\id 2KI \ide UTF8 \h LUO TOKOSRA \toc1 Book Se Akluo Ke Tokosra \toc2 Luo Tokosra \toc3 2 Tok \mt2 Book Se Akluo Ke \mt1 TOKOSRA \is1 Tukakinyen Book Se Akluo Ke TOKOSRA \ip \bk Book Se Akluo Ke Tokosra\bk* tafwema sramsram ke tokosrai luo lun mwet Israel su \ip \bk Book Se Meet Ke Tokosra\bk* tuh safla kac. Book se inge ku in kitakatelik nu ke ip luo: (1) Sramsram ke tokosrai luo uh tuku e ke yac oalfoko kutu meet liki Christ, nwe ke pacl Samaria ikori, oayapa ke safla tokosrai epang ke yac itfoko longoul luo meet liki Christ (722 B. C.) (2) Sramsram ke tokosrai lun Judah tuku e ke tokosrai lun Israel ikori, nwe ke sruoh ac kunausyukla acn Jerusalem sel Tokosra Nebuchadnezzar lun Babylonia in yac 586 B. C. Book se inge safla oe ke sramsram kacl Gedaliah, governor lun Judah ye ku lun mwet Babylonia, ac ke ma simusla ma fahkak ke ikakla lal Tokosra Jehoiachin lun Judah liki kapir in acn Babylon. \ip Mwe ongoiya yohk inge sikyak ke sripen mwet Israel ac Judah, oayapa tokosra lalos, tuh tiana inse pwaye nu sin Leum God. Tukun pacl se kunausyukla Jerusalem ac mwet Judah puspis tuh sruoh, oasr ekla na yohk sikyak ke ouiyen moul lun mwet uh, ac ma inge akkalemyeyuk ke sramsram matu lun Israel. \ip Mwet palu se su srumunyuk yohk in book se inge pa Elisha, mwet palu se ma aolulla Elijah. \is1 Takla Lun Koanon Book Se Inge \io1 Tokosrai kitakatelik 1:1—17:41 \io1 a. Mwet palu Elisha 1:1—8:15 \io1 b. Tokosra lun Judah ac Israel 8:16—17:4 \io1 c. Samaria Ikori 17:5–41 \io1 Tokosrai lun Judah 18:1—25:30 \io1 a. Kacl Hezekiah me nwe kacl Josiah 18:1—21:26 \io1 b. Pacl Josiah el tokosra 22:1—23:30 \io1 c. Tokosra limekosr safla lun Judah 23:31—24:20 \io1 d. Jerusalem Ikori 25:1–30 \c 1 \s1 Elijah Ac Tokosra Ahaziah \p \v 1 Tukun Tokosra Ahab lun Israel el misa, acn Moab tuyak ac alein nu sin Israel. \p \v 2 Tokosra Ahaziah lun Israel el putatla ke sawalsrisr fulat in lohm sel in acn Samaria ac arulana musalla manol. Ouinge el supwala kutu mwet lal in som lolngok yorol Baalzebub, god lun acn Ekron, sie siti in acn Philistia, in konauk lah el ac kwela ku tia. \v 3 A sie lipufan lun \nd LEUM GOD\nd* sapkin nu sel Elijah, mwet palu in acn Tishbe, elan som osun nu sin mwet lal Tokosra Ahaziah ac siyuk selos, “Efu kowos ku som lolngok yorol Baalzebub, god lun Ekron? Ya mweyen kowos nunku mu wangin god lun Israel? \v 4 Fahk nu sel tokosra lah \nd LEUM GOD\nd* El fahk, ‘Kom ac fah tia kwela. Kom ac misa!’” \p Elijah el oru oana ma \nd LEUM GOD\nd* El sapkin, \v 5 ac mwet ma supweyuk sel tokosra inge folokla nu yorol. Na tokosra el siyuk, “Efu kowos ku sa na foloko?” \p \v 6 Elos topuk, “Kut sun mwet se su fahk nu sesr kut in foloko fahk nu sum mu \nd LEUM GOD\nd* El fahk nu sum ouinge, ‘Efu kom ku supweyuk mwet in som lolngok yorol Baalzebub, god lun Ekron? Ya mweyen kom nunku mu wangin god lun Israel? Kom ac tia kwela. Kom ac misa!’” \p \v 7 Ac tokosra el siyuk, “Fuka luman mwet sacn?” \p \v 8 Ac elos topuk, “El nukum nuknuk lik se orekla ke unen kosro, ac losya infulwal ke pel se orekla ke kulun kosro.” \p Na tokosra el fahk, “Elijah pa mwet sacn!”\x - \xo 1:8 \xt Mt 3:4; Mk 1:6\x* \p \v 9 Na el supwala sie mwet leum lun mwet mweun wi mwet lumngaul lal in som usalu Elijah. Mwet leum sac konalak ke el muta fin inging soko ac el fahk nu sel Elijah, “Mwet lun God, tokosra el sap kom in oatui.” \p \v 10 Elijah el topuk, “Nga fin mwet lun God, lela e in tuku inkusrao me unikomi ac mwet lom ingan!” In pacl sacna, e tuku inkusrao me ac uniya leum sac ac mwet lal ah.\x - \xo 1:10 \xt 1:10–12; Lk 9:54\x* \p \v 11 Tokosra el supwala pac sie leum wi mwet lumngaul lal, su som ac fahk nu sel Elijah, “Mwet lun God, tokosra el sap kom in oatui ingena!” \p \v 12 Elijah el topuk, “Nga fin mwet lun God, lela e in tuku inkusrao me unikomi ac mwet lom ingan!” In pacl sacna, e lun God tuku lucng me ac uniya leum sac ac mwet lal ah. \p \v 13 Na tokosra el sifilpa supwala sie pac leum wi mwet lumngaul lal. El utyak nu fin inging soko ah, sikukmutunteyak ye mutal Elijah ac kwafe sel, “Mwet lun God, pakoten nu sik ac mwet luk inge. Nimet unikuti! \v 14 Leum luo meet ah wi mwet laltal ah anwuki ke e inkusrao me. A nga siyuk kom in nunak munas ac pakoten nu sik!” \p \v 15 Lipufan lun \nd LEUM GOD\nd* fahk nu sel Elijah, “Oatui welul ac nimet sangeng.” Ouinge Elijah el wi mwet leum sac som nu yorol tokosra \v 16 ac fahk nu sel, “Pa inge ma \nd LEUM GOD\nd* El fahk, ‘Mweyen kom supwala mwet in som lolngok yorol Baalzebub, god lun Ekron, srulukin wangin god lun Israel kom in lolngok se, na pa kom ac tia kwela. Kom ac misa!’” \p \v 17 Ahaziah el misa oana ma \nd LEUM GOD\nd* El fahkak sel Elijah. Wangin wen natul Ahaziah, na pa Joram tamulel lal, el aolul in tokosra ke yac akluo ke pacl in leum lal Jehoram wen natul Jehoshaphat, tokosra lun Judah. \p \v 18 Ma nukewa saya ma Tokosra Ahaziah el orala, simla oasr in \add Sramsram Matu Ke Tokosra Lun Israel.\add* \c 2 \s1 Utukyak Elijah Nu Inkusrao \p \v 1 Sun pacl fal tuh \nd LEUM GOD\nd* Elan usalak Elijah nu inkusrao in sie fohru.\f + \fr 2:1 \fk fohru: \ft pa eng for, oana kuiyen paka.\f* \v 2 Ke eltal fahsr, Elijah el fahk nu sel Elisha, “Muta inse inge. \nd LEUM GOD\nd* El sap ngan som nu Bethel.” \p Tusruktu Elisha el topuk, “Nga fulahk ke inse pwaye luk nu sin \nd LEUM GOD\nd* moul, ac nu sum, lah nga ac fah tiana som liki kom.” Ouinge eltal tukeni som nu Bethel. \p \v 3 Sie un mwet palu su muta we elos som nu yorol Elisha ac siyuk sel, “Ku kom etu lah \nd LEUM GOD\nd* El ac usla mwet kacto lom liki kom misenge?” \p Elisha el topuk, “Aok, nga etu. Tuh tari, kut tia sramsramkin.” \p \v 4 Na Elijah el fahk nu sel Elisha, “Muta inse inge. \nd LEUM GOD\nd* El sap ngan som nu Jericho.” \p A Elisha el topuk, “Nga fulahk ke inse pwaye luk nu sin \nd LEUM GOD\nd* moul, ac nu sum, lah nga ac fah tiana som liki kom.” Ouinge eltal tukeni som nu Jericho. \p \v 5 Sie un mwet palu su muta we elos som nu yorol Elisha ac siyuk sel, “Ku kom etu lah \nd LEUM GOD\nd* El ac usla mwet kacto lom liki kom misenge?” \p Elisha el topuk, “Aok, nga etu. Tuh tari, kut tia sramsramkin.” \p \v 6 Na Elijah el fahk nu sel Elisha, “Inge, kom muta inse. \nd LEUM GOD\nd* El sap ngan som nu Infacl Jordan.” \p Tuh Elisha el topuk, “Nga fulahk ke inse pwaye luk nu sin \nd LEUM GOD\nd* moul, ac nu sum, lah nga fah tiana som liki kom.” Ouinge eltal fahla na, \v 7 ac mwet palu lumngaul fahsr tokoltal nwe ke Infacl Jordan. Elijah ac Elisha tui ke infacl ah, ac mwet palu lumngaul ah tu loes kutu lukeltal. \v 8 Na Elijah el sarukla nuknuk lik lal, lumla ac sang sringilya kof ah. Na kof ah fahsrelik, na el ac Elisha fahla nu lefahlo fin acn pao. \v 9 Ke eltal sun lefahlo, Elijah el fahk nu sel Elisha, “Fahk nu sik lah mea kom lungse ngan oru nu sum meet liki utukla nga.” \p Elisha el topuk, “Ase nu sik ngan usrui ip luo \f + \fr 2:9 \fk usrui ip luo: \ft in pacl meet ah, wounse uh ac usrui ip luo, ac tulik wial ac usrui kais sie ip; mwet se ma la ip luo se inge pa ac aol papa sac.\f* ke ku lun ngunum, in akkalemye lah nga pa ac aol kom.”\x - \xo 2:9 \xt Dut 21:17\x* \p \v 10 Elijah el fahk, “Siyuk se ingan upana in orekla. Tusruktu kom ac fah eis kom fin liyeyu ke pacl se utukla nga liki kom. A kom fin tia liyeyu, kom fah tia eis.” \p \v 11 Eltal fahsr na sramsram, ac in kitin pacl ah na, chariot e se, amakinyuk sin horse e, yuyak inmasrloltal twe eisal na Elijah, ac usalak nu inkusrao weak fohru se. \v 12 Elisha el liye ac wola nu sel Elijah ac fahk, “Papa, papa! Mwet loango kulana lun Israel, kom wanginla!” Ac el tiana sifilpa liyal Elijah. \p Elisha el seya nuknuk lik se lal nu ke ip luo, ke sripen asor lal.\x - \xo 2:12 \xt 2 Tok 13:14\x* \v 13 Na el srukak nuknuk lik lal Elijah ma putatla lukel, ac folokla tu pe Infacl Jordan. \v 14 El sang nuknuk lik se lal Elijah ac sringilya kof ah, ac fahk, “El aya \nd LEUM GOD\nd*, God lal Elijah?” Na el sifilpa sringilya kof ah, ac kof ah fahsrelik, na el fahla nu lefahl ngia. \v 15 Mwet palu lumngaul lun acn Jericho liyalak ac fahk, “Ku lal Elijah oan facl Elisha!” Elos som in osun nu sel, ac faksufi ye mutal, \v 16 ac fahk, “Kut mwet lumngaul oasr inge, ac kut mwet na ku. Kut ku in som suk mwet kacto lom ah. Sahp ngun lun \nd LEUM GOD\nd* usalla likilya fin eol uh ku ke infahlfal uh.” \p Elisha el topuk, “Mo. Nimet kowos som.” \p \v 17 Tuh elos kwafe nwe ke na el fuhlelosla elos som. Mwet lumngaul inge som sokol Elijah yen nukewa ke len tolu, tuh elos tiana konalak. \v 18 Na elos folokla nu yorol Elisha, su muta soanelos in acn Jericho, ac el fahk nu selos, “Ya nga tia fahk mu kowos in tia som?” \s1 Mwenmen Lal Elisha \p \v 19 Oasr kutu mwet Jericho som nu yorol Elisha ac fahk, “Kom liye na lah siti se inge siti na wowo se, tusruktu kof uh koluk, pwanang oasr na mutan pitutu ac musalla pitutu la.” \p \v 20 Elisha el fahk, “Sang kutu sohl an nu in sie pol sasu ac use nu sik.” Elos use sang nu sel, \v 21 na el som nu ke unon in kof se we, ac sisang sohl ah nu in kof ah, ac fahk, “Pa inge ma \nd LEUM GOD\nd* El fahk, ‘Nga aknasnasyela kof se inge, na ac fah tia sifilpa orala kutena mwet in misa ku kunausla pitutu lun mutan uh.’” \v 22 Ac kof sac nasnasla oe in pacl sac me, oana ma Elisha el fahk uh. \p \v 23 Elisha el som liki acn Jericho nu Bethel. Ke el fahsr inkanek ah, kutu tulik mukul tuku liki sie siti srisrik ac aksruksrukel. Elos wowo ac fahk, “Tiok liki acn inge, kom mangsrasra!” \p \v 24 Elisha el forla kororyak sueltalu, ac selngaweltal Inen \nd LEUM GOD\nd*. Na bear mutan lukwa tuku inima uh me twe seseya monin angngaul luo sin tulik mukul inge. \p \v 25 Na Elisha el fahla na som nwe Fineol Carmel, ac tok el folokla nu Samaria. \c 3 \s1 Mweun Inmasrlon Israel Ac Moab \p \v 1 In yac aksingoul oalkosr ke pacl in leum lal Tokosra Jehoshaphat lun Judah, Joram wen natul Ahab, el tokosrala lun Israel, ac el leum in Samaria ke yac singoul luo. \v 2 El oru ma koluk lain \nd LEUM GOD\nd*, tuh tia oana lupan koluk lun papa tumal ku Jezebel, nina kial. El kunausla ma sruloala ma papa tumal ah orala mwe alu nu sel Baal. \v 3 Tusruktu el oapana Tokosra Jeroboam wen natul Nebat, su tokosra meet lukel — el tiana tui in kolla mwet Israel in oru ma koluk. \p \v 4 Tokosra Mesha lun Moab el tohf sheep, ac ke yac nukewa el ac supu siofok tausin sheep fusr ac oayapa unen sheep matu tausin siofok nu sin tokosra lun Israel tuh in mwe takma lal nu sel. \v 5 Tusruktu ke Tokosra Ahab lun Israel el misa, Tokosra Mesha el tuyak lain acn Israel. \v 6 In pacl sacna, Tokosra Joram el som liki acn Samaria, ac orani un mwet mweun nukewa lal. \v 7 El supwala kas nu sel Tokosra Jehoshaphat lun Judah ac fahk, “Tokosra lun acn Moab el tuyak lainyu. Kom ku in tuku wiyu mweun lainul?” \p Tokosra Jehoshaphat el topuk, “Aok, nga ac wi kom! Nga filiyuwot nu sum, oayapa mwet luk ac horse nutik. \v 8 Kut ac ut ya nu ke mweun uh?” \p Joram el topuk, “Kut ac ut ke inkanek loeloes, fahla sasla acn turangang uten acn Edom.” \p \v 9 Ouinge Tokosra Joram ac tokosra lun Judah ac Edom elos mukuiyak. Tukun elos fahsr len itkosr, lisr kof ah, na wangin ma nimen mwet uh oayapa kosro in utuk natulos. \v 10 Tokosra Joram el fahk, “Kut ac lalna! \nd LEUM GOD\nd* El asang tokosra tolu inge nu inpoun tokosra lun Moab!” \p \v 11 Tokosra Jehoshaphat el siyuk, “Ku oasr sie mwet palu inge ma ac ku in tafwekut ac lolngok nu sin \nd LEUM GOD\nd*?” \p Sie sin mwet leum lun mwet mweun lal Tokosra Joram el topuk, “Elisha wen natul Shaphat el oasr inge. El tuh mwet kasru lal Elijah.” \p \v 12 Tokosra Jehoshaphat el fahk, “El mwet palu na pwaye se.” Ouinge tokosra tolu ah som nu yorol Elisha. \p \v 13 Elisha el fahk nu sel tokosra lun Israel, “Efu ku ngan kasrekom? Fahla lolngok sin mwet palu ma papa tomom ac nina kiom ah muta lolngok nu se ah.” \p Joram el topuk, “Mo. \nd LEUM GOD\nd* pa eiskutyang, tokosra tolu inge, nu inpoun tokosra lun acn Moab uh.” \p \v 14 Elisha el topuk, “Inen \nd LEUM GOD\nd* moul su nga kulansupu, nga fulahk lah nga lukun tiana kasrekom nga funu tia akfulatyal Tokosra Jehoshaphat lun Judah, su wi kom ingan. \v 15 Inge, sap sie mwet orek on an in tuku nu yuruk.” \p Ke mwet sac srital ke harp natul ah, na ku lun \nd LEUM GOD\nd* tuku nu facl Elisha. \v 16 Na Elisha el fahk, “Pa inge ma \nd LEUM GOD\nd* El fahk, ‘Pukanak laf pukanten yen nukewa ke infacl soko ma paola inge. \v 17 Kowos finne tia liye af ku eng, a infacl soko inge ac sessesla ke kof, na kowos, ac kosro nutuwos nukewa, ac fah mut ke kof.’” \v 18 Ac Elisha el sifilpa fahk, “Tuh ma inge ma na fisrasr sin \nd LEUM GOD\nd* in oru. El ac fah oayapa sot tuh kowos in kutangla mwet Moab. \v 19 Kowos fah kutangla fin siti oasku nukewa lalos ma potiyukla. Ac kowos fah pakiya sak nukewa sunalos ma oasr fahko, ac fonosya unon in kof nukewa lalos, ac kunausla acn in ima nukewa lalos ma infohk uh wo nu ke yok uh, ke kowos nwakla ke eot.” \p \v 20 Lotu se tok ah, ke pacl in kisa in lotutang, kof uh sororma layen nu Edom me, ac afunla infohk uh. \p \v 21 Ke mwet Moab elos lohngak lah tokosra tolu ah tuku in mweunelos, mukul nukewa ma ku in utuk mwe mweun, sin mwet matu emeet nwe ke mwet fusr emeet, elos pangonyukeni in som tu ke masrol uh. \v 22 Ke elos tukakek ke lotu se tok ah faht ah sreya fin kof ah, oru kof uh srusrala oana srah. \v 23 Elos lut ac fahk, “Srah pa ngi! Kalem lah mwet mweun lun u tolu ah forani aacnwuki nwe sifacna onelosi. Kut som tella ma lalos liki nien aktuktuk lalos uh!” \p \v 24 Tusruktu ke elos sun nien aktuktuk lun mwet Israel ah, mwet Israel elos sroang mweunelos ac folokunulosla. Mwet Israel elos ukwe na mwet Moab nwe onelosla, \v 25 ac kunausla siti selos. Ke mwet Israel inge ac fahsr ke acn in ima wowo uh, kais sie selos ac srukak eot se ac sisang nu ke ima sac, nwe ke na eot ah afunla ima nukewa. Elos oayapa fonosya unon in kof uh, ac pakiya sak oasr fahko kac. Fahsr nwe siti sefanna lula, siti fulat selos su pangpang Kir Heres, na mwet utuk fuht elos kuhlasla ac mweuni. \p \v 26 Ke pacl se tokosra lun acn Moab ah akilenak lah ac kutangyukla el, na el us mwet itfoko su mwet mweun ke cutlass in welul, ac el srike na elan sasla inmasrlon mwet lokoalok inge ac kaingla nu yurin tokosra lun Syria, tuh el tiana orala. \v 27 Ouinge el eis mukul matu se natul su ac aolul in tokosra, ac kisakunulla fin pot lun siti sac nu sin god lun acn Moab. Mwet Israel elos arulana rarla kac, na elos foloki liki siti sac ac folokla nu facl selos. \c 4 \s1 Elisha El Kasru Sie Katinmas Sukasrup \p \v 1 Sie katinmas kien sie sin mwet ke un mwet palu se el som nu yorol Elisha ac fahk nu sel, “Leum luk, mukul tumuk ah misa. Kom etu lah el mwet na etu in sangeng sin God se, tusruktu oasr mwet se el tuh soemoul nu se, ac inge mwet sac el tuku in usla wen luo nutik tuh eltal in mwet kohs nu sel, in akfalye misa lun mukul tumuk ah.” \p \v 2 Elisha el siyuk, “Mea kom lungse nga in oru nu sum? Fahk nu sik lah mea oasr in lohm sum ah?” \p Katinmas sac topuk, “Wangin na pwaye, sayen kitin sufa in oil in olive.” \p \v 3 Elisha el fahk nu sel, “Fahla nu yurin mwet tulan lom nukewa, ac ngisrala pisin sufa an selos in arulana pukanten. \v 4 Na kom ac wen luo nutum an utyak nu in lohm an, kaliya srungul an, ac mutawauk nwek sufa an ke oil ah. Pacl se na ma nwanala soko sufa an, srela nu saya.” \p \v 5 Ouinge mutan sac ac wen luo natul ah utyak nu lohm ah, kaliya srungul ah, eis sufa in oil srisrik soko ah, ac nwek oil uh nu in sufa inge ke pacl se ma wen natul ah sang nu sel. \v 6 Ke eltal nwakla nufon sufa uh, mutan sac siyuk lah srakna oasr sufa lula. Sie sin wen natul ah topuk, “Pa na ingan ma safla uh.” Na oil in olive ah tui, tila soror. \v 7 Na katinmas sac folokla nu yorol mwet palu Elisha, su fahk nu sel, “Kukakunla oil in olive an, sang molela misa lom an nukewa, ac mani ma yolyak ac fal in karingin kom ac wen nutum.” \s1 Elisha Ac Mutan Kasrup Se In Acn Shunem \p \v 8 Sie len ah Elisha el som nu Shunem, acn se ma sie mutan kasrup muta we. Mutan sac tuh solal elan welul mongo. Tukunna pacl sac me, pacl nukewa Elisha el ac som nu Shunem uh el ac som mongo in lohm sin mutan sac. \v 9 Na mutan sac fahk nu sin mukul tumal ah, “Nga lulalfongi na mu mwet se ma fahsri kut na inge el mwet mutal lun God se. \v 10 Wona kut in musaela sie fukil in oan lucng ke lohm uh, ac kut filiya sie mwe oan ah, sie tepu, sie mwe muta, ac sie lam ah loac, elan ku in muta we pacl nukewa el ac tuku nu yorosr uh.” \p \v 11 Sie len ah Elisha el folokla nu Shunem, ac el fanyak nu ke infukil se sel inge in tuh mongla. \v 12 El fahk nu sel Gehazi, mwet kulansap lal, elan som ac pangonma mutan sac. Ke el tuku ah, \v 13 Elisha el fahk nu sel Gehazi, “Siyuk sel lah mea nga ku in oru in akfalye kemkatu yohk lal ke mwe kasru lal nu sesr inge. Sahp acnu oasr enenu lal ma nga ku in tafweang nu sel tokosra, ku mwet kol fulat lun un mwet mweun.” \p Mutan sac topuk ac fahk, “Mwe enenu luk nukewa nga ku na in konauk yurin mwet luk inge.” \p \v 14 Elisha el siyuk sel Gehazi, “Na fin ouingan, mea nga ac ku in oru nu sel?” \p Gehazi el topuk, “Kom mu fuka, wangin wen natul, a mukul tumal uh matuoh na.” \p \v 15 Elisha el fahk, “Sap elan fahsru.” Na mutan sac tuku twe tu ke mutunoa, \v 16 ac Elisha el fahk nu sel, “Pacl se na inge ke yac fahsru uh kom ac sruok wen se nutum inpoum.” \p Na mutan sac fahk, “We! Leum luk, nunak munas nimet kiapweyu. Kom sie mwet lun God!”