\id PHP - Tabo (Aramia dialect) NT - Papua New Guinea 2006 (DBL 2014) \h Pil \toc3 Pil \toc1 Polote Leta Pilipai Sose Tawakaluba꞉tamo Ododiya꞉ \toc2 Pilipai \mt2 POLOTE LETA \mt1 PILIPAI SOSE TAWAKALUBA꞉TAMO \mt2 ODODIYA꞉ \c 1 \p \v 1 Na ba꞉ Polotela. Na ba꞉gala Timotiko ale Ya꞉su Kelisokono komo okopima꞉ eda꞉hanama꞉, ba꞉bema꞉ la꞉ Pilipai habalo puya꞉te Ya꞉su Kelisoko ipuwalo Godokono tawakalubima꞉ deda꞉hanama, ale ba꞉moe leta la꞉tamo poemema꞉, ba꞉gala la꞉ sose watowatopi ba꞉gala la꞉ puya꞉te oko owati ipuwalo watowatopi dowalubilinama, ale ba꞉moe leta la꞉ mabuma꞉ atumu na꞉kapoemema꞉. \p \v 2 Wadiyala aeno Nabiwi Godoko ba꞉gala Kodawa Ya꞉su Kelisoko, iba꞉te ibino malemale komo ba꞉gala hete komo la꞉tamo nikalama꞉mena꞉ta. \s1 Polote Pilipai Sose Tawakalubino Komoma꞉ Kalakala Toetoe Tabo Godotamo Dolamagiya꞉ \p \v 3 Nale tete hiliyonomolo la꞉ ba emalagidolena naeno Kodawa Godotamo kalakala tabo badipatenakomo. \v 4 Iyo, nale la꞉ toetoe tabamo kalakalago a꞉wadiya꞉paa꞉latelenakomata, \v 5 mabu la꞉le Godokono Hido Tabo nagodone dulihuima, ba꞉ba tetene tupuimiti ba꞉ma teta꞉mo puluhuku la꞉le nago kapimilo ba꞉be atu oko bowatinapimata. \v 6 Ba꞉bema꞉ nale ba꞉moe komo iya꞉tawanomola, kebe Kodawate la꞉ ipuwalo hido oko da꞉tupuimi, ebete ba꞉be oko miya꞉paheno Ya꞉su Kelisokono Kuititi Hegelalo upula꞉nomo kupula꞉ma꞉ne. \p \v 7 Ba꞉ hibila, nale la꞉ naeno tepo ipuwoeno malemala꞉mo demalagidolenama, ba꞉be komo modobonomoma꞉ eda꞉na, mabu Godote ebeno malemale natamo ba hawakalimi kebe oko natamo dikanamiya꞉, na dopamo du genamalo emedenaha꞉ tetelo la꞉ hiliyonomate ba꞉be oko ipuwalo na owalubininakuimata. Ba꞉gala kalakala konomola, ba꞉ma tetelo nale du genamalo ba emedena, kebe hiya꞉hiya꞉ tetelo gabomana꞉te naeno komo danagiya꞉midanamenaka, la꞉le na gala a꞉kowalubininakomata nale Hido Taboeno hibi komo hidamo kohawakaliminakoma꞉. \v 8 Iyo, Godote naeno hibi komo iya꞉tawala, ba꞉ma ka꞉na nale Ya꞉su Kelisokono tepo ipuwoeno malemale komago la꞉ demalagidolenama. \p \v 9 Ba꞉bema꞉ nale la꞉ mabuma꞉ toetoe tabo Godotamo dadipatenakomo, ba꞉be komo ba꞉ ba꞉ma ka꞉nala. Wadiyala Godokono hibi iya꞉tawa komote ebeno mulu ukui komago la꞉ ipuwalo ba apepehona, la꞉eno malemale emalagidolo komote atumu konomamo na꞉ka-apenamene. \v 10 Ba꞉be mabuni la꞉le la꞉eno emede ipuwalo hiliyonomo komo hidamo ba anagilamena, la꞉le tuputupu komo kapiya lawete Kelisokono Kuititi Hegelalo dalowa꞉ha꞉ma꞉ deda꞉hanama, eta dawate a꞉kamodobamene la꞉ kuba ododilipima꞉ ka꞉lamima꞉. \v 11 Iyo, ba꞉ ba꞉moe gabodo Ya꞉su Kelisokono tuputupu emede ipuwane dikulihona ba꞉bi gaote la꞉ ipuwalo ba꞉tabotabohonamena꞉, ba꞉bema꞉ Godokono mahilote koma꞉ ba eda꞉ ebe ha꞉kiya ebe ba꞉bo bawagaminanamene. \s1 Ya꞉suti Polokono Ka꞉ka꞉ Mabuma꞉ Eda꞉ Komo Polote Da꞉hawakalimiya꞉ \p \v 12 Ba꞉bema꞉ naeno hibima꞉ midipi ekaka꞉la꞉, na ubila la꞉ ba꞉moe komo hidamo iya꞉tawaha, kebe temeteme komate natamo dikulihui, Godote ba꞉bi komo ipuwado gigiho a꞉hiya꞉midui komopa꞉te Hido Tabo hidamo kulihoma꞉. \v 13 Ba꞉moe ba꞉be mabuma꞉ Lomanapino Konomo Gawadubuino genama da꞉lawamena, ba꞉bi alaholohopi ba꞉gala puya꞉te ba꞉moe ko habalo demedehona, komo ibi hiliyonomate naeno komo hidamo ba꞉ma ka꞉na iya꞉tawahana, nale Kelisokono oko owati mabuma꞉ du genamalo demedenamo. \p \v 14 Ba꞉gala kalakala konomola, naeno du genamalo emede komoma꞉ komo hibima꞉ midipi ekaki hiliyonomate aeno Kodawagodone helo gala a꞉kalawiya꞉, iba꞉te na keba ka꞉nala꞉ka꞉ toleheno ebeno Hido Tabo hawakala kolamagimima꞉. \v 15 Ba꞉ hibila, ibi ipuwalo komopa꞉te ibino tepo ipuwoeno kuba ukuia꞉mo Kelisokono