\id 1CO - Karajá NT -Brazil 2011 (DBL -2013) \h 1 ORITXI-Ò \toc1 1 Oritxi Hãwã Dohodỹỹna Mahãdu‑ò \toc2 1 Oritxi-ò \toc3 1 Co \mt1 1 Oritxi Mahãdu‑ò \mt2 1 Oritxi Hãwã Dohodỹỹna Mahãdu‑ò \c 1 \p \v 1 Paulo jiarỹ Deuxudeewimy deòdumy wãhãre, Jesuisi Kristu deòdỹỹna‑ki wahe. Jiarỹ waityhydỹỹdu seriòre Sòteni‑wana adee warybereny adiwahinyde. \v 2 Oritxi hãwã dohodỹỹna mahãdu‑ò heka watyyriti adiwahinyde, Jesuisi Kristu òbitidỹỹna mahãdu‑ò, Deuxu hõrõ mahãdu‑ò, hãwyy, hãbu‑wana, ibutumy Jesuisi Kristu ityhydỹỹdu mahãdu‑ò. Tii iny Iòlòrenymy heka ratximyhỹre. \v 3 Ruxetòena, ywina‑wana adeeren kanakemyidi watxireri, Deuxu iny tyby‑ribi, Jesuisi Kristu iny Iòlò‑ribi. \p \v 4 Deuxumy reàlàmy watxiwãhãre, Jesuisi Kristu adeereny ruxetòena diwahinydeki. \v 5 Ibutumy dori iribi tòerymy ahãte arybena‑di, erysydỹỹna‑di. \v 6 Kristu dee rybena akireny roimyhỹre. \v 7 Iribi awahidỹỹna rauhenyõreri, kaiboho dori Kristu deòsidỹỹnamy teraòmahãte. \v 8 Jesuisi arawiòhenanyhyy rarekre bededỹỹnana konana‑ò, tatxuu òbitimy ixiko‑ò, rexilamadỹỹnykemy. \v 9 Deuxu òbitihyyra. Tii aratobinyra Tariòre Jesuisi Kristu‑wana rarekremy, iny Iòlòrenymy. \p \v 10 Jiarỹ adeereny rexitòenyreri Jesuisi Kristunimy iny Iòlòrenynimy wiwese wimy wimy bityhynymy marybebenykemy. Wadee awiõre wiribi hitxi hitxidỹỹ. Wii bitotynytyhymy boibekemy adireny watxiwãhãre, araykyreny‑ki, aerysynareny‑ki. \v 11 Kaiboho waseriòre mahãdu, wimy taujõmotenyteri. Lòe hetowoludu mahãdu kia wako relyyra. \v 12 Inyõ wadee rarybemyhỹre. Ijõ mahãdu heka Paulo rityhynymyhỹre ihõrõ mahãdu wahe, ijõ heka Apòlo rityhynymyhỹre ijõ tasỹ Pedro rityhynymyhỹre, ijõ tahe Kristu rityhynymyhỹre. \v 13 Aõherewe, Kristu be iny rihitxihitxinymyhỹre. Paulo be itxeò nihikỹ tyre‑ki rurure adeereny. Pauloni‑di be rasebere. \v 14 Inyõ he ròratisebenyõre. Krispu, Kaiowanale tahe resebenyre. Tai tahe wabedesamy watxireri. \v 15 Kiamy ta heka inyõ rarybeke lau reijõnymahãre: —Jiarỹ Pauloni‑di rexisebenyre. \v 16 Tefana hetowoludu mahãdu adiratisebenyde. Inyõ reratisebenykeki wanohõti reaõhyyre. \v 17 Kristu dori aõsebedỹỹmy aõkõ diwateònyde Rybewihikỹmy rybemy. Bede erydỹỹna nihikỹmy rybemy aõkõ diwateònyde, Jesuisi itxeò‑ki lamana ariwòkemy aõkõ, kia inydeereny rurureki wahe. \p \v 18 Kristu itxeò rubumy ijyy heka ityhydỹỹdukõdu dee itxỹtena rare. Biu‑ò hedu mahãdu dee tahe, Deuxu ruru kia rare. \v 19 Kiamy tahe iritidỹỹna roire: ierysydu mahãdu erysyna‑di ariixãwidỹỹnyke. Bede erydu rayky‑di adiijõnykre. \v 20 Titxibo tahe bede erydu rare. Tyyritimy erydu heka titxibo rare. Titxibo tahe wiji dỹỹraxidu rare. Kabede ludu bede erysyna heka Deuxu‑ò itxỹtedỹỹna rare. \v 21 Bede bede ludu mahãdu rõhõtinyre bedeerytyhymy. Tai tahe Deuxu iximy rierynanyõhyyre. Kia tahe Deuxudeewire. Iny rybewihikỹmy rybe heka iny witxira‑ò itxỹtere. Kia‑di tahe Deuxu iny ritareri iny rityhynyreki. \v 22 Judeu mahãdu aõwiwi rỹikemy aõbo raremy ratxireri. Judeukõdu mahãdu bede erysydỹỹna‑di rarekemy riijemyhỹre. \v 23 Kristu itxeò‑ki lamanamy iny rarybemyhỹrenyre. Kia tahe judeu mahãdu riojinyre, judeukõdu mahãdu dee itxỹtena kia rare. \v 24 Tahe Deuxu rariròwysyna judeu tule judeukõ mahãdu‑ò heka Kristu erydỹỹna tule ruruna rare ihedỹỹnarenymy. \v 25 Deuxu itxỹtedỹỹnamy rybe hãbu bedeery ratyre rare. Deuxu iruruõkeki, tii hãbu ruru ratyre iruru rare. \p \v 26 Waseriòre mahãdu arariròwysyna‑di mohõtinybenybeke. Betehemy iny erysyna mahãdu‑ribi sõweõre, Deuxu rariròwysyna mahãdu. Dinodu mahãdu sõweõre, iny Iòlòtyhy mahãdu‑ribi sõweõre. \v 27-28 Deuxu heka aõna aõna itxỹtena ritare bedeeryhykỹ mahãdu riixỹrudỹỹnykremy. Aõna aõna ruruõ Deuxu ritare aõna aõna ruru‑di riixỹrudỹỹnykremy aõna aõna derare, aõ aõkõ rare Deuxu ritare aõ‑di aõ aõkõ‑ò riyjanykre. \v 29 Tai dorihe inyõ rexityhynykõkemy Deuxuko‑txi. \v 30 Kaiboho dori Jesuisi Kristu hõrõ toite. Tii heka inydee ibutumy rare: erysynamy òbitinamy, tamanamy, tarasanamy rare biu‑ò hena wahe. Deuxu kia ibutumy diwahinyde inydeereny. \v 31 Kia dori ritina rybe‑ki roire: —Inyõ rexiwowydynykeki, Deuxu‑ki rexiwowydynyke. \c 2 \p \v 1 Waseriòreboho aõ hãbu bede erynihikỹ wese aõkõ adeereny anade. Deuxu rybetyhydỹỹnanamy ararybekremy. Rybenihikỹmy heka rarybeõre. \v 2 Tii sohojile reeryre akireny rarewãhãu, Kristu itxeò‑ki lamanale wahe. \v 3 Akireny rarewãhãu waruruõmy rarewãhã, ixỹru brebu tahe riwamytatadỹỹnyre. \v 4 Wabedeerydỹỹna erytyhy rybesirahakỹ‑di aõkõ rarybereri iny rityhynykemy. Urile tahe Deuxu Tyytyby ruru‑di rarybewãhãre. \v 5 Hãbu erytyhydỹỹna aõkõ bityhynykemy adi wãhãre Deuxu ruruna tahe atyhynarenymy heka idi toite. \p \v 6 Ityhydỹỹdu umy‑ò bede erydỹỹna‑di rarybemahãre. Kabede aõmydỹỹnana bede ery aõkõ rare. \v 7 Kia tahe Deuxu erydỹỹna tyhyre. Kia heka hãbu mahãdu lau riwòmyhỹre. Juhu inydeereny riywinyre. \v 8 Kia bede erydỹỹna inyõ wiji Iòlòtyhy mahãdu rieryõre. Kia rierymyhỹkeki, Wanyrỹ wowydyna‑ribi itxeò‑ki ritamadỹỹnyõhyyre inihe. \v 9 Iwese Ritidỹỹna roireri wese rare: —Rue lobixiõhyymyhỹre, nohõti heka roholaõhyymyhỹre, inywo rieryõhyymyhỹre, aõbo Deuxu riwinyre taluuna mahãdu dee, tamy riwahinykremy. \v 10 Deuxu Tyytybytyhymy kia inyboho riteòwarixinyrenyre. Ityytyby ibutumy rieryre. Deuxu raykywo‑ribi aõ ritỹnynymyhỹre. \v 11 Inyle heka iny ixirayky rierykre, kawese tule Deuxu tyytybydile aõna aõna rierykre. \v 12 Bede aõmydỹỹnana aõkõ inydeereny wahisidỹỹdu rare. Deuxu Tyytyby tahe inydeereny wahisidỹỹdure. \v 13 Kiadile Deuxu wahisidỹỹna iny reeryrenyre. Kia iny reerydỹỹnanymahãrenyre hãbu bede erydỹỹna‑di aõkõ, Deuxu Tyytyby rybe‑di tahe reerydỹỹnanywãhãre. Kia iny retỹnynymahãre iny Deuxu Tyytybytyhy‑di mahãdu‑ò. \v 14 Iny Deuxu Tyytybytyhy‑di rỹiõra mahãdu dee Deuxu Tyytybytyhy aõmydỹỹna dera. Tamy itxỹte rare. Rierykõre. Deuxu Tyytybytyhydile iny rierymyhỹre. \v 15 Iny heka Deuxu Tyytybytyhydikeki ibutumy rierymyhỹre. Inyõ tahe tuu aõmy tuu irybeõna. \v 16 Ryberiti‑ki roire: —Mobo tahe rieryre Wanyrỹ rayky, mobo tamy aõ ritỹnynykre inyõ aõbo? Inyboho Kristu rayky ijõdire, iwesele raraykynymyhỹre. \c 3 \p \v 1 Waseriòreboho adeereny rarybeõhyyre hãbu Deuxu Tyytybytyhy‑di rỹira wesemy. Hãbu òrarudu wesemy rỹirawesemy adeereny ararybeke. Uladu wesemy Kristutyhydỹỹ‑ki rỹira wesemy adeereny rarybere. \v 2 Huỹsy‑di òedỹỹ araerynadỹỹnyrenyreu rỹsỹnatere wesemy aõkõ erydỹỹnasiramy aõkõ rybe. Kia rỹsỹna rỹsỹmy texiywinyõtenyte. Wiji tule texihumy aõkõ toitenyte. \v 3 Òrarudu wesemy dori ahãtenyte. Ihãrumy, ijàmy atximyhỹtenyte. Tai tahe òrarudu mahãdu wesemy ahãte ityhydỹỹdukõdu mahãdu wesemy ahãtenyte. \v 4 Inyõ rarybekeki: —Jiarỹ Paulo erydỹỹnay‑ki rare. Ijõ rarybekeki: —Jiarỹ Apòlo erydỹỹnay‑ki rare. Tiiboho ityhydỹỹdukõdu mahãdu wesemy ihỹrenyre. \v 5 Aõbohe Apòlo, aõbohe Paulo. Deuxu deòdu heka inyboho roire. Inyribireny tetyhynymy teerymahãtenyte. Iwese Deuxu iny sohoji sohoji‑ò aõmydỹỹna riwahinyre wese, tai tetyhynytenyte. \v 6 Ta jiarỹle rybemy