\x - \xo 4:16 \xt Gen 18:4\x* \p \v 17 Na pacl sacna ke yac tok ah, mutan sac oswela tulik mukul se, oana ke Elisha el fahk ah. \p \v 18 In kutu yac tok, ke pacl in kosrani, tulik sac som ke sie lotutang in tuh wi papa tumal, su muta inimae yurin mwet orekma ke kosrani uh. \v 19 In kitin pacl ah, tulik mukul sac wola nu sin papa tumal ac fahk, “Ngal insifuk! Ngal insifuk!” \p Papa sac fahk nu sin sie mwet kulansap lal ah, “Usla tulik se inge nu yurin nina kial ah.” \v 20 Mwet kulansap sac usla tulik sac nu yurin nina kial ah. Nina sac sruokol finyepal nwe ke sun infulwen len, na el misa. \p \v 21 Nina sac usalak nu infukil sel Elisha ah, likilya fin mwe oan sac, na el illa ac kaliya srungul ah. \v 22 Na el pangon mukul tumal, ac fahk nu sel, “Sap sie mwet kulansap an in use soko donkey an nu yuruk. Nga ke som nu yorol Elisha, mwet palu. Nga ac sa na foloko.” \p \v 23 Mukul tumal ac siyuk, “Efu ku kom in som na misenge, ke tia len Sabbath ku len in Kufwen Malem Sasu?”\f + \fr 4:23 \fk len sabbath ... kufwen malem sasu: \ft len mutal ouinge pa mwet uh pangon mu wo emeet in lolngok yurin sie mwet palu.\f* \p Mutan kial ah fahk, “Mansis.” \v 24 Ouinge mutan sac sap in akoeyukla donkey soko ah, ac el fahk nu sin mwet kulansap lal ah, “Oru donkey soko an in kasrusr ke kuiyal nufon, ac nimet oru elan kakasrisrikla nga fin tia fahk.” \v 25 Ouinge el mukuiyak ac som nu Fineol Carmel, yen Elisha el muta we. \p Elisha el liyalak ke el srakna fahsr loes liki acn el muta we, ac el fahk nu sel Gehazi, mwet kulansap lal, “Liye, mutan Shunem sac pa tuku ingo! \v 26 Sulaklak yula nu yorol ac siyuk lah el, ac mukul tumal ac wen natul ah fuka.” \p Mutan sac fahk nu sel Gehazi mu ma nukewa wona, \v 27 tusruktu ke el tuku nu yorol Elisha, el pasria ye mutal ac sruokya nial. Gehazi el oru elan sinukunulla lukel, tuh Elisha el fahk, “Fuhlella. Kom tia liye lah el arulana asor ac fosrnga insial? A \nd LEUM GOD\nd* El tiana fahk kutena ma nu sik kac.” \p \v 28 Mutan sac fahk nu sel, “Leum luk, ku oasr siyuk luk nu sum ke sie wen? Ya nga tuh tia fahk mu kom in tia kiapweyu?” \p \v 29 Elisha el forla nu sel Gehazi ac fahk, “Sulaklak, eis sikal luk uh ac som. Nimet tui in paing kutena mwet kom osun nu se, ac fin oasr mwet paing kom nimet topuk. Fahsr suwosna nu ke lohm sac, ac sang sikal luk an sukya mutun tulik sac.” \p \v 30 Mutan sac fahk nu sel Elisha, “Nga fulahk ke inse pwaye luk nu sin \nd LEUM GOD\nd* moul, ac oayapa nu sum, lah nga fah tiana som liki kom!” Ouinge eltal tukeni mukuiyak in folok. \v 31 Gehazi el som na meet lukeltal, ac el sang na sikal lal Elisha sukya mutun tulik sac, tuh wanginna pusra ku kutena akul lah tulik sac moul. Na el folokla, sonol Elisha ac fahk, “Tulik sac tiana ngutalik.” \p \v 32 Ke Elisha el sun lohm sac, el mukena utyak nu infukil ah, ac liye lah tulik sac misa oan fin mwe oan ah. \v 33 El kaliya srungul ah, ac pre nu sin \nd LEUM GOD\nd*. \v 34 Na el ona fin tulik mukul sac, ac oakeang oalul nu ke oalul, mutal nu ke mutal, ac paol nu ke paol. Ke el asrosrelik oan fin tulik sac, na monin tulik sac mutawauk in fusrfusryak.\x - \xo 4:34 \xt 1 Tok 17:21\x* \v 35 Elisha el tukakek ac forfor infukil sac, ac sifilpa som ona fin tulik sac. Ac tulik sac sinacla pacl itkosr, na el ngutalik. \v 36 Elisha el pangnol Gehazi ac fahk nu sel elan som pangonma nina kien tulik sac. Ke nina sac el utyak, Elisha el fahk nu sel, “Wen nutum uh pa inge.” \v 37 Mutan sac putati nu ke nial Elisha, ac mutal sun infohk uh. Na el us tulik mukul se natul, ac som. \s1 Luo Pac Mwenmen \p \v 38 Sie pacl ah, ke oasr sracl lulap in facl sac nufon, Elisha el folokla nu Gilgal. Ke pacl se el luti sie un mwet palu, el fahk nu sin mwet kulansap se lal ah in sang sie tup lulap nu fin e ah, ac orauk sie sup nalos. \v 39 Sie selos som nu inimae in ituk mahsrik. El liyauk mah orak soko, na el kunesla fahko na pukanten kac. El foloko twe sipsipikya sang nu ke sup sac ac tia etu lah mea se. \v 40 Yuyula sup ah mwet ah in kang, na ke elos tufahna ema elos fahk nu sel Elisha, “Ma inge pwasin!” Ac elos tiana kang. \v 41 Elisha el siyuk in utuku kutu flao ma yohk kosra, na el okoaung nu in tup sac, ac fahk, “Yakang kutu pac sup an nalos.” Na elos kang tuh wona. \p \v 42 Sie pac pacl ah, mwet se tuku Baal Shalishah me ac el use nu sel Elisha srukwal longoul ke bread barley su orekla ke kosrani se meet ke barley in yac sac, oayapa fiten wheat su tufahna kinkinla. Elisha el fahk nu sin mwet kulansap lal elan kiteya un mwet palu sac ke ma inge, \v 43 na mwet kulansap sac siyuk, “Ku mea, kom nunku mu ma inge ac fal nu sin mwet siofok?” \p Elisha el topuk, “Sang elos in mongo, mweyen \nd LEUM GOD\nd* El fahk mu elos ac mongo, na ac srakna oasr luwa.” \v 44 Ouinge mwet kulansap sac sang mongo inge nu ye mutalos, ac elos nukewa mongoi ac srakna oasr ma lula, oana ma \nd LEUM GOD\nd* El fahk. \c 5 \s1 Naaman El Kwela \p \v 1 Naaman el mwet kol fulat lun un mwet mweun lun Syria, su arulana akfulatyeyuk ac akilenyuk yohk sin tokosra lun Syria, mweyen ke sripal Naaman \nd LEUM GOD\nd* El tuh sang kutangla nu sin un mwet mweun lun Syria. El mwet mweun na pwengpeng se, tusruktu el weak musen lepa.\x - \xo 5:1 \xt Lk 4:27\x* \v 2 Ke sie fwil in orek lokoalok lalos nu sin mwet Israel, mwet Syria ah tuh usla sie tulik mutan Israel, ac sang tuh elan mutan kulansap lun mutan kial Naaman. \v 3 Sie len ah, tulik mutan sac fahk nu sin mutan kacto lal, “Saok leum luk elan som nu yurin mwet palu se su muta Samaria. El ku in akkeyalla ke mas lal uh.” \v 4 Ke Naaman el lohngak, el som nu yurin tokosra ac fahkang nu sel ma tulik mutan sac fahk inge. \v 5 Na tokosra el fahk, “Fahla nu yurin tokosra lun Israel ac us leta se inge nu sel.” \p Na Naaman el mukuiyak, ac el us tolngoul tausin ipin silver, onkosr tausin ipin gold, ac singoul nuknuk in ayaol wowo. \v 6 Ac koanon leta se el us ah fahk ouinge: “Leta se inge ma fahkyal Naaman, mwet leum lun mwet mweun luk. Nga ke kom in akkeyalla ke mas lal uh.” \p \v 7 Ke tokosra lun Israel el riti leta sac, el arulana fosrnga ac salik nuknuk lal ac fahk, “Ku tokosra Syria el nunku ngan akkeyala mwet se inge fuka? Mea, el nunku mu nga pa God, ac oasr ku luk in sang moul ac misa? Kalem lah el ke suk in oasr alein inmasrlosr!” \p \v 8 Ke Elisha mwet palu el lohng ke ma sikyak inge, el sapla nu sel tokosra ac fahk, “Efu ku kom fohs? Supwama mwet sacn nu yuruk, ac nga fah oru in kalem sel lah oasr mwet palu se in Israel!” \p \v 9 Ouinge Naaman el som wi horse ac chariot natul, ac tui ke mutunoa in lohm sel Elisha. \v 10 Elisha el supwala sie mwet kulansap lal ah in som fahkang elan som nu Infacl Jordan ac yihla pacl itkosr, na el ac fah arulana kwela liki mas lal ah. \v 11 Tuh Naaman el foloyak folokla, ac el fahk, “Nga nunku mu el ac ilme nu yuruk ac pre nu sin \nd LEUM GOD\nd* lal, ac srukak paol nu fin acn ma nga maskin inge ac akkeyeyula. \v 12 Mea, infacl Abana ac Pharpar in acn Damascus tia wo liki infacl nukewa in Israel? Nga lukun yihlana we, ac kwela!” \p \v 13 Mwet kulansap lal elos kalukyang nu yorol ac fahk, “Leuwa, mwet palu sac funu fahk kom in oru sie ma na upa, kom lukun orala na. Na efu kom ku tia yihlana oana ke el fahk an, kom in kwela?” \v 14 Ouinge Naaman el oatui nu Infacl Jordan, ipatokla otyak pacl itkosr, oana ke Elisha mwet palu el fahk, na el kwela na pwaye. Manol sifil fonla ac fwella oana monin tulik fusr. \v 15 El folokla nu yorol Elisha wi mwet lal nukewa ac fahk, “Inge nga etu lah wangin siena god sayen God lun Israel. Ke ma inge, nunak munas eis mwe lung nga sot inge.” \p \v 16 Elisha el topuk, “Ke Inen \nd LEUM GOD\nd* moul su nga kulansupu, nga fulahk lah nga ac tia eis kutena mwe lung sum.” \p Naaman el kwafe nu sel elan eis, tuh el tiana eis. \v 17 Ke ma inge Naaman el fahk, “Kom fin tia lungse eis mwe lung inge, kom lela nu sik in eis luo kal in fohk\f + \fr 5:17 \fk eis luo kal in fohk: \ft in pacl sac mwet uh lulalfongi mu alu nu sin \+nd LEUM GOD\+nd* enenu in orek in facl Israel, ku fin fohk ma utukla liki acn Israel.\f* in acn sum nu yen sik fin miul lukwa nutik, mweyen ingela nga ac tia sifilpa orek kisa ku mwe kisa firir nu sin kutena god sayen \nd LEUM GOD\nd*. \v 18 Nga finsrak mu \nd LEUM GOD\nd* El ac nunak munas nu sik nga fin atlol tokosra luk nu in Tempul lun Rimmon, god lun Syria, ac welul pasrla ke el alu nu sel. Nga lulalfongi lah \nd LEUM GOD\nd* El ac nunak munas nu sik!” \p \v 19 Elisha el fahk, “Fahsr in misla.” Ac Naaman el som. \p El fahla, ac srakna fototo acn el fahla we, na \v 20 Gehazi, mwet kulansap lal Elisha, el nunkauk sel sifacna, “Leum se luk inge el lela Naaman elan som ac tia moli nu sel kutena ma! El enenu na elan sruokya kutu ma mwet Syria sac el eis nu sel. Ke Inen \nd LEUM GOD\nd* moul, nga ac yula tokol ac eisla kutu ma sel ah.” \v 21 Ouinge el yula tokol Naaman. Ke Naaman el liye lah mwet se yume tokol, el srola liki chariot natul in osun nu sel, ac el siyuk, “Mea oasr ma kom elya kac?” \p \v 22 Gehazi el topuk, “Wangin, tuh leum se luk ah supweyume in fahk nu sum lah luo sin mwet palu su muta in eol in acn Ephraim tufahna tuku nu yorol, pa el ke kom in sang tolu tausin ipin silver an, ac luo nuknuk in ayaol wowo an laltal.” \p \v 23 Naaman el topuk, “Nunak munas, us onkosr tausin ipin silver an.” El kwafe na sel elan eis, ac el kapreni silver inge in nuk luo, wi nuknuk in ayaol wowo luo, ac sang nu sin luo sin mwet kulansap lal, ac supwaltalla meet lukel Gehazi. \v 24 Ke elos sun eol soko Elisha el muta we, Gehazi el eisla nuk luo ah, usla nu in lohm ah, ac folokunla mwet kulansap luo lal Naaman ah. \v 25 Ac el folokyak nu in lohm ah, ac Elisha el siyuk sel, “Kom muta ya tuku?” \p Gehazi el topuk, “Wangin, nga mutana inge.” \p \v 26 A Elisha el fahk, “Ku ngunik tia wi kom na ke pacl se mukul sac srola liki chariot natul in osun nu sum ah? Tia pacl in eis mani ac nuknuk, ima in olive ac ima in grape, sheep ac cow, ku mwet kulansap! \v 27 Inge, mas lal Naaman ac fah tuku nu fom, na kom, ac fwilin tulik nutum nukewa, ac fah maskin nwe tok!” \p Ke Gehazi el som lukel Elisha, el weak mas sac, ac manol fasrfasrla oana snow. \c 6 \s1 Koneyukyak Sifen Tula Soko \p \v 1 Sie len ah un mwet palu se ma Elisha el leum fac elos torkaskas ac fahk nu sel, “Acn se kut muta we inge arulana srikla! \v 2 Kut siyuk sum kut in som nu ke Infacl Jordan ac pakiya kutu sak ah kut in musaela sie pac lohm ah sesr.” \p Elisha el topuk, “Wona.” \p \v 3 Sie selos kwafe tuh Elisha elan welulos som, ac el insese nu sel, \v 4 na elos tukeni mukuiyak. Ke elos sun Infacl Jordan, elos mutawauk orekma. \v 5 Ke sie selos tufahna paki sak soko, na sifen tula soko ah putatla nu inkof ah. El fahk nu sel Elisha, “Leum luk, mea nga ac oru? Tula soko inge ma ngusrla!” \p \v 6 Elisha el siyuk, “Putatla ya?” \p Mukul sac srisrngiya nu sel acn sac, na Elisha el pakela polosak se ac sisla nu insac, na sifen tula soko ah pahtak. \v 7 El sap, “Sruokya.” Na mukul sac saplakla srukak. \s1 Kutangyukla Mwet Mweun Lun Syria \p \v 8 Tokosra lun Syria el mweun lain Israel. El pwapa yurin mwet leum lun mwet mweun lal, ac sulela sie acn elos in aktuktuk we. \v 9 Tuh Elisha el supwala kas nu sin tokosra lun Israel in sensenkunul elan tia som apkuran nu in acn sac, mweyen mwet mweun lun Syria elos wikwik soanelos we. \v 10 Ouinge tokosra lun Israel el fahkang ma inge nu sin mwet Israel su muta in acn sac, elos in ngusrikyak ac akola. Ouiya se inge sikyak pacl pus. \p \v 11 Tokosra Syria el arulana kasrkusrak ke lumah se inge. El pangoneni mwet leum lun un mwet mweun lal ac siyuk selos, “Su kac suwos wi layen lun tokosra Israel uh?” \p \v 12 Sie selos topuk, “Tia sie sesr. Mwet palu Elisha pa muta fahk nu sin tokosra lun Israel ma nukewa ma kom fahk uh, finne ma fwack in lukma infukil sum an.” \p \v 13 Na tokosra el sapkin, “Sokolak lah el oasr ya, nga in sruokilya.” \p Ke fwackyang nu sel lah Elisha el oasr in acn Dothan, \v 14 tokosra el supwala un mwet mweun na lulap se nu we wi horse ac chariot. Elos sun acn we ke fong, ac kuhlusya acn sac. \v 15 Toang na ke lotu se tok ah, mwet kulansap se lal Elisha illa liki lohm ah, ac liye lah un mwet mweun lun Syria wi horse ac chariot natulos raunela siti uh. El folokla ac fahk nu sel Elisha, “Pakomuta, kut ac lalna! Mea kut ac oru?” \p \v 16 Elisha el topuk, “Nimet sangeng. Pus mwet wi kut lukelos.” \v 17 Na el pre, “O \nd LEUM GOD\nd*, ikasla mutal elan ku in liye!” \nd LEUM GOD\nd* El topuk pre lal, ac mwet kulansap lal Elisha el ngetak ac liye lah pe eol uh sessesla ke horse ac chariot e, raunella Elisha. \p \v 18 Ke mwet Syria elos oatui in lainulos, Elisha el pre, “O \nd LEUM GOD\nd*, konela mutun mwet inge.” \nd LEUM GOD\nd* El topuk pre lal, ac konela mutalos. \v 19 Na Elisha el som nu yorolos ac fahk, “Tafongla inkanek lowos an. Tia pa inge siti se kowos suk an. Fahsr tukuk ac nga fah pwen kowos nu yurin mwet se kowos suk an.” Ac el kololosla nu Samaria. \p \v 20 Pacl se na ma elos utyak nu in siti ah, Elisha el pre ac fahk, \nd “LEUM GOD\nd*, ikasla mutalos elos in liye.” \nd LEUM GOD\nd* El lohng pre lal, ac ikasla mutalos ac elos liye tuh na elos oasr in acn Samaria. \p \v 21 Ke pacl se tokosra lun Israel el liye mwet Syria inge, el siyuk sel Elisha, “Ku nga ac uniya mwet Syria inge? Nga ac onelosi?” \p \v 22 El topuk, “Mo. Finne mwet mweun su kom sruokya ke mweun, kom ac tia uniya. Sang kutu ma elos in kang ac nim, ac lela elos in folokla nu yurin tokosra lalos.” \v 23 Ouinge tokosra Israel el orala kufwa na yohk se nu selos, na tukun elos mongo ac nim tari, el supwalosla nu yurin tokosra Syria. Tukun pacl sac me, mwet Syria tia sifil orek lokoalok nu sin mwet Israel. \s1 Kuhlusyuki Acn Samaria \p \v 24 In kutu pacl tok, Tokosra Benhadad lun Syria el us mwet mweun lal nukewa in lain Israel, ac kuhlusya siti Samaria. \v 25 Ke sripen kuhlusyuki se inge, arulana sufalla mwe mongo nu sin mwet in siti uh, oru sifen donkey\f + \fr 6:25 \fk sifen donkey: \ft Ma Sap uh tia lela mwet Israel in kang ikwen donkey — mweyen tia sengelik falkalos ac elos tia sifil kontini ma nalos — tuh ke sripen sracl sac elos sang mani na yohk in moli ac kang.\f* soko kukala ke ipin silver oalngoul, ac tafun paun ke koanonsien wuleoa kukala ke ipin silver limekosr. \p \v 26 Tokosra lun Israel el forfor fin pot in siti uh ke mutan se wola nu sel ac fahk, “O Tokosra, kasreyu!” \p \v 27 Ac tokosra el topuk, \nd “LEUM GOD\nd* El fin tia kasrekom, kasru fuka nga ac ku in oru nu sum? Ku mea, oasr wheat ku wain yuruk? \v 28 Mea elya lom an?” \p Mutan sac topuk, “In kutu len somla mutan se inge pwapa nu sik kut in kangla tulik se nutik, na len tok ah kut fah kangla tulik natul ah. \v 29 Na kut akmolyela wen se nutik ac kangla, na len tok ah nga fahk nu sel kut in kangla wen natul ah, a el okanulla!”\x - \xo 6:29 \xt Dut 28:57; Eok 4:10\x* \p \v 30 Ke tokosra el lohng ma inge, el arulana toasrla ac salik nuknuk lal, ac mwet ma muta fototo nu ke pot ah ku in liye lah el nukum nuknuk yohk eoa se ye nuknuk lal ah. \v 31 Tokosra el liksreni fahk, “Lela \nd LEUM GOD\nd* Elan uniyuwi ngan misa, fin tia tahtla kwawal Elisha meet liki fongeni!” \v 32 Ac el supwala mwet se in tuh usalu Elisha. \p In pacl sacna, Elisha el muta inkul sel wi mwet matu\f + \fr 6:32 \fk mwet matu: \ft mwet matu inge elos mwet kol in acn sac.