tabo olamagiminaka, ba꞉ma ka꞉na iba꞉te naeno hido mahilo pilo gabodo lawema꞉ ewagelena, ba꞉gala iba꞉te ibi ipuwalo ba olowabeletihui ibino oko owati mabuma꞉ awagahana. Huiyatiya komo ibi eba ka꞉naha꞉, iba꞉te hido ukui kapiyamo Hido Tabo olamagi oko bowatinaka, \v 16 iyo, ba꞉ba꞉te na malemalelo ba emalagidolonena hido oko bowatina. Ibi iya꞉tawahala Godokono ubilo na du genamalo demedenamo, mabu gabomana꞉te kebe hiya꞉hiya꞉ tetelo naeno komo danagiya꞉midanamenaka, nale Hido Taboeno hibi komo hidamo ba꞉bo hawakaliminakomo. \v 17 Huiyatiya puya꞉te kuba ukuia꞉mo Kelisokono komoma꞉ dolamagiminaka, iba꞉te ubi bihatena na du genamalo ba emedena komo temeteme natamo dito kikanamema꞉. Iyo, ibi ubila komopino mahilo ba kubahilame ibi ha꞉kiya ba꞉bo kawagaminalema꞉, ba꞉bema꞉ iba꞉te oko hibi gabodo kowatinaha꞉. \v 18 A꞉iye, iba꞉te temeteme natamo ikanamema꞉ dewagelena, ba꞉be komo ko komoha꞉! Huiyatiya ko komo ba꞉ ibino tabo olamagimi komodo hiya꞉hiya꞉ tawakaluba꞉te Kelisokono komo dulihonaka ba꞉be komola. Ba꞉bema꞉ okopa꞉te ibino tepo ipuwoeno kuba ukuia꞉mo o hido ukuia꞉mo ebeno komo da꞉hawakaliminaka naeno kalakalate itananako. Ba꞉gala na ba꞉moe eta komoma꞉ na꞉kalakalutamo, \v 19 na iya꞉tawala la꞉le toetoe tabo Godotamo dadipatenakoma, ba꞉be komodo ba꞉gala Ya꞉su Kelisokono Gobogoboeno owalubi komodo nale ba꞉moe du genamane kuluhukuma꞉nemo. \p \v 20 Ba꞉ hibila, nale ubi konomago uliholo latiminamo, naeno komo anagiya꞉midaname tete gabomana꞉godone duluhukumini, nale eta tabo olamagima꞉ hilopoheno toleha꞉ma꞉ ba eda꞉, Kelisote tawakalubino holoholo hapulu awagaha komo ba꞉bo kolawema꞉ne. Wadiyala ebete hiliyonomo tetelo na ipuwado awagaha komo na꞉lawenakamene, iyo, na demedenamo o iba꞉te naeno ka꞉ka꞉ dito ditamidanamemena꞉, naeno ubi komote ba꞉ ba꞉ba ka꞉na bitananakomene. \v 21 Ba꞉bema꞉ numa꞉la꞉, nale hopo habalo ba emedena naeno ka꞉ka꞉ Kelisoko mabuma꞉ kalakalago ihatenamo, huiyatiya nale da꞉hoemo naeno eta kalakalate kakitanama꞉ne mabu nale ebegodone naeno hido huiya konelawema꞉nemo. \v 22 Iyo, na hopo haboeno ka꞉ka꞉go ba emedena oko owati ipuwalo hidohido gao Godotamo da꞉noluilamenakomo, ba꞉be hido gabote natamo ba itana huiyatiya naeno hoe komodo eta hido gabote natamo kitanama꞉ne. \p A꞉iye, ba꞉moi netewa hidohido gabote natamo ba pola꞉na ibi ipuwalo nale kebe gabodo na꞉ka꞉tomo? \v 23 Ba꞉ hibila, naeno tepo ipuwalo ba꞉bi netewa ukui komate ba꞉bema꞉ olowabeletihuina. Nale ba꞉moe hopo miya꞉pate Ya꞉sukunu emede habalo eba꞉go konemedenama꞉ ubi konomamo ihatenamo, mabu na niya꞉tawanamo ebeno Hunu Haboeno kalakalate ba꞉moe hopoeno kalakala hibinomolo kogogoloma꞉ne. \v 24 Huiyatiya na eta ko komonomo ba꞉ma ka꞉na kiya꞉tawanamo, wadiyala nale la꞉ mabuma꞉ hopo habalo emedena, mabu keba tetelo nale la꞉go emedenaheno la꞉le owalubi komo pogodone na꞉ka꞉laweonakoma? \v 25 Ba꞉moe ba꞉be mabuma꞉ na iya꞉tawala, nale ba꞉ma tetelo la꞉ miya꞉paleheno la꞉ gala da꞉kapowalubilima, la꞉eno hibima꞉ midi ipuwalo kalakala komote hununomamo ba odolo la꞉ ba꞉bo kapepehoma꞉nemata. \v 26 Iyo, ba꞉ hibila, nale ba꞉moe du genamane uluhukuti la꞉go kemedanama꞉ la꞉tamo gala da꞉kapemo, ba꞉ba tetelo la꞉le Ya꞉su Kelisoko ipuwalo kalakala konomo na mabuma꞉ ba꞉bo kolawema꞉nemata. \s1 Kelisoko Hibima꞉ Midipino Alaholoho Komo \p \v 27 Ba꞉bema꞉ ba꞉moe ba꞉ konomo komola, wadiyala la꞉ Kelisokono hidohido ga꞉limapi gugudima꞉ neda꞉haniya꞉la꞉, ebeno Hido Tabote la꞉ keba ka꞉na kiya꞉tulametana ba꞉ba ka꞉na. Ba꞉bene nale la꞉go da꞉pemedenamo o nale muhululu ba emedena la꞉eno komo dito dulinakomo, nale hiliyonomo tetelo ba꞉moe komo