\id 1CO \ide UTF8 \h SIE CORINTH \toc1 Leta Se Meet Lal Paul Nu Sin Mwet Corinth \toc2 Sie Corinth \toc3 1 Cor \mt2 Leta Se Meet Lal Paul Nu Sin \mt1 MWET CORINTH \is1 Tukakinyen Leta Se Meet Lal Paul Nu Sin Mwet CORINTH \ip \bk Leta Se Meet Lal Paul Nu Sin Mwet Corinth\bk* tuh simla in akwoye kutu fohs ke moul in Christian ac lulalfongi ma sikyak in church se ma Paul el oakiya in acn Corinth. In pacl sac Corinth pa sie siti lulap in acn Greece, ac oayapa capital lun acn Achaia, sie acn oan inpoun Rome. Mwet in mutunfacl puspis wi pac muta Corinth. Eteyuk acn we ke sripen kuiyen kuka ma orek we, konkinyen facsin matu lalos, yoklana moul in kosro in acn we, ac oasr kain in alu puspis we. \ip Ma yohk in nunak lal Paul ma simla in book se inge pa: ke srisrielik ac moul fohkfok ma sikyak yurin mwet in church we; ke ma mwet uh siyuk ke tukeni lun mukul ac mutan ac ke payuk uh; ke ouiyen sulela lun mwet fal nu ke lulalfongi lalos; kutu oakwuk nu ke alu, ke mwe sang lun Ngun Mutal, ac ke moulyak liki misa. Ke kas loal ac lalmwetmet, Paul el akkalemye topukiyen mwe siyuk inge fal nu ke Pweng Wo ke Christ. \ip Sahp chapter 13 pa pwengpeng emeet in book uh, mweyen el sramsram ke lungse, su mwe sang saoklana lun God nu sin mwet lal. \is1 Takla Lun Koanon Leta Se Inge \io1 Kas in tukakunla 1:1–9 \io1 Amei inmasrlon mwet kol lun church 1:10—4:21 \io1 Oakwuk inmasrlon mukul ac mutan, ac moul in sou 5:1—7:40 \io1 Mwet Christian ac mwet pegan 8:1—11:1 \io1 Ouiyen moul ac alu lun mwet in church 11:2—14:40 \io1 Moulyak lun Christ ac lun mwet lulalfongi 15:1–58 \io1 Mwe sang nu sin mwet Christian in Judea 16:1–4 \io1 Kutu sripa lal Paul sifacna ac kas in aksafye 16:5–24 \c 1 \p \v 1 Ma sel Paul, su tuh pangonyuk ke lungse lun God in sie mwet sap lun Christ Jesus, ac oayapa sel Sosthenes, mwet lulalfongi wiasr — \p \v 2 Nu sin church lun God in acn Corinth, nu selos nukewa su pangonyuk tuh elos in mwet mutal lun God, su ma lal ke elos kupasryang nu sin Christ Jesus, weang mwet yen nukewa su alu nu sin Leum lasr Jesus Christ, su Leum lalos ac oayapa lasr:\x - \xo 1:2 \xt Orek 18:1\x* \p \v 3 Lungkulang ac misla nu suwos sin God Papa tumasr ac Leum Jesus Christ. \s1 Mwe Insewowo Ke Christ \p \v 4 Nga sang kulo nu sin God luk keiwos pacl nukewa, ke sripen kulang su El asot nu suwos ke Christ Jesus. \v 5 Tuh ke kowos kupasryang nu sin Christ kowos kasrupi in ma nukewa, ke kas in luti nukewa ac etauk nukewa. \v 6 Mwe fahkak ke Christ oakwuki ku in kowos \v 7 pwanang kowos tia oalla liki in eis kutena mwe insewowo sin God ke kowos tupan sikme lun Leum lasr Jesus Christ. \v 8 God El fah akkeye kowos in tu ku nu ke safla, tuh in wangin mwatuwos ke Len lun Leum lasr Jesus Christ. \v 9 God El oaru, ac fal in lulalfongiyuk El, su pangon kowos in sie sin sie yurin Wen natul, Leum lasr Jesus Christ. \s1 Srisrielik In Church \p \v 10 Ke inen Leum lasr Jesus Christ, nga kwafe nu suwos nukewa, mwet lili ac lulu, tuh kowos in insese ke ma kowos fahk, tuh in fah wangin srisrielik inmasrlowos. Kowos nukewa in tukenina nunak sefanna ac pwapa sefanna. \v 11 Mwet lili ac lulu, kutu mwet in sou lal Chloe elos tuku fahk nu sik lah oasr akukuin inmasrlowos. \v 12 Kalem sik lah kas lowos uh tia oana sie. Sie fahk mu, “Nga ma lal Paul”, sie fahk mu, “Nga ma lal Apollos”, ac sie fahk mu, “Nga ma lal Peter”, ac sie fahk mu, “Nga ma lun Christ.”\x - \xo 1:12 \xt Orek 18:24\x* \v 13 Ya Christ el kitakatelik nu ke u pus? Ya Paul pa misa fin sakseng keiwos? Ya kowos baptaisla tuh kowos in mwet tuma lutlut lal Paul? \p \v 14 Nga kulo nu sin God lah nga tuh tia baptaisi kutena suwos, sayal Crispus ac Gaius.\x - \xo 1:14 \xt Orek 18:8; Orek 19:29; Rom 16:23\x* \v 15 Ke ma inge, wangin kutena suwos ku in fahk mu kowos baptaisla inek. \v 16 (O nga esamak lah nga baptaisella pac Stephanas ac sou lal; tusruktu nga tia esam lah oasr pac mwet saya nga baptaisela.)\x - \xo 1:16 \xt 1 Cor 16:15\x* \v 17 Christ el tia supweyu ngan baptaisi mwet. El supweyu in fahkak ke Pweng Wo, ac fahkak luk in tia orekmakin kas lalmwetmet lun mwet, tuh ku lun misa lun Christ fin sakseng in tia pilesreyuk. \s1 Christ Pa Ku Ac Lalmwetmet Lun God \p \v 18 Tuh pweng ke misa lun Christ fin sakseng, ma lalfon nu selos su fahsr ke inkanek nu ke tuhlac; a nu sesr su fahsr ke inkanek in molela, pweng se inge ku lun God. \v 19 Tuh Ma Simusla uh fahk, \q1 “Nga fah kunausla etauk lun mwet lalmwetmet \q2 Ac akfohsyauk nunak lun mwet yohk etu la.”\x - \xo 1:19 \xt Isa 29:14\x* \m \v 20 Ke ouinge, mea sripen mwet lalmwetmet? Ku mwet sasla ke ma sap? Ku mwet pah in sramsram lun faclu? God El akkalemye tari lah lalmwetmet lun faclu ma lalfon.\x - \xo 1:20 \xt Job 12:17; Isa 19:12; 33:18; Isa 44:25\x* \p \v 21 Tuh ke lalmwetmet lun God, El oru tuh mwet uh in tia ku in etal ke lalmwetmet lalos sifacna. A El sulela in molela mwet su lulalfongi ke kas in luti lasr ma pangpang “kas lalfon.” \v 22 Mwet Jew elos kena liye mwenmen, ac mwet sayen mwet Jew elos suk ke lalmwetmet. \v 23 A funu kut, kut fahkak Christ su sripsripyak fin sakseng, sie pweng su mwe srungayuk nu sin mwet Jew, ac kas lalfon nu sin mwet sayen mwet Jew. \v 24 Tusruktu nu selos su pangonyuk tari sin God — mwet Jew oayapa mwet sayen mwet Jew — pweng se inge pa Christ, su fahkak ku lun God ac lalmwetmet lun God. \v 25 Tuh ma su oana mwe lalfon lun God, lalmwetmet liki lalmwetmet lun mwet uh; ac ma su oana munas lun God, ku liki ku lun mwet uh. \p \v 26 Inge, mwet lili luk, kowos in esam ouiyowos meet liki pacl se God El pangon kowos. Ke liye lun mwet uh, pu na suwos lalmwetmet, ku oasr ku la, ku oaoa in mwet fulat. \v 27 God El tuh sulela ma faclu pangon mu lalfon in akmwekinye mwet lalmwetmet, ac El sulela ma su faclu pangon mu munas in akmwekinye mwet ku. \v 28 El sulela ma faclu pilesru ac srunga ac pangon mu wangin sripa, in kunausla ma faclu nunku mu yohk sripa. \v 29 Kalmen ma inge pa wangin mwet ku in konkin ye mutun God. \v 30 Tusruktu God El oru tuh kowos in kupasryang nu sin Christ Jesus, ac tuh Christ elan ase lalmwetmet nu sesr. Ke Christ kut aksuwosyeyuk ye mutun God; kut ekla mwet mutal lun God ac aksukosokyeyuk kut. \v 31 Ouinge, oana Ma Simusla uh fahk, “Kutena mwet su kena konkin, lela elan konkin ke ma Leum El oru.”\x - \xo 1:31 \xt Jer 9:24\x* \c 2 \s1 Pweng Ke Christ Su Sripsripyak Fin Sakseng \p \v 1 Mwet lili luk, ke pacl se nga tuh tuku nu yuruwos in fahkak nu suwos ma pwaye lun God su tia eteyuk meet, nga tuh tia orekmakin kas loal ku kas in lalmwetmet. \v 2 Ke pacl nga muta yuruwos ah, nga tuh sulela sik in mulkunla ma nukewa sayen Jesus Christ, ac yokna ke misa lal fin sakseng. \v 3 Ouinge ke nga tuku nu yuruwos ah, nga tuh munas ac rarrar monuk nufon ke sangeng,\x - \xo 2:3 \xt Orek 18:9\x* \v 4 ac mwe luti ac fahkak luk ah tuh tiana fahla ke kas oa ku kas lalmwetmet lun mwet, a ke kas ma arulana akkalemye ku lun Ngun lun God. \v 5 Ouinge, lulalfongi lowos tia oakwuki ke lalmwetmet lun mwet, a ke ku lun God. \s1 Lalmwetmet Lun God \p \v 6 Ne ouinge, nga sulkakin pweng lalmwetmet nu selos su matu tari ke moul in ngun. Tusruktu lalmwetmet se inge tia ma lun faclu, ac tia pac ma lun ku su leumi faclu — ku sac fahfahla in wanginla. \v 7 Lalmwetmet se su nga sulkakin inge pa lalmwetmet lukma lun God, su wikla liki mwet uh, ac su El nuna sulela nu ke wolana lasr meet liki orekla faclu. \v 8 Wangin sie sin leum fin faclu etu ke lalmwetmet se inge. Elos funu etu, elos lukun tia srupusrak Leum lun wolana. \v 9 Tusruktu, in oana Ma Simusla uh fahk, \q1 “Ma su mwet uh soenna liye ku lohng, \q2 Ma se su mwet uh soenna nunkauk mu ku in sikyak, \q2 Pa ma se ma God El akola nu selos su lungse El.”\x - \xo 2:9 \xt Isa 64:4\x* \m \v 10 Tuh God El akkalemye ma inge nu sesr ke Ngun lal. Ngun el tuni ma nukewa, finne sripa loallana lun God. \v 11 Ngunin mwet se sifacna pa etu ma nukewa kacl; in lumah sacna, Ngun lun God mukena pa etu ma nukewa ke God. \v 12 Kut tia eis ngun lun faclu, a kut eis Ngun se su supweyukme sin God, tuh kut fah ku in etu ma nukewa ma God El ase nu sesr. \p \v 13 Ke ma inge, kut tia luti ke kas su lutiyuk ke lalmwetmet lun mwet, a ke kas ma lutiyuk sin Ngun Mutal, oana ke kut aketeya ma pwaye lun ngun nu selos su oasr Ngun yoro. \v 14 Kutena mwet su Ngun Mutal tia oasr in el, el koflana eis mwe sang ma tuku sin Ngun lun God. El su ouinge koflana kalem kac; ma inge ma lalfon nu sel, mweyen saokiyen ma inge akilenyuk ke ngun mukena. \v 15 Kutena mwet su oasr Ngun yoro, oasr kalem lal in nununku ma nukewa, tusruktu wangin sie ac ku in nununkal. \v 16 Oana Ma Simusla uh fahk, \q1 “Su etu nunak lun Leum? \q2 Su ku in sang kas in kasru nu sel?” \m Tusruktu, nunak lun Christ oasr yorosr.