\f* su tuku nu yorol. Meet liki mwet se ma tokosra el supu ah sun acn we, Elisha el fahk nu sin mwet matu inge, “Mwet akmas sac ac supwama mwet se in tuh uniyuwi. El fin sun acn inge, kowos kaliya srungul an, ac nimet lela elan utyak. Tokosra el ac sa na tuku tokol.” \v 33 El tufahna fahkla ma inge na tokosra el sun acn we, ac fahk, \nd “LEUM GOD\nd* pa use mwe lokoalok inge nu facsr uh! Mea pac kut ac soanel nu kac an?” \c 7 \p \v 1 Elisha el topuk, “Lohng ma \nd LEUM GOD\nd* El fahk uh! Pacl se inge lutu, in acn Samaria kom ac ku in moli paun singoul ke wheat wowo ku paun longoul ke barley ke ipin silver sefanna.” \p \v 2 Mwet tutafpo fulat lun tokosra el fahk nu sel Elisha, “Ma ingan tia ku in sikyak, \nd LEUM GOD\nd* El finne sifacna supwama wheat ingena!” \p Elisha el fahk, “Kom ac fah liye ke ma ingan ac sikyak, tusruktu kom ac tia ku in wi mongo kac.” \s1 Mwet Mweun Syria Elos Kaingla \p \v 3 Mwet akosr su musen lepa, ac muta likin mutunpot nu Samaria, elos fahk nu sin sie sin sie, “Mwe mea kut in mutana inse inge soan misa? \v 4 Wangin sripa kut in som nu in siti uh, mweyen kut ac tuh masrinsral ac misa we. Ac kut fin mutana inge kut ac misa pacna. Tari kut som nu yen mwet mweun Syria elos aktuktuk we. Sahp elos ac pakomutasr na kut ac moul, tuh elos fin tia, na kut ac nuna misa na.” \v 5 Ouinge ke mutawauk in lohsrani, elos som nu nien aktuktuk lun mwet Syria ah, tusruktu ke elos sun acn we tia mwet se we. \v 6 \nd LEUM GOD\nd* El tuh oru mwet Syria elos lohng pusra se ma oana pusren un mwet mweun puspis wi horse ac chariot, na mwet Syria elos nunku mu tokosra Israel el moli su sin mwet mweun lun tokosra Hit ac tokosra Egypt in mweunelos. \v 7 Na ke ekela, mwet Syria elos tuh kaingla in suk moul lalos, ac sisla lohm nuknuk selos oayapa horse ac donkey natulos, ac som liki nien aktuktuk lalos, ac ma nukewa oanna yen oan we. \p \v 8 Ke mwet akosr ah sun sisken nien aktuktuk sac elos utyak nu in sie lohm nuknuk, kangla ac numla ma oan we, ac srukak silver, gold ac nuknuk ma elos konauk we, ac usla okanla. Na elos sifilpa folokyak nu in sie pac lohm nuknuk, ac oru oapana ma elos oru meet ah. \v 9 Na elos asmakla ac fahk nu sin sie sin sie, “Tia wo kut in oru ouinge! Oasr pweng wo sesr, ac tia wo kut in okanla. Kut fin soano in lenelik na kut fah fahkak, kalem lah ac kalyeiyuk kut. Kut som ingena ac fahkak nu sin mwet fulat lun tokosra!” \v 10 Ouinge elos som liki nien aktuktuk lun mwet Syria, folokla nu Samaria ac pangyak nu sin mwet topang ke mutunpot, ac fahk, “Kut som nu ke nien aktuktuk lun mwet Syria tuh na wangin mwet kut liye we ac wangin pac pusren mwet kut lohng. Horse ac donkey ah tia pac tuleyukla, ac lohm nuknuk ah oanna oana ke mwet Syria som liki ah.” \p \v 11 Mwet topang uh fahkak pweng sac, na srumunyukelik inkul sin tokosra. \v 12 Srakna fong, a tokosra el tukakek liki motul lal ac fahk nu sin mwet pwapa lal, “Ngan fahk nu suwos lah mea se mwet Syria elos ako in oru inge. Elos etu ke sracl se yenu inge, pa elos som liki acn elos mutangan aktuktuk we ac wikla insak uten acn uh. Elos nunku mu kut ac som liki siti uh in sukok mwe mongo, na elos ac sapmoulikuti ac eisla siti uh.” \p \v 13 Sie sin mwet pwapa lal ah fahk, “Mwet in siti se inge ac nuna misa pacna, oana mwet ma misa tari. Ke ma inge kut supwala kutu mwet uh wi horse limekosr sin horse ma lula uh kut in mau ku in konauk lah mea sikyak.” \v 14 Elos sulela mwet ekasr, ac tokosra el supwala mwet inge fin chariot lukwa, ac sang kas nu selos mu elos in som suk lah mea sikyak nu sin mwet mweun Syria ah. \v 15 Mwet inge som na nwe sun Infacl Jordan, ac elos liye na nuknuk ac kufwen orekma ma mwet Syria elos sisla inkanek ah ke elos kaing. Na elos folokla ac fahkak ma inge nu sin tokosra. \v 16 Mwet Samaria elos yuyak ac orani ma wap ke nien aktuktuk lun mwet Syria. Na oana ke \nd LEUM GOD\nd* El tuh fahk, paun in wheat wowo singoul ku paun in barley longoul kukakinyukla ke ipin silver sefanna. \p \v 17 Sikyak tuh na tokosra lun Israel el sang taranyen mutunpot lun siti uh nu ye kolyuk lun mwet tutafpo fulat se lal ah. Na mwet sac tuh lolongyuki sin mwet uh, ac el misa ke mutunpot ah, oana ke Elisha el palye ac fahk ke pacl se tokosra el tuh som nu yorol. \v 18 Elisha el tuh fahk nu sin tokosra lah in pacl sacna ke len se tok ah, paun singoul ke wheat wowo ku paun longoul ke barley ac fah kukala ke ipin silver sefanna in Samaria, \v 19 na ke Elisha el tuh fahk ouinge, leum sac tuh fahk, “Ma ingan tia ku in sikyak, \nd LEUM GOD\nd* El finne sifacna supwama wheat ingena!” Ac Elisha el tuh topuk mu, “Kom ac fah liye ke ma ingan ac sikyak, tusruktu kom ac tia ku in wi mongo kac.” \v 20 Na pa ingan ma sikyak nu sel — lolongyuki el nwe ke el misa ke mutunpot nu in siti ah. \c 8 \s1 Mutan Shunem Sac Foloko \p \v 1 Na Elisha el tuh fahk nu sin mutan se ma muta Shunem, su el tuh akmoulyauk wen se natu ah, lah \nd LEUM GOD\nd* El ac supwama sracl se nu fin acn uh ke lusen yac itkosr, ac mutan sac in som liki acn uh wi sou lal, ac muta in siena acn saya.\x - \xo 8:1 \xt 2 Tok 4:8–37\x* \v 2 Mutan sac tuh wi na ma fwackyang nu sel ah, na el ac sou lal ah som muta Philistia ke yac itkosr. \p \v 3 Ke safla yac itkosr ah, el foloko nu Israel, ac el som nu yorol tokosra ac siyuk tuh lohm sel ac acn sel in folokyang nu sel. \v 4 Ke el utyak, tokosra el sramsram nu sel Gehazi, mwet kulansap lal Elisha. Tokosra el lungse etu ke mwenmen lal Elisha. \v 5 Ke pacl se Gehazi el srumun nu sel tokosra ke luman ma Elisha el oru ke el akmoulyauk sie mwet misa, na mutan sac sang pac siyuk lal nu sel tokosra. Gehazi el fahk nu sel, “Leum fulat, pa ingan mutan sac, ac pa ingan wen se natul ma Elisha el akmoulyauk ah!” \v 6 Ke tokosra el kusen siyuk kac, mutan sac el akkeyala ma Gehazi el fahk. Na tokosra el pangonma sie mwet pwapa lal ac fahkang elan folokonang ma nukewa lun mutan sac nu sel, weang pac molin fokin ima ke acn sel ke lusen yac itkosr ma el muta ke siena facl. \s1 Elisha Ac Tokosra Benhadad Lun Syria \p \v 7 Elisha el som nu Damascus ke pacl se ma Tokosra Benhadad lun Syria el mas. Ke fwackyang nu sel tokosra lah Elisha el oasr we, \v 8 tokosra el fahk nu sel Hazael, sie sin mwet pwapa lal ah, “Us sie mwe lung an sang nu sin mwet palu sac, ac sap elan lolngok nu sin \nd LEUM GOD\nd* lah nga ac kwela ku tia.” \v 9 Na Hazael el nwakla kain in ma wo nukewa in acn Damascus nu fin camel angngaul, ac som nu yorol Elisha. Ke Hazael el sonol el fahk, “Tokosra Benhadad, mwet kulansap lom, el supweyume ngan tuh siyuk sum lah el ac ku in kwela liki mas lal ah ku tia.” \p \v 10 Elisha el topuk, “\nd LEUM GOD\nd* El akkalemye nu sik mu el ac misa. Tusruktu folokot nu yorol ac fahk nu sel mu el ac kwela.” \v 11 Na Elisha el ngetang na suilya ke sie ngetnget na fosrnga, nwe ke na Hazael el sensenak. Kitin pacl ah na soror sroninmutal Elisha. \v 12 Hazael el siyuk, “Leum luk, efu ku kom tung?” \p Elisha el topuk, “Mweyen nga etu ke ma na koluk kom ac oru nu sin mwet Israel uh. Kom ac esukak pot ku lalos, onela mukul fusr wowo natulos ke cutlass, sringil tulik natulos nwe ke elos misa, ac tiyala insien mutan pitutu lalos.” \p \v 13 Hazael el siyuk, “Ku fuka tuh ngan ku in oru ma na yohk angan? Nga tia mwet pwaye se!” \p Elisha el topuk, “\nd LEUM GOD\nd* El akkalemye nu sik lah kom pa ac tokosra lun Syria.”\x - \xo 8:13 \xt 1 Tok 19:15\x* \p \v 14 Hazael el folokla nu yorol Benhadad, su siyuk sel, “Mea Elisha el fahk?” \p Hazael el topuk, “El fahk nu sik mu pwayena lah kom ac kwela.” \v 15 Tusruktu ke len se tok ah, Hazael el eis blanket se, isongya in kof ah, na sang nokomla mutal tokosra, nwe el malak misa. \p Na Hazael el aolulla Benhadad in tokosra lun acn Syria. \s1 Tokosra Jehoram Lun Judah \r (Luo Chronicle 21:1–20) \p \v 16 In yac aklimekosr ke Joram, wen natul Ahab, el tokosra lun Israel, Jehoram wen natul Jehoshaphat el tokosrala lun Judah. \v 17 Jehoram el yac tolngoul luo in pacl sac, ac el leum in acn Jerusalem ke yac oalkosr. \v 18 Mutan kial ah ma natul Ahab, ac Jehoram el oru oana sou lal Ahab — el fahsr tukun ouiya koluk lun tokosra lun Israel. El oru ma koluk lain \nd LEUM GOD\nd*, \v 19 tusruktu \nd LEUM GOD\nd* El tia lungse kunausla acn Judah, mweyen El tuh wulela nu sel David, mwet kulansap lal, mu fwilin tulik natul ac fah leumi mwet lal nwe tok.\x - \xo 8:19 \xt 1 Tok 11:36\x* \p \v 20 In pacl in leum lal Jehoram, acn Edom tuyak lain acn Judah, ac mutawauk in sifacnala.\x - \xo 8:20 \xt Gen 27:40\x* \v 21 Ouinge Jehoram el us chariot lal nukewa ac som nu Zair, yen mwet mweun lun Edom elos raunelosla we. In fong sac, el ac mwet leum lun chariot uh mahsrikla twe kaingla, ac mwet mweun lal ah fahsrelik nu yen selos. \v 22 In pacl sac me, acn Edom tila oan ye ku lun Judah. Ac in pacl sac pacna, siti Libnah tuyak pac ac orek alein nu sin Judah. \p \v 23 Ma nukewa saya ma Jehoram el orala simla oasr in \add Sramsram Matu Ke Tokosra Lun Judah.\add* \v 24 Jehoram el misa ac pukpuki inkulyuk lun tokosra in Siti sel David, ac Ahaziah, wen natul, el aolul in tokosra. \s1 Tokosra Ahaziah Lun Judah \r (Luo Chronicle 22:1–6) \p \v 25 In yac aksingoul luo ke pacl Joram wen natul Ahab el tokosra lun Israel, Ahaziah wen natul Jehoram el tokosrala lun Judah \v 26 ke el yac longoul luo, ac el leum in Jerusalem ke yac se. Nina kial pa Athaliah, acn se natul Tokosra Ahab, su ma natul Tokosra Omri lun Israel. \v 27 Ahaziah el ac sou nu sel Tokosra Ahab ke sripen nina kial, ac el oru ma koluk lain \nd LEUM GOD\nd* oana ke sou lal Tokosra Ahab tuh oru. \p \v 28 Tokosra Ahaziah el welul Tokosra Joram lun Israel in mweun lainul Tokosra Hazael lun Syria. Mwet mweun lalos sroani mweun in acn Ramoth in Gilead, ac Joram el kineta ke mweun ah. \v 29 El folokla nu in siti Jezreel in tuh mahla kinet kacl ah, ac Ahaziah el som nu we in osun nu sel. \c 9 \s1 Jehu El Mosrweyukla In Tokosra Lun Israel \p \v 1 In pacl se inge mwet palu Elisha el pangonma sie sin mwet palu fusr, ac fahk nu sel, “Akola kom in som nu Ramoth in Gilead. Us sufa in oil in olive soko inge wi kom, \v 2 ac kom fin sun acn we kom sokolak Jehu, wen natul Jehoshaphat ac nutin natul Nimshi. Usalak nu in sie fukil ma oan loes liki acn mwet ma welul an muta we, \v 3 okoaung oil in olive se inge nu fin sifal ac fahk, ‘\nd LEUM GOD\nd* El akkalemye lah El mosrwekomla in tokosra lun Israel.’ Na kom sulaklak som liki acn we.” \p \v 4 Ouinge mwet palu fusr sac som nu Ramoth, \v 5 ac sun lah mwet kol lun mwet mweun elos oru meeting se we. Ac el fahk, “Leum fulat, oasr sap soko nga us nu sum.” \p Jehu el siyuk, “Su kac sesr kom kaskas nu se uh?” \p El topuk, “Nu sum, leum fulat.” \v 6 Na eltal utyak nu in lohm ah, na mwet palu fusr sac okoaung oil in olive sac nu fin sifal Jehu, ac fahk nu sel, \nd “LEUM GOD\nd* lun Israel El fahk ouinge: ‘Nga mosrwekomla in tokosra lun mwet luk, mwet Israel.\x - \xo 9:6 \xt 1 Tok 19:16\x* \v 7 Kom in tuh uniya tokosra, leum lom, wen natul Ahab, tuh nga in ku in folokin nu sel Jezebel ke akmas lal nu sin mwet palu luk oayapa mwet kulansap luk saya. \v 8 Sou lal Ahab ac fwil natul nukewa enenu na in misa. Nga ac fah onela nufon mukul in sou lal, mwet matu nwe ke tulik. \v 9 Nga fah oru nu sin sou lal oana ma nga tuh oru nu sin sou lal Tokosra Jeroboam lun Israel, ac oayapa nu sin sou lal Tokosra Baasha lun Israel. \v 10 Jezebel el ac fah tia pukpuki, a manol ac fah mongola sin kosro ngalngul in acn lun Jezreel.’” Tukun mwet palu fusr sac fahkla ma inge, na el illa liki fukil sac ac kaingla.\x - \xo 9:10 \xt 1 Tok 21:23\x* \p \v 11 Jehu el folokla nu yurin mwet leum wial, su siyuk sel, “Mea, oasr ma fohs? Mea mwet wel sac lungse sum an?” \p Jehu el topuk, “Kowos etu pacna ma el lungse uh.” \p \v 12 Elos fahk, “Mo, kut tia etu! Fahk nu sesr lah mea el fahk ah!” \p “El fahk nu sik mu \nd LEUM GOD\nd* El fahk ouinge: ‘Nga mosrwekomla tokosra lun Israel.’” \p \v 13 In pacl sacna, mwet leum wial Jehu elos laknelik nuknuk lalos ac filiya fin step se elucng ke nien fan ah Jehu elan tu fac, ac elos ukya mwe ukuk ac sala fahk, “Jehu el tokosra!” \s1 Anwuki Tokosra Joram Lun Israel \p \v 14 Ouinge Jehu, wen natul Jehoshaphat su wen natul Nimshi, el orek pwapa lukma in lainul Tokosra Joram. Joram ac mwet mweun Israel nufon elos akola na muta Ramoth Gilead in lainul Tokosra Hazael lun Syria. \v 15 Tusruktu Tokosra Joram el tuh folokla nu Jezreel in unwela kinet kacl su mwet Syria kanteya ke el mweun lainul Tokosra Hazael. Ouinge Jehu el fahk nu sin mwet leum wial ah, “Fin pa inge kena lowos an, kowos taran na tuh in wangin mwet illa liki siti uh ac som fahkak pweng se inge in acn Jezreel.” \v 16 Na Jehu el sroang nu fin chariot natul, ac mukuiyak in som nu Jezreel. Joram el soenna kwela ke kinet kacl, ac Tokosra Ahaziah lun Judah el som in mutwata yorol. \p \v 17 Sie mwet topang su tu ke tower in soan in acn Jezreel el liyalak Jehu ac mwet lal ke elos kasrusr nu we. El wola ac fahk, “Mwet pa nga liye yume uh!” \p Joram el fahk, “Supwala sie mwet kasrusr fin horse an in liye lah mwet ingan tuku ke misla.” \p \v 18 Mwet se ma supweyuk ah yula fin horse natul nu yorol Jehu ac fahk nu sel, “Tokosra el ke etu lah kom tuku in misla?” \p Jehu el topuk, “Wangin sripom nu kac! Yume tukuk.” \p Mwet topang se ma muta ke tower in soan ah el fahk lah mwet se ma supweyukla ah sun tari un mwet sac, tuh el tiana foloko. \v 19 Sifilpa supweyukla sie mwet ah in siyuk sel Jehu kusen siyuk sac pacna. Ac Jehu el sifilpa topuk, “Wangin sripom nu kac! Yume tukuk.” \p \v 20 Mwet topang sac sifilpa fahk lah mwet se ma supweyuk tok ah sun pac tari un mwet sac, tuh el tia pacna foloko. Na el tafwela ac fahk, “Mwet se ma kol u sac pa us chariot natul ac yume arulana mui, oana wel se. Atal na Jehu!” \p \v 21 Tokosra Joram el sap, “Akoela chariot nutik an.” Na ke akoeyukla, el ac Tokosra Ahaziah tukeni yula in sonol Jehu, kais sie sifacna kasrusr ke chariot natul. Eltal sonol Jehu ke ima lal Naboth. \v 22 Joram el siyuk, “Ya kom tuku in misla?” \p Jehu el topuk, “Misla fuka se, ke inutnut ac alu nu ke ma sruloala, ma Jezebel nina kiom ah tuh oakiya, pa srakna orek inge?” \p \v 23 Joram el wola ac fahk, “Tunyuna se\f + \fr 9:23 \fk Tunyuna se: \ft kutena mukuikui yohk ma lain usyen tokosrai se ku government se.\f* pa inge, Ahaziah!” ac el furokla chariot natul ac kaing. \v 24 Jehu el olalik pisr natul ke kuiyal nufon, ac pusrukla osra in pisr natul twe fakisya fintokol Joram ac sasla iniwal. Na Joram el putatla misa fin chariot natul ah. \v 25 Ac Jehu el fahk nu sel Bidkar, mwet kasru se lal ah, “Fahsrot srukak manol ac sisla nu inima se lal Naboth ah. Esam lah ke nga kom tukeni kasrusr tokol Ahab papa tumal Tokosra Joram, \nd LEUM GOD\nd* El tuh fahk kas inge lainul Ahab: \v 26 ‘Nga liye ke akmuseyuki Naboth ac wen natul ekea, ac nga tuh wulela mu nga ac fah folokin nu sum ke ma kom oru ingan inima se pacna inge.’ Ke ma inge, us manol Joram ac sisla inima se lal Naboth, in akpwayeye ma \nd LEUM GOD\nd* El wulela kac.”\x - \xo 9:26 \xt 1 Tok 21:19\x* \s1 Anwuki Tokosra Ahaziah Lun Judah \p \v 27 Tokosra Ahaziah el liye ma sikyak, ouinge el kaing fin chariot natul ac som nu ke siti srisrik Beth Haggan. Ac Jehu el ukwal ac fahk nu sin mwet lal, “Unilya pac!” Ac elos faksilya ke el kasrusr fin chariot natul ke inkanek utyak nu Gur, apkuran nu ke siti srisrik Ibleam. Tusruktu el kwafel nwe ke na el sun siti Megiddo, na el fah misa we. \v 28 Ac mwet mweun lal elos folokunla manol nu Jerusalem fin chariot soko, ac piknilya inkulyuk lun tokosra in Siti sel David. \p \v 29 Ahaziah el tokosrala lun Judah ke yac aksingoul sie ma Joram, wen natul Ahab, el tokosra in acn Israel. \s1 Kasra Jezebel El Anwuki \p \v 30 Jehu el sun acn Jezreel. Jezebel el lohng ma sikyak, na el tuhnala mutal ac nawela aunsifal, ac tu ke sie winto in lohm sin tokosra ac ngeti nu ke inkanek ah. \v 31 Ke Jehu el yuyak ke mutunpot ah, Jezebel el wola ac fahk, “Kom Zimri!\f + \fr 9:31 \fk Zimri: \ft sie mwet kol lun un mwet mweun su tuh uniya tokosra lun Israel (liye 1 Tok. 16:8–12).\f* Kom mwet akmas! Mea kom tuku oru an?” \p \v 32 Jehu el ngetak, wola ac fahk, “Su ac wiyu lac?” Luo ku tolu sin mwet liyaung inkul sin tokosra ngeta ke winto se liyal, \v 33 ac Jehu el fahk nu selos, “tolulla Jezebel!” Elos sisella Jezebel nu ten twe srah kacl ah pisrelik osrela pot ah ac horse ah. Jehu el yula facl ke horse ac chariot natul, \v 34 na el ilyak nu in lohm sin tokosra ac mongoi we. Tukun el mongoi el tufah fahk, “Eis monin mutan selngawiyuki se ingan ac piknilya, mweyen na el ma nutin tokosra.” \v 35 Tusruktu mwet ma som in piknilya elos suk manol tuh na sri in ahlunsifal ac sri ke paol ac nial mukena pa elos konauk ah. \v 36 Ke elos fahkang ma inge nu sel Jehu, na el fahk, “Pa inge ma \nd LEUM GOD\nd* El tuh fahk nu sel Elijah, mwet kulansap lal, mu ac sikyak: ‘Kosro ngalngul ac fah kangla manol Jezebel in acn Jezreel.