biya꞉tawanamo, la꞉le la꞉eno hibima꞉ midi ipuwalo ukui kapiyalo kodakodalo ba la꞉mota꞉hana kapimilo alaholohonakomata, tawakaluba꞉te Hido Tabo uli komone hibima꞉ komidima꞉. \v 28 Iyo, ba꞉ ba꞉ba ka꞉na puya꞉te la꞉go dalaholohona la꞉le ibino ododili komoma꞉ a꞉katoletolehonamata, ba꞉bene Godote la꞉eno toleha꞉ komodo ibi kiya꞉tulamema꞉ne, ebete ebeno helo kapiyamo la꞉eno ka꞉ka꞉ ba mula꞉lelame ibi huiyatiya dito kokubahilamema꞉ne. \v 29 Numa꞉la꞉, Godote ebeno malemale komodo la꞉ a꞉ka꞉lamia꞉ta la꞉le Kelisoko hibima꞉ midipima꞉ keda꞉hanama꞉, ba꞉gala kalakala konomola, ebete atu malemale ipuwalo la꞉ a꞉kaka꞉lamia꞉ta la꞉eno hibima꞉ midi mabuma꞉ temeteme komo kuwatenakoma꞉. \v 30 Ba꞉moe ba꞉be mabuma꞉ la꞉le alaholo ipuwalo ba꞉pola꞉namata, nale dopamo kebe alaholo ipuwalo kemedenamimo ba꞉gala ba꞉ma tetelo da꞉kalutamo ba꞉be atu alaholo komola. Ba꞉ hibila, la꞉le dopamo naeno alaholo temeteme dumima, ba꞉be komo nagodolo gala ba kitana la꞉ ba꞉ma tetelo gala a꞉kulihuimata. \c 2 \s1 Kelisote Ebe Ha꞉kiya Deha꞉potoma꞉ Midi Komodo Godote Ebe Hununomamo Dadipatiya꞉ \p \v 1 La꞉ numa꞉la꞉, la꞉ Kelisoko ipuwalo ebegodone helo a꞉lawenakomata, ba꞉gala la꞉ temeteme ipuwalo ebeno malemale komodo gelebadi iya꞉tawahanakomata, ba꞉gala la꞉ ebeno Gobogobago kapimilo a꞉wapata꞉lamenakomata, ba꞉gala la꞉eno tepo ipuwalo etapa꞉te etapa꞉tamo malemale a꞉hawakaliminakomata. \v 2 Ba꞉moe ba꞉be mabuma꞉ wadiyala la꞉ naeno kalakala ba꞉ma ka꞉na na꞉koiminala꞉, la꞉ ukui kapiyalo ba emedena etapa꞉te etapi atu malemale komamo nemalagidolenala꞉, iyo, la꞉eno tepo ipuwalo kapiyama꞉ ba eda꞉hana la꞉le oko owatima꞉ ubi komo kapiyanomoma꞉ na꞉midinakuya꞉la꞉. \v 3 Ba꞉bema꞉ la꞉ ipuwalo etate ebe ha꞉kiya ebe kapiya emalagidolo komone o awagaha komone eta komo akododa꞉la꞉, huiyatiya wadiyala la꞉ ha꞉kiya la꞉ hopamo ba miya꞉tena, la꞉eno tepo ipuwoeno ukuilo komo hibima꞉ midipi kokopima꞉ na꞉midilinakuya꞉la꞉. \v 4 Ba꞉bene la꞉ ipuwalo etate ebe ha꞉kiya ebeno komo kapiya akemalagidolonakala꞉, ao, ebete huiyatiya komopino modoboha꞉ komo ebeno modoboha꞉ komago kapimilo nulamenakamene. \v 5 Ba꞉be mabuma꞉ wadiyala Ya꞉su Kelisokono tepo ipuwalo ditana, ba꞉be atu malemale ukui komote la꞉ ipuwalo oko nowatinamene. \b \q1 \v 6 Ebete dopamo Godokono holoholo kapiyamo emedenami, \q2 huiyatiya a owalubi tete da꞉puluhukuya꞉, \q1 ebe ha꞉kiya ebeno komo kemalagidoloma꞉ \q2 ebete Godoma꞉ deda꞉na \q2 ba꞉be komo kodakodalo katila꞉nuya꞉ha꞉. \q1 \v 7 Ebete huiyatiya ebeno ko gawadubu emede bahi \q2 tama꞉mo kalakalago ba ihate, \q1 ebete hopo lumagima꞉ eda꞉te \q2 tawakalubino holoholamo atamo ba꞉bo pehawakaluya꞉, \q2 iyo, ebete huiyaha꞉ okodawoeno holoholamo puluhukuya꞉. \q1 \v 8 Ba꞉bene ebete ebe ha꞉kiya hopamo ba ihatena \q2 ebeno Nabiwino ubi komamo ba꞉bo papamiwatanakui, \q1 ba꞉bema꞉ ebeno papamiwata ipuwalo \q2 ebete ebeno hoe komoma꞉ modoboma꞉ goiya꞉, \q1 iyo, ebete keha pihigalo \q2 koko temeteme ba꞉ dito uwatiya꞉. \b \q1 \v 9 Ba꞉moe ba꞉be mabuma꞉ Godote ebe hununomamo adipatete \q2 eta hidonomo mahilo ebetamo ba꞉bo ikamiya꞉, \q1 ba꞉be mahiloeno helote \q2 komo mahilo hiliyonomoeno helo na꞉gogolena, \q2 \v 10 iyo, ba꞉be mahilo ba꞉ Ya꞉sutila! \q1 Ba꞉bema꞉ puya꞉te Hunu Habalo ba꞉gala hopo habalo \q2 ba꞉gala haka ipuwalo demedehona, \q1 ibi hiliyonomate ebe adikumima꞉ \q2 pupamo pegagahiditi, \q1 \v 11 iba꞉te Nabiwi Godoko ba milimiho \q2 hawakala na꞉ga꞉lanakamena꞉, \q2 Ya꞉su Kelisoko kapiya ba꞉ Kodawala. \s1 Hibima꞉ Midipa꞉te Ba꞉moe Hopolo Godokono Aloma꞉ Deda꞉hana \p \v 12 Ba꞉bema꞉ naeno hidohido mabuluba꞉la꞉, dopamo na la꞉eno habalo ba emedena la꞉ naeno