\x - \xo 2:16 \xt Isa 40:13\x* \c 3 \s1 Mwet Kulansap Lun God \p \v 1 Mwet lili luk, nga koflana kaskas nu suwos oana nu sin mwet ma oasr Ngun Mutal yoro; nga enenu in kaskas nu suwos oana kowos in mwet lun faclu, oana tulik srisrik ma srikla etu lalos ke moul in Christian uh. \v 2 Nga tuh enenu in kite kowos titi ac tia mwe mongo keke, mweyen kowos soenna akola nu kac. Ac nwe inge, kowos tia pacna akola nu kac,\x - \xo 3:2 \xt Heb 5:12–13\x* \v 3 mweyen kowos srakna moul oana moul lun mwet in facl se inge. Ke pacl se oasr sok inmasrlowos ac kowos amei yurin sie sin sie, ya ouiya inge tia akpwayei lah kowos ma lun faclu, ac kowos moul oana mwet faclu? \v 4 Ke sie suwos fahk mu, “Nga ma lal Paul,” ac sie pac fahk mu, “Nga ma lal Apollos” — ya kowos tia moul oana mwet lun faclu?\x - \xo 3:4 \xt 1 Cor 1:12\x* \p \v 5 Ku suwin Apollos? Ac su Paul? Kut mwet na kulansap lun God, su pwenkowosme nu ke lulalfongi. Kais sie sesr oru na orekma ma Leum el ase nu sesr in oru: \v 6 nga yukwiya, ac Apollos el aksroksrokye, a God pa akkapye.\x - \xo 3:6 \xt Orek 18:4–11; Orek 18:24–28\x* \v 7 El su yukwiya ac el su aksroksrokye tia pa yohk sripa. A God pa yohk sripa, mweyen El pa akkapye. \v 8 Wangin ekla inmasrlon el su yukwiya ac el su aksroksrokye; God El fah sang mwe mol nu sin kais sie, fal nu ke orekma lal. \v 9 Tuh kut tukeni orekma nu sin God, ac kowos ima lun God. \p Kowos oayapa mwe musa lun God. \v 10 Ke nga orekmakin mwe kite ma God El ase nu sik, nga oru orekma lun sie mwet musa usrnguk ac oakiya pwelung uh, na sie pacna mwet musa fac. Tusruktu kais sie enenu in karinganang luman musa lal. \v 11 Wangin sie pac pwelung ku in oakwuki sayen ma God El oakiya tari, pa Jesus Christ. \v 12 Kutu mwet uh fah orekmakin gold ku silver ku eot saok in musa fin pwelung sac; ac kutu ac orekmakin sak ku mah ku loa. \v 13 Ac ouiyen orekma lun kais sie mwet musa ac fah kalem ke Len lun Christ. Tuh in Len sac, e uh ac fah akpwayei orekma lun kais sie mwet, ac srikeya in fahkak woiya. \v 14 Ma musaiyuk fin pwelung sac fin oanna ac tia firirla ke e sac, na mwet musa sac fah eis sie mwe moul. \v 15 Tusruktu orekma lun sie mwet fin firiryak, na orekma lal fah tuclac; a el sifacna fah moulla, oana mwet se ma muta in e firir sac ac kaingla. \p \v 16 Kowos etu na lah kowos tempul lun God, ac Ngun lun God muta in kowos!\x - \xo 3:16 \xt 1 Cor 6:19; 2 Cor 6:16\x* \v 17 Ouinge kutena mwet fin kunausla tempul lun God, God El ac kunausella. Mweyen tempul lun God mutal, ac kowos pa tempul sac. \p \v 18 Kowos in tia sifacna kiapwekowosla. Kutena mwet inmasrlowos fin nunku mu el lalmwetmet ke lalmwetmet lun faclu, el enenu in ekla sie mwet lalfon, elan mau ku in lalmwetmet na pwaye. \v 19 Tuh ma su mwet faclu pangon lalmwetmet, ma lalfon yurin God. Oana Ma Simusla uh fahk, “God El srumasrla mwet lalmwetmet in kutasrik lalos sifacna.”\x - \xo 3:19 \xt Job 5:13\x* \v 20 Ac sie pac kas in Ma Simusla uh fahk mu, “Leum El etu lah nunak lun mwet lalmwetmet uh ma lusrongten.”\x - \xo 3:20 \xt Psa 94:11\x* \v 21 Ke ma inge, lela mwet in tia konkin ke ma mwet uh ku in oru. Pwayeiya uh, ma nukewa ma lowos: \v 22 Paul, Apollos, ac Peter; facl se inge, moul ac misa; pacl inge ac pacl fahsru uh — ma inge nukewa ma lowos, \v 23 ac kowos ma lun Christ, ac Christ el ma lun God. \c 4 \s1 Mwet Sap Lun Christ \p \v 1 Kowos in nunku kacsr lah kut mwet kulansap lun Christ, ac ituku kunasr in karingin ma pwaye lun God su tia eteyuk meet. \v 2 Ma se eneneyuk sin sie mwet kulansap uh pa elan orekma oaru nu sin mwet kacto lal. \v 3 Inge, wangin elya luk kowos ku mwet saya uh fin nununkeyu; nga sifacna nga tia pac nununkeyu. \v 4 Nga pulakin sik sifacna mu wangin ma sufal luk, tusruktu nga tia ku in sifacna akpwayei lah wangin mwetik. Leum pa ac nununkeyu. \v 5 Ouinge kowos in tia nununku kutena mwet meet liki pacl fal. Nununku safla uh ac fah soano tuku lun Leum. El ac fah use ma nukewa ma oan yen lohsr uh nu ke kalem, ac akkalemye ma lukma nukewa insien mwet uh. Na kais sie mwet ac fah eis kaksak sin God, fal nu ke orekma lal. \p \v 6 Mwet lili luk, nga fahk ma inge keik ac Apollos tuh in mwe srikasrak nu suwos, tuh kowos fah ku in etu kalmen fahk se inge, “Tia alukela ma oakwuk in Ma Simusla.” Kowos in tia konkin ke sie sesr ac pilesru el ngia. \v 7 Su oru tuh kom in fulat liki mwet ngia? Ya tia God pa asot ma nukewa nu sum? Na fuka tuh kom in konkin, srulun oana ma su oan yurum tia ma itukot nu sum? \p \v 8 Ku kowos falkin tari ma nukewa kowos enenu? Ya kowos kasrupi tari? Ya kowos tokosrala tari, a kut tia? Kwal, nga kena tuh in pwaye lah kowos tokosra, tuh kut in wi kowos pac tokosra. \v 9 Tuh nga nunku mu God El filiya tuh acn sin mwet sap uh pa etok, oana mwet su wotla mu in misa ye mutun mwet uh, tuh in mwe intoe nu sin lipufan ac mwet fin faclu nufon. \v 10 Tuh ke sripen Christ kut mwet lalfon, a kowos mwet lalmwetmet yurin Christ! Kut munas, a kowos ku! Pilesreyuk kut, a akfulatyeyuk kowos. \v 11 Nwe ke pacl se inge, kut masrinsral ac malu; kut nukum mahn nuknuk; anwuk kut; kut takusrkusr mweyen wangin acn sesr; \v 12 ac kut orekma upa in akfalye enenu lasr. Ke mwet uh kaskas koluk kacsr, kut pre in akinsewowoyalos; ke akkeokyeyuk kut, kut muteng na,\x - \xo 4:12 \xt Orek 18:3\x* \v 13 ke mwet uh akkolukye inesr, kut topuk ke kas kulang. Nwe ke pacl se inge, orek kut oana pus ma sisila lun faclu, ku kutkut ma arulana fohkfok! \p \v 14 Nga simis ma inge nu suwos, tia mweyen nga lungse in akmwekinye kowos, a in luti kowos oana tulik saok nutik sifacna. \v 15 Tuh finne oasr singoul tausin mwet karingin kowos in moul in Christian lowos, a papa sefanna tomowos. Tuh ke kowos ma sefannala yurin Christ Jesus, nga pa papa tomowos, ke sripen nga use Pweng Wo nu suwos. \v 16 Ke ma inge nga kwafe suwos, kowos in oru oana ke nga oru uh.\x - \xo 4:16 \xt 1 Cor 11:1; Php 3:17\x* \v 17 Ke sripa se inge nga supwalot Timothy nu yuruwos, su tulik saok ac oaru nutik in moul in Christian. El fah akesmakinye kowos ke ouiya nukewa su nga fahsr kac ke moul sasu in kupasryang nu sin Christ Jesus, ac su nga luti in church nukewa yen nukewa. \p \v 18 Kutu suwos mutawauk inse fulat mweyen kowos nunku mu nga ac tia fahsrot nu yuruwos. \v 19 Fin ou lungse lun Leum, nga ac sa fahsrot nu yuruwos, ac nga fah sifacna liye fin pwaye oasr ku yurin mwet inse fulat ingan, ku mwe na sramsram wel. \v 20 Tuh Tokosrai lun God tia ma ke kas, a ke ku. \v 21 Pia kac ma kowos lungse nga in oru? In fahsrot nu yuruwos ke sie mwe sringsring, ku ke ngunin lungse ac kulang? \c 5 \s1 Mwet In Church Su Moulkin Ouiya Koluk \p \v 1 Inge, oasr srumunya mu kutu mwet inmasrlowos oru inkanek in kosro koluk liki na ouiya lun mwet pegan. Nga lohng mu sie mukul el oan yurin mutan se akluo kien papa tumal!\x - \xo 5:1 \xt Dut 22:30\x* \v 2 Ke ouinge uh, efu kowos ku inse fulat? Fal na kowos in arulana asor kac, ac lusla mwet se ma oru kain ouiya se inge liki inmasrlowos. \v 3 Tuh nga finne wangin yuruwos in mano, nga oasr na yuruwos in ngun, na ke sripa se inge \v 4 inen Leum Jesus nga nununku tari mwet se su oru kain in ouiya koluk inge uh. Ke pacl kowos tukeni uh, ac ngunik wi kowosr pac, ke ku lun Leum lasr Jesus su muta yorosr, \v 5 kowos in fuhleang mwet se inge nu sel Satan, tuh manol in kunausyukla, ac tuh ngunal fah ku in moul in Len lun Leum. \p \v 6 Tia fal kowos in inse fulat. Kowos in esam soakas se ma fahk, “Kitin mwe akpulol na srisrik, oru kar nufon se in pulolak.”\x - \xo 5:6 \xt Gal 5:9\x* \v 7 Kowos enenu in eisla mwe pulol matu lun ma koluk liki kowos, tuh kowos fah nasnas na pwaye. Na kowos fah oana sie fwilin kar in flao sasu ma wanginna mwe pulol kac, oana ke nga nuna etu lah pa inge ouiyowos. Tuh Kufwen Alukela lasr akola inge, mweyen kisakinyukla tari Christ, su lamb lun Kufwen Alukela lasr.\x - \xo 5:7 \xt Exo 12:5\x* \v 8 Lela kut in akfulatye Kufwen Alukela lasr, tia ke bread ma oasr mwe akpulol matu lun ma koluk ac sulallal kac, a ke bread ma wangin mwe akpulol kac, bread ma mutal ac pwaye.