\id JHN - Tabo (Aramia dialect) NT - Papua New Guinea 2006 (DBL 2014) 
\h Yon 
\toc3 Yon 
\toc1 Ya꞉sukunu Hido Tabo Yonete Miya꞉tiya꞉ 
\toc2 Yone 
\mt2 YA꞉SUKUNU HIDO TABO  
\mt1 YONETE  
\mt2 MIYA꞉TIYA꞉  
\c 1  
\s1 Godokono Tabote Lumagino Apa꞉mo Hopo Habamo Da꞉piya꞉  
\p
\v 1 Godote ba꞉moe hopo ododihino dopamo Tabote emedenami, ebete Godokoba꞉ ba emedena ebe ba꞉gala Godoko ibi ba꞉ kapiyanomola,  
\v 2 ba꞉bema꞉ ba꞉moe hopo tupuimihino Tabote Godokoba꞉ kapimilo ba꞉ba ka꞉na emedenama꞉.   
\p
\v 3 Ba꞉bene Godote ba꞉moe hopoeno ilina ba꞉gala alomoeno ilina, hiya꞉hiya꞉ gobogobo ba꞉gala tawakalubi, ebete ibi hiliyonomo Tabokono heloamo ododiliya꞉, ba꞉bema꞉ ibi hiliyonomo ipuwalo eta kapiya komote eta dawoeno heloamo kuluhukuya꞉ha꞉.  
\v 4 Ba꞉ba tetelo hibi ka꞉ka꞉te Tabogodolo itanami, ba꞉bene ba꞉moe ka꞉ka꞉te aloma꞉ eda꞉te hopo tawakalubi hiliyonomo ba꞉bo a꞉la꞉minaliya꞉.  
\v 5 Ba꞉be mabuma꞉ ba꞉moe alote du ipuwalo ba꞉la꞉minana, duino helote ha꞉gumi modoboha꞉.   
\p
\v 6 Ba꞉bene Godokono oemedawa Yonete a꞉puluhukuya꞉,  
\v 7 ebete tawakalubi hiliyonomatamo ba꞉be aloeno komo ba pehawakalimi iba꞉te ebeno tabo uliti hibima꞉ ba꞉bo komidima꞉.  
\v 8 Yonete alo ba꞉moe hopamo kadahiya꞉ha꞉, huiyatiya ebete tawakaluba꞉tamo aloeno komo kopehawakalimima꞉ ba꞉bema꞉ piya꞉.  
\v 9 Yonete da꞉pehawakalimiya꞉ ba꞉be alo ba꞉ Godokono hibi alola, ba꞉be alote hopo habanapi hiliyonomo ba꞉la꞉minalena.   
\p
\v 10 Ba꞉ hibila, Godote ba꞉moe hopo Tabokono heloamo ododiya꞉, huiyatiya Tabote pete ba꞉moe hopolo ba pemedena hopo tawakaluba꞉te ebeno komo kiya꞉tawahuya꞉ha꞉,  
\v 11 iyo, ebete ebeno hoponomamo piya꞉ huiyatiya ebeno tawakaluba꞉te ebe kalakalago kalawiya꞉ha꞉.  
\v 12 Huiyatiya numa꞉la꞉, kebe tawakaluba꞉te ebe hibinomolo da꞉lawiya꞉ ba꞉gala ebe hibima꞉ da꞉midiya꞉, ebete iba꞉tamo helo ikalamiya꞉ iba꞉te Godokono gugudima꞉ keda꞉hanama꞉.  
\v 13 Ba꞉moi guguda꞉te eta dubuino ubi komamo ba꞉gala kateneno heloamo kahawakalahaliya꞉ha꞉, huiyatiya iba꞉te Godokono helo kapiyamo hawakalahaliya꞉.   
\p
\v 14 Ba꞉bene Tabote lumagino apa꞉mo pete ago ba pemedena ale ebeno alo konomo ba꞉bo umiya꞉ma꞉, ba꞉bako alo Nabiwi Godote ebeno kapiya Gudutamo ikamiya꞉. Ebeno aloeno a꞉la꞉mina ipuwalo ale ba꞉moe komo bumiya꞉ma꞉, ebe Godokono malemale komo ba꞉gala hibi komo tabonomola.   
\p
\v 15 Ba꞉bene Yonete ebeno tabo madodo hunamo adipatelo Godokono Guduino komo ba꞉ma ka꞉na hawakalimiya꞉, “Nale dopamo kebe dawoeno komoma꞉ kolamagimo, ba꞉moe ba꞉betela. Nale ebeno komoma꞉ ba꞉ma ka꞉na goimo, ebete naeno gala hapuni ba꞉pena, ba꞉gala Godote ebetamo dikamiya꞉ ba꞉be helo konomote naeno helo na꞉gogolona, mabu nale ba꞉moe hopamo hawakalaheno ebete dopamo nemedenami.”  
\v 16 Ebe malemale tabonomola, ba꞉bema꞉ ebeno malemale komodo ebete a hiliyonomatamo ebeno hidohido komo gala ikaa꞉menakui, gala ikaa꞉menakui, ebete ba꞉ba ka꞉na ewagelenami.  
\v 17 Ba꞉ hibila, Godote ebeno Tutumu Tabo tawakaluba꞉tamo Moseseko ipuwado ikalamiya꞉, huiyatiya ebete ebeno malemale komo ba꞉gala hibi komo Ya꞉su Kelisogodone a꞉hawakalilamiya꞉.  
\v 18 Eta lumagiti Godokono holoholo dopamo kuminakuiha꞉, huiyatiya Godokono Gudu kapiyate ebeno Nabiwino komo tawakaluba꞉tamo a꞉pehawakalimiya꞉, mabu Nabiwi Gudu ibi ba꞉ kapiyanomola ba꞉gala Guduti Nabiwino holoholo hapulu bemedena.   
\s1 Tawakalubi Beyamo Wadulateledawa Yonete Ebe Ha꞉kiya Ebeno Komoma꞉ Dolamagiya꞉  
\r Ma꞉t 3.1-12; Mak 1.1-8; Luk 3.1-18  
\p
\v 19 Ba꞉ba tetelo Yelusalema ko habalo demedehonama꞉, ba꞉bi Yu watowatopa꞉te komo Godotamo hawa꞉goeno ikamehopi dubu ba꞉gala Libai gu dubu\f * \fr 1.19 \ft Yu tawakalubi ipuwalo 12 gu na꞉pola꞉nama꞉, ba꞉moe Libai gu ba꞉ etala. Ba꞉be gu kapiyate Godokono oko bowatihonama꞉ komo Yu tawakaluba꞉tamo. Ba꞉ma ka꞉na Yelusalemalo ditanami, ba꞉be Godoko Adikumino Hiya꞉ Genamalo Libai gu dubate oko ha꞉kiya owatihonama꞉. Ba꞉bene hiya꞉hiya꞉ habahabalo atumu komo iba꞉te Yu tawakalubino baidi ibubulamehole genamalo ohale alapihopima꞉ eda꞉hanama꞉, komopa꞉te Godokono tabo iya꞉tulamepima꞉ eda꞉hanama꞉, ba꞉gala komopa꞉te tabo anagiya꞉midapima꞉ eda꞉hanama꞉.\f* Yonetamo ba꞉bo noelamiya꞉ ebeno hibi komo konumima꞉. Ba꞉bene iba꞉te Yonetamo pelamete ebe na꞉palatediya꞉, “Ama꞉ potela꞉ka꞉? Amia꞉no hibi komo atamo na꞉hawakalima꞉.”   
\p
\v 20 Yonete ibino tabo huiyama꞉ ubiha꞉ma꞉ kediya꞉ha꞉, huiyatiya ebete kalakalago ibi hawakala na꞉goelamiya꞉, “Na Godokono Oemedawa Kelisoteha꞉!”   
\p
\v 21 Ba꞉bema꞉ iba꞉te ebe gala na꞉kalatediya꞉, “Ama꞉ potela꞉ka꞉? Ama꞉ Godokono ukui hawakalimidawa Elayatela꞉ka꞉, a hopo habanapa꞉tamo gala da꞉kapuluhukui?”  
\p Yonete ibino tabo ba huiya na꞉goiya꞉, “Ao, na ebeteha꞉.”  
\p Ba꞉bema꞉ iba꞉te ebe gala na꞉kalatediya꞉, “Mosesete eta lumagino pe komoma꞉ dolamagiya꞉, ama꞉ ba꞉be Godokono Ukui Hawakalimidawa etala꞉ka꞉?”  
\p Yonete na꞉huiyuya꞉, “Ao, na ebeteha꞉.”   
\p
\v 22 Ba꞉bene iba꞉te ebetamo gala na꞉kaga꞉luya꞉, “A puya꞉te da꞉poea꞉ma꞉, ale iba꞉tamo huiya tabo katama꞉, wadiyala amia꞉no komo na꞉hawakalima꞉, ama꞉ potela꞉ka꞉?”   
\p
\v 23 Yonete ibino tabo ba huiya na꞉goiya꞉, “Godokono ukui hawakalimidawa Aisayate naeno komo hawakalimima꞉ tabo ba꞉ma ka꞉na goiya꞉,  
\b  
\q1 ‘Lumagiti dito hopolo  
\q2 tabo ba꞉ma ka꞉na ibulu kopegoema꞉ne,  
\q1 ‘Kodawoeno gabo  
\q2 na꞉tuputupuima꞉la꞉.’ ’”   
\b  
\p
\v 24 Ba꞉ba tetelo kebe Yu watowatopa꞉te ba꞉bi dubu Yonetamo da꞉poelamiya꞉, ibi ba꞉ Pa꞉lisi kapiyuimipila,\f * \fr 1.24 \ft Ya꞉suku tetelo Pa꞉lisi tawakalubi ba꞉ Yu tawakalubino kapiyuimi etala. Godote ibino iniwala꞉tamo Moseseko ipuwado dikalamiya꞉ ba꞉bi Tutumu Tabo, ba꞉gala ibino iniwala꞉te ha꞉kiya kebe komokomo koko kukalama꞉ da꞉ga꞉lanama꞉, Pa꞉lisi tawakaluba꞉te ba꞉bi hiliyonomo komamo hidonomamo papamila꞉hanakuya꞉, ba꞉bene iba꞉te tawakalubi ba꞉ma ka꞉na ba iya꞉tulamena, puya꞉te ibino tabamo papamila꞉haheno iba꞉te ibi kubapima꞉ ga꞉late iba꞉go kakapiyuiminakuiha꞉.\f*  
\v 25 ba꞉bema꞉ ba꞉bi dubate ebe gala na꞉kaga꞉lamiya꞉, “Ama꞉le a꞉gaa꞉ta ama꞉ Kelisoteha꞉, ba꞉gala ama꞉ Elayateha꞉, ba꞉gala Mosesete Godokono eta okodawoeno pe komoma꞉ dolamagiya꞉ ama꞉ ebeteha꞉. Ba꞉bema꞉ mabu keka꞉ ama꞉le tawakalubi beyamo da꞉wadulatelenaka?”   
\p
\v 26 Yonete ibino tabo ba huiya na꞉goiya꞉, “Hibila, nale tawakalubi beyamo a꞉wadulatelenakomo, huiyatiya la꞉ ipuwalo demedena ba꞉be eta lumagino komo la꞉ hibilo iya꞉tawaha꞉, ebe ba꞉ aeno Kodawala.  
\v 27 Ebete naeno gala hapuni ba꞉pena, huiyatiya na hidoenoha꞉ nale ebeno nato ukulalemema꞉.”  
\v 28 Yonete Yodane Tuli hapulu tawakalubi beyamo da꞉wadulatelenakui, ebete ba꞉be hopoeno Betani habalo ba emedena ba꞉moe komote ebetamo ba꞉bo uluhukuya꞉.   
\s1 Ya꞉suku Ba꞉ Hopo Tawakalubino Kuba Huiya Uwatelamedawala  
\p
\v 29 Ba꞉bene eta hegelalo Ya꞉suti ebetamo ba pita, Yonete ebe umiti komopa꞉tamo na꞉goiya꞉, “Numa꞉la꞉, Godokono Sipi-goe Deha꞉potote pita, ebete hopo tawakalubino kuba ododili huiya uwatelamete ebeno hawa꞉mo kegebolelamema꞉ne.  
\v 30 Nale dopamo la꞉tamo kebe dawoeno komoma꞉ kolamagimo, ba꞉moe ba꞉betela. Nale ebeno komoma꞉ ba꞉ma ka꞉na goimo, eta dubuti naeno gala hapuni ba꞉pena, huiyatiya ebeno helo konomola, ebete naeno helo na꞉gogolona mabu nale ba꞉moe hopamo hawakalaheno ebete dopamo nemedenami.  
\v 31 Iyo, nale ebe umihino dopamo ebeno hibi komo na iya꞉tawaha꞉, huiyatiya ebeno komo nale Isalaela tawakaluba꞉tamo hawakalimima꞉ piya꞉mo, ba꞉gala nale tawakalubi beyamo ba꞉bema꞉ wadulatelenakomo.”   
\p
\v 32 Ba꞉bene Yonete Ya꞉sukunu komo hawakalimilo na꞉goiya꞉, “Nale ebeno komo ba꞉ma ka꞉na umimo, Godokono Gobogobote Hunu Habane ebetamo gimai holamo pihitigutalo umimo, ebete ebegodolo kopemedenama꞉.  
\v 33 Nale ba꞉be komo umihino dopamo Ya꞉sukunu hibi komo iya꞉tawaha꞉, huiyatiya na tawakalubi beyamo wadulatelema꞉ da꞉poenamiya꞉ ba꞉be Kodawate natamo na꞉goi, ‘Naeno Gobogobote pogodolo kopemedenama꞉ ebetamo da꞉pihitigamene, ama꞉le ba꞉be lumagi umiti kiya꞉tawama꞉na꞉ta, ebe ba꞉ naeno Gobogobamo tawakalubi wadulateledawala.’  
\v 34 Ba꞉ hibila, ba꞉be komo naeno baida꞉mo umimo, nale ebeno komo ba꞉bema꞉ hawakalimimo, ebe ba꞉ Godokono Gudula.”   
\s1 Ya꞉suti Ebeno Dopo Ta꞉matapi Da꞉ka꞉lamiya꞉  
\p
\v 35 Eta hegelalo Yonete ebe ta꞉matapi netewapa꞉go da꞉la꞉nuya꞉,  
\v 36 ba꞉ba tetelo Ya꞉suti ibi tamedo ba petonato, Yonete ebe umiti na꞉goiya꞉, “Numa꞉la꞉, ba꞉moe ba꞉ Godokono Sipi-goe Deha꞉potola, ebete tawakalubino kuba ododili huiya kuwatelamema꞉ne.”   
\p
\v 37 Yoneko ta꞉matapi netewapa꞉te ba꞉be tabo duliya꞉ iba꞉te ebe miya꞉pate Ya꞉suku ba꞉bo ta꞉matuya꞉,  
\v 38 ba꞉bene Ya꞉suti ohobigate ibi ulamelo na꞉kiyalamiya꞉, “La꞉eno ubi badala꞉ka꞉?”  
\p Iba꞉te ebeno tabo ba huiya ebe na꞉kiyamiya꞉, “Iya꞉tulamedawa, ale ama꞉ La꞉baima꞉ ka꞉ma꞉ta, ba꞉bema꞉ ama꞉ kebolo kemedeona, a ubila ba꞉be haba umi.” Buka ka꞉lamiholedawa, wadiyala ama꞉ ba꞉moe komo niya꞉tawa, Yunapa꞉te ibino tabamo eta hido iya꞉tulamedawa La꞉baima꞉ ka꞉minaka.   