tabamo keba ka꞉na ka꞉papamila꞉honakuima, wadiyala nale lutaha꞉ tetelo la꞉le ba꞉ ba꞉ba ka꞉na na꞉kewagelenala꞉, iyo, la꞉ naeno iya꞉tulame komamo papamila꞉hama꞉ la꞉eno ukui konomamo nihatenakuya꞉la꞉. Ba꞉gala Godote la꞉tamo dikalami, ba꞉be ka꞉ka꞉ mula꞉ komoeno kuititi komo hibilo lawema꞉, wadiyala la꞉ la꞉eno ukuilo ebe tolemelo hunamo ba adipate oko hidamo nowatihonala꞉, \v 13 mabu kalakala konomola, Godote ba꞉ la꞉ ipuwalo ebeno oko bowatina, iyo, ebete la꞉tamo hidohido tepo ipuwoeno ukui ba꞉gala helo bikalamenata la꞉le ebeno ubi komamo kopapamila꞉hanama꞉! \p \v 14 Ba꞉bema꞉ la꞉eno ododili komo hiliyonomo ipuwalo etapa꞉te etapa꞉tamo ubiha꞉ tabo ga꞉laheno akolowabeletihuinakala꞉. \v 15-16 Ba꞉ ba꞉ma ka꞉na ba꞉moe hopo habanapa꞉te koko kuba ododilipima꞉ eda꞉hate keka꞉keka꞉ gabodo ba tolamena, la꞉ huiyatiya Godokono hidohidonomo gugudima꞉ beda꞉hanamata, iyo, la꞉godolo eta kuba ododi komo ba꞉gala eta dalowa꞉ ukui komo deha꞉potonomote a꞉kitanamene. Ba꞉bene la꞉le tawakaluba꞉tamo Godokono ka꞉ka꞉ tabo dikalamenakoma, la꞉le ebeno aloma꞉ ba eda꞉hana ba꞉moe hopo ba꞉la꞉minanamata, olokiti alomo hunulu da꞉pola꞉na keba ka꞉nala꞉ka꞉ ba꞉ba ka꞉na. Ba꞉moe ba꞉be mabuma꞉ nale Kelisokono Kuititi Hegelalo ba꞉moe komo kiya꞉tawama꞉nemo, nale kebe oko la꞉ ipuwalo dowatinamimo ba꞉be kodakoda oko ipuwane hidohido gaote hibinomolo a꞉pikuliya꞉, iyo, nale la꞉ mabuma꞉ ba꞉bema꞉ kawagahama꞉nemo. \p \v 17-18 Numa꞉la꞉, la꞉eno hibima꞉ midi komo ba꞉ la꞉le Godoko owatidoloma꞉ eta hawa꞉goeno ilina ebetamo dikamehoma ba꞉be komo huiyala. Ba꞉gala nale ba꞉ma tetelo da꞉hoemo, iyo, komopa꞉te naeno hawi hakamo dito da꞉haminamena꞉, ba꞉be komo ba꞉ eta Godotamo ikameho komoma꞉ keda꞉ma꞉ne, ba꞉bema꞉ ba꞉be komote hibilo duluhukumini, naeno kalakalate ba itana, wadiyala la꞉ ba꞉ atumu kalakala lawete nago na꞉kalakalahuya꞉la꞉. \s1 Polote Timotiko Epa꞉paladaitasiko Ibi Pilipai Habamo Poelamema꞉ Tabo Dolamagiya꞉ \p \v 19 Ba꞉bene Kodawa Ya꞉sukunu ubi ditanamene, nale gabo kumima꞉nemo tete tatalilo Timotiko la꞉tamo kopoemema꞉, ba꞉bema꞉ ebete la꞉eno komoma꞉ tabo gala da꞉kapoememene, nale ba꞉be tabo uliti naeno ukui bilibili komo la꞉ mabuma꞉ ba꞉bo kowibohoma꞉ne. \v 20 Ebe kapiyate nago la꞉ malemalelo konomamo emalagidolenata, iyo, ebeno tepo ipuwoeno ukuiti naeno tepo ipuwoeno ukui komago kapiyama꞉ eda꞉na. \v 21 Ba꞉ hibila, komo sose tawakalubi hiliyonomate ibino komo kapiya bemalagidolena, Ya꞉su Kelisokono ubi komokomoha꞉. \v 22 Huiyatiya Timotiko eba ka꞉naha꞉. La꞉ iya꞉tawahala nale ebeno nabiwi huiyama꞉ ba eda꞉na, ebete Hido Tabo olamagi mabuma꞉ nago kapimilo huiyaha꞉ oko dowatinami, ba꞉be ododi gabodo ebete ebeno hibi komo ya꞉lo a꞉hawakalimi. \v 23 Ba꞉bema꞉ naeno ubi ba꞉ma ka꞉na itana, gabomana꞉te naeno komo anagiya꞉midaname dupula꞉mena꞉, ba꞉ba tetenomolo gabote ditanamene nale Timotiko la꞉tamo kopoemema꞉nemo. \v 24 Ba꞉gala nale Kodawa hibima꞉ na꞉midinamo, tete tatalila nale ba꞉moe du genamane uluhukuti la꞉tamo kopema꞉nemo. \p \v 25 Ba꞉gala nale eta komo na꞉ka-emalagidolutamo, aeno hibima꞉ midi ekawi Epa꞉paladaitasiko la꞉tamo gala kakapoemema꞉. Ebe ba꞉ la꞉le naeno modoboha꞉ komokomo ipuwalo na owalubinima꞉ da꞉poemima ba꞉be hido dawala, iyo, ebete la꞉ mabuma꞉ na tamelo ba la꞉na alaholoho oko nago kapimilo owatina. \v 26 Ebe iya꞉tawala la꞉le ebeno tawetawe komo dulima, ba꞉bema꞉ ukui bilibili komote ebegodolo ba itana, ebe ubi konomamo nihatena la꞉tamo puluhukuti la꞉eno holoholo gala kakapulamema꞉. \v 27 Ba꞉ hibila, ko tawetawete ebe duminati hoe tatalila, huiyatiya Godote malemalelo ebe a꞉hiduimi, ba꞉bene ba꞉be ododi komodo