rarybere iny aõty ribòrònymyhỹre wese, Apòlo rybe ritỹnynyre iny alòbòròna ribenymyhỹre wese rituunyre. Deuxule tahe idimyhỹre iwese alòbòròna riumydỹỹnymyhỹre wese. \v 7 Tai tahe tòbòròdỹỹdu aõ aõkõ rare; ituudỹỹdu tule aõ aõkõ rare. Deuxule aõwedu wedu heka rare. Tiile ityhydỹỹdu widỹỹdu nihikỹ rarekre. \v 8 Tòbròdỹỹdu ituudỹỹdu‑wana sohoji wesemy ihỹrenyre. Sohoji sohoji tauri wahisidỹỹ ritakremy, iwese sohoji sohoji raaõmysỹdỹỹmyhỹre wese. Wiwana dori Deuxu dee iny raaõmysỹdỹỹmyhỹre. \v 9 Inyboho heka Deuxu wiòhedỹỹdu mahãdu roire. Kaiboho tahe Deuxu oworu wese toite. Iwese tahe Deuxu heto wese kaiboho toite. \p \v 10 Heto widỹỹdu deyrewe wese retelenyre. Ibutumy Deuxu ruxetòenamy kia rewinyre. Juhumana retidire idi tahe itira ityre reòdònyra. Ywimy biwinybenykre. Awimy bitamadỹỹnykemy. \v 11 Jesuisi Kristu juhumana wese heka rare, inyõ tiile tarasadu wahe ijõ manaõ teròwymy ritidiõtyhy. \v 12 Ibutumy juhumanatyre‑ki relereri. Ijõ womati tỹrỹrỹhỹkỹ, ijõ prata‑di ijõ manatỹny‑di, ijõ òwòru‑di, ijõ òteti‑di, ijõ horeru‑di. \v 13 Kia txuu Kristu txu wahe riteòsinykre aõdibo sohoji sohoji raaõmysỹdỹỹmyhỹre heòty dori riurihixinanykre. Aõhebo iny rotỹỹnymyhỹreki. \v 14 Juhumanatyre‑ki iny aõmydỹỹna rỹikeki, tii uri iwahisidỹỹnana ritakre. \v 15 Iny aõmydỹỹna rasõkeki tii ròõnodỹỹkre. Ihãre tahe tarasana ritakre heòtyroobymy wahe. \p \v 16 Kaiboho Deuxu heto wesemy toitemahã. Teeryõte aõbo. Deuxu Tyytybytyhy heka aworeny‑ki rasỹnymyhỹre. \v 17 Inyõ Deuxu heto wesemy rahukeki, Deuxu tii rihukre, Deuxuheto dori rare. Kia tahe kaiboho toite Deuxu heto lytytyhy rare, ihõrõtyhy wahe. \p \v 18 Ixi itxenadỹỹõmy, inyõ bedeerymy ixi‑di rõhõtinykeki, raitxỹteke tai tahe bedeery inatyhy‑ki rareke. \v 19 Kabede bede eryna tahe Deuxu dee itxỹtena rare. Kia Ritidỹỹna‑ki tahe roire: —Bede erynadu tyhy tabedeerydỹỹna‑ki Deuxu‑ò ròõnodỹỹre. \v 20 Ijõ Ritidỹỹna‑ki roire: —Wanyrỹ, bede erydu rayky rieryre. Kia raykywi aõ aõkõ rare, rybetyhy aõkõ. \v 21 Iny aõmydỹỹnana‑di ixiwowydydỹỹõmy, ibutu dori ahõrõ rare. \v 22 Paulo, Apòlo, Pedro, bede, umy, rubu, aõmydỹỹna wijina, aõmydỹỹna bede kanakre, ibutumy ahõrõ rare. \v 23 Kaiboho Kristu hõrõ toite. Kristu Deuxu hõrõ rare. \c 4 \p \v 1 Inyboho Deuxu deòdu roire, ibutumy idi mohõtinybenyke tii inykireny ihỹre. Inyboho dori Deuxu aõmydỹỹnana erykõdu tỹnydỹỹdu roire. \v 2 Deuxu tỹnydỹỹdu òbitihyky rarekemy. \v 3 Wadi rõhõtinykeki awimy aõbo ibinamy aõbo kia tahe wadee aõ aõkõ rare. Aõbo dohodỹỹ tỹnydỹỹdu mahãdu wadi rohõtinyke kia wadee aõkõhykyre. Jiarỹ tahe ixi‑di dehumy rahõtinyõhyymahãre. \v 4 Jiarỹ reeryõre inyõ aõbinamy wadee rexiwonyke warayky wadee òbiti rare. Tahe ihãrele òbitimy iko‑ki rare. Wanyrỹ tahe wadi timy rõhõtinyke. \v 5 Kia tahe wiji idi timy nohõtiõmy. Jesuisi nonanako‑ki. Tii tahe kanakreu, ibutumy wasimy aõ rỹira ritỹnynykre, ibutumy iny raykymy rỹira ritỹnynykre. Kia txule ibutumy iny tabedeòby ritakre Deuxu‑ribi. \p \v 6 Kia aõna aõna wawese riwawesenanyreri. Apòlo wese tule rewesenanyreri. Kaiboho dori bierybenykemy kia: ierysydỹỹrenyõmy aõbo iritidỹỹnawo‑ki ihoõre. Kia wese keki, ijõ tỹnydỹỹdu ijõ ratyre ryiõtyhy. \v 7 Mobo iny wiribi iwitxiramy ihỹre. Aõbohe akire Deuxule aõwiwi adee riõre. Ibutumy iribi tetateki tahe aõherekibo axiwedere. \v 8 Kaiboho ibutumy aõ ijõdire. Tatyhytenyte, iòlò wesemy taditehemynyte iny arawiòhenanyrenyõre. Wadee awire kaiboho iòlòmy ahãtenyte. Tai jiarỹboho awana ariòlònykre. \v 9 Kiamyre òsana. Deuxu dee heka inyboho deòdỹỹna mahãdu rurukrerke mahãdu roire ibutuko‑txi, ỹjuko‑txi, hãbukò‑txi. \v 10 Kristu òraru‑ki itxỹtewesemy jiarỹboho roire. Kaiboho Kristu erydure riki. Jiarỹboho warurukõrenyre. Kaiboho orarudirenyre jiarỹboho inyõ waluurenyõre. Kaiboho tahe ibutu luuna toite. \v 11 Ihãre tahe wiji ramamy, bemomomy, tykyõmy rekoamyhỹre. Tule sỹywisidỹỹna rỹiõre. Tule jiarỹboho wahãwã òbiti ihokõre. \v 12 Ihãre inyboho naaõmysỹdỹỹmyhỹde iny debò‑di irukemy. Inyõ inydeereny aõbinamy rarybekeki, awilemy inyboho rirawyònymyhỹre. Inyõ aõsirahakỹle inydee riwinykeki, aõmy rybeõmyke. \v 13 Rybebinamy inyboho dee reakeki, ihãrele Deuxumy tamy rarybemyhỹre. Rỹnysityby wese inydireny tiiboho retehemyhỹre, iijese ijese wesemy. \p \v 14 Kia ròritidỹỹreri aixỹrudỹỹrenymy aõkõ, tahe wiòhedỹỹdumy retirỹreri binadỹỹna lau, iwese inytybyõ tariòre rierynanyre wese. \v 15 Tahe sõwemy Kristu‑ki bede erydỹỹdu rỹire. Sõwemy aõkõ bobohomy rỹirenyre. Kristumy heka jiarỹ sohojile borenymy rare. Rybewihikỹ erysyna‑di dori borenymy rãire. \v 16 Kia dori kaiboho wawesemy boibekemy adireny watxireri. \v 17 Tai Tximòtxi reteònyre adeereny. Tii wariòre luu wesemy ratxire. Tii òbiti rare Wanyrỹ‑ò. Tai watxi õhõtireny reake iwese Jesuisi Kristury wese rariamyhỹreki, tule iwese reerynanyre wese ibutu dohodỹỹna hetowo‑ki. \v 18 Inyõ ixiwowydymy ixidi rõhõtinymyhỹ iwese arura‑ò araõreki. \v 19 Wanyrỹdeewikeki arakre wylemy arorareny‑ò. Tai arierykre ixiwowydymy nohõtidu irybe sohojile aõkõ arierykre, aõhebo rotỹỹnyre tule arierykre. \v 20 Deuxu òlòna heka rybe sohojile aõkõ rare, rurutyhy heka rare. \v 21 Aõbo tahe awityhyre òhòte‑di adehemyny aõbo, ada luuna‑di ywina‑di adehemyny aõbo? \c 5 \p \v 1 Dohodỹỹna mahãduy‑ki òrarutyhy‑di riki toite kia tahe rare: hãbuõ heka tybyhãwyytyby‑wana roire. Kia òraru tahe ityhydỹỹdukõdu mahãdu riòludunyõhyymyhỹre. \v 2 Kia hyyle ixi‑di aõ aõkõ tõhõtinymyhỹte. Aõherekibo bede teòtiinyõtenyte tahinyõmy idi texitòenyõhyytenyte. Hãbu kia riwinyre, ityhydỹỹdu mahãduy‑ribi biòlòdỹỹnyke. \v 3 Jiarỹ akyreny‑ki watxiõrerihãre, tahe warybetyytyby awanareny ratxireri, iwese jiarỹ awana ratximyhỹre wesele. Tahe wadohodỹỹna ariwahinykre kahãbumy ibinamy riwinyremy. Tahe ityhydỹỹdu ributunykeu, \v 4 warybetyytyby akireny rỹireu, Jesuisi Kristu ruru akireny rỹireu, kahãbu Satanasi‑ò biwahinybenyke. \v 5 Tai kahãbu umy Satanasi‑ò biwahinybenyke ityytyby tahe rahenykre Wanyrỹ Jesuisi kia nonanatxu‑u. \v 6 Arybe iximy wydy awi aõkõ rare. Taholaõtenyte aõbo kia rybe‑ò; iuri ibutere paõ widỹỹna sõwemy rauridỹỹra uridỹỹna heka òraru wese heka rare. \v 7 Idi behubenyke iuri hitxina‑di, tahe paõ iuriõmy rỹirekre wese boibekemy òbitimy, Kristu tule budòeni xiwedỹỹna wesemy inydeereny rurure, iny Pascoareny worana bedehesi dorihe rarỹỹnymy rare. \v 8 Tai tahe ixena roxina rikiwinyrenyke. Paõ iuri‑di ryiõmy rakatximyhỹreny. Kia uri paõ òraruihetxina wese rare. Paõ tỹmyra, òbitire, inatyhyre, tii rikiyrenyke. Kia tahe rare òbiti widỹỹna wahe. \p \v 9 Adeereny watyyriti rewahinyre òrarudu mahãdu roo‑ki risiõmy, òtadu mahãdu‑wana boiõkemy. \v 10 Ibutumy òrarudu mahãdu‑ò aõkõ adeereny rarybere. Iny ibina mahãdu, wasidu mahãdu, Deuxutyhy luukõdu mahãdu. Kia‑wana noõrenymykeki, bede‑ribi ihyyle bexihitxinyke. \v 11 Wiji watyyriti kia wese rewahinyre. Ityhydỹỹduy‑txi ròtedu òrarudu rarehyykeki, kia roo‑ki risiõmy tule iny ibina mahãdu, Deuxutyhy luukõdu, ujõmomy