\p
\v 39 Ba꞉bene Ya꞉suti iba꞉tamo na꞉huiyuya꞉, “Kubahenola, la꞉ pete na꞉puma꞉la꞉.” Ba꞉bene hegelate nanekela꞉mo da꞉nihitigatepaniya꞉, 4 koloko keba ka꞉nala꞉ka꞉ ba꞉bako tetelo ba꞉bi dubu netewapa꞉te Ya꞉sukuba꞉ tonate, ebeno emede haba numinate kapiya dulu eba꞉go ba꞉bo nelaniya꞉.   
\p
\v 40 Ba꞉bi dubu netewapi ipuwalo etoeno mahilo A꞉ndulutila, ebe ba꞉ Saimono Pitakono ekawila.  
\v 41 Ba꞉bene duiduiyanomolo A꞉nduluti tote ebeno naniwi Saimonoko da꞉numiya꞉ ebe na꞉nikiyamiya꞉, “A Mesayako hibinomolo umima꞉!” Buka ka꞉lamiholedawa, wadiyala ama꞉ ba꞉moe komo niya꞉tawa, Yunapa꞉te Godokono Oemedawa Kelisoko ibino tabamo Mesayama꞉ ka꞉minaka.   
\p
\v 42 Ba꞉bene A꞉nduluti ebeno naniwi Ya꞉sutamo da꞉magatuya꞉, Ya꞉suti ebe umiti ebetamo na꞉goiya꞉, “Amia꞉no mahilo ba꞉ Saimonotela, ama꞉ Yonekono gudulata, huiyatiya tawakaluba꞉te ama꞉ uli mahilo Kipasema꞉ koka꞉mima꞉na꞉ta.” Kipase mahiloeno ipuwa nitana ‘Nakolala,’ ba꞉gala Gulikinapino tabamo iba꞉te ba꞉be mahilo Pitama꞉ ka꞉minaka.   
\s1 Ya꞉suti Pilipiko Ba꞉gala Nata꞉niyoloko Ebe Ta꞉matapima꞉ Keda꞉hanama꞉ Da꞉ka꞉lamiya꞉  
\p
\v 43 Ba꞉bene eta hegelalo Ya꞉suti Ga꞉lili hopamo kotoma꞉ ubi dihatiya꞉, ba꞉ba tetelo ebete Pilipiko umiti ebe na꞉kiyamiya꞉, “Wadiyala ama꞉ na na꞉ta꞉mahena꞉.”   
\p
\v 44 Ba꞉be dubu Pilipiko ebe ba꞉ Betasaida habanapila, ba꞉gala A꞉nduluku Saimonokoba꞉ iba꞉te ba꞉be atu habalo emedenama꞉.  
\v 45 Ba꞉bene Pilipiti Nata꞉niyoloko numiti ebe na꞉nikiyamiya꞉, “Mosesete Godokono Tutumu Bukalo pokono komo ka꞉hawakalimiya꞉, ale ba꞉be Kodawa hibinomolo umima꞉. Iyo, Godokono komo ukui hawakalimipa꞉te ebeno Bukalo atu lumagino komoma꞉ tabo gala da꞉kahawakalimiya꞉, ba꞉moe ba꞉betela. Ebe ba꞉ Ya꞉suti Nasaletenapila, Yausepekono gudula.”   
\p
\v 46 Nata꞉niyolote huiyatiya na꞉goiya꞉, “Nasalete haba hido habaha꞉, ba꞉bema꞉ ba꞉be habane bada hido komote na꞉kuluhukumini?”  
\p Pilipiti ebe na꞉kiyamiya꞉, “Wadiyala ama꞉ pete ebeno komo na꞉puma꞉.”   
\p
\v 47 Ba꞉bene Nata꞉niyolote ebetamo da꞉puluhukuya꞉, Ya꞉suti ebe umiti ebeno komoma꞉ na꞉goiya꞉, “Ba꞉moe Isalaela hoponapi dubu ba꞉ hibi lumagila. Ebeno tepo ipuwalo eta ha꞉da amiho komo kitanaha꞉, puliyanomola.”   
\p
\v 48 Nata꞉niyolote ebe nalatediya꞉, “Mabu keka꞉ ama꞉ naeno tepo ipuwoeno komo diya꞉tawuta?”  
\p Ba꞉bene Ya꞉suti na꞉huiyuya꞉, “Pilipiti ama꞉ mamo pema꞉ kiyameheno ba꞉gala nale ama꞉go alugaheno, ama꞉le gao kehoeno dedela ipuwalo da꞉lutaka, nale ama꞉ Godokono Gobogoboeno heloamo ya꞉lo uma꞉kamata.”   
\p
\v 49 Ba꞉ba tetelo Nata꞉niyolote ebetamo na꞉goiya꞉, “Iya꞉tulamedawa, hibila ama꞉ ba꞉ Godokono Gudulata! Ama꞉ Isalaela tawakalubino Ko Gawadubulata!”   
\p
\v 50 Ba꞉bene Ya꞉suti ebetamo na꞉goiya꞉, “Nale ama꞉ gao kehoeno dedelalo duma꞉kama, ba꞉be mabuma꞉ ama꞉le na hibima꞉ ka꞉midiniuta? Ba꞉ hibila, ba꞉moe komo ko komoha꞉, huiyatiya ama꞉ galane nagodolo kokonomo hanohano komo kulamema꞉na꞉ta.  
\v 51 Na ama꞉tamo hibi tabonomo begoemo, Godote ebeno Hunu Haba a꞉hiya꞉midutalo ama꞉ kumima꞉na꞉ta, iyo, Tawakalubino Naniwiti\f * \fr 1.51 \ft Tawakalubino Naniwi ba꞉ Ya꞉sukunu mahilo etala. Ebe ba꞉ tawakalubi hiliyonomoeno Naniwila, atumu Godoko ba꞉ aeno Nabiwila.\f* wakolama꞉ eda꞉te, Godokono nopopa꞉te ba꞉be wakolado Hunu Habamo kanalehawamina, kapepalaga, ba꞉ba ka꞉na ba ewagele, ama꞉le ibi ba꞉bo kulamema꞉na꞉ta.”   
\c 2  
\s1 Ya꞉suti Ka꞉ina Habalo Beyanomo Hidonomo Gao Beyama꞉ Da꞉midiya꞉  
\p
\v 1 Komo netewa hegelate da꞉petohuya꞉, ba꞉ba tetelo Ga꞉lili hopoeno Ka꞉ina habalo eta dubuti uli kamena lawe poko bododitiya꞉. Ba꞉be poko ipuwalo Ya꞉sukunu menokote na꞉lutiya꞉,  
\v 2 ba꞉gala Ya꞉suti ebe ta꞉matapa꞉go atumu ba꞉bolo na꞉kapola꞉nuya꞉ mabu poko namutudawate ibi a꞉kiyalamiya꞉ iba꞉te komo tawakaluba꞉go baa꞉ kopenahama꞉.  
\v 3 Ba꞉bene poko ododi ipuwalo hido gao beyate da꞉wibuya꞉, ba꞉ba tetelo Ya꞉sukunu menokote ebe na꞉kiyamiya꞉, “Tawakaluba꞉te hido gao beya da꞉niha ba꞉ tiyonomo a꞉hawamina.”   
\p
\v 4 Ba꞉bene Ya꞉suti ebeno menokotamo na꞉goiya꞉, “Adi, nale kebe komo ododima꞉ ama꞉le na akapikiyanama꞉la꞉, mabu naeno helo hawakalimi tete hibilo kapeha꞉, ba꞉be tetete uluhukuma꞉ Godote ha꞉kiya na kokiyanamema꞉ne.”   
\p
\v 5 Ba꞉ba tetelo ebeno menokote ohobigate poko namutudawoeno genama okopa꞉tamo na꞉goiya꞉, “Ebete kebe komo ododima꞉ la꞉ da꞉goelamemena꞉, wadiyala la꞉ ba꞉be komo dito nododiya꞉la꞉.”   
\p
\v 6 Ba꞉ba tetelo ba꞉be genamalo sikisi koko beya upate na꞉pola꞉nuya꞉, ba꞉moi upa tawakaluba꞉te nakolamo ododiliya꞉ ba꞉gala ibi ipuwalo komo 80 litala ba꞉gala komo 120 litala. Ba꞉moi upoeno komo ba꞉ma ka꞉na itanuya꞉, niho beyaha꞉ huiyatiya Yu tawakalubino ododili ipuwalo iba꞉te Godokono eta tutumamo kopapamila꞉halema꞉ ibino kokotoeno dalowa꞉ ba꞉makomako upoeno beyamo ukulalenakuya꞉, ibino iniwala꞉te ibi diya꞉tulamiya꞉ ba꞉ba ka꞉na.  
\v 7 Ba꞉bema꞉ Ya꞉suti genama okopi na꞉goelamiya꞉, “La꞉ ba꞉moi upa beyanomamo na꞉tabuilama꞉la꞉,” ba꞉bene iba꞉te hibinomolo da꞉tabuilamiya꞉,  
\v 8 Ya꞉suti ibi ba꞉bo goelamiya꞉ iba꞉te kalila꞉mo iyapote poko namutudawatamo konikamema꞉. \fig Okodawate koko upa beyanomamo da꞉tabuilamiya꞉|alt="Servant filling waterpots" src="CN01667B.TIF" size="span" loc="2/3 of page" copy="1978 David C. Cook Publishing Co" ref="2.7-8" \fig*  
\p Ba꞉bene iba꞉te tolamete poko namutudawatamo da꞉nikamiya꞉,  
\v 9 ba꞉ba tetelo ebete niti ebeno ukuilo golanomo gao beyama꞉ goiya꞉. Ba꞉be beyate hidonomo gao beyama꞉ keba ka꞉na kediya꞉ genama umi okopa꞉te iya꞉tawahuya꞉, huiyatiya poko namutudawate ba꞉be komo iya꞉tawaheno, ebete uli kamena da꞉lawitiya꞉ ba꞉be dubu ebetamo ka꞉miti  
\v 10 ebe na꞉goemiya꞉, “Numa꞉, aeno ododi komo ba꞉ma ka꞉nala, poko ododi tetelo ale tawakaluba꞉tamo hidonomo gola gao beya dopamo ikalamenakoma꞉, iyo, iba꞉te ba꞉be hido gola beya da꞉hawaminamena꞉, ba꞉bene galane ale golaha꞉dopo beya iba꞉tamo ba꞉bo kikalamema꞉nema꞉. Huiyatiya ama꞉ ba꞉ba ka꞉na kododiha꞉, ama꞉ poko kuititi tetelo ba꞉moe golanomo gao beya tawakaluba꞉tamo ikalamitata!”   
\p
\v 11 Ba꞉bema꞉ Ga꞉lili hopoeno Ka꞉ina habalo Godokono helo hawakalimima꞉ Ya꞉suti ba꞉moe ebeno dopo hanohano komo bododiya꞉. Ba꞉ba tetelo ebeno ta꞉matapa꞉te ebeno konomo helo dumiya꞉, iba꞉te ebe hibima꞉ ba꞉bo midiya꞉.  
\v 12 Ba꞉bene ba꞉moe komo da꞉wibuya꞉ Ya꞉suku ba꞉gala ebeno ta꞉matapi, iba꞉te ebeno menokago ba꞉gala ekaka꞉go Kapeniyama habamo tolamete tete nanekele ba꞉bo nemediya꞉.   
\s1 Ya꞉suti Godoko Adikumino Hiya꞉ Genama Da꞉hiduimiya꞉  
\r Ma꞉t 21.12-13; Mak 11.15-17; Luk 19.45-46  
\p
\v 13 Mabu Yunapino Adaguila꞉ Poko\f * \fr 2.13 \ft Buka ka꞉lamiholedawa, ama꞉ ba꞉moe Pokoeno ipuwa iya꞉tawama꞉ ubi dihatemena꞉, wadiyala ama꞉ Yon 18.28 komoeno owalubi tabo numiya꞉.\f* ododi tete da꞉tatalinapiya꞉, ba꞉bema꞉ Ya꞉suti Yelusalema ko habamo dito tuya꞉.  
\v 14 Ba꞉bene ebete Godoko Adikumino Hiya꞉ Genamamo tote, ba꞉be genamalo tawakaluba꞉te kau-goegoe ba꞉gala sipi-goegoe ba꞉gala gimai holahola ba kolowamiholita ba꞉bo nulamiya꞉, ba꞉gala ba꞉be atu tetelo tawakaluba꞉te patapatalo ahiditi komopino mani doweheta꞉midahalitiya꞉ ebete ibi ba꞉bo kanulamiya꞉.  
\v 15 Ba꞉moe mabuma꞉ Ya꞉suti hale uwatete giya꞉pa꞉pa꞉ ododiti ebete ba꞉bi goegoe Godoko Adikumino Genamoeno kala ipuwane helonomamo ba꞉bo ta꞉malateliya꞉, ba꞉gala ebete mani oweheta꞉midahalepino patapata ohoba꞉midahalelamete tawakalubino mani ba penegudilame hiya꞉hiya꞉ ba꞉bo petohuya꞉.  
\v 16 Ba꞉bene ebete gimai holahola kolowamipi ba kiyahalame na꞉goiya꞉, “Ba꞉moi ilina ba꞉moe genamane nuluhukulatela꞉la꞉. Naeno Nabiwino Genama talonala, ba꞉bema꞉ la꞉le kolowami habama꞉ akamida꞉la꞉!”   
\p
\v 17 Ya꞉suti ba꞉moe komo dododiya꞉ ebeno ta꞉matapa꞉te Godokono Bukoeno eta tabo ba꞉bo emalagidoluya꞉, ba꞉be tabote ba꞉ma ka꞉na itana, “Amia꞉no Talona Genama mabuma꞉ naeno tepo ipuwoeno helote koenomoma꞉ eda꞉na.”   
\p
\v 18 Ba꞉ba tetelo komo Yu watowatopa꞉te Ya꞉suku na꞉ga꞉lamiya꞉, “Ama꞉ Godokono helo hawakalimima꞉ aeno holoholo hapulu hanohano komo nododa꞉, ba꞉bema꞉ a kiya꞉tawahama꞉nema꞉ ama꞉le Godokono Genamalo dododa꞉ ba꞉be komo amia꞉no heloamo kododiha꞉, huiyatiya Godokono heloamo ododa꞉ta.”   
\p
\v 19 Ya꞉suti ibino tabo ba huiya na꞉goiya꞉, “Kubahenola, la꞉le ba꞉moe Godoko Adikumino Genama danabulimima, huiyatiya nale netewa-kapiya hegelalo gala kaketema꞉nemo.”   
\p
\v 20 Yu watowatopa꞉te ebetamo na꞉ga꞉luya꞉, “Ama꞉ na꞉kemalagidoluta, amia꞉no helo modobola ba꞉moe konomo genama netewa-kapiya hegelalo ketema꞉? A꞉iye! Ba꞉moe genama aeno naba꞉te 46 gogo ipuwalo etenama꞉!”   
\p
\v 21 Huiyatiya Ya꞉suti kebe tabo da꞉goiya꞉ ba꞉ ebeno apeno komoma꞉ goiya꞉.  
\v 22 Ba꞉bema꞉ galane tetelo ebete hoe ipuwane da꞉kamahiguya꞉, ebeno ta꞉matapa꞉te ba꞉moe tabo komo ba꞉bo emalagidoluya꞉, ba꞉bene Godote ebeno komoma꞉ ebeno Bukalo kebe komo ya꞉lo da꞉hawakalimiya꞉, iba꞉te ba꞉be komo hidamo lawete hibima꞉ ba midi Ya꞉sukunu tabo komo atumu hibima꞉ ba꞉bo kamidiya꞉.   
