\id JDG Kapingamarangi \h Gabunga \toc1 Di Beebaa o Digau Hai gabunga \toc2 Gabunga \toc3 Gabunga \mt1 JUDGES \mt2 Di Beebaa o Digau Hai gabunga \imt1 Di haga modongoohia: \im \bk Di Beebaa o Digau Hai gabunga\bk* la go nia kai o di madagoaa o Israel, i mehanga di kumi o Canaan mo di dagi a Israel go nia king. Nia kai aanei le e helekai i digau haga mataane ala e haga ingoo bolo “Digau hai gabunga”. Digau dogologo i digaula la nia dagi dauwa, hagalee digau hai gabunga. Tangada e dahi dela koia gu iloo nia daangada la go Samson, ana mee nogo hai la guu hihi i lodo nia mada e 13 gaa hana gi di mada e 16. \ip Di agoago hagalabagau o di beebaa deenei la go di hagahumalia digau Israel dela nogo geweinga hua i di nadau manawa dahi ang gi God, gei di nadau de hagalongo le e hidi mai ai di hagahuaidu mo di manawa gee i nia madagoaa huogodoo. Malaa, di hai i golo dela e mada hagalabagau, ma e aha maa digau Israel la ga de hagalongo, ge di huaidu haga manawa gee la gaa tale ang gi digaula, gei ogo God le e benebene ana daangada i nadau madagoaa huogodoo ma gaa huli gi daha mo nadau ihala, ga huli anga labelaa gi Mee. \iot Di hagahonu di beebaa deenei: \io1 Nia hai hagalabagau gaa tugi gi di made o Joshua \ior (1.1—2.10)\ior* \io1 Digau hai gabunga o Israel \ior (2.11—16.31)\ior* \io1 Nnagadilinga hai hagalabagau \ior (17.1—21.25)\ior* \c 1 \s1 Nia madawaawa Judah mo Simeon guu kumi Adonibezek \p \v 1 I muli di made Joshua, digau Israel ga heeu gi Dimaadua, “Ma go di madawaawa behee i gimaadou ala e hula matagidagi e heebagi gi digau Canaan?” \p \v 2 Dimaadua ga helekai, “Di madawaawa Judah e hana matagidagi. Au gaa wanga gi digaula gi dagia tenua deelaa.” \p \v 3 Nia daangada o Judah ga helekai gi nia daangada o Simeon, “Lloomoi dalia gimaadou gi tenua dela gu dugu mai gi gimaadou, gei gidaadou ga heebagi ngaadahi gi nia daangada o Canaan. Gei gimaadou gaa hula dalia goodou gi tenua dela gu dugu adu gi goodou.” Malaa, go nia madawaawa Simeon \v 4 mo Judah gaa hula ga heebagi ngaadahi. Dimaadua guu hai digaula gi aali i digau Canaan mo Perizzite, gu haga magedaa nadau daane e madangaholu mana (10,000) i Bezek. \v 5 Digaula gaa gida Adonibezek i golo ga heebagi gi mee. \v 6 Mee gaa lele gi daha, gei digaula ga waluwalu a mee gaa kumi gaa tuu gi daha ono madaalima mmaadua mono madaawae mmaadua. \v 7 Adonibezek ga helekai, “Nia king e madahidu guu tuu gi daha nadau madaalima mono madaawae mmaadua nogo ogoogo nadau meegai monnono i lala dagu deebele. Dolomeenei God gu hai mai gi di au dagu hai nogo hai gi digaula.” Gei mee guu lahi gi Jerusalem gaa made i golo. \s1 Di madawaawa Judah guu kumi Jerusalem mo Hebron \p \v 8 Nia daangada o Judah gu heebagi gi Jerusalem guu kumi di maa. Digaula gu daaligi ono daangada gii mmade, guu dudu di waahale. \v 9 Muli di mee deenei ne hai, digaula gaa hula ga heebagi gi digau Canaan ala e noho i nia guongo gonduu, mo i tomo nia gonduu, mo i nia gowaa maangoo i baahi ngaaga. \v 10 Digaula gaa hula belee heebagi gi digau Canaan ala e noho i lodo di waahale Hebron, dela nogo haga ingoo bolo Kiriath-Arba. Digaula ga haga magedaa nia madahaanau o Sheshai, Ahiman, mo Talmai. \s1 Othniel guu kumi di waahale Debir \r (Joshua 15.13-19) \p \v 11 Nia daane o Judah ga hagatanga mai i golo, gaa hula belee heebagi gi di waahale Debir, dela nogo haga ingoo bolo Kiriath-Sepher. \v 12 Tangada e dahi i digaula go Caleb ga helekai, “Au gaa wanga dagu dama ahina go Achsah e lodo gi tangada ma gaa kumi di waahale go Kiriath-Sepher.” \v 13 Othniel, tama daane ni tuaahina daane Caleb dulii go Kenaz, gaa kumi di waahale, gei Caleb gaa wanga dana dama ahina go Achsah gi lodo ginai. \v 14 Di laangi ne hai taga hai lodo, Othniel gaa hai gi tama ahina gi madau ina di gowaa gi dono damana. Tama ahina gaa doo gi lala mo dana manu ‘donkey’, gei Caleb ga heeu gi mee be di maa di aha dela e hiihai gineia. \v 15 Tama ahina ga helekai, “Au e hiihai gi hunu madapua wai. Di gowaa ne gaamai kooe le e maangoo.” Gei Caleb gaa wanga gi mee nia monowai uwa aga i bahi i nua mo i bahi i lala. \s1 Nia maaloo nia madawaawa Judah mo Benjamin \p \v 16 Di hagadili o tamana di lodo Moses go tangada Kenite, guu hula dalia digau o Judah mai Jericho, di waahale o di waa niu, gaa hula gi lodo di anggowaa i bahi i ngaaga o Arad i Judah. Digaula gaa noho i golo i baahi digau Amalek. \p \v 17 Nia daane Judah guu hula dalia nia daane Simeon, gei digaula gu haga magedaa digau Canaan ala nogo noho i lodo di waahale Zephath. Digaula gu haga halauwa di waahale deelaa, gu oho di maa, gu haga ingoo di maa bolo Hormah.\f + \fr 1.17 \ft \+bk Hormah\+bk*: di ingoo deenei dono hadinga i nnelekai Hebrew boloo, “Gu oho” \f* \v 18-19 Dimaadua gu hagamaamaa nia daane Judah, gei digaula gu hai mee gi nia gowaa gonduu. Gei digaula digi gumidia Gaza, Ashkelon be go Ekron, mo nia gowaa i ono daha. Digau Judah e deemee di hagabagi digaula gi daha, idimaa digau aanei ala e noho i tongotai la iai nadau kulumaa dauwa baalanga. \p \v 20 Hebron la ne wanga gi Caleb, gii hai be nnelekai Moses ne hai, gei mee gu hagabagi nia madahaanau e dolu i di hagadili ni Anak.\f + \fr 1.20 \ft Di hagadili ni Anak la digau llauehaa huoloo \+bk (Numbers 13.28)\+bk*\f* \v 21 Gei nia daane di madawaawa Benjamin digi hagabagia digau Jebus ala nogo noho i Jerusalem, gei digau Jebus guu noho hua igolo dalia nia daangada o Benjamin.\x * \xo 1.21 \xt Joshua 15.63; 2-Samuel 5.6; 1-Chronicles 11.4\x* \s1 Nia madawaawa Ephraim mo Manasseh guu kumi Bethel \p \v 22-23 Nia madawaawa Ephraim mo Manasseh ne hula ga heebagi gi di waahale go Bethel, dela nogo haga ingoo bolo Luz, gei Dimaadua gu hagamaamaa digaula. Digaula gu hagau nadau gau halahala mee hagammuni gi di waahale, \v 24 gaa mmada gi tangada e hagatanga gi daha mo di waahale, ga helekai gi mee, “Hagia mai di hai e ulu ai gi di waahale, gei gimaadou ga hagalee daaligi goe.” \v 25 Taane deelaa ga hagi anga gi digaula, gei nia daangada o Ephraim mo Manasseh ga daaligi nia daangada huogodoo i lodo di waahale, taane hua deelaa mo dono madahaanau digi daaligidia. \v 26 Nomuli gei taane deelaa gaa hana gi tenua digau Hittite, gaa hau dana waahale ga haga ingoo bolo Luz. \s1 Nia daangada ala digi hagabagia go digau Israel \p \v 27 Di madawaawa Manasseh digi hagabagia nia daangada ala nogo noho i lodo nia waahale go Beth-Shan, Taanach, Dor, Ibleam, Megiddo mo nia waahale i nadau baahi, gei digau Canaan e noho hua igolo. \v 28 Di madagoaa digau Israel ne mada maaloo mai, digaula gaa hono digau Canaan gi ngalua ang gi ginaadou, gei digau Israel digi hagabagia digaula huogodoo gi daha.\x * \xo 1.28 \xt Joshua 17.11-13\x* \p \v 29 Di madawaawa Ephraim digi hagabagia digau Canaan ala nogo noho i lodo di waahale go Gezer, gei digau Canaan e noho hua igolo dalia digau Israel.\x * \xo 1.29 \xt Joshua 16.10\x* \p \v 30 Di madawaawa Zebulun digi hagabagia nia daangada ala nogo noho i lodo nia waahale go Kitron mo Nahalal. Nia daangada a Zebulun guu noho ginaadou mo digau Canaan, guu hono digau Canaan gi ngalua ang gi ginaadou. \p \v 31 Di madawaawa Asher digi hagabagia digau ala nogo noho i nia waahale go Acco, Sidon, Ahlab, Achzib, Helbah, Aphek mo Rehob. \v 32 Nia daangada Asher guu noho ginaadou mo digau Canaan i digaula digi hagabagia gi daha. \p \v 33 Di madawaawa Naphtali digi hagabagia nia daangada ala nogo noho i nia waahale go Beth-Shemesh mo Beth-Anath. Nia daangada a Naphtali guu noho ginaadou mo digau Canaan, guu hono digau Canaan gi ngalua ang gi ginaadou. \p \v 34 Digau Amor guu hono di madawaawa Dan gii noho nia gowaa gonduu, digi dumaalia gi digaula gi lloo iha gi di gowaa baba. \v 35 Digau Amor nogo noho hua igolo i Aijalon, Shaalbim mo i di Gonduu Heres, gei nia madawaawa Ephraim mo Manasseh e daahi hua digaula i lala nadau haganoho, mo di hono digaula gi ngalua ang gi ginaadou. \p \v 36 Taalinga tenua digau Edom i bahi i ngeia o Sela le e hana laa hongo di Ala Nnoonua o Akrabbim. \c 2 \s1 Tangada di langi o Dimaadua i Bochim \p \v 1 Tangada di langi a Dimaadua ne hagatanga i Gilgal gaa hana gi Bochim, ga helekai gi digau Israel, “Au ne laha mai goodou gi daha mo Egypt, ga laha mai goodou gi tenua dela ne hagababa ko Au ang gi godou maadua mmaadua. Au ne helekai boloo, ‘Au hagalee loo e oho dagu hagababa ne hai adu gi goodou gaa hana hua beelaa. \v 2 Goodou hudee hai hagababa gi digau ala e noho i lodo tenua deenei. Goodou e hai gi oho gi daha nia gowaa dudu tigidaumaha digaula.’ Gei goodou digi hai be dagu helekai dela ne hai adu gi goodou. Goodou ne hai hua go di baahi dela i golo!\x * \xo 2.2 \xt Exodus 34.12-13; Deuteronomy 7.2-5\x* \v 3 Au e hai adu gi goodou dolomeenei bolo Au ga hagalee hagabagi digau aanei gi daha mo godou mua. Digaula gaa hai nia hagadaumee ni goodou, gei goodou gaa kumi go nadau hai daumaha ang gi nadau god.” \p \v 4 Di madagoaa tangada di langi deelaa ne helekai beenei, digau Israel huogodoo gu daamada gu tangitangi, \v 5 ge deelaa di mee ne gahi ai di gowaa deelaa boloo Bochim.\f + \fr 2.5 \ft \+bk Bochim\+bk*: di ingoo deenei dono hadinga i nnelekai Hebrew boloo, “Digau ala e tangitangi” \f* Digaula gaa hai nadau tigidaumaha ang gi Dimaadua i di gowaa deelaa. \s1 Di made o Joshua \p \v 6 Joshua ne hagau digau Israel gii hula, ge tangada nei mo tangada nei ne hana gi dono gowaa donu ga hai henua ginai. \v 7 Di madagoaa Joshua nogo mouli, gei digau Israel nogo hai hegau gi Dimaadua, gei i muli o mee ne made, digaula nogo hai hegau hua igolo, i lodo nia madagoaa o nia dagi Israel ala ne gidee ginaadou nia mee haga goboina a Dimaadua ala ne hai gi Israel. \v 8 Tangada hai hegau Dimaadua go Joshua go di tama a Nun la ne made gei mee e lau madangaholu (110) ono ngadau. \v 9 Mee ne danu i lodo dana gowaa i Timnath-Serah i lodo tenua gonduu o Ephraim i bahi i ngeia di Gonduu Gaash.\x * \xo 2.9 \xt Joshua 19.49-50\x* \p \v 10 Nia daangada o di adu dangada deelaa la guu mmade huogodoo. Di adu dangada nomuli la gu dee haawe ginaadou Dimaadua mo ana mee ala ne hai gi Israel. \s1 Digau Israel gu hagalee daumaha gi Dimaadua \p \v 11 Nia daangada Israel gu hai hala gi Dimaadua, gu daamada gu hai hegau gi nia Baal, ala go nia balu god. \v 12 Digaula gu hagalee daumaha gi Dimaadua, go di God o nadau maadua mmaadua, di God dela ne laha mai digaula gi daha mo Egypt, gei digaula gu daamada gu daumaha gi nia balu ieidu, nia god o nia daangada ala i nadau baahi. Digaula e pala gi lala gi nia maa, guu hai Dimaadua gi hagawelewele. \v 13 Digaula gu hagalee daumaha gi Dimaadua, gu hai hegau gi nia balu god go Baal mo Astarte. \v 14 Dimaadua gu hagawelewele huoloo gi digau Israel, guu dugu anga digaula gi nadau hagadaumee gi heebagi gi digaula gi kae nia goloo digaula. Mee guu hai nia hagadaumee digaula gi maaloo i digaula, gei digau Israel gu deemee di bida madamada humalia i ginaadou. \v 15 Nadau madagoaa huogodoo ala ma gaa hula gi tauwa, gei Dimaadua e hai baahi ang gi digaula, gu hai hua be dana helekai dela bolo Ia gaa hai beelaa. Digaula guu noho i lodo di madagoaa haingadaa huoloo mo di manawa gee damanaiee. \p \v 16 Nomuli gei Dimaadua gaa wanga gi digau Israel nadau dagi e daa digaula gi daha mo nadau hagadaumee ala e hagahuaidu nadau henua. \v 17 Gei digau Israel digi hagalongo gi nadau dagi. Israel la hagalee nogo manawa dahi ang gi Dimaadua, ge nogo daumaha ang gi nia balu ieidu. Nadau maadua mmaadua la nogo daudali nnelekai Dimaadua, gei di adu dangada hoou deenei la gu limalima di de hagalongo. \v 18 Di madagoaa Dimaadua ma gaa wanga dana dagi gi digau Israel, gei Mee e hagamaamaa di tagi deelaa e daa nia daangada gi daha mo nadau hagadaumee i di waalooloo o di mouli o tagi deelaa. Dimaadua e hila anga gi digau Israel i nadau tangitangi mo nadau hagaduadua llauehe i lala nadau hagadaumee. \v 19 Di madagoaa di nadau dagi ma gaa made, gei ogo nia daangada gaa hai labelaa nadau hai huaidu ala mai mua, e koia e huaidu i nia huaidu o nia adu dangada ala i nomua. Digaula e hai hegau gei e daumaha gi nia balu ieidu, ge haihai hua igolo nadau hai huaidu. \v 20 Gei Dimaadua ga hagawelewele huoloo gi digau Israel, ga helekai, “Nia daangada aanei la gu oho di hagababa dela ne hai ko Au gi nadau maadua mmaadua bolo ginaadou gi daudalia ai. Idimaa digaula ala digi hagalongo mai gi di Au, \v 21 gei Au ga hagalee hagabagi nia daangada ala nogo i lodo tenua deelaa i di madagoaa Joshua ne made. \v 22 Au ga haga hai hegau nia daangada aanei gei Au gaa mmada be digau Israel aanei la gaa hai be nadau maadua mmaadua ala nogo daudali agu hai, be deeai.” \v 23 Malaa, Dimaadua gaa dugu ang gi digau aanei gii noho hua igolo i lodo tenua. Dimaadua digi heia Joshua gi haga magedaa ina digaula, ge digi hagabagia digaula hagalimalima i muli di made o Joshua. \c 3 \s1 Nia madawaawa ala ne dubu i lodo tenua deelaa \p \v 1 Dimaadua gaa dugu ana madawaawa dangada i lodo tenua belee hagamada digau Israel ala digi hula i nia dauwa i Canaan. \v 2 Mee ne hai hua di hai deenei belee aago nia adu dangada o digau Israel i di hai o tauwa, gei e donu go digau Israel ala digi hula loo i tauwa i mua. \v 3 Nia madawaawa dangada ne dugu i lodo tenua la go nia waahale digau Philistia e lima, mo digau huogodoo o Canaan, mo digau Sidon mo digau Hivite ala nogo noho i lodo nia Gonduu Lebanon mai di gonduu Baal-Hermon gaa hana loo gi di Ala Nnoonua o Hamath. \v 4 Digaula guu hai digau e hagamada digau Israel, e halahala be digau Israel ga daudali nnelekai Dimaadua ala ne wanga gi nadau maadua mmaadua mai baahi o Moses, be deeai. \v 5 Malaa, digau Israel guu noho i baahi digau Canaan, digau Hittite, digau Amor, digau Perizzite, digau Hivite mo digau Jebus. \v 6 Digaula gu haga hai lodo i nadau mehanga, ge daumaha gi nia balu god digaula. \s1 Othniel \p \v 7 Digau Israel gu de langahia Dimaadua, go di nadau God. Digaula guu hai nadau ihala gi Mee, gu daumaha gi nia ada balu god go Baal mo Asherah. \v 8 Dimaadua gu hagawelewele gi digau Israel, gu dugu anga gi di king Cushan-Rishathaim o Mesopotamia gi kumidia digaula. Digaula guu noho i lala di king deelaa i nia ngadau e walu. \v 9 Nomuli, gei digau Israel ga tangi gi Dimaadua, gei Mee ga haga gila aga dana dangada e haga dagaloaha digaula. Deenei la go Othniel, tama daane a tuaahina daane dulii o Caleb go Kenaz. \v 10 Di Hagataalunga Dimaadua gu hanimoi gi dono baahi, gei mee guu hai di tagi ni digau Israel. Othniel guu hana gi tauwa, gei Dimaadua guu hai a mee gi maaloo i di king o Mesopotamia. \v 11 Di aumaalia gu i tenua deelaa i nia ngadau e madahaa, gei nomuli Othniel gaa made. \s1 Ehud \p \v 12 Digau Israel gu ihala labelaa gi Dimaadua. Mai di hai deenei, Dimaadua gaa hai di king Eglon o Moab gi maaloo i digau Israel. \v 13 Eglon ga buni anga gi digau Ammon mo digau Amalek, ga heebagi gi digau Israel gaa kumi Jericho, di waahale o di waa niu. \v 14 Digau Israel gaa noho i lala di mogobuna o Eglon i nia ngadau e madangaholu maa walu. \p \v 15 Digau Israel ga tangi gi Dimaadua, gei Mee ga haga gila aga dana dangada e haga dagaloaha digaula. Tangada