\id ACT Kapingamarangi 
\h Nnegau 
\toc1 Nnegau o Digau Agoago Hagau 
\toc2 Nnegau 
\toc3 Acts 
\mt1 ACTS  
\mt2 Nnegau o Digau Agoago Hagau  
\imt1 Di haga modongoohia:  
\im \bk Nnegau o digau agoago hagau\bk* e duudagi mai \bk Di Longo Humalia Luke\bk*. Tadinga hagalabagau o di beebaa deenei la go di Hagataalunga Dabu dela ne hagamaamaa nia dama agoago a Jesus i nadau hagadele di Longo Humalia i Jerusalem, mo lodo Judea hagatau mo Samaria gaa tugi loo i nia mada o henuailala (1.8). Deenei di kai o taamada di moomee nia dama a Christ ne daamada mai baahi digau o Jew, ga hagadonu labelaa go henuailala hagatau. Tangada hihi go Luke la gu hagamahi bolo nia daangada ala gaa dau di beebaa deenei, la gii donu humalia bolo nia dama a Christ hagalee hai baahi gi Rome, gei di hagadonu o nia dama a Christ la go di haga honu di hai daumaha o digau o Jew.  
\ip \bk Nnegau o digau agoago hagau\bk* e wwae dolu, be di hai o nadau haga damana gi daha di Longo Humalia o Jesus, mo di haga duu aga di Nohongo Dabu: (1) Taamada nia hegau o nia gau hagadonu i Jerusalem i muli o Jesus ne hana gi di langi; (2) ga menege adu loo gi nia madagoaa i Palestine; (3) gaa dau adu loo gi Mediterranean gaa tugi i Rome.  
\ip Di mee hagalabagau huoloo i di beebaa go \bk Nnegau o digau agoago hagau\bk* la go nia hegau di Hagataalunga Dabu dela ne haneia mo dono mogobuna gi hongo digau hagadonu i Jerusalem i di laangi Pentekos. Nomuli, gei Mee gaa dagi mo di hagamaaloo di Nohongo Dabu mo nia dagi daumaha i nia madagoaa huogodoo ala gu haga modongoohia i lodo di beebaa deenei. Taamada nia dama a Christ mo nadau helekai gu i golo, gu modongoohia i lodo nia mee llauehe i hunu agoago. Nia mee ala guu hihi i lodo di beebaa go \it Nnegau o digau agoago hagau\it* gu hagi mai nia mogobuna o nia agoago aanei i di mouli o nia gau hagadonu mo di nadau buni i di Nohongo Dabu.  
\iot Di hagahonu di beebaa deenei:  
\io1 Di hagatogomaalia e hagadele di Longo Humalia \ior (1.1-26)\ior*  
\io2 a. Nia helekai hagaodi a Jesus mo dana hagababa \ior (1.1-14)\ior*  
\io2 b. Di pono o Judas \ior (1.15-26)\ior*  
\io1 Taamada di Nohongo Dabu i Jerusalem \ior (2.1—8.3)\ior*  
\io1 Taamada di Nohongo Dabu i Judea mo Samaria \ior (8.4—12.25)\ior*  
\io1 Taamada di Nohongo Dabu i henuailala hagatau; nia hegau a Paul \ior (13.1—28.31)\ior*  
\io2 a. Tahi hana hagadele di Longo Humalia \ior (13.1—14.28)\ior*  
\io2 b. Tagabuli i Jerusalem \ior (15.1-35)\ior*  
\io2 c. Di lua hana hagadele di Longo Humalia \ior (15.36—18.22)\ior*  
\io2 d. Di tolu hana hagadele di Longo Humalia \ior (18.23—21.16)\ior*  
\io2 e. Paul e lawalawa i Jerusalem, Caesarea mo Rome \ior (21.17—28.31)\ior*  
\c 1  
\p
\v 1 Meenei Theophilus,  
\m I lodo dagu beebaa matagidagi au guu hihi nia mee huogodoo a Jesus ne hai, mo ana agoago, mai taamada ana hegau,\x * \xo 1.1 \xt Luke 1.1-4\x*  
\v 2 gaa dae loo gi di laangi a Mee ne lahi gi di langi. Gei i mua dono lahi gi di langi, Mee guu hai ana boloagi i di mogobuna o di Hagataalunga Dabu ang gi nia daane ala ne hilihili go Mee belee hai ana gau agoago hagau.  
\v 3 I lodo nia laangi madahaa i muli o Jesus ne made, nnolongo e logo gei Mee guu bida haga gidagida Ia gi digaula, ge gu haga modongoohia hagahumalia bolo Ia gu mouli. Digaula guu mmada gi Mee, gei Mee gu helehelekai gi digaula di hai o Teenua King o God.  
\v 4 Di madagoaa digaula ne dagabuli gi di gowaa e dahi, gei Mee ga helekai gi digaula, “Goodou hudee hula gi daha mo Jerusalem, taalia hua di wanga dehuia dela guu lawa di hagababa go dogu Damana, dela guu lawa dagu hagamodongoohia adu gi goodou.\x * \xo 1.4 \xt Luke 24.49\x*  
\v 5 John gu babdais goodou gi nia wai, gei muli hua nia laangi dulii, gei goodou ga babdais gi di Hagataalunga Dabu.”\x * \xo 1.5 \xt Matthew 3.11; Mark 1.8; Luke 3.16; John 1.33\x*   
\s1 Jesus guu lahi gi di langi  
\p
\v 6 Di madagoaa digau agoago hagau ne dagabuli mai gi baahi o Jesus, digaula ga heheeu gi Mee, “Meenei Tagi, e hai behee, deenei la go do madagoaa dela e haga menege aga Tenua Israel labelaa?”   
\p
\v 7 Gei Jesus ga helekai gi digaula, “Nia madagoaa mono mee huogodoo guu lawa di haganoho mai baahi dogu Damana i ana mogobuna, gei Mee hagalee dumaalia adu gi goodou gi iloo nia madagoaa ala e kila aga ai nia mee aanei.  
\v 8 Gei goodou ga haga honu gi di mogobuna i di madagoaa di Hagataalunga Dabu ma ga hanadu gi goodou, gei goodou ga haga modomodongoohia Au i Jerusalem, mo lodo Judea hagatau, mo Samaria, gaa dae loo gi nia mada o henuailala.”\x * \xo 1.8 \xt Matthew 28.19; Mark 16.15; Luke 24.47-48\x*  
\v 9 I muli o Mee ne helekai beenei, gei Mee gaa lahi gi di langi. I di nadau daumada hua adu a Mee, gei di baahi gololangi gaa gahu a Mee gi de gidee digaula.\x * \xo 1.9 \xt Mark 16.19; Luke 24.50-51\x*   
\p
\v 10 I di nadau hagadaumada adu i lodo di ahiaalangi dela e hana ai Jesus gi nua, nia daane dogolua e ulu i nia gahu kene, e tuu i baahi digaula,  
\v 11 ga helekai, “Goodou digau Galilee, goodou e aha ala e tuu i gono e mmada gi di langi i nua? Ma go Jesus dela guu lahi gi di langi gi daha mo goodou, gei Mee ga hanimoi labelaa, be dono hai dela ne mmada ginai goodou e hana gi di langi.”   
\s1 Tangada e pono di lohongo Judas  
\p
\v 12 Malaa, digau agoago hagau aalaa, ga hagatanga i di Gonduu Olib, gaa hula gi muli gi Jerusalem. Di gonduu deelaa e mogowaa di baahi maele mai di waahale deelaa.  
\v 13 Digaula ga ulu adu gi Jerusalem, gaa hula gi di ruum dela mugi nua, di gowaa dela e noho ai digaula: Peter, John, James mo Andrew, Philip mo Thomas, Bartholomew mo Matthew, James tama Alphaeus, Simon di ‘Patriot’\f + \fr 1.13 \ft \+bk ‘Patriot’: \+bk* Di hagabuulinga dangada ala e hai baahi hagammuni gi digau Rome\f*, mo Judas tama James.\x * \xo 1.13 \xt Matthew 10.2-4; Mark 3.16-19; Luke 6.14-16\x*  
\v 14 Nia madagoaa e logo, digaula huogodoo e buni e hai dalodalo, ginaadou mo nia ahina, mo Mary tinana o Jesus, mo nia duaahina daane o Jesus.   
\p
\v 15 Muli hua nia laangi dulii, digau ala ne hagadonu gu dagabuli gi di gowaa e dahi, huogodoo holongo digau e lau madalua. Peter ga du gi nua, ga helekai,  
\v 16 “Ogu duaahina nei, nnelekai di Beebaa Dabu le e hai loo gii kila, dela ne helekai ai di Hagataalunga Dabu mai di ngudu o David e haga modongoohia Judas dela ne dagi digau ala ne kumi a Jesus.  
\v 17 Judas nogo hai di hoo ni gidaadou, i mee dela gu hilihili e hai dana hegau i tadau hegau.”  
\v 18 (Nia bahihadu a Judas ne kumi i dana hegau huaidu, la guu hui dana gowaa. Di gowaa dela ne doo iei mee gaa made, ga mooho dagidahi, gei nia mee huogodoo i lodo dono dinae gu mmaalingi mai gi daha.\x * \xo 1.18 \xt Matthew 27.3-8\x*  
\v 19 Digau huogodoo ala e noho i Jerusalem, gu longono di mee deenei. Digaula gu haga ingoo di gowaa deenei gi nadau helekai donu bolo \tl “Akeldama”\tl*, dono hadinga bolo “Di Gowaa Dodo.”)  
\v 20 Idimaa, ma guu lawa di hihi i lodo di Beebaa Pisalem boloo,  
\q1 ‘Dono hale gii hai di angaa hale, hudee dumaalia gi dahi dangada gii noho nolodo.’  
\m “Guu lawa di hihi labelaa,  
\q1 ‘Wanga ina gi tuai dangada e kae tuhongo hegau a maa.’\x * \xo 1.20 \xt Pisalem 69.25; 109.8\x*   
\m
\v 21-22 “Malaa, e humalia belee hilihili taane e dahi, e haga puni mai gi gidaadou e haga modongoohia aga di hai o di mouli aga Jesus. Malaa, taane deenei, e hai gii hai taane mai i lodo digau nogo madalia a Jesus i di madagoaa Jesus nogo i tadau baahi, daamada i di madagoaa John nogo babdais ana daangada, gaa dae gi di lahi o Jesus gi di langi gi daha mo gidaadou.”\x * \xo 1.21-22 \xt Matthew 3.16; Mark 1.9; 16.19; Luke 3.21; 24.51\x*   
\p
\v 23 Digaula ga dahi aga nia ingoo nia daane dogolua: Joseph dela e haga ingoo bolo Barsabbas, e haga ingoo labelaa boloo Justus, mo Matthias.  
\v 24 Gei digaula ga dalodalo, “Meenei Tagi, Goe dela e iloo nia manawa o nia daangada huogodoo. Hagamodongoohia aga ina ma koai i meemaa dela gu hilihili Kooe,  
\v 25 belee hai tangada agoago hagau e pono di lohongo o Judas dela gu hagatanga, guu hana gi di gowaa dela e tau ginai mee.”  
\v 26 Nomuli, gei digaula gaa kili nia ‘dice’ belee hilihili di nadau dangada e dahi i meemaa. Tangada dela ne gila la go Matthias, ga haga puni ang gi digau agoago hagau dilongoholu maa dahi.   
\c 2  
\s1 Di hanimoi o di Hagataalunga Dabu  
\p
\v 1 Di dae mai di laangi Pentekos, digau hagadonu huogodoo gu dagabuli mai gi di gowaa e dahi.\x * \xo 2.1 \xt Leviticus 23.15-21; Deuteronomy 16.9-11\x*  
\v 2 Di madagoaa deelaa, gei di lee mai i di langi e hai be di lee madangi maaloo, gu haga honu i lodo di hale hagatau dela e noho ai digaula.  
\v 3 Digaula gaa mmada gi nia ulaula ahi i nadau nua, e tale gi tangada nei mo tangada nei ala ne dagabuli i di gowaa deelaa.  
\v 4 Gei digaula huogodoo guu honu i di Hagataalunga Dabu, ga daamada ga leelee i nia helekai o nnuai henua, dela di hai o di Hagataalunga Dabu ne haga helehelekai digaula.  
\v 5 Hunu gau o Jew e noho i Jerusalem, digaula digau daumaha ala ne loomoi i nia henua huogodoo o henuailala.  
\v 6 I di nadau longono di longoaa deenei, digau dogologo ga mmui mai gi di gowaa deelaa. Digaula gu homouli, idimaa, tangada nei mo tangada nei gu longono nadau helekai donu ala e helehelekai ai digau hagadonu aalaa.  
\v 7 Malaa, i di nadau goboina huoloo, gei digaula ga helehelekai, “Digau aanei ala e leelee beenei, la digau o Galilee!  
\v 8 Ma e hai behee go tadau hagalongo gi digau aalaa, e leelee i nia helekai o tadau henua donu?!  
\v 9 Gidaadou digau mai Parthia, Media, Elam, Mesopotamia, Judea, Cappadocia, Pontus, Asia,  
\v 10 Phrygia, Pamphylia, Egypt, mo mai nia waa henua o Libya ala e hoohoo gi Cyrene. Gei hunu gidaadou digau mai Rome:  
\v 11 digau o Jew mo digau tuadimee ala guu dau gi taumaha o digau o Jew. Gei hunu gau i gidaadou la mai Crete mo Arabia, gidaadou huogodoo guu bida hagalongo hua gi digaula ala e leelee i tadau helekai donu, e haga modongoohia aga nia mogobuna haga goboina o God!”  
\v 12 Digaula gu goboina, ga heheeu i nadau mehanga, “Ma e hai bolo aha dono hadinga?”   
\p
\v 13 Hunu ginaadou ga haga balumee digaula ga helekai, “Digau hagadonu aalaa le e libaliba!”   
\s1 Nia agoago a Peter  
\p
\v 14 Peter ga duu aga ngaadahi mo digau agoago hagau dilongoholu maa dahi, ga helekai gi nua, ga daamada ga agoago gi digau dogologo aalaa, “Ogu ihoo digau o Jew mo goodou huogodoo ala e noho i Jerusalem. Goodou hagalongo gi humalia gi agu helekai, au ga hagi adu tadinga di mee deenei.  
\v 15 Nia daangada aanei la hagalee libaliba be godou hagamamaanadu. Dolomeenei di laa le e hiwa luada.  
\v 16 Malaa, deenei di mee a soukohp Joel ne helekai ai,   
\q1
\v 17 ‘God ne helekai boloo:  
\q1 Deenei dagu mee gaa hai i nia laangi muliagi:  
\q1 Au ga llingi ia dogu Hagataalunga gi hongo digau huogodoo.  
\q1 Godou dama daane mono dama ahina ga hagadele agu helekai.  
\q1 Nia dama daane mo digau mmaadua gaa hai nadau moe.\x * \xo 2.17 \xt Joel 2.28-32 \x*   
\q1
\v 18 I nia laangi aalaa,  
\q1 gei Au ga llingi ia dogu Hagataalunga  
\q1 gi hongo agu gau hai hegau,  
\q1 nia daane mo nia ahina,  
\q1 gei digaula ga hagadele agu helekai.   
\q1
\v 19 Au gaa hai agu mogobuna i di langi,  
\q1 mono hagailongo haga goboina i henuailala.  
\q1 Nia dodo, mo di ahi, mo di huiahi gohu huoloo ga kila aga.   
\q1
\v 20 Di laa ga bouli dongoeho,  
\q1 di malama gaa huli gaa mmee be nia dodo,  
\q1 i mua di laangi aamua madamada dela e hanimoi ai Dimaadua.   
\q1
\v 21 Be koai hua dela ga gahigahi di ingoo o Dimaadua i di hagamaamaa,  
\q1 geia ga hagamouli.’   
\m
\v 22 “Nia daane o Israel! Hagalongo gi agu helekai aanei: Jesus o Nazareth, dela ne hai mee gi di mogobuna o God, dela gu haga modongoohia aga go nia mogobuna mono mee hagagoboina huogodoo ala ne hai go God mai dono baahi. Tangada nei mo tangada nei i goodou gu iloo nia mee aanei, idimaa, nia mee aanei ne hai i godou mua.  
\v 23 Taane deenei dela ne gowadu go God gi goodou la di hagahonu o dana bilaan, gei goodou ne daaligi a Mee i di wanga a Mee gi digau huaidu, e daudau gi di loobuu.\x * \xo 2.23 \xt Matthew 27.35; Mark 15.24; Luke 23.33; John 19.18\x*  
\v 24 Gei God gu haga mouli aga a Mee, gu hagamehede a Mee gi daha mo di mogobuna o di made, idimaa, di made le e deemee di galabudi a Mee.\x * \xo 2.24 \xt Matthew 28.5-6; Mark 16.6; Luke 24.5\x*  
\v 25 Deenei di mee David ne helekai ai di hai o maa:  
\q1 ‘Au gu gidee Dimaadua e noho i ogu mua  
\q1 i nia madagoaa huogodoo.  
\q1 Mee e hoohoo mai gi di au,  
\q1 gei au e deemee di tale gi di haingadaa.\x * \xo 2.25 \xt Pisalem 16.8-11 \x*   
\q1
\v 26 Malaa, ogu lodo e tenetene huoloo,  
\q1 agu helekai e honu i di tenetene.  
\q1 Ma e aha maa dogu huaidina le e mooho gi daha,  
\q1 gei au dogu hagadagadagagee i golo,   
\q1
\v 27 idimaa, Goe hagalee diiagi au  
\q1 gi lodo di gowaa o digau mmade,  
\q1 gei Goe hagalee diiagi tuaidina dau dangada hai hegau dabu  
\q1 gii bala i lodo taalunga.   
\q1
\v 28 Goe gu haga modongoohia mai  
\q1 nia ala e dagi gi di mouli,  
\q1 gei doo noho i dogu baahi ga haga honu au gi di tenetene.’   
\m
\v 29 “Ogu duaahina nei, au e hai loo gi helekai adu gi goodou haga madammaa di hai o tadau damana King David. Mee ne made, gaa danu, gei dono daalunga la i ginei i tadau baahi, gaa dae mai loo gi dolomeenei.  
\v 30 Mee di soukohp, gei mee e iloo di hagababa a God ne hai gi mee: God ne hagamodu ang gi mee bolo Ia gaa dugu Tangada mai di madawaawa o David, gii king gadoo be David.\x * \xo 2.30 \xt Pisalem 132.11; 2-Samuel 7.12-13\x*  
\v 31 David gu gidee di hai a God dela gaa hai maalia, gei mee ga helekai i di mouli aga o di Mesaia boloo,  
\q1 ‘Di mouli o Maa la hagalee diiagi  
\q1 gi lodo di gowaa o digau mmade,  
\q1 gei dono huaidina hagalee bala i lodo taalunga.’   
\m
\v 32 “God ne haga mouli aga a Jesus mai i di made, gei gimaadou huogodoo ala go digau haga modongoohia ni di mee deenei.  
\v 33 Mee gu haga menege aga gi di baahi gau donu o God, go dono Damana, gei gu hai mee gi di Hagataalunga Dabu be dana hagababa. Gei di godou mee dela e gidee ge e longono dolomeenei, la go dana wanga dehuia dela ne dugu mai gi gimaadou.  
\v 34 Idimaa, hagalee go David dela ne hana gi di langi. Mee ne helekai boloo,  
\q1 ‘Dimaadua gu helekai gi dogu Dagi:  
\q1 Noho i dogu baahi gau donu,\x * \xo 2.34 \xt Pisalem 110.1\x*   
\q1
\v 35 gaa dae loo gi dogu madagoaa ma gaa dugu  
\q1 o hagadaumee gi lala o babaawae.’   
\m
\v 36 “Digau Israel huogodoo la gi iloo humalia bolo ma go Jesus dela ne daudau go goodou gi di loobuu, go Mee dela ne haga gila aga go God gaa hai di Tagi mo di Mesaia.”   
\p
\v 37 Digaula ga longono gei digaula gu manawa gee huoloo, ga helekai gi Peter mono gau agoago hagau, “Madau duaahina nei, malaa dehee di madau hai gaa hai?”   
\p
\v 38 Peter ga helekai, “Tangada nei mo tangada nei i goodou gii bida maliu gi daha mo ono huaidu, gi babdais i di ingoo o Jesus Christ, gei godou huaidu ga maahede, gei goodou ga hai mee gi di wanga dehuia a God, go di Hagataalunga Dabu.  
\v 39 Idimaa, di hagababa a God la ne hai adu gi goodou mo godou dama mo digau huogodoo ala e noho mogowaa, digau huogodoo ala gaa gahi Dimaadua go tadau God ang gi de Ia.”   
\p
\v 40 Peter gaa hai dana hagamaamaa gi digaula, ga agoago hagamaaloo ge hagamahi, ga helekai, “Goodou hula gi daha mo di hagaduadua dela gaa wanga gi digau huaidu aanei!”  
\v 41 Nia daangada dogologo gu hagadonu ana agoago, gu babdais, holongo e dolu mana (3,000) daangada ne haga puni gi di buini deelaa i di laangi hua deelaa.  
\v 42 Digaula guu noho madalia digau agoago hagau, e kabe nadau mee gi digaula, gei gu hai hegau madalia digaula i nia hagamiami mo nia hai dalodalo.   
\s1 Di mouli mehanga digau hagadonu  
\p
\v 43 E logo nia mee haga goboina ne hai go digau agoago hagau, gei digau huogodoo gu goboina huoloo.  
\v 44 Digau ala e hagadonu, guu buni ge gu hagadau maamaa i nadau goloo ngaadahi.\x * \xo 2.44 \xt Acts 4.32-35\x*  
\v 45 Digaula guu hui nadau goloo mo nadau gowaa gi daha, gu duwweduwwe nia bahihadu i nadau mehanga, gii tau gi nadau hagaloale.  
\v 46 Nia laangi huogodoo, digaula e dagadagabuli i lodo di Hale Daumaha, gei e hagadau miami i di gowaa e dahi i nadau hale, mo nadau manawa tenetene mo di hila gi lala,  
\v 47 e haga hagaamu a God, ge tenetene i nadau mehanga, guu hai nia daangada ala i golo gii buni ang gi ginaadou. Nia laangi huogodoo, Dimaadua gu hagauda labelaa gi baahi digaula ginaadou ala e haga mouli go Mee.   
\c 3  
\s1 Di hagahili taane mmade ono wae  
\p
\v 1 Dahi laangi hua, Peter mo John ne hula gi di Hale Daumaha, di laa e dolu i muli di oodee, i di aawaa hai dalodalo.  
\v 2 Taane mmade ono wae mai i dono haanau e lahalaha mai gi di ngudu di bontai di Hale Daumaha dela e haga ingoo bolo di “Bontai Madamada”, belee madamadau ana teenedi gi nia daangada ala ma ga ulu gi lodo di Hale Daumaha deelaa.  
\v 3 Taane deelaa ga gidee ia Peter mo John e ulu gi lodo, gei mee ga madau ana bahihadu gi meemaa.  
\v 4 Meemaa ga gidee a mee, gei Peter ga helekai, “Mmada mai gi gimaua!”  
\v 5 Taane deelaa ga huli adu gi meemaa, e haga maanadu bolo meemaa gaa wanga nau bahihadu gi deia.  
\v 6 Peter ga helekai gi mee, “Agu teenedi be agu goolo ai, gei au ga gowadu gi di goe di mee dela i dogu baahi. Au e helekai adu gi di goe i di ingoo o Jesus Christ o Nazareth: Duu gi nua, haele!”  
\v 7 Malaa, Peter gaa kumi di lima gau donu o taane, ga hagamaamaa aga a mee gii du gi nua. Di madagoaa hua deelaa, gei nia wae o maa mo ono dudaginga gu maaloo.  
\v 8 Mee gaa hobo gi nua, gaa duu gi ono wae, ga daamada ga heehee, ga ulu adu madalia meemaa gi lodo di Hale Daumaha, e hobohobo haga hagaamu a God.  
\v 9 Digau dogologowaahee gu gidee taane e heehee mo di haga hagaamu a God.  
\v 10 Di madagoaa hua digaula ne modongoohia bolo ma go taane nogo nohonoho taalinga di “Bontai Madamada” nogo madamadau ana teenedi, gei digaula huogodoo gu goboina huoloo di hai dela ne hai gi taane mmade ono wae deelaa.   
\s1 Di agoago Peter i lodo di Hale Daumaha  
\p
\v 11 I dono pigi adu gi Peter mo John i lodo di “Balandaa Solomon”, nia daangada huogodoo gu goboina huoloo, ga llele adu gi digaula.  
\v 12 Malaa, di madagoaa Peter ne gidee digaula, mee ga helekai, “Nia daangada o Israel huogodoo! Goodou e aha ala e goboina huoloo nia mee aanei, ge dadaumada gimaadou? Goodou e hagamamaanadu bolo ma go mau mogobuna mo mau humalia ala ne hai taane deenei gi heehee?  
\v 13 Di God o Abraham, Isaac mo Jacob, di God o tadau maadua mmaadua ne wanga ono mogobuna madamada gi dana hege go Jesus. Gei goodou guu wanga a Mee gi digau aamua, gu hagahuaidu a Mee i mua o Pilate, ma e aha maa mee bolo ia e hagamehede a Mee.\x * \xo 3.13 \xt Exodus 3.15\x*  
\v 14 Go Mee dela e dabuaahia ge humalia, gei goodou gu haga de iloo a Mee, ga tangi gi Pilate gi haga mehede ina taane daaligi dangada.\x * \xo 3.14 \xt Matthew 27.15-23; Mark 15.6-14; Luke 23.13-23; John 19.12-15\x*  
\v 15 Goodou ne daaligi a Mee dela e dagi nia daangada gi di haga mouli, gei God ne haga mouli aga a Mee mai i di made. Gimaua aalaa go digau haga modongoohia o nia mee aanei.  
\v 16 Nia mogobuna o di ingoo o Jesus, aalaa ne hagamaaloo taane mmade ono wae deenei. Di mee dela guu mmada ginai goodou gei gu iloo, la ne hai mai i di hagadonu i di ingoo o Jesus. Dono hagadonu a Jesus dela ne hai a mee gii hili be di hai dela ne mmada ginai goodou huogodoo.   
\p
\v 17 “Ogu duaahina nei, au gu iloo bolo nia mee ala ne hai go goodou mo godou dagi ang gi Jesus, la ne hai idimaa goodou e haga de iloo.  
\v 18 Namua loo, God gu haga modongoohia i nnelekai soukohp bolo dana Mesaia le e hai loo gi hagaduadua, ge guu gila.  
\v 19 Malaa, goodou huluhia godou manawa, huli hoou ang gi God, gi haga madammaa ina godou huaidu. Maa goodou gaa hai beelaa,  
\v 20 gei di madagoaa e hagamaaloo aga godou hagataalunga le e dugu mai baahi o Dimaadua. Gei Mee ga hagau mai a Jesus, di Mesaia, dela guu lawa di hilihili adu gi goodou.  
\v 21 Mee e hai loo gii noho i di langi, gaa dae loo gi di madagoaa dela ga haga hoou nia mee huogodoo, be di hai a God ne hagi ang gi ana soukohp haga madagu i mua.  
\v 22 Idimaa, Moses gu helekai,  
\q1 ‘Dimaadua di godou God,  
\q1 ga hagau adu gi goodou soukohp,  
\q1 be dana hai ne hagau mai au.  
\q1 Soukohp le e hanimoi i godou baahi.  
\q1 Goodou e hai loo gi hagalongo  
\q1 gi nia mee huogodoo a maa ala ma ga aago adu gi goodou.\x * \xo 3.22 \xt Deuteronomy 18.15,18 \x*   
\q1
\v 23 Maa tangada ga hagalee hagalongo gi soukohp deelaa,  
\q1 le e dugu gee gi daha mo nia daangada a God,  
\q1 e haga mmaa gi daha.’\x * \xo 3.23 \xt Deuteronomy 18.19\x*   
\m
\v 24 “Malaa nia soukohp huogodoo nogo kokohp mai mua, mo Samuel mono soukohp nomuli, gu hagadele nia mee huogodoo ala e hai i nia laangi aanei.  
\v 25 Nia hagababa a God ala ne wanga gi nia soukohp, la aanei adu gi goodou, gei goodou e hai mee labelaa gi di hagababa a God ne hai gi godou maadua mmaadua. Be ana helekai gi Abraham boloo,  
\q1 ‘Au ga haga maluagina nia daangada huogodoo  
\q1 i henuailala mai do hagadili.’\x * \xo 3.25 \xt Genesis 22.18\x*   
\m
\v 26 “God gu hilihili dana dangada hai hegau, gu hagau mai i mua gi godou baahi, belee haga maluagina goodou, gii mee goodou di lawa gi daha mo godou haihai huaidu huogodoo.”   
\c 4  
\s1 Peter mo John i mua digau hai gabunga aamua  
\p
\v 1 Di madagoaa Peter mo John e helehelekai gi nia daangada aalaa, hunu gau hai mee dabu, tagi o digau hagaloohi di Hale Daumaha, mo hunu Sadduccee ga dau mai gi baahi meemaa.  
\v 2 Digaula guu boo huoloo nadau lodo i nia agoago nia daangada agoago hagau dogolua aanei bolo Jesus la gu mouli aga mai i di made, idimaa, di agoago deenei e haga modongoohia bolo digau ala ne mmade la ga mouli aga labelaa.  
\v 3 Digaula gaa kumi meemaa, gaa kili gi lodo di hale galabudi, gaa noho i golo gaa dae loo gi di luada, idimaa, di madagoaa deelaa la gu hiahi.  
\v 4 Gei digau dogologo ne longono nnelekai aanei, la gu hagadonu. Digaula gu dogologo mai, guu tugi di lima mana (5,000).   
\p
\v 5 Dono daiaa, nia dagi o digau o Jew, nia dagi mmaadua, mo digau hagadonudonu haganoho ga dagabuli gi Jerusalem.  
\v 6 Digaula ga dagabuli ginaadou mo di tagi aamua hai mee dabu Annas, dalia Caiaphas, John, Alexander mo ginaadou nia gau o di tagi aamua hai mee dabu deelaa.  
\v 7 Digaula ga laha mai nia daangada agoago hagau dogolua aalaa gi nadau mua, ga heeu gi meemaa, “Di mee deenei la ne hai go goolua behee? Nia hagadilinga mogobuna behee ala i gulu baahi? Di ingoo ni ooi dela e hai hegau ai goolua?”   
\p
\v 8 Peter guu honu i di Hagataalunga Dabu, ga helekai gi digaula, “Digau nei, nia dagi o nia daangada huogodoo mo nia dagi mmaadua:  
\v 9 Maa goodou e heeu mai dangi nei tegau humalia dela ne hai go gimaua gi taane mmade ono wae, ge ne hagamaaloo aga a mee behee,  
\v 10 malaa, goodou huogodoo mo digau Israel huogodoo, gi iloo bolo taane deenei e duu i godou mua dolomeenei la guu hili, gu humalia mai i di mogobuna o di ingoo o Jesus Christ, tangada o Nazareth dela ne daudau go goodou, gei God gu haga mouli aga a Mee mai i di made.  
\v 11 Deelaa go Mee e helehelekai ai di Beebaa Dabu boloo,  
\q1 ‘Di hadu dela ne haga balumee go digau hau hale,  
\q1 la guu hai di hadu e kaedahi hagalabagau.’\x * \xo 4.11 \xt Pisalem 118.22\x*   
\m
\v 12 “Di hagamouli le e gila mai hua i baahi o Mee modogoia. Idimaa, deenei hua di ingoo ne wanga go God gi nia daangada huogodoo i henuailala, belee haga mouli gidaadou.”   
\p
\v 13 Digau hai gabunga aamua gu goboina huoloo i Peter mo John i di nau manawa maaloo, gei gu modongoohia ginaadou bolo meemaa hagalee dau, digi kae nau kuulu llauehe. Digaula gu iloo bolo meemaa nia daangada nogo heehee dalia a Jesus i mua.  