\s1 Ya꞉suti Hiliyonomo Tawakalubino Tepo Ipuwoeno Kuba Komokomo Iya꞉tawala  
\p
\v 23 Ba꞉bene Adaguila꞉ Poko tetelo Ya꞉suti Godokono helo hawakalimima꞉ kebe koko hanohano komo Yelusalema habalo dododiliya꞉, komo tawakalubi hiliyonomate ba꞉bi komo ulamete ebe hibima꞉ ba꞉bo midiya꞉.  
\v 24 Huiyatiya ibi ipuwalo Ya꞉suti ebeno hibi komo eta kapiya lumagitamo kahawakalimiya꞉ha꞉, mabu ebe iya꞉tawanomola tawakalubi hiliyonomoeno tepo ipuwalo kuba ha꞉da amiho komate ba꞉pola꞉lama꞉na.  
\v 25 Ba꞉gala ebete eta lumagi kakiyamenakuiha꞉ ebete ebeno tepo ipuwoeno komo hibinomolo kohawakalimima꞉, mabu ebete tawakalubi hiliyonomoeno tepo ipuwoeno komokomo ya꞉lo iya꞉tawuya꞉.   
\c 3  
\s1 Ya꞉suti Yunapino Watodawa Nikadimasikoba꞉ Tabo Da꞉ga꞉laniya꞉  
\p
\v 1 Ba꞉ba tetelo Yunapino eta watodawate nemedenami, ebeno mahilo Nikadimasitila, ebe ba꞉ Pa꞉lisi kapiyuimidawa etala.  
\v 2 Eta dulu ebete Ya꞉sutamo penate na꞉pegoeniya꞉, “Iya꞉tulamedawa, a komopa꞉te iya꞉tawahala ama꞉ ba꞉ Godote poemiya꞉ta a kopiya꞉tua꞉mema꞉, mabu Godote kebe lumagigodolo emedenaheno, ebete ama꞉le dododilinaka ba꞉bako hanohano komo ododilima꞉ a꞉kamodobamene.”   
\p
\v 3 Ya꞉suti ebeno tabo ba huiyana na꞉goeniya꞉, “Na ama꞉tamo hibi tabonomo begoemo, lumagiti ulinoma꞉ eda꞉lo ba꞉be uli ka꞉ka꞉mo gala hawakalaheno, Godote Ko Gawadubuma꞉ deda꞉na ebete ba꞉be komoeno ipuwa a꞉kuma꞉mene.”   
\p
\v 4 Ba꞉bema꞉ Nikadimasiti Ya꞉suku nalateda꞉niya꞉, “Lumagiti kadelema꞉ deda꞉na, ba꞉ba tetelo ebete ulinoma꞉ gala keba ka꞉na na꞉keda꞉mene? Gabohenola, mabu ebete ebeno menokoeno tepo ipuwamo opegate menokote ebe gala alahimi modoboha꞉!”   
\p
\v 5 Ya꞉suti ebetamo na꞉huiyaniya꞉, “Nale ama꞉tamo hibi tabo begoemo, lumagiti beyamo ba꞉gala Godokono Gobogoboeno heloamo ulinoma꞉ eda꞉heno, Godote Ko Gawadubuma꞉ deda꞉na ebete ba꞉be habamo a꞉kana꞉pa꞉gamene.  
\v 6 Ba꞉moe hopo habalo lumagiti da꞉hawakaluya꞉ ba꞉ba tetelo ebeno ka꞉ka꞉te menoko nabiwi iba꞉godone puluhukuya꞉, huiyatiya ebeno gobogoboeno hibi ka꞉ka꞉te Godokono Gobogobogodone kopema꞉ne,  
\v 7 ba꞉bema꞉ tawakaluba꞉te ulinoma꞉ eda꞉hate gala hawakalahalema꞉ da꞉goemo, ba꞉be komoma꞉ ama꞉ akala꞉wa꞉la꞉.  
\v 8 Lumagiti Godokono Gobogoboeno heloamo ulinoma꞉ eda꞉lo ba꞉be uli ka꞉ka꞉go gala da꞉kahawakalamene ba꞉be komo ba꞉ ba꞉ma ka꞉nala. Ba꞉moe hopolo huhuti ha꞉kiya ebeno ubilo hiya꞉hiya꞉ hapuni da꞉pa꞉muta, ama꞉le ebeno diyamo kapiya bulitata huiyatiya huhuti kebene ka꞉petupuimita ba꞉gala keba hapulu ka꞉niwibuta ama꞉ iya꞉tawaha꞉.”   
\p
\v 9 Nikadimasiti huiyatiya Ya꞉sutamo na꞉goeniya꞉, “Amia꞉no taboeno ipuwa na hidamo kalaweha꞉. Ba꞉moe komo keba ka꞉nala꞉ka꞉?”   
\p
\v 10 Ba꞉bene Ya꞉suti ebeno tabo ba huiyana na꞉goeniya꞉, “Ama꞉ ba꞉ Isalaela tawakalubino iya꞉tulamedawa etalata, huiyatiya mabu keka꞉ ama꞉ ba꞉moe komoeno ipuwa kiya꞉tawanaha꞉?  
\v 11 Na ama꞉tamo hibi tabonomo begoemo, naeno kapiyuimipa꞉go ale diya꞉tawahanama꞉ ba꞉bi komo bega꞉lanakoma꞉, ba꞉gala ale ya꞉lo dulamiya꞉ma꞉ ba꞉bi komo bikiyahanakoma꞉, huiyatiya la꞉ komo Yunapa꞉te aeno tabo a꞉kulia꞉lemata.  
\v 12 Iyo, nale ba꞉ma tetelo la꞉ hopo haboeno komokomo da꞉kiyahalamenakoma, la꞉ huiyatiya hibima꞉ kamidilinaha꞉, ba꞉bema꞉ nale Godokono Hunu Haboeno komokomo la꞉ gala da꞉kakiyahalamema, diyala, la꞉ ba꞉ atumu hibima꞉ a꞉kamidila꞉mata.  
\v 13 Ba꞉ hibila, hopo habanapi ipuwalo eta lumagiti Godokono Hunu Habamo kanodoluya꞉ha꞉, huiyatiya Tawakalubino Naniwiti Hunu Habane ba꞉moe hopamo a꞉pihitiguya꞉, ba꞉bema꞉ ebe kapiyate iya꞉tawala Hunu Haboeno komokomo.   
\p
\v 14 “Ba꞉gala eta komo, Mosesete dito hopolo eta kalu auli ilinamo ododiti kukamo keba ka꞉na kadipatiya꞉, wadiyala ama꞉ ba꞉be komo nemalagidola. Ba꞉ba tetelo bu kalate Isalaelanapi ipuwalo pui daloholiya꞉, ba꞉ba꞉te Mosesekono auli kalutamo da꞉gahilameholiya꞉, Godote ibino ka꞉ka꞉ ba꞉bo mula꞉lelamiya꞉. Ba꞉bema꞉ hibila, ba꞉ma tetelo Godote ba꞉ atu gabodo Tawakalubino Naniwi hunamo kadipatema꞉ne,  
\v 15 ba꞉bene puya꞉te ebe hibima꞉ da꞉midimina꞉ iba꞉te wiboha꞉ ka꞉ka꞉ ba꞉bo kolawema꞉na꞉.  
\v 16 Mabu Godote ba꞉moe hopo tawakalubi malemalelo konomamo ba emalagidole ebeno Gudu kapiyanomo ba꞉moe hopo habamo ba꞉bo poemiya꞉, ba꞉bema꞉ puya꞉te ebe hibima꞉ da꞉midimina꞉ ibino ka꞉ka꞉te a꞉kalatidihamena꞉ huiyatiya iba꞉te wiboha꞉ ka꞉ka꞉ kolawema꞉na꞉. \fig Ya꞉suti Nikadimasikoba꞉ tabo da꞉ga꞉laniya꞉|alt="Jesus and Nicodemus on rooftop" src="CN01670B.tif" size="span" loc="2/3 of page" copy="1978 David C. Cook Publishing Co" ref="3.2" \fig*   
\p
\v 17 “Ba꞉ hibila, Godote ebeno Gudu da꞉poemiya꞉, ba꞉ba tetelo ebe ubi kihatiya꞉ha꞉ ebeno Guduti tawakalubino komo anagilamelelamete kuba huiya kikalamema꞉, ao, huiyatiya ebe ubila ebete ibino ka꞉ka꞉ kopemula꞉lelamema꞉.  
\v 18 Ba꞉bema꞉ puya꞉te Godokono Gudu hibima꞉ da꞉midina Godote iba꞉tamo kuba huiya a꞉kikalama꞉mene, huiyatiya puya꞉te ebe hibima꞉ midihino Godote ebeno ukui ya꞉lo ihatiya꞉ iba꞉tamo kuba huiya kikalamema꞉, mabu iba꞉te hibima꞉ midi ipuwalo ebeno Gudu kapiyanomo kalaweha꞉.  
\v 19-20 Numa꞉, Godokono alote ba꞉moe hopamo da꞉piya꞉ iba꞉te ubiha꞉ma꞉ eda꞉huya꞉, huiyatiya ibi ubila du ipuwalo kemedehonama꞉ mabu ibino ododili komokomo kubakubanomola. Iyo, kuba ododilipa꞉te hido alo ubiha꞉ma꞉ ba eda꞉ha alo ipuwamo a꞉kapelama꞉la꞉, mabu ibi ubihinola alote ibino kuba a꞉la꞉minalelame, ba꞉bema꞉ hibila, ibino kuba anagiya꞉mida komote iba꞉tamo kuluhukuma꞉ne.  
\v 21 Huiyatiya puya꞉te Godokono hibi gabodo da꞉tolamena iba꞉te alo ipuwamo kopelamema꞉na꞉, ba꞉bene iba꞉te hidohido komo Godokono heloamo ba ododili alote ibino hibi komo ba꞉bo kohawakalilamema꞉ne.”   
\s1 Tawakalubi Beyamo Wadulateledawa Yonete Ya꞉sukunu Komo Da꞉hawakalimiya꞉  
\p
\v 22 Ba꞉be komo da꞉wibuya꞉ Ya꞉suti ebe ta꞉matapa꞉go Yudiya hopamo tolamete, iba꞉te ba꞉bolo tete ga꞉ga꞉dopolo ba nemede komo tawakaluba꞉te beyamo aduti komo lawema꞉ da꞉pelamenakui Ya꞉suti ibi ba꞉bo owalubilinakui.  
\v 23 Ba꞉gala atu tetelo komo tawakaluba꞉te Yonetamo da꞉pelamenakui, ebete ibi Inono haba tamelo atumu kawadulatelenakui mabu ba꞉bolo beya kodopola, ba꞉be Inono habate Salimi haba tatalilo itana.  
\v 24 Ba꞉ba tetelo gabomana꞉te Yoneko du genama guamo ihatehenola.   
\p
\v 25 Ba꞉bene eta hegelalo Yoneko ta꞉matapa꞉te eta Yunapi dubago tawakalubino apeno dalowa꞉ ukulale komoma꞉ olowabeletihuiya꞉.  
\v 26 Ba꞉bema꞉ komo iba꞉te ba꞉be tabo ga꞉la ipuwane Yonetamo pelamete ebe na꞉pega꞉lamiya꞉, “Iya꞉tulamedawa, dopamo Yodane Tuli hapulu ama꞉tamo da꞉puluhukui ba꞉be dubuino komo ama꞉le atamo da꞉hawakalimi, ebete gala kapete tawakalubi beyamo ba꞉pewadulatelenate, ba꞉gala tawakalubi hiliyonomate a miya꞉poete ebetamo ba꞉ na꞉tolama꞉.”   
\p
\v 27 Yonete ibino tabo ba huiya na꞉goiya꞉, “Lumagiti hido komo ha꞉kiya a꞉kalawa꞉mene, Godote ebetamo ikameheno ebete dito kolutama꞉ne.  
\v 28 Nale la꞉tamo da꞉goimo, la꞉ ba꞉be tabo hibilo ulihuimata. Iyo, na ba꞉ma ka꞉na goimo, ‘Na Godokono Oemedawa Kelisoteha꞉, huiyatiya Godote na na꞉poenamiya꞉ Kelisoko dopamete kotoma꞉.’  
\v 29 Eta dubuti uli kamena da꞉lawemene, ebete poko ododiti ba꞉be kamenate hibinomolo ebenoma꞉ keda꞉ma꞉ne. Ba꞉ba tetelo ba꞉be dubuino hido mabulubiti nanekela꞉mo ebe tama꞉mo nutiti, ebeno mabulubino tabo madodo uliti ebeno ko kalakala dumimini, ebete atumu kokalakalama꞉ne. Ba꞉ hibila, na ba꞉ ba꞉ba ka꞉nala, Kelisoko mabuma꞉ naeno tepo ipuwalo kalakala konomote a꞉tabui,  
\v 30 ba꞉bema꞉ wadiyala ebete koma꞉ neda꞉mene, na huiyatiya deha꞉potoma꞉ keda꞉ma꞉nemo.”   
\s1 Hunu Habane Da꞉pihitiguya꞉ Ba꞉be Kodawoeno Komo  
\p
\v 31 Godokono Hunu Habane da꞉pihitiguya꞉ ba꞉be Kodawate hopo tawakalubi hiliyonomo na꞉gogolena. Kebe lumagiti ba꞉moe hopolo demedena, ebe ba꞉ ba꞉moe hopoeno komoma꞉ olamaginako mabu ebe ba꞉ hopo lumagila, huiyatiya Hunu Habane da꞉piya꞉ ba꞉be dawa eba ka꞉naha꞉. Ebete ba꞉moe hopolo ha꞉kiya Kodawanomoma꞉ ba peda꞉na,  
\v 32 Hunu Habalo kebe komokomo kulamiya꞉ ba꞉gala kebe komokomo kulihuya꞉, ebete ba꞉bi komokomo hopo habanapa꞉tamo na꞉pehawakalilamena, huiyatiya ibi ipuwalo komo hiliyonomate ebeno tabo a꞉kalawa꞉la꞉.  
\v 33 Ba꞉be mabuma꞉ kebe lumagiti ebeno tabo hibinomolo da꞉lawemene, ebete ba꞉be komodo ba꞉moe eta komo kohawakalimima꞉ne, Godoko kapiya ba꞉ hibi komo hawakalimidawala.  
\v 34 Ba꞉ hibila, Godote da꞉poemiya꞉ ba꞉be Kodawate Godokono hibi tabo bolamaginako, mabu Godote ebeno Gobogoboeno helo konomo ebetamo ya꞉lo ikamiya꞉,  
\v 35 iyo, Nabiwi Godote ebeno Gudu malemalelo nemalagidolona, ba꞉bema꞉ ebete ebetamo helo ikamiya꞉ ebete hiliyonomo komokomo ododilima꞉.  
\v 36 Ba꞉be mabuma꞉ kebe lumagiti Godokono Gudu hibima꞉ da꞉midina, Godokono wiboha꞉ ka꞉ka꞉te ebegodolo bitana, ebete ya꞉lo a꞉lawi, huiyatiya kebe lumagiti Godokono Gudutamo papamiwataheno, Godokono konomo mauba komote ebetamo bitana ba꞉bema꞉ ebete hibi ka꞉ka꞉ a꞉kalawenamene.   
\c 4  
\s1 Ya꞉suti Samaliya Hoponapi Kamenago Tabo Da꞉ga꞉luya꞉  
\p
\v 1 Ba꞉bene Pa꞉lisi kapiyuimipa꞉te Ya꞉sukunu komo ba꞉ma ka꞉na ulihuya꞉, ebete hiliyonomo tawakalubi ebeno ta꞉matapima꞉ midiliti ibi beyamo ba꞉bo wadulatelenakui, huiyatiya Yonete hiliyo tawakalubi kawadulatelenakuiha꞉.  