deenei go Ehud, taane dono lima gau ihala, tama daane ni Gera, tangada di madawaawa Benjamin. Digau Israel ga hagau a Ehud gi di king Eglon, e kae ana wanga dehuia gi mee. \v 16 Ehud guu hai dana hulumanu gaa ono baahi e lua, di looloo di maa la di piidi e dahi mo di baahi. Mee guu tai di maa gi dono baahi gau donu i lala dono gahu. \v 17 Gei mee gaa kae ana wanga dehuia gi Eglon, taane bedi huoloo. \v 18 I muli hua Ehud ne wanga gi mee ana wanga dehuia, gei mee gaa hai gi digau nogo aamo mai nia maa bolo gii hula gi muli gi nadau guongo. \v 19 Gei ogo Ehud gaa huli gi muli i baahi nia hadu ne paa ala e hoohoo gi Gilgal, gaa hana gi muli gi Eglon ga helekai, “Tangada aamua, au dagu helekai belee hai hagammuni adu gi di goe.” \p Malaa, di king gaa hai gi ana gau hai hegau gii hula gi daha, gei digaula guu hula. \p \v 20 Di king nogo noho modogoia i lodo dono ruum magalillili i hongo di tua di hale, gei Ehud gaa hana gi mee ga helekai, “Au dagu helekai mai baahi o God adu gi di goe.” Di king ga du gi nua, \v 21 gei Ehud ga dahi aga dono lima gau ihala, ga hudi aga dana hulumanu dela i dono baahi gau donu, ga daalo adu gi lodo tinae di king. \v 22 Tulumanu hagatau la gu ulu gi lodo, huogodoo mo dono gau, gei nia giliidi o maa guu gahu di maa. Ehud digi huudia di maa gi daha mo tinae di king, ge di maa gu ihaa i tua i mehanga ono wae. \v 23 Ehud ga ulu gi daha, gaa tai nia bontai, ga loogu nia maa, \v 24 ga hagatanga. Digau hai hegau ga loomoi ga gidee nia bontai la gu loogu, gei digaula e maanadu bolo di king e baguuguu. \v 25 Digaula nogo talitali gu duai, gei mee digi huge di bontai, malaa, digaula ga dahi mai di gii gaa huge. Gei di nadau dagi le e moe i hongo di baba guu made. \p \v 26 Ehud guu hana gi daha i di madagoaa digaula nogo talitali di king. Mee gaa hana la baahi nia hadu paa, gaa lele gi daha gi Seirah. \v 27 Dono madagoaa ne dau i tenua gonduu o Ephraim, gei mee ga ili dana buu ‘trumpet’ e gahigahi digau Israel gi di heebagi, ga dagi iha digaula i nia gonduu aalaa. \v 28 Mee ga helekai gi digaula, “Daudalia au. Dimaadua gu dugu adu godou hagadaumee digau Moab gi lodo godou lima.” Digaula gu daudali Ehud gi lala, guu kumi di gowaa digau Moab belee loo adu ai i lodo di monowai Jordan. Digaula digi dumaalia gi tangada e dahi i digaula gi hanimoi laa lodo di monowai. \v 29 Di laangi deelaa, gei digaula gu daaligi nadau gau dauwa Moab e madangaholu mana (10,000), deai tangada e dahi ne mouli ai. \v 30 Digau Israel gu haga magedaa digau Moab i di laangi deelaa, di aumaalia gu i tenua nia ngadau e huowalu (80). \s1 Shamgar \p \v 31 Di tagi nomuli go Shamgar, tama daane a Anath. Mee gu haga dagaloaha labelaa digau Israel, ne daaligi ana gau Philistia e ono lau (600) gi di laagau e dagidagi nia kau. \c 4 \s1 Deborah mo Barak \p \v 1 I muli Ehud ne made, nia daangada Israel gu ihala labelaa ang gi Dimaadua. \v 2 Gei Dimaadua gaa dugu anga digau Israel gi gumudia go Jabin, di king o Canaan nogo dagi i lodo di waahale go Hazor. Di tagi damana o digau dauwa a Jabin la go Sisera, dela nogo noho i Harosheth-Hagoiim.\f + \fr 4.2 \ft \+bk Harosheth-Hagoiim\+bk* tadinga di ingoo deenei bolo “Harosheth o Digau Tuadimee” \f* \v 3 Jabin la ana waga dauwa hongo henua e hiwa lau ne hai gi nia baalanga, gei mee nogo dagi digau Israel hagahuaidu i lodo nia ngadau e madalua. Gei digau Israel ga tangi anga gi Dimaadua bolo gi hagamaamaa ina ginaadou. \p \v 4 Deborah, go di lodo o Lappidoth, la di ahina soukohp, gei mee nogo hai tangada hai gabunga ni digau Israel i di madagoaa deelaa. \v 5 Mee e nnoo mau e nohonoho i lala di laagau ‘palm’ i mehanga Ramah mo Bethel i lodo tenua gonduu o Ephraim, ge digau Israel e hula gi golo e kae nia donu o nadau gabunga. \v 6 Di laangi e dahi, gei Deborah gaa hai dana hegau gi Barak, tama daane a Abinoam mai di waahale go Kedesh i Naphtali bolo gi hanimoi. Deborah ga helekai gi mee, “Dimaadua go di God o digau Israel gu gowadu gi di goe telekai deenei: ‘Lahia au daane e madangaholu mana (10,000) mai nia madawaawa Naphtali mo Zebulun, dagia digaula gi di Gonduu Tabor. \v 7 Au ga laha mai a Sisera go di tagi dauwa o digau dauwa a Jabin, e heebagi adu gi di goe i taalinga di monowai go Kishon. Mee ga hanimoi mo ana waga dauwa hongo henua mo ana gau dauwa, gei Au gaa hai goe gi maaloo i mee.’” \p \v 8 Barak ga helekai gi Deborah, “Au e hana maa goe e hana madalia au; maa goe hagalee hana madalia au, gei au hagalee hana.” \p \v 9 Deborah ga helekai, “E humalia, au e hana madalia goe, malaa, di aali la ga hagalee dau adu gi di goe, idimaa, Dimaadua gaa wanga a Sisera e haga magedaa go di ahina.” Malaa, Deborah gaa hana gi Kedesh dalia a Barak. \v 10 Barak ga gahi mai nia madawaawa Zebulun mo Naphtali e hula gi Kedesh, gei nia daane e madangaholu mana (10,000) ga daudali adu a mee. Deborah guu hana dalia a mee. \p \v 11 Di madagoaa hua deelaa, gei Heber, tangada Kenite gu haga duu aga dono hale laa hoohoo gi Kedesh i baahi di laagau ‘oak’ i baahi tama gowaa go Zanannim. Mee ne hana gi daha mo digau Kenite ala i golo, ala go nia hagadili o Hobab, go tuaahina di lodo Moses. \p \v 12 Di madagoaa Sisera ne longono bolo Barak guu hana gi di Gonduu Tabor, \v 13 gei mee ga hagabudu mai ana waga dauwa hongo henua e hiwa lau (900) ala ne hai gi nia baalanga mo ana daane huogodoo, ga hagau digaula mai Harosheth-Hagoiim gi di monowai go Kishon. \p \v 14 Deborah ga helekai gi Barak, “Hana! Dimaadua e dagi goe. Dangi nei, gei Mee guu hai goe gi aali i Sisera.” Malaa, Barak ga haneia i di Gonduu Tabor mo ana daane e madangaholu mana (10,000). \v 15 Barak mo ana gau dauwa ga heebagi, gei Dimaadua ga hagahinihini Sisera mo ana waga dauwa hongo henua mo ana gau dauwa. Sisera gaa hobo gi daha mo dono waga dauwa, gaa hana gaa lele gi daha. \v 16 Barak ga waluwalu nia waga dauwa mo digau dauwa gi Harosheth-Hagoiim, gei ogo digau dauwa Sisera huogodoo la gu daaligi guu mmade. Tangada e dahi ne dubu ai. \p \v 17 Sisera guu hana guu lele gi di hale laa a Jael, go di lodo a Heber, tangada Kenite, idimaa, di King o Hazor go Jabin e humalia nadau mehanga mo di madahaanau o Heber. \v 18 Jael ga ulu gi daha mo dono hale laa belee heetugi gi Sisera, ga helekai gi mee, “Meenei, hanimoi gi lodo dogu hale laa. Hudee madagu.” Sisera gaa hana gi lodo, gei Jael gaa dugu a mee hagammuni i tua di gahu. \v 19 Mee ga helekai gi Jael, “Hudee heheia mua, gaamai hunu wai e inu, au e hieinu.” Jael gaa huge dana peege gilikau milugu ga haga inu a mee, gaa dugu a mee hagammuni labelaa. \v 20 Sisera ga helekai gi Jael, “Duu i di bontai di hale laa; maa tangada ga hanimoi ga heeu adu be di maa tangada i ginei, gei goe helekai bolo deeai.” \p \v 21 Sisera la gu duadua huoloo dela ga limalima iei mee dono kii danu mmoe. Gei ogo Jael ga dahi mai dana haamaa ge tei dama laagau gaa ni di hale laa, ga higihigi adu gi baahi o mee, ga haga duu di laagau deelaa gi di baahi di libogo o maa, gaa dogi gi lodo di libogo o maa gu ihaa i tua, gaa dau loo gi nia gelegele, gu daaligi a mee gii made. \v 22 Di madagoaa Barak ne hanimoi e halahala mai a Sisera, Jael ga ulu gi daha belee heetugi gi mee, ga helekai, “Hanimoi gi kinei! Au ga hagi adu taane dela e halahala kooe.” Gei mee gaa hana madalia a mee, ge Sisera e moe i lala i di gowaa deelaa, guu made, gei di laagau e daalo laa lodo di libogo o maa. \p \v 23 Di laangi deelaa, gei God guu hai digau Israel gi aali i Jabin, go di king digau Canaan. \v 24 Digaula ne daahi maaloo mo di daahi maaloo gi nonua i mee gaa dae loo gi di nadau hagahuaidu a mee. \c 5 \s1 Taahili Deborah mo Barak \p \v 1 Di laangi deelaa, Deborah mo Barak tama daane a Abinoam gaa huwa taahili deenei: \b \q1 \v 2 Hagaamuina Dimaadua! \q1 Digau Israel la gu maanadu maaloo \q1 bolo ginaadou e heebagi. \q1 Nia daangada gu tenetene guu bida hiihai \q1 bolo ginaadou e dau i di heebagi. \q1 \v 3 Hagalongo, goodou go nia king! \q1 Goodou go nia dagi, hagalongo mai! \q1 Au e daahili mo di hai agu gatangi gi Dimaadua, \q1 go di God digau Israel. \q1 \v 4 Meenei Dimaadua, do hagatanga \q1 i nia gonduu o Seir, \q1 do hanimoi i tenua go Edom, \q1 gei henuailala gu ngalungalua \q1 ge di uwa guu doo iha i di langi. \q1 Uaa, nia wai guu too iha i nia gololangi. \q1 \v 5 Nia gonduu gu polepole i nadau mmaadagu \q1 i mua o Dimaadua o Sinai, \q1 i mua o Dimaadua, go di God o Israel.\x * \xo 5.5 \xt Exodus 19.18\x* \b \q1 \v 6 Di madagoaa o Shamgar, tama daane Anath, \q1 i di madagoaa o Jael, \q1 nia daangada gu hagalee hula laa lodo tenua, \q1 gei digaula gu hai hegau nia ala laa tua. \q1 \v 7 Meenei Deborah, nia waahale o Israel \q1 gu ono daangada ai, \q1 gaa dae loo gi do hanimoi, \q1 ne hanimoi be tinana ni digau Israel. \q1 \v 8 Gei tauwa gu i golo i lodo tenua, \q1 i di madagoaa digau Israel ne hilihili \q1 nadau god hoou. \q1 Mai i lodo nia daane e mada haa mana o Israel, \q1 deai tangada nogo dana mee abaaba \q1 be taalo i golo ai! \q1 \v 9 Dogu manawa le e madalia nia dagi dauwa \q1 o Israel, mo nia daangada ala nogo hiihai \q1 bolo ginaadou e dau i tauwa. \q1 Hagaamuina Dimaadua! \q1 \v 10 Hagalangahia go goodou \q1 ala e llele i hongo nia ‘donkey’ kene, \q1 e noho i hongo nia lohongo hongo hoodo, \q1 mo goodou ala e taele i hongo nia ala. \q1 \v 11 Goodou hagalongo! \q1 Nia lee daangada dogologo e hagalongoaa \q1 mai i nia monowai \q1 e haga hagaamu nia maaloo Dimaadua, \q1 nia maaloo digau Israel! \b \q1 Gei nia daangada Dimaadua \q1 e lloo iha i nadau waahale. \q1 \v 12 Dagi gi mua, Deborah, dagi gi mua! \q1 Dagi gi mua, huwa taahili! Dagi gi mua! \q1 Hanadu gi mua, Barak, tama daane a Abinoam, \q1 dagia au gau galabudi gi daha! \q1 \v 13 Ge digau manawa dahi ga loo iha gi nadau dagi, \q1 nia daangada Dimaadua ga loomoi gi Mee, \q1 gu togomaalia e heebagi. \q1 \v 14 Digaula ne loomoi i Ephraim \q1 gaa hula gi lodo di gowaa mehanga gonduu, \q1 i muli di madawaawa Benjamin \q1 mo ana daangada. \q1 Nia dagi dauwa aamua ne loo iha i Machir, \q1 nia dagi lligi ne loo iha i Zebulun. \q1 \v 15 Nia dagi o Issachar ne loomoi dalia Deborah. \q1 Gei ogo Issachar gu hanimoi mo Barak, \q1 gei digaula ne daudali a mee \q1 gi lodo di gowaa mehanga gonduu. \q1 Gei di madawaawa Reuben la guu wwae, \q1 digaula gu deemee di maanadu \q1 be ginaadou e lloomoi be deeai. \q1 \v 16 Digaula ne noho dalia nia siibi eiaha? \q1 Ne noho belee hagalongolongo \q1 gi digau hagaloohi siibi \q1 ala e gahigahi nia hagabuulinga manu? \q1 Uaa, di madawaawa Reuben la guu wwae, \q1 digaula gu deemee di maanadu \q1 be ginaadou e lloomoi be deeai. \q1 \v 17 Di madawaawa Gad la guu noho \q1 i bahi i dua Jordan, \q1 gei di madawaawa Dan la nogo noho hua igolo \q1 i baahi nia wagabaalii. \q1 Di madawaawa Asher la nogo noho \q1 i baahi gi tongotai, \q1 digaula e noho i taalinga tongotai. \q1 \v 18 Gei nia daangada o Zebulun mo Naphtali \q1 gu de hagahuodia nadau mouli gi lodo tauwa. \b \q1 \v 19 Nia king ne loomoi ga heebagi, \q1 nia king o Canaan gu heebagi i Taanach, \q1 hoohoo gi tama monowai o Megiddo, \q1 gei digaula digi kae nadau silber. \q1 \v 20 Nia heduu gu heebagi mai i di langi. \q1 Mai i nadau maanege i di gili di langi, \q1 digaula ne heebagi gi Sisera. \q1 \v 21 Di labagee i lodo di monowai Kishon \q1 la guu mmoli digaula gi daha, \q1 di monowai Kishon dela e mmidi i di waalooloo. \q1 Au e haele, e haele gi mua maaloo! \q1 \v 22 Gei ogo nia hoodo e llele adu, \q1 e dagadagahi nia gelegele gi nadau wae. \b \q1 \v 23 Tangada di langi o Dimaadua ga helekai, \q1 “Hagahalauwa ina di waahale go Meroz, \q1 haga halauwa ina digau ala e noho i golo, \q1 idimaa, digaula hagalee ne loomoi \q1 belee hagamaamaa Dimaadua, \q1 digaula hagalee ne loomoi \q1 be digau dauwa e hai teebagi a maa.” \b \q1 \v 24 Di ahina dela koia e kaedahi \q1 e maluagina huoloo la go Jael, \q1 di lodo o Heber tangada o Kenite, \q1 go di ahina dela e kaedahi e maluagina \q1 i nia ahina ala e noho i lodo nia hale laa. \q1 \v 25 Sisera ne dangi gi mee i nia wai, \q1 gei mee gaa wanga nia milugu. \q1 Mee ne gaamai ana milugu gi mee \q1 i lodo di boolo madamada. \q1 \v 26 Mee ne dahi aga dana dama laagau \q1 e gaa bungubungu i lodo dono lima, \q1 mo di haamaa i lodo di lima dela i golo, \q1 gaa tugi di laagau gi lodo di libogo o maa. \q1 Mee ne daalo di libogo o maa gi bongoo. \q1 \v 27 Sisera ga hagabiga ia gi hongo ono duli, \q1 gaa hinga gi lala gi baahi nia wae o Jael. \q1 Gi baahi nia wae o maa \q1 dela ne haga biga iei mee gi ono duli, \q1 gaa hinga gi lala. \q1 Mee ne hinga gi hongo di gelegele, guu made. \b \q1 \v 28 Tinana o Sisera gaa mmada gi daha \q1 laa lodo di bontai dulii, \q1 mee gaa mmada laa tua tama bontai, \q1 gaa dangi gi nua, \q1 “Di waga hongo henua o maa e aha \q1 dela e duainau dono hanimoi? \q1 Nia hoodo a maa e buna di loomoi i di aha?” \q1 \v 29 Nia hoo kabemee o maa ga hagi anga gi mee, \q1 gei mee ga tataanga helekai ang gi deia boloo, \q1 \v 30 “Digaula holongo e duwweduwwe \q1 nadau mee ne kumi, di ahina e dahi be dogolua \q1 ang gi tangada dauwa e dahi, \q1 nia gahu madamada ang gi Sisera, \q1 nia mee guu hai ginai nia duaina \q1 ang gi di uwa di lodo di king.” \b \q1 \v 31 Meenei Dimaadua, o hagadaumee huogodoo \q1 la gii mmade hualaa beelaa. \q1 O ehoo la gi maahina be di laa dela e hobo! \b \m Di aumaalia gu i hongo tenua deelaa i nia ngadau e madahaa. \c 6 \s1 Gideon \p \v 1 Digau Israel gu ihala labelaa gi Dimaadua, gei Mee gaa dugu anga gi digau Midian gi dagia digaula i lodo nia ngadau e hidu. \v 2 Digau Midian la nogo mada maaloo i digau Israel, gei nia daangada Israel gaa pala hagammuni i digaula i lodo nia lua mo i nia bongoo ala i lodo nia gonduu. \v 3 Nia madagoaa huogodoo o digau Israel ala ma gaa dogi nadau meegai, gei digau Midian, digau Amalek mo digau ala e noho i lodo di anggowaa i bahi i dua ga lloomoi ga heebagi gi digaula. \v 4 Digaula ga lloomoi gaa noho i hongo nia gowaa aalaa, ga hunahuna nia meegai ala ne dogi, gaa hana loo gaa tugi i bahi i dai o Gaza. Digaula e kae labelaa nia siibi, nia kau mo nia manu ‘donkey’, deai di mee ne dubu belee mouli ginai digau Israel ai. \v 5 Digaula e lloomoi mo nadau manu mo nadau hale laa, e logowaahee gadoo be di waa lamu bege. Digaula mo nadau manu ‘camel’ le e logowaahee balua e deemee dono dau. Digaula e lloomoi e hagahuaidu tenua, \v 6 gei digau Israel e deemee di hai di nadau mee gi digaula. \p \v 7 Gei nia daangada Israel ga tangi anga gi Dimaadua gi hagamaamaa ina ginaadou i digau Midian. \v 8 Gei Dimaadua ga hagau gi digaula soukohp dela e kae gi digaula nia helekai mai baahi Dimaadua, go di God o digau Israel, “Au ne laha mai goodou gi daha mo di hai hege i Egypt. \v 9 Au ne daa mai goodou gi daha mo digau Egypt mo digau ala nogo heebagi adu gi goodou i hongo tenua deenei. Au gu hagabagi digaula gi daha mo godou mua, gei Au gu gowadu gi goodou nia gowaa digaula e hai godou gowaa. \v 10 Au gu helekai adu gi goodou bolo Au go Dimaadua, go di godou God, gei goodou hudee daumaha gi nia god o digau Amor, ala nadau gowaa e noho ai goodou