Godote ebeno malemale natamo atumu a꞉kahawakalimi, mabu naeno hido lumagiti na꞉hoetale nale ba꞉be komoma꞉ eta ko temeteme hibilo biya꞉tawana꞉. \v 28 Ba꞉bema꞉ nale atumu naeno ubi konomago ebe la꞉tamo poemitamo, mabu na iya꞉tawala la꞉le ebe gala da꞉kumima, la꞉eno kalakalate ebe mabuma꞉ ba itana naeno ukui bilibili komote la꞉ mabuma꞉ ba꞉bo kowibohoma꞉ne. \v 29 Ba꞉bema꞉ wadiyala la꞉le ebe aeno Kodawa ipuwalo eta ekawima꞉ ga꞉late konomo kalakalago na꞉lawiya꞉la꞉. Ba꞉gala la꞉eno hibima꞉ midipi kapiyuimi ipuwalo wadiyala la꞉le ebe huiya tawakalubi atumu na꞉kamililameholiya꞉la꞉, \v 30 mabu la꞉le nagodone muhululu ba emedehona na owalubini modoboha꞉ma꞉ deda꞉huima, ba꞉ba tetelo ba꞉moe ekawi Epa꞉paladaitasiko la꞉eno habalo na da꞉powalubini, ebete Kelisokono oko mabuma꞉ ebeno ka꞉ka꞉ ebete ko komoha꞉ma꞉ goelo tatalila ba꞉hoena꞉. \c 3 \s1 Ale Aeno Hunu Tamamo Dododilinakoma꞉ Ba꞉bi Komo Ipuwado Godote A Tuputupupima꞉ A꞉kaka꞉ma꞉mene \p \v 1 Naeno hibima꞉ midipi ekaka꞉la꞉, ba꞉moe leta kuititi hapulu nale la꞉ ba꞉ma ka꞉na kiyalamemata, wadiyala la꞉ aeno Kodawa ipuwalo na꞉kalakalahanala꞉. \p Ba꞉ hibila, na ubiha꞉ma꞉ keda꞉naha꞉ nale la꞉ dopamo diya꞉tulamenakuima, ba꞉be atu komoma꞉ eta kapiya teta꞉mo la꞉ ba꞉moe leta ipuwalo gala kakiya꞉tulamema꞉, mabu ba꞉moe iya꞉tulame komote la꞉eno hibima꞉ midi komo hidamo ka꞉ga꞉lulatelema꞉ne la꞉le hibi gabo otakapoma꞉. \v 2 La꞉ hidamo! Puya꞉te ibino kuba ubi komo dododilinaka ba꞉bi dubuino komo hidamo nulamenala꞉, mabu ibi ba꞉ helohelo gahagaha huiyala, iyo, iba꞉te ibino ubi konomamo ihatena Yunapi dubuino tama itamida kukala komopa꞉tamo ba ikalame ibino apeno hiya꞉hiya꞉ komo ba꞉bo kiya꞉hililamema꞉. \v 3 Huiyatiya a ba꞉ puya꞉te Godokono Gobogoboeno heloamo ebe dadikuminakoma꞉, a ba꞉bi tawakalubila. Iyo, Godote bahibahi gugudino tama itamida kukala Yunapa꞉tamo dopamo dikalamiya꞉, ale ba꞉be komoeno ipuwa iya꞉tawahapima꞉ eda꞉hanama꞉, mabu Godote a tuputupupima꞉ ka꞉mi komo ale kulima꞉, ale hunu tamamo ododili komo hiliyonomo ipuwalo eta kapiya komo hibima꞉ kamidinaha꞉. Ao, a huiyatiya Ya꞉su Kelisoko kapiya hibima꞉ ba midina ebe kapiya ba꞉bema꞉ awagaminanama꞉. \p \v 4 La꞉ numa꞉la꞉, puya꞉te naeno pakala emede komo diya꞉tawahana, diyala, iba꞉te ibino kateneno ukuilo ba꞉ma ka꞉na da꞉ ga꞉lamena꞉, “Ba꞉be dubu Poloko ebete ebeno hunu tamamo ododili komodo ebe ha꞉kiya ebe hidodawanomoma꞉ midiya꞉.” \p Ba꞉ hibila, dopamo nale hunu tamamo ododili komo ipuwado komo hiliyonomo tawakalubi a꞉negogoliya꞉mo, ba꞉bema꞉ diyala, nale ba꞉ma ka꞉na da꞉ emalagidolomo, Godote naeno hunu tamamo ododili gabodo na ebeno eta tuputupudawama꞉ koka꞉namima꞉ne. \v 5 Ba꞉ma ka꞉na nale Isalaela tawakalubino Beniyaminakono gu ipuwane hawakaluya꞉mo, iyo, na ba꞉ Yunapino hawinomola, ba꞉bema꞉ nale hawakalate kapiya wuiki da꞉wibuya꞉ dubu guduino tama itamida kukala ba꞉bo lawiya꞉mo. Ba꞉gala a Yunapino Pa꞉lisi kapiyuimi ipuwalo na eta dawama꞉ dediya꞉mo, ba꞉bema꞉ Mosesete atamo dikaa꞉miya꞉ ba꞉bi Tutumu Tabo hiliyonomo nale kodakodanomolo uwatenakuimo. \v 6 Ba꞉bene nale ba꞉bi Tutumu Tabamo papamiwatama꞉ naeno ubi konomamo ba ihatena, nale Godokono sose tawakalubino komoma꞉ ba꞉bo goenakuimo iba꞉te ebetamo hibi gabodo a꞉kapapamila꞉hala꞉, iyo, nale iba꞉tamo koko temeteme ba꞉bema꞉ ikalamenakuimo. Ba꞉ hibila, Tutumu Taboeno hiliyonomo komamo papamiwata ipuwalo nale eta kapiya deha꞉poto komo kotanakuiha꞉, ba꞉bema꞉ Yunapino umi ipuwalo na ba꞉ tuputupudawanomoma꞉ eda꞉namimo. \p \v 7 Huiyatiya nagodolo dopamo da꞉pola꞉nama꞉, tawakalubi hiliyonomate ba꞉bi ododili komo ba꞉gala iya꞉tawa komo ba꞉gala Yunapino hawi