\x - \xo 9:36 \xt 1 Tok 21:23\x* \v 37 Manol ac fah osralik acn uh oana fohkon kosro, ac wangin mwet ac ku in akilen lah su.’” \c 10 \s1 Tulik Natul Ahab Anwukla \p \v 1 Oasr tulik itngoul ke fwilin tulik natul Tokosra Ahab su muta in siti Samaria. Jehu el simusla leta se ac supwalik nu sin kais sie mwet leum lun siti uh, nu sin un mwet matu, ac nu sin mwet ma karingin fwilin tulig natul Ahab. Pa inge koanon leta sac: \v 2 “Kowos pa mwet liyaung fwilin tulik natul tokosra, ke ma inge chariot, horse, mwe mweun, ac siti ma potyak, oan inpouwos. Ouinge, pacl se na ma kowos riti leta se inge, \v 3 kowos sulela mwet se ma fal emeet sin wen nukewa natul tokosra, ac kowos in akleumyal, na kowos in mweun in loangella.” \p \v 4 Mwet leum lun Samaria elos arulana sangeng. Elos fahk, “Kut ac lainul Jehu fuka, ke Tokosra Joram ac Tokosra Ahaziah tuh tia ku in lainul?” \v 5 Ouinge mwet kol se su liyaung inkul sin tokosra, ac mwet kol se su liyaung siti uh, weang pac mwet matu, ac mwet karingin sou lal Ahab, elos supwala kas inge nu sel Jehu: “Kut mwet kulansap lom, ac kut akola in oru kutena ma kom fahk an. Tusruktu kut tia ku in srukak kutena mwet in tokosra. Oru na ma kom nunku mu ac wo sum an.” \p \v 6 Jehu el sifilpa simusla sie leta nu selos su fahk: “Kowos fin wiyu lac, ac akola in oru ma nga sapkin, kowos use sifen mwet nukewa in sou lal Tokosra Ahab nu yuruk in acn Jezreel ke pacl se pacna inge lutu.” \p Tulik itngoul ke fwilin tulik natul Tokosra Ahab elos muta yurin mwet matu Samaria, su tufahlosla. \v 7 Ke pacl se mwet matu inge eis leta lal Jehu, na elos twacla kwawen tulik itngoul in sou lal Ahab ah nufon, sang sifalos nu in fotoh, ac supwala nu sel Jehu in acn Jezreel! \p \v 8 Ke fwackyang nu sel Jehu lah sifen tulik natul Ahab nukewa utuku, el sap elos in yolsani nu ke yol luo ke mutunpot nu in siti uh, ac filiya in oanna we nu ke lotu tok ah. \v 9 In lotu tok ah, el som nu ke mutunpot sac, ac fahk nu sin mwet su muta we, “Nga pa mwet se ma orek tunyuna ac unilya Tokosra Joram. Wangin mwatuwos kac. A su uniya nufon mwet inge uh? \v 10 Ma inge akpwayei lah ma nukewa ma \nd LEUM GOD\nd* El fahk mu ac sikyak nu sin fwilin tulik natul Ahab uh ac pwayena. \nd LEUM GOD\nd* El oru oana ma El wulela kac in kas lal Elijah, mwet palu lal.” \v 11 Na Jehu el onela nufon mwet lula in sou lal Ahab su muta in Jezreel, ac leum nukewa lun mwet mweun, ac mwet kawuk na pwaye lal, ac mwet tol kewa — wangin sie selos tia anwuki.\x - \xo 10:11 \xt Hos 1:4\x* \s1 Sou Lal Tokosra Ahaziah Anwukla \p \v 12 Jehu el som liki acn Jezreel nu Samaria. Ke el sun acn se pangpang “Nien Aktuktuk lun Mwet Liyaung Sheep” \v 13 el sun kutu mwet in sou lal Tokosra Ahaziah lun Judah, ac siyuk selos, “Su kowos an?” \p Elos topuk, “Kut sou lal Ahaziah. Kut fahsr nu Jezreel in oru akfulat lasr nu sin tulik natul Kasra Jezebel ac nu sin oaleum saya.” \v 14 Jehu el sap nu sin mwet lal, “Sapmoulelosi!” Elos sruokolosi ac el onelosla ke acn se apkuran nu ke luf se we. Elos mwet angngaul luo nufon, ac wangin sie selos moul. \s1 Anwukla Pac Mwet Nukewa Ma Lula In Sou Lal Ahab \p \v 15 Jehu el sifilpa mukuiyak in som inkanek lal, na el sonol Jonadab, wen natul Rechab, su fahsr in osun nu sel. Jehu el paingul ac fahk, “Nunak luk kom uh oana sie. Kom lungse wiyu kasreyu?” \p Jonadab el topuk, “Nga lungse.” \p Ac Jehu el fahk, “Fin pwaye, kom se poum.” Eltal asruokpola, na Jehu el kasrelak nu fin chariot natul ah, \v 16 ac fahk, “Fahsru wiyu, ac sifacna liye lupan inse pwaye luk nu sin \nd LEUM GOD\nd*.” Ac eltal tukeni kasrusr nwe Samaria. \v 17 Ke eltal sun acn we, Jehu el uniya nufon sou lal Ahab, ac tia likiya siefanna. Pa inge ma \nd LEUM GOD\nd* El tuh fahk nu sel Elijah mu ac sikyak. \s1 Mwet Alu Nu Sin Baal Anwukla \p \v 18 Jehu el pangoneni mwet Samaria ac fahk nu selos, “Tokosra Ahab el tuh kulansupu god Baal kutu srisrik, a nga ac kulansupal arulana yohk lukel. \v 19 Pangoneni mwet palu lal Baal nukewa, mwet alu nu sel nukewa, ac mwet tol lal nukewa. Ac fah wangin mwet tia wi tukeni se inge. Nga ac oru sie kisa na yohk nu sel Baal, ac mwet se fin tia tuku, ac fah anwuki.” (Ma se inge kikiap se lal Jehu, mweyen el oru elan uniya mwet nukewa ma alu nu sel Baal.) \v 20 Na Jehu el sapkin ac fahk, “Oakiya ac sulkakinelik sie len in alu in akfulatyal Baal!” Oakwuk sac orekla ac solyak, \v 21 ac Jehu el supwalik kas nu in acn nukewa Israel. Mwet nukewa su alu nu sel Baal elos tuku, ac wangin sie selos tia tuku. Elos nukewa utyak nu in tempul lal Baal, ac nwakla in lohm sac nufon. \v 22 Na Jehu el sap mwet tol se ma liyaung nuknuk mutal, elan use nuknuk uh sang nu sin mwet ac alu uh. \v 23 Tukun ma inge Jehu ac Jonadab wen natul Rechab, eltal som nu in tempul sac, ac Jehu el fahk nu sin mwet su muta we, “Liyaung na tuh in mwet na ma alu nu sin Baal mukena pa utyak, ac wangin mwet alu nu sin \nd LEUM GOD\nd* in wi utyak.” \v 24 Ouinge Jehu ac Jonadab utyak in kisakin mwe kisa ac mwe kisa firir nu sel Baal. Jehu el tuh oakiya mwet oalngoul likinuma ac fahk nu selos, “Onela nufon mwet inge! Mwet se fin fuhlela sie sin mwet inge in kaingla ac tia anwuki, na ac fah anwuki el!” \p \v 25 Tukunna Jehu el orala kisa inge, na el sap nu sin mwet mweun ac mwet kol lalos, “Tal utyak ac onela nufon mwet inge! Nimet lela siefanna in kaingla!” Elos faisak cutlass natulos, utyak ac onelosla nufon, ac amakunla manolos nu likinuma. Na elos sifil utyak nu infukil se oan oe luin tempul sac, \v 26 ac usya sru oal soko ma oan we ac esukak. \v 27 Na elos kunausla sru oal soko, ac tempul sac, ac ekulla tempul sac nu ke lohm fahsr se, su oanna nwe misenge. \p \v 28 Pa inge ma Jehu el oru in kunausla alu nu sel Baal in acn Israel nufon. \v 29 Tusruktu el etai ma koluk lal Tokosra Jeroboam, su tuh kolla mwet Israel in oru ma koluk ke elos alu nu ke ma sruloala gold in luman cow mukul srisrik, su el oakiya in acn Bethel ac Dan.\x - \xo 10:29 \xt 1 Tok 12:28–30\x* \v 30 \nd LEUM GOD\nd* El fahk nu sel Jehu, “Ma nukewa ma nga lungse kom in oru nu sin fwilin tulik natul Ahab, kom orala nufon. Ouinge nga wulela nu sum lah wen nutum ac fah tokosra lun Israel nwe ke fwil se akakosr.” \v 31 Tusruktu Jehu el tia akos ma sap lun \nd LEUM GOD\nd* lun Israel ke insial nufon, a el fahsrna tukun srikasrak koluk lal Jeroboam, su kolla mwet Israel in oru ma koluk. \s1 Misa Lal Jehu \p \v 32 In pacl sac \nd LEUM GOD\nd* El mutawauk in aksrikyela lupan acn lun Israel. Tokosra Hazael lun Syria el sruokya acn nukewa lun Israel \v 33 ma oan kutulap in Infacl Jordan, fahla nu layen eir nwe ke siti srisrik Aroer ke Infacl Arnon — acn inge weang pac acn lun Gilead ac Bashan, yen ma sruf lal Gad, Reuben, ac Manasseh Kutulap muta we. \p \v 34 Ma nukewa saya ma Jehu el orala, weang pac orekma pulaik lal, simla oasr in \add Sramsram Matu Ke Tokosra Lun Israel.\add* \v 35 El misa ac pukpuki in Samaria, ac Jehoahaz wen natul, el aolul in tokosra. \v 36 Jehu el tokosra lun Israel, ac leum in Samaria ke yac longoul oalkosr. \c 11 \s1 Kasra Athaliah Lun Judah \r (Luo Chronicle 22:10—23:15) \p \v 1 Ke na pacl se Athaliah, nina kial Tokosra Ahaziah, el lohngak lah akmuseyuki wen se natul ah, el sap in anwukla nufon mwet in sou in leum uh. \v 2 Joash, wen natul Ahaziah mukena kaingla. El lukunna wi mwet ngia anwuki, tuh pa moliyukla el sel Jehosheba, ma loul Tokosra Ahaziah papa tumal ah, ac ma natul Tokosra Jehoram.\f + \fr 11:2 \fk Jehoram: \ft kutu pacl uh pangpang el “Joram.”\f* Jehosheba el usalla ac mutan to se lal nu infukil in motul se in Tempul, ac okanulla lukel Athaliah, pwanang el tia wi anwuki. \v 3 Jehosheba el okanulla in Tempul ke yac onkosr ac karinganulang ke pacl Athaliah el kasra ac leum fin acn uh. \p \v 4 Tusruktu in yac se akitkosr, Jehoiada mwet tol el sapla nu sin mwet kol lun mwet mweun karinginyal tokosra ac un mwet topang inkul sin tokosra, ac fahk elos in tuku nu in Tempul, ac fulahk we lah elos ac insese nu ke ma su el akola in oru. El kololma Joash, wen natul Tokosra Ahaziah, nu ye mutalos \v 5 ac sapkin nu selos: “Ke pacl se kowos ac oru orekma kunowos ke len Sabbath, sie tafu tolu suwos ac fah karingin inkul fulat sin tokosra, \v 6 ac sie tafu tolu ac fah karingin Mutunpot Sur, ac sie tafu tolu ac liyaung mutunpot se ma oan tukun mwet topang ngia. \v 7 U luo ma tia orekma ke len Sabbath an elos ac liyaung Tempul in karinganul tokosra. \v 8 Kowos sruok na cutlass nutuwos an inpouwos ke kowos karinganulang Tokosra Joash, ac welul yen nukewa el fahsr nu we. Kutena mwet fin tuku apkuran nu yuruwos, kowos uniya.” \p \v 9 Mwet kol inge elos akos sap lal Jehoiada, ac use mwet lalos nu yorol — kewana mwet ma orekma tari ke len Sabbath, ac mwet ma tuku in aolulos. \v 10 El sang nu sin mwet kol inge osra in fakfuk ac mwe loeyuk natul Tokosra David, su ma tuh karinginyuk in Tempul, \v 11 ac el oakiya mwet inge yen selos ke cutlass natulos akola, ac elos tu raunela mutun Tempul in karinganul tokosra. \v 12 Na Jehoiada el pwenilya Joash nu likin Tempul uh, oakiya tefuro nu fin sifal, ac sang nu sel ma simusla ke ma oakwuk nu ke tokosra. Ouinge Joash el mosrweyukla ac fwackyak lah el pa tokosra. Na mwet uh paspasla ac wowoyak ac fahk, “In paht moul lal tokosra!” \p \v 13 Kasra Athaliah el lohngak pusren wowon lun mwet topang ac mwet ah, na el sulaklak som nu ke Tempul, yen mwet uh tukeni we. \v 14 Ac el liyauk tokosra sasu se tu ke sru soko ke nien utyak nu in Tempul, in oana facsin lalos. Tokosra el rauniyukla sin mwet kol lun mwet mweun ac mwet ukuk, ac mwet nukewa sasa ke engan lulap, ac uk mwe ukuk natulos. Athaliah el foloyak, seseya nuknuk lal, wowoyak ac fahk, “Tunyuna! Tunyuna!”\x - \xo 11:14 \xt 2 Tok 23:3\x* \p \v 15 Jehoiada el tia lungse in anwuki Athaliah inkul lun Tempul, ouinge el sapkin nu sin mwet kol lun mwet mweun, “Usal fahla inmasrlon takin mwet mweun an nu likin kalkal uh, ac uniya kutena mwet ma srike in molella.” \v 16 Elos sruokilya, usalla nu inkul sin tokosra, ac unilya ke Mutunpot Horse. \s1 Oakwuk Sasu Lal Jehoiada \r (Luo Chronicle 23:16–21) \p \v 17 Mwet tol Jehoiada el oru tuh Tokosra Joash ac mwet uh in orala sie wulela lalos yurin \nd LEUM GOD\nd*, lah elos ac mwet na lun \nd LEUM GOD\nd*. El oayapa orala sie wulela inmasrlon tokosra ac mwet uh. \v 18 Na mwet uh som nu ke tempul lun Baal ac kunausya. Elos fukulya loang ac ma sruloala we, ac unilya Mattan, su mwet tol lun Baal, ye mutun loang uh. \p Jehoiada el sang in oasr mwet topang su forfor taran Tempul, \v 19 na el, oayapa leum lun mwet mweun, wi mwet mweun su karinganul tokosra ac mwet karingin inkul sin tokosra, elos pwenilya tokosra liki Tempul nu ke inkul fulat sel, ac mwet nukewa fahsr tokolos. Tokosra Joash el utyak ke Mutunpot lun Mwet Topang ac muta fin tron lal. \v 20 Mwet nukewa sessesla ke engan, ac siti sac misla ke sripen Athaliah el tuh anwuki ke inkul sin tokosra. \p \v 21 Joash el tokosrala lun Judah ke el yac itkosr. \c 12 \s1 Tokosra Joash Lun Judah \r (Luo Chronicle 24:1–16) \p \v 1 In yac akitkosr ke pacl Jehu el tokosra lun acn Israel, Joash el tokosra lun Judah, ac el leum in Jerusalem ke yac angngaul. Nina kial pa Zibiah, sie mutan ke siti Beersheba. \v 2 In moul lal nufon el oru ma \nd LEUM GOD\nd* El insewowo kac mweyen mwet tol Jehoiada el lotel. \v 3 Tusruktu tiana kunausyukla nien alu lun mwet pegan, ac mwet uh srakna orek kisa ac akosak mwe keng we. \p \v 4 Joash el pangoneni mwet tol ac sap elos in liyaung na mani ma orekeni ke pacl in kisa ke Tempul, kewana mani ma pakpuki nu ke kisa, ac mani ma mwet uh sang ke insewowo.\x - \xo 12:4 \xt Exo 30:11–16\x* \v 5 Ma kunen kais sie mwet tol in liyaung mani ma orekeni sin mwet el karingin. Mani inge ma ac orekmakinyuk nu ke akwoyeyen acn musalla ke Tempul, ke pacl eneneyuk uh. \p \v 6 Tusruktu ke yac aklongoul tolu ke pacl in leum lal Joash, mwet tol ah soenna orala kutu orekma in akwoyela acn musalla ke Tempul. \v 7 Ouinge Joash el pangnol Jehoiada ac mwet tol sayal ac siyuk selos, “Efu ku kowos tiana akwoye acn musalla ke Tempul uh? Ingela, kowos fah tia sifil liyaung mani kowos orani uh. Use in sang akwoyela Tempul.” \v 8 Mwet tol elos insese in tia sifil sruok mani uh, ac elos insese pac tuh elos ac tia mukuikui ke akwoye Tempul uh. \p \v 9 Na Jehoiada el eis box se ac orala pat se ke kafa ah, ac likiya pe loang se ma oan ke layen layot ke mwet uh ac utyak nu in Tempul uh. Mwet tol su orekma ke mutunoa uh ac sang mani nukewa ma orekeni sin mwet alu uh nu in box se inge. \v 10 Pacl nukewa ma ac yohk mani orekeni nu in box sac, na mwet sim lun tokosra ac mwet Tol Fulat ac tuku ac munanla silver uh in kofelik, ac pauniya. \v 11 Tukun elos simusla lupan mani silver inge, na ac itukyang nu sin mwet ma kol orekma ke Tempul an, ac ma inge ac sang moli kamtu, mwet musa, \v 12 mwet akmusra, mwet tufahl eot, ac molela sak ac eot ma orekmakinyuk, ac in moli ma nukewa ma eneneyuk saya. \v 13 Tusruktu mani inge tia orekmakinyuk in sang moli mwet orek cup silver, pol, mwe ukuk, ku kufwa in akwoye lam, ku kutena kain ma orek ke silver ku gold. \v 14 Orekmakinyukla nufon in moli mwet orekma, ac in moli kufwa nu ke akwoye lohm. \v 15 Mwet karingin orekma uh elos arulana suwohs ke orekma lalos, pwanang tia eneneyuk elos in akpwayei ouiyen orekma lalos ke mani.\x - \xo 12:15 \xt 2 Tok 22:7\x* \v 16 Mani ma orekeni ke mwe kisa in akfalye ma koluk lukma, ku mwe kisa ke ma koluk, tia wi itukyang nu in box sac, mweyen ma inge ma lun mwet tol.\x - \xo 12:16 \xt Lev 7:7\x* \p \v 17 In pacl sac, Tokosra Hazael lun Syria el mweuni siti Gath ac eisla acn we, na el wotela mu el ac mweuni pac acn Jerusalem. \v 18 Tokosra Joash lun Judah el orani mani in kisa nukewa ma tuh orekeni ac kisaiyukla nu sin \nd LEUM GOD\nd* sel Jehoshaphat, Jehoram, ac Ahaziah, su tokosra meet lukel, ac sang ma inge weang mwe sang lal sifacna wi gold nukewa ma oan in nien fwil mwe kasrup in Tempul ac in lohm sin tokosra, ac supwala nufon ma inge in mwe lung nu sel Tokosra Hazael. Na Hazael el us mwet mweun lal ac som liki acn Jerusalem. \p \v 19 Ma nukewa saya ma Tokosra Joash el orala simla oasr in \add Sramsram Matu Ke Tokosra Lun Judah\add*. \p \v 20 Mwet pwapa lal Joash elos orala pwapa lukma lalos ac unilya ke lohm se ke acn koaneyukla kutulap in Jerusalem ke inkanek soko ma oatula nu Silla. \v 21 Jozacar wen natul Shimeath, ac Jehozabad wen natul Shomer, pa sringlilya el misa. Joash el pukpuki inkulyuk lun tokosra in Siti sel David, ac Amaziah wen natul, el aolul in tokosra. \c 13 \s1 Tokosra Jehoahaz Lun Israel \p \v 1 In yac aklongoul tolu ma Joash wen natul Ahaziah el tokosra lun Judah, Jehoahaz wen natul Jehu el tokosrala lun Israel, ac el leum in Samaria ke yac singoul itkosr. \v 2 El oana Jeroboam su tokosra meet lukel, in oru ma koluk lain \nd LEUM GOD\nd*, ac kolla mwet Israel in oru ma koluk, ac el tiana fuhleak ouiya koluk lal inge. \v 3 Ouinge \nd LEUM GOD\nd* El kasrkusrak sin mwet Israel, ac El lela Tokosra Hazael lun Syria ac Benhadad, wen natul, in kutangla Israel pacl na pus. \v 4 Na Jehoahaz el pre nu sin \nd LEUM GOD\nd*, ac ke \nd LEUM GOD\nd* El liye lah tokosra lun Syria el arulana akkeokye mwet Israel, na El topuk pre lal. \v 5 \nd LEUM GOD\nd* El supwala sie mwet kol nu sin mwet Israel in aksukosokyalosla liki mwet Syria. Ouinge mwet Israel muta in misla oana meet. \v 6 Tusruktu elos tiana fuhleak luman ma koluk su Tokosra Jeroboam el tuh kololosla in oru, a elos srakna oru ma koluk inge, ac ma sruloala ke god mutan Asherah srakna oan in Samaria. \p \v 7 Wangin un mwet mweun lula lal Jehoahaz sayen mwet kasrusr fin horse lumngaul, chariot singoul, ac singoul tausin mwet mweun ma fahsrna, mweyen tokosra Syria el kunausla inkaiyalos, ac longolosi oana kutkut uh. \p \v 8 Ma nukewa saya ma Jehoahaz el orala, ac orekma pulaik lal, simla oasr in \add Sramsram Matu Ke Tokosra Lun Israel\add*. \v 9 El misa ac pukpuki Samaria, ac Jehoash wen natul, el aolul in tokosra. \s1 Tokosra Jehoash Lun Israel \p \v 10 In yac aktolngoul itkosr ke pacl in leum lal Tokosra Joash in Judah, Jehoash wen natul Jehoahaz el tokosrala lun Israel, ac el leum in Samaria ke yac singoul onkosr. \v 11 El oayapa oru ma koluk lain \nd LEUM GOD\nd* ac fahsr tukun srikasrak koluk lal Tokosra Jeroboam su kolla mwet Israel nu ke ma koluk. \v 12 Ma nukewa saya ma Jehoash el orala, weang pulaik lal ke el mweun lainul Tokosra Amaziah lun Judah, simla oasr in \add Sramsram Matu Ke Tokosra Lun Israel\add*. \v 13 Jehoash el misa ac pukpuki inkulyuk lun tokosra in Samaria, ac Jeroboam Akluo, wen natul, el aolul in tokosra. \s1 Misa Lal Elisha \p \v 14 Mwet palu Elisha el mas ke sie mas keok ma el ac tia kwela kac, ac ke el apkuran in misa Tokosra Jehoash lun Israel el som in yorol. El tung ac fahk, “Papa, Papa! Kom pa mwet se ma ku oemeet in loangela Israel!”