana. \v 22 Tai tahe Jesuisi riòludunyre wijina aõmydỹỹnana tỹmyra. \v 23 Xiwedu sõwekemy idi rõhõtinymyhỹre, ijõ rurumyhỹreki. Ijõ tahe teròwymy ralòmyhỹre. \v 24 Jesuisi tahe xiwena wahidỹỹdu mahãduy‑ribi ròhònyõtyhy. Kristu tahe aõu aõu ratxihyymy rarekre. Tai ixiwe òlòdỹỹnamy aõu aõu iweselemy rarekre. Ijõ‑ò tiu raõtyhy. \v 25 Tai tahe moõ Deuxu‑ò Kristu‑di kanakeki, tii tahe Jesuisi ritalekemy ratximyhỹre. Tii dori Deuxu‑ò inydeereny rexitòenyhyymyhỹre. \p \v 26 Tii dori iny deròwymy rarehyymy rareke Deuxu sỹdee. Jesuisi biu‑ki ronymyhỹre Deuxu‑wana. Sỹwihikỹ worana bedehesina‑ki ronymyhỹre urenana. Tai tahe tii xiwenadỹỹdu wedumy inyboho rurumyhỹrenyre. Tii òbiti rare, tyrare, iòraruna‑ki aõkõ, òrarudu mahãdu‑ribi hitximy. \v 27 Xiwena wedu txuõ txuõlemy xiwena diwinymyhỹde juhuu taòraru hetydỹỹnamy riwinymyhỹre idi tahe ibutumy inyòraru hetydỹỹnamy riwinyre. Jesuisi kia Xiwena wedu wesemy aõkõ ihỹre. Tii xiwena wahidỹỹdu mahãdu‑ribi lahitxi rare. Sohojihyy dori xiwenamy rexiwahinyre rubu‑ò ikonana xiwena wahe. Tii txuõ txuõlemy aõ rubu xiwe wesemy riwahinyõre, iwese iwitxira xiwedỹỹdu riwahinyre wese. Juhuu taòraruna òraru‑ki raxiwenyre idi iny òraruna òraru‑ki raxiwenyre. \v 28 Bede ywina hãbule ritidire xiwena wedukremy. Hãbu tahe iruruõre idi tahe sohoji rybeõtyhy bede ywina hewomy nade. Kia tahe Deuxu riòrele tuu risỹnyre, tii òbitityhyreki. \c 8 \p \v 1-2 Kiamy heka jiarỹ rarybere. Kia awese iny xiwena wedu ijõdire. Iòlò tarynana‑ki ronymyhỹre. Jesuisi tahe Deuxu ruruna‑ribi ronyre. Iheto‑di itxeredu tahe Jesuisi rare. Deuxusỹle iyrubudỹỹdu rare. Kia hãbu aõkõ riwinyre Deuxule riwinyre. \v 3 Kristu iheto raroowo‑ki Deuxu deewina riwinymyhỹre. \v 4 Kristu kabede‑ki ratxikeki tii xiwena wahidỹỹduõmy aõkõ ratximyhỹke. Kabede ludu dori bede ywina rybe riritinymyhỹre wesemy riwinymyhỹre. \v 5 Tiiboho biu aõmydỹỹnana wesemy urihimyòlemy aõna aõnamy rotyynymyhỹrenyre. (Deuxu Moisesi‑ò riteòsinyre aõwesemybo teàlàna heto‑ki raremyhỹ. Tai tahe Moisesi riwinykemy timybo riteòsinyre wesemy hãwãlò ratyy‑ki riteòsinyre.) \v 6 Kristu tahe iwitxira aõmysỹdỹỹna iaõmysỹdỹỹnare. Bede òtiidỹỹna urenana heka Kristu aõmydỹỹnana ròimyhỹre bede ywina widỹỹdu aõmydỹỹnana ratyremy ihỹre. Kristu tahe bede ywidỹỹna tỹmyra riwinyre Deuxu iny‑wana heka widee rilorore. Deuxule rarybere tahe juhuu‑ribi awityhyre irybe. \v 7 Juhuu bede ywidỹỹna awi aõkõ rare. Awikeki tahe ijõ tỹmyraõ ròhònyõtyhy. \v 8 Deuxu dori ihetxina‑ki tamy awimy aõkõ ihỹre. Kawesemy dori rarybere: —Txuõ kanakreu tahe, bede ywidỹỹna tỹmyra aritobinykremy Juda sỹmahãdu‑wana judeu sỹmahãdu‑wana. \v 9 Bede ywidỹỹna tỹmyra ihetxina‑ribi iwitxira rarekere. Ihetxina retobinyre tybyreny‑ò. Iu Egito‑ribi retareu, retobinyre. Tiiboho bede ywidỹỹna tỹmyra‑ò rieryõre. Tai riywinyõre bede ywidỹỹna. \v 10 Kiawese bede ywidỹỹna tỹmyra rarekre, Wanyrỹ Deuxu rarybere: —Wabede ywina iraykywydyna‑di ariritinykre iwo‑ò aritidikre wabede ywina. Jiarỹ iDeuxumy ararekre, tule tiiboho wasỹ ijoimy roirekre. \v 11 Kia txuõ rahukredi tahe ibutumy riwaerykre tasõmo‑wana, tanihikỹ‑wana. Tiu wii rierynanyõtyhy Wanyrỹ Deuxumy. \v 12 Ruxetòena tamy ariwahinykre taòrarutedenamy. Iòrarureny ibutumy wanohõti iribi rosakre. \v 13 Bede ywidỹỹna tỹmyramy Deuxu rarybereu, ihetxina retybyra raseruserunyra. Taita awiõra heka. \c 9 \p \v 1 Juhuu bede ywidỹỹna‑ki bede rybe ritina rỹimyhỹre Deuxu‑ò deàlàna timybo rawahinykemy. Tule rỹimy raremyhỹ tykyheto bederahy‑ki. \v 2 Iwo‑ki inatxi rareamy rỹimyhỹre. Juhuu irareasana‑ki Deuxu iòhònasỹ heka inire iwo‑ki tahe adỹỹ loosòna rỹmyhỹre. Tule tii paõ brebuna deòtena òwòrubesetyre‑ki rỹimyhỹre. \v 3 Tyky ijòtòbòna hewo ludu rareasa tahe Deuxu sỹle inire. Òkòsy nihikỹ rihitxinyre ijõ‑ribi. Tule tahe òwòruwodỹỹõ rỹire womati tỹrỹrỹỹhỹkỹle ihetyre. Iwo‑ki tahe xiwena deòtena. Tai riwosinymyhỹre tỹnyre reakemy. \v 4 Òwòrudỹỹrawo‑ki tahe womati tỹrỹrỹỹhỹkỹ butxi riòre ibòbese‑di rỹire, iro‑ki ihina rỹire mana ta irybereny‑ki inire. Tule Araõ hoju rỹimyhỹre tai ruhunymy raremyhỹ. Tule bede ywidỹỹna riti mana tyre‑ki tai roimyhỹre. \v 5 Tule iratyy tyre‑ki rỹimyhỹ ỹju ritxoo inatximy. Teubrorodile tahe riwòmyhỹre. Òwòru wodỹỹ ratòbòna tikibo Deuxu iny òraruna riixãwidỹỹnymyhỹre wahe. Tahe tuu rỹbeõnyrenykre kia aõmydỹỹnana tai rỹiremy. \v 6 Kia ibutumy rexihureu xiwena wahidỹỹdu mahãdu ralòmyhỹre juhuu rareasanawo‑ki taaõmysỹdỹỹna tyhy widyymy. \v 7 Ihewoludu rareasana‑ò iwedule ralòmyhỹre. Beòra bededỹỹnana sohojimy sohojile tamy ralòmyhỹre. Iròdu riwymyhỹre ihãlubu ritxiwikemy xiwenamy. Taòraru‑ò iny witxira òraru‑ò tule. Inyòraru‑ki tii mahãdu aõna aõnamy rotỹỹnyrenyre rexieryrenyõhyylemy, kiabro‑ki. \v 8 Deuxu Tyytybytyhy kia ijyy‑di iny ribedeerynymyhỹre. Juhuu tyky heto rỹireu, inybohoõ heka Deuxu iòlònasỹ‑ò ralòõmyhỹre. \v 9 Kia heka wijina bedeerynare. Juhuu dori xiwena witxira witxira wahidỹỹna witxira witxira uriõno rare. Kia urile iwahidỹỹdu iwo irayky‑wana riòbitinyõhyyre. \v 10 Juhuu ludu aõmydỹỹnana bede ywinale rare. Rawitxirakekile tahe ròhònyke. Tii tahe rỹsỹna bede ywinamy rare, monatyhy bede ywinamy, aõna aõna surona bede ywinamy. Iny kia bede ywina ibutumy rityhynykemy rỹimyhỹre. \p \v 11 Kristu dehemynydeu, iu tahe rawitxiradỹỹre. Kristu Xiwena wahidỹỹdumy ratximyhỹre. Tai tahe ibutumy rawitxiradỹỹmy roimyhỹre. Tii ralòmyhỹre tyyheto tỹmyra‑ò. Itỹmyra tahe biu‑ki rare. Kabede‑ki aõkõ ihỹre; hãbu iwidỹỹdu aõkõ rare. \v 12 Kristu ralore Deuxu Tyytyby sỹnawo‑ò tahãlubu òrarukile ralore. Sohojihyyle ralore iny tarasanarenymy inydeereny riwahinykremy. Iròdu hãlubu‑di aõkõ ralore, broreni riòre‑di aõkõ, budoeni hãlubu aõkõ wahe tahãlubudile. Tai iny tarasanareny rimyhyyre. \v 13-14 Juhuu budòe broreni Oriòre hãlubu‑di raxiwenanyrenyre. Broreni bryby riubỹtỹnyre iny tyre‑ki iaõsusu‑ribi rahòkemy. Juhuu xiwena iny taòraru‑ribi risuhòkeki, iratyre tyhy Kristu hãlubu iny risuhòke. Tai iny raykybina bina ritamyhỹre tule inywo aõ aõkõ rare, ritamyhỹre. Idi tahe iny Deuxu irumy ratximyhỹre dee wimyri kiwinyrenykre. Tii òbitimy ihỹre iny dee rurureki. \v 15 Kristu tahe bede ywidỹỹna tỹmyra wedu rare. Tai tahe ibutumy bede ywidỹỹna tỹmyra mahãdu namyhỹde ibutumy aõmybo rarybere ritakemy. Tii dori rurure iny òrarureny dire‑ki ihetxiu bede ywina aõmydỹỹnana rỹimyhỹreu, tii rubu‑ò rexiwahinyre. Tai inyboho òraruna‑ribi rexitarenyre. \v 16 Inyõ rurumyhỹre‑wana tii iny dee ritinaõ ririmyhỹre kia ritina rarybere: —Moòbo taaõna aõna riwahinymy ririkre. Iny rururemyhỹre xiery tahe, ritina awi rare. \v 17 Kia ritina aõ aõkõ rare iwidỹỹdu tyhy irumy ratxikeki, rubumy roimyhỹrele ritina aõ rare. \v 18 Tai tahe juhuu bede ywidỹỹna ijõ hãlubu txiwixina dire. \v 19 Moisesi Deuxu bede ywina wahidỹỹ rahudi, tii bede ywina tyre ritxiwire, iny ratytyre riubỹtỹnyre budoeni hãlubu‑di broreni riòre hãlubu‑di bewana riurinymy riubỹtỹnyre. Tule budòe siratykysò‑di riubỹtỹnyre. \v 20 Iu tahe tuu rarybere: —Kia bede ywidỹỹna tỹmyra hãlubu rare. Deuxu wadee rarybere kaiboho bityhynykemy. \v 21 Tule tykyheto‑ki hãlubu riubỹtỹnyre deàlàna aõmydỹỹnana‑ki \v 22 Bede