komo hidohidoma꞉ ba ga꞉lana, nale ba꞉ma tetelo huiyatiya Kelisoko mabuma꞉ ba꞉bi komokomo gigilepalama꞉ midilinamo. \v 8 Iyo, hopo habanapa꞉te kebe hiliyonomo komo hidohidonomoma꞉ da꞉ga꞉lana ba꞉gala naeno pakala emede komoeno hiya꞉hiya꞉ komo, nale ba꞉bi komo hiliyonomo gigilepalama꞉ ba midilina gunima꞉mo ihilateliya꞉mo. Ba꞉bema꞉ naeno ukui ipuwalo kapiya komote ko komonomoma꞉ eda꞉na, ba꞉be komo ba꞉ naeno Kodawa Ya꞉su Kelisokoba꞉ kapiyama꞉ eda꞉ komola. Iyo, nale ebe mabuma꞉ ba꞉moe hopoeno hiliyonomo hidohido komo nenema꞉ ba goena, ebe kapiya kodakodanomolo lawenamo \v 9 nale ebe ipuwalo hidamo kemedenama꞉. Ba꞉ hibila, Godote lumagino hibima꞉ midi komodo modobo helo ebetamo ba ikamena ebe tuputupudawama꞉ ba꞉bo komidima꞉ne, ba꞉bema꞉ ba꞉ma tetelo nale Godokono Tutumu Tabamo papamiwata komodo na ha꞉kiya na tuputupudawama꞉ kagoenaha꞉, ao, nale huiyatiya Kelisoko kapiya hibima꞉ na꞉midinamo. \v 10 Ba꞉be mabuma꞉ na ba꞉moe kapiya konomo komoma꞉ ubi nihatenamo, nale Kelisokoba꞉ kapiyama꞉ ba eda꞉na, ebete hoe ipuwane kebe helo komamo ka꞉mahiguya꞉ ba꞉be atu helo komote naeno emede ipuwalo kitanama꞉ne. Ba꞉bene ba꞉be helo komote nagodolo ba itana, nale ebeno temeteme ipuwalo eba꞉go kapimilo kolutama꞉nemo, ba꞉gala ebete hoe komamo keba ka꞉na ka꞉tuya꞉ nale ba꞉ba ka꞉na atumu da꞉tomo, \v 11 na hibima꞉ na꞉midinamo ebeno helo ba꞉ modobola, ebete na hoe ipuwane ka꞉ka꞉mo gala kakadipanatenema꞉ne. \s1 Polote Hido Huiya Godogodone Lawema꞉ Oko Helonomamo Dowatinami \p \v 12 Numa꞉la꞉, nale tabo ba꞉ma ka꞉na kagoitaha꞉, nale Godogodone hido huiya lawema꞉ naeno emede ipuwalo tuputupunomoma꞉ ya꞉lo ediya꞉mo. Ao, eba ka꞉naha꞉, nale huiyatiya helonomamo oko owati ipuwado ba꞉be huiya galane tetelo lawema꞉ ewagelenamo, mabu Ya꞉su Kelisote ba꞉be huiya natamo hibinomolo ikanamema꞉ na ba꞉bema꞉ laweniya꞉. \v 13 Ba꞉gala naeno hibima꞉ midipi ekaka꞉la꞉, na ba꞉ma ka꞉na kemalagidolutaha꞉ nale alaholo ipuwalo wato kikipo ya꞉lo a꞉lawiya꞉mo, ao, na ba꞉be kalakala tete galane konumima꞉nemo. Ba꞉be mabuma꞉ kebe komate natamo dopamo da꞉pikulinakui, nale ba꞉bi komo gala emalagidolema꞉ naeno oko owati ipuwalo gala hapuamo kagahiminaha꞉, na huiyatiya naeno holoholo dopo hapunomamo ihatenatomo kuititi teta꞉mo modobolo konuluhukuma꞉. \v 14 Iyo, sikulu guduti iya꞉da꞉mi hegelalo heloamo keba ka꞉na ka꞉puliganako, na oko owati ipuwalo ba꞉ ba꞉ba ka꞉na puliganamo, nale kuititi teta꞉mo da꞉nuluhukumu naeno hido huiya ba꞉bo konelawema꞉. Ba꞉ hibila, Godote Hunu Haboeno kalakala komo natamo ikanamema꞉, Ya꞉su Kelisoko ipuwalo na ba꞉bema꞉ ka꞉namiya꞉. \p \v 15 Ba꞉bema꞉ nonolata, a puya꞉te Kelisoko ipuwalo hidamo dapepehonama꞉, wadiyala a ba꞉bako ukui kapiyado oko ebetamo bowatihonama꞉, huiyatiya diyala, la꞉ komopa꞉te oko eta kuba ukui komago dowatihonama, ba꞉bema꞉ Godote ha꞉kiya ebeno ubi tetelo ebeno tuputupu ukui gabo la꞉ kiya꞉tulamema꞉na꞉ta. \v 16 Numa꞉la꞉, ba꞉moe komo ba꞉ ko komola, ale hibima꞉ midi ipuwalo ba꞉mamo kebe gabodo ka꞉pikulima꞉, wadiyala ba꞉be atu gabodo ale kuititi teta꞉mo hibinomolo konikulima꞉nema꞉. \p \v 17 Naeno hibima꞉ midipi ekaka꞉la꞉, wadiyala la꞉ kapimilo la꞉eno emede ipuwalo na nibaminatenenala꞉, iyo, puya꞉te dopamo aeno ododili komo ta꞉matalema꞉ hidohido ukui duwati, wadiyala la꞉le ba꞉be atu gabodo kotolamema꞉ ibino komo hidamo nulamenala꞉. \v 18 Ba꞉gala nale dopamo komo hiliyonomo tetelo la꞉ kebe komoma꞉ da꞉kiyalamenakuima, mu numitota꞉la꞉, ka꞉lo ba꞉be komo gala ihi baida꞉go la꞉ ba꞉ma ka꞉na kakiyalamemata, Kelisokono keha pihigalo hoe mabuma꞉ komo tawakalubi hiliyonomate eba꞉go alaholohona. \v 19 Ba꞉ hibila, ba꞉bako tawakaluba꞉te ibino kuititi tetelo Saitanakono Koe Habamo konikulima꞉na꞉. Iba꞉te ibino kateneno ubi komamo kubanomamo papamila꞉halete, ba꞉bene hilopo komo ibino ododili ipuwalo ba awagahana, iba꞉te ba꞉moe hopoeno ilina uwate gabo kapiya bemalagidolona. \v 20 Huiyatiya a hibima꞉ midipino hibi emede haba ba꞉ Godokono Hunu Habala, ba꞉bema꞉ aeno Ka꞉ka꞉ Mula꞉lea꞉medawate ba꞉bene kopema꞉ ale ba꞉be komo uliholo latiminama꞉, ebe ba꞉ aeno Kodawa Ya꞉su Kelisotela. \v 21 Ba꞉bema꞉ hibila, hiya꞉hiya꞉ tawakalubi ba꞉gala gobogobo hiliyonomo iba꞉te ebegodolo ditana ba꞉be konomo helo dumimina꞉, iba꞉te ebeno ubi komamo ba꞉bo kopapamila꞉halema꞉na꞉. Ba꞉ba tetelo Kelisote ba꞉be atu heloamo aeno heloha꞉ ape ba꞉gala ha꞉laha ape hiya꞉nomoma꞉ komidilia꞉mema꞉ne, iyo, ebeno apete hidonomo a꞉la꞉minama꞉ keba ka꞉na keda꞉na, aeno apa꞉te ba꞉ atumu ba꞉ba ka꞉na kakeda꞉haa꞉mema꞉na꞉. \c 4 \s1 Polote Komo Tutumu Tabo Pilipai Sose Tawakaluba꞉tamo Dikalamiya꞉ \p \v 1 Ba꞉bema꞉ naeno hibima꞉ midipi ekaka꞉la꞉, wadiyala la꞉ naeno tabo komokomo ba emalagidolena ba꞉bi komamo papamila꞉hate aeno Kodawa ipuwalo kodakodanomolo na꞉la꞉mota꞉hanala꞉. Ba꞉ hibila, la꞉ nale ulamema꞉ konomamo demalagidolenama ba꞉bi tawakalubilata, ba꞉gala la꞉le natamo ko kalakala komo ba ikanamena, nale Saitanatamo alaholo ipuwalo da꞉lawimo la꞉ ba꞉be wato kikipo huiyama꞉ eda꞉hanamata. \p \v 2 Naeno hibima꞉ midipi ekaki bohelemele Yuwodiyako ba꞉gala Sintakiko, nale la꞉ betoelameholemata la꞉le olowabeletihui komo miya꞉pate aeno Kodawa ipuwalo ukui kapiyama꞉ keda꞉ma꞉. \v 3 Ba꞉bema꞉ ama꞉ pote naeno oko ipuwalo hido owalubidawama꞉ deda꞉na, wadiyala ama꞉ ba꞉moi kamenakamena nowalubiliya꞉. Ba꞉ hibila, ibi netewapa꞉te Hido Tabo olamagimi mabuma꞉ eta dubu Kelaminakoba꞉ dopamo nago kodakoda oko dowatinama꞉, ba꞉bema꞉ ibino mahilote Godokono Ka꞉ka꞉ Bukalo ba꞉pola꞉lama꞉na, komopa꞉te nago oko dowatina ibino mahilote keba ka꞉na ka꞉pola꞉lama꞉na ba꞉ba ka꞉na. \p \v 4 Ba꞉bema꞉ la꞉ hiliyonomate aeno Kodawa ipuwalo hiliyonomo tetelo na꞉kalakalahanala꞉, iyo, na gala na꞉kagoemo, wadiyala la꞉ na꞉kalakalahala꞉! \v 5 Ba꞉gala wadiyala la꞉ hiliyonomo tawakalubino holoholo hapulu tatabalo ba emedena, komopa꞉te la꞉eno ukui komamo papamila꞉halema꞉ ibi heloamo akakiyahalama꞉la꞉. Numa꞉la꞉, aeno Kodawoeno pe tete ba꞉ na꞉tatali, \v 6 ba꞉bema꞉ wadiyala la꞉ eta komoma꞉ aka-ukuibilibilihala꞉, huiyatiya la꞉eno modoboha꞉ komo hiliyonomo ipuwalo la꞉eno tepo ipuwoeno kalakalago la꞉ Godotamo na꞉toetoehonakuya꞉la꞉ ebete la꞉ kowalubilima꞉. \v 7 Ba꞉ba tetelo la꞉ Ya꞉su Kelisoko ipuwalo ba emedena Godokono hete komote la꞉eno tepo ipuwoeno hiya꞉hiya꞉ ukui komo hidamo ba꞉ga꞉lulatelenamene, ba꞉ hibila, hopo habanapa꞉te ibino mulu ukui komamo ba꞉be hete komoeno ipuwa lawema꞉ kamodobonaha꞉. \p \v 8 Ba꞉bema꞉ naeno hibima꞉ midipi ekaka꞉la꞉, ba꞉moe leta kuititi hapulu nale la꞉ ba꞉ma ka꞉na kiyalamemata, Godote kebe komokomo tuputupu emede komoma꞉ da꞉goena ba꞉gala ebete kebe komo da꞉mililameholena, wadiyala la꞉ ba꞉bi komokomo kapiya la꞉eno tepo ipuwalo nemalagidolenala꞉. Iyo, ebete kebe ukui komo hibima꞉ da꞉goena ba꞉gala muluma꞉ da꞉goena, ebete kebe ukui komo hidoma꞉ da꞉goena ba꞉gala dalowa꞉ha꞉ma꞉ da꞉goena, ebete kebe ukui komo malemale hawakalimima꞉ da꞉goena ba꞉gala kalakala adipatema꞉ da꞉goena, wadiyala la꞉ ba꞉bakobako ukui komo kapiyamo la꞉eno tepo ipuwa na꞉tabuilameniya꞉la꞉. \v 9 Ba꞉bene la꞉ kebe komo naeno iya꞉tulame komodo dulihonakuima ba꞉gala naeno ododili komodo dulamenakuima, wadiyala la꞉ ba꞉bi hiliyonomo komo nododilinakuya꞉la꞉. Ba꞉ ba꞉moe gabodo pote hete tawakaluba꞉tamo