\id LUK \ide UTF8 \h LUKE \toc1 Pweng Wo Ke Jesus Christ Ma Simla Sel Luke \toc2 Luke \toc3 Lk \mt2 Pweng Wo Ke Jesus Christ Ma Simla Sel \mt1 LUKE \is1 Tukakinyen Book In LUKE \ip Book se inge, \bk Pweng Wo Ke Jesus Christ Ma Simla Sel Luke\bk*, akkalemye lah Jesus el Mwet Lango nu sin mwet Israel oana ke orekla wulela kac, oayapa lah el Mwet Lango nu sin mwet nukewa. Simla in \bk Luke\bk* lah Jesus el tuh pangonyuk sin Ngun lun Leum God in “fahkak pweng wo nu sin mwet sukasrup,” ouinge book se inge fahkak yohk ke kasru lun Jesus nu sin mwet su muta in kutena kain in enenu. Mwe engan uh srumunyuk yohk in book se inge — yokiya uh oasr ke mutaweyen book uh su fahk ke isusla lun Jesus, sifilpa ke saflaiya uh ke Jesus el sowak nu inkusrao. \ip Sramsram ke yokyokelik ac fahsrelik lun moul in lulalfongi lun mwet uh ke Christ, ma sikyak tukun Jesus el sowak nu lucng, simla pacna sin mwet se ma simusla book se inge uh, pa kalem ke book in \bk Orekma\bk*. \ip Oasr kutu sramsram akkalemyeyuk in book se inge mukena — oana ke on lun lipufan, ac som lun mwet shepherd nu yen Jesus el isusla we, oayapa ke pacl se ma Jesus el tulik na som nu in Tempul, wi pac pupulyuk ke mwet Samaria sac, ac wen se ma tuhlac ah. (Liye ip akluo ac akonkosr ke Takla lun Koanon Book se inge.) In book se inge yohk na ma fwackyak ke pre, ke Ngun Mutal, ke ip kunen mutan nu sin Jesus ke el oru orekma lal, ac ke nunak munas lun God ke ma koluk. \is1 Takla Lun Koanon Book Se Inge \io1 Tukakinyen book uh 1:1–4 \io1 Isusla ac matuak lal John Baptais ac Jesus 1:5—2:52 \io1 Fahkak lal John Baptais 3:1–20 \io1 Baptais ac srifeyuk lun Jesus 3:21—4:13 \io1 Luti lun Jesus in acn Galilee 4:14—9:50 \io1 Som Galilee lac nu Jerusalem 9:51—19:27 \io1 Wik safla in Jerusalem ac acn apkuran nu we 19:28—23:56 \io1 Sifil moulyak lun Leum, sikyak lal nu sin mwet, ac sowak lal nu lucng 24:1–53 \c 1 \s1 Tukakinyen Book Uh \p \v 1 Nu sum, Theophilus, su fal in akfulatyeyuk: \p Pus mwet ma arulana oaru in orani ac simusla ma su sikyak inmasrlosr. \v 2 Elos simusla ma su fwackme nu sesr sin mwet ma sifacna liye ma inge ac sulkakinelik ke tufahna mutawauk me. \v 3 Ke ma inge, leum fulat luk, ke sripen nga liksreni na lohang in lutlut ke ma inge ke mutawauk me, nga sifacna nunku mu ac wona ngan takunla nu sum ma sikyak uh. \v 4 Nga oru ma inge kom in mau etu na pwaye ke ma nukewa ma lutiyuk kom kac. \s1 Fwackyak Isusla Lal John Baptais \p \v 5 In pacl se ma Herod el tuh tokosra in acn Judea, tuh oasr mwet tol se pangpang Zechariah, su ma in u lal Abijah, mwet tol. Mutan kial ah pa Elizabeth, su ma in fwilin tulik natul Aaron, mwet tol. \v 6 Eltal kewa moulkin moul na suwohs ye mutun God, ac arulana oaru in akos ma sap ac oakwuk nukewa lun Leum God. \v 7 Wangin tulik natultal, mweyen Elizabeth el tia ku in orek tulik, ac el ac Zechariah tukenina matuoh. \p \v 8 Sie len ah Zechariah el oru orekma in tol lal ke sun pacl lun u lal in kulansap in Tempul. \v 9 In oana oakwuk nu sin mwet tol uh, srisrngiyuki ke fa mu ac ma kunal in akosak mwe keng fin loang uh. Ouinge el utyak nu in Tempul lun Leum God, \v 10 ac mwet puspis elos pre likinum uh ke ao in kisa mwe keng uh. \v 11 Sie lipufan lun Leum God sikyang nu sel, ac tu layen layot ke loang uh, yen mwe keng uh akokyak we. \v 12 Ke Zechariah el liyalak el arulana lut ac sangengla. \v 13 Na lipufan sac fahk nu sel, “Zechariah, nimet sangeng. God El lohng pre lom. Elizabeth, mutan kiom, el ac fah oswela sie wen nutum. Kom ac fah sang inel John. \v 14 Kom ac fah arulana engan, ac mwet puspis ac fah wi pac engan ke el ac isusla. \v 15 El ac fah sie mwet saok ye mutun Leum God. El ac fah tia nim wain, ku kutena mwe nim ku. El ac fah sesseslana ke Ngun Mutal, mutawauk ke el isusla me, \v 16 ac el ac fah forokla mwet puspis sin mwet Israel nu sin Leum God lalos. \v 17 El ac fah fahsr meet liki Leum God, ke ngunin ku lal Elijah, mwet palu. El ac fah akwoyela inmasrlon papa ac tulik uh; el ac fah oru tuh mwet seakos in sifil nunak oana mwet suwoswos; el ac fah oru tuh mwet lun Leum God in akola nu sel.” \p \v 18 Na Zechariah el fahk nu sin lipufan sac, “Nga ac etu fuka lah ac ouingan? Nga matuoh, ac mutan kiuk uh matuoh pac.” \p \v 19 Na lipufan sac fahk, “Nga pa Gabriel. Nga tu ye mutun God, su supweyume in tuh kaskas nu sum, ac fahkot pweng wo se inge nu sum. \v 20 Tusruktu kom tia lulalfongi kas luk, su ac fah akpwayeiyuk in pacl fal. Ke sripen selulalfongi lom, kom ac fah tia ku in sramsram. Kom ac mutana tia kaskas nwe ke na akpwayeiyuk ma nga fahk nu sum inge.” \p \v 21 In pacl se inge, mwet uh mutana soanel Zechariah, ac suk lah efu ku el utyak arulana pahtlac in Tempul. \v 22 Ke el oatula, el tia ku in kaskas nu selos, ouinge elos akilen mu el liye sie aruruma in Tempul. Ke el tia ku in kaskas nu selos, el orekmakin na paol ac srisrsrisr nu selos. \p \v 23 Ke safla pacl in kulansap lal Zechariah in Tempul uh, el folokla nu lohm sel ah. \v 24 Tia paht toko, Elizabeth, mutan kial, el pitutuyak ac tiana illa liki lohm sel ke malem limekosr. \v 25 Ac el fahk, “Inge nga etu tuh Leum God El kasreyu. El eisla mwekin luk likiyu ye mutun mwet uh.” \s1 Fwackyak Isusla Lun Jesus \p \v 26 Ke Elizabeth el pitutu malem onkosr, God El supwalla lipufan Gabriel nu in siti srisrik se in acn Galilee pangpang Nazareth. \v 27 Oasr sap soko el us nu sin sie mutan fusr virgin, su ako in payuk nu sin mukul se pangpang Joseph, su ma in fwilin tulik natul Tokosra David. Inen mutan fusr sac pa Mary. \v 28 Lipufan sac tuku nu yorol ac fahk, “Paing kom! Leum God El wi kom, ac El arulana akinsewowoye kom!” \p \v 29 Mary el arulana fohsak ke kas lun lipufan sac, ac el suk na lah mea kalmen ma el fahk uh. \v 30 Na lipufan sac fahk nu sel, “Mary, nikmet sangeng, tuh kom ohi yurin God. \v 31 Kom ac fah pitutuyak ac oswela sie wen, ac kom fah sang inel Jesus. \v 32 El ac fah arulana fulat — ac fah pangpang el Wen nutin God Fulatlana. Leum God El ac fah oru tuh elan sie tokosra oana David, papa matu tumal, \v 33 ac el ac fah leum fin fwilin tulik natul Jacob nwe tok. Tokosrai lal ac fah wangin saflaiya!” \p \v 34 Na Mary el fahk nu sin lipufan sac, “Ma inge ac sikyak fuka, ke nga soenna etu mwet?” \p \v 35 Ac lipufan sac topuk ac fahk, “Ngun Mutal ac fah tuku nu fom, ac ku lun God ac fah oan fom. Ke sripa se inge, wen mutal se inge ac fah pangpang Wen nutin God. \v 36 Esamul Elizabeth, sie nina in sou lom an. Tuh fwack mu el tia ku in isus, a inge el pitutu malem onkosr lac, el finne arulana matuoh. \v 37 Mweyen wangin ma God El kofla in oru.” \p \v 38 Na Mary el fahk, “Nga mwet kulansap lun Leum God. Lela ma inge in orek nu sik oana ke kom fahk.” Na lipufan sac som lukel. \s1 Mary El Som Nu Yorol Elizabeth \p \v 39 Tiana paht tukun ma inge, Mary el akola ac sulaklak na som nu in sie siti srisrik inmasrlon eol in acn Judea. \v 40 El utyak nu in lohm sel Zechariah ac paingul Elizabeth. \v 41 Ke pacl se Elizabeth el lohng kusen paing lal Mary, tulik se insial ah mokuikui, ac Elizabeth el sesseslana ke Ngun Mutal, \v 42 ac fahk nu sel Mary ke pusra lulap, “Kom pa insewowo emeet sin mutan nukewa uh, ac insewowo tulik se su kom ac oswela an! \v 43 Efu ku ouiya na yohk se inge in sikyak nu sik, tuh nina kien Leum luk in tuku nu yuruk? \v 44 Ke pacl se na nga lohngak ke kom paingyu ah, tulik se insiuk inge srosro ke engan. \v 45 Fuka lupan insewowo lom ke kom lulalfongi lah kas lun Leum God nu sum ac fah akpwayeyuk!” \s1 On In Kaksak Lal Mary \p \v 46 Mary el fahk, \q1 “Insiuk kaksakin Leum God; \q2 \v 47 Ngunik engan ke sripen God, Mwet Lango luk, \q2 \v 48 Tuh El esamyu, mutan kulansap pusisel lal! \q1 Ingela mwet in fwil nukewa ac fah pangonyu insewowo, \q2 \v 49 Ke sripen orekma yohk su God Kulana El oru nu sik. \q1 Inel mutallana; \q2 \v 50 Liki fwil nu ke fwil \q2 El akkalemye pakoten lal nu selos su sunakunul. \q1 \v 51 El asroela po kulana lal, \q2 Ac kunauselik pwapa lun mwet inse fulat. \q1 \v 52 El akpusiselye tokosra kulana liki tron lalos, \q2 Ac El akfulatye mwet pusisel. \q1 \v 53 El akkihpye mwet masrinsral ke ma wo, \q2 Ac supwalik mwet kasrup uh pisinpo. \q1 \v 54 El sruokyana wulela lal nu sin mwet matu lasr, \q2 Ac tuku in kasru Israel, mwet kulansap lal. \q1 \v 55 El esam in akkalemye pakoten lal nu sel Abraham \q2 Ac fwilin tulik nukewa natul nwe tok!” \p \v 56 Mary el muta yorol Elizabeth malem tolu, na el folokla nu yen sel. \s1 Isusla Lal John Baptais \p \v 57 Sun pacl lal Elizabeth in isusla, ac el oswela sie wen. \v 58 Mwet tulan lal ac sou lal lohngak lah Leum God El arulana akinsewowoyal, ac elos welul engan. \p \v 59 Ke tulik sac el sun len oalkosr matwal, elos tuku in tuh kosreyukla el, ac elos akoo in sang inel Zechariah, in folokin inen papa tumal ah. \v 60 Tusruktu nina kial ah fahk mu, “Mo! Inel pa John.” \p \v 61 Ac elos fahk nu sel, “Wangin sou lom ma us ine sacn!” \v 62 Na elos kaskas srisrsrisr nu sin papa tumal ac siyuk sel lah ac su inen tulik sac. \p \v 63 Zechariah el siyuk sie ma elan sim kac, ac el simusla mu, “Inel pa John.” Elos nukewa arulana lut. \v 64 In pacl sacna Zechariah el sifilpa ku in kaskas, ac el mutawauk in kaksakin God. \v 65 Mwet tulan lalos nukewa arulana sangeng, ac pungen ma inge fahsrelik nu infulan eol nukewa in acn Judea. \v 66 Mwet nukewa su lohng ke ma inge elos nunku kac ac siyuk, “Tulik se inge fin kapak el ac mau mwet fuka se?” Mweyen kalem na lah ku lun God oan facl. \s1 Fahkak Lal Zechariah \p \v 67 Zechariah, papa tumal John, el sessesla ke Ngun Mutal, ac el fahkak kas inge sin God me: \q1 \v 68 “Lela kut in kaksakin Leum God lun Israel! \q2 El tuku tari in kasru mwet lal ac aksukosokyalosla. \q1 \v 69 El ase nu sesr sie Mwet Lango kulana, \q2 Sie sin fwilin tulik natul David, mwet kulansap lal. \q1 \v 70 El nuna wulela sin mwet palu mutal lal oemeet mu \q2 \v 71 El ac molikutla liki mwet lokoalok lasr, \q2 Liki ku lalos nukewa su kwase kut. \q1 \v 72 El tuh fahk mu El ac akkalemye pakoten lal nu sin mwet matu lasr somla, \q2 Ac esam pac wulela mutal lal. \q1 \v 73 Ke sie wulela oa su El orala nu sel Abraham, papa matu tumasr, \q2 El wuleang in \q2 \v 74 Tulekutla liki inpoun mwet lokoalok lasr, \q2 Tuh kut in kulansupwal ac tia sangeng, \q1 \v 75 Ac tuh kut in mutal ac suwoswos ye mutal \q2 Ke lusenna moul lasr. \b \q1 \v 76 “Wen nutik, ac fah pangpang kom mwet palu lun God Fulatlana. \q1 Kom ac fah fahsr meet liki Leum \q2 In akoela inkanek lal, \q1 \v 77 In fahkak nu sin mwet lal lah elos ac fah moliyukla \q2 Mweyen El ac nunak munas nu selos ke ma koluk lalos. \q1 \v 78 God lasr El pakoten ac mongfisrasr. \q1 El ac fah oru tuh kalmen molela lal in takak ac srekuti, \q2 \v 79 Ac in tololosyak nukewa su muta in lohsr ac ngunin misa, \q2 In kol niasr nu ke inkanek lun misla.” \p \v 80 Tulik sac kapak ac kui in manol ac in ngunal. El muta yen mwesis nwe ke pacl se el sikyang nu sin mwet Israel. \c 2 \s1 Isusla Lun Jesus \r (Matthew 1:18–25) \p \v 1 In pacl sac Tokosra Fulat Augustus el sapkin sie oaoa lulap in orek in acn nukewa ma oan ye nununku lun acn Rome. \v 2 Quirinius pa governor lun acn Syria ke oaoa se emeet inge srola. \v 3 Ouinge mwet nukewa elos som, kais sie nu in acn sel sifacna, in simla inel we. \p \v 4 Joseph el som liki siti srisrik Nazareth in acn Galilee nu in siti srisrik Bethlehem in acn Judea, acn ma Tokosra David el isusla we. Joseph el tuh som nu we mweyen el ma in sruf lal David. \v 5 Ke sripen el akoo in payukyak sel Mary, oru eltal tukeni som in tuh simla inelos. Mary el pitutu, \v 6 ac ke eltal muta Bethlehem, sun pacl in isus lal. \v 7 El oswela wounse mukul natul, nokmulla ke ipin nuknuk, ac fililya in nien mongo lun kosro — mweyen wangin acn elos in muta we ke lohm in mongla lun mwet fahsr. \s1 Mwet Shepherd ac Lipufan uh \p \v 8 Oasr kutu mwet shepherd in acn sac, su muta inima uh ke fong sac in karingin un sheep natulos. \v 9 Sie lipufan lun Leum sikyang nu selos, ac wolana lun Leum kalmelik ac tololosyak. Elos arulana sangengla kac. \v 10 Tuh lipufan sac fahk nu selos, “Nimet sangeng! Nga us pweng wo nu suwos, su ac fah arulana akenganye mwet nukewa. \v 11 Tuh isusla nu suwos misenge in siti sel David, sie Mwet Lango, su Leum Christ! \v 12 Pa inge mwe akpwaye nu suwos uh: kowos ac fah konauk tulik fusr se pipla ke ipin nuknuk, ac oan in nien mongo lun kosro.” \p \v 13 In kitin pacl ah na, oasr sie u lulap ke lipufan inkusrao sikyang wi lipufan sac; elos on ac kaksakin God: \q1 \v 14 “Wolana nu sin God in fulatlana, \q2 Ac misla fin faclu nu sin mwet su El insewowo kaclos!” \p \v 15 Ke lipufan uh som lukelos nu inkusrao, mwet shepherd elos fahk nu sin sie sin sie, “Kut som nu Bethlehem ac liye ma se sikyak inge, su God El fahkak nu sesr kac.” \p \v 16 Ouinge elos sulaklak som ac konalak Mary ac Joseph, ac liye tulik fusr sac oan in nien mongo lun kosro. \v 17 Ke mwet shepherd uh liyal, elos srumun kas ma lipufan sac fahk nu selos ke tulik sac. \v 18 Mwet nukewa ma lohng ah elos arulana fwefela ke kas lun mwet shepherd ah. \v 19 A Mary el esam ma inge nukewa, ac el arulana nunku yohk kac. \v 20 Mwet shepherd elos folokla, ac yuk on in kaksakin God ke ma nukewa elos lohng ac liye. Ma nukewa sikyak oana ke lipufan sac fahk nu selos ah. \s1 Itukyang Inen Jesus \p \v 21 Tukun len oalkosr, ke sun pacl fal nu sin tulik sac in kosreyukla, itukyang inel Jesus — ine se ma lipufan sac tuh sang nu sel meet liki tulik sac srimetak insien nina kial ah. \s1 Kisayang Jesus In Tempul \p \v 22 Sun pacl fal in oru alu in aknasnas, oana ma simla in Ma Sap lal Moses. Ke ma inge Joseph ac Mary eltal usla tulik sac nu Jerusalem in eisalang nu sin Leum God, \v 23 oana ke simla in Ma Sap lun Leum God, fahk mu: “Wounse mukul nukewa enenu in kisakinyukyang nu sin Leum God.”\f + \fr 2:23 \fk Wounse mukul nukewa ... Leum God: \ft ma sap se inge ma nu ke tulik ac oayapa kosro nutin mwet se.\f*\x - \xo 2:23 \xt Exo 13:2, 12\x* \v 24 Eltal oayapa som in tuh kisakin luo wuleoa ku luo wule fusr, oana ke oakwuk lun Ma Sap lun Leum God. \p \v 25 In pacl sac oasr mukul se muta in Jerusalem pangpang Simeon. El sie mwet suwoswos su arulana akfulatye God in moul lal, ac el soano moliyukla lun Israel. Ngun Mutal welul, \v 26 ac akkalemyeang nu sel mu el ac fah tiana misa nwe ke na el liye Messiah, su Leum God El wulela kac. \v 27 Ngun Mutal el kololla Simeon nu in Tempul. Ke papa ac nina kien tulik Jesus usalak nu in Tempul in oru oana ma oakwuk lun Ma Sap, \v 28 Simeon el eis tulik sac, kafsalak inpaol, ac kaksakin God ac fahk: \q1 \v 29 “Leum God, wulela lom akpwayeyuk. \q2 Inge kom ku in fuhlela mwet kulansap lom in som in misla. \q1 \v 30 Ke mutuk sifacna nga liye tari molela lom, \q2 \v 31 Su kom akoela ye mutun mwet in mutanfacl nukewa: \q1 \v 32 Sie kalem in fahkak ma lungse lom nu sin mwet pegan, \q2 Ac in ase wolana lom nu sin mwet lom, mwet Israel.” \p \v 33 Papa ac nina kien tulik sac arulana lut ke ma Simeon el fahk kacl. \v 34 Simeon el akinsewowoyaltal ac fahk nu sel Mary, nina kial, “Tulik se inge solla sin God nu ke musalla ac musaiyukyak lun mwet puspis in Israel. El ac fah sie akul sin God me, su mwet puspis ac fah kaskas lainul, \v 35 ac ma inge ac fah fahkak nunak lukma su oan in elos. Ac kom ac fah arulana asor, oana ke sie cutlass kosroh fakisya in ngunum.” \p \v 36 In pacl sac tuh oasr pac mutan palu se, inel pa Anna, acn natul Phanuel sin sruf lal Asher. El arulana matuoh. El tuh payuk ke el mutan fusr ac muta yurin mukul tumal ah yac itkosr, \v 37 na el katinmasla, ac mukena muta nwe ke el sun yac oalngoul akosr. El tiana illa liki Tempul, a el mutana we in alu, lalo ac pre ke len ac fong. \v 38 In pacl sacna el kalukyang nu yoroltal ac sang kulo nu sin God, na el kaskas ke tulik sac nu sin mwet nukewa su tupan molela lun God nu sin Jerusalem. \s1 Folokla Nu Nazareth \p \v 39 Ke Joseph ac Mary eltal akfalyela ma nukewa ma oakwuki ke Ma Sap lun Leum God, na eltal folokla nu Galilee, nu in acn seltal Nazareth. \v 40 Tulik sac kapak ac kui ac el sesseslana ke lalmwetmet, ac lungkulang lun God oan facl. \s1 Tulik Jesus In Tempul \p \v 41 In yac nukewa, papa ac nina kial Jesus eltal ac som nu Jerusalem in wi Kufwen Alukela. \v 42 Ke Jesus el sun yac singoul luo matwal, eltal som pac nu ke kufwa uh oapana pacl nukewa. \v 43 Ke safla kufwa uh, eltal mutawauk in folok nu yen seltal, tusruk Jesus el mutana Jerusalem tia welultal. Papa ac nina kial tiana etu lah ouinge. \v 44 Eltal nunku mu el oasr na inmasrlon un mwet uh, oru eltal fahsr len fon se, na eltal fah mutawauk in sokol inmasrlon sou ac mwet kawuk lalos. \v 45 Eltal tiana konalak, na eltal sifil folokla nwe Jerusalem in sokol. \v 46 Ke len se aktolu, eltal konalak in Tempul uh. El muta inmasrlon mwet luti in lohngolos ac kusen siyuk selos. \v 47 Mwet nukewa su lohngol elos arulana fwefela ke top lalmwetmet lal. \v 48 Papa ac nina kial eltal arulana lut ke eltal liyalak, ac nina kial el fahk nu sel, “Wen, efu kom ku oru ouinge nu sesr? Nga ac papa tomom ah arulana fosrngala ke sukyom.” \p \v 49 Ac el topuk ac fahk, “Efu ku komtal sukyu? Ya komtal tia etu tuh fal nga in muta in lohm sin Papa tumuk?” \v 50 Tusruktu eltal tiana kalem ke top lal ah. \p \v 51 Na Jesus el welultal folokla nu Nazareth, yen ma el aksoltal we. Nina kial el esam ma inge nukewa ac filiya in oanna in nunak lal. \v 52 Ac Jesus el kapkapak in lalmwetmet ac in lumahl, ac el arulana ohi yurin God ac yurin mwet uh. \c 3 \s1 Luti Lal John Baptais \r (Matthew 3:1–12; Mark 1:1–8; John 1:19–25) \p \v 1 Ke yac aksingoul limekosr in we lal Tokosra Fulat Tiberius, Pontius Pilate pa governor in acn Judea, Herod pa leumi acn Galilee, ac Philip, tamulel lal Herod, pa leumi acn Iturea ac Trachonitis; Lysanias el leumi acn Abilene; \v 2 ac Annas ac Caiaphas eltal mwet Tol Fulat. In pacl se inge pa kas lun God tuku nu sel John, wen natul Zechariah, ke el muta yen mwesis. \v 3 Ouinge John el fufahsryesr in acn nukewa su oan apkuran nu ke Infacl Jordan, ac oru luti lal we, ac fahk, “Kowos auliyak ac baptaisla, na God El fah eela ma koluk lowos.” \v 4 Oana ma simla in book lal Isaiah mwet palu: \q1 “Sie pusra wowoyak yen mwesis ac fahk, \q2 ‘Kowos akoo inkanek lun Leum, \q2 Ac aksuwosye Elan fahsr kac!