ywina rybe ditỹnynyde ibutumy hãlubu‑di risebenyre, hãlubu txiwixina ihoõkeki òraruna rexihuõtyhy. \p \v 23 Kabede aõmydỹỹnana biu aõmydỹỹnana wesele rare. Tai tahe Kristu tahãlubu‑di kia ibutumy risuhore. Tai iratyre tyhymy ihỹre. \v 24 Kristu heka templo hãbu widỹỹna‑ò ralòõre. Kia tahe inatyhy heto aõkõ rare. Biu‑ò Kristu ralore Deuxuko‑ki kia tahe isỹtyhy rare. \v 25-26 Tii sohojihyyle heka rare iny òrarureny riixãwididỹỹnykemy rubu‑ò rexiwahinyre. Xiwena wedu wesemy aõkõ ralòre. Kia xiwena wedu aõu aõu beòralemy hãlubu‑di rara xiwemyhỹre. Kristu tahe sohoji hyyle rubu‑ò rexiwahinyre. \v 27-28 Iny rurumyhỹre sohojihyylemy idi tahe Deuxu ywisidỹỹna hitxinatxu kanakre ibutu iny. Kristu rurure sohojile sõwemy iny òraru ixityre riatykemy. Inyõ tamy retehemy riraòmyhỹre wana, tamy ixityre kanakre òraru ixãwididỹỹnamy iny tarasanarenymy. \c 10 \p \v 1 Juhu bede ywina rybe urihimyòle iny ribedeerynyre Kristu aõmydỹỹnamy. Bede ywina itỹnytyhymy aõkõ iny dee roire aõmybo Kristu inydeereny riwinykre. Ubòròròna wesemy inydeereny dobehede bede ywina. Tai tahe tiu iny riòbitinyõtyhy xiwena‑di reamyhỹre beòra ihyymy aõkõ. \v 2 Aõkõkeki beòra beòrau idi reaõtyhy. Aõkõkeki sohojihyylemy xiwena riwinykre. Sohoji bede dỹỹnanadile iòrarureny rexihuke. Tahe aõkõre beòra ihyymy aõkõ xiwena‑di reamyhỹre. \v 3 Tai tiiemy òraru‑di hyy heka rõhõtinymyhỹre. \v 4 Broreni hãlubu, budoeni hãlubu òraruna rahuõtyhy. \v 5 Tai Kristu kabede‑ò dehemynydeu, rarybere: —Deuxu, broreni hãlubu budòe hãlubu adee awimy aõkõ ihỹre. Tai tahe waumy teywinymy ahãte axiwenamy aroikremy. \v 6 Kai heka awimy tai tahaõhyyte iròdu hãlubu xiwena‑ki òraru tuedenamy. \v 7 Tahe jiarỹ rarybere: —Betehe inihe waumy rubu‑ò rewahinyraò iwese ritidỹỹna rybe roimyhỹre wesemy, adeewina ibutumy arityhynykre wahe. \v 8 Tai Kristu juhuu rarybere: —Deuxu, broreni hãlubu budòe hãlubu adee awimy aõkõ ihỹre. Tai tahe waumy teywinymy ahãte axiwenamy aroikremy. Kai heka awimy tai tahaõhyyte iròdu hãlubu xiwena‑ki òraru tuedenamy. Kia rarybere bedeywina rybe hãrele. \v 9 Tahe ixityre rarybere: —Deuxu kakile watxireri adeewimy ariwinykemy. Juhuu bitake xiwena ihewoludu ritidikemy, Kristu xiwena wahe. \v 10 Kristu rurure iny òraru‑ki. Ixiwena sohojilemy rỹire tuhyy ramyhỹre Deuxu deewina wahe. Kabede ywidỹỹna tahe itỹmyra ihỹre. Tai tahe iny riòbitidỹỹny hyy rarekre. \v 11 Xiwedỹỹdu txuõ txuõlemy rixiwenanymyhỹre. Tii tahe tiu inyòraruna ritaõtyhy. \v 12 Jesuisi tahe sohojihyylemy òraru xiwena riwinyre. Iny òrarunareny riixãwidinymy rahudi Deuxu rurunawe‑ribi ronyre, riwowydynymyhỹreki. \v 13 Tahe Kristu riraòmy ronymyhỹre. Taòludu ruru iribi ritakemy tawarawo‑ò Deuxu ritidikemy. \v 14 Jesuisi dori sohoji xiwehyy‑di, iny riòbitidỹỹnyhyymyhỹre. \v 15 Deuxu Tyytybytyhy tule kiamy rarybere. Kiawese ritidỹỹna roire: \v 16 —Kiawese bede ywidỹỹna tỹmyra rarekre. Wanyrỹ Deuxu ijõmy rarybere: —Wabede ywina irayky wydyna‑ki ariritinykre, aritidikre wabedeywina iwo‑ò wahe. \v 17 —Idi ixityre rarybere: Ruxetòena tamy ariwahinykre iòrarutuedenamy. Iòrarureny ibutumy wanohõti‑ribi rosakre. \v 18 Òraru wanohõti‑ribi rosareu, idi rehureu, tiu xiwena rỹiõtyhy tuu rahukemy. \p \v 19 Katahe, waseriòre, rekexiuwaresemy rikirònyrenykre Deuxusỹ‑ò. Tamy rekexitòenyrenykemy Jesuisi hãlubu dejuxuna òraru‑ki sohojile rikirònyrenykre. \v 20 Jesuisi dori rytỹmyra riraynyre Deuxu‑ò wesirahana yra‑di ralòkemy. (Iwese xiwedỹỹdu wedu ralòmyhỹre wese, inyboho wiji ralorenyke.) \v 21 Tule iny xiwe wahidỹỹdu nihikỹ ijõdireny Deuxu heto‑ki. \v 22 Tai