\id NEH Kapingamarangi \h Nehemiah \toc1 Di Beebaa Nehemiah \toc2 Nehemiah \toc3 Neh \mt1 NEHEMIAH \mt2 Di Beebaa Nehemiah \imt1 Di haga modongoohia: \im \bk Di Beebaa Nehemiah\bk* guu wwae haa: \ili 1) Di hanimoi labelaa Nehemiah gi Jerusalem, di gowaa dela ne hagau ginai a mee go di king aamua o Persia belee dagi digau Judah. \ili 2) Di hau hoou di abaaba Jerusalem. \ili 3) Di dau o Nnaganoho a God go Ezra, gei nia daangada ga haagi nadau ihala. \ili 4) Nnagadilinga mee ala ne hai go Nehemiah i di madagoaa nogo dagi iei mee. \im Di mee hagalabagau i lodo di beebaa deenei la di hagadagadagagee a Nehemiah ang gi God mo dono hai dalodalo ang gi Mee. \iot Di hagahonu o di beebaa deenei \io1 Nehemiah gu hanimoi labelaa gi Jerusalem \ior (1.1—2.20) \ior* \io1 Di haga duu aga hoou di abaaba Jerusalem \ior (3.1—7.73)\ior* \io1 Di dau o Nnaganoho, mo di haga duu aga hoou o di hagababa \ior (8.1—10.39)\ior* \io1 Nia mee ala i golo ala ne hai go Nehemiah \ior (11.1—13.31)\ior* \c 1 \p \v 1 Aanei nnelekai Nehemiah go di tama Hacaliah ne helekai ai. \s1 Di manawa gee Nehemiah gi Jerusalem \m I lodo di malama go Kislev,\f + \fr 1.1 \ft Di malama go \+bk Kislev\+bk* la di hiwa malama digau o Jew \f* i di madalua ngadau a Artaxerxes nogo hai di king aamua o Persia, gei au go Nehemiah nogo noho i Susa, go di waahale e dagi tenua deelaa. \v 2 Malaa, Hanani, tangada i ogu duaahina daane, gaa dau i golo mai i Judah mo nia daane ala i golo, gei au ga heeu gi digaula di hai o digau o Jew ala ne hula gi muli gi nadau gowaa donu, mo di hai o Jerusalem. \v 3 Digaula ga helekai mai gi di au bolo digau ala ne dubu ala guu noho i lodo nadau henua donu, la guu tale ginai di haingadaa mai baahi digau mai i daha ala e haganiga digaula, gu haihai digaula hagahuaidu. Digaula ga helekai mai labelaa bolo di abaaba Jerusalem gu meheu gi lala, gei di ngudu di abaaba o di waahale digi hauhia haga hoou, daamada mai di madagoaa dela ne dudu go di ahi. \v 4 Dogu longono e au nia mee aanei, gei au gaa noho gi lala, gaa dangi. \p Au ga dangidangi i nia laangi e logo, digi miami, gaa hai dagu dalodalo gi God, ga helekai, \v 5 “Meenei Dimaadua, go di God di langi, Kooe dela e aamua ge hagamadagudia huoloo! Kooe dela e manawa dahi huoloo ge e daudali dau hagababa dela ne hai gi digau ala e aloho i di Goe ge e haga kila aga au helekai. \v 6 Goe hila mai gi di au, hagalongo gi agu dalodalo ala e dangidangi iei au i di aa mo di boo, bolo Goe gii hila ang gi au hege, digau Israel. Au e haagi bolo gimaadou, go digau Israel la digau gu ihala. Madau maadua mmaadua mo au, gimaadou gu haihai madau huaidu. \v 7 Gimaadou gu hai baahi adu gi di Goe, ge digi hagakila au mee ala ne hai mai gi gimaadou bolo gi heia. Gimaadou gu dagadagahi au haganoho ala ne hagi anga Kooe gi Moses, bolo gi hagia mai gi gimaadou. \v 8 Goe gi langahia dau helekai ne hai gi Moses dela e hai boloo: \q1 ‘Maa goodou digau Israel hagalee daudali \q1 mo di modudahi mai gi di Au, \q1 gei Au ga haga maaheu goodou dagidahi \q1 laa lodo nia guongo ala i golo.\x * \xo 1.8 \xt Leviticus 26.33\x* \q1 \v 9 Gei maa goodou ga huli mai gi di Au, \q1 ga haga kila aga agu mee ala ne haga noho adu \q1 gi goodou bolo gi heia, \q1 gei Au ga laha mai labelaa goodou \q1 gi dagu gowaa dela ne hilihili \q1 belee hai di gowaa e hagalaamua ai dogu ingoo, \q1 ma e aha maa goodou e noho i nia mada o henuailala.’\x * \xo 1.9 \xt Deuteronomy 30.1-5\x* \m \v 10 “Meenei Tagi, gimaadou go au hege, go au daangada. Kooe dela ne haga dagaloaha gimaadou mai o mogobuna mo mai oo mahi aamua. \v 11 Goe hagalongo gi dagu dangidangi mo nia dangidangi o au hege huogodoo ala i golo, ala e hagalaamua Goe. Goe hila mai gi di au dangi nei, gii mee au di gida dogu dumaalia mai baahi di king.” \p I nia laangi aalaa, gei au nogo hai tangada madamada humalia nia waini di king. \c 2 \s1 Nehemiah e hana gi Jerusalem \p \v 1 Dahi laangi hua i muli nia malama e haa, gei au gaa wanga gi di king Artaxerxes nia waini i di madagoaa o mee e miami. Mee digi mmada mai loo gi di au e manawa gee mai i mua, \v 2 gei mee ga heeu mai gi di au, “Goe e aha dela e hai be di mee e manawa gee? Go di maa goe dela e hagalee magi, malaa, e hai behee, goe gu manawa gee gi dahi mee?” \p Gei au gu madagu huoloo gi di heeu a maa deenei, \v 3 gei au ga helekai gi mee, “Dogu dangada aamua gi mouli hua beelaa! Dehee dagu hai e hai gei au ga hagalee manawa gee gi di waahale dela ne danu ai ogu maadua mmaadua dela gu meheu gi lala, gu mooho, guu wele?”\x * \xo 2.3 \xt 2-Kings 25.8-10; 2-Chronicles 36.19; Jeremiah 52.12-14\x* \v 4 Di King ga heeu labelaa, “Malaa goe e hiihai gi di aha?” \p Gei au gaa hai dalodalo ang gi di God di langi, \v 5 ga helekai gi di king, “Meenei di king aamua, maa goe e manawa tene mai gi di au, gaa hila mai gi dagu dangidangi, gei goe dumaalia mai gi di au gii hana au gi Judah, gi di waahale dela ne danu ai ogu maadua mmaadua, gii mee au di haga duu aga hoou di waahale deelaa.” \p \v 6 Gei di king, mo dono lodo dela e noho i dono baahi, ga dumaalia gi dagu dangidangi, ga helekai mai, “E waalooloo behee go doo hana, gei goe e hanimoi ma gaa hee?” \p Gei au ga hagi anga gi mee di madagoaa dogu hana gaa lawa ga hanimoi labelaa. \v 7 Gei au gaa dangi gi di king bolo mee gi heia agu beebaa e kae ko au gi nia gobinaa o tenua dela i bahi i dai o Euphrates\f + \fr 2.7 \ft \+bk Tenua i bahi i dai o Euphrates\+bk*, tenua deenei le e dagi go di king aamua o Persia, gei ogo Israel la i lodo tenua deenei i di madagoaa deelaa \f*, bolo digaula gi dumaalia mai gi di au gi hudee haga daadaamee ina dogu hana gi Judah. \v 8 Au guu hai labelaa gi mee bolo e hai dagu lede e kae gi Asaph, tangada dela e madamada humalia nia laagau a maa, bolo gi haga haingoohia ina nia laagau ala belee hau nia ngudu nia bontai di abaaba dela e duuli di Hale Daumaha, mo di abaaba dela e duuli di waahale, mo dogu hale dela belee noho iei au. Malaa, di king gu dumaalia mai, idimaa, God le e madalia au. \p \v 9 Di king ga hagau ana gau dauwa aamua mono gau llele hoodo, bolo e madalia au e hula gi tenua dela i bahi i dai o Euphrates, gei au gaa wanga nia lede mai baahi di king gi nia gobinaa di gowaa deelaa. \v 10 Gei ogo Sanballat, tangada mai Beth-Horon, mo Tobiah, tangada aamua o di guongo go Ammon, meemaa guu longo bolo dahi dangada ne hanimoi e ngalua e hagahumalia digau Israel, malaa, meemaa gu hagawelewele huoloo. \p \v 11 Malaa, au ne dau i Jerusalem, gaa noho i golo nia laangi e dolu, \v 12 digi hagi anga ina gi dahi dangada nia mee a God ne hagi mai gi di au bolo gi heia i Jerusalem. I di madahidi waelua di boo, gei au ga ala aga, gaa hana mo ogu ihoo hogoohi, mo di ‘donkey’ e dahi dela e lele iei au. \v 13 Malaa di boo deelaa, gei au ga hagatanga mai di waahale i di bontai di abaaba dela e haga ingoo bolo di Bontai di Gowaa Baba, dela i bahi i dai di waahale, gei au gaa hana gi bahi i ngaaga i mua di Monowai Dragon, ga hanadu gi di bontai di abaaba dela e haga ingoo bolo di Bontai Kili Geinga, gaa hana, ga gidee bolo di abaaba deelaa la gu meheu gi lala, gei nia bontai la guu wwele, gu hagalee. \v 14 Nomuli, gei au ga hana laalaa i bahi i dua di waahale, ga hanadu gi ngeia gi di Bontai di Monowai, mo di bontai dela e haga ingoo bolo di Bontai di Monowai o di King. Di manu dela nogo hana iei au, gu deemee di gida dana ala, idimaa nia hadu o di abaaba dela ne mooho la gu meheuheu dagidahi. \v 15 Deelaa ne hidi mai iei au, gaa hana gi di gowaa baba o di Monowai Kidron, gu lele adu laalaa, e mmada di abaaba ne mooho, ga hanimoi labelaa dogu ala dela nogo hana iei au, ga ulu gi lodo di waahale i di ngudu di Bontai di Gowaa Baba. \p \v 16 Digau aamua o di gowaa deelaa e de iloo ginaadou be au ne hana gi hee, be au ne hai dagu aha, gaa dae mai loo gi dolomeenei, digi hagi anga loo gi tei dangada o digau o Jew, be go digau hai mee dabu, nia dagi, digau aamua be tei dangada i digau ala ga ngalua gi di abaaba deelaa. \v 17 Gei dolomeenei, gei au ga helekai gi digaula, “Goodou mmada gi di haingadaa dela e noho iei gidaadou no lodo, idimaa, Jerusalem la gu mooho mo nia bontai di abaaba la gu mooho. Gidaadou ga haga duu aga hoou di abaaba o di waahale deenei, ga haga lawa tadau haingadaa.” \v 18 Au gu hagi anga gi digaula di hai a God dana madalia au, gu hagamaamaa au, mo nia mee a di king aamua o Persia ne hagi mai gi di au, gei digaula ga helekai mai gi di au, “Gidaadou ga daamada e hai tadau moomee e hau hoou tadau waahale!” Gei digaula ga daamada gaa hai di moomee deenei. \p \v 19 Gei Sanballat mo Tobiah, mo tangada Arab dono ingoo go Geshem, ga gadagada mai gi gimaadou mo di haganneennee gimaadou i di nadau longono ginaadou i madau mee ala belee hai, ga helekai, “Goodou e hai di godou aha? Goodou e hai baahi gi di king aamua?” \p \v 20 Gei au ga helekai gi digaula, “God dela i di langi le e hila mai gi gimaadou. Gimaadou go ana hege, gei gimaadou ga daamada gaa hau hoou, gei goodou godou mee i Jerusalem ai, godou moomee i ginei ai.” \c 3 \p \v 1 Deenei di hai ne hau ai di abaaba di waahale: tagi aamua hai mee dabu go Eliashib mo ono ehoo gau hai mee dabu gu hagaduu aga hoou di Bontai Siibi, ga hagadabu di maa gaa wanga ono bontai. Digaula gu haga dabu di abaaba deelaa ga hana adu loo gi di gowaa dela iai di Angulaa o ‘Digau e Lau’ mo di Angulaa i Hananel. \p \v 2 Nia daane o Jericho guu hau di gunga nomuli. \p Zaccur tama ni Imri guu hau di gunga nomuli. \p \v 3 Di madahaanau Hassenaah gu haga duu aga di Bontai Iga. Digaula gu