\v 14 Digaula nadau helekai e hai gi meemaa ai, idimaa, digaula gu gidee taane dela guu hili dono magi, e duu madalia Peter mo John i golo.  
\v 15 Digaula ga helekai gi meemaa gi ulu gi daha mo di gowaa hai gabunga aamua deelaa, ga daamada ga helehelekai i nadau mehanga,  
\v 16 ga heheeu, “Gidaadou gaa hai tadau aha gi nia daane dogolua aanei? Nia daangada huogodoo ala e noho i Jerusalem gu modongoohia bolo meemaa guu hai di nau mogobuna haga goboina deenei, gei gidaadou e deemee di haga de iloo di mogobuna meemaa ne hai.  
\v 17 Malaa, nia mee aanei e hagalee hai gi iloo digau ala i golo. Gidaadou gaa hai gi meemaa bolo guu lawa, hudee helehelekai gi nia daangada di hai o di ingoo o Jesus.”   
\p
\v 18 Gei digaula ga gahigahi mai meemaa gi lodo, ga aago meemaa boloo, “Goolua hudee helehelekai labelaa be e agoago i di ingoo o Jesus.”   
\p
\v 19 Gei Peter mo John ga helekai gi digaula, “Goodou haga donu ina di mee dela e donu i mua nia hadumada o God: gimaua e hagalongo adu gi goodou, be e hagalongo gi God.  
\v 20 Idimaa, gimaua hagalee lawa loo di helehelekai i mau mee ala ne mmada ginai gimaua, be ne hagalongo ginai gimaua.”   
\p
\v 21 Di buini aamua deelaa, ga hagamaaloo aga di nadau aago meemaa, ga haga maahede meemaa. Digaula digi gida di nadau hadinga humalia belee hagaduadua meemaa, idimaa, nia daangada huogodoo gu haga hagaamu a God, i di nadau gidee ginaadou di mee dela ne hai.  
\v 22 Idimaa, taane dela ne hai ginai di mogobuna deenei la gu madua, ono ngadau la gu i baahi nua nia ngadau e mada haa.   
\s1 Digau hagadonu e dalodalo bolo gi manawa maaloo  
\p
\v 23 Meemaa gu maahede, gaa hula gi baahi nau daangada donu, ga helekai gi digaula nia mee nia dagi hai mee dabu mo nia dagi mmaadua aalaa ne hagi ang gi ginaua.  
\v 24 I di nadau longono ginaadou nia mee aanei, digaula huogodoo gu dalodalo gi nua gi God, boloo, “Meenei Tagi, Kooe ne hai di langi mo henuailala, di moana mono hagahonu huogodoo.\x * \xo 4.24 \xt Exodus 20.11; Nehemiah 9.6; Pisalem 146.6\x*  
\v 25 Di Hagataalunga Dabu gu helekai mai gi gimaadou mai dau dangada hai hegau go David, go di madau damana madua, boloo,  
\q1 ‘Digau tuadimee nogo hagawelewele di aha?  
\q1 Gei nia daangada le e aha ala e hai nadau bilaan hagamagiaa ono hadinga ai?\x * \xo 4.25 \xt Pisalem 2.1-2 \x*   
\q1
\v 26 Nia king o henuailala gu hagatogomaalia ginaadou,  
\q1 gei nia dagi gu dagabuli gi di gowaa e dahi  
\q1 belee hai baahi gi Dimaadua mo dana Mesaia.’   
\m
\v 27 “E donu, Herod mo Pontius Pilate, mo digau tuadimee huogodoo, mo nia daangada o Israel huogodoo, gu dagabuli mai gi lodo di waahale deenei, gu hai baahi gi Jesus, dau dangada hai hegau dabuaahia dela ne haga menege aga Kooe guu hai di Mesaia.\x * \xo 4.27 \xt Matthew 27.1-2; Mark 15.1; Luke 23.1,7-11; John 18.28-29\x*  
\v 28 Digaula gu dagabuli gi di gowaa e dahi, belee hai nia mee huogodoo ala guu lawa dau hagatau mai i mua, mai i o mogobuna mo do manawa.  
\v 29 Meenei di madau Dagi, Goe gi modongoohia di hagahuaidu dela ne hai go digaula mai gi gimaadou; gi dumaalia mai gi gimaadou, au gau hai hegau aanei, gi helehelekai maaloo i au agoago.  
\v 30 Holohia oo lima gi daha, gi haga hili ina nia magi ge gi heia nia mogobuna haga goboina huogodoo, mai i di ingoo o dau Dangada hai hegau dabuaahia go Jesus.”   
\p
\v 31 I di haga lawa di nadau dalodalo, gei di gowaa dela e dagabuli iei digaula gu ngalungalua. Digaula huogodoo guu honu i di Hagataalunga Dabu, ga daamada ga agoago nia helekai a God i di manawa maaloo.   
\s1 Digau hagadonu e hai mee ngaadahi gi nadau goloo  
\p
\v 32 Nia manawa mo nia hagabaubau o digau huogodoo ala ne hagadonu, guu hai hua be di mee e dahi. Tangada e helekai bolo ana goloo la nia mee ni aana ai. Gei digaula huogodoo gu hai mee ngaadahi gi nia mee huogodoo.\x * \xo 4.32 \xt Acts 2.44-45\x*  
\v 33 I nia mogobuna maaloo, digau agoago hagau gu haga modongoohia di hai o di mouli aga o Tagi Jesus, gei God gu haga maluagina digaula.  
\v 34 Deai tangada ne haingadaa i dahi mee ai, idimaa, digau ala e hai mee gi nia gowaa mono hale, la guu hui gi daha nia maa, gu gaamai nia bahihadu o nia goloo ala ne hui,  
\v 35 gaa wanga gi digau agoago hagau. Malaa, nia bahihadu aalaa, la guu duwwe ngaadahi gii tau gi di hagaloale o tangada.   
\p
\v 36 Malaa, deelaa di hai a Joseph ne hai. Mee tangada Levi ne haanau i Cyprus, dela e haga ingoo go digau agoago hagau bolo Barnabas (dono hadinga bolo “Tangada Hagamaaloo aga”).  
\v 37 Mee guu hui dana gowaa, gu gaamai di hui di gowaa gi digau agoago hagau.   
\c 5  
\s1 Ananias mo Sapphira  
\p
\v 1 Taane dono ingoo go Ananias, dono lodo go Sapphira, meemaa ne hui gi daha di nau gowaa donu.  
\v 2 Taane deelaa ne daa di baahi nia bahihadu ne gila mai i di nau gowaa e hai ana mee. Di hai deenei la guu donu ginai labelaa dono lodo, gaa kae nia bahihadu ala ne dubu gi digau agoago hagau.   
\p
\v 3 Peter ga heeu gi mee, “Ananias, goe e aha dela ne hai Setan gi dagia goe ga halahalau di Hagataalunga Dabu, i dau daa di baahi au bahihadu ala ne kumi kooe mai di hui dau gowaa?  
\v 4 I mua di hui dau gowaa gi daha, gei di maa nogo hai di gowaa ni aau. I muli dau hui di maa gi daha, gei nia bahihadu la nia bahihadu ni aau. Malaa goe ne aha dela ne hagamaanadu beelaa? Goe hagalee ne halahalau nia daangada, gei ne halahalau hua a God!”   
\p
\v 5 Ananias ne longono hua telekai deenei, geia gaa hinga gi lala, guu made. Digau huogodoo ala ne longono di kai deenei, la gu mmaadagu huoloo.  
\v 6 Nia dama daane ga lloomoi, gaa hii tuaidina o maa, gaa lahi gi daha, gaa danu.   
\p
\v 7 Hoohoo nia aawaa e dolu nomuli, gei dono lodo ga ulu mai gi lodo, e de iloo di mee dela ne hai.  
\v 8 Peter ga heeu gi mee, “Hagia mai be maa deenei go di hulu bahihadu huogodoo dela ne kumi go goolua mai di gulu gowaa?”  
\p Di ahina deelaa ga helekai, “Uaa, aanei huogodoo.”   
\p
\v 9 Peter ga helekai gi mee, “Ma e aha dela goolua mo doo lodo ne hagamaanadu bolo e hagamada di Hagataalunga o Dimaadua? Nia daane ala ne danu doo lodo, la aalaa i di ngudu di bontai dolomeenei, gaa lahi goe gi daha!”  
\v 10 Di madagoaa hua deelaa, di ahina deelaa gaa hinga gi lala i mua o Peter, gaa made. Nia dama daane ga lloomoi gi lodo, ga gidee bolo mee guu made, gaa lahi a mee gi daha, gaa danu i baahi dono lodo.  
\v 11 Di nohongodabu hagatau mo nia daangada huogodoo ala ne longono di kai deenei, la gu mmaadagu huoloo.   
\s1 Nia mogobuna mono mee haga goboina  
\p
\v 12 Digau agoago hagau e hai nadau mogobuna e logowaahee i baahi nia daangada huogodoo. Digau ala ne hagadonu guu buni gi di gowaa e dahi i di “Balanda Solomon” i di Hale Daumaha.  
\v 13 Nia daangada huogodoo e hagaamu digau ala ne hagadonu, gei digau ala i tua e mmaadagu di hagabuni gi digaula.  
\v 14 Gei deeai, e dogologo gu madalia di buini deelaa, nia daane mono ahina dogologo gu hagadonu Dimaadua.  
\v 15 Idimaa nia hegau digau agoago hagau ala ne hai, digau magi guu lahi gi hongo nia ala, guu dugu gi hongo nia mee taga dangada mono gahala, bolo gii tale ginaadou gi di malu o Peter i dono madagoaa ma ga haele laa laa.  
\v 16 Digau dogologowaahee ne loomoi i nia waahale i daha o Jerusalem, e laha mai nadau gau magi, mo digau iai nia hagataalunga huaidu nadau lodo, gei digau huogodoo guu hili, gu maaloo.   
\s1 Tadaaligi o digau agoago hagau  
\p
\v 17 Tagi aamua hai mee dabu, mo ono ehoo huogodoo ala e buni ang gi di buini Sadduccee, gu de hiihai huoloo gi digau agoago hagau, gaa hai nadau mee gi digaula.  
\v 18 Digaula gaa kumi digau agoago hagau aalaa, gaa kili gi lodo di hale galabudi.  
\v 19 Di boo hua deelaa, tangada di langi o Dimaadua gaa huge nia bontai o di hale galabudi deelaa, ga haga ulu gi daha digau agoago hagau, ga helekai gi digaula,  
\v 20 “Hula, tuu i lodo di Hale Daumaha, agoago gi nia daangada nia helekai hagatau o di mouli hoou.”   
\p
\v 21 Digau agoago hagau aalaa gu hagalongo, hooaga heniheni loo, ga ulu adu gi lodo di Hale Daumaha, ga daamada ga agoago.  
\p Tagi aamua hai mee dabu mo ono ehoo ga gahi mai nia dagi digau o Jew huogodoo gi baahi digau hai gabunga aamua huogodoo. Digaula ga haga iloo gi di hale galabudi bolo gi laha mai digau agoago hagau gi nadau mua.  
\v 22 Di madagoaa digau dauwa ne dau i di hale galabudi, gei digau agoago hagau la gu hagalee i lodo di hale galabudi deelaa. Digaula gaa huli gi muli, gaa hula gi baahi digau aamua hai gabunga, ga helekai gi digaula,  
\v 23 “Di madau dau adu hua gi di hale galabudi, gimaadou gu gidee bolo nia bontai huogodoo le e tai, gei digau e hagaloohi hua i nia ngudu nia bontai aalaa. Di madau huge adu nia bontai aalaa, ga gidee bolo ma tangada i lodo ai!”  
\v 24 Di madagoaa tagi digau hagaloohi di Hale Daumaha mo digau aamua hai mee dabu ne longono nnelekai aanei, digaula gu gologolo huoloo be digau agoago hagau aalaa la ne hai behee.   
\p
\v 25 Malaa, di madagoaa deelaa, tangada ga ulu adu gi lodo, ga helekai ang gi digaula, “Goodou hagalongo! Nia daane ala ne kili go goodou gi lodo di hale galabudi, le e hai nadau agoago gi nia daangada i lodo di Hale Daumaha!”  
\v 26 Malaa, di tagi o digau hagaloohi gaa hana mo ana hege belee laha mai digau agoago hagau aalaa. Digaula e laha mai haga humalia digau agoago hagau, idimaa, digaula e mmaadagu bolo nia daangada la ga dilidili ginaadou.   
\p
\v 27 Digaula ga laha mai digau agoago hagau gi lodo, ga haga tuu digaula i mua digau hai gabunga aamua, ga daamada ga hagi aga digaula, ga helekai,  
\v 28 “Gimaadou gu gowadu madau haganoho maaloo dangihi bolo goodou hudee agoago labelaa i di ingoo o Taane deenei, mmada gi godou mee ala ne hai! Goodou gu hagadele godou agoago laa lodo Jerusalem hagatau, ge e hagaanga mai labelaa gi gimaadou di made o Taane deenei!”\x * \xo 5.28 \xt Matthew 27.25\x*   
\p
\v 29 Gei Peter mono gau agoago hagau ala i golo ga helekai, “Gimaadou e hai loo gi hagalongo gi God, hagalee hagalongo gi nia daangada.  
\v 30 Di God o tadau maadua mmaadua ne haga mouli aga a Jesus mai i di made i muli dono daaligi go goodou, i di godou dogi a Mee gi di loobuu.  
\v 31 God gu haga menege aga a Mee gi dono baahi gau donu, belee hai di Tagi mo Tangada Hagamouli, belee wanga gi digau Israel di madagoaa humalia e lui ai nadau manawa, e huli hoou ge e kae di maahede o nadau huaidu.  
\v 32 Gimaadou la go digau haga modongoohia o nia mee aanei. Gimaadou mo di Hagataalunga Dabu a God la di wanga dehuia gi digau ala e hagalongo ang gi Mee.”   
\p
\v 33 Di madagoaa digau aamua hai gabunga ne longono nia mee aanei, ginaadou gu hagawelewele huoloo, gu hiihai bolo digau agoago hagau aalaa le e daaligi gii mmade.  
\v 34 Tangada e dahi i digaula la di Pharisee, dono ingoo go Gamaliel, tangada hagadonudonu haganoho ge e hagalabagau labelaa i baahi nia daangada huogodoo, ga du gi nua i di gowaa hai gabunga aamua deelaa, ga hagadaba bolo digau agoago hagau aalaa gi lahia gi malaelae.  
\v 35 Gei mee ga helekai gi digau aamua hai gabunga aalaa, “Nia daane o Israel! Goodou pula i goodou i godou mee ala gaa hai gi nia daane aanei.  
\v 36 Di madagoaa dulii gu doo gi daha, taane go Theudas ne hanimoi labelaa, e hai bolo ia tangada aamua. Holongo nia daangada e haa lau nogo ginaadou. Taane deenei la gu daaligi, guu made, gei digau ala nogo daudali a mee la gu lellele dagidahi, gei nia mee ala nogo hai go mee, la gu hagalee.  
\v 37 Ga nomuli, Judas, tangada Galilee ga hanimoi labelaa i di madagoaa dela e hihi nia madahaanau, gei nia daangada gu daudali a mee, gei mee gu daaligi labelaa, guu made, gei digau nogo daudali a mee gu lellele dagidahi labelaa.  
\v 38 Dolomeenei, au e aago adu gi goodou bolo goodou hudee hai dahi mee e hai baahi ang gi nia daane aanei. Maa nei bolo nadau hagamamaanadu mo nadau hegau la ne daamada mai baahi nia daangada, gei nia maa la gu hagalee.  
\v 39 Gei nia maa ne hai mai baahi o God, goodou e deemee di aali i nia maa. Goodou pula i goodou. Hudee hai dahi mee belee hai baahi ang gi di manawa o God!”  
\p Gei digau aamua hai gabunga aalaa gu daudali di aago a Gamaliel.  
\v 40 Digaula ga gahigahi mai digau agoago hagau gi lodo, ga haga mamaawa digaula, ga hagamodu gi digaula bolo gi hudee agoago labelaa i di ingoo o Jesus, ga haga maahede digaula.  
\v 41 Digau agoago hagau aalaa ga hagatanga gi daha mo digau hai gabunga aamua aalaa. Digaula gu tenetene huoloo gi di hai a God dono hila ang gi ginaadou, e hiihai labelaa bolo ginaadou e tau hua gi nadau hagaduadua haga langaadia i di gili di ingoo o Jesus.  
\v 42 Nia laangi huogodoo i lodo di Hale Daumaha, mo lodo nia hale o nia daangada, digaula gi mua hua i lodo nadau hai agoago mo di haga modomodongoohia di Longo Humalia o Jesus, bolo Mee go di Mesaia.   
\c 6  
\s1 Digau hagamaamaa dogohidu  
\p
\v 1 Muli tama madagoaa bodobodo, di madagoaa nia dama agoago ne dogologo mai, di lagalagamaaloo guu hai i mehanga digau o Jew ala e leelee Greek, mo digau donu o Jew. Digau ala e leelee Greek e hai bolo nia ahina guu mmade nadau lodo ala i nadau baahi, la digi kae nadau duhongo bahihadu ala e duwweduwwe i nia laangi huogodoo.  
\v 2 Gei digau agoago hagau dilongoholu maa lua ga gahi mai digau ala gu hagadonu gi di gowaa e dahi, ga helekai gi digaula, “Ma hagalee haidonu maa gidaadou ga haga de iloo di agoago nnelekai a God, gei e hagalabagau di duwweduwwe nia bahihadu.  
\v 3 Malaa, madau duaahina nei, goodou hilihili ina godou daane dogohidu i godou lodo ala e iloo bolo ginaadou e honu i di Hagataalunga Dabu mo di kabemee, gei gimaadou ga dumaalia gi digaula e hai di moomee deenei.  
\v 4 Gimaadou ala hua guu wanga madau madagoaa huogodoo e hai dalodalo mo di hai agoago.”   
\p
\v 5 Di hagabuulinga dangada hagatau gu tenetene huoloo gi di hai o digau agoago hagau ne haga modongoohia. Digaula gu hilihili Stephen, taane dela e honu i di hagadonu mo di Hagataalunga Dabu, Philip, Prochorus, Nicanor, Timon, Parmenas mo Nicolaus tangada tuadimee mai Antioch dela ne huli guu hai tangada daumaha o Jew.  
\v 6 Digaula gaa lahi nia daangada aanei gi baahi digau agoago hagau aalaa, gei digau agoago hagau ga dalodalo gaa dugu nadau lima gi hongo digaula.   
\p
\v 7 Nia helekai a God gu hagadele hagatau. Nia dama agoago ala i Jerusalem gu dogologo mai, gei digau dogologo labelaa i digau hai mee dabu gu hagadonu.   
\s1 Di kumi o Stephen  
\p
\v 8 Stephen gu haga honu go God gi tumaalia mo di mogobuna, gu haihai ana mogobuna haga goboina huoloo i baahi nia daangada.  
\v 9 Hunu daangada e hai baahi gi Stephen, digau aanei digau ni synagogee dela e haga ingoo bolo “Nia Daangada Maahede”, ala go digau o Jew mai Cyrene mo Alexandria. Digau aanei mo hunu gau o Jew mai Cilicia mo Asia gu daamada, gu lagalagamaaloo gi Stephen.  
\v 10 Gei di Hagataalunga Dabu gaa wanga gi Stephen di kabemee, gei digaula gu deemee di hai baahi gi mee.  
\v 11 Digaula gu haganeene hagammuni hunu daangada gi helekai tilikai boloo, “Gimaadou gu longono bolo Stephen e helekai hai baahi gi nia mee a Moses mo God!”  
\v 12 Nia helekai aanei e haga hinihini nia daangada mo nia dagi mmaadua, mo digau haga donudonu haganoho. Nia daangada aanei ga lloomoi gi Stephen, gaa kumi a mee, gaa lahi gi mua digau hai gabunga aamua.  
\v 13 Digaula ga haga ulu nia daane gi lodo di gowaa hai gabunga deelaa, belee hai nadau kai tilikai e hagahuaidu a Stephen, boloo, “Taane deenei koia e helehelekai hai baahi gi tadau Hale Daumaha mo Nnaganoho Moses  
\v 14 Gimaadou gu hagalongo labelaa gi mee e helekai boloo, ‘Jesus tangada o Nazareth ga oho di Hale Daumaha, gaa huli nia mee huogodoo ala ne gaamai gi gidaadou mai baahi o Moses bolo gi hai hegau ai!’”   
\p
\v 15 Digau huogodoo ala i lodo di gowaa hai gabunga aamua deelaa, ga haga daumada a Stephen, ga gidee ginaadou bolo nia golomada o maa guu hai gadoo be nia golomada tangada di langi.   
\c 7  
\s1 Di agoago a Stephen  
\p
\v 1 Tagi aamua hai mee dabu ga heeu gi Stephen, “Ma e donu go nia mee aanei?”   
\p
\v 2 Stephen ga helekai, “Ogu duaahina nei mo ogu damana nei, hagalongo mai! I mua tadau damana madua go Abraham nogo noho i Haran, di God Madamada ga haga gida gi mee i Mesopotamia,\x * \xo 7.2 \xt Genesis 12.1\x*  
\v 3 ga helekai gi mee boloo, ‘Hagatanga gi daha mo oo gau mo do henua, hana gi tenua dela ga hagi adu ko Au gi di goe.’   
\p
\v 4 “Gei mee ga hagatanga, gaa hana gaa noho i Haran. I muli tamana o Abraham ne made, gei God gaa hai a mee gi hanimoi gi tenua dela e noho iei goodou dolomeenei.\x * \xo 7.4 \xt Genesis 11.31; 12.4\x*  
\v 5 God digi wanga ina gi Abraham dahi gowaa be tama madagowaa gi hai mee ginai i di madagoaa deelaa. Gei God guu hai dana hagababa bolo Ia gaa wanga gi mee mo dono hagadili gi muli di gowaa e hai mee ginai. I di madagoaa a God ne hai dana hagababa, gei Abraham la ana dama ai.\x * \xo 7.5 \xt Genesis 12.7; 13.15; 15.18; 17.8\x*  
\v 6 Deenei telekai a God ne hai gi mee, ‘Do hagadili gi muli gaa noho i tenua i daha, i di gowaa dela e hai hege ai, ge e hagahuaidu i lodo nia ngadau e haa lau.\x * \xo 7.6 \xt Genesis 15.13-14\x*  
\v 7 Gei Au ga hagaduadua digau ala ga haga hai hege digaula, nomuli, gei digaula ga lloomoi gi daha mo tenua deelaa, ga daumaha mai gi di Au i kinei.’\x * \xo 7.7 \xt Exodus 3.12\x*  
\v 8 Gei God gaa wanga gi Abraham di hagadabu o di sirkumsais, e hai di haga modongoohia o di hagababa deelaa. Abraham ga sirkumsais Isaac nia laangi e walu i muli dono haanau, gei Isaac ga sirkumsais dana dama daane go Jacob, gei Jacob ga sirkumsais ana dama daane dilongoholu maa lua, ala go tadau maadua mmaadua.\x * \xo 7.8 \xt Genesis 17.10-14; 21.2-4; 25.26; 29.31; 35.18\x*   
\p
\v 9 “Nia dama a Jacob e hudi wou gi di nadau duaahina go Joseph, gei digaula gaa hui a mee gi daha, gaa hai di hege i Egypt. Gei God gu madalia a mee,\x * \xo 7.9 \xt Genesis 37.11; 37.28; 39.2; 39.21\x*  
\v 10 gu daa mai a mee gi daha mo ono haingadaa huogodoo. I di madagoaa a Joseph ne hanimoi gi baahi di king o Egypt, God guu wanga gi mee di dau donu mo di kabemee. Di king ga haga menege aga a Joseph gii hai di gobinaa Egypt ge e dagi dono hale.\x * \xo 7.10 \xt Genesis 41.39-41\x*   
\p
\v 11 “Malaa, i di madagoaa deelaa, gei tau magamaga guu hai i hongo Egypt hagatau mo Canaan, ga hidi mai ai di haingadaa damana. Tadau maadua mmaadua gu deemee di halahala nadau meegai.\x * \xo 7.11 \xt Genesis 42.1-2\x*  
\v 12 Jacob ga longono bolo nia palaawaa i Egypt, gei mee ga hagau ana dama daane, ala go tadau maadua mmaadua, dela di nadau hula matagidagi gi golo.  
\v 13 Di lua holongo ne hula digaula gi golo, Joseph ga haga modongoohia ia gi ono duaahina, gei di king gu iloo labelaa nia gau o Joseph.\x * \xo 7.13 \xt Genesis 45.1,16\x*  
\v 14 Gei Joseph ga haga iloo gi dono damana Jacob, mo ono gau huogodoo gi lloomoi gi Egypt, digaula huogodoo e madahidu maa lima.\x * \xo 7.14 \xt Genesis 45.9-10,17-18; 46.27\x*  
\v 15 Jacob gaa hana gi Egypt, di gowaa dela ne made iei mee mo tadau maadua mmaadua.\x * \xo 7.15 \xt Genesis 46.1-7; 49.33\x*  
\v 16 Nia huaidina Jacob mo Joseph guu kae gi Shechem, di gowaa dela ne danu ai meemaa i taalunga dela ne hui go Abraham gi nia bahihadu silber mai di madahaanau o Hamor.\x * \xo 7.16 \xt Genesis 23.3-16; 33.19; 50.7-13; Joshua 24.32\x*   
\p
\v 17 “Ne hoohoo gi di madagoaa a God e haga gila aga dana hagababa dela ne hai gi Abraham, gei di hulu dangada i Egypt gu dogologowaahee.\x * \xo 7.17 \xt Exodus 1.7-8\x*  
\v 18 Nomuli, tuai king dela e de iloo ia Joseph, ga daamada gaa dagi Egypt.  
\v 19 Mee gu halahalau tadau maadua mmaadua ge hagamuamua gi digaula, ge hono digaula gi dugu ina nadau dama lligi gi malaelae nadau hale bolo gii mmade digaula.\x * \xo 7.19 \xt Exodus 1.10-11,22\x*   
\p
\v 20 “Malaa, deenei di madagoaa Moses ne haanau ai, di tama humalia huoloo. Mee ne tomo aga i lodo dono hale nia malama e dolu.\x * \xo 7.20 \xt Exodus 2.2\x*  
\v 21 Dono madagoaa ne daa gi daha mo dono hale, gei tama ahina di king o Egypt ga daahi a mee, ga benebene a mee be di tama donu ni aana.\x * \xo 7.21 \xt Exodus 2.3-10\x*  
\v 22 Moses gu aago ginai nia kabemee hagatau o digau o Egypt, guu hai tangada e dau i nia helekai mo nia hai hegau.   
\p
\v 23 “Malaa, Moses ne madahaa ono ngadau, geia gu maanadu bolo ia e hana gi baahi ono gau Israel.\x * \xo 7.23 \xt Exodus 2.11-15\x*  
\v 24 Mee ga gidee tangada i ginaadou e hai hagahuaidu go tangada Egypt, gei mee ga hanadu hua gi meemaa, ga hagamaamaa tangada o Israel, ga daaligi tangada Egypt gii made.  
\v 25 (Moses e hai bolo ono gau donu belee iloo bolo God ga haga hai hegau laa ia, e haga dagaloaha ginaadou, gei digaula digi iloo.)  
\v 26 Di laangi nomuli, gei mee ga gidee nia daane Israel dogolua e heebagi, gei mee ga hagamada belee hagahumalia mehanga meemaa, ga helekai, ‘Nia daane nei, hagalongo mai! Goolua tagahaanau, gei goolua e heebagi di aha?’   
\p
\v 27 “Gei tangada dela e hai hagahuaidu dono ehoo, gaa hono a Moses gi daha, ga heeu, ‘Koai ne dugu goe belee dagi gimaua ge hagi aga gimaua?  
\v 28 Goe e hiihai bolo goe e daaligi au gii made, gadoo be dau dangada Egypt dela ne daaligi gii made anaahi?’  
\v 29 Moses ga longono di mee deenei, geia gaa lele gi daha mo Egypt, gaa hana gaa noho i Midian, gaa hai ana dama daane dogolua i golo.\x * \xo 7.29 \xt Exodus 18.3-4\x*   
\p
\v 30 “I muli nia ngadau e madahaa, tangada di langi ga haga gida gi Moses i lodo di ulaula di laagau geinga i lodo di anggowaa, e hoohoo gi di Gonduu Sinai.\x * \xo 7.30 \xt Exodus 3.1-10\x*  
\v 31 Moses gu goboina huoloo gi dana mee dela ne mmada ginai, ga hanadu gi hoohoo gi di laagau geinga deelaa gii mmada ia hagahumalia. Mee ga longono di lee o God, e helekai boloo,  
\v 32 ‘Au go di God o godou maadua mmaadua, di God o Abraham, Isaac mo Jacob!’ Gei Moses gu madagu, gu bolebole, gu de hiihai di mmada gi di gowaa deelaa.   
\p
\v 33 “Dimaadua ga helekai gi mee, ‘Daawaa gi daha o hiiwae. Di gowaa deenaa e duu iei goe la di gowaa dabuaahia.  
\v 34 Au gu gidee di hagaduadua huaidu o agu daangada ala e noho i Egypt. Au gu longono di lee o nadau haga mmaemmae, gei Au ne hanimoi belee haga dagaloaha digaula. Malaa, dolomeenei gei Au ga hagau goe gi Egypt.’   
\p
\v 35 “Moses la go mee dela ne de hagalongo ginai digau Israel i nadau heeu boloo, ‘Koai ne dugu goe belee dagi gimaua ge e hagi aga gimaua?’ Go mee dela ne hagau mai go God belee hai di tagi o nia daangada mo di haga dagaloaha digaula mai di hagamaamaa o tangada di langi dela ne haga gila gi mee i lodo di ulaula di laagau geinga.\x * \xo 7.35 \xt Exodus 2.14\x*  
\v 36 Mee ne dagi mai digaula gi daha mo Egypt, mee guu hai ana mogobuna mono mee haga goboina i Egypt, mo i Tai Mmee, mo i lodo di anggowaa i nia ngadau e madahaa.\x * \xo 7.36 \xt Exodus 7.5; 14.21; Numbers 14.33\x*   
\p
\v 37 “Ma go Moses deenei dela ne helekai gi digau Israel boloo, ‘God ga hagau adu gi goodou dahi soukohp, e hai gadoo be dana hagau mai au, gei soukohp deenei la tangada mai godou baahi.\x * \xo 7.37 \xt Deuteronomy 18.15,18\x*  
\v 38 Moses deenei nogo madalia digau Israel ala nogo dagabuli i lodo di anggowaa. Go mee nogo madalia tadau maadua mmaadua ge nogo madalia tangada di langi dela ne helekai gi mee i hongo di gonduu Sinai. Go mee ne gaamai nia helekai haga mouli a God belee hagadae mai gi gidaadou.\x * \xo 7.38 \xt Exodus 19.1—20.17; Deuteronomy 5.1-33\x*   
\p
\v 39 “Gei tadau maadua mmaadua ne de hiihai di hagalongo gi mee. Digaula ne hono a mee gi daha ge ne hiihai bolo ginaadou e hula gi muli gi Egypt.  
\v 40 Gei digaula ga helekai gi Aaron boloo, ‘Heia dau god e dagi gidaadou. Gidaadou e de iloo ma di aha ne hai gi Moses dela ne laha mai gidaadou gi daha mo Egypt.’\x * \xo 7.40 \xt Exodus 32.1\x*  
\v 41 Gei digaula gaa hai di nadau ada damaa kau dulii, ga tigidaumaha ginai, mo di hai nadau hagamiami e budu ai di maa dela ne hai go nadau lima.\x * \xo 7.41 \xt Exodus 32.2-6\x*  
\v 42 God guu huli gi daha mo digaula, gu diiagi digaula gi daumaha ang gi nia heduu ala i di langi, gii hai be nnelekai i lodo di beebaa nia soukohp, ala e hai boloo,  
\q1 ‘Digau Israel!  