\v 2 Ba꞉be teteno hibi komote huiyatiya ba꞉ma ka꞉na itanuya꞉, ba꞉bi tawakalubi ipuwalo Ya꞉suti eta lumagi beyamo kadutinakuiha꞉, ebeno ta꞉matapa꞉te ha꞉kiya wadulatelenakuya꞉,  
\v 3 ba꞉bene Ya꞉suti Pa꞉lisi kapiyuimipino tabo ga꞉la komo diya꞉tawuya꞉, ba꞉ba tetelo ebete Yudiya hopo miya꞉pate Ga꞉lili hopamo wilama꞉ emalagidoluya꞉.   
\p
\v 4 Ba꞉bene ba꞉bamo konuluhukuma꞉ ebete duiduiyanomolo tupuimiti Godokono ubilo Samaliya hopodo tote  
\v 5 ba꞉be hopoeno Saika habamo dito nuluhukuya꞉. Iniwali tetelo Ya꞉ikobote ebeno gudu Yausepetamo dikamiya꞉ ba꞉moe Saika haba ba꞉be haka tamelo itana,  
\v 6 ba꞉gala Ya꞉ikobote daligiya꞉ ba꞉be beya ma꞉pete ba꞉bolo atumu ba꞉ka-itana. Ba꞉bene hegela tuli tetenomolo Ya꞉suti tete ga꞉ga꞉dopo pete ba꞉be beya ma꞉pe tamelo pemedete hawela bepamitiya꞉.   
\p
\v 7-8 Ba꞉bene Ya꞉suku ta꞉matapa꞉te baa꞉ mana꞉mo uwatehoma꞉ habamo da꞉tolamiya꞉, ebe ha꞉kiya beya ma꞉pelo ba luta eta Samaliyanapi kamenate beya iyapoma꞉ habane ba꞉bo piya꞉, ba꞉bene Ya꞉suti ebe na꞉goemiya꞉, “Na beya kapete unamita. Nolata, na beya nikanama꞉.”   
\p
\v 9 Ba꞉bene kamenate Ya꞉sukunu tabo ba huiya na꞉goiya꞉, “A꞉iye, ama꞉ Yunapi dubulata ba꞉gala na Samaliyanapi kamenala! Ama꞉ na beyama꞉ badama꞉ ka꞉goenama꞉wa?” Ebete ba꞉ma ka꞉na da꞉goiya꞉ mabu Yunapa꞉te Samaliyanapi dalowa꞉gopima꞉ ga꞉lalo atu kalila꞉mo beya nihoma꞉ talonama꞉ ga꞉lanaka.   
\p
\v 10 Ba꞉bene Ya꞉suti na꞉goiya꞉, “Godote tawakaluba꞉tamo dito dikalamena ba꞉gala pote ama꞉ beyama꞉ da꞉toemeha, ama꞉le ba꞉bi netewa komo hibilo niya꞉tawotale, ama꞉le na ba꞉kiyanameona꞉ nale ama꞉tamo ka꞉ka꞉ beya kikamema꞉.”   
\p
\v 11 Kamenate ebetamo na꞉goiya꞉, “Kodawa, ama꞉ ba꞉be ka꞉ka꞉ beya kebene na꞉ka꞉laweomena꞉? Ama꞉godolo beya iyapoeno ilina puliyala, ba꞉gala numa꞉, ba꞉moe beya ma꞉pe ba꞉ kulukulunomola.  
\v 12 Ama꞉ aeno iniwa Ya꞉ikoboko deha꞉potodawama꞉ goelo ama꞉ ha꞉kiya ama꞉ koma꞉ ka꞉midiuta? Ba꞉moe beya ma꞉pe ebete a ebeno eyoni gugudi mabuma꞉ aligiya꞉, ba꞉bene ebe ba꞉gala ebeno gugudi, ba꞉gala ebeno sipi-goegoe ba꞉gala kau-goegoe, ibi hiliyonomate ba꞉moe beya binihonama꞉.”   
\p
\v 13 Ya꞉suti huiyatiya ebetamo na꞉goiya꞉, “Kebe lumagiti ba꞉moe beya da꞉nimini ebe beya kapete gala kakumima꞉ne,  
\v 14 huiyatiya nale kebe beya lumagitamo nima꞉ dikamemo ebe beya kapete gala a꞉kuminakamene. Ba꞉be ka꞉ka꞉ beyate lumagino emede ipuwane hiliyonomo tetelo ba꞉peka꞉ka꞉la꞉namene, ba꞉ma ka꞉na ebete wiboha꞉ ka꞉ka꞉ hibilo kolawema꞉ne.”   
\p
\v 15 Ba꞉bene kamenate ebetamo na꞉goiya꞉, “Kodawa, nolata, ama꞉ ba꞉be beya natamo nikanama꞉. Nale da꞉nimo, na gala beya kapete a꞉kunamenakamene ba꞉gala nale ba꞉moe beya iyapoma꞉ gala a꞉kapenakamo.”   
\p
\v 16 Ya꞉suti ebe na꞉goemiya꞉, “Ama꞉ habamo tote, amia꞉no awi nadabuiti mamo badi na꞉piya꞉la꞉.”   
\p
\v 17 Ba꞉bene kamenate na꞉huiyuya꞉, “Na awihinola.”  
\p Ya꞉suti ebetamo na꞉goiya꞉, “Ama꞉ awiha꞉ma꞉ hibi tabo begaa꞉ta,  
\v 18 mabu ama꞉ dopamo paibo hiya꞉hiya꞉ dubate a꞉lawa꞉tepahuia꞉ta, ba꞉gala ka꞉lo ama꞉go demedena ba꞉be dubu amia꞉no hibi awiha꞉. Iyo, ama꞉ awiha꞉ma꞉ hibilo gaa꞉ta.”   
\p
\v 19 Ba꞉bema꞉ kamenate ebetamo na꞉goiya꞉, “Kodawa, na niya꞉tawutamo, hibila, ama꞉ ba꞉ Godokono ukui hawakalimidawa etalata.  
\v 20 A Samaliyanapino iniwala꞉te Godoko ba꞉moe hununomo hakalo adikuminakuya꞉ ba꞉bema꞉ ale talonama꞉ ga꞉lanama꞉, huiyatiya la꞉ Yunapa꞉te na꞉ga꞉lanakomata tawakaluba꞉te Yelusalemalo Godoko nadikuminakamena꞉.” \fig Samaliyanapi kamenate beya iyapoma꞉ habane da꞉piya꞉|alt="Jesus at well, woman coming" src="CN01673B.TIF" size="col" loc="1/4 of page on left hand side in upper corner" copy="1978 David C. Cook Publishing Co" ref="4.7-8" \fig*   
\p
\v 21 Ya꞉suti ebetamo na꞉goiya꞉, “Kamena, nale da꞉goitamo, ama꞉ ba꞉moe tabo hibima꞉ na꞉mida꞉. Tete ba꞉ na꞉pe, puya꞉te Nabiwi Godoko dadikumina iba꞉te gala Yelusalemalo a꞉kadikuminakamena꞉ ba꞉gala ba꞉moe hununomo hakalo a꞉kadikuminakamena꞉.  
\v 22 La꞉ Samaliyanapa꞉te Godoko adikumi gabo hibilo iya꞉tawaha꞉, huiyatiya a Yunapa꞉te ba꞉moe komo iya꞉tawahala mabu Godokono ka꞉ka꞉ mula꞉ komote agodone hopo haba konomamo pena.  
\v 23 Ba꞉ hibila, tete kopema꞉ne, iyo, ba꞉ na꞉pe, puya꞉te Nabiwi Godoko hibilo dadikumina iba꞉te uli ukui uwatete ebeno Gobogoboeno heloamo ba꞉gala ebeno hibi komodo ebe badikuminakomena꞉, mabu Nabiwiti ba꞉bako tawakalubi boholena ebe kadikuminama꞉.  
\v 24 Godote lumagino holoholamo kemedenaha꞉, ebe ba꞉ gobogobonomola. Ba꞉bema꞉ puya꞉te ebe dadikumina, wadiyala iba꞉te ebeno Gobogoboeno heloamo ba꞉gala ebeno hibi komodo nadikuminakamena꞉.”   
\p
\v 25 Ba꞉bene kamenate ebetamo na꞉goiya꞉, “Na iya꞉tawala Mesayate kopema꞉ne, ebeno eta mahilo Kelisotela. Ebete da꞉pemene Godokono hiliyonomo komokomo atamo kopehawakalilamema꞉ne.”   
\p
\v 26 Ya꞉suti ebetamo na꞉huiyuya꞉, “Na ama꞉go tabo dolamagimitama꞉, na ba꞉ Kelisotela.”   
\p
\v 27 Ba꞉ba tetenomolo Ya꞉sukunu ta꞉matapa꞉te haba ipuwane da꞉kapelamiya꞉, iba꞉te koamo pela꞉wa꞉huya꞉ mabu ebete ba꞉moe kamenago tabo ba olamagimita ba꞉bo pulamiya꞉. Huiyatiya ibi ipuwalo eta lumagiti ba꞉be kamena ba꞉ma ka꞉na kakiyamiya꞉ha꞉, “Ama꞉ bada komo ododima꞉ kewageliuta?” ba꞉gala eta lumagiti Ya꞉suku kakiyamiya꞉ha꞉, “Mabu keka꞉ ama꞉le eba꞉go tabo dolamagimita?”   
\p
\v 28 Ba꞉bema꞉ ba꞉ba tetelo kamenate ebeno upa beya ma꞉pelo miya꞉pate habamo tote tawakalubi ba꞉ma ka꞉na nikiyalamiya꞉,  
\v 29 “Eta dubu na꞉puma꞉la꞉. Diyala, ebe da꞉ Kelisotela꞉, mabu nale dopamo kebe kuba komo diya gabodo dododilinamimo, ba꞉bi komokomo ebete natamo hibinomolo a꞉hawakalilame.”  
\v 30 Ba꞉bema꞉ habaluba꞉te kamenoeno tabamo papamila꞉halete Ya꞉suku umima꞉ ba꞉ dito tolamiya꞉.   
\s1 Ya꞉suti Ebeno Baa꞉ Na Komoma꞉ Dolamagiya꞉  
\p
\v 31 Habaluba꞉te ba pelamita ba꞉be atu tetelo Ya꞉suku ta꞉matapa꞉te ebe na꞉kiyahamiya꞉, “Iya꞉tulamedawa, wadiyala ama꞉ baa꞉ na꞉na.”   
\p
\v 32 Huiyatiya Ya꞉suti iba꞉tamo na꞉goiya꞉, “Ao, nale nama꞉ ditana ba꞉be baeno hibi komo la꞉ iya꞉tawaha꞉.”   
\p
\v 33 Ba꞉bema꞉ Ya꞉sukunu ta꞉matapa꞉te ibi ipuwalo na꞉ga꞉luya꞉, “Diyala, eta lumagiti ebetamo baa꞉ kuda꞉ ikame.”   
\p
\v 34 Ba꞉bene Ya꞉suti iba꞉tamo na꞉goiya꞉, “Na da꞉poenamiya꞉ nale ebeno ubi komamo papamiwatalo ebeno oko kuitita꞉mo da꞉nuluhukumu, nale ba꞉be gabodo helo hibinomolo a꞉lawenakomo, baa꞉ na komo keba ka꞉nala꞉ka꞉ ba꞉ba ka꞉nala.  
\v 35 Numa꞉la꞉, la꞉ pali ododili tetelo ba꞉ma ka꞉na ga꞉lanakomata, ‘Netewa-netewa manomete ba꞉nepola꞉na, pali ilina naha tete kopema꞉ne.’ Ba꞉bema꞉ nale la꞉ eta tabo begoelamemata, la꞉le Godokono pali ilina hidamo ulamete niya꞉tawahala꞉, naha ilina uwate tete ba꞉ a꞉pe.  
\v 36 Ba꞉gala eta komo, kona wakalami okodawate pali namutudawoeno wiboha꞉ ka꞉ka꞉ mabuma꞉ pali oko ipuwalo naha kona buwatenako. Ba꞉ hibila, namutudawate ebetamo huiya ikame ya꞉lo a꞉tupuimi, iyo, ba꞉moe gabodo kona kikipo amihodawa ba꞉gala kona wakalami okodawa, iba꞉te ibino huiya konomo kalakalago kapimilo kuwatema꞉na꞉.  
\v 37 Tawakaluba꞉te da꞉ga꞉lanaka ba꞉ hibila, ‘Eta lumagiti kona kikipo amihote huiyatiya ebeno ekawiti pali ilina uwate tetelo oko kowatima꞉ne, ba꞉bene ibi netewapa꞉te badi konahama꞉na꞉.’  
\v 38 Ba꞉bema꞉ nale la꞉ pali ilina uwatema꞉ ba꞉ ba꞉ba ka꞉na oelamemata, huiyatiya ba꞉bi pali ilina la꞉le kamihoha꞉. Iyo, komo okopa꞉te dopamo kodakoda oko owatiya꞉, huiyatiya ka꞉lo la꞉ ibino hido oko owati ipuwane hidohido naha ilina buwatenakomata.”   
\s1 Samaliya Hoponapi Hiliyonomate Ya꞉suku Hibima꞉ Da꞉midiya꞉  
\p
\v 39 Ba꞉ba tetelo ba꞉be habalo demedenama꞉ ba꞉bi Samaliyanapi ipuwalo komo hiliyonomate Ya꞉suku hibima꞉ ba꞉bo midiya꞉, mabu kamenate ibi ba꞉ma ka꞉na kiyalamiya꞉, “Nale dopamo kebe kuba komo diya gabodo dododilinamimo, ba꞉bi komokomo ba꞉moe dubuti natamo hibinomolo a꞉hawakalilame.”  
\v 40 Ba꞉bene iba꞉te ibino habane Ya꞉sutamo da꞉nikuliya꞉, iba꞉te ebe betoemehuya꞉ ebete iba꞉godolo kemeda꞉tepama꞉, ba꞉bema꞉ ba꞉ba tetelo Ya꞉suti netewa hegela bekalutiya꞉.   
\p
\v 41 Ba꞉ba tetelo komo habaluba꞉te Ya꞉sukunu tabo komokomo dulihuya꞉, ibi ipuwalo komo hiliyonomate ebe hibima꞉ miditi,  
\v 42 kamena ba꞉ma ka꞉na kiyamiya꞉, “Dopamo tetelo amia꞉no tabo kapiya dulima꞉ ale ba꞉moe Ya꞉suku hibima꞉ ba꞉bo midima꞉, huiyatiya ka꞉lo ale aeno hibila galamo ebeno tabo ulima꞉. Hibila, ebe ba꞉ hopo habanapino Ka꞉ka꞉ Mula꞉lelamedawala.”   
\s1 Ya꞉suti Gabomani Dubuino Kuhi Da꞉hiduimiya꞉  
\p
\v 43-44 Ya꞉suti hopo habalo demedenami ebete ebeno komoma꞉ hibinomolo ba꞉ma ka꞉na goenakui, “Godokono ukui hawakalimidawa ebeno habaluba꞉te ebe hunamo a꞉kadipata꞉mena꞉, huiyatiya iba꞉te ebe ubiha꞉ma꞉ beda꞉hanakomena꞉.” Ba꞉bema꞉ Ya꞉suti ba꞉be komo iya꞉tawate Samaliya hopolo netewa hegela lutate, ba꞉bene ba꞉be hopo miya꞉pate ebeno Ga꞉lili hopamo gala dito katuya꞉.  