haganoho nia waduu, giodo mo nia bontai, ge guu wanga nnagadilinga baalanga tai bontai. \p \v 4 Meremoth, tama ni Uriah dela dono damana madua go Hakkoz, guu hau di gunga di abaaba nomuli. \p Meshullam, tama ni Berechiah, dono damana madua go Meshezabel guu hau hoou di gunga di abaaba nomuli. \p Zadok, tama ni Baana, guu hau hoou di gunga di abaaba nomuli. \p \v 5 Nia daane o Tekoa guu hau di gunga nomuli, gei nia dagi o di waahale e de hiihai di hai di moomee haingadaa dela ne wanga go nia dagi di moomee deelaa gi digaula. \p \v 6 Joiada, tama ni Paseah, mo Meshullam, tama ni Besodeiah, gu hagaduu aga labelaa di Bontai Jeshanah. Digaula gu haganoho nia waduu, giodo mo nia bontai, ge guu wanga nnagadilinga baalanga tai bontai. \p \v 7 Melatiah, tangada Gibeon, Jadon, tangada Meronoth, mo nia daane o Gibeon mo Mizpah guu hau di gunga di abaaba nomuli, gaa tugi loo i di gowaa e noho ai di gobinaa o tenua baahi gi dai o Euphrates. \p \v 8 Uzziel, tama ni Harhaiah, tangada tugi goolo, guu hau di gunga nomuli. \p Hananiah, tangada hai lolo kala, guu hau di gunga nomuli, tugi loo di abaaba dela e hagaingoo bolo di Abaaba Palaha. \p \v 9 Rephaiah, tama ni Hur, di tagi o di baahi di guongo Jerusalem, guu hau di gunga nomuli. \p \v 10 Jedaiah, tama Harumaph, guu hau di gunga nomuli, dela e hoohoo gi dono hale. \p Hattush, tama ni Hashabneiah guu hau di gunga nomuli. \p \v 11 Malchijah, tama ni Harim, mo Hasshub, tama ni Pahath-Moab guu hau di gunga nomuli, mo di hagaduu aga di Angulaa o nia Mee Dunu Mee. \p \v 12 Shallum, tama ni Hallohesh, di tagi o di baahi guongo Jerusalem dela i golo, guu hau di gunga nomuli, gei nia dama ahina a maa gu hagamaamaa a mee i dana moomee. \p \v 13 Hanun mo digau di waahale Zanoah gu hagaduu aga hoou di Bontai di Gowaa Baba. Digaula gu haganoho nia bontai, ge guu wanga nnagadilinga baalanga tai bontai. Digaula guu hau hoou di abaaba deelaa gi nia piidi e 1,500 gaa tugi loo i di Bontai Kili Geinga. \p \v 14 Malchijah, tama ni Rechab, di tagi ni di waahale Beth-Haccherem, gu hagaduu aga hoou di Bontai Kili Geinga, gu haganoho nia bontai, ge guu wanga nnagadilinga baalanga tai bontai. \p \v 15 Shallum, tama ni Colhozeh, tagi o tenua go Mizpah, gu hagaduu aga hoou di Bontai di Monowai, guu gahu di gowaa heehee nia daangada, gu taiaga hagatau hagahumalia di abaaba, mo nia bontai, mo nia mee tai mono baalanga. Gei mee gu hagaduu aga di abaaba hoohoo gi di hadagee di king i baahi di Monowai Shelah, gaa tugi loo i di gaagenge dela e gaga iha i di Waahale o David. \p \v 16 Nehemiah, tama ni Azbuk, di tagi ni di baahi tenua go Beth-Zur guu hau di gunga nomuli, gaa tugi loo i taalunga David, mo di monowai, mo nia hale digau dauwa. \s1 Digau Levi ala ne hau di abaaba \p \v 17 Hunu gau Levi ala gu hagaduu aga hoou di abaaba deenei: \p Rehum, tama ni Bani, guu hau di gunga nomuli. \p Hashabiah, di tagi di baahi tenua go Keilah, guu hau di gunga nomuli, e pono digau tenua o maa. \p \v 18 Bavvai, tama ni Henadad, di tagi di baahi tenua go Keilah dela i golo, guu hau di gunga nomuli. \p \v 19 Ezer, tama ni Jeshua, di tagi o Mizpah, guu hau di gunga nomuli, dela i mua di hale dugu goloo dauwa, gaa tugi loo i di gowaa dela e huli ai di abaaba. \p \v 20 Baruch, tama ni Zabbai, guu hau di gunga nomuli gii tugi loo i di bontai di hale tagi aamua hai mee dabu go Eliashib. \p \v 21 Meremoth, tama ni Uriah, dono damana madua go Hakkoz, guu hau di gunga nomuli, guu tugi loo i di hagaodi di hale Eliashib. \s1 Digau hai mee dabu ala gu ngalua i di abaaba deelaa \p \v 22 Hunu gau hai mee dabu ala gu hagaduu aga hoou di abaaba deenei: \p Digau hai mee dabu mai nia gowaa e hoohoo gi Jerusalem guu hau di gunga nomuli. \p \v 23 Benjamin mo Hasshub guu hau di gunga nomuli, dela hualaa i mua di nau hale. \p Azariah, tama ni Maaseiah, dono damana madua go Ananiah, guu hau di gunga nomuli, dela hualaa i mua dono hale. \p \v 24 Binnui, tama ni Henadad, guu hau di gunga nomuli, daamada i di hale Azariah gaa tugi loo i di madaaduge di abaaba deelaa. \p \v 25-26 Palal, tama ni Uzai, guu hau di gunga nomuli, daamada i di madaaduge di abaaba mo i di angulaa o di hale di king mugi nua, hoohoo gi di malaelae digau hagaloohi. \p Pedaiah, tama ni Parosh, guu hau di gunga nomuli, e tugi loo i di hagaodi bahi gi dua taalinga di Bontai Wai, mo di angulaa digau hagaloohi di Hale Daumaha. Di gowaa deenei la i baahi hua tama gowaa dulii dela e hagaingoo bolo Ophel, di gowaa e noho ai digau ala e ngalua i di Hale Daumaha. \s1 Hunu gau labelaa nogo hau di abaaba \p \v 27 Nia daane o Tekoa guu hau di gunga nomuli, di nadau lua holongo, daamada i di angulaa hagaloohi damana o digau ala e hagaloohi di Hale Daumaha, gaa tugi loo i di abaaba taalinga Ophel. \p \v 28 Di buini gau hai mee dabu guu hau di gunga nomuli, daamada i di Bontai Hoodo gaa hana gi baahi gi ngeia, tangada nei mo tangada nei gi hauhia di abaaba i mua dono hale. \p \v 29 Zadok, tama ni Immer, guu hau di gunga nomuli dela hualaa i mua dono hale. \p Shemaiah, tama ni Shecaniah, tangada benebene o di Bontai Bahi i dua, guu hau di gunga nomuli. \p \v 30 Hananiah, tama ni Shelemiah, mo Hanun, di ono dama a Zalaph, guu hau di gunga nomuli i di nau lua holongo. \p Meshullam, tama ni Berechiah, guu hau di gunga nomuli dela i mua dono hale. \p \v 31 Malchijah, tangada tugi goolo, guu hau di gunga nomuli, gii tugi loo i di hale digau ngalua o di Hale Daumaha, mo digau huihui mee e ngalua i di ngudu di Bontai Miphkad, hoohoo gi di madaaduge o di abaaba dela i baahi gi dua ngeia. \p \v 32 Digau tugi goolo mo digau huihui mee guu hau di gunga muliagi loo, daamada i di madaaduge, gaa tugi loo gi di Bontai Siibi. \c 4 \s1 Nehemiah gu maaloo i digau hai baahi gi dana moomee \p \v 1 Di madagoaa Sanballat ne longono ia bolo gimaadou digau o Jew gu daamada gaa hau di abaaba o di waahale, mee gu hagawelewele huoloo, ga daamada ga hagahuaidu gimaadou. \v 2 Mee gu helekai i mua ono ehoo mo digau dauwa Samaria, “Digau paagege o Jew aanei e haga mamaanadu belee hai di nadau aha? Digaula bolo ginaadou gaa hau hoou di abaaba di waahale? Digaula bolo ginaadou ma gaa hai di nadau tigidaumaha, gaa mee hua di hai di nadau moomee gii lawa i di laangi hua e dahi? Digaula e mee hua di hau di waahale gi nia hadu ala guu hai nia lehu?” \p \v 3 Tobiah tangada Ammon, e duu i baahi o mee, ga helekai, “Di abaaba aha dela e mee di nadau haga duu? Di manu ‘fox’ hua e dahi e mee di oho di maa!” \p \v 4 Gei au, go Nehemiah, gaa hai dagu dalodalo boloo, “Meenei God, goe mmada malaa gi digaula ala e haga hagahuaidu gimaadou! Heia nadau helekai haganneennee gi too ia gi hongo nadau libogo, gi daawa ina gi daha nia mee huogodoo ala e hai mee ginai digaula. Wanga ina digaula gi nnuai daangada, gi lahia digaula be digau galabudi gi tenua mai i daha. \v 5 Goe hudee dumaalia gi nadau hai hala ala e hai, gei goe hudee de langahia nadau huaidu, idimaa, digaula gu helehelekai haganneennee i di gili di madau moomee.” \p \v 6 Malaa, gimaadou digi dugua di madau moomee dela e haga duu di abaaba o di waahale deelaa. Gu limalima hua, guu dau i tungaalodo, idimaa, digaula e ngalua hagamahi huoloo. \p \v 7 Gei Sanballat mo Tobiah mo digau Arabia, digau Ammon mo digau Ashdod gu hagawelewele huoloo, i di nadau longono ginaadou bolo gimaadou e ngalungalua gi di madau moomee e haga duu aga di abaaba o Jerusalem, gei e pono nia bongoo o di abaaba gii kadi. \v 8 Digaula huogodoo guu buni bolo ginaadou ga lloomoi ga heebagi gi digau Jerusalem, gaa hai di hagahinihini. \v 9 Gei gimaadou e hai dalodalo hua ang gi di madau God, guu dugu madau gau hagaloohi belee madamada humalia boo mo aa. \v 10 Malaa, digau Judah gu dadaahili di nadau daahili, \q1 “Gimaadou e paagege huoloo \q1 i madau kae madau mee daamaha. \q1 Nia geinga belee kili gi daha go gimaadou \q1 e logowaahee huoloo. \q1 Dehee di madau hai gaa mee di hau \q1 di abaaba deenei dangi nei?” \m \v 11 Madau hagadaumee e hagamamaanadu bolo gimaadou e de gidee ginaadou, be e de iloo nadau mee ala ma gaa hai, gaa dae loo gi di nadau lloomoi gi kinei, e dadaaligi gimaadou, mo di dugu di madau moomee. \v 12 Nnolongo e logo digau o Jew ala e noho i mehanga madau hagadaumee e hagihagi mai gi gimaadou di hai o madau hagadaumee ala ga hai mai gi gimaadou. \v 13 Gei au guu wanga gi nia daangada nia goloo heebagi, aalaa go nia hulumanu dauwa mo nia daalo, mo nia amu maalei, gu hagatau digaula i tua di abaaba, i nia gowaa ala digi lawa humalia. \v 14 Au gu gidee bolo nia daangada le e hai be digau gu mmaadagu, dela gaa hidi iei au, ga helekai gi digaula mo ang gi nadau dagi aamua, “Goodou hudee mmaadagu i tadau hagadaumee. Goodou gi langahia di hai o nia mahi a Tagi. Goodou heebagi i godou duaahina digau o Jew, godou dama, godou lodo, mo godou gowaa.” \v 15 Malaa, madau hagadaumee gu longono ginaadou bolo gimaadou gu iloo nadau hagamamaanadu, gei digaula gu iloo laa di hai a God, dana hagahinihini nadau mee ala ne haga noho. Malaa, gimaadou huogodoo guu hula gu ngalua labelaa i di abaaba deelaa. \p \v 16 Daamada hua i di madagoaa deelaa, hunu agu daangada e ngalua, ge hunu gau e hagaloohi, e ulu nadau gahu baalanga, e kumi nadau goloo heebagi, nia daalo, nia amu maalei, nia mee duuli, mo nia amu. Madau dagi aamua e madalia e hagamaamaa digau \v 17 ala e hai di nadau moomee e haga duu aga di abaaba. Gei ogo digau ala e dagidagi nia goloo hau di abaaba, e hai nadau moomee gi nadau lima dagidahi, gei e dagidagi nadau goloo heebagi i nadau lima