\q1 Ma hagalee ko Au dela ne daaligi ginai godou manu,  
\q1 ge ne tigidaumaha ginai godou manu  
\q1 i lodo nia ngadau e madahaa i lodo di anggowaa!\x * \xo 7.42 \xt Amos 5.25-27 \x*   
\q1
\v 43 Ma go di hale laa o di balu god Molech  
\q1 dela e dagidagi go goodou,  
\q1 mo di heduu balu god Rephan.  
\q1 Aanei nia balu god ne hai go goodou belee dadaumaha ginai.  
\q1 Malaa, Au gaa hai goodou gii lahi gi Babylon.’   
\b  
\m
\v 44 “I lodo di anggowaa, gei tadau maadua mmaadua nogo hai mee gi di hale laa dela nogo noho ai Dimaadua i nadau baahi i lodo di anggowaa. Moses ne hau di hale laa deelaa gi di hiihai a God dela ne hagi anga gi Moses.\x * \xo 7.44 \xt Exodus 25.9,40\x*  
\v 45 Nomuli mai, gei tadau maadua mmaadua ala ne hai mee gi di hale laa deelaa mai baahi o nadau damana, guu kae di maa madalia ginaadou i di nadau hula dalia a Joshua gaa kae tenua a God dela ne hagabagi gi daha ono daangada i di nadau madagoaa ne ulu gi lodo nnenua llauehe. Di hale laa deelaa nogo i golo, gaa dae loo gi di madagoaa David.\x * \xo 7.45 \xt Joshua 3.14-17\x*  
\v 46 Mee ne aali i baahi o God, ga dangi anga gi God bolo ia e mee di hagatogomaalia di hale gi di God o Jacob.\x * \xo 7.46 \xt 2-Samuel 7.1-16; 1-Chronicles 17.1-14\x*  
\v 47 Ma go Solomon dela ne hau di hale o Maa.\x * \xo 7.47 \xt 1-Kings 6.1-38; 2-Chronicles 3.1-17\x*   
\p
\v 48 “Gei di God Aamua Huoloo la hagalee noho i lodo di hale dela ne hau go nia daangada, gii hai be nnelekai soukohp,   
\q1
\v 49 ‘Di Maadua e helekai boloo,  
\q1 Di langi la go dogu lohongo king,  
\q1 gei henuailala la di lohongo ni ogu wae.  
\q1 Ma di hale behee dela e hau go goodou mai gi di Au?  
\q1 Au e noho i di gowaa dehee?\x * \xo 7.49 \xt Isaiah 66.1-2\x*   
\q1
\v 50 Ma hagalee ko Au dela ne hai nia mee aanei huogodoo?’”   
\b  
\m
\v 51 Stephen ga duudagi adu hua ana helekai, “Goodou gu hamaaloo dangihi godou lodo! Gei godou manawa e bouli dongoeho! Gei godou dalinga e longoduli, e de longono nia helekai a God! Goodou e hai gadoo be godou maadua mmaadua. Goodou e hai baahi labelaa ang gi di Hagataalunga Dabu!\x * \xo 7.51 \xt Isaiah 63.10\x*  
\v 52 Ma di soukohp i golo digi hagahuaidu ina go godou maadua mmaadua? Digaula ne dadaaligi gii mmade nia daangada ala nogo haga iloo i mua loo bolo dana Dangada hai hegau donu le e hanimoi. Dolomeenei, gei goodou guu wanga a Mee, gu daaligi a Mee gii made.  
\v 53 Ma go goodou ala ne kae nnaganoho a God ala ne gaweia go nia daangada di langi, gei goodou hagalee hagalongo ginai!”   
\s1 Di dilidili o Stephen  
\p
\v 54 Digau hai gabunga aamua gu hagalongo gi nnelekai a Stephen, gu hagawelewele huoloo mo di gadigadi nadau niha.  
\v 55 Gei Stephen guu honu i di Hagataalunga Dabu, guu mmada gi di langi i nua, gu gidee ia di madamada o God, gei Jesus dela e duu i dono baahi gau donu.  
\v 56 Gei mee ga helekai, “Mmada! Au gu gidee au di langi gu mahuge, gei Tama Tangada e duu i di baahi gau donu o God!”   
\p
\v 57 Digau hai gabunga aamua gaa wwolo gi nua loo, gaa pono nadau dalinga gi nadau lima, ga hagalimalima, gaa llele adu gi mee,  
\v 58 gaa hudu a mee gi tua di waahale, ga dilidili a mee gi nia hadu.  
\p Digau hagadootonu ne wanga nadau gahu laa daha gi tama daane dono ingoo go Saul bolo gi benebene ina.   
\p
\v 59 Digaula ga dilidili a Stephen, gei mee ga dangidangi gi Tagi i lodo dono dilidili boloo, “Meenei dogu Dagi Jesus, benebene ina adu dogu hagataalunga!”  
\v 60 Mee ga dogoduli, ga helekai dono lee gi nua, “Meenei Dimaadua! Goe haga de langahia ina di huaidu digau aanei!” Mee ne helekai beenei, gaa made.   
\c 8  
\p
\v 1 Saul e donu hua gi taaligi o Stephen gii made.  
\s1 Saul e hagahuaidu di nohongo dabu  
\p Malaa, di laangi hua deelaa, di nohongo dabu dela i Jerusalem guu kae tadaaligi damana. Digau huogodoo ala ne hagadonu, i daha mo nia gau agoago hagau, gaa llele dagidahi gi lodo Judea mo Samaria.  
\v 2 Hunu daangada daumaha maaloo guu hai nadau hangihangi gi Stephen, gaa danu a mee.   
\p
\v 3 Saul ga hagamada belee oho di nohongo dabu. Mee ga hagadau i nia adu hale, ga datada mai nia daangada ala e hagadonu, nia daane mo nia ahina, gaa kili digaula gi lodo di gowaa galabudi.\x * \xo 8.3 \xt Acts 22.4-5; 26.9-11\x*   
\s1 Di Longo Humalia e hagadele i lodo Samaria  
\p
\v 4 Digau hagadonu ala ne llele gi daha, guu dau i nia guongo huogodoo, ga agoago di Longo Humalia.  
\v 5 Philip gaa hana gi di waahale i lodo Samaria, ga agoago gi digaula di hai o di Mesaia.  
\v 6 Digau dogologo gu hagalongo hagahumalia gi nia agoago a Philip, ge gu gidee ginaadou nia mogobuna a maa ala ne hai.  
\v 7 Nia hagataalunga huaidu gu lloomoi gi daha mo digau dogologo, ginaadou e tangitangi gi nua loo. Gei digau dogologo ala e mmade nadau huaidina, e mmade nadau wae ge deemee di heehee, la gu humalia.  
\v 8 Malaa, di tenetene damanaiee gu haga honu di waahale deelaa.   
\p
\v 9 Taane dono ingoo go Simon e noho i lodo di waahale deelaa, gei digau Samaria nogo goboina huoloo i ana buubuu, gei mee e hai bolo ia tangada aamua.  
\v 10 Gei digau huogodoo ala e noho i lodo di waahale deelaa, digau lligi mo digau aamua, e hagalongo huoloo gi mee, mo di helekai boloo, “Go mee dela go di mogobuna o God, dela e dugu go gidaadou boloo, ‘Di Mogobuna Aamua’.”  
\v 11 Digaula gu hagalongo huoloo gi mee, idimaa, nia buubuu a maa gu haga goboina digaula i di madagoaa waalooloo.  
\v 12 Gei di madagoaa digaula ne hagadonu nia agoago a Philip, di hai o di Longo Humalia o Teenua King o God, mo di ingoo o Jesus Christ, digaula huogodoo, nia daane mo nia ahina, la gu babdais.  
\v 13 Simon gu hagadonu labelaa, gu babdais, gei mee gu madalia Philip, gu goboina huoloo i dana mmada gi nia mogobuna haga goboina ala ne hai.   
\p
\v 14 Gei digau agoago hagau ala e noho i Jerusalem ga longono bolo digau Samaria guu kae nia helekai a God, malaa, digaula ga hagau a Peter mo John gi baahi digaula.  
\v 15 Di dau o Peter mo John i Samaria, meemaa ga dalodalo i digau ala ne hagadonu, bolo digaula gii kae di Hagataalunga Dabu.  
\v 16 Idimaa, di Hagataalunga Dabu la digi haneia gi baahi o dahi dangada i digaula, gei digaula ne babdais hua i di ingoo o Tagi go Jesus.  
\v 17 Peter mo John ne dugu nau lima gi hongo digaula, gei digaula guu kae di Hagataalunga Dabu.  
\v 18 Malaa, Simon ga gidee ia bolo digaula guu kae di Hagataalunga i di dugu nia lima o digau agoago hagau gi hongo digaula, gei mee gaa wanga gi Peter mo John nia bahihadu,  
\v 19 ga dangi anga gi meemaa, “Goolua gaamai gi di au gulu mogobuna aanaa, gei nia daangada huogodoo ala ma gaa dugu ginai ogu lima gi nonua, gaa kae di Hagataalunga Dabu.”   
\p
\v 20 Peter ga helekai gi mee, “Goe mo au bahihadu gaa kili gi lodo di ahi, idimaa, goe e hagamamaanadu bolo goe e mee di hui di wanga dehuia a God gi nia bahihadu!  
\v 21 Goe do duhongo hegau ai ge hagalee dau i lodo madau hegau, idimaa, do manawa la hagalee donu i mua nia hadumada o God.  
\v 22 Huli gi daha mo dau maanadu huaidu deenaa. Dangidangi ang gi Dimaadua gi dumaalia adu i au hagadilinga maanadu huaidu aanaa.  
\v 23 Idimaa, au gu iloo bolo goe e honu i di manawa dubua, ge gu lawalawa go di huaidu!”   
\p
\v 24 Simon ga helekai gi Peter mo John, “Dumaalia mai, dalodalo ang gi Dimaadua i nia mee ala gu helekai ai goolua gi dee hai mai gi di au.”   
\p
\v 25 Malaa, i muli hua di hai nau haga modongoohia mo di agoago i nia helekai a Tagi, Peter mo John gaa hula labelaa gi Jerusalem. I di nau lloo adu, meemaa gu hagadele di Longo Humalia i nia guongo e logo i Samaria.   
\s1 Philip mo tangada aamua Ethiopia  
\p
\v 26 Tangada di langi o Dimaadua ga helekai gi Philip, “Hagatogomaalia ina goe, hana gi ngaaga gi di ala dela e hanimoi i Jerusalem e hana gi Gaza.” (Di ala deenei la gu hagalee hai hegau i nia laangi aanei.)  
\v 27-28 Gei Philip ga hagatogomaalia gaa hana. Di madagoaa hua deelaa, gei taane ‘eunuch’ mai Ethiopia e hana labelaa gi dono guongo i dono waga hongo henua. Taane deenei la di tagi hagalabagau e benebene nia bahihadu a Candace, di king ahina o Ethiopia. Mee nogo i Jerusalem nogo daumaha ang gi God. I dono hana, gei mee nogo dau di Beebaa Isaiah.  
\v 29 Di Hagataalunga Dabu ga helekai gi Philip, “Hana gi baahi di waga hongo henua deelaa gi hoohoo goe gi di maa.”  
\v 30 Philip gaa lele, ga hagalongo gi mee e dau di beebaa soukohp Isaiah, ga heeu, “Goe e iloo au mee aanaa e dau?”   
\p
\v 31 Taane deelaa ga helekai gi mee, “Dehee dagu hai e iloo eau maa tangada ne haga modongoohia mai gi di au ai?” Mee gaa gahi a Philip gi gaga aga, gii noho i dono baahi i hongo dono waga hongo henua.  
\v 32 Di gowaa dela nogo dau go mee i lodo di Beebaa Dabu la deenei:  
\q1 “Mee e hai gadoo be siibi dela ma gaa dagi,  
\q1 e daaligi gii made,  
\q1 ge hagalee dangi i dono madagoaa ma gaa dahi ono ngaahulu,  
\q1 gei mee e noho hua dee muu.   
\q1
\v 33 Gei mee ne haga langaadia,  
\q1 gei digau hai gabunga ne haga de iloo ginaadou a Mee.  
\q1 Deai tangada e mee di helekai i dono madahaanau ai,  
\q1 idimaa, dono mouli i henuailala nei la gu hagalawa.”\x * \xo 8.33 \xt Isaiah 53.7-8 \x*   
\m
\v 34 Taane deelaa ga heeu gi Philip, “Hagia mai, ma koai dela e helekai ai soukohp? Mee e helekai i deia, be tangada i golo?”  
\v 35 Philip ga daamada ga helekai mai i nia gubu aanei i lodo di Beebaa Dabu, ga hagi anga gi mee di Longo Humalia o Jesus.  
\v 36 I di nau llele adu i hongo di ala, gei meemaa guu dau i di gowaa nia wai, gei taane deelaa ga helekai, “Aanei nia wai, ma di aha dela e haga deaadee au gi di babdais?”  
\v 37 [Philip ga helekai gi mee, “Goe e mee di babdais maa goe ga hagadonu aga i lodo do manawa hagatau.”  
\p Taane deelaa ga helekai, “Au e hagadonu bolo Jesus Christ la go Tama a God.”]   
\p
\v 38 Gei taane deelaa ga haga dogo di nau waga hongo henua, meemaa gaa too gi lala, gaa hula gi lodo di monowai, gei Philip ga babdais taane deelaa.  
\v 39 I di nau tuu aga gi daha mo di monowai, gei di Hagataalunga o Dimaadua, gaa lahi a Philip gi daha, gei taane deelaa gu de gidee ia a mee, ga hanadu hua i dono ala mo di tenetene huoloo.  
\v 40 Gei Philip guu dau i Azotus, gaa hana, ga hagadele di Longo Humalia i lodo nia waahale huogodoo, gaa dau loo i Caesarea.   
\c 9  
\s1 Saul e huli dono mouli  
\r (Acts 22.6-16; 26.12-18)  
\p
\v 1 Di madagoaa deelaa, Saul e hagamahi huoloo bolo ia e dadaaligi nia dama agoago Tagi. Mee gaa hana gi tagi aamua hai mee dabu,  
\v 2 gaa dangi gi mee bolo gi heia ana beebaa e ulu eia gi lodo nia synagogee o digau o Jew ala i Damascus, gii mee ia di lawalawa di ingoo hua tangada, taane be di ahina dela e daudali di Ala o Tagi, e laha mai digaula gi muli gi Jerusalem.   
\p
\v 3 Malaa, di madagoaa Saul ne hana ga hoohoo adu gi di waahale Damascus, di maahina mai di langi ga inaina a mee, ga haganiga di gili o maa.  
\v 4 Mee gaa doo gi hongo di gelegele, ga hagalongo gi di lee e helekai boloo, “Saul, Saul, goe e aha dela e hagahuaidu Au?”   
\p
\v 5 Saul ga helekai, “Meenei, Goe koai?”  
\p Di lee deelaa ga helekai, “Ko Au go Jesus dela e hagahuaidu kooe.  
\v 6 Duu gi nua, hana gi lodo di waahale, gei goe ga longono nia mee ala e hai loo gii hai koe.”   
\p
\v 7 Digau ala nogo hula madalia a Saul, e tuu dee muu, gu longono di lee, gei digaula e de gidee tangada.  
\v 8 Saul ga du gi nua, gei mee gu dee gida. Digaula gaa kumi di lima o maa, gaa dagi gi lodo Damascus.  
\v 9 Mee gu dee gida i lodo nia laangi e dolu, digi miami be e inu.   
\p
\v 10 Tangada hagadonu e noho i Damascus, dono ingoo go Ananias, mee ne helekai ginai a Tagi i lodo dana moe boloo, “Ananias!”  
\p Mee ga helekai, “Deenei au, Meenei dogu Dagi.”   
\p
\v 11 Tagi ga helekai, “Hagatogomaalia ina goe, hana gi di ala dela e haga ingoo bolo di “Ala Huudonu”, halahala ina taane dono ingoo go Saul mai Tarsus i lodo di hale o Judas, i mee e hai ana dalodalo.  
\v 12 I lodo dana moe, mee guu mmada gi taane dono ingoo go Ananias, e hanimoi, gaa dugu ono lima gi hongo o mee, gii mee a mee di gidee labelaa.”   
\p
\v 13 Ananias ga helekai, “Meenei Tagi, nia daangada dogologo e helehelekai i nnagadilinga mee huaidu huogodoo ala nogo hai go mee ang gi au daangada i Jerusalem.  
\v 14 Dolomeenei, gei mee gu hanimoi gi Damascus i ono mogobuna ala guu lawa dana kae mai baahi nia dagi hai mee dabu gi kumidia nia daangada huogodoo ala e daumaha adu gi di Goe!”   
\p
\v 15 Tagi ga helekai gi Ananias, “Hana, Au gu hilihili taane deelaa belee hai hegau mai gi di Au, ge e hagi anga dogu ingoo gi digau tuadimee, mono king, mo digau Israel.  
\v 16 Au gaa bida hagi anga gi mee tuadua damana behee dela e hai loo gii kae koia i di gili dogu ingoo.”   
\p
\v 17 Ananias gaa hana, ga ulu gi lodo di hale deelaa, gaa dugu ono lima gi hongo Saul, ga helekai, “Saul, dogu duaahina daane, Tagi Jesus gu hagau mai au, go Mee dela ne mmada ginai goe i do hanimoi i hongo di ala. Mee ne hagau mai au bolo gii mee goe di gidee, gei gii honu i di Hagataalunga Dabu.”  
\v 18 Di madagoaa hua deelaa, gei nia mee be nia una iga ga too mai gi daha mo nia golomada o Saul, gei mee gu gidee, ga du gi nua, ga babdais.  
\v 19 I muli hua o mee ne miami, gei mee gu maaloo labelaa.  
\s1 Saul e hai ana agoago i Damascus  
\p Saul guu noho i Damascus i nia laangi dulii, madalia digau ala ne hagadonu.  
\v 20 Gei mee guu hana haga huudonu gi nia synagogee o digau o Jew, ga daamada ga agoago bolo Jesus la go Tama a God.   
\p
\v 21 Digau huogodoo ala nogo hagalongo gi mee, gu homouli huoloo, ga heheeu, “Ma hagalee go taane dela nogo dadaaligi digau daumaha gi Jesus i Jerusalem? Mee hagalee ne hanimoi gi kinei belee kumi digaula, e wanga gi nia dagi hai mee dabu?”   
\p
\v 22 Saul gu agoago maaloo, gei dana hagamodongoohia bolo Jesus la go di Mesaia la guu hai digaula gi hagadonu, guu hai digau o Jew ala e noho i lodo Damascus gi deemee di hai baahi gi ana agoago.   
\p
\v 23 I muli hua nia laangi e logo, gei digau o Jew ga dagabuli gi di gowaa e dahi belee helehelekai, e daaligi a Saul gii made.\x * \xo 9.23 \xt 2-Corinthians 11.32-33\x*  
\v 24 Tangada i golo gu hagi anga gi Saul nia mee digaula ala nogo helehelekai ai. I di boo mo di aa, digaula e haga loohi nia ngudu nia bontai o di waahale deelaa belee daaligi a Saul gii made.  
\v 25 Dahi boo hua, nia dama agoago a Saul gaa lahi a mee, gaa wanga a mee gi lodo di gada, ga haga hege ia a mee laa lodo di bongoo di abaaba gi daha mo di abaaba deelaa.   
\s1 Saul i Jerusalem  
\p
\v 26 Saul gaa hana gi Jerusalem, ga hagamada belee buni ang gi nia dama agoago ala i golo, gei digaula hagalee hagadonu bolo mee tangada i nia dama agoago a Christ, digaula gu mmaadagu huoloo i mee.  
\v 27 Gei Barnabas ga hagamaamaa a mee, ga laha mai a mee gi nia gau agoago hagau. Barnabas ga haga modongoohia gi digaula di hai o Saul, dono gidee gi Tagi i hongo di ala, mo di hai o Tagi ne helekai gi mee. Geia ga hagi anga labelaa gi digaula di hai o Saul i dono agoago maaloo i di ingoo o Jesus i Damascus.  
\v 28 Malaa, Saul guu noho i baahi digaula, e heehee i lodo Jerusalem, e agoago maaloo i di ingoo o Tagi.  
\v 29 Mee e helehelekai mo di lagalagamaaloo ang gi digau o Jew ala e leelee Greek, gei digaula gu hagamada bolo e daaligi a mee gii made.  
\v 30 Di madagoaa hua digau ala gu hagadonu ne longono di mee deenei, digaula gaa lahi Saul gi Caesarea, ga hagau a mee gi Tarsus.   
\p
\v 31 Malaa, nia nohongo dabu o nia gowaa huogodoo i Judea, Galilee mo Samaria, guu noho i di aumaalia, gu tomo aga, gu dogologowaahee, mai i di hagamaamaa o di Hagataalunga Dabu mo di nadau momouli hagalaamua Dimaadua.   
\s1 Peter i lodo Lydda mo Joppa  
\p
\v 32 Peter ne hana ga hagadau i nia waahale huogodoo, geia ne hana labelaa gi di waahale go Lydda, belee heetugi gi nia daangada a God ala e noho i golo.  
\v 33 Mee ne heetugi gi taane, dono ingoo go Aeneas e magi deemee di heehee, guu moe waalooloo, nogo deemee di duu i nua gi daha mo dono moenge i lodo nia ngadau e walu.  
\v 34 Peter ga helekai gi mee, “Aeneas, Jesus Christ gaa hai goe gii hili. Duu i nua, winia do moenge.” Gei Aeneas ga limalima hua, ga du gi nua.  
\v 35 Nia daangada huogodoo ala e noho i Lydda mo Sharon ne mmada gi mee, gei digaula guu huli ang gi Tagi.   
\p
\v 36 Di ahina hagadonu, dono ingoo go Tabitha, i lodo di waahale go Joppa. Dono ingoo i nnelekai Greek la go \tl Dorcas.\tl*\f + \fr 9.36 \ft Tadinga di ingoo Dorcas bolo “Di ee”\f* I nia madagoaa huogodoo mee e haihai nia mee humalia, gei e hagamaamaa digau hagaloale.  
\v 37 Di madagoaa hua deelaa, gei mee guu hai dono magi, guu made. Gei muli dono huaidina ne lawa di gaugau, ga haga moe i lodo di ruum i nua.  
\v 38 Joppa la hagalee mogowaa i Lydda. Digau hagadonu ala i Joppa gu iloo bolo Peter la i lodo o Lydda, ga hagau nadau daane dogolua, e kae di nau dangidangi gi mee boloo, “Dumaalia, doodoo mai laa gi madau baahi.”  
\v 39 Gei Peter ga hagatogomaalia, gaa hana dalia meemaa. I di nadau dau, digaula gaa hai a mee gii gaga gi di ruum i nua. Nia ahina huogodoo ala guu mmade nadau lodo, e mmui haganiga a mee, e tangitangi, ga hagi anga gi Peter nadau gahu mo nadau gahu laa daha ala ne dui go Dorcas i dono madagoaa nogo mouli ai.  
\v 40 Peter ga haga ulu digaula gi daha, ga dogoduli, ga dalodalo, ga huli adu gi tuaidina o maa, ga helekai, “Tabitha, aala aga!” Di ahina ga aala aga, ga gidee ia Peter, gaa noho gi nua.  
\v 41 Peter ga kumi adu di lima o maa, ga haga duu gi nua, nomuli ga gahigahi digau hagadonu aalaa, mono ahina guu mmade nadau lodo, ga helekai gi digaula bolo di ahina la gu mouli.  
\v 42 Di longo deenei guu dele i lodo Joppa hagatau, gei digau dogologowaahee gu hagadonu Tagi.  
\v 43 Peter guu logo ono laangi nogo noho i Joppa, i baahi taane dono ingoo go Simon, tangada moomee hai gili kau.   
\c 10  
\s1 Peter mo Cornelius  
\p
\v 1 Taane i Caesarea dono ingoo go Cornelius, di tagi ni di hagabuulinga dauwa e haga ingoo bolo “Di Hagabuulinga dauwa o Italy.”  
\v 2 Mee mo digau o dono hale huogodoo e hai daumaha ge e hagalaamua a God. Mee e logo ono holongo e hagamaamaa digau o Jew ala e hagaloale, gei mee hagalee noho loo dono hai dalodalo ang gi God.  
\v 3 Muli di oodee holongo di laa e dolu, mee gaa hai dana moe. I lodo dana moe, gei mee gu gidee ia haga madammaa tangada di langi o God, e helekai boloo, “Cornelius!”   
\p
\v 4 Mee ga mmada adu gi tangada di langi deelaa, gu madagu huoloo, ga helekai boloo, “Meenei, goe e hiihai gi di aha?”  
\p Tangada di langi ga helekai, “God gu longono au dalodalo, gu gidee labelaa au wanga dehuia ang gi digau hagaloale, Mee ga hagagila aga au dalodalo.  
\v 5 Malaa dolomeenei, goe hagau ina hunu daane gii hula gi Joppa, e laha mai taane dono ingoo go Simon Peter.  
\v 6 Mee e noho i di hale o taane dono ingoo go Simon, tangada moomee gili kau, e noho hoohoo gi tongotai.”  
\v 7 Malaa, tangada di langi gaa hana, gei Cornelius ga gahigahi mai ana hege dogolua, mo tangada dauwa e dahi dela e nnoo mau e daumaha, tangada i nia daangada hai hegau Cornelius.  
\v 8 Mee ga hagi anga gi digaula nia mee ala ne hai, ga hagau digaula gi Joppa.   
\p
\v 9 Dono daiaa hua, i di nadau hoohoo adu gi Joppa, holongo oodee, gei Peter gaa gaga aga gi tua di hale deelaa belee hai ana dalodalo.  
\v 10 Gei mee gu hiigai huoloo, gei di madagoaa nia meegai ala e haga togomaalia, gei mee gaa hai dana moe.  
\v 11 Mee gu gidee ia di langi gu mahuge. Dahi mee e haneia, e hai gadoo be di tei damana, e hai ono madaaduge e haa, e haga hege ia i nia madaaduge e haa gi henuailala.  
\v 12 I lodo di tei deelaa, nia hagadilinga manu, nia manu dolodolo, mo nia manu mamaangi.  
\v 13 Di lee ga helekai gi mee, “Peter, duu gi nua, daaligidia, geina!”   
\p
\v 14 Peter ga helekai, “Meenei dogu Dagi, au e deemee! Au digi gai nia mee gulugulua ge hagalee madammaa.”   
\p
\v 15 Di lee deelaa ga helekai labelaa, “Goe hudee hai bolo nia mee a God ala gu helekai ai bolo e madammaa le e hagalee madammaa.”  
\v 16 Di mee deenei ne hai haga dolu, ga nomuli gei di mee deenei gaa hudi labelaa gi di langi.   
\p
\v 17 Peter gu hagabaubau huoloo be dehee tadinga di moe deenei dela ne mmada ginai eia. Di madagoaa hua deelaa, nia daane a Cornelius ala ne hagau mai, gu gidee di hale o Simon. Meemaa ga tuu adu gi baahi di bontai,  
\v 18 ga gahigahi mo di heheeu, “Ma taane mai i daha i ginei, dono ingoo go Simon Peter?”   
\p
\v 19 Di madagoaa hua Peter e hagamamaanadu hua igolo tadinga o dana moe, gei di Hagataalunga Dabu ga helekai, “Nia daane dogodolu e halahala goe.  
\v 20 Malaa, hagatogomaalia gii gaga goe gi lala. Goe hudee dagalili i doo hana i muli digaula, idimaa, ma ko Au dela ne hagau mai digaula.”  
\v 21 Gei Peter ga gaga ia gi lala, ga helekai gi nia daane aalaa, “Ko au go taane dela e halahala go goodou. Goodou ne lloomoi eiaha?”   
\p
\v 22 Gei digaula ga helekai, “Tagi dauwa go Cornelius ne hagau mai gimaadou. Mee taane humalia, e hai daumaha ang gi God, gei digau o Jew e hagalaamua a mee huoloo. Malaa, tangada di langi o God ne helekai gi mee bolo gi gahigahia goe gi dono hale, bolo gi hagalongo ia gi au helekai.”  
\v 23 Peter gu benebene nia daane aalaa, digaula gaa kii i baahi o mee i di boo deelaa.  
\p Ga hooaga luada, Peter ga hagatogomaalia, gaa hana i muli digaula, gei hunu gau ala ne hagadonu i Joppa, gaa hula dalia digaula.  
\v 24 Dono daiaa hua, gei digaula gaa dau i Caesarea, di gowaa dela e noho ai a Cornelius, e talitali a Peter ginaadou mo ono gau, mo hunu ginaadou i ono ehoo hagaaloho ala ne gahi mai go mee.  
\v 25 Peter bolo ga ulu adu, gei Cornelius ga hanimoi, ga heetugi gi mee, ga dogoduli i mua o mee.  
\v 26 Peter ga haga duu aga a mee, ga helekai, “Duu gi nua, au tangada hua be goe.”  
\v 27 Gei mee e helehelekai gi Cornelius i dono ulu adu gi lodo di hale, gi di gowaa dela e noho ai digau dogologo.  
\v 28 Mee ga helekai gi digaula, “Goodou e iloo humalia bolo ma hagalee dumaalia gi tangada o Jew gi hagabuni ang gi digau tuadimee. Gei God gu hagi mai gi di au, bolo au gi hudee hai bolo nia daangada le e milimilia be hagalee madammaa.  
\v 29 Deenei dagu mee ne hanimoi iei au, hagalee manawa logo i di godou gahi mai au. Malaa, au e hiihai e heeu adu gi goodou be di maa di aha dela ne hidi ai goodou gaa hai bolo au gi hanimoi?”   
\p
\v 30 Cornelius ga helekai, “Nia laangi e dolu guu too gi daha, i dogu hai dalodalo i dogu hale, holongo di laa e dolu i muli di oodee, gei di madagoaa hua deelaa, taane dela e ulu i nia gahu dingidingia ga duu mai gi ogu mua,  
\v 31 ga helekai, ‘Cornelius, God gu longono Ia au dalodalo, gei Mee hagalee de langahia Ia au wanga dehuia ang gi digau hagaloale.  
\v 32 Goe hagau ina dau dangada gi Joppa, e laha mai taane dono ingoo go Simon Peter, mee e noho i di hale o Simon, taane hai gili kau, dela e noho i tongotai.’  
\v 33 Gei au ga hagalimalima hua, ga hagau adu gi di goe. Ma go do manawa humalia dela ne hanimoi iei goe. Malaa dolomeenei, gimaadou huogodoo guu noho talitali i mua o God, e hagalongo gi nnelekai a Dimaadua ala e dugu adu gi di goe.”   
\s1 Di agoago a Peter  
\p
\v 34 Peter ga daamada ga agoago, “Dolomeenei, gei au gu modongoohia bolo God la hagalee hilihili dangada.\x * \xo 10.34 \xt Deuteronomy 10.17\x*  
\v 35 Mee e manawa tene huoloo gi tangada dela e hagalaamua Ia ge e haihai nia mee ala e donu, hagalee hilihili be mee tangada mai hee.  
\v 36 Goodou gu iloo di Longo Humalia dela ne hagau go God gi digau Israel dela e haga modongoohia di noho o di aumaalia mai baahi o Jesus Christ, dela go Tagi o nia daangada huogodoo.  
\v 37 Goodou gu iloo nia hagadilinga mee haga goboina ala nogo hai i tenua go Israel hagatau, ne daamada i Galilee i muli di agoago a John i di hai o di babdais.  
\v 38 Goodou gu iloo labelaa di hai o Jesus o Nazareth, mo di hai a God dana haga uda gi hongo o Mee di Hagataalunga Dabu mo di mogobuna. Mee guu hana gi nia gowaa huogodoo, e hai nia mee ala e humalia ge e hagamodongoohia gi digau huogodoo ala e noho i lala nia mogobuna o Setan, idimaa, God le e madalia a Mee.  