\x - \xo 13:14 \xt 2 Tok 2:12\x* \p \v 15 Elisha el sapkin nu sel, “Use sie mwe pisr an ac kutu osra in pisr nu kac.” Jehoash el use ma inge, \v 16 na Elisha el fahk nu sel elan akola in pisrik. Ac tokosra el oru oana ma fwack nu sel, na Elisha el filiya paol fin paol tokosra. \v 17 Na tokosra el ikasla winto se ma oan nget nu Syria, oana ma mwet palu sac fahk nu sel. Elisha el sap, “Pusrukla pisr an!” In pacl se na ma tokosra el pusrukla osra in pisr soko ah, na mwet palu sac fahk, “Kom pa osra in pisr soko nutin \nd LEUM GOD\nd* su El ac fah sang in kutangla Syria. Kom ac fah mweuni mwet Syria in acn Aphek nwe ke kom kutangulosla.” \p \v 18 Na Elisha el fahk nu sel tokosra elan eis osra in pisr lula ac sang sringilya infohk ah, ac tokosra el sringilya infohk ah pacl tolu, na el tui. \v 19 Ma se inge oru Elisha el kasrkusrak ac fahk nu sel tokosra, “Kom ku tia sringilya pacl limekosr ku onkosr, kom lukun kutangla na pwaye acn Syria, a inge kom ac kutangla pacl tolu na.” \p \v 20 Elisha el misa ac pukpuki. \p Meet liki infulwen yac nukewa, un mwet Moab ac utyak in orek lokoalok in acn Israel. \v 21 Sie pacl ah, pukmas se orek na liyeyukyak sie un mwet lokoalok inge. Mwet ah sisla mwet se ma misa ah nu in luf kial Elisha ac kaingla. Pacl se na mano sac pusralla sri kacl Elisha ah, na mwet sac moulyak ac tuyak. \s1 Mweun Inmasrlon Israel Ac Syria \p \v 22 Tokosra Hazael lun Syria el akkeokye mwet Israel in pacl in leum lal Jehoahaz nufon, \v 23 tusruktu \nd LEUM GOD\nd* El kulang ac pakoten nu selos. El tia lela in kunausyukla elos, a El kasrelos ke sripen wuleang lal nu sel Abraham, Isaac, ac Jacob. El tiana mulkunla mwet lal. \p \v 24 Ke Tokosra Hazael lun Syria el misa, na Benhadad wen natul, el tokosrala. \v 25 Na Tokosra Jehoash lun Israel el kutangulla Benhadad pacl tolu, ac sifilpa folokonma siti nukewa ma Benhadad el tuh sruokya ke pacl in leum lal Jehoahaz, papa tumal Jehoash. \c 14 \s1 Tokosra Amaziah Lun Judah \r (Luo Chronicle 25:1–24) \p \v 1 In yac akluo ke pacl Jehoash wen natul Jehoahaz el tokosra in Israel, Amaziah wen natul Joash el tokosrala lun Judah \v 2 ke el yac longoul limekosr, ac el leum in Jerusalem ke yac longoul eu. Nina kial pa Jehoaddin, sie mutan Jerusalem. \v 3 Amaziah el oru ma \nd LEUM GOD\nd* El insewowo kac, tusruktu el tia oana Tokosra David, papa matu tumal ah, a el oru oana ma Joash, papa tumal, el tuh oru. \v 4 El tiana ikruiya nien alu lun mwet pegan, ac mwet uh srakna orek kisa ac akosak mwe keng we. \p \v 5 Ke Amaziah el eis tari ku nukewa in tokosrai lal, el onela mwet pwapa ma tuh uniya papa tumal, su tokosra in pacl sac. \v 6 Tusruktu el tiana onela tulik natulos, a el fahsr tukun ma \nd LEUM GOD\nd* El sapkin in Ma Sap lal Moses su fahk: “Papa ac nina ac fah tia anwuki ke ma koluk lun tulik natulos, ac tulik ac fah tia anwuki ke ma koluk lun papa ku nina. Mwet se ac fah anwuki ke ma koluk ma el sifacna orala.”\x - \xo 14:6 \xt Dut 24:16\x* \p \v 7 Amaziah el uniya singoul tausin mwet mweun lun Edom Ke Infahlfal Sohl, ac el sruokya siti Sela ke mweun. El pangon inen siti sac Joktheel, ac ine se inge srakna orekmakinyuk nwe misenge. \p \v 8 Na Amaziah el supwala mwet utuk kas nu yorol Tokosra Jehoash lun Israel in purakul elan mweun. \v 9 Tusruktu Tokosra Jehoash el supwala top se inge nu sel: “Sie pacl ah, soko sak kokul ma kapak Fineol Lebanon el supwala sie kas nu sin sak cedar soko ac fahk, ‘Use acn nutum an in marut nu sin wen nutik uh.’ Na kosro lemnak soko fahsryak in acn sac, ac lolongya kokul soko ah, ac kunausla. \v 10 Inge Amaziah, kom kutangla mwet Edom, ac kom arulana insefulatak kac. Lela kom in falkin wo ouiya nu sum, ac mutana in acn sum an. Efu ku kom orek purakak su ma ac kunauskomla ac mwet lom an?” \p \v 11 Tuh Amaziah el srangesr lohng, ouinge Tokosra Jehoash ac mwet lal ah illa in mweun lainul in acn Beth Shemesh in Judah. \v 12 Mwet mweun lal Amaziah kutangyukla, ac elos nukewa kaingla nu yen selos. \v 13 Jehoash el sruokilya Amaziah ac usalla sie mwet sruoh, na el utyak nu Jerusalem ac rakinya pot ke siti uh, mutawauk ke Mutunpot Ephraim lac nwe ke Mutunpot Insruwasrik. Lusen acn musalla inge oasr ke yact luofoko. \v 14 El eis silver ac gold nukewa ma el ku in konauk, ac kufwa nukewa in Tempul, ac mwe kasrup nukewa inkul sin tokosra, ac elos us ma inge folokla nu Samaria. Ac el oayapa us mwet ma el sruokya ke mweun ah welul. \p \v 15 Ma nukewa saya su Jehoash el orala, weang pulaik lal ke el mweun lainul Tokosra Amaziah lun Judah, simla oasr in \add Sramsram Matu Ke Tokosra Lun Israel\add*. \v 16 Jehoash el misa ac pukpuki inkulyuk lun tokosra in Samaria, ac Jeroboam Akluo, wen natul, el aolul in tokosra. \s1 Tokosra Amaziah Lun Judah El Misa \r (Luo Chronicle 25:25–28) \p \v 17 Tokosra Amaziah lun Judah el moul yac singoul limekosr tukun misa lal Tokosra Jehoash lun Israel. \v 18 Ma nukewa saya ma Amaziah el orala simla oasr in \add Sramsram Matu Ke Tokosra Lun Judah\add*. \p \v 19 Oasr sie pwapa lukma orek in acn Jerusalem in anwuki Amaziah, na el kaingla nu ke siti Lachish, ac mwet lokoalok lal ukwalla nwe we ac unilya. \v 20 Manol folokinyukla nu Jerusalem fin horse soko, ac pukpuki inkulyuk lun tokosra in Siti sel David. \v 21 Na mwet Judah elos akleumyalak Uzziah, wen natul Amaziah, tuh elan tokosrala ke el yac singoul onkosr. \v 22 Tukun papa tumal ah misa, Uzziah el sruokya siti Elath ac sifilpa musaela. \s1 Tokosra Jeroboam Akluo Lun Israel \p \v 23 In yac aksingoul limekosr ke pacl Amaziah, wen natul Joash, el tokosra lun Judah, Jeroboam wen natul Jehoash el tokosrala lun Israel, ac el leum in Samaria ke yac angngaul sie. \v 24 El orekma koluk lain \nd LEUM GOD\nd*. ac fahsr tukun srikasrak koluk lal Tokosra Jeroboam wen natul Nebat, su tokosra meet lukel ac su kolla mwet Israel in oru ma koluk. \v 25 El sifilpa sruokya acn nukewa ma tuh lun Israel meet, su fahla ke Innek In Utyak Nu Hamath layen nu epang lac nwe ke Meoa Misa layen nu eir. Pa inge ma \nd LEUM GOD\nd* lun Israel El tuh wuleang kac nu sin mwet kulansap lal, Jonah wen natul Amittai, su mwet palu in Gath Hepher.\x - \xo 14:25 \xt Jna 1:1\x* \p \v 26 \nd LEUM GOD\nd* El liye keok upa lun mwet Israel, ac wanginna sie mwet ku in kasrelos. \v 27 Tusruktu tia ma lungse lun \nd LEUM GOD\nd* pa in arulana kunausla Israel nwe tok, ouinge El molelosla kacl Tokosra Jeroboam Akluo. \p \v 28 Ma nukewa saya ma Jeroboam Akluo el orala, wi pulaik lal ke mweun, ac ke el folokonang acn Damascus ac Hamath nu sin Israel, ma inge nukewa simla oasr in \add Sramsram Matu Ke Tokosra Lun Israel\add*. \v 29 Jeroboam el misa ac pukpuki inkulyuk lun tokosra, ac Zechariah wen natul, el aolul in tokosra. \c 15 \s1 Tokosra Uzziah Lun Judah \r (Luo Chronicle 26:1–23) \p \v 1 In yac aklongoul itkosr ke pacl Jeroboam Akluo el tokosra lun Israel, Uzziah wen natul Amaziah el tokosrala lun Judah \v 2 ke el yac singoul onkosr, ac el leum in Jerusalem ke yac lumngaul luo. Nina kial pa Jecoliah, sie mutan Jerusalem. \v 3 Uzziah el oru ma su akinsewowoye \nd LEUM GOD\nd*, mweyen el fahsr tukun srikasrak lun papa tumal. \v 4 Tusruktu nien alu lun mwet pegan tiana kunausyukla, ac mwet uh srakna orek kisa ac akosak mwe keng we. \v 5 Ac \nd LEUM GOD\nd* El sang musen lepa nu sel, su oan in el nwe ke na el misa. El srengla muta in siena lohm, ac itukla orekma kunal nukewa, na Jotham wen natul, el liyaung facl sac. \p \v 6 Ma nukewa saya ma Uzziah el oru, simla oasr in \add Sramsram Matu Ke Tokosra Lun Judah\add*. \v 7 Uzziah el misa ac pukpuki inkulyuk lun tokosra in Siti sel David, ac Jotham wen natul, el aolul in tokosra.\x - \xo 15:7 \xt Isa 6:1\x* \s1 Tokosra Zechariah Lun Israel \p \v 8 In yac aktolngoul oalkosr ke pacl Tokosra Uzziah el leum in Judah, Zechariah wen natul Jeroboam Akluo, el tokosrala lun Israel, ac el leum in Samaria ke malem onkosr. \v 9 El oana mwet meet lukel in oru ma koluk lain \nd LEUM GOD\nd*. El fahsr tukun srikasrak koluk lal Jeroboam wen natul Nebat, su kolla mwet Israel nu ke ma koluk. \v 10 Shallum wen natul Jabesh, el orek pwapa lukma in lainul Tokosra Zechariah, ac unilya in acn Ibleam, na el aolulla in tokosra. \p \v 11 Ma nukewa saya ma Zechariah el oru, simla oasr in \add Sramsram Matu Ke Tokosra Lun Israel\add*. \p \v 12 Ouinge akpwayeyuk wulela se ma \nd LEUM GOD\nd* El tuh orala nu sel Tokosra Jehu, su fahk, “Tulik nutum ac fah tokosra lun Israel nwe ke fwil se akakosr.”\x - \xo 15:12 \xt 2 Tok 10:30\x* \f + \fr 15:12 \fk fwil se akakosr: \ft Zechariah el ma ke fwil se akakosr natul Jehu.\f* \s1 Tokosra Shallum Lun Israel \p \v 13 In yac aktolngoul eu ke pacl Tokosra Uzziah el leum in Judah, Shallum wen natul Jabesh, el tokosrala lun Israel, ac el leum in Samaria ke malem se. \p \v 14 Menahem wen natul Gadi, el som Tirzah lac nu Samaria. El unilya Shallum, ac aolulla in tokosra. \v 15 Ma nukewa saya ma Shallum el orala, weang sramsram ke pwapa lukma lal, simla oasr in \add Sramsram Matu Ke Tokosra Lun Israel\add*. \v 16 Ke Menahem el som liki acn Tirzah, el arulana kunausla siti Tappuah ac mwet we, oayapa acn ma raunela acn we, mweyen mwet Tappuah tiana lungse srasrapo nu sel. El oayapa tiyala insien mutan pitutu nukewa. \s1 Tokosra Menahem Lun Israel \p \v 17 In yac aktolngoul eu ke pacl Tokosra Uzziah el leum lun Judah, Menahem wen natul Gadi, el tokosrala lun Israel, ac el leum in Samaria ke yac singoul. \v 18 El oru ma koluk lain \nd LEUM GOD\nd* nwe ke na len se el misa, mweyen el tuh fahsrna tukun srikasrak koluk lal Tokosra Jeroboam wen natul Nebat, su kolla mwet Israel nu ke ma koluk. \v 19 Tiglath Pileser, Tokosra Fulat lun Assyria, el utyak in mweuni acn Israel, ac Menahem el sang paun in silver itngoul onkosr tausin nu sel in suk kasru lal in akyokyelik ku lal Menahem fin facl sac. \v 20 Menahem el konauk mani inge ke sripen el sap ku nu sin mwet kasrup lun Israel tuh kais sie selos in srukak ipin silver lumngaul. Ouinge Tiglath Pileser el folokla nu in facl sel sifacna. \p \v 21 Ma nukewa saya ma Menahem el orala, simla oasr in \add Sramsram Matu Ke Tokosra Lun Israel\add*. \v 22 El misa ac pukpuki, ac Pekahiah wen natul, el aolul in tokosra. \s1 Tokosra Pekahiah Lun Israel \p \v 23 In yac aklumngaul ke pacl Tokosra Uzziah el leum lun Judah, Pekahiah wen natul Menahem, el tokosrala lun Israel, ac el leum in Samaria ke yac luo. \v 24 El oru ma koluk lain \nd LEUM GOD\nd* ke el fahsr tukun ma koluk lal Tokosra Jeroboam wen natul Nebat, su kolla mwet Israel in oru ma koluk. \v 25 Pekah, wen natul Remaliah, sie sin mwet kol ke un mwet mweun lal Pekahiah, el orek pwapa lukma nu sin mwet Gilead lumngaul, ac unilya Pekahiah, oayapa Argob ac Arieh, ke kalkal se oan oe luin inkul sin tokosra in acn Samaria. Na Pekah el aolulla Pekahiah in tokosra. \p \v 26 Ma nukewa saya ma Pekahiah el orala, simla oasr in \add Sramsram Matu Ke Tokosra Lun Israel\add*. \s1 Tokosra Pekah Lun Israel \p \v 27 In yac aklumngaul luo ke pacl Tokosra Uzziah el leum in acn Judah, Pekah wen natul Remaliah, el tokosrala lun Israel, ac el leum in Samaria ke yac longoul. \v 28 El oru ma koluk lain \nd LEUM GOD\nd* ke el fahsr tukun srikasrak koluk lal Tokosra Jeroboam wen natul Nebat, su kolla mwet Israel in oru ma koluk. \p \v 29 In pacl se ma Pekah el tokosra inge, pa Tiglath Pileser, su Tokosra Fulat lun Assyria, el sruokya siti Ijon, Abel Beth Maacah, Janoah, Kedesh, ac Hazor, oayapa acn lun Gilead, Galilee, ac Naphtali. Na el usla mwet in acn inge nu ke sruoh in acn Assyria. \p \v 30 In yac aklongoul ma Jotham wen natul Uzziah, el tokosra lun Judah, Hosea wen natul Elah, el orek pwapa lukma lainul Tokosra Pekah, ac unilya, na el aolulla in tokosra. \v 31 Ma nukewa saya ma Pekah el orala, simla oasr in \add Sramsram Matu Ke Tokosra Lun Israel\add*. \s1 Tokosra Jotham Lun Judah \r (Luo Chronicle 27:1–9) \p \v 32 In yac akluo ma Pekah wen natul Remaliah, el tokosra lun Israel, Jotham wen natul Uzziah, el tokosrala lun Judah \v 33 ke el yac longoul limekosr, ac el leum in Jerusalem ke yac singoul onkosr. Nina kial pa Jerusha, acn natul Zadok. \v 34 Jotham el fahsr tukun srikasrak lal Uzziah papa tumal, ac el oru ma \nd LEUM GOD\nd* El insewowo kac. \v 35 Tusruktu el tiana kunausla nien alu lun mwet pegan, ac mwet uh srakna orekmakin acn inge nu ke orek kisa ac akosak mwe keng we. Jotham pa tuh musaela Mutunpot Epang ke Tempul. \p \v 36 Ma nukewa saya ma Jotham el orala, simla oasr in \add Sramsram Matu Ke Tokosra Lun Judah\add*. \v 37 In pacl se ma el tokosra inge pa \nd LEUM GOD\nd* El supwalla Tokosra Rezin lun Syria ac Tokosra Pekah lun Israel in som mweuni acn Judah. \v 38 Jotham el misa ac pukpuki inkulyuk lun tokosra in Siti sel David, ac Ahaz wen natul, el aolul in tokosra. \c 16 \s1 Tokosra Ahaz Lun Judah \r (Luo Chronicle 28:1–17) \p \v 1 In yac aksingoul itkosr ke pacl Tokosra Pekah wen natul Remaliah, el leum in Israel, Ahaz wen natul Jotham, el tokosrala lun Judah \v 2 ke el yac longoul, ac el leum in Jerusalem ke yac singoul onkosr. El tiana fahsr tukun srikasrak wo lun Tokosra David papa matu tumal, a el fahsr tukun ma su tia akinsewowoye \nd LEUM GOD\nd* lal, \v 3 ac el fahsr tukun ouiya koluk ma tokosra Israel elos oru. El sifacna kisakunla pac wen se natul in mwe kisa firir nu sin ma sruloala, ac etai lumah koluk lun mwet su \nd LEUM GOD\nd* El tuh lusla liki acn inge ke pacl se mwet Israel elos utyak nu we.\x - \xo 16:3 \xt Dut 12:31\x* \v 4 Ahaz el orek kisa ac akosak mwe keng ke nien alu lun mwet pegan, su oan fin inging uh ac ye sak lul nukewa. \p \v 5 Tokosra Resin lun Syria ac Tokosra Pekah lun Israel eltal mweuni acn Jerusalem, ac kuhlusya acn we, tuh tiana ku in kutangulla Ahaz.\x - \xo 16:5 \xt Isa 7:1\x* \v 6 (In pacl sac pacna tokosra lun Edom el sifilpa eisla siti Elath, ac lusla mwet Judea su muta we. Mwet Edom elos oakwuki in siti Elath ac elos srakna muta we.) \v 7 Ahaz el supwala mwet nu yorol Tiglath Pileser, Tokosra Fulat lun Assyria, ac fahk kas inge: “Nga mwet kulansap oaru lom. Fahsru moliyula liki tokosra lun Syria ac Israel su mweun lainyu.” \v 8 Ahaz el eis gold ac silver liki Tempul ac liki nien fil mwe kasrup inkul sin tokosra, ac supwala in mwe lung nu sin Tokosra Fulat sac. \v 9 Tiglath Pileser el illa wi mwet mweun lal in oana siyuk lal Ahaz. El mweuni ac sruokya acn Damascus, na el unilya Tokosra Rezin, ac usla mwet Damascus nu Kir in mwet sruoh we. \p \v 10 Ke Tokosra Ahaz el som nu Damascus in osun nu sel Tokosra Fulat Tiglath Pileser, el tuh liye loang se we, na el sruloala luman loang se inge, ac srikeya ip srisrik nukewa kac, ac supwala nu sel Uriah, mwet tol. \v 11 Ouinge Uriah el musaela sie loang oana luman loang sac, ac aksafyela meet liki Ahaz el foloko. \v 12 Ke Ahaz el foloko liki acn Damascus el liye lah loang sac safla tari, \v 13 na el esukak mwe kisa firir ac mwe kisa wheat fin loang sac, ac el okoaung pac mwe kisa wain oayapa srah ke mwe kisa in akinsewowo nu fac. \v 14 Loang bronze se ma kisakinyukla tari nu sin \nd LEUM GOD\nd* ah oan inmasrlon loang sasu sac ac Tempul. Ouinge Ahaz el moklela nu layen epang in loang sasu se lal ah.\x - \xo 16:14 \xt Exo 27:1–2; 2 Chr 4:1\x* \v 15 Na el sapkin nu sel Uriah ac fahk, “Orekmakin loang lulap se luk inge in orek mwe kisa firir ke lotutang, ac mwe kisa wheat ke ekela, oayapa nu ke mwe kisa firir ac mwe kisa wheat lun tokosra ac lun mwet uh, ac nu ke mwe kisa wain. Okoaung srahn kosro kisakinyukla nukewa nu fac. Tusruktu likiya loang bronze sac ngan orekmakin nu ke alyalu luk sifacna.” \v 16 Na Uriah el oru oana ma tokosra el sapkin. \p \v 17 Tokosra Ahaz el tuleya mwe wiwa ma orekla ke bronze su orekmakinyuk in Tempul, ac eisla pesin nukewa ma oan fac. El oayapa eisla tacng bronze se ma oan fintukun cow mukul bronze singoul lukwa, ac oakiya fin pwelung se orekla ke eot.\x - \xo 16:17 \xt 1 Tok 7:23–39; 2 Chr 4:2–6\x* \v 18 In akinsewowoye Tokosra Fulat lun Assyria, Ahaz el oayapa moklela nien tu se ma oan in Tempul su ma nu ke tron lun tokosra, ac kaliya nien utyak se lal tokosra nu in Tempul. \p \v 19 Ma nukewa saya ma Tokosra Ahaz el orala, simla oasr in \add Sramsram Matu Ke Tokosra Lun Judah\add*. \v 20 Ahaz el misa ac pukpuki inkulyuk lun tokosra in Siti sel David, ac Hezekiah wen natul, el aolul in tokosra.\x - \xo 16:20 \xt Isa 14:28\x* \c 17 \s1 Tokosra Hoshea Lun Israel \p \v 1 In yac se aksingoul luo ke pacl Tokosra Ahaz el leum lun Judah, Hoshea wen natul Elah, el tokosrala lun Israel, ac el leum in Samaria ke yac eu. \v 2 El oru ma koluk lain \nd LEUM GOD\nd*, tuh tia arulana yohk oana tokosra su leumi acn Israel meet lukel. \v 3 Tokosra Fulat Shalmaneser lun Assyria el orek mweun lainul, na Hoshea el srasrapo nu sel Shalmaneser ac moli takma nu sel ke yac nukewa. \v 4 Tuh ke sie yac ah Hoshea el supwala mwet nu yorol Tokosra So lun Egypt in siyuk sel elan kasrel, ac el tia moli takma ke yac sac nu sin Assyria. Ke Shalmaneser el lohngak ma inge, el sap in sruhu Hoshea ac sisiyang el nu in presin. \s1 Acn Samaria Ikori \p \v 5 Na Shalmaneser el utyak nu fin acn Israel ac kuhlasla acn Samaria. In yac se aktolu ke kuhlusyuki acn we — \v 6 su pa ke yac akeu ma Hoshea el tokosra — Tokosra Fulat lun acn Assyria\f + \fr 17:6 \fk Tokosra Fulat lun acn Assyria: \ft Sahp Sargon Akluo, su tuh aolul Shalmaneser.