rikitehemynyrenykre inyraykytyhy ywinakemy inatyhynatyhymy òbitinatyhymy nohõtimy, rati betyhy ixãwina‑di sebena‑di inyumyreny. \v 23 Inatyhyna rikiyrubunyrenyke inyraròsònareny wahe. Aõbo Deuxu inydeereny riwahinykemy rikiraòrenyke. Tii dori inatyhy rare. \v 24 Tule widi rõkõhõtinyrenyke wiluurenymy rakatxirenykemy wiwiòhedỹỹmy rakatxirenyke. \v 25 Uritere ixihitxidỹỹõmy tamy beahyy rakatximahãrenyke. Ijõ dori dohodỹỹna‑ò noderamy reamyhỹre kia awi aõkõ rare. Inyõ ryribi rexidòrarienymyhỹkeki, tamy rakarybemyhỹrenyke kòdòòsekemy ixyby. Inynyrỹtxu dori iòhòmy resera. Tai tahe sõwemy ròkòteòsidỹỹnymyhỹke. \p \v 26 Iribi inyboho inatyhyna ibutumy rieryrenymy rahudi, tahe kia hãrele heka òraruna‑di rariamyhỹkeki, òraruna xiwena roiõmyhỹre inydeereny iny òraruna tarasana wahe. \v 27 Kia‑ribi tule brebu rỹimyhỹre Deuxu ywisidỹỹnatxu lau. Deuxu heòty ratyradỹỹdu lau ruberumyhỹre. Kia Deuxu òludu rahukemy rỹimyhỹre. \v 28 Ruxetòena‑di aõkõ inyõ rurure Moisesi bede ywina riywinyõreki. Itxeredu inatxi ada inataõ‑di aõbo raryberenykemy. Tai rirubunyre. \v 29 Kia‑di dori mohõtinybenyke. Inyõ Jesuisi rybe‑di risinykeki, iratyremy ibinatyhymy rarekre tamy. Tii sõwetyhymy aõhõkỹmy rotỹỹnykre ibutu ratyre. Inyõ Deuxu Tyytybytyhy ruxetòena aõ aõkõmy idi rõhõtinyre ibinamy tuu rarybemyhỹre. Jesuisi hãlubu aõ aõkõmy idi rõhõtinyre ibinamy tuu rarybemyhỹre. \v 30 Deuxu kia rarybere: —Txiòhe iny òwydỹỹdu jiarỹ rare. Inymy jiarỹle arexiòwynykre. \m Inyboho rierymyhỹrenyre kiamy rarybemyhỹre. Tii kiawese rare. Tule ijõmy rarybere: —Inynyrỹle taijoi‑di ywisidỹỹna‑di riywisidỹỹnykre. \v 31 Deuxu irumy rare. Tii brebuna‑di tyhy rareke. Iu iny tamy ibinakeki, tii dori idi rehuke. \p \v 32 Juhuu Kristumy teerytenyteu, awimy heka ahãtenyte. Kia‑ribi õhõti losarenyõmy. Kristu òraru‑ki aõhõkỹmy tatỹỹnytenyte. Ihãrele tahe Kristu‑wana hyy toitemahã. \v 33 Inyõ umyreny robireu, tai akireny rutxuenyre, tule akireny òhòte itamadỹỹnyre. Ityhydỹỹdu seriòre mahãdu inyõ aõhõkỹmy risỹnyreu, kaiboho tewotòenytenyte. \v 34 Inyõ ròtenawo‑ò ridykeki tai tewotòenymahãtenyte. Inyõ ahõrõ‑di rawasinyreu, urile teysate. Ahõrõ dori iratyre sõwemy rỹimyhỹre biubede‑ki. Tai aõna aõna tiu rabinaõtyhy. Kia teerymahãtenyte. \v 35 Uritere araròsòna‑ribi awo xierysyõmy. Kai dori uriõno nihikỹ bitakre. \v 36 Ywinihikỹ‑di heka rokoireke Deuxudeewimy rikiwinyrenykemy. Tai aõwihikỹmybo Deuxu rarybere, rikitarenykre. \v 37 Ritinamy tahe rỹire: —Txiokre inihe. Urihimyò biraòke. Kia kanakre inatyhymy. Tii raroorehenyõtyhy. \q1 \v 38 Waityhydỹỹdu mahãdu òbiti iruhyymy rỹirake, riwatyhynyreki. Inyõ tahe ròòsekeki tamy wadeysaõtyhy. \m \v 39 Inyboho heka tahewo‑ò òkòsedu aõkõ roire. Ityhydỹỹdu dori roire, iruhyymy nodu, biu‑ò hena mahãdu wahe. \c 11 \p \v 1 Aõbohe ityhyna rare. Aõna aõnaõ iny inatyhymy riraòmyhỹreu, kia tahe ityhyna rare. Inatyhymy dori kanakre iny rierymyhỹre, iny tuu robiõlemy. \v 2 Ihetxina mahãdu Deuxudeewimy tuu ihỹre, rityhynymyhỹreki. \v 3 Juhuu Deuxu aõna aõna bede bedemy riwinyre. Iny inatyhy hynale kia rierymahãrenyre. Deuxu lobixiõna‑di ibutumy aõna aõna riwinyre. Idi tahe lobixinamy ròhònyre iny itxerenarenymy. Deuxu rarybere. Tai tahe aõna aõna ritxienyre. \v 4 Taityhydỹỹna òraru‑ki Abeli Xiweõ riwahinyre Deuxu‑ò. Kaĩ xiwedỹỹna ratyre tamy riwahinyre. Abeli rityhynyrekile riwahinyre, tai tahe Deuxu reysare, òbitimy rareki. Tai ixiwedỹỹna Deuxu riwyre. Abeli tahe rurure. Ihãrele, iwese tii ityhyna‑di raremyhỹ wese rokoireke. \v 5 Enoi tatyhydỹỹna òraru‑ki tiu ruruõhyyre. Enoi