\id 2CO - Karajá NT -Brazil 2011 (DBL -2013) \h 2 ORITXI-Ò \toc1 2 Oritxi Hãwã Dohodỹỹna Mahãdu‑ò \toc2 2 Oritxi-ò \toc3 2 Co \mt1 2 Oritxi Mahãdu‑ò \mt2 2 Oritxi Hãwã Dohodỹỹna Mahãdu‑ò \c 1 \p \v 1 Jiarỹ, Paulo, Deuxu deòduõ watxireri Deuxudeewireki. Tahe katyyriti rewahinyrenyre Oritxi hãwã dohodỹỹna mahãdu‑ò. Iny seriòrereny Tximòtxi wawana ihỹre. Tule rewahinyrenyre ibutu ityhydỹỹdu mahãdu roholakemy Akaia bede‑ki. \v 2 Ruxetòena, ywina‑wana adeereny kanakemy idi watxireri Deuxu inytybyreny‑ribi Jesuisi Kristu Inynyrỹ‑ribi. \p \v 3-4 Deuxu heka Jesuisi Kristu tyby rare. Iny wiòhedỹỹdu ihỹre. Ruxetòena sõwemy inydeereny riwahinymyhỹre. Ibutumy aõmydỹỹna‑di riwiòhenanymyhỹre. Tai tahe iny witxira rikiwiòhenanyrenykre Deuxu wiòhedỹỹna‑di. \v 5 Iwese Kristu aõhõkỹmy dỹỹnana kaiboho teerytenyte wese, Kristu wiòhedỹỹna bitamy bierybenyke. \v 6 Jiarỹboho aõhõkỹmy arotỹỹnyrenykreu, awiòhenadỹỹrenykremy tuukre. Tai tahe tarasana iribi bitake. Deuxu‑ribi wiòhedỹỹna arimyrenykeki, kia biu‑ò hena iribi bimyke arawiòhenanyrenykremy. Tai tahe kaiboho arururenydikre aõhõkỹmy botỹỹnybenykreu. \v 7 Tahe wararòsòna sõwemy ihỹre akireny. Tiubo aõhõkỹmy dỹỹnanamy botỹỹnybenykreu tule wiòhedỹỹna bitabenyke iwese aritarenykre wese. \v 8 Waityhydỹỹdu seriòre, Asia bede‑ki jiarỹboho sõwemy aõhõkỹmy ratỹỹnymy roiremahã. Wadeereny heka isiratyhyre ibede‑ki. Tai heka raberumy roiremahã arururenyke lau. \v 9 Rahõtinyrenyre tai wakonanareny sana. Kiamy heka wadeereny ditỹnynyde bedeerynamy: ixi‑di inyõ nohõtiõmy, Deuxudihyyle wahe. Tii dori rubu‑ribi ixixadu rare. \v 10 Inatyhymy tii riwatarenyre kia brebuna‑ribi. Ibutu aõna aõna‑ribi riwatarenykre ixityre. \v 11 Kaiboho dori wadeereny Deuxu‑ò texitòenytenyteri. Tahe ibutumy ixitòena‑ò Deuxu kodoholakre tai riwiòhenanykre. Tahe ibutumyiny Deuxu riteàlànanykre. \p \v 12 Ibutumy jiarỹboho heka kia Deuxudeewimy rewinymyhỹrenyre. Tai heka wadeysarenyre jiarỹboho. Awanareny heka tule rarybemahãrenyre: òbitinamy, Deuxu rurunamy. Iny raykywydyna‑di aõkõ wahe, Deuxu raykywydyna‑di. \v 13-14 Idi mariakele, biritinykele, bierykele, kia reritinyrenyre adeereny. Wiji urihimyòle teerymy toite. Jesuisi txu tahe ibutumy bierybenyke. Jiarỹboho areysarenykre bierybenykeki wahe. Tule kaiboho beysabenykre. \p \v 15-16 Juhuu rahõtinyre kiawesemy: arakemy ixi‑di rahõtinyre. Juhuu heka Macedonia hãwã bede‑ò arakemy ixi‑di rahõtinyre. Iule tahe aroramy arakemy heka ixi‑di watxiwãhã. Òkeseu tasỹ tule, aroramy adehemynykre. Tai wiòhena inatximy bitake. Jiarỹ ayrenymy areakreu, Judeia bede‑ò arakemy kaiboho biwawiòhenanybenykemy. \v 17-18 Reòsamy watxirerimy aõbohe wadi tahõtinytenyteri? Ixiòrarukile aõbohe tuuremy adee araỹraxikre? Tuu aõbo iximy rarybere kohe, myỹ, iule. Aõkõre, myy rarybere, iule wahe. Inatyhymy aõbohe rarybereri. Aõkõre rarybeõre. Jesuisi Kristu heka warybe rieryre. Kohe, myy, iule. \v 19 Tai heka raryberenyre: —Inatyhy rare. Myỹ wahe, Deuxudeewinamy. Sila Tximòtxi‑wana kia Deuxu rybe‑di adeereny ritỹnynyre, Jesuisi Kristu iriòremy, jiarỹ tule adeereny kia retỹnynyre. \v 20 Inyboho ratximyhỹre Jesuisi Kristu‑ò. Kristu heka Deuxu widỹỹdu ratxireri. Inyumyreny ratximyhỹre. Deuxu heka tuu iny rierynanymyhỹrenyre, tii inatyhy. \v 21-22 Tii heka iny ritamyhỹrenyre; rihitximyhỹrenyre; tahõrõ mahãdumy riwinyre. Inydeereny riwahinyre Deuxu Tyytybytyhy inyworeny‑ò risỹnyre. Tai heka inyboho rõhõtinyrenyre inydeereny ibutumy riwahinykremy. \p \v 23 Deuxu heka warayky rieryre. Tai heka rarybemahãre, inatyhy raõre Oritxi hãwã‑ò. Tai heka adiride ixinamy. \v 24 Araryberenyõtyhy jiarỹboho aõbo bityhynybenykemy, marybebenykemy. Kaiboho dorihe inatyhyna tetyhynytenyte. Urile tahe arawiòhenanyrenykre deysana‑di Deuxu Tyytybytyhy dee deysana‑di. \c 2 \p \v 1 Tai wawo rerahòrera. Arakemy aõkõ abedeòtiidỹỹrenymy ixityre. \v 2 Arabedeòtiidỹỹnyrenykeki tahe mobo riwateysanykre. Kaibohole toite. \v 3 Tai adeereny reritinyre. Anaõtyhy heka abedeòtiidỹỹrenymy. Kaiboho dori deysana‑di biwasỹnybenyke. Iu wadeysamy watxireriu, kaiboho tule beysabenykre. Kia heka reerywiwire jiarỹ. \v 4 Adeereny reritinyre bedewona‑di ranywãhãu; warube rytynymahã. Bedeòtiidỹỹna‑di arasỹnyrenykemy aõkõ kỹny. Tahe timybo aluurenyremy kaiboho bierybenykemy adeereny reritinyre. \p \v 5 Bedewonamy relyykeki, tiu inyõ wii ribedewonyreu, riwabedewonyõtyhy. Aõtxi arabedewonyrenyre. Waryberiti isirare aõkõ ihỹre. \v 6 Aõhõkỹmy dỹỹnanamy yla aõkõ rotỹỹnyre. Tai ixinamy rarekre wiji. \v 7 Wiji tahe iwitxira aõmydỹỹnana biwinyke: biwiòhenanyke iixãwididỹỹnadikemy. Tai tahe bedewona‑di sõwetyhymy riatyõtyhy bedewona‑ribi wahe. \v 8 Tii luunatyhy‑di bierynanybenyke. \p \v 9 Tai heka adeereny õnosõna rewahinyre. Tai juhuu waritidỹỹna adeereny rewahinyre. Jiarỹ heka kaiboho rexiywinymy aõbo atxitenyterí ityhydỹỹna‑ò. Kiamy adireny watxireri. \v 10 Kai biixãwididỹỹnykeki heka, jiarỹ tule ariixãwididỹỹnyke. Kia adeereny rikiwinyrenyke Kristu òraru‑ki. \v 11 Tahe Satanasi tiu iny riatyrenyõtyhy. Inyboho rieryrenyre