ala i golo. \v 18 Digau hau abaaba huogodoo e dagidagi nadau hulumanu dauwa, guu dui i nadau gaba. Gei ogo tangada dela ma ga ili di labaa, e haga iloo teebagi, le e noho hua i dogu baahi. \v 19 Gei au ga hagi anga gi digau huogodoo mo nadau dagi mo nadau gau aamua, “Di gowaa ngalua le e koia e palaha, gei gidaadou le e hogoohi. \v 20 Maa goodou ga longono di labaa ma ga ili, goodou llele mai e haga dagabuli mai i dogu gili. Tadau God gaa pono gidaadou ga heebagi!” \v 21 Malaa, nia laangi huogodoo, mai luada gaa dae gi nia heduu ma ga kila ia, hunu gimaadou e ngalua i di abaaba, hunu gimaadou e hagaloohi gimaadou mo nadau goloo dauwa. \p \v 22 Di madagoaa hua deelaa, gei au guu hai ang gi digau ala e madamada humalia di moomee, bolo digaula mo nadau gau hagamaamaa la gii noho i lodo Jerusalem ma gaa boo, bolo gii mee gimaadou di hagaloohi di waahale boo, mo di hai madau moomee aa. \v 23 Au hagalee daa gi daha ogu gahu i di boo, gei ogu ihoo hogi mo agu hege mo agu gau madaloohi. Gei gimaadou huogodoo e dadaahi madau goloo dauwa. \c 5 \s1 Di madahaanau o digau hagaloale \p \v 1 Muli tama madagoaa dulii, nia daane mono ahina dogologowaahee gu daamada gu leelee logo i nadau duaahina digau o Jew ala i golo. \v 2 Hunu gau e helekai, “Gimaadou la di madahaanau damanaiee, gimaadou e hiihai gi nia huwa laagau e logo gii mee di mouli gimaadou.” \p \v 3 Hunu gau e helekai, “Gidaadou e boibana tadau gowaa dogi mee, mo tadau hadagee waini, mo tadau hale gii dohu tadau meegai gi de hiigai gidaadou.” \p \v 4 Hunu gau e helekai, “Gidaadou e madau tadau bahihadu e hui tadau dagitedi o tadau gowaa dogi mee mo tadau hadagee waini. \v 5 Gidaadou digau o Jew labelaa be digau o Jew ala i golo. Tadau dama hagalee humalia gadoo be nadau dama? Gei gidaadou e hagahege tadau dama. Hunu tadau dama ahina guu hui guu hai nia hege. Tadau hagamaamaa ai, idimaa tadau gowaa dogi mee mo tadau hadagee waini gu hagalee.” \p \v 6 I dogu longono eau nadau leelee logo, gei au gu hagawelewele huoloo, \v 7 ga hagamaanadu bolo au gaa hai dagu mee be di aha. Au guu hai hagahuaidu nia dagi mono gau aamua, ga helekai gi digaula, “Goodou gu haga haingadaa godou duaahina digau o Jew!”\x * \xo 5.7 \xt Exodus 22.25; Leviticus 25.35-37; Deuteronomy 23.19-20\x* \p Gei au ga haga dagabuli nia daangada huogodoo, belee mmada gi di haingadaa deenei, \v 8 ga helekai, “Gidaadou gu hagamahi gi tadau mee ala e mee gu hui mai tadau duaahina digau o Jew ala guu bida hui ginaadou gi digau tuadimee. Malaa, dolomeenei, gei goodou e hai digaula gii bida hui ginaadou adu gi goodou mo nadau ihoo digau o Jew!” Nia dagi aalaa guu noho deemuu, digi leelee loo. \p \v 9 Gei au ga helekai, “Di hala ne hai go goodou. Hagalongo gi God, heia nia mee ala e donu, gei digau tuadimee mo tadau hagadaumee ga deemee di gadagada mai gi gidaadou. \v 10 Au mo ogu ihoo mono daane ala nogo ngalua mai gi di au, gu dumaalia gi tadau duaahina nia huwa laagau mono bahihadu ala ne madau go digaula. Malaa, gidaadou gaa dugu hua tadau gabunga bolo e hui nia maa. \v 11 Hunahuna ina gi daha nia mee digaula huogodoo ala ne boibana, nia bahihadu, mo nia waini, mo nia lolo olib. Wanga hagalimalima gi muli nadau gowaa dogi mee, mo nadau hadagee waini, nadau lolo olib, mo nadau hale!” \p \v 12 Nia dagi ga helekai, “Gimaadou gaa hai gii hai be au helekai. Gimaadou gaa wanga gi muli nia mee digaula, ga hagalee kae nia boibana digaula.” \p Gei au ga gahigahi digau hai mee dabu, gaa wanga nia dagi gi digaula gi hagamodu ina i nadau mua bolo gii mee di hagagila nadau hagababa deenei dogo hai. \v 13 Gei au ga daa gi daha dogu duu nnoo huaidina dela nogo i dogu huaidina, ga helekai, “Deenei di hai a God gaa hai gi tei dangada i goodou dela hagalee hagagila dana hagababa. God ga daa gi daha godou hale mo nia mee huogodoo ala e hai mee ginai goodou, hagalee dumaalia adu gi goodou e hai mee gi dahi mee.” \p Digau huogodoo ala ne lloomoi gi golo ga helekai, “Amen!” mo di hagahagaamu Dimaadua. Nia dagi gu hagagila nadau hagababa. \s1 Di hila gi lala o Nehemiah \p \v 14 Nia ngadau e madangaholu maa lua nogo gobinaa iei au i tenua go Judah, daamada i di madalua ngadau o Artaxerxes nogo king aamua, gaa dae loo gi di motolu maa lua ngadau o maa, au mo dogu madahaanau gimaadou hagalee gai nia meegai ala e tau e wanga gi nia gobinaa. \v 15 Nia gobinaa huogodoo ala i ogu mua, guu hai di nadau mee e haga haingadaa nia mouli o nia daangada, gei digaula guu hono gi nia daangada gi taiaga nadau bahihadu silber e madahaa e hui nia meegai mono waini i lodo nia laangi huogodoo. Nia gau hai hegau o nia gobinaa aalaa gu haga haingadaa labelaa nia daangada, gei au hagalee hai be digaula, idimaa au e hagalaamua a God. \v 16 Au gu hagamahi gi agu mee ala e mee e hagaduu aga hoou di abaaba di waahale, gei au digi hai dogu gowaa la gi damana. Digau huogodoo ala e ngalua mai gi di au le e ngalua i di moomee deenei. \v 17 Nia laangi huogodoo, gei au e haangai mai i hongo dogu deebele digau e lau mada lima i digau o Jew mo nadau dagi i daha mo digau ala e lloomoi gi di au i nnenua llauehe ala i golo. \v 18 Nia laangi huogodoo, gei au e daaligi dagu kau e dahi e gai go digaula, ge e ono siibi humalia, mono hagabae deduu. Gei i lodo nia laangi madangaholu, gei au e hagatogomaalia agu waini hoou. Gei au gu iloo labelaa nadau mee dagidagi daamaha ala e haga daamaha digaula, deelaa laa au hagalee kae nia bahihadu ala belee wanga gi di gobinaa. \p \v 19 Meenei God, au e hai dagu dalodalo adu gi di Goe, Goe gi langahia nia mee humalia huogodoo ala guu hai ko au gi nia daangada aanei. \c 6 \s1 Di hagatau huaidu hai baahi gi Nehemiah \p \v 1 Sanballat, Tobiah, Geshem mo madau hagadaumee ala i golo gu longono bolo gimaadou guu lawa di hau di abaaba, deai di gowaa e bongoo ai, ma e aha maa gidaadou digi taiaga nia bontai. \v 2 Sanballat mo Geshem e hagau mai di nau haga iloo bolo gimaadou e heetugi i tei guongo i di Gowaa Baba o Ono, dela di nadau hai belee haga huaidu au. \v 3 Au ga hagau agu gau belee hagamodongoohia gi digaula boloo, “Au e hai dagu hegau hagalabagau. Au e deemee di hana gi golo. Au hagalee dugu di moomee bolo e hanadu e mmada goolua i golo.” \p \v 4 Digaula e hagau mai haga haa go di haga iloo la hua, gei nia madagoaa huogodoo gei au e helekai go telekai la hua. \p \v 5 Sanballat gu hagau mai dana hege i di lima holongo, di lede deenei dono hagamodongoohia nonua ai. \v 6 Deenei di lede: \mi “Geshem gu helekai mai bolo nia helekai i golo e hagadeledele i mehanga digau ala i tadau baahi bolo goe mo digau o Jew e hagamamaanadu bolo goodou gi huli gi daha mo di king aamua o Persia, deenei tadinga di godou hagaduu aga hoou di abaaba deelaa. Mee gu helekai mai labelaa bolo goe e hagatogomaalia e hai di king. \v 7 Gei goe gu hagababa ang gi nia soukohp bolo digaula gii hula gi hagadele ina bolo goe di king o Judah. Di king aamua o Persia la ga longono ia di mee deenei, deelaa laa au e hiihai bolo gidaua e heetugi e helekai di mee deenei.” \m \v 8 Gei au gaa hui telekai a maa boloo, “Telekai e donu i lodo au helekai ai. Kooe hua ne bida hai au helekai aanaa.” \p \v 9 Digaula e hagamada bolo e hagamadagudagu gimaadou bolo gii dugu di moomee. Gei au gaa hai dagu dalodalo boloo, “Meenei God, Goe hagamaaloo ina au!” \p \v 10 Di madagoaa deelaa, gei au gaa hana e heetugi gi Shemaiah, tama ni Delaiah, dono damana madua go Mehetabel. Mee e deemee di hana gi daha mo dono hale, gei mee ga helekai mai, “Gidaua gaa hula gaa pala hagammuni i di Gowaa Dabu i lodo di Hale Daumaha, gaa tai nia bontai di Hale Daumaha, idimaa digaula ga lloomoi ga daaligi goe boo.” \p \v 11 Gei au ga helekai, “Au hagalee tagadilinga daane dela e lele e bala hagammuni. Ma di aha, goe e hagamamaanadu bolo au ga dagaloaha gi daha mo di made maa au gaa hana gaa bala hagammuni i lodo di Hale Daumaha? Au hagalee hai beenaa.” \p \v 12 I dogu hagamamaanadu di mee deenei, ga modongoohia bolo God digi helekai gi Shemaiah, gei ma go Tobiah mo Sanballat ala ne hui halahalau mee bolo gi hagi mai telekai deelaa. \v 13 Digaula ne belee hai au gi madagu, e hai au gii hala, belee hagahuaidu dogu ingoo, ge haga langaadia au. \p \v 14 Gei au ga dalodalo, “Meenei God, Goe gi langahia di mee Tobiah mo Sanballat ne hai, ge gi hagaduadua ina meemaa. Goe gi langahia e Goe di ahina go Noadiah mo nia soukohp ala i golo huogodoo ala gu hagamada guu hai au gi madagu.” \s1 Di hagaodi gi muli di moomee \p \v 15 I muli nia laangi madalima maa lua o di moomee deelaa, di abaaba hagatau guu lawa di hai i di madalua maa lima laangi o di malama go Elul. \v 16 Madau hagadaumee ala e haganiga gimaadou ne longono ginaadou, malaa, digaula gu iloo bolo ginaadou gu langaadia, idimaa nia daangada huogodoo gu iloo bolo di moomee la guu lawa, idimaa God nogo madalia di moomee deenei. \p \v 17 Di madagoaa deelaa, nia dagi o digau o Jew gu helehelekai ginaadou mo Tobiah. \v 18 Digau dogologo i Judah gu huli mai i di baahi o maa, idimaa tamana dauaga o maa, tangada o Jew, go Shecaniah, tama ni Arah. Gei tama daane a maa, Jehohanan guu hai dono lodo gi tama ahina Meshullam, tama ni Berechiah. \v 19 Nia daangada e helehelekai i ogu mua i di hai o nnegau humalia a Tobiah ne hai, mo di wanga gi mee nnagadilinga mee huogodoo ala nogo helehelekai iei au. Gei mee e hagahagau ana lede i nia madagoaa huogodoo belee hai au gi madagu. \c 7 \p \v 1 Malaa, di madagoaa di abaaba la guu lawa, nia bontai guu wanga, digau hagaloohi gu i golo, nia buini gau hai daahili mo digau Levi ala