i nonua dolomeenei. Gei goodou digi hagalongo mai gi di Au.” \p \v 11 Tangada di langi o Dimaadua ga hanimoi gi di waahale dulii go Ophrah, gaa noho i lala di laagau ‘oak’ a Joash, taane ni di madahaanau o Abiezer. Tama daane a maa go Gideon le e aau ana palaawaa i di gowaa e ngala, di gowaa dagahi waini, bolo gi dee mmada digau Midian ang gi deia. \v 12 Tangada di langi o Dimaadua ga hagagila gi mee i golo, ga helekai, “Taane haga mataane gei e maaloo, Dimaadua le e madalia goe!” \p \v 13 Gideon ga helekai gi mee, “Meenei, maa nei bolo Dimaadua le e madalia gimaadou, gei nia mee huaidu huogodoo le e aha ala e hai mai gi gimaadou? Nia mee huogodoo humalia huoloo ala nogo hagi mai go madau damana mmaadua bolo ala ne hai go Dimaadua, dana hai ne laha mai digaula gi daha mo Egypt, la gu aha? Dimaadua la gu diiagi gimaadou gi digau Midian!” \p \v 14 Dimaadua ga helekai gi mee, “Hanadu mo oo mahi maaloo dangihi, daawa digau Israel gi daha mo digau Midian! Ko Au dela e hagau goe!” \p \v 15 Gideon ga helekai, “Meenei Tagi, dehee dagu hai e mee ai dagu daa digau Israel? Idimaa, dogu madahaanau i lodo nia madawaawa Manasseh la koia e bagege, gei au la tangada hua hagalee loo e dau i lodo dogu madahaanau.” \p \v 16 Dimaadua ga helekai, “Goe e mee di hai di maa, idimaa, Au ga hagamaamaa laa goe. Goe e haingoohia hua di daaligi digau Midian, e hai gadoo be tangada hua e dahi.” \p \v 17 Gideon ga helekai, “Maa goe gu baba mai gi di au, heia dau haga modongoohia gi hagadonu au bolo ma Kooe go Dimaadua. \v 18 Hudee heheia mua, hudee hana gaa dae loo gi dagu gaamai agu meegai e wanga gi di Goe.” \p Tangada di langi ga helekai, “Au e noho gi hanimoi loo goe.” \p \v 19 Malaa, Gideon gaa hana gi lodo dono hale gaa dunu tamaa kuudi mo nia palaawaa digi unugi gi nia ‘yeast’ ne hai gi nia pauna palaawaa e motolu. Mee gaa dugu nia goneiga gi lodo di gada, mo di suub kuudi gi lodo di baalanga, gaa kae nia maa gi Tangada di langi o Dimaadua i lala di laagau ‘oak’ gaa wanga nia maa gi Mee. \v 20 Tangada di langi ga helekai gi mee, “Dugua nia goneiga mo nia palaawaa gi hongo di hadugalaa deenei, duu ia di suub kuudi gi hongo nia maa.” Gideon guu hai gii hai be nnelekai a Maa. \v 21 Tangada di langi o Dimaadua ga hagatale di bida dana laagau nogo daahi gi nia goneiga mo nia palaawaa, gei di ahi ga ulaula aga mai i di hadugalaa deelaa, gaa dudu nia goneiga mo nia palaawaa, ge tangada di langi gu de igolo. \p \v 22 Gideon ga iloo ia bolo ma Tangada di langi ni Dimaadua dela ne mmada gineia, gei mee gu madagu ga helekai, “Meenei Tagi go Yihowah, au guu mmada gi dau Dangada di langi gi ogu golomada!” \p \v 23 Gei Dimaadua ga helekai gi mee, “Di aumaalia gi madalia goe, hudee madagu. Goe hagalee made.” \v 24 Malaa, Gideon ga haga duu dana gowaa hai tigidaumaha ang gi Dimaadua i golo, ga haga ingoo di maa bolo “Yihowah Shalom”\f + \fr 6.24 \fq “Yihowah Shalom” \ft di ingoo deenei dono hadinga i nnelekai Hebrew boloo, “Dimaadua la go di Aumaalia.”\f* (Di mee deenei le e duu hua igolo i Ophrah, tenua ni di madahaanau o Abiezer.) \p \v 25 Di boo hua deelaa, gei Dimaadua ga helekai gi Gideon, “Kae ina di kau daane o do damana mo tei kau daane dela e hidu ono ngadau, gei goe oho ina di gowaa dudu tigidaumaha do damana ang gi di balu god go Baal, hele ina gi daha di ada o di god ahina go Asherah, dela i baahi di maa. \v 26 Heia gi humalia dau gowaa dudu tigidaumaha ang gi Dimaadua go doo God, i hongo di gonduu deenei. Kae ina togolua kau daane, dudu ina hagadogomaalia, e hai ai tigidaumaha, hai hegau gi nia dohomu mai di laagau o di ada o Asherah, dela ne hele kooe.” \v 27 Gideon gaa lahi ana gau hai hegau dilongoholu, gaa hai di mee Dimaadua ne helekai ang gi deia. Mee nogo madagu i dono madahaanau mo nia daangada ala i lodo di waahale i di hai di maa aa, malaa, gei mee gaa hai di maa boo. \p \v 28 Di madagoaa nia daangada ne aala aga hagaluada dono daiaa, digaula ga gidee bolo di gowaa dudu tigidaumaha ang gi Baal mo di ada o Asherah la gu oho gi daha, ge togolua kau daane la guu dudu i hongo di gowaa dudu tigidaumaha dela ne hau i golo. \v 29 Digaula ga heheeu i nadau mehanga boloo, “Ma koai dela ne hai di mee deenei?” \p Digaula ga halahala gaa gida bolo ma go Gideon go tama daane a Joash dela ne hai di maa. \v 30 Digaula ga helekai gi Joash, “Laha mai dau dama daane gi kinei e daaligi. Mee gu oho di gowaa dudu tigidaumaha ang gi Baal, guu hele di ada o di god ahina go Asherah dela nogo i baahi di maa.” \p \v 31 Joash ga helekai gi digaula huogodoo ala e heetugi hai baahi ang gi deia, “Goodou e abaaba di balu god Baal? Goodou e hagamaamaa a mee? Di ingoo hua tangada dela ma ga lagamaaloo mai i mee la ga daaligi gii made i mua di luada. Maa nei bolo Baal la di god, dugua anga gi mee gii bida abaabalia ia. Ma di gowaa dudu tigidaumaha ni mee dela ne oho.” \v 32 Tugi di madagoaa deelaa gaa hana gi muli, Gideon la gu haga ingoo bolo “Jerub-Baal”\f + \fr 6.32 \ft \+bk Jerub-Baal\+bk*: di ingoo deenei dono hadinga i nnelekai Hebrew boloo, “Dugua anga gi Baal gii bida abaabalia ia” \f*, idimaa Joash gu helekai boloo, “Dugua anga gi Baal gii bida abaabalia ia. Ma di gowaa dudu tigidaumaha ni mee dela ne oho.” \p \v 33 Digau huogodoo Midian, Amalek mo nia madawaawa o di anggowaa ga dagabuli mai, ga lloo adu gi di baahi i golo di monowai Jordan, gaa noho i hongo di gowaa mehanga gonduu o Jezreel. \v 34 Di Hagataalunga o Dimaadua ga ulu gi lodo o Gideon, gei mee ga ili dana buu ‘trumpet’ e gahi mai nia daane o di madahaanau o Abiezer belee hula dalia ia. \v 35 Mee ga hagau ana gau kae hegau laa lodo nia gowaa Manasseh e gahi mai digaula e hula dalia ia. Mee ga hagau labelaa ana gau kae hegau gi nia madawaawa Asher, Zebulun mo Naphtali, gei digaula gu loomoi labelaa e hula madalia a mee. \p \v 36 Gei Gideon ga helekai gi God, “Goe gu helekai bolo Goe ga haga hai hegau au e daa digau Israel gi daha mo nia haingadaa. \v 37 Malaa, au e dugu dagu gili siibi gi hongo di gelegele i di gowaa dela e hili ai nia palaawaa. Ma ga luada, gei di maa go di gili siibi la hua dela e tiu, gei i hongo di gelegele la hagalee, gei au ga iloo bolo Goe e haga hai hegau au, e daa digau Israel gi daha mo nia haingadaa.” \v 38 Ge di maa guu hai beelaa. Di madagoaa Gideon ne ala aga haga luada dono daiaa, gei mee gaa tau di gili siibi, ga tau mai ana wai e dohu di haga hau di boolo gii honu. \p \v 39 Gei Gideon ga helekai gi God, “Hudee hagawelewele mai gi di au. Dugua mai au gi helekai adu labelaa. Dumaalia mai e hai dagu hagamada labelaa hagadahi gi di gili siibi. Tolongo nei la heia di gili siibi gi maangoo, gei ogo di gelegele la gi tiu.” \v 40 Di boo deelaa, gei God guu hai di mee deelaa gii hai beelaa. Luada dono daiaa di gili siibi le e maangoo gei di gelegele le e tiu. \c 7 \s1 Gideon e haga magedaa digau Midian \p \v 1 Gideon mo ana gau dauwa huogodoo ga aala aga hagaluada, ga haga duu aga nadau hale laa i baahi tama monowai uwa aga go Harod. Di waahale laa digau Midian la i hongo di gowaa mehanga gonduu i di baahi gi ngeia digaula i baahi di Gonduu Moreh. \p \v 2 Dimaadua ga helekai gi Gideon, “Au gau dauwa le e dogologo balua maa Au gaa hai digaula gi maaloo i digau Midian. Dolomaa digaula ga helekai bolo ginaadou ne maaloo mai hua i ginaadou, ge hagalee hagalaamua dogu mogobuna. \v 3 Haga iloo ina gi nia daangada boloo, ‘Di ingoo hua tangada dela e madagu, e humalia e hana gi dono hale, gei gidaadou gaa noho i ginei i di Gonduu Gilead.’” Malaa, nia daane e madalua maa lua mana (22,000) ne hula gi muli, gei nia daane e madangaholu mana (10,000) ne noho.\x * \xo 7.3 \xt Deuteronomy 20.8\x* \p \v 4 Dimaadua ga helekai labelaa gi Gideon, “Au daangada le e dogologo hua igolo. Lahia digaula gi lala gi di monowai, gei Au gaa wwae digaula i golo. Maa Au ga helekai bolo taane deelaa e hana i oo muli, gei mee e hana i oo muli. Maa Au ga helekai bolo taane deelaa hagalee hana i oo muli, gei mee hagalee hana.” \v 5 Gideon gaa lahi ana gau dauwa gi baahi nia wai i lala, gei Dimaadua ga helekai gi mee, “Dugua gee digau huogodoo ala ma ga inu aga nia wai gi nadau holole gadoo be nia paana gi daha mo digau huogodoo ala e togo gi lala gi hongo nadau duli ga inu laa nadau wai.” \v 6 Nia daane e dolu lau ala e huai nadau wai gi nadau lima ga inu, gei digau huogodoo ala i golo la ne togo gi lala gi hongo nadau duli ga inu. \v 7 Dimaadua ga helekai gi Gideon, “Au ga benebene goe gi daha mo nia haingadaa, gaa hai goe gi maaloo i digau Midian, e hai hegau gi digau e dolu lau ala nogo inu nadau wai gi nadau babaalima. Helekai gi digau ala i golo huogodoo bolo gii hula gi nadau guongo.” \v 8 Gideon ga hagau digau Israel huogodoo gi nadau hale, aalaa hua go digau e dolu lau ne noho, ala nogo benebene nia goloo mo nia buu ‘trumpet’ o digau ala ne hula. Nia hale laa digau dauwa Midian la i bahi i lala digaula i hongo di gowaa mehanga gonduu. \p \v 9 Di boo hua deelaa, gei Dimaadua ga helekai gi Gideon, “Du gi nua, hana heebagi gi digau Midian i nadau waahale laa, idimaa, Au e gowadu gi di goe di maaloo. \v 10 Maa goe e madagu di heebagi, gei goe hana gi di waahale laa digaula, mo dau dangada hai hegau go Purah. \v 11 Gei goe ga longono be digaula e helehelekai bolo aha, gei goe ga manawa maaloo bolo e heebagi.” Malaa, Gideon mo dana dangada hai hegau go Purah gaa hula gi lala gi taalinga di gowaa o nia hagadaumee. \v 12 Digau Midian, digau Amalek mo digau o nia madawaawa o di anggowaa le e modoho gi daha i hongo di gowaa mehanga gonduu deelaa, e logowaahee e hai gadoo be di waa lamu bege, ge nia ‘camel’ digaula e logowaahee labelaa be nia gelegele i tongotai. \p \v 13 Di madagoaa Gideon ne dau adu gi di waahale laa digaula, mee ga longono ia tangada e helekai gi dono ehoo i dana midi dela ne hai. Mee e helekai boloo, “Au ne midi bolo di hagamunga palaawaa dela ne hai mai i nia huwa o di laagau ‘barley’ ne doo iha gi lodo tadau waahale laa, ga nngenge i di hale laa. Di hale laa deelaa la guu hinga guu moe baabaa i hongo di gelegele.” \p \v 14 Di hoo o maa ga helekai, “Ma go tulumanu dauwa o tangada Israel, Gideon, go di tama a Joash! Ma e deemee di hai tuai hadinga! God la guu wanga gi mee di maaloo i digau Midian mo tadau gau dauwa hagatau!” \p \v 15 Di madagoaa Gideon ne longono ia di midi taane deelaa mo dono hadinga, gei mee gaa bala gi hongo ono duli ga daumaha gi Dimaadua. Gei mee gaa hana gi muli gi di waahale laa digau Israel ga helekai, “Tu gi nua, Dimaadua le e gowadu gi goodou di maaloo i digau dauwa Midian!” \v 16 Mee ga wwae dolu ana gau e dolu lau, gaa wanga gi tangada nei mo tangada nei dana buu ‘trumpet’ mo dana loaabi dela iai di lama ulaula i ono lodo. \v 17 Gideon ga hagi anga gi digaula, “Dogu dau adu gi taalinga di gowaa digaula, goodou ga mmada mai gi di au, gaa hai be dagu hai dela e hai. \v 18 Au mo dagu buini ma ga ili madau buu ‘trumpet’, gei goodou ilihia huogodoo godou buu ‘trumpet’ mo di wwolo boloo, ‘Ang gi Dimaadua mo ang gi Gideon!’” \p \v 19 Gideon mo ana daane e lau gaa dau i taalinga di waahale laa i mua di madahidi waelua di boo, i muli hua di koodai o digau hagaloohi. Gei digaula ga ili nadau buu ‘trumpet’ mo di hahaahi nia loaabi ala nogo daahi go digaula, \v 20 gei nia buini e lua ala i golo gaa hai labelaa be nia mee di buini deelaa ne hai. Digaula e kumi nia lama ulaula i lodo nadau lima gau ihala, nia buu ‘trumpet’ i lodo nadau lima gau donu gaa wwolo gi nua loo, “Tulumanu dauwa ang gi Dimaadua mo ang gi Gideon!” \v 21 Nia daane huogodoo guu tuu i nadau lohongo e haganiga di waahale laa, gei digau dauwa hagadaumee huogodoo guu llele gi daha mo di wwolowwolo gi nua. \v 22 Di madagoaa nia daane a Gideon nogo ili nadau buu ‘trumpet’, gei Dimaadua gaa hai digau dauwa hagadaumee gi hagadau heebagi gi nadau hulumanu i nadau mehanga. Digaula ga llele adu beelaa gi Zarethan gaa dae adu gi Beth-Shittah, mo di waahale go Abel-Meholah e hoohoo gi di gowaa go Tabbath. \p \v 23 Nia daane mai i nia madawaawa Naphtali, Asher mo nia baahi e lua o Manasseh ga gahi mai, ga waluwalu adu i muli digau Midian. \v 24 Gideon ga hagau ana gau kae hegau gi lodo tenua gonduu o Ephraim hagatau, belee hai boloo, “Lloo ia gi lala e heebagi gi digau Midian. Hagaloohia di monowai Jordan mono dama monowai, gaa dau adu loo gi di gowaa go Beth-Barah, gi de lloomoi digau Midian laa lodo nia maa.” Nia daane o Ephraim la guu gahi gi di gowaa e dahi, ga hagaloohi di monowai Jordan mo nia dama monowai gaa tugi loo i Beth-Barah. \v 25 Digaula gaa kumi nia dagi dogolua o Midian, go Oreb mo Zeeb, digaula ga daaligi Oreb gii made i Tadugalaa Oreb, gei ogo Zeeb la i di Gowaa Dagadagahi Waini a Zeeb. Digaula ga waluwalu hua igolo digau Midian, ga gaamai nia libogo o Oreb mo Zeeb gi Gideon, dela gu i bahi i dua di monowai Jordan i di madagoaa deelaa. \c 8 \s1 Di haga magedaa hagamuliagina o digau Midian \p \v 1 Nia daangada o Ephraim ga helekai gi Gideon, “Goe e aha dela digi gahi ina gimaadou i doo hana belee heebagi gi digau Midian? Goe e aha dela e hai gimaadou beenei?” Digaula e helehelekai hagahuaidu huoloo gi mee. \p \v 2 Gei mee ga helekai gi digaula, “Dagu mee dela guu mee dagu hai, la hagalee hagatau gi godou mee ala guu hai. Di mee dulii dela ne hai go goodou digau Ephraim le e dahidamee hua e tanga i nia mee ala ne hai go dogu madahaanau damana huogodoo. \v 3 God gu dugu adu gi goodou gi daaligidia nia dagi dogolua o Midian, go Oreb mo Zeeb. Ma di aha guu hai ko au dela belee hagatau gi di mee deelaa?” Di madagoaa Gideon ne helekai beenei, gei digau Ephraim gu hagalee hagawelewele. \p \v 4 Di madagoaa deenei, gei Gideon mo ana gau dauwa e dolu lau (300) gaa dau gi di monowai Jordan, ga lloo adu laa lodo di maa. Digaula gu duadua, gei e waluwalu hua igolo nadau hagadaumee. \v 5 Di nadau dau adu gi di waahale go Sukkoth, Gideon ga helekai gi digau o di waahale deenei boloo, “Dumaalia, wanga ina hunu palaawaa gi agu gau dauwa. Digaula gu duadua, gei au e waluwalu nia king Midian go Zebah mo Zalmunna.”