\x - \xo 3:4 \xt 3:4–6; Isa 40:3–5\x* \q1 \v 5 Infahlfal nukewa ac fah nwekyukla, \q2 Ac eol ac tohktok nukewa ac fah akfwelyeyuk. \q1 Inkanek kururu ac fah aksuwosyeyuk, \q2 Ac innek siruprup fah akfwelyeyuk. \q1 \v 6 Mwet nukewa fin faclu ac fah liye molela sin God me!’” \p \v 7 Un mwet puspis som nu yorol John in tuh baptaisla sel. El fahk nu selos, “Kowos wet pwasin! Su fahk mu kowos ac ku in kaingkunla mwe keok ma God El akola in supwama uh? \v 8 Oru ma ac akpwayei lah kowos forla liki ma koluk lowos an. Ac nimet sifacna nunku mu Abraham el papa tomowos. Nga fahk nu suwos lah God El ku na in eis eot inge ac ekulla nu ke tulik natul Abraham! \v 9 Tuhla uh akola tari in pakiya sak uh nwe ke oka uh. Sak nukewa ma tia oswe fahko wo uh ac fah pakpuki ac sisila nu in e uh.” \p \v 10 Na mwet uh siyuk sel, “Na mea kut ac oru?” \p \v 11 El topuk ac fahk, “Kutena mwet su oasr nuknuk luo lal, lela elan sang sie lun el su wangin la, ac kutena mwet su oasr mwe mongo yorol, lela elan sang kutu nun mwet ma wangin ma nac.” \p \v 12 Kutu mwet eisani tax elos tuku in wi baptaisla, ac elos siyuk sel, “Mwet Luti, ac kut — mea kut in oru?” \p \v 13 El fahk nu selos, “Nimet eis tax yohk liki lupa ma oakwuki ke ma sap an.” \p \v 14 Ac kutu mwet mweun elos oayapa siyuk sel, “Ac kut — mea kut ac oru?” \p El fahk nu selos, “Nimet eisla mani sin kutena mwet ke funmwet, ku orek loh kikiap lain mwet. Kowos in falkinna molin orekma lowos an.” \p \v 15 Mutawauk in yokelik finsrak lun mwet uh kacl John lah acnu el pa Messiah. \v 16 Ouinge John el fahk nu selos nukewa, “Nga baptaisi kowos ke kof, tusruktu oasr sie su ac fah tuku, su arulana fulat ac ku likiyu. Nga kupansuwol in tulala ah losyen fahluk lal ah. El ac fah baptaisi kowos ke Ngun Mutal ac e. \v 17 Fork in sraclik lal oasr inpaol, ac el akola in sraclik fiten wheat liki kulun wheat. El ac fah orani wheat lal nu in nien filma lal. Tusruktu kulun wheat uh ac fah isisyak in sie e su ac fah tiana kunla.” \p \v 18 In lumah puspis John el fahkak Pweng Wo nu sin mwet uh, ac kwafe nu selos in ekulla ouiyen moul lalos. \v 19 Tusruktu John el kael Herod, su leumi Galilee, mweyen el payukyak sel Herodias, mutan se kien tamulel lal, ac oru pac kain koluk puspis saya. \v 20 Na Herod el eisalang John nu in presin, su koluk liki na ouiya ma el oru meet ah. \s1 Jesus El Baptaisla \r (Matthew 3:13–17; Mark 1:9–11) \p \v 21 Tukun mwet nukewa baptaisla tari, Jesus el oayapa baptaisla. Ke pacl se el pre ah, kusrao ikakla, \v 22 ac Ngun Mutal tuhwi nu facl oana luman sie wuleoa. Ac sie pusra tuku inkusrao me ac fahk, “Kom Wen kulo nutik. Nga arulana insewowo sum.” \s1 Fwilin Sou Lun Jesus \r (Matthew 1:1–17) \p \v 23 Ke pacl se Jesus el mutawauk in oru orekma lal sahp el yac tolngoul matwal. Mwet uh pangon mu el wen natul Joseph, su ma natul Heli, \v 24 wen natul Matthat, wen natul Levi, wen natul Melchi, wen natul Jannai, wen natul Joseph, \v 25 wen natul Mattathias, wen natul Amos, wen natul Nahum, wen natul Esli, wen natul Naggai, \v 26 wen natul Maath, wen natul Mattathias, wen natul Semein, wen natul Josech, wen natul Joda, \v 27 wen natul Joanan, wen natul Rhesa, wen natul Zerubbabel, wen natul Shealtiel, wen natul Neri, \v 28 wen natul Melchi, wen natul Addi, wen natul Cosam, wen natul Elmadam, wen natul Er, \v 29 wen natul Joshua, wen natul Eliezer, wen natul Jorim, wen natul Matthat, wen natul Levi, \v 30 wen natul Simeon, wen natul Judah, wen natul Joseph, wen natul Jonam, wen natul Eliakim, \v 31 wen natul Melea, wen natul Menna, wen natul Mattatha, wen natul Nathan, wen natul David, \v 32 wen natul Jesse, wen natul Obed, wen natul Boaz, wen natul Salmon, wen natul Nahshon, \v 33 wen natul Amminadab, wen natul Admin, wen natul Arni, wen natul Hezron, wen natul Perez, wen natul Judah, \v 34 wen natul Jacob, wen natul Isaac, wen natul Abraham, wen natul Terah, wen natul Nahor, \v 35 wen natul Serug, wen natul Reu, wen natul Peleg, wen natul Eber, wen natul Shelah, \v 36 wen natul Cainan, wen natul Arphaxad, wen natul Shem, wen natul Noah, wen natul Lamech, \v 37 wen natul Methuselah, wen natul Enoch, wen natul Jared, wen natul Mahalaleel, wen natul Kenan, \v 38 wen natul Enosh, wen natul Seth, wen natul Adam, wen nutin God. \c 4 \s1 Srifeyuk Jesus \r (Matthew 4:1–11; Mark 1:12–13) \p \v 1 Ke Jesus el foloko liki Infacl Jordan el sesseslana ke Ngun Mutal. Ngun el kololla nu yen mwesis, \v 2 ac Devil el srifel we ke lusen len angngaul. Jesus el tiana mongo ke lusen pacl sac nufon, pwanang el masrinsralla. \p \v 3 Devil el fahk nu sel, “Kom fin Wen nutin God, sap eot se inge in ekla bread.” \p \v 4 A Jesus el fahk, “Ma Simusla fahk mu mwet uh tia ku in moul ke bread\f + \fr 4:4 \fk bread: \ft kalmac pa kutena mwe mongo.\f* mukena.” \p \v 5 Na Devil el pwanulak nu sie acn fulat ac fahkak tokosrai nukewa lun faclu nu sel in kitin pacl ah na. \v 6 Ac Devil el fahk nu sel, “Nga ac fah sot nu sum ku nukewa ac mwe kasrup inge nukewa. Ma inge nukewa ituku tari nu sik, ac nga ku in kitala nu sin kutena mwet ma nga lungse sang nu se. \v 7 Kom fin alu nu sik, na ma inge nukewa fah ma lom.” \p \v 8 Jesus el fahk, “Ma Simusla uh fahk mu, ‘Kom fah alu nu sin Leum God lom ac kulansap nu sel mukena!’” \p \v 9 Na Devil el usalla nu Jerusalem, ac fililya ke acn se ma fulat oemeet ke Tempul, ac fahk nu sel, “Kom fin Wen nutin God, atula nwe ten. \v 10 Tuh Ma Simusla fahk mu, ‘God El ac fah sap nu sin lipufan lal in liyekomyang ac karingin kom.’ \v 11 Oayapa fahk mu, ‘Elos ac fah tapukkomyak inpaolos, tuh kom in tia tokelik niom ke eot uh.’” \p \v 12 A Jesus el fahk, “Ma Simusla uh fahk, ‘Nik kom srike Leum God lom.’” \p \v 13 Tukun Devil el srife Jesus in ouiya pus, na el fahsr lukel nu ke sie pac pacl. \s1 Jesus El Mutawauk Orekma Lal In Galilee \r (Matthew 4:12–17; Mark 1:14–15) \p \v 14 Na Jesus el folokla nu Galilee, ac ku lun Ngun Mutal oan facl. Pweng kacl fahsrelik nu in polo acn sac nufon. \v 15 El luti in iwen lolngok lalos, ac mwet nukewa kaksakunul. \s1 Lillilyak Jesus Liki Acn Nazareth \r (Matthew 13:53–58; Mark 6:1–6) \p \v 16 Na Jesus el som nu Nazareth, yen ma el matula we, ac ke len Sabbath el som nu in iwen lolngok oana el oru pacl nukewa. El tuyak in rit Ma Simusla, \v 17 ac itukyang nu sel book lal Isaiah mwet palu. El laknelik book limlim sac ac konauk acn se ma simla kas inge, fahk mu: \q1 \v 18 “Ngun lun Leum God oan fuk, \q2 Mweyen El mosrweyula in fahkak pweng wo nu sin mwet sukasrup. \q1 El supweyume in sulkakin lah mwet sruoh ac fah sukosokla, \q2 Ac mwet kun ac fah sifil eis liyaten; \q1 In aksukosokye mwet su muta in keok, \q2 \v 19 Ac fahkak lah pacl sac tuku tari \q2 Ke Leum God El fah molela mwet lal.” \p \v 20 Jesus el lumwani book sac ac folokonang nu sin mwet liyaung, na el muta nu ten. Mwet nukewa in lohm uh ngetang suilya \v 21 ke el fahk nu selos, “Misenge Ma Simusla se inge akpwayeiyuk ke pacl se na kowos lohng ke nga riti ah.” \p \v 22 Elos nukewa arulana lut sel, ac fwefela ke kas na wo ma el fahk ah. Elos fahk, “Ku tia wen se natul Joseph ah pa inge?” \p \v 23 El fahk nu selos, “Nga etu na lah kowos ac fahk soakas se inge nu sik, ‘Mwet ono, sifacna unwekomla.’ Kowos ac oayapa fahk nu sik, ‘Ma kut lohng mu kom tuh oru Capernaum, oru pac acn sesr uh.’” \v 24 El tafwelana in fahk, “Nga ac fahk ma se inge nu suwos: sie mwet palu el tiana lungkinyuk in acn sel sifacna. \v 25 Nga fahk pwaye nu suwos lah pus katinmas in Israel in pacl lal mwet palu Elijah, ke pacl se ma tuh wangin af ke lusen yac tolu tafu, ac sracl lulap se tuh sikyak we ah. \v 26 Ne ouinge, a Elijah el tuh tia supweyukla nu yurin sie selos in Israel, a tuh supweyukla el nu yurin sie katinmas su muta Zarephath, apkuran nu Sidon. \v 27 Ac pus pac mwet ma maskin musen lepa su muta Israel in pacl lal mwet palu Elisha, ac tia sie selos kwela, a Naaman mukena, sie mwet Syria.” \p \v 28 Ke mwet in iwen lolngok uh lohng ma inge, elos arulana kasrkusrakak. \v 29 Elos tuyak, amakunulla Jesus nu likin siti uh, ac usalak nu fineol soko ma siti selos uh musala fac. Elos ako in sinukunulla fin fulu se, \v 30 a el fahla na inmasrlolos ac som lukelos. \s1 Sie Mwet Su Oasr Ngun Fohkfok Yoro \r (Mark 1:21–28) \p \v 31 Na Jesus el som nu Capernaum, sie siti srisrik in Galilee, yen el luti mwet uh we ke len Sabbath. \v 32 Elos nukewa arulana lut ke ouiyen luti lal, mweyen el sramsram ku, oana sie su oasr wal la. \v 33 Oasr sie mwet ma wi muta in iwen lolngok uh, su oasr demon ac ngun fohkfok in el. El liksreni wola ke sie pusra lulap ac fahk, \v 34 “Kom! Jesus mwet Nazareth, mea kom lungse sesr an? Ya kom tuku in kunauskutla? Nga etu lah su kom an: kom pa el su mutallana sin God me!” \p \v 35 Jesus el kai ngun sac ac fahk, “Misla, ac illa liki mukul sacn!” Ngun fohkfok sac kipakinya mwet sac nu infohk uh ye mutalos nukewa ac illa lukel, ac tia sifil oru kutena ma nu sel. \p \v 36 Mwet uh nukewa fwefela, ac fahk nu sin sie sin sie, “Ku kas fuka inge? Ke ku ac wal lulap mwet se inge el sap ku nu sin ngun fohkfok uh, ac elos illa!” \v 37 Na pungen Jesus fahsrelik nu in polo acn sac nufon. \s1 Jesus El Akkeyala Mwet Puspis \r (Matthew 8:14–17; Mark 1:29–34) \p \v 38 Jesus el illa liki iwen lolngok ac som nu in lohm sel Simon. Nina kien mutan kial Simon el maskin musen fol ke mano, ac mwet uh fahkang nu sel Jesus. \v 39 El som tu sisken mwe oan kial, ac sap mas sac in som lukel. Fol sac wanginla lukel, na mutan sac tukakek ac kulansap nu selos. \p \v 40 Tukun faht uh tili, mwet nukewa ma oasr mwet kawuk la su maskin kain in mas puspis elos use mwet inge nu yurin Jesus. El filiya paol fin kais sie selos ac akkeyalosla nukewa. \v 41 Ngun fohkfok uh wi pac illa liki mwet puspis, ac wowoyak ac fahk, “Kom Wen nutin God!” \p Jesus el kai ngun fohkfok inge ac tia lela elos in kaskas, mweyen elos etu lah el pa Messiah. \s1 Jesus El Luti In Acn Judea \r (Mark 1:35–39) \p \v 42 Ke apkuran in lenelik, Jesus el som liki siti sac nu in sie acn wangin mwet we. Mwet uh mutawauk in sokol, ac ke elos konalak elos srike in ikolilya elan tia som. \v 43 Tuh el fahk nu selos, “Nga enenu in fahkak pac Pweng Wo ke Tokosrai lun God uh in kutu pac acn saya, mweyen pa inge sripa se God El supweyume kac uh.” \p \v 44 Ouinge el oru luti lal in iwen lolngok in acn Judea nufon. \c 5 \s1 Jesus El Mutawauk In Pangon Mwet Tuma Lutlut Lal \r (Matthew 4:18–22; Mark 1:16–20) \p \v 1 Sie len ah Jesus el tu pe Lulu Gennesaret ke mwet uh aikusiyak nu yorol in lohng kas lun God. \v 2 El liye oak lukwa oai pe acn ah; mwet patur ah filiya oak uh ac oul kwa lalos uh. \v 3 Jesus el sroang nu in soko oak uh, ma okal Simon, ac siyuk elan sokla oak uh kutu liki pe acn uh. Jesus el muta fin oak uh ac luti mwet uh. \p \v 4 Ke safla luti lal uh el fahk nu sel Simon, “Sifilpa kulla oak uh liki pe acn uh nu yen loal, na kom ac mwet wi kom an sifilpa sisya kwa lowos an nu in kof uh.” \p \v 5 Ac Simon el fahk, “Leum, kut patur fong fon se a wangin ik kut sruokya. Tusruktu kom fin sap, nga ac sifilpa sisya kwa uh.” \v 6 Elos sisya kwa lalos uh, ac sruokya ik na pukanten, oru kwa uh apkuran in mihsalik. \v 7 Ouinge elos pounseti mwet wialos fin oak soko ngia in tuku ac kasrelos. Elos tuku ac tukeni nwakla oak lukwa ah nwe arulana nwanala kewa ke ik, oru oak uh apkuranna in moti. \v 8 Ke Simon Peter el liye ma sikyak inge, el putati ye mutun Jesus ac fahk, “O Leum, fahla likiyu, tuh nga sie mwet koluk!” \p \v 9 El ac mwet welul uh arulana fwefela ke pusiyen ik ma elos sruokya ah. \v 10 Oayapa James ac John, wen natul Zebedee, mwet patur wial Simon ah, eltal wi pac fwefela. Jesus el fahk nu sel Simon, “Nimet sangeng. Ingela kom ac fah mwet kwa mwet.” \p \v 11 Elos amakunak oak uh nu weacn ah, filiya ma nukewa, ac fahsr tukun Jesus. \s1 Jesus El Akkeyala Sie Mukul \r (Matthew 8:1–4; Mark 1:40–45) \p \v 12 Sie pacl ah Jesus el muta in sie siti, ac oasr mukul se muta we su arulana afla manol ke musen lepa. Ke el liyal Jesus, el faksufi ac kwafe sel, “Leum, fin wo sum, kom ku in aknasnasyeyula!” \p \v 13 Jesus el asroela paol ac kahlilya ac fahk, “Nga lungse! Kom in nasnasla!” In kitin pacl ah na musen lepa ah wanginla lukel. \v 14 Jesus el fahk nu sel, “Nimet srumun nu sin kutena mwet, a kom in fahsr suwosot nwe yurin mwet tol tuh elan liye kom. Na sang mwe kisa ma Moses el sap in orek, tuh in mwe akpwayeye nu sin mwet nukewa lah kom kwela.” \p \v 15 Tusruktu pweng ke Jesus sa na fahsrelik nu in acn nukewa, ac un mwet puspis tuku sokol in lohng luti lal, ac in akkeyeyukla liki kain mas puspis lalos. \v 16 A Jesus el wacna som lukelos nu yen wangin mwet muta we tuh elan pre. \s1 Jesus El Akkeyala Sie Mwet Ul \r (Matthew 9:1–8; Mark 2:1–12) \p \v 17 Sie len ah ke Jesus el luti, kutu mwet Pharisee ac mwet luti Ma Sap, su tuku liki siti srisrik nukewa in acn Galilee ac Judea ac liki acn Jerusalem, elos wi pac muta we. Ku lun Leum God oan facl Jesus elan akkeyala mwet mas uh. \v 18 Oasr mwet ekasr tuku ac us mwet ul se fin mwe oan kial, ac elos srike in usalak nu in lohm uh nu ye mutun Jesus. \v 19 Tusruktu ke sripen tingtingi lohm uh ke mwet, elos tia ku in usalak. Ke ma inge elos fanyak nu fin lohm uh, srakla kutu afyuf fin mangon lohm uh, ac kukunya mwet ul sac fin mwe oan kial ah nu ten, inmasrlon mwet uh ye mutal Jesus. \v 20 Ke Jesus el liye lupan lulalfongi lalos, el fahk nu sin mwet ul sac, “Ma lik, ma koluk lom nunak munas nu sum.” \p \v 21 Mwet luti Ma Sap ac mwet Pharisee elos mutawauk in asiyuki ac fahk, “Su mwet se inge, ku enum in kaskas lain God! God mukena ku in nunak munas ke ma koluk!” \p \v 22 Jesus el etu ma elos nunku, ac el fahk nu selos, “Efu kowos ku asiyuki insiowos? \v 23 Pia kac ma fisrasr in fahk uh, ‘Ma koluk lom nunak munas nu sum,’ ku, ‘Tuyak ac fahsr!’ \v 24 Inge nga ac akpwayei nu suwos lah oasr ku lun Wen nutin Mwet fin faclu in nunak munas ke ma koluk.” Ouinge el fahk nu sin mwet ul sac, “Nga fahk nu sum tuyak, srukak mwe oan kiom ac som nu lohm sum!” \p \v 25 In pacl sacna mwet sac tuyak ye mutalos nukewa, srukak mwe oan kial ac som nu lohm sel ac kaksakin God. \v 26 Elos nukewa arulana lut ac fwefela! Elos kaksakin God ac fahk, “Seyal usrnguk na pwaye ma kut liye misenge!” \s1 Jesus El Pangnol Levi \r (Matthew 9:9–13; Mark 2:13–17) \p \v 27 Tukun ma inge, Jesus el oatula ac liye sie mwet eisani tax su muta in nien orekma lal. Inel pa Levi. Ac Jesus el fahk nu sel, “Fahsr tukuk.” \v 28 Levi el tuyak, filiya ma nukewa ac fahsr tokol. \p \v 29 Na Levi el oru sie kufwa na yohk in lohm sel in akfulatyal Jesus, ac pus sunun mwet eisani tax ac mwet pac saya elos wi pac kufwa sac. \v 30 Kutu mwet Pharisee oayapa kutu mwet wialos su luti Ma Sap elos torkaskas nu sin mwet tumal lutlut lun Jesus ac fahk, “Efu kowos ku mongo ac nim inmasrlon mwet eisani tax ac mwet koluk inge?” \p \v 31 Ac Jesus el topkolos ac fahk, “Mwet ku in mano tia enenu mwet ono, a mwet mas na. \v 32 Nga tia tuku in suk mwet suwoswos, a mwet koluk.” \s1 Mwe Siyuk Ke Lalo \r (Matthew 9:14–17; Mark 2:18–22) \p \v 33 Kutu mwet uh fahk nu sin Jesus, “Mwet lutlut lal John oayapa mwet lutlut lun mwet Pharisee kwacna lalo ac pre, a mwet lutlut lom uh elos mongo na ac nim.” \p \v 34 Ac Jesus el topuk, “Ya kowos nunku mu kowos ac ku in sap mwet solsol nu ke kufwen marut uh in lalo, ke mwet kacto lun kufwa sacn oasr yorolos? Tia ku! \v 35 Tusruktu, len se ac fah tuku ke mwet kacto sac ac fah utukla lukelos, na pa ingan pacl se elos fah lalo.” \p \v 36 Jesus el oayapa fahk pupulyuk se inge: “Wangin mwet seya nuknuk sasu sang pinis nuknuk mah. El fin oru ouinge, el kunausla nuknuk sasu sac, ac ipin nuknuk sasu sac ac tia oana nuknuk mah sac. \v 37 Oayapa wangin mwet okoaung wain sasu nu in mwe neinyuk\f + \fr 5:37 \fk mwe neinyuk: \ft Liye ‘mwe neinyuk wain’ ke Kalmen Kutu Kas.\f* mah, mweyen wain sasu uh ac seya mwe neinyuk sac, na mwe neinyuk sac ac mihsalik, ac wain uh ac kahkla. \v 38 Ac tia ouinge, a wain sasu uh enenu in okwokyang nu in mwe neinyuk sasu! \v 39 Oayapa wangin mwet lungse nim wain sasu tukun el nim tari wain matu. El ac fahk mu, ‘Eman ma matu uh wo liki ma sasu.’” \c 6 \s1 Kusen Siyuk Ke Len Sabbath \r (Matthew 12:1–8; Mark 2:23–28) \p \v 1 Jesus el tuh fahsr in sie ima in wheat ke sie len Sabbath. Mwet tumal lutlut elos mutawauk in kinis fokin wheat uh, ac ilya inpaolos ac mongo kac. \v 2 Kutu mwet Pharisee elos siyuk, “Efu kowos ku oru ma su Ma Sap lasr uh tia lela in orek ke len Sabbath?” \p \v 3 Jesus el topkolos ac fahk, “Ya kowos soenna riti ma David el tuh oru ke el ac mwet lal elos masrinsral? \v 4 El tuh utyak nu in lohm sin God, eis bread ma kisayang nu sin God ac kang, ac sang pac nu sin mwet ma welul in wi pac kang. A ma inge lain Ma Sap, mweyen wangin mwet ku in kang bread inge sayen mwet tol.” \p \v 5 Ac Jesus el fahk pac nu selos, “Wen nutin Mwet el Leum lun len Sabbath.” \s1 Sie Mwet Su Ulla La Paol \r (Matthew 12:9–14; Mark 3:1–6) \p \v 6 Ke sie pac len Sabbath uh Jesus el utyak nu in iwen lolngok ac luti we. Oasr sie mwet muta we su lac paol layot ulla. \v 7 Kutu mwet luti Ma Sap ac mwet Pharisee tuh kena suk sripa elos in tukakunulak Jesus kac, ke ma inge elos tuni na lah Jesus el ac akkeyala mwet ke len Sabbath. \v 8 Tuh Jesus el etu nunak lalos, ac el fahk nu sin mwet se ma ul paol, “Tuyak ac fahsru nu meet uh.” Mwet sac tuyak ac som tu insac. \v 9 Na Jesus el fahk nu selos, “Nga siyuk suwos: mea Ma Sap lasr uh lela nu sesr in oru ke len Sabbath? In oru ma wo, ku in oru ma koluk? In molela moul lun sie mwet, ku in kunausla?” \v 10 El ngetang liyalos nukewa su raunella, na el fahk nu sin mukul sac, “Asroela poum.” El oru, ac paol kwela. \p \v 11 Elos arulana kasrkusrak ac mutawauk in pwapa inmasrlolos ke ma elos ac ku in oru nu sin Jesus. \s1 Jesus El Sulela Mwet Sap Singoul Luo \r (Matthew 10:1–4; Mark 3:13–19) \p \v 12 In pacl sac Jesus el utyak nu fin eol soko in pre, ac el sisla fong nufon se we in pre nu sin God. \v 13 Ke lenelik el pangon mwet tumal lutlut nu yorol ac sulela singoul luo selos, ac pangnolos mwet sap: \v 14 Simon (su el sang inel Peter) ac Andrew ma lel; James ac John, Philip ac Bartholomew, \v 15 Matthew ac Thomas, James wen natul Alphaeus, ac Simon mwet Zealot.\f + \fr 6:15 \fk Zealot: \ft kalmac pa mwet ngalkin acn se.\f* \v 16 Judas wen natul James, ac Judas Iscariot, su tuh forla tukakunulak tok. \s1 Jesus El Luti Ac Akkeyala Mas \r (Matthew 4:23–25) \p \v 17 Ke Jesus el oatui liki fineol uh wi mwet sap lal, el tu yen tupasrpasr se wi sie u na lulap sin mwet lutlut lal. Oasr pac sie u lulap tukeni we su tuku liki acn Judea nufon ac Jerusalem, oayapa liki siti lun Tyre ac Sidon su oan sisken meoa uh. \v 18 Mwet inge tuku in tuh lohng luti lal, oayapa in akkeyeyukla ke mas lalos. Elos su keok ke ngun fohkfok elos wi pac muta we ac akkeyeyukla. \v 19 Mwet nukewa srike na in kahlilya, mweyen ku na yohk tuku kacl me, ac akkeyalosla nukewa. \s1 Insewowo Ac Asor \r (Matthew 5:1–12) \p \v 20 Jesus el ngetang nu sin mwet lutlut lal ac fahk, \q1 “Insewowo kowos su sukasrup, \q2 Tuh Tokosrai lun God ma lowos! \q1 \v 21 “Insewowo kowos su masrinsral inge, \q2 Tuh kowos fah kihp! \q1 “Insewowo kowos su tung inge, \q2 Tuh kowos fah israsr! \p \v 22 “Insewowo kowos ke mwet uh srungakowos, srikowosla, angon kowos, ac kunausla inewos ke sripen Wen nutin Mwet! \v 23 Kowos in insewowo ke pacl ouinge uh, ac srosro ke engan, tuh yoklana ma lacne lowos inkusrao. Tuh mwet matu lalos oru oapana inge nu sin mwet palu su somla meet. \q1 \v 24 “A we nu suwos su kasrup in pacl inge, \q2 Tuh kowos eis tari mwe insewowo lowos! \q1 \v 25 “We nu suwos su kihp in pacl inge, \q2 Tuh kowos ac fah masrinsral! \q1 “Ac we nu suwos su israsr in pacl inge, \q2 Tuh kowos ac fah asor ac tung! \p \v 26 “We nu suwos ke mwet nukewa kaskas wo keiwos, tuh mwet matu lalos elos oru oapana inge nu sin mwet palu kikiap su somla.” \s1 Lungse Mwet Lokoalok Lowos \r (Mark 7:12) \p \v 27 “Tusruktu nga fahk nu suwos su lohng kas luk: Lungse mwet lokoalok lowos, ac oru wo nu selos su srungakowos. \v 28 Akinsewowoyalos su selngawi kowos, ac pre kaclos su oru koluk nu suwos. \v 29 Kutena mwet fin puokya la oalum, sang pac elan puokya layen ngia. Mwet se fin eisla coat lom, kom sang pac nuknuk fon lom an nu sel. \v 30 Sang nu selos nukewa su siyuk sum ke kutena ma, ac mwet se fin eisla kutena ma lom, nimet siyuk elan sifil folokonot nu sum. \v 31 Oru nu sin mwet ngia oapana ma kom lungse elos in oru nu sum. \p \v 32 “Kowos fin lungse mwet na ma lungse kowos uh, mwe insewowo fuka kowos nunku mu kowos ac eis kac? Finne mwet koluk uh, elos lungse pac mwet ma lungse elos! \v 33 Ac kowos fin oru wo nu sin mwet na ma oru wo nu suwos uh, mwe insewowo fuka kowos nunku mu kowos ac eis kac? Finne mwet koluk, elos oru pac ouingan! \v 34 Ac kowos fin sang ma lowos in kasru na mwet ma kowos etu mu kowos in sifilpa eis selos uh, ya kowos nunku mu kowos ac eis mwe insewowo kac? Finne mwet koluk, elos sang pac kasru nu sin mwet koluk saya uh, elos in mau ku in sifilpa eis ke lupan na maelos sang ah! \v 35 In tia ouinge. A kowos in lungse mwet lokoalok lowos, ac oru wo nu selos; sang mwe kasru ac tia soano in sifil folokinyuk nu suwos. Ac tufah yohk ma lacne nu suwos, ac kowos ac fah tulik nutin God Fulatlana. Tuh El kulang nu sin mwet koluk su tia etu in sang kulo. \v 36 Kowos in pakoten oana ke Papa tomowos El pakoten. \s1 Mwe Luti Ke Nununku Mwet Saya \r (Matthew 7:1–5) \p \v 37 “Nimet nununku mwet saya, ac God El fah tia nununkekowos; nimet lusla mwet saya, na God El fah tia liskowosla. Nunak munas nu sin mwet saya, ac God El fah nunak munas nu suwos. \v 38 Sang mwe kite nu sin mwet saya, ac God El fah asot nu suwos. Aok, ac fah itukot nu suwos ke sie lupa na suwohs — ma toanyuki, usrukyuki ac sifil tohktokak nwe ke kahkla, ac fah okwoki nu inpouwos. Srikasrak se ma kowos orekmakin nu sin mwet saya pa srikasrak se God El ac fah orekmakin nu suwos.” \p \v 39 Ac Jesus el fahk nu selos pupulyuk se inge: “Sie mwet kun el tia ku in pwen sie pac mwet kun. El fin oru, eltal na kewa ac fah putatla nu in luf uh. \v 40 Wangin sie mwet lutlut fulat liki mwet luti lal; a kais sie mwet lutlut ke el aksafyela lutlut nukewa lal, el ac fah fulat oana mwet luti lal. \p \v 41 “Efu ku kom tuni kutkut srisrik ke mutun mwet lim, ac tiana liye polosak in motom? \v 42 Efu ku kom ku in fahk nu sin ma lim, ‘Ma lik, lela nga in kunesla kutkut se luin motom an,’ a kom tia kulun liye polosak in motom sifacna? Kom mwet wosounkas! Eisla meet polosak in motom an, na kom fah ku in liye kalem kutkut se ke mutun mwet lim.” \s1 Soko Sak Ac Fahko Kac \r (Matthew 7:16–20; 12:33–35) \p \v 43 “Soko sak wo koflana oswe fahko koluk, oayapa soko sak koluk koflana oswe fahko wo. \v 44 Sak nukewa eteyuk ke fahko ma el oswe; mwet uh tia kunesla fig liki mu soko, ku eis grape liki kokul uh. \v 45 Sie mwet wo el fahkak ma wo liki nunak wo su oan insial, ac sie mwet koluk el fahkak ma koluk liki nunak koluk su oan insial. Tuh oalu el kaskas ac fahk ma su inse sessesla kac.” \s1 Luo Mwet Musa Lohm \r (Matthew 7:24–27) \p \v 46 “Efu kowos ku pangonyu ‘Leum, Leum,’ a tia oru ma nga fahk kowos in oru uh? \v 47 Kutena mwet su tuku nu yuruk, ac lohng ac akos ma nga fahk, nga ac fahkak nu suwos lah el oana mea. \v 48 El oana sie mwet ma musai lohm sel. El pukanak acn uh nwe ke el sun eot ku uh, ac el oakiya pwelung lal fac. Sronot uh ac fah tuku fungulya lohm uh, tuh koflana ikruiya, mweyen ku oakwuk lal. \v 49 A kutena mwet su lohng kas luk ac tia akos, el oana sie mwet ma musai lohm sel fin fohk ac wangin pwelung kac. Ke pacl se sronot uh fungulya lohm uh, kitin pacl ah na ikori, ac arulana musalla!” \c 7 \s1 Jesus El Akkeyala Mwet Kulansap Se Lun Sie Leum Lun Acn Rome \r (Matthew 8:5–13) \p \v 1 Tukun Jesus el fahk kas inge nukewa nu sin mwet uh, el som nu Capernaum. \v 2 Oasr sie leum lun mwet mweun Rome muta we, ac oasr yorol sie mwet kulansap su el arulana lungse yohk, ac mwet sac mas apkuranna in misa. \v 3 Ke leum sac lohng kacl Jesus, el supwala kutu sin un mwet matu lun mwet Jew in som solalma elan tuku ac akkeyala mwet kulansap se lal ah. \v 4 Elos tuku nu yurin Jesus ac arulana kwafe sel ac fahk, “Mwet se inge arulana fal kom in kasrel. \v 5 El arulana lungse mwet in mutunfacl sesr, ac el sifacna musaela iwen lolngok se sesr.” \p \v 6 Ouinge Jesus el welulos som. Ke el apkuranyang nu ke lohm sac mwet leum sac supwala kutu sin mwet kawuk lal in som fahk nu sel, “Leum, nimet akelyaye kom. Nga kupansuwol kom in utyak nu in lohm sik uh, \v 7 ac nga tia pac fal in sifacna fahsrot nu yurum. Tari, kom fahklana ke kas lom, ac mwet kulansap se luk inge fah kwela. \v 8 Nga wi pac muta ye ku lun mwet leum, ac oasr pac mwet mweun muta ye kolyuk luk. Nga ku in fahk nu sin sie, ‘Fahla!’ ac el ac fahla. Ac nu sin sie pac, ‘Fahsru!’ na el ac fahsru. Ac nga ac sap nu sin mwet kulansap luk, ‘Orala ma se inge!’ na el oru.” \p \v 9 Jesus el lut ke el lohng ma inge, na el forla ac fahk nu sin u lulap se ma fahsr tokol, “Nga fahk nu suwos, nga soenna liye lupan lulalfongi ouinge meet, finne in Israel!” \p \v 10 Mwet utuk kas uh folokla nu in lohm sin leum sac, ac konauk lah mwet kulansap sac kwela. \s1 Jesus El Akmoulyauk Wen Nutin Sie Katinmas \p \v 11 Tia paht tukun ma inge, Jesus el som nu in sie siti pangpang Nain, ac mwet tumal lutlut, oayapa sie u lulap, elos welul. \v 12 In pacl se na ma el sun mutunpot nu in siti uh, pukmas se akola in orek, ac mwet uh oatui ke mutunpot uh. Mwet se ma misa uh el wen sefanna nutin katinmas se, ac sie un mwet na pus elos wi katinmas sac tufoki. \v 13 Ke Leum el liyal, el arulana pakomutal, ac el fahk nu sel, “Nimet tung.” \v 14 Na el fahsryang ac kahlye box in mas sac, ac mwet ma us uh elos tui. Jesus el fahk, “Wen se! Nga fahk nu sum, tukakek!” \p \v 15 Na mwet misa sac tukakek ac el mutawauk in kaskas, ac Jesus el eisalang nu sin nina kial ah. \p \v 16 Elos nukewa arulana sangeng, ac elos kaksakin God ac fahk, “Sie mwet palu fulat sikyak inmasrlosr! God El tuku in molela mwet lal!” \p \v 17 Pweng kacl Jesus inge fahsrelik nu in facl Judea nufon, ac oayapa ke acn nukewa apunla. \s1 Mwet Supweyukla Sel John Baptais \r (Matthew 11:2–19) \p \v 18 Ke mwet tumal lutlut lal John elos fahkak ma inge nu sel, el pangonma luo selos \v 19 ac supwaltalla nu yurin Leum in siyuk sel, “Ya kom pa el su ac fah tuku, ku kut ac soano sie pacna?” \p \v 20 Ke eltal tuku nu yurin Jesus, eltal fahk, “John Baptais el supwekut in tuh siyuk lah kom pa el su ac fah tuku, ku kut ac soano sie pacna?” \p \v 21 In pacl sacna pus tari mwet ma Jesus el akkeyala liki kain in mas puspis lalos, sisla ngun fohkfok in elos, ac sang liyaten nu sin mwet kun. \v 22 El topuk mwet utuk kas lal John ac fahk, “Folokla nu yorol John ac fahk nu sel ma komtal liye ac lohng: mwet kun elos ku in liye, mwet ul elos ku in fahsr, ac mwet musen lepa elos nasnasla, mwet sulohngkas elos ku in lohng, mwet misa elos akmoulyeyukyak, ac Pweng Wo uh lutiyuk nu sin mwet sukasrup. \v 23 Fuka lupan insewowo lalos su tia alolo keik!” \p \v 24 Tukun mwet lal John folokla, Jesus el mutawauk in sramsram kacl John nu sin u lulap sac, ac fahk, “Ke kowos tuh som nu yorol John nu yen mwesis ah, mea kowos tuh finsrak mu kowos ac tuh liye? Ya soko ah ma kusrusrsrusr ke eng uh? \v 25 Mea kowos som in liye ah? Ya sie mwet su yunla ke nuknuk kato? Mwet ma nukum nuknuk kato, ac pukanten pac mwe kasrup lalos, elos muta inkul fulat sin tokosra uh. \v 26 Fahkma nu sik, mea kowos som in liye uh — ya sie mwet palu? Aok pwaye, tusruktu nga fahk nu suwos, el su kowos liye ah fulat liki na sie mwet palu. \v 27 Mweyen John pa mwet se Ma Simusla uh fahk kacl mu: ‘Nga ac supwaot mwet in sulkakin se luk meet liki kom, in tuh sakunla inkanek lom uh.’” \v 28 Ac Jesus el sifilpa fahk, “John el fulat liki kutena mwet su moul oemeet me. Tusruktu el su pusisel oemeet in Tokosrai lun God uh el fulat lukel John.” \p \v 29 Mwet nukewa, oayapa mwet eisani tax uh, elos lohng ma inge ac akilen suwoswos lun God ke sripen elos baptaisla sel John. \v 30 Tusruktu mwet Pharisee ac mwet luti Ma Sap elos pilesru oakwuk lun God nu selos, ac tiana lungse baptaisla sel John. \p \v 31 Ac Jesus el sifilpa fahk, “Inge, mea nga ac ku in luma mwet in pacl inge uh nu kac uh? Elos oana mea? \v 32 Elos oana tulik srisrik su muta ke nien kuka. Sie un tulik uh wowo nu sin sie pac u ac fahk, ‘Kut nikaruru nu sumtal, a komtal tiana srosro nu kac! Kut yuk on in asor, a komtal tiana tung!’ \v 33 Ke John Baptais el tuh tuku, el lalo ac tia nim wain, ac kowos fahk, ‘Oasr ngun fohkfok in el!’ \v 34 Wen nutin Mwet el tuku, ac el mongo ac nim, ac kowos fahk, ‘Liye mwet se inge! El kainmongo ac lungse na nim mwe sruhi, ac el kawuk nu sin mwet eisani tax ac mwet koluk pac saya!’ \v 35 Tusruktu lalmwetmet lun God uh akkalemyeyuk in moul lun mwet nukewa su moulkin.” \s1 Jesus In Lohm Sel Simon Mwet Pharisee \p \v 36 Sie mwet Pharisee solal Jesus elan welul mongo in eku, na Jesus el som nu lohm sel ac pituki in mongo. \v 37 Oasr sie mutan in siti sac su moul lal uh tiana wo. El lohngak lah Jesus el mongo oasr in lohm sin mwet Pharisee sac, na el use sufa soko ma orekla ke eot alabaster ac nwanala ke ono keng. \v 38 Na el tu sisken nial Jesus ac tung, ac el mutawauk in aksroksrokye nial ke sroninmutal. Na el eela nien Jesus ke aunsifal, ngokya nial, ac mosrwela ke ono keng sac. \v 39 Ke mwet Pharisee sac liye, el nunku sel sifacna, “Fin mwet palu na pwaye se pa inge, el ac etu lah su mutan se kahlul inge, oayapa ouiyen moul lal lah el sie mutan koluk.” \p \v 40 Jesus el kasla ac fahk nu sel, “Simon, oasr ma nga lungse fahk nu sum.” \p Na Simon el fahk, “Kwal, Mwet Luti, fahkma.” \v 41 Na el Jesus el fahk, “Oasr mwet luo soemoul nu sin sie mwet liyaung mani. Sie seltal soemoul ke ipin silver lumfoko, ac ma se ngia ipin silver lumngaul. \v 42 Kewana mwet luo ah tia ku in akfalye ma el soemoul kac, na mwet liyaung mani sac el tari sisla soemoul laltal ah kewa. Ke ouinge, su kac seltal ac lungse mukul sac yohk uh?” \p \v 43 Na Simon el fahk, “Nga nunku mu ac el su yohk soemoul la.” \p Na Jesus el fahk, “Fal fahk lom an.” \v 44 Na el ngetang nu sin mutan sac ac fahk nu sel Simon, “Kom liye mutan se inge? Nga utyak nu in lohm sum ac wangin kof kom ase in ohlla niuk, a mutan se inge el ohlla niuk ke sroninmutal ac akpaoyela ke aunsifal. \v 45 Kom tia pac paingyu ke angokmwet, a mutan se inge el tia tui in ngok niuk oe ke nga utyak ah me. \v 46 Kom tia mosrwela sifuk ke oil in olive, a mutan se inge el mosrwela nufon niuk ke ono keng. \v 47 Pwayena nga fahk nu sum, lungse yohk su el akkalemye inge akpwayei lah ma koluk puspis lal nunak munas nu sel tari. Tusruktu el su eis nunak munas ke ma srik, lungse lal uh ac srik pac.” \p \v 48 Na Jesus el fahk nu sin mutan sac, “Ma koluk lom nunak munas nu sum.” \p \v 49 Mwet saya ma wi muta ke tepu sac sifacna nunku insialos, “Su mwet se inge, ku elan nunak munas ke ma koluk uh?” \p \v 50 A Jesus el fahk nu sin mutan sac, “Lulalfongi lom molikomla. Som in misla.” \c 8 \s1 Mutan Ma Welul Jesus \p \v 1 Kutu pacl tok Jesus el fufahsryesr in siti srisrik ac siti lulap in fahkak Pweng Wo ke Tokosrai lun God. Mwet singoul luo ah welul, \v 2 ac oayapa kutu mutan ma el tuh akkeyala liki kain in mas ac ngun fohkfok ma oan yorolos elos welul pac: Mary (su pangpang Magdalene), su ngun fohkfok itkosr lisyukla lukel; \v 3 Joanna, mutan kial Chuza, mwet kulansap fulat inkul sel Herod; ac Susanna — wi mutan pus pac saya su sang ma lalos sifacna in kasrel Jesus ac mwet tumal lutlut. \s1 Pupulyuk Ke Sie Mwet Taknelik \r (Matthew 13:1–9; Mark 4:1–9) \p \v 4 Mwet uh nuna fahsrna nu yurin Jesus liki acn nukewa; ac ke sie u na lulap fahsreni, Jesus el fahk pupulyuk se inge: \v 5 “Mwet se som in taknelik wheat. Ke el sisalik fita uh nu infohk uh, kutu fita uh putati nu sisken inkanek uh, yen mwet uh longya, ac won uh kangla. \v 6 Kutu putati nu in acn eoteot, ac ke srunak, sa na masla mweyen wangin kof ke fohk uh. \v 7 Kutu sin fita uh putati nu in acn ma oasr okan kokul we, wi na sacn uh kapak ac kupoiya. \v 8 Ac kutu putati nu in fohk wo — ma inge kapak ac oswe fahko wo, kais siofok ke ma soko.” \p Na Jesus el fahk ke pusra lulap, “Kowos in lohng ma inge fin oasr srewos!” \s1 Sripen Pupulyuk Inge \r (Matthew 13:10–17; Mark 4:10–12) \p \v 9 Mwet tumal lutlut elos siyuk sin Jesus lah mea kalmen pupulyuk sac, \v 10 ac el topuk ac fahk, “Etauk ke ma lukma ke Tokosrai lun God uh itukot tari nu suwos, tusruktu nu sin mwet saya uh ma inge tuku in luman pupulyuk, elos in mau suk a tia liyauk, ac elos in lohng a tia kalem kac.” \s1 Jesus El Aketeya Pupulyuk Ke Mwet Taknelik \r (Matthew 13:18–23; Mark 4:13–20) \p \v 11 “Pa inge kalmen pupulyuk sac: Fita inge pa kas lun God. \v 12 Fita ma putati sisken inkanek uh pa mwet su lohng kas lun God, na Devil el tuku ac eisla kas inge liki insialos elos in mau tia lulalfongi ac moulla kac. \v 13 Fita ma putati nu in fohk eoteot uh pa mwet su lohng kas inge ac insewowo kac. Tusruktu kas uh tiana putati loal in elos. Elos lulalfongi na ke kitin pacl, a ke mwe sruhf uh sonolos, na elos ikori. \v 14 Fita ma putati nu yen kokul uh oan we pa elos su lohg — a elya lalos, ac mwe kasrup ac mwe pwar lun moul se inge ekosla acn sin kas uh, na fahko uh tiana mwesrla. \v 15 Fita ma putati in fohk wo uh pa mwet su lohng kas uh, ac sang nu insielos ke nunak wo ac akosten. Ac elos sruokya ku nwe ke na isus fahko. \s1 Lam Ye Sie Ahlu \r (Mark 4:21–25) \p \v 16 “Wangin sie mwet ac akosak lam uh ac filiya ye sie ahlu ku ye sie bed, a el ac filiya fin sukan lam uh, tuh mwet in liye kalem uh ke elos ac utyak nu in lohm uh. \p \v 17 “Kutena ma su wikla ac fah liyeyuk lemtulauk sin mwet uh, ac kutena ma su lukmaiyuk, ac fah akkalemyeyuk. \p \v 18 “Ke ma inge, kowos lohng akoaruye, mweyen el su oasr ma yoro, ac fah itukyang pac kutu nu sel; a el su wangin ma yoro, ac fah itukla lukel, finne ma srisrik ma el nunku mu oasr yorol.” \s1 Nina Kial Jesus Ac Mwet Lel \r (Matthew 12:46–50; Mark 3:31–35) \p \v 19 Nina kial Jesus ac tamulel lal elos tuku nu yorol, tusruktu ke sripen iktokeni lun mwet uh, elos tia ku in kalukyang nu yorol. \v 20 Sie sin mwet uh fahk nu sel Jesus, “Nina kiom ac tamulel lom ah pa tu likinum uh, ac elos ke osun nu sum.” \p \v 21 Jesus el fahk nu selos nukewa, “Nina kiuk ac mwet lik uh pa elos su lohng kas lun God ac akos.” \s1 Jesus El Akmisyela Sie Eng Upa \r (Matthew 8:23–27; Mark 4:35–41) \p \v 22 Sie len ah Jesus el sroang nu fin oak soko wi mwet tumal lutlut, ac el fahk nu selos, “Kut kalot nu lefahlo.” Na eltal oacla. \v 23 Ke elos kalkalla in lulu uh, Jesus el motulla. Kitin pacl ah na eng na upa se tuhyak ac oak uh mutawauk in sessesla ke kof, ac elos nukewa arulana fosrngala. \v 24 Mwet tumal lutlut elos som ac oaksalak Jesus ac fahk, “Leum, Leum! Kut ac misa pa ’nge!” \p Jesus el tukakek ac kai eng upa sac ac noa uh, na eng uh mihsi ac noa uh tui, ac mihs na lulap se sikyak. \v 25 Na el fahk nu sin mwet tumal lutlut, “Pia lulalfongi lowos an?” \p A elos arulana fwefela ac sangeng, ac fahk nu sin sie sin sie, “Su mwet se inge? El sapsap nu sin eng uh ac noa uh, ac elos aksol!” \s1 Jesus El Akkeyala Sie Mwet Su Oasr Ngun Fohkfok Yoro \r (Matthew 8:28–34; Mark 5:1–20) \p \v 26 Jesus ac mwet tumal lutlut elos kalla na som nu Gerasa, su oan lefahl laco in lulu uh tulanya acn Galilee. \v 27 Ke Jesus el srola nu finmes uh, el sun mwet se in acn sac su oasr ngun fohkfok pus in el. Ke lusen pacl na loes se mwet se inge tiana nuknuk, ac tia muta lohm sel, a el mutana inmasrlon kulyuk uh. \v 28 Ke el liyalak Jesus, el wowoyak ac putati nu ke nial, ac fahk ke sie pusra lulap, “Jesus, Wen nutin God Fulatlana! Mea kom lungse sik an? Nga kwafe sum, nimet akkeokyeyu!” \v 29 El fahk ma inge mweyen Jesus el tuh sap ngun fohkfok sac in som lukel. Pacl na pus ngun fohkfok sac sruokilya, ac el nwe sruhu in presin ac paol ac nial kapiri na ke sein, a el ac wotyalik sein inge, ac ngun fohkfok sac ac kololla nu yen mwesis. \p \v 30 Jesus el siyuk sel, “Su inem an?” \p El fahk, “Inek pa ‘Legion’”\f + \fr 8:30 \fk Legion: \ft Liye ke Matthew 26:53.\f*— mweyen pus na ngun fohkfok ilyak tari nu in el. \v 31 Ngun fohkfok uh kwafe sel Jesus elan tia luselosla nu in luf loal wangin saflaiya. \p \v 32 Tuh oasr un pig na lulap se muta in acn sac mongo pe eol uh. Ouinge ngun fohkfok uh kwafe tuh Jesus elan fuhlelosla elos in ilyak nu in pig uh, na el fuhlelosla. \v 33 Elos illa liki mwet sac nu in pig uh. Na un pig na fon sac riryak som liki mutun fulu sac ac atula nu in kof uh ac walomla. \p \v 34 Mwet ma karingin un pig uh liye ma sikyak uh, na elos kasrusr som ac fahkelik pweng sac in siti uh ac yurin mwet orek ima uh. \v 35 Mwet uh som in liye ma sikyak inge, ac ke elos tuku nu yurin Jesus elos liyauk mwet se ma ngun fohkfok uh itukla lukel lah el muta ke nien Jesus — el nuknukyang ac tila wel; ac elos nukewa arulana sangeng. \v 36 Mwet ma liye ma inge elos fahkak ouiyen kwela lun mwet sac liki mas lal. \v 37 Na mwet nukewa in acn Gerasa siyuk Jesus elan som liki acn we, mweyen elos nukewa arulana sangeng. Ouinge Jesus el sroang nu fin oak uh in som. \v 38 Mwet se ma ngun fohkfok uh som lukel el kwafe nu sin Jesus ac fahk, “Nga ku in wi kom som?” \p A Jesus el fahk, \v 39 “Folokla nu in acn sum ac fahkak ma nukewa ma God El oru nu sum.” \p Na mwet sac fahsr sasla in siti sac, ac fahkak ke ma nukewa Jesus el oru nu sel. \s1 Acn Natul Jairus Ac Sie Mutan Su Kahlye Nuknuk Lun Jesus \r (Matthew 9:18–29; Mark 5:21–43) \p \v 40 Ke Jesus el foloko mwet uh insewowo in paingul, mweyen elos nukewa muta soanel. \v 41 Na mwet se pangpang Jairus el tuku — el sie mwet kol lun iwen lolngok we. El putati nu ke nien Jesus, ac kwafe sel elan som nu lohm sel ah, \v 42 mweyen acn sefanna natul su yac singoul luo matwal, el mas ac apkuran in misa. \p Ke Jesus el welul som, u lulap sac ukwalla pac, oru elos arulana iktokeni. \v 43 Oasr pac sie mutan wi un mwet sac fahsr su maskin musen srah ke yac singoul luo. El sisla mani lal nukewa nu sin mwet ono, tuh wanginna sie ku in akkeyalla. \v 44 El fahsryak inmasrlon mwet uh nu tokol Jesus ac kahlye pulan nuknuk lal ah, ac kitin pacl ah na musen srah se lal ah tui. \v 45 Na Jesus el fahk, “Su kahlyuwi uh?” \p Mwet nukewa fahk mu tia etu, na Peter el fahk, “Leum, mwet uh arulana raunikomla ac ikuskomyak.” \p \v 46 A Jesus el fahk, “Oasr mwet se kahlyuwi, mweyen nga pula mu oasr ku luk som likiyu.” \v 47 Mutan sac akilen lah eteyukyak ma el oru uh, ouinge el fahsryak rarrar ac putati nu ke nien Jesus. Ye mutun mwet nukewa el fahkak nu sel lah efu ku el kahlilya, ac fahk pac lah mas lal wanginla in pacl sacna. \v 48 Jesus el fahk nu sel, “Acn nutik, lulalfongi lom akkeyekomla. Som in misla.” \p \v 49 Ke Jesus el srakna fahk ma inge, sie mwet supweyukme liki lohm sin mwet kol lun iwen lolngok sac ac fahk nu sel, “Jairus, acn nutum el misa. Nimet sifil aklokoalokye mwet luti sacn.” \p \v 50 Tusruk Jesus el lohng sap soko ah, ac el fahk nu sel Jairus, “Nikmet fosrnga. Lulalfongi na, ac tulik sac ac fah sifil moul.” \p \v 51 Ke Jesus el sun lohm sac, el tia lela kutena mwet in welul utyak sayal Peter, John, ac James, oayapa papa ac nina kien tulik sac. \v 52 Mwet in lohm sac nufon elos tung ac asor ke tulik sac. Ac Jesus el fahk, “Nimet kowos tung. Tulik se inge tia misa, el motul na!” \p \v 53 Elos nukewa isrunul, mweyen elos etu lah tulik sac misa tari. \v 54 A Jesus el sruokya paol ac fahk ke pusra lulap, “Tulik se, tukakek!” \v 55 Na el moulyak, ac in kitin pacl ah na el tukakek, ac Jesus el sap elos in sang kutu mongo nal. \v 56 Papa ac nina kial eltal arulana lut, tusruk Jesus el fahk eltal in tiana fahk nu sin kutena mwet ma sikyak uh. \c 9 \s1 Jesus El Supwalik Mwet Tumal Lutlut Singoul Luo \r (Matthew 10:5–15; Mark 6:7–13) \p \v 1 Jesus el pangoneni mwet tumal lutlut singoul luo uh, ac sang ku ac wal nu selos in lusla ngun fohkfok ac oayapa in akkeyala kain in mas nukewa. \v 2 Na el supwalosla in luti ke Tokosrai lun God, ac in akkeyala mwet mas, \v 3 tukun el fahk nu selos, “Nik kowos us kutena ma wi kowos: tia sikal, tia mwe ap, tia mwe mongo, tia mani, ac tia pac nuknuk sayen ma kowos nukum an. \v 4 Kutena lohm ma paingyuk kowos we, kowos mutana in lohm sacn nwe ke na kowos som liki acn sacn. \v 5 Kutena acn ma mwet uh tia paing kowos we, kowos fahsr liki acn sacn ac osrokla kutkut in niowos an we, tuh in mwe akul nu selos lah kowos siselosla.” \p \v 6 Mwet tumal lutlut elos som ac fufahsryesr in siti srisrik nukewa. Elos luti ke Pweng Wo, ac akkeyala mwet mas in acn nukewa. \s1 Fohsak Lal Herod \r (Matthew 14:1–12; Mark 6:14–29) \p \v 7 Ke Herod, su leumi acn Galilee, el lohng ke ma sikyak inge, el arulana fohsak, mweyen kutu mwet uh fahk mu John Baptais el sifilpa moulyak. \v 8 Ac kutu pac mwet uh fahk mu Elijah mwet palu el sikyak, ac kutu pac mwet uh fahk mu sie sin mwet palu oemeet ah sifilpa moulyak. \v 9 Herod el fahk, “Nga tuh sap in tahtla sifal John; na su mwet se inge nga lohng kac uh?” Ac el srike in suk pacl wo elan sonol Jesus. \s1 Jesus El Kiteya Mukul Limekosr Tausin \r (Matthew 14:13–21; Mark 6:30–44; John 6:1–14) \p \v 10 Mwet tumal lutlut elos foloko ac fahkak nu sin Jesus ma nukewa elos oru. El srelosla liki mwet uh elos in welul som mukelana muta in siti se pangpang Bethsaida. \v 11 Ke un mwet uh lohngak, elos ukwalla. Jesus el paingulos, ac fahkak nu selos ke Tokosrai lun God, ac akkeyalosla nukewa su oasr mas yoro. \v 12 Ke faht uh apkuran in tili, mwet tumal lutlut elos tuku nu yorol ac fahk, “Supwala mwet uh in som nu in siti srisrik ac acn ma apkuran, elos in konauk mongo nalos ac nien mongla lalos, mweyen acn se inge wangin mwet muta we.” \p \v 13 A Jesus el fahk nu selos, “Kowos sang kutu mongo an nalos.” \p Ac elos fahk, “Pwayena ma oasr yorosr pa srukwal in bread limekosr ac ik lukwa. Ya kom lungse kut in som moul mongo nu sin u na fon se inge?” \v 14 (Mukul apkuran in limekosr tausin oasr in acn sac.) \p Jesus el fahk nu sin mwet tumal lutlut, “Oralik mwet uh nu ke u srisrik, kais lumngaul ke u se, ac sap