\v 45 Ba꞉ba tetelo komo Ga꞉lili hoponapa꞉te ebe kalakalago lawiya꞉, mabu iba꞉te dopamo Adaguila꞉ Pokoma꞉ Yelusalema ko habamo da꞉tolamiya꞉ Ya꞉sukunu hiliyonomo ododili komokomo nulamete hidonomoma꞉ ba꞉bo nega꞉luya꞉.   
\p
\v 46 Ba꞉bene Ya꞉suti Ga꞉lili hopoeno Ka꞉ina habamo gala dito katuya꞉, ba꞉be haba ba꞉ ebete dopamo Godokono helo hawakalimi komodo beyanomo hido gao beyama꞉ da꞉midiya꞉, ba꞉be habala. Ba꞉ba tetelo eta gabomani dubuti ba꞉bolo na꞉lutiya꞉, huiyatiya ebeno kuhiti Kapeniyama habalo ko tawetawa꞉go watitiya꞉.  
\v 47 Ba꞉bene ba꞉be gabomani dubuti Ya꞉suti Yudiya hopone pe komo duliya꞉, ba꞉bema꞉ ebete ebetamo tote ebe na꞉nikiyamiya꞉, “Wadiyala꞉ka꞉ ama꞉ Kapeniyama habamo pete naeno kuhi na꞉pihiduimiya꞉, mabu ebe hoe tatalila.”   
\p
\v 48 Ya꞉suti huiyatiya ebetamo na꞉goiya꞉, “La꞉ tawakalubi hiliyonomoeno komo ba꞉ ba꞉ma ka꞉nala, nagodolo koko hanohano komo ulameheno la꞉le na hibima꞉ a꞉kamidina꞉lemata.”   
\p
\v 49 Gabomani dubuti ebetamo gala na꞉kagoiya꞉, “Kodawa, nolata. Ama꞉ tiyolo nago na꞉pa꞉, naeno guduti hoedemene.”   
\p
\v 50 Ba꞉bene Ya꞉suti ebetamo na꞉goiya꞉, “Ama꞉ kalakalago na꞉toa. Amia꞉no kuhino ka꞉ka꞉te a꞉kalatida꞉mene.”  
\p Ba꞉ba tetelo ba꞉be dubuti Ya꞉sukunu tabo hibima꞉ miditi ebeno Kapeniyama habamo to ba꞉bo tupuimiya꞉, huiyatiya ba꞉be atu hegelalo ebete habamo kanuluhukuya꞉ha꞉.  
\v 51 Ba꞉bene eta hegelalo komo ebeno genama okopa꞉te eba꞉go da꞉paluguya꞉, iba꞉te ebe na꞉pikiyamiya꞉, “Nolata, amia꞉no kuhiti dutu gala a꞉kaka꞉ki!”   
\p
\v 52 Ebeno kuhiti kebako tetelo ka꞉hidui, ebete ba꞉be komo lawema꞉ ebeno okopi dalateda꞉liya꞉ iba꞉te na꞉huiyuya꞉, “Dutu hegela tuli tetelo, 1 koloko tete keba ka꞉nala꞉ka꞉, tawetawete ebe ba꞉bo miya꞉pui.”  
\v 53 Ba꞉bene nabiwiti ukuilo nemalagidoluya꞉, ba꞉be tete ba꞉ atu tetenomola Ya꞉suti ebe da꞉kiyami kuhino ka꞉ka꞉te a꞉kalatida꞉mene, ba꞉bema꞉ ebe ba꞉gala ebeno genamanapi, ibi hiliyonomate Ya꞉suku hibima꞉ ba꞉bo midiya꞉.   
\p
\v 54 Ba꞉ hibila, Ya꞉suti Yudiya hopone Ga꞉lili hopamo pete netewa hanohano komo da꞉pododiliya꞉, ba꞉moe komo ba꞉ etala.   
\c 5  
\s1 Ya꞉suti Nato A꞉ta꞉buta꞉midaleme Dubu Da꞉hiduimiya꞉  
\p
\v 1 Ba꞉moe komo da꞉wibuya꞉ Ya꞉suti Yelusalema ko habamo tuya꞉ Yunapino eta poko konumima꞉.  
\v 2 Yelusalemoeno kala imi tetelo eta gigiho bitana, ebeno mahilo Sipi-goegoeno Gigihola, ba꞉gala ba꞉moe gigiho tamelo mala꞉ ikiloeno bobo ba꞉ka-itana, ebeno mahilo Yu tawakalubino tabamo ba꞉ Betesedala. Ba꞉be bobo hapuhapulu panagopi genama paibate la꞉mota꞉hanama꞉,  
\v 3 ba꞉bene hiya꞉hiya꞉ temetema꞉gopi hiliyonomate ba꞉bi genamoeno dedelalo pola꞉nanakuya꞉, ibi ipuwalo komo baidi tamihopila, ba꞉gala komo nato a꞉ta꞉buta꞉midalelamepila, ba꞉gala komo ape kodakoda temetema꞉gopila. Iba꞉te hegela hiliyonomolo beyoeno tete belatimitanakuya꞉,  
\v 4 mabu hiya꞉hiya꞉ kapiyakapiya tetelo Kodawa Godokono nopodawate boboeno beya da꞉pologinakui beyate gelewalemo ba꞉bo ikiya꞉midanakui. Ba꞉ba tetelo kebe temetema꞉godawate beya ipuwamo tiyolo da꞉nihitiganakui ebe kapiyate hido komo ba꞉bo lawenakui.\f * \fr 5.4 \ft Yon 5.3b-4 komoeno tabo Yonete bukamo kamiya꞉tiya꞉ha꞉, huiyatiya ebeno buka ododi gala hapuni eta hibima꞉ mididawate miya꞉tiya꞉.\f*  
\v 5 Ba꞉bene Ya꞉suti Beteseda bobamo da꞉nuluhukuya꞉ eta dubuti ba꞉bolo na꞉lutiya꞉, ebete 38 gogolo pata꞉ modoboha꞉ma꞉ eda꞉nami.  
\v 6 Ya꞉suti ebe ba luta da꞉numiya꞉, ebete niya꞉tawuya꞉ ba꞉be dubuti tete ga꞉ga꞉nomolo ba꞉ba ka꞉na emedenami. Ba꞉bema꞉ ebete ebe na꞉goemiya꞉, “Ama꞉ ubila꞉ka꞉ Godote ama꞉ hiduimi?”   
\p
\v 7 Temetema꞉goeno dubuti ebetamo na꞉huiyuya꞉, “Kodawa, ba꞉moe beya Godote gelewalemo da꞉pikiya꞉midanako, ba꞉ba tetelo na owalubinidawa puliyala, ba꞉bema꞉ na beyamo ba nihitiguta huiyatiya eta lumagiti dopamo nihitiganako modobo komo konelawema꞉.”   
\p
\v 8 Ya꞉suti ebetamo na꞉goiya꞉, “Ama꞉ mahigate, amia꞉no tilo mokopa꞉midate, na꞉toa.”  
\v 9 Ba꞉ba tetenomolo ba꞉be dubuti hidote, ebeno tilo lawete ba꞉bo tuya꞉.  
\p Ya꞉suti ba꞉be dubu da꞉hiduimiya꞉, ba꞉be hegela ba꞉ Yu tawakalubino okoha꞉ talona hegelala.  
\v 10 Ba꞉bema꞉ ba꞉be dubuti tilo ba agatuta komo Yu watowatopa꞉te ebe ba꞉ma ka꞉na kiyahamiya꞉, “A꞉iye! Ba꞉moe ba꞉ aeno okoha꞉ talona hegelala! Tilo agata ipuwalo ama꞉ aeno kukala badikamidala꞉ta!”   
\p
\v 11 Ebete huiyatiya na꞉goiya꞉, “Na da꞉hiduiname ba꞉be dubuti ba꞉ma ka꞉na goename, ‘Amia꞉no tilo mokopa꞉midate na꞉toa.’”   
\p
\v 12 Ba꞉bema꞉ iba꞉te ebe nalatediya꞉, “Kebe dubuti ka꞉goemeta, ama꞉ tilo aguti kotoma꞉? Ama꞉ a na꞉kiyaa꞉ma꞉, ba꞉be dubu potela꞉ka꞉?”   
\p
\v 13 Huiyatiya ba꞉be dubuti Yu watowatopa꞉tamo huiya tabo goe kamodobuya꞉ha꞉, mabu ebete Ya꞉sukunu komo kiya꞉tawuya꞉ha꞉ ba꞉gala Ya꞉suti ebe hiduimiti ebete tawakalubi hiliyonomo ipuwamo ba꞉ dito nopeguya꞉.  
\v 14 Ba꞉bema꞉ galane Ya꞉suti Godoko Adikumino Hiya꞉ Genamalo ba꞉be dubu gala da꞉kumiya꞉ ba꞉bo goemiya꞉, “Numa꞉, amia꞉no apete a꞉hido, ba꞉bema꞉ ama꞉ eta kuba gala akododa꞉la꞉. Diyala, ko temetemete ama꞉tamo gala da꞉ kuluhukumini, ba꞉bema꞉ gala hapu temetemete konomoma꞉ eda꞉te, dopamo ama꞉ duminama꞉ ba꞉be temeteme kogogoloma꞉ne.”   
\p
\v 15 Ba꞉ba tetelo ba꞉be dubuti tote Yu watowatopi ba꞉ma ka꞉na nikiyalamiya꞉, “Na da꞉hiduinama꞉ka ba꞉be dubu ba꞉ Ya꞉sutila.”   
\s1 Yu Watowatopa꞉te Ya꞉suku Anakapumima꞉ Ubi Dihatiya꞉  
\p
\v 16 Mabu Ya꞉suti Yunapino okoha꞉ talona hegelalo komo temetema꞉gopi da꞉hiduilamenakui, ba꞉bema꞉ komo ibino watowatopa꞉te ebetamo maubahalete temeteme ikame ba꞉bo tupuimiya꞉.  
\v 17 Ba꞉ba tetelo Ya꞉suti iba꞉tamo na꞉goiya꞉, “Naeno Nabiwiti hegela hiliyonomolo oko bowatina, ba꞉bema꞉ na ebeno Guduti atumu oko beka-owatinamo, eta hegela dito a꞉kalutalemo.”  
\v 18 Yu watowatopa꞉te ba꞉be tabo duliya꞉ iba꞉te ubi konomamo ba꞉bo ihatiya꞉ ebe kanakapumima꞉, mabu hibila, dopamo Ya꞉suti ibino talona hegeloeno kukala badikamidaliya꞉, huiyatiya ba꞉ma tetelo ebete Godoko ebeno hibi Nabiwima꞉ goelo ebe ha꞉kiya ebeno helo Godokono heloago modoboma꞉ goe.   
\s1 Wiboha꞉ Ka꞉ka꞉ Godokono Gudugodolo Bitana  
\p
\v 19 Ba꞉bema꞉ Ya꞉suti iba꞉tamo na꞉goiya꞉, “Na la꞉tamo hibi tabonomo begoemo, Godokono Guduti ha꞉kiya ebeno ubilo eta komo ododi modoboha꞉, huiyatiya Guduti ebeno Nabiwino ododi komo duminako ebete ba꞉be atu komo beka-ododinako.  
\v 20 Mabu Nabiwi Godote ebeno Gudu malemalelo ba emalagidolona ebeno hiliyonomo ododili komokomo Gudutamo hawakalilamena. Hibila, galane tetelo Nabiwiti ebeno Gudutamo komo kokonomo komokomo kohawakalilamema꞉ne ebete kododilima꞉, ba꞉bema꞉ la꞉ hiliyonomate ba꞉bi komo ulamete kohanohanohoma꞉nemata.  
\v 21 Nabiwiti hoe lumagi ka꞉ka꞉mo keba ka꞉na kadipatenako, Guduti atumu ba꞉ ba꞉ba ka꞉na kewagelena, ebete kebe lumagitamo ubi dihatemene ba꞉be lumagitamo hibi ka꞉ka꞉ kikamema꞉ne.  
\v 22 Ba꞉gala Nabiwi Godote ha꞉kiya eta lumagino komo a꞉kanagiya꞉midama꞉mene, huiyatiya ebete helo Gudutamo ikamiya꞉ ebete tawakalubino komokomo kanagilamelelamema꞉.  
\v 23 Ba꞉bema꞉ hiliyonomo tawakaluba꞉te Guduino mahilo hunamo kadipatema꞉na꞉, iba꞉te Nabiwino mahilo keba ka꞉na kadipatenaka ba꞉ba ka꞉na. Kebe lumagiti Gudutamo ubiha꞉ma꞉ deda꞉na, ebete atumu ubiha꞉ komo Nabiwi Godotamo na꞉kahawakalimina mabu ba꞉moe Gudu Nabiwiti hopo tawakaluba꞉tamo poemiya꞉.   
\p
\v 24 “Na la꞉tamo hibi tabonomo begoemo, pote naeno tabo uliti ba꞉bene ebete na Oenamedawa hibima꞉ da꞉midina, ebegodolo wiboha꞉ ka꞉ka꞉ hibinomolo bitana, iyo, Godote ba꞉be lumagino komo a꞉kanagiya꞉midama꞉mene mabu ebete hoe ipuwane ka꞉ka꞉mo ya꞉lo uluhukui.  
\v 25 Ba꞉bema꞉ na gala la꞉tamo hibi tabonomo bekagoemo, tete kopema꞉ne, iyo, ba꞉ na꞉pe, ba꞉ba tetelo ha꞉laha tawakaluba꞉te Godokono Guduino tabo madodo dulimina꞉ iba꞉te wiboha꞉ ka꞉ka꞉mo komahila꞉halema꞉na꞉.  
\v 26 Ba꞉ hibila, Nabiwi Godoko kapiyagodolo wiboha꞉ ka꞉ka꞉ bitana, ba꞉bema꞉ ebete ebeno Gudutamo helo ya꞉lo ikamiya꞉ ebete atumu Ka꞉ka꞉ Mabudawama꞉ kakeda꞉nama꞉,  
\v 27 ba꞉gala Nabiwiti Gudutamo helo gala a꞉kikamiya꞉ ebete tawakalubino komokomo kanagilamelelamema꞉, mabu ba꞉moe Gudu ba꞉ Tawakalubino Naniwila.   
\p
\v 28 “Ba꞉bema꞉ la꞉ ulihopi naeno olamagi taboma꞉ akala꞉wa꞉hala꞉, mabu tete ba꞉ na꞉pe, ha꞉laha tawakaluba꞉te ebeno tabo madodo uliti  
\v 29 bobo ipuwane ka꞉ka꞉mo komahila꞉halema꞉na꞉. Ba꞉bene ibi ipuwalo puya꞉te hopo habalo hidohido komo dododilinakui iba꞉te Ka꞉ka꞉ Habamo konalehawaminama꞉na꞉, huiyatiya puya꞉te kuba komokomo dododilinakui iba꞉te tabo anagiya꞉mida habalo ibino kuba huiya konuwatema꞉na꞉.”   
\s1 Nabiwi Godote Ebeno Gudu Ya꞉sukunu Hibi Komo Da꞉hawakalimina Ba꞉be Komo  
\p
\v 30 Ya꞉suti gala na꞉kagoiya꞉, “Na ha꞉kiya naeno ubilo eta komo ododi modoboha꞉, huiyatiya naeno Nabiwiti na da꞉kiyanamenako nale ba꞉be gabo kapiyado tawakalubino komo ba꞉bo anagilamelelamenakomo. Ba꞉gala anagiya꞉mida ipuwalo nale tuputupunomolo ododinakomo, mabu na ubila na da꞉poenamiya꞉ ba꞉be Kodawa kapiya kokalakaluiminama꞉, na ha꞉kiya na a꞉kakalakaluima꞉mo.   
