\id ACT \ide UTF8 \h OREKMA \toc1 Orekma Lun Mwet Sap \toc2 Orekma \toc3 Orek \mt1 OREKMA \mt2 Lun Mwet Sap \is1 Tukakinyen Book In OREKMA Lun Mwet Sap \ip Book se inge, \bk Orekma Lun Mwet Sap\bk*, tafweyenna sramsram ke \bk Pweng Wo Ma Simla Sel Luke\bk*. Ma yohk ke book se inge pa in fahkak lah ke kolyuk lun Ngun Mutal, mwet su fahsr tukun Jesus in pacl oemeet ah elos tuh fahkelik Pweng Wo ke Jesus “in acn Jerusalem, ac in acn Judea nufon, oayapa Samaria, ac nu in mutunfacl nukewa fin faclu.” (1:8) Sramsram se inge fahkak ke ouiyen mutawauk lun moul in Christian yurin mwet Jew meet, na yokyokelik nwe ke mutunfacl nukewa wi lohng lah ma pac nu selos. Mwet se ma simusla book se inge tuh kena akkalemye nu sin mwet ma ac riti uh lah moul in Christian uh tia ma in lain Tokosrai lun acn Rome, ac tuh lulalfongi lun mwet Christian uh mwe akpwayeye wuleang lun God nu sin mwet Jew uh. \ip Book in \bk Orekma\bk* kitakatelik nu ke ip yohk tolu in srumun ke lupan acn ma Pweng Wo ke Jesus Christ uh sulkakinyuk we, ac church lal uh oakwuki we: (1) Mutaweyen orekma lun mwet Christian in acn Jerusalem tukun Jesus el sowak nu lucng. (2) Fahsrelik nu in kutu pac acn in Palestine. (3) Sifilpa fahsrelik nu ke acn ma apunla Meoa Mediterranean nwe ke na sun acn Rome. \ip Sie ma yohk ke book in \bk Orekma\bk* pa ke mukuikui lun Ngun Mutal, su tuku ke ku lulap nu fin mwet lulalfongi in acn Jerusalem ke len in Pentecost, ac oayapa ke el kol ac akkeye mwet in church ac mwet kol pac lalos ke ouiya nukewa ma fwackyak in book se inge. Mwe luti su mwet lulalfongi elos srumun in pacl sac arulana akkalemye koanon Pweng Wo uh. Ac mukuikui nukewa ma takinyukla in book se inge fahkak lupan ku lun kas inge in akkeye moul lun mwet lulalfongi oayapa sie sin sie lun church in pacl sac. \is1 Takla Lun Koanon Book Se Inge \io1 Akola in orek loh 1:1–26 \io2 a. Sap safla ac wulela safla lun Jesus 1:1–14 \io2 b. Mwet se in aolul Judas 1:15–26 \io1 Orek loh in Jerusalem 2:1—8:3 \io1 Orek loh in Judea ac Samaria 8:4—12:25 \io1 Luti lal Paul 13:1—28:31 \io2 a. Fahsr se meet lal Paul 13:1—14:28 \io2 b. Meeting in acn Jerusalem 15:1–35 \io2 c. Fahsr akluo lal Paul 15:36—18:22 \io2 d. Fahsr aktolu lal Paul 18:23—21:16 \io2 e. Paul el kapir in Jerusalem, Caesarea, ac Rome 21:17—28:31 \c 1 \p \v 1 Nu sum, Theophilus: \p In book se luk meet ah, nga tuh simusla ma nukewa su Jesus el tuh oru ac luti nu sin mwet uh ke el mutawauk orekma lal \v 2 nwe ke na sun len se ma tuh utukyak el nu inkusrao. Meet liki utukyak el, ke ku lun Ngun Mutal el sang kas lal nu sin mwet el tuh sulela in mwet sap lal. \v 3 Ke lusen len angngaul tukun el misa, el tuh sikyang nu selos pacl na pus in ouiya su liksreni na akpwayei lah pwaye el sifil moulyak. Elos liyal, ac el kaskas nu selos ke Tokosrai lun God. \v 4 Ac ke el srakna muta yorolos, el fahk sap soko inge nu selos: “Nimet som liki acn Jerusalem, a kowos in soano na mwe kite se su nga tuh fahk nu suwos, su Papa El wulela kac. \v 5 John el tuh baptais ke kof, a in len ekasrna fahsru, kowos ac fah baptais ke Ngun Mutal.” \s1 Utukyak Jesus Nu In Kusrao \p \v 6 Ke mwet sap elos tukeni nu yurin Jesus, elos siyuk sel, “Leum, ya kom ac folokonak tokosrai lun mwet Israel ke pacl se inge?” \p \v 7 Jesus el fahk nu selos, “Pacl uh, ac ma ac orek uh, oakwuk ke ku lun Papa tumuk, ac tia ma lowos in etu lah ma inge ac sikyak ngac. \v 8 Tusruktu kowos ac fah eis ku ke Ngun Mutal ac tuku nu fowos, ac kowos ac fah mwet loh keik in acn Jerusalem, ac in acn Judea nufon, oayapa Samaria, ac nu in acn nukewa fin faclu.” \v 9 Tukun el fahk ma inge tari, utukyak el nu inkusrao ye mutalos, na pukunyeng se kosralla lukelos. \p \v 10 Elos srakna suiya acn lucng ke utukyak el ah, na mwet luo sikme welulosyang, nukum nuknuk na fasrfasr \v 11 ac fahk, “Mwet Galilee, efu kowos tu nget na nu lucng? Jesus se ma utukla liki kowos nu inkusrao inge, ac fah sifilpa foloko in lumah se na ma kowos liye el som nu inkusrao kac ah.” \s1 Mwet Se In Aolulla Judas \p \v 12 Na mwet sap elos folokla nu Jerusalem liki fineol Olive, su lusa oasr ke tafun mael. \v 13 Elos folokla nu in siti uh, ac utyak nu in lohm se elos muta we ah: Peter, John, James ac Andrew, Philip ac Thomas, Bartholomew ac Matthew, James wen natul Alphaeus, Simon mwet Zealot,\f + \fr 1:13 \fk mwet Zealot: \ft inen u se ma ngalkin acn Israel.\f* ac Judas wen natul James. \v 14 Elos inge kwacna tukeni nu sie in pre, wi mutan uh, ac Mary nina kien Jesus, ac mukul wial ah. \v 15 In kutu len tok, un mwet lulalfongi elos toeni — sahp ac oasr mwet siofok longoul nufon — na Peter el tuyak in sramsram. \v 16 El fahk, “Mwet lili ac lulu, ac nuna akpwayeiyuk Ma Simusla se ma fahk ke Ngun Mutal tuh palye in kas lal David, ke ma ac sikyak kacl Judas, mwet se ma pwanulos su sruokilya Jesus ah. \v 17 Judas el tuh sie sesr, ke sripen solla el in wi ipeis ke orekma se inge.” \p \v 18 (Mani se ma Judas el tuh eis ke sripen ma koluk se ma el orala, el sang molela sie ipin acn. Acn sacna pa el tuh putatla ac misa we, ac sial fokelik ac koanonsial nufon raki. \v 19 Mwet nukewa su muta Jerusalem elos lohng ke ma inge, ouinge in kas lalos sifacna elos pangon ipin acn sac Akeldama, su kalmac pa “Acn Moulla ke Srah.”) \p \v 20 “Tuh simla in book in Psalm, \q1 ‘Lela lohm sel in pisinmala; \q2 Ac in wangin mwet muta we,’ \m Oayapa simla mu, \q1 ‘Lela siena mwet in eis orekma lal.’ \p \v 21 “Ke ma inge enenu na tuh sie sin mwet ma wi kut na fufahsryesr ke pacl Jesus el muta yorosr, \v 22 mutawauk na oe ke pacl ma John el tuh fahkak mwe luti lal ke baptais, nwe ke utukyak Jesus liki kut nu inkusrao. Mwet ouinge se pa enenu in wikutyang in orek loh ke moulyak lun Jesus Christ.” \p \v 23 Ouinge elos sulela mwet luo: Joseph (su pangpang pac Barsabbas ku Justus), ac Matthias. \v 24 Na elos pre ac fahk, “O Leum, kom etu nunak lun mwet nukewa. Ke ma inge, ikasla nu sesr lah su sin mwet luo inge kom sulela \v 25 in eis orekma lun mwet sap in aolul Judas, su som tari nu in acn fal nu sel.” \v 26 Tari na elos susfa ke mwet luo inge, ac oayang nu sel Matthias, su weang mwet sap singoul sie ah. \c 2 \s1 Tuku Lun Ngun Mutal \p \v 1 Ke sun len in Pentecost, mwet lulalfongi nukewa fahsreni nu in acn sefanna. \v 2 In pacl sacna sie pusra lulap kasla yen engyeng uh, oana pusren sie eng na upa, ac nwakla in lohm se elos muta loac ah nufon. \v 3 Na elos liye kutu ma su oana luman loh ma firir, su fahsrelik ac tuhwi fin kais sie mwet in acn sac. \v 4 Elos nukewa sessesla ke Ngun Mutal ac mutawauk in kaskas ke kutena kain in kas, oana ke Ngun sang nu selos in fahk. \p \v 5 Oasr mwet Jew su muta in Jerusalem, mwet lun alu, su tuku liki mutunfacl nukewa fin faclu.\f + \fr 2:5 \fk mutunfacl nukewa fin faclu: \ft mutunfacl nukewa ma elos etu kac in pacl so.\f* \v 6 Ke elos lohng pusra se inge, sie u na lulap fahsreni nu in acn sac. Elos nukewa arulana lut, mweyen kais sie selos lohng ke mwet lulalfongi inge elos sramsram ke kas lalos sifacna. \v 7 Ke lut lulap ac fwefela lalos elos fahk, “Mwet inge su kaskas ouinge uh elos mwet Galilee! \v 8 Na fuka tuh kut lohng elos sramsram ke kain in kas lun kais sie mutunfacl sesr uh? \v 9 Kut mwet Parthia, Media, ac Elam; oayapa Mesopotamia, Judea, ac Cappadocia; Pontus ac Asia, \v 10 oayapa liki acn Phrygia ac Pamphylia, liki Egypt ac kutu acn in Libya ma apkuran nu ke siti Cyrene. Kutu sesr ma tuku Rome me \v 11 kut isusla mwet Jew, a kutu sesr forla in wela alu lun mwet Jew. Ac kutu sesr tuku liki acn Crete ac Arabia. Ne ouinge a kut nukewa lohng ke elos sramsram ke kain in kas nukewa lasr, ke orekma yohk su God El oru!” \v 12 Ke lut lulap ac fohsak lalos, elos asiyuki na inmasrlolos, “Mea kalmen ma inge?” \p \v 13 A kutu sin mwet uh aksruksruk ke mwet lulalfongi, ac fahk mu, “Mwet inge sruhi!” \s1 Kas In Luti Lal Peter \p \v 14 Na Peter el tuyak wi mwet sap singoul sie, ac fahkak ke sie pusra lulap nu sin un mwet uh: “Mwet Jew wiasr, ac kowos nukewa su muta in Jerusalem, porongeyu ke nga ac aketeya kalmen ma inge nu suwos. \v 15 Mwet inge tia sruhi oana ke kowos nunku an; tufahna ao eu ke lotutang uh pa inge. \v 16 A pwayeiya uh, pa inge ma se mwet palu Joel el tuh fahk kac: \q1 \v 17 ‘God El fahk, Pa inge ma nga ac oru ke len safla uh, \q2 Nga fah oru tuh ngun mutal luk in tuku nu fin mwet nukewa. \q1 Wen nutuwos ac acn nutuwos elos ac fah sulkakin kas luk; \q2 Mukul fusr lowos elos ac fah liye aruruma sin God me, \q2 Ac mukul matu lowos elos ac fah mwemei ma pwaye lun God. \q1 \v 18 Aok, finne mwet kulansap luk, mukul ac mutan, \q2 Nga ac fah sang ngun luk nu faclos in len ingo, \q2 Ac elos ac fah wi pac sulkakin kas luk. \q1 \v 19 Nga ac fah oru ma usrnguk in acn engyeng uh, \q2 Ac ma sakirik fin faclu ten. \q1 Ac fah oasr pac srah, e, ac kulasr matoltol; \q2 \v 20 Faht uh ac fah lohsrla, \q2 Ac malem uh srusrala oana srah, \q2 Meet liki Len lulap ac wolana lun Leum ac fah tuku. \q1 \v 21 Na kutena mwet su pang in suk kasru sin Leum elos fah moul.’ \p \v 22 “Kowos mwet Israel, porongo kas luk! Jesus lun Nazareth el sie mwet, su ku lulap lal akpwayeiyuk tari ye motowos nukewa ke mwenmen ac orekma usrnguk su God El sang ku nu sel in oru. Kowos sifacna etu ma inge, mweyen orek inmasrlowos. \v 23 God El sifacna oakiya meet lah El ac eisalot Jesus nu inpouwos, ac kowos sang tuh mwet koluk in unilya fin sakseng soko. \v 24 Tusruk God El akmoulyalak liki misa, ac aksukosokyal liki ku lun misa, mweyen misa tia ku in sruokilya oana sie mwet kapir. \v 25 Tuh David el fahk ouinge kacl, \q1 ‘Nga liye Leum God ye mutuk in pacl nukewa; \q2 El apkuran nu sik, ac nga ac fah tiana fosrnga. \q1 \v 26 Ke ma inge nga arulana insewowo, \q2 Ac kas luk sessesla ke engan. \q1 Mensis nga ac finne misa, \q2 A nga fah inse misla ke sripen finsrak luk, \q1 \v 27 Mweyen kom ac fah tiana sisyula in facl lun mwet misa; \q2 Kom ac fah tia lela mwet kulansap oaru lom in kulawi in kulyuk uh. \q1 \v 28 Kom fahkak tari nu sik inkanek nu ke moul, \q2 Ac apkuran lom nu sik ac fah nwekyula ke engan.’ \p \v 29 “Mwet lili luk, nga enenu in kaskas na kalem nu suwos kacl David, papa matu pwengpeng tumasr. El tuh misa ac pukpuki, ac kulyuk lal uh pa na oan yorosr nwe misenge. \v 30 El sie mwet palu, ac el etu ma God El wuleang nu sel ah: God El orala wulela na ku se nu sel mu El ac fah oru tuh sie sin fita natul pa ac tokosra oana el. \v 31 David el liye ma God El ako in oru inge, ouinge el kaskaskin sifil moulyak lun Christ ke el fahk mu, \q1 ‘Tiana sisyukla el in facl sin mwet misa; \q2 Manol tuh tiana kulawi oan inkulyuk uh.’ \m \v 32 God El tuh akmoulyauk Jesus se inge liki misa, ac kut nukewa mwet loh kac. \v 33 Akmoulyeyukyak el tari nu ke lac po layot sin God Papa tumal, ac el eis Ngun Mutal sin God, oana ke tuh wiliyukyang nu sel kac. Ma kowos liye ac lohng inge pa mwe sang se inge su El supwama nu facsr. \v 34 Mweyen tia David pa tuh som nu lucng ah; a David el tuh fahk, \q1 ‘Leum God El fahk nu sin Leum luk: \q2 Muta inge, ke lac po layot sik, \q1 \v 35 Nwe ke nga filiya mwet lokoalok lom in oana ma loangeyen niom.’ \p \v 36 “Ke ma inge, wona kowos mwet Israel nukewa in arulana etu kalem, lah Jesus se inge su kowos srupusrak fin sakseng, pa God El orala tuh elan Leum ac Christ!” \p \v 37 Ke mwet uh lohng ma inge, arulana fakisya insialos, na elos fahk nu sel Peter ac mwet sap ngia, “Mwet lili, mea kut ac oru uh?” \p \v 38 Peter el fahk nu selos, “Kais sie suwos enenu in forla liki ma koluk lal, ac baptaisla inen Jesus Christ, tuh ma koluk lowos fah nunak munas nu suwos; ac kowos fah eis mwe kite lun God ke Ngun Mutal. \v 39 Tuh wulela lun God orekla nu suwos ac nu sin tulik nutuwos, oayapa mwet nukewa su muta yen loessula — elos nukewa su Leum God lasr El pangonma nu yorol.” \p \v 40 Peter el kwafe ouinge nu selos ke kas in akku puspis saya, ac fahk, “Sifacna molikowosla liki mwe kai su ac sikyak nu sin fwil se inge su arulana koluk.” \v 41 Mwet puspis selos lulalfongi kas lal Peter ac baptaisla, ac akuran tolu tausin mwet pa wela u sac ke len sac. \v 42 Elos arulana eisalosyang in porongo ac lutlut sin mwet sap uh, oayapa aengani yurin sie sin sie, ac wi pac ipeis ke kufwa in kunsalik bread,\f + \fr 2:42 \fk kufwa in kunsalik bread: \ft in pacl inge kufwa se inge pangpang Kufwa lun Leum.\f* ac pre. \s1 Ouiyen Moul Lun Mwet Lulalfongi \p \v 43 Mwet sap elos oru ma sakirik ac mwenmen puspis, ac mwet uh arulana lut ke ma inge. \v 44 Mwet lulalfongi nukewa elos arulana insese ac tukeni akasrui sie sin sie ke ma lalos. \v 45 Elos kukakunla acn ac ma lalos, ac kitalik mani kac uh nu sin mwet nukewa, fal nu ke lupan enenu lun kais sie. \v 46 Len nukewa elos tukeni nu in Tempul, ac ke pacl in mongo elos tukeni in lohm selos ke engan ac inse pusisel. \v 47 Elos kaksakin God ac elos ohi yurin mwet nukewa. Ac Leum El akpusyelik mwet in u sac len nukewa ke mwet su moliyukla. \c 3 \s1 Akkeyeyukla Sie Mwet Ul \p \v 1 Sie len ah Peter ac John som nu in Tempul ke ao tolu tafun len tok, ke pacl in pre. \v 2 Ke eltal sun mutunoa su pangpang Mutunoa Oasku, eltal liye sie mukul muta we, su nuna ul nial oe ke el isusla me. Len nukewa ac utukla el nu ke mutunoa sac elan muta ngusr mani sin mwet su utyak nu in Tempul uh. \v 3 Ke el liye lah Peter ac John ac utyak, el ngisraltal. \v 4 Eltal ngetang suilya, na Peter el fahk nu sel, “Ngetma nu sesr!” \v 5 Na el ngetang ac nunku mu eltal ac kital. \v 6 Ac Peter el fahk nu sel, “Wangin na pwaye mani yuruk, tuh nga ac sot nu sum ma su oasr yuruk: Ke inen Jesus Christ lun Nazareth, nga sap kom in tuyak ac fahsr!” \v 7 Na el sruokya lac paol layot, ac tulokunulak. In pacl sacna nial ac kapsran nial kui. \v 8 El sroak tu, ac mutawauk in fahsr. Na el welultal utyak nu in Tempul, fahsr ac srosro ac kaksakin God. \v 9 Mwet in acn sac liye ke el fahsr ac kaksakin God, \v 10 ac ke elos akilenak lah el pa mwet ul se ma muta ngusr ke Mutunoa Oasku ah, elos nukewa lut ac fwefela ke ma sikyak nu sel. \s1 Kas In Luti Lal Peter In Tempul \p \v 11 Ke mwet sac sripsriplana kacl Peter ac John fin Sawalsrisr lal Solomon,\f + \fr 3:11 \fk Sawalsrisr lal Solomon: \ft sie sin sawalsrisr lulap ke Tempul, yen mwet uh toeni sramsram we.\f* mwet uh fwefela ac kasrusr nu yoroltal. \v 12 Ke Peter el liye mwet uh, el fahk nu selos, “Mwet Israel wiasr, efu ku kowos lut ke ma inge, ac efu kowos ku ngetma suikuti? Ya kowos nunku mu ku lasr, ku wo lasr sifacna pa oru ma inge? \v 13 God lal Abraham, Isaac, ac Jacob, God lun mwet matu lasr somla, pa nawella Jesus, Mwet Kulansap lal, ke wolana mutal. Tusruktu kowos tuh eisalang nu sin leum fulat lun acn uh, ac kowos lusulla ye mutal Pilate, finne Pilate el tuh sulela tari in aksukosokyalla. \v 14 Jesus el sie mwet mutal ac suwoswos, a kowos srungal ac sisella, ac siyuk sel Pilate elan wi nunak lowos an ac tulala sie mwet akmas. \v 15 Kowos tuh uniya mwet se ma ac kol mwet uh nu ke moul, tuh pa God El akmoulyalak liki misa — ac kut mwet loh nu ke ma inge. \v 16 Ku lun inen Jesus pa sang ku nu sin mwet ul se inge. Sikyak ma su kowos liye ac etu inge ke sripen lulalfongi ke inel. Lulalfongi ke Jesus pa akkeyalla, oana ke kowos nukewa liye. \p \v 17 “Ac inge, mwet lili luk, nga etu lah ma kowos ac mwet kol lowos tuh oru nu sin Jesus, orekla ke sripen nikin lowos. \v 18 God El nuna fahkak oemeet sin mwet palu nukewa lah Christ el ac enenu in keok; ac El akpwayei ke ma sikyak inge. \v 19 Ke ma inge, kowos in auliyak ac forla nu sin God, tuh El fah nunak munas ke ma koluk lowos. Kowos fin auliyak, \v 20 na Leum God El ac fah oru in oasr pacl in aksasuyeyuk ngunuwos, ac El ac fah supwalma Jesus, aok Christ su El nu sulella tari keiwos. \v 21 Enenu elan mutana inkusrao nwe ke na sun pacl fal in aksasuyeyuk ma nukewa, oana ke God El tuh wulela meet sin mwet palu mutal lal. \v 22 Mweyen Moses el tuh fahk, ‘Leum God lowos El ac fah supwama sie mwet palu oana ke El tuh supweyume, ac el ac fah siena sin mwet lowos. Kowos enenu in akos ma nukewa ma el sap kowos in oru. \v 23 Kutena mwet su tia akos mwet palu sac ac fah sriyukla liki mwet lun God uh, ac kunausyukla.’ \v 24 Ac mwet palu nukewa su oasr kas sin God nu se, welulang pac Samuel ac elos su tuku tokol, elos tuh wi fahkelik ma sikyak in pacl inge uh. \v 25 Wuleang lun God ma El tuh orala sin mwet palu lal, ma inge ma nu suwos, ac kowos wi pac ipeis ke wulela se su God El tuh oakiya yurin mwet matu lowos meet ah. Oana ke El tuh fahk nu sel Abraham mu, ‘Ke fita lom nga fah akinsewowoye mwet nukewa faclu.’ \v 26 Ouinge God El tuh sulela Mwet Kulansap se lal, ac supwalma nu yuruwos emeet, in tuh akinsewowoye kowos ke el oru kowos nukewa in forla liki orekma koluk lowos.” \c 4 \s1 Peter Ac John Ye Mutun Mwet Pwapa Fulat \p \v 1 Peter ac John srakna sramsram nu sin mwet uh ke kutu mwet tol, ac mwet se ma sifen mwet topang ke Tempul uh, ac kutu mwet Sadducee elos tuku. \v 2 Elos toasr ke sripen mwet sap luo ah luti nu sin mwet uh lah Jesus el akmoulyeyukyak liki misa, mweyen ma inge mwe akpwayeye lah mwet misa uh ac sifil moulyak. \v 3 Ouinge elos sruokoltal uh ac siseltalang nu in presin nu ke len tok ah, mweyen apkuran in fongeni. \v 4 Tusruktu pus sin mwet ma lohng luti laltal uh lulalfongi; ac pisen mwet ke u sac apkuran in sun tausin limekosr. \p \v 5 In len se tok ah, mwet kol lun mwet Jew ac un mwet matu ac mwet luti Ma Sap elos fahsreni nu Jerusalem. \v 6 Elos osun nu sel Mwet Tol Fulat Annas, oayapa Caiaphas, John, Alexander ac kutu pac mwet in sou lun Mwet Tol Fulat. \v 7 Elos sap mwet sap luo ah in tu ye mutalos, na elos siyuk seltal, “Ma ya ku se lomtal an, ku inen su komtal orekmakin in oru ma inge uh?” \p \v 8 Peter el sessesla ke Ngun Mutal, ac el topuk nu selos ac fahk: “Mwet kol lun mwet uh, ac mwet matu: \v 9 kowos fin kusen siyuk nu sesr misenge ke orekma wo su orekla nu sin sie mwet ul, ac lah akkeyeyukla el fuka, \v 10 lela kowos nukewa in etu, ac mwet Israel nukewa in etu pac, lah mwet se tu ye motowos inge el kwela na pwaye ke sripen ku lun inen Jesus Christ lun Nazareth, su kowos tuh uniya fin sakseng, ac su God El akmoulyauk liki misa. \v 11 Jesus pa Ma Simusla uh tuh kaskas kac, ma fahk mu, \q1 ‘Eot se ma kowos mwet musa uh pilesru \q2 Sikyak tuh pa yohk sripa oemeet uh.’ \m \v 12 El mukena pa oasr ku lal in molela mwet uh. Fin faclu nufon, wangin sie ine saya su God El sang ku nu se in molikutla.” \p \v 13 Mwet ke Un Mwet Pwapa Fulat arulana fwefela ke elos liye lupan pulaik lal Peter ac John, yokna ke elos liye lah eltal mwet na lusrongten ac tia wi lutlut. Na elos tufah akilenak lah mwet luo inge tuh welul Jesus meet. \v 14 Tusruk wangin ma elos ku in fahk, mweyen elos liye na mwet se ma akkeyeyukla ah tu yorol Peter ac John. \v 15 Na elos sap eltal in som liki nien pwapa fulat lalos, ac elos mutawauk in sramsram inmasrlolos sifacna. \v 16 Elos asiyuki ac fahk, “Mea kut ac oru nu sin mwet inge uh? Mwet nukewa in acn Jerusalem etu ke mwenmen ma orek inge lah eltal pa oru uh, ac kut tia ku in lafu mu tia pwaye. \v 17 Tusruktu, kut ku in kai mwet inge in tia sifil kaskas nu sin kutena mwet ke inen Jesus, tuh in tia fahsrelik pweng se inge nu saya.” \p \v 18 Ouinge elos sifilpa pangnoltalak nu in lohm uh, ac fahk nu seltal eltal in tiana sifil kaskaskin, ku luti, ke inen Jesus. \v 19 Na Peter ac John topkolos ac fahk, “Kowos in sifacna nunku lah pia ma ac wo sin God — in akos kowos, ku in akos God? \v 20 Kut tia ku in tia fahk ma kut sifacna liye ac lohng uh.” \v 21 Na Un Mwet Pwapa Fulat sifilpa sang kas in kai yohk liki meet, ac fuhlelosla. Elos akilen lah elos tia ku in konauk pac sie sripa in kaeltal kac, mweyen mwet uh elos kaksakin God ke ma sikyak inge. \v 22 Mwet se ma akkeyeyukla ke mwenmen se inge el matu liki yac angngaul. \s1 Mwet Lulalfongi Elos Pre Tuh Elos In Pulaik \p \v 23 Tukunna aksukosokyeyukla Peter ac John, eltal folokla nu yurin mwet laltal uh, ac fahk nu selos ma mwet tol fulat ac mwet matu elos fahk nu seltal. \v 24 Ke un mwet lulalfongi elos lohng, elos nukewa tukeni ac pre nu sin God ac fahk, “Leum Fulat, su orala kusrao ac faclu ac meoa ac ma nukewa su oan loac! \v 25 Kom tuh kaskas ke Ngun Mutal nu sel David, su papa matu tumasr ac mwet kulansap lom, ke el tuh fahk, \q1 ‘Efu ku mwet pegan elos kasrkusrak; \q2 Efu ku mwet uh orek pwapa lusrongten?\x - \xo 4:25 \xt 4:25–26; Psa 2:1–2\x* \q1 \v 26 Tokosra lun faclu elos akoelosla nu ke mweun, \q2 Ac mwet kol nukewa tukeni nu sie \q2 In lain Leum God ac Christ, mwet solla lal.’ \m \v 27 Tuh pwayena lah Herod ac Pontius Pilate, wi mwet pegan ac mwet Israel uh, tuh tukeni in siti uh ac lainul Jesus, Mwet Kulansap mutal lom su kom oru tuh elan Christ. \v 28 Elos tukeni nu sie in oru ma nukewa su kom nuna wotela mu ac sikyak, fal nu ke ku ac lungse lom. \v 29 Ac inge, O Leum God, porongo kas in aksangeng lalos, ac lela tuh kut, mwet kulansap lom, in fahkak kas lom ke pulaik. \v 30 Asroela poum in akkeyala mas, ac lela tuh orekma usrnguk ac mwenmen in ku in orek ke inen Jesus, Mwet Kulansap mutal lom.” \p \v 31 Tukun tari pre lalos uh, na acn se elos toeni we ah kusrusryak. Elos nukewa sessesla ke Ngun Mutal, ac mutawauk in fahkak kas lun God ke pulaik. \s1 Mwet Lulalfongi Elos Tukeni Ke Ma Lalos \p \v 32 Un mwet lulalfongi uh elos nunak se ac inse sefanna in ma nukewa. Wangin sie inmasrlolos fahk mu ma lal uh ma lal sifacna, a elos nukewa tukenina ke ma lalos nukewa. \v 33 Ke ku lulap mwet sap elos fahkak kalem ke moulyak lun Leum Jesus, ac God El arulana akinsewowoyalos nukewa. \v 34 Wangin sie mwet ke u sac oasr enenu la ke kutena ma. Elos su oasr acn ku lohm se, elos kukakunla ac use mani ma elos eis kac, \v 35 ac sang nu sin mwet sap uh, na mani inge kitakatelik nu sin kutena mwet, fal nu ke enenu lal. \p \v 36 Ouinge Joseph, sie mwet Levi su isusla in acn Cyprus ac mwet sap elos pangon “Barnabas” (kalmac pa “Sie su Akkeye”), \v 37 el kukakunla sie ipin acn lal, ac use mani uh ac sang nu sin mwet sap uh. \c 5 \s1 Ananias Ac Sapphira \p \v 1 Oasr mukul se pangpang Ananias, ac inen mutan kial pa Sapphira. Ananias el kukakunla sie ipin acn laltal. \v 2 Tusruk el ac mutan kial insesela in sruokya kutu mani uh, ac sang ma lula nu sin mwet sap. \v 3 Peter el fahk nu sel, “Ananias, efu ku kom lela Satan elan leum fom, oru kom kikiap nu sin Ngun Mutal ac sruokya kutu mani ke acn lom an? \v 4 Meet liki kom tuh kitala acn se lom ah, acn sac ma na lom; ac tukun kom kitala ah, mani kac ma pacna lom. Na efu ku kom sulela kom in oru ouingan? Kom tia kiapu mwet uh, a kom kiapu God!” \v 5 Ke pacl se na Ananias el lohng ma inge, el topla misa; ac mwet nukewa su lohng ma inge elos arulana tuninfongla. \v 6 Na mukul fusr uh tuku, nokomla manol, ac usla pikinya. \p \v 7 Na tukun ao tolu ma, mutan kial ah utyak, a el tiana etu ma sikyak inge. \v 8 Peter el siyuk sel, “Fahk nu sik, ya pa inge nufon lupan mani ma kom ac mukul tomom ah eis ke molin acn lomtal ah?” \p Ac mutan sac fahk, “Aok, pa ingan nufon.” \p \v 9 Na Peter el fahk nu sel, “Efu ku kom ac mukul tomom ah tuh sulela in srike Ngun lun God? Mwet ma pikinya mukul tomom ah pa tu ke mutunoa an, ac elos ac uskomla pac!” \v 10 In pacl sacna el putatla ke nial Peter ac misa. Mukul fusr elos utyak ac liye lah el misa, na elos usalla ac piknilya sisken mukul tumal ah. \v 11 Mwet nukewa lun church, wi mwet nukewa saya ma lohng ke ma inge, elos arulana sangengla. \s1 Mwenmen Ac Ma Usrnguk \p \v 12 Mwet sap uh elos oru mwenmen ac ouiya usrnguk puspis inmasrlon mwet uh. Ac mwet lulalfongi nukewa elos kwacna tukeni ke Sawalsrisr lal Solomon.\f + \fr 5:12 \fk Sawalsrisr lal Solomon: \ft liye Orek 3:11.\f* \v 13 Wangin mwet sayen u sac pulaik in utyak nu inmasrlolos, mwet uh finne kaskas wona kaclos. \v 14 Tusruktu srakna oasr mwet sifilpa weang u sac — mukul ac mutan puspis su lulalfongi in Leum. \v 15 Ke sripen orekma ku lun mwet sap uh, mwet mas uh utuki nu sisken inkanek uh ac fili in mwe oan kialos, tuh pacl Peter el fahsryak we, ngunal in ku in luliya kutu selos. \v 16 Mwet puspis tuku liki siti srisrik ma oan apkuran nu Jerusalem, ac use mwet mas lalos wi pac mwet ma oasr ngun fohkfok yoro; ac elos nukewa akkeyeyukla. \s1 Akkeokyeyuk Mwet Sap \p \v 17 Na Mwet Tol Fulat ac mwet lal kewa su oasr ke u lun mwet Sadducee, elos arulana sokyak sin mwet sap uh, ouinge elos wotela selos in lainulos. \v 18 Elos sruokya mwet sap uh, ac siselosyang nu in presin. \v 19 Tusruktu in fong sac, lipufan se lun Leum God ikasla presin uh, ac kolla mwet sap uh liki nien kapir uh, ac fahk nu selos, \v 20 “Kowos som ac tu in Tempul, ac fahk nu sin mwet uh ma nukewa ke moul sasu se inge.” \v 21 Mwet sap elos akos ma el fahk, ac toang na ke lotu tok ah, elos utyak nu in Tempul ac mutawauk in luti. \p Mwet Tol Fulat ac mwet lal uh elos pangoneni un mwet matu lun mwet Jew nu ke sie meeting lulap lun Un Mwet Pwapa Fulat. Na elos sapla nu in presin in tuh utuku mwet sap uh nu ye mutalos. \v 22 Tusruktu, pacl se mwet ma supweyuk inge elos sun presin ah, elos tiana liyauk mwet sap we, ouinge elos folokla ac fahkang nu sin Un Mwet Pwapa Fulat, \v 23 “Ke kut som nu in nien kapir ah, kut liye mutunoa nukewa lak, ac mwet topang nukewa elos tu ke mutunoa uh; tusruktu, ke kut ikasla utyak, kut liye tuh wangin mwet we!” \v 24 Ke sifen un mwet topangi Tempul uh ac mwet tol fulat elos lohng ma inge, elos sukna lah mea se sikyak nu sin mwet sap ah. \v 25 Na mwet se utyak ac fahk nu selos, “Lohngwin! Mwet ma kowos filiya in presin ah pa tu in Tempul ac luti mwet uh!” \v 26 Na sifen mwet topangi Tempul el us mwet lal ah som, ac use mwet sap ah. Tusruk elos tia orek keke nu sin mwet sap ah, mweyen elos sensen mwet uh ac tanglalos. \p \v 27 Elos use mwet sap uh, ac tulokunulosi ye mutun Un Mwet Pwapa Fulat uh, ac Mwet Tol Fulat el kusen siyuk nu selos. \v 28 El fahk, “Kut fahkot na kalem nu sumtal komtal in tia sifil luti ke inen mwet sacn, a liye ma komtal oru inge! Komtal oru mwe luti lomtal ingan fahsrelik in acn Jerusalem nufon! Ac komtal sis mwatan misa lal nu facsr!” \p \v 29 Peter ac mwet sap wial uh fahk, “Kut enenu in akos God, ac tia mwet uh. \v 30 God lun mwet matu lasr somla uh pa akmoulyalak Jesus liki misa, tukun kowos unilya ke kowos srupsrulak fin sakseng. \v 31 God El akmoulyalak nu lac po layot sel, oana sie Mwet Kol ac Mwet Lango, in sang pacl lun mwet Israel in auliyak, ac tuh ma koluk lalos fah nunak munas nu selos. \v 32 Kut mwet loh nu ke ma inge — kut ac Ngun Mutal, su mwe kite lun God nu selos su aksol.” \p \v 33 Ke Un Mwet Pwapa Fulat elos lohng ma inge, elos arulana foloyak, ac kena uniya mwet sap inge. \v 34 Tusruktu sie selos, sie mwet Pharisee su pangpang Gamaliel, su sie mwet luti Ma Sap ac su arulana akfulatyeyuk sin mwet nukewa, el tuyak ye mutun Un Mwet Pwapa Fulat. El sap in utuklawin mwet sap uh lukelos ke kitin pacl, \v 35 na el fahk nu sin Un Mwet Pwapa, “Mwet Israel wiuk, liyaung ma kowos oru nu sin mwet inge. \v 36 Kowos esam lah ke kutu pacl somla Theudas el sikyak, ac sifacna fahk mu el mwet fulat se, na apkuran in mwet angfoko tuh welulla. Tusruk el tuh anwuki, ac mwet ma welul ah fahsrelik, na u sac wanginla. \v 37 Tukun ma sac, Judas mwet Galilee el tuh sikyak ke pacl in oaoala mwet uh. El tuh orani pac un mwet se lal, tusruktu anwuki pac el, ac mwet lal nukewa elos fahsrelik. \v 38 Na ke pacl se inge, nga fahk nu suwos, Nimet kowos oru kutena ma nu sin mwet inge, a kowos fuhlelosla na! Fin ma se elos oru inge ma ke pwapa lun mwet, ac fah wanginla. \v 39 A fin ma sin God me, kowos koflana kutangulosla. Ac safla tuh kowos alein nu sin God!” \p Un Mwet Pwapa Fulat uh nunak se nu ke sramsram lal Gamaliel ah. \v 40 Elos pangonak mwet sap uh, ac sap in sringsring elos, tari elos fahkang eltal in tia sifil luti ke inen Jesus; na elos ikasulosla. \v 41 Ke mwet sap uh som liki Un Mwet Pwapa Fulat sac, eltal insewowo lah God El oru mu eltal fal in wi keok ke inen Jesus. \v 42 Na len nukewa in Tempul, ku in lohm sin mwet uh, elos sikalani in luti ac fahkak ke Pweng Wo ke Jesus su Christ. \c 6 \s1 Mwet Kasru Itkosr \p \v 1 In kutu pacl tok, ke pusenina un mwet lulalfongi, oasr sie akukuin sikyak inmasrlon mwet Jew su kas Greek, ac mwet Jew su kas Aramaic.\f + \fr 6:1 \fk kas Aramaic: \ft In pacl se inge, mwet Jew elos tila kaskas ke kas Hebrew, a elos kas Aramaic. Kas Aramaic ma tuku pacna ke kas Hebrew.\f* Mwet Jew ma kas Greek elos fahk mu katinmas lalos uh tiana wo karinginya ke pacl in kitakat pengana len. \v 2 Ouinge mwet sap singoul luo elos pangoneni mwet lulalfongi nukewa ac fahk nu selos, “Ac sufal kut in lohla ke karinginyen mwe kasru nu sin mwet uh, oru srikla pacl lasr in fahkak kas lun God. \v 3 Ke ma inge, mwet lili ac lulu, kowos sulela itkosr mwet inmasrlowos su eteyuk mu yohk ngun mutal yoro ac lalmwetmet, na kut fah sang kunalos orekma se inge. \v 4 A funu kut, kut ac sang nufon pacl lasr nu ke pre ac fahkak kas.” \p \v 5 U sac nufon arulana insewowo ke nunak se lun mwet sap uh, ouinge elos sulella Stephen (sie mwet su yohk lulalfongi lal ac sessesla ke Ngun Mutal), oayapa Philip, Prochorus, Nicanor, Timon, Parmenas, ac Nicolaus (sie mwet Antioch su tuh wela alu lun mwet Jew meet.) \v 6 U sac pwanla mwet inge nu ye mutun mwet sap uh, ac elos pre kaclos ac filiya paolos faclos. \p \v 7 Ouinge arulana puseni mwet su lohng kas lun God ac lulalfongi kac. Pisen mwet lulalfongi in acn Jerusalem arulana puseni, ac pus sin mwet tol weang pac lulalfongi ke Christ. \s1 Sruhu Stephen \p \v 8 Stephen, sie mukul su God El arulana akinsewowoye ac sang ku lulap nu se, el oru mwenmen puspis inmasrlon mwet uh. \v 9 Tusruktu oasr kutu mwet lainul Stephen. Mwet inge elos mwet Jew ma tuku Cyrene ac Alexandria me, ac elos ma in iwen lolngok se pangpang Mwet Sukosokla.\f + \fr 6:9 \fk Mwet Sukosokla: \ft Mwet inge tuh mwet kohs meet, ku ma nutin mwet kohs, a inge elos sukosokla.\f* Sayen mwet inge, oasr pac mwet Jew su tuku liki acn ma oan apneni acn Cilicia ac Asia, su wi pac akukuin nu sel Stephen. \v 10 Tusruk Ngun Mutal nakulla Stephen ke sie kain lalmwetmet, pwanang wangin mwet ku in topkolla. \v 11 Ouinge elos moleang nu sin kutu mwet in orek loh kikiap kacl, ac fahk, “Kut lohng el tuh kaskas lainul Moses ac oayapa lain God!” \v 12 Kas inge purakak nunak lun mwet uh, oayapa un mwet matu ac mwet luti Ma Sap. Na elos sruokilya Stephen ac usalak nu ye mutun Un Mwet Pwapa Fulat. \v 13 Ac elos use pac kutu mwet in tuh kikiap in kaskas kacl, su fahk mu, “Pacl nukewa mwet se inge el kaskas lain Tempul mutal lasr uh, ac lain Ma Sap lal Moses. \v 14 Kut lohng el fahk pac mu mwet se inge Jesus lun Nazareth, el ac fah kunausla Tempul ac ekulla ouiya matu nukewa su ma tuh ituku nu sesr sel Moses ah!” \v 15 Mwet nukewa ma muta in walil lun Un Mwet Pwapa Fulat elos suilya Stephen, ac liye lah mutal oana mutun sie lipufan. \c 7 \s1 Fahkak Lal Stephen \p \v 1 Mwet Tol Fulat el siyuk sel Stephen, “Ya pwaye ma mwet inge fahk keim uh?” \p \v 2 Ac Stephen el fahk, “Mwet lili ac papa an, kowos porongeyu! Meet liki Abraham, papa matu tumasr, el tuh som ac muta lac Haran, God lun wolana El sikyang nu sel in acn Mesopotamia, \v 3 ac fahk nu sel, ‘Tuyak ac fahla liki facl sum ac mwet lom, ac som nu ke sie acn su nga ac fah akkalemye nu sum.’ \v 4 Na el som liki facl sel, su ma lun mwet Chaldea, ac muta in siti se pangpang Haran. Tukun papa tumal Abraham ah misa, God El sap elan tuku nu in acn se ma kowos muta we inge. \v 5 God El tiana sang kutu srisrik ipin acn inge nu sel Abraham in pacl sac tuh in ma lal. Tusruktu God El tuh wuleang mu El ac fah sang acn inge lal, oayapa nu sin fwilin tulik natul. In pacl se God El orala wulela se inge, wangin tulik natul Abraham. \v 6 Pa inge ma God El fahk nu sel: ‘Fita lom uh ac fah muta in sie facl sac, yen elos ac fah mwet kohs we, ac elos ac fah akkeokyeyuk ke lusen yac angfoko. \v 7 Tusruk nga ac fah nununku mwet ma ac akkeokyalos uh, na tok elos ac illa liki facl se ingo ac alu nu sik in facl se inge.’ \v 8 Na God El sang nu sel Abraham sie mwe akul nu ke wulela sac, pa kosrala. Ouinge Abraham el kosralla Isaac ke el len oalkosr matwa, ac Isaac el kosralla Jacob, ac Jacob el kosrala wen singoul luo natul, su mwet matu pwengpeng lun sou lasr uh. \p \v 9 “Joseph el sie sin mwet matu pwengpeng lasr, ac tamulel lal elos sok sel ac kukakunulla tuh elan sie mwet kohs in acn Egypt. Tusruktu, God El welul \v 10 ac karinganulang ke mwe ongoiya nukewa nu sel. Ke Joseph el utukyak nu ye mutal Pharoah, tokosra lun Egypt, God El sang ohi ac lalmwetmet nu sel, na tokosra sac el oakilya Joseph tuh elan governor fin acn we, ac oayapa fin mwet nukewa inkul fulat lun tokosra. \v 11 Na oasr sracl na lulap se sikyak fin acn Egypt nufon oayapa in facl Canaan, su pwanang keok lulap nu in acn we. Mwet matu lasr elos tuh tia ku in konauk mwe mongo, \v 12 ac ke Jacob el lohngak lah oasr wheat in acn Egypt, el supwala wen natul, aok papa matu tumasr, ke fahsr se meet lalos nu we. \v 13 Ke fahsr se akluo lalos ah, Joseph el sifacna fahkulak nu sin mwet lel, ouinge tokosra Egypt el tufah etu ke sou lal Joseph. \v 14 Na Joseph el sapla nu sel Jacob, papa tumal, ac fahk tuh el ac sou lal in tuku nu Egypt — mwet itngoul limekosr nufon. \v 15 Na Jacob el oatula som nu Egypt, yen ma el, ac papa matu tumasr, misa we. \v 16 Manolos utukla nu Shechem, ac pukpuki ke kulyuk se ma Abraham el tuh molela sin mwet in sruf lal Hamor. \p \v 17 “Ke apkuran me pacl se ma God El tuh wuleang kac nu sel Abraham ah, pisen mwet lasr in acn Egypt arulana puseni. \v 18 Fahsr nwe sie tokosra su tia etu kacl Joseph el mutawauk in leum fin acn Egypt. \v 19 El kiapwela mwet matu lasr, ac arulana sulallal nu selos, ac el orek sap ku nu selos in sisla tulik fusr natulos liki lohm selos elos in misa. \v 20 Pa inge pacl se Moses el isusla, ac el sie tulik na oasku. Mwet in lohm sel uh liyalang ke malem tolu, \v 21 ac ke sisila el liki lohm sel ah, acn se natul tokosra nutella ac tufahlla oana in ma na natul. \v 22 Lutiyuk el ke kain in etauk nukewa lun mwet Egypt, ac el sie mwet arulana pah in kas ac ku ke orekma. \p \v 23 “Ke Moses el yac angngaul matwal, el nunkauk in som liye lah mwet Israel wial uh fuka. \v 24 Ke el som el liye lah sie selos tuh orek arulana koluk sin mwet Egypt se, sruk wangin mwatal. Ouinge Moses el som in kasrel, na el foloksak nu sin mwet Egypt sac ac unilya. ( \v 25 El nunku mu mwet lal uh ac kalem kac lah God El orekmakunul in aksukosokyalosla, tuh elos tiana kalem kac.) \v 26 In len tok ah el liye ke mwet Israel luo anwuk, na el srike in akmisyeltalla, ac el fahk nu seltal, ‘Porongeyu. Komtal kewa mwet Israel, na efu ku komtal anwuk angan?’ \v 27 Tusruktu mwet se ma oru koluk mwet se ngia el sinukunulla Moses ac siyuk sel, ‘Su oru kom in leum facsr ac nununkekut uh? \v 28 Ya kom lungse uniyuwi, oana ke kom uniya mwet Egypt se ekea ah?’ \v 29 Ke Moses el lohng kas inge, el kaingla liki acn Egypt ac som muta in facl Midian. Ke el muta we, oasr wen luo natul we. \p \v 30 “Tukun yac angngaul, lipufan se sikyang nu sel Moses liki e se ma firir in sak srisrik soko in acn mwesis apkuran nu fineol Sinai. \v 31 Moses el arulana lut ke ma se el liye inge, ac el kalukyang nu kac elan liye in wo. Na el lohngak pusren Leum, ke El fahk: \v 32 ‘Nga God lun papa matu tomom somla — God lal Abraham, Isaac, ac Jacob.’ Moses el rarrar ke sangeng, ac tia ku in ngetang nu kac. \v 33 Ac Leum God El fahk nu sel, ‘Eisla fahluk lom an, tuh acn se kom tu we inge acn mutal se. \v 34 Nga liye lupan ongoiya lun mwet luk in acn Egypt. Nga lohng sasao lalos, ac inge nga oatui in molelosla. Fahsru, ac nga fah supwekomla nu Egypt.’ \p \v 35 “Moses se inge pa mwet Israel tuh srangesr lohngol, ac fahk nu sel mu, ‘Su oru kom in leum facsr ac nununkekut uh?’ El pa mwet se ma God El supwala in tuh kol mwet uh, ac molelosla ke kasru lun lipufan se su sikyang nu sel in e se ma firir in sak srisrik soko ah. \v 36 El kolla mwet uh liki acn Egypt, orek mwenmen ac ma sakirik in acn Egypt ac in Meoa Srusra, ac oayapa in acn mwesis uh ke yac angngaul. \v 37 Moses se inge pa mwet se ma tuh fahk nu sin mwet Israel, ‘God El ac fah supwama mwet palu se nu suwos, oana ke El tuh supweyume, ac el ac fah mau sie mwet in mutunfacl suwos.’ \v 38 El pa tuh wi u na lulap se lun mwet Israel su toeni in acn mwesis; el tuh wi mwet matu lasr muta we, ac wi pac lipufan se ma tuh kaskas nu sel fineol Sinai, ac el tuh eis kas moul lun God in tafwema nu sesr. \p \v 39 “Tusruktu mwet matu lasr elos tia lungse aksol Moses. Elos sisella ac kena folokla nu Egypt. \v 40 Ouinge elos fahk nu sel Aaron, ‘Orala kutu god ah in kol kut. Kut tiana etu lah mea acnu sikyak nu sin mwet se Moses uh, su uskutme liki acn Egypt ah.’ \v 41 In pacl sac pa elos tuh orala ma sruloala se in luman cow mukul soko, ac orek kisa nu kac, ac orek kufwa in akfulatye ma se elos sifacna orala. \v 42 Ke sripa se inge God El tuh ngetla lukelos, ac eisalosyang in alu nu ke itu inkusrao uh, oana ma fahkak in Ma Simusla lun mwet palu uh, su fahk: \q1 ‘Kowos mwet Israel! Ma kowos uniya ac kisakin \q2 Ke yac angngaul in acn mwesis ah, \q2 Kowos tia oru nu sik. \q1 \v 43 Lohm nuknuk lal god Molech ah pa kowos tuh us forfor ah, \q2 Ac ma sruloala in lumal Rephan, god itu lowos; \q2 Ma inge kewa ma sruloala ma kowos orala tuh kowos in alu nu kac. \q1 Ouinge nga ac fah supwekowosla nu in sruoh nu in sie acn loes liki acn Babylon.’ \p \v 44 “Mwet matu lasr elos tuh us Lohm Nuknuk su Nien Muta lun Leum God welulos yen mwesis ah. Tuh orekla oana ke God El fahk nu sel Moses, ac fal nu ke srikasrak ma itukyang Moses el liye ah. \v 45 Tok, mwet matu lasr elos tuh eis lohm nuknuk sacna, ma papa tumalos tuh sang nu selos, ac elos us welulos ke elos tuh welul Joshua sruokya acn sin mutanfahl ma God El tuh lusak ye mutalos. Na lohm nuknuk sac oanna we nwe ke pacl lal David. \v 46 God El tuh insewowo sel David, ac David el siyuk God Elan lela nu sel in musai sie lohm sin God lal Jacob. \v 47 Tuh tia el, a Solomon pa tuh musaela lohm se nu sel ah. \p \v 48 “Tusruktu God Fulatlana El tia muta in lohm ma orekla ke poun mwet; oana ke mwet palu el fahk, \q1 \v 49 ‘Leum God El fahk, Kusrao nien muta fulat luk, \q2 Ac faclu ma loangeyen niuk. \q1 Lohm fuka se kowos ac musaela sik an? \q2 Pia acn nga ac muta we uh? \q1 \v 50 Ya tia nga pa orala ma inge nukewa uh?’” \p \v 51 Ac Stephen el fahk, “Seyal kowos arulana likkeke ac lohsr insiowos! Kowos mwet srangesr lohng kas sin God me! Kowos wi pac lain Ngun Mutal oana mwet matu lowos somla! \v 52 Ku oasr mwet palu ma mwet matu lowos ah tuh tia akkeokye? Elos tuh uniya mwet utuk kas lun God su fahkak oemeet ke Mwet Kulansap suwoswos se lun God su ac tuku. Ac inge kowos tukakunulak ac unilya. \v 53 Kowos pa tuh eis Ma Sap lun God su tutafme sin lipufan ah — ne ouinge, a kowos tiana akos!” \s1 Tatngal Stephen Nwe Ke El Misa \p \v 54 Ke Un Mwet Pwapa Fulat elos lohng kas lal Stephen, elos arulana foloyak ac ngalseni wihselos ke kasrkusrak lalos sel. \v 55 Tusruktu Stephen el sesseslana ke Ngun Mutal. El ngetak nu inkusrao ac liye wolana lun God, ac Jesus el tu lac po layot sin God. \v 56 Na el fahk, “Ngetak liye! Nga liye kusrao ikakla, ac Wen nutin Mwet el tu lac po layot sin God!” \p \v 57 Un Mwet Pwapa Fulat uh wola ke sie pusra lulap ac fonosya insraclos. Na elos nufon tukenina yuyang nu sel, \v 58 sisella nu likin siti uh, ac mutawauk in tanglal. Mwet orek loh lainul elos filiya nuknuk lik lalos yurin sie mwet fusr pangpang Saul. \v 59 Elos nuna tanglal na Stephen ke el pang nu sin Leum ac fahk, “Leum Jesus, eis ngunik!” \v 60 El sikukmutuntei, ac wowoyak ke sie pusra lulap ac fahk, “Leum, nimet filiya mwatan ma koluk se inge nu faclos!” Tukun el fahk ma inge, na el misa. \c 8 \p \v 1 Ac Saul el wi akkeye in anwuki Stephen. \s1 Saul El Akkeokye Mwet In Church \p In len sacna, mwet lun church in acn Jerusalem mutawauk in pula mwe akkeok na upa nu selos. Mwet lulalfongi nukewa, sayen mwet sap uh, fahsrelik nu in acn nukewa Judea ac Samaria. \v 2 Kutu mwet ma inse pwaye in lulalfongi elos arulana tungel Stephen, ac piknilya. \p \v 3 A Saul el srike in kunausla church. El uti‐utyak inkul nukewa, ac amakunla mukul ac mutan su lulalfongi liki lohm selos, ac siselosyang nu in presin. \s1 Wosasu Lutiyuk Pac In Samaria \p \v 4 Mwet lulalfongi ma fahsrelik elos fahkak ke Pweng Wo yen nukewa elos som nu we. \v 5 Ac Philip el som nu in sie siti in Samaria ac fahkak ke Christ nu sin mwet we. \v 6 Un mwet puspis arulana lohang nu sel Philip, in lohng ma el fahk uh ac in liye mwenmen ma el oru. \v 7 Ngun fohkfok uh illa liki mwet puspis ac wowoyak ke pusra lulap, ac mwet ul ac mwet sukapas puspis akkeyeyukla. \v 8 Ouinge mwet in siti sac elos arulana engan. \p \v 9 Oasr sie mwet in acn sac pangpang Simon, su orek susfa ke pacl na loeloes we, ac aklutye mwet Samaria. El sifacna oru mu el mwet fulat se, \v 10 ac mwet nukewa in siti sac, kewana mwet fulat ac mwet pusisel, arulana lohang nu ke ma el oru. Elos fahk mu el pa ku se lun God su pangpang “Ku Lulap.” \v 11 Elos tuh lohang ouinge nu sel ke sripen polo pacl na loes se el arulana aklutyalos ke susfa ma el oru. \v 12 Tusruktu ke pacl se elos lulalfongi mwe luti lal Philip ke pweng wo ke Tokosrai lun God ac ke inen Jesus Christ, elos baptaisla, mukul ac mutan. \v 13 Simon el wi pac lulalfongi ac tukun baptaisla el, el ukwal Philip pacl nukewa, ac el arulana fwefela ke el liye ma sakirik yohk ac mwenmen ma orek uh. \p \v 14 Ke mwet sap ma muta Jerusalem elos lohngak lah mwet Samaria elos eis kas lun God, elos supwalla Peter ac John nu yorolos. \v 15 Ke eltal sun acn Samaria, eltal pre ke mwet lulalfongi we tuh elos in eis Ngun Mutal. \v 16 Tuh Ngun Mutal soenna putati nu faclos; elos baptaisla mukena ke inen Leum Jesus. \v 17 Na Peter ac John filiya paolos faclos, ac elos eis Ngun Mutal. \p \v 18 Simon el liye lah Ngun Mutal itukyang nu sin mwet lulalfongi ke mwet sap uh filiya paolos faclos, ouinge el ke sang kutu mani nu sel Peter ac John, \v 19 ac fahk, “Se pac ku se inge nu sik, tuh kutena mwet ma nga filiya pouk fac, fah eis Ngun Mutal.” \p \v 20 Tuh Peter el topuk ac fahk nu sel, “Lela tuh kom ac mani lom an in som nu in hell, ke kom nunku mu kom in moli mwe kite lun God ke mani! \v 21 Wangin ma lom ke orekma se inge, mweyen insiom tia pwaye ye mutun God. \v 22 Ke ma inge, kom in auliyak liki nunak koluk lom an, ac pre nu sin Leum tuh elan nunak munas nu sum ke kom oru kain in nunak ingan uh. \v 23 Tuh nga liye mu kom sessesla ke sok, ac ma koluk uh kaprikomi.” \p \v 24 Simon el fahk nu sel Peter ac John, “Nunak munas, pre nu sin God keik, tuh ma komtal fahk ingan in fah tia sikme nu sik.” \p \v 25 Tukun Peter ac John fahkak kas lun Leum ac sramsram ke lulalfongi laltal sifacna, eltal fahkak pac Pweng Wo uh in siti srisrik puspis in Samaria ke eltal folok nu Jerusalem. \s1 Philip Ac Sie Mwet Fulat Ethiopia \p \v 26 Sie lipufan lun Leum God fahk nu sel Philip, “Akola ac oatula nu eir, nu ke inkanek soko ma som Jerusalem lac nu Gaza.” (Inkanek soko inge tia orekmakinyuk in pacl inge.) \v 27 Na Philip el tuyak ac som. El liye sie mwet eunuch\f + \fr 8:27 \fk eunuch: \ft liye ke Kalmen Kutu Kas In Bible.\f* Ethiopia me, su sie mwet fulat inkul sin kasra lun acn Ethiopia. Mwet se inge pa liyaung mwe kasrup nukewa lun kasra sac. El tuh tuku nu Jerusalem in alu. \v 28 In pacl se inge el folokla nu yen sel. El muta fin chariot natul ac riti kas lal Isaiah mwet palu. \v 29 Ac Ngun Mutal fahk nu sel Philip, “Kalukyang nu ke chariot soko ingo, ac fahsr apkuran nu kac.” \v 30 Philip el yula nu yorol, ac lohng lah el riti book lal Isaiah mwet palu, na el siyuk sel, “Ku kom kalem ke ma kom riti an?” \p \v 31 Na mwet fulat sac fahk, “Nga ac kalem fuka fin wangin mwet aketeya nu sik?” Na el sap Philip elan sroak ac welul muta fin chariot uh. \v 32 Pa inge mwe rit se ma el riti ah: \q1 “El oana soko sheep ma pwenyukla in anwuki, \q2 Oana soko lamb ma mislana ke pacl in kalkul lal, \q2 El tiana fahkla kutena kas. \q1 \v 33 Akpusiselyeyuk el, ac wangin nununku suwohs orek nu sel. \q2 Wangin mwet ac ku in srumun ke fwilin tulik natul \q2 Mweyen moul lal fin faclu uh safla.” \p \v 34 Mwet fulat sac siyuk sel Philip, “Su mwet palu se inge kaskas kac uh? Kacl sifacna, ku ke siena mwet?” \v 35 Na Philip el mutawauk in sramsram. El mutawauk ke mwe rit se inge, ac fahkang nu sel ke Pweng Wo ke Jesus. \v 36 Eltal kasrusr nwe sun sie acn ma oasr kof we. Na mwet fulat sac fahk, “Liye, kof pa inge. Ya oasr ma ac ikolyuwi nga in baptaisla?” [ \v 37 Philip el fahk nu sel, “Kom fin lulalfongi ke insiom kewa, kom ku in baptaisla.” \p Ac el topuk, “Nga lulalfongi lah Jesus Christ El Wen nutin God.”] \p \v 38 Na mwet fulat sac sap chariot sac in tui, na el ac Philip tukenina oatui nu in kof uh, ac Philip el baptaisella. \v 39 Ke eltal utyak liki kof uh, Ngun lun Leum usalla Philip. Mwet fulat sac tiana sifil liyal Philip tok, a ke el som inkanek lal el arulana engan. \v 40 Philip el esmakla tuh na el muta Ashdod. Na el luti ke Pweng Wo in siti srisrik nukewa nwe ke el sun acn Caesarea. \c 9 \s1 Forla Lal Saul \r (Orekma 22:6–16; 26:12–18) \p \v 1 In pacl se inge, Saul el tiana fuhleak in aksangengye mwet lulalfongi lun Leum Jesus, ke el suk inkanek in onelosla. El som nu yurin Mwet Tol Fulat \v 2 ac siyuk in orekla kutu leta nu sin mwet ke iwen lolngok in acn Damascus, in akkalemye sripen som lal, tuh fin oasr mwet el konauk in acn we su wi u se pangpang Mwet Fahsr ke Inkanek lun Leum, elan ku in sruokolosi, mukul ac mutan, ac usalosme nu Jerusalem. \p \v 3 Ke Saul el tuku apkuran nu ke siti Damascus, sie kalem sarmelik inkusrao me ac apnulla. \v 4 El putatla nu infohk uh, ac lohng sie pusra fahk nu sel, “Saul, Saul! Efu kom ku kalyeiyu?” \p \v 5 Na el siyuk, “Leum, su kom an?” \p Na pusra sac fahk nu sel, “Nga Jesus, su kom kalyei. \v 6 Tuyak ac utyak nu in siti uh. Na ac fah fwackot ma kom in oru.” \p \v 7 Mwet ma welul Saul fahsr ah elos tui, a wanginna ma elos fahk. Elos wi lohng pusra sac, tuh elos tia liyauk kutena mwet. \v 8 Saul el tuyak liki infohk uh ac ngutalik, tuh el tia ku in liye kutena ma. Na elos sruokya paol ac pwenulak nu Damascus. \v 9 Ke lusen len tolu el tia ku in liye, ac ke pacl sac el tiana mongo ku nim kutena ma. \p \v 10 Oasr mwet lulalfongi se in acn Damascus pangpang Ananias. Leum el fahk nu sel in sie aruruma, “Ananias!” \p Ac el fahk, “Leum, nga pa inge.” \p \v 11 Na Leum el fahk nu sel, “Akola ac fahla nu ke inkanek se pangpang Suwohs, ac ke kom sun lohm sel Judas, kom siyuk ke sie mwet Tarsus su pangpang Saul. El pre, \v 12 ac el liye sie mwet ke sie aruruma, su el pa Ananias, su tuku ac filiya paol facl tuh el fah ku in sifilpa liye.” \p \v 13 Ananias el topuk ac fahk, “Leum God, mwet puspis fahk tari nu sik ke mwet se ingan, ac ma na koluk ma el oru nu sin mwet lom in acn Jerusalem. \v 14 Ac inge el tuku nu Damascus, ke ku se ma itukyang nu sel sin mwet tol fulat, in tuh sruokya nufon mwet ma alu nu sum uh.” \p \v 15 Na Leum el fahk nu sel, “Fahla, mweyen nga sulella tari elan kulansapweyu, ac oru tuh Inek in eteyuk sin mwet pegan, ac tokosra, ac oayapa mwet Israel. \v 16 Ac nga ac fah akkalemye nu sel ma nukewa su el ac fah enenu in keokkin ke sripuk.” \p \v 17 Ouinge Ananias el som, utyak nu in lohm se ma Saul el muta we, ac filiya paol facl ac fahk, “Saul, ma lik, Leum el supweyume — aok, Jesus su tuh sikwot nu sum inkanek ah ke kom fahsr in tuku nu yenu. El supweyume tuh kom fah ku in sifil liye, ac in sessesla ke Ngun Mutal.” \v 18 In pacl sacna, ma se oana unen ik uh putatla liki mutal Saul, ac el ku in sifil liye. El tuyak ac baptaisla; \v 19 ac tukun el mongoi, el sifil kui. \s1 Saul El Luti In Acn Damascus \p Saul el muta yurin mwet lulalfongi in Damascus ke kutu len. \v 20 El sa na som nu in iwen lolngok ac mutawauk in luti lah Jesus el Wen nutin God. \p \v 21 Mwet nukewa su lohng luti lal ah arulana lut, ac asiyuki, “Ku tia el pa tuh uniya mwet ma alu nu sin Jesus se inge in Jerusalem ah? Ac mea, el tia tuku nu yenu ke sripen el ke sruokya pac mwet inge ac usalosla nu yurin mwet tol fulat?” \p \v 22 Tusruktu luti lal Saul ah kui liki na meet, ac ke sripen arulana kalem kas lal in akpwayeye lah Jesus pa Christ, oru wanginla ma mwet Jew su muta Damascus ku in fahk. \p \v 23 Ke kutu pacl tok, mwet Jew elos fahsreni pwapa in unilya Saul, \v 24 tusruktu fwackyang ako lalos nu sel. Elos tawi mutunpot ke siti uh len ac fong, elos in unilya. \v 25 Tuh sie fong ah, mwet ma welul Saul elos usalak nu fin pot uh ac koella nu ten ke sie fotoh lulap. \s1 Saul In Acn Jerusalem \p \v 26 Saul el som nu Jerusalem ac srike in weang mwet tuma lutlut. Tusruktu elos sangeng na sel, ac tiana lulalfongi mu el sie selos. \v 27 Na Barnabas el kasrel, ac pwanulla nu yurin mwet sap uh. El aketeya nu selos lah Leum el tuh sikyang ac sramsram nu sel Saul ke el fahsr inkanek ah. El oayapa fahk nu selos lupan pulaik lal Saul ke el luti ac fahkak ke inen Jesus in acn Damascus. \v 28 Ouinge Saul el muta yorolos, ac forfor luti in acn Jerusalem nufon, ac arulana pulaik in fahkak ke inen Leum Jesus. \v 29 El oayapa luti ac alein nu sin mwet Jew su kas Greek, a elos srike na in unilya. \v 30 Ke mwet lulalfongi elos etauk ke ma inge, elos usalla Saul nu Caesarea, ac supwalla nu Tarsus. \p \v 31 Na in pacl se inge church in acn Judea, Galilee, ac Samaria elos muta in misla. Ke sripen kasru lun Ngun Mutal, church inge kui ac puseni mwet kac, ac elos akfulatye Leum God ke ouiyen moul lalos. \s1 Peter In Acn Lydda Ac Joppa \p \v 32 Peter el fufahsryesr in acn puspis, ac sie pacl ah el som in osun yurin mwet lun God su muta in acn Lydda. \v 33 Ke el muta we, el sun sie mwet ul pangpang Aeneas, su oanna fin mwe oan kial uh ke lusen yac oalkosr. \v 34 Peter el fahk nu sel, “Aeneas, Jesus Christ el akkeyekomla. Tukakek ac orani mwe oan kiom an.” In pacl sacna Aeneas el tuyak. \v 35 Mwet nukewa ma muta Lydda ac Sharon elos liyal, ac elos forla nu sin Leum. \p \v 36 In acn Joppa oasr mutan lulalfongi se we pangpang Tabitha. (Inel in kas Greek pa Dorcas.)\f + \fr 9:36 \fk Tabitha ... Dorcas: \ft Tabitha pa ine Aramaic se, ac Dorcas pa ine Greek — kalmac pa deer soko.\f* Pacl nukewa el oru ma wo nu sin mwet uh, ac yohk kasru lal nu sin mwet sukasrup. \v 37 In pacl sac, el masak ac misa. Elos nawella ac fililya in sie fukil ma oan lucng. \v 38 Acn Lydda oan apkuran nu Joppa, na ke mwet lulalfongi in acn Joppa elos lohngak lah Peter el oasr Lydda, elos supwala mwet luo nu yorol ke sap soko inge, “Nunak munas sulaklak me nu yorosr.” \v 39 Ouinge Peter el akola ac welultal som. Ke el sun acn we, elos usalak nu ke infukil se lucng ah. Katinmas uh tu raunella Peter, ac elos tung ac tafu kain in nuknuk ma Dorcas el tuh orala ke el srakna moul. \v 40 Peter el sap elos nufon in oatula liki infukil sac, na el sikukmutuntei ac pre; tari na el forang nu ke mano sac ac fahk, “Tabitha, tukakek!” El ngutalik, ac ke el liyal Peter, na el tukakek. \v 41 Peter el sruokya paol ac tulokunulak, na el pangonma mwet lulalfongi uh kewa, wi pac katinmas uh, elos in liye lah el moulyak. \v 42 Pweng se inge sulkakinyukelik in acn Joppa nufon, ac mwet puspis lulalfongila in Leum. \v 43 Peter el muta in acn Joppa ke len pus, yurin mwet se pangpang Simon, sie mwet orekma ke kulun kosro. \c 10 \s1 Peter Ac Cornelius \p \v 1 Oasr sie mwet muta in acn Caesarea, inel pa Cornelius, ac el sie mwet leum lun un solse lun acn Rome,\f + \fr 10:1 \fk mwet leum ... acn Rome: \ft liye Mt 8:5.\f* su pangpang “Un Mwet Mweun lun Acn Italy.” \v 2 El sie mwet akfulatye God, na el ac sou lal nufon alu nu sin God. Yohk pac kasru ma el oru nu sin mwet Jew ma sukasrup, ac el sikalani na in pre nu sin God. \v 3 Sahp ac ao tolu tafun len tok sie len ah, el liye sie aruruma na kalem, ac el liye sie lipufan lun God tuku nu yorol su fahk, “Cornelius!” \p \v 4 Ke el suiya lipufan sac el sangeng, ac el fahk, “Leum, mea se?” \p Ac lipufan sac fahk, “God El insewowo ke pre lom ac orekma kulang kom oru uh, ac El akola in topuk kom. \v 5 Inge, supwala kutu mwet an nu Joppa, nu yurin sie mwet su inel pa Simon Peter. \v 6 El muta yurin sie mwet pangpang Simon, sie mwet orekma ke kulun kosro, ac lohm sel oan wekof uh.” \v 7 Tukun lipufan sac som, na Cornelius el pangonma luo mwet kulansap in lohm sel ah, oayapa sie mwet mweun su akfulatye God ac su el lulalfongi yohk. \v 8 El fahkang nu seltal ma sikyak uh, ac supwaltalla nu Joppa. \p \v 9 In len tok ah ke elos som ac apkuran nu Joppa, Peter el fanyak nu ke mangon lohm sac ke akuran infulwen len elan tuh pre. \v 10 El masrinsralla ac ke nal kutu mongo. Ke srakna akoeyuk mongo uh, el liye sie aruruma. \v 11 El liye kusrao ikakla, ac ma se koeyukla lucng me oana luman sie kaot na lulap, kukla ke sruwasrik akosr kac ah nu faclu. \v 12 Ma oan loac uh pa kain in kosro ac ma orakrak nukewa, oayapa won lemnak. \v 13 Pusra se fahk nu sel, “Peter, tuyak! Uni ma inge ac kang.” \p \v 14 Ac Peter el fahk, “Leum, nga tia ku! Nga soenna kang kutena ma su tia nasnas ku oal nu sik uh.” \p \v 15 Na pusra sac sifilpa fahk nu sel, “Nimet kom nunku mu kutena ma ac sufal in mongo, God El fin fahk mu ku in mongo.” \v 16 Ouiya se inge sikyak pacl tolu, na kaot sac folokyak nu inkusrao. \p \v 17 Ke Peter el srakna suk lah mea kalmen aruruma se inge, na mwet ma Cornelius el tuh supu ah konauk lohm sel Simon, ac inge eltal tu ke mutunoa. \v 18 Eltal pangyak ac siyuk, “Oasr mwet se pangpang Simon Peter lohm uh?” \p \v 19 Peter el srakna suk lah mea kalmen aruruma sac, ke Ngun Mutal fahk nu sel, “Liye, mwet tolu pa suk kom inge. \v 20 Ke ma inge, kom akola ac tufoki welultal som. Nimet fosrnga — nga pa supwaltalma uh.” \v 21 Ouinge Peter el tufoki nu ten ac fahk nu seltal, “Nga pa mwet se komtal suk an. Mea sripen tuku lowos an?” \p \v 22 Na eltal fahk, “Captain Cornelius el supwekut. El mwet na wowo se, ac el alu nu sin God, ac mwet Jew nukewa arulana akfulatyal. Lipufan se lun God fahkang nu sel mu elan sapma suli kom nu in lohm sel ah, tuh el fah ku in lohng ma kom ac fahk uh.” \v 23 Peter el solauk mwet uh nu in lohm uh, ac eltal motulla we ke fong sac. \p Len tok ah, el akola ac welultal som; ac kutu sin mwet lulalfongi in acn Joppa wi pac som. \v 24 Len se toko ah el sun acn Caesarea, yen Cornelius el muta soanel we, wi pac sou lal ac mwet kawuk ma el solama ah. \v 25 Ke Peter el akola in utyak, Cornelius el osun nu sel, faksufi ac alu nu sel. \v 26 Tuh Peter el tulokunulak ac fahk nu sel, “Tuyak. Mwet se na pa nga.” \v 27 Peter el kaskas na nu sel Cornelius ke eltal utyak nu in lohm uh, ac el konauk lah mwet puspis toeni we. \v 28 Peter el fahk nu selos, “Kowos arulana etu lah alu lun mwet Jew uh tia lela mwet lalos in aengani ku fahsr nu yurin mwet ke mutunfacl saya uh. Tusruktu God El akkalemye nu sik nga in tia pangon mu kutu mwet uh tia nasnas ku sufal nga in aengani yoro. \v 29 Pwanang ke kowos sapma nu sik uh, nga tia alolo in tuku. Tuh nga ke siyuk suwos lah efu kowos ku suliyu?” \p \v 30 Cornelius el fahk, “Sahp ac pacl se pacna inge ke len tolu somla, pa nga tuh pre in lohm sik ah ke ao tolu tafun len tok. Na in kitin pacl ah na mwet se sikme nu sik. El nukum nuknuk na saromrom ac tu ye mutuk \v 31 ac fahk, ‘Cornelius! God El lohng tari pre lom, ac El liye orekma in pakoten lom. \v 32 Supwala sie mwet ah nu Joppa nu sin mwet se su inel pa Simon Peter. El muta in lohm sin sie mwet orekma ke kulun kosro, su pangpang Simon, su lohm sel oan wekof uh.’ \v 33 Na pa nga tuh sapot suli kom in pacl sacna, ac kom arulana kulang lah kom tuku. Inge kut nukewa tukeni inse inge ye mutun God, ac akola in lohng ma nukewa ma God El ac sap kom in fahk nu sesr uh.” \s1 Sramsram Lal Peter \p \v 34 Peter el mutawauk in sramsram ac fahk, “Inge nga akilen lah pwayena God El oru mwet nukewa oana sie. \v 35 Kutena mwet su sangeng sel ac oru ma suwohs, God El insewowo sel, el finne tuhn fuka ku mwet oya. \v 36 God El supwama kas lal nu sin mwet Israel, in fahkak Pweng Wo ke misla ma tuku ke Jesus Christ, su Leum fin mwet nukewa. \v 37 Kowos etu ke ouiya pwengpeng se ma sikyak in acn Judea nufon, mutawauk in acn Galilee tukun John el fahkak mwe luti lal ke baptais ah. \v 38 Kowos etu pac kacl Jesus lun Nazareth, ac ke God El sang Ngun Mutal ac ku lulap nu sel. El tuh forfor in acn nukewa ac oru ma wo, ac akkeyalos nukewa su oan ye ku lun Devil, mweyen God El welul. \v 39 Kut mwet loh ke ma nukewa ma el tuh oru in Jerusalem ac in facl lun mwet Jew. Na elos unilya ke elos srupsrulak fin sakseng soko. \v 40 Tuh God El akmoulyalak liki misa tukun len se aktolu, ac oru tuh elan sifilpa sikyak nu sin mwet uh — \v 41 tia nu sin mwet nukewa, a nu sesr mukena, su God El nuna sulela tuh kut in orek loh kac. Aok, kut tuh welul mongo ac nim tukun el moulyak ah. \v 42 Ac el sapkin nu sesr in luti ke Wosasu nu sin mwet uh, ac in fahkak lah el pa God El srisrngiya in tuh nununku mwet moul ac mwet misa. \v 43 Mwet palu nukewa tuh fahkak kacl. Elos fahk lah mwet nukewa su lulalfongi kacl ac fah eis nunak munas ke ma koluk lalos ke ku lun inel.” \s1 Mwet Pegan Wi Pac Eis Ngun Mutal \p \v 44 Ke Peter el srakna sramsram, na Ngun Mutal putati nu fin mwet nukewa ma lohng luti lal ah. \v 45 Mwet lulalfongi sin mwet Jew su welul Peter tuku Joppa me elos arulana lut lah God El sang mwe kite lal ke Ngun Mutal nu sin mwet pegan pac. \v 46 Mweyen elos lohng ke mwet inge sramsram ke pusra ma siena liki kas lalos, ac kaksakin fulatlana lun God. Na Peter el kasak ac fahk, \v 47 “Mwet inge elos eis Ngun Mutal oana ke kut tuh eis ah. Ke ouinge uh, ya oasr mwet ac ku in ikolya elos in tia baptaisla ke kof?” \v 48 Na el sap in baptaisiyukla elos inen Jesus Christ. Tukun ma inge, elos siyuk sel elan mutawin yorolos ke kutu len. \c 11 \s1 Report Lal Peter Nu Sin Church Jerusalem \p \v 1 Mwet sap ac mwet lulalfongi saya in acn Judea elos lohngak lah oasr mwet pegan su wi pac eis kas lun God. \v 2 Ke Peter el som nu Jerusalem, mwet ma lungse in kosrkosrla mwet pegan uh elos akukuin nu sel ac fahk, \v 3 “Kom tuh utyak ac muta in lohm sin mwet ma tia kosrkosrla, ac kom mongo pac yorolos!” \v 4 Na Peter el srumun nu selos ma nukewa ma orek, ke mutawauk ah me. \p \v 5 El fahk ouinge: “Ke nga tuh pre in siti Joppa, nga liye sie aruruma. Nga tuh liye ma se tuku inkusrao me oana luman kaot na lulap se, kukinyuki ke sruwasrik akosr kac ah, twe tuina yuruk. \v 6 Nga ngetang nu loac ac liye kain kosro muna ac kosro lemnak puspis, wi pac ma orakrak ac won lemnak. \v 7 Na nga lohng pusra se kaskas ac fahk nu sik, ‘Peter, tuyak. Uni ma inge ac mongo.’ \v 8 Ac nga fahk, ‘Leum, nga tia ku! Soenna oasr mwe mongo ma tia nasnas ku oal pusralla oalik.’ \v 9 Na pusra sac sifil kasla inkusrao me ac fahk, ‘Nimet kom nunku mu kutena ma ac sufal in mongo, God El fin fahk mu ku in mongo.’ \v 10 Ouiya se inge sikyak pacl tolu, na kaot sac sifil folokyak nu lucng. \v 11 In pacl sacna mwet tolu su supweyuk Caesarea me nu yuruk elos tuku nu ke lohm se nga muta we ah. \v 12 Ngun el fahk mu nga in tia sulosol mwet, ac nga in welultal som. Mwet lulalfongi onkosr inge, su mwet Joppa, elos wiyu som nu Caesarea, ac kut nukewa utyak nu in lohm sel Cornelius. \v 13 El fahk nu sesr lah el liye lipufan se tu in lohm sel ah, su fahk nu sel, ‘Supwala sie mwet ah nu Joppa nu yurin mwet se su inel pa Simon Peter. \v 14 El ac fah fahk kutu kas nu sum su ac fah molikomla ac sou lom an nufon.’ \v 15 Ac ke nga mutawauk in kaskas, Ngun Mutal putati nu faclos oana ke tuh putati nu facsr ke mutawauk ah. \v 16 Na nga esamak ma Leum el tuh fahk, ‘John el baptais ke kof, a kowos ac fah baptais ke Ngun Mutal.’ \v 17 Kalem na lah God El sang nu sin mwet pegan ingo nuna mwe kite se na ma El tuh ase nu sesr ke kut lulalfongila ke Leum Jesus Christ. Na su nga uh, tuh ngan srike in ikolya God!” \p \v 18 Ke elos lohng ma inge, elos tia sifil akukuin, a elos kaksakin God ac fahk, “Inge God El sang pac nu sin mwet pegan uh tuh elos in ku in auliyak ac eis moul!” \s1 Church In Acn Antioch \p \v 19 Kutu sin mwet lulalfongi ma kaingelik ke sripen kalya ma tuh sikyak ke Stephen el anwuki ah, elos tuh som na nwe Phoenicia, Cyprus, ac Antioch. Elos inge fahkak pweng wo nu sin mwet Jew mukena. \v 20 A kutu pac mwet lulalfongi, su mwet Cyprus ac Cyrene, elos som nu Antioch ac fahkak Pweng Wo ke Leum Jesus nu sin mwet pegan pac. \v 21 Ku lun Leum welulos, ac mwet puspis lulalfongi ac forla nu sin Leum. \p \v 22 Pweng inge sun church Jerusalem, na elos supwalla Barnabas nu Antioch. \v 23 Ke el sun acn we ac liye lah God El akinsewowoye mwet we, el arulana engan ac kwafelos in oaru ac pwaye nu sin Leum ke insielos nufon. \v 24 Barnabas el sie mwet wo, sessesla ke Ngun Mutal ac lulalfongi, ac mwet puspis forla nu sin Leum. \p \v 25 Tukun ma inge Barnabas el som nu Tarsus in sokol Saul. \v 26 Ke el konalak, el usella nu Antioch, ac ke lusen yac na fon se eltal tukeni yurin mwet in church ac luti sie u na lulap. Acn Antioch pa mwet lulalfongi uh mutawauk in pangpang mwet Christian we oemeet ah. \p \v 27 In pacl sac, oasr mwet palu som Jerusalem lac nu Antioch. \v 28 Sie selos pangpang Agabus, el tuyak, ac ke ku lun Ngun, el palye lah sie sracl na lulap akuranna sikyak fin faclu nufon. (Sracl se inge sikyak ke pacl Claudius el Tokosra Fulat in acn Rome.) \v 29 Mwet lulalfongi elos tuh otela mu kais sie selos in supwala lupan na ma elos ac ku, in kasru mwet lulalfongi wielos su muta in Judea. \v 30 Elos oru oana pwapa lalos, ac orani mani uh, ac sang nu sel Barnabas ac Saul in usla nu sin mwet kol ke church. \c 12 \s1 Yokelik Mwe Akkeok \p \v 1 Ke pacl se inge Tokosra Herod\f + \fr 12:1 \fk Tokosra Herod: \ft pa Herod Agrippa se meet, su leum fin acn Israel nufon.\f* el mutawauk in akkeokye pac kutu mwet in church uh. \v 2 El sap anwuki James, tamulel lal John, ke cutlass. \v 3 Ke el liye lah ma se inge akinsewowoye mwet Jew uh, na el sifilpa sap in sruoh Peter. (Ma se inge sikyak ke pacl in Kufwen Bread Tia Akpulol.) \v 4 Tukun sruoh Peter, sisiyang el nu in presin, yen ma el taranyuk sin u in mwet mweun akosr, kais akosr mwet mweun ke kais u se. Herod el ako in nununkeyuk Peter ye mutun mwet uh tukun Kufwen Alukela uh. \v 5 Ouinge elos fililya na in presin, tusruktu mwet in church uh arulana moniyuk in pre nu sin God kacl. \s1 Ikakla Peter Liki Presin \p \v 6 Fong se meet liki Herod el akoo in usalu Peter in nununkeyuk el, Peter el oan motul inmasrlon mwet mweun luo. Sein lukwa sang kaprilya, ac oasr pac mwet mweun topang ke mutunoa ah. \v 7 In kitin pacl ah na lipufan se lun Leum tu insac, ac kalem se sarmelik infukil in presin. Lipufan sac sruokya finpisal Peter ac oaksalak ac fahk, “Sulaklak, tukakek!” In pacl sacna sein ah putatla liki paol Peter. \v 8 Na lipufan sac fahk, “Losya infulwom ac fahlukyang.” Peter el oru oana ke el fahk ah, na lipufan sac fahk, “Sang nuknuk lik lom an afinkomi, ac fahsru fahsr tukuk.” \v 9 Peter el fahsr tokol ac illa liki presin, tusruktu el tia arulana etu lah ma na pwaye pa lipufan sac oru ah; el nunku mu aruruma se pa el liye ah. \v 10 Eltal fahsr alukela un mwet topang se meet ac oayapa u se akluo ah, na eltal fah sun mutunpot osra se ma oatula nu ke siti ah. Mutunoa sac sifacna ikakla nu seltal, na eltal illa nu lik ah. Eltal fahla ke inkanek soko, na in kitin pacl ah na lipufan sac wanginla. \p \v 11 Na Peter el akilenak ma orek nu sel uh, ac el fahk, “Inge nga etu lah ma na pwaye se pa inge! Leum El supwama lipufan se lal in tuleyula liki ku lal Herod uh, ac liki ma nukewa ma mwet Jew uh kena in sikyak nu sik uh.” \p \v 12 Ke el akilenak ma orek nu sel inge, el som nu ke lohm sel Mary, nina kial John Mark, yen mwet puspis tukeni we ac pre. \v 13 Peter el tongol srungul ke mutunpot ah, na sie mutan kulansap pangpang Rhoda el tuku in liye lah su tongol. \v 14 El akilenak pusracl Peter, ac ke yohk engan lal el tia ikasla srungul uh, a el kasrusr folokyak nu in lohm ah, ac fahkak lah Peter el a tu likinum ah. \v 15 Ac elos fahk nu sel, “Kom wella!” A el sruasralana in fahk mu pwayena, na elos fahk, “Sahp lipufan se lal pa ingan.” \p \v 16 In pacl sac Peter el srakna towol srungul ah. Na elos ikasla srungul uh, ac ke elos liyal elos arulana fwefela. \v 17 El oru paol tuh elos in misla, na el fahkak nu selos ouiya ma Leum el oru nu sel in tulalla liki presin. Na el fahk, “Fahkang ma inge nu sel James ac mwet lulalfongi ngia.” Na el som lukelos nu ke sie pacna acn. \p \v 18 In lotu tok ah oasr fohsak na yohk inmasrlon mwet topang ke presin uh — elos suk lah mea sikyak nu sel Peter. \v 19 Herod el sapkin in sukok el, tuh elos tia ku in konalak. Ke ma inge el sap in siyukyuk sin mwet topang ke presin uh, tari el sap in anwuki elos. \p Tukun ma inge Herod el som liki acn Judea ac muta in Caesarea ke kutu pacl. \s1 Misa Lal Herod \p \v 20 Herod el arulana kasrkusrak sin mwet Tyre ac Sidon, ke ma inge elos toeni nu ke u sefanna ac som in osun nu sel. Ma se meet elos oru pa elos sakunla inkanek lalos yorol Blastus su karingin inkul fulat uh, ac el insese in kasrelos. Toko elos som nu yorol Herod ac siyuk sel ke misla, mweyen acn lal tokosra uh pa kite acn selos ke mwe mongo uh. \p \v 21 Ke sun len se ma solla nu selos, Herod el nokomang nuknuk in tokosra lal, muta fin tron lal ac oru sramsram lal nu sin mwet uh. \v 22 Elos wowoyak ac fahk, “Tia mwet se pa kaskas inge, a god se!” \v 23 In pacl sacna lipufan se lun God kipakinilya Herod nu infohk uh, mweyen el tia akfulatye God. Wet uh kangla insial ac el misa. \p \v 24 In pacl se inge kas lun God uh fahsrelik na ac kapkapak. \p \v 25 Barnabas ac Saul aksafyela orekma laltal uh ac folokla liki acn Jerusalem. Eltal usal John Mark welultal. \c 13 \s1 Solla Ac Supweyukla Barnabas Ac Saul \p \v 1 Oasr kutu mwet palu ac mwet luti in church Antioch — inelos pa Barnabas, Simeon (su pangpang Sroalsroal), Lucius (sie mwet Cyrene), Manaen (su srikyak yorol Governor Herod),\f + \fr 13:1 \fk Governor Herod: \ft pa Herod Antipas, leum fin acn Galilee; liye Lk 3:1.\f* ac Saul. \v 2 Ke elos kulansap nu sin Leum ac lalo, Ngun Mutal fahk nu selos, “Srella Barnabas ac Saul nu sik eltal in oru orekma su nga pangnoltal nu kac.” \p \v 3 Elos lalo ac pre, na elos filiya paolos facltal ac supwaltalla. \s1 In Acn Cyprus \p \v 4 Ke Ngun Mutal supwalla Barnabas ac Saul, eltal som nwe Seleucia, ac kal we lac nu Cyprus. \v 5 Ke eltal sun siti Salamis, eltal fahkak kas lun God in iwen lolngok lun mwet Jew we. John Mark el welultal in kasreltal. \p \v 6 Eltal fahsr sasla fin tuka sac nwe ke eltal sun siti Paphos, ac sun sie mwet susfa pangpang Bar‐Jesus. El sie mwet Jew, ac el sifacna fahk mu el mwet palu se. \v 7 El kawuk nu sin governor lun tuka sac su pangpang Sergius Paulus, sie mwet na lalmwetmet. Governor el pangnolma Barnabas ac Saul nu ye mutal, mweyen el ke lohng ke kas lun God. \v 8 Tusruktu mwet susfa sac (su pangpang Elymas in kas Greek) el lainultal, ac el srike elan kifasulla governor liki moul in lulalfongi uh. \v 9 Na Saul (su pangpang pac Paul) el sessesla ke Ngun Mutal, ac el ngetang suiya mwet susfa sac \v 10 ac fahk, “Kom wen nutin Devil! Kom mwet lokoalok lun ma nukewa ma wo uh. Kom nwanala na ke kain kutasrik koluk nukewa, ac pacl nukewa kom srike in ekulla ma pwaye lun God nu ke ma kikiap! \v 11 Poun Leum God ac fah putati nu fom ingena. Kom ac fah kunla, ac tia ku in liye kalem lun len uh nwe ke sie pacl God El ac fah pakiya.” \p In pacl sacna Elymas el pulauk ohk se fahsryak kosrala mutal, ac el forfor suk sie mwet ah in pwanul. \v 12 Ke governor el liye ma sikyak inge, na el lulalfongila, ac el arulana lut ke mwe luti ke Leum Jesus. \s1 In Acn Antioch Lun Pisidia \p \v 13 Paul ac mwet ma welul eltal kal som Paphos lac nu Perga, sie siti in acn Pamphylia. John Mark el tuh folokla Perga lac nu Jerusalem. \v 14 Eltal som Perga lac nu Antioch in Pisidia, ac ke len Sabbath eltal som nu in iwen lolngok ac muta. \v 15 Tukun ritiyuk tari kutu Ma Sap lal Moses ac kutu ma simusla lun mwet palu, mwet kol lun iwen lolngok uh supwala kas nu seltal ac fahk, “Mwet lili, kut lungse kowos in kaskas nu sin mwet uh, fin oasr kas in akkeye lowos nu selos.” \v 16 Paul el tuyak, sralak paol mwet uh in misla, na el mutawauk in kaskas. \p El fahk, “Mwet Israel wiuk, oayapa mwet saya nukewa su alu nu sin God: kowos porongeyu! \v 17 God lun mwet Israel El tuh sulela mwet matu lasr meet, ac oru tuh elos in sie mutunfacl ke elos tuh moul in mwetsac in facl Egypt. God El tuh usalosla liki acn Egypt ke ku lulap lal, \v 18 ac ke yac angngaul, El mutangalos in acn mwesis. \v 19 El kunausla mutunfacl itkosr in facl Canaan, ac sang acn inge tuh in ma lac lun mwet lal. Ma inge nukewa orekla ke inmasrlon yac angfoko lumngaul. \p \v 20 “Tukun ma inge, El sang tuh mwet nununku in kololos nwe ke sun pacl lal Samuel, mwet palu. \v 21 Toko, elos siyuk ke sie tokosra, ac God El eisalang Saul, wen natul Kish in sou lal Benjamin, elan tokosra lalos ke lusen yac angngaul. \v 22 Tukun God El sisella Saul, God El akleumyalak David elan tokosra lalos. Pa inge ma God El fahk kacl: ‘Nga konauk lah David, wen natul Jesse, el kain mwet se ma nga insewowo se, su ac oru ma nukewa ma nga lungse elan oru uh.’ \v 23 Jesus, sin fwilin tulik natul David, pa God El tuh orala in Mwet Lango nu sin mwet Israel uh, oana ke El tuh wulela kac ah. \v 24 Meet liki Jesus el mutawauk orekma lal, John el tuh luti nu sin mwet Israel nukewa lah enenu elos in forla liki ma koluk lalos ac baptaisla. \v 25 Ac ke apkuran in safla orekma lal John, el tuh fahk nu sin mwet uh, ‘Kowos nunku mu su nga uh? Tia nga pa el su kowos soano uh. A kowos in porongo! El ac tuku tukuk, ac nga kupansuwol in sarukla fahluk lal uh.’ \p \v 26 “Mwet Israel wiuk su fwilin tulik natul Abraham, ac mwet saya nukewa lohm uh su alu nu sin God: pweng ke molela se inge ma nu sesr nukewa! \v 27 Tuh mwet ma muta Jerusalem, ac oayapa mwet kol lalos, tiana etu lah el pa Mwet Lango, ac elos tia pac kalem ke kas lun mwet palu ma ritiyuk ke Sabbath nukewa uh. Ne ouinge a elos oru tuh kas lun mwet palu akpwayeiyuk ke elos unilya Jesus. \v 28 Ac elos finne tia konauk kutena sripa fal in anwuki el kac, a elos kwafe sel Pilate elan unilya. \v 29 Ac tukun elos orala ma nukewa su Ma Simusla uh fahk kacl, elos eisya manol liki sakseng, ac fililya in kulyuk uh. \v 30 Tusruktu God El akmoulyalak liki misa, \v 31 ac ke len pus, el sikyang nu sin mwet su tuh welul in fufahsryesr lal Galilee me nu Jerusalem. Inge elos mwet loh kacl nu sin mwet Israel. \v 32 Ac kut tuku in use Pweng Wo ma God El tuh wulela nu sin mwet matu lasr meet ah, \v 33 ac inge El akpwayei nu sesr su ma natulos, ke El akmoulyalak Jesus. Oana ma simla in Psalm luo uh, su fahk, \q1 ‘Kom wen nutik; \q2 Misenge nga papala tomom.’ \m \v 34 Ac pa inge ma God El fahk ke El ac akmoulyalak liki misa uh, tuh elan tia kulawi in kulyuk uh: \q1 ‘Nga fah sot nu sum mwe insewowo mutal ac pwaye \q2 Su nga tuh wulela kac nu sel David.’ \m \v 35 Aok, El oayapa fahk ke sie pac verse ma fahk mu, \q1 ‘Kom fah tia lela mwet kulansap oaru lom in kulawi in kulyuk uh.’ \m \v 36 Tuh ke pacl David el moul el akfalye ma lungse lun God, na el misa, ac pukpuki el yurin mwet matu lal, ac manol kulawi in kulyuk uh. \v 37 Tusruktu el su God El akmoulyauk liki misa, el tia wi kulawi. \v 38 Ke ma inge, mwet Israel wiuk, lela in arulana kalem suwos lah nunak munas ke ma koluk su kut fahkak nu suwos uh, ma tuku ke mwet se inge, Jesus. \v 39 Kowos in etu pac lah mwet nukewa su lulalfongi in el, elos sukosokla liki ma koluk nukewa su Ma Sap lal Moses uh tia ku in aksukosokyekowosla liki. \v 40 Ke ma inge kowos liyekowosyang tuh kas inge ma fwackyak sin mwet palu fah tia tuku nu fowos: \q1 \v 41 ‘Ngetma, kowos su aksruksrukye God! Kowos in lut ac misa! \q1 Tuh ma nga oru misenge ye motowos, \q2 Sie ma su kowos ac tia ku in lulalfongi \q2 Mwet finne aketeya nu suwos!’” \p \v 42 Ke Paul ac Barnabas illa liki iwen lolngok uh, mwet uh kwafe eltal in sifilpa foloko ke Sabbath se tok uh, ac sifilpa akyokye srumunyen ma inge. \v 43 Tukun mwet uh fahsrelik liki toeni sac, mwet puspis sin mwet Jew ac oayapa mwet saya ma forla ac weang alu lun mwet Jew, elos ukwalla Paul ac Barnabas. Mwet sap uh kaskas nu selos ac akkeyalos elos in oaru na in fungyang nu ke kulang lun God. \p \v 44 Ke Sabbath se tok ah, apkuran mwet nukewa in siti uh tuku in lohng kas lun Leum. \v 45 Ke mwet Jew elos liye pusiyen mwet uh elos sokyak na pwaye. Elos sramsram lainul Paul ac sufanul. \v 46 Ne ouinge a fahkak lal Paul ac Barnabas arulana pulaik liki meet ah, ac eltal fahk: “Kowos pa kut enenu na in fahkak kas lun God nu se oemeet. Tuh ke kowos pilesru ac sifacna nunku mu kowos sufal in eis moul ma pahtpat, kut ac fahsr liki kowos ac som nu yurin mwet pegan uh. \v 47 Tuh pa inge ma Leum God El sapkin nu sesr: \q1 ‘Nga oakikomi tuh kom in sie kalem se nu sin mwet pegan, \q2 Tuh faclu nufon fah ku in moliyukla.’” \p \v 48 Ke mwet pegan elos lohng, elos arulana engan ac kaksakin pweng wo lun God; ac elos su solla tari nu ke moul ma pahtpat elos mwet lulalfongila. \p \v 49 Kas lun Leum uh fahsrelik in acn nukewa in polo acn sac. \v 50 Tusruktu mwet Jew elos purakak nunak lun mwet kol in siti sac, oayapa mutan kacto sin mwet pegan su wi pac alu nu sin God uh. Elos mutawauk in kalyael Paul ac Barnabas, ac luselosla liki acn selos uh. \v 51 Na mwet sap uh osrokla kutkut ke nialos in akkalemye lah elos lain mwet in acn sac, na elos som nu Iconium. \v 52 Mwet lulalfongi in Antioch elos arulana sessesla ke engan ac ke Ngun Mutal. \c 14 \s1 In Acn Iconium \p \v 1 Ouiya sacna sikyak pac in Iconium: Paul ac Barnabas som nu iwen lolngok lun mwet Jew, ac ke sripen fahkak laltal uh, mwet puspis sin mwet Jew ac mwet pegan elos weang mwet lulalfongi. \v 2 Tusruktu mwet Jew su tia lulalfongi ke Jesus, elos purakak nunak lun mwet pegan uh elos in forang lain mwet lulalfongi uh. \v 3 Mwet sap uh muta we ke pacl na loeloes se, ac elos pulaikna in fahkak ke Leum, su sang ku nu selos in orek mwenmen ac ma usrnguk. Ma inge akpwayeye lah ma elos fahk ke kulang lal uh pwayena. \v 4 Mwet in siti sac nunak luoelik: kutu wi mwet Jew, ac kutu wi mwet sap ah. \p \v 5 Na kutu mwet pegan ac kutu mwet Jew, wi mwet kol lalos, elos otela in orek lokoalok nu sin mwet sap uh, ac tanglaltal. \v 6 Ke mwet sap elos etauk pwapa se inge, elos kaingla nu in siti Lystra ac Derbe in acn Lycaonia, ac nu in kutu pac acn saya. \v 7 Ac elos fahkelik Pweng Wo in acn ingo. \s1 In Acn Lystra Ac Derbe \p \v 8 Oasr mukul se in acn Lystra su nuna ul nial oe ke el isusla me, ac tia ku in fahsr. \v 9 El muta porongo kas lal Paul uh. Paul el akilen lah el lulalfongi ac ku in akkeyeyukla, na el ngetang suilya \v 10 ac fahk ke sie pusra lulap, “Tuyak suwohs fin niom!” Na mwet sac tuyak ac mutawauk in fahsr. \v 11 Ke un mwet uh liye ma Paul el oru ah, elos wowoyak ke kas lalos Lycaonia, ac fahk, “God uh mwet lac, ac oatui nu yorosr!” \v 12 Elos sang inel Barnabas ‘Zeus,’\f + \fr 14:12 \fk Zeus: \ft yurin mwet Greek, pa inge inen god se su sifen god nukewa. In kas Latin, god se inge pangpang “Jupiter.”\f* ac pangnol Paul ‘Hermes,’\f + \fr 14:12 \fk Hermes: \ft mwet Greek elos pangon god se inge el mwet utuk kas lun god uh. In kas Latin, god se inge pangpang “Mercury.”