rybedu, wasidu, axaxa momodu, kia mahãdu‑wana tahe byreòmy. \v 12 Ityhydỹỹdukõdu mahãdu ywisidỹỹdu aõkõ jiarỹ rare. \v 13 Deuxu dohodỹỹdukõdu mahãdu hitxidỹỹdu rarekre. Deuxu Ryberiti‑ki roire: —Òrarudu ay‑ribi biòlòdỹỹnyke. \c 6 \p \v 1 Iny ityhydỹỹduõ widee raurenanykeki, aõbohe awire? Erysydu‑ò rikidy aõbo ada ityhydỹỹdu mahãdu‑ò rybeke aõbo? Uritere ityhydỹỹduòle marybekre. \v 2 Ityhydỹỹdu mahãdu bede bede mahãdu ierysydỹỹkre. Kia teerytenyõta aõbo. Ityhydỹỹdu mahãdu bede bede mahãdu ierysydỹỹkeki, aõna aõna iyja tahe teeryõtenyte timy rasỹdỹỹnykemy. \v 3 Tahe inyboho ỹju aõmydỹỹnana rikieryrenykre. Kiakeki iratyre kabede aõmydỹỹnana rakieryrenyhyyke. \v 4 Erysydỹỹnana ijõdikeki, aõherekibo erysydu ityhydỹỹdukõdu‑ò radymyhỹre. Ityhydỹỹdule aõtxi awire. \v 5 Kia heka adeereny ixỹruna rare. Hãbu erysydu ityhydỹỹdu mahãduy‑ki ratxiõre aõbo ierysydỹỹ‑ki. \v 6 Erysydu ijõdihãre ta ityhydỹỹdu seriòre wii ridyke aõbo ityhydỹỹdukõdu erysydu‑ò, kia awiõre. \v 7 Ityhydỹỹdu wii ridykeki, kia tahe iaõ bede eryõmy rare. Inyõ adeereny aõmy rotỹỹnykeki, urile tahe aõhõkỹmy rotỹỹnykre. Kia heka Inynyrỹ‑ò òbitire. \v 8 Kaiboho ityhydỹỹdu hãre aõhõkỹmy wii tesỹnymahãtenyte. \v 9 Òrarudu mahãduõ‑ò, Deuxu Iòlòna uri riwahiõtyhy. Kia teeryõtenyte, iny ywimynoduõ, Deuxutyhy luukõdu, wiriòrese‑ò òtadu, hãbu hãwyy wese rexiwahinymyhỹre ijõ hãbu‑ò. \v 10 wasidu, ixidee imynymy nohõtidu, axaxamomodu, jei jeimy rybedu, inywitxira aõmydỹỹnana wydydu, kia‑ò Deuxu Iòlòna uri rawahiõtyhy. \v 11 Kaiboho heka juhu kia wese toite. Wiji tahe iny Iòlò Jesuisi Kristu, anasuhode, anaixãwidinyde anatade Deuxu Tyytybytyhy‑di. \p \v 12 Ibutumy ariwinyke ixidee wikeki ibutumy aõmydỹỹnana tahe iwidỹỹ awiõre. Ibutumy arotỹỹnyke ixidee wikeki, aõ aõkõ tahe waumy‑di rarekemy raremyhỹ. \v 13 Rỹsỹnaheka weryri‑ò ralòmyhỹ kia‑ò heka ihỹmyhỹre. Kia heka Deuxu wiwanale rahukre ikonana‑ò. Umy heka òraru‑ò sohojile aõkõ rỹire. Deuxu umydikemy dorihe riwinyre. \v 14 Deuxu Inynyrỹ riixixanyre rubu‑ribi. Tule iny kidiixixanykre taruru‑di. \v 15 Iny umy heka Kristu rareasa rare. Kia aõbo teerytenyõte? Kabe Kristu rareasa aderana‑wana rabutukre, aõkõrehe. \v 16 Inyõ hãbu aderana‑wana roikeki, sohoji umyhyyle wiwana roireke. Kia teerytenyõte aõbo? Kia Tyyriti Iritina‑ki roimyhỹre, hãbu hãwyy‑wana sohoji umyhyyle wiwana roireke. \v 17 Moo Wanyrỹ‑wana ributunykeki, sohoji Deuxu Tyytybyle rareke. \v 18 Òraru‑ribi teòrehemy atximyhỹbenyke Ijõ òraru inyõ riwinykeki umywo‑ribi nodu aõkõ rare. Òta òta òraru tahe inyõ riwinykeki, kia ixiumy òludu òraru‑di reake. \v 19 Aumy Deuxu Tyytybytyhysỹ rare. Kia aõbo teeryõte? Deuxu rexiwahinyre awo‑ki rasỹnyhyymy rarekremy. \v 20 Kaiboho aumy wedu aõkõ atxitenyteri. Jesuisi Kristu adee rurureki. Tii òwynihikỹ‑di anadyde, Kia tahe aumyreny‑ki Deuxu‑ò beàlàbenyke, òbitimy bexisỹnyke aumyreny‑di. \c 7 \p \v 1 Atyyriti dỹỹraxi rerawyònyreri. Kia rare: hãbu hãwyy‑ò aderexiõhyykeki, kia heka awire. \v 2 Hãbu tahãwyydihyyle rareke, tule hãwyy tahãbudihyyle rareke òta òta òraru dori sõwereki. \v 3 Hãbu tahãwyy‑ò umy wahisidỹỹna tamy riwahinyke. Hãwyy tahãbu‑ò umy wahisidỹỹna riwahinyke. \v 4 Hãwyy taumywedu aõkõ rare, ihãbu iwedure. Tule hãbu taumywedu aõkõ rare. Ihãwyy iwedure. \v 5 Wiòmysadỹỹõmy. Urile rexitòenykemy aõutxu‑ò wii riòmysanykre. Urile ixideewimy wiwana ratxike. Idi wiwana roikre Satanasi riixiranyheny bededỹỹnana riijereki. \v 6 Kia warybe bede ywina aõkõ rare. Urile wadohodỹỹna rare. Adee awikeki, tuu bityhynybenykemy. \v 7 Ibutumy hãbu wawese rỹirakeki, awire. Iny sohoji sohoji tahe, Deuxu bede ywisidỹỹna tamy riwahinyra ijõ wiribi lahitxi ihỹre. \p \v 8 Ixihy mahãdu‑ò wytese mahãdu‑ò wadohodỹỹna rewahinyre: wawese hyy rỹirakeki, awire. \v 9 Ixiweduõkeki, tahe boikre, tii arasahyy mabekelau. \v 10-11 Hãbu hãwyymy heridu‑ò warybe rewahinyra, tahe warybe aõkõ rare, Wanyrỹ rybe. Kia rare: Hãwyy uritere tahãbu ririõhyyke. Hãwyyõ tahãbu‑ribi rexihitxinykeki, ijõ‑wana roiõke ada tahãbuwanale ixyby roike. Tule hãbu uritere tahãwyy risiõmy. \v 12 Ijõ‑ò warybe rewahinyra Wanyrỹ rybemy aõkõ: Ityhydỹỹdu seriòre ihãwyy ityhydỹỹdukõdukeki, uritere iatysyõmy hãwyy tii‑wana rarekemy ratximyhyreki. \v 13 Hãwyy ityhydỹỹdu ihãbu ityhydỹỹdukõdukeki, tule uritere iatysyõmy tahãwyy‑wana rarekemy ratximyhỹreki. \v 14 Hãwyy dori ta hãbu ityhydỹỹdukõdu riòbitinymyhỹre rityhydỹỹnymyhỹ tii‑wana ratximyhỹreki. Hãwyy ityhydỹỹdukõdu iwesele ta hãbu risỹnyre. Aõkõkeki ariòre ityhydỹỹdukõdumy raremyhỹ. Ka tahe rityhynyreri. \v 15 Ityhydỹỹdukõdu resekeki ixinamy rake. Kia wesekeki, ityhydỹỹdu ritaamy aõkõ ihỹre. Kaiboho ywina‑di boibekemy Deuxu ratximyhỹre. \v 16 Hãwyy, teeryte ta hãbu rityhynykre aõbo, ada aõkõre aõbo? Aõkõ, teeryõte. \p \v 17 Iwese Deuxu iny sohoji sohoji rihitxihitxinyre wese, boibemahãke. Iwese atximahãtenyte wese Deuxu anatadenydeu kia wese boibeke. Kiamy heka reerynanymahãre ibutumy dohodỹỹna‑ki. \v 18 Inyõ notyky resyna‑di bityhynykeki, kaweselemy mabeke. Inyõ õtyky resyna‑di aõkõ bityhynykeki, juhuu tatemahã wese mabeke, notyky resydỹỹõmy. \v 19 Notykyresy aõ aõkõ rare, ityky resykõ tule aõ aõkõ rare. Deuxu bede ywina ywidỹỹna, kia heka aõ wihikỹ rare. \v 20-21 Iwese Deuxu ibutumy iny ditade wese, juhu widỹỹnalemy mabeke. Deòdumy aõbo tetyhynyte, tahe tuhyymy mabeke. Awedudeewimy bexihukeki tahe, idi make araokorore‑ribi bohonykeki, tahe make. \v 22-23 Deòduõ‑ò Deuxu ritakemy rarybekeki, tahe rityhynykeki, tii raòkòrò‑ribi rohonyra Deuxu rue‑ò òkresyõ mahãdu rityhynyrenykeki, tiiboho deòdu roire. Deuxu aradyra òwyhykỹ‑di tai tahe hãbu deòdumy aõkõ boibeke. \v 24 Ityhydỹỹdu seriòre, iwese atximahãte wese adee tarasanamy Deuxu rarybereu, kia wesele boibeke. \p \v 25 Ijadòma‑ò bede ywinamy Wanyrỹ Deuxu tarybe diwahinyõde. Ihãrele wadohodỹỹna adee ariwahinykre kialemy. Deuxu dori tatòenamy riwaòbitinyre. \v 26 Aõhebo kowa rotỹỹnyre, awi aõkõ rare. Kia tahe aratohonykre: Iwese iny ratximyhỹre wesehyy, boibeke. Tii tahe wadee awire. \v 27 Kai aõbo hãwyymy heridu tate. Tahe ixihitxidỹỹmy nohõtiõmy. Kai aõbo hãwyymy heridu aõkõ tate. Tahe hãwyymy herimy nohõtiõmy. \v 28 Tahe hãwyy‑wana boikeki. Tii òraruna aõkõ rare. Tule ijadòma roikeki tule òraruna aõkõ rare. Ibutu iny heridu iaõmydỹỹ‑ki aõhõkỹmy rotỹỹnyrenyke. Ilau jiarỹ adeereny rarybere inyõ aõhõkỹmy rotỹỹnyheny. \v 29 Bededỹỹnana he iòhòre. Tai tahe adee rarybere waseriòreboho, inyõ heridu ixihyno wese ratxikemy. \v 30 Iny bedewomy ratxirerí, ixibedewodỹỹ‑ribi tõhõti rosake. Iny deysamy ratxirerí, deysa‑ribi nohõti rosake. Inyõ aõ riwymyhỹré, ihokõ wese rotỹỹnyke. \v 31 Kabede aõna aõna kai bierysynanykeki iwese ierysydỹỹõmy bisỹnyke. Kia aõna aõna ibutumy ituekre. Bededỹỹnanahe aõwesele rexihukre. \v 32 Ixiraõmy ahãbenyke, kiamy tahe adee watxiwãhãre. Inyõ heridu aõkõ Deuxu aõmydỹỹna riywinymyhỹke, iwese Deuxudeewimy ratximyhỹkemy. \v 33 Iny heridu heka bede aõmydỹỹna