\p
\v 31 “Na ha꞉kiya ba꞉ma ka꞉na da꞉goemo, ‘Na ipuwalo hibi komo bitana,’ tawakaluba꞉te ba꞉be taboeno hibi komo a꞉kalawa꞉mena꞉,  
\v 32 huiyatiya eta Kodawate bemedena, ebe ba꞉ Godotela, ebete naeno hibi komo behawakalimina. Na iya꞉tawala, ebete na mabuma꞉ kebe tabo kolamagina ba꞉be tabo ba꞉ hibinomola.   
\p
\v 33 “Dopamo tetelo la꞉ Yu watowatopa꞉te komo dubu Yonetamo doelamima, ebete iba꞉tamo naeno hibi komo atumu a꞉kahawakalimi.  
\v 34 Numa꞉la꞉, hopo habanapa꞉te na mabuma꞉ dolamagimina nale ibino tabo a꞉kulia꞉lemo, huiyatiya Yonete dopamo dolamagi ba꞉be tabo ebeno ukui taboha꞉, ba꞉ Godokono tabola. Ba꞉be mabuma꞉ nale ba꞉be atu tabo la꞉ gala na꞉kagoelamemata, la꞉le hibima꞉ miditi Godote la꞉eno ka꞉ka꞉ komula꞉lelamema꞉.  
\v 35 Iyo, Yoneko ba꞉ hido alo keba ka꞉nala꞉ka꞉ ebe ba꞉ba ka꞉na a꞉la꞉minanami, ba꞉bene tete nanekelelo ba꞉be aloeno komoma꞉ la꞉le la꞉eno ubi miya꞉ta꞉tepalo gunima꞉mo gala na꞉kawilalimata.   
\p
\v 36 “Ba꞉gala eta komo. Nabiwi Godote ya꞉lo tetelo natamo dikanamiya꞉, nale ba꞉be oko ba owatina naeno okote naeno hibi komo behawakalimina, na ba꞉ Godote poenamiya꞉. Ba꞉bema꞉ dopamo tetelo Yonete na mabuma꞉ hibi komo da꞉hawakalima꞉tepui, huiyatiya ba꞉ma tetelo naeno okote naeno hibi komo hidonomamo hawakalimina.  
\v 37 Ba꞉ hibila, na da꞉poenamiya꞉ ba꞉be Nabiwiti naeno hibi komo ba hawakalimina, huiyatiya la꞉le ebeno tabo madodo a꞉kulia꞉lemata ba꞉gala ebeno holoholo a꞉kuma꞉lemata.  
\v 38 Iyo, ebeno tabo la꞉eno tepo ipuwalo kitanaha꞉, mabu ebete na hopo habamo poenamiya꞉ huiyatiya la꞉le naeno tabo hibima꞉ kamidinaha꞉.  
\v 39 La꞉le Godokono Bukoeno tabo komokomo hidonomamo a꞉ka꞉lamiholenakomata, mabu la꞉ nemalagidolonamata ba꞉be gabodo la꞉le wiboha꞉ ka꞉ka꞉ kolawema꞉nemata. A꞉iye, numa꞉la꞉! Ba꞉moi Buka komokomo hiliyonomate naeno hibi komo behawakalimina, huiyatiya la꞉eno ka꞉lamihole ipuwalo ba꞉bi taboeno hibi ipuwa notanamata,  
\v 40 ba꞉bema꞉ la꞉ ubihinola natamo pelamete nagodone wiboha꞉ ka꞉ka꞉ kopelawema꞉.   
\p
\v 41 “Na ubihinola hopo habanapa꞉te na milinamehone,  
\v 42 mabu na iya꞉tawala la꞉ kebako tawakalubila꞉ka꞉, la꞉eno tepo ipuwalo malemale emalagidolo komote Godotamo hibilo kitanaha꞉.  
\v 43 Ba꞉ hibila, nale naeno Nabiwino heloamo piya꞉mo huiyatiya la꞉le na kalawenenaha꞉, huiyatiya eta lumagiti ebe ha꞉kiya ebeno heloamo la꞉tamo da꞉pemene la꞉le ebe kalakalago kolawema꞉nemata,  
\v 44 iyo, la꞉ ubila la꞉ ipuwalo etate eta kamilimiho, etate eta kamilimiho, ba꞉ba ka꞉na kewagelenama꞉. La꞉ nulia꞉la꞉, la꞉le tuputupu komokomo aeno kapiya Godotamo ododilima꞉ dewagelema ba꞉ba tetelo ebete la꞉ komililameholema꞉na꞉ta, huiyatiya la꞉ ubihinola. Ba꞉moe mabuma꞉ la꞉le na hibima꞉ a꞉kamidina꞉mata, gabo puliyala!   
\p
\v 45 “La꞉ ba꞉ma ka꞉na akemalagidolala꞉, na kapiyate Nabiwi Godotamo la꞉ kuba ododilipima꞉ koka꞉lamima꞉. Ao, Mosesete atumu la꞉ kubapima꞉ kakaka꞉lamima꞉na꞉ta, ebe ba꞉ la꞉le la꞉eno hido owalubidawama꞉ da꞉ga꞉lanakoma ba꞉be dawala!  
\v 46 Ba꞉gala la꞉le Mosesekono tabo hibima꞉ na꞉midionatale la꞉le na atumu hibima꞉ ba꞉kamidiniona꞉, mabu ebete Godokono Bukamo tabo komokomo da꞉miya꞉tiya꞉, ba꞉bi komate naeno hibi komo behawakalimina.  
\v 47 La꞉ huiyatiya ebete Bukamo da꞉miya꞉tiya꞉ ba꞉be tabo hibima꞉ kamidinaha꞉, ba꞉bema꞉ la꞉le naeno tabo hibima꞉ keba ka꞉na na꞉ka꞉midioma? Gabo a꞉kitanamene!”   
\c 6  
\s1 Ya꞉suti Hiliyonomo Tawakaluba꞉tamo Baa꞉ Dikalameholeniya꞉  
\r Ma꞉t 14.13-21; Mak 6.30-44; Luk 9.10-17  
\p
\v 1 Ba꞉bene ibino tabo olamagimi komo wibote, komo hegela da꞉petohuya꞉, eta tetelo Ya꞉suti Ga꞉lili Bobo hapuamo boga꞉go dito na꞉hiwuya꞉, ba꞉be boboeno eta mahilo ba꞉ Taibiliyasila.  
\v 2 Ba꞉bene tawakalubi hiliyonomate ebe ba꞉bamo ta꞉matuya꞉, mabu ebete temetema꞉gopa꞉tamo dododilinakui, iba꞉te ba꞉bi hanohano komo ulamiya꞉ ba꞉gala iba꞉te eta ko komo umima꞉ ubi bihatiya꞉.  
\v 3 Ba꞉bene Ya꞉suti haka hunamo nodolote ebe ta꞉matapa꞉go ba꞉bo nilutiya꞉,  
\v 4 ba꞉ba tetelo Yunapino Adaguila꞉ Poko tete ba꞉ tatalima꞉ na꞉ka-ediya꞉.   
\p
\v 5 Ba꞉bene gapogapo hapulu komo hiliyonomo tawakaluba꞉te Ya꞉sutamo da꞉pekapiyuiminiya꞉, ebete ibi ulamenate Pilipiko na꞉goemeniya꞉, “A ba꞉moi hiliyonomo tawakalubi owalubilima꞉ baa꞉ kebolo na꞉kuwatelamema꞉?”  
\v 6 Ba꞉ba tetelo Ya꞉suti ya꞉lo iya꞉tawaniya꞉ ebete tawakaluba꞉tamo bada komo na꞉kododimini, ba꞉bema꞉ ebete Pilipiko ba꞉moe tabo begoemeniya꞉, mabu ebe ubila ebeno hibima꞉ midi komo kumiminama꞉, da꞉ hibila꞉ o da꞉ hibiha꞉.   
\p
\v 7 Ba꞉bene Pilipiti ebetamo na꞉huiyaniya꞉, “Ba꞉moi tawakalubi hiliyonomate baa꞉ nanekele nahama꞉ kapiya gogoeno oko huiya maniti a꞉kamodobamene.”   
\p
\v 8 Ba꞉ba tetelo Ya꞉suku ta꞉matadawa eta, ebeno mahilo A꞉ndulutila, ebe ba꞉ Saimono Pitakono amogala, ebete Ya꞉sutamo na꞉goeniya꞉,  
\v 9 “Kuhi kapiya mola, ebegodolo paibo palawa baa꞉ ba꞉gala daha netewa ba꞉pola꞉na, huiyatiya ba꞉bi baa꞉ bilibiliha꞉, ba꞉moi tawakalubi hiliyonomago a꞉kamodobamene.”   
\p
\v 10 Ba꞉bene Ya꞉suti ba꞉be hopoeno hemo konomo uminate ebe ta꞉matapa꞉tamo na꞉goeniya꞉, “La꞉ tawakalubi na꞉kiyalama꞉la꞉ iba꞉te dito kogagahidima꞉.” Ba꞉bema꞉ tawakalubi hiliyonomate ba꞉bamo gagahidinate ba꞉bi tawakalubi da꞉ka꞉lamiholeniya꞉ ibino kuititi ba꞉ 5,000 dubuma꞉ eda꞉niya꞉.  
\v 11 Ba꞉bene Ya꞉suti ba꞉be baa꞉ uwatenate Godotamo kalakala tabo goenate, da꞉pola꞉nuya꞉ ba꞉bi tawakaluba꞉tamo dito ikalameholeniya꞉, ba꞉gala ebete daha kuwatenate ba꞉ba ka꞉na kewageleniya꞉ tawakalubino baa꞉ kape komote komodobolamenama꞉.   
\p
\v 12 Ba꞉ba tetelo ba꞉bi baa꞉te ibi da꞉wigulameniya꞉ Ya꞉suti ebe ta꞉matapi na꞉kiyalameniya꞉, “La꞉ da꞉luhili ba꞉bi baa꞉ komokomo hidamo nuwata꞉la꞉, mabu ale ba꞉moi baa꞉ gigilepalama꞉ a꞉kamidila꞉ma꞉.”  
\v 13 Ba꞉bema꞉ iba꞉te tawakaluba꞉godolo da꞉luhiliniya꞉ ba꞉bi palawa baa꞉ komokomo duwateniya꞉, iba꞉te 12 bagolo betabuilameniya꞉.   
\p
\v 14 Ya꞉suti ebeno helo tawakaluba꞉tamo kohawakaliminama꞉ ba꞉moe hanohano komo dododiniya꞉, iba꞉te uminate na꞉ga꞉laniya꞉, “Hibila, ba꞉moe dubu ba꞉ Godokono Hiya꞉nomo Ukui Hawakalimidawala, Godote hopo habamo poemema꞉ da꞉goiya꞉, ba꞉moe ba꞉be Kodawala!”  
\v 15 Ba꞉ba tetelo Ya꞉suti ibino ubi komo biya꞉tawaniya꞉, iba꞉te ebe lawenate ibino Ko Gawadubuma꞉ dito komidinama꞉. Huiyatiya ebe ubihinola, ba꞉bema꞉ ebete ibi miya꞉palenate ebe ha꞉kiya eta haka hunamo dito nodoloniya꞉.   
\s1 Ya꞉suti Beya Hunudu Da꞉toniya꞉  
\r Ma꞉t 14.22-33; Mak 6.45-52  
\p
\v 16 Hegelate ba nihila꞉minana Ya꞉suku ta꞉matapa꞉te bobo dodamo nepalaganate,  
\v 17 huiyatiya hopote da꞉duniya꞉ ba꞉ba tetelo Ya꞉suti iba꞉tamo tiyolo kapeniya꞉ha꞉, ba꞉bema꞉ iba꞉te boga꞉mo nololonate bobo a꞉hiwale ba꞉bo tupuiminiya꞉ Kapeniyama haba hapuamo.  
\v 18 Ba꞉ba tetelo ko huhuti ba mahigana koko gawiyate ba꞉bo mahila꞉haleniya꞉.  
\v 19 Ba꞉bene iba꞉te paibo o sikisi kilomita ba꞉mako tete ga꞉ga꞉dopolo ba nemabihona, ba꞉ba tetelo Ya꞉suti ibino boge tama꞉mo beya hunudu da꞉toniya꞉, iba꞉te ebe uminate konomamo ba꞉bo toletolehoniya꞉,  
\v 20 huiyatiya ebete ibi na꞉goelameniya꞉, “Na Ya꞉sutila, la꞉ katoletolehonala꞉!”  
\v 21 Ba꞉bema꞉ iba꞉te Ya꞉suku boga꞉mo kalakalago da꞉natopiniya꞉, iba꞉te na꞉la꞉wa꞉haniya꞉ mabu iba꞉te kebamo tolamenama꞉ dewageleniya꞉, ba꞉ba tetenomolo iba꞉te ba꞉be boge utihole baha꞉mo boge ba꞉ dito nutiniya꞉.   
\s1 Tawakalubi Hiliyonomate Ya꞉suku Ohowadima꞉ Kapeniyama Habamo Da꞉nikuliya꞉  
\p
\v 22 Ba꞉bene Ya꞉suti Ga꞉lili Bobo hapulu da꞉nemiya꞉paleniya꞉, eta hegelalo ba꞉bi tawakalubi hiliyonomate ba꞉moe komo biya꞉tawahuya꞉, Ya꞉suti ebe ta꞉matapa꞉go kapiya boga꞉go iba꞉tamo da꞉pa꞉hiwaliya꞉, huiyatiya gapogapo tetelo ta꞉matapa꞉te gala ha꞉kiya da꞉kana꞉hiwaleniya꞉, Ya꞉suti iba꞉go katoniya꞉ha꞉.  
\v 23 Ba꞉be atu tetelo Taibiliyasi habanapa꞉te Kodawa Ya꞉sukunu hanohano ododi komoma꞉ tabo ba꞉ma ka꞉na uliya꞉, ebete Godotamo baa꞉ma꞉ kalakala tabo goenate tawakalubi hiliyonomatamo dikalameholeniya꞉, ba꞉bema꞉ komo ibi hiliyonomate ebe umima꞉ ibino boga꞉go ba꞉be atu hopamo ba꞉bo pelameholiya꞉.  
\v 24 Huiyatiya iba꞉te Ya꞉suku ba꞉gala ebe ta꞉matapi ba꞉bolo nipo da꞉poholiya꞉, iba꞉te boga꞉mo gala kololohote na꞉katolamiya꞉ Kapeniyama habamo, iba꞉te Ya꞉suku ba꞉bolo konohowadima꞉.   
\s1 Ya꞉suku Ba꞉ Ka꞉ka꞉ Baa꞉la  
\p
\v 25 Ba꞉bene ba꞉bi tawakaluba꞉te Ya꞉suku Kapeniyama haba hapulu da꞉numiya꞉, iba꞉te ebe na꞉nega꞉lamiya꞉, “Iya꞉tulamedawa, ama꞉ ba꞉mamo kebako tetelo ka꞉puluhukawa?”   
\p
\v 26 Ya꞉suti ibino tabo ba huiya na꞉goiya꞉, “Nale la꞉tamo hibi tabonomo begoemo, la꞉le nagodone baa꞉ uwatenate, ba꞉be baa꞉te la꞉ da꞉wigulameni la꞉le na unamema꞉ ba꞉bema꞉ pelamemata, huiyatiya naeno helo hawakalimino hanohano komoeno ipuwa la꞉le la꞉eno ukuia꞉mo kalaweha꞉.  