\x - \xo 5:8 \xt Exo 13:7; Dut 16:3\x* \p \v 9 In leta se nga tuh simus nu suwos, nga tuh fahk kowos in tiana tukeni yurin mwet moulkin moul in kosro. \v 10 Nga tia kaskas ke mwet pegan su moulkin moul in kosro, ku rapku, ku mwet pisrapasr, ku alu nu sin ma sruloala. Kowos fin srikowosla liki mwet ouinge uh, kowos ac enenu in som liki na faclu. \v 11 Kalmen ma nga fahk uh pa kowos in tia tukeni yurin sie mwet su eteyuk mu el mwet wiasr in lulalfongi a el moulkin moul in kosro, ku rapku, ku alu nu sin ma sruloala, ku el kaskas in akkolukye mwet, ku sie mwet sruhi, ku sie mwet pisrapasr. Kowos in tiana welulos su oru ouinge, ku mongo yorolos. \p \v 12 Tia ma kunuk in nununku mwet sayen church. Ya tia mwet na in church pa kowos ac nununku? \v 13 God El fah nununku mwet saya uh, oana Ma Simusla uh fahk, “Lusla mwet koluk sac liki inmasrlowos.”\x - \xo 5:13 \xt Dut 13:5; 17:7\x* \c 6 \s1 Mwet Christian Usak Mwet Lulalfongi Wialos Nu Ke Nununku \p \v 1 Fin oasr alein inmasrlon sie suwos ac sie pac mwet Christian, mwe mea elan usak nu ye mutun mwet nununku lun mwet pegan, ac tia sang nu sin mwet lun God in aksuwosye? \v 2 Mea, kowos tia etu lah mwet lun God pa ac nununku faclu? Na fuka, kowos fin ac nununku faclu, ya kowos tia ku in nununku alein srisrik? \v 3 Ya kowos tia etu lah kut ac nununku pac lipufan uh? Na kalem lah kut arulana yolyak in nununku ma lun moul se inge! \v 4 Kain ouiya inge fin sikyak, ya kowos ac usak in nununkeyuk sin mwet su tia mwet in church? \v 5 Mea, kowos tia mwekin? Ya pwaye lah wangin sie mwet lalmwetmet inmasrlowos su ku in akmisyela alein inmasrlon mwet Christian? \v 6 A kowos tiana oru ouiya — sie mwet lulalfongi el usak mwet lulalfongi se wial nu ke nien nununku, ac sang tuh sie mwet tia lulalfongi in orekma kac. \p \v 7 Ke kowos usak alein lowos nu ke nien nununku, ma se inge akkalemye lah kowos arulana loesla liki ma pwaye. Mwet uh finne pisre ma lowos ku kutasrik nu suwos, ac wo liki ke kowos usak nu in nununku. \v 8 Kowos tia sruhk muteng lumah ouinge, a kowos sifacna forang ac pisre ac kutasrik nu sin mwet lulalfongi wiowos. \v 9 Kowos arulana etu lah mwet koluk fah tia wi ipeis ke Tokosrai lun God. Nimet kiapwekowos sifacna; mwet orekma kupatol, ku alu nu ke ma sruloala, ku kosro, ku oru ouiya sufal inmasrlon mukul nu sin mukul, \v 10 ku pisrapasr, ku rapku, ku sruhi, ku kaskas in akkolukye mwet, ku pisrapasr sulallal — wangin sin kain mwet inge fah ipeis ke Tokosrai lun God. \v 11 Kutu suwos tuh moul ouinge meet. Tusruktu kowos aknasnasyeyukla tari liki ma koluk; kowos kisakinyukyang nu sin God; ac Leum Jesus Christ, oayapa Ngun lun God lasr, aksuwosye kowos ye mutun God. \s1 Orekmakin Monuwos Nu Ke Wolana Lun God \p \v 12 Kutu suwos fahk, “Wangin ma sap sruokyu in oru kutena ma nga lungse.” Pwaye, tusruktu tia ma nukewa wo nu sum. Nga ku pac in fahk mu wangin ma sap sruokyu in oru kutena ma nga lungse, tusruktu nga ac tia fuhlela kutena ma in oru tuh nga in mwet kohs nu kac.\x - \xo 6:12 \xt 1 Cor 10:23\x* \v 13 Oasr pac mwet ac fahk, “Mwe mongo uh ma nu insia, ac insia uh ma in eis mwe mongo.” Pwaye, tusruktu God El ac kunausla kewana ma luo inge. Mano uh tia ma in orekmakinyuk nu ke inkanek in kosro, a in mwe kulansupu Leum God; ac Leum God El sang mwe enenu lun mano. \v 14 God El akmoulyelak Leum liki misa, ac El fah oayapa akmoulyekutyak ke ku lulap lal. \p \v 15 Kowos etu lah monuwos pa lahn Christ. Ya nga ac eisla sie lahn Christ ac oru tuh in lahn sie mutan kosro?\f + \fr 6:15 \fk mutan kosro: \ft sie mutan su eis molin kosro lal uh. Liye ke Kalmen Kutu Kas.\f* Tiana ku! \v 16 Ya kowos tia etu lah sie mwet su sang manol nu ke monin sie mutan kosro eltal mano sefannala? Ma Simusla uh fahk kalem na, “Mwet luo ac fah mano sefannala.”\x - \xo 6:16 \xt Gen 2:24\x* \v 17 A el su kupasryang nu sin Leum, el ma sefannala yorol in ngun. \p \v 18 Kaing liki inkanek in kosro. Kutena ma koluk saya ma sie mwet el orala ac tia akkolukye manol; tusruktu mwet se su kosro el oru ma koluk nu ke manol sifacna. \v 19 Ya kowos tia etu lah monuwos tempul lun Ngun Mutal su oasr in kowos, ac su itukot nu suwos sin God? Kowos tia ma lowos sifacna, a ma lun God.\x - \xo 6:19 \xt 1 Cor 3:16; 2 Cor 6:16\x* \v 20 God El molikowosla ke sie mwe moul. Ke ma inge orekmakin monuwos nu ke wolana lun God. \c 7 \s1 Kusen Siyuk Ke Payuk \p \v 1 Inge nga ac sroang nu ke ma kowos tuh sim nu sik kac. \p Ac wona mwet se in tiana payuk. \v 2 Tusruktu ke sripen yokna mwe sruhf nu ke kosro, pwanang fal tuh kais sie mukul in oasr mutan kial sifacna, ac kais sie mutan in oasr mukul tumal sifacna. \v 3 Sie mukul enenu in akfalye ma kunal nu sin mutan kial, ac sie mutan in akfalye ma kunal nu sin mukul tumal, ac kais sie seltal in akfalye enenu lun el se ngia ke moul in payuk. \v 4 Sie mutan payuk el tia leum fin manol sifacna, a mukul tumal pa leumi. In ouiya sacna sie mukul payuk el tia leumi manol sifacna, a mutan kial pa leumi. \v 5 Nimet srangesr in akfalye enenu lun sin sie sie, sayen komtal fin insesela meet in oru ouinge ke kitin pacl tuh komtal in eis pacl lomtal in pre; na toko komtal fah sifil tukeni fal nu ke ouiya lun payuk se. Ke kowos oru ouinge, Satan el tia ku in srife kowos ke sripen kowos munas in sifacna leum fowos. \p \v 6 Nga fahk ma se inge nu suwos, mweyen God El lela nu sik in fahk, a tia ma sapkinyuk. \v 7 Pwayeiya uh nga kena tuh kowos nukewa in oana nga; tusruktu oasr kain in mwe sang nu sin kais sie mwet sin God, su tia oana sie lumah. \p \v 8 Inge, nu sin mwet tia payuk ac oayapa katinmas, nga fahk mu ac wo nu suwos in mutana tia payuk, oana nga. \v 9 Tusruktu kowos fin tia ku in kutong lungse lowos an, tari payukyak — wo in payuk liki tuh kena lowos in sokoela insiowos. \p \v 10 Nu sin mwet payuk an, oasr sie sap ku yuruk, su tia ma sik sifacna a ma sin Leum God: sie mutan payuk fah tia som liki mukul tumal;\x - \xo 7:10 \xt 7:10–11; Mt 5:32; 19:9; Mk 10:11–12; Lk 16:18\x* \v 11 tusruktu el fin som, el enenu in mutana ac tia sifil payuk, ku elan suk in akwoye inmasrloltal ac sifil folokla nu yurin mukul tumal. Ac sie mukul payuk enenu in tia sisla mutan kial. \p \v 12 Nu sin mwet saya an, nga fahk (nga sifacna, tia Leum God): sie mukul Christian fin oasr mutan kial su tia sie mwet Christian, ac mutan sac el insese in mutana yorol, mukul sac enenu in tia sisella. \v 13 Ac sie mutan Christian fin payuk sin sie mukul su tia mwet Christian, ac mukul sac el insese in mutana yorol, mutan sac fah tia sisella. \v 14 Tuh mukul sac ma tia Christian el akmutalyeyuk ye mutun God ke sripen el payuk sin mutan Christian se. Ac mutan sac ma tia Christian el akmutalyeyuk ye mutun God ke sripen el payuk sin mukul Christian se. Fin tia ouinge, tulik natultal ac fah oana tulik nutin mwet pegan; tusruktu ke ouinge uh, tulik inge elos akmutalyeyuk ye mutun God. \v 15 Tusruktu, fin sie mwet su tia mwet Christian el ke fahsr liki mwet Christian se el payuk se, lela elan som. In ouiya se inge, el su Christian seltal, finne mukul ku mutan, el sukosokla. God El pangon kowos in moul in misla. \v 16 Mutan Christian, kom ac etu fuka lah kom ac tia ku in molela mukul tomom an? Ku mukul Christian, kom ac etu fuka lah kom ac tia ku in molela mutan kiom an? \s1 Moulkin Ouiya Kom Oasr Kac Ke Pacl Se God El Pangon Kom \p \v 17 Kais sie mwet in moul fal nu ke mwe sang lun Leum nu sel, oana moul el moulkin ke pacl se God El tuh pangnol. Pa inge oakwuk se su nga luti in church nukewa. \v 18 Sie mwet el fin kosrala tari meet liki pacl se God El pangnol, el fah tia srike in kunausla inken kosrala lal; ac sie mwet fin soenna kosrala ke God El pangnol, el tia enenu in kosrala. \v 19 Tuh kosrala ac tia kosrala wangin sripa; ma se ma yohk uh pa in akos ma God El sapkin. \v 20 Kais sie suwos enenu in mutana ke ouiya se el oasr kac ke pacl se God El pangnolak ah. \v 21 Ya kom sie mwet kohs ke pacl se God El pangon kom ah? Finne ouingan, mansis; tusruktu fin oasr pacl nu sum in ekla sie mwet sukosok, tuyak eis. \v 22 Tuh sie mwet kohs su pangonyuk sin Leum God, el mwet sukosokla lun Leum. In lumah sacna, sie mwet sukosok su pangonyuk sin Christ el mwet kohs lun Christ. \v 23 God El molikowosla ke sie mwe moul; ke ma inge nimet kowos mwet kohs lun mwet uh. \v 24 Mwet lili ac lulu, kais sie suwos in mutana yurin God in ouiya se na el oasr kac ke pacl se God El pangnol. \s1 Kusen Siyuk Ke Mwet Lolap Ac Katinmas \p \v 25 Inge, ke mwet lolap ku mwet lolapla: wangin ma sap sin Leum nu sik, tusruktu nga fah fahk nunak luk sifacna, oana ke nga sie su ku in lulalfongiyuk ke sripen lungkulang lun Leum. \p \v 26 Nga nunku mu ac wo sie mukul in mutana ke ouiya ma el oasr kac inge, ke sripen upa lun pacl uh. \v 27 Fin oasr mutan kiom, nimet kom srike in sisella. Fin wangin mutan kiom, nimet kom suk in oasr. \v 28 Tusruktu kom fin payukyak, wangin ma koluk lom kac; ac sie mutan lolap fin payukyak, wangin pac ma koluk lal kac. Tusruktu nga ke karinginkowosyang liki mwe akfohs lun faclu ma kwacna sikyak inmasrlon mwet payuk uh. \p \v 29 Mwet lili luk, kalmen ma nga fahk uh pa inge: tia yohk pacl lula, na pacl se ingela, mukul ma payuk uh enenu in moul oana elos tia payuk;\f + \fr 7:29 \fk moul oana elos tia payuk: \ft nunak lalos ke payuk lalos in tia lusrong nunak lalos ke orekma lun God ku orekma saok saya.