i golo guu wanga nadau hegau. \v 2 Au guu wanga agu daane dogolua belee madamada humalia i di waahale o Jerusalem, dogu duaahina daane go Hanani mo Hananiah, di tagi nia buini dauwa ala e loohi di abaaba dauwa. Hananiah taane manawa donu ge madagu ia God, tangada e hai be mee ai. \v 3 Au gu hagi anga gi meemaa bolo ginaua hudee hugee nia bontai di abaaba Jerusalem luada, gaa dae loo gi di laa gaa hobo, gei meemaa gi taidia mo di loogu ina nia maa i mua digau hagaloohi ala ma gaa hula hiahi. Gei au guu hai labelaa gi meemaa bolo gi hilihilia nau gau hagaloohi i lodo digau ala e noho i Jerusalem, gei gi duwwe gi hunu digaula gi madamada humalia nia ngudu di abaaba, gei hunu gau i digaula gi hagaloohi nia gowaa i di gili nadau hale. \s1 Digau ala ne lloomoi i muli nadau noho i tenua gee \r (Ezra 2.1-70) \p \v 4 Jerusalem la di waahale damana, gei digau hua hogoohi ala e noho i golo, nia hale e logo digi hagatuu aga ina. \v 5 God guu dongo ogu lodo bolo au gi haga dagabuli ina nia daangada huogodoo, mo nadau dagi, mo digau aamua gi hagadina ina di beebaa o nadau madahaanau. Malaa, au gu gidee di beebaa o digau ala ne lloomoi matagidagi gi daha mo nadau galabudi. Deenei la di hagahonu di beebaa deelaa: \p \v 6 Digau dogologo nogo i Babylon guu hula gi muli gi Jerusalem mo Judah, tei gii hana gi dono guongo. Nia madahaanau digaula nogo noho dagidahi i Babylonia mai i di madagoaa di King Nebuchadnezzar ne lahi digaula be digau galabudi. \v 7 Nia dagi digaula la go: Zerubbabel, Joshua, Nehemiah, Azariah, Raamiah, Nahamani, Mordecai, Bilshan, Mispereth, Bigvai, Nehum mo Baanah. \p \v 8-25 Aanei nia ingoo o nia madahaanau llauehe digau Israel mo di hulu o nia madahaanau ala ne lloomoi i muli nadau noho i tuai henua: \li1 Parosh — 2,172 \li1 Shephatiah — 372 \li1 Arah — 652 \li1 Pahath-Moab (di hagadili ni Jeshua mo Joab) — 2,818 \li1 Elam — 1,254 \li1 Zattu — 845 \li1 Zaccai — 760 \li1 Binnui — 648 \li1 Bebai — 628 \li1 Azgad — 2,322 \li1 Adonikam — 667 \li1 Bigvai — 2,067 \li1 Adin — 655 \li1 Ater (di hagadili ni Hezekiah) — 98 \li1 Hashum — 328 \li1 Bezai — 324 \li1 Hariph — 112 \li1 Gibeon — 95 \m \v 26-38 Di hulu o nia daangada ala nadau damana mmaadua nogo noho i nia waahale aanei la gu lloomoi labelaa: \li1 Bethlehem mo Netophah — 188 \li1 Anathoth — 128 \li1 Beth-Azmaveth — 42 \li1 Kiriath-Jearim, Chephirah, mo Beeroth — 743 \li1 Ramah mo Geba — 621 \li1 Michmash — 122 \li1 Bethel mo Ai — 123 \li1 Nebo dela i golo — 52 \li1 Elam dela i golo — 1,254 \li1 Harim — 320 \li1 Jericho — 345 \li1 Lod, Hadid mo Ono — 721 \li1 Senaah — 3,930 \m \v 39-42 Aanei nia ingoo nia madawaawa digau hai mee dabu ala ne lloomoi i muli nadau noho i tuai henua: \li1 Jedaiah (nia hagadili o Jeshua) — 973 \li1 Immer — 1,052 \li1 Passhur — 1,247 \li1 Harim — 1,017 \m \v 43-45 Aanei nia ingoo nia madawaawa digau Levi ala ne lloomoi i muli nadau noho i tuai henua: \li1 Jeshua mo Kadmiel (nia hagadili o Hodaviah) — 74 \li1 Digau daahili o di Hale Daumaha (nia hagadili o Asaph) — 148 \li1 Digau hagaloohi di Hale Daumaha (nia hagadili o Shallum, Ater Talmon, Akkub, Hatita mo Shobai) — 138 \m \v 46-56 Aanei nia madawaawa o digau ngalua di Hale Daumaha ala ne lloomoi i muli nadau noho i tuai henua: \li1 Ziha, Hasupha, Tabbaoth, \li1 Keros, Sia, Padon, \li1 Lebana, Hagaba, Shalmai, \li1 Hanan, Giddel, Gahar, \li1 Reaiah, Rezin, Nekoda, \li1 Gazzam, Uzza, Paseah, \li1 Besai, Meunim, Nephushesim, \li1 Bakbuk, Hakupha, Harhur, \li1 Bazlith, Mehida, Harsha, \li1 Barkos, Sisera, Temah, \li1 Neziah, mo Hatipha. \m \v 57-59 Aanei nia madahaanau o digau ngalua Solomon ala ne lloomoi i muli nadau noho galabudi i tuai henua: \li1 Sotai, Sophereth, Perida, \li1 Jaalah, Darkon, Giddel, \li1 Shephatiah, Hattil, Pochereth-Hazzebaim, mo Amon. \m \v 60 Togologo o di madawaawa o digau ngalua di Hale Daumaha mo digau ngalua Solomon ala ne lloomoi i muli nadau noho i tuai henua la digau dogo 392. \p \v 61-62 Nia daangada e 642 e dau gi nia madahaanau o Delaiah, Tobiah, mo Nekoda ala ne lloomoi i nia waahale Tel-Melah, Tel-Harsha, Cherub, Addon mo Immer. Malaa, digaula gu deemee di haga modongoohia be digaula e dau gi di madawaawa digau Israel. \p \v 63-64 Aanei nia madawaawa gau hai mee dabu ala digi gidee di beebaa bolo e haga modongoohia nadau maadua mmaadua: Hobaiah, Hakkoz, mo Barzillai. (Tamana madua o di madawaawa digau hai mee dabu, go Barzillai, guu hai dono lodo gi tama ahina di madawaawa Barzillai i Gilead, ga hai mee gi di ingoo di madawaawa o tamana dono lodo.) Digau aanei gu deemee di gidee di haga modongoohia be goai nadau maadua mmaadua, digaula gu deemee di hai nia daangada hai mee dabu. \v 65 Di gobinaa o digau o Jew ga hagi anga gi digaula bolo digaula e deemee di miami nia meegai ala guu wanga dehuia gi God, gaa dae loo gi di madagoaa ma ga iai tangada hai mee dabu dela e mee di hai hegau gi nia ‘Urim’ mo ‘Thummim’.\f + \fr 7.65 \fk ‘Urim’ mo ‘Thummim’: \ft Aanei la nia mee ala ne hai hegau ai tangada hai mee dabu belee iloo ai di manawa o God. Gidaadou e de iloo hagahumalia be ne hai hegau behee.\f*\x * \xo 7.65 \xt Exodus 28.30; Deuteronomy 33.8\x* \li1 \v 66-69 Togologo digau ala ne lahi gi daha gaa lawa ga lloomoi le e 42,360. \li1 Nadau gau hai hegau, nia daane mono ahina — 7,337 \li1 Digau daahili, nia daane mono ahina — 245 \li1 Nia hoodo — 736 \li1 Nia hoodo ‘donkey’ — 245 \li1 Nia ‘camel’ — 435 \li1 Nia ‘donkey’ — 6,720 \m \v 70-72 Aanei la digau ala ne taiaga nadau hagamaamaa nogo hui nia mee hau di Hale Daumaha: \tr \th1 Di Gobinaa \tr \tc1 19 pauna goolo \tr \tc1 50 boolo ngalua taumaha \tr \tc1 530 gahu lloo digau hai mee dabu \tr \th1 Nia dagi o nia madawaawa \tr \tc1 375 pauna goolo \tr \tc1 2,625 pauna silber \tr \th1 Digau ala i golo \tr \tc1 375 pauna goolo \tr \tc1 2,310 pauna silber \tr \tc1 67 gahu lloo ang gi digau hai mee dabu \b \p \v 73 Digau hai mee dabu, digau Levi, digau hagaloohi di Hale Daumaha, digau daahili, togologo digau ala i golo, digau ngalua di Hale Daumaha, mo digau Israel ala i golo, la guu noho i nia dama waahale, mo nia waahale llauehe o Judah.\x * \xo 7.73 \xt 1-Chronicles 9.2; Nehemiah 11.3\x* \c 8 \s1 Ezra e dau di Beebaa Nnaganoho ang gi nia daangada \p \v 1 Di hidu malama, gei digau Israel guu noho i lodo nadau gowaa, mo i lodo nadau waahale. Dahi laangi hua o di malama deelaa, gei digaula huogodoo ga dagabuli mai gi di gowaa e dahi i Jerusalem, i di malaelae i taalinga di abaaba, dela e haga ingoo bolo di Bontai Wai. Digaula ga tangi gi Ezra bolo gi gaamai di Beebaa Nnaganoho. Ezra la tangada hai mee dabu dela e kabemee huoloo di hai o Nnaganoho a Moses ala ne wanga go Dimaadua gi digau Israel. \v 2 Malaa, Ezra gaa daa di beebaa, gaa kae gi di gowaa dela e dagabuli ai nia daangada, nia daane, nia ahina mono dama ala gu iloo di hagabaubau ge gu iloo di tonu gi nia mee. \v 3 Ezra gaa dau di Beebaa Nnaganoho gi digaula i di gowaa dela e hoohoo gi di bontai di abaaba, daamada mai luada gaa dae gi di oodee, gei digaula gu hagalongo hagahumalia huoloo gi di dau o di Beebaa Nnaganoho. \v 4 Ezra e duu i hongo di hada dela ne hau gi di laangi hagalabagau deenei. Gei ogo digau aanei e tuu i di baahi gau donu o Ezra: go Mattithiah, Shema, Anaiah, Uriah, Hilkiah, mo Maaseiah, gei ogo digau aanei e tuu i baahi gau ihala o maa: Pedaiah, Mishael, Malchijah, Hashum, Hashbaddanah, Zechariah, mo Meshullam. \p \v 5 Ezra e duu i hongo di hada, gei ogo nia daangada huogodoo e mmada aga gi mee. Di madagoaa o mee ne huge di beebaa, digaula huogodoo guu tuu i nua. \v 6 Ezra ga helekai, “Gidaadou gi hagaamuina Dimaadua, go di God Aamua!” \p Gei ogo digau huogodoo gu taiaga nadau lima, ga helekai, “Amen! Amen!” Gei digaula gaa togo gi lala i hongo di gelegele ga daumaha gi Dimaadua. \p \v 7 Gei digaula gaa tuu i nua i nadau lohongo, gei ogo digau Levi aanei ga haga modomodongoohia gi digaula nia haganoho: go Jeshua, Bani, Sherebiah, Jamin, Akkub, Shabbethai, Hodiah, Maaseiah, Kelita, Azariah, Jozabad, Hanan mo Pelaiah. \v 8 Digaula e haga donudonu nia haganoho a God gi nnelekai o tenua deelaa, bolo gi modongoohia gii donu ginai nia daangada.\f + \fr 8.8 \ft Di Beebaa Nnaganoho la guu hihi i nnelekai Hebrew, gei ogo digau o Jew gu daamada di helekai nnelekai Aram i nadau madagoaa nogo noho i lodo Babylon \f* \p \v 9 Di madagoaa nia daangada ne longono ginaadou di hai o nia haganoho ala nogo dau, nadau lodo gu ngalungalua, gu daamada gu tangitangi, gei Nehemiah go di gobinaa, mo Ezra tangada hai mee dabu dela e kabemee huoloo di hai o Nnaganoho, mo digau Levi ala e haga modomodongoohia nnaganoho, digaula ga helekai ang gi nia daangada huogodoo, “Dangi nei la di langi e hagadabu ang gi Dimaadua di godou God, goodou hudee tangitangi. \v 10 Goodou hula gi godou hale, heia godou haga miami. Goodou wanga ina godou meegai mo nia waini gi digau ala hagalee dohu nadau meegai. Dangi nei la di laangi dabu ang gi Dimaadua, goodou hudee manawa gee, idimaa, di tene dela e gowadu go Dimaadua le e hagamaaloo aga goodou.” \p \v 11 Digau Levi aalaa ga heehee i mehanga digaula, belee boliboli digaula, mo di helekai ang gi digaula bolo gi hudee manawa gee, idimaa dangi nei la di laangi dabu. \v 12 Malaa, nia daangada huogodoo guu hula gi nadau hale, gu miamiami mo di inu, mo di tenetene, gei gu haangai nia daangada ala i golo, idimaa, digaula guu donu gi nnelekai ala ne dau gi digaula. \s1 Tagamiami o nia Damaa hale Hagaabili \p \v 13 Di laangi nomuli, gei nia dagi madahaanau mono gau hai mee dabu mo digau Levi gaa hula gi Ezra, belee aago di hai o nnaganoho. \v 14 Digaula ga gidee bolo Nnaganoho a Dimaadua ala ne wanga gi Moses belee hagi anga gi digaula, la guu dugu bolo digau Israel la gii noho i lodo nia damaa hale hagaabili i di waalooloo o Tagamiami o nia Damaa hale Hagaabili\f + \fr 8.14 \fk Tagamiami o nia Damaa hale Hagaabili, \ft deenei tagamiami haga tenetene o digau o Jew. Di madagoaa tagamiami deenei, digaula e noho i lodo nia damaa hale hagaabili e hagalangahia di nadau madagoaa nogo heehee i lodo di anggowaa i nia ngadau madahaa.