\v 39 Go gimaadou go digau haga modongoohia nia hagadilinga mee huogodoo a Maa ala ne hai i lodo tenua digau o Jew mo i lodo Jerusalem. Digaula gu daaligi a Mee gii made, guu dogi a Mee gi di loobuu.  
\v 40 Nia laangi e dolu nomuli, God gu haga mouli aga a Mee, gaa hai a Mee gii mmada ginai nia daangada,  
\v 41 hagalee go digau huogodoo ala ne mmada gi Mee. Ma go digau haga modongoohia a God ne hilihili, aanei go gimaadou ala ne madalia a Mee gu miami mo di inu i muli dono mouli aga mai i di made.  
\v 42 Gei mee gu helekai mai gi gimaadou bolo gimaadou gi hagadele ina di Longo Humalia ang gi nia daangada huogodoo, mo di haga modongoohia aga ina bolo ma go Mee dela ne hilihili go God belee hai tangada e gabunga nia daangada ala e mouli mo nia daangada ala guu mmade.  
\v 43 Nia soukohp huogodoo ne helekai i di hai o Jesus, bolo tangada dela ma ga hagadonu a Mee, le e mehede ono huaidu mai i di mogobuna o dono ingoo.”   
\s1 Digau tuadimee e kae di Hagataalunga Dabu  
\p
\v 44 Di madagoaa Peter dela e helehelekai, di Hagataalunga Dabu ga haneia gi hongo digau huogodoo ala e hagalongo gi nia helekai a maa.  
\v 45 Digau hagadonu o Jew ala ne lloomoi madalia a Peter i Joppa, gu goboina e ginaadou huoloo di hai a God dela ne wanga dana Hagataalunga Dabu gi hongo digau tuadimee.  
\v 46 Idimaa, digaula gu longono ginaadou bolo digaula gu daamada gu helehelekai nia hagadilinga helekai henua gee, ge gu haga hagaamu nia mahi aamua o God. Gei Peter ga helekai boloo,  
\v 47 “Nia daangada aanei guu kae di Hagataalunga Dabu, be tadau hai ne kae di maa. Ma tangada i golo e mee di duuli digaula gi de babdais gi nia wai?”  
\v 48 Gei mee ga helekai bolo digaula le e babdais gi di ingoo o Jesus Christ. Gei digaula ga tangi gi mee bolo mee gii noho i nadau baahi nia laangi dulii.   
\c 11  
\s1 Di haga iloo a Peter ang gi di nohongo dabu i Jerusalem  
\p
\v 1 Nia gau agoago hagau mo digau hagadonu ala i lodo Judea hagatau, gu longono bolo digau tuadimee guu kae nia helekai a God.  
\v 2 Di madagoaa Peter ne hana gi Jerusalem, digau hagadonu ala e hiihai bolo digau tuadimee le e hai loo gi sirkumsais, gu hai tamu i mee boloo,  
\v 3 “Goe gu ulu gi lodo di hale digau tuadimee ala digi sirkumsais, gu miami dalia digaula!”  
\v 4 Peter ga agoago haga madammaa gi digaula nia mee ala ne hai mai i taamada:   
\p
\v 5 “Au nogo dalodalo i lodo di waahale i Joppa, gei au ne hai dagu moe. I lodo dagu moe ne hai, au ne mmada gi di mee be di tei damana e daudau i nia madaaduge e haa, e haga hege ia i di langi ga daudau i dogu baahi.  
\v 6 Au gaa mmada hagahumalia gi lodo di tei, gei au gu gidee nia manu gaidala, manu lodo geinga, manu dolodolo, mono manu mamaangi.  
\v 7 Gei au ga hagalongo gi di lee e helekai mai boloo, ‘Peter, duu gi nua, daaligidia gii mmade, geina!’  
\v 8 Gei au ga helekai boloo, ‘Meenei Tagi, au e deemee! Deai dahi mee gulugulua be hagalee madammaa ne ulu gi lodo dogu ngudu ai!’  
\v 9 Di lee deelaa ga helekai labelaa mai i di langi, boloo, ‘Nia mee a God ala guu hai bolo e madammaa, gei goe gi hudee hai bolo ma nia mee e gulugulua.’  
\v 10 Di mee deenei ne hai nia holongo e dolu. Nomuli, gei di maa guu hudi gi nua gi di langi.   
\p
\v 11 “Di madagoaa hua deelaa, nia daane dogodolu ala ne hagau mai gi di au mai Caesarea gaa dau i di hale dela nogo noho iei au.  
\v 12 Gei di Hagataalunga Dabu ga helekai mai gi di au, bolo au gii hana i muli digaula, hudee manawa logo. Gei nia daane hagadonu dogo ono aanei guu hula gimaadou gi Caesarea. Gimaadou huogodoo ga ulu gi lodo di hale o Cornelius.  
\v 13 Gei mee ga hagaahi mai gi gimaadou i dana hai ne mmada gi tangada di langi nogo duu i lodo dono hale, ne helekai boloo, ‘Hagau ina dau dangada gi Joppa gi baahi taane dono ingoo go Simon Peter.  
\v 14 Mee ga agoago adu gi di goe nia helekai huogodoo ala e haga mouli iei goe mo digau doo hale huogodoo.’  
\v 15 Dogu madagoaa ne daamada ne helekai, di Hagataalunga Dabu gu doo ia gi hongo digaula, be di hai dela ne doo ia gi gidaadou i taamada loo.  
\v 16 Malaa, gei au ga langahia nia mee a Tagi nogo helekai ai boloo: ‘John nogo babdais gi nia wai, gei goodou ga babdais gi di Hagataalunga Dabu.’\x * \xo 11.16 \xt Acts 1.5\x*  
\v 17 Malaa, gu modongoohia humalia bolo God ne wanga labelaa gi digau tuadimee di kisakis dela ne gaamai go Mee gi gidaadou i tadau madagoaa ne hagadonu tadau Dagi Jesus Christ. Malaa, au koai dela bolo e mee di dugu a God?!”   
\p
\v 18 I di nadau longono hua nia mee aanei, digaula guu dugu nadau tamu, gu haga hagaamu a God, ga helekai, “God guu wanga gi digau tuadimee di madagoaa humalia gi huli hoou ang gi di mouli!”   
\s1 Di nohongo dabu i Antioch  
\p
\v 19 Malaa, digau ala gu hagadonu gu mamaaheu dagidahi gi nia gowaa ala i golo, mai i tadaaligi dela ne daamada i di madagoaa Stephen ne daaligi gii made. Hunu gau i digaula guu hula gi Phoenicia, Cyprus mo Antioch, e hagadele nnelekai aalaa anga hua gi digau o Jew.\x * \xo 11.19 \xt Acts 8.1-4\x*  
\v 20 Gei hunu gau ala gu hagadonu, nia daane mai Cyprus mo Cyrene, guu hula gi Antioch, gu agoago labelaa ang gi digau tuadimee di Longo Humalia o Tagi go Jesus.  
\v 21 Di mogobuna o Dimaadua ne madalia digaula, gei digau dogologowaahee gu hagadonu, guu huli nadau manawa ang gi Tagi.   
\p
\v 22 Di longo deenei guu dau i di nohongo dabu i Jerusalem, gei digaula ga hagau a Barnabas gi Antioch.  
\v 23 Dono madagoaa ne dau i golo, gei mee gu gidee ia di hai a God ne haga maluagina nia daangada, gei mee gu tenetene huoloo, gu hagi anga hagamahi gi digaula huogodoo bolo digaula gi hagadonu manawa dahi, gei gii donu ang gi Tagi mai i lodo nadau manawa hagatau.  
\v 24 Barnabas taane humalia, e honu i di Hagataalunga Dabu, geia e hagadonu maaloo, malaa, digau dogologowaahee guu huli nadau manawa ang gi Tagi.   
\p
\v 25 Nomuli hua, gei Barnabas gaa hana gi Tarsus belee halahala a Saul.  
\v 26 Dono gidee ia a mee, geia ga laha mai a mee gi Antioch. I lodo di ngadau e dahi, meemaa e heheetugi gi digau di nohongo dabu mo di agoago gi nia daangada dogologowaahee. Di gowaa Antioch dela ne daamada ne gahi digau hagadonu bolo nia “Dama Christ”.   
\p
\v 27 Malaa, nia laangi aalaa, hunu soukohp ne loomoi i Jerusalem, e hula gi Antioch.  
\v 28 Tangada e dahi i digaula, dono ingoo go Agabus, ga du gi nua, gei di Hagataalunga Dabu la gu i lodo o mee e haga modongoohia bolo tau hiigai gu hoohoo gaa hai gi henuailala hagatau. (Malaa, tau hiigai deenei ne hai i di madagoaa Claudius nogo hai di king aamua o Rome.)\x * \xo 11.28 \xt Acts 21.10\x*  
\v 29 Malaa, nia dama agoago ga haga noho di nadau mee bolo tangada nei mo tangada nei i ginaadou e hagau ana mee ala e mee, e hagamaamaa digau ala gu hagadonu i Judea.  
\v 30 Malaa, digaula gu haga gila aga di mee deenei, ga hagau nadau bahihadu ang gi digau mmaadua daumaha o di nohongo dabu, gaa kae go Barnabas mo Saul.   
\c 12  
\s1 Tadaaligi  
\p
\v 1 Deenei di madagoaa di king Herod ne daamada ga dadaaligi hunu daangada o di nohongo dabu.  
\v 2 Mee ne daaligi a James, tuaahina o John gi tulumanu dauwa.  
\v 3 Mee ne gidee ia bolo digau o Jew e tenetene gi di hai deenei, gei mee gaa kumi labelaa a Peter. Di mee deenei ne hai i di madagoaa Tagamiami o di Palaawaa Digi Hagatanga.  
\v 4 Muli dana kumi a Peter, gei mee gaa hudu a mee gi lodo di hale galabudi, e hagaloohi go nia hagabuulinga dauwa e haa, dau dogo haa. Herod e hiihai e wanga a Peter gi di gowaa hai gabunga i mua nia daangada dogologo, i muli Tagamiami Pasoobaa.\x * \xo 12.4 \xt Exodus 12.1-27\x*  
\v 5 Malaa, Peter e noho i lodo di hale galabudi, gei digau di nohongo dabu e dalodalo hagamahi i mee ang gi God.   
\s1 Peter e mehede mai gi daha mo di hale galabudi  
\p
\v 6 Di boo i mua di laangi Herod dela belee laha mai a Peter gi mua nia daangada, Peter nogo kii i mehanga nia daane hagaloohi dogolua, e lawalawa gi nia daula baalanga e lua, gei nia daane hagaloohi e madamada humalia i di ngudu di bontai di hale galabudi.  
\v 7 Di madagoaa hua deelaa, tangada di langi o Dimaadua e duu i golo, gei di maalama ga ina i lodo di hale galabudi deelaa. Tangada di langi deelaa gaa kumi di bakau o Peter, ga hangahanga a mee, ga helekai, “Hagalimalima! Duu i nua!” Di madagoaa hua deelaa, nia daula baalanga la gu maahede gi daha mo nia lima o maa.  
\v 8 Tangada di langi ga helekai, “Nnoodia doo duu gii mau, ulu o suudi labelaa.” Gei Peter gaa hai gii hai be nnelekai tangada di langi ne helekai ai. Gei tangada di langi ga helekai, “Ulu ina do gahu laa daha, daudalia mai au.”  
\v 9 Peter ga daudali a mee gi malaelae, gei digi modongoohia loo bolo ma tangada di langi dela e hai nia mee aanei, mee ne maanadu hua bolo ma di moe.  
\v 10 Meemaa ga diiagi tahi buini hagaloohi, ga nomuli ga diiagi di lua buini hagaloohi, ga nomuli meemaa gaa dau adu gi di ngudu di bontai baalanga dela e huudonu gi di waahale, gei di bontai deelaa ga mahuge hua i deia ang gi meemaa. Meemaa ga ulu gi daha, ga taele i hongo di ala, gei di madagoaa hua deelaa, tangada di langi gaa ngala gi daha mo Peter.   
\p
\v 11 Malaa, Peter la gu modongoohia nia mee ala ne hai ang gi deia, gei mee ga helekai boloo, “Au gu modongoohia bolo ma e donu hua go nia mee aanei. Dimaadua ne hagau mai dana dangada di langi, gu hagamehede au gi daha mo nia mogobuna o Herod, mo nia mee huogodoo digau o Jew ala e kana belee hai mai gi di au.”   
\p
\v 12 Dono modongoohia hua nia mee aanei, gei mee gaa hana gi di hale o Mary, tinana o John Mark. Nia daangada dogologowaahee ne dagabuli gi golo e hai nadau dalodalo.  
\v 13 Peter ga dugidugi di bontai dela i malaelae, gei tama ahina dela e ngalua i golo, dono ingoo go Rhoda, ga hanadu belee huge di bontai.  
\v 14 Tama ahina deelaa gu modongoohia ia di lee o Peter, gu tenetene huoloo, digi huge ina di bontai, guu lele labelaa gi muli gi lodo di hale, ga hagi anga gi digau ala i lodo di hale bolo Peter la i malaelae.  
\v 15 Digaula ga helekai gi tama ahina deelaa boloo, “Goe e laba!”  
\p Gei mee e maaloo adu hua gi digaula boloo, “E donu!”  
\p Gei digaula ga helekai gi mee, “Holongo mee go dana dangada di langi.”   
\p
\v 16 Peter e dugidugi hua igolo di bontai, gei digaula gaa huge di bontai. Di nadau gidee hua e ginaadou a Peter, digaula gu goboina huoloo.  
\v 17 Peter ga boliboli dono ngudu bolo gi haga kila, gei mee ga haga modongoohia gi digaula di hai o Dimaadua dela ne dagi mai ia gi daha mo di hale galabudi. Gei mee ga helekai gi digaula boloo, “Goodou hagi anga ina di hai deenei gi James mo tadau duaahina ala i golo.” Gei mee ga hagatanga, gaa hana gi tuai gowaa.   
\p
\v 18 Di mee guu aa, digau hagaloohi gu gologolo huoloo be di maa di aha dela ne hai gi Peter.  
\v 19 Herod gaa hai bolo digaula gi halahala ina a mee, gei digaula e deemee di gidee a mee. Herod gaa hai ana heeu gi digau hagaloohi aalaa, gaa hai bolo digaula e dadaaligi gi mmademmade. Muli nia mee aanei, gei Herod ga hagatanga gaa hana gi daha mo Judea, gaa hana gi Caesarea, gaa noho i golo.   
\s1 Di made o Herod  
\p
\v 20 Herod gu hagawelewele huoloo gi digau Tyre mo Sidon, malaa, digaula guu hai di nadau buini, gaa hula belee heetugi gi Herod. Matagidagi, digaula ne tangi ang gi Blastus dela e dagi di hale o di king, bolo mee e hana madalia ginaadou. Digaula gaa hula gi baahi o Herod, ga tangi gi mee i di noho i di aumaalia, idimaa, nadau meegai le e gaamai i di gowaa di king.   
\p
\v 21 I lodo di laangi digaula dela ne hagatogomaalia, Herod gu ulu ono goloo king, gaa noho i hongo dono lohongo king, gaa hai ana agoago gi nia daangada.  
\v 22 Digaula ga wwolo loo gi nua boloo, “Ma hagalee tangada dela e helekai, ma di god hua!”  
\v 23 Di madagoaa hua deelaa, tangada di langi o Dimaadua ga haga hinga Herod gi lala, idimaa, mee hagalee hagalaamua a God. Mee guu gai go nia ila, guu made.   
\p
\v 24 Gei nia helekai a God gu baalahu, guu kila humalia.  
\v 25 Barnabas mo Saul ne haga lawa nau hegau, ga hagatanga i Jerusalem, ginaadou mo John Mark.   
\c 13  
\s1 Barnabas mo Saul gu hilihili belee hagau  
\p
\v 1 I lodo di nohongo dabu Antioch iai nia soukohp mono gau agoago, ala go Barnabas, Simeon (dela e haga ingoo bolo Luuli), Lucius (mai Cyrene), Manaen (dela ne tomo aga i baahi di gobinaa go Herod), mo Saul.  
\v 2 Di nadau madagoaa nogo hai hegau gi Dimaadua mo di hagaonge, di Hagataalunga Dabu ga helekai gi digaula, “Goodou duguina mai Barnabas mo Saul, e hai agu hegau ala ne haga gahi ginai meemaa bolo gi heia.”   
\p
\v 3 Digaula ga hagaonge ge e dalodalo, gaa dugu nadau lima gi hongo meemaa, ga hagau meemaa.   
\s1 I lodo Cyprus  
\p
\v 4 Di Hagataalunga Dabu ne hagau Barnabas mo Saul gi Seleucia, nomuli gaa dele di boodi gi tenua go Cyprus.  
\v 5 I di nau dau i di waahale Salamis, meemaa ga agoago nia helekai a God i lodo nia synagogee. John Mark e madalia meemaa e hagamaamaa meemaa.   
\p
\v 6 Digaula ga lloo adu laa lodo tenua deelaa gi Paphos, ga heetugi gi tangada hai mogobuna, dono ingoo go Bar-Jesus, tangada o Jew e helehelekai bolo ia di soukohp.  
\v 7 Taane deenei e hai bolo ia di hoo hagaaloho ni Sergius Paulus, di gobinaa o tenua deelaa, mee taane kabemee huoloo. Di gobinaa ga gahi mai Barnabas mo Saul gi ono mua, idimaa, mee e hiihai bolo ia e hagalongo gi nnelekai a God.  
\v 8 Tangada hai mee hagagoboina go Elymas (dela di ingoo o Bar-Jesus i nnelekai Greek) ga hai baahi gi meemaa, e hagamada di gobinaa gii huli gi daha mo di hagadonu.  
\v 9 Gei Saul dela e haga ingoo labelaa bolo Paul, guu honu i di Hagataalunga Dabu, gaa mmada haga huudonu gi tangada hai mee hagagoboina,  
\v 10 ga helekai, “Goe tama daane ni Setan! Goe lago di hagadaumee o nia mee huogodoo ala e humalia. Goe e honu i nia hagadilinga kai tilikai huaidu huogodoo, gei goe e hagamahi huoloo belee huli di tonu o Dimaadua gii hai nia kai tilikai i nia madagoaa huogodoo!  
\v 11 Di lima o Dimaadua la ga hagaduadua goe dolomeenei, gei goe ga dee gida, ga deemee di gidee di maalama o di laangi i lodo tama madagoaa bodobodo.”  
\p Di madagoaa hua deelaa, Elymas gu dee gida, gei e heehee hagamahi, e halahala dana dangada belee dagi ia i dono lima.  
\v 12 Di gobinaa gu hagadonu i dono gidee ia di mee dela ne hai, i mee gu goboina huoloo gi nia agoago i di hai o Tagi.   
\s1 I lodo Antioch dela i lodo tenua go Pisidia  
\p
\v 13 Paul mo ono ehoo ne dele di boodi mai i Paphos, gaa dau i Perga, di waahale damana i lodo tenua go Pamphylia, gei John Mark ga hagatanga i nau baahi, gaa hana gi muli gi Jerusalem.  
\v 14 Gei meemaa ga hagatanga i Perga, gaa hula gi Antioch i lodo tenua go Pisidia. Gei i lodo di Laangi Sabad, meemaa gaa hula gi lodo synagogee, gaa noho gi lala.  
\v 15 I muli hua di dau Nnaganoho Moses mo nia Beebaa o nia Soukohp, digau aamua o synagogee ga helekai gi meemaa, “Madau ihoo hagaaloho, gimaadou e hiihai bolo goolua gi helekai gi nia daangada aanei, be di maa di agoago i golo e mee di gulu haga maaloo aga digaula.”  
\v 16 Paul ga du gi nua, ga aau ono lima gi digaula, ga helekai,  
\p “Nia daane o Israel, mo digau tuadimee huogodoo ala e daumaha ang gi God, hagalongo mai gi di au:  
\v 17 Di God o digau Israel gu hilihili aga tadau maadua mmaadua, ge gu haga dogologowaahee i di madagoaa digaula nogo noho be digau mai i daha i Egypt. Nomuli, gei God ga laha mai digaula i ono mahi mogobuna gi daha mo Egypt.\x * \xo 13.17 \xt Exodus 1.7; 12.51\x*  
\v 18 Nia ngadau e madahaa, gei Mee nogo benebene hagahumalia digaula i lodo di anggowaa,\x * \xo 13.18 \xt Numbers 14.34; Deuteronomy 1.31\x*  
\v 19 gei Mee gu hagahuaidu nia guongo llauehe e hidu i lodo tenua go Canaan, ge guu hai ana daangada gi hai mee gi nia guongo digaula.\x * \xo 13.19 \xt Deuteronomy 7.1; Joshua 14.1\x*  
\v 20 Nia mee huogodoo aanei, holongo ne hai i lodo nia ngadau e haa lau madalima.  
\p “I muli di mee deenei, gei Mee gaa dugu ang gi digaula hunu gau hai gabunga, gaa dae loo gi di madagoaa soukohp Samuel.\x * \xo 13.20 \xt Gabunga 2.16; 1-Samuel 3.20\x*  
\v 21 Gei digaula e hiihai belee hai di nadau king. God guu wanga a Saul gi digaula, tama daane a Kish, mai i di madawaawa o Benjamin, guu hai di nadau king i nia ngadau e madahaa.\x * \xo 13.21 \xt 1-Samuel 8.5; 10.21\x*  
\v 22 I muli hua di daa gi daha a Saul, gei God ga haga gila aga a David di nadau king. Deenei laa di mee a God ne helekai ai i mee: ‘Au gu gidee bolo David tama daane a Jesse, la go tagadilinga daane dela e hiihai ginai Au, taane dela e hai nia mee huogodoo ala e hiihai ginai Au.’\x * \xo 13.22 \xt 1-Samuel 13.14; 16.12; Pisalem 89.20\x*  
\v 23 Jesus tangada di madawaawa o David, ne haga gila aga go God belee hai Tangada Hagamouli digau Israel, be dana hagababa dela ne hai.  
\v 24 I mua Jesus ne daamada ana hegau, John gu agoago gi nia daangada o Israel huogodoo, bolo digaula gi lloomoi gi daha mo nadau huaidu, gi babdais.\x * \xo 13.24 \xt Mark 1.4; Luke 3.3\x*  
\v 25 Di madagoaa John ne hoohoo ga haga lawa ana hegau, mee ga helekai gi nia daangada boloo, ‘Goodou e hagabau bolo au koai? Ma hagalee ko au dela e talitali go goodou. Hagalongo! Mee e hanimoi i ogu muli, gei au la hagalee tau loo bolo e daa gi daha nia suudi o Maa!’\x * \xo 13.25 \xt Matthew 3.11; Mark 1.7; Luke 3.16; John 1.20,27\x*   
\p
\v 26 “Ogu ihoo digau Israel, di madawaawa o Abraham, mo goodou digau tuadimee ala e daumaha ang gi God: aalaa go gidaadou ne gaamai ginai di longo hagamouli deenei!  
\v 27 Idimaa, nia daangada ala e noho i Jerusalem mo nadau dagi digi modongoohia ginaadou bolo Mee go Tangada Hagamouli, gei digi modongoohia labelaa nia helekai nia soukohp ala e daudau i nia Laangi Sabad huogodoo, gei digaula gu hagahonu nnelekai nia soukohp i di nadau hagi aga a Jesus.  
\v 28 Ma e aha maa digaula nadau hadinga ai bolo e daaligi a Mee gii made, gei digaula ne helekai gi Pilate, bolo Mee e daaligi gii made.\x * \xo 13.28 \xt Matthew 27.22-23; Mark 15.13-14; Luke 23.21-23; John 19.15\x*  
\v 29 I muli hua nadau hegau huogodoo ala ne hai gi Mee, ala guu lawa di haga modongoohia mai i lodo di Beebaa Dabu, digaula ga dugu ia a Mee gi daha mo di loobuu, gaa dugu gi lodo taalunga.\x * \xo 13.29 \xt Matthew 27.57-61; Mark 15.42-47; Luke 23.50-56; John 19.38-42\x*  
\v 30 Gei God gu haga mouli aga a Mee.  
\v 31 Nia laangi e logo gei Mee ne haga gidagida e Ia gi digau ala ne lloomoi madalia a Mee mai Galilee gi Jerusalem, aanei go digau ala e haga modomodongoohia a Mee ang gi digau Israel dolomeenei.\x * \xo 13.31 \xt Acts 1.3\x*  
\v 32 Gei aanei gimaua ala e gowadu gi goodou di Longo Humalia deenei: Di mee dela ne hagababa go God gi tadau maadua mmaadua bolo e hai,  
\v 33 la gu hai mai gi gidaadou, ala go nia hagadili digaula, mai i dana haga mouli aga a Jesus, be di mee dela guu lawa i di hihi i lodo Pisalem di mada e lua,  
\q1 ‘Goe go dagu Dama daane,  
\q1 dangi nei gei Au guu hai Tamana ni oou.’\x * \xo 13.33 \xt Pisalem 2.7\x*   
\m
\v 34 “Deenei di mee a God dela ne helekai ai i dana haga mouli aga a Mee mai i di made, bolo tuaidina o Maa la ga hagalee bala i lodo taalunga:\x * \xo 13.34 \xt Isaiah 55.3 \x*  
\q1 ‘Au ga gowadu gi di goe nia hagahumalia dabu ge donu  
\q1 ala ne hagababa ko Au gi David.’   
\m
\v 35 “Gii hai be dana hai dela ne helekai ai i tuai gowaa:  
\q1 ‘Goe ga hagalee dumaalia gi dau dangada hai hegau dabu  
\q1 gi mooho i lodo taalunga.’\x * \xo 13.35 \xt Pisalem 16.10\x*   
\m
\v 36 “David, i lodo dono madagoaa, la nogo hai hegau gi nia haganoho a God, gei mee guu made, guu danu i baahi ono maadua mmaadua, gei dono huaidina la guu bala i lodo taalunga.  
\v 37 Malaa di mee deenei la digi heia gi Tangada dela ne haga mouli aga go God mai i di made.   
\p
\v 38-39 “Ogu ihoo hagaaloho digau Israel, au bolo goodou huogodoo gi iloo donu bolo ma go Jesus dela ne hidi ai di agoago o di wwede o nia huaidu dela e agoago ai gimaadou adu gi goodou. Goodou gi iloo bolo tangada ma ga hagadonu a Mee, geia gu mehede mai gi daha mo ono huaidu huogodoo. Nnaganoho Moses le e deemee di haga maahede goodou gi daha mo nia huaidu.  
\v 40 Goodou gii pula i goodou gi de gila aga hua i godou baahi nia helekai nia soukohp ala e hai boloo:   
\q1
\v 41 ‘Mmada, goodou ala e haganneennee!  
\q1 Goodou gi hagamaanadu ge gii mmade,  
\q1 idimaa agu mee ala gaa hai ko Au dangi nei,  
\q1 la go nia mee ala hagalee hagadonu go goodou,  
\q1 ma e aha maa tangada ga hagamodongoohia nia maa  
\q1 adu gi goodou!’”\x * \xo 13.41 \xt Habakkuk 1.5 \x*   
\b  
\p
\v 42 Di hagatanga a Paul mo Barnabas mai synagogee, gei nia daangada ga helekai gi meemaa bolo gi loomoi labelaa i di Laangi Sabad dela i golo, e agoago gi ginaadou labelaa gi nonua, i nia mee ala i golo.  
\v 43 I muli hua nia daangada ne hula gi daha mo synagogee, Paul mo Barnabas gu daudali go digau o Jew dogologo mo digau tuadimee dogologo ala ne hagadonu gaa huli ga daumaha gi taumaha digau o Jew. Meemaa ga helekai gi digaula, gu haga maaloo digaula bolo ginaadou gi mouli hua i lodo tumaalia dehuia a God.   
\p
\v 44 Di Laangi Sabad nomuli, nia daangada dogologowaahee hoohoo digau huogodoo di waahale gu lloomoi belee hagalongo gi nnelekai a Dimaadua.  
\v 45 Di madagoaa digau o Jew ne gidee ginaadou digau dogologowaahee, digaula gu de hiihai huoloo, gu dubua. Digaula ga hai baahi ang gi nia helekai a Paul ge e haga balumee a mee.  
\v 46 Gei Paul mo Barnabas ga helekai manawa maaloo ang gi digaula boloo, “Koia e humalia di gowadu i mua nnelekai a God gi goodou. Gei di maa goodou ala e de hiihai gi di mouli dee odi, gei gimaua ga diiagi goodou, gaa hula gi digau tuadimee.  
\v 47 Deenei taganoho a God dela ne gaamai gi gimaua,  
\q1 ‘Au ne hilihili aga goe  
\q1 belee hai di maalama ang gi digau tuadimee  
\q1 bolo gii mee ai di haga mouli digau huogodoo ala i henuailala.’”\x * \xo 13.47 \xt Isaiah 42.6; 49.6\x*   
\m
\v 48 Di nadau longono hua nia mee aanei, gei digau tuadimee gu tenetene, gei gu hagaamu nia helekai a Dimaadua. Digau ala ne hilihili ang gi di mouli dee odi, la gu hagadonu.   
\p
\v 49 Nia helekai a Dimaadua la guu dele gi nia madagowaa huogodoo i lodo tenua deelaa.  
\v 50 Malaa digau o Jew la gu haga hinihini nia dagi di waahale deelaa, mo nia ahina tuadimee aamua ala e daumaha ang gi God, ga hagahuaidu Paul mo Barnabas, ga hagabagi meemaa gi daha mo di nadau guongo.  
\v 51 Nia daangada agoago hagau dogolua aalaa ga duidui nia dogolia o nau wae, e hai baahi ang gi digaula, ga lloo adu gi Iconium.\x * \xo 13.51 \xt Matthew 10.14; Mark 6.11; Luke 9.5; 10.11\x*  
\v 52 Gei digau hagadonu ala i Antioch guu honu i di tenetene mo di Hagataalunga Dabu.   
\c 14  
\s1 I lodo Iconium  
\p
\v 1 Di hai la hua beenei dela ne hai i Iconium: Paul mo Barnabas ne hula gi di synagogee, ga agoago labelaa go nau agoago nogo hai, gei digau dogologo o Jew mo digau tuadimee gu hagadonu.  
\v 2 Gei digau o Jew ala hagalee hagadonu, la gu haga hinihini digau tuadimee, gaa hai digaula gi hai baahi ang gi digau ala gu hagadonu  
\v 3 Paul mo Barnabas gaa noho i golo i di madagoaa waalooloo, e agoago maaloo i di hai o Tagi, dela ne haga gila aga nnelekai o dono dumaalia dehuia mai dana hai meemaa gii mee di hai nau mogobuna hagagoboina.  
\v 4 Nia daangada o di guongo deelaa la gu wwae lua: hunu gau gu madalia digau o Jew, gei hunu gau gu madalia digau agoago hagau.   
\p
\v 5 Gei hunu gau tuadimee mono gau o Jew, ngaadahi mo nadau dagi, gu hagababa bolo e hagahuaidu digau agoago hagau, ga dilidili meemaa.  
\v 6 Digau agoago hagau ga iloo di mee deenei, gaa llele gi daha gi nia waahale o Lystra mo Derbe ala i lodo tenua Lycaonia, mo gi nia gowaa ala e hoohoo gi tenua deelaa.  
\v 7 Meemaa ga agoago, e hagadele di Longo Humalia i golo.   
\s1 I lodo Lystra mo Derbe  
\p
\v 8 Taane i lodo Lystra e mmade ono wae mai i dono haanau, e deemee di heehee.  
\v 9 Mee e noho i golo, e hagalongo gi nia agoago a Paul. Gei Paul gu gidee bolo mee dono hagadonu i golo, e mee hua di hagahili, gei mee gaa mmada haga huudonu gi mee,  
\v 10 ga helekai gi nua, “Du gi nua hagahuudonu gi hongo oo wae!” Gei taane deelaa gaa hobo gi nua, ga daamada ga heehee.   