\x * \xo 8.5 \xt Pisalem 83.11\x* \p \v 6 Nia dagi o Sukkoth ga helekai, “Gimaadou e wanga madau meegai gi au gau dauwa eimaha? Gei goe digi gumidia a Zebah mo Zalmunna!” \p \v 7 Gei Gideon ga helekai, “E humalia hua! Malaa, di madagoaa Dimaadua ma ga dugu mai a Zebah mo Zalmunna gi di au, gei au ga haga mamaawa goodou gi nia manga laagau duduia mono lau laagau haga laudia gili dangada mai i di anggowaa!” \v 8 Gideon ga hanadu gi di waahale go Penuel gaa hai labelaa dana dangidangi gi nia daangada ala i golo, gei digau o Penuel ga hai anga labelaa go telekai la hua dela ne hai go digau Sukkoth. \v 9 Gei Gideon ga helekai gi digaula, “Di madagoaa au ga hanimoi labelaa i di aali, gei au gaa oho di angulaa mihalii deenei!” \p \v 10 Zebah mo Zalmunna la nogo i Karkor mo nau gau dauwa. Digau dauwa hua e madangaholu maa lima mana (15,000) ala ne dubu i digau dauwa huogodoo o di anggowaa, gei e lau madalua mana (120,000) ne mmade. \v 11 Gideon ga hanadu i hongo di ala i taalinga di anggowaa, i bahi i dua o Nobah mo Jogbehah, ga heebagi haga homouli gi di gau dauwa digaula, ga daaligi digaula. \v 12 Nia king Midian dogolua go Zebah mo Zalmunna guu llele gi daha, gei Gideon ga waluwalu meemaa guu kumi, ga hidi mai ai nia gau dauwa huogodoo gu lellele dagidahi mmaadagu. \p \v 13 Di madagoaa Gideon ne hanimoi i tauwa, mee ne hana i hongo di Ala Nnoonua go Heres, \v 14 gei mee gaa kumi dana dama daane mai Sukkoth ga heheeu gi mee. Tama daane deelaa gaa hihi gi lala nia ingoo nia dagi o Sukkoth e mada hidu maa hidu (77). \v 15 Gideon gaa hana gi digau Sukkoth ga helekai, “Goodou e langahia di godou dee hiihai e hagamaamaa au? Goodou ne helekai bolo goodou e deemee di wanga godou meegai gi agu gau dauwa ala nogo duadua, idimaa, bolo au dela digi gumidia a Zebah mo Zalmunna. Malaa, aanei la meemaa!” \v 16 Gei Gideon ga dahi aga nia manga laagau duduia mono lau laagau haga laudia gili dangada mai i di anggowaa, ga dadaaligi nia dagi o Sukkoth. \v 17 Mee gu oho labelaa di angulaa mihalii i Penuel ga daaligi nia daane o di waahale deelaa. \p \v 18 Gideon ga heeu gi Zebah mo Zalmunna, “Nia daane e hai behee ala ne daaligi go goolua gii mmade i Tabor?” \p Meemaa ga helekai, “Digaula e hai gadoo be goe, digaula huogodoo le e hai be nia dama daane ni di king.” \p \v 19 Gideon ga helekai, “Digaula la nia duaahina ni oogu, nia dama daane ni dogu dinana. Au e hai dagu hagamodu e donu bolo maa goolua ne digi daaligidia digaula gii mmade, gei au hagalee daaligi goolua gii mmade.” \v 20 Gideon ga helekai gi dana dama daane madua go Jether, “Daaligidia meemaa gii mmade!” Gei tama daane la digi dahi aga dana hulumanu dauwa. Mee nogo haga nonoogia, idimaa mee tama daane hua dulii. \p \v 21 Zebah mo Zalmunna ga helekai gi Gideon, “Heia, kooe hua daaligidia gimaua gii mmade. Ma taane dela e mee di hai tegau o nia daane.” Malaa, Gideon ga daaligi meemaa, gaa kae nia mee humu mee ala nogo i di gili nia uwa o nau manu ‘camel’. \p \v 22 Nomuli gei digau Israel ga helekai gi Gideon, “Goe dagia gimaadou, kooe mo o hagadili gi muli. Idimaa, kooe dela ne haga dagaloaha gimaadou gi daha mo digau Midian.” \p \v 23 Gideon ga helekai, “Au ga hagalee dagi goodou, ge dagu dama daane hogi ga hagalee dagi goodou. Ma go Dimaadua dela e hai di godou Dagi.” \v 24 Gei mee ga duudagi ana helekai, “Nnoo malaa gi helekai i di mee e dahi mai godou baahi. Tangada nei mo tangada nei i goodou gi gaamai gi di au dahi akai dalinga mai i nia mee akai dalinga ala ne kae go goodou.” (Idimaa, digau Midian, e hai be digau o di anggowaa ala i golo, e ulu nia akai dalinga goolo.) \p \v 25 Nia daangada ga helekai, “Gimaadou e tenetene di gowadu nia maa gi di goe.” Digaula gaa holo gi daha di nadau gahu, gei nia daangada guu dugu nadau akai dalinga gi hongo di gahu deelaa mai i nia mee ala ne kae. \v 26 Nia akai dalinga ala ne hai gi nia goolo ala ne kae go Gideon la i hongo nia pauna e madahaa, deenei la hagalee haga puni gi nia mee humu mee ala i golo, nia hau uwa, nia gahu halatee luuli ala e ulu nia king Midian, be go nia hau ala nogo i di gili nia uwa o nadau manu ‘camel’. \v 27 Gideon gaa hai dana ada balu god gi nia goolo gaa dugu i dono guongo go Ophrah. Digau Israel huogodoo gu diiagi di nadau God, guu hula gi golo, e daumaha gi di ada balu god deelaa. Di mee deenei la guu hai di hele ang gi Gideon mo digau dono hale. \p \v 28 Malaa, Midian la gu haga magedaa go digau Israel, gu hagalee hai di mee e hagalliga ai. Tenua la guu noho i di aumaalia i lodo nia ngadau e madahaa (40), gaa dae loo gi di made o Gideon. \s1 Di made o Gideon \p \v 29 Gideon gaa hana gi dono guongo gaa noho i golo. \v 30 Mee ana dama daane dogomada hidu (70), idimaa, mee e logo ono lodo. \v 31 Mee dono lodo hege labelaa i Shechem, guu hai dana dama daane gi mee, gei mee guu gahi a mee bolo Abimelech. \v 32 Gideon tama daane a Joash, ne made i dono madua, gaa danu i lodo taalunga o dono damana go Joash, i Ophrah, di waahale o di madahaanau o Abiezer. \p \v 33 I muli hua di made o Gideon, gei digau Israel gu hagalee manawa dahi ang gi Dimaadua labelaa, gu daumaha gi nia balu god Baal. Digaula gu hilihili di “Baal o di Hagababa” bolo e hai di nadau god, \v 34 gu hagalee hai hegau gi Dimaadua, go di nadau God, dela ne haga dagaloaha ginaadou gi daha mo nadau hagadaumee huogodoo ala nogo haganiga ginaadou. \v 35 Digaula gu hagalee tenetene gi di madahaanau o Gideon ang gi nia mee humalia huogodoo a mee ala ne hai ang gi digau Israel. \c 9 \s1 Abimelech \p \v 1 Tama daane Gideon go Abimelech gaa hana gi di waahale Shechem, di gowaa dela e noho ai nia duaahina o dono dinana, ga helekai gi digaula mo digau dono dinana huogodoo \v 2 bolo gi heeu gi digau Shechem boloo, “Dehee di godou mee dela e hiihai ginai? E hai nia dama daane e madahidu a Gideon huogodoo e dagi goodou, be tangada hua e dahi? Maanadu ina bolo Abimelech la di todo ni goodou.” \v 3 Nia duaahina tinana o maa ga helekai gi digau Shechem i nia mee aanei i di gili Abimelech, gei digau Shechem ga helekai bolo ginaadou e daudali a Abimelech, idimaa, mee tuaahina ni ginaadou. \v 4 Digaula gaa wanga gi mee nia silber e madahidu mai i nia silber o di hale daumaha o di “Baal o di Hagababa”, gei Abimelech gaa wanga nia silber aanei gi nia balu daangada belee hai ono ehoo. \v 5 Mee gaa hana gi di hale o dono damana i Ophrah, ga daaligi ono duaahina go nia dama Gideon e madahidu gii mmade i hongo tadugalaa e dahi. Gei ogo Jotham go tama daane kaedahi dulii la ne bala hagammuni, digi daaligidia. \v 6 Digau huogodoo Shechem mo Beth-Millo ga dagabuli mai gi di laagau ‘oak’ haga madagu i Shechem, di gowaa e hai a Abimelech gii hai di king. \p \v 7 Di madagoaa Jotham ne longono ia di mee deenei, gei mee gaa hana gi tomo di Gonduu Gerizim, gaa wolo gi nua gi digaula, “Hagalongo mai gi di au, goodou go digau Shechem, gei God ga hagalongo adu gi goodou. \v 8 Dahi madagoaa hua, gei nia laagau tomo ga dagabuli mai belee hilihili di nadau king. Digaula ga helekai gi di laagau olib boloo, ‘Hanimoi, e hai di madau king’. \v 9 Gei ogo di laagau olib ga helekai, ‘Maa au gaa dagi goodou, gei au e hai gi hagalee hai agu lolo ala belee hagalaamua nia god mo nia daangada.’ \v 10 Nomuli gei nia laagau ga helekai gi di laagau ‘fig’ boloo, ‘Hanimoi, e hai di madau king.’ \v 11 Gei di laagau ‘fig’ ga helekai boloo, ‘Maa au gaa dagi goodou, gei au e hai gi hagalee hai ogu golee maangala.’ \v 12 Nia laagau ga helekai gi di laagau ‘grape’ boloo, ‘Hanimoi e hai di madau king.’ \v 13 Di laagau ‘grape’ ga helekai, ‘Maa au gaa dagi goodou, gei au e hai gi hagalee hai agu waini, ala e hai nia god mo nia daangada gi tenetene.’ \v 14 Gei nia laagau ga helekai gi di laagau duduia boloo, ‘Goe hanimoi e hai di madau king.’ \v 15 Di laagau duduia ga helekai, ‘Maa goodou e hiihai bolo au e hai di godou king, lloomoi laa, e noho i lala dogu malu. Maa goodou ga haga deeai, gei di ahi ga ulaula mai i ogu manga duduia gaa dudu nia laagau ‘cedar’ o Lebanon.’” \p \v 16 Gei Jotham ga duudagi adu dana helekai boloo, “E hai behee? Goodou gu hagamaanadu guu donu humalia bolo goodou gaa hai a Abimelech gii hai di godou king? E hai behee? Goodou gu hagalabagau a Gideon mo di hai hagahumalia dono madahaanau, gii tau gi nia mee humalia Gideon ala ne hai? \v 17 Maanadu ina bolo dogu damana la nogo heebagi i godou gili. Mee gu de hagahuodia dono mouli belee benebene goodou gi daha mo digau Midian. \v 18 Gei dangi nei, gei goodou gu hai baahi gi di madahaanau o dogu damana. Goodou gu daaligi nia dama daane a maa gii mmade, nia daane e madahidu i hongo di hadugalaa e dahi, mai hua i di gili o Abimelech, go dana dama daane mai i baahi dana ahina hai hegau, idimaa mee tuaahina ni goodou, gei goodou guu hai a mee di king o Shechem. \v 19 Maa di godou mee dela ne hai dangi nei gi Gideon mo dono madahaanau le e humalia gei e donu, malaa, noho laa tenetene i baahi o Abimelech, ge heia a mee gi tenetene adu gi goodou. \v 20 Maa ga hagalee hai beelaa, gei di ahi la gi hanimoi i Abimelech e dudu digau Shechem mo Beth-Millo. Di ahi gi hanimoi i digau Shechem mo Beth-Millo e dudu Abimelech.” \v 21 Nomuli, gei Jotham guu lele guu noho i Beer, idimaa, mee nogo madagu i dono duaahina go Abimelech. \p \v 22 Abimelech ne dagi a Israel i nia ngadau e dolu. \v 23 Gei God gaa hai Abimelech mo digau Shechem gi huaidu i nadau mehanga, digaula gu hai baahi gi Abimelech. \v 24 God ne hai di mee deenei bolo di hala Abimelech mo digau Shechem ala ne daaligi nia dama daane madahidu a Gideon, gaa hui labelaa gi digaula. \v 25 Digau Shechem ga palapala hagammuni e dadaumada Abimelech i hongo nia gonduu, gei digaula e kae nia mee ni daangada huogodoo ala e loomoi laalaa. Di hai deenei gu haga iloo gi Abimelech. \p \v 26 Nomuli gei Gaal, tama daane Ebed, ga hanimoi gi Shechem mo ono duaahina daane, gei digau Shechem gu hagadagadagagee gi mee. \v 27 Digaula huogodoo gaa hula gi nadau hadagee waini, guu hadi nia golee laagau ‘grape’, gaa hai nia waini gaa hai di nadau hagamiami. Digaula gaa hula gi lodo di hale daumaha o di nadau god, ga miami, inuinu, gaa hai nadau helekai haga gadagada dangada i Abimelech. \v 28 Gaal ga helekai, “Gidaadou la nia daangada hai behee i Shechem? Gidaadou e ngalua gi Abimelech eiaha? Mee koai? Mee la tama daane ni Gideon! Gei Zebul e daudali nnelekai a Abimelech, gei gidaadou e aha ala e hai hegau gi mee? Hagalongo gi godou damana maadua go Hamor\x * \xo 9.28 \xt Genesis 33.19; 34.2\x*, dela ne haga duu aga di godou madahaanau damana! \v 29 Au bolo au gi dagi hua laa digau aanei, gei au ga daa gi daha Abimelech. Au ga helekai gi mee bolo gi hagatogomaalia ina ana gau dauwa, gi lloomoi e heebagi!” \p \v 30 Zebul, tagi di waahale deelaa, ga hagawelewele dana longono ia nnelekai Gaal ne hai. \v 31 Mee ga hagau ana gau kae hegau gi Abimelech i Arumah belee helekai boloo, “Gaal, tama daane Ebed mo ono duaahina gu lloomoi gi Shechem, digaula hagalee dumaalia adu gi di goe gi ulu gi lodo di waahale. \v 32 Deenei laa, goe mo au gau dauwa gaa hula boo, gaa pala hagammuni i lodo henua. \v 33 Luada daiaa i di hobo di laa, goodou heebagi gi di waahale. Gaal mo ana daane ma ga lloo aga e hai baahi adu gi goodou, goodou heebagi hagamahi i godou mahi huogodoo!” \p \v 34 Abimelech mo ana gau dauwa gaa hula boo gaa pala i di gili Shechem, i nadau hagabuulinga daangada e haa. \v 35 Di madagoaa o Abimelech mo ana gau dauwa ne mmada gi Gaal e hanimoi e ulu gi daha, gaa duu i di bontai di waahale, digaula ga tuu aga mai nia gowaa nogo pala ai. \v 36 Gei Gaal gaa mmada gi digaula, ga helekai gi Zebul, “Mmada, ma nia daane e lloo ia i tomo nia gonduu.” \p Zebul ga helekai, “Aalaa la hagalee nia daangada. Ma nia malu hua i hongo nia gonduu.” \p \v 37 Gaal ga helekai labelaa, “Mmada, ma nia daane e lloo ia gi lala taalinga di gonduu, digau labelaa e lloomoi taalinga di ala mai di laagau ‘oak’ o digau halahala mee!” \p \v 38 Zebul ga helekai gi mee, “Aahee la au helekai huogodoo llauehe dolomeenei? Ma kooe dela ne heeu be gidaadou e aha ala e hai hegau gi taane deenei go Abimelech. Aanei la go nia daangada nogo hai ginai au kai haga gadagada dangada. Hula dolomeenei heebagi gi digaula.” \v 39 Gei Gaal gaa dagi digau Shechem ga heebagi gi Abimelech. \v 40 Abimelech gu hanadu i muli Gaal, gei Gaal guu lele. Digau dogologo gu lauwa, gu tugi adu loo gi di bontai di waahale. \v 41 Abimelech guu noho i Arumah, gei Zebul gu hagabagi a Gaal mo ono duaahina gi daha mo Shechem, gei digaula gu deemee loo di noho i golo. \p \v 42 Di laangi nomuli, gei Abimelech ga longono ia bolo digau Shechem e hagabaubau bolo e hula gi lodo henua. \v 43 Gei mee gaa wwae ana gau dauwa i nia buini e dolu, gaa hula gaa pala hagammuni i lodo henua, gaa tali. Dono gidee i nia daangada e loomoi, e ulu gi daha mo di waahale, mee ga hanimoi gi daha mo di gowaa nogo pala hagammuni ai belee daaligi digaula. \v 44 Di madagoaa Abimelech mo dana buini gau dauwa nogo hula hagalimalima belee abaaba nia bontai di waahale, nia buini e lua ala i golo ga heebagi gi nia daangada i lodo henua, gu daaligi digaula huogodoo. \v 45 Teebagi ne hai i lodo di laangi dogomaalia. Abimelech guu kumi di waahale, gu daaligi ono daangada, gu oho di maa, guu gahu dono gelegele gi nia toolo.\x * \xo 9.45 \xt Deuteronomy 29.23\x* \p \v 46 Di madagoaa digau huogodoo o Shechem ala nogo noho i lodo di abaaba ne longono di hai deenei, digaula gaa hula laa lodo di gowaa e pala ai i lodo di hale daumaha o di “Baal o di Hagababa”. \v 47 Abimelech gu haga iloo ginai bolo digaula gu dagabuli i golo, \v 48 gei mee gaa hana mo ana gau dauwa gi tomo di Gonduu Zalmon. Mee ga dahi mai dana dalai, gaa tuu dana manga laagau, ga aamo gi hongo dono bakau. Mee ga helekai gi ana daangada gi hagalimalima heia be dana hai ne hai. \v 49 Digaula huogodoo guu hele nadau hegemanga gu daudali Abimelech, ga hagabae nadau manga laagau i di gili di gowaa e pala hagammuni ai nia daangada, gaa dudu nia maa, gei nia daangada e mana (1,000) ala nogo i lodo di gowaa abaaba deelaa, nia daane mono ahina, guu mmade huogodoo. \p \v 50 Nomuli, gei Abimelech gaa hana gi Thebez, ga haganiga di waahale deelaa, gaa kumi di maa. \v 51 Di angulaa hagaloohi mau dangihi nogo i di gowaa deelaa, gei digau huogodoo di waahale mo nadau dagi guu llele guu pala i golo. Digaula guu tai ginaadou gi lodo, guu hula gi nua gi di ulu di hale. \v 52 Di madagoaa Abimelech ne hanimoi belee heebagi gi di angulaa hagaloohi, mee gaa hana gi di bontai belee dudu di angulaa. \v 53 Gei di ahina ga hudu iha dana hadu mmili palaawaa gi di libogo o maa, di libogo o maa gu mahaa.