\f* \v 30 elos su tung, elos in oru oana elos in tia asor; elos su israsr, elos in oru oana elos tia engan; elos su moli kutena ma, elos in oru oana in tia ma lalos ma elos molela; \v 31 elos su orekmakin ma lun faclu, elos in orekma oana elos in tia liksreni kafofo kac. Tuh ouiya lun faclu in pacl inge ac sa na wanginla. \p \v 32 Nga kena in wangin fosrnga lowos. Sie mukul lolap el nunku yohk ke orekma lun Leum, ke sripen el srike in akinsewowoye Leum. \v 33 Tusruktu sie mukul payuk el nunku yohk ke ma lun faclu, mweyen el kena akinsewowoye mutan kial, \v 34 ac ouinge el inseluoelik. Sie mutan tia payuk ku sie mutan soenna payuk el nunku yohk ke orekma lun Leum, mweyen el kena kisakunla kewana manol ac ngunal. A sie mutan payuk el nunku yohk ke ma lun faclu, mweyen el kena akinsewowoye mukul tumal. \p \v 35 Nga fahk ma inge mweyen nga kena kasrekowos. Nga tia srike in sikulkowosi, a nga kena kowos in oru ma su suwohs ac fal, ac in sifacna eiskowosyang nufon nu ke orekma lun Leum, ac wangin ma ikolkowosi. \p \v 36 Funu mwet luo ma srakna ako ac eltal sulela in tia payuk: mukul sac fin pula mu ouiya lal tia fal nu sin mutan fusr sac, ac nunak lal fin arulana upa ac el pula mu eltal enenu in payuk, na fal eltal in payukyak, oana lungse lal. Wangin ma koluk ke ma se inge. \v 37 Tusruktu sie mukul fin sulela ku sel mu el ac tia payuk, ac nunak se inge ma lal sifacna ac tia ma ke sripa saya, el fin ku in kutongya nunak lal uh ac el sulela tari ma el ac oru — na ac wo elan tia payuk sin mutan fusr sac. \v 38 Ke ma inge mukul se fin payuk, wo ma el oru uh, a mukul se fin tia payuk ac wo liki na. \p \v 39 Mutan payuk se el tia sukosok ke lusenna moul lun mukul tumal. Tusruktu mukul tumal ah fin misa, na el fah sukosokla in payukyak sin siena mukul ma el lungse, tusruktu mukul sac enenu in mwet Christian se. \v 40 El fah engan yohk liki el fin mutana tia payuk. Pa inge nunak luk, ac nga nunku mu Ngun lun God oasr pac yuruk. \c 8 \s1 Kusen Siyuk Ke Mwe Mongo Kisakinyukla Nu Ke Ma Sruloala \p \v 1 Inge, ke mwe mongo ma mwet uh kisakunang nu ke ma sruloala. \p Pwaye kas se ma mwet uh fahk mu, “Kut nukewa oasr etauk lasr.” Tusruktu, etauk mwe akfulatye insien mwet uh, a lungse mwe musaeak mwet uh. \v 2 Kutena mwet su nunku mu el etu sie ma, pwayena lah el soenna sun etu ma fal elan etu kac. \v 3 Tusruktu mwet se su lungse God, God El etal. \p \v 4 Ouinge, ke mwe mongo ma itukyang nu ke ma sruloala: kut etu lah sie ma sruloala tia ma pwaye ac wangin moul la. Kut etu lah oasr God sefanna. \v 5 Finne oasr ma pangpang “god uh,” in kusrao ku fin faclu, ac finne pukanten kain “god” ac “leum” ingan, \v 6 a nu sesr oasr God sefanna, Papa, su orala ma nukewa ac kacl kut moul. Ac oasr Leum sefanna, Jesus Christ, ke su ma nukewa orekla ac ke su kut moul. \p \v 7 Tusruktu tia mwet nukewa etu ma inge. Kutu mwet uh arulana pahla ke ma sruloala, pwanang nwe misenge elos fin kang kain in mongo inge elos srakna nunku kac mu ma nun ma sruloala. Ke sripen lulalfongi lalos munas, elos nunku mu mongo inge ac akfohkfokyalos. \v 8 Finne fuka, mwe mongo uh tia ku in akfototoye kut nu sin God. Kut fin tia kang kut tia kolukla kac; ku kut finne kang, kut tia pac wola kac. \p \v 9 Tusruktu kowos in karinganang tuh sukosok lowos ke ma kowos oru inge in tia aktukulkulyelos su munas in lulalfongi lalos. \v 10 Fin pa mwet se su nunak la munas in ouiya se inge el liye kom su pangpang oasr “etauk” yoro, ke kom mongo in tempul lun ma sruloala, ya ouiya se inge ac tia akkeyal elan kang pac mwe mongo ma kisayang nu ke ma sruloala? \v 11 Na ke sripen “etauk” lom an, mwet se su munas lulalfongi la el kunausyukla — a el inge mwet Christian se wiom su Christ el misa kacl. \v 12 Ac in lumah se inge, kowos orekma koluk lain Christ ke kowos oru ma koluk lain mwet Christian wiowos, ac sifil akmunasye nunak in elos su munas. \v 13 Ke ma inge, mwe mongo uh fin aktukulkulye mwet wiuk in lulalfongi, nga fah tia sifilpa mongo ikwa, tuh nga in tia pwanang ma wiuk in putatyang nu in ma koluk. \c 9 \s1 Suwohs Ac Kunokon Lun Sie Mwet Sap \p \v 1 Ya nga tia mwet sukosok se? Ya nga tia mwet sap? Ku nga soenna liyal Jesus Leum lasr? Ac kowos tia fokin orekma luk nu sin Leum? \v 2 Mwet saya uh finne tia akilen lah nga sie mwet sap, tuh kowos eteyu! Ke sripen moul lowos kupasryang nu sin Leum, kowos sifacna mwe akpwayeye lah nga sie mwet sap. \p \v 3 Pacl mwet uh akkolukyeyu uh, pa inge top luk nu selos: \v 4 Ya tia fal nga in eis mwe mongo ac mwe nim ke orekma luk uh? \v 5 Ya ac tia fal nga in eis sie mutan Christian kiuk in wiyu in fufahsryesr luk, oana mwet sap ngia ac mwet wien Leum ac Peter elos oru? \v 6 Ku mea, ya nga na Barnabas pa enenu in orekma tuh kut in suk ma kut in moul kac? \v 7 Ma ya solse se su enenu in sifacna moli ma el orekmakin ke pacl in mweun uh? Pia mwet ima se su tia kang fahko ke ima grape lal sifacna? Su mwet shepherd se su tia nim titi ke sheep natul sifacna? \p \v 8 Mwe srikasrak ma nga fahk inge tia ma sik sifacna, a Ma Sap lal Moses fahk oapana. \v 9 Kut rit in Ma Sap fahk mu, “Nik kowos kapriya oalin soko cow mukul ke kom orekmakunul in lolongya wheat uh.” Na fuka, ya God El nunku yohk ke cow mukul mukena?\x - \xo 9:9 \xt Dut 25:4; 1 Tim 5:18\x* \v 10 Ya El tia fahk ma inge kacsr ke El fahk ouingan? Aok, pwaye lah ma ingan tuh simla kacsr. Mwet se ma pikin fohk uh in akfisrasryela, ac mwet se ma kosrani, fah oru orekma lalos ac finsrak tuh elos fah ipeis ke ma kosrani sac. \v 11 Kut yukwiya fita lun ngun insiowos — ya tia fal tuh kut in eis kosrani lasr suwos ke mwe kasru lun mano? \v 12 Fin oasr ku lun mwet saya in eis ma inge suwos me, ya ku lasr uh tia yohk lukelos? \p Tusruktu kut tiana orekmakin ku se inge. A kut muteng ma nukewa in oru tuh in wangin kutena mwe tukulkul in kutong Pweng Wo ke Christ. \v 13 Kowos etu na lah mwet su kulansap in Tempul elos eis mwe mongo nalos ke ma lun Tempul, ac ke elos kisakunang mwe kisa fin loang uh elos eis ip lalos kac. \v 14 In ouiya sacna, Leum God El sap tuh elos su fahkak Pweng Wo fah eis mwe moul lalos ke fahkak lalos ke Pweng Wo. \p \v 15 Tusruktu nga soenna orekmakin suwohs inge, ac nga tia pac simis ma inge in pwanang ngan mutawauk in orekmakin keik sifacna. Mansis nga in misa liki tuh sie mwet in eisla likiyu suwohs luk in konkin ke ma inge! \v 16 Wangin sripa nga in konkin lah nga fahkak Pweng Wo. God El nuna sapkin nu sik tuh nga in oru. Ac fuka kolukiya nu sik nga fin tia fahkak Pweng Wo! \v 17 Nga fin oru orekma luk ke lungse luk sifacna, na fal nga in eis mwe moul kac. Tusruktu nga oru oana kunokon se nu sik, mweyen God El ase nu sik in oru orekma se inge. \v 18 Na mea molin ma nga oru uh? Ac pa na inge: nga insewowo in fahkak Pweng Wo ac tiana siyuk in moul nu sik, ac nga tia pacna suk in akfalyeyuk orekma luk ke Pweng Wo uh. \p \v 19 Nga mwet sukosok se, ac nga tia mwet kohs lun kutena mwet. Tusruktu nga sifacna oru tuh nga in mwet kohs lun mwet nukewa, tuh nga in pwanma mwet puspis tuh elos in lulalfongi in Christ. \v 20 Ke nga orekma yurin mwet Jew, nga moul oana sie mwet Jew, tuh nga in kifasulosme. Finne nga sifacna nga tia oan ye Ma Sap lal Moses, a nga moul oana ngan oan ye Ma Sap ke nga orekma yorolos su oan ye Ma