\p
\v 11 Di madagoaa hua digau dogologowaahee ne gidee ginaadou di mee a Paul dela ne hai, digaula ga daamada ga wwolowwolo gi nua i nadau helekai donu o Lycaonia boloo, “Nia god la guu hai be nia daangada, gu lloo ia gi tadau baahi!”  
\v 12 Digaula gaa wanga di ingoo o Barnabas go Zeus, gei di ingoo o Paul go Hermes, idimaa, ma go mee dela e dagi di helehelekai.  
\v 13 Tangada hai mee dabu o di god Zeus, dono hale hai daumaha e duu i taalinga gi daha di waahale, gu gaamai ana kau daane, mono akai gi di ngudu di bontai, idimaa, mee mo digau dogologo aalaa e hiihai bolo e hai nadau tigidaumaha ang gi digau agoago hagau aalaa.   
\p
\v 14 Di madagoaa Paul mo Barnabas ne iloo ginaua nia mee digaula ala belee hai ang gi ginaua, meemaa ga hahaahi nau gahu, gaa llele gi lodo digau dogologo aalaa, ga wwolowwolo boloo,  
\v 15 “Nia daane nei, goodou e aha ala e hai nia mee aanei? Gimaua nia daangada hua be goodou! Gimaua ne lloomoi gi kinei belee hagadele di Longo Humalia bolo gii huli goodou gi daha mo nia mee balumee aanei, gei gii huli goodou gi di God Mouli dela ne hai di langi mo henuailala, di moana, mono hagahonu huogodoo.\x * \xo 14.15 \xt Exodus 20.11; Pisalem 146.6\x*  
\v 16 I mua, gei Mee gu dumaalia ang gi nia daangada huogodoo gii hai nadau manawa ala e hiihai ginai,  
\v 17 gei nia madagoaa huogodoo, Mee ne haga modongoohia aga Ia i ana haihai humalia ala nogo hai. Mee ne dugu adu gi goodou di uwa mai di langi, mo di madagoaa humalia dela e huwa nia huwa laagau. Mee gu gowadu gi goodou nia meegai mo di haga honu godou manawa i di tenetene.”  
\v 18 Digau agoago hagau la guu hai nau helekai beenei, gei meemaa e haingadaa di dugu nia daangada gi dee hai nadau tigidaumaha ang gi ginaua.   
\p
\v 19 Hunu gau o Jew ne lloomoi i Antioch i lodo tenua go Pisidia, mo mai i Iconium. Digaula guu hai digau dogologo aalaa gi hai baahi gi meemaa ga dilidili a Paul, gaa dada mai a mee gi daha mo di waahale. Digaula guu hai bolo mee guu made.  
\v 20 Di madagoaa digau hagadonu ne dagabuli mai, ga haganiga a mee gi lodo, gei mee ga duu aga, gaa hana gi lodo di waahale. Dono daiaa gei mee mo Barnabas gaa hula gi Derbe.   
\s1 Di hula gi muli gi Antioch i lodo tenua go Syria  
\p
\v 21 Paul mo Barnabas ne hagadele di Longo Humalia i lodo Derbe. Dogologowaahee gu hagadonu, gei meemaa gaa hula labelaa gi muli gi Lystra, adu gi Iconium, mo adu gi Antioch i lodo tenua go Pisidia.  
\v 22 Meemaa ga hagamaaloo aga digau ala ne hagadonu, ga helekai maaloo ang gi digaula bolo gi manawa dahi hua beelaa i nadau hagadonu. Meemaa ga helekai, “Gidaadou e lloo adu i lodo nia haingadaa e logo, gi ulu gidaadou gi lodo Teenua King o God.”  
\v 23 I lodo nia nohongo dabu huogodoo, meemaa guu dongo nau gau mmaadua daumaha. Mai talodalo mo di hagaonge, meemaa gu hagadabu digaula gi Dimaadua dela ne hagadagadagagee ginai digaula.   
\p
\v 24 I muli hua di nau ulu gi lodo tenua go Pisidia, meemaa guu dau i tenua go Pamphylia.  
\v 25 Meemaa ga agoago i Perga, gaa lawa, gaa hula gi Attalia,  
\v 26 ga hagatanga mai i golo, gaa dele labelaa gi muli gi Antioch, di gowaa dela ne haga dabu iei meemaa gi tumaalia dehuia o God, i di gili nau moomee ala guu lawa di hai gu dogomaalia.   
\p
\v 27 I di dau meemaa i Antioch, gei meemaa ga haga dagabuli mai nia daangada huogodoo gi di gowaa e dahi, ga helekai gi digaula i nia mee a God ala ne haga kila aga i nau baahi, mo dana hai ne huge di bontai ang gi digau tuadimee gi hagadonu.  
\v 28 Gei meemaa guu noho waalooloo i baahi nia dama agoago i golo.   
\c 15  
\s1 Tagabuli i Jerusalem  
\p
\v 1 Hunu daane ne lloomoi i Judea gi Antioch, ga daamada ga agoago ang gi digau ala gu hagadonu boloo, “Goodou e deemee di haga mouli, maa goodou digi sirkumsais be di hai o taganoho a Moses.”\x * \xo 15.1 \xt Leviticus 12.3\x*  
\v 2 Paul mo Barnabas ga maaloo dangihi di lagamaaloo gi digaula i di mee deenei, ga hidi mai ai digaula gaa hai bolo Paul mo Barnabas mo hunu gau mai Antioch e hula gi Jerusalem, e heetugi gi digau agoago hagau mono gau mmaadua daumaha i di mee deenei.   
\p
\v 3 Muli di hagau digaula go di nohongo dabu deelaa, digaula ga lloo adu laa lodo Phoenicia mo Samaria, ga hagadele di hai o digau tuadimee ala guu huli gi God. Di longo deenei dela ne hidi mai ai digau huogodoo ala gu hagadonu, gu tenetene huoloo.  
\v 4 Nadau dau adu gi Jerusalem, digaula ga benebene go digau o di nohongo dabu deelaa, digau agoago hagau, mo digau mmaadua daumaha. Digaula gaa kai nia mee huogodoo a God ala ne hai i nadau baahi.  
\v 5 Gei hunu gau hagadonu, ala nia daangada di buini Pharisee, gaa tuu gi nua, ga helekai, “Digau tuadimee e hai loo gi sirkumsais, ge e hai loo gi daudali Nnaganoho Moses.”   
\p
\v 6 Digau agoago hagau mo digau mmaadua daumaha ga dagabuli mai belee leelee i di heeu deenei.  
\v 7 Muli hua di nadau helehelekai haga donudonu waalooloo, gei Peter ga du gi nua, ga helekai, “Ogu duaahina, goodou e iloo bolo i mua loo God guu hili au mai i godou lodo, belee hagadele di Longo Humalia ang gi digau tuadimee, bolo gi longono digaula gi hagadonu.\x * \xo 15.7 \xt Acts 10.1-43\x*  
\v 8 God dela e iloo nia manawa o nia daangada huogodoo, ge Ia gu haga modongoohia bolo digau tuadimee e mee labelaa di hagadonu i dana dugu ang gi ginaadou di Hagataalunga Dabu, be dana hai dela ne dugu mai gi gidaadou.\x * \xo 15.8 \xt Acts 2.4; 10.44\x*  
\v 9 Mee e hai bolo deai di mee e hai gee i mehanga digaula mo gidaadou ai. Mee gu dumaalia ang gi digaula i nadau huaidu, idimaa, digaula ne hagadonu.  
\v 10 Malaa goodou e aha ala e haga mada a God dolomeenei, i di godou haga uda di mee daamaha gi hongo digau ala gu hagadonu, nia mee ala ne deemee di aamo go tadau maadua mmaadua be go gidaadou?  
\v 11 Gei deeai! Gidaadou e hagadonu ge e mouli mai i tumaalia dehuia o Tagi go Jesus, gadoo be digau tuadimee.”   
\p
\v 12 Digau dogologo aalaa la guu noho dee muu i di nadau hagalongo gi Barnabas mo Paul ala e helehelekai nia mogobuna haga goboina huogodoo a God ne hai mai baahi meemaa i baahi digau tuadimee.  
\v 13 Di madagoaa meemaa ne lawa nau helekai, gei James ga helekai aga, “Ogu duaahina nei! Hagalongo mai gi di au!  
\v 14 Simon nogo lawa hua di haga modongoohia di hai a God dela ne daamada ne benebene digau tuadimee, mai dana kae hunu ginaadou e hai ana daangada.  
\v 15 Nia helekai nia soukohp la koia guu donu huoloo gi di mee deenei, be nia helekai di Beebaa Dabu, e helekai boloo,   
\q1
\v 16 ‘Di Maadua e helekai,  
\q1 I muli nia mee aanei, gei Au ga hanimoi labelaa,  
\q1 ga haga duu aga labelaa teenua king o David.  
\q1 Au ga haga duu aga labelaa nia mee ala ne mooho  
\q1 gi nadau lohongo.\x * \xo 15.16 \xt Amos 9.11-12 \x*   
\q1
\v 17 Gei nia daangada huogodoo ga lloomoi gi di Au,  
\q1 mo digau tuadimee huogodoo ala guu gahi ko Au  
\q1 bolo nia dama ni aagu.   
\q1
\v 18 Deenei di mee Dimaadua ne helekai ai,  
\q1 dela ne haga modongoohia aga i mua loo.’”   
\m
\v 19 James ga duudagi adu, ga helekai, “Deenei dagu hagamaanadu, bolo gidaadou e hagalee hagaduadua digau tuadimee ala guu huli gi God.   
\p
\v 20 “Malaa, gidaadou belee hihi tadau lede gi digaula gi hudee geina nia meegai ala gu hagamilimilia go nia balu god, gi hagaligaliga i daha mo di mouli hai be di manu, gi hudee geina nia goneiga be inu nia dodo o nia manu ala ne lauwa hua i ginaadou.\x * \xo 15.20 \xt Exodus 34.15-17; Leviticus 17.10-16; 18.6-23\x*  
\v 21 Idimaa, Nnaganoho Moses gu longono mai loo i mua i lodo nia synagogee i nia Laangi Sabad huogodoo gei ana helekai guu dele i lodo nia waahale huogodoo.”   
\s1 Di lede ang gi digau tuadimee ala ne hagadonu  
\p
\v 22 Digau agoago hagau mo digau mmaadua daumaha, ngaadahi mo digau huogodoo di nohongo dabu, gu hagamaanadu bolo e hilihili hunu daane i nadau lodo e hagau gi Antioch, dalia a Paul mo Barnabas. Digaula ne hilihili nia daane dogolua ala koia e hagalabagau huoloo i baahi digau ala ne hagadonu, go Judas dela e haga ingoo bolo Barsabbas, mo Silas.  
\v 23 Gei digaula gaa wanga di lede deenei gi meemaa gi kae ina:  
\mi “Gimaadou digau agoago hagau mo digau mmaadua daumaha ala go godou duaahina, gimaadou e hagau adu di madau hagaaloho adu gi goodou, madau duaahina huogodoo ala go digau tuadimee ala e noho i Antioch, Syria mo Cilicia.  
\v 24 Gimaadou gu longono bolo hunu gau mai madau baahi ne lloo adu ga haga deaadee ge e haga hinihini goodou mai i nadau helehelekai. Gei e donu, digaula digi kae nadau helekai mai madau baahi.  
\v 25 Gei dolomeenei, gimaadou huogodoo gu heetugi, guu donu ngaadahi bolo gimaadou e hilihili madau daangada dogolua kae hegau, ga hagau adu gi goodou. Meemaa ga lloo adu dalia tadau ihoo hagaaloho go Barnabas mo Paul,  
\v 26 ala gu dee hagahuodia nau mouli i lodo nnegau tadau Tagi go Jesus Christ.  
\v 27 Gimaadou e hagau adu a Judas mo Silas gii bida hagi adu madau mee ala ne hihi adu gi goodou.  
\v 28 Di Hagataalunga Dabu mo gimaadou guu donu ngaadahi bolo gimaadou hagalee haga daamaha goodou gi dahi mee i daha mo nia haganoho aanei, ala e tau anga:  
\v 29 Hudee geina nia meegai ala gu tigidaumaha ang gi nia balu god, hudee inu nia dodo, hudee geina nia manu ala ne lauwa, gei goodou gi haga ligaliga i daha i di mouli hai be di manu. Goodou gaa gila humalia maa goodou ga haga gila aga nia mee aanei. Di laangi humalia adu gi goodou.”   
\b  
\p
\v 30 Digau kae hegau aanei ga hagau gi Antioch, gaa dau i golo, ga haga dagabuli digau huogodoo ala ne hagadonu, gaa wanga gi digaula di lede deelaa.  
\v 31 Di madagoaa nia daangada ne longono di lede deelaa, digaula gu tenetene huoloo gi nia helekai hagamaaloo aga.  
\v 32 Judas mo Silas, meemaa la nia soukohp dogolua, ga helehelekai gi digau ala ne hagadonu i di madagoaa waalooloo, e hagamahi ge e hagamaaloo aga digaula.  
\v 33 I muli di nau noho haga dulii i di gowaa deelaa, gei digau hagadonu aalaa ga hagau meemaa i lodo di aumaalia gii hula gi muli gi digau ala ne hagau mai meemaa.  
\v 34 [Gei Silas gu hagamaanadu bolo ia e noho hua igolo.]   
\p
\v 35 Paul mo Barnabas guu noho haga dulii i Antioch, ngaadahi mo digau hagadonu dogologo ala e agoago mo di hagadele nia helekai a Dimaadua.   
\s1 Paul mo Barnabas guu hula dagidahi  
\p
\v 36 Di madagoaa nomuli, Paul ga helekai gi Barnabas, “Gidaua gaa hula gi muli e heetugi gi digau ala gu hagadonu, ala i lodo nia waahale huogodoo ala ne agoago ginai nia helekai Dimaadua, gi gidee gidaua be digaula guu hai behee.”  
\v 37 Barnabas e hiihai bolo John Mark e hula ginaadou,  
\v 38 gei Paul digi hagamaanadu bolo ma e humalia di lahi a mee, idimaa, Mark gu diiagi meemaa i lodo Pamphylia gei digi hagalawa ina di nadau moomee belee hai.\x * \xo 15.38 \xt Acts 13.13\x*  
\v 39 Di lagamaaloo ne hai i mehanga Paul mo Barnabas, gei meemaa guu hula dagidahi. Barnabas gaa lahi a Mark gaa dele gi Cyprus.  
\v 40 Gei Paul ga hili aga a Silas, meemaa gaa hula gei digau ala gu hagadonu ga hagau meemaa i lodo tumaalia o Dimaadua.  
\v 41 Meemaa gaa hula laa lodo Syria mo Cilicia, e hagamaaloo aga digau o nia nohongo dabu aalaa.   
\c 16  
\s1 Timothy e hana madalia a Paul mo Silas  
\p
\v 1 Paul ne hana gi Derbe mo Lystra, di gowaa dela e noho ai tama daane hagadonu, dono ingoo go Timothy, dono dinana tangada o Jew e hagadonu labelaa, dono damana tangada o Greece.  
\v 2 Timothy le e hagalabagau i baahi digau hagadonu huogodoo ala i Lystra mo Iconium.  
\v 3 Paul e hiihai bolo Timothy le e hana i ono muli, gei mee ga sirkumsais a mee. Mee ne hai di mee deenei, idimaa, digau huogodoo o Jew ala e noho i lodo nia gowaa aalaa, e iloo bolo tamana Timothy la tangada Greece.  
\v 4 I di hula digaula laa lodo nia waahale aalaa, gei digaula gu hagi anga gi digau hagadonu di hai o nnaganoho ala guu lawa di haga noho go di gau agoago hagau mono gau mmaadua daumaha i Jerusalem, ge gu agoago gi digaula bolo gi daudalia nnaganoho aanei.  
\v 5 Nia nohongo dabu la koia gu maaloo aga nadau hagadonu, gei gu dogologo mai i nia laangi huogodoo.   
\s1 Di moe a Paul i Troas  
\p
\v 6 Digaula ne hula laa lodo tenua go Phrygia mo Galatia, idimaa, di Hagataalunga Dabu la digi dumaalia gi digaula gi agoago nia helekai i lodo tenua go Asia.  
\v 7 Digaula ne dau i tenua go Mysia, ga hagamada belee ulu gi lodo tenua go Bithynia, gei di Hagataalunga o Jesus digi dumaalia gi digaula.  
\v 8 Gei digaula gu lloo adu hua laa lodo Mysia gi Troas.  
\v 9 Di boo deelaa, gei Paul guu hai dana moe, e mmada gi taane Macedonia e duu e dangi ang gi deia, boloo “Hanimoi gi Macedonia, e hagamaamaa gimaadou!”  
\v 10 I muli a Paul ne hai dana moe deenei, gimaadou ga hagatogomaalia, belee hula gi Macedonia, i madau iloo bolo God ne gahi gimaadou bolo gi hagadele ina di Longo Humalia ang gi digau ala i golo.   
\s1 Di huli o Lydia i Philippi  
\p
\v 11 Gimaadou ne hula i di wagabaalii, ne hagatanga i Troas, ga dele adu haga huudonu gi Samothrace. Dono daiaa ga lloo adu gi Neapolis,  
\v 12 nomuli, gei gimaadou ga lloo adu laa lodo henua gi Philippi, di waahale damana o tenua go Macedonia. Di waahale deenei e dau gi Rome. Gimaadou guu noho i golo nia laangi dulii.  
\v 13 Di Laangi Sabad, gei gimaadou gaa hula gi daha mo di waahale gi taalinga di monowai. Gimaadou ne maanadu bolo ma deelaa di gowaa o digau o Jew e haihai nadau dalodalo. Gimaadou gaa noho gi lala i golo, ga helehelekai gi nia ahina ala gu dagabuli gi golo.  
\v 14 Tangada e dahi i digaula dela ne longono gimaadou la go Lydia mai Thyatira, dana moomee e huihui gi daha ana gahu angauli. Mee di ahina e dadaumaha ang gi God, gei Dimaadua gu hagamahuge ono lodo gi hagalongo hagahumalia gi nia mee a Paul ala e helekai ai.  
\v 15 Muli o mee mo digau o dono hale ne babdais, mee ga hagagahi gimaadou, “Lloomoi, noho i dogu hale, maa goodou e hai bolo dogu hagadonu a Dimaadua la guu donu.” Gei mee gaa hai gimaadou gii hula gi dono hale.   
\s1 I lodo di hale galabudi i Philippi  
\p
\v 16 Di laangi e dahi, gei gimaadou ne hula gi di gowaa hai dalodalo, gei gimaadou gu heetugi gi di hege ahina iai di hagataalunga huaidu i ono lodo, dela e mee di haga modongoohia nia mee ala e gila aga maalia. Gei mee e kumi ana bahihadu e logo ang gi ono dagi aamua i dana haga modomodongoohia aga nia mee beenei.  
\v 17 Mee ga daudali gimaadou mo Paul, ga wolowolo gi nua, “Nia daane aanei la nia hege ni di God Aamua Huoloo! Digaula e hagi adu gi goodou di ala dela e mee di hula iei goodou gi di mouli!”  
\v 18 Nia laangi e logo, gei mee e haihai beenei, gaa dae loo gi di madagoaa Paul gu hagalongo haga de hiihai gi mee, ga huli adu gi mee, ga helekai gi di hagataalunga huaidu boloo, “I di ingoo o Jesus Christ, au e helekai adu bolo goe gi hanimoi gi daha mo mee.” Di madagoaa hua deelaa, gei di hagataalunga huaidu ga ulu mai gi daha mo mee.  
\v 19 Di madagoaa nia daangada ala e hai mee gi di ahina hege deelaa ne modongoohia ginaadou bolo di nadau madagoaa humalia e kumi nadau bahihadu la gu hagalee, gei digaula gaa kumi Paul mo Silas, gaa dada meemaa gi baahi digau aamua o di waahale i lodo di gowaa huihui mee.  
\v 20 Digaula gaa lahi meemaa gi mua digau aamua o Rome, ga helekai boloo, “Nia daane dogolua aanei la nia daangada o Jew, meemaa guu hai di nau mee huaidu i lodo tadau waahale deenei.  
\v 21 Meemaa e haihai nau agoago i nia hangaahai ala e hai baahi mai gi tadau haganoho. Gidaadou digau o Rome e deemee di daudali nia hangahaihai mouli aanei.”  
\v 22 Digau dogologowaahee gu madalia digau ala gu hai baahi gi Paul mo Silas.  
\p Digau aamua o Rome gu hahaahi nia gahu meemaa, ga helekai bolo gi haga mamaawadia meemaa.  
\v 23 I muli di nadau haga mamaawa meemaa, digaula gaa kili meemaa gi lodo di hale galabudi, gaa hai gi tangada hagaloohi gi lawalawa ina meemaa gii mau.  
\v 24 I muli dana kae nia helekai aanei, gei tangada hagaloohi gaa kili meemaa gi lodo di abaaba mugi lodo loo, ga lawalawa nia wae meemaa i mehanga nia laagau daamaha.   
\p
\v 25 I di madahidi waelua di boo, gei Paul mo Silas e hai nau dalodalo mo di dadaahili ang gi God, gei nia daangada galabudi ala i golo la gu longono meemaa.  
\v 26 Di madagoaa hua deelaa, gei tenua gu ngalungalua, gu hagangalungalua di baba di hale galabudi deelaa. Nia bontai huogodoo di hale galabudi deelaa la gu maahuge, gei nia daula baalanga nogo lawalawa digau galabudi la gu maahede.  
\v 27 Gei tangada hagaloohi ga ala aga, ga gidee ia nia bontai di hale galabudi la gu maahuge huogodoo, gei mee ga hagabau hua i ono lodo, bolo digau galabudi la guu llele hagammuni, gei mee ga haga mmuu dana hulumanu dauwa belee mademade ia.  
\v 28 Gei Paul gaa wolo gi nua, “Hudee mademade ina goe. Gimaadou aanei huogodoo i ginei.”   
\p
\v 29 Tangada hagaloohi ga wolowolo gi gaamai di malama, gaa lele gi lodo, ga dogoduli i mua o Paul mo Silas.  
\v 30 Gei mee gaa lahi meemaa gi malaelae, ga heeu gi meemaa, “Goolua nei, au e hai dagu aha, gei au ga mouli?”   
\p
\v 31 Gei meemaa ga helekai gi mee, “Hagadonu ina Tagi go Jesus, gei goe mo digau doo hale huogodoo ga mouli.”  
\v 32 Gei meemaa ga agoago nia helekai Dimaadua gi mee mo digau dono hale.  
\v 33 Di boo hua deelaa, gei tangada hagaloohi gaa lahi meemaa ga gaugau nau gowaa moholehole, gei mee mo digau o dono hale huogodoo gu babdais i di madagoaa hua deelaa.  
\v 34 Gei mee gaa lahi a Paul mo Silas gi dono hale, ga haangai meemaa. Gei mee mo digau o dono hale gu tenetene huoloo, idimaa, digaula gu hagadonu a God.   
\p
\v 35 Luada dono daiaa, digau aamua o Rome ga hagau nadau tinggee, ga haga iloo hagamodu, “Haga maahede ina nia daane aanaa gii hula.”   
\p
\v 36 Tangada hagaloohi o di hale galabudi ga helekai gi Paul, “Nia dagi aamua gu haga iloo mai bolo goe mo Silas gi haga maahede ina. Goolua gii hula i lodo di aumaalia.”   
\p
\v 37 Gei Paul ga helekai gi nia tinggee, “Gimaua digi hai di mau mee hala, gei digaula gu haga mamaawa gimaua i mua digau dogologo, gei gimaua nia daangada donu o Rome. Digaula guu kili gimaua gi lodo di hale galabudi, gei dolomeenei digaula e hiihai bolo e haga ulu gimaua gi daha hagammuni. E deemee di hai beenei! Nia dagi aamua o Rome aalaa belee lloomoi gi kinei, e haga ulu gimaua gi daha!”   
\p
\v 38 Nia tinggee ga haga iloo nia helekai aanei gi nia gau aamua o Rome. I di nadau longono hua bolo Paul mo Silas nia daangada donu o Rome, digaula gu mmaadagu.  
\v 39 Gei digaula gaa hula, ga dangidangi gi meemaa, ga haga ulu mai meemaa gi daha mo di hale galabudi, ga helekai gi meemaa bolo gii hula gi daha mo di waahale.  
\v 40 Paul mo Silas ga hagatanga i di hale galabudi, gaa hula gi di hale o Lydia, ga heetugi labelaa gi digau hagadonu i golo, gaa hai nau helekai haga maaloo aga digaula, nomuli gei meemaa gaa hula.   
\c 17  
\s1 I lodo Thessalonica  
\p
\v 1 Paul mo Silas ga lloo adu laa lodo nia henua go Amphipolis mo Apollonia, gaa dau adu gi Thessalonica, di waahale dela iei synagogee o digau o Jew.  
\v 2 Di hai a Paul dela e nnoo mau e haihai, mee gaa hana gi di synagogee deelaa. Nia Laangi Sabad e dolu, Paul nogo helehelekai gi digau ala i golo i di Beebaa Dabu,  
\v 3 e haga donudonu ang gi digaula di Beebaa Dabu, e haga modongoohia aga bolo di Mesaia le e hai loo gi hagaduadua, gaa lawa ga mouli aga mai i di made. Paul e helekai labelaa boloo, “Jesus dela e haga modongoohia ko au adu gi goodou, Mee go di Mesaia.”  
\v 4 Hunu daangada i digaula la gu hagadonu, gu madalia Paul mo Silas, ngaadahi mo di buini dangada Greece dogologowaahee mo nia ahina aamua dogologo ala e daumaha ang gi God.   
\p
\v 5 Gei digau o Jew gu dubua, gu haga dagabuli nia daane heehee balumee hongo ala, guu hai di nadau buini huaidu. Digaula guu hai digau o di waahale gi hinihini huogodoo, gaa hula gi di hale o Jason, e halahala a Paul mo Silas belee laha mai gi nia daangada.  
\v 6 Digaula digi gidee meemaa, ga dada mai Jason mono gau ala gu hagadonu gi mua digau aamua o di waahale. Gei digaula ga wwolowwolo boloo, “Nia daane aanei gu haga hinihini nia gowaa huogodoo! Gei meemaa gu lloomoi labelaa gi lodo tadau waahale deenei,  
\v 7 gei Jason guu dugu hagammuni meemaa i lodo dono hale. Digaula huogodoo e hagahuaidu nia haganoho a di king o Rome, e helehelekai bolo ma iai tuai king labelaa i golo, dono ingoo go Jesus.”  
\v 8 Nia helekai aanei la guu hai digau dogologo mo digau aamua gi hinihini mo di hagalongoaa gi nua.  
\v 9 Digau aamua guu hai Jason mo digau hagadonu aalaa bolo gi huina di hulu hadu dela e hagamehede, gei digau aamua ga hagau digaula.   
\s1 I lodo Berea  
\p
\v 10 Hiahi ia di mee, gei digau hagadonu ga hagau a Paul mo Silas gi Berea. Meemaa gaa dau i golo, gaa hula gi di synagogee o digau o Jew.  
\v 11 Nia daangada o Jew ala i Berea la koia e hiihai e hagalongo gi meemaa i digau o Thessalonica. Digaula e hiihai huoloo e hagalongo gi nia helekai aalaa, gei nia laangi huogodoo digaula e hagamaumau di Beebaa Dabu bolo gi modongoohia be nia helekai a Paul le e donu be deeai.  
\v 12 Digau dogologo i digaula gu hagadonu. Nia ahina aamua o Greece mono daane Greece dogologo la gu hagadonu labelaa.  
\v 13 Gei di madagoaa o digau o Jew ala i Thessalonica ne longono ginaadou bolo Paul e hagadele nia helekai a God i lodo Berea, digaula ga lloomoi gi di gowaa deelaa, ga daamada ga haga hinihini nia daangada o di guongo deelaa, ge e hai digaula gi leelee logo.  
\v 14 Gei digau ala gu hagadonu ga hagalimalima, ga hagau a Paul gi tongotai o tenua deelaa, gei Silas mo Timothy e noho hua i Berea.  
\v 15 Nia daane ala ne lahi a Paul la guu hula dalia a mee gi Athens, ga nomuli ga lloomoi labelaa gi Berea, e kae di nadau hegau mai baahi o Paul bolo Silas mo Timothy bolo gi hagalimalima gi lloo adu gi dono baahi.   
\s1 I lodo Athens  
\p
\v 16 Di madagoaa Paul nogo noho i Athens, nogo talitali a Silas mo Timothy, mee gu manawa gee huoloo i dono gidee ia nia ada balu god e logo i lodo di waahale deelaa.  
\v 17 I lodo synagogee, mee ga leelee e hai ono donu ang gi digau o Jew mo digau tuadimee ala e daumaha ang gi God, gei mee e hai ono donu i nia laangi huogodoo ang gi digau ala e lloomoi gi golo i lodo nia gowaa dagadagabuli.  
\v 18 Digau o Epicurus mo hunu gau agoago o Stoic e hai nadau donu labelaa gi Paul. Hunu ginaadou e helekai boloo, “Ma di aha dela e hiihai e helekai iei di balu dangada deenei?”  
\p Hunu ginaadou ga helekai boloo, “Mee e hai be di mee e helehelekai i di gili nia god hua gee.” Digaula e helekai beenei, idimaa, Paul e agoago gi nia daangada i di hai o Jesus, mo di hai o di mouli aga.  
\v 19 Gei digaula gaa lahi a Paul gi Areopagus gaa lahi gi digau aamua o di waahale deelaa, ga helekai, “Gimaadou e hiihai bolo gi iloo au agoago hoou ala e agoago iei goe gi nia daangada.  
\v 20 Hunu gimaadou ne hagalongo mai i do baahi di lee hoou mai gi gimaadou. Gimaadou e hiihai gi iloo be nia maa le e hai bolo aha ono hadinga.”  
\v 21 (Idimaa, nia daangada huogodoo o Athens, mo digau o nia henua mai i daha ala e noho i golo, e hiihai e hagauwwou nadau madagoaa e helehelekai ge e hagalongolongo gi nia hagadilinga mee hoou.)   
\p
\v 22 Paul ga du gi nua i mua digau aamua o di waahale, ga helekai, “Nia daane o Athens! Au gu gidee bolo goodou digau daumaha maaloo i nia hagadilinga daumaha huogodoo.  
\v 23 I dogu heehee i lodo di godou waahale, au gu gidee godou gowaa daumaha. Au gu gidee labelaa di gowaa hai tigidaumaha dela e hihi nia mee aanei: \it Ang gi dahi god dela e de iloo nia daangada.\it* Goodou e de iloo di mee dela e daumaha ginai goodou, gei deenei a Mee dela ga hagi adu ko au gi goodou dolomeenei.  
\v 24 God dela ne hai henuailala mono mee huogodoo i ono lodo, go Mee go Tagi o di langi mo henuailala. Mee hagalee noho i lodo nia hale daumaha ala ne hai go tangada.\x * \xo 17.24 \xt 1-Kings 8.27; Isaiah 42.5; Acts 7.48\x*  
\v 25 Gei mee hagalee hiihai gi nia mee ala ne ngalua ginai gidaadou bolo e wanga gi Mee, idimaa, go Mee dela e wanga di mouli, mo togidogi, mo nia mee ala i golo gi nia daangada huogodoo.  
\v 26 Mee ne hai nia hagadili o nia daangada huogodoo mai hua i taane e dahi, gaa dugu ang gi digaula gii noho i hongo henuailala hagatau. Mee guu lawa di haga noho hua mai i mua nia madagoaa e donu mo nia geinga o nadau gowaa ala belee noho ai.  
\v 27 Mee ne hai nia mee aanei bolo digaula gi halahala ina Ia, holongo digaula e gidee a Mee maa digaula ga halahala a Mee. God la hagalee mogowaa i gidaadou,  
\v 28 idimaa,  
\q1 ‘Gidaadou e mouli ge e ngalungalua  
\q1 ge e noho mai i mee.’  