tii kia riwinykemy riwisỹnymyhỹré. \p \v 12 Jiarỹ heka ròirenyre Troaji‑ò Rybewihikỹ tỹnydỹỹmy Kristuni‑di. Tamy retehemynyreu, isiraõlemy tai Rybewihikỹ dohodỹỹmy, Inynyrỹ riwawiòhenanyre wahe. \v 13 Tahe wabedewomy watxiwãhã inyseriòrereny Txitu‑ki rahaõrekí. Tai tahe kia iny mahãdu reteòwarinyre arakremy Macedonia hãwã‑ò rare. \p \v 14 Tahe Deuxu deysana! Deuxu‑wana watxiwãhãrenyre. Tahe kia ijesu tai ritake. Kristu heka ridykre ijesu tarasadu mahãdu. Rokoirenykre heka ihe‑ki. \v 15 Iwese aderòna lỹnyrehekỹ ibutumy idi riàlànymyhỹre wese heka, kia wese inyboho roire. Ibutumy iny rierykemy heka ityhydỹỹdu mahãdu rỹirerimy ihỹre. Lỹnyrena wihikỹ Kristu ritoonyre wese Deuxu‑ò inyboho roire. Iny lỹnyrena wese heka rare. Ityhydỹỹdu, ityhydỹỹdukõdu mahãdu‑ò ramyhỹre. \v 16 Kia rityhynyõmyhỹre mahãdu tahe, tỹnyre rirubunyre. Rityhynymyhỹre mahãdu tahe tỹnyre iruweselemy rare. Kia aõmysỹdỹỹna biwinybenyke. Isirare heka iaõmysỹdỹỹ. \v 17 Inyboho heka sõwemy inywese aõkõ iny roire. Iwese iny riwymyhỹre aõòwyriòre idi ijohomy, kia wese karybe rare. Kia Deuxu deòdu mahãdu heka iòwydimy aõkõ rybe riwymyhỹre. Tahe inyboho heka inatyhymy rarybemyhỹrenyre. Deuxu dori inydeereny rarybere òbitinamy. Riwateònyrenyre òbitina‑di araryberenykemy. \c 3 \p \v 1 Timyre heka tyyriti ritididỹỹnamy raruõhyymahãrenyre jiarỹboho awirenyremy. Tahe waribireny tule aribireny kia Ritidỹỹna arihurenyõtyhy. \v 2 Kaiboho heka Kristu tyyriti wese aõma toite. Riritinymy heka roimyhỹre inywo‑ki, inyrayky‑ki. Idi riramy kaiboho burubenykeki, aõbo kaiboho tewinymahãte heka tamy betehebenyke. Tai tahe rierymy idi rariake ixideele. Idi rariake hãre tahe idi rexibedeerynyke. \v 3 Kaiboho heka Kristu tyyriti wese heka toite. Inydeereny iwahidỹỹmy heka tii rare. Kia tyyriti witxiramy rare. Aõ ritidỹỹna manamy aõkõ riwinyreri. Deuxu Tyytybytyhy‑di tahe riwinyreri. Aõ manatyre‑ki aõkõ ròritidỹỹreri inyraykyreny‑ki, inyworeny‑ki ròritidỹỹmyhỹre. \v 4 Deuxu heka retyhynymahãre, Kristu òraru‑ki wahe. Tai tahe tuu raryberenymahãre kiawesemy. \v 5 Jiarỹboho heka warururenyõhyyre kaa aõmysỹdỹỹna widỹỹna‑ò. Iny ruruna heka Deuxu‑ribi sohojile nade. Tii iny wiòhedỹỹdu, aõ iny rikiwinymyhỹrenyke‑ò wahe. \v 6-8 Irybe tỹmyra dohodỹỹdumy heka inyboho roire. Ihetxiu bede ywina wesemy aõko heka ròritidỹỹre Deuxu Tyytybytyhy ihỹre. Ihetxiu bede ywina heka rubu diwyde. Deuxu Tyytybytyhy iruna riwahinyre. Ihetxiu heka manatyre‑ki ròritidỹỹre. Deuxu loosòna tule ròhònyre, riwahinyreu wahe. Moisesi òsỹny‑ribi sõwemy loosòna ròhònyre. Idi tahe riixãwididỹỹnyre. Tahe judeu mahãdu reteheõhyymyhỹre iòsỹny‑ò, iòsỹny loosònadireki. Deuxu Tyytybytyhy heka iratyre awimy rare, iny‑ò dori Deuxu irutyhy riwahinyre. Tahe bede ywina nade loosòna wiwihikỹ‑di bede ywina tỹmyra tahe iratyre awi rare. \v 9 Tii heka iny‑di ixãwikemy ratxireri. \v 10 Tahe iratyre rybe tỹmyra rare. Iny òraruna‑di ixãwikemy ratxireri. \v 11 Kia urihimyò rỹire awi rare. Iratyre tahe umytuedeõna rare. \p \v 12 Iny raròsòna sõwemy ratximyhỹrenyre. Tai tahe inyboho ruberuõhyymyhỹrenyre. \v 13 Moisesi wesemy aõkõ rakatximyhỹrenyke. Imahãdu raykytxymy dori rỹirenyre. \v 14-15 Imahãdutxymy dori rỹirenyre. Moisesi bedeywina‑di rariakeki, irayky ritòbònyke. Kia rieryõrenyre iraykyreny ratxynymyhỹrenyremy. \v 16 Kristu rityhynyre xiery, irayky raraymyhỹre. Iwese Moisesi òsỹnytòbòna iòsỹny‑ribi resere wese kia rare. \v 17 Kia Tyyriti‑ki Inynyrỹreny heka Deuxu Tyytybytyhy rare. Tikibo Deuxu Tyytybytyhy rỹikeki kowa ibutumy iny ixinamy rỹike. \v 18 Tahe ibutumy inyboho heka Deuxu wowydyna iny òsỹnỹreny‑ki ijõdire. Iwese iny òsỹnyreny itxena‑ki iny retehemyhỹ wese, Deuxu wowydyna ibutumy robimyhỹke iny òsỹnyreny‑ki. Inynyrỹ he Deuxu Tyytybytyhy rare. Iribi tahe wowydyna nade. Kia wese inyboho heka Inynyrỹ wesemy relemyhỹrenyre. Inihikỹmy delemyhỹdenyde. Tii dori iny woreny‑ki raaõòtaòtamyhỹre. \c 4 \p \v 1 Deuxu taruxetòena‑di heka kia aõmysỹdỹỹna inydeereny diwahinyde. Tai heka ikonanakõdumy idi rakatximyhỹrenyke. \v 2-3 Ibutumy heka rikiwinymyhỹrenyke aõbo òbiti rare. Aõbina binahakỹ widỹỹ‑ò heka rekexiijerenyke aõbo òbitirele heka rikiwinyrenyke; rikiwiurònyrenyõtyhy heka Deuxu rarybereriki, tuu. Deuxuruòhyyle rikiwinyrenyke. Inatyhyna loosòna‑ki heka rakatxirenyke. Ibutumy heka rikiwinyrenyke ibutu itxerena òbitimy wahe. Inyboho ritỹnynymyhỹre Rybe tymyra wihikỹ. Inyõ‑ribi riwòmy roimyhỹkeki tahe kia rityhynyõmyhỹrele tuu ritidimy roike. \v 4 Kiakeki tahe Satanasi iitxeredỹỹ‑ò riijõnyreri loosònamy robike lau. Deuxu binadỹỹna rare. Ibinadỹỹdu wesemy ratxireri. Kaa loosòna‑ò iny riitxeredỹỹnyhyymyhỹre aõma Rybewihikỹ tỹmyra‑ò. Rarybemyhỹre dori Kristu heka Deuxu yrubule rare. \v 5 Iximy aõkõ rarybemahãrenyre. Inynyrỹ Jesuisi Kristulemy heka rarybemahãrenyre. Inyboho heka deòdumy inyboho ratximyhỹrenyre adeereny. Jesuisi òraru‑ki kia rewinymahãrenyre. \v 6 Juhuu Deuxu rarybere: —Bedeluru‑ribi heka loosòna doosòmyhỹde. Tii heka loosòna‑di inyraykyreny ritoosònanymyhỹre. Tai heka iny