\f* el sruokya acn Samaria, ac usla mwet Israel nu Assyria in mwet sruoh. El likiya kutu selos in siti Halah, ac kutu in muta yen apkuran nu ke Infacl Habor in acn Gozan, ac kutu ke siti in acn Media. \p \v 7 Acn Samaria ikori mweyen mwet Israel elos oru ma koluk lain \nd LEUM GOD\nd* lalos, su tuh molelosla liki tokosra lun Egypt, ac kololosla liki acn Egypt. Elos alu nu sin god saya, \v 8 ac fahsr tukun ouiya lun mutunfacl su \nd LEUM GOD\nd* El tuh lusla liki acn inge ke mwet lal elos utyak nu we, ac elos moulkin facsin su orekmakinyuk sin tokosra lun Israel. \v 9 Mwet Israel elos oru ma su \nd LEUM GOD\nd* lalos El tia insese nu kac. Elos musaela nien alu pus lun mwet pegan in siti lalos nukewa, acn srik nwe ke siti lulap. \v 10 Elos tulokunak sru eot ac ma sruloala ke god mutan Asherah fin inging nukewa ac ye sak lul nukewa,\x - \xo 17:10 \xt 1 Tok 14:23\x* \v 11 ac elos akosak mwe keng fin loang nukewa lun mwet pegan, ac etai ouiya lun mutanfahl su \nd LEUM GOD\nd* El tuh lusla liki acn inge. Elos akkasrkusrakye \nd LEUM GOD\nd* ke orekma koluk lalos nukewa, \v 12 ac elos tia akos ma \nd LEUM GOD\nd* El sapkin nu selos, in tia alu nu ke ma sruloala. \p \v 13 \nd LEUM GOD\nd* El tuh supwala mwet utuk kas ac mwet palu lal in sensenkakin mwet Israel ac mwet Judah, ac fahk nu selos, “Sisla ouiya koluk lowos, ac akos ma nga sapkin su oan in Ma Sap ma nga sang nu sin mwet matu lowos somla, ac su nga sot nu suwos ke pusren mwet palu, mwet kulansap luk.” \v 14 Tuh elos tia akos. Elos likkeke oana mwet matu lalos somla su tia lulalfongi ke \nd LEUM GOD\nd* lalos. \v 15 Elos tia lungse akos kas in luti lal nu selos, elos tia karinganang wuleang ma El orala yurin mwet matu somla lalos, ac elos pilesru kas in sensenkakin lal. Elos alu nu ke ma sruoala lusrongten, pwanang elos ekla pac mwet lusrongten. Elos oru ouiya lun mutanfahl ma raunelosla, ac seakos ma sap lun \nd LEUM GOD\nd* su fahk mu elos in tia etawelos. \v 16 Elos kunausla nufon ma sap lun \nd LEUM GOD\nd* lalos, ac elos orala ma sruloala osra luo ke luman cow mukul tuh elos in alu nu kac. Elos oayapa orala sie ma sruloala ke god mutan Asherah. Elos alu nu ke itu uh, ac kulansap nu sin god Baal.\x - \xo 17:16 \xt 1 Tok 12:28\x* \v 17 Elos sang wen ac acn natulos in mwe kisa firir nu sin god lun mwet pegan, ac elos suk kasru sin mwet sramsram nu sin inut ac mwet susfa, ac elos sang insialos nufon in oru ma sesuwos ye mutun \nd LEUM GOD\nd*, ac arulana akkasrkusrakyal.\x - \xo 17:17 \xt Dut 18:10\x* \v 18 Ke ma inge \nd LEUM GOD\nd* El kasrkusrak sin mwet Israel ac luselosla liki ye mutal, ac tokosrai lun Judah mukena lula. \p \v 19 Tusruktu finne mwet Judah, elos tia pac akos ma sap lun \nd LEUM GOD\nd* lalos, ac elos etai facsin ma mwet Israel elos eisla saya. \v 20 \nd LEUM GOD\nd* El ngetla liki mwet nukewa lun Israel ac akkeokyalos, ac eisalosyang nu inpoun mwet lokoalok sulallal, nwe ke El luselosla liki ye mutal. \p \v 21 Tukun \nd LEUM GOD\nd* El srela mwet Israel liki mwet Judah, mwet Israel elos sraklalak Jeroboam wen natul Nebat in tokosra lalos. Jeroboam el oru tuh elos in sisla \nd LEUM GOD\nd*, ac el kololosla in oru ma koluk na lulap. \v 22 Elos fahsr tokol Jeroboam ac nuna oru na kain in ma koluk nukewa ma el tuh oru, \v 23 nwe ke na \nd LEUM GOD\nd* El luselosla liki ye mutal, oana ke El tuh sensenkakinulos sin mwet kulansap lal, mwet palu, mu El ac oru. Ouinge mwet Israel utukla mwet sruoh nu Assyria, yen elos srakna oasr we. \s1 Mwet Assyria Oakwuki In Acn Israel \p \v 24 Tokosra Fulat lun Assyria el use mwet in siti Babylon, Cuth, Ivvah, Hamath, ac Sepharvaim, ac oakelosi in siti lun acn Samaria,\f + \fr 17:24 \fk Samaria: \ft orekmakinyuk inen siti lulap se inge nu ke tokosrai lun Israel ma oan epang in pacl meet.\f* in aolla mwet Israel su som nu in sruoh. Elos utyak nu in siti inge ac oakwuki we. \v 25 Ke elos tufahna oakwuki in acn inge elos tia alu nu sin \nd LEUM GOD\nd*, ouinge El supwala lion pus ac uniya kutu selos. \v 26 Fwackyang nu sin Tokosra Fulat lun Assyria lah mwet el likiya in siti lun acn Samaria elos tia etu ma sap lun god lun facl sac, na pa god sac tuh supwala lion ac onelosi. \v 27 Ke ma inge Tokosra Fulat el sapkin: “Supwala sie sin mwet tol ma kut tuh use liki acn we, elan folokla muta we ac luti mwet uh ke ma sap lun god lun facl sac.” \v 28 Ouinge sie mwet tol lun Israel su utuku liki acn Samaria el som ac muta Bethel, yen el luti mwet uh in etu ouiyen alu nu sin \nd LEUM GOD\nd*. \p \v 29 Tusruktu mwet su muta Samaria inge elos srakna oru ma sruloala lalos, ac likiya in nien alu su mwet Israel tuh musaela. Kais sie u inge orala ma sruloala in siti ma elos muta we: \v 30 mwet Babylon elos orala ma sruloala ke god Succoth Benoth, ac mwet Cuth orala ma sruloala ke Nergal, ac mwet Hamath orala ma sruloala ke Ashima, \v 31 ac mwet Ivvah orala ma sruloala ke Nibhaz ac Tartak, ac mwet Sepharvaim elos orek kisa firir ke tulik natulos nu sin god Adrammelech ac Anammelech. \v 32 Mwet inge elos oayapa alu nu sin \nd LEUM GOD\nd*, ac elos sulela inmasrlon mwet lalos oana sie kain in mwet tuh in mwet tol lalos ke nien alu lun mwet pegan, ac in orek kisa kaclos we. \v 33 Ouinge elos alu nu sin \nd LEUM GOD\nd*, ac elos oayapa alu nu sin god lalos, fal nu ke facsin lun kais sie facl elos tuku we me. \p \v 34 Elos srakna oru facsin matu lalos nwe in len inge. Elos tia alu nu sin \nd LEUM GOD\nd*, ac elos tia pac akos ma sap ac oakwuk su El tuh sang nu sin fwil natul Jacob, mwet se El sang inel Israel.\x - \xo 17:34 \xt Gen 32:28; 35:10\x* \v 35 \nd LEUM GOD\nd* El tuh orala sie wulela yorolos, ac sapkin nu selos: “Nik kowos alu nu ke god saya. Nikmet epasr nu selos, ku kulansapwalos, ku orek kisa nu selos.\x - \xo 17:35 \xt Exo 20:5; Dut 5:9\x* \v 36 Kowos in akosyu, \nd LEUM GOD\nd*, su uskowosme liki acn Egypt ke ku lulap ac po kulana. Kowos in epasr nu sik ac orek kisa nu sik.\x - \xo 17:36 \xt Dut 6:13\x* \v 37 In pacl nukewa, kowos in akos ma sap ac oakwuk luk ma nga simusla nu suwos. Nik kowos akos kutena god sayuk, \v 38 ac nik kowos mulkunla wuleang su nga tuh orala yuruwos. \v 39 Kowos in akosyu, \nd LEUM GOD\nd* lowos, ac nga fah molikowosla liki mwet lokoalok lowos.” \v 40 Tusruktu mwet inge tiana porongo ma El fahk, a elos sruokyana facsin matu lalos. \p \v 41 Ouinge mwet ingo elos alu nu sin \nd LEUM GOD\nd*, tusruktu elos alu pacna nu ke ma sruloala lalos, ac fwilin tulik natulos elos srak pacna oru oana mwet matu lalos su somla nwe in pacl inge. \c 18 \s1 Tokosra Hezekiah Lun Judah \r (Luo Chronicle 29:1–2; 31:1) \p \v 1 In yac aktolu ke pacl Hoshea wen natul Elah el tokosra lun Israel, Hezekiah wen natul Ahaz, el tokosrala lun Judah \v 2 ke el yac longoul limekosr, ac el leum in Jerusalem ke yac longoul eu. Nina kial pa Abijah, acn natul Zechariah. \v 3 Hezekiah el oru ma su akinsewowoye \nd LEUM GOD\nd*, oana ouiya lal Tokosra David, papa matu tumal. \v 4 El kunausla acn in alu lun mwet pegan, kunausya sru eot, ac pakiya ma sruloala ke god mutan Asherah. El oayapa kotkoteya serpent bronze soko su pangpang Nehushtan ma Moses el tuh orala. Mwet Israel elos srakna akosak mwe keng in akfulatye serpent soko inge nwe in pacl sac.\x - \xo 18:4 \xt Oek 21:9\x* \v 5 Hezekiah el lulalfongi \nd LEUM GOD\nd* lun Israel. Wangin tokosra lun mwet Judah meet lukel ku tok lukel oana el. \v 6 El inse pwaye nu sin \nd LEUM GOD\nd*, ac wangin pacl el tia aksol. El arulana karinganang ma sap nukewa su \nd LEUM GOD\nd* El sang nu sel Moses. \v 7 Ouinge \nd LEUM GOD\nd* El welul, ac wo ouiyal in ma nukewa el oru. El tuyak lain Tokosra Fulat lun Assyria, ac tiana eisalang nu sel. \v 8 El kutangla mwet Philistia ac utyak eisla ma lalos in acn srisrik nwe ke siti lulap, weang acn Gaza ac acn ma raunela. \p \v 9 In yac akakosr ke pacl Hezekiah el tokosra — su yac akitkosr ma Hoshea el leumi acn Israel — Tokosra Fulat Shalmaneser lun Assyria el utyak mweuni acn Israel ac kuhlusya Samaria. \v 10 Ke yac aktolu ma kuhlusyuki acn we, Samaria ikori. Ma inge sikyak ke yac akonkosr ma Hezekiah el tokosra, ac yac akeu ma Hoshea el tokosra. \v 11 Tokosra Fulat lun Assyria\f + \fr 18:11 \fk Assyria \ft Tokosra Fulat lun Assyria: liye 2 Tok. 17:6.\f* el usla mwet Israel in mwet sruoh in acn Assyria, ac oakiya kutu selos in siti Halah, ac kutu apkuran nu ke Infacl Habor in acn Gozan, ac kutu in siti lun Media. \p \v 12 Acn Samaria ikori, mweyen mwet Israel elos tia akos \nd LEUM GOD\nd* lalos, a elos kunausla wulela ma El orala yorolos, ac seakos ma sap nukewa ma Moses mwet kulansap lun \nd LEUM GOD\nd* el tuh sang nu selos. Elos tiana lungse porongo, ac tiana akos. \s1 Mwet Assyria Aksangengye Acn Jerusalem \r (Luo Chronicle 32:1–19; Isaiah 36:1–22) \p \v 13 In yac aksingoul akosr ke Tokosra Hezekiah el leum, Tokosra Fulat Sennacherib lun Assyria el mweuni siti ma potiyukyak lun Judah ac eisla acn inge. \v 14 Hezekiah el sapla nu sel Sennacherib su muta Lachish, ac fahk, “Tafongla ma nga oru. Nunak munas, tui ac tia mweuniyu, ac nga ac fah akfalye lupa na kom fahk nga in moli.” Ac Tokosra Fulat el topuk mu Hezekiah elan supwala longoul tausin paun in silver ac luo tausin paun in gold. \v 15 Na Hezekiah el supwala silver nukewa ma oan in Tempul ac ma oan in nien filma saok inkul sin tokosra. \v 16 El oayapa takusla gold nukewa ma sang yunela srungul ke Tempul, ac gold ma el sifacna sang nawela sukan srungul, ac supwala ma inge nufon nu sel Sennacherib. \v 17 Na Tokosra Fulat lun Assyria el supwala un mwet mweun na yohk se lal liki acn Lachish nu Jerusalem in tuh mweunel Hezekiah, su kolyuk sin mwet tolu ma fulat emeet sin mwet leum lun mwet mweun lal. Ke elos sun acn Jerusalem elos tui ke innek soko ma mwet owo nuknuk orekma we sisken na laf soko ma use kof ke lulu se ma oan lucng ah. \v 18 Na elos sapla solal Tokosra Hezekiah ac tolu sin mwet leum lal, ac som in osun nu selos. Elos inge pa Eliakim, wen natul Hilkiah su mwet liyaung inkul sin tokosra; Shebna, mwet sim ke inkul lun tokosra; ac Joah wen natul Asaph, su liyaung ma simusla. \v 19 Sie sin mwet fulat lun acn Assyria inge fahkang nu selos lah Tokosra Fulat el ke etu lah mea Tokosra Hezekiah el kukin uh. \v 20 El fahk ouinge, “Ku kom nunku mu kas uh ku in sang lain ku lulap ac pisrla ke mweun? Su kom lulalfongi mu ac kasrekom lain acn Assyria? \v 21 Kom lulalfongi mu Egypt ac kasrekom, tuh fin ouinge, ac oana ke kom sikalkin loa soko — ac kaptelik twe kanteya poum. Pa ingan luman tokosra Egypt nu sin mwet su tupan kasru sel uh.” \p \v 22 Ac mwet leum sac lun Assyria tafwela ac fahk, “Ku kom ac fahk nu sik lah kom ac lulalfongi na \nd LEUM GOD\nd* lom an? Nien alu ac loang lun \nd LEUM GOD\nd* pa Hezekiah el kunausla ke el tuh fahk nu sin mwet Judah ac Jerusalem elos in alu ke loang se in Jerusalem ah mukena. \v 23 Nga ac oru sie pwapa nu sum ke inen Tokosra Fulat. Nga ac sot nu sum tausin luo ke horse kom fin ku in konauk pisen mwet ma ac fal in kasrusr fac! \v 24 Finne mwet ma srik emeet wal la sin mwet leum lun Assyria, kom tia fal in lain, sruk kom lulalfongi mu mwet Egypt ac supwama chariot ac mwet kasrusr fin horse nu sum! \v 25 Ya kom nunku mu nga mweuni facl sum an ac kunausla sayen kasru sin \nd LEUM GOD\nd*? \nd LEUM GOD\nd* sifacna El fahk nu sik mu ngan mweuni ac kunausla acn uh.” \p \v 26 Na Eliakim, Shebna, ac Joah fahk nu sin mwet leum sac, “Kaskas nu sesr ke kas Aramaic. Kut kalem kac. Nimet kas Hebrew, mweyen mwet nukewa fin pot uh elos lohng pac ma kom fahk an.” \p \v 27 Ac el topuk, “Ku komtal nunku mu komtal na ac tokosra mukena pa Tokosra Fulat el supweyume ngan fahk ma inge nu se uh? Mo, nga tuku in fahk pac nu sin mwet ma muta fin pot an, su ac fah kang fohkoltal ac nim kifwaltal, oana komtal.” \p \v 28 Na mwet leum se inge tuyak ac sala ke kas Hebrew ac fahk, “Lohng ma Tokosra Fulat lun Assyria el fahk nu sumtal inge. \v 29 El mu komtal in taran Hezekiah elan tia kiapwekomtalla. Hezekiah el tia ku in molikomtalla. \v 30 Ac nimet lela elan kifus komtal in filiya lulalfongi lomtal in \nd LEUM GOD\nd*, mu El ac molikomtalla ac tulokinya mwet mweun lasr uh in tia sruokya siti sumtal an. \v 31 Nimet lohng ma Hezekiah el fahk. Tokosra Fulat lun Assyria el sapkin nu sumtal in illa liki siti an ac srasrapo nu sel. Na el ac fah lela tuh kais sie sumtal in mongo ke fokin ima grape lal ac fokinsak fig sunal, ac nim kof ke luf in kof lal sifacna, \v 32 nwe ke Tokosra Fulat el sifilpa oakikomtal uh in sie facl su apkuran in oana facl sumtal, yen ma oasr ima in grape we in orek wain, ac oasr pac wheat in orek bread — sie facl oasr olive, ac oil in olive ac honey we. Komtal fin oru ma el sapkin inge komtal ac tia misa, a komtal ac moulna. Nimet lela Hezekiah elan kiapwekomtal mu \nd LEUM GOD\nd* El ac molikomtalla. \v 33 Ku oasr god lun kutena facl ma molela facl selos liki Tokosra Fulat lun Assyria? \v 34 God lun Hamath ac Arpad eltal oasr ya inge? Ac pia god lun Sepharvaim, Hena, ac Ivvah? Ku oasr sie nu molela acn Samaria? \v 35 Pia pacl ma god lun facl nukewa inge molela facl selos liki Tokosra Fulat lasr uh? Na mea oru komtal nunku mu \nd LEUM GOD\nd* El ac ku in molela Jerusalem uh?” \p \v 36 Mwet uh mihselik, oana ma Tokosra Hezekiah el tuh fahk nu selos, ac elos tiana fahkla sie kas. \v 37 Na Eliakim, Shebna, ac Joah eltal asor ac seya nuknuk laltal, ac eltal folokla ac fahkang nu sin tokosra ma mwet leum se lun Assyria el fahk ac. \c 19 \s1 Tokosra El Suk Kas In Kasru Sel Isaiah \r (Isaiah 37:1–7) \p \v 1 Ke na pacl se Tokosra Hezekiah el lohng ma elos fahk nu sel, el asor ac seya nuknuk lal ac nokomang nuknuk yohk eoa, ac som nu in Tempul lun \nd LEUM GOD\nd*. \v 2 El supwalla Eliakim, mwet liyaung inkul sin tokosra, Shebna, mwet sim lun inkul fulat, ac mwet ma matu inmasrlon mwet tol, nu yorol mwet palu Isaiah wen natul Amoz. Elos oayapa nukum nuknuk yohk eoa. \v 3 Pa inge kas ma el sap elos in fahk nu sel Isaiah: “Misenge sie len in keok. Kalyeiyuk ac akmwekinyeyuk kut. Kut oana sie mutan su akola in isus, tuh munas ac tia ku in orala. \v 4 Tokosra Fulat lun Assyria el supwama leum lun mwet fulat lal in tuh fahk kas in angon \nd LEUM GOD\nd* moul. Finsrak \nd LEUM GOD\nd* lom Elan lohng kas in angonkas lalos inge ac sang kai nu selos su fahk ma inge uh. Ke ma inge, pre nu sin God ke mwet lasr su painmoulla.” \p \v 5 Ke Isaiah el eis kas sel Tokosra Hezekiah inge \v 6 el topkol ouinge: “\nd LEUM GOD\nd* El fahk nu sum mu kom in tia lela mwet Assyria in aksangengye kom ke elos fahk mu El ac tia ku in molikomla. \v 7 \nd LEUM GOD\nd* El ac oru Tokosra Fulat elan lohng sie sramsram su ac oru elan folokla nu in facl sel sifacna, ac \nd LEUM GOD\nd* El ac fah oru tuh in anwuki el we.” \s1 Mwet Assyria Supwala Sie Pac Pusra In Aksangeng \r (Isaiah 37:8–20) \p \v 8 Mwet leum se lun Assyria el etauk lah Tokosra Fulat el som liki acn Lachish, ac mweuni siti Libnah su oan apkuran nu Lachish. Ouinge el som in sramsram nu sel. \v 9 Kas se sun mwet Assyria lah mwet mweun lun acn Egypt, kolyuk sin Tokosra Tirhakah lun Ethiopia, ac tuku in mweunelos. Ke Tokosra Fulat el lohng ma inge el supwala leta se nu sel Tokosra Hezekiah lun Judah \v 10 in tuh fahk nu sel, “God se ma kom lulalfongi El fahk nu sum mu kom ac tia sruhu sik, tusruktu nimet kom lela ma inge in kiapwekomla. \v 11 Kom lohng tari ma Tokosra Fulat lun Assyria el oru nu sin facl nukewa su el nunkauk elan kunausla. Ku kom nunku mu kom ku in kaingkunla? \v 12 Mwet matu luk ma somla elos tuh kunausla siti Gozan, Haran, ac Rezeph, ac onela pac mwet in acn Betheden su muta Telassar, ac wangin sie sin god lalos ku in molelosla. \v 13 Pia tokosra lun siti Hamath, Arpad, Sepharvaim, Hena, ac Ivvah?” \p \v 14 Tokosra Hezekiah el eisla leta sac sin mwet ma use ah, ac riti. Na el som nu in Tempul ac likiya leta sac ye mutun \nd LEUM GOD\nd*, \v 15 ac pre, “O \nd LEUM GOD\nd* lun Israel, su muta fin tron lom ma oan lucng liki cherub luo, kom mukena pa God su leum fin tokosrai nukewa faclu. Kom orala kusrao ac faclu.