\m “E hai hogi be di hai o hunu godou gau huwa daahili ala ne helekai ai,  
\q1 ‘Gidaadou nia dama ni mee labelaa.’   
\m
\v 29 “Idimaa gidaadou ala guu hai nia dama ni Mee, gei gidaadou gi hudee maanadu bolo ono hangahaihai le e hai be di ada goolo, silber, be di hadu, dela ne haganoho go di kabemee o tangada.  
\v 30 I mua gei God gu haga de iloo di madagoaa digaula nogo de iloo ginaadou a Mee, gei dolomeenei, gei Mee gu hiihai bolo nia daangada huogodoo i nia gowaa huogodoo la gii huli gi daha mo nadau huaidu.  
\v 31 Gei Mee gu hagatogomaalia dana laangi dela belee hagi aga henuailala hagatau gi di tonu, mai baahi Taane dela ne hilihili go Mee. Mee ne haga modongoohia di mee deenei ang gi nia daangada huogodoo i dana hai dela ne haga mouli aga Taane deelaa mai i di made!”   
\p
\v 32 Di madagoaa digaula ne hagalongo gi Paul e helehelekai i di hai o di mouli aga mai i di made, gei hunu gau e hagabalumee a mee, gei hunu gau e helekai boloo, “Gimaadou e hiihai e hagalongo adu gi di goe ma ga helekai labelaa beenei.”  
\v 33 Gei Paul gaa hana gi daha mo digaula.  
\v 34 Hunu gau ala gu donu anga, gu hagadonu. I lodo digau ala ne hagadonu la go Dionysius, tangada di buini a Areopagus, di ahina labelaa dono ingoo go Damaris, mo hunu gau labelaa i golo.   
\c 18  
\s1 I lodo Corinth  
\p
\v 1 I muli nia mee aanei, Paul ga hagatanga i Athens gaa hana gi Corinth.  
\v 2 Mee ga heetugi gi tangada o Jew dono ingoo go Aquila i di gowaa deelaa. Aquila ne haanau i Pontus. Mee nogo hanimoi hua i Italy dalia dono lodo go Priscilla, idimaa, Caesar Claudius gu hagababa bolo digau o Jew huogodoo le e hagabagi gi daha mo Rome. Gei Paul gaa hana belee heetugi gi meemaa,  
\v 3 gaa noho i baahi meemaa, ga ngalua dalia meemaa, idimaa, mee tangada hai hale laa be meemaa.  
\v 4 Mee e helehelekai gi digau o Jew mo digau o Greece i lodo synagogee i nia Laangi Sabad huogodoo bolo gii huli digaula.  
\v 5 Di madagoaa a Silas mo Timothy ne loomoi i Macedonia, Paul ga dugu anga ono madagoaa huogodoo ang gi di hagadele nia helekai, e haga modongoohia gi digau o Jew bolo Jesus la go di Mesaia.  
\v 6 Di madagoaa digaula ne hai baahi gi mee, gaa hai nadau helekai huaidu i mee, gei mee ga hai baahi ga duidui nia dogolia ono gahu, ga helekai gi digaula, “Maa goodou ga ihala, goodou hua ne bida haga ihala goodou, gei au e hagalee dau gi di godou haga ihala goodou. Tugi dolomeenei gaa hana gi muli, gei au gaa hana gi baahi digau tuadimee.”   
\p
\v 7 Paul ga hagatanga i baahi digaula, gaa hana, gaa noho i di hale o tangada tuadimee dela e haga ingoo bolo Titius Justus, e daumaha ang gi God. Di hale o taane deenei le e duu i baahi synagogee o digau o Jew.  
\v 8 Crispus, di tagi synagogee deelaa, gu hagadonu Tagi, ngaadahi mo digau o dono hale huogodoo. Digau dogologowaahee i lodo Corinth ne hagalongo gi di Longo Humalia, gu hagadonu, gu babdais.   
\p
\v 9 I di boo e dahi, Tagi ne helekai gi Paul i lodo di moe, “Hudee madagu, hagamahi hua beelaa i au hai agoago, hudee lodo bagege,  
\v 10 idimaa, Au e madalia goe. Deai tangada e hagahuaidu goe ai, idimaa, agu daangada e dogologo i lodo di waahale deenei.”  
\v 11 Gei Paul guu noho i golo i di ngadau e dahi mo di baahi, e agoago nia helekai a God ang gi nia daangada.   
\p
\v 12 I di madagoaa a Gallio nogo hai di gobinaa Rome i Achaia, gei digau o Jew ga dagabuli mai, gaa kumi a Paul, gaa lahi a mee gi di hale hai gabunga.  
\v 13 Gei digaula ga helekai boloo, “Taane deenei e hagamahi, e aago gi nia daangada bolo gi daumaha ang gi God i di ala dela e hai baahi ang gi nnaganoho!”   
\p
\v 14 Paul ga daamada belee helekai, gei Gallio ga helekai gi digau o Jew, “Maa nei bolo tangada deenei la ne hai dana hala damana, gei e humalia au e hagakono maalia, e hagalongo adu gi goodou digau o Jew.  
\v 15 Gei di maa dela e hidi mai di lagalagamaaloo i nia bida helekai mono ingoo mo nnaganoho mai godou baahi, goodou heia di hai dela e hai gii donu ai, gei au hagalee gabunga nia mee beenei!”  
\v 16 Gei mee ga hagabagi digaula gi daha mo di hale hai gabunga deelaa.  
\v 17 Gei digaula gaa kumi Sosthenes, di tagi synagogee deelaa, ga daaligi a mee i mua di hale hai gabunga, gei Gallio hagalee haga dahidamee di mee deenei.   
\s1 Di loomoi gi muli gi Antioch i Syria  
\p
\v 18 Paul guu noho i baahi digau hagadonu ala i Corinth i nia laangi e logo, gei nomuli ga hagatanga i baahi digaula, gaa dele gi Syria dalia a Priscilla mo Aquila. I mua dono hagatanga, gei mee guu dahi dono libogo i Cenchreae be dana hagababa dela ne hai.\x * \xo 18.18 \xt Numbers 6.18\x*  
\v 19 Digaula gaa dau i Ephesus, di gowaa Paul gaa dugu a Priscilla mo Aquila, geia ga ulu gi lodo synagogee o digau o Jew, ga helehelekai gi digaula.  
\v 20 Digaula ga tangi gi mee bolo gii noho gi waalooloo i nadau baahi, gei mee hagalee baba ginai.  
\v 21 Dono madagoaa ga hagatanga, gei mee ga helekai gi digaula, “Maa deenei di manawa o God, gei au e hanimoi labelaa gi goodou.” Gei mee ga hagatanga i Ephesus.   
\p
\v 22 I dono dau i Caesarea, geia gaa hana gi Jerusalem, gaa hai dana hagaaloho gi di nohongo dabu, gaa hana gi Antioch.  
\v 23 Muli hua dono noho haga dulii i golo, mee gaa hana laa lodo nnenua go Galatia mo Phrygia, e hagamaaloo aga digau ala ne hagadonu.   
\s1 Apollos i lodo Ephesus mo Corinth  
\p
\v 24 Di madagoaa deelaa, gei tangada o Jew dono ingoo go Apollos ne hanimoi gi Ephesus. Mee ne haanau i Alexandria, gei mee taane hai agoago humalia, gei mee e kabemee i di Beebaa Dabu.  
\v 25 Mee gu kuulu gi di ala o Tagi, gei mee e hagamadabouli di helehelekai mo di agoago i nia donu o di mouli Jesus i dono manawa tene. Gei mee e modongoohia hua di babdais a John.  
\v 26 Apollos ga daamada ga agoago maaloo i lodo synagogee. Di madagoaa o Priscilla mo Aquila ne hagalongo gi ana agoago, meemaa gaa lahi a mee gi di nau hale, ga haga donu ang gi mee hagatau di hai o di tonu o di ala o God.  
\v 27 Gei Apollos gu hagamaanadu bolo ia e hana gi tenua go Achaia, gei digau hagadonu ala i Ephesus gu hagamaamaa a mee, gaa hihi nadau lede gi digau hagadonu ala i Achaia, bolo digaula gi hagamahi gi benebene ina Apollos i nadau baahi. I dono dau hua gi golo, gei mee guu hai dana hagamaamaa damana ang gi digau ala gu hagadonu mai i tumaalia o God.  
\v 28 I dono lagamaaloo maaloo, mee gu aali i digau o Jew i mua nia daangada tenua i dana haga donudonu mai di Beebaa Dabu bolo Jesus la go di Mesaia.   
\c 19  
\s1 Paul i Ephesus  
\p
\v 1 Di madagoaa Apollos nogo noho i Corinth, Paul guu hana laa lodo henua gaa dau i Ephesus, ga gidee ia hunu dama agoago i golo,  
\v 2 ga heeu gi digaula, “Goodou guu kae di Hagataalunga Dabu i di godou madagoaa ne hagadonu?”  
\p Digaula ga helekai, “Gimaadou digi longono bolo di Hagataalunga Dabu i golo.”   
\p
\v 3 Paul ga heeu, “Di babdais behee ne kae go goodou?”  
\p Gei digaula ga helekai, “Di babdais a John.”   
\p
\v 4 Paul ga helekai, “Di babdais a John la anga hua gi digau ala ne huli gi daha mo nadau huaidu. Gei John gu helekai labelaa gi nia daangada o Israel bolo digaula e hai loo gi hagadonu Tangada dela ma ga hanimoi i ono muli, dela go Jesus.”\x * \xo 19.4 \xt Matthew 3.11; Mark 1.4,7-8; Luke 3.4,16; John 1.26-27\x*   
\p
\v 5 Digaula ne longono di mee deenei, digaula gu babdais gi di ingoo o Tagi go Jesus.  
\v 6 Paul gaa dugu dono lima gi hongo digaula, gei di Hagataalunga Dabu gu hanimoi gi lodo digaula, gei digaula ga helehelekai nia hagadilinga helekai geegee, gei e hagadele nia agoago a God.  
\v 7 Digaula huogodoo nia daane holongo dilongoholu maa lua.   
\p
\v 8 Paul ga ulu gi lodo synagogee digau o Jew, gei i lodo nia malama e dolu, gei mee e agoago gi nia daangada i di gowaa deelaa, gei e hagamahi huoloo belee huli digaula gi Teenua King o God.  
\v 9 Hunu gau i digaula gu lodo hamaaloo huoloo, hagalee hiihai e hagadonu, gei digaula e hagahuaidu di Ala o Tagi, i mua digau dogologo. Malaa, Paul ga hagatanga i baahi digaula, gaa lahi ana dama agoago, gaa hai ana agoago i lodo di hale hai agoago o Tyrannus i nia laangi huogodoo.  
\v 10 Di mee deenei la ne hai i nia ngadau e lua, delaa laa nia daangada huogodoo ala e noho i lodo tenua go Asia, digau o Jew mo digau tuadimee, gu longono ginaadou nia helekai a Dimaadua.   
\s1 Nia dama daane a Sceva  
\p
\v 11 God gu haga hai hegau a Paul i ana mogobuna haga goboina.  
\v 12 Nia angkadi mono gahu haaligi ala nogo hai hegau iei mee, ne kae gi baahi digau magi, gei nia magi digaula guu hili, nia hagataalunga huaidu hogi gu ulu mai gi daha mo digaula.  
\v 13 Hunu daangada o Jew e heehee ge haga bagibagi nia hagataalunga huaidu gi daha, gei digaula e hagamada e hai hegau i di ingoo Tagi go Jesus i di nadau hagabagi nia hagataalunga huaidu aalaa. Digaula e helekai gi nia hagataalunga huaidu aalaa, “Au e helekai goe gi ulu mai gi daha i di ingoo o Jesus dela e agoago iei Paul!”  
\v 14 Taga haanau dogohidu, nia dama ni di tagi aamua hai mee dabu o Jew dono ingoo go Sceva, le e hai di moomee deenei.   
\p
\v 15 Gei di hagataalunga huaidu ga helekai gi digaula, “Au e iloo Jesus, gei au e iloo di hai o Paul, gei goodou la koai?”   
\p
\v 16 Taane dono hagataalunga huaidu i ono lodo ga heebagi ang gi digaula. Mee gu maaloo i digaula huogodoo, gei digaula guu llele gi daha mo di hale o taane deelaa, gu lauwa, nadau gahu gu mahaahaa.  
\v 17 Digau o Jew huogodoo, mo digau tuadimee ala e noho i Ephesus, la gu longono di mee deenei. Digaula huogodoo gu mmaadagu, gu hagalaamua huoloo di ingoo Tagi go Jesus.  
\v 18 Digau dogologowaahee i digau ala ne hagadonu ga lloomoi, ga hagi aga ge e haga modongoohia nadau mee ala ne hai.  
\v 19 Dogologo i digau hai buubuu, ga hagabudu mai nadau beebaa gi di gowaa e dahi, gaa dudu nia maa i mua nia daangada. Digaula gu hagabuni nia hui o nia beebaa aalaa, ono hui huogodoo e madalima mana (50,000) bahihadu silber.  
\v 20 I nia hagadilinga mogobuna beenei, nia helekai o Dimaadua la koia gu maaloo aga dono hagadele.   
\s1 Di hinihini i Ephesus  
\p
\v 21 I muli hua nia mee aanei ne hai, Paul gu hagamaanadu bolo ia e hana gi Macedonia mo Achaia, ga hanadu gi Jerusalem. Mee ga helekai boloo, “Muli o dogu hana gi Jerusalem, gei au e hai gi gidee Rome.”  
\v 22 Gei mee ga hagau ana daangada hagamaamaa go Timothy mo Erastus gii hula gi Macedonia, gei mee guu noho mada duai i tenua go Asia.   
\p
\v 23 Deenei di madagoaa dela ne hai di hinihini damana i Ephesus i di Ala o Tagi.  
\v 24 Tangada tugi baalanga, dono ingoo go Demetrius, e haihai ana ada hale daumaha silber o di god ahina go Artemis e huihui. Dana moomee e kumi ana bahihadu e logo ang gi digau ngalua.  
\v 25 Gei mee e gahigahi mai ono ehoo ngaadahi mo digau huogodoo ala nogo hai nadau moomee beenei, ga helekai gi digaula, “Nia daane nei, goodou e iloo bolo tadau maluagina la ne gila mai i di gili tadau moomee deenei.  
\v 26 Goodou gu gidee ge gu longono nia mee a Paul ala e haihai. Mee e hai bolo nia god ala ne hai go nia lima dangada, la hagalee nia god e donu, gei mee guu gila humalia huoloo i dono hagamahi huoloo gi nia daangada dogologo aanei, aalaa i Ephesus mo aalaa e noho i tenua go Asia hagatau.  
\v 27 E hagalliga huoloo go tadau moomee deenei dela gaa hai dono ingoo huaidu. Gei hagalee deelaa hua, e hagalliga hogi gi di hale daumaha o di god ahina go Artemis, dela gaa hai di balumee, gei dono aamua ga mooho gi daha, di aamua o di god ahina dela e daumaha ginai nia daangada huogodoo ala i Asia mo i hongo henuailala hagatau!”   
\p
\v 28 Digau dogologo aalaa ne longono nia helekai aanei, gei digaula gu hagawelewele huoloo, ga daamada ga wwolowwolo, ga helekai, “Go Artemis o Ephesus, koia e aamua!”  
\v 29 Di hagalongoaa gu modoho gi daha gi lodo di waahale hagatau. Digaula gaa kumi Gaius mo Aristarchus, meemaa nia daangada o Macedonia nogo heehee madalia a Paul, gei digaula gaa lahi a meemaa gi lodo di gowaa dagadagabuli dangada.  
\v 30 Paul e hiihai bolo ia e hana gi mua digau dogologo aalaa, gei digau ala ne hagadonu hagalee dumaalia gi mee.  
\v 31 Hunu daangada aamua o di gowaa deelaa, nia hoo hagaaloho a Paul, gaa hai labelaa di nadau hegau gi mee, e tangi gi mee bolo gi hudee hana gi di gowaa dagadagabuli dangada.  
\v 32 Di madagoaa hua deelaa, digau ala nogo dagabuli mai gi di gowaa deelaa, la gu hinihini huoloo. Nia daangada gu wwolowwolo i nia hagadilinga wwolowwolo, idimaa, e dogologo e de iloo be di maa di aha dela belee dagabuli ginai ginaadou.  
\v 33 Hunu gau e hai bolo ma di mee ni Alexander ne hai, idimaa, digau o Jew ne hono a mee gii hana gi mua tagabuli dogologo deelaa. Alexander ga liagi dono lima gi digau dogologo aalaa bolo gi haga kila, gei mee ga hagamada ga haga donu dana agoago hai baahi gi digaula.  
\v 34 Di madagoaa digaula ne iloo bolo Alexander la tangada o Jew, digau huogodoo ngaadahi ga wwolowwolo i nia aawaa e lua, “Go Artemis o Ephesus, koia e aamua!”   
\p
\v 35 Tangada hihi mai i di waahale deelaa, ga hagakila di hagalongoaa o digau dogologo, ga helekai, “Nia daane o Ephesus. Nia daangada huogodoo gu iloo bolo digau o Ephesus la go digau hagaloohi di hale daumaha o Artemis mo di hadu dabu dela ne doo ia i di langi.  
\v 36 Deai tangada e haga tilikai nia mee aanei ai. Goodou gii noho i di aumaalia, hudee hai mee hala.  
\v 37 Goodou ne laha mai nia daane aanei gi kinei, gei meemaa digi gaiaa nia hale daumaha, be digi leelee huaidu i tadau god ahina deelaa.  
\v 38 Maa Demetrius mo ana gau ngalua bolo ginaadou e hagahuaidu dahi dangada, ma iai digau aamua mono laangi gabunga i golo. Nia gabunga e mee di hai i golo.  
\v 39 Maa nia mee labelaa i golo e hiihai ginai goodou, nia mee aanei e mee di haga noho i lodo tagabuli hai gabunga ma gaa hai go digau o di guongo deenei.  
\v 40 I muli hua nia mee aanei ne hai dangi nei, e hagalliga gi de hagi aga hua gidaadou i di haga hinihini deenei. Gidaadou e deemee di helekai dahi hadinga humalia i di mee dela ne hai.”  
\v 41 I muli hua dana helekai nia mee aanei, gei mee ga haga maaheu digaula.   
\c 20  
\s1 Paul e hana gi Macedonia mo Achaia  
\p
\v 1 I muli hua di hinihini ne lawa, Paul ga gahi mai digau hagadonu gi di gowaa e dahi, ga helekai hagamaaloo aga nadau manawa, gaa hai dana hagaaloho gi digaula. Gei mee gaa hana gi Macedonia.  
\v 2 Mee gaa hana laa lodo nia guongo, gaa hai ana agoago e logo e hagamaaloo aga nia manawa o nia daangada. Nomuli, gei mee gaa dau i Achaia,  
\v 3 gaa noho i golo nia malama e dolu. Mee gu hagatogomaalia belee hana gi Syria, gei di madagoaa hua deelaa, mee gu modongoohia bolo digau o Jew belee lawalawa ia, mee gu maanadu bolo ia gaa hana gi muli laa lodo Macedonia.  
\v 4 Sopater, tama daane Pyrrhus, tangada mai Berea, guu hana madalia a mee, ngaadahi mo Aristarchus mo Secundus, nia daangada o Thessalonica, mo Gaius mai Derbe, Tychicus mo Trophimus mai tenua go Asia, mo Timothy.  
\v 5 Digaula huogodoo guu hula i mua, ga talitali laa gimaadou i Troas.  
\v 6 Gimaadou ne dele mai i Philippi i muli Tagamiami o di Palaawaa Digi Hagatanga ne lawa, gei i muli nia laangi e lima, gimaadou ga heetugi gi digaula i Troas, gaa noho i golo tabu e dahi.   
\s1 Di hana a Paul hagamuliagina gi Troas  
\p
\v 7 Hiahi di ono laangi, gimaadou gu dagabuli gi di gowaa e dahi belee miami di palaawaa i di hagadau ihoo. Gei Paul ga helehelekai gi nia daangada gaa dae loo gi di madahidi waelua di boo, idimaa, mee ga hagatanga hua luada dono daiaa.\f + \fr 20.7 \ft Di hiahi di ono laangi la go taamada o tahi laangi o di tabu o digau o Jew\f*  
\v 8 Nia malama e logo e haula i lodo di ruum i nua, i di gowaa dela e dagabuli ai gimaadou.  
\v 9 Tama daane, dono ingoo go Eutychus e noho i di bontai i nua, gei i di waalooloo di helehelekai a Paul, Eutychus la gu molemoe, guu kii danu mmoe, gu doo ia i di tolu baba, gi hongo di gelegele. Gei digaula ga dahi aga a mee, gei mee guu made.  
\v 10 Paul ga haneia gi lala, gaa kii gi hongo o mee, ga dahi mai a mee, ga bulubulu, ga helekai, “Goodou hudee lodo huaidu, mee e mouli hua igolo!”  
\v 11 Paul ga hanaga labelaa gi nua, ga ginigini dana palaawaa, gaa gai. Gei mee ga helehelekai gi digaula gaa dae loo gi di luada. Nomuli, gei mee ga hagatanga i nadau baahi.  
\v 12 Gei digaula gaa lahi tama daane dela ne mouli gi dono hale, gei digaula gu manawa lamalia.   
\s1 Mai Troas gi Miletus  
\p
\v 13 Gimaadou gaa hula hua gi di wagabaalii, gaa dele gi Assos, di gowaa dela belee gaga mai a Paul gi gimaadou. Mee ne helekai mai gi gimaadou bolo gi heia di mee deenei, idimaa, mee gaa hana hua i lala gi golo.  
\v 14 Di madagoaa a mee ne heetugi mai gi gimaadou i Assos, gimaadou ga haga uda a mee, gaa dele gi Mitylene.  
\v 15 Gimaadou ne hagatanga i golo, gaa dau i Chios dono daiaa. Di laangi e dahi nomuli, gei gimaadou ga lloomoi gi Samos. Muli di laangi deelaa, gimaadou gaa dau i Miletus.  
\v 16 Paul guu baba bolo ia e dele hua gi mua, e diiagi Ephesus, i mee e de hiihai di hagauwwou dono madagoaa i lodo tenua Asia. Mee e hagalimalima huoloo bolo gii dau eia i Jerusalem, be di maa e mee i mua di laangi Pentekos.   
\s1 Di agoago haga maewae a Paul ang gi digau mmaadua daumaha Ephesus  
\p
\v 17 Paul ne hai dana hegau gi digau mmaadua daumaha o di nohongo dabu Ephesus gi lloomoi e heetugi ang gi deia i Miletus.  
\v 18 Di madagoaa digaula ne dau i baahi o mee, gei mee ga helekai gi digaula, “Goodou gu iloo di hai o dogu hai hegau gi di madagoaa dogomaalia i godou baahi, mai taamada di laangi ne dau iei au i lodo tenua Asia.  
\v 19 Au nogo hai agu hegau manawa hila gi lala ge e dangidangi i nia madagoaa haingadaa ala ne tale mai gi di au mai i baahi digau o Jew, i nadau hai baahi mai gi di au i agu hegau ang gi Tagi.  
\v 20 Goodou e iloo bolo au digi hagammuni agu mee i goodou, nia mee ala e iloo eau bolo e mee di hagamaamaa goodou i agu agoago mo agu aago goodou, i lodo nia gowaa digau dogologo mo i lodo godou hale.  
\v 21 Au ne aago digau o Jew mo digau tuadimee bolo digaula gii huli gi daha mo nadau huaidu, gii huli ang gi God, gei gi hagadonu ina Tagi go Jesus.  
\v 22 Dolomeenei gei au gaa hana gi Jerusalem, i dogu hagalongo gi di Hagataalunga Dabu. Au e de iloo be di maa di aha dela gaa hai mai gi di au i di gowaa deelaa.  
\v 23 Dela hua dagu mee e iloo eau bolo i lodo nia waahale huogodoo ala ne hana ginai au, di Hagataalunga Dabu e haga modongoohia mai bolo di lawalawa mo di haingadaa le e tale mai.  
\v 24 Au e hagalee haga dahidamee dogu mouli, dela hua go dogu duhongo hegau belee hai gii lawa, dela ne dugu mai go Tagi Jesus bolo gi hagadele ina di Longo Humalia o tumaalia dehuia o God.\x - \xo 20.24 \xt 2-Timothy 4.7\x*   
\p
\v 25 “Au gu hagadele i godou lodo huogodoo mo di aago adu gi goodou di hai o Teenua King o God. Gei dolomeenei, au e iloo bolo deai tangada i goodou ga gidee au labelaa ai.  
\v 26 Au e hai dagu boloagi adu gi goodou dangi nei, maa tangada i goodou gaa ngala, la hagalee dau mai gi di au,  
\v 27 idimaa, au digi dugu hagammuni dahi mee i goodou. Au gu hagi adu gi goodou di manawa o God hagatau.  
\v 28 Goodou madamada humalia i goodou mo nia hagabuulinga siibi ala ne dugu adu go di Hagataalunga Dabu gi goodou bolo gi benabena ina. Goodou gii hai digau hagaloohi ni di nohongo dabu a God ne hai mee ginai Ia mai i nia dodo o dana Dama daane.  
\v 29 Au e iloo bolo i muli dogu hagatanga, nia paana lodo geinga ga lloomoi gi godou lodo, ga hagalee dumaalia gi di hagabuulinga siibi gi humalia nadau mouli.  
\v 30 Di madagoaa ga dau mai, gei hunu daangada i godou baahi ga helekai tilikai belee dagi digau hagadonu gii hula i nadau muli.  
\v 31 Gii pula i goodou, gei gi langahia bolo au nogo dangidangi i dagu agoago goodou huogodoo i di boo mo di aa, i lodo nia ngadau e dolu.   
\p
\v 32 “Gei dolomeenei, au e dugu adu gi goodou di madamada humalia o God mo nnelekai o dono dumaalia. Go Mee dela e mee di haga gila aga goodou, ge e gowadu gi goodou ono maluagina ala e benebene ang gi ana daangada huogodoo.  
\v 33 Au hagalee moinaa eau nia silber be nia goolo be nia goloo.  
\v 34 Goodou e iloo bolo au e ngalua gi ogu lima, e hagatogomaalia nia mee huogodoo ala e manawa iei au mo ogu ihoo.  
\v 35 Au gu haga modongoohia adu gi goodou bolo i lodo nia mee huogodoo ala ne hai koau, au guu hai di hagamodongoohia bolo di ngalua hagamahi beenei, gidaadou e hai gi hagamaamaa digau ala e paagege. Gidaadou gi langahia labelaa nnelekai a Tagi Jesus boloo, ‘Di wanga le e mada haga maluagina i di kae.’”   
\p
\v 36 Di madagoaa a Paul ne haga lawa ana helekai, mee mo digau ala nogo madalia a mee ga dogoduli gi lala, ga dalodalo.  
\v 37 Digaula huogodoo gu bulubulu mai a Paul, gu tangi, gu hongihongi a mee.  
\v 38 Digaula gu lodo huaidu gi telekai a maa dela bolo ginaadou ga de gidee ia labelaa. Gei digaula gaa hula i muli o mee gi di wagabaalii.   
\c 21  
\s1 Paul e hana gi Jerusalem  
\p
\v 1 Gimaadou ga hagaaloho gi digaula, ga hagatanga. I muli di madau dele adu haga huudonu, gimaadou gaa dau i Cos. Di laangi nomuli, gimaadou gaa dau i Rhodes, mai i golo gimaadou ga lloo adu gi Patara.  
\v 2 Gimaadou ga iloo bolo di wagabaalii i golo e hana gi tenua go Phoenicia, gei gimaadou gaa kaga, gaa hula gi golo.  
\v 3 Gimaadou ga dele adu gi di gowaa dela e mee di gidee tenua go Cyprus, gaa dele laa lala o Cyprus gi Syria. Gimaadou gaa dau i Tyre di gowaa dela belee dugu ia nia goloo di wagabaalii.  
\v 4 Gimaadou ga gidee hunu daangada hagadonu i di gowaa deelaa, gaa noho i baahi digaula i di tabu e dahi. Mai i nia mogobuna o di Hagataalunga Dabu, digaula ga helekai gi Paul gi hudee hana gi Jerusalem.  
\v 5 Gaa dae gi di madau madagoaa belee maaheu ai, gimaadou ga hagatanga gaa hula. Digaula huogodoo, mo nadau lodo, mo nadau dama gaa hula madalia gimaadou gi daha mo di waahale gi tongotai, gimaadou huogodoo ga dogoduli gi lala, ga dalodalo.  
\v 6 Gimaadou ga hagadau hagaaloho i madau mehanga, gimaadou gaa hula, gaa kaga gi di wagabaalii, gei digaula gaa hula gi nadau guongo.   
\p
\v 7 Gimaadou ga duudagi adu di madau ala, gaa dele mai Tyre gaa dau i Ptolemais, di gowaa dela ne haga aloho iei gimaadou gi madau ihoo hagaaloho hagadonu, gaa noho i baahi digaula i di laangi e dahi.  
\v 8 Dono daiaa, gimaadou gaa hula gaa dau i Caesarea, gaa noho i golo i di hale o Philip tangada hagadele di Longo Humalia. Mee tangada e dahi i nia daangada hagamaamaa dogohidu i Jerusalem.\x * \xo 21.8 \xt Acts 6.5; 8.5\x*  
\v 9 Gei mee ana dama ahina dogohaa, nadau lodo ai, e hagadele nnelekai a God.  
\v 10 Gimaadou ne noho i golo i nia laangi dulii, gei soukohp dono ingoo go Agabus gaa dau gi madau baahi mai Judea.\x * \xo 21.10 \xt Acts 11.28\x*  
\v 11 Mee ne hanimoi gi gimaadou, gaa daa di tuu a Paul, gaa bida lawalawa ono wae mo ono lima, ga helekai, “Deenei telekai di Hagataalunga Dabu ne helekai bolo tangada donu dono tuu deenei la ga lawalawa beenei go digau o Jew i Jerusalem, gaa wanga a mee gi digau tuadimee.”   
\p
\v 12 Di madau longono di mee deenei, gimaadou mo digau ala e noho i golo, ga tangi anga gi Paul gi hudee hana gi Jerusalem.  
\v 13 Gei mee ga helekai, “Goodou e tangitangi di aha, dela e hagahuaidu ogu lodo? Au gu togomaalia, hagalee anga hua gi di lawalawa i Jerusalem, gei anga labelaa gi di made, idimaa i di ingoo o Tagi go Jesus!”   
\p
\v 14 Gimaadou gu deemee di hai a mee gii huli dono manawa, gei gimaadou ga helekai, “Go di manawa o Dimaadua la gii gila.”   
\p
\v 15 I muli hua di madau nohonoho haga dulii i golo, gei gimaadou ga hagatogomaalia madau mee, ga hagatanga, gaa hula gi Jerusalem.  
\v 16 Hunu dama agoago mai Caesarea guu hula madalia gimaadou, guu lahi gimaadou gi di hale o taane dela belee noho iei gimaadou i dono baahi, dono ingoo go Mnason, tangada mai Cyprus, tangada hagadonu mai i mua.   
\s1 Paul e haga heetugi gi James  
\p
\v 17 Gimaadou ne dau i Jerusalem, gei digau hagadonu gu hagaahi mai gimaadou hagahumalia.  
\v 18 Dono daiaa, gei Paul gaa hula gimaadou belee heetugi gi James. Gei digau mmaadua daumaha huogodoo o di nohongo dabu deelaa la gu i golo.  
\v 19 Paul ga hagaaloho ga helekai gi digaula nia mee huogodoo a God ala ne hai i lodo digau tuadimee mai dana hegau i nadau baahi.  
\v 20 I muli hua digaula ne longono a mee, digaula gu hagaamu a God ga helekai, “Paul, di madau duaahina nei, goe gu gidee bolo nia daangada o Jew dogologowaahee ala ne hagadonu, gei digaula huogodoo e hagamahi e hai hegau gi nnaganoho.  