Deuxu erysydỹỹna inyboho rieryrenyre. Kristu òsỹny‑ki sohojile tuu rokobirenyke. \p \v 7 Kia heka aõna aõna wiwi inydeereny heka rare. Ihyna òwy riòre wesemy inyumyreny ratxireri, butxi weselemy wahe. Tai heka Deuxu sohojile irurudire, inyboho aõko irurudire. \v 8 Ihãrele heka aõbo iny riwinyke rieryõhyymyhỹre timybo aõ iny riwinyke heka. \v 9 Aõhõkỹmy dỹỹnana heka inydeereny rehemynymyhỹre tai inyboho ikyhynamy riemyhỹrenyre. Inyboho heka bedewodihyy ratximyhỹrenyre, tahe tiiemy iny raròsònarenydihyy inyboho ratximyhỹrenyre. \v 10 Inyboho heka itxi tõhõti reahyy inyboho ratximyhỹrenyre, Jesuisi rubuna‑txi wahe. Kaki tahe iwese Jesuisi raremyhỹ wese heka rakatxirenyke. Tai iny witxira heka tuu robikre kiamy, Jesuisi rirudỹỹnanamy. \v 11 Jesuisi òraru‑ki heka brebunahakỹ‑ki inyboho roire. Kia wese‑ki heka iny Jesuisi runamy robikre inykireny. \v 12 Kia‑ki heka iny rubukonanareny inykireny rare. Tahe iruna akireny tule ratximyhỹre. \v 13 Kiamy heka Ritidỹỹna roire: —Jiarỹ retyhynyre. Taita rarybere: —Kia weselemy roire. Retyhynyrenyreri tai heka jiarỹboho tule raryberenyreri. \v 14 Jesuisi ixixadỹỹdu heka rare. Kaa tule inyboho tule riixixanyrenykre. Rikirònykre heka Deuxuko‑txi. Kaiboho tule boibenyke wawanareny. \v 15 Jiarỹ wawanareny kia adeereny relere. Tamy Deuxu ruxetòena sõwetyhymy ramyhỹre‑wana heka riwahinymyhỹre iratyre sõwetyhymy tamy deàlàna riwahinymyhỹre. Kia heka Deuxu wowydyna‑ò tuu ratximyhỹre. Bedewoõmy. \p \v 16 Iny bedewonaõhyyre heka. Iny umyreny retybynyre. Txuõ txuõlemy heka ratỹmyranyke inywo‑ki. Tiie heka aõbo rierynyre inatyhyy wahe. \v 17 Iny bededỹỹnanareny heka urihimyòle roimyhỹre. Iny wowydynarenyko‑ki heka aõhõkỹmy dỹỹnana inyboho ritarenyke inydireny retehemyhỹre. Retyhenyrenyre wowydyna‑ò awityhyremy inyboho idi retehemyhỹre iny idi retehõmyhỹredi. \v 18 Aõbo iny tuu robimyhỹre bede bedemy tuu iny robimyhỹre ibutumy idi reamy. Aõbo iny tuu robiõmyhỹre heka tiu itueõtyhy. Kia‑di tahe inyboho rõhõtinymyhỹre. \c 5 \p \v 1-2 Inyumy tỹmyrahakỹ heka inydeereny kidiwahinykre Deuxu, iwitxira biu bede‑ki wahe. Aõ hãbu wahisidỹỹna‑ki aõkõ Deuxu‑di wahisidỹỹna‑ki heka tuukre kia umy tỹmyra wahe. Tiu heka itueõtyhy. Rakabedeworenykre heka bede‑ki iny telesõreny‑ki rasỹnyreki inywo‑ki wahe. \v 3 Inyboho heka biubede‑ki inysỹreny inyumytỹmyra‑ki rõkõhõtinymyhỹrenyke. Kaa iny umyreny wahe. Rabedewomyhỹrenyre. Umy tỹmyraõ heka rikitarenykemy inyboho ratximyhỹreny. \v 4 Aõherekibo inyboho wiji rabedeworenyre? Inyboho heka Deuxu bedewihikỹ‑ò aròirenykekõ aõbo? Inyreny rikitarenykemy aõkõ wiji. Kaki aõhõkỹmy dỹỹnana riwawobededỹỹnyra. Kia aõbo umy tỹmyra tyre tahe rikirutyrenyke ijõ wahe. Ijõ rikitarenykre umytuedeõnaõ. Tiu itueõtyhy. Kia riwinyre inydeereny kia wahe. \v 5 Deuxu dori tuu rarybereri inydee riwahinykremy. Tatyytybytyhy dori diwahinyde diteòsinyde. \v 6 Kia iwese juhuu rarybere wese heka tuu rotỹỹnykre. Tai heka inyboho teysamy ratximyhỹrenyre. Kabede‑ki inyboho ratximyhỹre heka inyumyreny ratximyhỹre heka aõ Inynyrỹ‑wana aõkõ ratximyhỹre. \v 7 Tiu heka rokobirenyõtyhy rikityhynyrenykekile ka idi rakatxirenykre. Inyboho rieryreny timybo rarekre wahe. \v 8 Jiarỹ wadee awire kabede‑ribi arexitake Deuxu‑wana arasỹnyke wahe. \v 9 Aõma tamydeewimy heka tuu iny riwinyke wahe iny‑wana rasỹnyke. Kaki iny ratximyhỹre tahe aõbo awire heka tamy awire. \v 10 Inydireny retehemyhỹre. Aõbo inyboho riwinymyhỹrenyre. Aõbina bina rikiwinyrenyke heka aõhõkỹmy dỹỹnana inydeereny riwahinykre. Aõwihikỹ riki rikiwinyrenykre wana tasỹ. Aõbo awityhy inydereny kidiwahinykre. \p \v 11 Inynyrỹ heka inyboho rityhynymyhỹre. Tai inyboho iny witxira‑ò tuu sõwemy relyymyhỹrenyre. Ibutumy heka Deuxu iny rierymyhỹrenyre. Kaiboho heka tule tiwaerymahãtenyte. \v 12 Kia heka reraòmy watximyhỹrenyre biwaerybenyke. Ararybeõtyhy heka adeereny jiarỹ awiremy. Tahe wadee ka awire kaiboho waluurenyke. Hãbu iumyle awimy rỹirerimy ihỹremy idi rõhõtinymyhỹre. Tii heka òbiti aõkõ rare. Kia biwyònybenykemy adireny watxireri. \v 13 Juhuu iny rieryremy itelesõ. Inymyreny rarybekeki itxỹtemy inyboho roiremy. Rakaryberenyke heka aõbo inyboho dori Deuxu dee. Aõmysỹdỹỹrenymyhỹreki inydireny rõhõtinymyhỹre. Inymyreny rarybekeki inyboho awilerenyremy. Iòrarureny‑ki tuu rakatxirenyke. \v 14 Kristu luuna heka kiamy iny riraykydỹỹnymyhỹre. Tii heka rurure iny ibutudee. Tii rurureu, ibutumy inyderòwyrenymy rurure. \v 15 Rurure heka aõma iny ixidee sohojile irumy rareke lau. Kia tako‑ò rakreu tamy heka irumy rakre. Tamy dori rurure tai rexixare rubu‑ribi. \v 16 Rakaraykynyrenyke timybo hãbu awiré, ibinaré. Kaimy heka rakaraykynyrenyke. Aõ iwese iny witxira raraykynymyhỹre wese aõkõ raraykynyrenyke. Aõma inyboho aõbo Jesuisi Kristu‑di raraykynymyhỹre heka. Ixityre aõbo tuukre. \v 17 Tii heka umy tỹmyra tuedeõna‑di ratximyhỹre iwitxira ratximyihỹre. Juhu iaõmydỹỹnana iribi ixãwira. Tahe wiji raraykywydynanyre iwitxiramy. Ibutumy iaõna aõna ihetxiu heka rawitxiranyre, awi‑ò. \v 18 Deuxu heka ibutumy kia riwinyre