\x * \xo 9.53 \xt 2-Samuel 11.21\x* \v 54 Gei Abimelech ga helekai hagalimalima gi tama daane nogo dagidagi ana goloo heebagi boloo, “Daaligidia au gi dau hulumanu dauwa. Au e de hiihai gi tangada ga helekai bolo au ne daaligi hua go di ahina.” Tama daane deelaa ga daaligi a Abimelech gi dana hulumanu dauwa. \v 55 Di madagoaa digau Israel ne mmada bolo Abimelech la guu made, digaula huogodoo guu hula gi nadau guongo. \p \v 56 Deenei di hai a God ne haga donu ang gi Abimelech dana hai hala ne hai gi dono damana dela ne daaligi ono duaahina daane e mada hidu gii mmade. \v 57 God gu hagaduadua labelaa nia daangada o Shechem gi nadau mee huaidu ne hai, gii hai be nnelekai a Jotham, tama daane a Gideon, ne helekai bolo ia ga haga halauwa digaula. \c 10 \s1 Tola \p \v 1 I muli di made Abimelech, Tola, tama daane a Puah, go tama daane a Dodo, ga hanimoi belee haga mehede digau Israel. Mee tangada mai di madawaawa Issachar e noho i Shamir i lodo tenua gonduu o Ephraim. \v 2 Mee nogo dagi Israel i nia ngadau e madalua maa dolu, gei mee gaa made gaa danu i Shamir. \s1 Jair \p \v 3 I muli Tola, gei ogo Jair, tangada mai Gilead, gaa dagi Israel i nia ngadau e madalua maa lua. \v 4 Mee ana dama daane e motolu nogo lellele i hongo nia manu ‘donkey’ e motolu. Digaula nadau waahale e motolu i tenua go Gilead, e gahigahi hua igolo bolo nia waahale lligi a Jair. \v 5 Gei Jair gaa made gaa danu i Kamon. \s1 Jephthah \p \v 6 Digau Israel gu ihala labelaa gi Dimaadua, e daumaha gi nia god dilikai go nia Baal mo nia Astarte mo nia god o Syria, Sidon, Moab, Ammon, mo Philistia. Digaula gu diiagi Dimaadua gu hagalee daumaha gi Mee. \v 7 Gei Dimaadua gu hagawelewele gi digau Israel, gu dumaalia gi digau Philistia mo Ammon gi haga magedaa ina digau Israel. \v 8 Nia ngadau e madangaholu maa walu, digaula nogo dagi mo di hagaduadua digau Israel ala nogo noho i tenua digau Amor i Gilead i bahi i dua Jordan. \v 9 Digau Ammon gu lloo adu laa lodo di monowai Jordan belee heebagi gi nia madawaawa Judah, Benjamin mo Ephraim. Israel gu haingadaa huoloo. \p \v 10 Gei digau Israel ga tangi anga gi Dimaadua, ga helekai, “Gimaadou gu ihala adu gi di Goe, idimaa, gimaadou gu diiagi Goe go di madau God, gu daumaha gi nia balu god go nia Baal.” \p \v 11 Dimaadua ga helekai, “Nia daangada o Egypt, Amor, Ammon, Philistia, \v 12 Sidon, Amalek, mo digau Maonite ne haga huaidu goodou i lodo di madagoaa gu doo gi daha, gei goodou ga tangi mai gi di Au. Au digi benabena ina goodou gi daha mo nia haingadaa mai digaula? \v 13 Gei goodou nogo diiagi hua Au i golo, ga daumaha gi nia balu ieidu, malaa, Au ga hagalee daa labelaa goodou gi daha mo nia haingadaa. \v 14 Hula, tangi ang gi nia god ala ne hilihili go goodou. Heia digaula gi benabena ina goodou gi daha mo godou haingadaa!” \p \v 15 Gei digau Israel ga helekai gi Dimaadua, “Gimaadou gu ihala. Heia dau mee dela e hiihai ginai, gei benabena ina gimaadou dangi nei.” \v 16 Malaa, digaula gaa kili gi daha nadau balu god, ga daumaha gi Dimaadua, gei Dimaadua gu daamaha gi nia haingadaa digau Israel. \p \v 17 Digau dauwa Ammon ga hagatogomaalia e heebagi, ga haga tuu nadau hale laa i Gilead. Digau Israel ga dagabuli mai gi di gowaa e dahi, ga haga tuu nadau hale laa i Mizpah i Gilead. \v 18 Digau Israel mo nadau dagi ga heheeu i nadau mehanga, “Ma koai dela gaa dagi di heebagi ang gi digau Ammon? Tangada dela gaa dagi tauwa, go mee dela e dagi nia daangada huogodoo i Gilead.” \c 11 \p \v 1 Jephthah, tangada dauwa maaloo mai Gilead, tama daane ni di ahina huihui dono huaidina. Dono damana go Gilead \v 2 guu hai labelaa ana dama daane gi dono lodo donu. Nadau tomo aga gi nua, gei digaula ga hagabagi a Jephthah gii hana gi daha mo di nadau hale. Digaula ne helekai gi mee, “Goe hagalee hai mee gi di mee mai tadau damana. Goe tama daane ni tuai ahina.” \v 3 Jephthah guu lele gi daha mo ono duaahina gaa noho i tenua go Tob. Mee gaa hai dana hagabuulinga balu daangada e heehee i muli o mee. \p \v 4 Nomuli gei digau Ammon ga hai tauwa gi digau Israel. \v 5 Di madagoaa di hai deenei ne hai, nia dagi o Gilead guu hula e laha mai a Jephthah mai tenua go Tob. \v 6 Digaula ga helekai gi Jephthah, “Hanimoi e dagi gimaadou gii mee di madau heebagi gi digau Ammon.” \p \v 7 Jephthah ga helekai, “Goodou ne de hiihai mai huoloo gi di au gaa hono au gi daha mo di hale dogu damana. Goodou gu i lodo di haingadaa dolomeenei, e aha ala e lloomoi gi di au?” \p \v 8 Digaula ga helekai gi Jephthah, “Gimaadou e huli adu gi di goe dolomeenei, idimaa, gimaadou e hiihai bolo goe e hana i madau mua e heebagi gi digau Ammon, e dagi digau Gilead huogodoo.” \p \v 9 Jephthah ga helekai gi digaula, “Maa goodou gaa lahi au gi muli gi dogu guongo e heebagi gi digau Ammon, gei Dimaadua gaa hai au gi maaloo, gei au gaa hai di godou dagi.” \p \v 10 Digaula ga helekai, “Gimaadou e donu ginai. Dimaadua la go di madau dangada hagadootonu.” \p \v 11 Jephthah gaa hana dalia nia dagi o Gilead, gei nia daangada gaa hai a mee gii hai di nadau dagi. Jephthah ga hagi aga dono manawa i Mizpah i mua nnadumada Dimaadua. \p \v 12 Jephthah ga hagau ana daangada kae hegau gi di king o Ammon mo dana helekai, “Dau dee donu mai gi gimaadou la di aha? Goe ne heebagi mai eiaha?” \p \v 13 Di king o Ammon ga helekai gi nia gau kae hegau a Jephthah, “Di madagoaa digau Israel ne loomoi i Egypt, digaula guu kae agu gowaa mai di monowai Arnon gaa hana gi di monowai Jabbok mo di monowai Jordan. Goodou gaamai nia maa gi muli dolomeenei i di aumaalia.” \p \v 14 Jephthah ga hagau labelaa ana gau kae hegau gi di king o Ammon, \v 15 mo dana helekai, “Ma hagalee donu bolo Israel guu kae tenua o Moab be go tenua o Ammon. \v 16 Deenei di mee ne hai: Digau Israel ne hagatanga i Egypt, gaa hula laa hongo di anggowaa, gaa hula gi di Malua o Aqaba\f + \fr 11.16 \ft Di ingoo i nnelekai Hebrew di tai deenei go \+bk Yam Suph\+bk*, dono hadinga bolo di Tai o nia Aalek\f* ga lloomoi gi Kadesh, \v 17 ga hagau nadau gau kae hegau gi di king o Edom belee dangi anga i di nadau hula laa hongo tenua o maa. Gei di king o Edom hagalee dumaalia. Digaula gu heeu labelaa gi di king o Moab, gei mee hagalee dumaalia labelaa bolo digaula e hula laa lodo dono henua. Gei digau Israel ga noho hua i Kadesh.\x * \xo 11.17 \xt Numbers 20.14-21\x* \v 18 Nomuli, gei digaula gaa hula laa hongo di anggowaa, laa daha Edom mo Moab, gaa dau adu loo gi bahi i dua i Moab, di baahi gi daha di monowai Arnon. Digaula gaa noho i golo, digi hula laa lodo di monowai Arnon, idimaa ma tagageinga ni Moab.\x * \xo 11.18 \xt Numbers 21.4\x* \v 19 Digau Israel ga hagau nadau daangada kae hegau gi Sihon, di king o Amor dela nogo dagi i Heshbon, gaa dangi gi di king gi dumaalia anga gi ginaadou gii hula laa lodo dono henua gi di nadau henua. \v 20 Sihon digi dumaalia gi digau Israel. Mee ne haga dagabuli mai ana gau dauwa huogodoo gaa noho i Jahaz, ga heebagi gi digau Israel. \v 21 Dimaadua, di God o digau Israel, guu hai digau Israel gi maaloo i Sihon mo ana gau dauwa. Malaa, digau Israel gaa kae nnenua huogodoo digau Amor ala nogo noho i tenua deelaa. \v 22 Digaula gaa noho i nnenua huogodoo digau Amor mai di monowai Arnon i bahi i ngaaga gaa tugi i di monowai Jabbok i bahi i ngeia, mo mai di anggowaa i bahi i dua gaa tugi i di monowai Jordan i bahi i dai.\x * \xo 11.22 \xt Numbers 21.21-24\x* \v 23 Ma go Dimaadua, go di God digau Israel, dela ne hagabagi gi daha digau Amor i mua ana daangada, digau Israel. \v 24 Goe e hagamada e kae di maa gi muli? Goe e mee di daahi nia mee di godou god go Chemosh ne gowadu gi di goe. Gei gimaadou ga daahi nia mee huogodoo ala ne gaamai go Yihowah, di madau God, gi gimaadou. \v 25 Goe e hagabau bolo goe e mada humalia i Balak, tama Zippor, di king o Moab? Mee digi hai baahi gi Israel, be guu hai dana dauwa mai gi gimaadou.\x * \xo 11.25 \xt Numbers 22.1-6\x* \v 26 Israel nogo noho i Heshbon mo Aroer i nia ngadau e dolu lau, mo nia waahale i nau gili, mo nia waahale i taalinga di monowai Arnon. Goe e aha dela digi lahia digaula gi muli i nia madagoaa huogodoo aanei? \v 27 Deeai, au digi hai dagu mee huaidu adu gi di goe. Goe e hai dau mee hai gee dela e hai au dauwa mai gi di au. Dimaadua la go tangada hai gabunga. Mee gaa hai dana hagamodu i mehanga digau Israel mo digau Ammon dangi nei.” \v 28 Malaa, di king Ammon hagalee hagalongo gi nnelekai mai baahi o Jephthah. \p \v 29 Di Hagataalunga Dimaadua gu hanimoi gi baahi o Jephthah, gei mee gaa hana laa lodo Gilead mo Manasseh ga hanimoi gi muli gi Mizpah i Gilead, gaa hana gi Ammon. \v 30 Jephthah gaa hai dana hagababa hagamodu ang gi Dimaadua boloo: “Goe ma ga gaamai gi di au di maaloo i digau Ammon, \v 31 gei au gaa dudu dagu tigidaumaha go tangada dela ma ga ulu matagidagi gi daha mo dogu hale belee heetugi mai i dogu hanimoi i dogu maaloo. Au ga gowadu tangada deelaa e hai ai tigidaumaha.” \p \v 32 Jephthah ga hanadu laa lodo di monowai Arnon, e heebagi gi digau Ammon, gei Dimaadua gaa hai a mee gi maaloo. \v 33 Mee ne heebagi gi digaula mai i Aroer gaa hana gi di gowaa i di gili Minnith, nia waahale huogodoo e madalua, gaa hana loo gaa tugi i Abel-Keramim. Nia daangada dogologo gu daaligi guu mmade, gei digau Ammon gu haga magedaa go digau Israel. \s1 Tama ahina Jephthah \p \v 34 Di madagoaa Jephthah ne hana gi dono hale i Mizpah, tama ahina a maa ga hanimoi belee heetugi gi mee, e gagaalege ge dadaagala i di ‘tambourine’. Mee go tama ahina hua e dahi a maa. \v 35 Dono madagoaa ne mmada gi mee, gei Jephthah ga hahaahi ono gahu i dono lodo huaidu, ga helekai, “Oo, dagu dama ahina, goe e oho dogu manawa. Ma e aha dela e hai loo kooe dela e haga mmae au? Au guu hai dagu hagababa hagamodu gi Dimaadua dela e deemee dagu haga hai gee.”\x * \xo 11.35 \xt Numbers 30.2\x* \p \v 36 Tama ahina ga helekai gi mee, “Maa goe guu hai dau hagababa gi Dimaadua, heia dau mee ne helekai ai bolo e hai mai gi di au, i Dimaadua dela gu dugu adu dau tala di hui gi o hagadaumee digau Ammon.” \v 37 Mee gaa dangi gi dono damana, “Heia di mee dahi deenei mai gi di au. Dugua mai nia malama e lua e hana iei au mo ogu ihoo gi taele i hongo nia gonduu e manawa gee iei au gi dogu made tama ahina madammaa.” \v 38 Jephthah gu dumaalia gi mee gii hana, ga hagau a mee gii hana i nia malama e lua. Mee gaa hana mo nia hoo o maa, gaa hula gi tomo nia gonduu ga manawa gee, idimaa mee gaa made gei mee digi hai dono lodo ge ana dama ai. \v 39 I muli nia malama e lua, gei mee ga hanimoi gi muli gi dono damana. Tamana gaa hai dana mee dela ne hagababa ang gi Dimaadua. Gei mee guu made tama ahina madammaa. \p Deenei taamada o di hangahaihai mouli o digau Israel, \v 40 bolo nia dama ahina Israel e hula gi daha i lodo nia laangi e haa i nia ngadau huogodoo e haga manawa gee ang gi tama ahina Jephthah o Gilead. \c 12 \s1 Jephthah mo digau Ephraim \p \v 1 Nia daane Ephraim e hagatogomaalia e heebagi; digaula ne hula gi Zaphon laa lodo di monowai Jordan, ga helekai gi Jephthah, “Goodou e aha ala e loomoi belee heebagi gi digau Ammon ge hagalee gahi gimaadou belee hula i godou muli? Gimaadou gaa dudu doo hale gi lala i hongo do libogo!” \p \v 2 Jephthah ga helekai gi digaula, “Au mo agu daangada la gu lagalagamaaloo damana ang gi digau Ammon. Au gu gahigahi goodou, gei goodou digi benabena ina au gi daha mo digaula. \v 3 Dogu mmada bolo goodou hagalee daa au gi daha mo di haingadaa, gei au gu de hagahuodia dogu mouli, gu hanadu laa hongo tagageinga ga heebagi gi digaula, gei Dimaadua guu hai au gi maaloo. Gei goodou e aha ala e loomoi e heebagi mai gi di au dolomeenei?” \v 4 Jephthah ga haga dagabuli mai nia daane Gilead huogodoo gi di gowaa e dahi, ga heebagi ga haga magedaa digau Ephraim, idimaa digau Ephraim gu helekai, “Goodou digau Gilead i lodo Ephraim mo Manasseh, goodou ne llele gi daha mo Ephraim!” \v 5 Di hai belee daahi digau Ephraim gi dee hula gi daha, digau Gilead guu kumi nia gowaa i di gili di monowai Jordan ala e mee di hula laa lodo di monowai gi di baahi dela i golo. Di ingoo hua tangada Ephraim ma ga hagamada belee hana laa lodo di monowai, gei nia daane Gilead ga heeu, “Goe tangada Ephraim?” Maa mee ga helekai boloo, “Deeai,” \v 6 gei digaula gaa hai gi mee bolo gi helekai boloo, “Shibboleth”, gei mee ga helekai boloo, “Sibboleth”, idimaa mee e de iloo ia di gahi di ingoo donu. Digaula ga daaligi a mee gii made i di gowaa dela e hulahula ai nia daangada laa lodo di monowai Jordan. Di madagoaa deelaa, gei nia daangada e madahaa maa lua mana (42,000) ne daaligi gii mmade. \p \v 7 Jephthah nogo dagi Israel i nia ngadau e ono. Gei mee gaa made gaa danu i dono gowaa i Gilead. \s1 Ibzan, Elon, mo Abdon \p \v 8 I muli Jephthah, gei Ibzan tangada mai Bethlehem gaa dagi Israel. \v 9 Mee ana dama daane e motolu, ge motolu dama ahina. Mee guu wanga ana dama ahina gii hai nadau lodo i daha mo di nadau madahaanau, ga laha mai nia dama ahina e motolu mai daha mo di nadau madahaanau e lodo gi ana dama daane. Ibzan nogo dagi Israel i nia ngadau e hidu, \v 10 gei mee gaa made gaa danu i Bethlehem. \p \v 11 I muli Ibzan, gei Elon tangada mai Zebulun gaa dagi Israel i nia ngadau e madangaholu, \v 12 gei mee gaa made gaa danu i Aijalon i lodo tenua go Zebulun. \p \v 13 I muli Elon, gei Abdon tama daane Hillel mai Pirathon gaa dagi Israel. \v 14 Mee ana dama daane e madahaa, ana dama daane nadau dama daane e motolu, digaula e lellele i nia manu ‘donkey’ e madahidu. Abdon nogo dagi Israel i nia ngadau e walu, \v 15 gei mee gaa made gaa danu i Pirathon, i tenua o Ephraim i lodo tenua gonduu o digau Amalek. \c 13 \s1 Di haanau o Samson \p \v 1 Digau Israel gu ihala labelaa gi Dimaadua, gei Mee gaa dugu anga gi digau Philistia gi dagia digaula i lodo nia ngadau e mada haa. \v 2 Di madagoaa deelaa, gei taane nogo i golo dono ingoo go Manoah mai di waahale go Zorah. Mee tangada ni di madawaawa o Dan. Di lodo o maa di ahina dee huwa nogo deemee di hai ana dama. \v 3 Tangada di langi o Dimaadua ga haga gila gi di ahina deelaa, ga helekai, “Goe di ahina dee huwa nogo deemee di hai au dama, malaa, goe ga hai dama hoohoo mai, gaa hai dau dama daane. \v 4 Goe hudee inu nia waini be nia dagaao ala i golo, ge hudee gai di ingoo hua di mee i nia meegai ala e bule, \v 5 gei i muli dau dama ma ga haanau, goe hagalee loo e tuu nia ngaahulu di libogo o maa, idimaa, mee ga hagadabu ang gi God mai i dono haanau, e hai di nasarait.\f + \fr 13.5 \fk Nasarait: \ft tangada dela e hagamodu ang gi God bolo ia ga hagalee inu nia waini mo nia dagaao ala i golo ge hagalee tuu nia ngaahulu dono libogo be e bili gi tuaidina tangada made.\f*\x * \xo 13.5 \xt Numbers 6.1-5\x* Mee ga daamada dana hegau dela e haga dagaloaha digau Israel gi daha mo di mogobuna o digau Philistia.” \p \v 6 Gei di ahina deelaa gaa hana ga hagi anga gi dono lodo boloo, “Taane mai baahi o God ne hanimoi gi di au e dina be tangada di langi o God, e hagamadagudagu dangada. Au digi heeu gi mee be mee ne hanimoi i hee, gei mee digi hagia mai dono ingoo. \v 7 Gei mee gu helekai mai bolo au ga hai dama, gaa hai dagu dama daane. Mee ne helekai mai bolo au gi hudee inu nia waini be nia dagaao ala i golo, be e gai nia meegai ala guu bule, idimaa, tama daane le e hagadabu ang gi God gadoo be di nasarait i di waalooloo o dono mouli.” \p \v 8 Gei ogo Manoah ga dalodalo gi Dimaadua, ga helekai, “Meenei Dimaadua, dumaalia mai, heia taane a God dela ne hagau mai Kooe gi hanimoi labelaa gi gimaua, e hagi mai be di maa di aha dela e hai gi tama daane deelaa ma ga haanau.” \p \v 9 God guu hai gii hai be nia helekai a Manoah, ge tangada di langi o God gu hanimoi labelaa gi di ahina, i di madagoaa a mee nogo noho ai i hongo di gowaa maalama. Di lodo o maa la nogo hagalee i baahi o mee, \v 10 gei mee gaa lele ga hagi anga gi dono lodo, “Mmada! Taane dela ne hanimoi gi di au anadilaangi, la gu haga gila mai labelaa!” \p \v 11 Manoah ga du gi nua, ga daudali dono lodo, gaa hana gi taane deelaa, ga heeu, “Goe go taane dela ne helekai gi dogu lodo?” \p Mee ga helekai, “Uaa.” \p \v 12 Gei Manoah ga helekai, “Maa au helekai ma ga kila aga, gei ogo tama daane le e hai gii hai dana aha? Di mouli behee e hai go mee?” \p \v 13 Tangada di langi o Dimaadua ga helekai, “Doo lodo le e hai gii hai nia mee huogodoo ala ne hagi anga ko au gi mee. \v 14 Mee hagalee hai gii gai di ingoo hua di mee mai di laagau ‘grape’, mee hagalee hai gi inu nia waini be nia dagaao ala i golo, be e gai tei meegai ala guu bule. Mee e hai gii hai nia mee huogodoo ala ne hagi anga ko au gi mee.” \p \v 15-16 Manoah e de iloo ia bolo ma tangada di langi o Dimaadua, gei Manoah ga helekai gi mee, “Dumaalia malaa, hudee hana. Gimaua e dunu adu dau damaa kuudi.” \p Gei ogo tangada di langi ga helekai, “Maa au gaa noho, gei au hagalee gai gulu meegai. Maa goolua e hiihai e hai di maa, dudu ina di maa be tigidaumaha ang gi Dimaadua.” \p \v 17 Manoah ga helekai, “Hagia mai gi gimaua do ingoo gii mee gimaua di hagalaamua goe i di madagoaa ma ga kila aga ai au helekai.” \p \v 18 Tangada di langi ga heeu, “Goe e hiihai bolo gi iloo dogu ingoo eimaha? Ma di ingoo haga gologolo dangada.”