\v 21 Digaula gu longono bolo goe e hai au agoago gi digau o Jew huogodoo ala e noho i lodo nia guongo o digau tuadimee bolo gi kilia gi daha Nnaganoho Moses, e hai gi digaula bolo gi hudee sirkumsais nadau dama, be e daudali nnangaahai mouli o digau o Jew.  
\v 22 Digaula gu longono bolo goe guu dau mai. Malaa di aha dela gaa hai?  
\v 23 Deenei di madau mee e hiihai bolo goe gi heia: Nia daane dogohaa i ginei ala guu hai nadau hagababa.\x * \xo 21.23 \xt Numbers 6.13-21\x*  
\v 24 Goe hana dalia digaula e hai di hagadabu o di haga madammaa, huia digaula, gei digaula gaa mee di hole nadau libogo. Ma gaa hai beenei, nia daangada huogodoo ga iloo laa bolo nadau mee ala ne longono iei ginaadou i di goe, le e dilikai, gei goe e daudali hua Nnaganoho Moses.  
\v 25 Gei ang gi digau tuadimee ala ne hagadonu, gimaadou gu hagau di lede bolo gimaadou gu hagamaanadu bolo ginaadou gi hudee geina nia meegai ala gu tigidaumaha ang gi nia balu god, hudee inu nia dodo, be e gai nia manu ala ne lauwa gaa mmade, gi haga ligaliga i daha i di mouli hai be di manu.”\x * \xo 21.25 \xt Acts 15.29\x*   
\p
\v 26 Dono daiaa, gei Paul gaa lahi nia daane, gaa hai di nadau daumaha haga madammaa. Gei mee gaa hana gi lodo di Hale Daumaha, gaa hai gi iloo be nia maa nia laangi e hia o nadau madagoaa haga madammaa, mo di madagoaa tangada nei mo tangada nei e hai ana tigidaumaha.   
\s1 Di kumi o Paul i lodo di Hale Daumaha  
\p
\v 27 Di hagaodi gi muli nia laangi e hidu o di haga madammaa, gei hunu gau o Jew mai i tenua go Asia gu gidee ginaadou a Paul i lodo di Hale Daumaha. Digaula gaa hai digau dogologo aalaa gi hagalongoaa, gaa kumi a Paul.  
\v 28 Digaula ga wwolowwolo, “Nia daane o Israel! Goodou hagamaamaa ina gimaadou! Deenei taane dela e heehee i nia madagowaa huogodoo, e agoago gi nia daangada huogodoo, e hai baahi gi digau Israel mo Nnaganoho Moses, mo di Hale Daumaha deenei. Gei dolomeenei mee gu laha mai ana gau tuadimee gi lodo di Hale Daumaha, gei gu hagahuaidu di gowaa haga madagu deenei!”  
\v 29 (Digaula ne helekai di mee deenei, idimaa, digaula gu gidee Trophimus mai Ephesus e madalia Paul i lodo di waahale deelaa. Digaula e hagamaanadu bolo mee ne lahi go Paul gi lodo di Hale Daumaha.)\x * \xo 21.29 \xt Acts 20.4\x*   
\p
\v 30 Di hinihini damana guu hai i lodo di waahale hagatau, nia daangada gu llele mai, gaa kumi a Paul, ga dada mai a mee gi daha mo di Hale Daumaha. Di madagoaa hua deelaa, digaula gaa tai nia bontai o di Hale Daumaha.  
\v 31 I di madagoaa di buini deelaa bolo ginaadou e daaligi a Paul gii made, nia longo guu dau i tagi dauwa aamua o Rome bolo di hinihini guu hai i lodo Jerusalem hagatau.  
\v 32 Gei tagi dauwa aamua deelaa ga limalima hua gaa lahi ana dagi dauwa mono gau dauwa, ga hagalimalima gi lala gi di gowaa dela iei digau dogologo. Di madagoaa nia daangada ne gidee di tagi dauwa aamua i baahi digau dauwa, digaula guu noho, digi bili gi Paul.  
\v 33 Tagi dauwa aamua ga hanimoi gi Paul, gaa kumi a mee, ga helekai bolo gi nnoodia a mee gi nia daula baalanga e lua, ga heeu, “Taane deenei la koai? Mee ne hai dana aha?”  
\v 34 Hunu gau mai i lodo digau dogologo ga wwolowwolo i di mee e dahi, gei hunu gau ga wwolowwolo i nnuai mee. Gei di maa go di hinihini dela ne hidi mai ai, tagi dauwa aamua deelaa gu deemee di modongoohia ma di aha dela ne hai. Gei mee ga helekai gi ana gau dauwa bolo gi lahia a Paul gi lodo di abaaba digau dauwa.  
\v 35 Digaula gaa lahi a mee gii tugi i di gaagenge o di abaaba deelaa, gei digau dauwa ga aamo a mee idimaa, digau dogologowaahee le e hagawelewele huoloo gi mee.  
\v 36 Digau dogologowaahee ga lloomoi i muli o mee, ge wwolowwolo, “Daaligidia a mee gii made!”   
\s1 Paul e abaaba ia  
\p
\v 37 Digau dauwa ne hoohoo adu di ulu gi lodo di abaaba deelaa, gei Paul ga helekai gi tagi dauwa aamua, “Au e mee di helekai dagu mee adu gi di goe?”  
\p Tagi dauwa aamua ga heeu, “Goe e iloo nnelekai Greek?  
\v 38 Malaa, ma hagalee koe go taane Egypt dela ne daamada dana hagahinihini damana, gaa dagi ana gau daaligi dangada e haa mana (4,000) gi lodo di anggowaa?”   
\p
\v 39 Paul ga helekai, “Au tangada o Jew, ne haanau i Tarsus i lodo Cilicia, tangada donu ni di waahale hagalabagau. Dumaalia mai gi di au e helekai gi digau aanei.”   
\p
\v 40 Tagi dauwa aamua ga dumaalia gi mee, gei Paul ga du gi nua i hongo di gaagenge, ga lialiagi dono lima gi nia daangada bolo gi haga kila. Di madagoaa hua digaula ne noho haga kila, gei Paul ga helekai gi digaula i nia helekai Hebrew.   
\c 22  
\p
\v 1 “Ogu ihoo digau Israel. Goodou hagalongo mai i dagu haga modongoohia au i godou mua.”  
\v 2 Digaula ne hagalongo gi mee e helekai i nia helekai Hebrew, gei digaula guu noho haga kila.  
\p Paul ga helekai adu,  
\v 3 “Au tangada o Jew, ne haanau i Tarsus i lodo tenua go Cilicia, ne tomo aga i ginei i Jerusalem, gaa hai tangada kuulu ni Gamaliel. Au guu kae dogu duhongo hegau maaloo mai i lodo nia haganoho o tadau maadua mmaadua, nogo dogi ang gi God, gadoo be goodou huogodoo ala i ginei dangi nei.\x * \xo 22.3 \xt Acts 5.34-39\x*  
\v 4 Au nogo hagahuaidu digau ala nogo daudali di Ala deenei, gu dadaaligi digaula gi mmademmade. Au gu lawalawa nia daane mono ahina, guu kili digaula gi lodo nia hale galabudi.\x * \xo 22.4 \xt Acts 8.3; 26.9-11\x*  
\v 5 Tagi aamua hai mee dabu mo digau hai gabunga aamua huogodoo e mee di haga modongoohia bolo agu helekai aanei le e donu. Au guu kae hunu lede ala ne hihi ang gi nadau duaahina ala i Damascus, guu hana gi golo belee lawalawa digau aalaa, e laha mai gi Jerusalem, e galabudi.   
\s1 Paul e helekai i dono huli  
\r (Acts 9.1-19; 26.12-18)  
\p
\v 6 “I dogu hanadu hua i hongo di ala, ga hoohoo adu gi Damascus, holongo oodee, gei di maalama ga maahina eia i di langi, ga haganiga i dogu gili.  
\v 7 Gei au gaa doo gi hongo di gelegele, ga longono di lee e helekai boloo, ‘Saul! Saul! Goe e aha dela e hagahuaidu Au?’  
\v 8 Gei au ga heeu, ‘Goe koai, meenei dogu Dagi?’ Di lee deelaa ga helekai, ‘Au go Jesus, tangada o Nazareth, dela e hagahuaidu kooe.’  
\v 9 Gei nia daane ala nogo hula gimaadou gu gidee ginaadou di maalama deelaa, gei digaula e de longono ginaadou di lee dela e leelee mai gi di au.  
\v 10 Gei au ga heeu, ‘Au e hai dagu aha, Meenei dogu Dagi?’ Gei di Tagi ga helekai mai gi di au, ‘Duu gi nua, hanadu gi Damascus, gi di gowaa dela ga haga modongoohia adu gi di goe nia mee huogodoo a God ala ne hagatogomaalia adu belee hai kooe.’  
\v 11 Gei au gu dee gida i di maahina o di maalama deelaa. Gei digau ala nogo hula gimaadou, gaa kumi ogu lima, gaa dagi au gi Damascus.  
\v 12 I lodo di waahale deelaa, taane dono ingoo go Ananias, taane daumaha donu, ge e hagalongo ang gi tadau haganoho, taane e hagalabagau i baahi digau o Jew ala e noho i golo.  
\v 13 Mee ne hanimoi gi di au, gaa duu i dogu baahi, ga helekai, ‘Dogu duaahina Saul, goe gi gidee labelaa!’ Di madagoaa hua deelaa, gei au gu gidee, ga mmada adu gi mee.  
\v 14 Mee ga helekai boloo, ‘Di God o tadau maadua mmaadua ne hilihili goe bolo gi iloo e goe dono manawa, gi gidee e goe dana Dangada Hai hegau Donu, gi longono e goe a Mee e helekai gi dono lee donu.  
\v 15 Idimaa, goe gaa hai tangada haga modongoohia ni Mee, e hagi anga gi nia daangada huogodoo nia mee ala ne gidee e goe ge ne longono.  
\v 16 Gei dolomeenei, goe e tali dau aha? Duu gi nua, gi babdais goe, gei o huaidu la ga madammaa gi daha, mai i dau dangidangi ang gi Mee.’   
\s1 Di haga gahi a Paul e agoago gi digau tuadimee  
\p
\v 17 “Gei au guu hana labelaa gi Jerusalem. I dogu madagoaa nogo dalodalo iei au i lodo di Hale Daumaha, gei au guu hai dagu moe.  
\v 18 I lodo dagu moe, gei au guu mmada gi Tagi dela ne helekai mai gi di au boloo, ‘Hagalimalima, hana gi daha mo Jerusalem, idimaa, nia daangada o di guongo deenei e hagalee hagadonu goe dela e haga modomodongoohia Au gi ginaadou.’  
\v 19 Gei au ga helekai, ‘Meenei Tagi, digaula e iloo humalia bolo au ne hana gi nia synagogee, belee kumi ge e dadaaligi digau ala gu hagadonu Goe.  
\v 20 Di madagoaa dau dangada haga modongoohia go Stephen ne daaligi gii made, gei au nogo i golo, gei au guu donu bolo mee e daaligi gii made, au nogo madamada humalia i nia gahu laa daha o digaula ala nogo daaligi a mee gii made.’\x * \xo 22.20 \xt Acts 7.58\x*  
\v 21 Tagi ga helekai mai gi di au, ‘Hana, Au ga hagau goe haga mogowaa gi digau tuadimee.’”   
\p
\v 22 Nia daangada nogo hagalongo gi Paul gaa dae loo gi mee ne helekai beenei, gei digaula ga daamada ga wwolowwolo gi nua loo, boloo, “Haga bagia a mee gi daha mo kinei! E daaligi gii made! Mee hagalee humalia belee mouli!”  
\v 23 Digaula ga wwolowwolo, ga lialiagi nadau goloo, ga kilikili nadau gelegele gohu gi lodo di ahiaalangi.  
\v 24 Tagi dauwa aamua o Rome ga helekai gi ana gau dauwa bolo gi lahia a Paul gi lodo di abaaba o digau dauwa, ga helekai gi digaula bolo gi haga mamaawadia, belee halahala be ma ne aha dela digau o Jew e wwolowwolo ge e hai baahi gi mee.  
\v 25 Digaula ga lawalawa a mee belee haga mamaawa, gei Paul ga helekai ang gi tagi dauwa dela e duu i golo, “Ma e donu go di godou haga mamaawa tangada o Rome donu, dela digi hagiaga gi di huaidu?”   
\p
\v 26 Di madagoaa tagi dauwa ne longono ia di mee deenei, gei mee gaa hana gi tagi dauwa aamua, ga helekai gi mee, “Goe e hai dau aha? Paul la tangada donu o Rome!”   
\p
\v 27 Tagi dauwa aamua gaa hana gi baahi o Paul, ga heeu gi mee, “Helekai mai gi di au, be di maa e donu bolo goe tangada donu o Rome?”  
\p Paul ga helekai, “Uaa.”   
\p
\v 28 Tagi dauwa aamua ga helekai gi mee, “Au ne hai tangada donu o Rome, idimaa au ne hui dagu bahihadu damana gaa hai au tangada o Rome.”  
\p Paul ga helekai, “Gei au mai i dogu haanau.”   
\p
\v 29 Di madagoaa hua deelaa, gei nia daane ala belee heheeu gi Paul gaa hula gi daha mo mee. Gei tagi dauwa aamua deelaa, la gu madagu huoloo i dono iloo bolo ia gu lawalawa a Paul tangada donu o Rome gi taula baalanga.   
\s1 Paul i mua digau hai gabunga aamua  
\p
\v 30 Ga hooaga luada, tagi dauwa aamua e hiihai huoloo bolo gi iloo di mee digau o Jew dela ne hagi aga ai a Paul, gei mee gaa hai bolo nia daula baalanga gi wwedee gi daha, gei mee ga haga dagabuli mai nia dagi hai mee dabu, mo digau aamua hai gabunga huogodoo. Gei mee gaa lahi a Paul ga haga duu i mua digaula huogodoo.   
\c 23  
\p
\v 1 Paul ga mmada adu haga huudonu gi digau hai gabunga aamua, ga helekai, “Ogu ihoo hagaaloho digau Israel! Dogu manawa e madammaa huoloo i di hai o dogu mouli hagatau, i mua nnadumada o God gaa dae mai loo gi dangi nei.”  
\v 2 Di tagi aamua hai mee dabu go Ananias ga hai ang gi digau ala e tuu hoohoo gi Paul bolo gi paagia di ngudu o maa.   
\p
\v 3 Paul ga helekai gi mee, “Maa God gaa paa goe, goe tangada hai hegau dilikai i mua nia daangada! Goe e noho i di lohongo hai gabunga belee hagi aga au gii hai be nnaganoho, gei goe dela e oho nnaganoho i dau helekai gi digau aanei bolo gi paagia au!”\x * \xo 23.3 \xt Matthew 23.27-28\x*   
\p
\v 4 Nia daane ala e hoohoo gi Paul, ga helekai gi mee, “Goe e haganneennee di tagi aamua hai mee dabu a God!”   
\p
\v 5 Paul ga helekai, “Ogu ihoo digau Israel, au digi iloo bolo mee di tagi aamua hai mee dabu. Di Beebaa Dabu e helekai boloo, ‘Goe hudee hagahuaidu ina di tagi o au daangada.’”\x * \xo 23.5 \xt Exodus 22.28\x*   
\p
\v 6 Di madagoaa hua Paul ne gidee ia bolo hunu gau i digaula la nia Sadduccee, ge hunu gau la nia Pharisee, gei mee ga haga damana dono lee gi nua ang gi digau hai gabunga aamua aalaa, ga helekai, “Ogu ihoo digau Israel! Au di Pharisee, di tama ni di Pharisee. Au e hagi aga i ginei, idimaa, dogu hagadagadagagee bolo digau ala ne mmade la ga mouli aga labelaa ga mouli!”\x * \xo 23.6 \xt Acts 26.5; Philippians 3.5\x*   
\p
\v 7 Di madagoaa a mee ne helekai beenei, nia Pharisee mono Sadduccee ga daamada ga lagalagamaaloo i nadau mehanga. Gei digaula ga nohonoho i hagabuulinga.  
\v 8 (Nia Sadduccee e hai bolo nia daangada la hagalee mouli aga, digau di langi ai, di hagataalunga ai, gei nia Pharisee e hagadonu nia mee e dolu aanei.)\x * \xo 23.8 \xt Matthew 22.23; Mark 12.18; Luke 20.27\x*  
\v 9 Gei di wwolowwolo la koia gi nonua, gei hunu gau i ginaadou la nia gau haga donudonu haganoho ala digau ni di hagabuulinga Pharisee gaa tuu gi nua, ga helekai aga hagamahi, “Gimaadou digi gidee nia mee hala mai baahi taane deenei! Holongo e donu bolo di hagataalunga, be tangada di langi ne helekai gi mee!”   
\p
\v 10 Di lagalagamaaloo la koia gi nonua, gei tagi dauwa aamua la gu madagu bolo Paul la ga hagihagi hua go digaula. Gei mee ga helekai gi ana gau dauwa bolo gii hula gi lala gi lodo digau dogologo aalaa, daawaa gi daha a Paul mo digaula, lahia gi lodo di abaaba gau dauwa.   
\p
\v 11 Di boo hua deelaa, Tagi gaa duu i baahi o Paul ga helekai gi mee, “Goe hudee madagu! Goe gu haga modongoohia Au i lodo Jerusalem, malaa, gei goe e hai gi hagamodongoohia labelaa Au i Rome.”   
\s1 Di hagabuulinga dangada belee daaligi a Paul gii made  
\p
\v 12 Di luada dono daiaa, hunu gau o Jew ga dagabuli mai gi di gowaa e dahi, e haganoho di nadau hagahuaidu. Digaula ga hagababa bolo ginaadou e hagalee miami loo be e inu, gaa dae loo gi di nadau daaligi a Paul gii made.  
\v 13 Digau dogologo i baahi nua digau madahaa, la ne hagababa bolo e haga noho di nadau hai deenei.  
\v 14 Digaula gaa hula gi baahi nia dagi hai mee dabu mo nia dagi mmaadua, ga helekai, “Gimaadou guu hai di madau hagababa maaloo bolo gimaadou hagalee miami be e inu loo gaa dae loo gi di madau daaligi a Paul gii made.  
\v 15 Goodou mo digau hai gabunga aamua, heia godou hegau gi tagi dauwa aamua o Rome, gi laha mai a Paul gi goodou. Halahalau ina digaula bolo goodou e hiihai e kabe godou helekai mai i baahi o mee. Gei gimaadou gu togomaalia di daaligi a mee gii made, i mua o mee ma ga dau i ginei.”   
\p
\v 16 Gei tama daane o tuaahina ahina o Paul gu longono ia nia helekai di hagabuulinga deelaa, gaa hana, ga ulu gi lodo di abaaba digau dauwa, ga hagi anga gi Paul.  
\v 17 Gei Paul ga gahigahi mai dahi dagi dauwa, ga helekai gi mee, “Lahia tama daane deenei gi di tagi dauwa aamua. Mee ana mee belee hagi ang gi mee.”  
\v 18 Gei tagi dauwa gaa lahi tama daane deenei gi di tagi dauwa aamua, ga helekai, “Tangada galabudi go Paul ne gahigahi au, ga helekai mai gi di au bolo gi laha mai tama daane deenei gi di goe, idimaa, mee ana mee belee hagi adu gi di goe.”   
\p
\v 19 Tagi dauwa aamua gaa kumi di lima o tama daane, gaa hula ginaua gi daha, ga heeu gi mee, “Ma di aha dela belee hagi mai kooe gi di au?”   
\p
\v 20 Gei tama daane ga helekai, “Digau o Jew gu hagababa ngaadahi bolo daiaa, ginaadou ga heeu adu gi di goe bolo gi lahia a Paul gi digau hai gabunga aamua. Digaula e hai di nadau kai tilikai bolo digau hai gabunga e hiihai bolo ginaadou e kae nadau haga modongoohia humalia mai i mee.  
\v 21 Gei goe hudee hagalongo gi digaula, idimaa, digaula e dogologo i di madahaa duumaa ala e pala hagammuni, e talitali a mee. Gei digaula huogodoo guu hai di nadau hagababa bolo ginaadou hagalee miami be e inu loo, gaa dae loo gi taaligi a mee gii made. Digaula dolomeenei gu togomaalia, e tali hua dau hagamodu.”   
\p
\v 22 Gei di tagi dauwa aamua ga helekai, “Goe hudee hagi anga gi dahi dangada bolo goe gu odi mai gi di au di mee deenei.” Gei mee ga hagau a mee gii hana.   
\s1 Paul e hagau gi di gobinaa go Felix  
\p
\v 23 Di tagi dauwa aamua ga gahi mai ana dagi dauwa dogolua, ga helekai, “Hagatogomaalia ina digau dauwa e lua lau e hula gi Caesarea, dalia nia daane llele hoodo e madahidu, ge lua lau daane hudu daalo, gi togomaalia gi di laa e hiwa boo nei.  
\v 24 Haga togomaalia ina hunu hoodo e hana iei Paul, gei gi madamada humalia i mee gii dau a mee gi di gobinaa go Felix.  
\v 25 Tagi dauwa aamua guu hihi dana lede, e hai boloo:   
\mi
\v 26 “Mai Claudius Lysias, ang gi di gobinaa go Felix. Humalia goe.  
\v 27 Digau o Jew guu kumi taane deenei belee daaligi gii made. Gei au gu modongoohia bolo mee tangada donu o Rome, gei au guu hana i muli agu gau dauwa, gu daa mai a mee gi daha.  
\v 28 Au ne hiihai gi iloo eau be di maa di aha dela ne hagahuaidu iei mee, gei au guu lahi a mee gi nadau gau hai gabunga aamua.  
\v 29 Gei dolomeenei, gei au gu iloo bolo mee digi hai dana mee ga hidi mai iei mee ga daaligi gii made, be e galabudi. Gei di mee digaula dela ne belee hagahuaidu hai baahi gi mee, la mai hua i di gili nadau haganoho.  
\v 30 Dogu iloo hua bolo digau o Jew gu haganoho di nadau mee belee daaligi a mee, gei au guu hai bolo au ga hagau adu taane deenei gi do baahi. Au guu hai gi digaula bolo digaula gi heia di nadau hai dela belee hai baahi gi mee i oo mua.”   
\b  
\p
\v 31 Digau dauwa guu hai nadau hegau. Digaula gaa lahi a Paul i di boo deelaa, gaa dau i Antipatris.  
\v 32 Dono daiaa digau dauwa ala e taele i lala, guu hula gi muli gi di nadau abaaba gau dauwa, gei digau ala e llele i nia hoodo, la guu hula i muli o Paul.  
\v 33 Digaula gaa lahi a mee gi Caesarea, gaa kae di lede gi di gobinaa, gaa wanga a Paul gi mee.  
\v 34 Di gobinaa gaa dau di lede, ga heeu gi Paul, “Goe tangada mai tenua dehee?” Di madagoaa a mee ne iloo ia bolo mee tangada mai tenua go Cilicia,  
\v 35 mee ga helekai, “Au ga hagalongo adu laa gi di goe, i di madagoaa digau ala e hagahuaidu goe ma ga dau mai.” Gei mee ga helekai anga bolo gi hagaloohia a mee i lodo di hale oobidi o gobinaa.   
\c 24  
\s1 Digau o Jew e hagi aga Paul  
\p
\v 1 Muli nia laangi e lima, gei tagi aamua hai mee dabu go Ananias gaa hana gi Caesarea dalia nia dagi mmaadua mo tangada hagamaamaa dono ingoo go Tertullus. Digaula gaa hula gi mua o Felix, ga haga donudonu e hai baahi ang gi Paul.  
\v 2 Gei Paul ga gahi mai gi lodo, gei Tertullus ga daamada ga hagahuaidu hai baahi boloo:  
\p “Meenei Felix. Goe di tagi kabemee ne dugu mai gi gimaadou di madagoaa looloo di noho i di aumaalia, gei e logo nia mee humalia guu hai belee huli tadau henua gi humalia.  
\v 3 Gimaadou e tenetene huoloo i nia mee aanei, i nia gowaa huogodoo mo nia madagoaa huogodoo, gei gimaadou e hagaamu huoloo goe.  
\v 4 Au hagalee hiihai e hagauwwou do madagoaa, deenei laa au e dangi adu gi di goe bolo goe gi manawa balabala gi hagalongo gi madau helekai dulii.  
\v 5 Gimaadou gu gidee bolo taane deenei le e haga lliga huoloo, ge e haga deaadee, gu daamada dana haga hinihini i lodo digau o Jew i hongo henuailala hagatau, gei mee guu hai labelaa tangada dagi ni di hagabuulinga kai tilikai o digau o Nazareth.  
\v 6 Gei mee gu hagamada labelaa belee hagahuaidu di Hale Daumaha, gei gimaadou gu galabudi a mee. [Gimaadou gu maanadu bolo mee e gabunga gii hai be madau haganoho,  
\v 7 gei di tagi dauwa aamua go Lysias mo ana gau dauwa dogologo ga lloomoi, gaa lahi a mee i madau baahi.  
\v 8 Lysias gaa hai dana hagababa bolo digau ala e hai baahi gi mee gi lloomoi gi oo mua.] Maa goe gaa hai au heeu gi taane deenei, gei goe gaa mee di modongoohia nia mee huogodoo ala e hagahuaidu a mee go gimaadou.”  
\v 9 Digau o Jew gu madalia di hagahuaidu deenei, guu hai bolo nia helekai aanei le e donu.   
\s1 Tuuli o Paul i mua o Felix  
\p
\v 10 Di gobinaa gu lialiagi dono lima gi Paul bolo gi helekai, gei Paul ga helekai,  
\p “Au e iloo bolo goe guu hai tangada hai gabunga o tenua deenei i nia ngadau e logo, gei au e tenetene huoloo bolo au e duuli au i oo mua.  
\v 11 Goe e mee di gidee bolo ma digi hai nia laangi e madangaholu maa lua ne too gi daha dela ne hana iei au gi Jerusalem belee daumaha.  
\v 12 Digau o Jew digi gidee bolo au gu lagamaaloo gi nia daangada i lodo di Hale Daumaha, be digi iloo bolo au gu haga hinihini nia daangada i lodo nia synagogee, be tei madagowaa i daha i lodo di waahale.  
\v 13 Digaula e deemee labelaa di haga modongoohia adu gi di goe di nadau hai dela e hagahuaidu hai baahi mai gi di au dolomeenei.  
\v 14 Au e haga modongoohia adu gi di goe, bolo au e daumaha ang gi di God o madau maadua mmaadua, i dagu daudali di Ala, dela e helekai iei digaula bolo di hagabuulinga hai kai tilikai. Gei au e hagadonu nia mee huogodoo ala guu hihi i lodo Nnaganoho Moses mo nia Beebaa o nia Soukohp.  
\v 15 Au e hagadagadagagee gi God, gadoo be nia daane aanei ala e hagadagadagagee ginai, bolo nia daangada huogodoo ala e humalia ge e huaidu, le e mouli aga mai di made.  
\v 16 Au e hagamahi huoloo e hai agu mee ala e mee di hai i nia madagoaa huogodoo bolo au e hai mee gi di manawa madammaa i mua o God mo nia daangada.   
\p
\v 17 “I muli dogu noho i daha mo Jerusalem i nia ngadau dulii, gei au guu hana labelaa gi golo, belee kae nia bahihadu gi agu daangada donu, ge e hai labelaa agu tigidaumaha.\x * \xo 24.17 \xt Acts 21.17-28\x*  
\v 18 Di madagoaa nogo hai agu mee aanei, gei digaula gu gidee au i lodo di Hale Daumaha, i muli hua dogu hagadabu gi di haga madammaa. Gei digau dogologo nogo madalia au ai, di haga hinihini ai.  
\v 19 Gei digau o Jew mai Asia nogo i golo. Ma go digaula ala belee lloomoi gi oo mua e haga modongoohia aga, be di maa nia mee i nadau baahi, e hai baahi mai gi di au.  
\v 20 Be dumaalia ang gi nia daane aanei gi hagi aga ina nia huaidu ala ne gidee ginaadou bolo ne hala iei au i di madagoaa au nogo noho i mua digau hai gabunga aamua.  
\v 21 Dagu mee dela ne hai i di madagoaa au nogo i mua digaula, au ne helekai boloo, ‘Goodou e hagi aga au dangi nei, idimaa, au dela e hagadonu bolo digau ala ne mmade la ga mouli aga.’”\x * \xo 24.21 \xt Acts 23.6\x*   
\p
\v 22 Gei Felix la gu modongoohia hagahumalia di Ala deelaa, ga haga lawa di haga donudonu, ga helekai gi digaula, “Au ga haga noho di godou hai deenei, i di madagoaa di tagi dauwa aamua go Lysias ma ga dau mai.”  
\v 23 Gei mee ga helekai gi tagi dauwa bolo gi hagaloohia hua a Paul i golo, gei gi dumaalia ang gi mee gii mee di lloomoi nia hoo hagaaloho o maa, e gaamai nadau mee ala e hiihai ginai mee.   
\s1 Paul i mua o Felix mo Drusilla  
\p
\v 24 I muli hua nia laangi dulii, Felix gu hanimoi mo dono lodo go Drusilla, tangada o Jew. Mee ne hagau tangada gi laha mai a Paul, gi hagalongo ginaua gi ana helekai i di hagadonu a Jesus Christ.  
\v 25 Gei Paul ga duudagi adu hua, e helekai i di haihai humalia, di benebene tuaidina, mo di Laangi Hagi aga dela ga hanimoi. Felix gu madagu, ga helekai, “Goe guu mee dau hana dolomeenei. Au ga gahi mai laa goe labelaa i dogu madagoaa ma ga aadee.”  
\v 26 Gei mee gu hagamaanadu labelaa bolo Paul gaa wanga ana bahihadu gi deia, deelaa di mee a mee e gahigahi ai a Paul i nia madagoaa huogodoo e helehelekai ginaua.   
\p
\v 27 I muli hua nia ngadau e lua ne too gi daha, Porcius Festus ga gobinaa i di lohongo Felix. Felix e hiihai bolo ia gii gila humalia i baahi digau o Jew, dela ne dugu a Paul hua igolo i lodo di hale galabudi.   
\c 25  
\s1 Paul e hiihai e gabunga labelaa i baahi o Caesar  
\p
\v 1 Nia laangi e dolu i muli, Festus ne dau i di guongo deelaa, gei mee ga hagatanga i Caesarea, gaa hana gi Jerusalem.  
\v 2 Nia dagi hai mee dabu mo nia dagi o digau o Jew ne hai baahi gi Paul i di gowaa deelaa, ga tangi gi Festus  
\v 3 bolo gi heia nadau manawa gi hagau ina a Paul gi Jerusalem, idimaa, digaula gu hagatogomaalia di nadau buini belee daaligi a mee gii made i hongo di ala.  
\v 4 Festus ga helekai, “Paul la i lodo di hale galabudi i Caesarea, hoohoo mai hua gei au gaa hana gi golo.  
\v 5 Gei godou dagi gii hula madalia au gi Caesarea, e hagi aga taane deelaa, be mee guu hai ana mee hala.”   
\p
\v 6 Festus guu noho i nia laangi e walu be e madangaholu i baahi digaula, ga nomuli gaa hana gi Caesarea. Dono daiaa, gei mee gaa noho i di gowaa hai gabunga, ga helekai bolo gi laha mai a Paul.  
\v 7 Di madagoaa Paul ne dau, digau o Jew ala ne loomoi i Jerusalem, gaa tuu gi nua ga haganiga a mee, gaa hai nadau hagi aga i nia huaidu llauehaa hai baahi gi mee, gei digaula nadau haga modongoohia donu ai.   
\p
\v 8 Paul gaa bida abaaba ia: “Au digi hai dagu ihala hai baahi gi nia haganoho digau o Jew, be e hai baahi gi di Hale Daumaha, be e hai baahi gi di king o Rome.”   