\v 27 La꞉le kateneno ubi baa꞉ nahama꞉ oko kowatihonala꞉ mabu ba꞉be baa꞉te tiyolo kababalehoma꞉ne, huiyatiya wadiyala la꞉le wiboha꞉ ka꞉ka꞉ baa꞉ lawema꞉ oko nowatihonala꞉. Ba꞉mako baa꞉ na Tawakalubino Naniwiti la꞉tamo kikalamema꞉nemata, mabu Nabiwi Godote ba꞉moe komo ya꞉lo a꞉hawakalimiya꞉, na ba꞉ ebeno hibidawama꞉ eda꞉namo.”   
\p
\v 28 Ba꞉bene iba꞉te ebe na꞉ga꞉lamiya꞉, “Ale Godokono ubi komokomo kododilima꞉ bada oko na꞉kowatihoma꞉?”   
\p
\v 29 Ya꞉suti iba꞉tamo na꞉huiyuya꞉, “Godote la꞉godolo kapiyanomo komo umi ubila, ebete hopo habamo da꞉poemiya꞉ la꞉ ba꞉be dawa hibima꞉ na꞉mida꞉la꞉.”   
\p
\v 30 Ba꞉bema꞉ iba꞉te ebe gala na꞉kaga꞉lamiya꞉, “Ale ama꞉ hibima꞉ komidima꞉ ama꞉le atamo bada hanohano komo na꞉kododiomena꞉? Wadiyala ama꞉ amia꞉no helo atamo na꞉hawakalima꞉!  
\v 31 Numa꞉, aeno iniwala꞉te dito hopolo ba emedena, Godokono hanohano ododi komodo iba꞉te baa꞉ uwatenakuya꞉, ba꞉be baeno mahilo ba꞉ ma꞉nala. Iyo, Godokono Bukoeno tabote ba꞉ma ka꞉na itana, ‘Godote iba꞉tamo Hunu Haboeno baa꞉ bikalamenakui,’ ba꞉bema꞉ wadiyala ama꞉ ba꞉ atumu amia꞉no helo na꞉hawakalima꞉.”   
\p
\v 32 Ya꞉suti na꞉goiya꞉, “Nale la꞉tamo hibi tabonomo begoemo, Mosesete la꞉eno iniwala꞉tamo dikalamenakui, ba꞉be baa꞉ Hunu Haboeno hibi baa꞉ha꞉, ba꞉moe hopoeno baa꞉la, huiyatiya ba꞉ma tetelo naeno Nabiwiti Hunu Haboeno hibi baa꞉ la꞉tamo nikalamenata,  
\v 33 mabu Godokono hibi baa꞉ ba꞉ Hunu Habane da꞉piya꞉ ba꞉be dawala, ebe kapiyate hopo habanapa꞉tamo hibi ka꞉ka꞉ bikalamena.”   
\p
\v 34 Ba꞉bene iba꞉te ebe gala na꞉kaga꞉lamiya꞉, “Iya꞉tulamedawa, wadiyala ama꞉le ba꞉ma tetene tupuimiti ba꞉be baa꞉ atamo nikaa꞉menakuya꞉.”   
\p
\v 35 Ba꞉bene Ya꞉suti na꞉goiya꞉, “Na ba꞉ ka꞉ka꞉ baa꞉la. Kebe lumagiti natamo da꞉pemene ebe baa꞉ kapete gala a꞉ka-uminakamene, ba꞉gala kebe lumagiti na hibima꞉ da꞉midinimini ebe beya kapete atumu a꞉kuminakamene.   
\p
\v 36 “Ka꞉lo nale la꞉eno komo ba꞉ma ka꞉na hawakalimimo, la꞉le la꞉eno baidinomamo naeno helo umimata, huiyatiya la꞉le na hibima꞉ midinima꞉ ubihinola.  
\v 37 Naeno Nabiwiti natamo ikanamema꞉ dewagelena, ba꞉bi tawakalubi hiliyonomate natamo kopelamema꞉na꞉, ba꞉gala kebe dawate natamo da꞉pemene nale ebe gigiha꞉ baha꞉mo dito a꞉koema꞉mo.  
\v 38 Numa꞉la꞉, Hunu Habane na da꞉poenamiya꞉ nale ba꞉be Kodawoeno ubi komo ododima꞉ ba꞉moe hopamo piya꞉mo, na ha꞉kiya naeno ubi komo a꞉kododa꞉mo.  
\v 39 Ba꞉bema꞉ na da꞉poenamiya꞉ ba꞉be dawoeno ubi komo ba꞉ma ka꞉nala, ebete natamo kebe tawakalubi kikanamena ibi ipuwalo eta kapiyate a꞉kalatida꞉mene, ba꞉bene Kuititi Hegelalo nale ibi hiliyonomo hibi ka꞉ka꞉mo kowadiya꞉paa꞉latelema꞉nemo.  
\v 40 Iyo, naeno Nabiwiti ubila, kebe lumagiti ebeno Gudu umiti hibima꞉ da꞉midimini, ebete wiboha꞉ ka꞉ka꞉ kolawema꞉ne, ba꞉bema꞉ hibila, Kuititi Hegelalo nale ba꞉be lumagi hibi ka꞉ka꞉mo kadipatema꞉nemo.”   
\p
\v 41 Ba꞉bene komo Yunapa꞉te Ya꞉sukunu komoma꞉ ubiha꞉ tabo bega꞉luya꞉, mabu ebete tabo ba꞉ma ka꞉na goiya꞉, “Na ba꞉ Hunu Habane da꞉piya꞉ ba꞉be ka꞉ka꞉ baa꞉la.”  
\v 42 Ba꞉bema꞉ iba꞉te na꞉ga꞉luya꞉, “Aba꞉ hibila꞉ka꞉, ba꞉moe Ya꞉suku ba꞉ Yausepekono gudula! A iya꞉tawahala ebeno menokola nabiwila! Mabu keka꞉ ebete Hunu Habane pema꞉ da꞉goe?”   
\p
\v 43 Ya꞉suti ibino tabo iya꞉tawate iba꞉tamo na꞉huiyuya꞉, “La꞉ ipuwalo ubiha꞉ tabo kaga꞉lutala꞉.  
\v 44 Nabiwi Godote eta lumagi natamo magaheheno, ba꞉be dawate ebeno ubilo ha꞉kiya natamo pema꞉ a꞉kamodobamene, huiyatiya Nabiwiti kebe dawa natamo da꞉magahemene, nale ebe lawete Kuititi Hegelalo wiboha꞉ ka꞉ka꞉mo kadipatema꞉nemo.  
\v 45 Numa꞉la꞉, dopamo Godokono ukui hawakalimipa꞉te ebeno Bukamo tabo ba꞉ma ka꞉na miya꞉tiya꞉, ‘Tete ba꞉ na꞉pe, Godote ha꞉kiya hopo habanapi hiliyonomo ebeno gabo kiya꞉tulamema꞉ne.’ Ba꞉bema꞉ ba꞉moe komo ba꞉ hibila, pote Nabiwino tabo madodo uliti ebegodone hido iya꞉tawa komo da꞉lawenako, ba꞉be dawate natamo kopema꞉ne.  
\v 46 Naeno taboeno ipuwa kubamo akalawa꞉la꞉. Eta hopo haba lumagiti Nabiwino holoholo dopamo kumiya꞉ha꞉, huiyatiya pote Godogodone da꞉pihitiguya꞉ ebe kapiyate Nabiwino holoholo umiya꞉, ba꞉bema꞉ la꞉le ebe kapiyagodone Nabiwino tabo kulima꞉nemata.   
\p
\v 47 “Iyo, nale la꞉tamo hibi tabonomo begoemo, kebe lumagiti na hibima꞉ da꞉midinina ebegodolo wiboha꞉ ka꞉ka꞉te bitanamene.  
\v 48 Na ba꞉ ka꞉ka꞉ baa꞉la.   
\p
\v 49 “Numa꞉la꞉, la꞉eno iniwala꞉te ma꞉nama꞉ da꞉ka꞉minakui, iba꞉te dito hopolo ba꞉be baa꞉ benahanakuya꞉ ba꞉bene galane tetelo ibi hiliyonomate a꞉ha꞉lahuya꞉,  
\v 50 huiyatiya Hunu Habane da꞉piya꞉, ba꞉be baa꞉ lumagiti da꞉namene ebete a꞉kahaa꞉mene.  
\v 51 Na ba꞉ Hunu Habane da꞉piya꞉ ba꞉be ka꞉ka꞉ baa꞉la, ba꞉bema꞉ hibila, kebe lumagiti ba꞉moe baa꞉ da꞉namene ebete emedena tetelo hibi ka꞉ka꞉go bemedenamene. Nale ebetamo dikamenakomo ba꞉be baa꞉ ba꞉ naeno apeno katenela, mabu nale naeno ape hopo habanapa꞉tamo ikalamemo ibino ka꞉ka꞉ komula꞉lelamema꞉.”   
\p
\v 52 Ba꞉bema꞉ Yunapino maubate duluhukuya꞉, iba꞉te ibi ipuwalo olowabeletihuilo na꞉ga꞉luya꞉, “Ale ba꞉moe dubuino katene konahama꞉, ebete atamo keba ka꞉na na꞉kikaa꞉memene?”   
\p
\v 53 Ba꞉bene Ya꞉suti iba꞉tamo na꞉goiya꞉, “Nale la꞉tamo hibi tabonomo begoemo, la꞉le Tawakalubino Naniwino katene nahaheno ba꞉gala ebeno hawi nihoheno, hibi ka꞉ka꞉te la꞉godolo a꞉kitanamene.  
\v 54 Iyo, kebe lumagiti naeno katene da꞉nanako ba꞉gala naeno hawi da꞉ninako, ebegodolo wiboha꞉ ka꞉ka꞉te bitanamene, ba꞉gala nale Kuititi Hegelalo ebe hibi ka꞉ka꞉mo kadipatema꞉nemo,  
\v 55 mabu naeno katene ba꞉ hibi ka꞉ka꞉ baa꞉la, ba꞉gala naeno hawi ba꞉ hibi ka꞉ka꞉ beyala.  
\v 56 Ba꞉ hibila, kebe lumagiti naeno katene da꞉nanako ba꞉gala naeno hawi da꞉ninako, ebete na ipuwalo bemedena ba꞉gala nale ebe ipuwalo bemedenamo.  
\v 57 Na da꞉poenamiya꞉ ba꞉be Nabiwino hibi ka꞉ka꞉te nagodolo keba ka꞉na kitana, ba꞉ ba꞉ba ka꞉na kebe lumagiti naeno katene da꞉nanakomene, ebete naeno ka꞉ka꞉go bemedenamene.  
\v 58 Ba꞉bema꞉ numa꞉la꞉, naeno ape ba꞉ Hunu Habane da꞉piya꞉ ba꞉be ka꞉ka꞉ baa꞉la. Ba꞉moe baa꞉te lumagitamo hibi ka꞉ka꞉ bikamenakomene, huiyatiya la꞉eno iniwala꞉te da꞉nahanakui ba꞉be baa꞉te ka꞉ka꞉ iba꞉tamo hibilo kikalamenakuiha꞉, iyo, galane iba꞉te dito ha꞉lahuya꞉.”   
\p
\v 59 Ya꞉suti Kapeniyama habalo Yu tawakalubino baidi ibubulamehole genamalo ibi diya꞉tulamitiya꞉, ba꞉ba tetelo ebete iba꞉tamo ba꞉moe tabo ga꞉ga꞉dopo bolamagiya꞉.   
\s1 Ya꞉suku Ba꞉ Wiboha꞉ Ka꞉ka꞉ Adahedawala  
\p
\v 60 Ba꞉ba tetelo komo Ya꞉suku ta꞉matapi hiliyonomate ebeno iya꞉tulame tabo uliti na꞉ga꞉luya꞉, “Ba꞉moe taboeno ipuwa kodakodanomola, pote lawema꞉ na꞉ka꞉modobomene?”   
\p
\v 61 Iba꞉te ebeno iya꞉tulame komoma꞉ kebe ubiha꞉ tabo da꞉ga꞉litiya꞉, Ya꞉suti iya꞉tawate na꞉goiya꞉, “Mabu keka꞉ naeno iya꞉tulame komote la꞉eno hibima꞉ midi komo da꞉kubahilamita?  
\v 62 Ba꞉ hibila, Tawakalubino Naniwiti dopamo demedenami ebete ba꞉be Kalakala Habamo gala kakanodoloma꞉ne, ba꞉bema꞉ la꞉le ba꞉be hanohano komo dumima la꞉ keba ka꞉na na꞉kewageleoma?  
\v 63 Numa꞉la꞉, Godokono Gobogobote tawakaluba꞉tamo hibi ka꞉ka꞉ bikalamena, huiyatiya kateneno helote iba꞉tamo ka꞉ka꞉ ikalamema꞉ a꞉kamodobale. Ba꞉bema꞉ hibila, nale la꞉tamo dolamagimo ba꞉be tabo ba꞉ ka꞉ka꞉la, iyo, ba꞉be tabote Godokono Gobogobogodone pe,  
\v 64 huiyatiya la꞉ komopa꞉te hibima꞉ kamidiha꞉.”  
\p Ya꞉suti ba꞉moe tabo bolamagiya꞉ mabu ebete ebeno oko tupuimi mabuni ya꞉lo iya꞉tawuya꞉, ebe ta꞉matapi ipuwalo puya꞉te ebe hibima꞉ midiha꞉pima꞉ deda꞉hanamena꞉ ba꞉gala pote ebe anakapumipino kokotamo dihatemene.  
\v 65 Ba꞉bene ebete tabo moga꞉melo gala na꞉kagoiya꞉, “La꞉eno hibima꞉ midiha꞉ komoma꞉ nale ya꞉lo ba꞉ma ka꞉na goemo, Nabiwiti helo lumagitamo ikameheno, ebete ha꞉kiya ebeno ubilo natamo a꞉kapa꞉mene.”   
\p
\v 66 Ba꞉be mabuma꞉ komo Ya꞉suku ta꞉matapi hiliyonomate eba꞉go wapata꞉lame ubiha꞉ma꞉ eda꞉hate ibino hiya꞉hiya꞉ emede komamo gala dito kawilaliya꞉.  
\v 67 Ba꞉bene Ya꞉suti ebeno komo 12 ta꞉matapi nalateda꞉liya꞉, “La꞉ ba꞉ atumu, la꞉le na ba꞉ka꞉miya꞉paneoma?”   
\p
\v 68 Saimono Pitate ebetamo na꞉huiyuya꞉, “Kodawa, a potamo na꞉ka꞉tolamema꞉ mabu ama꞉ kapiyagodolo hibi ka꞉ka꞉ tabonomo bitana?  
\v 69 A iya꞉tawahala ama꞉ ba꞉ Godokono Hido-talona Dawalata, ba꞉bema꞉ ale ama꞉ hibima꞉ na꞉midinata.”   
\p
\v 70 Ya꞉suti huiyatiya iba꞉tamo na꞉goiya꞉, “Aba꞉ hibila꞉ka꞉, nale ha꞉kiya la꞉ 12 dubu buwatimata, huiyatiya la꞉ nulia꞉la꞉, la꞉ ipuwalo kapiyate Saitanakono okodawama꞉ eda꞉na!”  
\v 71 Ebete ba꞉moe tabo Yudasikono komoma꞉ goiya꞉, ba꞉be dubu ba꞉ Keliyotanapi Saimonokono gudula. Dopamo ba꞉moe dubuti 12 ta꞉matapi ipuwalo emedenami, huiyatiya galane tetelo ebete Ya꞉suku anakapumipino kokotamo ebe bihatiya꞉.   