Deuxudeewimy riwinyre tuu Deuxu juhuu rarybere. Aõwesele iõmy reare. Deuxu ridymy reare. \v 6 Inyõ ityhynaõkeki, tiu Deuxudeewimy aõ iwidỹỹõna. Inyõ Deuxudee iòhòmy ratxikeki, tii rityhynymyhỹke inatyhymy Deuxu‑wana ihỹre. Deuxu dori tamy rexideòsinykemy ratxireri. \v 7 Noe tule ityhyna dire. Tii hãwò nihikỹtyhy riwinyre. Aõhebo rotỹỹnykremy robiõhyyre. Ihãrele tahe Deuxu rybe rityhynyre. Tai tahe tasỹ mahãdu ritare rubu‑ribi. Bedeludu mahãdu tahe rurure. Noe tahe Deuxu riòbitidỹỹnyre, ityhyna òraru‑ki. \v 8 Abraõ tule Deuxu rityhynyre. Deuxu ijõ bede‑ò diteònydeu, Abraõ irybe riywinyre, rare taijoi‑wana. Deuxu tamy rarybere suõ tamy rihitxinykemy isỹmy. Tai Abraõ rexitare, rare ihãwã bede ierykõna‑ò. \v 9 Ityhyna‑di rasỹnyre kia bede‑ki. Tyky heto‑ki rahetonymyhỹre iwese ijõ bedeludu witxira mahãdu rahetonymyhỹre wese. Ibede rarehãrele tahe ihõrõmy aõkõ rõhõtimyre idi tuu aõkõ rexinohõtinyre. Tariòre Ijai, Ijaò‑wana rasỹnyre. Tamy tule Deuxu rarybere iwese tyby‑ò narybede wesemy. \v 10 Abraõ tahe hãwãõ riraòmyhỹre. Deuxu widỹỹna hãwã biu ludu‑ki. Kia hãwã Deuxu nohõti‑ribi nyide. Kia hãwã dori tiu rabinamy rejuxunyõtyhy ihetotira kyhyna direki. \v 11 Sara ityhyna dire. Tai ruru dire uladusemy ronykemy ibeòra sõwere hãrele. Tii tahe rityhynyre tuu raryberemy. \v 12 Sara iòhòmy irubu roire rasenadunyreki. Ihãrele tahe sõwemy rariòreriòrenyre. Iwese taina rudera wese, ỹnyra sõwewese. \p \v 13 Kia heka ibutumy rityhynymyhỹre. Idi tahe ituerenyre aõ heka rimyõre Deuxu rybe lidisinaõ. Ireheribile tuu robirenyre; reysarenyre. Tiiboho rarybemyhỹrenyre kabede ludu mahãdu aõkõ raremy, isỹreny mahãdu aõkõ raremy. \v 14 Tii heka rarunymyhỹre sỹwihikỹmy tai raerymyhỹre tuu rarybereki. \v 15 Tamy wikeki riòkeserenyra inihe tahe aõkõre, noderare. \v 16 Wiji tahe tii sỹwihikỹmy biu‑ki rarunymyhỹre. Tii dori ijõ ratyre rare. Deuxu isỹ wihikỹ riwinyre tai tahe inyõ iDeuxurenymy rarybekeki, tai Deuxu tiu raixỹruõtyhy. \p \v 17 Deuxu Abraõ urihixina‑di reareu riwahinyre Ijai xiwenamy. Tariòre sohoji riywinymy rỹire xiwenamy rurukremy. Tii Deuxu rybena‑ki iriòre rarehãre. \v 18 Deuxu dori juhuu rarybere: —Ariòre Ijai ariokoretybymy rarekre. \v 19 Abraõ rieryre Deuxu iruru dire rubu‑ribi riixixadỹỹnyke, tii Deuxu rityhynyreki. Abraõ dori rõhõtinyre rawasenanyre. Ijai juhuu rubu‑ribi ixixa wesemy reare, raumynyre. \v 20 Iribi tahe Ijai tyhyna‑di rarybere Ijaò dee, Ijau dee aõbo kabede‑ò kanakremy aõwiwihikỹ wahe. \v 21 Iribi tahe tule Ijaò rarybere Jyje riòre dee, tariokoreboho‑ò. Ityhyna‑di rarybere. Ijaò iòhòmy rubu‑ò ihỹre, òwòru‑ò reximymy rariamyhỹre. Tahe òwòru‑di rexilamadỹỹnymy rỹire rexitòenykemy Deuxu‑ò, riwowydynyremy wahe. \v 22 Iribi tahe tule Jyje iòhòmy rubu‑ò ihỹre. Tule ityhyna‑di rarybere judeu ijoi Egito bede‑ribi kòdòhònykemy. Tule tahe tarybe ririre titxibo itityby rỹikremy. \v 23 Iribi tahe Moisesi reareu, tybyboho iseboho riwòrenyre inataõ ahãdumy tatyhynareny‑di ihỹrenyreki. Moisesi itohouã ruxerare. Iòlò rubudỹỹ bede ywina rybemy rarybere. Moisesi tyby‑wana kia bede ywina rybe lau ruberuõhyyre. \v 24 Moisesi raumynyreu, Faraò riorerioremy noderare tii tatyhydỹỹna òraru‑ki. \v 25 Tii heka tamywire Deuxu erydu mahãdu‑wana aõhõkỹmy rotỹỹnykre. Urihimyò òrarumy reòwarike derare heka rare. \v 26 Moisesi, Egito bede‑ki aõna aõna wiwihikỹ rỹiramyhỹ derare. Iny tamy aõmy rarybehinamyhỹre. Tahe ibinamy rõhõtinyõmyhỹre. Kristu dori riraòmyhỹre, biu‑ki uriõno idi rõhõtinymyhỹre. \v 27 Moisesi Egito bede‑ribi ròhònyre, ityhyna direki wahe. Ruberuõhyymyhỹre heka