\p
\v 9 Festus e hiihai e hai eia gi humalia i baahi digau o Jew, dela ne hidi iei mee ga heeu gi Paul, “Goe e hiihai e hana gi Jerusalem, e hagi aga goe i ogu mua i golo, i nia mee ala e hagahuaidu iei goe?”   
\p
\v 10 Paul ga helekai, “Au e duu i mua di gowaa gabunga o Caesar, deelaa di gowaa donu belee hagi aga au. Au digi hai dagu mee hala ang gi digau o Jew, be dau iloo.  
\v 11 Maa au gu oho taganoho, guu hai dagu mee ga hidi mai iei au gaa kae di hagaduadua o di made, au hagalee hai bolo au ga mehede gi daha. Maa nadau hagahuaidu au le e dilikai, malaa, deai tangada e mee di wanga au gi digaula ai. Au e hiihai e gabunga labelaa i baahi o Caesar.”   
\p
\v 12 I muli hua Festus ne helehelekai gi ana gau hagamaamaa, gei mee ga helekai, “Maa goe e hiihai bolo e gabunga labelaa i baahi o Caesar, gei goe hana gi mee!”   
\s1 Paul i mua o Agrippa mo Bernice  
\p
\v 13 Mai gi nomuli, king Agrippa mo dono duaahina ahina go Bernice ga lloomoi gi Caesarea belee haga heetugi gi Festus.  
\v 14 I muli hua nia laangi dulii i di nau noho i golo, gei Festus ga haga modongoohia a Paul gi di king boloo: “Taane galabudi i ginei ne dugu go Felix.  
\v 15 Gei dogu hana gi Jerusalem, nia dagi hai mee dabu mo nia dagi mmaadua o Jew ga hagahuaidu a mee mai gi di au, ga tangi mai bolo mee e daaligi gii made.  
\v 16 Gei au ne helekai gi digaula bolo gimaadou digau o Rome e hagalee e hagahuaidu tangada i mua dono heetugi gi tangada ne hagahuaidu ia, gei gu duuli ia gi daha mo nia hagahuaidu ala e hai baahi ang gi deia.  
\v 17 I di nadau lloomoi gi kinei, gei au ga hagalimalima gaa noho gi dogu lohongo gabunga, gaa hai dagu hegau gi taane deelaa gi laha mai.  
\v 18 Gei digau ala ne hagahuaidu a mee gaa tuu gi nua, gei digaula digi hagahuaidu ina a mee gi di hagadilinga hala huaidu dela ne hagamaanadu ko au bolo gaa hai go digaula.  
\v 19 Gei di mee digaula ne hai, ne lagamaaloo gi mee i di gili nadau daumaha donu mo taane dono ingoo go Jesus dela ne made, gei Paul e hai bolo mee gu mouli aga.  
\v 20 Au gu deemee di haga noho be dehee dagu hai e mee di kae dagu haga modongoohia o nia mee beenei, gei au ga heeu gi Paul be mee e hiihai e hana gi Jerusalem e hagi aga i di hai o di hagahuaidu deenei.  
\v 21 Gei Paul e hai bolo ia e gabunga labelaa. Mee e hiihai bolo ia e galabudi hua igolo, gi dugu ang gi Caesar e hagabaubau dana gabunga. Gei au gu hagababa bolo mee e galabudi hua, gaa dae loo gi di madagoaa dela e mee di hagau a mee gi Caesar.”   
\p
\v 22 Agrippa ga helekai gi Festus, “Au e hiihai bolo ma ko au hua donu belee hagalongo gi taane deenei.”  
\p Festus ga helekai, “Daiaa gei goe ga hagalongo gi mee.”   
\p
\v 23 Dono daiaa, gei Agrippa mo Bernice ga lloomoi gu madamada huoloo, ga ulu dalia nia dagi dauwa aamua, mo nia dagi di guongo deelaa gi lodo di gowaa hai gabunga. Festus gaa hai dana hegau gi laha mai a Paul, gei gu laha mai.  
\v 24 Festus ga helekai, “King Agrippa mo goodou huogodoo ala i madau baahi i ginei. Goodou gu iloo taane deenei e hai baahi ginai digau o Jew huogodoo, digau ala i ginei mo i Jerusalem. Digaula ne hagahuaidu a mee mai gi di au mo di wwolowwolo bolo mee e daaligi gii made.  
\v 25 Gei au digi gidee bolo mee guu hai dana mee gaa hidi ai iei mee belee daaligi gii made, gei di maa go mee hua dela ne hai bolo dana gabunga le e wanga gi Caesar, gei au gu hagamaanadu bolo e hagau a mee gi Caesar.  
\v 26 Dagu mee ne hagatogomaalia i di gili o maa ai bolo gaa hihi ai dagu beebaa gi di tagi go Caesar. Deelaa laa, au gu laha mai a mee gi godou mua, gei e hagalabagau i oo mua, meenei king Agrippa! Gei i muli dagu iloo nia hangaahai o maa, gei au gu dagu mee i golo e hihi ai i mee.  
\v 27 Idimaa, ma dono hadinga ai, maa au ga hagau dagu dangada galabudi, gei digi haga modongoohia gi madammaa nia hagahuaidu ala e hai baahi gi mee!”   
\c 26  
\s1 Paul e duuli eia i mua o Agrippa  
\p
\v 1 Agrippa ga helekai gi Paul, “Au gu dugu adu bolo goe gi helekai i di goe.” Paul gaa holo dono lima gi daha, ga duuli eia ga helekai,   
\p
\v 2 “King Agrippa! Au gu haadanga lamalia dangi nei i oo mua, idimaa, au guu mee di duuli au gi daha mo nia hagahuaidu huogodoo o digau o Jew ala e hai baahi mai gi di au.  
\v 3 Deenei la koia e donu huoloo, idimaa, goe e iloo hagahumalia nia hangaahai mouli o digau o Jew mo nadau hai lagamaaloo. Deelaa laa, au e dangi adu gi di goe bolo gi manawa hagakono gi hagalongo mai.   
\p
\v 4 “Digau o Jew huogodoo gu iloo ginaadou dogu mouli mai i dogu tomo aga damagiigi. Digaula e iloo dogu mouli mai i taamada, i di au nogo noho i lodo dogu guongo donu, mo i lodo o Jerusalem.  
\v 5 Maa nei bolo digaula e hiihai e haga modongoohia, gei digaula ga haga modongoohia bolo ginaadou gu iloo mai taamada loo bolo au tangada ni di hagabuulinga Pharisee ala e hai hegau maaloo i nnegau daumaha.\x * \xo 26.5 \xt Acts 23.6; Philippians 3.5\x*  
\v 6 Gei dolomeenei, au e duu i ginei belee hagi aga, idimaa, au e hagadagadagagee gi di hagababa a God dela ne hai gi tadau maadua mmaadua i mua.  
\v 7 Gei deenei di hagababa dela e hagadagadagagee ginai nia madawaawa madangaholu maa lua belee kae mai i di nadau hai daumaha ang gi God i di boo mo di aa. Meenei di king, di hagadagadagagee deenei, dela e hala iei au i baahi digau o Jew!  
\v 8 Goodou e aha hagalee hagadonu bolo God e mee di haga mouli aga digau ala guu mmade?   
\p
\v 9 “Dogu huaidina oogu gu hagamamaanadu bolo au e hai loo gii hai nia mee huogodoo ala e hai baahi gi di ingoo o Jesus tangada o Nazareth.\x * \xo 26.9 \xt Acts 8.3; 22.4-5\x*  
\v 10 Deelaa dagu mee ne hai i Jerusalem. Au guu kae dogu hagadootonu mai baahi nia dagi hai mee dabu, gi kilia nia daangada a God gi lodo nia hale galabudi belee daaligi gii mmade, gei au guu donu ginai.  
\v 11 Nia madagoaa e logo, au nogo hagaduadua digaula i lodo nia synagogee bolo digaula gi de langahia nadau hagadonu. Au gu hagawelewele huoloo gi digaula, dela ne hana iei au gi lodo nia waahale o digau tuadimee belee hagahuaidu digaula.   
\s1 Paul e haga modongoohia dono huli  
\r (Acts 9.1-19; 22.6-16)  
\p
\v 12 “Deenei tadinga dela ne hana iei au gi Damascus i lodo nia mogobuna mo nia helekai mai baahi nia dagi hai mee dabu.  
\v 13 Meenei di king, i hongo di ala, i di oodee, dela ne gidee au di maahina koia e maahina i di laa, e maahina mai i di langi, e haganiga au mo nia daane ala nogo lloomoi i ogu muli.  
\v 14 Gimaadou huogodoo guu tinga gi hongo di gelegele, gei au gu hagalongo gi di lee e helekai mai i nnelekai Hebrew boloo, ‘Saul! Saul! Goe e aha dela e hagahuaidu au? Goe gu haga mmaemmae goe i dau hai be di kau e badubadu hai baahi gi di laagau o dono dagi.’  
\v 15 Au ga heeu, ‘Gooe koai, Tagi?’ Gei Tagi ga helekai, ‘Au go Jesus, dela e hagahuaidu kooe!  
\v 16 Du gi nua gi hongo oo wae. Au gu hagagidee goe Au, gu hilihili goe belee hai dagu hege. Goe gaa hai di haga modongoohia gi nia daangada i nia mee ala ne gidee goe dangi nei, mo nia mee ala ga gidee goe maalia.  
\v 17 Au ga daa mai goe gi daha mo digau Israel, mo digau tuadimee. Au e hagau goe gi digaula  
\v 18 bolo gi maahuge nadau golomada, gii huli gi daha mo di bouli ang gi di maalama, gei gi lawa mai gi daha mo nia mahi o Setan gii huli ang gi God, gii mee ginaadou di kae tumaalia o nadau ihala, gii kae nadau lohongo i baahi nia dama a God ala guu lawa di hilihili.’   
\s1 Paul e helekai i di hai o dana moomee  
\p
\v 19 “Meenei king Agrippa, au digi haga balumee ina dagu ada dela ne mmada ginai au i di langi.  
\v 20 Kaedahi i Damascus, mo i Jerusalem, mo i lodo nia waahale o Israel, mo i baahi digau tuadimee, au gu agoago gi digaula bolo gi huli hoou, gii huli ang gi God, gi heia nia mee ala e haga modongoohia bolo ginaadou guu huli hoou.\x * \xo 26.20 \xt Acts 9.20,28-29\x*  
\v 21 Deenei tadinga di mee digau o Jew ne kumi iei au i lodo di Hale Daumaha belee daaligi au gii made.  
\v 22 Gaa dae mai loo gi dangi nei, gei au ne hagamaamaa go God, deelaa gaa duu iei au i ginei, e haga modongoohia adu gi goodou huogodoo, aalaa lligi mo aamua. Gei dagu mee dela e helekai iei au, e hai hua be di mee dela guu lawa di helekai iei nia soukohp mo Moses bolo e kila aga, boloo:   
\q1
\v 23 ‘Di Mesaia le e hai loo gi hagaduadua,  
\q1 gei go Mee dela e mouli aga i di matagidagi i di made,  
\q1 belee haga iloo di maalama o di haga mouli  
\q1 ang gi digau o Jew mo digau tuadimee.’”\x * \xo 26.23 \xt Isaiah 42.6; 49.6; 1-Corinthians 15.20\x*   
\b  
\m
\v 24 I di hai a Paul dela e bida duuli eia gi daha i ana helekai aanei, Festus gaa wolo gi mee, “Goe gu hagawelewele Paul! I dau kae di kuulu damana dela guu hai goe gi hagawelewele!”   
\p
\v 25 Paul ga helekai, “Au hagalee helekai huaidu, meenei! Au e helekai hua i nia mee ala e donu ge e humalia.  
\v 26 Meenei king Agrippa, au e mee di helekai haga huudonu adu gi di goe, idimaa, goe e iloo nia mee aanei. Au e donu mai gi di au bolo goe e iloo nia mee aanei huogodoo, idimaa, di mee deenei la hagalee ne hai hagammuni.  
\v 27 Meenei king Agrippa, goe e hagadonu nia soukohp? Au e iloo bolo goe e hagadonu nia soukohp!”   
\p
\v 28 Agrippa ga helekai gi Paul, “I lodo di madagoaa bodobodo deenei, goe e hagamamaanadu bolo goe e hai au gii hai di tama ni Christ?”   
\p
\v 29 Paul ga helekai, “Ma e aha maa di madagoaa bodobodo be looloo, deenei dagu dalodalo ang gi God bolo goe mo o ehoo huogodoo ala e hagalongo mai gi di au dangi nei, gi hai mee gi dogu mouli, gei hagalee go nia daula baalanga aanei!”   
\p
\v 30 Gei di king, di gobinaa, Bernice, mo digaula huogodoo gaa tuu i nua,  
\v 31 gei i muli nadau hagatanga, digaula ga helehelekai i nadau mehanga, “Taane deenei digi hai dana mee hala bolo gaa hidi iei mee ga lawalawa, be e daaligi gii made.”  
\v 32 Agrippa ga helekai gi Festus, “Taane deenei belee hagamehede, maa ia digi hiihai bolo e hai dana gabunga labelaa i baahi o Caesar.”   
\c 27  
\s1 Paul e dele gi Rome  
\p
\v 1 Di madagoaa ne hagamaanadu bolo gimaadou e dele gi Italy, digaula guu wanga a Paul mo ono ehoo galabudi gi Julius, di tagi dauwa o di buini gau dauwa o Rome dela e haga ingoo bolo “Di Buini Gau dauwa ni Caesar.”  
\v 2 Gimaadou gaa kaga gi hongo di wagabaalii mai Adramyttium dela gu hagatogomaalia belee hagatanga, e hula gi nia waahale o Asia ala i tongotai, gei gimaadou ga hagatanga. Aristarchus, tangada Macedonia mai Thessalonica guu hana i madau muli.  
\v 3 Di laangi nomuli, gimaadou gaa dau i Sidon. Julius nogo humalia gi Paul e dumaalia gi mee gii hana e heetugi gi ono ehoo hagaaloho e gaamai ana mee ala e hiihai ginai mai nadau baahi.  
\v 4 Gimaadou ga dele adu hua gi mua. Di madangi le e dau gee, gei gimaadou guu dele i di malu tenua go Cyprus.  
\v 5 Gimaadou gaa dele laa lodo di tai gi nia henua go Cilicia mo Pamphylia, ga loomoi gi Myra i lodo tenua go Lycia.  
\v 6 Di madagoaa deelaa, tagi dauwa ne gidee ia di wagabaalii mai Alexandria e hana gi Italy, gei mee gaa lahi gimaadou gi di wagabaalii deelaa, gaa kaga gi di maa.   
\p
\v 7 Gimaadou guu dele maalia loo i nia laangi dulii i lodo nia haingadaa llauehe, gaa dau loo gi di waahale Cnidus. Di madangi le e dau gee, gu deemee di dele adu gi mogowaa gi nomua, gei gimaadou guu dele gi lala i di malu tenua go Crete, ga diiagi gi muli di udua o Salmone.  
\v 8 Gei gimaadou gu dele hoohoo gi tongotai, gu haingadaa huoloo di dele, gaa dau gi di gowaa e hagaingoo boloo “Di Malua Humalia”, hagalee mogowaa i di waahale o Lasea.   
\p
\v 9 Gimaadou guu noho i golo gu duai, gaa dae loo gi di madagoaa la gu haingadaa belee hagatanga labelaa gimaadou e lloo adu i madau ala, idimaa, dolomeenei di Laangi Haga madammaa nia Huaidu\f + \fr 27.9 \ft \+bk Di Laangi Haga madammaa nia Huaidu\+bk* la di laangi koia e hagalabagau i nia laangi haga madagu o digau Israel. Tagi aamua hai mee dabu e hai tigidaumaha, e hui nia huaidu o digau Israel. Daamada di laangi deenei la di madagoaa madangi gaudogi \+bk (Leviticus 16)\+bk*.\f* la gu doo gi daha. Gei Paul ga helekai hagamaamaa gi digaula,  
\v 10 “Nia daane nei, au e iloo bolo tadau ala e hula ai, la ga haingadaa huoloo, ga mooho nia mee llauehe, ga mooho nia goloo mo di wagabaalii, gei hunu gau i gidaadou gaa mmade.”   
\p
\v 11 Gei di tagi dauwa le e hagadagadagagee huoloo gi nnelekai di gaabinu mo tangada donu di wagabaalii ala ne hai, gei hagalee go nnelekai a Paul ne hai.  
\v 12 Di gowaa daula wagabaalii deelaa, la hagalee humalia bolo di wagabaalii e noho i golo i di madagoaa magalillili. Di baahi dogologo e hiihai bolo e hagamada e hagatanga e hula gii dau i Phoenix, e noho i golo i lodo di madagoaa magalillili. Phoenix la di malua i Crete e huli gi baahi dai ngeia mo bahi i dua ngeia.   
\s1 Di madangi damana i di moana  
\p
\v 13 Tama madangi dulii ne daamada, gu angiangi aga i ngaaga, gei nia daane o di wagabaalii e hagamaanadu bolo ginaadou e mee hua di hula, gei digaula ga hudi aga taula, ga dele adu hoohoo gi tongotai o Crete.  
\v 14 Digi duai gei di madangi maaloo dela e hai dono ingoo bolo “Baahi dua ngeia”, e gono eia mai i tenua,  
\v 15 guu dau i di wagabaalii, gei gu deemee di dele haga huudonu gi di madangi. Gimaadou gu deemee, gu diiagi hua gi dehee dalia di madangi.  
\v 16 Gimaadou gu nuunagi i di malu i baahi ngaaga o tama henua go Cauda. Gimaadou gu ngalua damana di lawalawa gii mau di boodi di waga.  
\v 17 Digaula ga hudi aga di boodi gi hongo di wagabaalii, gaa tai gi di wagabaalii gi mau dangihi. Digaula e mmaadagu gi dee lawe hua ginaadou i hongo nia gowaa gelege bagu ala e hoohoo gi tongotai o Libya, gei digaula gu dugu ia di laa, gu diiagi hua di wagabaalii gi dehee dalia di madangi.  
\v 18 Di madangi le e maaloo hua igolo, hooaga dono daiaa gei digaula ga daamada gaa kili gi daha nia goloo ala i lodo di wagabaalii.  
\v 19 Gei dono daiaa, digaula gaa kili gi daha nia goloo donu o di wagabaalii.  
\v 20 Nia laangi e logo, gimaadou digi gidee di laa mo nia heduu, gei di madangi le e maaloo dangihi hua igolo, gei gimaadou gu deai madau hagadagadagagee ai bolo gimaadou ga mouli.  
\v 21 I muli hua di madau noho waalooloo digi miami, gei Paul ga du gi nua i mua digaula, ga helekai, “Nia daane nei, maa nei bolo goodou ne hagalongo mai gi di au bolo gidaadou hagalee hagatanga i Crete, gei gidaadou hagalee tale gi nia haingadaa huogodoo aanei mo di kilikili gi daha tadau mee.  
\v 22 Gei dolomeenei au e dangi adu gi goodou bolo gi hagadagadagagee! Deai tangada i goodou e made ai, go di wagabaalii la hua e mooho.  
\v 23 Tangada di langi o dogu God dela e daumaha ginai au ge dagi au, la nogo i dogu baahi anaboo,  
\v 24 ne helekai mai boloo, ‘Paul, goe hudee madagu! Goe e hai loo gi duu i mua o Caesar. God ga benebene nia mouli o digau huogodoo ala e hula madalia goe.’  
\v 25 Nia daane nei, goodou gi hagadagadagagee! Au e hagadonu a God, bolo nia mee aanei le e kila hua be nia mee ala ne helekai mai gi di au.  
\v 26 Gei gidaadou ga baagia aga gi tongotai o tei henua.”   
\p
\v 27 Nia boo e madangaholu maa haa, di madangi maaloo deenei nogo deheedehee iei gimaadou no lodo i lodo tai go Mediterranean. Holongo hoohoo gi di madahidi waelua di boo, digau ngalua di waga ga hagabau bolo gimaadou gu hoohoo gi tenua.  
\v 28 Digaula ga haga hege di nadau uga gi lala, di baalanga e nnoo i dono mada, ga iloo bolo di llala o di moana deelaa le e lau madalua (120) piidi. Digi duai nomuli, gei digaula ga hagamada labelaa, ga iloo bolo ma nia piidi e matiwa (90) e llala.  
\v 29 Digaula gu mmaadagu bolo di wagabaalii la gaa gaga gi hongo talaadogo. Digaula gaa kili nadau daula e haa gi lala i muli di wagabaalii, ga dalodalo bolo ma gi maalama mai.  
\v 30 Digau ngalua di waga bolo ginaadou e hagamada, e hula gi daha mo di wagabaalii. Digaula gu haga hege ia di boodi gi hongo tai, ga ngalua hangaahai bolo ginaadou e hula e dugu gi lala nia daula ala i di ngudu di wagabaalii.  
\v 31 Gei Paul ga helekai gi tagi dauwa, mo nia gau dauwa, “Maa digau ngalua ga hagalee noho i hongo di wagabaalii deenei, goodou hagalee mouli.”  
\v 32 Nia gau dauwa gaa tuu nia daula di boodi, ga diiagi gi dehee.   
\p
\v 33 Heniheni, gei Paul gaa dangi gi digaula bolo gi miami, ga helekai boloo, “Goodou gu talitali i nia laangi e madangaholu maa haa (14), gei digi miami.  
\v 34 Gei au e helekai adu gi goodou bolo goodou miami, gii mee ai di mouli goodou. Deai dahi ngaahulu i godou libogo e ngala ai.”  
\v 35 I muli hua Paul ne helekai beenei, geia ga dahi aga dana palaawaa, ga danggee ang gi God i mua digau huogodoo, ga haahi di maa, ga daamada ga miami.  
\v 36 Gei digaula huogodoo gu manawa maaloo, gu miami.  
\v 37 Gimaadou digau e lua lau madahidu maa ono (276) ala i hongo di wagabaalii.  
\v 38 I muli digau huogodoo ne maaluu, digaula gaa kili gi daha nia peege palaawaa bolo gi maamaa di wagabaalii.   
\s1 Di wagabaalii gu hudu aga  
\p
\v 39 Di madagoaa ne maalama mai, gei nia gau ngalua di waga digi modongoohia be tenua behee deelaa, gei digaula gu gidee di gowaa malu dono tongotai gelegele i golo, ga hagamaanadu, be di maa e mee di dele di wagabaalii gii lawe i golo.  
\v 40 Gei digaula gaa tuu gii mmodu nia daula, gaa wwede nia hali di hoe ulungi ala nogo tai di maa, gaa hudi gi nua di laa dela i mugimua i hongo di wagabaalii, gaa dele haga huudonu gi tongotai.  
\v 41 Di wagabaalii gaa gaga gi hongo tuagimee. Di ngudu di wagabaalii guu lawe, gu deemee di ngalungalua, gei di tono di waga la gu mooho haga ligiligi i nia beau llauehe.   
\p
\v 42 Digau dauwa gu maanadu bolo digau galabudi le e daaligi gii mmade, gi dee kau digaula gi tongotai, ga llele hagammuni.  
\v 43 Gei tagi dauwa e hiihai e benebene a Paul, mee hagalee dumaalia gi di maanadu digaula, geia ga helekai gi digau huogodoo ala e mee di kau, gi tobo gi daha mo di wagabaalii, gii kau gi tenua.  
\v 44 Gei digau ala e de iloo di kau, gu hai hegau gi nia laubaba be nia baahi mee wanuwanu ne mooho mai i di wagabaalii. Deenei di hai dela ne hai, gei gimaadou huogodoo guu dau i tenua.   
\c 28  
\s1 I lodo Malta  
\p
\v 1 I di madau dau aga hagahumalia gi tongotai, gimaadou ga modongoohia bolo di ingoo tenua deelaa la go Malta.  
\v 2 Nia daangada o tenua deelaa nogo buni mai gi gimaadou. Digaula ga akaa di nadau ahi, ga gahi mai gimaadou huogodoo, idimaa, nogo uwaua ge nogo magalillili.  
\v 3 Gei Paul ga gaamai dana uu dohomu, gei di madagoaa mee e wangawanga ana dohomu gi lodo di ahi, di gihaa ga ulu mai gi daha mo di uu dohomu deelaa, idimaa, mee gu welengina, gaa kadi di lima o maa.  
\v 4 Nia daangada o tenua deelaa gu gidee ginaadou di gihaa dela e daudau i di lima o Paul, ga helehelekai i nadau mehanga, “Taane deenei holongo tangada daaligi dangada, di ahiaalangi hagalee dumaalia gi mee gi mouli, ma e aha maa mee guu mee di tanga gi daha mo di haingadaa o di moana.”  
\v 5 Gei Paul gaa badu gi daha di gihaa deelaa gi lodo di ahi, gei mee digi longono ia di mmae.  
\v 6 Digaula guu tali bolo mee ga haga hula be ga hinga gi lala gaa made. Di nadau talitali mai gi nomuli, gei digaula digi gidee di mee ne hai gi mee, digaula guu huli nadau maanadu, ga helekai, “Mee di god!”   
\p
\v 7 Hoohoo mai gi di gowaa dela nogo iei gimaadou, tagi tenua delaa, dono ingoo go Publius ana gowaa i golo. Mee gu hagagahi gimaadou, gu benebene hagahumalia i nia laangi e dolu.  
\v 8 Tamana o Publius e moe i hongo di hada kii, e magi welengina ge e magi halangina. Paul gaa hana gi lodo di ruum o maa, ga dalodalo, gaa dugu dono lima gi hongo o mee, ga dalodalo, ga hagahili di magi o maa.  
\v 9 I muli hua di mee deenei ne hai, nia daangada huogodoo ala e magi i hongo tenua deelaa, ga lloomoi gi mee, e hagahili nadau magi.  
\v 10 I di madau hagatanga, digaula gu gaamai nadau kisakis e logo, gei gu gaamai madau mee ala e hai hegau ai i hongo di waga.   
\s1 Mai Malta gi Rome  
\p
\v 11 I muli nia malama e dolu, gei gimaadou gaa dele i di wagabaalii dono ingoo bolo Dioscurii\f + \fr 28.11 \ft \+bk Dioscurii:\+bk* Di ingoo deenei dono hadinga boloo, “nia god dogolua” ala go \+bk Castor\+bk* mo \+bk Pollux\+bk*, ala go nia ingoo o nia heduu e lua i di langi.\f* mai Alexandria. Di wagabaalii deenei nogo noho i tenua deelaa i nia malama magalillili.  
\v 12 Gimaadou gaa dau i lodo di waahale go Syracuse, gaa noho i golo i nia laangi e dolu.  
\v 13 Gei gimaadou ga hagatanga gaa dau i di waahale go Rhegium. Dono daiaa, gei di madangi gu angiangi aga i ngaaga, gei muli nia laangi e lua, gei gimaadou gaa dau i di waahale go Puteoli.  
\v 14 Gei gimaadou gu heetugi gi digau hagadonu i golo, ala ne helekai mai gi gimaadou bolo gii noho i nadau baahi i tabu e dahi, nomuli gei gimaadou gaa hula gi Rome.  
\v 15 Digau hagadonu ala i Rome, ne longo bolo gimaadou i golo, ga lloomoi loo haga mogowaa gi nia waahale e lua go “Di Gowaa Huihui mee o Appius” mo “Nia Hale e Dolu”, belee heetugi mai gi gimaadou. Di madagoaa Paul ne gidee digaula, gei mee gu hai dana danggee ang gi God, gei gu damana mai dono hagadagadagagee.   
\s1 I Rome  
\p
\v 16 Di madau dau i Rome, digaula gu dumaalia gi Paul gii noho modogoia, e hagaloohi go tangada dauwa.   
\p
\v 17 Nia laangi e dolu nomuli, gei Paul gu haga dagabuli mai nia dagi digau o Jew. Di madagoaa ne dagabuli mai digaula gi di gowaa e dahi, gei mee ga helekai, “Ogu ihoo digau Israel! Au digi hai dahi mee e hai baahi ang gi nia daangada o tadau henua, be ang gi nia hangaahai mouli o tadau maadua mmaadua i mua, gei au ne galabudi i Jerusalem, gaa wanga gi digau o Rome.  
\v 18 I muli nadau heheeu nadau mee mai gi di au, gei digau o Rome guu hai belee hagamehede au, idimaa, digaula gu modongoohia bolo au digi hai dagu mee hala, gaa hidi iei au belee daaligi.  
\v 19 Digau o Jew hagalee donu gi di mee deenei, gei digaula guu hono au bolo e gabunga labelaa i baahi o Caesar, gei au dagu mee i golo ai bolo au ga hai baahi ang gi digau o Jew.\x * \xo 28.19 \xt Acts 25.11\x*  
\v 20 Deelaa laa, au e gahi mai goodou belee heetugi gidaadou e helehelekai. Deenei laa au gu lawalawa gi taula baalanga beenei, i di gili o Tangada dela e hagadagadagagee ginai digau Israel.”   
\p
\v 21 Gei digaula ga helekai gi mee, “Gimaadou digi dau di madau lede mai Judea e helekai i di goe, be deai tangada mai i gimaadou ne hanimoi i golo mo ana longo huaidu e helehelekai i di goe ai.  
\v 22 Gei gimaadou e hiihai belee hagalongo mai i do baahi mai i lodo au maanadu, idimaa, gimaadou e iloo bolo i nia madagoaa huogodoo nia daangada e leelee hai baahi ang gi di hagabuulinga dela e dau ginai goe.”   
\p
\v 23 Digaula gaa dugu di nadau laangi gi Paul, gei dogologowaahee ne lloomoi i di laangi deelaa gi di gowaa dela e noho iei Paul. Mai luada gaa dae loo gi di boo, mee nogo agoago gi digaula i di hai o Teenua King o God. E hagamada belee haga modongoohia gi digaula di hai o Jesus mai lodo Nnaganoho Moses mo lodo nia Beebaa o nia Soukohp.  
\v 24 Hunu gau i digaula gu hagadonu ana helekai, gei hunu gau digi hagadonu.  
\v 25 Digaula ga hagatanga hua, gei digi donu nadau mehanga, i muli hua Paul ne helekai di mee e dahi deenei, “E humalia huoloo di hai o di Hagataalunga Dabu dela ne helekai mai soukohp Isaiah gi godou maadua mmaadua namua,  
\v 26 boloo,  
\q1 ‘Hana, helekai gi nia daangada aanei:  
\q1 Goodou ga hagalongo, ga hagalongo,  
\q1 ge hagalee modongoohia.  
\q1 Goodou gaa mmada, gaa mmada,  
\q1 gei e de gidee.\x * \xo 28.26 \xt Isaiah 6.9-10 \x*   
\q1
\v 27 Idimaa, nia daangada aanei la gu haga hamaaloo nadau lodo.  
\q1 Digaula guu pono nadau dalinga,  
\q1 gei guu gahu nadau golomada.  
\q1 Maa nei bolo hagalee hai beenei,  
\q1 gei nadau golomada le e gidee,  
\q1 nadau dalinga le e longono,  
\q1 nadau hagamaanadu gaa donu ang gi ginaadou  
\q1 ga lloomoi gi di Au,  
\q1 gei Au ga hagahili digaula.  
\q1 God ne helekai beenei.’”   
\m
\v 28 Gei Paul ga helekai hagalawa dana agoago, “Goodou gi iloo bolo nnelekai o di haga mouli a God la gu hagau gi digau tuadimee, gei digaula gu hagalongo!”  
\v 29 [Muli hua Paul ne helekai nia mee aanei, digau o Jew gaa hula, ga lagalagamaaloo i nadau mehanga.]   
\p
\v 30 Nia ngadau e lua, Paul nogo noho i lodo di hale huihui mee, deelaa di gowaa a mee ne hagamolooloo mai nia daangada ala bolo ginaadou e heetugi gi mee.  
\v 31 Gei mee ga agoago di hai o Teenua King o God mo di agoago i di hai o Tagi go Jesus Christ, gei mee e helekai manawa maaloo, ge deai tangada e hai baahi gi mee ai.