riywinymyhỹre, iwese tahãwyydeewimy ratximyhỹkemy. \v 34 Kiamy rihitxinyre. Hãwyy tule heridu aõkõ Deuxu aõmydỹỹna riywinymyhỹre taumy Deuxu Tyytybytyhy òbitidỹỹmy. Hãwyy heridu tahe bede aõmydỹỹna‑di rõhõtinymyhỹre tahãbudeewimy riywinykemy. \v 35 Kia aratohodỹỹnyra adeerenywikremy. Kaiboho arataaõtyhy. Urile anawiòhenanymahãde Deuxu iòhòmyhỹreki. Iòkõramy ibutumy arahenyrenykemy watxiwãhãre. \p \v 36 Ijadòma tibiedỹỹdu tatibiena‑õ òbitimy aõkõ risỹnymy rexinohõtinymyhỹre. Ijadòma tahãbumy herina bede‑ò rehemynyre. Tahe tatibiedỹỹna‑di inyõ‑wana roikemy idi ihỹre, ixinamy roike. Kia òraruna aõkõ rare. \v 37 Weryrybò heriõkemy rarurunykeki, tii tahe awire. Tii dori irurudire iheridỹỹnyke heny. Tii ixiumy wedu rare. \v 38 Tahe riheridỹỹnykeki, tii awire. Tule riheridỹỹnyõkeki, iratyretyhy awire. \p \v 39 Hãwyy hãbu‑wana rỹihyyke hãbu irumy. Rurukeu tahe hãwyy aõtxile roike. Urile Wanyrỹ Deuxudeewimy. \v 40 Tahe wytesetyhymy ratxihyykeki, teysamy rỹikre. Tuheka jiarỹ rahõtinyreri. Deuxu Tyytybytyhy wawo‑ki ratxirerimy idi rahõtinyreri. \c 8 \p \v 1 Katahe adeereny ararybekre: Suritxoo‑ò rỹsỹna xiwedỹỹnamy. Inyboho ibutumy bedeery roire. Bede ery iny aõnityhymy rixinohõtinyre. Luuna tahe inywiòhedỹỹdure. \v 2 Inyõ aõerysydumy rexinohõtinykeki tii aõwihikỹ rieryõre. \v 3 Inyõ tahe Deuxu luukeki, Deuxu tii rierymyhỹre. \v 4 Kaa rỹsỹna suritxoo‑ò xiwemy rawahimyhỹre. Kia tahe aritỹnynykre. Inyboho rieryrenyre suritxoo aõ aõkõ rare. Sohojihyy heka Deuxu rare. \v 5 Iny deuxu aõ òta òtalemy rininimyhỹre biu‑ki, bede‑ki. Iwese deuxu sõwemy ihỹre wese wedu sõwe rare. \v 6 Inydeereny Deuxu sohojile rare. Inytybyreny. Tii ibutu aõna aõna riwinyre. Tamy inyboho roire. Tule inydeereny Wanyrỹ sohojile rare, Jesuisi Kristu. Tii ibutu widỹỹdure. Tii ratximyhỹre xiery inyboho ratximyhỹrenyre. Tamy inyboho roire. \p \v 7 Tahe ibutumy kia iny rieryõre. Iny sõwemy suritxoo iny reòwarimy rỹira. Tii riki ixiwenadumy riroxikeki, tai òraruna tuu relemyhỹre. \v 8 Rỹsỹna aõkõ riwatyhenyrenyra Deuxu‑ò. Tai roxiheny rỹire. Rikirỹsỹrenyõkeki, rikiõnonyrenyõtyhy. Rikirỹsỹrenykeki, aõ rikitarenyõtyhy. \v 9-10 Bexiebenyke. Urile ityhydỹỹdu aokõdu ixihe‑ki iatysyõmy, aurihixinahe‑ki. Suritxoo hetowo‑ki inyõ umy robikeki teroxiterimy, tii tule ijõ rỹsỹmy rexiwonyre, xiwe rỹsỹmy. \v 11 Tai tahe aòraru‑ki aseriòre atyhyna‑ki òraruna‑txi resekre. Tamy Kristu tarasamy rurure. \v 12 Kiamy ityhydỹỹdu seriòre‑ò taòrarunyteki, tule Kristu‑ò texiòrarunyte. \v 13 Tai rỹsỹna òraru‑ki ityhydỹỹ‑ki waseriòre òraruna‑txi resekeki, jiarỹ kia rỹsỹna ariroxiõtyhy, waseriòre òraru‑ki. \c 9 \p \v 1 Jiarỹ adeereny rexihyymy watxiwãhãre. Jesuisi teòdỹỹnamy jiarỹ watxiwãhãre. Jesuisimy, Inynyrỹrenymy rabiõremy tahõtinymahãtenyte aõkõ, Jesuisimy rabire. Waòraru‑ki kaiboho ityhydỹỹdumy toite. Deuxu dee waõmysỹdỹỹ òraru‑ki ayreny‑ki. \v 2 Inywitxiraõ‑ò òsana Deuxu deòdỹỹnakõmy watxiwãhãre. Adeereny tahe inatyhymy Deuxu teòdỹỹnamy wãhãre kaiboho dori wateòdỹỹna urihixinamy ahãtenyte Deuxu dee. \p \v 3 Kia tahe warawyòdỹỹna rare iny witxiraõ‑ò: \v 4-5 Jiarỹ ariroxikeki, ariõkeki, tai aõkõhe awilere. Ityhydỹỹdu hãwyyõ‑wana, wawana aridykekõ aõbo awileke. Kawese ibutumy Deuxu teòdỹỹna mahãdu rotỹỹmyhỹre, tule Jesuisi seriòre, tule Pedro. \v 6 Jiarỹ, Banabewanahyyle raaõmysỹdỹỹwãhãre iny aõreny tarasanamy. Kia rikirirenykeki, awikeki, aõbo. \v 7 Inyõ aõbina‑ò rakeki, ta aõ aõbo riòwynyke? Aõkõre. Inyõ oworumy uva bederaty ribrònyke‑wana, bederatyõ aõbo ritòleke. Inatyhymy inyõ teòte asi‑ò riyrubunymyhykeki, ihowỹsymy aõbo riõmyhỹke? Kohe, riõmyhỹke. \v 8 Kabexe hãbu wese aõbo jiarỹ rarybereri? Tule tahe bede ywina tyyriti aõbo riritinymy rỹimyhỹre. \v 9 Moisesi bede ywina ritidỹỹna‑ki rỹimyhỹre: —Broreniry itaaõmyhỹ maixõmo tyre rariamy risymyhỹreu. Deuxu aõbo broreni riwotòenymyhỹre. Aõkõre. \v 10 Tahe waòrarureny‑ki aõbo kia rarybere. Kohe. Inyõ ròbròmyhỹreu, iyremy ritakemy rõhõtinymyhỹre. Tule inyõ riòròmyhỹreu, ijõõ ixidee ritakemy rõhõtinymyhỹre. \v 11 Deuxu Tyytybytyhy aõmydỹỹnanamy adeereny anaerynanykeki, idi aõna aõna aribireny aritaleke, aõbo? Kia aõnityhyre aõbo? \v 12 Iny witxira aõ aribi ritake‑wana, jiarỹboho iratyre iu aròtarenykemy arotỹỹnyrenyke. Tahe tiu ròtaõhyyre. Deuxu Rybewihikỹ tỹnydỹỹna ariokòròõtyhy. Tai ibutumy aõ witxira witxira riòludunywãhãre. \v 13 Dohodỹỹna heto deòdu irysyna ritamyhỹre dohodỹỹna heto‑ribi. Xiwe dinodu aõ rỹsỹna ritamyhỹre xiwena‑ribi. \v 14 Kia wese Deuxu rarybere; inyõ Rybewihikỹ ritỹnynykeki, ibutumy aõmy reamyhỹre ritamyhỹre, Rybewihikỹ aõmysỹdỹỹbro‑ribi. \v 15 Tahe jiarỹ aõ aribi retaõhyyre tule kia reritinyreri aõ aritakemy aõkõ aribireny. Warybe inyõ riõnonykemy aõkõ watxiwãhãre iko‑ki tahe arurukre. \v 16 Jiarỹ Rybewihikỹ retỹnynymahãre, rexierymahãre dori aritỹnydỹỹke. Kia heka aõhõkỹ aõkõ waloosònadikemy rare. Rybe aritỹnynyõkeki, heka aõbinatyhyõ wadee kanake inyhe. \v 17 Ixidee wimy Rybe aritỹnynymyhỹkeki, tai ki aritakre. Ixideewimy aõkõ aritỹnynyke‑wana, ihãrele tahe itỹnydỹỹmy iwahisidỹỹna wadee roire. \v 18 Kiake‑wana, timybo wawahidỹỹna ihỹre. Kia heka rare. Rybewihikỹ tỹnydỹỹ‑ò arexiòwynyõtyhy. Aõbo inatyhymy wahõrõre, retaõhyywãhãre. \p \v 19 Jiarỹ inydeòdumy aõkõ rarehyywãhã. Tahe iximy rexideòdunyre sõwemy iny òraru‑ribi aritakemy. \v 20 Judeu mahãdu‑ò judeu wesemy jiarỹ rexisỹnyre, judeu mahãduõ dori òraru‑ribi aritakemy idi watxireri. Moisesi bede ywina yrubudỹỹdu mahãdu dee ixiwesemy rexisỹnyre iòraru‑ribi dori aritakemy. Urile jiarỹ kia bede ywiny rubudỹỹna aõkõ rare. \v 21 Bede ywina aõkõ mahãdu dee ixiwesemy rexisỹnyre. Urile Deuxu bede ywina dire jiarỹ Kristu bede ywina yrubudỹỹdu jiarỹ watxiwãhãre. Kia iòraru‑ribi aritakemy jiarỹ rexisỹnyre. \v 22 Irurukõdu mahãdu‑ò waruru aõkõ wesemy rexisỹnyre, irurukõdu mahãduõ ritakemy. Ibutu iny deewesemy rexisỹnymy rarewãhã, aõtxile tiibohoõ aritakemy iòraruna‑ribi. \v 23 Ibutumy rewinyre, Rybewihikỹ dee iwiòhedỹỹdukemy ixi‑di wãhãre. \p \v 24 Ijarana ròhònykeu ijaramy ijaranadu sohojile ròhònyra. Tiile wahidỹỹna ritake. Kaiboho maijarenybenyke tii bitakemy. \v 25 Ibutumy ijaradu ixidi rorenymyhỹre aõikõkõmy rexierynanymyhỹre. Kia riwinymyhỹ wahidỹỹna ritakemy. Kia wahidỹỹna retybykre. Inydee wahidỹỹna tahe retybyõtyhy. \v 26 Jiarỹ kawesemy raijaranyre aõ aritakemy. Axiò ijesumy resuwãhãre yhyle rehetenyreri wese aõkõ. \v 27 Waumy‑di ròrenyhyywãhãre. Wadeòdu wesemy waumy resỹnyre. Tai dori resỹnyre. Jiarỹ inyõ‑ò Rybewiwihikỹ aritỹnynykeki, ywimy dehudu wesemy aõkõ arareke, adehuky‑ribi riwata lau. \c 10 \p \v 1 Boholabenyke weseriòre ityhydỹỹdu mahãdu. Inytybyreny kia biuwetyky nonoe rawo‑di roimyhỹ. Tule ahobesòhòkỹ rawo‑di reuròrenyre. \v 2 Moisesi, iwedu, ibutumy aho‑di nonoe‑di rexisebenyre. Tai iwedu inatyhymy rityhynyrenyre. \v 3 Deuxu Tytyytyby rỹsỹna sohojile wiwese wesele ibutumy rirỹsỹre. \v 4-6 Deuxu Tyytybytyhy mona sohojile ihỹre. Bee manay‑ribi nade. Mana