tamy. Inyboho heka iòludu roire, juhuu wahe. Wiji tahe iliinamy ijoi ratximyhỹre. Iny witxira heka iliinamy rarekemy idi watxiwãhãre. \v 19 Wiji tahe timybo Kristu rarybekremy heka adeereny rarybereri. Aõma Deuxu kia liinamy rarekemy wahe. Ixinamy Deuxu. Ka Deuxu aõ anaumywitxiranydenyke. Kia Kristu òraru‑ki tuu ratximyhỹre. \p \v 20 Jiarỹboho Deuxu deòdu roire. Tai Kristu deròwymy adeereny rarybereri: Iluuna ixidee ixyby bimybenyke. Wii biwowixinybenyke. \v 21 Deuxu heka iny òraruna ritidire Kristu tyre‑ò. Kristu inyòrarunareny riwyre. Wiji tahe Deuxu òbitina inydeereny riwahinymyhỹre. \c 6 \p \v 1 Jiarỹboho tahe raaõmysỹdỹỹnyrenyke Deuxu dee. Deuxu ruxetòena dori tetatenyte, tai idi mohõtinybenyke, õhõtireny‑ribi losaõmykemy. \v 2 Boholabenyke aõmybo Deuxu rarybereriò. Jiarỹ heka aluurenyre iurenana tahe ka arybe‑ò raholareri. Arawiòhenarenyre iu wadee texitòenyteu, wadee taryteu. Boholake wiji heka bitabenyke Deuxu ruxetòena. Wiji heka biu‑ò hena txumy bede rỹire. \v 3 Inyõ iny aõmysỹdỹỹnarenymy ibinamy rarybekeki, uritere ijõ iny bedeworenyõmy, jiarỹboho òraru‑ki. \v 4-5 Jiarỹboho dori Deuxu deòdutyhy roire. Tai rikiteòsinyrenyke ibutumy aõbo inyboho dori Deuxu deòdu roire. Tai riteòsinyke ibutumy aõbo iny riwinymyhỹke. Aõna aõna rikiteòsinyrenyke. Òhòte wakireny rỹimyhỹre. Ròtenawo‑ò ralòmyhỹrenyre. Bedeweweky‑ki aõhõkỹmy ratỹỹnymyhỹre. Sõwemy heka reòludunyre aõnana bina binahakỹ reòludunyre. Aõ òta òta reòludunyre. Sõwemy heka raaõmysỹdỹỹnynihikỹrenyre. Sõwemy heka aõmysỹdỹỹnadikre; tỹikõ bede reijerenyre; byreõmy bede reijerenyre; \v 6 òbitimy heka rewinyrenyre. Aõma, ywiny‑di ròwidỹỹrenyre bedeeryna‑di. Ka roirewãhã iny iwitxira rewiòhenanyre. Ibutumy kia rewiòhenanymy roirewãhã. Deuxu Tyytybytyhy heka wawanahyy roiremyhỹ. Luuna heka inydee reteòsinyrenyre Inatyhyna rybe heka retỹnynymahãrenyre. Sõwe heka ritỹnynymy, jiarỹboho Deuxu deòdu roire wahe. \v 7 Òbitina dori wadebònareny wese rare Satanasi itxemy. Jiarỹboho heka remymahãrenyre aritarenykemy. Tule iny rexiijemyhỹre òbitina‑di. \v 8 Ijõ heka waluurenyre inyõ tasỹ aõbina binahakỹle wadee riwinymyhỹre. Ijõ heka Rybewihikỹmy wadee raryberemyhỹre. Ijõ tasỹ rybe binamy wamyre, raujõmo. Inatyhyna rarybemyhỹre. Tai wamy ruidu riwaninimyhỹrenyre. \v 9 Ibutumy heka iny riwayreny. Tahe rieryõhyymy heka inatyhy rare. Watxiwãhãrenyre rubu wese ihãre tahe warumy watxiwãhãrenyre. Tiiboho heka rubu wesemy inydireny ratximyhỹrenyre. Aõhõkỹmy ratỹỹnyrenyre hãre raruõhyylemy watximyhỹrenyre. \v 10 Aõna aõna heka bedewonihikỹmy ròhònyre. Tiiemy wadeysahyy watxiwãhãrenyre. Jiarỹboho heka urimynodule watxiwãhãrenyre. Ibutumy inyboho rityhydỹỹnyrenyre. Aõhomy aõkõ inyboho ratximyhyreny tahe ibutumy inydire roimyhỹrenyre. \p \v 11-12 Tahe kaiboho ityhydỹỹdu seriòre mahãdu Oritxi hãwã‑ki. Jiarỹboho heka kaa òbiti‑my aõna aõnamy rarybemyhỹre. Kaiboho heka ijohona derarenyre aõmybo rarybemyhỹrenyreò. Jiarỹboho heka aluurenyre. \v 13 Kai wariòre wesemy adee rarybereri. Umy iwese jiarỹ aluure wese, kai waluurenyre. \p \v 14 Boholabenyke warybereny‑ò ityhydỹỹdukõdu mahãdu‑wana aõmysỹdỹỹrenyõke. Timybo òbitinaõ heka aõbinaõ‑wana raaõmysỹdỹỹke. Timybo heka loosòna bedeluru‑wana ratxike? Aõkõre! Tiu wiwana rauriõtyhy. \v 15 Satanasi heka Kristu‑wana raaõmysỹdỹỹnanyõtyhy. Ityydỹỹdu mahãdu wiwesehyyle raraykynykemy rỹira. Ityhydỹỹdukõdu mahãdu‑wana tahe wiraykyweseke aõkõre. \v 16 Deuxu aõmysỹdỹỹna heka iwitxi rare, suritxoo aõmydỹỹnana‑ribi, wahe. Kaiboho heka Deuxu dohodỹỹna ijoimy toite Deuxu oworeny‑ki ratximyhỹre. Deuxule heka kawesemy rarybere: —Jiarỹ heka wasỹ ariwinykre ayreny‑ki. Jiarỹ iDeuxumy aronykre tiiboho waijoimy. Rorokurenykre. Tai tahe Inynyrỹ rarybere wiribi bihitxinyke. Inybina‑ribi bexihitxinybenyke. \q1 \v 17 Bexiebenyke òbitikõre‑ribi wahe. Uritere tamy adi rexihumy, ixieryta aramyrenykre ixidee wariòre wese. \q1 \v 18 Warurutyhymy adee rarybere. Boomy heka adireny ararekre, jiarỹle wahe. Deuxu rurutere rare Jiarỹ. \c 7 \p \v 1-2 Deuxu ibutumy tuu rarybere: —Kai ityhydỹỹdu waseriòre mahãdu. Tai tahe rikexiòbitinyke ibutu aõmydỹỹnana‑ribi. Iny umyreny‑ki rokobirenyke inyumyrenyy‑ki. Òbitimy heka rakatxirenyke iko‑ò, Deuxuko‑ò. Aõma waluumy heka atximahãbenykemy rahõtinywãhãrenyre. Iny‑ò aõ bina bina rewinyõhyywãhãrenyre. \v 3 Tuhe kaa rarybere tahe ixityre anarybekre. Aluurenyre jiarỹboho ibutuhyyle ratximyhỹre iny rumy ratximyhỹre hãre tasỹ rukururenykre tulekre. \v 4 Wadee heka awire ibutumy kaiboho ratximyhỹrenyre. Kai aõwitxira witxira wadeereny rỹira umy retyhynyreki. Isirare heka wadee kia ratximyhỹhãrele Wadeysatyhymy heka watxiwãhãre, wiòhedỹỹtyhy òraru‑ki, ijyy òraru‑ki. \p \v 5 Jiarỹboho retehemynyre Macedonia bede. Taita tule elehynaõhyyre wadereny. Ibutumy heka aõna aõna, òta òta witxira witxira; bede bede ihyymy aõkõre rỹire tai. Aõma bedewonihikỹ heka watelesõreny‑ò ralore. \v 6-7 Deuxu riwawiòhenanyrenyre; Txitu diteònyde wadeereny. Tii rybereny heka awiremy kaiboho. Tai tahe reysarenyre jiarỹboho. Kaiboho