tii iòlò deburehekỹ lau. Iwese Deuxumy lobixiõnadu iko‑txi robire wesemy, ròhònyre. Tii tahewo‑ò ròòseõhyyre. \v 28 Moisesi heka Deuxu rityhynyre. Tai tahe pascoa worana bedehesi riywinykemy beòra beòramy rarybere. Hãlubu ijò‑ò ritxiwire. Tai ỹju heka iny riòre delareny rirubunyõre. Egito riòre delareny rurure tai. \v 29 Iwese surubu tyre‑di reurore wesele judeu mahãdu Ahobesò rawo‑di reurore beõlemy. Iu Egito mahãdu reuròkemy rareu, urile bee idi raratòbòre. Kia riwinyrenyre ityhydỹỹnadireki. \v 30 Ijeriò hãwã mana òtity nihikỹ resere judeu mahãdu rityhynyreki. Debò inatxi reurò txuumy hãwã rora‑ki rariare tahe resere. \v 31 Raabe heka hãwyy uriuri ixidinodu rare, wedena wahe. Tahe Deuxu tyhydỹỹdukõdu mahãdu rexihureu, Raabe ruruõre tatyhydỹỹna‑ki. Bede‑di itxeredu riwòreki. \p \v 32 Timybohe ijõmy ararybekre? Wasirare heka ibutumy tuu ararybekre, sõwereki. Kideõ ijo, Barake, Sansaõ, Ijete, Davi, Samueli, tule Deuxu rybemy rybedu mahãdu sõwere. \v 33 Kaheka ibutumy riwinyre tyhyna‑di. Ijõ iòlòhãwã‑di rahỹỹnanyre. Òbitina riwinyrenyre. Ritarenyre aõmybo Deuxu rarybere. Leaõry dori rirarytxinyre. \v 34 Rirònyre heòtywo‑txi ihãrele ruruõrenyre. Mayrehe rubudỹỹna‑ribi rexitarenyre. Bina‑ribi ixyby rarurunyrenyre. Ijõ aõbina‑ki irurudityhymy ratximyhỹre. Tai sõwemy aõbinadu iribi rahenyre. \v 35 Tasỹõ rubu‑ribi riixixanyre hãwyyõ rityhynyreki. Ijõ mahãduõ aõhõkỹmy dỹỹnana‑ki tamy reare. Ixitarasamy rõhõtinyõhyyre aõhõkỹmy dỹỹnana‑ribi. Tii dori umytuedeõna wihikỹ‑di rubu‑ribi rexixakredi rõhõtinymyhỹre. \v 36 Ijõ ityhydỹỹduõ idi rybe jei jeina‑ki ratximyhỹre. Tule tai òhòte rỹire reruti òhòte‑di. Tule ijõ womati reroti‑di rataataare, ihyymy idi rehure ròtenawo‑ò. \v 37 Ijõ mana‑di riwere. Ijõ sehòtxi‑di riwetyaòròre, wiere riatyre. Ijõ mayrehe‑di rirubunyre. Ijõ ityhydỹỹdu‑ò budoenity‑di watxinityy‑di idi rexityynyre, rama risarenyre, aõhõkỹmy risỹnymy inyõ tõtxi ririõhyyre. Ijõ heka aõbinalemy tamy reare. \v 38 Kia ityhydỹỹdu mahãduõ ibutu iny ratyre Deuxu dee wire. Kabedeludu ityhydỹỹdukõdu mahãdu wese aõkõ tiiboho roire. Hãwãlòmy, bederahymy, hãloomy, kia ibutumy bede‑di rariamyhỹre iwese iny isỹkõmy rỹire wese. \v 39 Ibutumy iribi rakaraykynyrenyke tiiboho dori inatyhynarenydireki. Tahe urile Deuxu rybe wahisidỹỹna ritaõmyhỹrenyre. \v 40 Deuxu dori iny‑ò riraòmyhỹre Kristu dehemynyna wahe. Ihewo‑ribi tahe kia inydeereny riwahinykre, wiwanahyyle. Tai tahe idi awityhymy iny ibutumy ròhònykremy. \c 12 \p \v 1 Sõwere inydireny itxeredu. Iny robirenylemy rỹirerimy ihỹre. Tai tahe tako‑ò rekekoamyhỹrenykre. Deuxu dori inydeereny riwahinyre. Òraru iutxiere inykireny rỹire. Tai tahe rikiatyrenyke òraru ibutumy inyboho dori rimymyhỹrenyre. \v 2 Jesuisi‑ò sohojile reketehemynyke. Tii dori inatyhydỹỹna deledỹỹdu rare tule inatyhydỹỹna konanadỹỹdu rare. Jesuisi deysana kanakredile rõhõtinymyhỹrenyre. Tai tahe rahõtinymyhỹre. Tai tahe aõhõkỹmy rotỹỹnyre, itxeò nihikỹ‑ki rurure. Tai tahe ixỹru tamy reaõhyy rurureu. Wiji tii ronymyhỹre Deuxu ryna ruruweribi‑ki. \v 3 Jesuisi dee hãbu binahakỹ aõbinamy reare. Tahe rawobinarybenyõhyyre. Tai tahe idi rõkõhõtinyrenyke iwese rakatxirenykemy. Uritere bede worenyõmy bede òtiidỹỹrenyõmy. \v 4 Boholabenyke, òraru ijesu òraru‑ki inyõ aribireny ruruõhyymy ihỹre. \v 5 Deuxu tariòre dee rybe wesele adeereny rarybemyhỹre. Kia‑ribi aõbohe õhõtireny rosara. Kia wese Deuxu rarybera: —Wariòre, araòbitidỹỹnyreu, uritere adebureõmy, alisina aõkõ dori rare. Deòsana rybemy adee ararybekeki, uritere bedewoõmy. \v 6 Deuxu dori aluurekile