\x - \xo 19:15 \xt Exo 25:22\x* \v 16 A inge, \nd LEUM GOD\nd*, liye ma sikyak nu sesr uh. Porongo ma nukewa su Sennacherib el fahk in angon kom, Leum God moul. \v 17 O \nd LEUM GOD\nd*, kut nukewa etu lah tokosra fulat lun acn Assyria elos sukela facl puspis, \v 18 ac esukak god lalos, su tia god pwaye a ma sruloala ma poun mwet orala ke sak ac eot. \v 19 Ke ma inge, \nd LEUM GOD\nd* lasr, molikutla liki mwet Assyria, tuh mutanfahl nukewa fah etu lah kom mukena, O \nd LEUM GOD\nd*, pa God.” \s1 Kas Lal Isaiah Nu Sin Tokosra \r (Isaiah 37:21–38) \p \v 20 Na Isaiah el supwala kas nu sel Tokosra Hezekiah in fahk lah lohngyuk pre lal, \v 21 ac \nd LEUM GOD\nd* el fahk ouinge: “Sennacherib, siti Jerusalem isrun kom ac orek tafunkas keim. \v 22 Su kom nunku mu kom angon ac isrun an? Kom tiana sunakinyu, su \nd LEUM GOD\nd* mutal lun Israel. \v 23 Kom supwama mwet utuk kas lom in tungak nu sik mu chariot puspis nutum oru kom fanukya fineol ma fulat liki nukewa in acn Lebanon. Kom konkin pac mu kom pakiya sak cedar ma loes emeet ac sak cypress ma wo emeet, ac kom sun acn ma loal emeet insak uh. \v 24 Kom konkin pac mu kom pukanak luf in kof ke mutunfacl saya ac nim ke kof we, oayapa falken mwet mweun lom futfutungya Infacl Nile pulamlamla. \p \v 25 “Ya kom soenna lohng lah nga nuna akoela ma inge ke pacl loeloes somla? Ac inge nga orala tari. Nga tuh sot ku nu sum kom in kunausla siti ma potiyukyak nu ke yol in kutkut. \v 26 Mwet ma muta in acn ingo wangin ma elos ku in oru. Elos sangengla ac tuninfongla. Elos oana mah inimae, ku mah ma kapak fin lohm uh ke pacl eng fol kutulap me tuhyak ac okla. \p \v 27 “Tuh nga etu ma nukewa keim — ma kom oru ac acn kom som nu we. Nga etu lupan kasrkusrak lom sik. \v 28 Nga lohng tari pungen kasrkusrak lom ac inse fulat lom, ac inge nga ac sang sie ring srumasrla infwem, ac soko osra nu ke oalum,\f + \fr 19:28 \fk osra nu ke oalum: \ft mwet uh isongang soko osra ma oasr mwe kapir kac nu inwalin horse uh, in kifasulos nu yen elos lungse kasrusr nu we.\f* ac amakin kom folokla inkanek soko na kom tuku kac me.” \p \v 29 Na Isaiah el fahk nu sel Tokosra Hezekiah, “Pa inge sie akul ke ma ac fah sikyak. Yac se inge, ac yac fahsru uh, kom ac fah mongona ke wheat inima, tusruktu ke yac se toko an kom ac fah ku in yukwiya wheat sunom ac kosrani pac kac, ac yukwiya fain ac mongo grape kac. \v 30 Elos su painmoulla in acn Judah elos ac kapak oana sak ma kapla okah loal nu infohk uh, ac rukruk fahko. \v 31 Ac fah oasr mwet in Jerusalem ac Fineol Zion su ac fah painmoulla, mweyen \nd LEUM GOD\nd* El wotela tari sel mu ac ouinge. \p \v 32 “Ac pa inge ma \nd LEUM GOD\nd* El fahk ke Tokosra Fulat lun Assyria: ‘El ac fah tia utyak nu in siti se inge ku pisrikya sokofanna osra in pisr natul nu kac. Wangin mwet mweun su us mwe loeyuk ac fah tuku apkuran nu ke siti uh, oayapa ac fah wangin ma ac etoatyak elos in fanyak kac nu in siti uh. \v 33 El ac fah folokla ke inkanek sokona el ut we tuku ac, ac tiana utyak nu in siti se inge. Nga, \nd LEUM GOD\nd*, fahkla ouinge. \v 34 Nga ac loango siti se inge ac liyaung ke sripen Inek sifacna, ac ke sripen wuleang su nga tuh orala nu sel David mwet kulansap luk.”’ \p \v 35 In fong sac sie lipufan lun \nd LEUM GOD\nd* som nu yen mwet mweun lun mwet Assyria elos aktuktuk we, ac uniya mwet mweun siofok oalngoul limekosr tausin. Toangna ke lotu se tok ah elos nukewa alapla oan misa! \v 36 Na Sennacherib, Tokosra Fulat lun acn Assyria, el tui ke mweun ah, ac folokla nu Nineveh. \v 37 Sie len ah ke el alu in tempul lal Nisroch, god lal, luo sin wen natul, Adrammelech ac Sharezer, eltal sang cutlass natultal unilya, ac kaingla nu in facl Ararat. Na Esarhaddon, sie pac sin wen natul ah, aolulla in Tokosra Fulat. \c 20 \s1 Tokosra Hezekiah El Masak Ac Sifil Kwela \r (Isaiah 38:1–8, 21–22; Luo Chronicle 32:24–26) \p \v 1 In pacl se inge Tokosra Hezekiah el masak ac apkuran in misa. Mwet palu Isaiah wen natul Amoz, el som nu yorol in fahk nu sel, “\nd LEUM GOD\nd* El fahk nu sum kom in akoela ma nukewa in wo, mweyen kom ac tia kwela. Kom ac misa.” \p \v 2 Hezekiah el forang nu pesinka ac pre, \v 3 \nd “LEUM GOD\nd*, esam lah nga kulansupwekom ke inse pwaye ac suwohs, ac pacl nukewa nga srike na nga in oru ma lungse lom.” Na el tungyak arulana upa. \p \v 4 Isaiah el som lukel tokosra, tuh meet liki el alukela nien tukeni se infulwen inkul fulat lun tokosra, \nd LEUM GOD\nd* El fahk nu sel \v 5 elan folokla nu yorol Hezekiah, su leumi mwet lun \nd LEUM GOD\nd*, ac fahk nu sel, “Nga, \nd LEUM GOD\nd* lal David papa matu tomom, lohng pre lom, ac nga liye sroninmotom. Nga ac akkeyekomla, ac tukun len tolu kom fah som nu in Tempul. \v 6 Nga ac sifilpa akloesye moul lom ke yac singoul limekosr. Nga ac molikomla ac siti Jerusalem lukel Tokosra Fulat lun Assyria. Nga ac fah loango siti se inge ke sripen Inek sifacna ac ke sripen wuleang su nga tuh orala nu sel David, mwet kulansap luk.” \p \v 7 Na Isaiah el fahk nu sin mwet tutafpo lal tokosra elos in apisya ono se orekla ke fokinsak fig nu ke faf kacl ah, na el ac fah kwela. \v 8 Tokosra Hezekiah el siyuk, “Akul fuka se ac akkalemye nu sik lah \nd LEUM GOD\nd* El ac akkeyeyula ac tukun len tolu nga ac ku in som nu in Tempul?” \p \v 9 Isaiah el topuk, \nd “LEUM GOD\nd* El ac fah sot sie akul in akkalemye nu sum lah El ac oru oana wulela lal. Inge, kom lungse lul se ke nien fan\f + \fr 20:9 \fk nien fan: \ft nunkeyuk mu nien fan se inge orekla in akkalemye kais sie ao ke len.\f* uh in kilukyak nu meet ke fahluk singoul, ku in foloki ke fahluk singoul?” \p \v 10 Hezekiah el topuk, “Ac fisrasr lul se ingan in kilukyak nu meet fwaluk singoul! Tari, oru in foloki ke fwaluk singoul.” \p \v 11 Isaiah el pre nu sin \nd LEUM GOD\nd*, ac \nd LEUM GOD\nd* El oru lul sac foloki fwaluk singoul ke nien fan se ma orekla sel Tokosra Ahaz. \s1 Mwet Utuk Kas Supweyuk Babylonia Me \r (Isaiah 39:1–8) \p \v 12 In pacl sac pacna, Merodach Baladan, tokosra lun acn Babylonia su wen natul Baladan, el lohng lah Tokosra Hezekiah el mas, na el supwala leta se wi mwe kite se nu sel. \v 13 Hezekiah el paing mwet tutafpo inge nu in lohm sel, ac sang elos in liye lupan mwe kasrup lal inge: silver ac gold lal, mwe akyuye mwe mongo ac ono keng lal, ac kufwen mwe mweun nukewa lal. Wangin kutena ma ke nien filma lal, ku in kutena acn in tokosrai lal, su el tia sang elos in liye. \v 14 Na mwet palu Isaiah el som nu yorol Tokosra Hezekiah ac siyuk sel, “Mwet inge tuku ya me, ac mea elos fahk nu sum ah?” \p Hezekiah el topuk, “Elos tuku Babylonia me, sie facl su oan yen loessula.” \p \v 15 Ac Isaiah el siyuk, “Mea elos liye ke inkul sin tokosra?” \p Hezekiah el topuk, “Elos liye ma nukewa. Wangin kutena ma in nien filma su nga tia sang elos liye.” \p \v 16 Na Isaiah el fahk nu sel tokosra, “\nd LEUM GOD\nd* Kulana El fahk mu \v 17 pacl se ac fah tuku ke ma nukewa inkul sum uh, ac ma nukewa ma mwet matu lom elos tuh elosak nwe misenge, ac fah utukla nu Babylonia. Wangin ma ac fah oan.\x - \xo 20:17 \xt 2 Tok 24:13; 2 Chr 36:10\x* \v 18 Kutu sin tulik na pwaye ke fwilin tulik nutum ac fah utukla in orekla mwet eunuch, tuh elos in kulansap ke inkul sin tokosra lun acn Babylonia.”\x - \xo 20:18 \xt 2 Tok 24:14, 15; Dan 1:1–7\x* \p \v 19 Tokosra Hezekiah el eis ma inge mu kalmac pa ac oasr misla ac wangin lokoalok in pacl lal uh, ouinge el fahk, “Wona kas ma kom fahk nu sik sin \nd LEUM GOD\nd* me inge.” \s1 Saflaiyen Pacl In Leum Lal Hezekiah \r (Luo Chronicle 32:32–33) \p \v 20 Ma nukewa saya ma Tokosra Hezekiah el tuh oru, orekma pulaik lal, ac sramsram ke musaela lal ke sie luf in kof, ac soko laf ma usya kof in luf sac nu in siti uh, ma inge nukewa simla oasr in \add Sramsram Matu Ke Tokosra Lun Judah.\add* \v 21 Hezekiah el misa, ac Manasseh wen natul, el aolul in tokosra. \c 21 \s1 Tokosra Manasseh Lun Judah \r (Luo Chronicle 33:1–20) \p \v 1 Manasseh el yac singoul luo ke el tokosrala lun Judah, ac el leum in Jerusalem ke yac lumngaul limekosr. Nina kial pa Hephzibah. \v 2 Manasseh el oru ma koluk lain \nd LEUM GOD\nd*, in oana ouiyen alu fohkfok lun mutanfahl se \nd LEUM GOD\nd* El lusla liki facl sac ke mwet lal elos fahsr in utyak nu we.\x - \xo 21:2 \xt Jer 15:4\x* \v 3 Manasseh el sifilpa musai nien alu lun mwet pegan, su Hezekiah papa tumal el tuh kunausla. El musaela loang mwe alu nu sel Baal, ac orala sie ma sruloala ke god mutan Asherah, oana ma Tokosra Ahab lun Israel el tuh oru. Manasseh el oayapa alu nu ke itu uh. \v 4 El musaela loang lun mwet pegan in Tempul, yen ma \nd LEUM GOD\nd* El tuh fahk mu acn mwet uh in alu nu sel we.\x - \xo 21:4 \xt 2 Sam 7:13\x* \v 5 In nien tukeni luo ma oan in kalkal in Tempul uh, el musaela loang we in mwe alu nu ke itu uh. \v 6 El kisakunla wen se natul in mwe kisa firir, ac el orek alyalu ac inutnut, oayapa el suk kasru lal sin mwet susfa ac mwet sramsram nu sin inut. El oru ma koluk yoklana lain \nd LEUM GOD\nd* ac purakak kasrkusrak lal. \v 7 El oakiya ma sruloala ke god mutan Asherah in Tempul, acn su \nd LEUM GOD\nd* El tuh fahk nu sel David ac Solomon wen natul mu, “In Tempul se inge in acn Jerusalem, pa acn se ma nga sulela inmasrlon acn nukewa lun sruf singoul luo in Israel tuh in acn se mwet uh in alu nu sik we.\x - \xo 21:7 \xt 1 Tok 9:3–5; 2 Chr 7:12–18\x* \v 8 Ac mwet Israel elos fin akos ma nukewa nga sapkin, ac karinganang ma sap nukewa su Moses mwet kulansap luk el sang nu selos, na nga ac fah tia lela in lillilla elos liki acn inge su nga tuh sang nu sin mwet matu lalos somla.” \v 9 Tuh pa mwet Judah elos tiana akos \nd LEUM GOD\nd*, ac Manasseh el kololosla in oru ma koluk yohk liki ma su orekla sin mutunfacl saya ma \nd LEUM GOD\nd* El tuh lusla liki acn inge ke mwet lal elos utyak nu we. \p \v 10 \nd LEUM GOD\nd* El fahk in kas lun mwet kulansap lal, mwet palu, \v 11 “Tokosra Manasseh el orala ma na srungayuk su koluk liki na ma mwet Canaan elos oru, ac el kolla mwet Judah nu ke ma koluk ke sripen ma sruloala lal. \v 12 Ouinge nga, \nd LEUM GOD\nd* lun Israel, ac fah arulana kunausla acn Jerusalem ac Judah, ac mwet nukewa su lohng ke ma inge ac fah arulana fwefela kac. \v 13 Nga ac fah kalyei Jerusalem oana ke nga tuh kalyei Samaria, ac oana ke nga tuh oru nu sel Tokosra Ahab lun Israel ac fwilin tulik natul. Nga ac fah pukulla acn Jerusalem in wanginla mwet muta we, in nasnasla oana sie ahlu su ila ac oankiyuki. \v 14 Nga ac fah sisla mwet lula, ac eisalosyang nu inpoun mwet lokoalok lalos, su ac fah kutangulosla ac utyak kunausla acn selos. \v 15 Nga ac oru ma inge nu sin mwet luk uh, mweyen elos tuh oru ma koluk lainyu, ac purakak kasrkusrak luk oe ke pacl se na ma papa matu tumalos illa liki acn Egypt nwe misenge.” \p \v 16 Manasseh el uniya mwet na pukanten su wangin mwata, oru srah in asrla fin inkanek Jerusalem. Sayen ma inge, el pwanla mwet Judah in alu nu ke ma sruloala, pwanang elos oru ma koluk lain \nd LEUM GOD\nd*. \p \v 17 Ma nukewa saya ma Manasseh el orala, weang orekma koluk el oru, simla oasr in \add Sramsram Matu Ke Tokosra Lun Judah.\add* \v 18 Manasseh el misa ac pukpuki ke ima se lal Uzza inkul sin tokosra, ac Amon wen natul, el aolul in tokosra. \s1 Tokosra Amon Lun Judah \r (Luo Chronicle 33:21–25) \p \v 19 Amon el yac longoul luo ke el tokosrala lun Judah, ac el leum in Jerusalem ke yac luo. Nina kial ah pa Meshullemeth, acn natul Haruz mwet in siti srisrik Jotbah. \v 20 Amon el oru ma koluk lain \nd LEUM GOD\nd*, oana Manasseh papa tumal ah. \v 21 El etai orekma lal, ac alu nu ke ma sruloala ma papa tumal ah tuh alu nu kac. \v 22 El fahsr liki \nd LEUM GOD\nd* lun mwet matu lal somla, ac tia akos ma \nd LEUM GOD\nd* El sapkin. \p \v 23 Mwet pwapa lal Amon elos pwapa lukma lainul, ac unilya inkul sin tokosra. \v 24 Mwet Judah elos uniya mwet ma unilya Amon, ac sraklalak Josiah wen natul, in tokosra aolul. \p \v 25 Ma nukewa saya ma Amon el orala simla oasr in \add Sramsram Matu Ke Tokosra Lun Judah.\add* \v 26 Amon el pukpuki in kulyuk in ima lal Uzza, ac Josiah wen natul, el aolul in tokosra. \c 22 \s1 Tokosra Josiah Lun Judah \r (Luo Chronicle 34:1–2) \p \v 1 Josiah el yac oalkosr ke el tokosrala lun Judah, ac el leum in Jerusalem ke yac tolngoul sie. Nina kial pa Jedidah acn natul Adaiah, sie mwet in siti srisrik Bozkath.\x - \xo 22:1 \xt Jer 3:6\x* \v 2 Josiah el oru ma \nd LEUM GOD\nd* El insewowo kac. El fahsr tukun ma Tokosra David, papa matu tumal, el oru ke el arulana akos ma sap nukewa lun God. \s1 Koneyukyak Book In Ma Sap \r (Luo Chronicle 34:8–28) \p \v 3 In yac aksingoul oalkosr ke Josiah el tokosra, el supwalla Shaphan, mwet sim inkul lun tokosra su wen natul Azaliah ac nutin natul Meshullam, nu in Tempul ac fahk ouinge nu sel, \v 4 “Fahla nwe yorol Mwet Tol Fulat Hilkiah, ac siyuk sel ke lupan mani ma mwet tol ma orekma ke nien utyak nu in Tempul uh orani sin mwet uh. \v 5 Fahkang nu sel elan sang mani an nu sin mwet ma kol onon ke Tempul ah. Elos in sang molela \v 6 mwet kamtu, mwet musa, mwet akmusra, oayapa moli sak ac eot ma orekmakinyuk ke onon lalos ah. \v 7 Mwet karingin orekma uh elos arulana suwohs ke orekma lalos, pwanang tia eneneyuk elos in aketeya orekmakinyen mani uh selos.”\x - \xo 22:7 \xt 2 Tok 12:15\x* \p \v 8 Shaphan el usla sap soko lal tokosra inge nu sel Hilkiah, ac Hilkiah el fahkang nu sel lah el konauk Book in Ma Sap ah in Tempul. Hilkiah el sang book sac nu sel, ac Shaphan el riti. \v 9 Na el folokla nu yurin tokosra ac fahk nu sel, “Mwet kulansap lom elos usla tari mani ma oan in Tempul, ac sang nu sin mwet kol orekma in onon sac.” \v 10 Ac el sifilpa fahk, “Book se pa Hilkiahel se nu sik inge.” Na el riti nu sel tokosra. \p \v 11 Ke tokosra el lohng ke ritiyuk book sac, el fosrnga kac ac salik nuknuk lal, \v 12 na el sapla nu sel Hilkiah mwet tol, nu sel Ahikam wen natul Shaphan, nu sel Achbor wen natul Micaiah, nu sel Shaphan mwet sim inkul sin tokosra, ac nu sel Asaiah mwet tutafpo fulat lun tokosra, ac fahk ouinge: \v 13 “Fahla aolyu ac mwet nukewa lun Judah, ac siyuk sin \nd LEUM GOD\nd* lah mea kalmen mwe luti in book se inge. \nd LEUM GOD\nd* lah mea kalmen mwe luti in book se inge. \nd LEUM GOD\nd* El kasrkusrak sesr mweyen mwet matu lasr meet ah elos tiana oru ma book se inge fahk in orek.” \p \v 14 Hilkiah, Ahikam, Achbor, Shaphan, ac Asaiah elos som in lolngok yurin mutan palu se pangpang Huldah, su muta in acn lalela sasu in Jerusalem. (Mukul tumal pa Shallum, wen natul Tikvah ac nutin natul Harhas. El pa liyaung nuknuk in alu lun Tempul.) Elos aketeya nu sel Huldah ma sikyak uh, \v 15 na el sap elos in folokla nu yorol tokosra, ac fahkak nu sel \v 16 kas inge sin \nd LEUM GOD\nd*: “Nga ac fah kalyei acn Jerusalem ac mwet nukewa we, oana ma simla in book se tokosra el riti. \v 17 Elos sisyula ac oru kisa lalos nu sin god saya, ac purakak kasrkusrak luk ke ma nukewa elos oru. Kasrkusrak luk arulana yohk lain Jerusalem, na ac fah tiana wanginla. \v 18 Nu sin tokosra sifacna, pa inge ma nga, \nd LEUM GOD\nd* lun Israel, fahk uh: Kom lohng ma simla in book sac, \v 19 ac kom auliyak ac sifacna akpusiselye kom ye mutuk, ac seya nuknuk lom ac tung ke kom lohng lah nga akola in kalyei Jerusalem ac mwet su muta we. Nga ac fah oru tuh acn Jerusalem in sie mwe aksangeng nu sin mwet in liye. Mwet uh ac fah orekmakin inen acn we oana sie kas in selnga. Tusruktu nga lohng pre lom an, \v 20 ac mwe akkeok su nga akola in oru nu sin Jerusalem ac tia orekla nwe ke tukun kom misa. Nga ac fah lela kom in misa in misla.” \p Na mwet inge elos us kas inge ac folokla nu yorol Tokosra Josiah. \c 23 \s1 Josiah El Kunausla Alu Pegan In Acn Judah \r (Luo Chronicle 34:3–7, 29–33) \p \v 1 Tokosra Josiah el pangoneni mwet kol nukewa lun Judah ac Jerusalem, \v 2 ac elos tukeni som nu in Tempul, wi pac mwet tol ac mwet palu ac mwet nukewa saya — mwet kasrup ac mwet sukasrup oana sie. Tokosra el riti nufon book in wuleang se ma koneyukyak in Tempul ye mutalos nukewa. \v 3 El tu sisken sru soko lun leum uh, ac oru sie wulela yurin \nd LEUM GOD\nd* lah el ac fah aksol ac liyaung ma sap ac oakwuk lal ke insial kewa ac ngunal kewa, ac el ac fah moulkin kas nukewa ma oan ke wuleang sac, oana ke simla in book sac. Ac mwet nukewa wulela in wi pac liyaung wuleang sac. \p \v 4 Na Josiah el sapkin Mwet Tol Fulat Hilkiah ac mwet tol ma kasrel, oayapa mwet topang ke nien utyak nu in Tempul, elos in usla ma nukewa ma oan in Tempul sac ma tuh orekmakinyuk ke alu nu sel Baal ac nu ke god mutan Asherah ac nu ke itu uh. Tokosra el esukak ma inge nukewa likin siti uh, apkuran nu ke Infahlfal Kidron, na el sapkin in utukla apat kac nu Bethel.\x - \xo 23:4 \xt 2 Tok 21:3; 2 Chr 33:3\x* \v 5 El eisla orekma lun mwet tol su tokosra lun Judah elos tuh mosrwela in orek kisa ke loang lun mwet pegan in siti in acn Judah ac in acn ma oan apkuran nu Jerusalem, aok mwet tol nukewa su orek kisa nu sin Baal, nu ke faht, malem, planet, ac itu uh. \v 6 El moklela ma sruloala ke god mutan Asherah liki Tempul, ac usla liki siti uh nu ke Infahlfal Kidron. El esukak ac tuktukya nwe ke apatla, ac sisalik yen kulyuk lun mwet uh oan we. \v 7 El kunausla nien muta in Tempul ma orekmakinyuk sin mukul ac mutan ma eis molin kosro lalos.