tabedewomy atxitenyteri waòraru‑ki. Katahe wadeysa nihikỹmy watxireri. \v 8 Adeereny warybetyyriti rewahinyreki tabedewomy atxitenyte. Tai tahe reysamy watxireri. Ihãrele heka tyyriti adeereny arawahinykre. Kaiboho heka tabedewotenyte iribi tahe aõmydỹỹna kaiboho tewitxiranytenyte teòbitinytenyte ibutumy. \v 9 Tai tahe jiarỹ reysamy watxireri. Aõbinare dori rewinykõre arawiòhenyrenyre heka. \v 10-11 Deuxu heka iny ribedeòtiidỹỹnymyhỹre iny ywimy riraykydỹỹnykemy. Kia kidiwymyhỹke inydee tarasana wahe. Tii heka awire. Ijõ bedeòtiidỹỹ tahe bede ludu bede òtiidỹỹ. Kia tahe rubu diwymyhỹde. Kaiboho heka tabedeòtiidỹỹnymyhỹtenyte. Deuxu heka kia riwinyre awiòhedỹỹnamy aõma kaiboho awirenyre. Aõ witxira witxira sõwemy akireny rỹireri, aõ òta òtareny. Kiadile tahe aõma òbitihyymy òhò ayreny‑ribi kaiboho heka taykarananytenyte. Kaiboho heka waluudumy teletenyte. Kaiboho biwinybenykemy aõbo òbitimy ratximyhỹre iwidỹỹmy tarotenyte. Ibutumy heka òbitihyymy rarekemy idi tetehetenyte. \v 12 Tai kia tyyriti adeereny rewahinyre. Aõ kia rewinyre heka aõ iny iòrarudikekile aõkõre rewinyre. Idi aretehekemy heka. Kaiboho waluurenytyhyre aõbo òraru‑ki wahe. \v 13 Tai heka wadeysamy watxiwãhãre. Aõ inyboho sohojile aõkõre teysa ratximyhỹrenyre. Txitu tule teysamy ihỹmyhỹre, kaiboho tawiòhenanyteki \v 14 Tu heka rarybere adeereny kaiboho dori awimy tai tahatenyta awityhy. Adeereny heka inatyhyhyy rarybemahãrenyre, inatyhynamy. Tule mobo rarybere Txitxu‑ò. Ka tahe inatyhy rarybemy ratximyhỹre. \v 15 Tai heka Txitu kia luuna heka aõnityhymy akireny rare. Itxi heka tõhõti akireny aõma Deuxu tetyhynymahãte‑txi. Kaiboho tedytenyteki. Ihãrele urihimyò ruberumy ratximyhỹ. \v 16 Reerymahãre jiarỹ kaiboho òbitimy boibekre. Tai wadeysamy watxireri. \c 8 \p \v 1 Deuxu ruxetòena‑ki heka sõwemy riwinyre Macedonia dohodỹỹna mahãduy‑ki wahe. Jiarỹ tuu arelyykemy idi watxireri waseriòreboho. \v 2 Sõwemy heka iaõna aõnareny iaõòtaòtarenyre tiiboho. Aõhõkỹmy rotỹỹnyreri tiiboho. Ihãrele ka deysamy heka relerenyre. Reysareny heka. Tiiboho heka iaõkõrenyre. Aõhohomy aõkõ heka roiremyhỹ. Kiahãrele heka sõwemy riwahinyre tamahãdu wiòhedỹỹmy. \v 3-5 Riwahinyre heka sõwemy ixideewimy. Sõwemy riwahinykelemy wadee rarybere. Tiiboho heka sõwemy wiòhedỹỹmy rurumy roiremyhỹ. Tai inyboho ribedeòtiinyre sõwereki. Kia judea bede, dohodỹỹna mahãdu, kia wiòhedỹỹmy. Juhu heka tiiboho rexiwahinyrenyre Inynyrỹreny‑ò. Tule Deuxu deewina inydee riwahinyre. Iny wiòhedỹỹnarenymy rexiwahinyre. \v 6 Tai tahe jiarỹ rarybereri Txitu‑ò: —Kai biwiòhenanykemy iaõmydỹỹnareny‑ò. \v 7 Kaiboho heka sõwemy tetyhynyteri. Kaiboho heka Deuxumy awimy tarybemyhỹtenyte. Kaiboho heka teerytenyte Deuxu aõmydỹỹnana. Kiaboho heka waluureny waluuurenymy boibeke wawiòhedỹỹdureny. Biwawiòhenanybenyke. Tai heka sõwemy bexiòlòdỹỹnybenyke adireny watxireri. \v 8 Aõ bede ywinaõ heka adeereny rewahinyõhyyreri. Arierykemy heka idi watxireri timybo aluuna ratximyhỹremy. Tii riteòsiny heka timybo ijõ dowiòhedỹỹmyhỹdemy. Tai tahe iwese tii rotỹỹnyre wese kaiboho tule botỹỹnykre. \v 9 Deuxu ruxetòena teerytenyte, Jesuisi Kristu ruxetòena wahe. Tii heka ityhy rare. Tii rikõdỹỹnyre heka aòrarureny‑ki. \v 10 Taihyky tetyhynytenyte Deuxu aõmydỹỹnana‑di. Kiamy heka raraykynyreri. Arawiòhenanykemy heka adireny rahõtinyre kanau bedeu. Tewiòhenanytenyte inatyhymy. Tai tahe bikonananybenyke kia kanau bedeu tewinytenyte heka bikonananybenyke. \v 11 Aõma ireiõno, uriõno biwahinybenykeki, Deuxu heka rimyke. Kia‑di rõhõtinyke. \v 12 Kia uriõnomy idi teywinymy atxiteri‑di rõhõtinyke. Tamy wahidỹỹmy aõkõhyykeki tahe Deuxu aõma raraykynyõtyhy. \v 13-14 Jiarỹ heka isiramy adee ariwinyõtyhy aõ. Kaiboho heka sõwemy kaa wiji toite, Tai tawowi‑di inyõ ròõkeki, taaõnasõwe myna Deuxu‑ò riwahinykre. Iaõkõkeki tai ibinamy Deuxu rahaõtyhy. Tai biwiòhenanybenyke heka ihoõmy rỹira mahãdu. Jiarỹ heka aõ retòenyreri aõkõ rare, biwahinybenykemy. Kai ihoõmy atxikeki tahe, tule inywitxira anawiòhenanykre. Taita wiwanale wiwesehyyle ròhònykre. \v 15 Kiamy heka Tyyriti‑ki Ritidỹỹna roire: —Hãbuõ heka sõwemy ributunyre. Tahe aõhe rauhenyõhyyre tamy kia ibutuna‑ribi wahe. Ijõ tahe ibutelemy ributunyre hãbuõ wahe. Tiile heka aõ tamy rasiranyõhyyre. \p \v 16 Txitu awiòhedỹỹrenymy rurumyhỹre iwese awiòhedỹỹrenymy rurumyhãre wesele wahe. Deuxumy reàlàre tai, Deuxu dori tuu rotỹỹnyre. \v 17 Taita ixinamy arorarenymy rehemynykremy. \v 18 Riwiòhenanyrenyreri iwitxira seriòreõ. Ibutumy dohodỹỹna mahãdu‑ribi tii rityhynymyhỹre aõma Rybewihikỹ‑di ritỹnynymyhỹre awimy. \v 19 Dohodỹỹna mahãdu rihitxinyre wawana kanakemy. Ibutumy Inynyrỹ loosòna heka tuu ratximyhỹre. Tule riteòsinymyhỹre ibutumy iny rikiwiòhenanymyhỹrenykemy. Tai heka inyseriòrereny reteònyrenyreri ityhydỹỹdu mahãdu. \v 20 Tai inyõ kia nierumy inyõ rarybeõtyhy. \v 21 Òbityhylemy rikiwinyrenyke ibuturu‑ò. \v 22 Ijõ tii‑wana rake. Reurihirenyre heka tii wiòhedỹỹmy rakeò, tai heka tii wiòhedỹỹmy ratxireri. \v 23 Txitu heka waliina rare; wawana