\f* i di hidu malama. \v 15 Digaula gaa hai gi digaula bolo gi haga iloo laa lodo Jerusalem mo i lodo nia waahale ala i golo boloo, “Goodou hula gi hongo nia dama gonduu, goweia godou manga laagau ‘pine’, nia manga laagau olib, mo nia manga mai nia hagadilinga laagau ala i golo, nia ‘myrtle’ mo nia niu, e hai ai nia dama hale lligi, be di hai dela guu hai i lodo Nnaganoho.”\x * \xo 8.15 \xt Leviticus 23.33-36,39-43; Deuteronomy 16.13-15\x* \p \v 16 Malaa, digaula guu hele nadau manga laagau, e hau nadau dama hale i hongo nadau hale, mo i di gili nadau hale, mo i di malaelae di Hale Daumaha mo i nia gowaa ala e heetugi nia daangada ala e hoohoo gi di Bontai Wai mo di Bontai Ephraim. \v 17 Nia daangada huogodoo ala ne lloomoi i nadau hai hege i Babylon gu haga duu nadau dama hale aalaa, guu noho i no lodo. Deenei di hai matagidagi Taumaha deenei i muli di madagoaa o Joshua, tama daane a Nun. Nia daangada huogodoo gu ngalungalua mo di tenetene. \v 18 Daamada di dahi laangi o Taumaha deelaa, gaa dae gi di haga odi o di laangi hagamuliagina o Taumaha, digaula e daudau hunu gowaa i lodo di Beebaa Nnaganoho i nia laangi huogodoo. Digaula gu haihai di nadau Daumaha deenei i nia laangi e hidu, ge di walu laangi digaula e hai di nadau daumaha haga lawa, be di hai dela guu dugu i lodo Nnaganoho. \c 9 \s1 Nia daangada e haagi nadau ihala \p \v 1-2 Di madalua maa haa laangi o di malama deelaa, gei digau Israel ga dagabuli belee haga onge, e haga modongoohia nadau manawa gee gi nadau huaidu. Digaula guu wwae ginaadou gi daha mo digau tuadimee, gu ulu nadau gahu manawa gee, ge guu wanga nadau gelegele dogolia gi nadau libogo, e haga modongoohia nadau manawa gee. Ga nomuli, gei digaula gaa tuu gi nua, ga daamada ga haagi nadau huaidu mo nia huaidu o nadau maadua mmaadua. \v 3 Di waalooloo o nia aawaa e dolu, nia haganoho o Dimaadua go di nadau God ne dau ang gi digaula, ga nomuli, nia aawaa labelaa e dolu, digaula ga haagi nadau ihala mo di daumaha gi Dimaadua go di nadau God. \p \v 4 Aanei go digau Levi ala nogo tuu i hongo nadau hada: go Jeshua, Bani, Kadmiel, Shebaniah, Bunni, Sherebiah, Bani mo Chenani. Digau aanei e dalodalo gi nua ang gi Dimaadua go di nadau God. \p \v 5 Gei aanei go digau Levi: go Jeshua, Kadmiel, Bani, Hashabneiah, Sherebiah, Hodiah, Shebaniah mo Pethahiah, ala ga helekai boloo: \q1 “Goodou tuu gi nua, hagaamuina Dimaadua di godou God. \q1 Goodou hagaamuina gaa hana hua beelaa! \q1 Gidaadou huogodoo gi hagaamuina dono ingoo madamada, \q1 ma e aha maa tadau hagaamu la digi dohu loo.” \s1 Talodalo haagi huaidu \p \v 6 Digau Israel gaa hai talodalo deenei, \q1 “Meenei Dimaadua, Kooe hua go Yihowah, \q1 ma Kooe hua dela ne hai di langi \q1 mo nia heduu ala i lala di langi. \q1 Ma Kooe hua dela ne hai henuailala \q1 mo di moana mono hagahonu huogodoo, \q1 gei Goe gu haga mouli nia maa huogodoo. \q1 Di buini gau di langi gu dogoduli \q1 gu daumaha adu gi di Goe. \q1 \v 7 Meenei Dimaadua, Kooe dela di God dela ne hilihili a Abram \q1 gaa lahi a mee gi daha mo di waahale go Ur \q1 i tenua go Babylonia, \q1 gaa gahi dono ingoo hoou bolo Abraham.\x * \xo 9.7 \xt Genesis 11.31; 12.1; 17.5\x* \q1 \v 8 Goe ne iloo bolo mee e manawa dahi adu gi di Goe, \q1 gei Goe guu hai dau hagababa gi mee. \q1 Goe ne hagababa bolo Goe gaa wanga gi mee \q1 tenua o digau Canaan, tenua digau Hittite mo digau Amor, \q1 tenua digau Perizzite, digau Jebus mo digau Girgash, \q1 belee hai di gowaa e noho ai dono hagadili. \q1 Goe gu haga gila dau hagababa dela ne hai, \q1 idimaa Goe e manawa dahi.\x * \xo 9.8 \xt Genesis 15.18-21\x* \b \q1 \v 9 “Goe guu mmada labelaa gi nia hagaduadua \q1 o madau maadua mmaadua ala nogo i Egypt, \q1 ge gu longono e Goe nadau dangidangi \q1 i di hagamaamaa i taalinga Tai Mmee.\x * \xo 9.9 \xt Exodus 3.7; 14.10-12\x* \q1 \v 10 Goe guu hai au mogobuna haga goboina \q1 e hai baahi ang gi di king, \q1 mo ang gi digau aamua a maa \q1 mo nia daangada huogodoo dono henua, \q1 idimaa, Goe gu gidee nadau hagaduadua au dama. \q1 Deelaa ga gila ai do ingoo \q1 gaa dae mai gi dangi nei.\x * \xo 9.10 \xt Exodus 7.8—12.32\x* \q1 \v 11 Goe guu hai dau ala i lodo tai ang gi au dama, \q1 ge guu lahi digaula i lodo tai bagu. \q1 Goe guu hai digau ala e waluwalu digaula \q1 gi mmaalemu gi lodo tai, \q1 gadoo be di hadu ma ga abulu gi lodo di moana.\x * \xo 9.11 \xt Exodus 14.21-29; 15.4-5\x* \q1 \v 12 Goe guu dagi digaula gi di baahi gololangi i di aa, \q1 ge boo Goe ne haga maalama digaula gi di ulaula di ahi.\x * \xo 9.12 \xt Exodus 13.21-22\x* \q1 \v 13 Goe ne haneia i di langi gi hongo di Gonduu Sinai, \q1 gei gu helekai gi au daangada. \q1 Goe guu wanga gi digaula nia haganoho ala e donu \q1 mo nia agoago ala e humalia. \q1 \v 14 Goe gu hagi anga gi digaula \q1 bolo gi hagamadagu ina di Laangi Sabad, \q1 mo di wanga gi Moses nia haganoho \q1 bolo gi hagi anga go mee gi digaula.\x * \xo 9.14 \xt Exodus 19.18—23.33\x* \b \q1 \v 15 “I di nadau madagoaa ne hiigai, \q1 gei Goe guu wanga gi digaula nia palaawaa mai i di langi; \q1 i di nadau madagoaa ne hieinu, \q1 gei Goe guu wanga gi digaula nia wai mai di hadugalaa. \q1 Goe guu hai gi digaula bolo gii hula gi hai mee gi tenua \q1 dela ne hagababa Kooe bolo e wanga gi digaula.\x * \xo 9.15 \xt Exodus 16.4-15; 17.1-7; Deuteronomy 1.21\x* \q1 \v 16 “Gei madau maadua mmaadua gu hagamuamua ge lodo hamaaloo, \q1 gu hagalee hiihai e hagalongo gi au haganoho.\x * \xo 9.16 \xt Numbers 14.1-4; Deuteronomy 1.26-33\x* \q1 \v 17 Digaula hagalee hiihai e hagalongo adu gi di Goe, \q1 gu de langahia e ginaadou au mogobuna huogodoo \q1 ala ne hai i nadau baahi. \q1 I lodo nadau hagamuamua, \q1 digaula gu hilihili di nadau dagi \q1 belee dagi ginaadou gi muli gi di mouli hege i Egypt. \q1 Gei Goe go di God dela e manawa dumaalia ge aloho, \q1 hagalee hagalimalima e hagawelewele. \q1 Do dumaalia e aamua, Goe hagalee diiagi digaula,\x * \xo 9.17 \xt Exodus 34.6; Numbers 14.18\x* \q1 \v 18 ma e aha maa digaula guu hai di nadau ada balu god \q1 e hai gadoo be tama kau daane, \q1 mo di helekai bolo deelaa di god \q1 ne laha mai ginaadou i Egypt! \q1 Meenei Dimaadua, e damanaiee huoloo nadau hagahuaidu Goe!\x * \xo 9.18 \xt Exodus 32.1-4\x* \q1 \v 19 Gei goe digi diiagi digaula i lodo di anggowaa, \q1 idimaa, do dumaalia le e damanaiee. \q1 Goe digi daawa ina gi daha di baahi gololangi \q1 be di ulaula o di ahi dela ne haga modongoohia gi digaula \q1 di ala dela e hula iei digaula boo mo aa. \q1 \v 20 Mai i do manawa dumaalia, \q1 Goe gu helekai gi digaula i nadau mee ala bolo gi heia. \q1 Goe gu haangai digaula gi nia ‘manna’, \q1 gei gu haga inu digaula gi nia wai. \q1 \v 21 I lodo nia ngadau e mada haa i lodo di anggowaa, \q1 gei Goe gu madamada humalia i digaula, \q1 digaula guu dohu i nadau mee huogodoo. \q1 Nadau gahu digi mooho, \q1 gei nadau wae digi hagahula ge digi mmae.\x * \xo 9.21 \xt Deuteronomy 8.2-4\x* \b \q1 \v 22 “Goe gu dumaalia bolo digaula gi aali \q1 i nnagadilinga henua ala i golo, \q1 nia henua ala laa daha mo nadau geinga. \q1 Digaula gu aali i Heshbon, \q1 tenua dela e dagi go Sihon, \q1 mo Bashan, tenua dela e king go Og.\x * \xo 9.22 \xt Numbers 21.21-35\x* \q1 \v 23 Goe gu haga dogologo nadau dama \q1 gii hai be nia heduu ala i di langi, \q1 gei gu dumaalia gi digaula \q1 bolo gii gila gii noho i tenua dela ne hagababa Kooe \q1 gi nadau maadua mmaadua.\x * \xo 9.23 \xt Genesis 15.5; 22.17; Joshua 3.14-17\x* \q1 \v 24 Digaula guu kumi tenua go Canaan, \q1 gei Goe gu haga magedaa nia daangada ala nogo noho i golo. \q1 Goe guu wanga gi au dama di mogobuna \q1 bolo gi heia nadau hiihai ang gi nia king mo digau Canaan.\x * \xo 9.24 \xt Joshua 11.23\x* \q1 \v 25 Au daangada guu kumi nia waahale maaloo, \q1 mo nia henua gelegele humalia, \q1 mo nia hale e honu i nia maluagina, \q1 mo nia monowai ala guu lawa di geli, \q1 mo nia laagau olib, nia laagau ala e huwa, mo nia hadagee waini. \q1 Digaula gu maaluu nadau gai nia mee aanei, guu pedi. \q1 Digaula gu manawa lamalia gi nnagadilinga humalia \q1 ala ne wanga Kooe gi digaula.\x * \xo 9.25 \xt Deuteronomy 6.10-11\x* \b \q1 \v 26 “Malaa, au daangada gu hai baahi \q1 mo di de hagalongo adu gi di goe, \q1 ge guu huli gi daha mo au haganoho. \q1 Digaula gu dadaaligi nia soukohp ala nogo agoago digaula, \q1 ala ne hai gi digaula bolo ginaadou gii huli gi muli adu gi di Goe. \q1 Nnolongo e logo, gei digaula guu hai hagahuaidu Goe. \q1 \v 27 Deelaa laa, gei Goe gu dumaalia bolo nadau hagadaumee \q1 gi kumidia mo di dagi digaula. \q1 I lodo nadau haingadaa, \q1 digaula ga gahigahi Goe gi hagamaamaa ina ginaadou, \q1 gei Goe gu helekai gi digaula mai i di langi. \q1 Mai do dumaalia aamua, \q1 Goe guu wanga gi digaula nadau dagi \q1 ala ne haga dagaloaha ginaadou. \q1 \v 28 Di aumaalia ma ga hanimoi labelaa, \q1 gei digaula gu ihala labelaa, \q1 gei Goe gu dumaalia labelaa \q1 gi nadau hagadaumee gi kumidia digaula. \q1 I di nadau lui nadau manawa, \q1 ga tangi adu gi di Goe gi benabena ina ginaadou, \q1 Goe gu hagalongo gi digaula mai i di langi. \q1 Nnolongo e logo, gei Goe gu haga dagaloaha digaula \q1 mai do dumaalia aamua.