\x * \xo 13.18 \xt Genesis 32.29\x* \p \v 19 Manoah gaa kae dana damaa kuudi mono golee palaawaa, gaa wanga gi hongo di hadugalaa ga tigidaumaha ang gi Dimaadua. Gei di mee haga gologolo tangada e hai i di madagoaa deelaa. \v 20-21 Di madagoaa nia ulaula e hula gi nua mai di gowaa dudu tigidaumaha, Manoah mo dono lodo gaa mmada gi tangada di langi o Dimaadua e hana gi nua gi di langi i lodo di ulaula. Manoah ga modongoohia laa bolo taane deelaa la go tangada di langi o Dimaadua. Mee mo dono lodo gaa tinga gi hongo di gelegele, ge nau golomada e huli gi hongo nia gelegele. Nomuli, gei meemaa gu hagalee mmada labelaa gi tangada di langi deelaa. \p \v 22 Manoah ga helekai gi dono lodo, “E donu bolo gidaua nei bolo gaa mmade, idimaa, gidaua guu mmada gi God!” \p \v 23 Gei dono lodo ga helekai, “Maa nei bolo Dimaadua la gu hiihai bolo e daaligi gidaua, gei Mee hagalee dahi mai tau tigidaumaha. Gei Mee hagalee hagi mai nia mee aanei, be e hagamodongoohia mai nia mee i di madagoaa deenei.” \p \v 24 Di ahina deelaa ga haanau dana dama daane, gaa wanga dono ingoo go Samson. Di tama la gaa tomo aga, gei ogo Dimaadua e hagahumalia a mee. \v 25 Gei nia mahi di Hagataalunga o Dimaadua ga daamada ga hagamaaloo a mee i di madagoaa o mee nogo i mehanga Zorah mo Eshtaol i lodo di waahale laa a Dan. \c 14 \s1 Samson mo di ahina o Timnah \p \v 1 Di laangi e dahi, gei Samson gaa hana gi lala gi Timnah, ga gidee ia dahi dama ahina o Philistia i golo. \v 2 Mee gaa hana gi muli gi dono guongo, ga hagi anga gi dono damana mo dono dinana boloo, “Tama ahina Philistia i Timnah gu hiihai ginai au. Laha mai a mee. Au e hiihai e lodo gi mee.” \p \v 3 Tamana mo tinana o maa ga heeu gi mee, “Goe e aha dela e hana gi digau bouli o Philistia bolo e lodo ginai? Goe e deemee di gida dau dangada i lodo do mada haanau be i baahi tadau daangada huogodoo?” \p Gei Samson ga helekai gi dono damana, “Deelaa dagu dangada e hiihai ginai au bolo goe gi gaamai gi di au. Au e hiihai gi mee.” \p \v 4 Nia maadua o maa la digi iloo bolo ma go Dimaadua dela e dagi a Samson gii hai di mee deenei, idimaa, Dimaadua e halahala di madagoaa humalia belee heebagi gi digau Philistia. Di madagoaa deelaa, gei digau Philistia la nogo dagi Israel. \p \v 5 Malaa, Samson gaa hana gi Timnah dalia dono damana mo dono dinana. Di nadau lloo adu laa lodo nia hadagee waini ala i Timnah, gei Samson ga longono ia di laion e nguunguu. \v 6 Di madagoaa hua deelaa, gei di mogobuna o Dimaadua guu hai a Samson gi maaloo, gei Samson ga haahi lua di laion gi ono lima be tamaa kuudi. Gei mee digi hagi anga ina dana mee dela ne hai gi ono maadua. \p \v 7 Gei mee gaa hana ga helehelekai gi tama ahina deelaa, gei mee gu hiihai gi mee. \v 8 Nia laangi dulii nomuli, gei Samson gaa hana belee lodo gi mee. Dono hanadu i hongo di ala, gei mee gaa hana gi daha mo di ala belee mmada gi di laion dela ne daaligi ko ia, gei mee gu homouli ne mmada gi tagabae lamu mo nia mee maangala i lodo tuaidina di laion. \v 9 Mee ga llagu mai nia mee maangala gi lodo ono lima, gaa hana mo di gaigai nia maa. Gei mee gaa hana gi dono damana mo dono dinana gaa wanga ana mee gi meemaa. Meemaa guu gai nia maa, gei Samson digi hagi anga gi meemaa bolo ia ne gaamai nia maa mai i lodo tuaidina o di laion made. \p \v 10 Tamana o maa gaa hana gi di hale o di ahina, gei ogo Samson gaa hai dana hagamiami i golo. Deenei di hai e nnoo mau e haihai go nia dama daane ala ga hai lodo. \v 11 Di madagoaa digau Philistia ne mmada gi mee, digaula ga hagau nadau dama daane e motolu belee noho i baahi o mee. \v 12-13 Samson ga helekai gi digaula, “Au ga hagi adu dahi ala mee e dongo go goodou. Maa tei goodou guu dongo di maa i mua nia laangi e hidu o tagamiami, gei au gaa wanga gi tangada nei mo tangada nei i goodou dahi gahu lenge humalia mo tei bida gahu humalia. Gei maa goodou digi dongo di maa i mua nia laangi e hidu o tagamiami, gei goodou gaamai gi di au nia mee labelaa beelaa.” \p Gei digaula ga helekai, “Hagia mai di ala mee gi hagalongo gimaadou.” \p \v 14 Gei mee ga helekai, “Mai i lodo di mee gai mee e lloomoi ai nia mee e gai. Mai i lodo di mee e maaloo e lloomoi ai nia mee e maangala.” \p I muli nia laangi e dolu, gei digaula digi gida tadinga di ala mee deelaa. \v 15 Di haa laangi i nia laangi e hidu aalaa, gei digaula ga helekai gi di lodo o Samson, “Halahalau ina doo lodo gi hagia mai tadinga di ala mee deenei. Maa goe ga hagalee hai, gei gimaadou gaa dudu di hale do damana, gaa dudu goe dalia di maa. E hai behee? Goolua ne gahi mai gimaadou belee kae madau goloo go goolua?” \v 16 Di lodo Samson gaa hana gi mee mo di dangi, ga helekai gi mee, “Goe hagalee e aloho i di au! Goe e ginagina i di au. Goe ne hai dau ala mee gi ogu ihoo, gei goe digi hagia mai tadinga di maa!” \p Gei mee ga helekai, “Mmada. Au digi hagi anga ina gi ogu maadua labelaa. Au e hagi adu di maa gi di goe eimaha?” \v 17 Gei di lodo o maa gu dangidangi i lodo nia laangi e hidu huogodoo o tagamiami. Mee ne hai ana helekai dee donu e logo, gei Samson ga hagi anga tadinga la gi mee i togohidu laangi. Gei ogo mee ga hagi anga di maa gi digau Philistia. \v 18 Malaa i di hidu laangi, i mua Samson ne hana gi lodo dono ruum kii, nia daane o di waahale ga helekai gi mee, “Ma di aha dela e mee di mada maangala i nia mee maangala ala ne hai go nia lamu? Ma di aha dela e mee di mada maaloo i di laion?” \p Samson ga helekai “Maa goodou digi hagamaluu godou gelegele gi dagu kau, goodou deemee di iloo tadinga o di ala mee dolomeenei.” \p \v 19 Di madagoaa hua deelaa, di mogobuna o Dimaadua guu hai a Samson gi maaloo, gei mee gaa hana gi lala gi Ashkelon, ga daaligi ana daane e motolu gii mmade, ga daa gi daha nadau goloo gaa wanga nia gahu humalia gi nia daane ala ne dongo di ala mee. Nomuli gei mee gaa hana gi dono guongo, e hagawelewele huoloo i di mee dela ne hai. \v 20 Gei di lodo o maa la guu wanga gi taane dela nogo hai tangada haga modongoohia o di nau haga hai lodo. \c 15 \p \v 1 Mai gi nomuli, i di madagoaa e hagi ai nia golee ‘wheat’, gei Samson gaa hana e heetugi gi dono lodo, gaa kae dana dama kuudi gi mee. Gei mee ga helekai gi tamana o maa, “Au e hiihai e hana gi di ruum o dogu lodo.” \p Gei mee hagalee dumaalia ang gi mee gii hana. \v 2 Mee ga helekai gi Samson, “Au nei gu hagabaubau bolo goe gu de hiihai gi mee, gei au guu wanga a mee gi do ehoo hagaaloho. Gei tuaahina ahina dulii o maa le e mada madanga. Goe e mee di hai doo lodo gi mee.” \p \v 3 Samson ga helekai, “Tolongo nei gei au hagalee dau gi dagu hai dela gaa hai ang gi digau Philistia.” \v 4 Gei mee gaa hana gaa kumi ana manu ‘fox’ e dolu lau. Gei mee ga noonoo nia hugu digaula dau dogolua, gaa nnoo ginai nia lama ulaula i mehanga nia ‘fox’ aalaa. \v 5 Gei mee gaa dudu nia lama aalaa, ga diiagi digaula gii hula gi lodo nia hadagee ‘wheat’ digau Philistia. Di hai deenei dela ne hai, mee guu dudu nia golee palaawaa ala guu hadi, mo nia mee labelaa ala e tomo hua igolo i lodo nadau hadagee. Nia hadagee waini mo nia hadagee laagau olib la guu wwele labelaa. \v 6 Di madagoaa digau Philistia ne heeu be di ma koai dela ne hai di mee deenei, gei digaula ga iloo bolo ma go Samson dela ne hai di maa, idimaa, tamana o dono lodo go taane mai Timnah, la guu wanga di lodo Samson la gi dono ehoo. Gei ogo digau Philistia gaa hula gaa dudu di ahina deelaa mo dono damana gii mmade. \p \v 7 Samson ga helekai gi digaula, “Maa deenei go di godou hai e hai, malaa, au e hagamodu bolo au hagalee noho loo gaa dae loo gi dagu hui adu gi goodou!” \v 8 Mee ga heebagi gi digaula ga daaligi ana gau dogologo gii mmade. Gei mee gaa hana gaa noho i lodo di bongoo i di gonduu helemodu i Etam. \s1 Samson e haga magedaa digau Philistia \p \v 9 Digau Philistia ga loomoi ga haga duu aga nadau hale laa i Judah, ga heebagi gi di waahale go Lehi. \v 10 Digau Judah ga heeu gi digaula, “Goodou e heebagi mai gi gimaadou eiaha?” \p Digaula ga helekai, “Gimaadou ne lloomoi belee galabudi a Samson, gaa hai gi mee di hai a mee dela ne hai mai gi gimaadou.” \v 11 Malaa, digau e dolu mana (3,000) o Judah gaa hula gi di bongoo i di gonduu helemodu dela i Etam, ga helekai gi Samson, “Goe e de iloo bolo digau Philistia le e dagi gidaadou? Ma di aha dela ne hai kooe mai gi gidaadou?” \p Gei mee ga helekai, “Au ne hai gi digaula di mee digaula dela ne hai mai gi di au.” \p \v 12 Digaula ga helekai gi mee, “Gimaadou ne lloomoi gi kinei belee nnoo goe, e wanga goe gi digaula.” \p Samson ga helekai, “Goodou helekai mai haga huudonu, bolo goodou hagalee daaligi au gii made.” \p \v 13 Digaula ga helekai, “E humalia, gimaadou dela hua e nnoo goe, gaa wanga gi digaula. Gimaadou hagalee daaligi goe.” Malaa, digaula gaa nnoo a mee gi nia hali hoou e lua gaa lahi a mee i di bongoo deelaa. \p \v 14 Di madagoaa o mee ne dau i Lehi, digau Philistia gu llele mai gi mee mo di wwolowwolo gi mee. Di madagoaa hua deelaa, gei di mogobuna o Dimaadua gaa hai a mee gi maaloo, gei mee ga haga mmodummodu nia hali ala nogo i di gili ono lima mo ono babaalima, gadoo be nia gili hau guu wwele. \v 15 Gei mee gaa gida dana iwi gauwae damana o di manu ‘donkey’ dela dogo made hua. Mee ga dahi aga di maa gi nua, ga daaligi ana daangada e mana (1,000) gi di maa. \v 16 Gei Samson ga daahili, \q1 “Au ne daaligi agu daangada e mana \q1 gi di iwi gauwae manu ‘donkey’. \q1 Au ne hagabae digaula gi nua i hagabae\f + \fr 15.16 \ft \+bk haga bae\+bk*: di bida helekai deenei i nnelekai Hebrew le e hai dono lee be di bida helekai ‘donkey’ \f* \q1 gi di iwi gauwae manu ‘donkey’.” \m \v 17 I muli di mee deelaa, gei mee gaa hudu di iwi gauwae deelaa la gi daha. Di gowaa dela nogo hai teebagi la gu haga ingoo bolo Ramath-Lehi.\f + \fr 15.17 \ft \+bk Ramath-Lehi\+bk*: di ingoo deenei dono hadinga i nnelekai Hebrew boloo, “Di gonduu iwi gauwae” \f* \p \v 18 Gei ogo Samson gu hieinu huoloo, gei mee gaa wolo ang gi Dimaadua ga helekai, “Goe ne gaamai gi di au di aali damanaiee deenei. Malaa, dolomeenei gei au la gaa made i dogu hieinu, gaa kumi go digau bouli o Philistia?” \v 19 Gei ogo God ga haga mahuge dana gowaa i lodo di gelegele i Lehi, gei nia wai ga loo aga i lodo di maa. Samson ga inu, ga daamada ga manawa lamalia labelaa. Gei di monowai uwa aga deelaa la gu haga ingoo bolo En-Hakkore,\f + \fr 15.19 \ft \+bk Hakkore\+bk*: di ingoo deenei dono hadinga i nnelekai Hebrew boloo, “Tangada dela e wolo” \f* dolomeenei gei di maa i golo hua i Lehi. \p \v 20 Samson nogo madamada humalia i Israel i nia ngadau e madalua, di madagoaa digau Philistia nogo dagi tenua. \c 16 \s1 Samson i Gaza \p \v 1 Dahi laangi hua, gei Samson gaa hana gi di waahale o digau Philistia go Gaza, di gowaa ne heetugi iei mee gi di ahina huihui dono huaidina, gaa hana gaa kii i baahi o mee. \v 2 Nia daangada o Gaza ga iloo bolo Samson la i golo, gei digaula ga haganiga mai i di gili di gowaa deelaa, gaa tali a mee i di bontai di abaaba o di waahale, i di waalooloo o di boo. Digaula nogo noho deemuu i golo i di boo, e hagabaubau boloo, “Gidaadou gaa tali gi di luada, ga daaligi a mee gii made.” \v 3 Gei Samson ne kii hua gaa tugi i di madahidi waelua di boo. Gei mee ga ala aga hua, gaa oho di bontai di abaaba di waahale, mono duludulu mo di loogu mo nia mee huogodoo ala i golo. Mee gaa dugu nia maa gi hongo ono bakau, gaa kae gi tomo di gonduu dela e huli adu gi Hebron. \s1 Samson mo Delilah \p \v 4 I muli di mee deenei, gei Samson ga hiihai gi di ahina dono ingoo go Delilah, dela e noho i di gowaa mehanga gonduu o Sorek. \v 5 Nia king o digau Philistia dogolima gaa hula gi di ahina deelaa, ga helekai, “Halahalau ina Samson gi hagia adu be ia e maaloo di aha, gii mee di lawalawa a mee, gaa hai a mee gi bagege. Gimaadou huogodoo tangada e dahi ga gowadu gi di goe nia bahihadu silber e mana maa lau (1,100).” \p \v 6 Delilah ga helekai gi Samson, “Dumaalia, hagia mai be di maa di aha dela e maaloo iei goe huoloo. Maa tangada ma ga hiihai e nnoo goe e hai goe gi bagege, mee e mee di hai di maa behee?” \p \v 7 Samson ga helekai, “Maa digaula ga lawalawa au gi nia uga hilahila hoou e hidu ala digi maangoo, gei au ga bagege be di ingoo hua tangada.” \p \v 8 Nia king o Philistia ga gaamai nadau uga hilahila hoou e hidu gi Delilah, nia uga digi haga maangoo ina, gei Delilah gaa nnoo a Samson. \v 9 Delilah la ana daane nogo talitali i lodo tuai ruum, gei Delilah gaa wolo gi nua, “Samson! Digau Philistia gu lloomoi!” Gei ogo Samson ga haga mmodummodu nia uga aalaa gadoo be nia deleedu ne tale gi di ahi. Malaa, digau Philistia la digi iloo hua igolo di mee dela e maaloo iei mee. \p \v 10 Delilah ga helekai gi Samson, “Mmada, goe ne halahalau au ge digi hagia mai gii donu. Dumaalia mai, hagia mai be goe e mee di lawalawa behee?” \p \v 11 Samson ga helekai gi mee, “Maa digaula gaa nnoo au gi nia hali hoou ala digi hai hegau ai, gei au ga bagege hua be di ingoo hua tangada.” \p \v 12 Gei ogo Delilah ga gaamai ana hali hoou gaa nnoo a mee. Gei Delilah gaa wolo gi nua, “Samson, digau Philistia gu lloomoi!” Nia daane la nogo tali i lodo tuai ruum. Gei Samson la ne haga mmodummodu nia hali gi daha mo ono lima gadoo be nia loahi deleedu. \p \v 13 Delilah ga helekai gi Samson, “Goe e halahalau au hua igolo, hagalee hagi mai gii donu. Hagia mai be goe e mee di nnoo behee?” \p Samson ga helekai, “Maa goe gaa bini nia hugu belu ngaahulu e hidu i dogu libogo, ga daahi gii mau gi di laagau, gei au ga bagege hua be di ingoo hua tangada.” \p \v 14 Delilah gaa hai a mee gii kii, gaa bini nia hugu belu ngaahulu i di libogo o maa, gaa hai nia maa gii mau gi di laagau, gaa wolo, “Samson! Digau o Philistia gu lloomoi!” Gei Samson ga ala aga, ga hagamehede ono ngaahulu. \p \v 15 Gei ogo Delilah ga helekai gi mee, “Goe e helekai mai bolo goe e aloho i di au behee, be goe e halahalau hua au? Goe gu halahalau au haga dolu, gei goe digi hagia mai be di maa di aha dela e hai goe gi maaloo dangihi.” \v 16 Nia laangi huogodoo, gei di ahina deelaa le e heheeu gi mee di mee dela e maaloo iei mee. Samson gu hagalongo gee huoloo guu buhi i dono lodo dela e heheeu ana mee logo i di gili di mee deelaa, \v 17 ga hidi mai ei Samson ga hagi anga gi di ahina gii donu. Samson ga helekai, “Ogu ngaahulu la digi tuudia loo. Au ne hagadabu ang gi God be di nasarait\f + \fr 16.17 \ft \+bk Nasarait\+bk*: tangada dela e hagamodu ang gi God bolo ia ga hagalee inu nia waini mo nia dagaao ala i golo, ge hagalee tuu