raaõmysỹdỹỹnymyhỹre heka rare. Jiarỹboho heka awiòhedỹỹrenymy rarumahãrenyre. Ijõ seriòrerenyõ nade dohodỹỹna‑ò wiòhedỹỹmy. Tai kaiboho wowydyna tamy biwahinybenyke. \v 24 Tai tahe dohodỹỹna mahãdu kaki rierykre. Tai rityhynyrenykre aõmybo umyreny rarybere. Tule wiluumy atxiteri. \c 9 \p \v 1 Reerywãhãre jiarỹ wiòhedỹỹmy tarumahãtenyte Judeia bede‑ki. Tahe kiamy aõ aõkõ ariritinykre. \v 2 Reerywãhãre timybo akireny rare. Jiarỹboho heka awimy raryberenyre umyreny Macedonia hãwã mahãdu‑ò. Myheka rarybere: —Akaia bede seriòre mahãdu wiòhedỹỹmy rexiywinymy ratximahãrenyre kau beòrau. Tai tiiboho rexideysananyrenyre. \v 3 Tai heka kaa seriòre mahãdu reteònyreri. Tai heka awikre biwiòhenanybenykre dori. Kiamy iwese rarybereri heka inatyhy rare. \v 4 Araixỹrukre heka jiarỹ aõma bexiywinybenyõlemy wiòhedỹỹna‑ò atxibenykre‑wana. Tule kaiboho maixỹrubenyke. \v 5 Tai heka inyseriòrereny reteònyre akorenymy. Tahe iu arehemynykreu, bexiywinybenyke. Biwahinybenyke wiòhedỹỹmy atxitenyteri ixideewimy. Aõ jiarỹ adeereny rexitòenyreri aõkõ wiòhedỹỹmy. \p \v 6 Kia hãbu ibutemy ròbòròmyhỹre heka ibutelemy tamy aõna aõna ruhunykre. Kia hãbu sõwemy ribrònymyhỹre tahe tamy sỹ sõwemy aõna aõna ruhunymyhỹre tamy riwahinykre bederaty aõmydỹỹnana. \v 7 Tai heka iny sohoji sohoji ixideewimy tiwesebo riwahinymyhỹke. Riwahinyõke tahe aõ tuu rurukõreri urenana tuu ratxike. Deuxu dee riwahinymyhỹke mahãdu deysana‑di riwahinymyhỹre kia iny mahãdu Deuxu tuure. \v 8 Deuxu heka riwahinymyhỹre sõwemy aõmybo tarumahãte kia inydeereny iratyre. Ibutumy aõmybo tarumahãte heka tule iny witxira biwiòhenanybenyke. \v 9 Kiamy Ritidỹỹna‑ki roire: —Tii tawowi‑di iaõkõ mahãdu‑ò. Ròwahimyhỹre. Kia tahe iinydee wobrona tiiemy rosaõmy rarekre. Deuxu heka riwahinymyhỹre tibo alòbòròdu‑ò. \v 10 Inydee riwahinymyhỹre paõ iny rirỹsỹke. Tahe tule sohoji sohoji òwòrutymy rurumyhỹre heka tamy riwahinymyhỹre. Kia ribòrònymyhỹre tahe Deuxule ritxuhudỹỹmyhỹre. Tahe sõwemy bitakre Deuxu‑ribi. \v 11 Kia rimymyhỹre mahãdu tahe Deuxumy reàlàmyhỹre. Kia tewinymahãte heka Deuxudeewimy tewiòhenanymahãte. Deuxu heka sõwemy rimymyhỹre eàlànareny iòraru‑ki. \v 12 Kaiboho heka Deuxu mahãdu teriwiòhenanytenyte. Kia sohojile aõkõ. Tule aòraru‑ki tiiboho Deuxu‑ò wowydyna sõwemy riwahinyrenyke. \v 13 Kaiboho Rybewihikỹ tỹmyra tetyhynytenyteri, Kia ibutumy rierymyhỹre kaiboho dori uriõno tewiòhenanytenyteki, tai iny wowydyna Deuxu‑ò riwahinykre. \v 14 Adee rexitòenykre aluumy heka relekre Deuxu adee ruxetòena riwahinyreki. \v 15 Deuxu‑ò wowydyna iny‑ribi kanakemy heka idi watxireri. Wahidỹỹna wihikỹ dori Deuxu inydeereny riwawahinyre. \c 10 \p \v 1 Jiarỹ Paulo heka aõmybo adeereny arexitòenykre. Aõherekibo tamy tarabemahãtenyte awanareny watxiwãhãu urihimyòle watyhyna watxirerimy wamy tarybemahãtenyte. Jiarỹ heka awana rybetere‑di rarybeõmahãre awanareny watxireri wana. Tiu rareu, taheka ròritidỹỹre rybetere‑di wahe. \v 2 Rõhõtinywãhãre. Rexitòenyreri. Awi heka rare. Ywina‑di iny risỹnymyhỹre. Inyõ wamyreny ibinamy rarybekeki tahe tule ararybeke heka. \v 3 Inatyhymy kabede‑ki inyboho rasỹnymyhỹrenyre. Rakaaõbinanykeki, inyumyreny aõbinana wesemy rare. Tebònadirenyre. \v 4 Tebònadirenyre. Aõ kabedemy iny rỹira kia debòna wese aõkõ kỹny. Deuxu debòna heka rỹira irurule heka rare. \v 5 Inyõ aõbinamy Deuxumy rarybemyhỹkeki, tai tahe kia wadebònareny remymy resewãhãrenyre kia ixãwididỹỹnamy wahe. Ibutumy Deuxu òludumy ratximyhỹre heka remywãhãrenyre Deuxu rierykemy Kristu rityhynykemy wahe. Kaiboho heka ibutumy tetyhynymahãtenyte. \v 6 Kaiboho biatybenykeki, tahe, rexihuhyymy rỹimyhỹre aõhõkỹmy dỹỹnana‑ò. \v 7 Kaiboho heka tetehemahãtenyte aõna aõna‑ò ahana‑ribi wesele wahe. Inyõraraykynykeki ratximyhỹreny ixinamy tuu raraykynyke. Jiarỹboho heka tule Kristu mahãdu hõrõ iny ratxirenyreri. \v 8-9 Deuxu heka ruruõ wadee diwahinyde arawiòhenanykemy tai raixruõmyhỹre. Tai heka abrebudỹỹrenymy aõbo kariti rewinyre. Urile tahe aumydỹỹreny adireny rewisỹnywãhãre aõ bede arãatyremy aõkõ. \v 10-11 Ityyriti rybetere heka ribrebudỹỹ tahe rehemynyreu heka tii aõkõ rybetere‑di rarybemyhỹre. Awityhymy aõkõ rarybemyhỹre riritinyreu. Iwese ròritidỹỹre wesemy aõkõ rarybere. Iu adehemynykreu tahe, iwese ròritidỹỹre wesele heka anarybekre. \v 12 Iny tai ratximyhỹre heka sõwemy ixidi rõhõtinymyhỹre tii awiremy. Kia tahe watximyhỹreny kia raryberenyõtyhy. Tii dori raitxỹtemy ratximyhỹ. \v 13 Aõmy iximy rarybemyhỹre dori tii awimy iximy rarybemyhỹre heka urile tuu raraykynymyhỹ. Timybo Deuxu inydee raryberele rikiraòmyhỹke. Kiawesele inydeereny awire. \v 14 Iaõmysỹdỹỹna heka timybo rikiwinyrenykele iny riijemyhỹrenyre. Juhu heka Rybe tỹmyra wihikỹ heka adeereny adiwykemy idi watxiwãhãre. Rewyrenyre heka juhuu Rybe tỹmyra wihikỹ adeereny rewyre. Tai heka tuu raryberenyõhyymahãrenyre timybo iny witxira aõmysỹdỹỹna riwinymyhỹreny. \v 15 Kaiboho heka aityhydỹỹnareny raumynykre. Tii heka wadeereny awire. Jiarỹboho heka aõmysỹdỹỹna wihikỹ sõwemy ariwinyrenykemy watxirenyreri