Sap, tuh nga in oayapa kifasulosme. \v 21 In lumah sacna, ke nga orekma yurin mwet sayen mwet Jew, nga moul oana sie selos, ac nga tia fahsr tukun Ma Sap lun mwet Jew, tuh nga in pwanma mwet sayen mwet Jew nu ke moul. Tia kalmen ouiya se inge pa nga seakos ma sap lun God, tuh pwayeiya uh nga oan ye ma sap lun Christ. \v 22 Inmasrlon mwet su munas in lulalfongi, nga oru tuh nga in munas oana sie selos, tuh nga in kifasulosme. Ke ma inge nga ekla ma nukewa nu sin mwet nukewa, tuh nga in ku in molela kutu selos ke kutena inkanek nga ku in orekmakin. \p \v 23 Nga oru ma inge nukewa ke sripen Pweng Wo, tuh nga in wi ipeis ke mwe insewowo kac. \v 24 Kowos etu na lah mwet kasrusr puspis wi kasrusr akutun, a mwet sefanna selos eis molin kutangla. Ke ma inge, kasrusr ouingan tuh kowos in ku in eis molin kutangla. \v 25 Mwet srital nukewa eisalosyang nu ke mwe akpah upa puspis, tuh elos fah ku in sunya sie tefuro sukawil, a kut orekma nu ke sie tefuro su ma na nwe tok. \v 26 Pa oru nga kasrusr suwosna in sun saflaiya, ac nga oana sie mwet fisik su tia fisik ke wangin sripa. \v 27 Nga arulana akkeye monuk ke puopo, ac sifacna karinginyu tuh nga in tia sufalla tukun nga fahkak Pweng Wo ac pwanma mwet nu ke moul in srike. \c 10 \s1 Kas In Sensenkakin Mwet Liki Ma Sruloala \p \v 1 Mwet lili luk, nga kena kowos in esam ma sikyak nu sin mwet matu lasr su welul Moses meet ah. Elos nukewa muta ye karinginyuk lun sru in pukunyeng sac, ac elos nukewa fahsr sasla Meoa Srusra ke wo ouiya.\x - \xo 10:1 \xt Exo 13:21–22; 14:22–29\x* \v 2 In pukunyeng uh ac in meoa uh elos nukewa baptaisla oana mwet fahsr tokol Moses. \v 3 Elos nukewa kang mwe mongo lun ngun se na,\x - \xo 10:3 \xt Exo 16:35\x* \v 4 ac nim mwe nim lun ngun se na. Elos nim ke eot ngun se na ma welulos fahsr; ac eot sac pa Christ sifacna.\x - \xo 10:4 \xt Exo 17:6; Oek 20:11\x* \v 5 Tusruk ne ouinge, pus selos God El tia insewowo se, pwanang mano misa lalos oalik in acn mwesis.\x - \xo 10:5 \xt Oek 14:29–30\x* \p \v 6 Ma inge nukewa mwe srikasrak nu sesr, in sensenkakin kut tuh kut in tia kena nu ke ma koluk, oana elos;\x - \xo 10:6 \xt Oek 11:4\x* \v 7 in tia pac alu nu ke ma sruloala, oana kutu selos tuh oru. Oana Ma imusla uh fahk, “Mwet uh pituki in mongo ac nimnim, na elos tuyak ac onsrosro.”\x - \xo 10:7 \xt Exo 32:6\x* \v 8 Kut in tia moulkin inkanek in kosro, oana kutu selos — ac in len sefanna, tausin longoul tolu selos misa.\x - \xo 10:8 \xt Oek 25:1–18\x* \v 9 Kut in tia srike Leum, oana kutu selos oru — ac anwuki elos ke serpent.\x - \xo 10:9 \xt Oek 21:5–6\x* \v 10 Kut in tia torkaskas, oana kutu selos tuh oru — ac elos kunausyukla sin Lipufan lun Misa.\x - \xo 10:10 \xt Oek 16:41–49\x* \p \v 11 Ma inge nukewa sikyak nu selos tuh in mwe srikasrak nu sin mwet saya, ac simla tuh in mwe sensenkakin kut. Mweyen we se kut moul kac inge apkuran nu ke pacl safla. \p \v 12 Kutena mwet su nunku mu el tu na ku, wo elan liyaung tuh elan tia putatyang nu in mwe sruhf. \v 13 Mwe srife nukewa ma kowos sun uh, mwet saya elos wi pac sun tari. Tusruktu God El liyaung na wuleang lal, ac El ac tia fuhlela in srifeyuk kowos alukela ku lowos. Ke pacl se srifeyuk kowos, El ac fah akkeye kowos ac sot inkanek in mutangla ac kaingkunla ma inge. \p \v 14 Ouinge, mwet kawuk saok luk, kowos in karingin kowos liki alyalu nu ke ma sruloala. \v 15 Nga kaskas nu suwos oana mwet kalem in nunak. Kowos in sifacna motkwala ma nga fahk uh. \v 16 Cup se ma kut sang kulo nu sin God kac ke Kufwa lun Leum, ya kut tia ipeis ke srahn Christ ke pacl se kut nim kac? Ac bread se su kut kunsalik, ya kut tia ipeis ke monin Christ ke kut mongo kac?\x - \xo 10:16 \xt Mt 26:26–28; Mk 14:22–24; Lk 22:19–20\x* \v 17 Ke sripen oasr lof in bread sefanna, kut finne mwet pus a kut mano sefanna, mweyen kut nukewa ipeis ke bread sefanna. \p \v 18 Nunku ke mwet Israel: elos su kang ma kisakinyuk fin loang uh, elos tukeni kulansap ke loang uh nu sin God.\x - \xo 10:18 \xt Lev 7:6\x* \v 19 Ya kalmen fahk luk uh pa, ma sruloala ku mwe mongo ma kisayang nu kac, oasr sripa? \v 20 Mo! Kalmen ma nga fahk uh pa ma kisakinyuk fin loang lun mwet pegan ma itukyang nu sin demon uh, ac tia nu sin God. Ac nga tia lungse kowos in asruoki yurin demon uh.\x - \xo 10:20 \xt Dut 32:17\x* \v 21 Kowos tia ku in nim ke cup lun Leum ac oayapa ke cup lun demon uh. Kowos tia ku in mongo ke tepu lun Leum ac oayapa ke tepu lun demon uh. \v 22 Kut fin oru ouinge kut ac akkasrkusrakye Leum ac oru elan lemta. Na mea, kut nunku mu kut ku lukel?\x - \xo 10:22 \xt Dut 32:21\x* \p \v 23 Kutu mwet uh fahk, “Ma nukewa filfilla nu sesr.” Pwaye, tusruktu tia ma nukewa wo, ac tia ma nukewa mwe musaeak mwet uh.\x - \xo 10:23 \xt 1 Cor 6:12\x* \v 24 Wangin sie mwet in suk ma ac wo nu sel sifacna, a elan suk ma ac wo nu sin mwet ngia. \p \v 25 Kowos sukosok in kang kutena ikwa ma kukakinyuk ke nien kuka, ac nimet elya in siyuk lah oal ku tia oal. \v 26 Tuh oana Ma Simusla uh fahk, “Faclu ac koano ma lun Leum God.”\x - \xo 10:26 \xt Psa 24:1\x* \p \v 27 Sie mwet su tia lulalfongi ke Christ fin suli kowos in welul mongo, ac kowos fin som nu kac, kang ma filiyuki ye motowos ac tia kusen siyuk lah oal ku tia oal. \v 28 Tusruktu fin oasr sie mwet fahk nu suwos, “Mwe mongo inge ma kisakinyukyang nu ke ma sruloala,” na nimet kang mwe mongo ingan, ke na sripen mwet se su fahkot nu suwos an. Finne ac wo suwos, \v 29 tuh mwet se ingan ku in fohsak mweyen el pangon mu oal. \p Na mwet se fin siyuk, “Efu ku elya in nunak lun mwet saya in tuh sikulyuki sukosok luk? \v 30 Nga fin sang kulo nu sin God ke mwe mongo nak, efu ku kutena mwet in akkolukyeyu ke mwe mongo ma nga sang kulo kac?” \p \v 31 Ke ma inge, kowos fin mongo ku nim, ku kutena ma kowos oru, oru ma nukewa nu ke wolana lun God. \v 32 Ouiyen moul lowos in tia mwe aklokoalokye mwet Jew, ku mwet sayen mwet Jew, ku mwet in church lun God. \v 33 Oru oana ke nga oru — ke ma nukewa nga oru, nga srike in akinsewowoye mwet nukewa. Nga tia nunku ke ma ac wo nu sik sifacna, a ke ma ac wo nu sin mwet nukewa, tuh elos fah ku in moulla. \c 11 \p \v 1 Kowos in etawiyu, in oana ke nga etawi Christ.\x - \xo 11:1 \xt 1 Cor 4:16; Php 3:17\x* \s1 Sunya Insifa Ke Pacl In Alu \p \v 2 Nga kaksakin kowos mweyen kowos esamyu pacl nukewa, ac kowos fahsrna tukun mwe luti su nga tuh eis ac tafweot nu suwos. \v 3 Tusruktu nga kena kowos in kalem kac lah Christ el sifen mukul nukewa, ac mukul tuma el sifen mutan kial, ac God El sifen Christ. \v 4 Ouinge sie mukul su pre ku fahkak kas lun God ye mutun mwet uh ke pacl in alu, fin sunya sifal, el aklusrongtenye sifal, su Christ. \v 5 Ac kutena mutan su pre ku fahkak kas lun God ye mutun mwet uh a wangin ma sunyen sifal, el aklusrongtenye mukul tumal, su sifal. Wangin ekla inmasrlon mutan sac ac mutan se su resaiyukla sifal. \v 6 Mutan se fin tia sunya sifal, ac fal na nu sel elan kalla aunsifal. Na ke sripen mwe mwekin se nu sin sie mutan in resaela sifal ku kalla aunsifal, enenu elan sunya sifal. \v 7 Mukul se tia enenu in sunya sifal, mweyen el orekla in luman God ac in wolana lal. A mutan el orekla in fahkak wolana lun mukul;\x - \xo 11:7 \xt Gen 1:26–27\x* \v 8 tuh mukul uh tia orekla liki mutan, a mutan uh orekla liki mukul.