nia ngaahulu dono libogo be e bili gi tuaidina tangada made. \f* mai i dogu haanau. Maa ogu ngaahulu la gaa tuu gi daha, gei au ga deai ogu mahi ai, ga bagege hua be di ingoo hua tangada.” \p \v 18 Di madagoaa Delilah ne modongoohia bolo mee gu hagi anga gi deia telekai e donu, gei mee gaa kae dana haga iloo gi nia king o Philistia boloo, “Lloomoi labelaa hagadahi. Mee gu hagi mai gi di au di tonu.” Gei digaula ga lloomoi mo di gaamai nadau bahihadu dalia ginaadou. \v 19 Delilah gaa hai a Samson gii kii i dono baahi, ga gahi mai taane e tuu gi daha nia hugu belu e hidu o nia ngaahulu o Samson. Nomuli gei Delilah ga hagaduadua a mee, i mee dela gu deai ono mahi ai. \v 20 Gei Delilah gaa wolo gi nua, “Samson! Digau o Philistia la gu lloomoi!” Mee ga ala aga ga hagamaanadu boloo, “Au gaa hai au gi mehede be dagu hai dela nogo haihai.” Gei mee digi iloo ia bolo Dimaadua la gu diiagi ia. \v 21 Digau Philistia gaa kumi a mee, gaa kabe ono golomada gi daha. Digaula gaa lahi a mee gi di waahale o Philistia go Gaza, ga lawalawa a mee gi nia daula baalanga. Digaula ga haga ngalua a mee e olo ana palaawaa i lodo di hale galabudi. \v 22 Gei ogo nia ngaahulu o maa gu daamada guu tomo labelaa. \s1 Di made o Samson \p \v 23 Nia king o digau Philistia ga dagabuli mai e hai di nadau hagamiami mo di hai di nadau tigidaumaha damanaiee ang gi di nadau god go Dagon. Digaula ga dadaahili boloo, “Di madau god guu hai gimaadou gi maaloo i di madau hagadaumee go Samson!” \v 24-25 Digaula nogo tenetene ga helekai, “Laha mai a Samson e haga gadagada gidaadou.” Di nadau madagoaa ne daa gi daha a mee mo di hale galabudi, digaula gaa hai a mee gii hai di mee e haga gadagada ginaadou, ga haga duu a mee i mehanga nia duludulu e lua. Digaula gaa mmada gi mee, gaa huwa di nadau daahili hagaamu gi di nadau god boloo: “Di madau god guu hai gimaadou gi maaloo i di madau hagadaumee, dela ne hagahuaidu madau henua mo di daaligi ana daangada dogologowaahee i gimaadou guu mmade!” \p \v 26 Samson ga helekai adu gi tamagiigi dela nogo kumi dono lima, nogo dagi ia, “Heia au gii bili gi nia duludulu ala e daahi di hale gi nua, au e hiihai e hagapale gi nia maa.” \v 27 Di hale deelaa la guu honu daane mo ahina. Gei ogo nia king o Philistia dogolima huogodoo la nogo i golo. Holongo nia daane mo nia ahina nia mana e dolu nogo i hongo tuatala nogo mmada gi Samson. \p \v 28 Gei ogo Samson ga dalodalo, “Meenei Tagi go Yihowah, dumaalia mai. Meenei God, langahia laa au, gaamai ogu mahi, deenei hua hagadahi, gii mee au di hai baahi hagadahi gi digau Philistia e haga tongaadahi au gi digaula ala ne daa gi daha ogu golomada e lua.” \v 29 Samson gaa kumi nia duludulu mugi lodo ala e daahi di hale. Gaa wanga ono lima gi di gili nia duludulu, gaa hono nia maa, \v 30 mo di wolo gi nua, “Heia au gii made dalia digau o Philistia!” Mee gaa hono nia duludulu e lua aalaa gi ono mahi huogodoo ala i dono baahi, gei di hale la gu meheu gi lala gi hongo nia king dogolima aalaa mo nia daangada huogodoo. Di madagoaa o maa ne made, gei mee ne daaligi ana daangada dogologo i ana daangada ne daaligi i dono madagoaa nogo mouli ai. \p \v 31 Nia duaahina daane o maa mo digau huogodoo o dono damana gu lloo ia belee kae tuaidina o maa. Digaula guu lahi a mee guu danu i mehanga nia waahale go Zorah mo Eshtaol i taalunga o dono damana go Manoah. Mee nogo hai di tagi ni digau Israel i nia ngadau e madalua. \c 17 \s1 Nia ada balu ieidu Micah \p \v 1 Taane dono ingoo go Micah nogo noho i lodo tenua gonduu o Ephraim. \v 2 Mee ga helekai gi dono dinana, “Di madagoaa tangada ne gaiaa au bahihadu silber e mana maa lau (1,100), goe gu haga halauwa tangada deelaa. Au ne longono bolo goe guu hai di maa. Mmada, aanei nia bahihadu, ma ko au dela ne kae nia maa.” \p Tinana o maa ga helekai, “Dimaadua ga haga humalia laa goe, dagu dama daane!” \v 3 Gei Micah gaa wanga nia bahihadu gi dono dinana, gei dono dinana ga helekai, “Ko au hua deenei e wanga nia silber gi Dimaadua, belee daahi di halauwa gi dee hana gi dagu dama daane. Nia silber aanei le e hai di ada balu ieidu laagau e hii gi nia silber. Dolomeenei gei au e gowadu nia bahihadu silber gi muli.” \v 4 Gei mee gaa wanga nia bahihadu gi dono dinana. Tinana gaa kae e lua lau (200) gaa wanga gi tangada ngalua baalanga dela ne paa di ieidu laagau, gaa hii gi nia silber. Di ada deenei ne dugu i lodo di hale Micah. \p \v 5 Taane deenei go Micah la dana gowaa hai daumaha i golo. Mee guu hai ana ada balu ieidu mo di ‘ephod’,\f + \fr 17.5 \fk ‘ephod’ \ft di gahu bodobodo e ulu i nia bakau ma gaa hai ana hegau dabu e halahala ai di manawa Dimaadua\f* gaa dongo dana dama daane e hai dana dangada hai mee dabu. \v 6 Di madagoaa deelaa, gei Israel nogo dono king ai. Nia daangada huogodoo gu hai hua nadau mee ala e bida hiihai ginai.\x * \xo 17.6 \xt Gabunga 21.25\x* \p \v 7 I di madagoaa hua deelaa, tama daane i digau Levi nogo noho i di waahale go Bethlehem i Judah. \v 8 Mee ga hagatanga i Bethlehem belee halahala dono huai gowaa e noho ai. Mee gaa hana ga hanimoi gi di hale o Micah i lodo tenua gonduu o Ephraim. \p \v 9 Micah ga heeu gi mee, “Goe ne hanimoi i hee?” \p Mee ga helekai, “Au tangada Levi mai Bethlehem i Judah. Au e halahala dagu gowaa e noho ai.” \p \v 10 Micah ga helekai, “Noho i dogu baahi. Hai dagu dangada hagamaamaa mo dagu dangada hai mee dabu, gei au ga gowadu nia bahihadu silber e madangaholu di ngadau e dahi, mo oo gahu mo au meegai.” \v 11 Tangada Levi guu donu ginai bolo e noho i baahi Micah, guu hai be tama daane ni mee. \v 12 Micah gaa dongo a mee e hai dana dangada hai mee dabu, gei mee gaa noho i lodo di hale Micah. \v 13 Micah ga helekai, “Gei di maa gu iai tangada Levi guu hai dagu dangada hai mee dabu, au e iloo bolo Dimaadua gaa hai nia mee gii gila humalia mai gi di au.” \c 18 \s1 Micah mo di madawaawa Dan \p \v 1 Di madagoaa deelaa, di king nogo i Israel ai. Nia laangi aalaa di madawaawa Dan nogo halahala henua belee kumi e noho ai, idimaa digaula digi kae nadau henua i mehanga nia madawaawa Israel. \v 2 Nia daangada Dan ga hilihili nadau daane humalia dogolima mai i lodo nia madahaanau huogodoo i lodo di madawaawa, ga hagau digaula mai nia waahale o Zorah mo Eshtaol mo nadau helekai e hagadina hagammuni nia mee i hongo tenua. Di nadau dau i lodo tenua gonduu o Ephraim, digaula gaa noho i di hale o Micah. \v 3 Nadau madagoaa nogo i golo, digaula ga modongoohia nia hagadilinga lee helekai o tangada Levi, digaula ga loomoi gi mee ga heeu, “Goe e hai dau aha i ginei? Ma koai dela ne laha mai goe gi kinei?” \p \v 4 Gei mee ga helekai, “Au dagu duhongo hegau i baahi o Micah dela e hui au dela e hai dana dangada hai mee dabu.” \p \v 5 Digaula ga helekai gi mee, “Dumaalia heeu gi God be gimaadou e haadanga lamalia i tolongo nei.” \p \v 6 Tangada hai mee dabu ga helekai, “Goodou hudee de nnoomaalia i dahi mee. Dimaadua e madamada humalia i goodou i tolongo nei.” \p \v 7 Gei nia daane dogolima ga hagatanga gaa hula gi di waahale o Laish. Digaula gaa mmada gi di noho di aumaalia o nia daangada e hai gadoo be digau Sidon. Digaula la digau e tenetene, e noho deemuu, hagalee lagalagamaaloo, nadau mee huogodoo ala e hiihai ginai gu i golo. Digaula e noho mogowaa i digau Sidon, ge hagalee buni anga gi nnuai daangada. \p \v 8 Di madagoaa nia daane dogolima ne hula gi muli gi Zorah mo Eshtaol, nia daangada ga heeu gi digaula nadau mee ala ne kida. \v 9 Digaula ga helekai, “Gidaadou ga heebagi gi Laish. Gimaadou guu mmada gi tenua, tenua le e humalia huoloo. Hudee noho i kinei, godou mee e hai ai. Hagalimalima e hula e kumi di maa! \v 10 Goodou gaa dau i golo, goodou gaa gida bolo nia daangada hagalee hai bolo goodou e hagabaubau huaidu. Ma tenua damana, nia mee huogodoo e hiihai ginai nia daangada i golo, gei God gu gowadu di maa gi goodou.” \p \v 11 Nia daane e ono lau (600) o di madawaawa Dan gu hagatanga i Zorah mo Eshtaol, gu togomaalia e heebagi. \v 12 Digaula gaa hula ga haga tuu nadau hale laa i bahi i dai o Kiriath-Jearim i Judah. Gaa hidi mai ai di gowaa deelaa e haga ingoo hua igolo bolo “Di Gowaa Noho o Dan”. \v 13 Digaula gaa hula mai di gowaa deelaa ga loomoi gi di hale o Micah i lodo tenua gonduu o Ephraim. \p \v 14 Gei nia daane dogolima ne hula belee hagadina hagammuni nia mee o tenua go Laish, ga helekai gi nadau ihoo, “E hai behee? Goodou e iloo bolo di ada balu ieidu e hii gi nia silber la i lodo di hale e dahi i nia hale aanei? Nia ada balu ieidu labelaa i golo mo di ‘ephod’. Goodou e hagabaubau bolo tadau maa di aha dela gaa hai?” \v 15 Gei digaula gaa hula gi lodo di hale Micah, di gowaa e noho ai tangada Levi, ga heeu be ia e hai behee. \v 16 Di madagoaa hua deelaa, gei digau dauwa e ono lau (600) nogo tuu i di bontai di abaaba, gu togomaalia e heebagi. \v 17 Nia daane hagadina hagammuni mee dogolima gaa hula haga huudonu gi lodo di hale, gaa kae di ada laagau balu ieidu dela ne hii gi nia silber, mo nia ada mee ala i golo, mo di ‘ephod’, gei tangada hai mee dabu e noho i di bontai dalia digau dauwa e ono lau (600). \p \v 18 Di madagoaa nia daane ne hula gi lodo di hale Micah gaa kae nia mee dabu, tangada hai mee dabu ga heeu gi digaula, “Goodou e hai di godou aha?” \p \v 19 Digaula ga helekai gi mee, “Hudee leelee. Hudee hai dau helekai e dahi. Hanimoi dalia gimaadou, e hai di madau dangada hai mee dabu mo tangada hagamaamaa. Goe hagalee hiihai bolo goe e hai tangada hai mee dabu o Israel hagatau, hagalee tangada hai mee dabu ni di madahaanau ni taane e dahi?” \v 20 Deenei guu hai tangada hai mee dabu gi tenetene huoloo, gei mee gaa kae nia mee dabu aalaa, gaa hana dalia digaula. \p \v 21 Digaula gaa huli gi muli ga hagatanga gaa hula, gei nadau dama, nadau manu, mo nadau mee huogodoo e hula i mua digaula. \p \v 22 Digaula gu mada mogowaa i di hale, gei Micah ga gahi mai ana gau ala e noho hoohoo ang gi deia belee heebagi. Digaula gu loomoi gu hoohoo mai gi digau Dan, \v 23 gaa wwolo gi digau Dan. Digaula ga huli mai gi muli ga heeu gi Micah, “Ma di aha? Goe ne hagadagabuli digau aanaa eiaha?” \p \v 24 Micah ga helekai, “Goodou e hai bolo aha: ‘Ma di aha?’ Goodou guu kae dagu dangada hai mee dabu mo nia god ne hai ko au. Agu maa ni aha ala guu dubu?” \p \v 25 Digau Dan ga helekai, “Goe e humalia belee hagalee hai au helekai, gi de hagawelewele digau aanei, ga heebagi adu gi di goe. Goe mo doo hale hagatau la gaa mmade.” \v 26 Gei digau Dan gaa hula. Gei Micah guu mmada bolo digaula e maaloo balua i deia, ga huli hua gi muli gaa hana gi dono hale. \p \v 27-28 I muli digau Dan ne kae tangada hai mee dabu mo nia mee Micah ne hai, digaula gaa hula ga heebagi gi digau Laish, di waahale digau noho tenetene, noho deemuu ala nogo i di gowaa mehanga gonduu dela e noho labelaa di waahale go Beth-Rehob. Digaula gu daaligi nia daangada, guu dudu di waahale. Hagalee tangada belee benebene digaula gi daha mo di haingadaa ai, idimaa Laish le e mogowaa i Sidon, gei digaula digi hai nadau ihoo gi nia daangada i golo ai labelaa. Digau Dan guu hau hoou di waahale guu noho gi lala i golo. \v 29 Digaula guu huli di ingoo di waahale mai Laish ang gi Dan, gi di nadau damana madua go Dan, tama daane ni Jacob. \v 30 Digau Dan gu haga duu aga di ada mee e daumaha ginai, gei Jonathan, tama daane a Gershom, dono damana go Moses, e hai tangada hai mee dabu ni digau Dan, gei ono hagadili e hai digau hai mee dabu gaa dae loo gi di lahi galabudi o nia daangada. \v 31 Nia ada balu ieidu a Micah nogo i golo i di waalooloo o di Hale laa o God nogo duu i Shiloh. \c 19 \s1 Tangada Levi mo dono lodo hege \p \v 1 Nia laangi aalaa, i mua digau Israel ne hai di nadau king, tangada Levi nogo noho i lodo tenua gonduu o Ephraim. Mee ne lahi dana dama ahina mai Bethlehem i Judah belee hai dono lodo hege. \v 2 Gei di ahina ga hagalee manawa dahi gi mee, gaa hana gi muli gi di hale dono damana i Bethlehem, gaa noho i golo i nia malama e haa. \v 3 Taane deelaa ga haga maanadu bolo ia e hana i muli o mee, e hagamada e longilongi a mee gi hiihai di hanimoi gi deia. Mee gaa lahi dana dangada hai hegau, ge lua manu ‘donkey’ dalia eia. Di ahina gaa hai tangada Levi gi ulu gi lodo di hale, gei di madagoaa tamana di ahina ne mmada gi mee, gaa hai dana hagaaloho gi mee. \v 4 Tamana ga hiihai gi tangada Levi gii noho i golo, gei mee gaa noho nia laangi e dolu. Taga hai lodo ga miami gaa noho i golo i nia boo aalaa. \v 5 Luada o togo haa laangi, meemaa ga aala aga hagaluada loo ga togomaalia belee hula. Gei tamana di ahina ga helekai gi tangada Levi, “Hai di gulu mee e gai i mua. Gi maaluu goolua haga humalia. Goolua ga hula laa nomuli.” \p \v 6 Nia daane dogolua gaa noho gi lala ga miami mo di inu di gowaa e dahi. Tamana di ahina ga helekai gi taane Levi, “Noho i kinei boo nei, tenetene.” \p \v 7 Tangada Levi ga du gi nua belee hana, gei tamana ga helekai gi mee bolo gii noho, gei mee gaa noho labelaa i di boo deelaa. \v 8 Luada loo o togo lima laangi, gei mee ga daamada bolo e hagatanga, gei tamana di ahina ga helekai, “Dumaalia, hagamolooloo. Taalia gi muli di oodee dangi nei.” Gei meemaa gaa noho ga miami di gowaa e dahi. \p \v 9 Di madagoaa taane mo dono lodo hege mo tangada hai hegau ga daamada e hula labelaa, tamana di ahina ga helekai, “Mmada, ma hoohoo ga hiahi dolomeenei, goodou e humalia hua e noho boo nei. Hoohoo hua ge di maa ga bouli, noho i kinei e tenetene. Daiaa goodou ga aala aga limalima gaa hula gi di godou guongo.” \p \v 10-11 Gei taane gu hagalee hiihai e noho i di boo labelaa i golo, gei mee mo dono lodo hege ga daamada gaa hula, mo dana dangada hai hegau mo ana manu ‘donkey’ e lua mo nia hii goloo nonua. Di nadau hoohoo gi Jebus, dela go Jerusalem, ge di maa gu hoohoo gi di hiahi, tangada hai hegau ga helekai gi dono dagi, “Gidaadou e aha ala hagalee noho i ginei i lodo di waahale digau Jebus?” \p \v 12-13 Tagi o maa ga helekai, “Gidaadou hagalee e hagamolooloo i di waahale ono daangada hagalee digau Israel. Gidaadou ga hula hua gaa noho boo i Gibeah be go Ramah.” \v 14 Digaula ga diiagi Jebus, gaa hula i di nadau ala. Di ulu di laa, gei digaula gaa dau gi Gibeah i lodo di guongo di madawaawa Benjamin. \v 15 Digaula gaa hula gi daha mo di ala belee noho i di boo deelaa i golo. Digaula ga ulu gi lodo di waahale deelaa, gaa noho gi lala i lodo di gowaa heetugi dangada, gei deai tangada ne lahi digaula belee noho boo i dono hale ai. \p \v 16 Di nadau noho i golo, taane madua ga hanimoi laalaa i di hagaodi gi muli o ana moomee di laangi i di gowaa dogi mee. Mee tangada mai tenua gonduu o Ephraim, e noho dolomeenei i Gibeah. (Digau i golo di waahale deelaa la digau mai di madawaawa Benjamin.) \v 17 Taane madua ga gidee digaula i lodo di gowaa heetugi dangada ga heeu, “Goodou e hula gi hee? Goodou ne loomoi i hee?” \p \v 18 Tangada Levi ga helekai, “Gimaadou nogo i Bethlehem i Judah, gei dolomeenei e hula gi di madau guongo i lodo tenua gonduu i Ephraim. Tangada e benebene gimaadou i di boo ai, \v 19 ma e aha maa gimaadou madau meegai i golo ang gi madau manu ‘donkey’, nia palaawaa mo nia waini ang gi dogu lodo hege mo au, mo ang gi dagu dangada hai hegau. Nia mee huogodoo e hiihai ginai gimaadou gu i golo i madau baahi.” \p \v 20 Taane madua ga helekai, “Goodou e gahi mai gi lodo dogu hale! Au ga madamada humalia i goodou. Goodou hagalee kii i lodo di gowaa heetugi dangada deenei.” \v 21 Taane madua gaa lahi digaula ga haangai nadau manu ‘donkey’. Digaula gaa tono nadau wae ga miami. \p \v 22 Digaula gu tenetene ge digau huaidu mai di waahale ga haganiga di hale deelaa ga dugidugi di bontai, ga helekai gi taane madua, “Laha mai taane dela ne hanimoi dalia goe. Gimaadou e hiihai e hai di manawa manu gi mee!” \p \v 23 Taane madua gaa hana gi malaelae, ga helekai gi digaula, “Deeai, ogu ihoo hagaaloho! Dumaalia! Hudee heia di mee huaidu! Taane deenei la taane e benebene koau. \v 24 Mmada! Deenei di lodo hege o maa mo dagu dama ahina madammaa. Au ga laha mai meemaa dolomeenei, gei goodou gaa mee di lahi meemaa. Heia goodou mee ala e hiihai e hai gi meemaa. Gei hudee heia di mee huaidu huoloo gi taane deenei!”