tahe Kristuweselemy ihỹmyhỹre. Inynyrỹ kiamy roiremyhỹu. Deuxudeewimy aõkõ riwinymyhỹre. Tai rurure bedero‑ki. Kia tahe inydeereny bedeery urihixina erysydỹỹnamy ratxireri, inyboho‑dori aõbina widỹỹna aõkõ rokohotinyrenykemy, iwese tiiboho riwinyre wese aõkõ. \v 7 Inyboho suritxoo tyhydỹỹdukõmy rokoireke iwese ijõ mahãdu tuu rerinanymyhỹre wese kõkremy. Ritina‑ki roimyhỹre: —Tiiboho ronymyhỹre riroxikemy, riõkemy. Tahe ritamanyrenyre risinykremy. \v 8 Tule òta òtamy rokotỹỹnyrenyõke iwese tii riwinyre wese —tai 23.000 iny rurure sohojitxu‑u. \v 9 Deuxu urihixirenyõmyke, iwese tii riwinyre wese. Tai rururenyre hemylala jurutana‑ki. \v 10 Iburaõmyke iwese tii ribuarenyre wese. Tai rubudỹỹdu rirubunyre, Rubu Ỹju wahe. \v 11 Kia tahe bede ery urihixidỹỹna erysyna inydeereny ratxireri. Riritinymyhỹre iny bede erynarenymy. Bededỹỹnana konana‑ò iòhòmy inyboho roire. \v 12 Tahe inyõ òbitimy rỹimy rõhõtinykeki, tii rexiijemy ratxike reseke lau. \v 13 Ixirana isirare inydee rehemynyõtyhy rikiòludunyõtyhy. Deuxu awi rare. Riatyõtyhy iòlududỹỹna‑txi. Tii inydeereny ixirana‑ribi ixitarasana riwahinyre. Iny rurureny wesele ixirana rare. Tai rikiòludunyrenyke. \p \v 14 Waluuna mahãdu, kaiboho suritxoo luuna‑ribi bexiebeny. \v 15 Adeereny rarybere, kaboho dori abederyrenyre kai bedeerywesetyhymy toiteki. Mohõtinybenyke aõmybo rarybereridi. \v 16 Deysanamonahyna aõbo ityhydỹỹdu mahãdu wowydyna rare Kristu hãlubu wesemy tuu riõreki? Iny paõ riyreyrenyreu, Kristu umy wesemy aõbo rare? Inydee aõbo wowydyna rare? \v 17 Inyboho sõwe roire. Urile tahe paõ sohojihyy rare. Sohoji butunahyymy rare, paõ sohojiribile yre yre rarỹsỹreu, inyboho sohojilemy roire. \v 18 judeu ijoi‑ò betehebenyke. Kia xiwe rirỹsỹrenyreki, xiweribile ritamyhỹre. Kia aõbo òbitire. \v 19 Timybo jiarỹ rarybereri? Rỹsỹna aõbo xiwenamy diwahinydeki, kia aõbo aõ rare ada ritxoo aõ aõbo rare. \v 20 Kiamy aõbohe jiarỹ rarybereri? Aõkõre, tuu aõkõ rarybereri. Urile, kia raxiwemyhỹre, diabo tyytyby‑ò rare. Deuxu‑ò aõkõ raxiwemyhỹre. Kaiboho diabo tyytybyõ‑ò tamy bexiijemy. Tii‑wana uritere noõmy. \v 21 Wanyrỹ monamy biõkeki, tai diabo monamy tule biõõke. Wanyrỹ roxi‑ki biroxikreki, tule tai diabo rỹsỹna rỹsỹõmykre. \v 22 Deuxu aõbo iny kidihãrudenykre. Inyboho aõbohe ityhyrenyre iratyre? \p \v 23 Aõwaxiny tuu botỹỹnyke. aõmydỹỹnana awire. Ihãre tahe awiõre. Aõmydỹỹnana ixidee wimy botỹỹnyke. Urile aõmydỹỹnana riwiòhenanayõhyyre. \v 24 Uritere aaõmydỹỹnana sohojidile nohõtiõmy; tule inywitxira aõmydỹỹna‑txi õhõti beake tai aõwiwihikỹmy tamy biwinykre. \v 25 Biròmyhỹke ibutumy aõ rỹimyhỹre meriadu‑ki, nohõtiõmy aõbo raremyhỹmy. \v 26 Ibutu bede aõmydỹỹna Wanyrỹ wahidỹỹna rare inydeereny. \v 27 Ityhydỹỹdukõdu mahãduõ aratobinymy, kai makeki, biroxike ibutumy aõbo adee kidekre. Dỹỹraxiõmy araykywydyna òraru‑ki. \v 28 Tahe adee rarybekeki; kia ritxoo xiwe rare. Irỹsỹõmy, kia hãbu raykywydyna òraru‑ki tamy ibinare wahe. \v 29 Araykywydyna òraru‑ki aõkõ jiarỹ rarybere, tahe iwitxira òrariki. Ijõ hãbu witxira rayky‑di aõkõ aritõhõtinymyhỹke. Kia òsana inyõ rarybekre. \v 30 Deàlànadile jiarỹ ariroxiwãhãkeki, timybo inyõ ibinamy wamy rarybeke. Deuxu‑ò dori rexideylydỹỹnyra. \v 31-32 Tai tahe, biroxibenyke‑wana, biõbenykeki, aõmy botỹỹnykeki, ibutumy Deuxu wowydyna‑ò botỹỹnyke. Inyõ atyhyna‑di iatysyõmy, judeu mahãduõ‑ò, judeukõdu mahãdu‑ò, tule Deuxu tyhydỹỹduõ‑ò. \v 33 Ibutu dee rarurunywãhãre tamywikemy. Waaõmydỹỹnana sohojile aõkõ rahõtinywãhãre ibutu iny aõmydỹỹna dee rahõtinymahãre tarasadỹỹmy. \c 11 \p \v 1 Iwese jiarỹ Kristu wesemy watximyhỹre wese kaiboho wawesele boibekre. \p \v 2 Ararybekre: —Kaiboho awirenyremy kaiboho dori iwese bede eryna araerynanyre wese ibutumy teyrubunymahãtenyte. \v 3 Tahe ijõmy araerynanykre. Kristu iratiwi ibutu hãbu ratyre rare. Hãbu tahe hãwyyrati ratyre rare. Tule Deuxu tahe Kristu ratiwi ratyre rare. \v 4 Hãbu rexitòenyreu, ritỹnynykeu tarahety‑di, Kristu rityhynyõre. \v 5 Hãwyyõ tahe rexitòenykeu, ritỹnynykeki tarahety‑di aõkõ, tii tahãbu rityhynyõre. Tii dori tarade rasymyhỹre wese ratximyhỹre. \v 6 Hãwyyõ tarade rihetynyõkeki, tii tarade riorokre. Hãwyy tarasylau raixỹrukeki, tahe tara rihetynykre. \v 7-9 Hãbu tara rihetynyõmyhỹkre dohodỹỹna heto‑ki. Bera‑ò tyytyby wesemy Deuxu dee hãbu rare. Deuxu dee hãbu rare. Hãwyy tahe hãbu dee‑ki rare. Hãbu heka hãwyy‑ribi aõkõ dori iwidỹỹ rare. Hãwyy tahe hãbu umy‑ribi iwidỹỹ rare. Hãbu hãwyy dee aõkõ relere. Hãwyy tahe hãbu dee relere. \v 10 Tai tahe hãwyy tara riwòmyhỹke. Iu tahe hãbu rityhynymyhỹre ỹju òraru‑ki. \v 11 Deuxu ityhydỹỹduy‑ki wiwesele wiweselemy ratximyhỹre. Hãbu hãwyy‑di ratxikemy; hãwyy hãbu‑di ratxikemy. \v 12 Iwese hãwyy hãbu‑ribi relereu wese, hãbu hãwyy‑ribi reamy raumynymyhỹre. Deuxu ibutumy riwinyre. \v 13 Kaiboho mohotinybenyke: Hãwyy rexitòenyreu, tarade rihetynyke, aõbo ada aõkõre aõbo? \v 14 Hãbu iraderehemy rỹira, tarati rityhynyõmyhỹre tuu rỹira. Kiamy bede riwaerynanyrenyre. \v 15 Hãwyy tahe irade rehemy rỹira ixiruxeradỹỹmy rỹira, hety wese tamy iò rarekremy wahe. \v 16 Inyõ iwitxiramy rexinohõtinykeki, tamy ararybekre, kia wese: Inyyreny‑ki kia bede ywina rare ibutumy dohodỹỹna heto‑ki. \p \v 17 Aõwesebo botỹỹnykremy adee ararybekre. Wadee awiõre iwese ahãtenyte wese kaiboho tebutunytenyteu, kia arawiòhenanyõhyyre urile tahe arabinanytyhyrenyra. \v 18 Juhuu ararybekre timybo raholaremy: kaiboho texihitxinytenyte dohodỹỹnaheto‑ki, kia tahe retyhynyriòremy watxireri. \v 19 Wiribi bexihitxinybenykeki, tai iny òbiti rỹira bierybenykemy. \v 20 Bibutunymyhỹbenykeu, Inynyrỹ roxina aõkõ terỹsỹmahãtenyte. \v 21 Ijõ detiteremy taroxina riwymyhỹre inywitxirako‑ki. Ijõ aõ rimyõmyhỹreki rama risamyhỹre. Ijõ tahe sõwetyhymy riõmy raitxỹtemyhỹre. \v 22 Kai aõbo ahetoõre, tai biroximyhỹkemy, biõmahãkemy? Kia wese‑ki Deuxu dohodỹỹna heto aõbo tetyhynyõhyymahãte. Iaõkõ rỹira mahãdu tule teixỹrudỹỹnymyhỹtenyte. Aõmybo ararybekre. Arawowydydỹỹnyrenykremy aõbo? Aõkõre. Tai arawowydydỹỹnyrenyõtyhy. \v 23 Kia Inynyrỹ‑ribi retare, tule aerynamy adeereny rewahinyre. Kia wahisidỹỹnadyna txuu, Jesuisi Inynyrỹ orotxu rimyre. \v 24 Rexitòenyredi, riòròre, idi tahe rarybera: \q1 —Kia heka waumy rare. Adeereny wahidỹỹmy watxireri. Kia biwinymyhỹkreu, watxi õhõtireny reakemy. \m \v 25 Tule riymyhỹre rahudi, tahe bemona hyna rimyra, idi tahe rarybera: \q1 —Kia heka wadeewimy Deuxu, iny‑wana ratximyhỹre. Wahãlubu òraru‑ki kia riwinyre. Kia biõmahãbenykreu, aõu watxi õhõtireny reakemy. \m \v 26 Tiubo paõ biymahãbenykreu, bemona hyna‑ribi biõmahãbenykreu, warubu rybe tetỹnynytenyteri idi adòòsekreu. \v 27 Tai inyõ õhõtiõmy riykeki‑wana, riõkeki‑wana, tii Jesuisi umymy hãlubumy òraru‑ki ratxireri. \v 28 Sohoji sohoji taaõmydỹỹnana‑di rohõtinykre, idi tahe riymyhỹre, riõmyhỹkre. \v 29 Inyõ Jesuisi umy‑di rõhõtinyõkeki, ixidee aõbinahakỹ kidiwynyke. \v 30 Kia òraru‑ki sõwemy binamy òhyyle toite, tule iny