\f* mweyen el pa aolultal sramsram. \v 13 Mwet tol lun god Zeus, su tempul lal uh tu na likin siti uh, el us cow mukul ac ros nu mutunpot uh, mweyen el ac un mwet uh kena orek kisa nu sin mwet sap uh. \p \v 14 Ke Barnabas ac Paul lohngak ma elos ako in oru inge, eltal seya nuknuk laltal uh ac yuyang nu inmasrlon mwet uh, wowoyak ac fahk, \v 15 “Efu ku kowos oru ma inge? Mwet pacna pa kut, oapana kowos! Kut tuku nu inge in sulkakin Pweng Wo uh, ac in kifuskowosla liki ma lusrongten inge nu sin God moul, su orala kusrao, faclu, meoa ac ma nukewa loac. \v 16 In pacl meet ah, El tuh lela mwet in mutunfacl nukewa in oru na ma elos nunku mu wo. \v 17 Tusruktu pacl nukewa El nuna akkalemye oasr lal ke ma wo ma El oru uh: El sot nu suwos af inkusrao me, ac fokin ima in pacl fal; El sot mwe mongo nu suwos, ac nakla insiowos ke engan.” \v 18 Eltal nwe fahk kas inge, upa na eltal in kutongya lungse lun mwet uh in orek mwe kisa nu seltal. \p \v 19 Kutu mwet Jew tuku liki acn Antioch in Pisidia ac Iconium. Elos furokla insien mwet uh in welulosla, na elos tanglal Paul ac amakunulla nu likin siti uh, mweyen elos nunku mu el misa tari. \v 20 Tusruk ke mwet lulalfongi elos fahsreni raunella, el tuyak ac folokyak nu in siti uh. In len tok ah, el ac Barnabas som nu Derbe. \s1 Folok Nu Antioch In Syria \p \v 21 Paul ac Barnabas luti ke Pweng Wo in acn Derbe, ac mwet puspis weang un mwet lulalfongi ke Jesus. Tok eltal som nu Lystra, nu Iconium, ac som pac nwe Antioch in Pisidia. \v 22 Eltal akkeye mwet lulalfongi uh, ac kwafe nu selos in tu na ku ke lulalfongi lalos. Eltal fahk nu selos, “Kut enenu in sun mwe keok puspis, na kut fah ku in utyak nu in Tokosrai lun God.” \v 23 Eltal pakiya mwet kol in kais sie church, ac ke pre ac lalo eltal eisalosyang nu ye karinginyuk lun Leum, su elos filiya lulalfongi lalos se. \p \v 24 Tukun eltal forfor fin acn nukewa lun Pisidia, eltal tuku nu Pamphylia. \v 25 Ac eltal fahkak pac Pweng Wo in acn Perga, na toko eltal oatula nu Attalia. \v 26 Eltal kal ingo lac in folok nu Antioch, acn se ma tuh itukyang eltal nu ye karinginyuk kulang lun God nu ke orekma se su eltal aksafye inge. \p \v 27 Ke eltal sun acn Antioch, eltal eisani mwet in church we nu sie, ac fahkang nu selos ma nukewa ma God El kasreltal in oru, ac oayapa ke El ikasla nu sin mwet pegan tuh elos in ku in wi pac lulalfongi. \v 28 Na eltal muta yurin mwet lulalfongi in acn we ke lusen pacl na loeloes se. \c 15 \s1 Sie Tukeni In Acn Jerusalem \p \v 1 Oasr kutu mwet tuku liki acn Judea nu Antioch, ac mutawauk in luti mwet lulalfongi uh ac fahk, “Kowos fin tia kosrkosrla oana ke fwackyak in Ma Sap lal Moses, kowos tia ku in moliyukla.” \v 2 Paul ac Barnabas akukuin na upa nu selos kac, ouinge wotla mu Paul, Barnabas ac kutu mwet in Antioch in som nu Jerusalem ac osun yurin mwet sap ac mwet kol lun church we ke sripa se inge. \p \v 3 Mwet in church supwalosla, ac ke elos fahsr sasla Phoenicia ac Samaria elos srumun lah mwet pegan elos forla nu sin God. Pweng se inge arulana akenganye mwet lulalfongi nukewa. \v 4 Ke elos sun acn Jerusalem, mwet in church we ac mwet sap ac mwet kol lun church elos paingulos, na elos fahkak ma nukewa God El tuh kasrelos in oru. \v 5 Tusruktu kutu mwet lulalfongi ma wi u lun mwet Pharisee elos tuyak ac fahk, “Mwet pegan elos enenu na in kosrkosrla, ac kowos in lotelos tuh elos in akos Ma Sap lal Moses.” \p \v 6 Mwet sap ac mwet kol uh elos tukeni nu sie in nunku ke ma se inge. \v 7 Tukun elos sramsram kac ke pacl na loes, Peter el tuyak ac fahk, “Mwet lili luk, kowos etu na lah God El tuh suleyula inmasrlowos ke pacl na loes somla, tuh nga in fahkak ke Pweng Wo nu sin mwet pegan, tuh elos in ku in lohng ac lulalfongi. \v 8 Ac God, su etu nunak lun mwet nukewa, El akkalemye lah oasr insewowo lal yurin mwet pegan ke El sang Ngun Mutal nu selos, oana ke El tuh ase nu sesr. \v 9 El tia oru mu oasr ekla inmasrlolos ac kut, a ke sripen elos lulalfongi, El aknasnasyalos liki ma koluk lalos. \v 10 Na inge, efu ku kowos ke srike God ke kowos filiya sie ma toasr nu fin mwet lulalfongi uh, su mwet matu lasr ac kut sifacna tia ku in us? \v 11 Mo! Kut lulalfongi ac moliyukla ke sripen kulang lun Leum Jesus, oapana elos.” \p \v 12 U nufon sac mislana ke Barnabas ac Paul srumun ma usrnguk nukewa ac mwenmen ma God El oru kacltal inmasrlon mwet pegan. \v 13 Ke eltal kaskas tari, na James el kasla ac fahk, “Mwet lili luk, kowos porongeyu! \v 14 Simon el tufahna aketeya nu sesr luman nunak lun God nu sin mwet pegan uh, ke El eisla kutu selos tuh elos in mwet lal. \v 15 Kas lun mwet palu arulana akkeye nunak se inge. Oana ke Ma Simusla uh fahk, \q1 \v 16 ‘Leum God El fahk, Tukun ma inge nga ac fah sifil foloko, \q2 Ac sifil tulokunak Tokosrai lal David. \q1 Nga fah sifil musaela acn ma musalla kac ah, \q2 Ac oru tuh in ku oana meet ah.\x - \xo 15:16 \xt 15:16–18; Amo 9:11–12\x* \q1 \v 17 Ouinge mwet lula nukewa fah tuku nu yuruk, \q2 Ac mwet pegan nukewa su nga pangnolos tuh elos in mwet luk. \q1 \v 18 Pa inge ma Leum El fahk, su akkalemye ma inge in pacl loeloes somla.’” \p \v 19 Na James el sifilpa fahk, “Nunak luk uh pa kut in tia filiya ma toasr nu fin mwet pegan su forla nu sin God. \v 20 A kut in simusla sie leta nu selos, ac fahk mu elos in tia kang kutena mwe mongo ma tia nasnas ke sripen kisakinyuk nu ke ma sruloala, oayapa elos in tia kang kutena kosro ma loksakla, ku kutepacna ma oasr srah kac. Ac elos in liyalosyang liki ouiya fohkfok lun orek kosro. \v 21 Tuh ke pacl na loeloes, Ma Sap lal Moses uh ritiyuk in iwen lolngok uh ke len Sabbath nukewa, ac kas lal uh lutiyuk in siti nukewa.” \s1 Leta Nu Sin Mwet Pegan Su Lulalfongi \p \v 22 Na mwet sap ac mwet kol uh, wi pac mwet nukewa in church, elos insesela in sulela kutu sin mwet inmasrlolos, ac supwalosla nu Antioch welul Paul ac Barnabas. Elos sulela mwet luo ma yohk akilenya sin mwet lulalfongi uh: elos pa Judas su pangpang Barsabbas, ac Silas. \v 23 Elos sang leta se inge eltal in us: \pi1 “Kut, mwet wiowos — mwet sap ac mwet kol in acn se inge — kut lungse paing kowos nukewa su mwet wiasr ma isusla mwet pegan, su muta in siti Antioch, oayapa acn Syria ac Cilicia. \v 24 Kut lohng tari lah oasr kutu mwet yenu fahsrot akfohsyekowosyak ke kas lalos. Tusruktu tia kut pa supwalos uh. \v 25 Ke ma inge kut nukewa aetuila ac insese in sulela kutu mwet in utuk kas lasr nu suwos. Elos ac wi mwet kawuk saok lasr, Barnabas ac Paul, \v 26 su tuh pilesrala moul lalos in kulansupu Leum Jesus Christ. \v 27 Kut supwaot nu suwos mwet inge, Judas ac Silas, su ac fah sifacna fahk nu suwos ma kut simis inge. \v 28 Kut, ac Ngun Mutal, tukeni insesela in tia filiya kutena ma toasr fowos sayen Ma Sap ma eneneyuk inge: \v 29 Kowos in tia kang kutena mongo ma kisala nu sin ma sruloala, tia mongo srah, tia kang kutena ma loksakla, ac karinginkowosyang liki fohkfok lun orek kosro. Ac fah wo nu suwos kowos fin liyaung ma inge. Lung lulap lasr nu suwos.” \p \v 30 Mwet utuk kas inge supweyukla, ac elos som nu Antioch, ac elos solani mwet lulalfongi nukewa ac sang leta sac nu selos. \v 31 Ke mwet uh riti leta sac, elos arulana engan ke kas in akku ma simla in leta sac. \v 32 Judas ac Silas, su oaoa in mwet palu, eltal sramsram paht na yurin mwet lulalfongi, ac akpulaikyalos ac akkeyalos. \v 33 Tukun eltal muta yorolos ke kutu pacl, na mwet lulalfongi elos supwalosla in misla, ac elos folokla nu yurin mwet ma supwalosme ah. [ \v 34 Tusruktu Silas el sulela elan muta we.] \p \v 35 Paul ac Barnabas eltal muta Antioch ke kutu pacl, ac eltal wi mwet puspis in acn we luti ac fahkak kas lun Leum. \s1 Paul Ac Barnabas Fahsrelik \p \v 36 Kutu pacl tok, Paul el fahk nu sel Barnabas, “Kut folokla ac liye mwet lulalfongi wiasr in siti nukewa ma kut fahkak kas lun Leum we, ac liye lah elos fuka in pacl inge.” \v 37 Barnabas el lungse usal John Mark welultal, \v 38 tuh Paul el tiana nunku mu ac wo elan wi, mweyen el tuh tia welultal aksafyela fahsr se meet laltal ah, a el forla ac folokla Pamphylia lac. \v 39 Oasr sie akukuin na upa inmasrloltal, na eltal fahsrelik. Barnabas el eisal Mark, ac kal som nu Cyprus, \v 40 a Paul el sulella Silas ac som. Ac mwet lulalfongi elos eisaltalang tuh kulang lun Leum in karinganulos. \v 41 Paul el fahsr sasla acn Syria ac Cilicia, ac akkeye mwet in church we. \c 16 \s1 Timothy El Welul Paul Ac Silas \p \v 1 Paul el sifilpa som nu Derbe ac Lystra, ac sun sie mwet Christian in acn we su pangpang Timothy. Nina kial el sie mwet Christian, sie mutan Jew, tusruk papa tumal ah mwet Greek. \v 2 Mwet lulalfongi nukewa in acn Lystra ac Iconium elos fahk ma wo kacl Timothy. \v 3 Paul el lungse usal Timothy welul, ouinge el kosralla. El oru ouinge mweyen mwet Jew nukewa in acn inge elos etu lah papa tumal Timothy el mwet Greek. \v 4 Ke elos forfor in siti inge, elos fahkak nu sin mwet lulalfongi we ma mwet sap ac mwet kol lun church in acn Jerusalem elos oakiya mu elos in fahsr kac, ac elos fahk pac nu selos in akos ma sap inge. \v 5 Ouinge church uh akkeyeyukla ke lulalfongi lalos, ac puseni mwet in church uh ke len nukewa. \s1 Aruruma Lal Paul In Acn Troas \p \v 6 Elos fahsr sasla acn Phrygia ac Galatia, mweyen Ngun Mutal tia lela elos in fahkak kas in acn Asia. \v 7 Ke elos sun masrol nu Mysia, elos srike in som nu in acn Bithynia, tusruktu Ngun lun Jesus tia lela. \v 8 Ke ma inge elos fahsr sasla acn Mysia ac som nu Troas. \v 9 Ke fong sac Paul el liye sie aruruma, ac liye sie mwet Macedonia el tu ac kwafe sel ac fahk, “Fahsru nu Macedonia ac kasrekut!” \v 10 Tukunna Paul el liye aruruma se inge, na kut akola in som nu Macedonia, mweyen kut liye mu God El pangon kut in luti Pweng Wo nu sin mwet we. \s1 Forla Lal Lydia In Acn Philippi \p \v 11 Kut oayak liki acn Troas, ac kal suwoslana nwe Samothrace, ac in len tok ah kut kalla nu Neapolis. \v 12 Na kut utyak weyak nu Philippi, sie siti lun mwet Rome in acn Macedonia, ac kut muta we ke kutu len. \v 13 Ke len Sabbath kut illa liki siti uh ac som nu pe infacl ah, sie acn ma kut nunku mu ac oasr mwet Jew fahsreni in pre we. Kut muta in acn sac ac sramsram nu sin kutu mutan su tukeni we. \v 14 Sie sin mutan ma lohng kas lasr uh pa Lydia, sie mutan Thyatira su kukakin nuknuk sroninmutuk. El sie mutan alu nu sin God, ac Leum El ikasla nunak lal elan lohang nu ke ma Paul el fahk uh. \v 15 Mutan sac ac sou lal elos baptaisla, na el suli kut ac fahk, “Fahsru muta lohm sik ah, kowos fin liye mu nga sie mwet lulalfongi pwaye ke Leum.” Na ke sripen kas lal inge, kut som nu lohm sel. \s1 Muta In Presin In Acn Philippi \p \v 16 Sie len ah ke kut fahsr in som nu ke acn in pre, kut sun sie tulik mutan kohs su oasr ngun fohkfok yorol ma oru el ku in palye ma ac sikyak in pacl fahsru uh. Yohk mani el sruokya lun leum lal ah ke sripen palu lal uh. \v 17 El fahsr tokosr ac Paul, ac wowoyak, “Mwet inge elos mwet kulansap lun God Fulatlana! Elos ac fahkak nu suwos lah kowos ac moliyukla fuka!” \v 18 El oru ouinge ke len na pus, nwe ke na Paul el semutengyak sel, ac tapulla fahk nu sin ngun fohkfok sac, “Ke inen Jesus Christ nga sapkin nu sum, illa lukel!” Ngun sac som lukel in pacl sacna. \v 19 Ke leum lun mutan sac elos akilenak lah ac wanginla inkanek in orek mani lalos sel, elos sruokilya Paul ac Silas, ac amakunutalla nu ke nien toeni in siti uh, in nununkeyuk eltal ye mutun mwet fulat. \v 20 Elos usalosme nu ye mutun mwet leum lun Rome ac fahk, “Mwet inge elos mwet Jew, ac elos orek lokoalok in siti sesr uh. \v 21 Elos luti ke kutu ouiya ma kisrung ma sap lasr uh. Kut mwet Rome, ac kut tia ku in eis kain facsin ma elos luti inge ac moulkin.” \v 22 Na un mwet uh welulosyak lainul Paul ac Silas. \p Na mwet leum Rome uh seya nuknuk lal Paul ac Silas, ac sap in sringsring eltal. \v 23 Tukun sringsring upa eltal, na sisiyang eltal nu in presin, ac fwackyang nu sin mwet liyaung presin uh in lakiya ku, eltal in tia kaingla. \v 24 Ke mwet liyaung presin uh lohng ma sap nu sel uh, na el siseltalang nu infukil se oeloac uh, ac kapriya nialtal ke sak in kapir lulap. \p \v 25 Ke infulwen fong uh, Paul ac Silas pre ac on ke on in alu nu sin God, ac mwet kapir saya uh lohng ke eltal on uh. \v 26 Tia paht na kusrusr na upa se sikyak, su osrokak pac pwelung ke presin uh. Srungul nukewa ikakla, ac sein ma kapri mwet kaul uh putatla lukelos nukewa. \v 27 Mwet liyaung presin el ngutalik, ac ke el liye lah srungul ke presin uh ikakla, el nunku mu mwet kapir uh kaingla. Na el faesak cutlass natul ac oru elan sifacna unilya. \v 28 Ac Paul el liksrenina wola ac fahk, “Nimet sifacna unikomi! Kut pa na inge.” \p \v 29 Mwet liyaung presin el sap in utuku sie lam, na el yuyang nu luin presin, ac el arulana rarrar ke el putati sisken nial Paul ac Silas. \v 30 Na el pwanultalla nu lik uh ac siyuk seltal, “Leum luo, mea nga ac oru tuh nga in moliyukla?” \p \v 31 Eltal topuk ac fahk nu sel, “Lulalfongi in Leum Jesus, na kom fah moul — kom ac mwet in lohm sum.” \v 32 Na eltal fahkak kas lun Leum nu sel ac nu sin mwet nukewa in lohm sel. \v 33 Ke ao sacna in fong sac, mwet liyaung presin el usaltalla ac ohlla kinet kacltal. Na el ac mwet nukewa in lohm sel baptaisla in pacl sacna. \v 34 Na el usalak Paul ac Silas nu in lohm sel ah, ac kitaltal mwe mongo. El ac sou lal uh sessesla ke engan mweyen inge elos lulalfongi ke God. \p \v 35 In lotu tok ah, leum lun mwet Rome uh supwala kutu policeman in fahk nu sin mwet liyaung presin uh, “Tulala mwet luo ingan eltal in som.” \p \v 36 Ouinge mwet liyaung presin el fahk nu sel Paul, “Mwet leum uh sapma in tuh ikakla kom ac Silas. Komtal ku in som ac fahsr in misla.” \p \v 37 Tusruk Paul el fahk nu sin policeman uh, “Wangin ma koneyukyak mu oasr mwatasr kac, a elos uni kut ye mutun mwet uh — ac kut mwet Rome! Na elos siskutyang nu in presin, ac inge elos ke supwekutla in lukma. Tia ku in ouingan! Enenu mwet leum lun Rome ingan in tuku ac sifacna ikuskutla.” \p \v 38 Policeman inge som ac fahkak kas laltal inge nu sin leum lun acn Rome uh; ac ke elos lohngak lah Paul ac Silas mwet Rome, elos arulana sangeng. \v 39 Ouinge elos som ac taltal koluk nu seltal; ac ikasultalla liki presin, ac fahk eltal in som liki siti uh. \v 40 Paul ac Silas som liki presin, ac som nu lohm sel Lydia. Eltal osun nu sin mwet lulalfongi uh we, ac sang kas in akku nu selos, na eltal som. \c 17 \s1 In Acn Thessalonica \p \v 1 Paul ac Silas fahsr sasla Amphipolis ac Apollonia ac tuku nu Thessalonica, yen ma oasr iwen lolngok se we. \v 2 In oana ke el oru pacl nukewa uh, Paul el som nu in iwen lolngok. Ac ke len Sabbath tolu el sramsram nu sin mwet uh, ac rit ke kas in Ma Simusla, \v 3 ac aketeya kas inge, ac akpwayei lah Christ el enenu in keok ac sifil moulyak liki misa. Paul el fahk, “Jesus se ma nga fahkak nu suwos kac inge, el pa Christ.” \v 4 Kutu selos lulalfongi ac welulang Paul ac Silas; oayapa kutu mutan ma eteyuk fin acn we, ac pus pac mwet Greek su alu nu sin God. \p \v 5 Tusruktu mwet Jew elos sok selos, ac orani kutu mwet lusrongten ma forfor wel inkanek uh, ac orala sie u in orek lokoalok. U se inge akfohsyauk mwet in siti uh nufon, ac utyak nu in lohm sel Jason, in sokol Paul ac Silas ac usaltal uh nu yurin mwet uh. \v 6 Tusruktu ke elos tia konaltalak, elos amakunulma Jason ac kutu pac mwet lulalfongi nu ye mutun mwet fulat in siti uh, ac wowoyak ac fahk, “Mwet inge orek fohs yen nukewa! Ac inge elos tuku pac nu in siti sesr uh, \v 7 ac Jason el solaltalak nu in lohm sel ah. Elos nukewa kunaus ma sap lal Tokosra Fulat, ac fahk mu oasr pac siena tokosra saya, suh inel pa Jesus.” \v 8 Ke un mwet uh, oayapa mwet fulat lun siti uh lohng kas inge, elos arulana wonak kac. \v 9 Mwet fulat lun siti uh sap tuh Jason ac mwet lulalfongi wial uh in moli lupan mani ma oakwuki in aksukosokyalos, na filfilla elos. \s1 In Acn Berea \p \v 10 Ke tufahna fongeni, mwet lulalfongi elos supwalla Paul ac Silas nu Berea. Ke eltal sun acn we eltal som nu ke iwen lolngok lun mwet Jew uh. \v 11 Mwet in acn sac elos engan liki mwet Thessalonica in eis mwe lutlut. Elos arulana oaru in lohng kas ma srumunyuk uh, ac elos lutlut len nukewa ke Ma Simusla uh in liye lah pwayena ma Paul el srumun uh. \v 12 Mwet puspis selos lulalfongi, ac pus mutan kacto sin mwet Greek, oayapa mukul Greek puspis elos lulalfongi pac. \v 13 Tusruktu ke mwet Jew in acn Thessalonica lohngak lah Paul el fahkak kas lun God in acn Berea, elos tuku nu we ac mutawauk in pirik ac akfohsyauk nunak lun mwet puspis. \v 14 In pacl sacna, mwet lulalfongi elos supwalla Paul nu ke sie acn wekof uh; a Silas ac Timothy eltal mutana Berea. \v 15 Mwet ma usal Paul ah welul na kalla nwe Athens, na elos folokla nu Berea, us sap soko sel Paul nu sel Silas ac Timothy, eltal in tuh sa na som nu yorol. \s1 In Acn Athens \p \v 16 Ke Paul el tuh muta soanel Silas ac Timothy in acn Athens, el arulana toasrla ke el liye lah puslana ma sruloala in acn we. \v 17 Ouinge el som nu in iwen lolngok ac alolngoki yurin mwet Jew ac oayapa mwet saya su alu nu sin God. Ac len nukewa el sramsram yurin kutena mwet ma tuku nu in acn in tukeni in siti uh. \v 18 Oasr pac kutu mwet luti ke u se pangpang mwet Epicurus ac mwet Stoic elos wi pac alein nu sel. Kutu selos siyuk mu, “Mea mwet filanginkas se inge fahk uh?” \p Ac kutu mwet uh topuk, “El luman kaskas ke kutu god lun mutanfahl saya.” Elos fahk ouinge mweyen Paul el luti ke Jesus oayapa ke sifil moulyak uh. \v 19 Ouinge elos usalla Paul nu yurin un mwet pwapa fulat lun siti uh, su pangpang Areopagus,\f + \fr 17:19 \fk Areopagus: \ft inen eol soko in Athens, yen mwet pwapa elos toeni we, pa oru u se inge pangpang Areopagus.\f* ac fahk, “Kut ke etu lah mea kalmen luti sasu se kom sramsramkin inge. \v 20 Kutu ma kut lohng kom fahk uh luman sakirik sesr in lohng, ac kut ke etu lah mea kalmac.” ( \v 21 Mweyen mwet Athens nukewa, ac mwetsac su muta we, lungse sisla pacl lalos in sramsramkin ac lohng ke kutena pweng sasu.) \p \v 22 Paul el tuyak ye mutun mwet pwapa fulat lun siti uh ac fahk, “Nga liye lah in ouiya nukewa kowos mwet Athens uh arulana akfulatye alu. \v 23 Mweyen ke nga forfor in siti lowos uh ac liye acn kowos alu we, nga konauk sie loang su simla kac, ‘Nu sin Sie God su Tia Eteyuk.’ Ma se ma kowos alu nu kac ingan kowos finne tia akilen, pa nga ac fahkak nu suwos. \v 24 God su orala faclu ac ma nukewa loac uh, El Leum lun kusrao ac faclu, ac El tia muta in tempul ma orekla ke poun mwet. \v 25 Ac El tia pac enenu kutena ma su kut ac sang nu sel ke orekma lun paosr, mweyen El pa sang moul ac momong ac ma nukewa nu sin mwet nukewa. \v 26 El orala mutanfahl nukewa sin mwet sefanna, ac oru tuh elos in muta apunla fin faclu nufon. El sifacna oakiya meet lusen pacl ac lupan acn elos in muta we. \v 27 El oru ma inge nukewa tuh mwet uh in sokol, ac elos in mau ku in konalak ke elos kahlimunul. Tusruktu pwayeiya uh, God El tiana muta loes liki kutena sesr, \v 28 oana ke sie mwet tuh fahk, \q1 ‘In El kut moul, kut mukuikui, ac kut oasr.’ \m Oana ke kutu mwet kuhn on lowos uh fahk, \q1 ‘Kut pac, kut tulik natul.’ \m \v 29 Na ke kut tulik nutin God uh, wo kut in tia nunku mu ouiya lal uh ku in lumahyuk ke gold, ku silver, ku eot, ma tafleyukla in luman ma sruloala ke lalmwetmet ac usrnguk lun mwet. \v 30 God El tuh nunak munas nu sin mwet ke nikin lalos in pacl meet, a inge El sap nu selos nukewa yen nukewa in forla liki ouiya koluk lalos. \v 31 Tuh El oakiya tari sie len ma El ac nununku faclu nufon ke nununku suwohs, ke sie mwet su El sulela tari. El akpwayei ma se inge nu sin mwet nukewa ke El akmoulyauk mwet se inge liki misa!” \p \v 32 Ke elos lohng lah Paul el kaskaskin akmoulyauk sie mwet liki misa, kutu selos aksruksrukel, a kutu mwet uh fahk, “Kut ke lohng kom in sifil srumun ke ma se inge ke sie pac pacl.” \v 33 Na Paul el illa liki tukeni sac. \v 34 Kutu mwet uh welulang in lulalfongi, ac sie selos inge pa Dionysius, sie sin un mwet pwapa fulat, ac oasr pac mutan se pangpang Damaris, ac kutu pac mwet saya. \c 18 \s1 In Acn Corinth \p \v 1 Tukun ma inge Paul el fahsr liki acn Athens ac som nu Corinth. \v 2 In acn Corinth el sun sie mwet Jew pangpang Aquila, su isusla in acn Pontus ac tufahna foloko liki acn Italy welul Priscilla mutan kial, mweyen Tokosra Fulat Claudius el sap mwet Jew nukewa in som liki acn Rome. Paul el som nu yoroltal, \v 3 ac ke sripen eltal mwet orekma ke lohm nuknuk oapana Paul, el muta yoroltal ac welultal orekma. \v 4 Ke Sabbath nukewa el sramsram ac topuk mwet uh in iwen lolngok, ac srike in kifus mwet Jew ac mwet Greek in wela lulalfongi. \p \v 5 Ke Silas ac Timothy tuku Macedonia me, Paul el sang pacl lal nukewa nu ke fahkak kas, ac el fahkak kalem nu sin mwet Jew uh lah Jesus pa Christ. \v 6 Ke elos lainul ac fahk ma koluk kacl, el osrokla kutkut ke nuknuk lal uh in akkalemye lah el lainulos pac, ac el fahk nu selos, “Kowos fin tuhlac, ma na kowos sifacna oru! Wangin ma luk kac. Ingela nga ac som nu yurin mwet Gentile.” \v 7 Ouinge el som lukelos ac muta in lohm sin sie mwet Gentile su alu nu sin God, pangpang Titius Justus. Lohm sel uh fototo na nu ke iwen lolngok uh. \v 8 Crispus, sie sin mwet kol lun iwen lolngok, el lulalfongi ke Leum, wi pac sou lal nukewa; ac pus pac mwet saya in Corinth lohng kas lal Paul, ac lulalfongi ac baptaisla. \p \v 9 Sie fong ah Paul el liye aruruma se, ac el liye mu Leum El fahk nu sel, “Nimet kom sangeng, a kom in kaskas na ac tia fuhleak, \v 10 tuh nga ac wi kom. Wangin mwet ac ku in oru kutena ma koluk nu sum, mweyen pus mwet luk in siti se inge.” \v 11 Ouinge Paul el muta we ke yac se tafu, ac luti nu sin mwet uh ke kas lun God. \p \v 12 Ke touyak Gallio elan governor lun Rome in acn Achaia, mwet Jew uh tukeni nu sie, sruokilya Paul ac usalak nu in nununku. \v 13 Elos fahk, “Mwet se inge srike in kifasla mwet uh in alu nu sin God in ouiya su lain ma sap uh!” \p \v 14 Paul el akola in sramsram ke Gallio el fahk nu sin mwet Jew uh, “Mwet se inge funu orala sie ma sutuu ku ma koluk na lulap, lukun oasr sripa nga in mongfisrasr nu suwos mwet Jew an. \v 15 Tuh ke sripen akukuin lowos an ma na ke kas, ac inen mwet, ac ke ma sap lowos sifacna uh, kowos sifacna aksuwosyela. Nga ac tia nununku kain ouiya ingan.” \v 16 Ac el luselosyak liki acn in nununku uh. \v 17 Elos nufon sruokilya Sosthenes, sie pac sin mwet kol lun iwen lolngok uh, ac onel ke mutun acn in nununku uh. Tuh Gallio el tiana mayak kac. \s1 Folokla Nu Antioch \p \v 18 Paul el mutana yurin mwet lulalfongi uh in Corinth ke len pus, na el wilkas nu selos, ac usal Priscilla ac Aquila welul in kal som nu Syria. Meet liki el oayak liki acn Cenchreae, el sang mangsrasraiyukla sifal ke sripen el tuh orala sie wulela ku nu sin God. \v 19 Elos sun acn Ephesus, ac Paul el fahsr lukel Priscilla ac Aquila we. El utyak nu ke iwen lolngok, ac sramsram ac asiyuki yurin mwet Jew uh. \v 20 Kutu mwet we elos siyuk elan muta paht, tuh el srangesr. \v 21 El wilkas nu selos ac fahk, “Fin ou lungse lun God, nga fah sifilpa foloko nu yuruwos.” Na el kal som liki acn Ephesus. \p \v 22 Ke el oai Caesarea, el som nu Jerusalem ac paing church in acn we, na el som nu Antioch. \v 23 Tukun el muta we kitin pacl, el som ac fahsr sasla in acn Galatia ac Phrygia, ac akkeye mwet lulalfongi nukewa. \s1 Apollos El Luti In Acn Ephesus Ac Corinth \p \v 24 In pacl sac mwet Jew se pangpang Apollos, su isusla in Alexandria, el tuku nu Ephesus. El sie mwet na pah in kas, ac arulana yohk etu lal ke Ma Simusla. \v 25 Lutiyuk el tari ke Inkanek lun Leum, ac el arulana moniyuk ac oaru in sulkakin mwe luti pwaye ke Jesus. Tusruktu baptais na lal John pa el etu kac uh. \v 26 El mutawauk in kaskas pulaik in iwen lolngok. Ke Priscilla ac Aquila eltal lohng sramsram lal, eltal usalla nu lohm seltal ah, ac aketeya nu sel ac akkalemye suwohs ke Inkanek lun God. \v 27 Na Apollos el sulela elan som nu Achaia. Mwet lulalfongi Ephesus elos kasrel ac sim nu sin mwet lulalfongi in Achaia, ac kwafe elos in paingul. Ke el sun acn we, el arulana kasrelos su wela tari lulalfongi ke sripen kulang lun God. \v 28 El arulana lain mwet Jew ke elos sramsram in walil uh, ac el orekmakin kas in Ma Simusla in akpwayei lah Jesus pa Christ. \c 19 \s1 Paul In Acn Ephesus \p \v 1 Ke Apollos el muta Corinth, Paul el fahsr apunla facl ma oan epang, ac tuku nu Ephesus. Ke el sun acn we el osun nu sin kutu mwet lulalfongi \v 2 ac siyuk selos, “Ku kowos tuh eis Ngun Mutal ke pacl se kowos ekla mwet lulalfongi?” \p Ac elos topuk, “Kut tiana lohng mu oasr Ngun Mutal.” \p \v 3 Ac Paul el sifilpa siyuk selos, “Na baptais fuka kowos eis ah?” \p Elos topuk nu sel, “Baptais se John el luti kac.” \p \v 4 Na Paul el fahk, “Baptais lal John ma nu selos su auliyak liki ma koluk lalos, ac el oayapa fahk nu sin mwet Israel mu elos in lulalfongi in el su ac tuku tokol — aok, Jesus.” \p \v 5 Ke elos lohng ma inge, elos baptaisla inen Leum Jesus. \v 6 Paul el filiya paol faclos; ac Ngun Mutal tuku nu faclos; ac elos kaskas ke pusra ma siena liki kas lalos, ac fahkak kas lun God. \v 7 Mwet singoul luo nufon pa ke u sac. \p \v 8 Paul el utyak nu ke iwen lolngok ac el kaskas pulaikna nu sin mwet uh ke malem tolu. El sramsram ac asiyuki yorolos, ac srike in furokolos in lulalfongi ke Tokosrai lun God. \v 9 Tusruktu kutu selos arulana upa insialos ac tia lulalfongi, ac ye mutun walil sac elos fahk kas in akkolukye u se pangpang Mwet Fahsr ke Inkanek lun Leum. Ke ma inge Paul el fahsr lukelos ac usla mwet lulalfongi uh welul, ac el lotelos len nukewa ke lohm in tukeni se su ma sel Tyrannus. \v 10 Ouiya se inge orek ke lusen yac luo, oru mwet nukewa su muta in acn Asia, kewana mwet Jew ac mwet Greek, elos lohng ke kas lun Leum. \s1 Wen Natul Sceva \p \v 11 God El sang ku nu sel Paul in oru mwenmen na usrnguk. \v 12 Finne handkerchief ku apron ma pusralla manol Paul, fin utukla nu yurin mwet mas uh, na mas lalos ac wanginla, ac ngun fohkfok uh ac illa lukelos. \v 13 Kutu mwet Jew ma forfor ac sisla ngun fohkfok elos srike in wi pac orekmakin inen Leum Jesus in oru ma inge. Elos ac fahk nu sin ngun fohkfok, “Nga sapkin nu sum ke inen Jesus su Paul el fahkak kac.” \v 14 Tamulel itkosr su wen natul Sceva, sie Mwet Tol Fulat lun mwet Jew, pa oru ma inge. \p \v 15 Tusruk ngun fohkfok el fahk nu selos, “Nga etal Jesus, ac nga etu pac kacl Paul; a kowos — su kowos an?” \p \v 16 Mwet se ma ngun fohkfok ah oan sel el sroang nu selos ac ku lukelos. Elos kaingla liki lohm uh, koflufol ac kinkineta. \v 17 Mwet Jew ac mwet pegan nukewa ma muta Ephesus elos lohng ke ma sikyak inge; ac elos nukewa arulana sangeng, ac inen Leum Jesus akfulatyeyuk yohk liki meet. \v 18 Pus sin mwet lulalfongi uh tuku, ac sifacna fahkak ma koluk lalos ye mutun mwet uh. \v 19 Pus pac sin mwet ma orek inutnut elos orani book natulos nukewa ac esukak in walil uh. Fin sisani molin book inge ac tuh oasr ke ipin silver lumngaul tausin. \v 20 Ke sripen orekma ku inge nukewa, kas lun Leum uh yokyokelik ac kui. \s1 Lokoalok Lulap Ma Sikyak Ephesus \p \v 21 Tukun ma inge, Paul el sulela sel in fahsr sasla Macedonia ac Achaia, na ingo lac nu Jerusalem. Ac el fahk, “Tukun nga ac sun acn inge, nga enenu na in som pac nu Rome.” \v 22 Ouinge el supwalla Timothy ac Erastus, luo sin mwet kasru lal, nu Macedonia, ac el muta kitin pacl in Asia. \p \v 23 In pacl se inge lokoalok na upa sikyak in acn Ephesus ke sripen u se pangpang Mwet Fahsr ke Inkanek lun Leum. \v 24 Oasr mwet orekma ke silver se pangpang Demetrius, su orek ma sruloala srisrik ke silver ma oana luman tempul lulap lun god mutan Artemis.\f + \fr 19:24 \fk Artemis: \ft inen god mutan se inge in kas Greek; in kas Latin pa Diana.\f* Mwet orekma lal Demetrius eis mani na yohk ke orekma se inge. \v 25 Na Demetrius el pangoneni mwet nukewa ma wi oru kain in orekma se inge, ac fahk nu selos, “Mwet wiuk in orekma, kowos etu lah kasrpasr tuku ke orekma se lasr inge. \v 26 Kowos sifacna liye ac lohng ma mwet se inge Paul el oru. El fahk mu god ma orekla sin mwet uh tiana god pwaye, ac el oru mwet puspis in acn Ephesus, ac apkuran in acn Asia nufon, in lulalfongi ma el fahk uh. \v 27 Sensen lasr uh pa mwet uh ac orala kas in akkolukyela orekma lasr uh. Ac tia ma sacn mukena, a kut sensen pac mu tempul lun god mutan Artemis ac wanginla kalmac, ac mwet uh ac fah tia sifil akfulatyal — god mutan se su mwet in acn Asia ac faclu nufon alu nu se uh!” \p \v 28 Ke u sac lohng kas inge, elos arulana kasrkusrakak, ac wowo fahk, “Artemis lun Ephesus el fulatlana!” \v 29 Fohsak se inge fahsrelik in siti sac nufon. U sac sruokilya Gaius ac Aristarchus, mwet Macedonia luo su welul Paul forfor, ac usaltalla nu nien intoe srital lulap ke siti uh. \v 30 Paul sifacna el ke som ac sramsram nu sin u lulap sac, tuh mwet lulalfongi elos tia lela. \v 31 Kutu sin mwet fulat lun acn we, su mwet kawuk lal, supwala pac sap soko nu sel ac kwafe elan tia som nu nien intoe srital ah. \v 32 In pacl sac tukeni sac arulana fohsak: kutu mwet wowo ke siena ma, ac kutu ke sie pacna, ac pusiyen mwet uh tia etu sripen toeni lalos. \v 33 Kutu mwet uh nunku mu Alexander pa sripauk, mweyen mwet Jew uh pahtkolak elan tu meet. Na Alexander el kolak paol nu sin mwet uh in akmisyelos, ac el srike in aketeya nu selos ma orek uh. \v 34 Tuh ke elos akilenak lah el sie mwet Jew, elos nukewa tukeni wowoyak ke lusen ao luo, ac fahk, “Artemis lun Ephesus el fulatlana!” \p \v 35 Na mwet sim lun siti uh el akmisyela u sac, ac fahk, “Mwet Ephesus, mwet nukewa etu lah siti lun Ephesus pa liyaung tempul lun Artemis fulatlana, ac oayapa eot saok se ma putatla inkusrao me uh. \v 36 Wangin mwet ku in lafwekin ma inge. Ouinge kowos in misla, ac tia oru kutena ouiya lalfon. \v 37 Kowos use mwet inge nu inge, a wangin ma elos pisre in tempul, ku fahk kas koluk ke god mutan lasr uh. \v 38 Fin oasr mwe tukak lal Demetrius ac mwet orekma lal uh lain kutena mwet, na oasr mwet fulat lasr, ac oasr pac len in nununku. Elos ku in oru tukak lalos we. \v 39 A fin oasr pac ma yohk liki ma kowos suk, enenu in aksuwosyeyuk ke meeting lun mwet fulat lun siti uh, fal nu ke ma sap lasr. \v 40 Tukun ma sikyak misenge uh, oasr sensen lasr lah mwet uh ac fahk mu kut pa purakak wowon sac. Ke wangin sripa ma sramtauk fohs sac, oru wangin sripa wo ma kut ac ku in fahk kac.” \v 41 Tukun el fahk ma inge, el folokonelik u sac. \c 20 \s1 Paul El Sifil Som Nu Macedonia Ac Achaia \p \v 1 Tukun fohsak sac, Paul el solani mwet lulalfongi uh, ac sang kas in akku nu selos ac wilkas nu selos. Na el fahsr lukelos ac som nu Macedonia. \v 2 El fahsr sasla in polo acn sac nufon, ac akkeye mwet uh ke kas wo puspis, na el tuku nu Achaia, \v 3 ac muta we ke malem tolu. El akola in som nu Syria ke el etauk lah mwet Jew elos pwapa in lainul; ouinge el sulela elan folokla sasla in acn Macedonia. \v 4 Sopater, wen natul Pyrrhus sie mwet Berea, el welul som; oayapa Aristarchus ac Secundus su mwet Thessalonica; Gaius liki siti Derbe; Tychicus ac Trophimus liki acn Asia; ac Timothy. \v 5 Elos som meet ac soanekut in acn Troas. \v 6 Kut kal Philippi lac tukun Kufwen Bread Tia Akpulol, ac tukun len limekosr kut sonolos in acn Troas, ac muta we wik se. \s1 Fahsr Safla Lal Paul Nu Troas \p \v 7 Ke eku in Saturday ah,\f + \fr 20:7 \fk eku in Saturday ah: \ft yurin mwet Jew, len se meet in wik mutawauk ke ao onkosr ke eku in Saturday.\f* kut tukeni nu sie in oru kufwa in kunsalik bread.\f + \fr 20:7 \fk kufwa in kunsalik bread: \ft liye Orek 2:42.\f* Paul el kaskas nu sin mwet uh ac luti nu selos nwe ke infulwen fong, mweyen el ac som ke len tok ah. \v 8 Lam na pukanten akokak fin twek se lucng, yen kut tukeni we ah. \v 9 Mukul fusr se pangpang Eutychus el muta ke winto se, ac ke Paul el sramsram na paht, Eutychus el arulana mwetkeli ac motulla, ac putatla liki twek se aktolu ac nwe infohk ah. Elos som sraklalak tuh el na misa tari. \v 10 Paul el fani ac asrosrelik facl ac apsilya. Na el fahk, “Kowos in tia fosrnga. El moul na.” \v 11 Na el folokyak nu fin twek sac, kunsalik bread uh ac mongo. Tukun el welulos sramsram ke pacl na loes se, aok nwe ke lenelik, Paul el som. \v 12 Mukul fusr sac moul na, ac elos pwanulla nu lohm sel ah, ac elos arulana enganak. \s1 Kalla Troas Lac Nu Miletus \p \v 13 Kut som meet nu ke oak soko, ac oayak nu Assos, kut in tuh srakalak Paul nu fin oak uh we. El tuh sap kut in oru ouinge mweyen el mu el ac fahsrna ut finmes nwe we. \v 14 Ke el sun kut in acn Assos, kut sraklalak ac kal som nwe Mitylene. \v 15 Kut oayak liki acn sac ac oai Chios ke len tok ah. Na in len se toko ah kut tuku nu Samos, ac len tok ah kut sun acn Miletus. \v 16 Paul el wotela sel in ut sisken Ephesus lac, elan mau tia sisla pacl in acn Asia. El sulaklak elan sun acn Jerusalem meet liki len in Pentecost, el fin ku. \s1 Kas In Wilkas Lal Paul Nu Sin Mwet Kol Ke Church In Acn Ephesus \p \v 17 Paul el sapla Miletus lac nu Ephesus, ac siyuk mwet kol in church we ah in tuku osun nu sel. \v 18 Ke elos sun acn we el fahk nu selos, “Kowos etu ma nukewa ma nga tuh oru ke nga muta yuruwos, mutawauk na ke len se oemeet nga sun acn Asia ah. \v 19 Oana ke nga mwet kulansap lun Leum, nga tuh oru orekma kunuk ke inse pusisel, ac pus pacl nga tung ke ma upa sikyak nu sik ke sripen pwapa koluk lun mwet Jew uh. \v 20 Kowos etu lah ke nga fahkak ku luti ye mutun mwet uh oayapa in lohm suwos kais sie, nga tia okanla kutena ma liki kowos fin ma ac kasrekowos, \v 21 Nga sensenkakin mwet Jew ac oayapa mwet pegan tuh elos in forla liki ma koluk lalos nu sin God, ac lulalfongi in Leum lasr Jesus. \v 22 Ac inge, nga ac akos Ngun Mutal ac som nu Jerusalem, ac nga tia etu lah mea ac sikyak nu sik we. \v 23 Ma sefanna nga etu pa Ngun Mutal el akkalemye nu sik tari, lah kapir ac mwe lokoalok soaneyu in siti nukewa nga ac som nu we. \v 24 Nga tia seko moul luk sifacna, a nga kena aksafyela kunokon se ma Leum Jesus el ase nga in oru, pa in fahkelik Pweng Wo ke kulang lun God. \p \v 25 “Nga tuh forfor inmasrlowos nukewa, ac fahkak ke Tokosrai lun God. Ac inge nga etu lah wangin sie suwos ac fah sifil liyeyu. \v 26 Ouinge nga wili nu suwos misenge, lah kutena suwos fin tuhlac, wangin ma luk kac. \v 27 Tuh nga tia okanla liki kowos in fahkak oakwuk nukewa lun God. \v 28 Ke ma inge kowos liyekowosyang sifacna ac liyaung pac elos nukewa su oana un sheep ma Ngun Mutal filiya inpouwos uh. Kowos in mwet shepherd nu ke church lun God, su El oru in ma lal ke sripen misa lun Wen natul, su sifacna kisakunulla keiwos. \v 29 Nga etu lah tukun nga ac som liki kowos uh, mwet ma oana wolf sulallal ac fah tuku nu inmasrlowos ac kunausla un sheep uh. \v 30 Pacl se ac fah tuku, ke mwet na in u lowos an ac fah fahk kas kikiap in kolla mwet lulalfongi uh in fahsr tokolos. \v 31 Ke ma inge kowos arulana taran ac esam lah nga tung ke len ac fong ke nga luti kowos nukewa ke yac tolu. \p \v 32 “Ac inge nga eiskowosyang nu ke karinginyuk lun God ac nu ke kas kulang lal, su ku in musaikowosyak ac asot nu suwos mwe insewowo su God El akola nu sin mwet lal. \v 33 Wangin kena luk nu ke silver ku gold ku nuknuk lun kutena mwet. \v 34 Kowos sifacna etu lah nga orekmakin na pouk in sokak ma su nga, ac mwet wiyu inge, enenu uh. \v 35 Nga tuh filiya sie srikasrak nu suwos, tuh ke kut insianaung in orekma, kut enenu pac in kasru mwet munas, ac esam kas ma Leum Jesus el sifacna fahk, ‘Insewowo in sang yohk liki insewowo in eis.’” \p \v 36 Ke safla ma Paul el fahk uh, na el sikukmutunteiyak ac pre. \v 37 Elos nukewa tung ke elos kaosulma ac ngok mutal in wilkas nu sel. \v 38 Elos asor yohk ke sripen el tuh fahk mu elos ac fah tia sifil liyal. Na elos welul som nu ke oak ah. \c 21 \s1 Paul El Som Nu Jerusalem \p \v 1 Kut wilkas nu selos ac oayak. Ke kut kal suwosla liki acn we kut sun acn Cos, ac len tok ah kut oai Rhodes, ac sifil kalla nu Patara. \v 2 Ke kut sun acn we, kut konauk lah oasr oak soko ac som nwe Phoenicia, na kut sroang wela. \v 3 Kut kal nwe ke kut liyauk acn Cyprus, na kut ut layen nu eir in Cyprus ac kalla nu Syria. Kut srola Tyre, yen ma koanon oak uh ah titila we. \v 4 Kut konauk kutu mwet lulalfongi in acn we, ac muta yorolos ke wik se. Ke ku lun Ngun Mutal elos fahkang nu sel Paul elan tia som nu Jerusalem. \v 5 Na ke safla wik sac, kut mukuiyak in som. Elos nukewa, wi mutan kialos ac tulik natulos, wi kut som liki siti uh nu wekof ah, ac kut nukewa sikukmutunteiyak ac pre. \v 6 Kut wilkas nu sin sie sin sie, na kut sroak nu fin oak uh, ac elos folokla nu yen selos. \p \v 7 Ke kut kalot liki acn Tyre kut sun acn Ptolemais, ac kut paing mwet lulalfongi in acn we, ac muta yorolos len se. \v 8 In len tok ah kut som ac sun acn Caesarea, ac kut tuh muta in lohm sel Philip, mwet fahkak ke Pweng Wo, su sie sin mwet itkosr ma tuh solla mwet kasru\f + \fr 21:8 \fk mwet itkosr ... mwet kasru: \ft liye Orek 6:1–6.\f* in Jerusalem. \v 9 Oasr mutan fusr lolap akosr natul, su wi pac fahkak kas lun God. \v 10 Kut muta we ke kutu len, na mwet palu se pangpang Agabus el tuku Judea me. \v 11 El tuku nu yorosr, eisla ma losyen infulwal Paul ac sifacna sang kapriya paol ac nial kac. Na el fahk, “Pa inge ma Ngun Mutal fahk: Mwet Jew in acn Jerusalem elos ac fah kapriya mwet se la mwe lohl se inge uh in lumah se inge, na elos ac fah eisalang nu inpoun mwet pegan.” \p \v 12 Ke kut lohng ma inge, kut ac mwet wiasr in acn sac, tukeni kwafe na sel Paul elan tia som nu Jerusalem. \v 13 A el topuk ac fahk, “Mea kowos oru an ku kowos tung ouingan, ac aktoasrye insiuk? Nga akola tari in kapiri in acn Jerusalem, ac nga akola pac in misa we ke sripen Leum Jesus.” \p \v 14 Kut tia ku in furokla nunak lal ah, pwanang kut tari fuhleak ac fahk, “Kut pre tuh ma lungse lun Leum in orek.” \p \v 15 Tukun kut muta we ke kutu pacl, kut apweni ma lasr ac som nu Jerusalem. \v 16 Kutu sin mwet lulalfongi ma tuku Caesarea me elos wi kut pac som, ac pwenkutla nu ke lohm sin mwet se ma kut ac muta yoro ah — inel pa Mnason, sie mwet Cyprus, su nuna sie mwet lulalfongi emeet me. \s1 Paul El Som Osun Yorol James \p \v 17 Ke kut sun acn Jerusalem, mwet lulalfongi in acn we arulana engan in paing kut. \v 18 Ke len tok ah Paul el wi kut som in osun yorol James; ac mwet kol nukewa lun church muta we. \v 19 Paul el paingulos, na el fahkak ke ma nukewa ma God El kasrel in oru ke pacl el orekma inmasrlon mwet pegan uh. \v 20 Tukun elos lohng ma el fahk, elos nukewa kaksakin God. Na elos fahk, “Paul, mwet lili lasr, kom ku in liye lah tausin puspis sin mwet Jew elos wela lulalfongi, ac elos arulana moniyuk in akos Ma Sap uh. \v 21 Fwackyang tari nu selos lah kom luti mwet Jew nukewa su muta in facl sin mwet pegan uh elos in sisla Ma Sap lal Moses, ac kom fahk tuh elos in tia kosrala tulik natulos, ku fahsr tukun ouiya lun mwet Jew uh. \v 22 Kalem lah elos lohng tari lah kom sun acn inge. Na mea ac orek uh? \v 23 Pa inge ma kut lungse kom in oru uh. Oasr mwet akosr inmasrlosr su orala wulela ku nu sin God. \v 24 Welulos som ac tukeni wi alu in aknasnas,\f + \fr 21:24 \fk alu in aknasnas: \ft liye Orek 6:9–12.