\x - \xo 11:8 \xt 11:8–9; Gen 2:18–23\x* \v 9 Oayapa mukul uh tia orekla ke sripen mutan, a mutan orekla ke sripen mukul. \v 10 Ouinge, ke sripen lipufan uh, sie mutan enenu in sunya sifal in fahkak lah el oan ye ku lun mukul tumal. \v 11 A funu nu ke moul lasr in Leum, mutan el tia ku in sifacna fin wangin mukul, ac mukul tia pac ku in sifacna fin wangin mutan. \v 12 Tuh oana ke mutan el tuh orekla liki mukul, in ouiya sacna, inge mukul uh isusla sin mutan; ac ma nukewa ma orekla sin God me. \p \v 13 Kowos in sifacna nunku lah ac fal sie mutan in pre nu sin God ke pacl in alu a wangin ma sunyen sifal. \v 14 Ya tia ma kalem se suwos, lah oemeet me aunsuf loeloes lun mukul uh mwe mwekin se, \v 15 a fin loes aunsifen sie mutan, sie ma kato? Itukyang aunsuf loeloes nu sin mutan tuh in ma afinyen sifal. \v 16 Tusruktu kutena mwet fin lungse akukuin kac, pwayena ma nga ac fahk pa: yorosr, oayapa yurin church lun God nukewa, pa inge ouiya lasr ke pacl in alu uh. \s1 Kufwa Lun Leum \r (Matthew 26:26–29; Mark 14:22–25; Luke 22:14–20) \p \v 17 Tusruktu, kas in kasru luk nu suwos inge ma nu ke pacl kowos tukeni in alu — nga tia kaksakin kowos, mweyen yohk ma koluk sikyak liki ma wo. \v 18 Ma se meet, nga lohng mu oasr srisrielik inmasrlowos ke pacl kowos tukeni uh; ac nga lulalfongi mu kutu ma nga lohng uh pwaye. \v 19 (Ac nuna oasr srisrielik inmasrlowos, tuh elos su inse pwaye inmasrlowos in akilenyuk.) \v 20 Pacl kowos tukeni nu sie, tia Kufwa lun Leum pa kowos oru. \v 21 Tuh ke kowos mongo, kais sie sa na kang ma nal sifacna, pwanang kutu mwet uh masrinsral a kutu sruhila. \v 22 Mea, wangin lohm suwos sifacna kowos in mongo ac nim we? Ya ac wo suwos in pilesru church lun God ac akmwekinyalos su muta in enenu? Mea kowos nunku mu nga ac fahk nu suwos ke ma inge? Ya nga ac kaksakin kowos? Tiana ku! \p \v 23 Tuh mwe luti nga tuh eis sin Leum nga tafweot tari nu suwos: tuh Leum Jesus, in fong se ke tukakinyukyak el, el eis bread, \v 24 ac ke el sang kulo tari, el kunsalik ac fahk, “Eis, mongo; ma inge monuk ma musalla keiwos. Kowos oru ma inge in esamyu.” \v 25 Oayapa, tukun el mongo tari, el eis cup sac ac fahk, “Cup se inge wuleang sasu ke srahk. Ke kowos nim, kowos in oru ma inge in esamyu.”\x - \xo 11:25 \xt Exo 24:8; Jer 31:31–34; Exo 24:6–8\x* \p \v 26 Tuh pacl e nukewa kowos mongo bread inge ac nim ke cup se inge, kowos fahkak misa lun Leum nwe ke pacl se el sifil tuku. \v 27 Ke ma inge, el su mongo bread inge ac nim ke cup lun Leum ke sie ouiya tia suwohs, oasr mwatal ke monin Leum ac srahn Leum. \v 28 A lela kais sie mwet in sifacna tuni ouiyen moul lal meet liki el mongo ke bread inge ac nim ke cup se inge. \v 29 Mweyen el fin tia akilen kalmen monin Leum ke pacl el mongo bread ac nim ke cup, el use nununku nu facl sifacna ke el mongo ac nim. \v 30 Pa ingan sripa se oru mwet puspis inmasrlowos mas ac munas, ac kutu misa tari. \v 31 Kut fin sifacna tuni kut meet, kut fah tia nununkeyuk. \v 32 Tusruktu Leum God El nununkekut ac kai kut tuh kut fah tia wi faclu lisyukla. \p \v 33 Ke ma inge, mwet lili luk, ke kowos tukeni nu sie in mongo ke Kufwa lun Leum, kowos in tupan sie sin sie. \v 34 Ac fin oasr mwet masrinsral, lela elan mongoi in lohm sel, tuh kowos fah tia nununkeyuk ke kowos tukeni nu sie. Ac sripa saya an, nga fah akkalemye ke nga fahsrot nu yuruwos. \c 12 \s1 Mwe Sang Sin Ngun Mutal \p \v 1 Inge, ke ma kowos sim kac ke mwe sang sin Ngun Mutal. \p Mwet lili, nga kena kowos in etu ma pwaye kac uh. \v 2 Kowos etu lah ke pacl se kowos srakna moulkin moul in lohsr, kowos tuh kolyukla ke inkanek tafongla puspis tuh kowos in alu nu ke ma sruloala ma wangin moul la. \v 3 Nga lungse kowos in etu lah wangin sie mwet su kolyuk sin Ngun lun God ku in fahk, “Jesus elan selngawiyuk!” Oayapa wangin sie mwet ku in sifacna fahkak, “Jesus el Leum,” el fin tia kolyuk sin Ngun Mutal. \p \v 4 Oasr kain in mwe sang puspis lun ngun ac ma inge tia oana sie, tusruktu ma sin Ngun sefanna.\x - \xo 12:4 \xt 12:4–11; Rom 12:6–8\x* \v 5 Oasr kain in kulansap ma tia oana sie, tusruktu ma inge kulansupu Leum sefanna. \v 6 Oasr kain in talan itukyang nu sin mwet uh ma tia oana sie, tusruktu God sefanna pa sang talan inge nu sin mwet nukewa. \v 7 God El akkalemye nu sin kais sie mwet lah ngunal oasr in elos, tuh in mwe akwoye mwet nukewa. \v 8 Ngun el sang nu sin sie mwet mwe fahkak ke lalmwetmet, ac Ngun sacna el sang nu sin sie pacna mwet mwe fahkak ke etauk. \v 9 Nuna Ngun sacna el sang lulalfongi nu sin sie mwet, ac nu sin siena mwet el sang ku in akkeyala mas. \v 10 Ngun se inge el asang nu sin sie mwet ku in orek mwenmen; ac nu sin siena, ku in fahkak kas lun God; ac nu sin sie pac, ku in akilen inmasrlon mwe sang ma tuku sin Ngun me ac ma tia tuku sin Ngun me. Nu sin sie mwet el sang ku in kaskaskin siena kain in pusra, ac nu sin sie el sang ku in aketeya pusra inge. \v 11 Tusruktu Ngun sacna pa oru ma inge nukewa. El sang nu sin kais sie mwet mwe sang su tia oana sie, fal nu ke lungse lal. \s1 Mano Se, Lah Puspis \p \v 12 Christ el oana sie mano ma oasr lah puspis kac; finne lah puspis oasr kac, a mano sefanna.\x - \xo 12:12 \xt Rom 12:4–5\x* \v 13 Ouinge, kut nukewa baptaisla ke Ngun sacna nu ke mano sefanna — kut finne mwet Jew ku mwet sayen mwet Jew, kut finne mwet kohs ku mwet sukosok; ac God El okoama Ngun sefanna nu in kut nukewa. \p \v 14 Tuh mano se tia orekla ke lah sefanna, a ke lah puspis. \v 15 Sie nia fin fahk, “Mweyen nga tia pao, nga tia ma lun mano,” na mea pwaye lah el tia lahn mano sac? \v 16 Ac insrac fin fahk, “Mweyen nga tia atronmuta se, nga tia lahn mano sacn,” na mea, pwaye lah el tia lahn mano sac? \v 17 Mano nufon se fin atronmuta mukena, ac ku in lohng fuka? Ac fin insrac mukena, ac ku in ngok fuka? \v 18 A God El oakiya lah nukewa tia oana sie in mano se, fal nu ke lungse lal. \v 19 Ac tuh wangin mano fin lah nukewa kac kain sefanna! \v 20 Tusruktu, oasr lah puspis, a mano sefanna. \p \v 21 Ouinge, atronmuta el tia ku in fahk nu sel pao, “Nga tia enenekom!” Ac sifa tia pac ku in fahk nu sel nia, “Nga tia enenekom!” \v 22 Pwayeiya uh, lahn mano ma luman munas uh, arulana eneneyuk; \v 23 ac lah ma kut nunku mu tia arulana yohk sripa, pa kut karingin wo uh; ac lah ma tia arulana wo in liyeyuk, kut nokomla in wo, \v 24 a lah ma wo in liyeyuk tia enenu in orek ouinge. God sifacna El orani lah nukewa ke mano in sie ouiya ma ac akwoye lah ma oasr enenu la. \v 25 Ac ouinge wangin sralik in mano se, a lah nukewa akaringini. \v 26 Sie lah fin keok, lah nukewa wi keok; sie lah fin kaksakinyuk, lah nukewa wi engan. \p \v 27 Kowos nukewa monin Christ, ac kais sie suwos lahn manol. \v 28 God El oakikowosi nukewa in acn suwos in church: acn se meet nu sin mwet sap, akluo mwet palu, aktolu mwet luti; na tufah elos su orek mwenmen, elos su itukyang ku nu se in akkeyala mas, ku mwet kasru, mwet kol, ku elos su kaskaskin siena kain pusra.\x - \xo 12:28 \xt Eph 4:11\x* \v 29 Tia elos nukewa mwet sap ku mwet palu ku mwet luti. Tia mwet nukewa oasr ku yoro in orek mwenmen \v 30 ku in akkeyala mas ku in kaskaskin siena kain pusra, ku aketeya kalmen pusra inge. \v 31 Ke ma inge kowos in sang insiowos in suk mwe sang ma yohk sripa uh. \p Tusruktu inge nga ac akkalemye ouiya se ma wo liki nukewa. \c 13 \s1 Lungse \p \v 1 Nga finne ku in kaskas ke kas lun mwet ac kas lun lipufan, a fin wangin lungse yuruk, nga ac oana pusren brass su tungtung, ku cymbal su erarrar. \v 2 Nga finne ku in fahkak kas lun God, ac etu ma lukma nukewa ac etauk nukewa; ac fin oasr yuruk lulalfongi nukewa in mokle eol, a fin wangin lungse yuruk, nga wangin. \v 3 Nga finne kitala ma luk nukewa ac sang monuk in firiryak — a fin wangin lungse yuruk, nga tia akwoyeyuk kac. \p \v 4 Lungse el mongfisrasr ac kulang; lungse el tia sok, lungse el tia sifacna konkin, el tia inse fulat; \v 5 lungse el tia oru ma sufal, el tia nunku kacl sifacna, el tia sa in mulat, el tia oakla ma koluk orek nu sel. \v 6 Lungse el tia engan ke ma koluk, a el engan ke ma pwaye. \v 7 Lungse el tiana fuhleak; el lulalfongi ac finsrak ac muteng in pacl nukewa. \p \v 8 Lungse el tiana wanginla. A funu ke kas in palu, ma nu ke kitin pacl; ac mwe sang in kaskas ke siena kain pusra ac fah tui; ac etauk ac fah wanginla pac. \v 9 Tuh etauk lasr ac fahkak lasr ke kas lun God tiana fonla; \v 10 a ke ma su fonla ac suwoslana ac tuku, na ma su tia fonla ac fah wanginla. \p \v 11 Ke nga tulik, nga kaskas oana tulik, etu luk oana etu lun tulik, ac nga nunku oana tulik; a inge ke nga mwet matu, nga sisla ouiya lun tulik. \v 12 Liye lasr ke God in pacl inge, oana ke kut ngetang nu ke sie selngun ohk; a tok kut fah ngetani sie sin sie. Inge nga etu tafu na; a tok ac fah fonla etu luk — oana ke God El arulana eteyu. \p \v 13 Ac inge oasr lulalfongi, finsrak ac lungse; ac ma se ma yohk sin ma tolu inge pa lungse. \c 14 \s1 Kutu Pac Mwe Luti Ke Mwe Sang Lun Ngun \p \v 1 Ke ma inge, lungse pa kowos ac kwafe kowos nu kac. Kowos in oayapa kwafe kowos nu ke mwe sang lun ngun, yokna ke mwe sang lun sulkakin kas lun God. \v 2 Mwet se ma kaskaskin siena kain pusra el tia kaskas nu sin mwet uh a nu sin God, mweyen wangin mwet kalem kac. El kaskas ke ma lukma ke ku lun Ngun. \v 3 Tusruktu mwet se su sulkakin kas lun God el kaskas nu sin mwet uh ke kas in kasrelos, kas in akkeyalos, ac kas in akwoyalos. \v 4 Mwet se ma kaskaskin siena kain pusra el kasrel