\x * \xo 9.28 \xt Gabunga 2.11-16\x* \q1 \v 29 Goe gu agoago gi digaula gi hagalongo gi au agoago, \q1 gei i lodo nadau hagamuamua, \q1 digaula guu huli gi daha mo au haganoho, \q1 ma e aha maa digaula gu iloo bolo di ala dela e hana gi di mouli \q1 la go di haga gila aga au haganoho. \q1 Digaula gu hagamuamua ge lodo hamaaloo, \q1 ge gu de hiihai di hagalongo adu gi di Goe.\x * \xo 9.29 \xt Leviticus 18.5\x* \q1 \v 30 Nia ngadau e logo, gei Goe gu agoago digaula \q1 mai do manawa hagakono. \q1 Gei Goe guu hai gi au soukohp gi helekai, \q1 gei di maa au daangada nogo hagalongoduli, \q1 dela gei Goe ga dumaalia gi nia guongo ala i golo \q1 gi kumidia digaula.\x * \xo 9.30 \xt 2-Kings 17.13-18; 2-Chronicles 36.15-16\x* \q1 \v 31 Malaa, mai do dumaalia damanaiee, \q1 gei Goe digi diiagi digaula, \q1 be e hagahuaidu digaula gi hagalee. \q1 Goe go di God manawa dumaalia ge e manawa aloho. \b \q1 \v 32 “Meenei God, go di madau God dela koia e aamua huoloo! \q1 Goe e hagamadagudia ge e mahi huoloo! \q1 Goe e manawa dahi, e daahi au hagababa mai gi gimaadou. \q1 Mai di madagoaa nia king o Assyria ne hagaduadua gimaadou, \q1 gaa dae mai loo gi dolomeenei, \q1 madau hagaduadua la gu damanaiee huoloo! \q1 Madau king, madau dagi, madau gau hai mee dabu, \q1 madau soukohp, madau maadua mmaadua, \q1 mo madau daangada huogodoo \q1 guu noho i lodo di hagaduadua damanaiee.\x * \xo 9.32 \xt 2-Kings 15.19,29; 17.3-6; Ezra 4.2,10\x* \q1 \v 33 Goe guu donu i do hagaduadua gimaadou. \q1 Goe dela e manawa dahi, ma e aha maa gimaadou guu hai di huaidu. \q1 \v 34 Madau maadua mmaadua, madau king, madau dagi, \q1 mo madau gau hai mee dabu gu hagalee haga gila aga au haganoho. \q1 Digaula gu hagalee hagalongo gi au helekai, mo au aago. \q1 \v 35 Mai i do manawa humalia, \q1 nia king nogo dagi au daangada \q1 i lodo tenua damana ge humalia dono gelegele \q1 dela ne wanga Kooe gi digaula. \q1 Gei digaula digi huli gi daha mo nadau huaidu, \q1 ga hai hegau adu gi di Goe. \q1 \v 36 Malaa, dolomeenei, gei gimaadou guu hai nia hege \q1 i lodo tenua dela ne gaamai Kooe gi gimaadou, \q1 tenua humalia deenei dela e gaamai madau meegai. \q1 \v 37 Nia hagahonu o tenua deenei le e hula hua gi nia king, \q1 ala guu dugu Kooe belee dagi gimaadou, \q1 idimaa, gimaadou gu ihala. \q1 Digaula e hai nadau hiihai mai gi gimaadou mo madau manu. \q1 Gimaadou guu noho i lodo nia haingadaa llauehaa!” \s1 Nia daangada gu sain nadau hagababa \p \v 38 “Mai i tagadilinga deenei guu lawa di hai, gimaadou ala go digau o Jew, gimaadou e hai di madau hagababa hagalabagau, e hihi gi lodo di lau beebaa, gei madau dagi mo digau Levi mo madau gau hai mee dabu gu haga modongoohia di maa gi nadau maaga.” \c 10 \p \v 1 Tangada ne sain matagidagi la go di gobinaa go Nehemiah, tama Hacaliah. Zedekiah nomuli. Digau aanei guu dau labelaa e sain: \m \v 2-8 Digau hai mee dabu: \li1 Seraiah, Azariah, Jeremiah, \li1 Passhur, Amariah, Malchijah, \li1 Hattush, Shebaniah, Malluch, \li1 Harim, Meremoth, Obadiah, \li1 Daniel, Ginnethon, Baruch, \li1 Meshullam, Abijah, Mijamin, \li1 Maaziah, Bilgai mo Shemaiah. \m \v 9-13 Digau Levi: \li1 Jeshua, tama a Azaniah, \li1 Binnui, tangada ni Henadad, \li1 Kadmiel, Shebaniah, Hodiah, \li1 Kelita, Pelaiah, Hanan, \li1 Mica, Rehob, Hashabiah, \li1 Zaccur, Sherebiah, Shebaniah, \li1 Hodiah, Bani mo Beninu. \m \v 14-27 Nia dagi o nia daangada: \li1 Parosh, Pahath-Moab, \li1 Elam, Zattu, Bani, \li1 Bunni, Azgad, Bebai, \li1 Adonijah, Bigvai, Adin, \li1 Ater, Hezekiah, Azzur, \li1 Hodiah, Hashum, Bezai, \li1 Hariph, Anathoth, Nebai, \li1 Magpiash, Meshullam, Hezir, \li1 Meshezabel, Zadok, Jaddua, \li1 Pelatiah, Hanan, Anaiah, \li1 Hoshea, Hananiah, Hasshub, \li1 Hallohesh, Pilha, Shobek, \li1 Rehum, Hashabnah, Maaseiah, \li1 Ahiah, Hanan, Anan, \li1 Malluch, Harim, mo Baanah. \s1 Di hagababa \p \v 28 Gimaadou, go digau Israel, digau hai mee dabu, digau Levi, digau hagaloohi di Hale Daumaha, digau daahili mo digau ngalua o di Hale Daumaha, mo digau huogodoo ala i golo ala e hagalongo gi nnaganoho a God, gimaadou guu noho i daha mo digau tuadimee ala e noho i lodo tadau henua. Gimaadou mo madau lodo mo madau dama huogodoo ala gu mmaadua guu mee di modongoohia, \v 29 e buni anga gi madau dagi e hai madau hagamodu. Gimaadou e kae di hagaduadua o di haga halauwa maa gimaadou gaa oho di maa. Gimaadou e hagamodu bolo gimaadou e momouli e daudali Nnaganoho God ala ne wanga gi dana hege go Moses, mo di haga gila aga nia mee huogodoo a Yihowah, go di madau Dagi, ne hagi mai gi gimaadou bolo gi haga kila aga ana haganoho mo di hiihai hagatau o nnaganoho. \v 30 Gimaadou hagalee hai lodo gi digau tuadimee ala e noho i lodo madau gowaa.\x * \xo 10.30 \xt Exodus 34.16; Deuteronomy 7.3\x* \p \v 31 Dolomaa tangada tuadimee ga gaamai gi gimaadou ana huwa laagau be nnagadilinga mee ala i golo bolo e hui i di Laangi Sabad, be tei laangi dabu, gimaadou hagalee hui nia maa. \p I lodo nia ngadau e hidu, gimaadou hagalee dogi nia hagadili i tenua deenei, gei gidaadou ga haga mmaa nia boibana huogodoo.\x * \xo 10.31 \xt Exodus 23.10-11; Leviticus 25.1-7; Deuteronomy 15.1-2\x* \p \v 32 I lodo nia ngadau huogodoo, tangada nei mo tangada nei i gimaadou e taiaga dahi baahi e dolu di bahihadu silber e hagamaamaa e hui nia mee ala e hau di Hale Daumaha.\x * \xo 10.32 \xt Exodus 30.11-16\x* \p \v 33 Gimaadou e taiaga nia mee aanei e hagamaamaa di hai daumaha i lodo di Hale Daumaha: nia palaawaa hagamadagu, nia wanga dehuia i nia huwa laagau mo nia manu ala belee dudu i nia laangi huogodoo e hai ai tigidaumaha dudu, nia tigidaumaha hagamadagu ang gi nia Laangi Sabad, Budu o di Malama Hoou, mo nnagadilinga daumaha ala i golo, nnagadilinga tigidaumaha ala i golo, nia tigidaumaha ala e wwede nia hala digau Israel, mono mee huogodoo ala belee hagamaamaa nnegau dabu i di Hale Daumaha. \p \v 34 Gimaadou, go nia daangada, digau hai mee dabu, mo digau Levi, gimaadou e hai madau hilihili i lodo nia ngadau huogodoo, belee halahala be di ma koai nia madahaanau ala belee taiaga nadau dohomu e dudu nia tigidaumaha ang gi Dimaadua, go di madau God, e daudali Nnaganoho ala guu lawa di hihi. \p \v 35 Nia ngadau dagidahi, gei gimaadou e kae gi di Hale Daumaha nia tigidaumaha i nia huwa ‘wheat’ ala e hadi matagidagi, mo nia huwa laagau ala e hagi matagidagi i madau laagau.\x * \xo 10.35 \xt Exodus 23.19; 34.26; Deuteronomy 26.2\x* \p \v 36 Tama daane dela e haanau matagidagi le e lahi gi digau hai mee dabu i lodo di Hale Daumaha, e daudali Nnaganoho, di tama deelaa le e hagadabu ang gi God. Gimaadou e hagadabu labelaa di madau damaa kau, siibi mono kuudi ala ne haanau matagidagi.\x * \xo 10.36 \xt Exodus 13.2\x* \p \v 37 Gimaadou e kae gi digau hai mee dabu i lodo di Hale Daumaha nia palaawaa ala ne daamada ne hai i di hagi matagidagi i nia ngadau dagidahi mo madau tigidaumaha waini, lolo olib, mono hagadilinga huwa laagau ala i golo.\x * \xo 10.37 \xt Numbers 18.21\x* \p Gimaadou e wanga gi digau Levi ala e hagabudu nadau mee i madau hadagee, dahi baahi madangaholu o madau huwa laagau ala e tomo i lodo madau gowaa. \v 38 Digau hai mee dabu o di madawaawa Aaron le e buni gi digau Levi e kae tahi baahi madangaholu i nia huwa laagau aalaa. Digau Levi e kae dahi baahi madangaholu i nadau mee ala ne hagabudu, gaa wanga gi lodo nia ruum benebene mee di Hale Daumaha, ang gi nia moomee o di Hale Daumaha.\x * \xo 10.38 \xt Numbers 18.26\x* \v 39 Digau Israel mo digau Levi e kae nadau palaawaa, waini, mo nadau lolo olib ala ne hagabudu go digaula gaa dugu i lodo nia ruum benebene mee di Hale Daumaha, dela e benebene nia goloo di Hale Daumaha. Deelaa hogi di gowaa digau hai mee dabu, mo digau daahili ala e noho ai. \p Gimaadou hagalee huli gi daha mo nia mee o di Hale Daumaha o di madau God. \c 11 \s1 Digau ala e noho i Jerusalem \p \v 1 Nia dagi la guu noho i Jerusalem, gei digau ala i golo guu hai di nadau hilihili, belee hili di madahaanau mai i nia madahaanau e madangaholu huogodoo belee hula e noho i lodo di waahale hagamadagu Jerusalem, gei digau ala ne dubu le e noho i lodo nia dama waahale mono waahale llauehe ala i golo. \v 2 Nia daangada guu hai nadau hagaamu gi tangada dela ne bida hilihili bolo ia e noho i Jerusalem. \v 3 I lodo nia waahale ala i golo, digau Israel, digau hai mee dabu, digau Levi, digau ngalua o di Hale Daumaha, mo nia hagadili o digau ngalua Solomon, e noho i lodo nadau guongo donu i lodo nadau waahale donu.