araòbitidỹỹnykre. Deuxu tariòre wesemy inyõ rimykeki, aõhõkỹmy risỹnymyhỹre iòbitidỹỹmy. \v 7 Tybydiõ aõbohe uri tariòre‑di uri aõbohe tyby idi rỹira tariòre riòbitinyõmy? Aõkõre. \v 8 Ibutumy iny òbitidỹỹmy Deuxu rurumyhỹre. Inyõ òbitidỹỹnadiõkeki tii iriòre inatyhy wesemy aõkõ rare. \v 9 Tule inytybyreny inydeereny retehemyhỹre inyboho riòbitidỹỹnymyhỹrenyre. Tai tahe iny riywinymyhỹrenyre. Deuxu tahe inytybyreny rare. Inytybyreny ratyre tahe tuu rikiywinyrenyke, tahe irumy rokoireke iurenana. \v 10 Iny tybyreny urihimyò bededỹỹnana‑di riòbitidỹỹnyre iwese tamywimy rõhõtinyre wese. Deuxu tahe iny riòbitidỹỹnyre rekexiywinyrenykemy. Iwese òbitimy tii raremyhỹ wese rokoirekemy. \v 11 Inyõ òbitidỹỹnamy deramy reakeki, tii deysamy aõkõ rareke. Òbitidỹỹna bedewona‑di rare. Rexihuredi, tahe wiòhedỹỹnamy reamyhỹre modeebo reamyhỹreò, irumy ywina‑di rarehyyke. \v 12-13 Kai bedewokeki, aumy‑di, arayky‑di iruruõra, ihãrele tahe birurudỹỹnymy bimyke. Ati tule iruruõre ihãrele tahe, myike òbitimy. Betehemy, biywinymy ryòbiti‑di mariake. Tai tahe ijõ iny reyterenykre, raòwenyõtyhy. \p \v 14 Ainytyhymy inydee ibutumy ahãbenyke tule bexiòbitidỹỹnymy ahãbenyke. Iny òbitimy rỹiõkeki, tiu Deuxumy robiõtyhy. \v 15 Inyõ tahewo‑ò Deuxu ruxetòena‑ribi ròòseke lau kaiboho bexiebenyke. Tule amahãdurenyy‑ki alòbòrònahyre wesemy inyõ ihỹke lau kaiboho bexiebenyke. Kiakeki, sõwemy iny rahyrenyke òraruna uri wesemy. \v 16 Tule bexiebenyke inyõ òta òta òraru‑txi reseke lau ada Deuxu tõhõti ribi rosake lau. Ijau tahe Deuxu‑di rõhõtinyõre. Tyby rurukreu aõ tarasana‑di tii rohonyre byrena sohoji òwylemy tahelỹỹna‑ò rohonyre. \v 17 Iribi tahe õhõtireny losarenyõmy. Tii dori rõhõtinyre taaõwi‑di ixyby imynymy reare. Tahe aõkõhyyre rahinyrehãrele. Rabedewomy ronyre Ijau dori rỹsỹna deròwymy taaõwi riwahinyre taexi‑ò. Inyboho tahe rekexiywinymahãrenyke itxỹte lau. \p \v 18 Deuxu tabede ywina rybe heka judeu mahãdu‑ò riwahinyreu, tiiboho Sinai hãwãlò heòtyko‑txi rỹire. Sõwemy heòty bedeluru yhynihikỹ tai reare. Tiiboho rubuerurenyre. Kaiboho tiu breburenyõmy ahãbenyke iwesereny. \v 19 Txurònaõ rurònyre nihikỹmy. Tule rybeõ rarybere. Iny ibinamy tai rõhõtinyre. Tai tahe riixãwidinykemy Deuxu dee rarybere. \v 20 Iròduõ hãwãlò‑di tawa ritidikeki, iny mana‑di tamy rehuke irubudỹỹmy Deuxu rybemynamy. \v 21 Tai tahe iny tahewo‑ò rexihejire brebumy. Moisesi tule, rexiòhãrunyre tuu robireu. Ramytatamy brebumy. \v 22-23 Kaiboho dori iwitxira hãwãlò‑ò tetehemynyta, Siaõ hãwãlò‑ò, Deuxu hãwã‑ò. Kia biu‑ki Jerusalẽ rare. Sõwetyhymy tai ỹju mahãdu rỹire bede hesina‑ò. Ibutu butuna rare. Deuxu riòre sohojile butuna‑ò tehemynyte, dohodỹỹna mahãdu wahe. Ibutumy ityyriti‑ki ini roimyhỹre tamy rehemynyre. Deuxu‑ò tehemynyte ibutumy erydumy ratximyhỹreò. Inyhỹkỹna mahãdu òbitimy rỹira mahãdu‑ò tehemynyta. \v 24 Tule Jesuisi‑ò tehemynyte. Tii iny lobitỹmyradỹỹdu rare. Ihãlubu‑ò tehemynyte. Abeli hãlubu ratyre awimy ihỹre. Jesuisi hãlubu dori inydee aõwiwihikỹ rare iny òrarureny òraru‑ki dori ritxiwire iny riòbitidỹỹnykremy. \v 25 Boholabenyke Deuxu rarybemyhỹreu, boholabenyke. Kia Deuxu roholaõmyhỹre mahãdu, rexihumyhỹre kabede‑ki. Tii biu‑ribi narybedeò, rokoholaõrenykeki, tule inyboho rekexihurenyke. Inydeereny aõnityhykre. \v 26 Iu rarybereu, bede ramytatatyhyre. Tahe tii rarybere: —Sohojimy ixityre bede biumy arimytatadỹỹnykre. \v 27 Kiamy heka rarybereri. Aõbo relemy, urile ixãwikre aõbo ixãwidikõnalemy rỹirakre. \v 28 Tai tahe Deuxumy rikiàlàrenyke. Inyboho dori Iòlònasỹõ rokoirenykre kia rỹihyymy