\x * \xo 19.24 \xt Genesis 19.5-8\x* \v 25 Gei nia daane gu de hiihai e hagalongo gi mee. Gei taane Levi gaa dugu dono lodo hege gi di malaelae gi baahi digaula. Digaula gaa hono a mee gaa hai di manawa manu gi mee, ga hagahuaidu a mee di waalooloo di boo gaa dae loo gi di luada. \p \v 26 Luada loo, gei di ahina ga hanimoi gaa hinga gi lala i di bontai di hale taane madua, di gowaa dela e iai dono lodo. Di ahina la nogo i golo hua i di madagoaa gu maalama mai. \v 27 Dono lodo ga ala aga di luada deelaa, gaa huge di bontai belee hana, gei mee ga gidee dono lodo hege e moe i mua di hale ge ono lima belee bili gi di bontai. \v 28 Mee ga helekai gi mee, “Du gi nua, gaa hula.” Gei di ahina digi helekai. Gei mee gaa dugu tuaidina o maa gi hongo di manu ‘donkey’, gaa hana gi dono guongo. \v 29 Dono madagoaa ne dau i golo, ga ulu gi lodo di hale, ga dahi mai dana hulumanu. Mee ga dahi mai tuaidina o dono lodo hege, ga duuduu gii hai nia gunga e madangaholu maa lua, gaa kae nia gunga e dagi dahi gi nia madawaawa e madangaholu maa lua o Israel.\x * \xo 19.29 \xt 1-Samuel 11.7\x* \v 30 Digau huogodoo ala ne mmada gi di maa, ga helekai, “Gidaadou digi longono loo di mee huaidu beenei! Di mee beenei ne hai ai loo, tugi di hagatanga digau Israel i Egypt, gaa dae mai gi dolomeenei. Gidaadou e hai gii hai tadau hai gi di maa! Ma di aha dela gaa hai?” \c 20 \s1 Israel haga togomaalia gi tauwa \p \v 1 Nia daangada Israel huogodoo mai Dan i bahi i ngeia gaa tugi i Beersheba i bahi i ngaaga, mo mai Gilead i bahi i dua gu hai hegau gi di gahigahi dela ne hai. Digaula ga dagabuli mai gi di gowaa e dahi i mua o Dimaadua i Mizpah. \v 2 Nia dagi o nia madawaawa Israel huogodoo nogo dau i tagabuli o nia daangada a God, gei digau dauwa e haa lau mana (400,000) gu i golo. \v 3 Nia daangada o Benjamin ga longono bolo digau Israel ala i golo huogodoo la gu dagabuli i Mizpah. \p Digau Israel ga heeu, “Hagia mai gi gimaadou, be dehee di hai ne hai di mee hala deenei?” \v 4 Tangada Levi dela dono lodo hege ne daaligi gii made ga helekai, “Gimaua mo dogu lodo hege ne hula gi Gibeah i lodo tenua Benjamin belee noho i golo di boo deelaa. \v 5 Nia daane o Gibeah ga loomoi gi di au, ga haganiga di hale boo. Digaula ne belee daaligi au, gei digaula ne hono hua dogu lodo hege, gaa hai di manawa manu gi mee, gei mee la guu made. \v 6 Au gaa kae tuaidina o maa, ga duuduu gaa kae nia baahi dagi dahi gi nia madawaawa Israel. Digau aanei la guu hai di hai huaidu huoloo ge haga langaadia i tadau mehanga. \v 7 Goodou huogodoo i ginei la digau Israel. Gidaadou gaa hai tadau aha gi di hai deenei?” \p \v 8 Nia daangada huogodoo gaa tuu i nua di gowaa e dahi, ga helekai, “Tangada e dahi i gidaadou e hana gi dono guongo ai, hagalee hilihili be mee e noho i lodo di hale laa be di hale. \v 9 Deenei tadau mee gaa hai: Gidaadou e hilihili hunu daane e heebagi gi Gibeah. \v 10 Dahi baahi madangaholu o nia daane Israel e dahi aga nia meegai gi digau dauwa, gei digau i golo e hula e daaligi digau Gibeah gi di nadau hai huaidu dela ne hai i Israel.” \v 11 Nia daane Israel huogodoo gu dagabuli gi di mee hua e dahi, bolo e heebagi gi di waahale deelaa. \p \v 12 Nia madawaawa Israel ga hagau nadau daangada kae hegau laa lodo tenua hagatau o di madawaawa Benjamin belee heeu boloo, “Ma di hala behee deenei guu hai go goodou? \v 13 Dolomeenei dugua mai digau huaidu i Gibeah, gei gimaadou ga daaligi digaula gii mmade, e daa gi daha nia hai huaidu beenei mo Israel.” \p Gei nia daangada o Benjamin digi hagalongo gi digau Israel aalaa. \v 14 Nia daangada mai nia waahale huogodoo o Benjamin gu loomoi gi Gibeah belee heebagi gi digau Israel ala i golo. \v 15-16 Digaula ne gahi mai nadau gau dauwa e madalua maa ono mana (26,000) mai i nadau waahale i di laangi deelaa. Digaula gu gahi mai labelaa nia daane Gibeah hilihili e hidu lau (700) ala nadau lima gau ihala. Digaula huogodoo aanei e mee di puu di ngaahulu gi tagabaeha komii. \v 17 Digau Israel ala i golo gu hagabudu mai nadau gau dauwa gu kuulu gi nia hai heebagi e haa lau mana (400,000). \s1 Tauwa gi nia daangada Benjamin \p \v 18 Digau Israel gaa hula gi di gowaa hai daumaha i Bethel, ga heeu gi God i golo, “Dehee di madawaawa e humalia e heebagi gi nia daangada Benjamin matagidagi?” \p Dimaadua ga helekai, “Di madawaawa Judah.” \p \v 19 Luada dono daiaa, gei digau Israel ga daamada gaa hula gaa noho hoohoo gi di waahale o Gibeah. \v 20 Digaula gaa hula ga heebagi gi digau dauwa Benjamin, gaa dugu nadau gau dauwa gii huli gi di waahale. \v 21 Digau dauwa Benjamin ga ulu gi daha mo di nadau waahale, gei i mua di hagaodi di laangi, digaula gu daaligi nadau gau dauwa Israel e madalua maa lua mana (22,000). \v 22-23 Digau Israel gaa hula gi di gowaa daumaha, ga manawa gee i mua o Dimaadua gaa dae loo gi di hiahi. Digaula ga heeu gi Mee, “Gimaadou e hula labelaa e heebagi gi madau duaahina go digau Benjamin?” \p Dimaadua ga helekai, “Uaa.” \p Digau dauwa Israel ga hagamaaloo aga nadau manawa, ga haga noho nadau gau dauwa gi di gowaa e dahi nogo noho ai ginaadou di laangi nomua. \v 24 Digaula gaa hai di lua heebagi gi di gau dauwa Benjamin. \v 25 I di lua holongo, digau Benjamin ga loomoi gi daha mo Gibeah, ge tolongo deenei digaula gu daaligi digau dauwa o Israel e madangaholu maa walu mana (18,000). \v 26 Digau Israel guu hula gi Bethel manawa gee. Digaula gaa noho i mua o Dimaadua digi miami gaa dae loo gi di hiahi. Digaula gaa hai nadau tigidaumaha hagadaubuni, gaa dudu nadau tigidaumaha haga dogomaalia, huogodoo ne hai i mua Dimaadua. \v 27-28 Tebedebe o di Hagababa a God la nogo i Bethel i nia laangi aalaa, gei Phinehas tama daane Eleazar, go tama daane Aaron la nogo dagi Tebedebe deelaa. Nia daangada ga heeu gi Dimaadua, “Gimaadou e hula labelaa e heebagi gi madau duaahina nia daangada o Benjamin, be gimaadou gaa hai bolo gimaadou guu lawa, gu magedaa.” \p Dimaadua ga helekai, “Heebagi, daiaa gei Au gaa hai goodou gi maaloo i digaula.” \p \v 29 Digau Israel gaa dugu nadau gau dauwa hagammuni i di gili Gibeah. \v 30 Tolu holongo, digaula gaa hula e hai baahi gi digau dauwa Benjamin, ga haga noho nadau gau dauwa i di baahi e huli gi Gibeah, be di nadau hai i mua. \v 31 Digau Benjamin ga loomoi belee heebagi, ga hula hua gi daha mo di waahale. Gadoo be di nadau hai i mua, digaula ga daamada ga dadaaligi hunu gau Israel i lodo tenua i hongo di ala dela e hana gi Bethel mo Gibeah. Digaula ne daaligi digau Israel holongo nia daangada e motolu (30). \v 32 Digau Benjamin ga helekai, “Gidaadou gu haga magedaa digaula be di hai i mua.” \p Gei digau Israel ne bilaan bolo e hula gi muli e hagadali digaula gi daha mo di waahale, gii hula gi hongo nia ala. \v 33 Di baahi gau dauwa damana Israel ga hagammuu gi muli ga haganohonoho nadau buini i Baal-Tamar, gei nia daane ala nogo haganiga Gibeah ga llele mai gi daha mo nadau gowaa nogo pala hagammuni ai i lodo tenua hadugalaa i di gili di waahale. \v 34 Nia gau dauwa madangaholu mana (10,000) ala ne hilihili mai digau Israel huogodoo, ga heebagi gi Gibeah, gei di heebagi nogo haingadaa. Digau Benjamin digi iloo bolo ginaadou gaa hai gi mooho gi daha. \v 35 Dimaadua guu hai digau Israel gi maaloo i digau dauwa Benjamin. Digau Israel ne daaligi nadau gau e madalua maa lima mana ge lau (25,100) i di laangi deelaa, \v 36 gei digau Benjamin gu iloo bolo ginaadou gu magedaa. \s1 Di maaloo digau Israel \p Di baahi damana digau dauwa Israel gu lloomoi gi muli gi daha mo digau Benjamin, idimaa digaula nogo hagadagadagagee gi nadau gau ala nogo daalo hagammuni i di gili o Gibeah. \v 37 Nia daane aanei gaa llele haga limalima gi Gibeah, ga haga modoho gi daha i lodo di waahale, ga daaligi nia daangada huogodoo i golo gii mmade. \v 38 Di buini gau dauwa damana Israel mo nia daane nogo pala hagammuni guu hai di nadau ada mee haga iloo. Digaula ma gaa mmada gi di huiahi damana e hanaga i di waahale, \v 39 gei digau Israel ala i hongo di gowaa dauwa, la gii huli gi muli. Di madagoaa deelaa, gei nia daangada Benjamin la gu daaligi digau motolu o Israel. Digau Benjamin ga helekai ang gi ginaadou boloo, “Uaa, gidaadou gu haga magedaa digaula be gidaadou i mua.” \v 40 Gei di ada haga iloo mee ga gila aga, di huiahi gaa hana gi nua mai di waahale. Digau Benjamin gaa mmada gi nadau muli, gu homouli gi di waahale hagatau gu ulaula. \v 41 Digau Israel gaa huli gi muli, gei digau Benjamin gu lellele dagi dahi, gu mmaadagu huoloo i di nadau iloo bolo ginaadou ga daaligi gi daha. \v 42 Digaula gaa hula gi muli gi daha mo digau Israel, ga llele gi di gowaa maalama, gu deemee di llele gi daha. Digaula gu i mehanga nia buini gau dauwa damana mo nia daane e loomoi i di waahale, gei digaula gu daaligi guu mmade. \v 43 Digau Israel gu duuli nadau hagadaumee, digi noho, ga waluwalu digaula gaa dae loo gi bahi i dua o Gibeah, ga dadaaligi digaula gi mmademmade. \v 44 Digau dauwa koia e maaloo Benjamin e madangaholu maa walu mana (18,000) gu daaligi guu mmade. \v 45 Digau ala i golo guu huli guu llele gi lodo henua gi Tadugalaa Rimmon. Digau e lima mana (5,000) i digaula ne daaligi gii mmade i hongo nia ala. Digau Israel gu waluwalu hua igolo digaula, gaa tugi i Gidom, e lua mana (2,000) ne daaligi. \v 46 Huogodoo, digau dauwa hagamataane o Benjamin e madalua maa lima mana (25,000) la gu daaligi guu mmade i di laangi deelaa. \p \v 47 Gei nia daane e ono lau (600) guu mee di llele gi Tadugalaa Rimmon, gaa noho i golo i nia malama e haa. \v 48 Digau Israel gaa huli gi muli ga hai baahi gi digau Benjamin, ga daaligi digaula huogodoo, nia daane, nia ahina, nia damagiigi, mo nia manu. Digaula guu dudu nia waahale huogodoo i tenua deelaa. \c 21 \s1 Nia lodo ang gi di madawaawa Benjamin \p \v 1 Di madagoaa digau Israel ne dagabuli i Mizpah, digaula gu hagababa ang gi Dimaadua: “Deai tangada i gimaadou e dumaalia gi taane o Benjamin gi lodo gi dana dama ahina ai.” \v 2 Malaa, nia daangada Israel gaa hula gi Bethel gaa noho gi lala i golo i mua o God, gaa dae gi di hiahi. Digaula gu manawa gee huoloo, gu tangitangi gi nua boloo, \v 3 “Meenei Dimaadua, di God o Israel, di mee deenei la ne hai di aha? Ma e aha go di madawaawa Benjamin dela ga hagalee i Israel?” \p \v 4 Luada loo dono daiaa, nia daangada gaa hau di nadau gowaa dudu tigidaumaha i golo. Digaula gaa hai di nadau tigidaumaha hagadaubuni, gaa dudu nia tigidaumaha hagadogomaalia. \v 5 Digaula ga heeu, “Ma di madawaawa i golo mai i nia madawaawa Israel ala digi hula gi tagabuli nogo hai i Mizpah?” (Digaula guu hai di hagababa bolo tangada ma ga hagalee hana gi Mizpah le e daaligi gii made). \v 6 Digau Israel gu tilikai hualaa gi nadau duaahina digau Benjamin, ga helekai, “Dangi nei Israel guu ngala dono madawaawa e dahi. \v 7 Di madau maa di aha e hai e wanga nia lodo ang gi nia daane Benjamin ala e dubu? Gimaadou gu hagababa hagamodu ang gi Dimaadua bolo gimaadou hagalee wanga madau dama ahina gi digaula.” \p \v 8 Di nadau heeu be di maa di buini mai nia madawaawa Israel dela digi hana gi tagabuli Mizpah, digaula gaa gida bolo deai tangada e dahi mai di waahale o Jabesh i Gilead ne hana gi golo ai. \v 9 I di gahigahi ne hai go digau dauwa, gei deai tangada mai Jabesh ne helekai ai. \v 10 Malaa, tagabuli ga hagau nadau daane haga mataane e madangaholu maa lua mana (12,000) mo di nadau hegau boloo, “Hula daaligidia gii mmade nia daangada huogodoo i Jabesh, mono ahina mo nia dama. \v 11 Daaligidia nia daane huogodoo mo nia ahina huogodoo ala hagalee madammaa.” \v 12 Digaula guu kida nadau dama ahina madammaa e haa lau (400) i mehanga nia daangada i Jabesh, gei digaula gu laha mai digaula gi Shiloh i Canaan. \p \v 13 Tagabuli hagatau ga hagailoo gi digau Benjamin ala nogo i Tadugalaa o Rimmon gaa hai bolo tauwa la guu lawa. \v 14 Digau Benjamin ga lloomoi gi muli, gei digau Israel ala i golo gaa wanga gi digaula nia dama ahina mai Jabesh, ala digi daaligidia go digaula. Gei digaula hagalee dohu. \p \v 15 Nia daangada gu tilikai hualaa gi digau Benjamin, idimaa Dimaadua gu oho di hagadaubuni o nia madawaawa Israel. \v 16 Nia dagi tagabuli ga helekai, “Nia ahina o di madawaawa Benjamin la gu hagalee. Ma di aha dela e hai go gidaadou e dahi aga nia lodo nia daane ala e dubu? \v 17 Israel hagalee hai gi hagalee dono madawaawa e dahi. Gidaadou e hai gii gida di ala e hai di madawaawa Benjamin gii noho hua igolo. \v 18 Gei gidaadou e deemee di dumaalia gi digaula e lodo gi tadau dama ahina, idimaa gidaadou gu haganoho di haga halauwa tangada dela ma ga dugu anga tangada Benjamin gi lodo gi dana dama ahina.” \p \v 19 Digaula ga hagabaubau, “Tagabuli ngadau o Dimaadua i Shiloh la gu hoohoo mai.” (Shiloh la i bahi i ngeia Bethel, mo i bahi i ngaaga Lebonah, mo i bahi i dua di ala i mehanga Bethel mo Shechem). \v 20 Digaula ga helekai gi digau Benjamin, “Hula, pala hagammuni i lodo nia hadagee waini, \v 21 ga madamada. Nia dama ahina Shiloh ma ga lloomoi belee gaalege, goodou ga lloomoi gi daha mo nnadagee waini. Tangada e dahi i goodou tei gi gumidia dono lodo mai i nia dama ahina aalaa, gaa lahi gi tenua o Benjamin. \v 22 Maa nadau damana be nia duaahina ga lloomoi gi goodou ga helekai hai baahi, helekai gi digaula boloo, ‘Dumaalia mai gi gimaadou e benebene digaula, idimaa gimaadou hagalee ne lahi digaula mai godou baahi i lodo tauwa belee hai madau lodo. Gei goodou digi gaamai digaula gi gimaadou, deelaa laa goodou digi hala i di oho di godou hagababa hagamodu ne hai!’” \p \v 23 Digau Benjamin guu hai di hai deenei. Digaula gu hilihili nadau lodo mai nia dama ahina nogo hai nadau gaalege i Shiloh gaa lahi digaula gi daha. Digaula gaa hula gi di nadau henua, gaa hau labelaa nadau hale gaa noho i golo. \v 24 Di madagoaa deelaa, gei digau Israel huogodoo gu hagatanga guu hula labelaa gi nadau gowaa mo nadau madahaanau mo nadau guongo donu. \p \v 25 Di madagoaa deelaa, gei Israel nogo dono king ai. Nia daangada huogodoo gu hai hua nadau mee ala e hiihai ginai.\x * \xo 21.25 \xt Gabunga 17.6\x*