\x * \xo 11.3 \xt Nehemiah 7.73\x* \p Digau aanei i lala, la nia ingoo nia dagi digau mai Judah ala nogo noho i Jerusalem: \m \v 4 Digau di madawaawa Judah: \li1 Athaiah, tama ni Uzziah, dono damana madua go Zechariah. Ono maadua mmaadua ala i golo go Amariah, Shephatiah mo Mahalalel, nia hagadili di madawaawa Perez, tama daane Judah. \li1 \v 5 Maaseiah, tama ni Baruch, dono damana madua go Colhozeh. Ono maadua mmaadua ala i golo go Hazaiah, Adaiah, Joiarib, mo Zechariah, nia hagadili di madawaawa Shelah, tama daane Judah. \li1 \v 6 Mai i di hagadili o Perez, nia daane kabemee e 468 ala e noho i Jerusalem. \m \v 7 Digau di madawaawa Benjamin: \li1 Sallu, tama ni Meshullam, dono damana madua go Joed. Ono maadua mmaadua ala i golo go Pedaiah, Kolaiah, Maaseiah, Ithiel mo Jeshaiah. \li1 \v 8 Gabbai mo Sallai, go nia gau hoohoo ni Sallu. \m Di hulu o di madawaawaa Benjamin ala e noho i Jerusalem le e 928. \v 9 Joel, tama ni Zichri, go tagi digaula, mo Judah, tama daane ni Hassenuah togolua dagi aamua i lodo di waahale deelaa. \m \v 10 Digau hai mee dabu: \li1 Jedaiah, tama ni Joiarib, mo Jachin. \li1 \v 11 Seraiah, tama ni Hilkiah, dono damana madua go Meshullam. Ono maadua mmaadua ala i golo go Zadok, Meraioth mo Ahidub dela go mee tagi aamua hai mee dabu. \v 12 Di hulu o di madahaanau deenei ala e hai hegau i di Hale Daumaha le e 822. \li1 Adaiah, tama ni Jeroham, dono damana madua go Pelaliah. Ono maadua mmaadua ala i golo go Amzi, Zechariah, Passhur, mo Malchijah. \v 13 Di hulu o nia daangada i di madahaanau deenei ala go nia dagi le e 242. \li1 Amashsai, tama ni Azarel, dono damana madua go Ahzai. Ono maadua mmaadua ala i golo go Meshillemoth mo Immer. \v 14 Baahi di madahaanau deenei e 128 la digau heebagi kabemee huoloo, di nadau dagi go Zabdiel, tangada di madawaawa e dau. \m \v 15 Digau Levi: \li1 Shemaiah, tama ni Hasshub, dono damana madua go Azrikam. Ono mmaadua maadua ala i golo go Hashabiah mo Bunni. \li1 \v 16 Shabbethai mo Jozabad, digau Levi e modongoohia bolo meemaa e dagi digau ngalua i di malaelae di Hale Daumaha. \li1 \v 17 Mattaniah, tama ni Mica, dono damana madua go Zabdi, di hagadili ni Asaph. Mee e dagi di buini daahili di Hale Daumaha e dadaahili nadau daahili hagaamu. \li1 Bakbukiah, tangada hagamaamaa ni Mattaniah. \li1 Abda, tama ni Shammua, dono damana madua go Galal, di hagadili ni Jeduthun. \m \v 18 Di hulu digau Levi ala e noho i lodo di waahale hagamadagu Jerusalem le e 284. \m \v 19 Digau hagaloohi di Hale Daumaha: \li1 Akkub, Talmon, mo nadau gau huogodoo e 172. \m \v 20 Digau Israel ala i golo mo digau hai mee dabu ala i golo, mo digau Levi ala i golo e noho i lodo nadau gowaa donu i lodo nia waahale ala i tenua o Judah. \v 21 Digau ngalua o di Hale Daumaha guu noho i Jerusalem i di gowaa dela e hagaingoo bolo Ophel, e hai nadau moomee e dagi go Ziha mo Gishpa. \p \v 22 Di tagi o digau Levi ala e noho i Jerusalem go Uzzi, tama ni Bani, dono damana madua go Hashabiah. Ono mmaadua maadua go Mattaniah mo Mica, mee tangada di madawaawa Asaph, di madawaawa dela e haihai nadau daahili i di Hale Daumaha, di madagoaa e daumaha ai. \v 23 Taganoho o di guongo i golo, di hai o nia madawaawa ala e kokoodai digau daahili i lodo nia laangi. \p \v 24 Pethahiah, tama daane ni Meshezabel, tangada di madahaanau o Zerah mo di madawaawa Judah. Ma go mee dela e pono digau Israel i di hale king o Persia. \s1 Nia daangada ala e noho i lodo nia waahale ala i golo \p \v 25 Digau dogologowaahee e noho i lodo nia dama waahale i taalinga nadau hadagee. Digau ala e dau gi di madawaawa Judah e noho i Kiriath-Arba, Dibon mo Jekabzeel, e noho labelaa i nia dama waahale ala e hoohoo gi nia waahale aanei. \v 26 Digaula e noho labelaa i lodo nia dama guongo go Jeshua, Moladah, Beth-Pelet, \v 27 Hazar-Shual, mo i lodo Beersheba mo nia dama guongo ala e haganiga di maa. \v 28 Digaula e noho i lodo nia waahale o Ziklag mo Meconah mono dama guongo lligi i dono gili, \v 29 i lodo Enrimmon, i lodo Zorah mo Jarmuth, \v 30 i lodo Zanoah, Adullam, mo i lodo nia guongo lligi ala e hoohoo gi nia waahale aanei. Digaula e noho i Lachish, mo nia hadagee e hoohoo ginai, mo i lodo Azekah mono dama guongo i dono gili. Deenei e hagamodongoohia bolo digau Judah e noho i mehanga tenua Beersheba i bahi i ngaaga mo di Gowaa Mehanga Gonduu o Hinnom i bahi i ngeia. \p \v 31 Di madawaawa Benjamin e noho i Geba, Michmash, Ai, Bethel mo nia dama guongo ala e hoohoo gi Bethel. \v 32 Hunu digaula e noho i Anathoth, Nob, Ananiah, \v 33 Hazor, Ramah, Gittaim, \v 34 Hadid, Zeboim, Neballat, \v 35 Lod, mo Ono, mo i di Gowaa Mehanga Gonduu o Digau Paa mee. \v 36 Hunu hagabuulinga dangada gau Levi ala nogo noho i Judah, guu dongo bolo e madalia e noho i baahi digau Benjamin. \c 12 \s1 Nia ingoo digau hai mee dabu mo digau Levi \p \v 1 Digau aanei la go digau hai mee dabu mono gau Levi ala ne lloomoi i muli di nadau noho galabudi i tuai henua madalia Zerubbabel, tama daane ni Shealtiel, mo madalia tagi aamua hai mee dabu go Joshua: \m \v 2-7 Digau hai mee dabu: \li1 Seraiah, Jeremiah, Ezra, \li1 Amariah, Malluch, Hattush, \li1 Shecaniah, Rehum, Meremoth, \li1 Iddo, Ginnethoi, Abijah, \li1 Mijamin, Maadiah, Bilgah, \li1 Shemaiah, Joiarib, Jedaiah, \li1 Sallu, Amok, Hilkiah, mo Jedaiah. \m Nia daane aamua aanei la nia dagi i hongo nadau ihoo gau hai mee dabu i di madagoaa o Joshua nogo hai tagi aamua hai mee dabu. \m \v 8 Nia Levi: \li1 Digau aanei la go nia dagi gau daahili e dadaahili nia daahili hagaamu: Jeshua, Binnui, Kadmiel, Sherebiah, Judah mo Mattaniah. \li1 \v 9 Digau aanei la go di buini daahili dela e hagadau daahili mo digau daahili hagaamu: Bakbukiah, Unno, mo nadau ihoo Levi. \s1 Di hagadili o tagi aamua hai mee dabu go Joshua \p \v 10 Joshua tamana ni Joiakim, gei Joiakim tamana ni Eliashib, Eliashib tamana ni Joiada. \v 11 Joiada tamana ni Jonathan, gei Jonathan tamana ni Jaddua. \s1 Nia dagi o nia madahaanau gau hai mee dabu \p \v 12-21 Aanei go digau ala nogo dagi nia madahaanau gau hai mee dabu i di madagoaa o Joiakim nogo tagi aamua hai mee dabu: \tr \th1 Digau aamua hai mee dabu \th2 Nia madahaanau \tr \tc1 Meraiah \tc2 Seraiah \tr \tc1 Hananiah \tc2 Jeremiah \tr \tc1 Meshullam \tc2 Ezra \tr \tc1 Jehohanan \tc2 Amariah \tr \tc1 Jonathan \tc2 Malluchi \tr \tc1 Joseph \tc2 Shebaniah \tr \tc1 Adna \tc2 Harim \tr \tc1 Helkai \tc2 Meraioth \tr \tc1 Zechariah \tc2 Iddo \tr \tc1 Meshullam \tc2 Ginnethon \tr \tc1 Zichri \tc2 Abijah \tr \tc1 ...\f + \fr 12.12-21 \ft Di ingoo deenei gu hagalee i lodo di Baibel Hebrew.\f* \tc2 Miniamin \tr \tc1 Piltai \tc2 Moadiah \tr \tc1 Shammua \tc2 Bilgah \tr \tc1 Jehonathan \tc2 Shemaiah \tr \tc1 Mattenai \tc2 Joiarib \tr \tc1 Uzzi \tc2 Jedaiah \tr \tc1 Kallai \tc2 Sallai \tr \tc1 Eber \tc2 Amok \tr \tc1 Hashabiah \tc2 Hilkiah \tr \tc1 Nethanel \tc2 Jedaiah \s1 Nia beebaa madahaanau o digau hai mee dabu mo digau Levi \p \v 22 Nia ingoo o nia dagi madahaanau o digau hai mee dabu la ne hihi gi lodo di beebaa i di madagoaa o nia dagi aamua hai mee dabu aanei: Eliashib, Joiada, Jonathan, mo Jaddua. Di beebaa deelaa ne lawa i di hihi i di madagoaa o Darius nogo hai di king o Persia. \p \v 23 Nia ingoo o nia dagi madahaanau Levi la ne hihi hua gi lodo di beebaa gaa dae gi di madagoaa o Jonathan, tama madua o Eliashib. \s1 Nia hegau i lodo di Hale Daumaha \p \v 24 Digau Levi guu wwae buini e dagi go Hashabiah, Sherebiah, Jeshua, Binnui, mo Kadmiel. Nia buini e lua i nia buini aanei ne daahili i tolongo e dahi hagadau hagahagaamu a God, mo di danggee labelaa ang gi God i di hai o di hagatau a King David, taane a God. \p \v 25 Aanei nia ingoo o digau hagaloohi di Hale Daumaha ala e hagaloohi nia ruum benebene mee ala i di bontai di abaaba o di Hale Daumaha: Mattaniah, Bakbukiah, Obadiah, Meshullam, Talmon mo Akkub. \p \v 26 Digau aanei e mouli i di madagoaa o Joiakim, tama ni Joshua, dono damana madua go Jehozadak, mo di madagoaa o Nehemiah, di gobinaa o Judah, mo di madagoaa o Ezra, tangada hai mee dabu dela e kabemee huoloo di hai o Nnaganoho. \s1 Nehemiah gu hagadabu di abaaba o Jerusalem \p \v 27 Di madagoaa o di hagadabu di abaaba o Jerusalem, digau Levi gu lloomoi gi di gowaa e dahi belee madalia di hagadabu e hai daahili hagahagaamu, mo di daahili gi nia ‘cymbal’, mono ‘harp’. \v 28 Nia madahaanau digau Levi ala e dagi taahili gu dagabuli labelaa gi di gowaa e dahi mai i nia gowaa ala e haganiga Jerusalem ala nogo noho digaula, mo mai i nia dama waahale ala e haganiga Netophah, \v 29 mo mai Beth-Gilgal, Geba, mo Azmaveth. \v 30 Digau hai mee dabu mo digau Levi guu hai di nadau daumaha haga madammaa ginaadou, nia daangada, nia ngudu di abaaba, mo di abaaba di waahale. \p \v 31 Au gu haga dagabuli nia dagi o Judah i hongo di abaaba, gu helekai gi digaula bolo gii dagi nia buini llauehe e lua ala e haganiga di waahale mo di hagahagaamu a God. \p Dahi buini guu hula gi di baahi gau donu adu gi hongo di abaaba gi di Bontai Kili Geinga. \v 32 Hoshaiah gu haele i muli digau daahili aalaa, gei di baahi o nia dagi Judah gu daudali a mee. \v 33-35 Digau hai mee dabu ala gu iliili nadau labaa, mo di daudali nia dagi Judah ala go Azariah, Ezra, Meshullam, Judah, Benjamin, Shemaiah mo Jeremiah. I muli digaula, Zechariah, tama ni Jonathan, dono damana madua go Shemaiah. Ono maadua mmaadua ala i golo la aanei: Mattaniah, Micaiah mo Zaccur, nia daangada di madahaanau Asaph. \v 36 Hunu gau di madahaanau o Zechariah, ala go Shemaiah, Azarel, Milalai, Gilalai, Maai, Nethanel, Judah mo Hanani, gu daudali a mee, e dagidagi nia hagadilinga mee hai daahili e hai be nia mee di King David, taane a God, nogo dadaahili ai. Ezra, tangada e kabemee huoloo di hai o Nnaganoho gaa dagi di buini deenei. \v 37 Di nadau dau adu gi di Bontai di Monowai, digaula e gakaga di gaagenge dela e hanaga gi di Waahale o David, ga diiagi di hale o David, gaa huli gi muli gi di abaaba dela i di Bontai Wai, i bahi i dua o di waahale deelaa. \p \v 38 Di buini dela i golo dela ne hai di nadau hagahagaamu a God guu hula gi di baahi gau ihala adu gi hongo di abaaba, gei au nogo daudali digaula. Gimaadou gu diiagi di Angulaa o nia Mee Dunu Mee, e hula gi di Abaaba Palaha, \v 39 ga hagatanga i golo, gaa hula guu dau adu loo gi di Bontai Ephraim, di Bontai Jeshanah, di Bontai Iga, di Angulaa i Hananel, mo