\f + \fr 23:7 \fk mukul ac mutan ... molin kosro lalos: \ft liye ke Kalmen Kutu Kas.\f* (Pa inge acn se mutan uh ac tolongla nuknuk oa ma orekmakinyuk nu ke alu lun Asherah.) \v 8 El use mwet tol su tuh muta in siti lun Judah nu Jerusalem, ac in acn nukewa in facl sac el aktaekye loang ma elos orek kisa kac. El oayapa kunausla loang ma sriyukla nu ke alu nu ke ma sruloala in luman nani uh, ma oan apkuran nu ke mutunpot su Joshua, governor lun siti uh, el tuh orala, su oan layen lasa ke mutunpot lulap ke mwet uh ac utyak nu in siti uh. \v 9 Tia lela mwet tol inge in kulansap in Tempul, tusruktu elos ku in kang bread tia akpulol ma orekla nu sin mwet tol wialos. \p \v 10 Tokosra Josiah el oayapa aktaekyala Topheth, nien alu lun mwet pegan ke Infahlfal Hinnom, tuh mwet uh in tia sang wen ku acn natulos in mwe kisa firir nu sin god Molech.\x - \xo 23:10 \xt Jer 7:31; 19:1–6; 32:35; Lev 18:21\x* \v 11 El oayapa moklela horse ma tokosra lun Judah elos tuh kisakunla in mwe alu nu ke faht, ac el esukak chariot ma orekmakinyuk ke alu sac. (Ma inge oan ke inkul lun tempul apkuran nu ke mutunpot we, ac tia loes liki nien muta lal Nathan Melech, sie mwet pwapa fulat.) \v 12 Tokosra Josiah el kunausla loang ma tokosra lun acn Judah tuh musaela fin lohm sel Tokosra Ahaz ke inkul fulat lun tokosra, wi pac loang ma Tokosra Manasseh el tuh musaela luin kalkal luo ke Tempul. El lipikya loang inge nu ke ip srisrik, ac sisla nu Infahlfal Kidron.\x - \xo 23:12 \xt 2 Tok 21:5; 2 Chr 33:5\x* \v 13 Josiah el akkolukyela pac loang ma Tokosra Solomon el tuh musaela kutulap in acn Jerusalem layen eir in Fineol Olive,\f + \fr 23:13 \fk Fineol Olive: \ft ke verse se inge kas Hebrew fahk mu “Eol in Kunausten” ku “Eol in Ma Koluk.”\f* tuh in mwe alu nu ke ma sruloala Astarte, god mutan srungayuk lun Sidon, ac Chemosh god lun acn Moab, ac Molech god lun acn Ammon.\x - \xo 23:13 \xt 2 Tok 11:7\x* \v 14 Tokosra Josiah el kunausya sru eot uh nu ke ip srisrik, ac pakiya ma sruloala nukewa ke god mutan Asherah, na el afunla acn ma inge tu we meet ke srin mwet. \p \v 15 Josiah el oayapa kunausya nien alu in Bethel ma musaiyukla sel Tokosra Jeroboam wen natul Nebat, su tuh kolla mwet Israel in oru ma koluk. Josiah el rakinya loang sac, kunausya eot kac nu ke ip srisrik, ac tuktukya nwe ke mokutkuti. El oayapa esukak ma sruloala kacl Asherah.\x - \xo 23:15 \xt 1 Tok 12:33\x* \v 16 Na Josiah el ngetot ngetma nwe liyauk kutu kulyuk ma oan fin inging, ac El sap in pukpukyak sri kac, ac isisyak fin loang ah. El oru lumah se inge in aktaekyala loang sac, ac oru ma mwet palu tuh palyeak ke pacl loeloes meet ah, ke pacl in kufwa se ma Tokosra Jeroboam el tu pe loang sac. Tokosra Josiah el ngetnget nwe liyauk kulyuk se lun mwet palu se ma tuh palyeak ma inge.\x - \xo 23:16 \xt 1 Tok 13:2\x* \v 17 El siyuk, “Lun su kulyuk se ingan?” \p Na mwet Bethel elos topuk ac fahk, “Ma lun mwet palu se ma tuku Judah me, ac palye ma kom oru nu ke loang se inge uh.”\x - \xo 23:17 \xt 1 Tok 13:30–32\x* \p \v 18 Na Josiah el fahk, “Filiyana in oan. Sri kacl an ac tia wi mokleyuk.” \p Ouinge sri kacl ah tiana mokleyuk, ac tia pac mokleyuk sri ke mwet palu se ma tuku Samaria me. \p \v 19 In siti lun Israel nukewa, Tokosra Josiah el rakinya nien alu nukewa lun mwet pegan su tuh musala sin tokosra lun Israel ac akkasrkusrakye \nd LEUM GOD\nd*. El oru nu ke loang nukewa ingan oana ma el tuh oru in acn Bethel. \v 20 El uniya mwet tol nukewa lun mwet pegan fin loang ma elos tuh orek kisa kac, ac el esukak srin mwet uh fin loang inge nukewa. Na el folokla nu Jerusalem. \s1 Josiah El Akfulatye Kufwen Alukela \r (Luo Chronicle 35:1–19) \p \v 21 Tokosra Josiah el sapkin mwet uh in oru akfulat lun Kufwen Alukela in akfulatye \nd LEUM GOD\nd* lalos, oana ma simla in book in wuleang. \v 22 Wangin sie Kufwen Alukela akfulatyeyuk oana kufwa se inge sin kutena tokosra lun Israel ku lun Judah oe in pacl se ma mwet nununku elos tuh leumi mutunfacl sac nwe misenge. \v 23 Ouinge, Kufwen Alukela tufahna sifilpa akfulatyeyuk in acn Jerusalem, ke yac aksingoul oalkosr ma Tokosra Josiah el leum. \s1 Kutu Pac Ma Ikilyukla Sel Josiah \p \v 24 In akkeye ma sap su simla in book se ma Mwet Tol Fulat Hilkiah el tuh konauk in Tempul, Tokosra Josiah el orani mwet sramsram nu sin inut, mwet susfa, ma sruloala, mwe alyalu srisrik in lohm sin mwet, ac kutena ma saya ma mwet pegan elos alyalu nu kac, ac sisla ma inge nukewa liki acn Jerusalem ac liki facl Judah nufon. \v 25 Wangin sie tokosra oana el oemeet me, su kulansupu \nd LEUM GOD\nd* ke insial ac ngunal ac ku lal nufon, ac akos ma sap nukewa lal Moses, oayapa wangin pac sie tokol oana el. \p \v 26 Tusruktu ke sripen ma koluk nukewa Tokosra Manasseh el tuh oru meet, kasrkusrak lulap lun \nd LEUM GOD\nd* lain Judah srakna oan ac soenna wanginla. \v 27 \nd LEUM GOD\nd* El fahk, “Nga ac oru nu sin Judah oana ke nga tuh oru nu sin Israel: Nga ac lusla mwet Judah liki ye mutuk, ac nga ac sisla acn Jerusalem, siti se nga tuh sulela, oayapa Tempul, acn se su nga tuh fahk mu mwet uh in alu nu sik we.” \s1 Safla Pacl In Leum Lal Josiah \r (Luo Chronicle 35:2—36:1) \p \v 28 Ma nukewa saya ma Tokosra Josiah el tuh orala, simla oasr in \add Sramsram Matu Ke Tokosra Lun Judah.\add* \v 29 Ke pacl ma Josiah el tuh tokosra, Tokosra Neco lun Egypt el kol un mwet mweun lal som nwe ke Infacl Euphrates in tuh kasrel Tokosra Fulat lun Assyria. Tokosra Josiah el tuh srike in sikulya mwet mweun lun Egypt e Megiddo, tuh pa anwuki el ke mweun sac. \v 30 Mwet pwapa fulat lal elos filiya manol fin chariot soko ac folokunla nu Jerusalem, ac pukpuki el ke inkulyuk lun tokosra. \p Mwet Judah elos sulella Joahaz wen natul Josiah, ac mosrwella elan tokosra. \s1 Tokosra Joahaz Lun Judah \r (Luo Chronicle 36:2–4) \p \v 31 Joahaz el yac longoul tolu ke el tokosrala lun Judah, ac el leum in Jerusalem ke malem tolu. Nina kial pa Hamutal acn natul Jeremiah, su mwet in siti Libnah. \v 32 El fahsr tukun srikasrak koluk lun mwet matu lal somla, ac oru ma koluk lain \nd LEUM GOD\nd*. \v 33 Pacl in leum lal safla ke pacl se Tokosra Neco lun Egypt el sruokilya ac kaprilya in siti Riblah in facl Hamath. Tokosra Neco el sap tuh facl Judah in moli takma nu sel ke paun itkosr tausin lumfoko ke silver, ac paun itngoul limekosr ke gold. \v 34 Tokosra Neco el sraklalak Eliakim, wen natul Josiah, elan tokosrala lun Judah in aolul Josiah, ac ekulla inel Eliakim nu ke Jehoiakim. Tokosra Neco el usalla Joahaz nu Egypt, ac Joahaz el misa we.\x - \xo 23:34 \xt Jer 22:11–12\x* \s1 Tokosra Jehoiakim Lun Judah \r (Luo Chronicle 36:5–8) \p \v 35 Tokosra Jehoiakim el eisani mani in tax sin mwet uh fal nu ke kasrup lun kais sie, in orala lupan mani se ma tokosra Egypt el sap in orekeni nu ke takma. \p \v 36 Jehoiakim el yac longoul limekosr ke el tokosrala lun Judah, ac el leum in Jerusalem ke yac singoul sie. Nina kial pa Zebidah acn natul Pedaiah, sie mwet in siti srisrik Rumah.\x - \xo 23:36 \xt Jer 22:18–19; 26:1–6; 35:1–19\x* \v 37 Jehoiakim el oru ma koluk lain \nd LEUM GOD\nd*, oana ouiya koluk lun mwet matu lal somla. \c 24 \p \v 1 Ke pacl se Jehoiakim el tokosra, Tokosra Nebuchadnezzar lun Babylonia el utyak ac mweuni acn Judah. Akkohsyeyuk Jehoiakim, ac el muta ye oakwuk lal Nebuchadnezzar ke yac tolu, na toko el tuyak lainul.\x - \xo 24:1 \xt Jer 25:1–38; Dan 1:1–2\x* \v 2 \nd LEUM GOD\nd* El supwala un mwet lokoalok su us mwe anwuk liki acn Babylonia, Syria, Moab, ac Ammon in lainul Jehoiakim, ac in kunausla acn Judah, oana El tuh fahkak nu sin mwet palu, mwet kulansap lal, mu El ac oru. \v 3 Ma inge orekla ke sap lun \nd LEUM GOD\nd*, tuh Elan lusla mwet Judah liki ye mutal ke sripen ma koluk nukewa su Tokosra Manasseh el tuh oru, \v 4 ac yokna ke sripen mwet wangin mwata nukewa ma el tuh uniya. \nd LEUM GOD\nd* El tia ku in nunak munas nu sel Manasseh ke ma inge. \p \v 5 Ma nukewa ma Jehoiakim el orala simla oasr in \add Sramsram Matu Ke Tokosra Lun Judah.\add* \v 6 Jehoiakim el misa, ac Jehoiachin wen natul, el aolul in tokosra. \p \v 7 Tokosra lun Egypt ac un mwet mweun lal tia sifilpa illa liki acn Egypt, mweyen tokosra Babylonia pa leumi acn nukewa su tuh oan ye Egypt meet, tuku e ke Infacl Euphrates lac nwe ke masrol lun Egypt nu epang. \s1 Tokosra Jehoiachin Lun Judah \r (Luo Chronicle 36:9–10) \p \v 8 Jehoiachin el yac singoul oalkosr ke el tokosrala lun Judah, ac el leum in Jerusalem ke malem tolu. Nina kial pa Nehushta acn natul Elnathan, sie mwet Jerusalem. \v 9 Jehoiachin el fahsr tukun ouiya lun papa tumal, ac oru ma koluk lain \nd LEUM GOD\nd*. \p \v 10 Ke pacl in leum lal ah, mwet kol fulat lal Tokosra Nebuchadnezzar elos us un mwet mweun lun Babylonia som in lain acn Jerusalem ac kuhlusya siti uh. \v 11 Ke pacl se elos kuhlusya acn we, Nebuchadnezzar sifacna el tuku nu Jerusalem, \v 12 ac Tokosra Jehoiachin ac nina kial, tulik natul, mwet pwapa lal, ac mwet fulat inkul sin tokosra, elos srasrapo nu sin mwet Babylonia. In yac akoalkosr ke pacl in leum lal Nebuchadnezzar, el usalla Jehoiachin elan mwet sruoh.\x - \xo 24:12 \xt Jer 22:24–30; 24:1–10; 29:1–2\x* \v 13 El usla mwe kasrup nukewa in Tempul ac in lohm sin tokosra nu Babylon, ac el fukulya nufon ahlu gold su Tokosra Solomon el tuh orala in orekmakinyuk in Tempul, oana ke \nd LEUM GOD\nd* El tuh fahkak meet. \v 14 Nebuchadnezzar el usla nu in sruoh fisrak nukewa, mwet kol nukewa, mwet usrnguk ke orekma, weang pac mwet orekma ke osra — mwet singoul tausin nufon sin mwet Jerusalem pa el usla uh. Mwet sukasrup mukena pa lula in acn Judah. \p \v 15 Nebuchadnezzar el usalla Jehoiachin mwet sruoh nu Babylon, wi pac nina kial, mutan nukewa kial, mwet pwapa lal, ac mwet fulat lun Judah.\x - \xo 24:15 \xt Ezk 17:12\x* \v 16 Nebuchadnezzar el usla mwet yohk sripa nukewa lun Judah nu Babylonia — mwet itkosr tausin nufon — ac sie tausin mwet usrnguk ke orekma weang mwet orekma ke osra, ac mwet inge nukewa mwet na fas mano, wo nu ke mweun. \p \v 17 Nebuchadnezzar el sraklalak Mattaniah, su ac papa se tumal Jehoiachin, elan tokosra lun Judah, ac el ekulla inel nu ke Zedekiah.\x - \xo 24:17 \xt Jer 37:1; Ezk 17:13\x* \s1 Tokosra Zedekiah Lun Judah \r (Luo Chronicle 36:11–12; Jeremiah 52:1–3) \p \v 18 Zedekiah el yac longoul sie ke el tokosrala lun Judah, ac el leum in Jerusalem yac singoul sie. Nina kial pa Hamutal acn natul Jeremiah, su sie mwet in siti Libnah.\x - \xo 24:18 \xt Jer 27:1–22; 28:1–17\x* \v 19 Tokosra Zedekiah el oru ma koluk lain \nd LEUM GOD\nd*, oana ma Tokosra Jehoiakim el oru. \v 20 \nd LEUM GOD\nd* El arulana kasrkusrak sin mwet Jerusalem ac Judah, pwanang El luselosla liki ye mutal.\x - \xo 24:20 \xt Ezk 17:15\x* \c 25 \s1 Acn Jerusalem Ikori \r (Luo Chronicle 36:13–21; Jeremiah 52:3–11) \p \v 1 Zedekiah el tuyak lainul Tokosra Nebuchadnezzar lun acn Babylonia. Ke ma inge Nebuchadnezzar el tuku wi mwet mweun lal nukewa in mweuni acn Jerusalem ke len aksingoul ke malem aksingoul ke yac akeu ke pacl Zedekiah el leum. Elos orala nien aktuktuk lalos likin siti uh, ac musaela mwe fan raunela pot ah.\x - \xo 25:1 \xt Jer 21:1–10; 34:1–5; Ezk 24:2\x* \v 2 Elos kuhlusya nwe ke yac aksingoul sie ma Zedekiah el tokosra. \v 3 In len akeu ke malem akakosr ke yac sacna, ke sracl sac srakna upa ac wanginla mongo nun mwet uh, \v 4 mwet Babylonia elos fukulya pot uh. Elos nwe raunela siti sac, a mwet mweun nukewa in siti uh kaingla in fong sac. Elos ut yen ima lun tokosra oan we, ac sasla ke mutunpot se ma pot luo fahsreni we, na elos kaingla ut layen nu ke Infahlfal Jordan.\x - \xo 25:4 \xt Ezk 33:21\x* \v 5 Tusruktu mwet mweun Babylonia elos ukwal Tokosra Zedekiah nwe sruokilya in acn tupasrpasr apkuran nu Jericho, ac mwet mweun lal ah nukewa sisella kaingelik. \v 6 Utukla Tokosra Zedekiah nu yorol Tokosra Nebuchadnezzar, su muta in siti Riblah, acn su Nebuchadnezzar el wotela ma ac orek nu sel. \v 7 Elos uniya kewa wen natul Zedekiah ye mutal, ac tipalla atronmutal, na elos kaprilya ke sein, ac usalla nu Babylon.\x - \xo 25:7 \xt Ezk 12:13\x* \s1 Kunausyukla Tempul \r (Jeremiah 52:12–33) \p \v 8 In len akitkosr ke malem aklimekosr in yac aksingoul eu ke pacl Tokosra Nebuchadnezzar el leum lun Babylonia, Nebuzaradan su mwet kasru lal tokosra ac oayapa el mwet kol fulat lun un mwet mweun lal, el utyak nu Jerusalem. \v 9 El esukak Tempul, inkul sin tokosra, ac lohm sin mwet fulat nukewa in Jerusalem,\x - \xo 25:9 \xt 1 Tok 9:8\x* \v 10 ac mwet lal elos rakinya pot in siti ah. \v 11 Na Nebuzaradan el usla nu Babylonia mwet ma lula in siti sac, elos su usrnguk ke orekma ac oayapa elos su sifacna kaingla nu yurin mwet Babylonia. \v 12 Tusruktu el filiya kutu sin mwet ma arulana sukasrup, ac sang tuh mwet inge in orekma ke ima in grape, ac imaela acn Judah. \p \v 13 Mwet Babylonia elos kunausya sru bronze lukwa nu ke ip srisrik, ac mwe wiwa ma oan in Tempul, weang pac tacng bronze lulap sac, ac elos usla bronze inge nukewa nu Babylon.\x - \xo 25:13 \xt 1 Tok 7:15–26; 2 Chr 3:15–17; 1 Tok 7:23–26; 2 Chr 4:2–5\x* \v 14 Elos oayapa usla saful ac mwe neinyuk apat, ma orekmakinyuk in aknasnasye loang uh, kufwa in akwoye lam ah, ac pol mwe nein srah ma sororla ke pacl in kisa, ac pol in isis mwe keng, ac ma nukewa saya ma orekla ke bronze su orekmakinyuk in Tempul.\x - \xo 25:14 \xt 1 Tok 7:45; 2 Chr 4:16\x* \v 15 Elos usla nufon ma su orekla ke gold ku silver, weang pac pol srisrik ac pan ma sang us mulut firir. \v 16 Ma orekla ke bronze nukewa ma Tokosra Solomon el sap in orekla nu ke Tempul — sru lukwa, mwe wiwa, ac tacng lulap sac — ma inge arulana toasrla in pauniyuk. \v 17 Sru lukwa ah oana sie lumah: kais soko oasr ke fit longoul itkosr fulata, wi sifen sru se ma orekla oan fac su oasr fit akosr tafu fulata, ac oasr pac yun sang rauneak sifen sru inge su orekla in luman sein pirakla, naweyuk ke fokinsak pomegranate, ac ma inge nukewa orekla ke bronze. \s1 Mwet Judah Utukla Nu Babylonia \r (Jeremiah 52:24–27) \p \v 18 Sayen ma inge, Nebuzaradan mwet kol fulat lun un mwet mweun lun Babylonia, el usalla Mwet Tol Fulat Seraiah, ac Zephaniah su mwet tol akluo yal, ac mwet tolu pac saya su mwet kol in Tempul. \v 19 Ac sin mwet in siti uh el usla mwet se ma tuh kol un mwet mweun, ac limekosr sin mwet kasru lun tokosra su srakna muta in siti uh, ac mwet kasru se lun mwet kol fulat su liyaung ma simla lun mwet mweun, ac mwet fulat onngoul pac saya. \v 20 Nebuzaradan el usalosla nu yurin tokosra lun Babylonia, su oasr in siti Riblah \v 21 ke acn Hamath. Tokosra el sap in sringsring ac anwuki elos we. \p Ouinge met Judah elos utukla liki acn selos nu in srou. \s1 Gedaliah, Governor Lun Judah \r (Jeremiah 40:7–9; 41:1–3) \p \v 22 Tokosra Nebuchadnezzar lun acn Babylon el oru Gedaliah wen natul Ahikam ac nutin natul Shaphan, elan governor lun acn Judah, ac oru elan kol mwet nukewa ma tia utukla nu Babylonia.\x - \xo 25:22 \xt Jer 40:7–9\x* \v 23 Ke mwet kol lun un mwet mweun lun Judah, ac mwet mweun lalos su tuh tiana srasrapo, elos lohng ke ma se inge, na elos som welulang Gedaliah in acn Mizpah. Mwet kol inge pa Ishmael wen natul Nethaniah, Johanan wen natul Kareah, Seraiah wen natul Tanhumeth sie mwet in siti srisrik Netophah, ac Jezaniah mwet Maacah. \v 24 Gedaliah el fahk nu selos, “Nga fulahk nu suwos, kowos tia enenu in sangeng sin mwet kol lun mwet Babylonia. Kowos oakwuki in facl se inge ac kulansupu tokosra lun Babylonia, na ma nukewa ac fah wo nu suwos.” \p \v 25 Tusruktu ke malem akitkosr in yac sac, Ishmael wen natul Nethaniah su wen natul Elishama, sie sin mwet in sou in leum uh, el us mwet singoul som nu Mizpah, onel Gedaliah nwe unilya. El oayapa uniya mwet Israel ac mwet Babylonia su welul muta in acn sac.\x - \xo 25:25 \xt Jer 41:1–3\x* \v 26 Na mwet Israel nukewa — mwet fulat ac mwet pusisel oana sie — weang pac mwet kol lun mwet mweun, elos fahsr liki acn we ac som nu Egypt, ke sripen sangeng lalos sin mwet Babylonia.\x - \xo 25:26 \xt Jer 43:5–7\x* \s1 Ikakla Jehoiachin Liki Kapir \r (Jeremiah 52:31–34) \p \v 27 Ke yac se ma Evilmerodach el tokosrala lun Babylonia, el kulang nu sel Tokosra Jehoiachin lun acn Judah ac ikasulla liki kapir. Ma se inge sikyak ke len aklongoul itkosr ke malem aksingoul luo ke yac aktolngoul itkosr tukun utukla Jehoiachin nu in sruoh. \v 28 Evilmerodach el kaskas kulang nu sel, ac akfulatyal liki tokosra nukewa su welul sruoh in acn Babylonia. \v 29 Ouinge, filfilla nu sel Jehoiachin elan ku in ayaolla liki nuknuk in kapir lal ah, ac in welul tokosra mongo ke tepu lal ke lusenna moul lal. \v 30 Kais sie len, itukyang nu sel lupan mwe kasru ma fal in kasrel ke enenu lal, nwe ke el misa.