elos in muta.” \p \v 15 Tukun mwet tumal lutlut elos oru mwet uh in muta, \v 16 Jesus el eis srukwal limekosr ac ik lukwa ah; el ngetak nu inkusrao ac sang kulo nu sin God kac, el kunsalik ac sang nu sin mwet tumal lutlut elos in kitalik nu sin mwet uh. \v 17 Elos nukewa mongo ac kihpi, ac mwet tumal lutlut elos orani fotoh singoul luo ke luwen ma elos kang uh. \s1 Fahkak Lal Peter Kacl Jesus \r (Matthew 16:13–19; Mark 8:27–29) \p \v 18 Sie len ah ke Jesus el mukena pre, mwet tumal lutlut elos tuku nu yorol, ac el siyuk selos, “Mwet uh fahk mu su nga uh?” \p \v 19 Ac elos topuk ac fahk, “Kutu fahk mu kom pa John Baptais, ac kutu mu kom pa Elijah, ac kutu pac fahk mu sie sin mwet palu oemeet uh sifil moulyak.” \p \v 20 Na el siyuk, “A kowos? Kowos fahk mu su nga uh?” \p Ac Peter el fahk, “Kom pa Christ lun God.” \s1 Jesus El Kaskaskin Keok Ac Misa Lal \r (Matthew 16:20–28; Mark 8:30—9:1) \p \v 21 Na Jesus el sap ku nu selos in tiana fahk ma inge nu sin kutena mwet. \v 22 El oayapa fahk mu, “Wen nutin Mwet el ac enenu na in akkeokyeyuk ac lisyukla sin un mwet matu, mwet tol fulat, ac mwet luti Ma Sap uh. El ac fah anwuki, tusruktu tukun len tolu el ac fah sifil akmoulyeyukyak.” \p \v 23 Ac el fahk nu selos nukewa, “Kutena mwet fin lungse fahsr tukuk, el enenu in lafwekunul sifacna, srukak sakseng lal ac fahsr tukuk. \v 24 Tuh el su lungse molela moul lal ac fah tuhlac lukel, a el su moul lal tuhlac lukel keik, fah molela moul lal. \v 25 Ac tuh mwe mea nu sin sie mwet el fin eis faclu nufon tuh in ma lal, a moul lal kunausyukla ac tuhlac lukel? Wangin sripa! \v 26 Mwet se fin mwekyekinyu ac mwe luti luk, na Wen nutin Mwet el ac fah mwekyekunul ke el tuku in wolana lal ac in wolana lun Papa ac lun lipufan mutal lal. \v 27 Nga fahk pwaye nu suwos lah kutu sin mwet su oasr inge ac fah tia misa nwe ke na elos liye Tokosrai lun God.” \s1 Ekla Lun Jesus \r (Matthew 17:1–8; Mark 9:2–8) \p \v 28 Sahp ac wik se tukun el fahk ma inge, Jesus el eisal Peter, John, ac James in welul utyak in pre fineol uh. \v 29 Ke pacl se el pre ah, mutal ekla, ac nuknuk lal uh ekla nu ke fasrfasr na saromrom. \v 30 In kitin pacl ah na mwet luo sikyak tu siskal ac sramsram nu sel. Mwet luo inge pa Moses ac Elijah, \v 31 su sikyak in wolana lun kusrao, ac sramsram nu sin Jesus ke luman ma ac sikyak ke el ac akpwayeyela oakwuk lun God, ke el ac misa in Jerusalem. \v 32 Peter ac mwet wial uh arulana mwetkel in pacl sac, tusruk elos ngutalik ac liye wolana lun Jesus ac mwet luo ma tu siskal. \v 33 Ke mwet luo ah fahsr lukel Jesus, Peter el fahk nu sel, “Leum, wo ke kut muta inge! Kut ac orala tolu iwen aktuktuk: sie sum, sie sel Moses, sie sel Elijah.” (El tia arulana etu ma el fahk ah.) \p \v 34 Ke el srakna kaskas, pukunyeng se sikyak ac afnulosi, ac mwet tumal lutlut elos sangengla ke pukunyeng sac sonelosi. \v 35 Ac sie pusra tuku in pukunyeng uh me ac fahk, “El inge Wen nutik su nga sulella — kowos porongal!” \p \v 36 Ke pusra sac wanginla, eltal liyal Jesus el mukena muta. Mwet tumal lutlut eltal tiana fahk kutena ma elos liye inge nu sin kutena mwet in pacl sac, a eltal mislana. \s1 Jesus El Akkeyala Tulik Mukul Se Su Oasr Ngun Fohkfok Yorol \r (Matthew 17:14–18; Mark 9:14–27) \p \v 37 Ke len tok ah, Jesus ac mwet tumal lutlut tolu ah tufoki liki fineol uh, ac sie u na lulap sonol Jesus. \v 38 Sie mwet inmasrlon u sac wowoyak ac fahk, “Mwet Luti! Nga kwafe sum, liye wen sefanna nutik inge! \v 39 Ngun fohkfok se muta sikyang nu sel, ac el ac wowo ac kipakinilya nu infohk uh ac oru atinfilak in fahsr ke inwalul. Ma se inge akkeokyal ac upana in wanginla lukel! \v 40 Nga kwafe sin mwet tomom lutlut in sisla ngun sac, a elos tia ku.” \p \v 41 Jesus el fahk, “Fuka lupan selulalfongi ac sesuwos in orekma lowos uh! Nga ac muta yuruwos putaka? Nga ac muteng kowos nwe ngac?” Na el fahk nu sin mukul sac, “Use wen nutum an nu inse.” \p \v 42 Ke tulik sac tuku ah, ngun fohkfok uh kuhlukinilya nu infohk uh, ac mas lal ah sifil tuyang nu sel. Jesus el sap ku nu sin ngun sac ac akkeyala tulik sac, na el eisalang nu sin papa tumal uh. \v 43 Mwet nukewa arulana fwefela ke ku lulap lun God. \s1 Jesus El Sifil Kaskas Ke Misa Lal \r (Matthew 17:22–23; Mark 9:30–32) \p Mwet uh srakna oela ke ma Jesus el oru, ke el fahk nu sin mwet tumal lutlut, \v 44 “Nimet mulkunla ma nga ac fahk nu suwos inge! Wen nutin Mwet el ac fah itukyang nu ke ku lun mwet uh.” \v 45 Tusruktu mwet tumal lutlut elos tia kalem ke kas inge. Ma inge wikinyukla lukelos, oru elos tia ku in etu kalmeya, ac elos sangeng in siyuk sel kac. \s1 Su Fulat Oemeet Uh \r (Matthew 18:1–5; Mark 9:33–37) \p \v 46 Sie akukuin sikyak inmasrlon mwet tumal lutlut lah su selos fulat oemeet uh. \v 47 Jesus el etu ma elos nunku, ouinge el srukak sie tulik fusr, ac tulokinya siskal \v 48 ac fahk nu selos, “Kutena mwet su eis tulik se inge inek el eisyu; ac kutena mwet su eisyu, el oayapa eis El su supweyume. Tuh el su srik oemeet inmasrlowos nukewa, el pa fulat oemeet.” \s1 Kutena Mwet Su Tia Lain Kowos El Wi Kowos \r (Mark 9:38–40) \p \v 49 John el kasak ac fahk, “Leum, kut tuh liye sie mwet sisla demon uh inem, ac kut tulokinilya mweyen el tia wi kut fahsr tukum.” \p \v 50 A Jesus El fahk nu sel ac nu sin mwet lutlut saya uh, “Nimet kutongol, mweyen kutena mwet su tia lain kowos, el wi kowos.” \s1 Sie Acn In Samaria Tia Lungse Eisal Jesus \p \v 51 Ke apkuranme pacl in utukyak Jesus nu inkusrao, el wotela sel mu el ac som nu Jerusalem, na el mukuiyak in som. \v 52 El supwala kutu sin mwet tumal lutlut in som meet lukel nu in sie siti srisrik in acn Samaria in tuh akoela ma nukewa nu sel. \v 53 Tuh mwet in acn sac tia lungse eisal nu we, mweyen kalem mu el ac som nu Jerusalem. \v 54 Ke luo sin mwet tumal lutlut, James ac John, liye ma inge, eltal fahk, “Leum, kom lungse kut in sap e in tuku inkusrao me ac esukulosyak?” \p \v 55 Jesus El forang ac kaeltal.\f + \fr 9:55 \fk ac kaeltal: \ft kutu leng tok sang pac kas inge in tafwela verse se inge, mu “El fahk, ‘Komtal tia kalem ke ouiyen ngun se su oan in komtal, tuh Wen nutin Mwet el tia tuku in kunausla moul lun mwet uh, a in molelosla.’”\f* \v 56 Na Jesus ac mwet tumal lutlut elos som nu in sie pacna siti srisrik. \s1 Mwet Su Fahk Mu Elos Ac Fahsr Tukun Jesus \r (Matthew 8:19–22) \p \v 57 Ke elos fahsr inkanek lalos, oasr mwet se fahk nu sin Jesus, “Nga ac fahsr tukum nu yen nukewa kom som nu we uh.” \p \v 58 Jesus el fahk nu sel, “Oasr luf sin kosro fox, ac oasr ang lun won yen engyeng uh, a funu Wen nutin Mwet, wangin acn elan ona ac mongla we.” \p \v 59 El fahk nu sin sie pac mwet, “Fahsru, fahsr tukuk.” \p A mwet sac fahk nu sel, “Lela nga in folokla ac pikinya papa tumuk ah meet.” \p \v 60 Jesus el topuk ac fahk, “Filiya nu sin mwet misa in pikinya mwet misa lalos. A kom fahla ac sulkakinelik Tokosrai lun God.” \p \v 61 Sie pac mwet uh fahk, “Nga ac fahsr tukum, Leum, tusruktu lela nga in somwin ac wilkas nu sin sou luk ah meet.” \p \v 62 Jesus el fahk nu sel, “Mwet se fin mutawauk in pikin ima lal ke plao, a el tapulla nu tok, el tia fal nu ke Tokosrai lun God.” \c 10 \s1 Jesus El Supwala Mwet Itngoul \p \v 1 Tukun ma inge Jesus el sifilpa sulela mwet itngoul ac supwaloselik kais luo in fahsr meet lukel nu in acn nukewa ma el akola in som nu we. \v 2 El fahk nu selos, “Oasr sie kosrani na yohk, a puelac mwet in kosrani. Pre nu sin Leum lun kosrani uh Elan supwala mwet orekma in oru orekma in kosrani lal uh. \v 3 Kowos som! Nga supwekowosla oana sheep fusr nu inmasrlon kosro wolf uh. \v 4 Nimet kowos us mwe neinyuk mani, ku mwe ap, ku fahluk. Nimet tui in paing mwet inkanek uh. \v 5 Kutena pacl kowos ac ilyak nu in sie lohm, ma se meet kowos ac fahk pa, “Misla nu sin mwet in lohm uh.” \v 6 Fin oasr mwet se in lohm sacn su lungse ipeis ke misla, na kas in misla lowos fah ma nu sel; ac fin wangin, na ac fah foloko nu yuruwos. \v 7 Nimet kowos uti‐utyak nu in lohm pukanten, a kowos mutana in lohm sefanna, ac mongo ac nim ke ma elos ac sot nu suwos an; tuh fal sie mwet orekma in eis molin orekma lal. \v 8 Pacl nukewa kowos som nu in sie siti ac mwet we uh paing kowos, kowos in eis ac mongo ke ma elos ac sot nu suwos, \v 9 ac akkeyala mwet mas in acn sacn, ac fahk nu sin mwet in acn sac, ‘Tokosrai lun God tuku apkuran nu suwos.’ \v 10 Tusruktu, pacl nukewa ma kowos utyak nu in sie siti ac mwet we uh tia paing kowos, na kowos illa nu inkanek uh ac fahk, \v 11 ‘Finne kutkut ke inkanek lowos ma sremla ye niasr uh, kut eela in lain kowos. Tusruktu, esam lah Tokosrai lun God tuku apkuran!’ \v 12 Nga fahk pwayena nu suwos lah ke Len in Nununku, God El ac akkalemye pakomuta lal nu sin Sodom liki na siti se ingan! \s1 Siti Su Tia Lulalfongi \r (Matthew 11:20–24) \p \v 13 “We nu suwos, mwet Chorazin! Ac we nu suwos pac, mwet Bethsaida! Orekma usrnguk ma orek yuruwos uh funu orek in acn Tyre ac Sidon, mwet we lukun pituki na oengi, ac nokomang nuknuk yohk eoa ac muta fin apat in akkalemye lah elos auliyak liki ma koluk lalos! \v 14 God El ac fah akkalemye pakoten lal nu sin acn Tyre ac Sidon ke Len in Nununku, liki kowos. \v 15 Ac funu kowos, mwet Capernaum! Ya kowos lungse akfulatye kowos sifacna nwe inkusrao? Ac fah sisila kowos nu in hell!” \p \v 16 Jesus el fahk nu sin mwet tumal lutlut, “Kutena mwet su porongekowos, el porongeyu; ac kutena mwet su pilesrekowos, el pilesreyu; ac kutena mwet su pilesreyu, el pilesru El su supweyume.” \s1 Foloko Lun Mwet Itngoul Uh \p \v 17 Mwet itngoul elos foloko arulana engan. Elos fahk, “Leum, ngun fohkfok uh wi pac akos kut ke kut sapsap nu selos ke inem!” \p \v 18 Ac Jesus el topkolos ac fahk, “Nga liyal Satan ke el putatla lucng me oana sarom uh. \v 19 Lohng akwoya! Nga sot tari ku nu suwos kowos in ku in longya wet pwasin ac scorpion, ac kowos fah kutangla ku nukewa lun Mwet Lokoalok sac, ac wangin ma ac ku in aklokoalokye kowos. \v 20 Tusruktu nik kowos engankin lah ngun fohkfok uh akos kowos, a kowos in engan lah inewos simla inkusrao.” \s1 Jesus El Arulana Engan \r (Matthew 11:25–27; 13:16–17) \p \v 21 In pacl sacna, Ngun Mutal oru tuh Jesus elan sessesla ke engan, ac el fahk, “Papa su Leum lun Kusrao ac faclu! Nga kulo nu sum tuh kom ikasla nu sin mwet nikin ma su kom okanla liki mwet lalmwetmet ac mwet etu. Aok, Papa, ma inge orek fal nu ke lungse lom. \p \v 22 “Papa tumuk El ase ma nukewa nu sik. Wangin mwet etu lah su Wen sayen Papa, ac wangin pac mwet etu lah su Papa, sayen Wen ac elos su Wen El sulela in fahkulak nu se.” \p \v 23 Na Jesus El forang nu sin mwet tumal lutlut ke elos mukena muta ac fahk nu selos, “Kowos arulana insewowo lah motowos liye ma kowos liye inge! \v 24 Nga fahk nu suwos lah mwet palu puspis ac tokosra puspis kena liye ma kowos liye inge, a elos tia ku in liye, ac in lohng ma kowos lohng, a elos tiana.” \s1 Pupulyuk Ke Sie Mwet Samaria Wowo \p \v 25 Sie mwet luti Ma Sap el tuku in srikal Jesus. El fahk, “Mwet Luti, mea nga ac oru tuh nga in eis moul ma pahtpat?” \p \v 26 Jesus El topuk ac fahk, “Mea simla in Ma Sap uh? Kom ac aketeya fuka?” \p \v 27 Na mwet sac fahk, “‘Kom fah lungse Leum God lom ke insiom kewa, ke ngunum kewa, ke ku lom kewa, ac ke nunkom kewa’, ac ‘Lungse mwet tulan lom oana ke kom lungse kom sifacna.’” \p \v 28 Ac Jesus el fahk, “Pwaye sum. Oru ma inge, ac kom fah moul.” \p \v 29 A mwet luti Ma Sap sac kena akkalemye suwohs lal sifacna, na el siyuk sin Jesus, “Su mwet tulan luk uh?” \p \v 30 Ac Jesus el topuk, “Sie pacl ah mwet se oatui liki acn Jerusalem nu Jericho ke mwet pisrapasr elos sruokilya, onel nwe sarukla nuknuk lal ac sisella el oan apkuran in misa. \v 31 Na in pacl sacna, sie mwet tol el tufoki ke innek soko ah, tusruk ke el liyauk mwet sac, el kuhfla lukel ac ut lac inkanek ngia, ac som na. \v 32 In ouiya sac pacna, oasr pac mwet Levi se fahsryak. Ke el liye mwet sac, el kuhfla nu lac inkanek ngia ac fahla na som. \v 33 Na sie mwet Samaria oayapa fahsryak ke inkanek sac. Ke el liye mwet sac, el arulana pakomutal. \v 34 El kalukyang nu yorol, okoaung oil in olive ac wain nu ke kinet kacl, ac losya kinet kacl uh, ac srakulang nu fin kosro natul uh, ac usalla nu in lohm sin mwet fahsr, ac karinganulang we. \v 35 Ke len tok ah el eis ipin silver luo, sang nu sin mwet se ma liyaung lohm sac, ac fahk, “Liyalang nwe ke nga foloko, na nga ac fah akfalye nu sum kutena ma kom sisla kacl.’” \p \v 36 Na Jesus el siyuk, “Su kac sin mwet tolu ah kom nunku mu el mwet tulan nu sin mwet se ma mwet pisrapasr ah uni uh?” \p \v 37 Na mwet luti Ma Sap sac fahk, “Mwet se ma kulang nu sel ah.” \p Jesus el fahk, “Kom som, ac oru oapana.” \s1 Jesus El Mutwata Yorol Martha Ac Mary \p \v 38 Ke Jesus ac mwet tumal lutlut elos sifil som, el utyak nu in sie siti srisrik, na sie mutan pangpang Martha el solalak nu in lohm sel. \v 39 Oasr tamtael se lal pangpang Mary, su tuku muta sisken nien Leum ac lohng kas in luti lal. \v 40 Martha el arulana inse toasrla ke sripen el kafofo in oru ma puspis, na el tuku ac fahk, “Leum, ya pilasr sum ke tamtael se luk inge fuhlela ngan mukena oru orekma uh? Sap elan tuku kasreyu!” \p \v 41 Leum el topuk ac fahk nu sel, “Martha, Martha! Kom fosrnga ac lokoalok ke ma puspis, \v 42 a ma sefanna pa eneneyuk uh. Mary el sulela ma se ma wo uh, su ac fah tiana itukla lukel.” \c 11 \s1 Jesus El Luti Ke Pre \r (Matthew 6:9–13; 7:7–11) \p \v 1 Sie len ah Jesus el pre in sie acn. Ke el tari, sie sin mwet tumal lutlut fahk nu sel, “Leum, luti kut in pre, oana ke John el luti nu sin mwet tumal lutlut ah.” \p \v 2 Jesus el fahk nu selos, “Kowos in pre ouinge: \q1 ‘Papa: \q2 Lela Ine mutal lom in akfulatyeyuk; \q2 Lela Tokosrai lom in tuku. \q1 \v 3 Kite kut mwe mongo ma kut enenu pingana len. \q1 \v 4 Nunak munas nu sesr ke ma koluk lasr, \q2 Mweyen kut nunak munas nu sin mwet nukewa su oru koluk nu sesr. \q1 Ac tia kol kut nu ke mwe srike upa.’” \p \v 5 Ac Jesus el fahk nu sin mwet tumal lutlut, “Fin pa sie suwos som nu lohm sin mwet kawuk se lal ke infulwen fong ac fahk nu sel, ‘Mwet kawuk, sewin tolkwe lof in bread an. \v 6 Kawuk se luk fahsr nu ke sie pac acn tuh pa tui yuruk, a wangin ma ngan sang kital!’ \v 7 Na kawuk se lom el fin kasma luin lohm uh me, ‘Nimet tukasru! Ku kom tia liye lah srungul uh kauli tari? Nga ac tulik nutik inge mutulla tari. Nga tia ku in tukakek ac sot enenu lom an.’ \v 8 Na fuka? Nga fahk nu suwos lah el finne tia tukakek ac sot bread uh nu sum ke sripen kom mwet kawuk lal, tusruk ke sripen sumwekin ac kuinsrim lom an, el ac tukakek ac sot mwe enenu lom nukewa. \v 9 Ouinge nga fahk nu suwos: Siyuk, ac ac fah itukot nu suwos; suk, ac kowos fah konauk; towolak, ac ac fah ikakla nu suwos. \v 10 Tuh elos nukewa su siyuk ac fah eis, ac el su suk el fah konauk, ac srungul ac fah ikakla nu sin kutena mwet su towolak. \v 11 Su suwos su oasr tulik natu ac sang nu sin wen natul soko wet pwasin el fin siyuk ke soko ik? \v 12 Ku el fin siyuk ke sie atro, ya kom ac sang nu sel soko scorpion? \v 13 Kowos finne koluk, a kowos etu in sang ma wo nu sin tulik nutuwos uh. Kalem na lah Papa tomowos inkusrao El ac oru arulana yohk liki, ac El ac fah sang Ngun Mutal nu selos su siyuk sel!” \s1 Jesus Ac Beelzebul \r (Matthew 12:22–30; Mark 3:20–27) \p \v 14 Jesus el lusla sie demon su oru mwet se kofla kaskas, ac ke pacl se demon sac illa ah, mwet sac mutawauk in kaskas. Un mwet se ma liye ah arulana fwefela, \v 15 tusruktu kutu selos fahk mu, “Beelzebul, leum lun demon uh, pa sang ku nu sel in luselosyak uh.” \p \v 16 Ac kutu pac selos kena srikal Jesus, ouinge elos siyuk sel elan oru sie mwe akul in akkalemye lah ku lal ma inkusrao me. \v 17 Tuh Jesus el etu ma elos nunku, na el fahk nu selos, “Kutena mutunfacl su srisrielik ac alein sie sin sie fah tia oan paht; sie sou su srisrielik ac fah musalelik. \v 18 Ke ma inge, u lun Satan uh fin tukeni aacnwuki, na tokosrai lal uh ac ku fuka? Kowos fahk mu nga lusla demon uh mweyen Beelzebul el se ku luk in oru. \v 19 Fin pa ingan ouiya nga oru uh, na mwet lowos uh luselosla fuka? Mwet lowos uh sifacna akpwayei lah kowos sutuela! \v 20 Tiana ouingan, a ku lun God pa oru nga in lusla demon uh, ac ma inge akpwayei lah Tokosrai lun God tuku tari nu yuruwos. \p \v 21 “Ke sie mwet fokoko el akoela tari kufwen mwe mweun lal nukewa in karingin lohm sel, na ma lal nukewa ac oanna wo. \v 22 Tusruktu sie mwet ma ku lukel fin tuku lainul ac kutangulla, el ac usla kufwen mweun nukewa ma mwet sac tuh lulalfongi, ac kitalik ma el pisrala uh. \p \v 23 “El su tia wiyu, el lainyu. Ac el su tia wiyu eisani, el sisalik. \s1 Folok Lun Sie Ngun Fohkfok \r (Matthew 12:43–45) \p \v 24 “Ke pacl se sie ngun fohkfok ac illa liki sie mwet, el ac forfor in acn ma wangin kof we, in suk acn elan mongla we. El fin tia ku in konauk, el ac fahk nu sel sifacna, ‘Nga ac folokla nu in lohm se nga muta we meet ah.’ \v 25 Ouinge el ac folokla ac liye lah acn sac nasnasla ac arulana akoeyukla wo. \v 26 Na el ac illa ac sifil solama itkosr pac ngun fohkfok ma arulana koluk lukel, na elos ac tuku ac muta we. Na ac oru tuh moul lun mwet sac ac koluk liki na meet ah.” \s1 Insewowo Pwaye \p \v 27 Ke Jesus el fahk ma inge, mutan se kasak liki inmasrlon mwet uh ac fahk nu sel, “Insewowo mutan se su oswekomla ac katitii kom!” \p \v 28 A Jesus el topuk, “Aok pwaye, tuh elos su lohng kas lun God ac akos, ac insewowo yohk liki!’” \s1 Mwet Uh Siyuk Ke Sie Mwe Akul \r (Matthew 12:38–42) \p \v 29 Ke mwet uh iktokeni nu yorol Jesus, el sifilpa fahk, “Fuka lupan koluk lun mwet in pacl inge uh! Elos siyuk sie mwe akul lulap, tuh wangin ma ac itukyang nu selos sayen mwe akul kacl Jonah. \v 30 In oapana ke mwet palu Jonah el tuh sie mwe akul nu sin mwet Nineveh, ouinge Wen nutin Mwet el ac fah sie mwe akul nu sin mwet in pacl inge. \v 31 Ke Len in Nununku uh, Kasra lun Sheba el ac mau tuyak ac orek loh lain mwet in pacl inge uh, mweyen el tuh tuku liki acn sel su oan yen loeslana in tuh porongo kas lalmwetmet lal Solomon; ac nga fahk nu suwos lah oasr sie inge su arulana yohk lukel Solomon. \v 32 Ke Len in Nununku, mwet Nineveh elos ac mau tuyak ac orek loh lain kowos, mweyen elos tuh forla liki ma koluk lalos ke elos lohng luti lal Jonah; ac nga fahk nu suwos lah oasr sie inge su arulana yohk lukel Jonah! \s1 Kalem Lun Mano Uh \r (Matthew 5:15; 6:22–23) \p \v 33 “Wangin sie mwet ac akosak sie lam ac okanla, ku afinya ke sie ahlu. El ac filiya fin sukan lam uh, tuh mwet uh in liye kalem kac ke elos ac utyak nu in lohm uh. \v 34 Atronmutun mwet uh oana sie lam nu ke mano. Atronmotom fin nasnas, na monum nufon ac sessesla ke kalem; tusruktu atronmotom fin koluk, monum nufon ac fah lohsr. \v 35 Kowos karinganang tuh kalem su oan in kowos an in tia lohsr. \v 36 Monum nufon fin sessesla ke kalem ac wangin kitin acn lohsr kac, ac fah arulana kalem, oana ke sie lam ac tolkowosyak ke kalem yohk la.” \s1 Jesus El Kaskas Lain Mwet Pharisee Ac Mwet Luti Ma Sap \r (Matthew 23:1–36; Mark 12:38–40) \p \v 37 Tukun Jesus el kaskas tari, sie mwet Pharisee solal elan welul mongo; ouinge el utyak ac akola in mongo. \v 38 Mwet Pharisee sac lut ke el liye lah Jesus el tiana winwinla meet liki el mongo. \v 39 Ouinge Leum el fahk nu sel, “Kowos mwet Pharisee uh oaru na in ohlla acn lik ke cup ac ahlu in mongo lowos uh, a insiowos sesseslana ke sulallal ac ma koluk. \v 40 Kowos mwet nikin! God, su orala acn lik El oayapa orala acn loac! \v 41 A kowos in sang ma oan in cup ac ahlu lowos an nu sin mwet sukasrup, na ma nukewa ac fah nasnas nu suwos. \p \v 42 “We nu suwos mwet Pharisee! Kowos sang nu sin God sie tafu singoul, finne ke mahsrik mwe akyuye mongo oana mint ac rue, a kowos pilesru nununku suwohs ac lungse nu sin God. Fal kowos in oru ma inge, ac tia pilesru ma saya uh. \p \v 43 “We nu suwos mwet Pharisee! Kowos lungse nien muta fulat in iwen lolngok uh, ac in paingyuk kowos ke kas in sunak ke nien kuka uh. \v 44 We nu suwos! Kowos oana kulyuk ma wangin akul kac, na mwet uh fahsr fac ac tia akilen.” \p \v 45 Sie sin mwet luti Ma Sap uh fahk nu sel, “Mwet Luti, ke kom fahk ma inge, kom akkolukye kut pac!” \p \v 46 Jesus el topuk ac fahk, “We nu suwos pac, mwet luti Ma Sap! Kowos sang mwe utuk toasr nu fin mwet uh, a kowos tia asroela sokofanna kufinpouwos in kasrelos us ma inge. \v 47 We nu suwos! Kowos orala kulyuk na wowo nu sin mwet palu uh — nuna mwet palu na ma papa matu tomowos elos tuh onela. \v 48 Kowos sifacna akkalemye lah kowos insese nu ke ma mwet matu lowos elos oru meet ah. Elos uniya mwet palu ah, na kowos musaela kulyuk lalos uh. \v 49 Ke sripa se inge, Lalmwetmet lun God fahk mu, ‘Nga ac fah supwala mwet palu ac mwet sap nu yorolos; elos ac fah uniya kutu selos, ac kalyei kutu.’ \v 50 Ke ma inge mwet in pacl inge ac fah eis mwatan akmas ma papa matu tumalos tuh oru ke elos onela mwet palu nukewa ke mutaweyen orekla faclu ah me, \v 51 mutawauk ke akmas kacl Abel me nwe ke akmas kacl Zechariah, su tuh anwuki inmasrlon loang in kisa ac Acn Mutal in Tempul uh. Aok, nga fahk nu suwos, mwet in fil se inge ac fah kalyeiyuk kaclos inge nukewa! \p \v 52 “We nu suwos mwet luti Ma Sap uh! Kowos sruok key nu ke mutunoa lun etauk, a kowos sifacna tia utyak nu we, ac kowos kutongolos su kena utyak!” \p \v 53 Ke Jesus el som liki lohm sac, mwet luti Ma Sap ac mwet Pharisee elos mutawauk in arulana lainul, ac srikal ke mwe siyuk puspis, \v 54 mweyen elos kena sruokilya ke kutu ma el ac fahk. \c 12 \s1 Kas In Sensenkakin Ke Mwet Wosounkas \r (Matthew 10:26–27) \p \v 1 Ke tausin puspis mwet fahsreni ac elos asinukiyak ac longya sie sin sie, na Jesus el mutawauk in sramsram meet nu sin mwet tumal lutlut, “Kowos karinginkowosyang liki mwe pulol lun mwet Pharisee inge — nga kaskas ke wosounkas lalos uh. \v 2 Kutena ma afyufi ac fah ikakla, ac ma wikla nukewa ac fah eteyuk. \v 3 Ke ma inge, kutena ma kowos fahkla yen lohsr uh ac fah lohngyuk in acn kalem, ac kutena ma kowos mahmai in lukma, ac fah sulkakinyuk ke pusra lulap nu sin mwet nukewa. \s1 Su Fal In Sangeng Se \r (Matthew 10:28–31) \p \v 4 “Nga fahk nu suwos, mwet kawuk luk, nik kowos sangeng sin mwet su ku in uniya mano, a wangin ma elos ku in oru toko. \v 5 Nga ac fahkak nu suwos lah su fal kowos in sangeng se uh: Sangeng sin God, su tukun El uniya, oasr ku lal in sisla nu in hell. Aok, El na pa kowos in sangeng se uh! \p \v 6 “Ya tia kukakinyukla won sparrow limekosr ke cent luo? Ne ouinge a God El tiana mulkunla siefanna selos. \v 7 Finne aunsifowos, oaoala nukewa tari. Ke ma inge, nik kowos sangeng; kais sie suwos arulana saok liki sparrow puspis! \s1 Fahkulak Christ, Ku Lafwekunul \r (Matthew 10:32–33; 12:32; 10:19–20) \p \v 8 “Nga fahk nu suwos, kutena mwet su fahkyuyak ye mutun mwet uh, nga, Wen nutin Mwet, fah oayapa fahkulak ye mutun lipufan lun God. \v 9 A kutena mwet su lafwekinyu ye mutun mwet uh, nga, Wen nutin Mwet, fah oayapa lafwekunul ye mutun lipufan lun God. \p \v 10 “Kutena mwet su kaskas lain Wen nutin Mwet, ac ku in nunak munas nu sel; a kutena mwet su fahk kas enum lain Ngun Mutal, ac fah tia nunak munas nu sel kac. \p \v 11 “Ke elos ac uskowosyak in nununkeyuk kowos in iwen lolngok uh, ku ye mutun governor ku mwet leum saya uh, nimet sensen lah mea kowos ac sang topkolos, ku lah mea kowos ac fahk in aksuwosye kowos. \v 12 Mweyen Ngun Mutal ac fah luti nu suwos in pacl sac ma kowos in fahk.” \s1 Pupulyuk Ke Sie Mwet Kasrup Lalfon \p \v 13 Sie sin mwet ke u lulap sac fahk nu sin Jesus, “Mwet Luti, fahk nu sin tamulel luk in kitalik in fal mwe usru lasr sin papa tumasr.” \p \v 14 Jesus el topuk nu sel, “Mukul, su srisrngiyuwi in mwet nununku lomtal, ku in kitalik mwe usru inmasrlomtal uh?” \v 15 Ac el sifilpa fahk nu selos nukewa, “Liyaung ac karingin kowos liki kain in rapku nukewa, mweyen moul na pwaye lun sie mwet tia ma ke ma su oasr lal, el finne arulana kasrup.” \p \v 16 Na Jesus el fahk nu selos pupulyuk se inge: “Oasr mwet kasrup se su acn lal uh oswe kain fokinsak na wowo. \v 17 El mutawauk in sifacna nunku in el, ‘Wangin acn in nwanak fokin ima nukewa luk inge we. Mea nga ac oru uh?’ \v 18 Na el sifacna nunku mu, ‘Pa inge ma nga ac oru: nga ac kunausya lohm in filma luk inge ac musaela pac kutu in yohk liki, yen nga ac filiya fokin ima ac ma luk nukewa we. \v 19 Na nga fah fahk nu sik sifacna, Wo nu sum! Ma puspis ma lom ilusyukyak oan, yolyak in akfalye enenu lom nu ke yac puspis fahsru uh. Inge kom mongla na, mongo, nim ac akinsewowoye kom sifacna!’ \v 20 A God El fahk nu sel, ‘Kom mwet lalfon! Ofong moul lom ac fah itukla liki kom; na ac lun su ma inge nukewa ma kom elosak?’” \p \v 21 Na Jesus el fahk nu selos, “Pa inge ma ac sikyak nu sin mwet su elosak mwe kasrup nu selos sifacna, ac tia kasrup ye mutun God uh.” \s1 Lulalfongi God \r (Matthew 6:25–34) \p \v 22 Na Jesus el fahk nu sin mwet tumal lutlut, “Pa inge sripa se oru nga fahk nu suwos kowos in tia fosrnga ke mwe mongo ma kowos enenu nu ke moul lowos, ku ke nuknuk nu ke monuwos. \v 23 Tuh moul lowos arulana saok liki mwe mongo, ac monuwos saok liki na nuknuk. \v 24 Nunku ke won yen engyeng uh: elos tia taknelik ku kosrani, ac wangin nien filma lalos ku iwen mongo nalos, a God El kitalos. Ya kowos tia arulana saok liki won uh? \v 25 Su suwos ac ku in akloesye moul lal el fin fosrnga kac? \v 26 Na kowos fin kofla orala ma na srisrik ouinge, efu kowos ku fosrnga ke ma saya uh? \v 27 Liye luman kapak lun kiuf inima uh. Elos tia orekma ku tuta nuknuk lalos. Ac nga fahk nu suwos lah finne Tokosra Solomon su arulana yohk kasrup lal, nuknuk lal uh tia kato oana sie sin ros kiuf inge. \v 28 God pa yunela mah inima inge uh, su oan misenge, na lutu isisyak ac wanginla. Ya El ac fah tia yunikowosla in arulana wo liki? Arulana srikla lulalfongi lowos uh! \p \v 29 “Ke ma inge, nik kowos sisla pacl lowos in suk ac arulana fosrnga ke ma kowos ac kang ku nim. \v 30 (Tuh mwet pegan fin faclu elos suk ma inge in pacl nukewa.) Papa tomowos El etu lah kowos enenu ma inge. \v 31 A kowos in suk Tokosrai lal, ac El ac fah asot pac ma inge nu suwos. \s1 Mwe Kasrup Inkusrao \r (Matthew 6:19–21) \p \v 32 Nikmet sangeng, kowos finne u srisrik se, tuh Papa tomowos El insewowo in asot Tokosrai nu suwos. \v 33 Kukakunla ma lowos nukewa ac sang mani an nu sin mwet sukasrup uh. Akoela nu suwos mwe neinyuk mani ma ac tia kulawi, ac elosak mwe kasrup lowos inkusrao, yen ma ac fah tiana srikeni we, mweyen wangin mwet pisrapasr ac fah utyak nu we, ac wangin watil ac fah kunausla. \v 34 Tuh yen ma saok lowos oasr we, insiowos ac fah oan pac we. \s1 Mwet Soan Oaru \p \v 35 “Loseni infulwowos in ku, ac akosak lam lowos an, tuh kowos in akola nu ke kutena ma ac sikyak, \v 36 oana mwet kulansap su tupan foloko lun mwet kacto lalos liki kufwen marut uh. Ke pacl se leum lalos el tuku ac towol srungul uh, elos ac sa na ikasla nu sel. \v 37 Insewowo mwet kulansap inge su ke leum lalos tuku el konalosyak tuh elos na ngetnget ac akola! Nga fahk nu suwos, el ac sarukla coat lal, sap elos in muta ke tepu in mongo, na el ac sang ma nalos. \v 38 Ac fuka lupan engan lalos el fin konauk tuh elos na akola, el finne tuku ke infulwen fong ku paht liki! \v 39 Kowos arulana etu lah mwet se la lohm se fin etu ke pacl sie mwet pisrapasr ac tuku, el tia ku in lela elan utyak nu in lohm uh. \v 40 Ke ma inge, kowos pac, kowos in akola, tuh Wen nutin Mwet el ac fah sikme ke ao se su kowos tia etu kac.” \s1 Mwet Kulansap Oaru Ac Mwet Kulansap Soaru \r (Matthew 24:45–51) \p \v 41 Peter el fahk, “Leum, ku pupulyuk se inge ma na nu sesr, ku kom fahk nu ke mwet nukewa?” \p \v 42 Ac Leum el topuk, “Su sie mwet kulansap oaru ac lalmwetmet? El pa mwet se ma leum lal ac filiya in kol mwet kulansap wial, ac sang mwe mongo nalos in pacl fal uh. \v 43 Fuka lupan insewowo lun mwet kulansap se inge leum lal fin foloko nu lohm sel ac konauk lah el oru ma inge! \v 44 Pwayena nga fahk nu suwos, leum sac el ac sang tuh mwet kulansap se inge in liyaung ma lal nukewa. \v 45 Tusruk, mwet kulansap sac fin sifacna nunku sel mu leum se lal inge ac tia sa in foloko, ac el fin mutawauk in uni mwet kulansap wial — kewana mukul ac mutan — ac el mongo, nimnim ac sruhila, \v 46 na leum lal el ac foloko ke sie len ma mwet kulansap sac tia nunku mu el ac tuku, ac el tiana akola. Leum sac ac fah sang kai na upa nu sel, ac eisalang tuh elan keok yurin mwet sululalfongi ac seakos. \p \v 47 “Sie mwet kulansap su etu ma leum lal lungse elan oru, a el tiana akola in oru, ac fah sringsring el upa na. \v 48 A sie mwet kulansap su tia etu ma leum lal lungse elan oru, a el orala sie ouiya ma fal in sringsring el kac, ac fah sringsring el fisrasr na. Mwet se ma itukyang ma pus nu se, ac fah siyukyuk ma pus sel; ac el su eis arulana yohk, arulana yohk pac ma enenu in ituk sel. \s1 Ke Sripen Jesus, Mwet Uh Srisrielik \r (Matthew 10:34–36) \p \v 49 “Nga tuku in akosak sie e fin faclu, ac nga kena in tari tayak! \v 50 Oasr baptais se nga enenu in baptais kac, ac nga ac arulana toasr nwe ke na orekla! \v 51 Ya kowos nunku mu nga tuku in ase misla nu faclu? Mo, tia misla, a sraclik. \v 52 In pacl se ingela, sou ma oasr mwet limekosr kac ac fah srisrielik, tolu lain luo, ac luo lain tolu. \v 53 Papa ac fah lain wen natulos, ac wen ac fah lain papa tumalos; nina ac fah lain acn natulos ac acn ac fah lain nina kialos; nina ac fah lain mutan kien mukul natulos, ac mutan payuk fah lain nina kien mukul tumalos.” \s1 Etu Kalmen Pulan Pacl Uh \r (Matthew 16:2–3) \p \v 54 Jesus el fahk pac nu sin mwet uh, “Ke kowos liye sie pukunyeng sikyak roto, pacl sacn na kowos ac fahk mu ac afi — na mu afi. \v 55 Ac ke kowos ac pula ke eng eir ac tuhme uh, na kowos fahk mu ac arulana fol — na mu fol na. \v 56 Kowos mwet wosounkas! Kowos ku in liye faclu ac kusrao, ac aketeya pulan pacl uh, na efu kowos ku tia etu kalmen pacl se inge?” \s1 Suk Misla Yurin Mwet Lain Kom \r (Matthew 5:25–26) \p \v 57 “Efu ku kowos tia sifacna nunku lah mea fal kowos in oru? \v 58 Fin oasr mwet se akola in us kom nu ke nununku, srike na in akmisye inmasrlomtal meet liki komtal sun acn in nununku. Kom fin tia, na el ac amakin kom nu ye mutun mwet nununku, su ac eiskomyang nu sin mwet liyaung presin, na ac fah sisiyang kom nu in presin. \v 59 Nga fahk nu sum, kom ac fah muta we nwe ke na kom akfalyela ma nukewa pakpuki kom in moli uh.” \c 13 \s1 Forla Liki Ma Koluk Lowos, Ku Misa \p \v 1 In pacl sac oasr kutu mwet in acn sac su fahk nu sin Jesus ke mwet Galilee su Pilate el tuh uniya ke elos orek kisa nu sin God. \v 2 Jesus el topuk nu selos ac fahk, “Ya ke tuh anwuki mwet Galilee ingo in ouiya sac, kowos nunku mu elos koluk liki mwet Galilee saya uh? \v 3 Mo! Ac nga fahk nu suwos lah kowos fin tia forla liki ma koluk lowos uh, kowos nukewa ac fah misa oapana elos. \v 4 Ac fuka mwet singoul oalkosr in Siloam ma tuh misa ke sripen tower sac putatla nu faclos ah? Ya kowos nunku mu ma inge akkalemye lah elos koluk liki mwet nukewa su muta Jerusalem uh? \v 5 Mo! Nga fahk nu suwos lah kowos fin tia forla liki ma koluk lowos uh, kowos nukewa ac fah misa oapana elos.” \s1 Pupulyuk Ke Sak Fig Soko Wangin Fahko \p \v 6 Na Jesus el fahk nu selos pupulyuk se inge, “Oasr mwet se su sak fig soko sunal kapak ke ima in grape se lal. El som suk lah oasr fahko kac, tuh wangin. \v 7 Na el fahk nu sin mwet orek ima se lal ah, ‘Liye, nga fahsri acn se inge ke yac tolu ac suk lah oasr fahko ke sak fig soko uh, a nga soenna konauk sie. Pakiya! Mwe mea in oan akokarkarye acn uh ke wangin!’ \v 8 A mwet ima sac fahk nu sel, ‘Leum luk, filiya in oan ke sie pac yac; nga ac srike in pukanak sropoh an ac sang kutu mwe akmongo ah nu kac. \v 9 Na fin fokla, arulana wo; ac fin tia, na kom ku in sap in pakpuki.’” \s1 Jesus El Akkeyala Mutan Sukapas Se Ke Len Sabbath \p \v 10 Sie len Sabbath ah Jesus el luti in iwen lolngok. \v 11 Mutan se muta we su ngun koluk se oru el mas ke lusen yac singoul oalkosr; el foingyak ac tiana ku in suwoselik. \v 12 Ke Jesus el liyal el pangnolma ac fahk, “Mutan, kom kwela liki mas lom an!” \v 13 El filiya paol facl, ac in pacl sacna mutan sac suwoselik ac kaksakin God. \p \v 14 Mwet kol lun iwen lolngok el kasrkusrak lah Jesus el akkeyala mwet sac ke len Sabbath, na el kasak ac fahk nu sin mwet uh, “Oasr len onkosr fal mwet uh in orekma kac ke wik se. Ke ma inge, kowos tuku ke len ingan in akkeyeyukla kowos, a in tia ke len Sabbath!” \p \v 15 Na Leum el topkol ac fahk, “Kowos mwet wosounkas! Kais sie suwos ku in tulala cow ku donkey natul ke len Sabbath ac pwanla liki kalkal uh in sang kof nimal. \v 16 Liye, mutan se inge ma ke fwilin tulik natul Abraham, su Satan el kapriya ke yac singoul oalkosr. Ya tia fal in tuleyukla el ke len Sabbath?” \v 17 Top se lal inge oru mwet lokoalok lal uh mwekinla, a mwet saya uh engankin ma wolana nukewa Jesus El oru uh. \s1 Pupulyuk Ke Fiten Mustard \r (Matthew 13:31–32; Mark 4:30–32) \p \v 18 Na Jesus el fahk, “Fuka luman Tokosrai lun God uh? Mea nga ku in luma nu kac uh? \v 19 Pa inge lumah uh. Sie mwet el eis sie fiten mustard ac yukwiya in ima lal uh. Fita sac kapak ac orala sak soko, ac won uh tuku orala ang lalos uh in lesak uh.” \s1 Pupulyuk Ke Mwe Pulol \r (Matthew 13:33) \p \v 20 Na Jesus El sifilpa siyuk, “Mea nga ku in luma Tokosrai lun God nu kac uh? \v 21 Pa inge lumah uh. Mutan se eis kutu mwe pulol ac kulamiseak nu ke sie srikasrak in flao na yohk, nwe ke na flao nufon sac pulolak.” \s1 Mutunoa Oasriksrik \r (Matthew 7:13–14, 21–23) \p \v 22 Jesus el fufahsryesr in siti srisrik ac acn srisrik, ac luti mwet uh ke el fahsr in som nu Jerusalem. \v 23 Oasr mwet se siyuk sel, “Leum, ku mwet na pu pa ac ku in moulla uh?” \p Jesus El topuk ac fahk, \v 24 “Kwafeang tuh kowos in utyak ke mutunoa oasriksrik; mweyen mwet puspis ac srike in utyak kac, tuh elos ac tia ku. \v 25 Leum lun lohm sac ac fah tuyak ac kaliya mutunoa uh; na ke kowos tu likin lohm uh ac mutawauk in towol srungul uh ac fahk, ‘Ikasla nu sesr!’ el ac fah topuk ac fahk nu suwos, ‘Nga tia etekowos. Kowos tuku ya me?’ \v 26 Na kowos fah fahk, ‘Kut tuh wi kom mongo, ac kom tuh luti in acn sesr ah!’ \v 27 Tusruktu el ac sifilpa fahk, ‘Nga tia etu yen kowos tuku we me an. Fahla likiyu, kowos mwet orekma koluk!’ \v 28 Kowos ac fah arulana tung ac ngalis inwihsuwos ke kowos liyal Abraham, Isaac, Jacob, ac mwet palu nukewa in Tokosrai lun God, a kowos sifacna fah sisila! \v 29 Mwet uh ac fah tuku liki acn kutulap ac roto, liki acn eir ac epang, ac muta ke kufwa lun Tokosrai lun God. \v 30 Na elos su tok inge ac fah meet, ac elos su meet in pacl inge, elos ac fah mau tok.” \s1 Lungse Lun Jesus Ke Acn Jerusalem \r (Matthew 23:37–39) \p \v 31 In pacl sacna kutu mwet Pharisee tuku nu yurin Jesus ac fahk, “Enenu na kom in som liki acn inge, mweyen Herod el ako in unikomi.” \p \v 32 Jesus el fahk, “Kowos som ac fahkang nu sin fox sulallal soko ah lah nga sisla demon ac akkeye mwet mas misenge ac lutu, na ulela nga fah aksafye orekma luk uh. \v 33 Tusruktu, nga ac fah fahsr na ke inkanek luk misenge, lutu, ac ulela. Tia fal in anwuki sie mwet palu in kutena acn sayen Jerusalem. \p \v 34 Jerusalem, Jerusalem! Kom uniya mwet palu, ac tungal nu ke misa elos su God El supwalosme in fahkak kas lal nu sum. Pacl ekasr nga tuh kena sruokkomi inpouk, oana ke sie won el kafisani torokrok natul ye paol, a kom tia lela. \v 35 Ke ma inge, lohm sum ac fah pisala. Ac nga fahk nu suwos, kowos ac fah tia sifil liyeyu nwe ke pacl se kowos ac fah fahk, ‘God Elan akinsewowoyal su tuku Inen Leum.’” \c 14 \s1 Jesus El Akkeyala Sie Mwet Mas \p \v 1 Sie len Sabbath Jesus el som in mongo in lohm sin sie sin mwet kol lun mwet Pharisee, ac mwet uh arulana tonel Jesus. \v 2 Oasr mukul se fafwak paol ac nial el tuku nu yurin Jesus, \v 3 ac Jesus el siyuk sin mwet luti Ma Sap ac mwet Pharisee uh, “Ku Ma Sap lasr uh lela in akkeyala mas ke len Sabbath, ku tia?” \p \v 4 A elos tiana fahkla sie kas. Jesus el eis mwet sac ac akkeyalla ac supwalla. \v 5 Na el fahk nu selos, “Fin sie suwos oasr wen se natul ku soko ox natul su putatla nu in sie luf loal ke len Sabbath, ku kowos ac tia sulaklak sraklalak liki luf sac ke na len Sabbath?” \p \v 6 Na elos tiana ku in topkol ke ma se inge. \s1 Pusisel Ac Kulang \p \v 7 Jesus el liye lah kutu mwet uh lungsena sulela acn in muta wowo, ouinge el fahk pupulyuk se inge nu selos nukewa: \v 8 “Mwet se fin suli kom nu ke kufwen marut, nimet kom som muta ke acn ma wo emeet uh. Sahp ac oasr pac mwet se solsolma su fulat liki kom, \v 9 na mwet se la kufwa uh su suli komtal kewa, ac tuku ac fahk nu sum, ‘Sang el uh elan muta insacn.’ Na kom ac tonongla ac som muta ke acn ma pusisel oemeet uh. \v 10 In tia ouinge, a ke suliyuk kom, wo kom in som ac muta ke acn ma pusisel oemeet uh, na mwet se ma suli kom uh fah fahk nu sum, ‘Kawuk, fahsru muta ke acn wowo se inge.’ Ouiya se inge ac akkatoye kom ye mutun mwet nukewa ma suliyuk uh. \v 11 Tuh kutena mwet su sifacna akfulatyal ac fah akpusiselyeyuk, a el su sifacna akpusiselyal ac fah akfulatyeyuk.” \p \v 12 Na Jesus el fahk nu sin mwet se la kufwa uh, “Kom fin orek mongo infulwen len ku eku, nimet kom suli mwet kawuk lom, ku mwet wiom ku sou lom saya, ku mwet tulan kasrup lom — mweyen elos ac mau suli kom pac tok, na fin ouinge kom ac eis tari molin orekma wo se kom oru ah. \v 13 Kom fin orek kufwa, kom suli mwet sukasrup, mwet sukapas, mwet ul, ac mwet kun; \v 14 na ac fah akinsewowoyeyuk kom, mweyen elos ac tia ku in folokin orekma wo lom. God El ac fah folokin orekma lom ke len se mwet wo uh moulyak liki misa.” \s1 Pupulyuk Ke Sie Kufwa Lulap \r (Matthew 22:1–10) \p \v 15 Ke sie sin mwet su welul mongo el lohng ma inge, el fahk nu sin Jesus, “Fuka lupan engan lun mwet su wi ipeis ke kufwa lun Tokosrai lun God!” \p \v 16 Jesus el fahk nu sel, “Oasr mwet se tuh oru kufwa na lulap se, ac suli mwet na pus nu kac. \v 17 Ke mongo in kufwa sac akola tari, el supwala mwet kulansap lal in som fahk nu sin mwet ma el suli uh, ‘Fahsru, ma nukewa akola!’ \v 18 Tusruk elos nukewa mutawauk in fahk sripa lalos in tia ku in som. Mwet se oemeet uh fahk nu sin mwet kulansap sac, ‘Nga tufahna molela ipin acn se, ac nga enenu in som liye. Nunak munas, fahk elan tuleyula.’ \v 19 Ac sie pac fahk, ‘Nga tufahna molela cow mukul singoul, ac nga ac som srikalos. Nunak munas, fahk elan tuleyula.’ \v 20 Ac sie pac fahk, ‘Nga tufahna marutla, ac ke sripa se inge nga tia ku in fahsrot.’ \p \v 21 Na mwet kulansap sac folokla ac fahkak ma inge nukewa nu sin leum lal. Leum sac arulana foloyak ac fahk nu sin mwet kulansap lal, ‘Sulaklak fahla nu pe inkanek uh ac nu inmasrlon lohm in siti uh ac pwanma mwet sukasrup, mwet sukapas, mwet kun, ac mwet ul.’ \v 22 Tiana paht toko, mwet kulansap sac fahk, ‘Sap lom ah orekla tari, tusruk srak pacna oasr acn lula nu sin kutu pac mwet.’ \v 23 Ouinge leum sac sifil fahk nu sin mwet kulansap lal, ‘Fahsrot nu ke inkanek in ima uh ac acn pac likin siti uh, ac sap mwet uh in tuku, tuh lohm sik fah sessesla. \v 24 Nga fahk nu suwos nukewa lah tia siefanna sin mwet suliyuk meet ah ac fah wi ema mongo ke kufwa se luk inge!’” \s1 Ma Eneneyuk Sin Sie Mwet Tuma Lutlut \r (Matthew 10:37–38) \p \v 25 Sie pacl ah ke un mwet puspis elos welul Jesus fahsr, el forla ac fahk nu selos, \v 26 “Kutena mwet su tuku nu yuruk, el koflana mwet tumuk lutlut el fin tia lungse nga yohk liki papa tumal ac nina kial, mutan kial ac tulik natul, mwet lel ac mwet lohl, oayapa moul lal sifacna.” \v 27 Kutena mwet su tia us sakseng lal sifacna ac fahsr tukuk, koflana mwet tumuk lutlut. \v 28 Fin sie suwos akoo in musai sie tower, el enenu in muta ac motkwala lupan molo an meet, ac liye lah ac fal mani ma oasr yorol in aksafyela ma el oru uh. \v 29 El fin tia oru ouinge, na tukun el oakiya pwelung uh el ac tia ku in aksafyela tower sac, ac mwet nukewa ma liye ac fah isrunul. \v 30 Elos ac fahk, ‘Mwet se inge mutawauk in musai, a el tia ku in aksafyela!’ \v 31 Fin sie tokosra el oatula wi mwet singoul tausin, in mweun lain sie pac tokosra su tuku in lainul wi mwet longoul tausin, el ac enenu in muta ac nunkala meet lah pwaye oasr ku lal in lain tokosra se ngia. \v 32 El fin tia ku, na el ac supwala mwet utuk kas in osun nu sin tokosra se ngia in pwapa ke sukyen inkanek in misla ke el srakna loes lukel.” \v 33 Ac Jesus el sifil fahk, “In ouiya se pacna inge, wangin sie suwos ku in mwet tumuk lutlut el fin tia fuhleak ma lal nukewa.” \s1 Sohl Su Wangin Em Kac \r (Matthew 5:13; Mark 9:50) \p \v 34 “Sohl uh ma wo se, tusruktu fin wanginla emah, wanginna ma ac ku in orek in sifil folokonak emah. \v 35 Ac wanginla sripa nu ke fohkon acn uh, oayapa nu ke mwe akmongo sacn uh. Ac fah sisila. Ke ma inge kowos porongo, fin oasr srewos!” \c 15 \s1 Pupulyuk Ke Soko Sheep Tuhlac \r (Matthew 18:12–14) \p \v 1 Sie len ah ke mwet eisani tax ac mwet koluk puspis saya fahsreni in lohng luti lun Jesus, \v 2 mwet Pharisee ac mwet luti Ma Sap uh mutawauk in torkaskas ac fahk, “Mwet se inge eisani mwet koluk ac el welulos pac mongo!” \v 3 Ouinge Jesus el fahk pupulyuk se inge nu selos: \p \v 4 “Fin sie suwos oasr sheep siofok natul, ac soko tuhlac, mea el ac oru? Ya el ac tia filiya ma eungoul eu inima an ac som suk ma soko ma tuhlac nwe ke na el konauk? \v 5 Ke el konalak el ac arulana engan, na el ac srakalak nu finpisal, \v 6 ac usal folokla nu yen sel ah. Na el ac pangoneni mwet kawuk lal ac mwet tulan lal ac fahk nu selos, ‘Fahsru wiyu engan, mweyen nga konauk sheep soko nutik ma tuhlac!’ \v 7 Nga fahk nu suwos, in ouiya se pacna inge, ac fah oasr engan lulap inkusrao ke sie mwet koluk su auliyak, liki mwet suwoswos eungoul eu su nunku mu elos tia enenu in auliyak. \s1 Pupulyuk Ke Sie Ipin Mani Ma Tuhlac \p \v 8 “Ku sie mutan fin oasr ipin mani singoul lal, ac sie tuhlac, mea el ac oru? Ya el ac tia akosak lam uh, imonla lohm uh, ac moniyuk in suk nwe ke na el konauk? \v 9 Ke pacl se el konauk uh el ac pangoneni mwet kawuk lal ac mwet tulan lal ac fahk nu selos, ‘Fahsru wiyu engan, mweyen nga konauk ipin mani se luk ma tuhlac!’ \v 10 Nga fahk nu suwos, in ouiya se na inge, yohk engan yurin lipufan lun God ke sie mwet koluk su auliyak.” \s1 Pupulyuk Ke Sie Wen Su Tuhlac \p \v 11 Ac Jesus el sifilpa fahk, “Oasr wen luo nutin sie mwet. \v 12 Wen se ma fusr ah fahk nu sin papa tumal, ‘Papa, ase nu sik inge ip luk ke mwe usru lom uh.’ Ouinge papa sac kitalik usru lal nu seltal. \v 13 Tukun kutu len, wen se ma fusr ah el eisani ma lal nukewa ac som nu ke sie facl loessula, ac sununtei mani lal uh ke ma na wangin sripa. \v 14 Tukun el sisla ma lal nukewa, na sie sracl lulap sikyak in facl sac, ac el muta in kwaco na lulap. \v 15 Ke ma inge el som ac sukok orekma yurin sie mwet in facl sac, su supwalla nu inima lal in liyaung pig uh. \v 16 El kena akkihpye insial ke kulun bean nun pig uh, a wanginna mwet sang nu sel. \v 17 Tok, el asmakla ac nunkauk in el mu, ‘Yolyak mwe mongo nun mwet orekma lun papa tumuk, a nga akuran misa ke masrinsral! \v 18 Inge nga ac tuyak ac folokla nu yurin papa tumuk ac fahk nu sel, “Papa, nga orekma koluk lain God ac lain kom. \v 19 Tia fal in sifil pangpang nga wen nutum. Oreyu oana sie sin mwet orekma lom.’” \v 20 Ke ma inge, el tuyak ac folokla nu yurin papa tumal. \p “Ke el srakna fahsr loesla liki lohm sel uh, papa tumal ah liyalak ac arulana pakomutal, ac el kasrusr nu yurin wen natul, kafiselma inpaol ac ngok mutal. \v 21 Na wen sac fahk, ‘Papa, nga orekma koluk lain God ac lain kom. Tia fal in sifilpa pangpang nga wen nutum.’ \v 22 Tusruktu papa sac fahk nu sin mwet kulansap lal, ‘Sulaklak, use sie nuknuk na kato ac sang nokmulang. Sang pac sie ring nu ke paol, ac fahluk nu ke nial. \v 23 Na kowos som ac use cow fusr soko ma fact oemeet uh ac uniya, kut in orek kufwa ac engan. \v 24 Mwehen wen se nutik inge tuh misa, ac inge el sifil moul; el tuhlac, ac inge koneyukyak el.’ Ouinge kufwa ah mutawauk. \p \v 25 “In pacl se inge, wen se ma matu ah orekma oasr inimae. Ke el foloko ac apkuranyang nu ke lohm uh, el lohng pusren mwe on ac onsrosro. \v 26 Na el pangonma sie sin mwet kulansap uh ac siyuk sel, ‘Mea orek uh?’ \v 27 Ac mwet kulansap sac fahk, ‘Tamulel se lom el foloko, ac papa tomom el uniya cow fusr soko ma fact oemeet uh, mweyen wen se natul ah painmoul foloko ac ku na.’ \v 28 Wen se ma matu arulana kasrkusrak, ac tia lungse utyak nu in lohm ah. Ouinge papa tumal el tufoki ac kwafe elan utyak. \v 29 Tusruktu el topuk papa tumal ac fahk, ‘Liye, yac puspis nga orekma nu sum oana sie mwet foko, ac tiana seakos ma sap lom uh. Ac mea kom se nu sik? Ne nani soko, kom tia pac use nga in orek kufwa kac yurin mwet kawuk luk uh! \v 30 A wen se nutum inge el sununtei ma lom nukewa yurin mutan kosro su eis molin kosro lalos, ac ke el foloko kom uniya cow fusr soko ma fact oemeet uh nu sel!’ \v 31 Papa sac fahk nu sel, ‘Wen nutik, kom muta yuruk pacl nukewa, ac ma luk nukewa ma lom. \v 32 A kut enenu na in orek kufwa ac engan, mweyen tamulel se lom inge el misa ac sifil moul. El tuhlac, ac inge sifil koneyukyak el.’” \c 16 \s1 Sie Mwet Tutafpo Usrnguk \p \v 1 Jesus el fahk nu sin mwet tumal lutlut, “Oasr sie mwet na kasrup, su filiya sie mwet tutafpo in liyaung ma lal nukewa. Na fwackyang nu sin mwet kasrup sac lah mwet tutafpo se lal ah supoklotina ma lal uh. \v 2 Ouinge el pangnolma ac fahk nu sel, ‘Mea nga lohng keim inge? Ase nu sik sie pwepu in akkalemye orekmakinyen ma luk uh sum, mweyen kom ac tia sifil karingin ma luk uh.’ \v 3 Ac mwet tutafpo sac sifacna nunku in el, ‘Mea nga ac oru, ke leum luk el akola in sisyula liki orekma luk uh? Nga munas in wi puk laf, ac nga mwekin in ngusr. \v 4 Kwal, nga etu lah mea nga ac oru, tuh mwet uh in suliyu nu in lohm selos tukun sisila nga liki orekma luk.’ \v 5 Ouinge el solama kais sie mwet ma oasr soemoul la nu sin leum sac. El siyuk sin mwet se meet ah, ‘Lupa su soemoul lom nu sin leum luk?’ \v 6 Ac el topuk, ‘Barrel siofok ke oil in olive.’ Na mwet tutafpo sac fahk nu sel, ‘Pa inge pwepu in misa lom uh. Muta insacn, simusla ma lumngaul.’ \v 7 Na el sifil siyuk sin sie pac, ‘Ac kom, lupa su soemoul lom?’ Ac mwet sac topuk, ‘Sie tausin bushel in wheat.’ Na mwet tutafpo sac fahk ouinge, ‘Pa inge pwepu in misa lom uh. Simusla ma oalfoko.’ \v 8 Ouinge, leum lun mwet tutafpo kutasrik sac kaksakunul ke inkanek usrnguk ma el oru, mweyen mwet facl se inge arulana yohk usrnguk lalos ke ma elos oru, liki mwet lun kalem uh.” \p \v 9 Ac Jesus el sifilpa fahk, “Ke ma inge nga fahk nu suwos: orekmakin mwe kasrup lun faclu tuh kowos in konauk mwet kawuk lowos, na ke pacl se lisr, ac fah suliyuk kowos nu in lohm kawil. \v 10 Kutena mwet su oaru in ma srik, ac fah oaru pac ke ma yohk; ac kutena mwet su sesuwos in ma srik ac fah sesuwos pac ke ma yohk. \v 11 Kowos fin soaru in karingin mwe kasrup lun faclu, ac ku in lulalfongiyuk kowos fuka in karingin mwe kasrup pwaye uh? \v 12 Ac kowos fin soaru in karingin ma lun siena mwet, su ac ku in sot ma lowos? \p \v 13 “Wangin mwet kulansap ku in kulansapu leum luo. El ac srunga sie, ac lungse el ngia; el ac pwaye nu sin sie, ac kwase el ngia. Kowos koflana kulansupu God ac mani.” \s1 Kutu Mwe Fahk Lun Jesus \r (Matthew 11:12–13; 5:31–32; Mark 10:11–12) \p \v 14 Ke mwet Pharisee elos lohng ma inge elos isrun Jesus, mweyen elos lungse mani. \v 15 Jesus el fahk nu selos, “Kowos sifacna oru lumowos in suwohs ye mutun mwet uh, tusruk God El etu insiowos. Tuh ma su mwet uh pangon yohk sripa selos, ma inge pilasr ye mutun God. \p \v 16 “Ma Sap lal Moses ac ma simusla lun mwet palu uh orekmakinyuk na nwe ke pacl lal John Baptais ah. In pacl sac me, Pweng Wo ke Tokosrai lun God uh fwackyak, ac mwet uh aikusiyak in utyak nu loac. \v 17 Tusruktu, fisrasr tuh kusrao ac faclu in wanginla, liki sie akul srisrik ke sie leta ke Ma Sap uh in wanginla. \p \v 18 “Kutena mukul su sisla mutan kial ac payuk nu sin sie pacna mutan, el orek kosro; ac sie mukul su payuk nu sin mutan sisila se, el oayapa orek kosro. \s1 Pupulyuk Ke Sie Mwet Kasrup Ac Lazarus \p \v 19 “Oasr sie mwet kasrup su nukum nuknuk na yohk molo, ac el moul in mut len nukewa. \v 20 Na oasr pac sie mwet sukasrup pangpang Lazarus, su manol nuklana ke ruf, ac kwacna utukla el in muta ke mutunoa in lohm sin mwet kasrup sac, \v 21 mweyen el finsrak na elan ku in kang kutkut in mongo ma ac putatla liki tepu lun mwet kasrup sac. Kosro ngalngul uh ac tuku pac lohi ruf kacl uh. \v 22 Mwet sukasrup sac misa, ac lipufan uh usalla elan tuh muta siskal Abraham ke kufwa inkusrao uh. Mwet kasrup sac misa ac pukpuki el, \v 23 ac ke el muta in Hades,\f + \fr 16:23 \fk Hades: \ft nien kai kawil.\f* yen ma el pulakin keok upa nu sel, el ngetak ac liyal Abraham yen loessula, ac Lazarus el muta siskal. \v 24 Na el pangyak ac fahk, ‘Papa Abraham! Pakomutuk, ac supwalma Lazarus elan isongya kufinpaol in kof an ac kahlye mutun louk in akoyohuyauk, tuh nga muta in keok lulap in e se inge!’ \v 25 Ac Abraham el fahk, ‘Ma nutik, esam lah pacl kom moul muta fin faclu ma nukewa wo ac fisrasr nu sum, a funu Lazarus el muta in ongoiya ac moul upa. Inge el muta insewowo inse, a kom muta in keok. \v 26 Sayen ma inge, oasr luf na lulap se srikutelik, pwanang kutena mwet ma ac ke fahsrot ingewot nu yurum ac tia ku in orala, ac wangin pac mwet ac ku in tuku yurum me nu yorosr.’ \v 27 Na mwet kasrup sac fahk, ‘Fin ouingan nga kwafe sum, Papa Abraham, supwalla Lazarus nu in lohm sin papa tumuk, \v 28 yen tamulel limekosr luk oasr we. Lela elan som ac sensenkunulos, tuh elos in mau tia tuku nu yen waiok se inge.’ \v 29 Abraham el fahk, ‘Kas lal Moses ac lun mwet palu uh oasr yorolos. Elos in porongo kas lalos an.’ \v 30 Mwet kasrup sac fahk, ‘Papa Abraham, srakna sufal ma kom fahk ingan! Tuh fin oasr mwet se moulyak liki misa ac som nu yorolos, na elos fah ku in auliyak ac forla liki ma koluk lalos.’ \v 31 Ac Abraham el fahk, ‘Elos fin tia lohngol Moses ac mwet palu uh, elos ac tia pac lulalfongi finne oasr mwet se moulyak liki misa.’” \c 17 \s1 Ma Koluk \r (Matthew 18:6–7, 21–22; Mark 9:42) \p \v 1 Jesus el fahk nu sin mwet tumal lutlut, “Ma su aktukulkulye mwet uh in oru ma koluk ac nuna sikyak, tuh ac fuka kolukiya nu sin mwet se su oru tuh ma inge in sikyak! \v 2 Ac wona in sripsripi sie eot wen inkwawal ac sisila el nu in meoa uh, liki elan oru sie selos inge su srik in oru ma koluk. \v 3 Ke ma inge kowos sifacna liyekowosyang! \p “Sie sin mwet lim fin oru ma koluk lain kom, kom kael; ac el fin auliyak, kom nunak munas nu sel. \v 4 El fin oru ma koluk lain kom pacl itkosr ke len se, ac tuku nu yurum ke kais sie pacl inge in taltal koluk nu sum, kom enenu na in nunak munas nu sel.” \s1 Lulalfongi \p \v 5 Mwet sap elos fahk nu sin Leum, “Akyokye lulalfongi lasr.” \p \v 6 Ac Leum el topuk, “Lulalfongi lowos fin oana lupan sie fiten mustard, na kowos ac ku in fahk nu sin sak lulap soko inge, ‘Sifacna fiskomyak ac yukwikomi in meoa uh!’ na ac akos kowos. \s1 Orekma Kunen Sie Mwet Kulansap \p \v 7 “Fin sie suwos oasr mwet kulansap se lal ac el orekma inima ku karingin sheep uh, na ke el foloko liki ima uh, ya kom ac fahk elan sulaklak som mongoi? \v 8 Kalem lah kom tia ku in oru ouinge, a kom ac fahk nu sel, ‘Fahla orek mongo, tari kom ayaolla ac use mwe mongo nak an, ac soano ngan mongo tari, na kom fah mongoi.’ \v 9 Tia enenu tuh kom in fahk kulo nu sin sie mwet kulansap ke el orala ma kom sap elan oru. \v 10 Ac oapana nu suwos — ke kowos ac orala ma nukewa ma fwackot kowos in orala uh, na kowos fahk, ‘Kut mwe na kulansap, ac kut oru na ma kunasr uh.’” \s1 Jesus El Akkeyala Mukul Singoul \p \v 11 Ke Jesus el fahsr in som nu Jerusalem, el fahsr ut ke inmasrlon acn Samaria ac Galilee. \v 12 Ke el oru elan utyak nu in sie siti srisrik, el sun mukul singoul su oasr musen lepa ke manolos. Elos tu yen loes kutu \v 13 ac wowoyak ac fahk, “Jesus! Leum! Pakoten nu sesr!” \p \v 14 Ke Jesus el liyalos el fahk nu selos, “Fahsrot ac fahk mwet tol uh in liye kowos.” \p Ke elos srakna fahsr in som, elos nasnasla. \v 15 Ke sie selos liye lah el nasnasla, el foloko ac kaksakin God ke pusra lulap. \v 16 El faksufi sisken nien Jesus ac sang kulo nu sel. El sie mwet Samaria. \v 17 Na Jesus el fahk, “Ya tia mwet singoul pa aknasnasyeyukla ah; na pia eu? \v 18 Mea pwaye lah mwetsac se inge mukena foloko in sang kulo nu sin God?” \v 19 Ac Jesus el fahk nu sel, “Tuyak ac som; lulalfongi lom akkeyekomla.” \s1 Tuku Lun Tokosrai Lun God \r (Matthew 24:23–28, 37–41) \p \v 20 Kutu mwet Pharisee siyuk sin Jesus lah Tokosrai lun God uh ac tuku ngac. Ac el topuk, “Tokosrai lun God ac fah tia tuku in ouiya ma ac ku in liyeyuk. \v 21 Wangin mwet ac fah fahk, ‘Liye, pa inge!’ ku ‘Pa ingo!’ mweyen Tokosrai lun God oasr na in kowos.” \p \v 22 Na el fahk nu sin mwet tumal lutlut, ‘Pacl se ac fah tuku ke kowos ac kena liye sie sin len lun Wen nutin Mwet, a kowos ac tia liye. \v 23 Ac fah oasr mwet fahk nu suwos, ‘El a ingo!’ ku ‘El a inge!’ Tusruk nimet som sokol. \v 24 Ke pacl se sarom uh sarmelik inkusrao ac tolak acn lucng layen inge nwe layen ingo, ac fah ouinge Wen nutin Mwet ke len lal. \v 25 Tusruktu meet liki ma inge, el ac enenu in akkeokyeyuk ac sisila sin mwet in fwil se inge. \v 26 Oana ma tuh orek ke pacl lal Noah ah, ac fah ouinge pac in len lun Wen nutin Mwet. \v 27 Mwet nukewa tuh mongo na ac nim, ac orek marut nwe ke na len se Noah el sroang nu fin oak soko ah, na sronot uh tuku ac onelosla nukewa. \v 28 Ac fah oana ma orek ke len lal Lot. Mwet uh elos mongo na ac nim, elos moli, elos kuka, elos yok, ac elos musa. \v 29 Ke len se Lot el som liki acn Sodom, e ac sulfur tuh kahkla lucng me ac onelosla nufon. \v 30 Ac fah ouinge len se ma Wen nutin Mwet el ac sikme uh. \p \v 31 “Ke len sacn, mwet se ma muta fin mangon lohm sel uh elan tia oatui in eis ma lal in lohm sel uh. Oapana nu sin mwet se su muta in ima lal uh, elan tia folokla in eis kutena ma. \v 32 Esam mutan kial Lot! \v 33 Kutena mwet su srike in loangela moul lal, ac fah tuhlac lukel; ac el su lafwekunla moul lal, moul lal fah loangeyukla. \v 34 Nga fahk nu suwos, in fong sac mwet luo ac fah tukeni motul fin bed se. Sie selos ac itukla, ac sie mutana. \v 35 Mutan luo ac fah tukeni ilil wheat ke mwe ilil se. Sie selos ac itukla, ac sie mutana.” \v 36 Mwet luo fah muta in ima uh, ac fah utukla sie ac filiyuki sie. \p \v 37 Ac mwet tumal lutlut elos siyuk sel, “Leum, ma inge ac sikyak oya?” \p Jesus el fahk, “Kutena acn ma mano misa oan we, won vulture ac fah toeni pac we.” \c 18 \s1 Pupulyuk Ke Katinmas Se Ac Mwet Nununku Se \p \v 1 Na Jesus el fahk sie pupulyuk nu sin mwet tumal lutlut in akkalemye nu selos lah elos enenu in pre pacl nukewa ac tia fuhleak. \v 2 “Oasr sie mwet nununku in sie siti srisrik su tiana sangeng sin God, ku akfulatye kutena mwet. \v 3 Oasr pac katinmas se su muta pac in acn sac, su fahsri na mwet nununku sac ac kwafe sel elan kasrel aksuwosye lokoalok se inmasrol ac mwet se ma alein nu sel. \v 4 Pacl na paht mwet nununku sac tiana oru kutu ma, na tok el sifacna nunku in el mu, ‘Nga finne tia sangeng sin God, ku sunakin kutena mwet, \v 5 tusruk ke lupan lokoalok mutan se inge oru nu sik, nga ac kasrel elan eis suwohs ma el suk uh. Nga fin tia, na el ac sifil pacna fahsriyu nwe ke na nga totola na sel!’” \p \v 6 Ac Jesus el sifilpa fahk, “Porongo ma mwet nununku koluk sac fahk inge. \v 7 Na mea, ya God El ac tia oru pac nununku lal in wo nu sin mwet lal su pang nu sel ke len ac fong in suk kasru sel? Ya El ac pahtlac in kasrelos? \v 8 Nga fahk nu suwos, El ac fah sa na in oru kasru lal nu selos. Tusruktu, ke Wen nutin Mwet el tuku, ya el ac konauk lulalfongi fin faclu?” \s1 Pupulyuk Ke Sie Mwet Pharisee Ac Sie Mwet Eisani Tax \p \v 9 Jesus el oayapa fahk pupulyuk se inge nu sin mwet su pangon mu elos mwet suwoswos, ac elos pilesru mwet nukewa sayalos. \v 10 “Sie pacl ah mwet luo utyak nu in Tempul in pre. Sie selos mwet Pharisee, ac el ngia mwet eisani tax. \v 11 Mwet Pharisee sac tuyak ac mukena pre, ‘O God, nga kulo nu sum lah nga tia oana mwet ngia, su rapku ac oru ma sesuwos ac kosro. Nga kulo pac lah nga tia oana mwet eisani tax se ingo. \v 12 Nga lalo len luo ke wik se, ac nga sot nu sum sie tafu singoul ke ma nukewa luk!’ \v 13 A mwet eisani tax sac tu oetok ah, ac el tia pacna keyak nu lucng ke el pre, a el puok iniwal ac fahk, ‘O God, pakoten nu sik, tuh nga sie mwet koluk!’” \v 14 Ac Jesus el fahk, “Nga fahk nu suwos, mwet eisani tax sac pa God El insewowo se ke el folokla nu lohm sel ah, ac tia mwet Pharisee sac. Tuh kutena mwet su sifacna akfulatyal ac fah akpusiselyeyuk, ac el su sifacna akpusiselyal fah akfulatyeyuk.” \s1 Jesus El Akinsewowoye Tulik Srisrik \r (Matthew 19:13–15; Mark 10:13–16) \p \v 15 Kutu mwet uh use tulik srisrik natulos nu yurin Jesus tuh elan filiya paol faclos. Ke mwet tumal lutlut elos liye, elos multikin nu sin mwet ah. \v 16 A Jesus el pangon tulik uh in tuku nu yorol, ac el fahk, “Lela tulik in tuku nu yuruk, ac nikmet ikololosi, tuh Tokosrai lun God ma lalos su oana elos. \v 17 Pwayena nga fahk nu suwos, elos na su eis Tokosrai lun God oana sie tulik srisrik ac fah utyak nu we.” \s1 Mwet Kasrup Se \r (Matthew 19:16–30; Mark 10:17–31) \p \v 18 Sie mwet kol lun mwet Jew el siyuk sin Jesus, “Mwet Luti wo, mea nga enenu in oru tuh nga fah usrui moul ma pahtpat?” \p \v 19 Ac Jesus el siyuk sel, “Efu kom ku pangonyu wo? Wangin sie mwet wo, a God mukena. \v 20 Kom etu ma sap uh: ‘Nik kom kosro; nik kom akmas; nik kom pisrapasr; nik kom orek loh kikiap lain mwet; sunakin papa tomom ac nina kiom.’” \p \v 21 Ac mwet sac topuk, “Nga nuna akos ma sap inge nukewa oe ke nga tulik me.” \p \v 22 Ke Jesus el lohng ma inge, el fahk nu sel, “Oasr pac ma se lula kom enenu in oru. Kukakunla ma lom nukewa ac sang mani kac an nu sin mwet sukasrup, na ac fah oasr mwe kasrup lom inkusrao; na kom fahsru fahsr tukuk.” \v 23 Tusruk ke mwet sac lohng ma inge, arulana toasrla insial, mweyen el arulana kasrup. \p \v 24 Jesus el liye lah mwet sac toasrla ac el fahk, “Arulana upa nu sin mwet kasrup in ilyak nu in Tokosrai lun God! \v 25 Ac fisrasr soko camel in fahsr sasla ke mutun soko nilul, liki sie mwet kasrup in utyak nu in Tokosrai lun God. \p \v 26 Na mwet ma lohng kas ma el fahk uh siyuk, “Fin ouingan, su ac ku in moul?” \p \v 27 Jesus el topuk, “Ma su kofla orek sin mwet uh, God El ku in oru.” \p \v 28 Na Peter el fahk, “Liye, kut filiya ma lasr nukewa ac fahsr tukum.” \p \v 29 Ac Jesus el fahk nu selos, “Pwayena nga fahk nu suwos, kutena mwet su filiya lohm sel, ku mutan kial, ku mwet wial, ku papa tumal ac nina kial, ku tulik natul ke sripen Tokosrai lun God, \v 30 el ac fah eis ma yohk liki ke moul se inge, oayapa ke moul se tok uh el ac fah eis moul ma pahtpat.” \s1 Jesus El Kaskas Pacl Se Aktolu Ke Misa Lal \r (Matthew 20:17–19; Mark 10:32–34) \p \v 31 Jesus el srela mwet singoul luo uh nu saya ac fahk nu selos, “Lohng akwoye! Kut ac som nu Jerusalem pa inge, yen se ma nukewa mwet palu elos tuh simusla ke Wen nutin Mwet ac akpwayeyuk we. \v 32 Ac fah itukyang el nu inpoun mwet pegan, su ac fah aksruksrukel, fahk kas koluk kacl, ac anel. \v 33 Elos ac fah srunglul ac unilya, tusruktu tukun len tolu el ac fah sifil moulyak.” \p \v 34 Mwet tumal lutlut elos tiana kalem ke ma inge; kalmen kas inge wikla nu selos, ac elos tia etu ma Jesus el kaskas kac uh. \s1 Jesus El Akkeyala Sie Mwet Kun \r (Matthew 20:29–34; Mark 10:45–52) \p \v 35 Ke Jesus el tuku apkuranyang nu Jericho, oasr mwet kun se muta sisken inkanek uh ac ngusr. \v 36 Ke el lohng ke un mwet uh fahsr alukella el siyuk, “Mea se inge?” \p \v 37 Ac elos fahk nu sel, “Jesus lun Nazareth el a fahsryak ngi.” \p \v 38 Mwet kun sac wowoyak ac fahk, “Jesus! Wen nutin David! Pakomutuk!” \p \v 39 Mwet ma fahsr meet uh mulat nu sel ac fahk elan misla. Tusruk el wowoyak yohk liki meet, “Wen nutin David! Pakoten nu sik!” \p \v 40 Ke ma inge Jesus el tui, ac sap in utuku mwet sac nu yorol. Ke el tuku apkuranyang, Jesus el siyuk sel, \v 41 “Mea kom lungse nga in oru nu sum?” \p Ac el topuk, “Leum, nga ke nga in sifilpa ku in liye.” \p \v 42 Jesus el fahk nu sel, “Kwal, kom in liye! Lulalfongi lom akkeyekomla.” \p \v 43 In pacl sacna el ku lac in liye, ac el fahsr tukun Jesus ac sang kulo nu sin God. Ke un mwet uh liye ma inge, elos nukewa kaksakin God. \c 19 \s1 Jesus Ac Zacchaeus \p \v 1 Jesus el utyak nu Jericho, ac fahsr sasla we. \v 2 Oasr sie mwet kol lun mwet eisani tax in acn sac, inel pa Zacchaeus, su sie mwet na kasrup. \v 3 El srike elan wi liye lah su Jesus, tusruk ke sripen el mwet na fototo se, oru el kofla liyalak Jesus mweyen mwet uh arulana pus. \v 4 Na el kasrusr nu meet ac fanyak nu ulun sak sycamore soko elan ku in liyal Jesus ke el fahsryak in acn sac. \v 5 Ke Jesus el sun acn sac, el ngetak ac fahk nu sel Zacchaeus, “Zacchaeus, sulaklak fani, mweyen misenge nga ac muta in lohm sum.” \p \v 6 Zacchaeus el sulaklak fani, ac el engan ma lulap in eisal Jesus nu in lohm sel. \v 7 Mwet nukewa su liye ma inge elos mutawauk in torkaskas ac fahk, “Mwet se inge utyak ac muta in lohm sin sie mwet koluk!” \p \v 8 Zacchaeus el tuyak ac fahk nu sin Leum, “Leum, nga ke fahk nu sum lah nga ac sang tafu mwe kasrup luk nu sin mwet sukasrup, ac nga fin tuh kiapwela kutena mwet ke ma lalos, nga ac fah akfalye nu sel pacl akosr yohk liki ma nga eisla.” \p \v 9 Jesus el fahk nu sel, “Mwet nukewa lohm uh langoeyukla misenge, tuh mwet se inge el oayapa ma in fwilin tulik natul Abraham. \v 10 Wen nutin Mwet el tuku in suk ac in molela mwet su tuhlac.” \s1 Pupulyuk Ke Ipin Mani Gold \r (Matthew 25:14–30) \p \v 11 Ke mwet uh srakna lohng ma inge, Jesus el sifilpa fahkak nu selos sie pupulyuk. In pacl se inge el apkuran in sun acn Jerusalem, ac elos nunku mu Tokosrai lun God akuranna sikyak. \v 12 Ouinge el fahk, “Oasr sie mwet leum su ako in som nu in sie acn loessula in tuh touyak el nu ke tokosra. Ac el akoo mu el ac sifil foloko nu yen sel tukun el walak uh. \v 13 Meet liki el som, el pangonma mwet kulansap singoul lal, ac sang nu sin kais sie selos ipin mani gold se, ac fahk nu selos, ‘Liye lah mea kowos ac ku in konauk in laesla ma inge ke nga ac som uh.’ \v 14 A mwet in facl sel arulana kwasel, na elos supwala kutu mwet utuk kas in som tokol ac fahk, ‘Kut tia lungse mwet se inge in tokosra lasr.’ \p \v 15 “Mwet sac tokosrala, na el foloko. Na el sap mwet kulansap lal uh in tuku elan liye lah lupa su elos akyokyelik ke ipin mani el tuh sang nu selos ah. \v 16 Mwet se oemeet ah tuku ac fahk, ‘Leum luk, nga laesla ipin mani gold se ma kom tuh ase nu sik ah ke ipin gold singoul.’ \v 17 Tokosra sac fahk, ‘Wo orekma lom. Kom sie mwet kulansap oaru! Ke sripen kom oaru ke ma srik, nga ac fah sot kom in leum fin siti singoul.’ \v 18 Mwet se akluo ah tuku ac fahk, ‘Leum luk, nga laesla mani se kom tuh ase nu sik ah ke ipin gold limekosr.’ \v 19 Na tokosra sac fahk nu sin mwet sac, ‘Kom ac fah leum fin siti limekosr.’ \v 20 Sie pac mwet kulansap uh tuku ac fahk, ‘Leum luk, pa inge ipin mani gold se lom ah. Nga liyaung na ac nokomla ke sie ipin nuknuk. \v 21 Nga sangeng sum mweyen kom sie mwet na upa. Kom eis ma su tia ma lom, ac kosrani ke ma kom tia taknelik.’ \v 22 Na tokosra sac fahk nu sel, ‘Kom mwet kulansap koluk! Nga ac fah orekmakin kas lom sifacna in nununkekom! Kom etu lah nga mwet upa se, su eis ma su tia ma luk, ac kosrani ke ma nga tia taknelik. \v 23 Ke ouingan uh, efu ku kom tia filiya mani luk an in bank, na ke nga foloko nga lukun eis wi kap kac?’ \v 24 Na tokosra sac fahk nu sin mwet ma tu insac uh, ‘Eisla ipin mani gold sacn lukel, ac sang nu sin mwet kulansap se ma ipin mani gold singoul oasr yoro an.’ \v 25 A elos fahk nu sel, ‘Leum, oasr tari ipin mani gold singoul yorol!’ \v 26 Ac el topuk, ‘Nga fahk nu suwos, kutena mwet su oasr ma lal, ac fah itukyang pac kutu ma yohk liki nu sel. A mwet su wangin ma lal, finne ma srisrik su oan sel ac fah itukla lukel. \v 27 Inge, nu sin mwet lokoalok luk su tia lungse ngan tokosra lalos, usalosme ac onelosla nukewa ye mutuk!’” \s1 Utyak Nu Jerusalem Ke Kutangla \r (Matthew 21:1–11; Mark 11:1–11; John 12:12–19) \p \v 28 Tukun Jesus el fahk ma inge, el fahsr meet lukelos in som nu Jerusalem. \v 29 Ke el apkuranyang nu Bethphage ac Bethany ke Fineol Olive, el supwala luo sin mwet tumal lutlut uh in som meet, \v 30 ac el fahk nu seltal: “Komtal fahsrot nu in siti srisrik se meeto ingo. Ke komtal tufahna utyak nu we komtal ac liye soko donkey fusr kapir in acn sac su soenna oasr mwet muta fac. Tulalla ac usalu. \v 31 Fin oasr mwet siyuk lah efu komtal ku tulalla, komtal fahk mu, ‘Leum el enenal.’” \p \v 32 Eltal som ac liye tuh ma nukewa oana ma Jesus el fahk nu seltal ah. \v 33 Ke pacl se eltal tulala donkey fusr soko ah, mwet ma natu ah siyuk seltal, ‘Efu ku komtal tulala?” \p \v 34 Ac eltal fahk, “Leum el enenal.” \v 35 Na eltal pwanla donkey fusr soko ah nu yurin Jesus. Elos filiya nuknuk lalos nu fac, ac kasrel Jesus elan sroang. \v 36 Ke el som, mwet uh laknelik nuknuk lalos uh fin inkanek uh. \p \v 37 Ke el tuku apkuran nu Jerusalem, ke acn se ma inkanek uh oatui ke Fineol Olive, sie u na lulap sin mwet tumal lutlut elos mutawauk in engan ac kaksakin God ke pusra lulap ke ma usnguk puspis ma elos wi liye. \v 38 Elos fahk, “God Elan akinsewowoye tokosra su tuku Inen Leum! Misla in kusrao, ac wolana nu sin God!” \p \v 39 Na kutu sin mwet Pharisee inmasrlon un mwet uh fahk nu sin Jesus, “Mwet Luti, fahk nu sin mwet tomom lutlut inge elos in misla!” \p \v 40 Ac Jesus el topuk, “Nga fahk nu suwos, elos fin misla, na eot uh ac fah mutawauk in wowoyak.” \s1 Jesus El Tung Ke Jerusalem \p \v 41 El tuku apkuranyang nu ke siti uh, ac ke el liye, el tung kac, \v 42 ac fahk, “Saok kom in etu misenge ma ac ku in sot misla nu sum! A inge kom tia ku in liye! \v 43 Pacl se ac fah tuku ke mwet lokoalok lom ac fah raunikomla ac kuhluskomla, ac kosrekomla ac putati nu fom liki acn nukewa. \v 44 Elos ac fah arulana kunauskomla wi mwet nukewa su muta in pot fulat lom. Wangin sie eot ac fah oan yen se, mweyen kom tuh tia akilen pacl se God El tuku in tuh molikomla ah!” \s1 Jesus El Som Nu In Tempul \r (Matthew 21:12–17; Mark 11:15–19; John 2:12–22) \p \v 45 Na Jesus el som nu in Tempul ac mutawauk in lusak mwet kuka uh, \v 46 ac el fahk nu selos, “Simla in Ma Simusla mu God El fahk, ‘Tempul luk ac fah sie lohm in pre,’ a kowos ekulla nu ke sie acn in wikla lun mwet pisrapasr!” \p \v 47 Len nukewa Jesus el luti in Tempul. Un mwet tol fulat, ac mwet luti Ma Sap, ac mwet kol lun mwet uh elos kena unilya, \v 48 tusruk elos koflana konauk lah elos ac oru fuka, mweyen mwet uh lungse lohng kas nukewa ke luti lal uh. \c 20 \s1 Kusen Siyuk Lun Mwet Uh Ke Ku Lun Jesus \r (Matthew 21:23–37; Mark 11:27–33) \p \v 1 Sie len ke Jesus el muta in Tempul in luti mwet uh ac fahkak ke Pweng Wo, mwet tol fulat ac mwet luti Ma Sap, wi pac un mwet matu elos tuku \v 2 ac fahk nu sel, “Fahkma nu sesr, ma ya ku lom in oru ma inge? Su sot ku ingan nu sum uh?” \p \v 3 Jesus el topuk ac fahk nu selos, “Inge nga ac siyuk suwos sie mwe siyuk. Fahkma nu sik, \v 4 ku lal John in baptaisi mwet tuku ya me? Ya ma sin God me, ku ma sin mwet uh?” \p \v 5 Elos mutawauk in asiyuki inmasrlolos, “Mea kut ac fahk? Kut fin fahk mu, ‘Ma sin God,’ el ac mu, ‘Fin ouingan, efu kowos ku tia lulalfongel John?’ \v 6 A kut fin fahk mu, ‘Ma sin mwet uh,’ un mwet na lulap se inge ac tungal kut nwe ke kut misa, mweyen elos lulalfongi mu mwet palu se pa John.” \v 7 Ouinge elos fahk, “Kut tia etu lah tuku ya me.” \p \v 8 Ac Jesus el fahk nu selos, “Fin ouingan, nga ac tia pac fahk nu suwos lah ma ya ku luk in oru ma inge.” \s1 Pupulyuk Ke Mwet Karingin Sie Ima \r (Matthew 21:33–46; Mark 12:1–12) \p \v 9 Na Jesus el fahk pupulyuk se inge nu sin mwet uh: “Oasr sie mwet ma yukwiya ima in grape se, ac sang nu sin kutu mwet in karingin, na el som liki facl sel ke pacl na loeloes. \v 10 Ke sun pacl in telani grape in ima uh, el supwala mwet kulansap se nu yurin mwet karingin ima uh in tuh use ip lal ke ma elos kosrani uh. Tusruktu mwet liyaung ima uh uni mwet kulansap sac nwe folokunulla pisinpo. \v 11 Na el sifilpa supwala sie pac mwet kulansap; ac mwet liyaung ima elos sifilpa onel, oral arulana koluk, ac folokunulla pisinpo pac. \v 12 Na el sifilpa supwala mwet kulansap se aktolu. Mwet karingin ima elos kanteya pac ac sisella. \v 13 Na mwet se ma la ima uh fahk, ‘Mea nga ac oru uh? Nga ac supwala wen kulo se nutik inge. Pwayena lah elos ac akfulatyal!’ \v 14 Tusruktu, ke mwet liyaung ima uh liyalak elos fahk nu sin sie sin sie, ‘Wen se nutin mwet se la ima uh pa inge. Kut unilya, na ma lal inge ac fah lasr lac!’ \v 15 Ouinge elos sisella liki ima uh ac unilya. \p Na Jesus el siyuk, “Mea mwet se la ima uh ac oru nu sin mwet ma karingin ima uh? \v 16 El ac tuku ac uniya mwet inge, ac sang ima uh nu sin kutu pacna mwet.” \p Ke mwet uh lohng ma inge elos fahk, “Tia ku in ouinge!” \p \v 17 Jesus el ngetang suelosi ac fahk, “Ac pia kalmen Ma Simusla se inge? \q1 ‘Eot se ma mwet musa uh nunku mu wangin sripa ac sisla, \q2 Pa yohk sripa oemeet uh.’ \m \v 18 Kutena mwet su putatyang nu fin eot sacn, ac fah musalsalu mano nu ke ip srisrik. Ac eot sac fin putati nu fin sie mwet, ac fah mokutkuti oana kutkut.” \s1 Mwe Siyuk Ke Moli Tax \r (Matthew 22:15–22; Mark 12:13–17) \p \v 19 Mwet luti Ma Sap ac mwet tol fulat elos kena kapriya Jesus in pacl sacna, mweyen elos etu lah el fahk pupulyuk sac lainulos; tuh elos sangeng sin mwet uh. \v 20 Ke ma inge elos suk sie pacl wo lalos. Elos moli nu sin kutu mwet in som ac oru lumahlos in oana elos mwet suwoswos, sruhk elos supwalosla in sruokilya Jesus ke mwe siyuk kutasrik lalos, elos in mau eisalang nu ke ku fulat lun Governor lalos, su siemwet Rome. \v 21 Mwet kutasrik inge fahk nu sin Jesus, “Mwet Luti, kut etu lah kas lom ac ma kom luti inge ma pwaye. Kut etu lah kom tia wiwi mwet, a kom luti ma pwaye ke ma lungse lun God. \v 22 Fahkma nu sesr, ya ac lain Ma Sap lasr uh mwet uh in moli tax nu sin Caesar, Tokosra Fulat lun acn Rome, ku tia?” \p \v 23 Tuh Jesus el akilen kutasrik lalos, ac el fahk nu selos, \v 24 “Use sie ipin mani silver an nu sik ngan liye. Mutun su ac inen su oan kac inge?” \p Ac elos fahk, “Ma lun Caesar.” \p \v 25 Na Jesus el fahk, “Kwal, sang nu sin Caesar ma lun Caesar, ac sang nu sin God ma lun God.” \p \v 26 Ouinge elos koflana sruokilya ye mutun mwet uh ke kutena kas lal, na elos misla ac arulana lut ke top lal uh. \s1 Mwe Siyuk Ke Sifil Moulyak \r (Matthew 22:23–33; Mark 12:18–27) \p \v 27 Na kutu mwet Sadducee, su fahk mu mwet uh ac fah tia sifil moulyak, elos tuku nu yurin Jesus ac fahk, \v 28 “Mwet Luti, Moses el tuh simusla ma sap se inge nu sesr, ‘Mukul se fin misa ac wangin tulik natul, mwet lin mukul sacn enenu in payukyak sin katinmas sacn eltal in mau ku in oswela kutu tulik ma ac pangpang ma nutin mukul se ma misa uh.’ \v 29 Tuh oasr tamulel itkosr — ma se ma matu el payuk nwe misa, a wangin tulik natul. \v 30 Na el su akluo el payukyak sin katinmas sac, \v 31 na sifilpa ma se aktolu uh. Lumah sacna sikyak nu sin tamulel itkosr ah nufon — elos misa ac wangin tulik natulos. \v 32 Na tok katinmas sac misa. \v 33 Na fuka, ke ac mau sun len in sifil moulyak uh, ac kien su katinmas sac? Nufonna mwet itkosr uh tuh payuk nu sel.” \p \v 34 Jesus el topuk ac fahk nu selos, “Mukul ac mutan in pacl se inge uh elos marut, \v 35 tusruktu mukul ac mutan ma fal in wi moulyak ke pacl se fahsru, ac fah tia marut. \v 36 Elos ac fah oana lipufan, ac tia ku in misa. Elos ma nutin God, mweyen elos moulyak liki misa. \v 37 Moses el arulana akpwayei lah mwet misa elos sifil moulyak. Ke sramsram ke firir se in kupo sac, el kaskas kacl Leum ouinge: ‘El God lal Abraham, God lal Isaac, ac God lal Jacob.’ \v 38 Ke ma inge El God lun mwet moul, tia lun mwet misa, tuh nu sel mwet nukewa moul.” \p \v 39 Na kutu sin mwet luti Ma Sap elos fahk nu sel, “Mwet Luti, wona top lom an!” \v 40 Ac elos koflana sifil siyuk kutena ma sel. \s1 Mwe Siyuk Ke Christ \r (Matthew 22:41–46; Mark 12:35–37) \p \v 41 Jesus el siyuk selos, “Efu ku fwack mu Christ el wen natul David? \v 42 Ku David el sifacna fahk in book in Psalm mu, \q1 ‘Leum God El fahk nu sin Leum luk: \q2 Muta siskuk layot \q2 \v 43 Nwe ke nga oru mwet lokoalok lom oana sie ma loangeyen niom.’ \m \v 44 David el pangnol ‘Leum.’ Fin ouinge, fuka tuh Christ elan wen natul David?” \s1 Jesus El Kaskas Lain Mwet Luti Ma Sap \r (Matthew 23:1–36; Mark 12:38–40) \p \v 45 Ke mwet uh nukewa lohng, Jesus el fahk nu sin mwet tumal lutlut, \v 46 “Kowos karinginkowosyang liki mwet luti Ma Sap uh, su lungse forfor nukum nuknuk loeloes lalos, ac oayapa tuh mwet uh in paingulos ac akfulatyalos ke nien kuka uh; ac sulela nien muta fulat in iwen lolngok ac yen ma wo emeet in pacl in kufwa; \v 47 su lungsena kiapu katinmas ac pisre lohm selos, tari elos filangkin pre loeloes lalos! Kai nu selos uh ac fah arulana upa!” \c 21 \s1 Mwe Sang Lun Sie Katinmas \r (Mark 12:41–44) \p \v 1 Jesus el tuni ac liye ke mwet kasrup elos sang mwe sang lalos nu in nien eisani mani in Tempul uh, \v 2 ac el oayapa liye sie katinmas su arulana sukasrup sang luo cent srusra. \v 3 Ac el fahk, “Nga fahk nu suwos, katinmas se inge el sang yohk liki mwet saya nukewa. \v 4 Mweyen mwet saya uh elos sang ke ma yolyak ke mwe kasrup lalos; a el, el finne sukasrup a el sang nufon ma ac karingin moul lal uh.” \s1 Jesus El Kaskaskin Kunanula Lun Tempul Uh \r (Matthew 24:1–2; Mark 13:1–2) \p \v 5 Kutu sin mwet tumal lutlut uh sramsram ke kato lun Tempul uh, ac ke woiyen yun ma orekla ke eot uh, ac ke mwe sang ma itukyang nu sin God. Ac Jesus el fahk, \v 6 “Ma nukewa ma kowos liye inge — pacl se ac fah tuku ke tia sie sin eot inge ac fah oan ke acn se — kewana ac fah rakinyuki.” \s1 Pacl In Keok Ac Kalyeiyuk Lun Mwet Uh \r (Matthew 24:3–14; Mark 13:3–13) \p \v 7 Ac elos siyuk, “Mwet luti, pia pacl ma ingan ac sikyak uh? Ac akul fuka ac akkalemye lah ma inge apkuran in sikyak?” \p \v 8 Jesus el fahk, “Kowos taran mwet in tia kiapwekowosla! Mwet puspis ac fah sramsram ac fahk, ‘Nga pa el!’ oayapa, ‘Pacl uh summa!’ Tuh nik kowos welulos. \v 9 Nik kowos sangeng ke kowos ac lohng ke mweun ac alein; ma inge ac sikyak meet, tusruktu tia kalmac pa pacl uh apkuran me.” \p \v 10 Ac el sifilpa fahk, “Mutanfahl ac fah tuyak lain mutanfahl; tokosrai ac fah wi pac alein. \v 11 Ac fah oasr kusrusr lulap, sracl upa, ac mas sensen yen nukewa. Ac fah oasr pac ma na koluk ac aksangeng ac fah tuku lucng me. \v 12 Tusruktu, meet liki ma inge nukewa ac sikyak uh, ac fah kapiri ac akkeokyeyuk kowos; ac kowos ac fah nununkeyuk in iwen lolngok uh ac fili in presin. Ac fah utukyak kowos nu ye mutun tokosra ac mwet leum ke sripuk. \v 13 Ac fah pa inge pacl wo lowos in fahk ke Pweng Wo uh. \v 14 Akoela nunak lowos an meet liki pacl sac, kowos in tia fosrnga lah kowos ac loangekowos sifacna fuka, \v 15 mweyen nga ac fah asot nu suwos kain in kas ac lalmwetmet ma mwet lokoalok lowos uh ac tia ku in lain ku iluhs ke kas kowos ac fahk uh. \v 16 Kowos ac fah mau tukakinyukyak sin papa ac nina kiowos, tamulel lowos, mwet sou lowos, ac mwet kawuk lowos; ac kutu suwos ac fah anwuki. \v 17 Mwet nukewa ac fah kwase kowos ke sripuk. \v 18 Tusruktu, tia soko aunsifowos ac fah putatla. \v 19 Kowos tu na ku, ac kowos fah sifacna molikowosla. \s1 Jesus El Sramsramkin Kunanula Lun Jerusalem \r (Matthew 24:15–21; Mark 13:14–19) \p \v 20 “Kowos fin liye tuh acn Jerusalem rauniyukla ke mwet mweun, na kowos ac etu na lah kunausyukla lun acn we apkuran me. \v 21 In pacl sacn mwet ma muta in acn Judea enenu in kaingla nu fineol uh, ac mwet ma muta in siti uh enenu in som liki, ac mwet su muta in ima uh in tia folok nu in siti uh. \v 22 Tuh len ingo ac fah pangpang ‘Len in Kalyeiyuk,’ in akpwayei ma nukewa ma fwackyak in Ma Simusla uh. \v 23 We nu sin mutan su pitutu in pacl sac, ac nu sin mutan su tufahna isusla uh! Mwe keok yohk ac fah tuku nu fin acn se inge, ac kasrkusrak lun God ac fah oan fin mwet inge. \v 24 Kutu ac fah anwuki ke cutlass, ac kutu ac fah mwet sruoh ac utukla nu in facl puspis saya; ac mwet pegan uh ac fah longya acn Jerusalem nwe ke na pacl lalos safla. \s1 Tuku Lun Wen Nutin Mwet \r (Matthew 24:29–31; Mark 13:24–27) \p \v 25 “Oasr mwe akul ac fah sikyak ke faht, ac malem, ac itu uh. Mutunfacl nukewa fin faclu ac fah tuninfong ac sangeng ke ngirngir lun meoa uh, ac ku lun noa uh. \v 26 Mwet uh ac fah mulalla ke sangeng ke elos ac tupan lah mea ac sikyak nu fin faclu nufon, mweyen ku lulap lun yen engyeng uh ac fah kifusyukla liki acn selos. \v 27 Na Wen nutin Mwet ac fah sikme — el tuku in sie pukunyeng ke ku lulap ac wolana. \v 28 Ke pacl ma inge mutawauk in sikyak, kowos in tuyak ac keyak sifowos nu lucng, tuh molela lowos apkuran me.” \s1 Sie Mwe Lutlut Ke Soko Sak Fig \r (Matthew 24:32–35; Mark 13:28–31) \p \v 29 Na Jesus el fahk nu selos pupulyuk se inge: “Nunku ke sak fig ac kain in sak nukewa saya uh. \v 30 Ke pacl se lesak uh tufahna srunak sroa, na kowos etu lah pacl fol uh apkuran me. \v 31 In ouiya sacn pacna, ke kowos ac liye ke ma inge sikyak uh, kowos ac etu lah Tokosrai lun God apkuran me. \p \v 32 Pwayena nga fahk nu suwos, ma inge nukewa ac sikyak meet liki mwet ma moul in pacl inge ac misa uh. \v 33 Kusrao ac faclu ac wanginla, a kas luk ac fah tiana wanginla. \s1 Enenu In Soano \p \v 34 “Liyekowosyang tuh kowos in tia sisla pacl lowos ke kufwa yohk ac mwe nim ku, ac fosrnga ke ma lun facl se inge, pwanang Len sac ac mau sa na in sruokkowosi \v 35 oana sie mwe kwasrip. Ac fah sikyak nu sin mwet in acn nukewa fin faclu. \v 36 Kowos in soano ac pre pacl nukewa tuh kowos in ku in lainla ma inge nukewa ma ac sikyak, ac kowos fah ku in tu ye mutun Wen nutin Mwet.” \p \v 37 Len nukewa Jesus el muta luti in Tempul, ac ke fong uh el ac som muta Fineol Olive. \v 38 Ke lotutang nukewa mwet nukewa ac toang tukakek ac som nu in Tempul in lohng mwe luti lal. \c 22 \s1 Pwapa Koluk In Unilya Jesus \r (Matthew 26:1–5; Mark 14:1–2; John 11:45–53) \p \v 1 Apkuranyang nu ke pacl lun Kufwen Bread Tia Akpulol, su pangpang Kufwen Alukela. \v 2 Mwet tol fulat ac mwet luti Ma Sap elos sangeng sin mwet uh, oru elos suk in unilya Jesus ke lukma. \s1 Judas El Insese In Tukakunak Jesus \r (Matthew 26:14–16; Mark 14:10–11) \p \v 3 Na Satan el ilyak nu in Judas, su pangpang Iscariot, sie sin mwet lutlut singoul luo. \v 4 Ouinge Judas el som ac pwapa yurin mwet tol fulat ac mwet kol lun mwet soan ke Tempul lah mea el ac oru in tukakunak Jesus nu selos. \v 5 Elos insewowo kac, ac wulela in moli nu sel ke mani. \v 6 Judas el insese kac, ac mutawauk in suk pacl wo lal in tukakunak Jesus nu selos ke mwet uh tia etu kac. \s1 Jesus El Akoo In Oru Kufwen Alukela \r (Matthew 26:17–25; Mark 14:12–21; John 13:21–30) \p \v 7 Sun len se ke Kufwen Bread Tia Akpulol ma elos ac uniya sheep fusr nu ke Kufwen Alukela. \v 8 Jesus el supwalla Peter ac John, ac el fahk ouinge nu seltal: “Fahla ac akoela Kufwen Alukela nu sesr tuh kut fah mongo kac.” \p \v 9 Ac eltal siyuk sel, “Kom lungse kut in akoo ya?” \p \v 10 Jesus el topuk ac fahk, “Ke komtal ac utyak nu in siti uh, sie mukul su us sufa in kof soko ac fah sun komtal. Fahsr tokol nu ke lohm se ma el ac utyak nu loac uh, \v 11 ac fahk nu sin mwet se la lohm uh, ‘Mwet Luti el fahk nu sum, pia infukil se ma nga ac mwet tumuk lutlut ac mongo ke Kufwen Alukela we uh?’ \v 12 El ac fah pwenkomtalak nu in sie fukil na lulap su oan lucng ac akoeyukla tari, yen komtal ac akoela ma nukewa we.” \p \v 13 Eltal som ac konauk ma nukewa oana ke Jesus el fahk nu seltal ah, ac eltal akoela Kufwen Alukela uh we. \s1 Kufwa Lun Leum \r (Matthew 26:26–30; Mark 14:22–26; Sie Corinth 11:23–25) \p \v 14 Ke sun ao in mutawauk kufwa uh, Jesus el muta ke tepu ac mwet sap elos welul. \v 15 El fahk nu selos, “Nga tuh arulana ke wi kowos mongo ke Kufwen Alukela se inge meet liki keok luk! \v 16 Tuh nga fahk nu suwos, nga fah tia sifil mongo kac nwe ke na akpwayeiyukla kalmac uh in Tokosrai lun God.” \p \v 17 Na Jesus el eis cup se, sang kulo nu sin God, ac fahk, “Eis cup se inge, ac kowos nukewa nim kac. \v 18 Nga fahk nu suwos lah ingela nga ac tia sifil nim ke wain nwe ke na Tokosrai lun God tuku.” \p \v 19 Na el eis sie bread, sang kulo nu sin God, kunsalik ac sang nu selos ac fahk, “Ma inge monuk su itukot keiwos. Oru ma inge in esamyu.” \v 20 In ouiya sacna, el sang nu selos sie cup tukun mongo uh ac fahk, “Cup se inge pa wuleang sasu ke srahk, su ukuiyukla keiwos. \p \v 21 “Tusruktu liye, el su ac tukakinyuyak el wiyu oasr ke tepu se inge! \v 22 Wen nutin Mwet el ac misa oana ke God El oakiya, tusruktu we nu sin mwet se su tukakunulak uh!” \p \v 23 Na elos mutawauk in asiyuki inmasrlolos lah su kac selos ac oru ma se inge uh. \s1 Akukuin Lah Su Fulat \p \v 24 Sie pac akukuin sikyak inmasrlon mwet tumal lutlut lah su selos ac fal in fulat oemeet inmasrlolos. \v 25 Jesus el fahk nu selos, “Tokosra lun mwet pegan uh oasr ku lalos fin mwet lalos, ac mwet leum uh lungsena mwet uh in fahk ma wo kaclos. \v 26 Tusruktu in tia ouinge yuruwos; a el su fulat oemeet elan ekla oana el su srik oemeet, ac mwet kol se elan ekla oana mwet kulansap se. \v 27 Su kac fulat uh, el su muta in mongo, ku el su kulansupal? Ma se ma muta uh. A nga muta inmasrlowos oana el su kulansap. \p \v 28 “Kowos tuh wiyu in pacl nukewa ma srikeyuk nga ah; \v 29 ac in oana ke Papa tumuk El ase ku nu sik in kol, ouinge nga asot pac ku sacna nu suwos. \v 30 Kowos ac fah mongo ac nim ke tepu luk in Tokosrai luk, ac kowos ac fah muta fin tron in nununku sruf singoul luo lun Israel. \s1 Jesus El Fahkak Lah Peter El Ac Lafwekunul \r (Matthew 26:31–35; Mark 14:27–31; John 13:36–38) \p \v 31 “Simon, Simon! Lohngyu! Filfilla tari nu sel Satan elan srike kowos nukewa, oana ke sie mwet ima el srela wheat uh liki kulun wheat uh. \v 32 Tusruktu nga pre tari keim, Simon, tuh lulalfongi lom in tia wanginla. Ac ke pacl se kom sifil foloko nu yuruk, kom fah akkeye mwet wiom inge.” \p \v 33 Na Peter el fahk, “Leum, nga akola in wi kom nu in kapir, ac in wi kom misa!” \p \v 34 Ac Jesus el fahk, “Nga fahk nu sum, Peter, won uh ac fah tia kahkla ofong nwe ke na kom fahkla pacl tolu mu kom tia eteyu.” \s1 Mwe Neinyuk Mani, Ap, Ac Cutlass \p \v 35 Na Jesus el siyuk sin mwet tumal lutlut, “Ke nga tuh supwekowosla meet ah, kowos tia utuk mwe neinyuk mani, ku ap, ku fahluk. Ya oasr ma kowos tuh enenu?” \p Ac elos fahk, “Wangin.” \p \v 36 Na Jesus el fahk, “A inge, el su oasr mwe neinyuk mani lal ku ap lal, lela elan us; ac el su wangin cutlass natu, el enenu in kukakunla coat lal in molela sie. \v 37 Tuh nga fahk nu suwos lah Ma Simusla se ma fahk mu, ‘Elos oakulang yurin mwet koluk,’ ac fah akpwayeiyuk keik, mweyen ma su simla keik uh ac akpwayeiyuk.” \p \v 38 Ac mwet tumal lutlut elos fahk, “Leum, liye — cutlass luo pa inge!” \p Ac el fahk, “Tari fal!” \s1 Jesus El Pre Fineol Olive \r (Matthew 26:36–46; Mark 14:32–42) \p \v 39 Jesus el som liki siti uh nu Fineol Olive oana ke el oru pacl nukewa; ac mwet tumal lutlut elos welul som. \v 40 Ke el sun acn we el fahk nu selos, “Pre tuh kowos in tia putatyang nu in mwe sruhf.” \p \v 41 Na el fahsr lukelos ke lusa se ma mwet se ac ku in sisla sie eot nu we, ac el sikukmutuntei ac pre. \v 42 El fahk, “Papa, fin ou lungse lom, eisla cup in keok se inge likiyu. Tusruktu, in tia ou lungse luk, a lela ma lungse lom in orek.” [ \v 43 Sie lipufan inkusrao sikme nu sel ac akkeyal. \v 44 Ke arulana yohk keok lal ke nunkeya, el kwafeang na in pre; ac fio kacl uh tultul oana srah nu fin fohk uh.]\f + \fr 22:44 \ft Kutu Ma Simusla wangin fus 43 ac 44.\f* \p \v 45 El tuyak liki pre lal, ac folokla nu yurin mwet tumal lutlut ac konauk lah elos motul, ke sripen totola lalos ke asor. \v 46 Ac el fahk nu selos, “Efu kowos ku motul? Ngutalik ac pre tuh kowos in tia putatyang nu ke mwe sruhf.” \s1 Sruhu Jesus \r (Matthew 26:47–56; Mark 14:43–50; John 18:3–11) \p \v 47 Jesus el srakna kaskas ke sie u lulap sun acn sac. Judas, sie sin mwet tumal lutlut, pa pwanulos. El kalukyang nwe yurin Jesus in ngok mutal. \v 48 Ac Jesus el fahk nu sel, “Judas, ya kom ac tukakunak Wen nutin Mwet ke angokmwet?” \p \v 49 Ke mwet tumal lutlut ma welul Jesus elos liye ma ac sikyak uh, elos siyuk, “Leum, ya kut ac orekmakin cutlass natusr uh?” \v 50 Ac sie selos uni sie sin mwet kulansap lun Mwet Tol Fulat ac pakela lac sracl layot. \p \v 51 Ac Jesus el fahk, “Tui, nimet sifil oru!” El kahlye sren mwet sac, ac akkeyalla. \p \v 52 Na Jesus el fahk nu sin mwet tol fulat ac mwet kol lun mwet soan ke Tempul, wi un mwet matu ma tuku in sruokilya uh, “Ya kowos enenu na in us cutlass ac sak in anwuk tuku, oana in mwet kunaus ma sap se pa nga? \v 53 Nga muta yuruwos in Tempul len nukewa, a kowos tia srike in sruokyuwi. A pa inge ao lowos in mukuila, ac pacl se ku lun lohsr uh leumi.” \s1 Peter El Lafwekin Jesus \r (Matthew 26:57–58, 69–75; Mark 14:53–54, 66–72; John 18:12–18, 25–27) \p \v 54 Elos sruokilya Jesus ac kololla nu in lohm sin Mwet Tol Fulat; ac Peter el fahsr loes kutu nu tokolos. \v 55 Oasr e se tayak infulwen inkul lun Mwet Tol Fulat, ac Peter el welulos su tukeni muta raunela e sac. \v 56 Ke sie sin mutan kulansap uh liyal, ke e sac tolak mutal, el ngetang suilya ac fahk, “Mwet se inge welul pac Jesus!” \v 57 Tusruktu Peter el lafwekin ac fahk, “Mutan, nga tiana etal!” \p \v 58 Tukun pacl na fototo, sie sin mukul uh liyalak Peter ac fahk, “Kom pa sie selos!” \p Tusruk Peter el topuk ac fahk, “Mukul, tia nga!” \p \v 59 Sahp ac tukun ao se tok, sie pac mukul uh fahk na ku, “Ma na pwaye se lah mwet se inge tuh welul Jesus, mweyen el mwet Galilee se pac!” \p \v 60 Tusruktu Peter el sifil pacna fahk, “Mukul, nga tiana etu ma kom fahk an!” \p In kitin pacl ah na, ke el srakna kaskas, won se kahkla. \v 61 Leum el forla ac suilya Peter, na Peter el esamak lah Leum el tuh fahk nu sel, “Meet liki won uh ac kahkla ofong, kom ac fahkla pacl tolu lah kom tia eteyu.” \v 62 Peter el tufokla liki acn sac, ac tung arulana upa. \s1 Aksruksrukeyuk Ac Puopo Jesus \r (Matthew 26:67–68; Mark 14:65) \p \v 63 Mwet ma taranul Jesus elos aksruksrukel ac puokol. \v 64 Elos nokomla mutal ac fahk, “Palye lah su puok kom uh!” \v 65 Elos fahk pac kas in akkoluk puspis nu sel. \s1 Jesus Ye Mutun Mwet Pwapa Fulat \r (Matthew 26:59–66; Mark 14:55–64; John 18:19–24) \p \v 66 Ke lenelik, un mwet matu, mwet tol fulat, ac mwet luti Ma Sap elos toeni, ac utuku Jesus nu ye mutun Un Mwet Pwapa Fulat inge. \v 67 Ac elos fahk, “Fahk nu sesr, ya kom pa Christ?” \p Ac el topuk, “Nga fin fahk nu suwos, kowos ac tia lulalfongiyu; \v 68 ac nga fin kusen siyuk nu suwos, kowos ac tia topuk. \v 69 Tusruktu, in pacl se ingela Wen nutin Mwet el ac fah muta lac po layot sin God Kulana.” \p \v 70 Ac elos nukewa fahk, “Na mea, kom Wen nutin God?” \p Ac el topuk nu selos, “Kowos sifacna fahk lah nga pa el.” \p \v 71 Ac elos fahk, “Kut tia enenu kutu pac mwet loh! Kut sifacna lohng ke ma el fahk uh!” \c 23 \s1 Jesus Ye Mutal Pilate \r (Matthew 27:1–2, 11–14; Mark 15:1–5; John 18:28–38) \p \v 1 U sac nufon tuyak ac pwanulla Jesus nu yorol Pilate, \v 2 ac mutawauk in fahk kas in tukakunul we: “Kut konauk mwet se inge ke el kiapu mwet lasr uh, ac fahk nu selos in tia moli tax nu sin Caesar, ac el oayapa fahk mu el pa Christ, sie tokosra!” \p \v 3 Ac Pilate el siyuk sel, “Ya kom pa tokosra lun mwet Jew?” \p Ac el fahk, “Kom fahk na.” \p \v 4 Na Pilate el fahk nu sin mwet tol fulat ac un mwet uh, “Nga tia konauk sie sripa in nununkeyuk mwet se inge kac.” \p \v 5 Tusruk elos kwafe yohk liki meet ah, ac fahk, “Ke na luti lal uh el purakak tukulkul yohk inmasrlon mwet uh in acn Judea nufon. El tuh mutawauk Galilee, na pa inge el sun acn inge.” \s1 Jesus Ye Mutal Herod \p \v 6 Ke Pilate el lohng ma inge, el siyuk selos, “Ya mwet se inge el mwet Galilee?” \v 7 Ke el etauk lah Jesus el mwet in acn se ma Herod el leumi, el supwalla nu yorol, mweyen Herod el oayapa oasr Jerusalem in pacl sac. \v 8 Herod el arulana insewowo ke el liyal Jesus, mweyen el lohng kacl, ac loes pacl ma el soano elan liyal. El finsrak mu Jesus elan oru kutu mwenmen elan liye. \v 9 Ouinge Herod el siyuk mwe siyuk puspis sin Jesus, tusruktu wanginna top lun Jesus nu sel. \v 10 Mwet tol fulat ac mwet luti Ma Sap elos kilukyak nu meet ac akyokye kas in tukak lalos lain Jesus. \v 11 Herod ac mwet mweun lal elos aksruksrukel Jesus ac aklusrongtenyal; tari elos nokmulang ke sie nuknuk na kato ac folokunulla nu yorol Pilate. \v 12 Herod ac Pilate eltal kawukyak in len sacna, a meet eltal asrungai. \s1 Wotla In Anwuki Jesus \r (Matthew 27:15–26; Mark 15:6–15; John 18:39—19:16) \p \v 13 Pilate el solani kewa mwet tol fulat, mwet kol, ac mwet uh, \v 14 ac fahk nu selos, “Kowos use mwet se inge nu yuruk ac fahk mu el kiapwelana mwet uh. Inge nga srikal tari ye motowos, a nga tiana konauk mu oasr sufal lal ke kutena ma kowos fahk kacl uh. \v 15 Oayapa Herod el tiana konauk mu oasr ma sufal lal, oru el folokunulma nu yorosr. Wanginna ma mwet se inge orala ma fal in anwuki el kac. \v 16 Ke ma inge, nga ac sang in sringsring el, tari nga fah tulalla. [ \v 17 Ke pacl in Kufwen Alukela nukewa oasr oakwuk se lal Pilate in tulala sie mwet kapir ma mwet uh siyuk in taltalla.]\f + \fr 23:17 \ft Kutu Ma Simusla u sang fus 17.\f* \p \v 18 Ac un mwet nufon sac tukeni wowoyak ac fahk, “Unilya! Tulalla Barabbas nu sesr!” ( \v 19 Barabbas el muta in kapir ke sripen sie alein ma sikyak in siti uh lain government, oayapa ke sripen akmas ma el oru.) \p \v 20 Pilate el kena aksukosokye Jesus, oru el sifilpa kusen siyuk nu sin mwet uh kac, \v 21 a elos sifilpa wowoyak ac fahk, “Srupsrulak! Srupsrulak fin sakseng soko!” \p \v 22 Pilate el sifil fahk pacl se aktolu, “Ku meawin ma koluk lal uh? Nga tia ku in konauk kutena ma lainul ma fal in anwuki el kac! Nga ac sang na in sringsring el, tari nga tulalla.” \p \v 23 Tusruk elos sikalang in wowoyak ke kuiyalos mu Jesus elan sripsripyak fin sakseng, nwe ke na wela siyuk lalos. \v 24 Ouinge Pilate el wotela mu in wi ma elos siyuk uh. \v 25 El tulala mwet se ma elos siyuk in ikakla uh, mwet se ma tuh muta in kapir ke sripen alein ac akmas, ac el eisalang Jesus nu selos in oru oana ma elos lungse oru nu sel. \s1 Jesus El Sripsripyak Fin Sakseng \r (Matthew 27:32–44; Mark 15:21–32; John 19:17–27) \p \v 26 Mwet mweun elos pwanul Jesus som, ac ke elos fahsr elos sun sie mwet Cyrene pangpang Simon, su fahsr in utyak nu in siti uh liki acn el muta we likin siti uh. Elos sruokilya, filiya sakseng soko ah nu facl, ac sap elan us fahsr tukun Jesus. \p \v 27 Oasr sie un mwet na lulap wi pac fahsr tokol; inmasrlon mwet inge oasr pac kutu mutan su wowoyak ac tung ke Jesus. \v 28 Jesus el forang nu selos ac fahk, “Mutan Jerusalem, nimet kowos tung keik, a keiwos sifacna ac ke tulik nutuwos an. \v 29 Oasr len ac tuku ke mwet uh ac fah fahk, ‘Insewowo mutan su talap, su tiana oswe tulik ku katiti!’ \v 30 Pacl se ingan pa mwet uh ac fahk nu ke eol uh, ‘Putati nu facsr!’ ac nu sin eol srisrik uh, ‘Wikinkutla!’ \v 31 Tuh fin pa inge ma ac orek nu ke sak folfol insroa,\f + \fr 23:31 \fk sak folfol insroa: \ft pa pacl ma Jesus, su wangin mwatal, el srakna moul.\f* faska ma ac orek nu ke sak paola uh?”\f + \fr 23:31 \fk sak paola: \ft pa elos su fahsr tukun Jesus a oasr mwatalos.\f* \p \v 32 Oasr pac mwet luo saya, kewana mwet orekma koluk, wi pac pwenyukla in tuh wi Jesus anwuki. \v 33 Ke elos tuku nu ke acn se pangpang “Sri in Ahlunsuf” elos patkilya Jesus nu fin sakseng soko, oayapa mwet koluk luo ah, sie layen layot ac sie layen lasa sel. \v 34 Jesus el fahk, “Papa, nunak munas nu selos, tuh elos tia etu ma elos oru uh.” \p Elos kitalik nuknuk lal inmasrlolos ke susfa. \v 35 Mwet uh tu na liye ma uh ke mwet kol lun mwet Jew elos aksruksrukel ac fahk: “El molela mwet saya uh — lela elan sifacna molella, fin pwaye el pa Christ se ma God El sulela uh!” \p \v 36 Mwet mweun uh oayapa aksruksrukel. Elos tuku nu yorol ac sang wain vinegar nu sel, \v 37 ac fahk, “Sifacna molikomla, fin pwaye kom tokosra lun mwet Jew.” \p \v 38 Kas inge simla oan lucng liki sifal, “El inge Tokosra lun mwet Jew.” \p \v 39 Sie sin mwet koluk ma wi sripsripyak uh fahk kas in angonkas nu sin Jesus: “Mea, tia kom pa Christ? Molikomla sifacna, ac kital uh!” \p \v 40 A mwet se ngia kael ac fahk, “Ku kom tia sangeng sin God? Kom welul eis kain kaiyuk sefanna. \v 41 Fal ma orek nu sik kom uh, mweyen kut eis lacnen orekma koluk lasr. A el, wangin kutena ma koluk el oru.” \v 42 Na el fahk nu sin Jesus, “Jesus, esamyu ke kom tuku ke ku lun Tokosra!” \p \v 43 Jesus el fahk nu sel, “Pwayena nga fahk nu sum, misenge na kom ac wiyu in Paradise.” \s1 Misa Lun Jesus \r (Matthew 27:45–56; Mark 15:33–41; John 19:28–30) \p \v 44 Ke apkuran nu ke infulwen len, in polo acn sac nufon lohsrla ke lusen ao tolu. \v 45 Kalmen faht uh wanginla, ac nuknuk lisringyen Acn Mutal Na Mutal ke Tempul uh mihsalik infulwa, ip luo lac. \v 46 Jesus el wola ke sie pusra lulap ac fahk, “Papa! Nga asot ngunik nu inpoum!” El fahkla ma inge, na el misa. \p \v 47 Mwet kol lun un mwet mweun el liye ma sikyak inge, ac el kaksakin God ac fahk, “Pwayena mwet se inge el sie mwet na suwohs!” \p \v 48 Ke mwet ma fahsreni in tuh intoein ma orek uh liye ma sikyak inge, elos nukewa usruk kwawalos ac folokelik nu lohm selos ac arulana asor. \v 49 Ac mwet kawuk nukewa lun Jesus, wi mutan ma welul tuku Galilee me, elos tu loes kutu ac liye ma inge. \s1 Jesus El Pukpuki \r (Matthew 27:57–61; Mark 15:42–47; John 19:38–42) \p \v 50 Oasr mukul se, inel pa Joseph mwet Arimathea, sie siti in acn Judea. El sie mwet wo ac suwoswos, su sie sin mwet ke Un Mwet Pwapa Fulat lun mwet Jew. \v 51 Tusruktu el tia insese nu ke pwapa lalos ku ma elos oru uh, ac el tupan tuku lun Tokosrai lun God. \v 52 El tuh som nu yorol Pilate ac siyuk ke monin Jesus. \v 53 Na el sruhkya manol, pwela ke nuknuk linen se, ac filiya in sie kulyuk su pukpukyak in eot uh, ma soenna oasr mwet misa filiyuki loac. \v 54 Len sac pa Friday, ac apkuranyang nu ke len Sabbath. \p \v 55 Mutan ma tuh welul Jesus tuku Galilee me elos welul Joseph in liye kulyuk sac, ac oayapa in liye onangan mano sac. \v 56 Na elos folokla nu lohm elos muta we, ac mutawauk in akoela ono ac mwe keng nu ke mano sac. \p Elos mongla ke len Sabbath, oana ke oakwuk lun Ma Sap uh. \c 24 \s1 Moulyak Liki Misa \r (Matthew 28:1–10; Mark 16:1–8; John 20:1–10) \p \v 1 Toang na ke len se emeet in wik, mutan inge som nu ke kulyuk uh ac us mwe keng ma elos akoela ah. \v 2 Elos liyauk lah eot sac ipisyukla liki mutun kulyuk sac, \v 3 na elos utyak nu loac; tusruktu elos tiana konauk monin Leum Jesus. \v 4 Elos arulana fohsak ke ma inge, na in kitin pacl ah na mwet luo tu me siskalos su nukum nuknuk na saromrom. \v 5 Mutan uh arulana sangeng ac faksufi ke mwet luo ah fahk nu selos, “Efu kowos ku suk el su moul inmasrlon mwet misa? \v 6 El tia oasr inge; el akmoulyeyukyak tari. Esam ma el tuh fahk nu suwos ke el muta Galilee ah: \v 7 ‘Wen nutin Mwet el ac fah itukyang nu inpoun mwet koluk, ac el ac fah anwuki fin sakseng soko, na tukun len tolu el ac fah sifil moulyak.’” \p \v 8 Na mutan uh elos esamak kas lal inge, \v 9 ac folokla liki kulyuk uh, ac fahkak ma inge nukewa nu sin mwet singoul sie, weang pac mwet wialos saya. \v 10 Mutan inge pa Mary Magdalene, Joanna, ac Mary nina kial James. Eltal, ac kutu pac mutan saya ma welultal, pa tukeni fahkak ma inge nu sin mwet sap uh. \v 11 A mwet sap elos nunku mu mutan inge sramsram wel, oru elos tiana lulalfongelos. [ \v 12 Tusruktu Peter el tuyak ac kasrusr nu ke kulyuk uh. El kui nu ten ac liyauk nuknuk linen mukena. Na el folokla nu lohm sel ac arulana fwefela ke ma sikyak uh.]\f + \fr 24:12 \ft Kutu Ma Simusla uh wangin fus 12 loac.\f* \s1 Fahsr Nu Emmaus \r (Mark 16:12–13) \p \v 13 In len sac pacna, luo pac selos fahsr in som nu in sie siti srisrik pangpang Emmaus, sahp ac mael itkosr liki acn Jerusalem, \v 14 ac eltal tukeni sramsramkin ma nukewa ma sikyak uh. \v 15 Ke eltal kaskas ac asiyuki ke ma inge, Jesus sifacna el kalukyang nu yoroltal ac welultal fahsr. \v 16 Eltal liyal, tusruktu eltal tiana akilenul. \v 17 Jesus el fahk nu seltal, “Mea komtal fahsr srumun an?” \p Eltal tukeni tui, ac ngetnget in asor. \v 18 Sie seltal su pangpang Cleopas el siyuk sel, “Mea, kom mukena pa mwet mutwata se nu Jerusalem ma tia etu ke ma orek we ke len ekasr somla me?” \p \v 19 Ac Jesus el siyuk, “Mea ingan?” \p Na eltal fahk, “Ma uh ma sikyak nu sel Jesus lun Nazareth. Mwet se inge el sie mwet palu, su kas in luti ac orekma lal arulana ku ye mutun God ac mwet uh. \v 20 Mwet tol fulat lasr ac mwet kol saya elos eisalang in nununkeyuk, na elos wotela elan anwuki fin sakseng. \v 21 Ac kut tuh finsrak mu el pa ac aksukosokyela Israel uh! Sayen ma inge, misenge len se aktolu tukun ma inge sikyak. \v 22 Kutu sin mutan ke u lasr uh aklutye kut. Elos toang na som nu ke kulyuk sac, \v 23 tuh tia ku in konauk manol. Elos foloko ac fahk lah elos liye sie aruruma ke lipufan, su fahk nu seltal mu el sifil moul. \v 24 Kutu sin mwet wiasr uh som nu ke kulyuk sac ac konauk oana ma mutan elos srumun ah, tusruk elos tiana liyalak.” \p \v 25 Na Jesus el fahk nu seltal, “Pwaye lah komtal arulana afon! Efu ku pahtlac fuk komtal in lulalfongi ma nukewa ma mwet palu ah fahk? \v 26 Ya tia eneneyuk tuh Christ elan keok ke ma inge, na el fah utyak nu in wolana lal?” \v 27 Ac Jesus el aketeya nu seltal ma fwack kacl in Ma Simusla nukewa, mutawauk ke book lal Moses, fahsru nu ke ma simla sin mwet palu nukewa. \p \v 28 Ke eltal apkuran in sun siti srisrik se eltal fahsr nu we ah, Jesus el oru acnu mu el ac fahla na. \v 29 Tuh eltal ikolilya ac fahk, “Tari muta yorosr, mweyen fongeni pa inge.” Ouinge el utyak ac mongla yoroltal. \v 30 El muta in welultal mongo, na el eis bread ac pre lac kac, na el kunsalik ac sang nu seltal. \v 31 Na ikakla mutaltal ac eltal akilenulak, ac in pacl sacna el wanginla liki ye mutaltal. \v 32 Na eltal fahk nu sin sie sin sie, “Ya insiasr tia fusrfusryak ke engan, oana sie e tayak in kut, ke el sramsram nu sesr inkanek uh ac aketeya nu sesr ke Ma Simusla?” \p \v 33 Eltal sulaklak na tuyak ac folokla nu Jerusalem ac konauk mwet tuma lutlut singoul sie, wi kutu pac mwet saya uh, \v 34 su fahk nu seltal, “Pwayena lah Leum el moulyak! El sikyang nu sel Simon!” \p \v 35 Na mwet luo ah akkalemye nu selos ma sikyak inkanek ah, ac ke eltal akilenak Leum ke el kunsalik bread uh. \s1 Jesus El Sikyang Nu Sin Mwet Tumal Lutlut \r (Matthew 28:16–20; Mark 16:14–18; John 20:19–23; Orekma 1:6–8) \p \v 36 Ke pacl se eltal srakna srumun ma inge, Jesus sifacna el sikyak inmasrlolos [ac fahk nu selos, “Misla nu suwos.”]\f + \fr 24:36 \ft Kutu Ma Simusla u tia fwak nu selos, “Misla nu suwos.”\f* \p \v 37 Elos arulana tuninfongla, ac nunku mu elos liyauk inut se. \v 38 Na el fahk nu selos, “Efu kowos ku sangeng? Efu kowos ku alolo in nunak lowos uh? \v 39 Ngetma liye pouk ac niuk, ac liye lah nga pa inge. Kahlyuwi na kowos ac fah etu na pwaye, tuh inut uh wangin ikwa ac sri kac oana ke kowos liye keik uh.” [ \p \v 40 El fahk ma inge, ac kolang paol ac nial nu selos.]\f + \fr 24:40 \ft Kutu Ma Simusla uh wangin fus 40 loac.\f* \v 41 Elos srakna tia ku in lulalfongi, ke sripen arulana yohk fwefela ac engan lalos. Na el siyuk selos, “Ya oasr mongo yuruwos inge?” \v 42 Elos sang nu sel ipin ik manman se, \v 43 ac el eis ac kang ye mutalos. \p \v 44 Na el fahk nu selos, “Pa inge ma nga tuh fahk nu suwos ke nga srakna muta yuruwos ah: Ma nukewa ma simla keik in Masap lal Moses, in ma simusla lun mwet palu, ac in book in \add Psalm\add* uh enenu na in akpwayeiyukla.” \p \v 45 Na el ikasla nunak lalos in kalem ke Ma Simusla uh, \v 46 ac fahk nu selos, “Pa inge ma simla uh: Christ el ac fah keok, ac el ac fah moulyak liki misa ke len se aktolu, \v 47 ac ke inel, pweng ke auliyak ac nunak munas ke ma koluk enenu in lutiyuk in facl nukewa, mutawauk Jerusalem. \v 48 Kowos mwet loh ke ma inge. \v 49 Ac nga ac fah supwama nu fowos ma su Papa tumuk El wulela kac. Tusruktu kowos enenu in mutana in siti uh nwe ke na ku lucng me fah tuku nu fowos.” \s1 Jesus El Utukyak Nu In Kusrao \r (Mark 16:19–20; Orekma 1:9–11) \p \v 50 Na el kololosla nu likin siti uh ac som apkuran nu Bethany, ac el srukak paol nu faclos ac akinsewowoyalos. \v 51 Ke pacl se el akinsewowoyalos inge, el som lukelos, [ac utukyak el nu inkusrao.]\f + \fr 24:51 \ft Kutu Ma Simusla u wangin “Ac utukyak el nu inkusrao.”\f* \v 52 Elos alu nu sel, tari elos folokla nu Jerusalem, sesseslana ke engan, \v 53 ac len nukewa elos muta in Tempul ac sang kulo nu sin God.