sõwemy rurumy rỹira. \v 31 Iny ixi‑di rohõtinykeki, aõbinahakỹ rexierykemy, tahe iny rexiòbitinyke. Deuxu tai aõhõkỹmy rotỹỹnyõtyhy. \v 32 Inynyrỹreny inyboho riòbitinymyhỹre. Kiamy heka bede mahãdu‑wana aõkõkeki, aõhõkỹmy rotỹỹnyrenykre. \v 33 Kiamy, waseriòreboho, roximy bibutunykreu, ijõ wii biraòbenykre. \v 34 Inyõ rama risamy rỹikeki, taheto‑ki riroxike tai rihuõmy rỹimyhỹkre Deuxu ywisidỹỹna‑ki. Adee arehemynykreu, ijõ kia aõna aõnamy aròerynanyrenykre. \c 12 \p \v 1 Deuxu Tyytybytyhy bede eryna witxira witxiramy adeereny ararybekre, araerynanyrenykemy. \v 2 Ityhydỹỹdukõdumy toitemahãu, aõõ aradyrenyre suritxoo rybeõhõkỹ‑ò. \v 3 Tai arabedeerynyreri: Inyõ Deuxu Tyytybymy rarybemyhỹkeki, tii rarybeõtyhy: Jesuisi ibina rare. Tule inyõ uri rarybeõtyhy: Jesuisi Wanyrỹ rare. Tii Deuxu Tyytybytyhydile tuu rarybekre. \p \v 4 Deuxu Tyytyby bede eryna witxira witxira sõwemy rỹire. Deuxu sohojile tahe iwahidỹỹdu rare. \v 5 Aõmysỹdỹỹwi‑ribi lahitxi rare, tahe Inynyrỹ sohojile rare tamy rakaaõmysỹdỹỹnyke. \v 6 Aõmydỹỹna wiribi lahitxi rare, tahe Deuxu sohojile ibutudỹỹdu rare. Tii iny‑ò aõmysỹdỹỹna widỹỹna riwahinyre. \v 7 Sohoji sohoji tabedeeryna witxira witxira Deuxu Tyytybytyhy‑ribi ritamyhỹre ibutu iny wiòhedỹỹmy. \v 8-9 Inyõ‑ò bede eryhykỹ wahidỹỹmy ratxireri, Deuxu Tyytybytyhy iwahidỹỹdure. Ijõ‑ò tahe rybe bedeerydỹỹ wahidỹỹmy ratxireri, iwahidỹỹdu tiile rare. Ijõ‑ò tahe ityhydỹỹtyhy‑ki rarekemy. Deuxu Tyytybytyhy iwahidỹỹdure. Ijõ‑ò tahe, òhotibedumy rarekemy. Deuxu Tyytybytyhy risỹnyre rare. \v 10 Ijõ‑ò tahe, bedeòby widỹỹdumy rarekemy, ijõ‑ò rybe‑di tỹnydỹỹdumy, ijõ Tyytyby erydumy, ijõ rybewitxiramy rarybekemy, ijõ rybe wiuròdỹỹdumy. \v 11 Deuxu Tyytybytyhy sohojile tahe iwahidỹỹdu rare. Tii sohoji sohoji‑ò riwahinymyhỹre ixideewimy. \p \v 12 Iny umy sohojihyy rare. Urile iaõmydỹỹnana sõwere. Kia wese ityhydỹỹdu rỹira ityhydỹỹdu mahãduy‑ki, Kristu‑ki iny sohojihyyre. \v 13 Sohoji sohoji mahãdu‑ribi rabutura, ijõ judeu mahãdu‑ribi, ijõ judeukõdu mahãdu‑ribi, ijõ deòdu mahãdu‑ribi, ijõ deòdukõdu mahãdu‑ribi. Wiji tahe Deuxu Tyytybytyhy‑di sohoji hõrõmy iny rỹire. Idi tahe inyboho tỹximy rỹire. \v 14 Umy dori sohoji aõmydỹỹnana‑di aõkõ rare, sõwere tahe. \v 15 Inywa rarybekeki kia rarybekre òsana: jiarỹ umy aõmydỹỹnana aõkõ watxireri, debò aõkõ dori rare. Kia rarybekeki, ihãre ta umy aõmydỹỹnanaõlemy ratxireri. \v 16 Nohõti rarybekeki: rue aõkõ jiarỹ rare, tai dori umy aõmydỹỹna aõkõ rare, Kia rarybekeki, ihãre ta umy aõmydỹỹnanale ratxireri. \v 17 Ibutumy umy ruelemy ratxikeki, timybo rokoholarenykre. Ibutumy nohõtilemy ratxikeki, timybo rue rareke timybo robirenykre. \v 18 Deuxu ibutumy aõ ritidire, titxibo ixideewimy rõhõtinyre. \v 19 Ibutumy aõmydỹỹnana wiweselehekỹkeki, timybo raaõmysỹdỹỹnyke? \v 20 Inatyhymy aõmydỹỹnana sõwere. Umy tahe sohojilere. \v 21 Rue debò dee rarybeõtyhy: Kai aõ aõkõ tate. Tule ratiheka waò rybeõmy: Kaikõkeki wadee awike. \v 22 Kia kỹnyhe. Aõ aõmydỹỹnana inydeereny iruruõmy aõmy aõkõ rỹire wese, tii aõwityhy rỹire. \v 23 Tule aõbo inydee aõmy aõkõ rỹira tamyhe woreke rỹimyhỹre iruxeramy aõkõ rare, iny woreke rỹimyhỹre. \v 24 Aõbo inyumy‑ki iruxeramy rare, kia uridỹỹõmy. Deuxu tahe umy aõmydỹỹnana ibutumy ributunyre. Tii aõ ibuturatyre rityhynyre. \v 25 Kiawese alòreõmy umy‑ki ibutumy umy aõmydỹỹnana wiwana raaõmysỹdỹỹnymyhỹre wii riwiòhenanymyhỹre. \v 26 Sohoji aõmydỹỹnana txubererekeki, iuhe rubererenyke. Ijõ teysakeki inyõ riwowydynykeki iuhe reysake. \v 27 Boholabenyke, kaiboho Kristu umy mahãduõ toite. Ityhydỹỹdu sohoji sohoji heka umy aõmydỹỹnanaõ wese rare. \v 28 Deuxu ityhydỹỹdu mahãduykile iny rihitxinyre. Juhuu Jesuisi teòdỹỹdu mahãdu, ihewo‑ribi Deuxu rybe tỹnydỹỹdu mahãdu, idi ierydỹỹdu, aõwiwihikỹ widỹỹdu, òhotibedu mahãdu, wiòhedỹỹdu, dinoduwesedỹỹnadu, rybewitxira erysydumy. \v 29 Ibutumy deòdu aõbo roire? Ibutumy tỹnydỹỹdu aõbo roire? Ibutumy erydỹỹdure aõbo? Ibutumy aõwiwihikỹ widỹỹdure aõbo? Aõkõre wii ihitxihitxire. \v 30 Ibutumy ywisidỹỹ rieryre aõbo? Ibutumy rybe witxira rybedu aõbo? Ibutumy rybewitxira wiuròdỹỹdure aõbo? Aõkõre. \v 31 Tahe, eryna wiwihikỹmy mynymy, atximyhỹbenyke. Tahe ariteòsynykre tibo ryy. \c 13 \p \v 1 Ibutumy iny rybe witxira witxira arierykeki, ỹju rybe adierykeki, kia tahe luuna‑di aõkõkeki, jiarỹ aõwodỹỹna widỹỹna wesemy ararekre. \v 2 Jiarỹ ibutumy Deuxu rybewahidỹỹ eryna ijõdikeki, ibutumy bedeery ijõdikeki, hãwãlò iherina‑ribi aritake watyhydỹỹna kiadikeki, tahe luuna‑di aõkõkeki, aõ aõkõ watxireri. \v 3 Ibutumy waaõmydỹỹna iny aõkõ mahãdu‑ò ariwahinykeki. Waumy Kristu Rybewihikỹ dee òraru‑ki wòsikemy ariwahinykeki, tahe luuna ijoõkeki, kia heka aõkõweseleke. \v 4 Inyõ luunadikeki, ywimy rarekre, awimy rarekre, ihãrukõmy rarekre, luunadikeki, ixityhydỹỹdukõmy rarekre. \v 5 Inyõ luunadikeki ihỹkỹhỹkỹmy aõkõ rarekre. Ixisohojidile aõkõ rõhõtinykre. \v 6 Òbitiõna‑di deysaõmy, inatyhyle kedeysakre. \v 7 Moõ iluunadireki ibutumy aõhebo rotỹỹnykre, ibutumy rityhynykre, ibutumy riraòkre, ibutumy riòludunykre. \v 8 Luuna tiu itueõtyhy, tahe rybe tỹnydỹỹna aõutxumy ituekre, rybewitxiramy rybe ituekre, bede eryna erysynamy tule ituekre. \v 9 Inyboho iyrelemy rieryrenyre. Tule iyrelemy ritỹnynyre. \v 10 Aõutxumy tahe kia iyre rexihukre, ibutumy kanaerykre, kia hãbu òbiti tyhy kedehemynykeu, Kristu wahe. \v 11 Uladumy rarewãhãu uladu wesemy rarybere, uladu wesemy ixidi rarewãhã, uladu wesemy raykywydynanyra. Hãbumy relereu tahe, wauladumy nona rerire. \v 12 Wiji tahe inyboho robirenyre, iwese itxerenatỹnykowese‑ki, kiatxuu tahe, wiòsanamy rokobirenykre. Katahe iny rieryrenyre txuraõ, kiatxu tahe, iwese tii inyboho dierydenyde wese rikieryrenykre. \v 13 Tahe inataõ aõmydỹỹna rỹire: ityhydỹỹna, iraròsòna, luuna. Ijõ ratyre tahe luuna rare. \c 14 \p \v 1 Luuna‑di boibeke ibutu ijõ ratyre. Tyytybytyhy erysyna biijebenyke. Iratyre biijebenyke Deuxu rybe tỹnydỹỹna erydỹỹna. \v 2 Inyõheka rybe witxiramy rarybekeki, hãbu‑ò aõkõ rarybereri. Deuxu‑ò sohojile rarybere. Inyõ irybe rieryõre. Deuxu Tyytybytyhy rybe tii erydure. \v 3 Inyõ Deuxu rybemy rarybemyhỹreu, iny‑ò rarybereri. Tai riwiòhenanymyhỹre, riòbitinymyhỹre, riteysanymyhỹre. \v 4 Inyõ rybe witxiramy rarybereu, tiilehyy rexiwiòhenanymyhỹre. Inyõ tahe rybe ritỹnynyke wana, dohodỹỹna mahãdu riwiòhenanyre. \v 5 Ibutumy rybe witxiramy rarybekeki, tii tahe wadee awire. Tahe ibutumy Deuxu Rybewihikỹmy rierynanykeki, kia iratyretyhy wadee awire. Deuxu rybe tỹnydỹỹna tahe, rybe witxiramy rybedu ratyre rare. Wiuròsòdỹỹdudile rybe witxiramy rarybeke dohodỹỹdu mahãdu wiòhedỹỹmy rarekemy. \v 6 Jiarỹ adeereny ararybekeki, rybewitxira‑di. Tiwesebo arãwiòhenanyrenyke. Urile bede erytỹmyra‑di, erynatyhyhyky‑di, inatyhyeryna‑di araerynanykeki, kia‑di tahe arãwiòhenanykre. \v 7 Ka tahe wiudỹỹna rare. Wyhyhykỹ jurònawesena ada rerotisõmo wiudỹỹna kidiwiunykeki, tahe awimy riwiunyõke, timykibo iny rieryke aõbo