sifacna, a mwet se ma sulkakin kas lun God el kasru mwet nukewa su tukeni in church. \p \v 5 Wo sik kowos nukewa in kaskaskin siena kain pusra; a wo liki na tuh in oasr mwe sang yuruwos in sulkakin kas lun God. Tuh yohk sripen mwet se su sulkakin kas lun God liki el su kaskaskin siena kain pusra — sayen fin oasr sie su ku in aketeya ma el fahk, tuh church nufon sac fah eis kasru kac. \v 6 Ke ma inge, mwet wiuk in lulalfongi, nga fin fahsrot nu yuruwos, ya oasr sripa nu suwos nga fin kaskaskin siena kain pusra? Ac wanginna, nga fin tia fahkak nu suwos sie mwe fahkak sin God me, ku kas in etauk, ku kas in purakak nunkowos, ku kas in luti. \p \v 7 Nunku ke sie flute ku harp, kain in mwe srital on ma wangin moul la — mwet uh ac etu fuka ahyen on soko fin tia kalem pusren kais sie note kac? \v 8 Ac mwet ukuk se fin tia ukya mwe ukuk uh in kalem, su ac akola nu ke mweun? \v 9 In ouiya sacna, mwet uh ac kalem fuka ke ma kowos fahk uh kowos fin kaskaskin siena kain pusra ma tiana kalem uh? Kas lowos uh ac wanginla yen engyeng uh! \v 10 Pukanten kain in kas fin faclu ma tia oana sie, a kain in kas inge nukewa oasr kalmeya. \v 11 Sie mwet fin sramsram ke kas ma nga tia etu, na el oana sie mwet sac nu sik, ac nga mwet sac se pac nu sel. \v 12 Ke kowos kena eis mwe sang lun Ngun, kowos enenu in akyokye orekmakinyen mwe sang ma ac kasru in musaeak mwet in church. \p \v 13 Mwet se ma kaskaskin siena kain pusra, elan pre tuh in itukyang nu sel mwe sang in akkalemye ma el fahk. \v 14 Tuh nga fin pre ke siena kain pusra, ngunik el pre, a nunkuk wangin kac. \v 15 Na mea nga ac oru? Nga fah pre ke ngunik, ac nga fah oayapa pre ke nunak luk; nga fah on ke ngunik, ac nga fah oayapa on ke nunak luk. \v 16 Ke kom sang kulo nu sin God ke ngun mukena, mwet saya se su wi tukeni sac el ac ku in wi fahk “Amen” fuka nu ke pre in sang kulo lom, ke el tia ku in etu ma kom fahk an? \v 17 Pre in sang kulo lom nu sin God finne wo, ac tiana kasru mwet se ngia. \p \v 18 Nga kulo nu sin God lah nga kaskaskin siena kain pusra yohk liki kowos nukewa. \v 19 Tusruktu ke pacl in alu in church, wo sik in kaskaskin kas limekosr na ma mwet uh ku in kalem kac ac eis etauk kac, liki na in kaskaskin tausin puspis kas in siena kain pusra. \p \v 20 Mwet Christian wiuk, kowos in tia elahn tulik in nunak lowos. Tusruktu in ma koluk, lela in wangin mwatuwos oana tulik srisrik; a in nunak lowos, kowos in nunak oana mwet matu. \v 21 In Ma Simusla oasr ma simla su fahk: \q1 “Ke kaskas lun mwet su siena kas lalos, \q2 Nga fah kaskas nu sin mwet luk, Leum El fahk. \q1 Nga fah kaskas ke oalin mwet sac uh, \q2 Tusruktu, ne ouinge, mwet luk fah tia porongeyu.”\x - \xo 14:21 \xt Isa 28:11–12\x* \m \v 22 Ouinge, mwe sang lun kaskas ke siena kain pusra el oana sie mwe akul nu sin mwet selulalfongi, ac tia nu sin mwet lulalfongi. Ac sulkakinyen kas lun God pa sie mwe akul nu sin mwet lulalfongi, ac tia nu sin mwet selulalfongi. \p \v 23 Ke ouinge uh, fin oasr tukeni lun mwet in church, ac mwet nukewa mutawauk in kaskaskin siena kain pusra — ac kutu mwet saya, ku mwet sululalfongi utyak wi, ya elos ac tia fahk mu kowos mwet wel? \v 24 A elos nukewa fin sulkakin kas lun God ke sie mwet selulalfongi ku sie mwet saya utyak, na el ac ku in akilenak ma koluk lal ke ma el lohng uh. El ac fah nununkal sifacna ke ma el lohng inge, \v 25 ac el ac fahkak nunak lukma lal ye mutun mwet tukeni uh, ac el ac fah faksufi ac alu nu sin God ac fahk, “Pwayena lah God El oasr yuruwos!” \s1 Takinyen Ma Fal In Orek Ke Pacl In Alu \p \v 26 Mwet lulalfongi wiuk, pa inge kalmen ma nga fahk uh. Ke kowos tukeni nu ke alu, sie mwet uh ac on, sie elan luti, sie elan fahkak mwe fahkak sin God me, sie pac elan kaskaskin siena kain pusra, ac sie pac elan aketeya pusra inge. Ma nukewa enenu in mwe musaeak mwet in church. \v 27 Kutena mwet fin kaskaskin siena kain pusra, lela in tia pus liki mwet luo ku tolu, ac elos in kais sie eis pacl lalos, ac sie pac mwet in aketeya ma srumunyuk uh. \v 28 Tusruktu fin wangin mwet ku in aketeya, na mwet se ma kaskaskin siena kain pusra el enenu in misla, ac kaskas na nu sel sifacna ac nu sin God. \v 29 Mwet luo ku tolu su oasr mwe fahkak sin God me elos in eis kunalos, na mwet ngia in lohang akwoya nu ke ma elos fahk. \v 30 Tusruktu mwet se fin muta in tukeni uh ac el eis sie mwe fahkak sin God, mwet se ma kaskas uh enenu in tui. \v 31 Kais sie suwos ku in eis pacl la in fahkak kas lun God, tuh mwet nukewa in ku in lutlut kac ac eis ku lalos kac. \v 32 Sie mwet su sulkakin kas lun God el enenu in karinganang mwe sang se ma itukyang nu sel, \v 33 mweyen God El tia pangon kut nu ke ouiya oraru, a nu ke ouiya misla. \p Oana in church nukewa lun mwet lun God, \v 34 mutan elos enenu in misla ke pacl in tukeni uh. Elos in tia kaskas, a elos in pusisel, fal nu ke Ma Sap lun mwet Jew. \v 35 Elos fin lungse etu ke kutena ma, elos fah siyuk sin mukul tumalos in lohm selos. Sie mwe mwekin fin sie mutan el kaskas ke pacl in tukeni lun church. \p \v 36 Kowos mwet in church Corinth, mea pwaye lah kas lun God tuku yuruwos me? Ya kowos mukena pa kas lun God tuku nu se uh? \v 37 Mwet se fin nunku mu el mwet utuk kas lun God, ku oasr mwe sang lun ngun yorol, elan akilen lah ma nga simis nu suwos inge ma Leum Jesus el sapkin. \v 38 Tusruktu el fin tia lohang nu ke kas luk inge, nimet kowos lohang nu sel. \p \v 39 Ke ma inge, mwet lulalfongi wiuk, kowos in insianaung in sulkakin kas lun God, tusruktu nimet ikol mwet lulalfongi su kaskaskin siena kain pusra. \v 40 Kowos in oru ma nukewa in ouiya fal ac in takla wo. \c 15 \s1 Moulyak Lun Christ \p \v 1 Inge, mwet lili ac lulu, nga lungse akesmakinye kowos ke Pweng Wo su nga fahkak kac nu suwos, ac su kowos eis, ac su lulalfongi lowos tu ku kac. \v 2 Pa inge Wosasu su nga fahkak nu suwos. Kowos moliyukla ke sripen Wosasu, kowos fin sruokya na ku — a kowos fin tia, na lulalfongi lowos wangin sripa. \p \v 3 Nga tafweot nu suwos ma nga eis tari, su arulana yohk sripa: tuh Christ el misa ke ma koluk lasr, oana simla in Ma Simusla;\x - \xo 15:3 \xt Isa 53:5–12\x* \v 4 el tuh pukpuki, ac akmolyeyukyak el ke len se aktolu, fal nu ke Ma Simusla;\x - \xo 15:4 \xt Psa 16:8–10; Mt 12:40; Orek 2:24–32\x* \v 5 el sikyang nu sel Peter, ac toko nu sin mwet sap singoul luo.\x - \xo 15:5 \xt Lk 24:34; Mt 28:16–17; Mk 16:14; Lk 24:36; Jn 20:19\x* \v 6 Na sie pacl tok, el sikyang nu sin mwet pus liki lumfoko sin mwet fahsr tokol meet. Pus selos srakna moul, a kutu selos misa tari. \v 7 Na el sikyang nu sel James, ac toko nu sin mwet sap nukewa. \p \v 8 Na e tok, el sikme pac nu sik — finne nga oana sie su isusla meet liki pacl fal.\x - \xo 15:8 \xt Orek 9:3–6\x* \v 9 Tuh nga srik sin mwet sap nukewa — nga tia pac fal in pangpang sie mwet sap, mweyen nga tuh kalyei church lun God.\x - \xo 15:9 \xt Orek 8:3\x* \v 10 Tuh kulang lun God pa oru nga sie mwet sap inge, ac kulang lal nu sik tia wangin sripa. Tuh nga orekma yohk liki kutena mwet sap saya. Tusruktu tia nga pa oru uh, a lungkulang lun God su orekma in nga. \v 11 Ke ma inge, oana sie finne ma sik ku ma selos, tuh pa inge ma kut nukewa fahkak in luti lasr, ac pa inge ma kowos lulalfongi. \s1 Sifil Moulyak Lasr \p \v 12 Inge, mwe fahkak lasr uh pa Christ el akmoulyeyukyak liki misa, na efu ku kutu suwos fahk mu wangin moulyak liki misa? \v 13 Fin pwaye, kalmac pa Christ el tiana moulyak; \v 14 ac Christ el fin tia moulyak liki misa, na wangin sripen mwe luti lasr, ac wangin pac sripen lulalfongi lowos. \v 15 Tia ma inge mukena, a kut orek loh kikiap ke God, mweyen kut fahk mu El akmoulyelak Christ liki misa — a fin pwaye lah mwet misa elos tia moulyak, na El tia pac akmoulyelak Christ. \v 16 Tuh mwet misa fin tia moulyak, Christ el tia pac moulyak. \v 17 Ac Christ el fin tia moulyak, na lulalfongi lowos wangin sripa, ac kowos srakna tuhlac in ma koluk lowos. \v 18 Ac oayapa kalmac pa mwet lulalfongi in Christ su misa tari, elos wanginla. \v 19 Finsrak lasr in Christ fin ma na nu ke moul se inge mukena, na fal mwet uh in pakomutasr yohk liki mwet nukewa. \p \v 20 Tusruktu suwosiya pa Christ el akmoulyeyukyak liki misa, in mwe akpwayei lah elos su motul in misa fah oayapa akmoulyeyukyak. \v 21 Tuh oana ke misa tuku ke sie mwet, in lumah sacna moulyak liki misa tuku pac ke sie mwet. \v 22 Tuh oana ke mwet nukewa misa ke sripen kupasr lalos nu sel Adam, in lumah sacna mwet e nukewa fah akmoulyeyukyak ke sripen kupasr lalos nu sin Christ. \v 23 Tusruktu kais sie fah akmoulyeyukyak fal nu ke pacl oakwuki nu sel: Christ pa emeet; na elos nukewa su ma lal fah akmoulyeyukyak pac ke pacl se el ac foloko. \v 24 Na ac fah safla faclu. Christ el fah kutangla ku nukewa lun ngun koluk, oayapa mwet kol ac wal lun ngun inge, ac el ac fah sang Tokosrai nu sin God Papa. \v 25 Tuh Christ el fah leum nwe ke God El kutangla mwet lokoalok nukewa ac fuhlelosi ye nien Christ.