rarekre. Iwese Deuxudeewire wese rikiàlàrenyke ityhyna‑di òhãruna‑di. \v 29 Deuxu ykarana dori heòty riworonymyhỹre wese rare. \c 13 \p \v 1 Ityhydỹỹdu seriòre wiluumy ahãbenyke. \v 2 Aõtxile aroraluduõ bimyhyymy ahãbenyke. Inyõ kawese risỹnykeu, ỹju dori riwiòhenanyre, rieryõhyyre mobo rare. \v 3 Ròtenawo‑ki rỹire mahãdu‑ribi nohõti losarenyõmy. Iwese kai tii‑wana atximahã wesele, aõhõkỹmy botỹỹnykre. Aõbinahakỹlemy tamy reamyhyre mahãdu‑ribi nohõtilosaõmy. Iwese inyõ adeereny aõbinahakỹ riwinymyhỹre weselemy idi mohõtinybenyke. \v 4 Ibutumy bityhynybenyke ahãwyymy herina, hãbu tahãwyy‑wana sohojile roike. Deuxu dori aõhõkỹmy risỹnykre òta òtana nodu tule òbitimy raòdònyõre mahãdu ixi‑di ròtemy aõkõ boibeki. \v 5 Aõnihikỹ nieru tarasamy ixinohõtidỹỹrenyõmy. Aõbo akireny rỹiredile, beysabenyke. Deuxu dori rarybere: —Tiu kaiboho wanohõti aribi rosaõtyhy. Tiu heka araatyrenyõtyhy. \v 6 Tai tahe rikityhynymy rakaryberenyke: Inynyrỹ iny wiòhedỹỹdurenyre. Tai tahe tiu rukuberurenyõtyhy. Inyõ wadee aõbina riwinyõtyhy. \p \v 7 Aerydỹỹdureny‑ribi nohõti losarenyõmy, tii adeereny Deuxu rybe rotohodỹỹmyhỹreki. Aõbo iruna konana‑ò riwinymyhỹredi, mohõtinybenyke. Iwese inatyhyna‑di rỹimyhỹre wese kaiboho inatyhyna‑di atximahãbenyke. \v 8 Kanau, wiji, Jesuisi Kristu wiwesele ratxireri. Tiiemy iwesele rarehyykre. \v 9 Deuxu ruxetòena ixinamy arayky rirurudỹỹnyke. Roxina bede ywina wiòhena aõkõ ratxireri. Kia heka moo tiu riwiòhenanyõhyyre. \v 10 Inyboho ixiwena witxiradirenyre. Iribi tyby hetowo xiwena widỹỹdu mahãdu riroxiõtyhy. \v 11 Iròduõ didyde tykyhetoworanora‑ki hãlubu ritxiwikemy. Xiwena widỹỹdu mahãdu wedu tuu ritxiwire òraruna tuedenamy. Uritere iròdu umy hãwã òtity webrò‑ribi riwòsinyre. \v 12 Tai tahe Jesuisi tule hãwãhãkỹ ijò webòrò‑ribi aõhõkỹmy rotỹỹnyre, iu tahãlubu ritxiwireu inydeereny tòemy, iny riòbitidỹỹnykemy. \v 13 Rokoirenyke tahe tamy hãwã webòrò‑ribi rikimyrenykemy iixỹrunayreõ. \v 14 Inatyhymy inydeereny tiiemy hãwã kabede‑ki ihoõre. Tahe inyboho riraòmyhỹrenyre biu‑ki ijõdikre. \v 15 Jesuisi òraru‑ki tahe Deuxu rikiwowydynyrenyke. Kia iny xiwena wahidỹỹreny rare tamy. Tii iny rityhynyrenymyhỹre, tai tuu rekeàlàrenyke. \v 16 Tiu rikiwinyrenyke aõwiwidỹỹ. Tii Deuxudeewire. Tule wii rikiwiòhenanyrenyke. \v 17 Aerydỹỹna mahãdu biywinybenyke. Bityhynybenyke. Tiiboho dori aijesedureny ratximyhỹrenyre. Tii idi Deuxu‑ò rirawyònymyhỹre. Kaiboho bityhynybenykeki, tii teysamy raaõmysỹdỹỹkre. Aõkõkeki bedewomy ratxikre. Tai arawiòhenanyõtyhy. \p \v 18 Wakireny bexitòenyhyymahãbenyke. Jiarỹboho wodeysanale‑di rahõtinymahãre, òbitina widỹỹdu‑di rahõtinymahãreki. \v 19 Tule Deuxu‑ò bexitòenyhyyke jiarỹ ele elemy adeereny aròòserenykemy. \p \v 20 Inynyrỹ Jesuisi Kristu heka Deuxu rubu‑ribi riixixadỹỹnyre. Tii iny‑di itxeredureny nihikỹ rare. Budoeni‑di itxeredu weselemy inydireny retehemyhỹre. Tii tahãlubu ritxiwire iny‑wana bede ywina iixihudunakõna riwinykemy. \v 21 Deuxu adeereny ibutumy riwahinyke tamy wimy kaiboho biwinybenykemy. Kia heka wadeewire. Jesuisi Kristu‑ò wowydyna ibutumy rarehyykemy watximahãre. Kie. \p \v 22 Waseriòreboho, kia watyyriti nihiỹmy aõkõ rewinyre. Tai tahe ywinamy idi boholabenyke rybe wiòhedỹỹna rybe tahe rare. \v 23 Iny seriòrereny Tximòtxi heka ròtena‑ribi riteònyrenyre. Ele elemy kanakeki, rakre wawana arorarenymy. \v 24 Wawehityyna rybe ibutu dohodỹỹna mahãdu‑ò biwahinykre, aerydỹỹdu mahãdu‑ò tule. Italia bede ludu mahãdu irybe wehityhyna adeereny diwahinyde. \p \v 25 Deuxu ruxetòena akireny ratxikemy watximahãre.