riwiunyreri. \v 8 Tule juròna òbitimy ritxurònyõkeki, timykibo aõbinadu mahãdu rierykre aõbina‑ò nomy rexiywinykemy. \v 9 Kaiboho tule kiawesere. Inyõ arybe rieryõkeki, tiwesebo rieryke aõmybo tarybetenyteri. Kiawese dori yhydeele tarybetenyteri wese. \v 10 Inatyhymy sõwemy rybe witxira rỹire bede‑ki, ibutumy tahe aõna aõnamy rybedu rarybere. \v 11 Aõmybo rarybere arierykõkeki, rybedu dee jiarỹ iny witxira, rybewitxiraõ tamy rare, tule tii wadee rare. \v 12 Kaiboho Deuxu Tyytybytyhy eryna teijetenyteri. Tai dohodỹỹna mahãdu wiòhedỹỹmy marurunybenyke. \v 13 Inyõ rybe witxiramy rarybekeki, iòbitidỹỹnamy rexitòenyke. \v 14 Rybe witxiramy arexitòenykeki, watyytybyle rexitòenyreri waraykywydyna‑ò ralòõtyhy. \v 15 Tai tahe aõhebo arotỹỹnykre? Watyytyby‑di, warayky‑di arexitòenykre. Idi watyytyby‑di warayky‑di arawiunykre. \v 16 Kai atyytybyle‑di texitòenymyhỹteu, timykibo inyõ rierykemy? Idi rarybeke aixitòedỹỹna rexihukeu. Tii dori arybe rieryõre. \v 17 Kai tahe inatyhymy awimy texitòenyte, tai tahe iny aõ rieryõhyyre, idi riwiòhenanyõtyhy. \v 18 Deuxumy reàlàwãhãre. Jiarỹ dori aratyrereny rybe witxiramy rarybemahãre. \v 19 Tahe dohodỹỹna mahãdu‑ò iruyre rybe eremy ierysynamy ararybeke ada sõwemy rybe eremy iwitxira rybemy anarybekeki. Juhule wadee awityhyre ijõ ratyre‑ki iny kiawese inatyhymy reerynanyre. \p \v 20 Waityhydỹỹdu seriòre uladu raykywesemy aõkõ bexiraykynymyhỹbenyke. Inyery bedeeryhykỹ wese maraykynybenyke. Aõibina erysynale uladu aõeryõ wesemy boibeke. \v 21 Bede Ywina tyyriti‑ki kia rỹire: —Kia inydee, hãbu rybe witxira‑di anarybekre. Ihãre ta warybe dee tiiboho roholarenyõkre. —Kiamy tahe Wanyrỹ rarybere. \v 22 Inatyhymy tahe iwitxira rybe rybemy ityhydỹỹdu mahãdu dee deòsina aõkõ rare. Kia ityhydỹỹdukõdu mahãdu dee deòsina rare. Tule Deuxu rybe tỹnydỹỹna ityhydỹỹdu mahãdu‑ò rare. \v 23 Dohodỹỹna mahãdu wii ributunykeu, rybewitxiramy rarybemyhỹreki. Ityhydỹỹdukõdu mahãdu ralòkeki, iny ierykõdu ralòkeki, timybo tii rõhõtinyke. taitxỹtetenyterilemy idi rõhõtinyke. \v 24 Tahe ixityre ityhydỹỹdukõdu mahãdu ralòkeki, tahe Deuxu rybemy rarybereriò, ralòkeu, tii rexierykre òrarudumy rare, ibutumy aõwòmy roholare tarayky riixixanyke. \v 25 Aõbo tawo‑ki riwòmy rỹimyhỹredi rexierymy ixi‑di rõhõtinykre. Tai resekre tatiowomy Deuxu deàlànamy reàlàkremy. Tule rarybekre: —Inatyhymy Deuxu ayreny‑ki ratxireri. \p \v 26 Aõhebo dohodỹỹna‑ki rokotỹỹnyrenykre waseriòreboho wii rikibutunyrenykreu. Kia heka rare: Inyõ wiuõmy kanawiunykre, ijõ tasỹ Deuxu rybe bede erydỹỹna kedeerynanykre, ijõ itỹnydỹỹnamy kanarybekre, ijõ rybewitxiramy rybena kanarybekre, ijõ iwiuròsòdỹỹnamy kanarybekre. Aõhebo botỹỹnybenyke ityhydỹỹdu wiòhedỹỹnamy rarekemy. \v 27 Inyõ rybewitxiramy rybemy ratxire riki, inatxi inataõlemy rarybeke, wihewomy, tule iwiuròsòdỹỹdulemy rarybekre. \v 28 Wiuròsòna ihoõkeki, rybeõlemy ronyke dohodỹỹna heto‑ki. Ixiwanale Deuxu‑di rõhõtinyre, rexitòenymy. \v 29 Urile inatxi, inataõlemy rybe tỹnydỹỹdumy rarybekre wana, ijohonadu mahãdu tahe irybe‑di rõhõtinytyhyke timybo. \v 30 Ijõhonadu‑ò itỹnydỹỹna rybemy ratxikeki, rybedu rexihudi rarybekre. \v 31 Ibutu dori Deuxu rybemy rarybekre, sohoji sohojimy. Tai ibutumy rierykre, reysakre. \v 32 Rybe tỹnydỹỹdu mahãdu rayky, tiile rexierymyhỹkre. \v 33 Deuxu tahe wimy uriuridỹỹdu aõkõ rare; tii tahe òbitina widỹỹdu rare. Ibutu ijõ dohodỹỹna heto‑ki kia wesemy rare. \p \v 34 Hãwyy tahe dohodỹỹna‑ki roholamy rỹimyhỹre rybeõhykymy tai aõwedumy aõkõ. Ywilemy rỹirake iwese judeu bedeywidỹỹna roimyhỹre wese. \v 35 Tỹỹraxinadikeki taheto‑ki tahãbu‑ò rỹỹraxike. Hãwyy dohodỹỹna‑ki rarybemyhỹre heka ixỹruna rare. \v 36 Timywese tahõtinytenyte. Deuxu rybe aõbo aykyreny‑ki ròhònyre ada kaiboho sohojile aõbo ijõdire. \p \v 37 Inyõ rybe tỹnydỹỹdumy ixi‑di rõhõtinykeki ada Deuxu Tyytybytyhy‑ò wiòhedỹỹnamy rarekeki. Timybo rarybekre. Kia waryberiti heka Deuxu bede ywidỹỹna rierykre. \v 38 Inyõ kia rityhynyõkeki, tii wile ratyhyõdỹỹõkre. \p \v 39 Iribi tahe waseriòre tỹnydỹỹdumy boibekemy atxibenyke. Ixinamy rybewitxiramy iny rarybemyhỹke. \v 40 Ibutumy aõhebo botỹỹnybenykre. Òbitilemy, ywilemy. \c 15 \p \v 1 Aõtxi õhõtireny araijaradỹỹnykre. Kia tahe rare. Rybewihikỹ iwese adeereny retỹnynyre wese, tetyhynytenyte wese, tule tetyhynyhyy ahãtenyte. \v 2 Tai tahe tarasanawo‑ki ahãtenyte rybe teeryhyy ahãtenyteki iwese retỹnydỹỹnyre wese. Aõkõkeki aròtenareny aõtyhy aõkõ adeereny ihỹre. \v 3 Juhuutyhy adeereny retỹnynyre iwese raholare wesemy. Kia rare: Kristu iny òrarureny dee rurure. Kiamy heka ritidỹỹna roire. \v 4 Tule mana wabede‑ò rahãluure. Inataõ txu idi rỹidi tahe, rubu‑ribi rexixare, ritidỹỹna rarybere wese. \v 5 Rexideòsinyre Pedro dee, idi tahe waòinatxi mahãdu dee. \v 6 Idi tahe 500 iny ratyre tuu robire. Kia iny ityhydỹỹdu seriòre mahãdu ibutumy rexibutunymyhỹre Jesuisimy robire. Ijõ rurure kia butudỹỹnay‑ribi, tahe ijõ irulemy ihỹmyhỹre. \v 7 Iribi tahe Txiau tuu robire, idi tahe ierydu mahãdu ibutumy tuu robire. \v 8 Ihewo‑ribi tahe jiarỹ tuu rabire. Iwese uladu ibededỹỹnanakõmy reare wese tuu rabire. \v 9-11 Jiarỹ ierydu hewo ludu rare. Uritere erydumy wanidỹỹõmy watxiwãhãre, raixỹrure wahe. Jiarỹ dori juhuu ityhydỹỹdu mahãdu aõhõkỹmydỹỹdu rare. Deuxu ruxetòenale dori aõmy watxiwãhãre. Iruxetòena aõnihikỹmy waki riwinyre. Jiarỹ dori ibuturatyre aõmysỹdỹỹna rewinyre. Tahe jiarỹ aõkõ wãhãre. Deuxu ruxetòenamy wahãre jiarỹ aõbo ada tiiboho aõbo adeereny relyyrenyre, idi kaiboho tetyhynyletenyte. \p \v 12 Kristu rubumy roira‑ribi rexixara, kiamy heka rarybemahãrenyre. Aõherekibo inyõ rarybereri rurumyhỹre‑ribi inyõ rexixaõkremy. \v 13 Inyõ tiu rubu‑ribi rexixaõkeki, Kristu tahe rexixaõre tarubu‑ribi. \v 14 Kristu rubu‑ribi rexixaõre wana, jiarỹboho aõmy waryberenyõna idi aõ atyhydỹỹnaõna. \v 15 Kristu inatyhymy rexixaõkeki, inyboho Deuxumy ruimy rybedu mahãdumy roire. Kristu ixixana rybemy dori jiarỹboho rarybemyhỹrenyre. Kiata bohe Deuxu, Kristu riixixanyõlere. \v 16 Rubumy roimyhỹre mahãdu rexixaõkeki, taita Kristu rexixaõre. \v 17 Kristu rexixaõkeki, ainatyhynareny aõ aõkõ rare. Aòrarudile ahãtenyte. \v 18 Tule, ityhydỹỹ‑di rurure mahãdu, biu‑ò ròiõtyhy. \v 19 Kabede‑ki sohojile inyboho Kristu riraòmyhỹreki, inyboho bedewotyhytyhymy roire. \p \v 20 Inatyhymy taheka Kristu rubumy roire‑ribi rexixare. Tii juhuuludu rubu bede‑ribi dòòsede mahãdumy roirekemy, tai iny tule rekexixarenykre. \v 21 Iwese hãbu sohojiõ rubu diwyde wese, tule hãbu sohojiõ rubu‑ribi ixixana diwyde. \v 22 Iwese Adaõ‑ki ibutumy iny rurukemy rỹimyhỹkemy tule Kristu‑ki ibutumy ixixana kiditakre. \v 23 Kristu bededỹỹnana kedehemyhỹkreu, rubu‑ribi ixyby ixixana kòdòhònykre. Kristu juhuu rexixare, ihewomy tahe taeryna mahãdu kidiixixanykre. \v 24 Tai tahe bede konanakre. Jesuisi ibutu wedu mahãdu, bede dinodu mahãdu, Iòlò mahãdu kanahukre. Tahe ibutumy tyby Deuxu‑ò òlòna kidiõkre. \v 25 Jesuisi tahe ibutu ratyre Iòlòmy