\x - \xo 15:25 \xt Psa 110:1\x* \v 26 Mwet lokoalok se ma ac fah kutangyukla oetok uh pa misa. \v 27 Tuh Ma Simusla uh fahk, “God El likiya \add ma\add* nukewa nu ye nial.” Kalem lah God sifacna El tia oasr in kas se inge “ma nukewa” mweyen El pa filiya ma nukewa ye Christ.\x - \xo 15:27 \xt Psa 8:6\x* \v 28 Tusruktu ke ma nukewa filiyuki tari nu ye kolyuk lun Christ, na el, Wen, fah sifacna likilya ye God, su likiya ma nukewa yal; ac God El fah leum fin ma nukewa. \p \v 29 Inge, fuka mwet su baptaisla inen mwet misa? Efu ku elos in oru? Fin pwaye lah mwet misa tia moulyak, oana ke kutu mwet uh fahk, na efu ku mwet inge baptaisla ke inen mwet misa? \v 30 Ac funu kut, efu ku kut moul in sensen ke ao nukewa? \v 31 Mwet lili ac lulu, nga suiya misa len nukewa! Konkin luk keiwos, ke sripen kupasr lasr yurin Christ Jesus Leum lasr, pa oru ngan fahkla ma se inge. \v 32 Fin pa nga anwuk lain mwet su oana “kosro sulallal” in Ephesus, oana mwet su ac nuna misa na, ac mwe mea nu sik? Tusruktu fin mwet misa ac tia akmoulyeyukyak, na tari kut in oru oana kas se ma fahk mu, “Lela kut in mongo ac nim, tuh kut ac misa lutu.”\x - \xo 15:32 \xt Isa 22:13\x* \p \v 33 Kowos in tia kiapweyukla. “Mwet kawuk koluk uh ku in kunausla elah wo uh.” \v 34 Kowos in asmakla ac tulokinya ouiya koluk lowos. Nga fahk ma inge in akmwekinye kowos: kutu suwos tia etu God. \s1 Luman Mano Ke Sifil Moulyak \p \v 35 Oasr mwet ac siyuk, “Mwet misa uh ac akmoulyeyukyak fuka? Ac kain in mano fuka lalos?” \v 36 Kom lalfon! Ke kom yukwiya sie fita infohk uh, tia ku in srunak fin tia misa meet. \v 37 Ac ma kom yukwiya uh tia monin sak nufon soko, a fita se na — sahp fiten wheat se ku fiten sie pacna kain. \v 38 God El sang sie mano nu ke kais sie fita, fal nu ke lungse lal; El sang nu sin kais sie fita mano se ma ac fal nu kac. \p \v 39 Ac ikwen ma moul nukewa tia kain ikwa sefanna. Ikwen mwet uh sie kain, ikwen ma orakrak uh sie pac kain, ikwen won uh sie pac kain, ac ikwen ik uh sie pacna kain. \p \v 40 Ac oasr pac mano lun ma inkusrao, ac mano lun ma fin faclu. Wolana lun mano ke ma inkusrao sie liki wolana lun mano ke ma oan fin faclu. \v 41 Oasr wolana lun faht uh, ac sie pac wolana lun malem, ac oasr sie pacna wolana lun itu uh, tuh kais sie itu tia oana sie wolana la. \p \v 42 Ac fah oapana inge ke pacl se God El ac akmoulyauk mwet misa. Ke mano se pukpuki, ma ac kulawi; ke ac akmoulyeyukyak, mano sac ac tia kulawi. \v 43 Mano se ma pukpuki, sukato ac munas; a mano se ma akmoulyeyukyak ac fah oasku ac ku. \v 44 Ke pukpuki, el sie mano ikwa; ke akmoulyeyukyak, el ac fah sie mano ngun. Ke sripen oasr mano ikwa se, ouinge enenu pac in oasr mano ngun se. \v 45 Tuh Ma Simusla uh fahk, “Mwet se oemeet ah, Adam, el orekla tuh sie ma moul”; a Adam se safla el Ngun in sang moul.\x - \xo 15:45 \xt Gen 2:7\x* \v 46 Tia moul in ngun pa meet, a moul in ikwa, na toko fah moul in ngun. \v 47 Adam se meet orekla ke fohk lun faclu; Adam se akluo el tuku inkusrao me. \v 48 Elos su ma lun faclu, elos oana el su orekla ke fohk lun faclu; elos su ma lun kusrao elos oana el su tuku inkusrao me. \v 49 Oana ke kut nukum luman mwet se ma orekla ke fohk uh, ouinge kut ac fah nokomang luman Mwet se ma tuku inkusrao me. \p \v 50 Mwet lulalfongi wiuk, kalmen ma nga fahk uh pa ma orekla ke ikwa ac srah koflana ipeis ke Tokosrai lun God, ac ma kulawi koflana ipeis ke ma ac tia kulawi. \p \v 51 Porongo ke nga ac akkalemye sie ma lukma: tia kut nukewa ac fah misa, tusruktu kut nukewa fah ekla\x - \xo 15:51 \xt 15:51–52; 1 Thes 4:15–17\x* \v 52 in kitin pacl na, oana sarup se, ke mwe ukuk safla uh ac kasla. Tuh pacl se mwe ukuk uh kas, mwet misa ac fah akmoulyeyukyak ac tia sifil misa, ac kut nukewa ac fah ekla. \v 53 Tuh ma su kulawi enenu in ekla ac nokomang ma su ac tia kulawi; ma su ac misa enenu in ekla ac nokomang ma su tia ku in misa. \v 54 Na ke ma su misa ac kulawi ekla tari nu ke ma ac tia ku in misa ku kulawi, na Ma Simusla se inge ac fah akpwayeiyuk, “Misa kutangyukla tari!”\x - \xo 15:54 \xt Isa 25:8\x* \q1 \v 55 “Misa, pia kutangla lom an? \q2 Misa, pia mwe anwuk lom an?”\x - \xo 15:55 \xt Hos 13:14\x* \m \v 56 Mwe anwuk lun misa pa ma koluk, ac ku lun ma koluk pa Ma Sap. \v 57 A kulo nu sin God, su ase kutangla nu sesr ke Leum lasr Jesus Christ! \p \v 58 Ke ma inge, mwet wiuk in lulalfongi su arulana saok sik, kowos in tu na ku ac tia mokuikui. Kowos in moniyuk in orekma nu sin Leum pacl nukewa, ke sripen kowos etu lah orekma lowos nu sin Leum tia ma pilasr. \c 16 \s1 Mwe Sang In Kasru Mwet Lulalfongi In Acn Judea \p \v 1 Inge, ke mani se ma kowos ac orani in sang kasru un mwet lun God in acn Judea: kowos enenu in oru oana ma nga tuh fahk nu sin church in acn Galatia.\x - \xo 16:1 \xt Rom 15:25–26\x* \v 2 Sunday nukewa kais sie suwos in srela kutu mani, fal nu ke lupan molin orekma lun kais sie. Orani ac karinganang ma inge, tuh in fah wangin sifil orani mani ke pacl se nga ac tuku. \v 3 Tukun nga sun kowos, nga ac fah supwala mwet ma kowos sulela in usla mwe sang lowos nu Jerusalem, wi leta in tukakunulos. \v 4 Fin fal nga in wi som, na elos ku in wiyu som. \s1 Akoo Lal Paul \p \v 5 Nga fah tuku nu yuruwos tukun nga oru fufahsryesr luk in acn Macedonia, mweyen nga akoo nga in som nu we.\x - \xo 16:5 \xt Orek 19:21\x* \v 6 Nga finsrak ngan muta yuruwos ke kutu pacl, sahp ke pacl in mihsrisr uh nufon, na kowos fah ku in kasreyu ke fufahsryesr luk nu in kutena acn nga ac som nu we toko. \v 7 Nga tia lungse sa fahsrot inge ac muta yuruwos ke kitin pacl na, a nga finsrak mu ngan fah fahsrot ac muta paht yuruwos, fin ou lungse lun Leum. \p \v 8 Nga ac mutana Ephesus nwe ke len in Pentecost.\x - \xo 16:8 \xt Lev 23:15–21; Dut 16:9–11\x* \x - \xo 16:8 \xt 16:8–9; Orek 19:8–10\x* \v 9 Oasr pacl na wowo nu sik in oru sie orekma yohk sripa in acn se inge, finne oasr mwet puspis lainyu. \p \v 10 Timothy el fin fahsrot, kowos in arulana liyalang wo tuh in wangin mwe fosrnga nu sel, mweyen el mwet orekma lun Leum, oana nga.\x - \xo 16:10 \xt 1 Cor 4:17\x* \v 11 Nimet lela kutena mwet in pilesral, a kowos in kasrel ke fufahsryesr lal tuh in misla, elan ku in foloko nu yuruk; mweyen nga soano foloko lal wi mwet wiasr pac in orekma uh. \p \v 12 Ac funu kacl Apollos, sie pac mwet wiasr in orekma uh, pacl pus nga kwafe sel elan fahsrot nu yuruwos wi mwet lulalfongi pac wiasr saya, a el soenna nunku mu pacl fal elan fahsrot. Tusruktu el fin konauk pacl wo, el ac fah fahsrot. \s1 Kas In Aksafye \p \v 13 Kowos in ngusrikyak, tu na ku in lulalfongi; kowos in pulaik na, ac akkeye insiowos. \v 14 Oru orekma lowos nukewa ke lungse. \p \v 15 Kowos etu kacl Stephanas ac sou lal; elos pa forla oemeet in acn Achaia, ac eisalosyang sifacna tuh elos in orekma in kasru mwet lun God. Mwet wiuk in lulalfongi, nga kwafe suwos,\x - \xo 16:15 \xt 1 Cor 1:16\x* \v 16 tuh kowos in akos mwet kol ouinge, ac kutepacna mwet ma welulos orekma ac kulansap. \p \v 17 Nga engan ke Stephanas, Fortunatus, ac Achaicus elos tuh tuku ah, mweyen elos aolkowosla ke kowos wangin, \v 18 ac akkeyeyu, oana ke elos tuh akkeye kowos. Fal in akilenyuk mwet ouinge. \p \v 19 Church in kais sie acn in Asia paing kowos. Aquila ac Priscilla ac church se ma muta tukeni in lohm selos ah elos wi pac arulana paing kowos inen Leum lasr.\x - \xo 16:19 \xt Orek 18:2\x* \v 20 Mwet lulalfongi nukewa wiowos in acn se inge elos paing kowos. \p Kowos in paing sie sin sie ke lungse pwaye. \p \v 21 Nga simis kas inge ke pouk sifacna: \add Lung luk nu suwos, nga Paul\add*. \p \v 22 Kutena mwet su tia lungse Leum — fal in selngawiyuk el! \p \add Marana tha — Leum lasr, fahsru\add*! \p \v 23 Lungkulang lun Leum Jesus in wi kowos. \p \v 24 Lung luk nu suwos nukewa inen Christ Jesus.