dikalamena, ba꞉be Godote la꞉godolo hibilo bemedenamene. \s1 Polote Pilipai Soseno Malemale Mani Miya꞉te Komoma꞉ Kalakala Tabo Dolamagiya꞉ \p \v 10 Ba꞉ hibila, naeno kalakalate aeno Kodawa ipuwalo la꞉ mabuma꞉ ditana, ba꞉be kalakala bada konomola꞉ka꞉! Iyo, tete ga꞉ga꞉dopolo la꞉eno ubi ba italama꞉na la꞉le gabo umihino na kowalubininakuiha꞉, ba꞉ma tetelo huiyatiya la꞉le gabo dumima na mana꞉mo ba꞉bo owalubinimata, dopamo la꞉le na owalubinima꞉ ubi keba ka꞉na kihateonakuima ba꞉ba ka꞉na. \v 11 Huiyatiya nale ba꞉moe kalakala tabo olamagi komamo eta modoboha꞉ komo la꞉tamo kahawakalimitaha꞉, ao, ba꞉moe komo ya꞉lo iya꞉tawuya꞉mo, na hiya꞉hiya꞉ modoboha꞉ komo ipuwalo ba emedena huiyatiya naeno Kodawoeno kalakala kapiyate nagodolo bitanamene. \v 12 Ba꞉ hibila, dopamo nale komo tetelo hiya꞉hiya꞉ modoboha꞉ komo ipuwalo lutanakuimo ba꞉gala komo tetelo na ilinago modobolo lutanakuimo, ba꞉bema꞉ nale kalakala komoeno ipuwa ba꞉ma ka꞉na ya꞉lo a꞉lawiya꞉mo, hiliyonomo hiya꞉hiya꞉ tetelo, iyo, baa꞉te wiguname tetelo ba꞉gala kape tetelo, dogodogo ilina pola꞉na tetelo ba꞉gala ilina pola꞉naha꞉ tetelo, naeno kalakalate naeno Kodawagodone ba pena a꞉kawibonamene. \v 13 Ba꞉bema꞉ hibila, ebete natamo helo ba ikanamena, na modobola ebe ipuwalo hiliyonomo hiya꞉hiya꞉ temeteme ipuwado kuitita꞉mo konuluhukuma꞉. \p \v 14 Huiyatiya na la꞉tamo kalakala tabo gala na꞉kagoemo, mabu la꞉le naeno temeteme ipuwalo na mana꞉mo dowalubinima ba꞉be komo ba꞉ hido malemale komola. \v 15 La꞉ Pilipai sose tawakalubi ba꞉moe komo iya꞉tawahanomola, dopamo Hido Tabote nagodone la꞉tamo da꞉puluhukui, ba꞉bene nale la꞉ ipuwane Ma꞉sadoniya hopone gala da꞉katuimo, ba꞉ba tetelo komo hiya꞉hiya꞉ sose tawakalubi ipuwalo la꞉ kapiyanomate mana꞉mo na malemalelo owalubinimata. \v 16 Iyo, na Tesalonaika habalo ba nemedena, la꞉ komo tetelo naeno modoboha꞉ komo ipuwalo owalubi komo natamo ba꞉bo poemenakuimata. \v 17 Huiyatiya numa꞉la꞉, naeno ubi komo ba꞉ma ka꞉na kitanaha꞉, na ha꞉kiya na emalagidolonelo mani la꞉godone dito uwate, ao, na ubila la꞉eno malemale ikame komodo Godote ebeno hidonomo huiya la꞉tamo dito kikalamema꞉. \p \v 18 Ba꞉ hibila, ba꞉ma tetelo eta modoboha꞉ komo kapiyate nagodolo kitanaha꞉, mabu la꞉le na owalubinima꞉ Epa꞉paladaitasitamo dikamehuima, ebete ba꞉be mani mamo dadahi nale modobolo lawimo. Numa꞉la꞉, la꞉eno malemale ikame komo ba꞉ Godotamo hido nibo pate ilina ikame komo huiyala, iyo, ebete ba꞉bako komo eta lumagigodone kalakalago lawete modoboma꞉ kogoema꞉ne. \v 19 Ba꞉moe ba꞉be mabuma꞉ kebe modoboha꞉ komate la꞉godolo da꞉pola꞉na, naeno Godote ba꞉bi hiliyonomo komo ulamete la꞉tamo modobolo kikalamema꞉na꞉ta, mabu ebeno dogodogo ilinate Ya꞉su Kelisokono A꞉la꞉minanomo Habalo ebegodolo ba꞉pola꞉na. \p \v 20 Ba꞉bema꞉ wadiyala awagaha komote aeno Nabiwi Godogodolo emedena emedena tetelo nitanamene! Ba꞉moe tabo ba꞉ hibinomola, ba꞉ba꞉la! \s1 Polote Leta Kuititi Hapulu Nolata Tabo Komokomo Dolamagiya꞉ \p \v 21 Ba꞉bene puya꞉te Ya꞉su Kelisoko ipuwalo Godokono tawakalubima꞉ deda꞉hana, nale naeno nolata tabo ibi hiliyonomatamo poememo, ba꞉gala nago demedena ba꞉bi hibima꞉ midipi ekaka꞉te ibino nolata tabo atumu la꞉tamo na꞉kapoema꞉. \v 22 Ba꞉gala puya꞉te ba꞉moe Loma ko habalo Godokono tawakalubima꞉ deda꞉hana, ibi hiliyonomate la꞉tamo nolata tabo bekapoema꞉, iyo, ibi ipuwalo puya꞉te Konomo Gawadubu Sisakono genamalo ebeno oko dowatihona, ba꞉ba꞉te ibino nolata tabo konomo atumu na꞉kapoema꞉. \p \v 23 Wadiyala aeno Kodawa Ya꞉su Kelisokono malemale komote la꞉ hiliyonomoeno tepo ipuwalo nitanamene. Ba꞉moe ba꞉ naeno tabo kuititila. Ba꞉ba꞉la.