ayreny‑ki, Deuxudeewireki. \v 16 Idi tahe aròirenykre rybe‑di aritỹnynyrenykremy ijõbede‑ò, Rybe tỹmyra wihikỹ‑di wahe. Aõmy ararybeõtyhy aaõmysỹdỹỹnareny iwitxira rewinyremy. Kiamy heka Ritidỹỹna‑ki roire: \v 17 —Urile tuu rybe rỹike Inynyrỹ timybo riwinyrelemy. \v 18 Iny ixidi rõhõtinymyhỹre tii awireny. Tahe awi aõkõ rare Deuxu‑ò. Deuxu tahe awimy tai rahamyhỹre tii idile rõhõtinymyhỹreki. \c 11 \p \v 1 Jiarỹ òsana urihimyò raitxỹtemahãremy kaiboho wawana tòiterimy ixi‑di atxitenyteri. Ihãrele taheka urihimyò reòludunymahãre. Jiarỹ heka okorenyre iwese Deuxu ratximyhỹre wesele. \v 2 Ywimy atximahãbeny adireny watxireri. Kaiboho iwese ijadòma hãbumy roikre wese toite. Hãbu heka Kristu rare. \v 3 Jiarỹboho raberuwãhãrenyre kaiboho Kristu‑wana atximahãbenyke lau wahe. Iwese Eva hemylala riitxenanyre wese wahe. \v 4 Inyõ kanakeki ròhãletedỹỹmy Jesuisi witxiramy. Tahe kaiboho bityhynybenykekile jiarỹ heka raberumahãre. \v 5 Ijõ dori ritỹnynymyhỹre iwese inyboho ritỹnynymyhỹrenyre wese aõkõ iwitxiramy. \v 6 Kaiboho heka tahõtinymahãtenyte tỹnydỹỹdu wihikỹmy inykireny ratximyhỹre. Tahe awiremy idi tahõtinymahãtenyte. Tai iwesele inyboho roire awi heka roire. \v 7 Tahe iwese tii awityhymy rarybemyhỹre wesemy aõkõ inyboho rarybemyhỹrenyre. Tahe iny rierymyhỹrenyre inyraykyreny‑ki. Sõwemy heka tuu adeereny rarybemahãrenyre. Iu jiarỹ rybe ritỹnynymy akireny rarewãhãu, kiau heka adeereny rexitòenyõhyyre iòwydỹỹmy. Iyjamy heka ixidee reijenyrenyre kaiboho bexiòlònybenykemy. Teòsare òsana iwese rewinyre wese. \v 8 Ijõ dohodỹỹna mahãduõ heka riwaòwynyre adeereny aritỹnynyrenykemy. Iwese iribi rawasinyre wesemy heka rahõtinyre. \v 9 Iu akireny rybe‑di tỹnydỹỹmy rarewãhãu tiu rexitòenyõhyyre adeereny biwawiòhenanykemy. Macedonia hãwã‑ribi dori ityhydỹỹdu, mahãdu seriòreõ aõmybo raruwãhãre wadee diwyde. Tiu heka aõ aribireny aritaõtyhy. Tuu rarehyy wese heka wiji rarekre. \v 10 Kristu inatyhynamy wadee rarybereri kia wese tule ararybekre ibutumy Akaia hãwã hãwã‑ki. \v 11 Jiarỹ heka aluunihikỹrenyre. Taile heka tuu rarybewãhãre Deuxule rieryre. \v 12 Kia rybe tỹnydỹỹdu heka iwese rewinywãhãrenyre wesele ròwidỹỹmyhỹre. Kia heka rewinywãhãrenyre heka kia rarybereri heka aõ wiribi lahitxi aõkõmy rarybereri. \v 13 Kahãbu heka inatyhy Deuxu deòdỹỹna aõkõ ratximyhỹre. Ruile heka iaõmysỹdỹỹna‑ki ròhònymyhỹre. Rexitỹnynykemy Kristu deòdỹỹna mahãdu‑ò. \v 14 Tahe aõkõre heka Satanasi tule rexiwitxiranymyhỹre. Ỹju wesemy tii rexideòsinymyhỹre. Kia hãbu teòdu rare. Tai heka irehemy iribi rexiijaranyre òbiti deòdu mahãdu ratxireriki wahe. \v 15 Urile tuu iny idi rõhõtinykelemy heka tuu ratxirerimy ihỹre. Tahe aõkõre. Ikonanau tahe aõhõkỹmy dỹỹnana ritarenykre aõbo riwinymyhỹre òraru‑ki. \p \v 16 Ixityre tuu ararybekre. Inyõ raykykõmy jiarỹ itxỹte raremy. Ararybekre heka waaõmydỹỹnanarenymy. \v 17 Teramy ijirarenyõmyke aõmybo ararybekre. Deuxu dori tuu arybedỹỹ‑ò riwaijõnymy, tai heka rarybere itxỹte wesele watximahãremy. \v 18 Kaiboho heka taholamahãtenyte itxỹte mahãdu‑ò. Katahe bodoholabedenykre aõmybo ararybekre. \v 19 Inyõ kedehemynykeki kaa biwinybenykre. Tahe tewinymahãtenyte aõna aõnamy aõkõ wahe. \v 20 Inyõ araitxenanyrenykeki uritere aõmydỹỹrenyõmy tamy. Jiarỹ heka ariwinyõtyhy tuu, wadee awiõre. \v 21 Ijõ rarybemyhỹre inyõ. Tule jiarỹ ararybekre. Itxỹte wesemy ratximyhỹremy. \v 22 Tii heka Hebreu mahãdumy tii rexininire. Jiarỹ tule kia tuu rare. Ijaò mahãdumy heka tiiboho rexininirenyre. Jiarỹ tule. Abraõ riokoremy rarybemyhỹre. Jiarỹ tuleri. \v 23 Kristu deòdumy heka tii rexininimyhỹre. Rarybemahãre itxỹte wesemy. Jiarỹ heka iratyre deòduwimy watxiwãhãre. Jiarỹ raaõmysỹdỹỹ nihikỹre. Ròtenawo‑ò riwarutyrenyre iratyre. Riwahatenyrenyre iratyre. Arurure inihe iratyre. \v 24 Judeu mahãdu heka 39 hetenamy wamy raòhòtere iruyre sõwemy wahe. \v 25 Roma mahãdu tasỹ inataõmy riwahatenyre. Sohoji ta mana‑di watyre rihure. Ijõtxu heka hãwoninihikỹ heka riorore. Aõutxu heka bera‑ki rãire ruu ibutumy txuu tule ibutumy rehure. \v 26 Ibutumy reamy rarewãhã aõma wasidu bede aõmydỹỹnanamy bera‑ki tule arurure inihe. Judeu mahãdu warubudỹỹmy wadi riwisỹnyre. Tule judeukõdu mahãdu tulere. Hãwãhãkỹ‑ki brebunatyhymy watxiwãhã, bede rahy‑ki tule, ahohokỹ‑ki tule. Waliinaõ inatyhy aõkõ tai ihỹmyhỹ. Tai heka riwaitxenanyrenyre. \v 27 Aõmysỹdỹỹ nihikỹ tai. Tỹikõhyky heka bede reijemy rarewãhã. Rama riwasare; bemy rarowãhãre. Timy heka tỹinatykyõ ihoõhykyre sõwemy wahe. \v 28 Tai tahe rahõtinyre ibutu dohodỹỹna mahãdu‑di. \v 29 Urihimyòle taruru‑di ratxireri wana jiarỹ tule iheki waruruhohomy aõkõ relemahãre. \v 30 Inyõ raòrarunymyhỹre wana jiarỹ rabedewowãhãre iòraru‑ki. Jiarỹ rexideòsinywãhãre waaõkõre urityhywãhãre. \v 31 Deuxu Jesuisi Kristu tyby dori riwaerymyhỹre aõu aõu heka iny rakanihikỹnykre. \v 32 Iu Damasu hãwã‑ki rarewãhãu, Iòlò Areta bede dinodu heka riwamymy riwateònyre. riwamykemy hãwãhakỹry ijò‑ò. \v 33 Weriri nihikỹwomy riwawòmy riwatidire, Walina mahãdu. Tahe heto raroo‑ribi riwaatyre hãwã ahana‑ò. Tai tahe