\f* ac sang molin kalkul lalos, na elos fah ku in mangsrasrala. Kom fin oru ouinge, na mwet nukewa ac fah etu lah tiana pwaye kas elos lohng mu kom fahk uh, ac lah kom moul fal nu ke Ma Sap lal Moses uh. \v 25 A funu mwet pegan ma wela lulalfongi uh, kut supwala leta se nu selos ac fahk lah kut wotela mu elos in tia kang kutena mwe mongo ma kisala nu sin ma sruloala, ku kutena srah, ku kosro ma loksakiyuki, ac elos in liyalosyang liki ouiya fohkfok lun mwet kosro.” \p \v 26 Na Paul el eis mwet akosr inge, ac ke len tok ah el orala alu in aknasnas yorolos. Na el som nu in Tempul ac akkalemye len lula in safla pacl in aknasnas uh, na fah pacl in orek kisa ke kais sie selos. \s1 Sruoh Paul In Tempul \p \v 27 Tusruktu ke fahsr in safla len in aknasnas itkosr ah, na kutu mwet Jew su tuku Asia me elos liyalak Paul in Tempul uh. Elos purakak insien mwet puspis, ac sruokilya Paul. \v 28 Na elos wowoyak ac fahk, “Mwet Israel, kasrekut! Pa inge mwet se forfor yen nukewa ac luti nu sin mwet nukewa in lain mwet Israel, ac lain Ma Sap lal Moses, ac lain Tempul se inge. Ac inge el use pac mwet pegan nu in Tempul uh ac akfohkfokyela acn mutal se inge!” ( \v 29 Elos fahk ma inge mweyen elos tuh liyalak Trophimus, sie mwet Ephesus ke el welul Paul in siti uh, ac elos nunku mu Paul el usalak nu in Tempul.) \p \v 30 Fohs lulap sikyak in siti sac nufon, ac mwet uh kasreni nu sie, sruokilya Paul ac amakunulla liki Tempul uh. Na elos sulaklak na kaliya srungul ke Tempul. \v 31 Ke un mwet uh srike in unilya Paul, supweyukla kas nu sin leum lun mwet mweun Rome uh, fahk mu acn Jerusalem nufon arulana fohsak. \v 32 In pacl sacna leum sac el eis kutu mwet mweun wi mwet kol lalos, ac sulaklak na oatui nu yen lokoalok uh orek we. Ke mwet uh liyal wi mwet mweun uh, elos tila onel Paul. \v 33 Leum sac som nu yorol Paul, sruokilya ac sap kapiri el ke sein lukwa. Na el siyuk, “Su mwet se inge, ac mea el orala uh?” \v 34 Kutu mwet uh wowoyak fahk sie ma, ac kutu fahk kutepacna ma. Yokla fohs uh, oru leum sac tia ku in konauk na pwaye lah mea sikyak uh. Na el sap mwet lal uh in usalak Paul nu ke nien muta ku lun mwet mweun. \v 35 Elos usal nwe sun nien fan nu inkul selos uh, na mwet mweun uh sraklalak usal, mweyen arulana upa kasrkusrak lun mwet uh. \v 36 Elos nukewa tuku tokol wowoyak ac fahk, “Unilya!” \s1 Paul El Kaskas In Loangel Sifacna \p \v 37 Ke mwet mweun uh akola in usalak Paul nu inkul uh, na Paul el kasla nu sin leum sac ac fahk, “Nga ku in fahk ma se nu sum?” \p Leum sac siyuk, “Kom etu kas Greek? \v 38 Fin angan, kalem lah tia kom pa mwet Egypt se ma tuh oru fohs se nwe pwanla tausin akos mwet akmas nu yen mwesis ah!” \p \v 39 Na Paul el fahk, “Nga mwet Jew se. Nga isusla Tarsus, sie siti pwengpeng in acn Cilicia. Nunak munas, lela ngan kaskas nu sin mwet uh.” \p \v 40 Leum sac fuhlela elan kaskas, na Paul el tu fin nien fan uh, ac kolak paol mwet uh in misla. Ke elos misla, Paul el kaskas nu selos in kas Aramaic.\f + \fr 21:40 \fk kas Aramaic: \ft liye Orek 6:1.\f* \c 22 \p \v 1 El fahk, “Mwet kacto ac mwet matwuk, porongo ke nga ac sifacna aksuwosyeyu nu suwos uh!” \v 2 Ke elos lohng ke el kaskas nu selos ke kas na lalos, na elos misla yohk liki meet ah. Na Paul el sifilpa fahk: \p \v 3 “Nga sie mwet Jew, su isusla Tarsus in Cilicia, tusruk nga matula in acn Jerusalem. Nga tuh sie mwet lutlut lal Gamaliel ac nga eis kas in luti na yohk ke Ma Sap lun mwet matu lasr meet ah. Nga srike in arulana moniyuk nu sin God, oana kowos nukewa su oasr inse inge misenge uh. \v 4 Nga kalyei mwet ma fahsr ke Inkanek sasu se inge, ac pus selos misa. Nga kapriya mukul ac mutan ac siselosyang nu in presin. \v 5 Mwet Tol Fulat oayapa Un Mwet Pwapa Fulat nukewa elos ku in akpwayei lah pwaye ma nga fahk uh. Nga eis selos leta ma simla nu sin mwet Jew wiasr su muta in Damascus, oru nga tuh som nu we in sruokya ac kapriya mwet inge, ac usalosme nu Jerusalem in tuh kalyeiyuk elos. \s1 Paul El Fahkak Ke Forla Lal \r (Orekma 9:1–19; 26:12–18) \p \v 6 “Ke nga fahsr ac apkuran nu Damascus, akuran nu ke infulwen len, sie kalem sarmelik inkusrao me ac apinyula. \v 7 Nga putatla nu infohk uh ac lohng sie pusra fahk nu sik, ‘Saul, Saul! Efu kom ku kalyeiyu?’ \v 8 Ac nga fahk, ‘Leum, su kom an?’ Na el fahk, ‘Nga Jesus lun Nazareth, su kom kalyei.’ \v 9 Mwet ma wiyu elos liye kalem sac, tusruk elos tiana lohng pusren el su kaskas nu sik. \v 10 Ac nga siyuk, ‘Leum, mea nga ac oru?’ Ac Leum el fahk nu sik, ‘Tuyak ac fahla nu Damascus, na ac tufah fwackot ma nukewa Leum El wotela kom in oru uh.’ \v 11 Kunla mutuk ke sripen kalem sac, ouinge mwet wiyu elos sruokya pouk ac pwenyuyak nu Damascus. \p \v 12 “Oasr mukul se muta in siti sac pangpang Ananias, sie mwet alu nu sin God, su akos Ma Sap lasr uh ac arulana akfulatyeyuk el sin mwet Jew nukewa su muta we. \v 13 El tuku tu yuruk ac fahk, ‘Saul, ma lik, kom in sifilpa liye!’ In pacl sacna nga ku lac in liye, ac nga ngetang nu sel. \v 14 Na el fahk, ‘God lun mwet matu lasr somla El sulekomla in etu ma lungse lal, ac in liye Mwet Kulansap suwoswos lal, ac in lohng pusracl ke el kaskas nu sum. \v 15 Kom ac fah sie mwet loh lal, in fahk nu sin mwet nukewa ma kom liye ac lohng. \v 16 Na mea kom soano an? Tuyak ac baptaisla, tuh ma koluk lom in nasnasla ke kom pre inen Leum.’ \s1 Pangonyuk Paul Elan Luti Nu Sin Mwet Sayen Mwet Jew \p \v 17 “Nga folokla nu Jerusalem, ac ke nga pre in Tempul, nga liye sie aruruma, \v 18 ac in aruruma sac Leum el fahk nu sik, ‘Sulaklak som liki acn Jerusalem, mweyen mwet yenu inge ac tia lulalfongi ma kom ac fahk keik uh.’ \v 19 Ac nga fahk, ‘Leum, elos arulana etu lah nga tuh som nu iwen lolngok uh, sruokya ac uni mwet ma lulalfongi in kom uh. \v 20 Ac ke pacl se ma anwuki Stephen, mwet kulansap lom, nga tuh wi pac muta insac. Nga insese nu ke ma orek nu sel ah, ac nga pa muta liyaung nuknuk lun mwet ma unilya ah.’ \v 21 Ac Leum el fahk nu sik, ‘Fahla, tuh nga ac supwekomla nu yen loessula, nu yurin mwet sayen mwet Jew.’” \p \v 22 Mwet uh lipsre kas lal Paul uh nwe ke el fahkla ma inge; na elos mutawauk in wowoyak ke kuiyalos nufon ac fahk, “Sisulla! Unilya! Tia fal elan moul!” \v 23 Elos wowoyak, furok nuknuk lalos uh, ac sis fohkfok uh nu lucng. \v 24 Leum se lun mwet mweun Rome uh sap mwet lal in eisal Paul nu inkul lalos uh, ac el sap elos in srunglul ac konauk lah efu ku mwet Jew uh wowo lainul ouinge. \v 25 Tusruktu ke elos kaprilya in sringsring el, Paul el siyuk sin sie pac mwet leum lun solse su tu insac, “Ya ma sap uh lela in sringsring sie mwet Rome meet liki nununkeyuk el?” \p \v 26 Ke mwet leum sac lohng ma se inge, el som nu yurin leum fulat sac ac siyuk sel, “Mea se kom nunku in oru uh? El ah el mwet Rome!” \p \v 27 Ouinge leum fulat sac som nu yorol Paul ac siyuk sel, “Fahkma nu sik, ya kom mwet Rome?” \p Ac Paul el fahk, “Aok.” \p \v 28 Na leum sac fahk, “Nga tuh moli sie mani na yohk tuh nga in oaoa sie mwet Rome.” \p Ac Paul el fahk, “Nga nuna mwet Rome se e ke nga isusla.” \p \v 29 In pacl sacna mwet ma ako in kusen siyuk nu sel Paul uh elos kilukla lukel, ac leum sac fosrngala ke el etauk lah el kapriya sie mwet Rome. \s1 Paul Ye Mutun Mwet Pwapa Fulat \p \v 30 Mwet leum sac kena konauk lah mea mwet Jew uh srukak in lainul Paul kac uh; ouinge ke len se tok ah el sap in itukla sein uh lukel Paul, ac el sap mwet tol fulat ac Un Mwet Pwapa Fulat nukewa elos in toeni. Na el usalla Paul ac sap elan tu ye mutalos. \c 23 \p \v 1 Paul el ngetang suiya Un Mwet Pwapa Fulat uh ac fahk, “Mwet Israel wiuk! Nga pulakin sik lah nga kulansupu God ke inse pwaye in moul luk nwe misenge.” \v 2 Mwet Tol Fulat Ananias el sap mwet ma tu apkuran nu yorol Paul ah in sringilya oalul. \v 3 Paul el fahk nu sel, “Pwayena lah God El ac fah sringilkomi — kom orun luku!\f + \fr 23:3 \fk orun luku: \ft kas Greek fahk mu “kom sinka sroalla ke fasr”; kalmac pa okanla tuhn fohkfok, ku ma koluk.\f* Kom muta insacn nununkeyu ke Ma Sap, sruk kom kunausla Ma Sap ke kom sap elos in sringilyu uh!” \p \v 4 Mwet ma tu apkuran nu sel Paul ah fahk nu sel, “Kom aklusrongtenye Mwet Tol Fulat lun God!” \v 5 Paul el fahk, “Mwet Israel wiuk, nga tiana akilen mu el Mwet Tol Fulat. Ma Simusla uh fahk mu, ‘Kom fah tia fahk kutena kas koluk ke mwet kol lun mwet lowos uh.’” \p \v 6 Ke Paul el akilen lah kutu selos mwet Sadducee ac kutu mwet Pharisee, na el wowoyak ye mutun Un Mwet Pwapa Fulat ac fahk, “Mwet Israel wiuk! Nga sie mwet Pharisee, wen nutin mwet Pharisee. Nununkeyuk nga inge ke sripen finsrak se ma oan yuruk lah mwet misa uh ac sifil moulyak!” \p \v 7 Pacl se na el fahkla ma se inge ah, na mwet Pharisee ac mwet Sadducee mutawauk in akukuin, ac u sac nunak luoelik. ( \v 8 Tuh mwet Sadducee elos fahk mu mwet misa uh ac tia sifil moulyak liki misa, ac elos fahk pac mu wangin lipufan ku ngun, a mwet Pharisee elos lulalfongi ke ma tolu inge kewa.) \v 9 Pusren akukuin uh yokelik na, ac kutu mwet luti Ma Sap uh su mwet Pharisee elos tuyak ac liksrenina lain ac fahk, “Kut tia konauk kutena ma sutuu lun mwet se inge! Sahp acnu pwaye lah ngun se, ku lipufan se, kaskas nu sel!” \p \v 10 Akukuin sac arulana upala, oru leum se lun mwet mweun uh sensenak lah ac eiyuki manol Paul. Ouinge el sap mwet mweun lal uh in oatui ac eisalla Paul liki inmasrlon u sac, ac usalla nu inkul lalos uh. \p \v 11 In fong sac, Leum el tu siskal Paul ac fahk nu sel, “Kom in pulaik na! Kom fahkyuyak tari in acn Jerusalem, ac kom ac fah oru oapana in acn Rome.” \s1 Pwapa In Unilya Paul \p \v 12 In lotu tok ah, oasr kutu mwet Jew fahsreni nu sie ac orek pwapa. Elos wulela na ku mu elos ac tia mongo ku nim kutena ma nwe ke na elos unilya Paul. \v 13 Pus liki mwet angngaul pa oru pwapa se inge. \v 14 Na elos som nu yurin mwet tol fulat ac un mwet matu ac fahk, “Kut orala tari wulela na ku lasr mu kut ac tiana kang kutena ma nwe ke na kut unilya Paul. \v 15 Ke ma inge, kowos ac Un Mwet Pwapa Fulat uh in sapla nu sin leum lun mwet mweun Rome, ac fahk elan eisalu Paul nu yuruwos. Oru acnu mu kowos srakna enenu in etu kutu ma sel. A kut ac akola kut in unilya meet liki el sun acn inge.” \p \v 16 Tusruktu wen se nutin mutan se wial Paul lohngak pwapa kutasrik se inge, na el som nu inkul sin mwet mweun uh ac fahkang nu sel Paul. \v 17 Na Paul el pangonma sie mwet kol lun mwet mweun uh ac fahk nu sel, “Eis mwet fusr se inge nu yurin leum fulat lun un mwet mweun uh. Oasr ma se el ke fahk nu sel.” \v 18 Mwet leum sac eisal, pwanulla nu yurin leum fulat sac ac fahk, “Paul, mwet kapir sac, el pangonyu ac siyuk nga in pwanma mwet fusr se inge nu yurum, mweyen oasr ma el ke fahk nu sum.” \p \v 19 Leum fulat sac sruokya paol, ac pwanulla nu saya ac siyuk sel, “Mea kom ke fahk nu sik uh?” \p \v 20 Ac mukul fusr sac fahk, “Mwet fulat lun mwet Jew elos insesela in siyuk sum lutu kom in usalla Paul nu yurin Un Mwet Pwapa Fulat, na elos ac oru acnu mu srakna oasr ma elos ke etu kacl Paul. \v 21 Tusruktu nimet lohngolos, mweyen pus liki mwet angngaul wikwik soanel. Elos fulahk mu elos ac tia mongo ku nim nwe ke na elos unilya. Elos akola tari, tuh elos soano lah mea ac wotla sum.” \p \v 22 Leum fulat sac fahk, “Nimet kom fahk nu sin kutena mwet lah kom fahk ma inge nu sik.” Na el supwalla mwet fusr sac in som. \s1 Supweyukla Paul Nu Yorol Governor Felix \p \v 23 Na leum fulat sac solama luo sin mwet leum lun solse lal ac fahk, “Akoela luofoko mwet mweun an in som nu Caesarea, wi mwet kasrusr fin horse itngoul ac mwet utuk osra in mweun luofoko, ac mukuiyak ke ao eu ofong. \v 24 Akoela kutu horse an Paul elan kasrusr fac, ac liyalang akwoye nwe ke na el sonol Governor Felix.” \v 25 Na leum sac simusla leta se, fahk ouinge: \pi1 \v 26 “Claudius Lysias, nu sel Governor Fulat Felix: Paing kom. \v 27 Mwet Jew elos sruokya mwet se inge ac akola in unilya. Nga lohngak lah el mwet Rome, pa nga us mwet mweun luk som, ac molella. \v 28 Nga tuh kena etu lah mea elos tukakunul kac uh, ouinge nga usalla nu yurin Un Mwet Pwapa Fulat lalos. \v 29 Nga konauk lah wangin ma el oru ma ac fal elan misa ku kapir kac. Ma elos nununkal kac uh ma na nu ke kusen siyuk ke ma sap lalos sifacna. \v 30 Ac ke nga lohngak lah oasr kutu mwet Jew pwapa sulallal lainul, in pacl sacna nga wotela mu nga in supwalot nu yurum. Nga fahk nu sin mwet ma nununkal uh in oru tukak lalos uh ye motom.” \p \v 31 Mwet mweun uh oru oana ma sapkinyuk nu selos uh. Elos eisal Paul ac usalla in fong sac nwe sun acn Antipatris. \v 32 In len tok ah mwet mweun ma fahsr elos folokla nu yen selos, na mwet kasrusr ke horse uh welul na Paul som. \v 33 Elos usalla na nwe Caesarea, ac sang leta sac nu sel Governor, ac eisalang pac Paul nu sel. \v 34 Governor el ritela leta sac ac siyuk sel Paul lah el mwet ya. Ke el konauk lah el mwet Cilicia, \v 35 el fahk, “Nga fah oru lohngyuk keim ke pacl mwet ma tukakin kom uh sun acn inge.” Na el sap mwet topang in taranul Paul ke inkul lal Governor uh. \c 24 \s1 Mwet Jew Elos Tukakunul Paul \p \v 1 Len limekosr toko, Mwet Tol Fulat Ananias el som nu Caesarea wi kutu mwet matu lun mwet Jew oayapa Tertullus, sie mwet sasla ke ma sap lun mwet Rome. Elos utyak ye mutal Governor Felix ac oru tukak lalos lainul Paul. \v 2 Na pangyak Paul, ac Tertullus el mutawauk in sramsram lainul, ac pa inge ma el fahk uh: \p “Governor Fulatlana, woiyen kol lom uh ase moul in misla nu sesr ke lusen pacl na loes se, ac ouiya puspis ma enenu in ikilyukla in akwoye facl sesr uh orekla tari. \v 3 Kut insewowo ke ma inge yen nukewa ac ke pacl nukewa, ac kut arulana kulo nu sum kac. \v 4 Nga tia lungse eisla pacl lom, tusruktu nga siyuk kom in nunak munas porongo kas fototo ma kut ac fahk inge. \v 5 Kut konauk tuh na mwet se inge mwet na sensen se, su purakak lokoalok lulap inmasrlon mwet Jew in acn nukewa fin faclu, ac el mwet kol se lun u se pangpang Nazarene. \v 6 El oayapa srike in aktaekye Tempul, ac kut sruokilya. \v 7 \f + \fr 24:7 \fk Kutu ma simusla sang fus 6b–8a: \ft Kut motko in nununkal fal nu ke ma sap lasr uh, 7 tuh pa Lysias, sie leum lun mwet mweun, el tuku eisalla sesr ke ku lulap. 8 Na Lysias el sap mwet lainul uh in tuku nu ye motom.\f* \v 8 Kom fin kusen siyuk sin mwet se inge, kom ac fah ku in sifacna etu ma nukewa sel ke ma kut tukakunul kac uh.” \v 9 Mwet Jew elos akkalemye lah elos insese nu ke kas in tukak inge nukewa. \s1 Kas In Loango Lal Paul Nu Sel Felix \p \v 10 Na Governor el srisrsrisr nu sel Paul elan sramsram, na Paul el fahk, \p “Nga etu lah kom pa nununku mutunfacl se inge ke yac na pus, ouinge nga insewowo in sifacna loangeyu ye motom. \v 11 Kom ku in sifacna akpwayeye lah len na singoul luo somla pa nga tuh som nu Jerusalem in alu. \v 12 Mwet Jew uh tiana liye ngan akukuin nu sin kutena mwet in Tempul, ac elos tia pacna liye ngan purakak mwet uh — tia in iwen lolngok ku kutena acn saya in siti uh. \v 13 Ac elos tia pac ku in akpwayei nu sum ke ma elos tukakinyu kac inge. \v 14 Nga ku in fahk nu sum lah pwaye nga alu nu sin God lun mwet matu lasr uh ke nga fahsr ke Inkanek lun Leum — Inkanek se ma elos inge fahk mu ma kikiap. Tusruktu nga wi lulalfongi ma nukewa simla in Ma Sap lal Moses ac book lun mwet palu uh. \v 15 Finsrak luk in God oapana finsrak lalos uh, aok finsrak se ma fahk mu mwet nukewa — mwet suwohs ac mwet sesuwos — ac fah moulyak liki misa. \v 16 Ke ma inge, in pacl nukewa nga sang kuiyuk nufon tuh in nasnas insiuk ye mutun God ac ye mutun mwet uh. \p \v 17 “Tukun nga muta sayen Jerusalem ke kutu yac, nga tuh folokla nu we in us kutu mani in kasru mwet Jew wiuk, ac in tuh orek kisa. \v 18 Pacl se ma nga tuh oru ma inge pa elos koneyuyak in Tempul, tukun nga aksafyela alu in aknasnas luk ah. Wangin un mwet wiyu, ac wangin pac fohs. \v 19 Tusruktu oasr kutu mwet Jew su tuku Asia me wi muta we in pacl sac. Elos pa enenu in oru tukak lalos nu sum, fin oasr ma elos ac fahk in lainyu. \v 20 Ku, kom ku in sap mwet inge in fahk nu sum lah mea elos liye mu nga sutuela kac ke nga tuh tu ye mutun Un Mwet Pwapa Fulat ah — \v 21 sayen kas sefanna nga tuh wowoyak ac fahk ke nga tu ye mutalos: ‘Nununkeyuk nga ye motowos misenge mweyen nga lulalfongi mu mwet misa uh ac fah sifil moulyak.’” \p \v 22 Na Felix, su yohk etu lal ke Inkanek lun Leum, el aksafyela lohngyuk sac. Ac el fahk, “Nga fah wotela ma ac orek ke lohngyuk se inge ke pacl Lysias, leum fulat lun un mwet mweun uh, el tuku.” \v 23 El sap mwet mweun ma taranul Paul in liyalang na, tusruk in sang kutu pacl sukosok lal, ac fuhlela mwet kawuk lal in kasrel ac in sang kutena enenu lal uh. \s1 Paul Ye Mutal Felix Ac Drusilla \p \v 24 Tukun kutu len, Felix el usal Drusilla, mutan kial, tuku. Mutan se inge mwet Jew. Felix el solalma Paul, in lohng ke el sramsram ke ouiyen lulalfongi lal ke Christ Jesus. \v 25 Tuh ke Paul el srumun ke ouiyen moul suwohs, oayapa ke sifacna leum fac, ac ke Len in Nununku se su ac fah tuku, Felix el sangeng ac fahk, “Kom ku in tari som. Nga fah sifil pangon kom fin oasr pacl luk.” \v 26 El tuh finsrak mu Paul el ac sang mani nu sel, ac ke sripa se inge el solal pacl pus in sramsram nu sel. \p \v 27 Tukun yac luo, Porcius Festus el aolulla Felix in governor. Felix el lungse akinsewowoye insien mwet Jew, ouinge el fililyana Paul in presin. \c 25 \s1 Paul El Siyuk In Nununkeyuk El Ye Mutun Tokosra Fulat In Acn Rome \p \v 1 Len tolu tukun Festus el tuku nu in facl sac, el som Caesarea lac nu Jerusalem, \v 2 yen ma mwet tol fulat ac mwet kol lun mwet Jew elos tukakunul Paul nu sel. Elos kwafe sel Festus \v 3 elan welulos ke nunak lalos in usalu Paul nu Jerusalem, mweyen elos akoo in unilya inkanek uh ke el tuku uh. \v 4 A Festus el fahk, “Paul el kapir oasr Caesarea, ac nga ac folokla nu we ke pacl na sa. \v 5 Lela mwet kol lowos an in wiyu som nu Caesarea, ac srukak mwe alein lowos an we, fin oasr ma koluk el orala.” \p \v 6 Festus el muta yorolos ke len oalkosr ku singoul, na el fah som nu Caesarea. Ke len se tok ah, el muta ke acn in nununku ac sap in utuku Paul. \v 7 Ke Paul el utyak, mwet Jew ma tuku Jerusalem me elos tu raunella, ac tukakunul ke ma koluk na yohk puspis, a elos tia ku in akpwayei. \v 8 Tusruktu Paul el sifacna loangel ac fahk, “Wangin ma koluk nga orala lain Ma Sap lun mwet Jew, ku lain Tempul, ku lain Tokosra Fulat lun mwet Rome.” \p \v 9 Tusruktu Festus el lungse akinsewowoye mwet Jew uh, oru el siyuk sel Paul, “Ya kom lungse som nu Jerusalem in tuh nununkeyuk kom we ye mutuk, ke ma tukakinyuk kom kac inge?” \p \v 10 Paul el fahk, “Inge nga tu ke acn in nununku lun Tokosra Fulat, yen se ma fal in nununkeyuk nga we. Wangin ma sufal nga orala nu sin mwet Jew uh, oana ke kom sifacna etu uh. \v 11 Nga fin kunausla ma sap, ku orala kutena ma koluk su fal in anwuki nga kac, nga tia suk in kaingkunla ma inge. Tusruk, fin tia pwaye ma elos tukakinyu kac uh, wangin mwet ku in eisyuyang nu selos. Nga lungse sruhk ma inge nu ke nununku lun Tokosra Fulat.” \p \v 12 Na tukun Festus el lolngok yurin mwet kasru lal, el fahk, “Kom siyuk tari tuh kom in nununkeyuk sel Tokosra Fulat, ouinge ac fah supweyukla kom nwe yorol Tokosra Fulat.” \s1 Paul Ye Mutal Tokosra Agrippa Ac Bernice \p \v 13 In kutu pacl tok, Tokosra Agrippa ac Bernice tuku nu Caesarea in tuh paingul Festus nu we. \v 14 Tukun eltal muta we ke kutu len, Festus el aketeya nu sin tokosra sac tukak ma orek lainul Paul. El fahk, “Mwet se oasr inge su Felix el tuh filiyana in presin ke el som. \v 15 Ac ke nga tuh som nu Jerusalem, mwet tol fulat ac un mwet matu lun mwet Jew elos tukakunul nu sik ac siyuk ngan fahk mu oasr mwatal. \v 16 Tuh nga fahkang nu selos mu kut mwet Rome uh tia wi sang mwatan mwet tukakyak ke ma koluk nwe ke na el, ac mwet ma tukakunul uh, ngetani in nununku, elan ku in loangel sifacna ye mutun mwet lainul uh. \v 17 Ke elos tuku nu yenu, nga tia sisla pacl, a ke len se na tok ah nga som nu ke nien nununku, ac sap in utuku mwet sac. \v 18 Mwet ma lainul uh elos tuyak, tusruktu elos tiana lainul ke kutena ma koluk ma nga nunku mu elos ac tukakunul kac uh. \v 19 Pwayena ma elos lainul kac uh pa akukuin na ke alu lalos uh, ac ke mwet se pangpang Jesus su misa tari, tuh Paul el fahk mu el moul. \v 20 Nga tuh tia ku in etu lah nga ac eis fuka mwe akpwayeye ma inge, pwanang nga tuh siyuk sel Paul lah el ac tia lungse som nu Jerusalem in orek lohngyuk se inge we ke ma tukakinyuk el kac uh. \v 21 Tusruktu Paul el tuh sruhk lohngyuk kacl uh in nununkeyuk sel Tokosra Fulat, ac elan mutana ke acn se ac taranyuk el sin mwet liyaung presin. Na pa nga sap elan mutana in presin nwe ke na nga ku in supwalla nu yorol Tokosra Fulat.” \p \v 22 Agrippa el fahk nu sel Festus, “Nga ke sifacna lohng sramsram lun mwet se inge.” \p Na Festus el fahk, “Kom ac fah lohngol lutu.” \p \v 23 Ke len tok ah Agrippa ac Bernice eltal tuku nu ke lohm in tukeni lulap, ac ke eltal utyak mwet uh akfulatyaltal ke kain in akfulat puspis. Mwet kol fulat lun un mwet mweun, oayapa leum lun siti uh wi pac tukeni sac. Na Festus el sap in utuku Paul. \v 24 Festus el fahk, “Tokosra Agrippa, ac kowos nukewa su wi tukeni se inge! Kowos liye mwet se inge, su mwet Jew nukewa in acn Jerusalem, ac elos su muta yenu, elos use kas in lain puspis kacl nu yuruk. Elos wowoyak mu in tia lela elan moul. \v 25 Tuh nga tiana ku in konauk lah oasr ma koluk el orala ma fal in anwuki el kac. Ac ke el sifacna siyuk lohngyuk kacl uh in orek sel Tokosra Fulat, nga wotela tari nga in supwalla nu yorol. \v 26 Tuh wanginna kas kalem kacl yuruk ma fal nga in sim fahk nu sin Tokosra Fulat. Pa inge sripa se oru nga usalu nu ye motowos — yokna nu sum, Tokosra Agrippa! — tuh ke tari lohngyuk kacl uh, na ac fah oasr ma nga ku in simis fahk kacl. \v 27 Mweyen wangin sripa nga in supwala sie mwet kapir, nga fin tia akkalemye ma lainyuk el kac uh.” \c 26 \s1 Paul El Sifacna Loangel Ye Mutal Tokosra Agrippa \p \v 1 Tokosra Agrippa el fahk nu sel Paul, “Inge kom ku in sifacna kaskas keim.” Paul el asroela paol ac mutawauk in fahkak kas in aksuwos lal ouinge: \p \v 2 “Tokosra Agrippa! Nga arulana srui lah nga ku in sifacna loangeyu ye motom misenge liki kain kas nukewa ma mwet Jew uh elos akkolukyeyu kac — \v 3 yokna mweyen kom arulana etu ouiyen moul lun mwet Jew, ac sramsram in alein lalos. Ke ma inge nga siyuk kom in mongfisrasr in porongeyu. \p \v 4 “Mwet Jew nukewa arulana etu ouiyen moul luk oe ke nga fusr me. Elos etu ma nga oru in facl sik ah meet, ac tok in Jerusalem. \v 5 Na elos funu engan in orek loh keik, elos lukun fahkak lah oemeet me nga sie sin mwet Pharisee — u se ma suwoswos emeet in akfalye ma sap ke alu lasr uh. \v 6 Ac inge nga tu inse inge in nununkeyuk ke sripen finsrak se ma oasr sik ke wulela lun God nu sin mwet matu lasr somla — \v 7 nuna finsrak se na ma sruf singoul luo lun mwet lasr uh finsrak nu kac ke elos alu nu sin God ke len ac fong. O Tokosra, finsrak se inge pa oru mwet Jew elos tukakinyuyak uh! \v 8 Efu ku kowos su oasr inse inge kofla lulalfongi lah God El akmoulyauk mwet misa uh? \p \v 9 “Nga sifacna, nga tuh nunku mu nga ac oru kuiyuk nufon in lain Jesus lun Nazareth. \v 10 Pa inge ma nga tuh oru in acn Jerusalem. Nga tuh eis ku luk sin mwet tol fulat, ac kaliya mwet lun God puspis in presin; ac ke pacl wotla mu ac anwuki elos, nga wi pac akkeye. \v 11 Pacl puspis nga sap akkeokyeyuk elos in iwen lolngok uh, ac nga srike in oru elos in lafwekin lulalfongi lalos. Nga tuh arulana kasrkusrak selos, oru nga som pac nwe in siti ke mutunfacl saya in kaprelosi. \s1 Paul El Fahkak Ouiyen Forla Lal \r (Orekma 9:1–19; 22:6–16) \p \v 12 “Sripa se pacna inge pa nga tuh som nu Damascus kac, wi sap ku ac lela sin mwet tol fulat. \v 13 O Tokosra, nga tuh fahsr inkanek uh ke infulwen len, ke nga liye sie kalem — saromrom liki faht uh — sarmelik lucng me ac sreyuwi ac oayapa mwet ma wiyu ah. \v 14 Kut nukewa putati nu infohk uh, ac nga lohng sie pusra fahk nu sik in kas Hebrew, ‘Saul, Saul! Efu ku kom kalyeiyu? Ke kom lainyu kom sifacna oru kom ngalyak, oana soko kosro ox ma futungya sak kosroh inpoun mwet kifasul uh.’ \v 15 Na nga siyuk, ‘Leum, su kom an?’ Ac Leum el fahk, ‘Nga pa Jesus, su kom kalyei. \v 16 Tuyak. Nga sikme nu sum in srisrngikomi tuh kom in mwet kulansap luk. Kom ac fah fahkak nu sin mwet uh ma kom liye misenge, ac ma su nga ac fah akkalemye nu sum tok. \v 17 Nga fah molikomla liki inpoun mwet Israel, ac liki inpoun mwet sayen mwet Jew su nga ac supwekomla nu yorolos. \v 18 Kom ac fah ikasla mutalos ac furokolosla liki lohsr nu ke kalem, ac liki ku lal Satan nu sin God, tuh ke lulalfongi lalos in nga ma koluk lalos uh fah nunak munas nu selos, ac elos fah eis acn selos inmasrlon mwet sulosolla lun God.’ \s1 Paul El Fahkak Ke Orekma Lal \p \v 19 “Ke ma inge, Tokosra Agrippa, nga tiana seakos aruruma se ma sikyak nu sik inkusrao me ah. \v 20 Nga fahkak nu sin mwet in Damascus meet, ac in Jerusalem, na in facl Judea nufon, oayapa inmasrlon mwet sayen mwet Jew, tuh elos in auliyak liki ma koluk lalos ac forla nu sin God, ac oru ma su ac akpwayei lah elos auliyak. \v 21 Sripa se inge oru mwet Jew elos sruokyuwi ke nga muta in Tempul ah, ac elos srike in uniyuwi. \v 22 Tusruktu God El kasreyu na nwe misenge, ouinge nga tu inse inge ac orek loh keik sifacna nu sin mwet nukewa, mwet fulat ac mwet pusisel oana sie. Ma nga fahk uh oapana ma mwet palu ac Moses tuh fahk mu ac sikyak: \v 23 lah Christ el ac keok, ac el pa mwet se oemeet ma ac moulyak liki misa, in fahkak ke kalem lun molela nu sin mwet Jew, oayapa mwet sayen mwet Jew.” \p \v 24 Ke Paul el fahk ma inge in sifacna loangel, Festus el woilya ac fahk, “Paul, kom wel! Lupan lutlut lom an oru kom wella!” \p \v 25 Ac Paul el fahk, “O Festus Fulatlana, nga tia wel! Ma na pwaye pa nga fahk uh. \v 26 Tokosra Agrippa! Nga arulana pulaik in kaskas nu sum, mweyen yohk etu lom ke ma inge. Nga lulalfongi mu kom akilen ma inge nukewa, mweyen tia lukmaiyuk insruwasrik uh. \v 27 Tokosra Agrippa, ku kom lulalfongi kas lun mwet palu ah? Nga etu lah kom lulalfongi!” \p \v 28 Na Agrippa el fahk nu sel Paul, “Mea, kom nunku in furokyula nu ke moul in Christian ke kitin pacl na?” \p \v 29 Na Paul el fahk, “Finne kitin pacl na, ku pacl loes se, nga pre nu sin God lah kom, ac mwet nukewa ingan su lohng ma nga fahk uh, in ekla oana nga — sayen mwe kapir keik inge!” \p \v 30 Na Tokosra Agrippa, Governor Festus ac Bernice ac mwet nukewa saya elos tuyak, \v 31 ac ke elos illa, elos fahk nu sin sie sin sie, “Wanginna ma mwet se inge orala su fal elan misa kac, ku elan kapir kac in presin.” \v 32 Na Agrippa el fahk nu sel Festus, “Funu mwet se inge tia ngisre in nununkeyuk sel Tokosra Fulat Rome, lukun el taltalla.” \c 27 \s1 Paul El Som Nu Rome \p \v 1 Ke wotla tari mu kut ac kalla nu Italy, elos eisalang Paul ac kutu pac mwet kapir nu sel Julius, sie captain lun un mwet mweun lun Rome ma pangpang “U in Mweun lal Tokosra Fulat.” \v 2 Kut sroang nu fin oak soko ma tuku Adramyttium me, ma akola in oayak nu ke siti ma oan weacn in Asia, na kut oacla. Aristarchus, sie mwet Macedonia su tuku Thessalonica me, el wi kut. \v 3 Ke len tok ah kut oai Sidon. Captain Julius el tuh kulang nu sel Paul, ac lela elan som sun mwet kawuk lal uh, elos in ku in kasrel sang ma el enenu. \v 4 Kut kalot liki acn we, ac ke kut iwe eng uh, kut ut layen ma mihs ke tuka Cyprus. \v 5 Ke kut kal alukela meoa se sisken Cilicia ac Pamphylia, kut sun acn Myra in Lycia. \v 6 Na Captain Julius el konauk oak soko we ma tuku Alexandria me, su akola in oayak nu Italy, na el sap kut sroang nu fac. \p \v 7 Ke sripen arulana upa eng uh, kut kakasrisrikna kal ke lusen len ekasr, oru kut pahtlac in oai ke sie acn apkuran nu Cnidus. Ke sripen kut iwauk eng uh oru kut tia ku in kal suwosot, na kut putati ut ten ke layen ma mihs ke tuka Crete, sasla sisken Foko Salmone. \v 8 Ke sripen arulana upa kal sac, kut pihn pe acn uh nwe ke na kut sun acn se pangpang “Molsron Wowo,” apkuran nu ke siti Lasea. \p \v 9 Kut muta we ke pacl na loes se, sun pacl na sensen in kalkal, oayapa in pacl sac alukela tari Len in Eela Ma Koluk.\f + \fr 27:9 \fk Len in Eela Ma Koluk: \ft liye Exo 29:33 ac Lev 1:4.\f* Ouinge Paul el sensenkakunulos ac fahk, \v 10 “Nu suwos kewa, nga akilen lah kal se lasr ingela ac arulana mwe fosrnga yohk. Koanon oak uh oayapa oak uh ku in musalla, ac ku pac in oasr mwet misa.” \v 11 Tusruktu Captain Julius el tuh porongo kas lun mwet se us oak uh ac mwet se oka oak uh, liki kas lal Paul. \v 12 Molsron sac sufal in muta we ke pacl in mihsrisr, oru inkaiyen mwet uh ke elos in oayak nu meoa, ac srike in sun Molsron Phoenix fin ku, elos in tuh muta we ke pacl in mihsrisr uh. Molsron Phoenix oasr ke tuka Crete, su oan tulanya roto eir ac roto epang. \s1 Sie Paka In Meoa Uh \p \v 13 Eng na fisrasr se tuhtuh layen nu eir me, ac mwet uh nunku mu elos ac ku in orala ma elos akoo uh, ouinge elos olak kawuk uh, ac oayak ut na sisken acn Crete. \v 14 Tusruk tia paht na eng na upa se — eng se ma pangpang “Kuta Epang” tuhme fin tuka uh me. \v 15 Eng sac sun oak uh, ac ke upa kut in kisrung eng uh, kut tila srike in lain, a kut fuhlela eng uh in pahtkakin na oak uh. \v 16 Mihs kutu ke kut kal nu eir in tuka srisrik Cauda. Ke kut sun mihs sac, finne upa nu sesr kut tuh ku in kapriya reoa fin oak uh. \v 17 Elos amakunak reoa uh nu fin oak ah, ac sang sucl lulap awiya oak lulap soko ah. Elos sensen mu elos ac ku in loangyak fin puk se sisken acn Libya, ouinge elos amakinya nes uh, ac fuhlela oak uh in pahtkakinyuk ke eng uh. \v 18 Paka sac srakna tuhtuh, ouinge in len se tok ah elos mutawauk in sisla kutu koanon oak uh nu in kof ah, \v 19 ac ke len toko ah, elos sisla pac kutu kufwen orekma ke oak uh nu in kof ah. \v 20 Ke len na pus kut tiana ku in liye faht oayapa itu uh, ac paka uh upalana. Na wanginla finsrak lasr mu kut ac moul. \p \v 21 Tukun mwet uh tiana mongo pacl na loeloes se, Paul el tuyak inmasrlolos ac fahk, “Mwet kawuk, kowos funu lohng ma nga fahk ah, ac tia oayak liki acn Crete, lukun tiana oasr ma musalla ku tuhlac. \v 22 Tusruktu, inge nga kwafe nu suwos in akkeye kowos! Wangin siena suwos ac fah tuhlac moul la, a oak uh mukena ac fah musalla. \v 23 Tuh sie lipufan lun God su nga alu nu se ac nga ma lal, tuku nu yuruk fong \v 24 ac fahk, ‘Paul, nikmet sangeng! Kom ac fah nununkeyuk ye mutun Tokosra Fulat. Ac ke kulang lun God nu sum, El molela moul lun mwet nukewa ma wi kom ke kal se inge.’ \v 25 Ke ma inge kowos akkeye kowos! Tuh nga lulalfongi in God mu ma nukewa ac fah sikyak oana ke fwackme nu sik ah. \v 26 Tusruktu, kut ac mau ipipyak likin sie tuka.” \p \v 27 Ke fong aksingoul akosr ah, eng uh pahtkakin oak uh in Meoa Mediterranean. Ke infulwen fong sac, selu uh lumauk mu kut apkuranna nu pe acn uh. \v 28 Ouinge elos koela ah soko, kapriya ma toasr se nu kac, ac elos konauk tuh na fit siofok longoul loaliyen acn sac; na tok kutu elos sifilpa oru tuh na fit eungoul na. \v 29 Elos sensen mu oak uh ac ipipyak fin eot uh, oru elos koela kawuk akosr ke kapin oak uh, ac salka in tari lenelik. \v 30 Selu uh srike in kaingla liki oak uh. Elos koela reoa ah nu in kof uh, ac oru mu elos ac sisla pac kutu kawuk ke mutun oak uh. \v 31 A Paul el fahk nu sel Captain Julius ac mwet mweun lal uh, “Selu uh fin tia mutana fin oak uh, kowos ac tia ku in moulla.” \v 32 Ouinge mwet mweun uh supukla sucl ma kapri reoa soko ah, ac fuhlela in pahtlah. \p \v 33 Ke tufahna kalmelik len uh, Paul el kwafe nu selos nukewa in mongoi. El fahk, “Len singoul akosr lac nu misenge kowos soenna kang kutena ma. \v 34 Inge nga kwafe kowos in mongoi. Kowos enenu na in mongoi kowos in kui. Tia soko aunsifowos ac fah tuhlac.” \v 35 Tukun Paul el fahk ma inge, el eis kutu bread, sang kulo kac nu sin God ye mutalos nukewa, ac kunsalik ac mutawauk in mongo. \v 36 Ma inge akkeye nunak lalos, na elos nukewa eis pac kutu mongo uh ac mongoi. \v 37 Pisen mwet fin oak uh, luofoko itngoul onkosr. \v 38 Tukun mwet nukewa mongo tari, elos mutawauk in akmulalaye oak uh, ac sisla nufon wheat uh nu in kof uh. \s1 Oak Uh Fokfoki \p \v 39 Ke lenelik selu fin oak uh tia akilen pe acn uh, tuh elos liye inalok se oasr likinpot we, ac elos wotela selos mu fin ac ku elos ac orauk oak uh in mwesia we. \v 40 Ouinge elos wotela kawuk uh ac tilmakinya nu in kof uh. In pacl sac pacna, elos tulala sucl ma sang kapriya sukan ikwik uh. Na elos amakunak nes se ke mutun oak ah, eng uh in mau usak oak uh nu finmes ah. \v 41 Tusruktu oak uh sun fin puk se ye kof uh ac mwesia kac. Mutun oak uh fulfuli tia ku in mukuikui, ac kapin oak uh fokfoki ipsrisrikla ke noa lulap uh. \p \v 42 Mwet mweun uh nunkauk in uniya mwet kapir uh nufon, elos in mau tia kofyak nu pe acn uh ac kaingla. \v 43 Tusruktu captain lun mwet mweun uh kena molella Paul, na el kutongya pwapa lalos ac sap mwet nukewa ma ku in kofkof in atula meet nu inkof uh ac kofyak nu pe acn uh; \v 44 ac mwet ma tia ku in kofkof in sruokya ipinsak ku polosak ma musalla ke oak uh, ac kofkofkin. Na pa inge ma kut oru pwanang kut ku in sun finmes ah. \c 28 \s1 In Acn Malta \p \v 1 Ke kut sun finmes ah kut etauk lah inen tuka sac pa Malta. \v 2 Mwet in acn sac arulana kulang nu sesr. Elos tanak e se, paing kut, ac suli kut nu kac, mweyen mutawauk in af ac arulana upa ohu ah. \v 3 Paul el orani kahp in etong se ac mutawauk in sang nu ke e uh, na serpent pwasin soko pulauk fol uh ac orakak ac ngalisya paol ac atlana kac. \v 4 Mwet in acn sac liye ke serpent soko ah atla ke paol Paul, ac elos fahk nu sin sie sin sie, “Sahp mwet se inge mwet akmas se, mweyen el nwe tia misa meoa, tusruk Oakwuk Lucng uh pa el ac misa.” \v 5 Tusruktu Paul el osroklana serpent soko ah nu in e uh, ac wangin ma musalla kacl. \v 6 Elos soano na lah ac fafwak paol, ku el ac topla misa. Tusruk tukun elos soano ke pacl na loes se ac tia liye kutena ma sikyak nu sel, na elos ekulla nunak lalos ac fahk, “god se pa el!” \p \v 7 Oasr sie acn apkuran nu in acn sac su ma lal Publius, leum lun tuka sac. El paing kut ac arulana kulang nu sesr, ac kut muta yorol len tolu. \v 8 Papa tumal Publius uh mas ac oanna fin mwe oan kial uh ke mas fol ac musen fohk srah. Paul el utyak nu infukil sel uh ac pre kacl, el filiya paol facl ac akkeyalla. \v 9 Ke ma se inge orekla ah, na mwet mas nukewa fin tuka sac tuku ac wi pac akkeyeyukla. \v 10 Elos use mwe kite puspis nu sesr, ac tok ke kut mukuiyak in som, elos use ma nukewa kut enenu uh nu fin oak uh. \s1 Som Malta Lac Nu Rome \p \v 11 Tukun malem tolu, kut kalla fin oak soko Alexandria me, ma tuh muta ke tuka sac ke pacl in mihsrisr uh. Inen oak soko ah pa “God Fak.” \v 12 Kut oai ke siti Syracuse ac muta we len tolu. \v 13 Kut sifilpa kal we lac ac oai ke siti Rhegium. Ke len tok ah eng se mutawauk in tuhtuh eir me, ac tukun len luo kut sun siti srisrik Puteoli. \v 14 Oasr kutu mwet lulalfongi we su siyuk kut in muta yorolos ke wik se. Na kut fah som nu Rome. \v 15 Mwet lulalfongi in acn Rome elos lohngkutyak, ac tuku osun nu sesr e ke acn se pangpang “Nien Kuka lun Appius” ac “Lohm in Mongla Tolu Lun Mwet Fahsr.” Ke Paul el liyelosyak el sang kulo nu sin God, ac arulana kui nunkal. \s1 In Acn Rome \p \v 16 Ke kut sun acn Rome, elos lela Paul elan sifacna muta ke sie lohm, tusruktu oasr sie mwet mweun in taranul. \p \v 17 Tukun len tolu, Paul el pangon mwet kol lun mwet Jew in acn sac elos in tukeni nu sie. Ke elos fahsreni, el fahk nu selos, “Mwet Israel wiuk, nga nwe tia orala kutena ma koluk lain mwet wiasr, ku kunausla kutena ouiya ma mwet matu lasr somla elos oakiya nu sesr, a elos tuh filiyuwi sie mwet kapir in acn Jerusalem, ac eisyuyang nu sin mwet Rome uh. \v 18 Tukun mwet Rome elos kusen siyuk nu sik, elos ke tuleyula mweyen elos tia konauk kutena ma koluk fal in anwuki nga kac. \v 19 A ke mwet Jew elos tia insese nu kac, pwanang nga tuh suk in nununkeyuk nga sin Tokosra Fulat, finne wangin mwe tukak luk in lain mwet luk kac. \v 20 Pa inge sripen nga siyuk nga in liye kowos ac in sramsram nu suwos. Aok, nga kapiri ke sein inge ke sripen el su mwet Israel elos finsrak kac.” \p \v 21 Ac elos fahk nu sel, “Wanginna leta kut eis Judea me keim, ac wangin pac mwet lasr tuku we me in tuh srumun nu sesr ma orek we, ku in fahk kutena ma koluk keim. \v 22 Tusruktu kut ke lohng nunak lom, mweyen kut lohng lah in acn nukewa, mwet uh lain u sasu se ma kom wi ingan.”\f + \fr 28:22 \fk u sasu se ma kom wi ingan: \ft liye Orek 24:5.\f* \p \v 23 Na elos pakiya sie len elos in osun nu sel Paul, ac ke sun len sac mwet puspis tukeni nu yorol yen el muta we. Mutawauk ke lotutang nwe ke fongeni, el aketeya nu selos kalmen Tokosrai lun God, ac el srike in furokolosla in lulalfongi ke Jesus ke el luti ke Ma Sap lal Moses ac ke ma simusla lun mwet palu. \v 24 Kutu selos lulalfongi lah ma el fahk uh pwaye, ac kutu tiana lulalfongi. \v 25 Na ke elos tiana nunak se lac inmasrlolos ke mwe luti lal Paul, elos mutaweak in fahsrelik, tukun Paul el fahkla kas se inge: “Pwayena kas lun Ngun Mutal nu sel mwet palu Isaiah, ma el tuh fahk nu sin mwet matu lowos somla, \v 26 fahk mu: \q1 ‘Som ac fahk nu sin mutunfacl se inge: \q1 Kowos ac fah lohng na lohng, a tia kalem kac; \q2 Kowos ac fah liye na liye, a tia akilenak, \q1 \v 27 Mweyen nunak lun mutunfacl se inge upa, \q2 Ac elos fonosya insraclos \q2 Ac kaliya mutalos. \q1 Funu tia ouinge mutalos lukun liye, \q2 Ac sraclos lukun lohng, \q2 Ac nunak lalos lukun kalem kac, \q1 Ac elos lukun forma nu sik, God El fahk, \q2 Ac nga lukun akkeyalosla.’” \p \v 28 Na Paul el aksafye sramsram lal uh ac fahk, “Kowos in etu lah pweng ke molela sin God me uh supweyukla tari nu sin mwet sayen mwet Jew, ac elos ac fah porongo!” [ \v 29 Tukun Paul el fahk ma inge, na mwet Jew elos fahsrelik, akukuin na upa inmasrlolos.] \p \v 30 Ke lusen yac luo, Paul el muta in sie lohm ma el moli elan muta kac, ac el paing mwet nukewa su tuku nu yorol. \v 31 El pulaik in fahkak ke Tokosrai lun God, ac wangin mwet ikolilya in luti nu sin mwet uh ke Leum Jesus Christ.