ratxikemy rarehyykre. Iòludu mahãdu ibutumy iwarawo‑ki rỹikre. \v 26 Iòludu konana heka, rubu rare. Tii tule riixãwididỹỹnykre. \v 27 Ryberiti kiawese roire: —Deuxu tahe ibutumy iwarawo‑ki ritidireri. Iximy ritidiõtyhy tii dori tidisidu rare. \v 28 Rexihudi tahe tule iRiòre ritidikre. Tai tahe Deuxu ibutu iòlòmy rarekre. \p \v 29 Rubumy rỹira ixyby kedexixaõkeki aõherekibo iny deròwy teratisebenyteri, rubumy roira mahãdu hãrehekỹle wahe. \v 30 Aõherekibo berebunatyhyhykỹ‑txi inyboho iòhãrumy ratximahãrenyre txuõ txuõlemy. \v 31 Ibututxu rubu reijemyhỹre. Adeereny wawowydynatyhymy watxireri. Jesuisi Kristu Inynyrỹ òraru‑ki. Tai heka kia lau rarybemahãre. \v 32 Hãbu mahãdu‑ò Efesu hãwã‑ki iròdu debure‑ò aõbina wese resumahãreki aõtyhybo aritakre? Inatyhymy aõbo? Rubu rexixaõkeki, rikiroxiryrenyke, rikiõrenyke, biurasòmy dori rukururenykre. Aõ aõkõ inytyhydỹỹna. Kia riki ityhydỹỹdukõdu mahãdu tuu rexirybenyre, abiòwa mahãdukeki. \v 33 Ixi itxenadỹỹõmy: kia biòwa bina dori iny ixihemy riatymyhỹhỹre. \v 34 Ywityhylemy boibeke, òbitilemy òrarurenyõmy, sõwemy iny Deuxu rieryõre. Kia heka iny ixỹrudỹỹnareny rare, tai rarybewãhãre. \p \v 35 Tahe inyõ kanarybemyhỹkre: —Timybo rubu kedexixakre. Aõumywesemykre iumy? \v 36 —Itxỹte, juhuu alòboròna rabròõkeki tiu txuhuõna. \v 37 Telòho iny ribòrònyõtyhy, ityle iny ribòrònyke. Iwese maixõmoty ribòrònyke ada oworuty wese. \v 38 Ibututy‑ò Deuxu iraty umy riwahinymyhỹre ixideewireki. Deuxu ixideewimy alòbòròna ritxuhudỹỹnymyhỹre timybo? \v 39 Dee ibutumy wiwese wese aõkõ rare. Inyde, iròdude, nawiide, uturade ibutumy tahe wiribi hitxi hitxire. \v 40 Biumy rỹira mahãdu tule lahitxire, aõwitxira witxira bedemy rỹira kia wowydynareny wiribi hitxire. Tii‑wana wimy rahitxirananyre. \v 41 Txuu ahãdu, taina, iloosònareny wiribi hitxire. Taina ijõ taina‑ribi iruxeratyhyre. \v 42 Tai tahe kia wese rubu‑ribi ixixana rỹimyhỹre. Umy rubu su‑ò rahãloodỹỹmyhỹre rarònyhe txu. Idi tahe irulemy kòdòhònykre, alòbòròna ruhunymyhỹre wese tahe umy tuedeõnaõ. Bede luruhukỹ‑ki rahãloodỹỹmyhỹre, tahe loosònatyhy‑ki kòdòhònykre. \v 43 Iruruõ‑di umy heka rahãloodỹỹnymyhỹre ibinare, tahe iruxeramy tarurutyhy‑di kòdòhònykre. \v 44 Iny umy wesemy rahãloodỹỹmyhỹre, tahe tyytyby wese kia umy‑di kòdòhònykre, biuludu mahãdu wahe. \v 45 Kiamy heka ritidỹỹna‑ki roire. Iny umy riuhemyhỹreki, tule tyytyby umy riuhemyhỹremy rỹire: Juhuu inyiru Deuxu riwinyre Adaõ heka rare. \v 46 Juhu tahe inyumyreny tayry‑di riwinyre idi tahe rityytybynyre. \v 47 Juhuu ludu hãbu suribi ije rare. Ihewo‑ribi Hãbu biu‑ribi ihỹre Kristu wahe. \v 48 Juhuu hãbuwesemy ibutumy iny bede ludu ihỹre juhuu inytyhy wese wahe. Hãbu biuludu wesemy ibutumy biu ludu mahãdu ihỹre. \v 49 Tai tahe kabede hãbu wesemy inyboho rỹimyhỹrenyre wesereki, tule biu ludu Hãbu wesemy rỹkỹirenyke. \p \v 50 Waityhydỹỹdu Kia heka rarybemahãhyyreri, iwese inyboho ihỹmyhỹrenyre wesemy tiu Deuxu Òlòna‑ò ralòõtyhy. Iny umy heka ruruhyy umy rare, tai tahe Deuxu Òlòna ritaõtyhy, kowa‑ò dori iny umy ruruõtyhy. \v 51-52 Tahe aõbo teeryõte adee aritỹnynykre: Ibutumy iny ruruõkre. Ibutumy ityhydỹỹdu iny ruruõòle iumy riwitxiratỹmyranykre, aõwesele reakre, iny tarue riberenymyhỹre wese reakre, ikonana juròna ritxurònykreu. Juròna ritxurònykre idi ibutumy ityhydỹỹdu rubumy rỹira riumywitxiratỹmyranykre umytuedeõna‑di. Inyboho ityhydỹỹdu mahãdu tulekre. \v 53 Tahe rekexiwiurònyrenyke, iny bede umy dori rurumyhỹre. Rakaumynykre umy witxira‑di taita rukururenyõtyhy. \v 54 Iny umy witxiradikreu, tahe kia rybe rexihumy rỹikre: Ryberitina rarybere: —Rubu ijesu rikitarenykre: \v 55 —Aõherekibo rubu, aijesuna wawana tetaõta? Aõherekibo tiwamytxitxidỹỹnyõte? \v 56 Òraru rubumytxitxidỹỹdu rare. Bedeywidỹỹ òraru rurudỹỹna rare. \v 57 Deuxu umymy rekeàlàmyhỹkre, tii dori ijesu inybohoreny ritakemy riwiòhenanymyhỹre. Jesuisi Kristu Inynyrỹ‑di diwiòhenanymyhỹde. \v 58 Tahe weseriòre luu mahãdu, bityhynyhyybenyke, ywihyymy ahãbenyke, Wanyrỹ aõmysỹdỹỹna‑ò hyy tiiemy ahãbenyke. Aaõmysỹdỹỹna Wanyrỹ dee, idi inydee awimy rarootinymyhỹre. \c 16 \p \v 1 Nierumy ararybekre. Kia bibutunykemy kowa tyhydỹỹdu mahãdu‑ò, Judeia mahãdu wahe. Iwese Alatxia mahãdu‑ò ròerynanyre wese, kaiboho tule ijõ dee bitabenyke. \v 2 Semana juhu ludu txuu, iny sohoji sohoji tiwesebo tòtatenyte jura birarenymahãbenyke rawahikremy. \v 3 Tai adehemynykreu kia nieru rexihumy rỹikre myiõtyhy tahe ijõ rarasamy. Tahe mobo kai tyyriti‑di biditakre, tii‑wana nieru iny ariteònykre Jerusalẽ‑ò. \v 4 Tahe jiarỹ arakewana iny dee wikeki, tuu wawana kodoikre. \v 5 Macedonia bede‑ò arakre rahudi arehemynykremy adeereny watxireri. Macedonia‑di delemy arakre. \v 6 Araroorehenykre òsana biubede taile arahukre awanarenyhyyle. Tai ele elemy biwatỹidỹỹnykre titxibo arakemy. \v 7 Deuxudeewikeki urihimyò aõkõ akireny bede arieke bededỹỹnana arahukre akireny. \v 8 Efesu hãwã‑ki Pentecoste woranabedehesi konana‑ò ariijekre. Idi tahe arakre. \v 9 Ijòtòbònahakỹ wese irayhyky rỹimyhỹre waaõmysỹdỹỹ. Tai waaõmysỹdỹỹna irutaõre, ihãre ta wamy òludu sõwere. Namy sõwehyymy taheka òludu rỹire. \p \v 10 Tahe, Tximòtxi rakeki, iixỹru lau biijemy tii dori Deuxu aõmysỹdỹỹna diwinymyhỹde wawese. \v 11 Inyõ Tximòtxi‑di aõmy aõkõ ihỹkeki heka wadee awiõre. Wadee itỹina‑ò biwiòhenanybenyke ywina‑di. Reraòmahãre dori ityhydỹỹdu seriòreboho wana kanakemy. \v 12 Inyseriòre Apòlo‑ò sõwemy rarybewãhãre arorarenymy rakemy ijõ iny seriòreboho‑wana. Tahe tii heka Deuxudeewimy aõkõ idi rõhõtinymyhỹre. Idi tahe rakre ixideewimy tiu txumybo. \p \v 13 Aõu aõu bexiywinylemy borukubeke. Inatyhymy òbitimy myibenyke, hãbu rurutere wesemy bexirurudỹỹnyke. \v 14 Aõhebo botỹỹnybenykemy ywina‑di luuna‑di botỹỹnymy boibemahãke. \p \v 15 Tefana, tasỹ mahãdu‑wana Akaia bede ludu‑ki ityhydỹỹdumy juhuu rare. Kia teerytenyte. Tiiboho ityhydỹỹdu mahãdu wiòhedỹỹduhyymy ihỹrenyre. \v 16 Tamy boholabenyke, ibutumy tamy wityhymy biwinybenyke. Tule kia wese wiòhedỹỹdu biwiòhenanybenyke. \v 17 Tefana, Fortunatu, Akaio kaò ditehemynydenyde. Taita wadeysamy watxireri. Tiiboho riwawiòhenanyrenyre kaiboho kaki aõkõ atximahãtenyteki. \v 18 Tiiboho wawo‑ribi riwateysadỹỹnyre, araykyreny òsỹny tule wahe. Kia mahãdu heka ratyhydỹỹmyhỹke. \p \v 19 Kaki Asia bede‑ki ibutumy dohodỹỹna mahãdu tarybe wehityhyna adeereny riwahinyreri. Akila, Prisila‑wana taluuna Wanyrỹnimy rybe adee riwahinyrenyreri taheto‑ki dohodỹỹnareny mahãdu tule wahe. \v 20 Ibutu seriòre mahãdu rybe wehityhyna adeereny riwahinyreri. Birybenybenykreu wii bimybenykre wiwetya‑ki seriòrewesemy tamy luòsòna òbitityhyna‑di buòbenykre. \p \v 21 Iroo tahe jiarỹ ariritinykre wadebò‑di wahe. Jiarỹ Paulo warybe wehityhyna rewahinyre. \v 22 Inyõ Inynyrỹ luuõkeki, aõbinahakỹbo tamy kanake, kiamy rexirybenyre: ‘Maranata’ kia heka Jesuisi wymy kanake rare. \v 23 Deuxu luuna adeereny kanakemy idi watxiwãhãre. \v 24 Ibutu‑ò waluuna Jesuisi Kristumy. Kie.