rahenyre iribi. \c 12 \p \v 1 Jiarỹ heka ararybekemy watxireri. Aõ aõkõ rarehãrele heka ararybekemy watxireri. Wiòhedỹỹna aõkõ heka rare. Wanyrỹ wadee riwahinyre aõna aõnamy heka rabire rasina wese jiarỹ sohojile wahe. Kiamy heka arelyykre wiji. \v 2-3 Tahe 14 beòramy heka Deuxu ityhydỹỹduõ ridyre biu‑ò tasỹ‑ò wahe. Deuxule rierymyhỹre inatyhy aõbo rare ada aõkõre aõbo. \v 4 Kahãbu Deuxu‑ribi heka rybeõkemy roholare. Tahe rarybeõtyhy. \v 5 Iximy tahe ararybeõkre kia wadeysarehãre. Waaõhõkỹmy dỹỹnanadile areysakre. \v 6 Urile ararybekre timybo releremy. Taile tahe iny tuu rarybekre. Tuheka rabire sõwemy aõwiwihikỹmy. Jiarỹ awiremy iny wamy raraykynyheny. \v 7 Tahe Satanasi aõbinana witxirahakỹbo wadee riwahinyre. Ixidi arõhõtinyõkre. Jiarỹ aõwiwihikỹ jiarỹ raremy wahe. Araraykynyõkemy. \v 8 Inataõmy heka Inynyrỹ‑ò rexitòenyre kiamy waribi ritakemy. \v 9 Tii wadee rarybere: —Waruxetòenale heka adee awire. Aõbo kai taaõkõteu heka waruru adee rewahinyre. —Tai tahe jiarỹ reysare, waaõkõreu wahe. \v 10 Tahe awire, waõkõna, warurukõna, ibutumy wadee awire. Kristu òraru‑ki heka tuure. Tiubo ibinamy wamy riwinykreu warurukõkreu, warurudikre. \p \v 11 Rarybere heka hãbu itxỹte wesele heka rarybereri. Kaiboho iòrarureny‑ki heka kia wesemy rarybereri. Inatyhymy heka jiarỹ kia rybe tỹnydỹỹdu mahãdu bina ratyre watxiwãhãre. Ayreny‑ki rarewãhãu heka teerytenyte. \v 12 Aõna aõna wiwihikỹ, deytena wihikỹ, bedeòtiidỹỹna ayreny‑ki rewinyre kia Kristu deòdumy watximyhỹreki wahe. \v 13 Rybe tỹnydỹỹ òwyõ heka aribireny retaõhyyre. \p \v 14 Ihewoludu txu tahe aroramy arakemy ixidi watxireri. Inataõmy reywinyra aroramy arakremy wahe. Aribi nieruõ aritaõtyhy. Urile arawiòhenanyrenykremy adireny watxireri. Uladu riki heka tyby riyrubunyõtyhy. Tyby tahe uladu riyrubunymyhỹre. \v 15 Ibutumy idi watxireri heka arahukre arawiòhenanyrenykremy. Adeereny wylemy arihukre. Jiarỹ heka aluurenyre. Kaiboho aõbo tule waluurenykre? \v 16 Waòraru‑ki heka adee isiraõkre heka. Ihãrele tahe inybina wamy rarybemyhỹre: —Tii itxenadỹỹdu rare. \v 17 Wamahãdu tule aribireny ritaõtyhy ijõ. \v 18 Txitu reteònyraijõ ityhydỹỹdu seriòreõ‑wana. Tii aõbo aõ aribireny ritare? Aõkõre. Txitu wawesele heka tii rare. \p \v 19 Taõmysỹdỹỹna heka awiòhedỹỹnarenymy rare. Aõ wadi jiarỹ awiremy nohõtirenyõmy tuheka rarybereri adeereny. Deuxu, Kristudeewinamy heka tuu adeereny rarybereri heka. Deuxu kotxi heka adeereny rarybereri awiòhedỹỹrenymy. \v 20 Raberumahãre heka arehemynykreu, iwitxiramy atxibenybeke lau. Tule wadi iwitxiramy betehebenyke ixiweserenymy aõkõ. Ihãru, adebure. Aõkemy watxireri. Iny aõbina binamy wimy rarybemyhỹre. Iny ixidile rõhõtinyrerimy ihỹre mahãdu. Kia aroholakeki tahe wadee awiõre. Riyrubunymyhỹre. Riyrubunyõhyymyhỹre. \v 21 Raberuwãhãre heka arahinykre heka akotxireny iòhãru òraru‑ki. Aõna aõna witxira witxira òta òtamy rõhõtinymyhỹre, raraykynymyhỹre. Sõwemy heka riwinyre ta ixi‑txi tõhõti reaõhyymyhỹre kia riwinyretxi. \c 13 \p \v 1 Tahe ikonana txu roraludu heka jiarỹ rare. Inyõ aõbina binamy wimy rarybemyhỹreki waribi ihitxihitximy heka tuu rarybemyhỹre. Iny rimymyhỹre heka tuu robimyhỹre; tuu rarybemyhỹre. Wiweselemy heka tuu rarybekre. \v 2 Iny iòrarudimy rỹikre‑wana, ibutumy heka aõhõkỹmy rotỹỹnykre arehemynykreu. \v 3 Aõmy Kristu rybemy heka rarybekre. Tai bierybenykre. Aõmy warurudỹỹdure heka bierybenykre Kristu wahe. \v 4 Kristu heka itxeò‑ki rurure irururenyõ wahe. Jiarỹ warurunarenykõ òraru‑ki. Tahe Deuxu ratximyhỹre, iruruna‑di. Tii‑wana heka inyboho heka ratximyhỹrenyre iruruõmy. Tai awanarenyle watxireri, tahe tii‑wana Deuxu ruruna‑wana watxireri. \v 5 Ixi‑di heka betehebenyke. Bexiurihibenyke tyhyna‑di atxitenyterimy. Jesuisi Kristu awo‑ki ratxireri. \v 6 Kia terytenytemy, inatyhy. Tahe jiarỹboho inatyhymy aõna aõna riijerenyre. Kia aõbo teerytenyte. \v 7 Jiarỹboho rexitòenyrenywãhãrenyre. Òraruna widỹỹrenyõmykemy. Kaiboho aõwiwi biwinybenyke. Kia òbitimy watximyhỹrenyreki aõkõ, kiemy òbitimy boibenykemy. \v 8 Aõbo heka inatyhyna wiòhedỹỹnale rikiwinyrenyke. \v 9 Kaiboho arurudimy atxitenyteri‑wana heka, jiarỹboho warurudimy watxiwãhãrenyre, kia wadeereny awi rare. Rexitòenymahãrenyre kaiboho òbitimy matxibenybekemy, ywimy ahãbenykemy. \v 10 Tai heka adeereny ratyyritinyreri kiamy. Aribireny irehemy watxiwãhãre taheka arawiòhenanyrenyke. Arehemynykreu tahe timy heka aõhõkỹmydỹỹnanamy arõhõtinyõtyhy, kia waaõmysỹdỹỹna rare. Inynyrỹ dori iny wiòhedỹỹnarenymy nade. Iny aõhõkỹmy dỹỹnanamy aõkõ. \p \v 11 Arakre tahe waseriòreboho. Idi biwisỹnybenyke ibutumy òbitimy biwinybenykemy. Warybe‑ò heka boholabenyke. Wiwese weselemy maraykywydynanybenyke wiribihitximy aõkõ. Ywina‑di matximahãbenyke. Deuxuluuna heka tule akireny ratxikre. \v 12 Wii birybenymyhỹbenyke ityhydỹỹdu seriòre mahãduõ tai wiluumy atximahãbenyke. \v 13 Ibutumy Deuxu ijoi mahãdu heka adee rybe riwehityhynanyreri. \v 14 Jesuisi Kristu Inynyrỹ ruxetòena heka akirenykemy watxireri. Deuxu luuna aki rỹikre. Deuxu Tyytybytyhy awana rỹikre.