di Angulaa o Digau e Lau, gi di Bontai Siibi, ga hagangudu di madau hula hoohoo gi di ngudu di abaaba o di Hale Daumaha. \p \v 40 Malaa, nia buini e lua ala ne hagahagaamu a God guu dau i di Hale Daumaha. \p I daha mo nia dagi nogo i dogu baahi, \v 41 dagu buini mo digau hai mee dabu gu iliili nadau labaa aanei: Eliakim, Maaseiah, Miniamin, Micaiah, Elioenai, Zechariah mo Hananiah. \v 42 Maaseiah, Shemaiah, Eleazar, Uzzi, Jehohanan, Malchijah, Elam mo Ezer nogo daudali digaula. Digau daahili e dagi go Jezrahiah, e dadaahili gi nadau lee maaloo. \p \v 43 Nia tigidaumaha e logo nogo hai i di laangi deelaa, gei nia daangada huogodoo guu honu i di tenetene, idimaa God guu wanga gi digaula di tene dee odi. Nia ahina mono dama guu dau i taumaha deelaa, gei nia lee digaula gu longono gi mogowaa loo. \s1 Nia hagamaamaa ang gi di Hale Daumaha \p \v 44 Di madagoaa deelaa, tegau la guu wanga gi nia daane gi madamada humalia nia ruum benebene mee, nia gowaa ala e benebene nia hagamaamaa ang gi di Hale Daumaha mo nia huwa laagau mono ‘wheat’ ala e hadi matagidagi mo dahi baahi e madangaholu o nia huwa laagau aalaa i lodo nia ngadau e hagadau. Nia daane aanei belee hagabudu nia maa i lodo nia hadagee i taalinga nia waahale, e hai ai nia hagamaamaa ang gi digau hai mee dabu mo digau Levi, gii hai be Nnaganoho. Digau Judah huogodoo gu manawa tenetene gi digau hai mee dabu mo digau Levi, \v 45 idimaa digaula guu hai taumaha o di haga madammaa mono daumaha ala i golo, ala gu haganoho go God. Digau hagaloohi di Hale Daumaha, mono gau daahili o di Hale Daumaha gu hagagila hogi nadau duhongo hegau gii hai be nia haganoho a di King David mo dana dama go Solomon.\x * \xo 12.45 \xt 1-Chronicles 25.1-8; 26.12\x* \v 46 Mai i di madagoaa King David mo tangada daahili Asaph ala namua loo, digau daahili la nogo dagi nia daahili hagaamu mono daahili danggee ang gi God. \v 47 Di madagoaa Zerubbabel mo Nehemiah, digau Israel huogodoo e taiaga nadau wanga dehuia i nia laangi huogodoo, e hagamaamaa ai digau daahili mo digau hagaloohi di Hale Daumaha. Nia daangada e gaamai labelaa nadau tigidaumaha ang gi digau Levi ala i golo, gei digau Levi gaa wanga gi digau hai mee dabu nia mee ala gu haganoho bolo e wanga gi digaula. \c 13 \s1 Di hili gi daha mo digau mai i daha \p \v 1 Di madagoaa Nnaganoho Moses nogo dau gi nua gi nia daangada, gaa dau i di gowaa dela e hai bolo digau Ammon mo digau Moab e hagalee dumaalia e buni anga gi nia dama a God.\x * \xo 13.1 \xt Deuteronomy 23.3-5\x* \v 2 Idimaa digau Ammon mo digau Moab\x * \xo 13.2 \xt Genesis 19.37,38\x* digi wanga nadau meegai mono wai gi digau Israel i di nadau madagoaa nogo hagatanga mai gi daha mo Egypt. Digaula ne wanga nia bahihadu gi Balaam bolo gi haga halauwa digau Israel, gei tadau God gaa huli di maa gi di haga humalia.\x * \xo 13.2 \xt Numbers 22.1-6\x* \v 3 Di madagoaa digau Israel ne longono ginaadou taganoho deenei, digaula gu hagau gi daha digau mai i daha huogodoo ala i nadau baahi. \s1 Nia haganoho hoou mai baahi o Nehemiah \p \v 4 Tangada hai mee dabu Eliashib, dela e madamada humalia nia ruum benebene mee di Hale Daumaha, nogo buni anga gi Tobiah di madagoaa waalooloo. \v 5 Mee guu dugu ang gi Tobiah gi hai hegau gi di ruum damana dela e dugu nia mee hai tigidaumaha o nia huwa laagau mono ‘incense’, nia goloo ala e hai hegau i di Hale Daumaha, nia wanga dehuia ang gi digau hai mee dabu, mo nia huwa laagau, nia waini mono lolo olib ala ne wanga gi digau Levi mono gau daahili o di Hale Daumaha, mo digau hagaloohi di Hale Daumaha. \v 6 Di madagoaa nia mee aanei ala e hai, gei au nogo hagalee i Jerusalem, idimaa i lodo di motolu maa lua ngadau o Artaxerxes nogo king i Babylon, gei au guu hana belee hai dagu haga iloo gi mee, ga nomuli gei au gu dumaalia mai baahi o mee, \v 7 ga hanimoi gi Jerusalem, ga gidee au bolo Eliashib guu wanga gi Tobiah di ruum i lodo di Hale Daumaha bolo e hai hegau iei mee. \v 8 Gei au gu hagawelewele huoloo, guu kili gi daha nia goloo Tobiah huogodoo. \v 9 Gei au gu haganoho bolo nia ruum huogodoo gi haga madammaa ina ang gi di hai taumaha, gei gi dugua labelaa gi nadau lohongo nia goloo ala e hai hegau ai di Hale Daumaha, nia tigidaumaha huwa laagau, mono ‘incense’. \p \v 10 Gei au guu longo labelaa bolo digau daahili o di Hale Daumaha mo digau Levi ala i golo gu hagatanga i Jerusalem, guu hula gi nadau gowaa dogi mee, idimaa nia daangada gu hagalee wanga gi digaula nia meegai e dohu gi mouli ai digaula.\x * \xo 13.10 \xt Deuteronomy 12.19\x* \v 11 Gei au guu wou gi digau aamua idimaa digaula ne dumaalia bolo di Hale Daumaha la gi heia gi daha, gei au ga laha mai digau hai daahili mono Levi gi di Hale Daumaha bolo digaula gi ngalua labelaa i golo. \v 12 Digau Israel gu gaamai labelaa dahi baahi e madangaholu o nadau huwa laagau, nia waini mono lolo olib gaa wanga gi lodo nia ruum benebene mee o di Hale Daumaha.\x * \xo 13.12 \xt Malachi 3.10\x* \v 13 Au guu wanga nia ruum aalaa gi nia daane aanei bolo gi benabena ina: Shelemiah, tangada hai mee dabu, Zadok dela e kabemee huoloo di hai o Nnaganoho, mo Pedaiah, tangada Levi. Gei ogo Hanan, tama ni Zaccur, dono damana madua go Mattaniah, go mee dela tangada hagamaamaa digaula. Au e mee di hagadonu nia daane aanei bolo digaula e mee di duwwe nia meegai ang gi nadau ihoo gau ngalua. \p \v 14 Meenei God, gi langahia e Goe agu mee huogodoo ala ne hai ang gi doo Hale Daumaha mo nia hegau dabu ala e hai i golo. \p \v 15 Di madagoaa hua deelaa, gei au gu gidee digau Judah e holehole nadau golee laagau i di Laangi Sabad. Hunu ginaadou e haa nia golee laagau ‘wheat’, waini, ‘grape’, nia ‘fig’ mono mee ala i golo gi hongo nadau ‘donkey’, e kae gi Jerusalem. Au guu bule digaula gi de hui mee i di Laangi Sabad.\x * \xo 13.15 \xt Exodus 20.8-10; Deuteronomy 5.12-14; Jeremiah 17.21-22\x* \v 16 Hunu daangada mai i di waahale Tyre ala nogo noho i Jerusalem, e gaamai nadau iga mono hagadilinga mee gi lodo di waahale belee huihui i di Laangi Sabad ang gi madau daangada. \v 17 Au gaa wou gi nia dagi digau o Jew, ga helekai gi digaula, “Goodou mmada gi nnagadilinga huaidu ala e hai go goodou! Goodou gu hagamilimilia di Laangi Sabad. \v 18 Di mee deenei dela ne hidi ai God ga hagaduadua godou maadua mmaadua i dono hagahuaidu di waahale deenei. Malaa, goodou e hai di godou hai belee gaamai di hagawelewele o God gi hongo digau Israel i di godou haga balumee di Laangi Sabad.” \p \v 19 Au guu hai bolo nia ngudu di abaaba le e tai i taamada nia Laangi Sabad huogodoo i di madagoaa di laa ma ga ulu, gaa dae loo gi di hagaodi di Laangi Sabad. Au guu dugu agu daane i nia ngudu di abaaba, bolo gii mmada gi humalia gi de gagaamai nia mee gi lodo di waahale i di Laangi Sabad. \v 20 Tolongo e dahi be lua digau huihui mee ala e hui nadau goloo huogodoo, e kkii i tua di abaaba di waahale boo di Lima Laangi. \v 21 Gei au ga helekai gi digaula, “Ma dono hadinga ai bolo goodou e noho hua i kono gii aa di maa. Maa goodou gaa hai labelaa beenaa, gei au gaa hai gi agu daane bolo gi hagabagia goodou gi daha mo kinei.” Tugi i golo gaa huli gi muli, digaula gu hagalee lloomoi labelaa i di Laangi Sabad. \v 22 Gei au guu hai gi digau Levi gii bida haga madammaa ina ginaadou ang gi di hai daumaha, gii hula gi hagaloohia nia ngudu di abaaba, bolo gi hagalaamua ina nia daangada di Laangi Sabad. \p Meenei God, gi langahia e Goe agu mee aanei ala ne hai, mo di haga dagaloaha ina au mai i do aloho deeodi. \p \v 23 Di madagoaa deelaa, gei au gu gidee hogi bolo nia daane o Jew dogologo guu hai nadau lodo gi nia ahina tuadimee o Ashdod, Ammon mo Moab. \v 24 Hunu dama digaula e helehelekai nnelekai Ashdod mono hagadilinga helekai ala i golo, gu de iloo di helekai tadau helekai. \v 25 Au guu wou gi nia daane aalaa, gu hagahuaidu digaula, dadaaligi digaula, gu hudihudi nia ngaahulu o nadau libogo, guu hai digaula gi hagamodu gi di ingoo o God bolo ginaadou hagalee hai labelaa nadau lodo be e wanga nadau dama e hai lodo gi digau tuadimee.\x * \xo 13.25 \xt Exodus 34.11-16; Deuteronomy 7.1-5\x* \v 26 Au gu hagi anga gi digaula, “Nia ahina tuadimee ala ne hidi ai di King Solomon gaa doo gi lodo di huaidu. Mee nogo aamua i nia king o nia henua ala i golo, gei God gu haamanawa huoloo i mee, gu haga menege aga a mee bolo e hai di king o Israel hagatau, gei mee guu doo gi lodo di huaidu.\x * \xo 13.26 \xt 2-Samuel 12.24-25; 1-Kings 11.1-8\x* \v 27 E hai behee? Gidaadou la gi daudali di godou hagadilinga deenaa, e de hagalongo gi tadau God, e hai godou lodo gi nia ahina mai i daha? Deeai loo!” \p \v 28 Joiada, la tama daane ni Eliashib, tagi aamua hai mee dabu, gei tama daane Joiada guu hai dono lodo gi tama ahina Sanballat tangada tuadimee mai di waahale Beth-Horon, gei au gu helekai gi Joiada gii hana gi daha mo Jerusalem.\x * \xo 13.28 \xt Nehemiah 4.1\x* \p \v 29 Meenei God, gi langahia e Goe di hai o nia daangada ala gu hagamilimilia di waawa tangada hai mee dabu, mo di hagababa dela ne hai Kooe ang gi digau hai mee dabu mo digau Levi. \p \v 30 Au gu haga madammaa digau o Jew mai gi daha mo nia mee huogodoo ala go nia mee o digau mai i daha. Au gu hagatogomaalia agu haganoho ang gi digau hai mee dabu, mo digau Levi, bolo tangada nei mo tangada nei i digaula gi iloo dana hegau. \v 31 Au gu haganoho bolo nia daangada la gi gaamai nia dohomu i di madagoaa humalia, mo nia tigidaumaha o nia huwa laagau ala guu hadi matagidagi. \p Meenei God, gi langahia e Goe agu mee huogodoo aanei, mo di dumaalia mai gi di au.