\c 7  
\s1 Ya꞉sukunu Ekaka꞉te Ebe Hibima꞉ Kamidiya꞉ha꞉  
\p
\v 1 Ba꞉bene ibino tabo olamagimi komo da꞉wibuya꞉, ba꞉ba tetene tupuimiti Ya꞉suti Ga꞉lili hopo konomolo pata꞉nami, huiyatiya ebete Yudiya hopolo pata꞉ ubihinola mabu ba꞉be hopoeno Yu watowatopa꞉te ebe anakapumima꞉ ewagelenama꞉.  
\v 2 Ba꞉bene Yunapino Mimiya Etemotehoeno Poko\f * \fr 7.2 \ft Mimiya Etemotehoeno Poko ba꞉ Yunapino eta pokola, iba꞉te hiliyonomo gogolo bododinakomena꞉. Ibino iniwala꞉te Isipiti hopone dikuliya꞉, ba꞉ba tetelo iba꞉te Ka꞉inane hopamo tiyolo nikulihino dopamo 40 gogolo dito hopolo emedenama꞉. Ba꞉be tete ga꞉ga꞉nomolo iba꞉te dito hopoeno hiya꞉hiya꞉ hopolo ba lahatepahanato sipi-goegoe tama walokoa꞉midahale genamama꞉ midiliti, iba꞉te ba꞉bakobako mimiya genamalo lahanakuya꞉, hibi genamaloha꞉. Ba꞉gala ba꞉be atu tetelo Godoko adikumino sipi-goegoe tama walokoa꞉midahale genamate iba꞉godolo itanami, ba꞉bema꞉ Godote iba꞉go ba pata꞉na ibino modoboha꞉ komokomo ipuwalo ebete ibi hidonomamo owalubilinakui. Ba꞉bema꞉ ba꞉ba tetene tupuimiti ba꞉ma teta꞉mo puluhuku, Godote Yunapino iniwala꞉tamo hido owalubi komo dihatenakui, iba꞉te ba꞉be komo ba emalagidolo hiliyonomo gogolo a꞉iti hegela ipuwalo Godotamo ibino kalakala poko bododinakuya꞉.\f* da꞉tataliya꞉,  
\v 3 ba꞉ba tetelo Ya꞉sukunu ekaka꞉te ebe na꞉ga꞉lamiya꞉, “Wadiyala ama꞉ ba꞉moe Ga꞉lili hopo miya꞉pate Yudiya hopamo gala na꞉katoa. Diyala, ama꞉le komo ta꞉matapi ba꞉bolo da꞉ nulameomena꞉, ba꞉bene ama꞉le dododilinaka iba꞉te ba꞉bi hanohano komo hidamo kulamema꞉na꞉.  
\v 4 Numa꞉, lumagiti ubi dihatemene tawakalubi hiliyonomate ebe kota꞉matama꞉, wadiyala ebete ebeno komo akugumuia꞉la꞉. Ba꞉be mabuma꞉ ama꞉le ba꞉moi hanohano komo hibilo dododilinaka, wadiyala ama꞉ ba꞉ atumu amia꞉no komo hopo habanapi hiliyonomatamo na꞉hawakalimiya꞉!”  
\v 5 Ya꞉sukunu ekaka꞉te ebe iya꞉da꞉telo ba꞉moe tabo bolamagimiya꞉ mabu iba꞉te ebe hibima꞉ kamidiya꞉ha꞉, komo tawakalubi hiliyonomate hibima꞉ midiha꞉ma꞉ keba ka꞉na keda꞉haliya꞉ ba꞉ba ka꞉na.   
\p
\v 6 Ba꞉bema꞉ Ya꞉suti ebeno ekakino tabo ba huiya na꞉goiya꞉, “La꞉ ha꞉kiya la꞉eno hiya꞉hiya꞉ ubi tetelo la꞉eno komo ba꞉bo ododilinakomata, huiyatiya naeno hibi tete Godogodone kapeha꞉.  
\v 7 Hopo habanapa꞉te la꞉tamo kamaubahalenaha꞉, huiyatiya iba꞉te natamo maubahalena mabu nale ibino kuba ododili komokomo a꞉hawakalilamenakomo.  
\v 8 Ba꞉bema꞉ la꞉ ha꞉kiya poko habamo na꞉tolama꞉la꞉, huiyatiya na ka꞉lo a꞉katoamo mabu Godokono hibi tete natamo kapeha꞉.”  
\v 9 Ya꞉suti ba꞉moe tabo goete Ga꞉lili hopolo ba꞉bo pekaguya꞉.   
\s1 Ya꞉suti Mimiya Etemotehoeno Pokoma꞉ Da꞉tuya꞉  
\p
\v 10 Ya꞉sukunu ekaka꞉te pokoma꞉ da꞉tolamiya꞉, ebete huiyatiya galane diya gabodo ta꞉mataliya꞉, hawakala katuya꞉ha꞉.  
\v 11 Ba꞉ba tetelo Yu watowatopa꞉te poko habalo ebe ba ohowadi na꞉ga꞉luya꞉, “Ba꞉moe dubu Ya꞉suku keka꞉?”   
\p
\v 12 Ba꞉gala puya꞉te pokoma꞉ da꞉pelameholiya꞉ ba꞉bi Yu tawakalubi hiliyonomate Ya꞉sukunu komoma꞉ tabo ganalo konomamo olamagimitiya꞉. Komo iba꞉te na꞉ga꞉luya꞉, “Ebe hido lumagila,” huiyatiya komopa꞉te na꞉ga꞉luya꞉, “Ao, ebe tawakalubi bamihoholamena.”  
\v 13 Ba꞉ba tetelo iba꞉te Ya꞉sukunu komoma꞉ hawakala kaga꞉lutiya꞉ha꞉ mabu iba꞉te ibino watowatopino mauba komo betolemitiya꞉.   
\p
\v 14 Ba꞉bene tawakaluba꞉te ibino poko ba ododinate eta hegelalo Ya꞉suti iba꞉tamo nehawakalate Godoko Adikumino Hiya꞉ Genamamo tote iya꞉tulame ba꞉bo netupuimiya꞉.  
\v 15 Ba꞉ba tetelo ebeno iya꞉tulame taboma꞉ Yu watowatopa꞉te ba hanohanohuta na꞉ga꞉luya꞉, “A꞉iye! Ba꞉moe dubuti kebako iya꞉tawa ka꞉lawi mabu ebete kasikuluya꞉ha꞉!”   
\p
\v 16 Ya꞉suti huiyatiya iba꞉tamo na꞉goiya꞉, “Nale la꞉ diya꞉tulamenama, ba꞉be tabote na da꞉poenamiya꞉ ba꞉be Kodawagodone pena, na ha꞉kiya naeno ubi komodo kiya꞉tulamenaha꞉.  
\v 17 La꞉ ha꞉kiya la꞉ ipuwalo naeno komoma꞉ ba꞉ma ka꞉na ga꞉lanamata, ‘Ebeno iya꞉tulame komote Godogodone da꞉pena o da꞉ ebeno kateneno ukuini da꞉pena.’ Numa꞉la꞉, la꞉ ipuwalo pote Godokono ubi komo ododilima꞉ ubi dihatena, ebe modobola naeno iya꞉tulame komoeno mabu la꞉tamo olamagi.  
\v 18 Iyo, keba tetelo lumagiti ebeno kateneno ukui hapuni tabo dolamagina, ebe ha꞉kiya ebe bawagaminana, huiyatiya kebe lumagiti ubi dihatena ebe oemedawa kapiya kawagaminanama꞉, ba꞉be lumagi ba꞉ hibi komo hawakalimidawala, ebegodolo eta ha꞉da amiho komo kitanaha꞉.  
\v 19 Godote ebeno Tutumu Tabo Moseseko ipuwado la꞉tamo ikalamiya꞉ta huiyatiya la꞉ ipuwalo eta kapiyate ba꞉bi hiliyonomo tutumamo hibilo kapapamiwatanaha꞉, aba꞉ hibila꞉ka꞉? Huiyatiya na tuputupu lumagima꞉ ba eda꞉na, mabu keka꞉ la꞉le na anakapunamema꞉ dewagelenama?”   
\p
\v 20 Ba꞉ba tetelo Ya꞉sukunu tabo dulihutiya꞉ ba꞉bi tawakalubi hiliyonomate ebetamo na꞉ga꞉luya꞉, “Ama꞉ kuba gobogobagoenolata! Pote ka꞉goita ama꞉ anakapumima꞉?”   
\p
\v 21 Ya꞉suti huiyatiya iba꞉tamo na꞉goiya꞉, “Nale la꞉eno holoholo hapulu kapiya hanohano komo dododimo, la꞉ koamo ba꞉bo la꞉wa꞉huimata.  
\v 22 La꞉ numa꞉la꞉, Mosesete la꞉tamo eta kukala dikalamiya꞉la, ba꞉be kukala ba꞉ la꞉le bahibahi guguda꞉tamo tama itamida kukala komiya꞉telamenakoma꞉. Iyo, la꞉le ba꞉moe kukala miya꞉te komo Mosesegodone lawema꞉ ga꞉lanamata, huiyatiya ba꞉moe komo ebegodone hibilo kuluhukuya꞉ha꞉, la꞉eno komo iniwala꞉godone piya꞉. Ba꞉gala Mosesete talona hegeloeno kukala atumu la꞉tamo a꞉kikalamiya꞉ta, ba꞉bema꞉ ba꞉bi netewa kukala la꞉godolo ba pola꞉na eta guduino kukala ihateme tetete okoha꞉ talona hegelalo duluhukunako, la꞉le dito ododinakomata mabu Godote ba꞉ma ka꞉na kagoenaha꞉, tama itamida kukala ihate komote talona hegeloeno kukala kadikamidalema꞉ne.  
\v 23 Iyo, la꞉eno ododi ba꞉ ba꞉ma ka꞉nala, la꞉le Godokono ubi komamo kopapamila꞉halema꞉ Mosesekono hiliyonomo tutumu ipuwalo kapiya kodakodalo ba lawe okoha꞉ talona hegeloeno kukala ba꞉bo adikamidalenakomata. Ba꞉bema꞉ nale okoha꞉ talona hegelalo eta temetema꞉goeno dubu da꞉hiduimimo, huiyatiya mabu keka꞉ la꞉le natamo da꞉maubahalitama?  
\v 24 A꞉iye, la꞉ hunu gabodo naeno komo dito akanagiya꞉midanama꞉la꞉, wadiyala la꞉ huiyatiya Godokono tuputupu gabodo lumagino komo nanagiya꞉midama꞉la꞉!”   
\s1 Yunapa꞉te Ya꞉sukunu Komoma꞉ Hiya꞉hiya꞉ Tabo Da꞉ga꞉luya꞉  
\p
\v 25 Ba꞉ba tetelo Yelusalema habalo demedehonama꞉ komo iba꞉te na꞉ga꞉luya꞉, “Aba꞉ hibila꞉ka꞉, ba꞉moe dubu ba꞉ komopa꞉te anakapumima꞉ dewagelena ba꞉be lumagila!  
\v 26 Numa꞉la꞉, ebete hilopoheno tabo hawakala bolamagita, huiyatiya aeno watowatopa꞉te ebe duhimima꞉ eta tabo kaga꞉lutaha꞉. Diyala, iba꞉te da꞉ iya꞉tawahala꞉, ba꞉moe dubuti Godokono Oemedawa Kelisoma꞉ deda꞉na.  
\v 27 A iya꞉tawahala ba꞉moe dubuino haba komo, huiyatiya Godokono Bukate a biya꞉tua꞉mena, hibi Kelisote da꞉puluhukumini, ba꞉ba tetelo tawakaluba꞉te a꞉kiya꞉tawahamena꞉ ebete kebene da꞉pemene.”   
\p
\v 28 Ba꞉bema꞉ Ya꞉suti Godoko Adikumino Hiya꞉ Genamalo tawakalubi ba iya꞉tulamita ibulunomo na꞉goiya꞉, “La꞉ hibilo iya꞉tawahala꞉ka꞉ nale kebene da꞉piya꞉mo ba꞉be haboeno komo? Ba꞉gala naeno komoma꞉ la꞉godolo hibi iya꞉tawa ba꞉kitana? La꞉ nulia꞉la꞉, na ha꞉kiya naeno ubilo kapiya꞉ha꞉ la꞉tamo, na Kodawate poenamiya꞉. Ebe ba꞉ hibi komo hawakalimidawala, huiyatiya la꞉le ebeno komo kiya꞉tawahanaha꞉,  
\v 29 iyo, na ha꞉kiya ebeno komo iya꞉tawala, mabu nale ebegodone piya꞉mo ba꞉gala ebete na a꞉poenamiya꞉.”   
\p
\v 30 Ba꞉be taboma꞉ komopa꞉te ubila Ya꞉suku du genamamo ihatema꞉, huiyatiya ibi ipuwalo etate ebe kalawiya꞉ha꞉ mabu ba꞉be komote hibilo uluhukuma꞉ Godogodone tete pehenola.  
\v 31 Huiyatiya ba꞉be atu tetelo komo tawakalubi hiliyonomate Ya꞉suku hibima꞉ midilo na꞉ga꞉luya꞉, “Ba꞉moe dubugodolo hanohano komo hiliyonomo ulamenakoma꞉, ba꞉bema꞉ ebe da꞉ Kelisotela꞉. Iyo, eta lumagiti Keliso mahilamo da꞉mahigamene, ebeno helote ba꞉moe dubuino helo a꞉kagogolamene!”   
\s1 Yu Watowatopa꞉te Ya꞉suku Du Genamamo Ihatema꞉ Komo Dubu Doelamiya꞉  
\p
\v 32 Hiliyonomo tawakaluba꞉te Ya꞉sukunu komoma꞉ tabo ganalo da꞉ga꞉litiya꞉, Pa꞉lisi kapiyuimipa꞉te uliti ba꞉bene ibi ba꞉gala Godotamo hawa꞉goeno ikamehopino watowatopi iba꞉te komo Godoko Adikumino Genama lawamepi dubu ba꞉bo noelamiya꞉, iba꞉te Ya꞉suku nelawete du genamamo kopihatema꞉.  
\v 33 Ba꞉be atu tetelo Ya꞉suti tawakaluba꞉tamo nolamagitiya꞉, “Na la꞉go nanekela꞉mo emedete, na da꞉poenamiya꞉ ba꞉be Kodawatamo gala kakatoma꞉nemo.  
\v 34 Ba꞉bene la꞉le na nipo kohowadinima꞉nemata, mabu nale kebe habamo da꞉tomo la꞉le ba꞉be habamo tolame modoboha꞉.”   
\p
\v 35 Ba꞉bema꞉ Yu watowatopa꞉te ibi ipuwalo na꞉ga꞉luya꞉, “Ba꞉moe dubuti kebe habamo na꞉ka꞉tomene, ba꞉bene ale ebe umima꞉ a꞉kamodobama꞉? Diyala, aeno komo tawakaluba꞉te hiya꞉hiya꞉ Yuha꞉pino hopolo da꞉nemedehona, ebete iba꞉tamo da꞉ tomene iba꞉go konemedema꞉, ba꞉bene ebete ba꞉bi Yuha꞉pi Godokono tabo da꞉niya꞉tulamemene.  
\v 36 Ebete na꞉goe, ‘La꞉le na nipo kohowadinima꞉nemata,’ ba꞉gala ebete gala na꞉kagoe, ‘Nale kebe habamo da꞉tomo la꞉le ba꞉be habamo pelame modoboha꞉.’ A꞉iye! Ebeno taboeno ipuwa keba ka꞉nala꞉ka꞉?”   
\s1 Wiboha꞉ Ka꞉ka꞉ Beyoeno Komo  
\p
\v 37 Yunapino Mimiya Etemotehoeno Poko ipuwalo kuititi hegela ba꞉ ko hegelanomoma꞉ eda꞉na. Ba꞉bene ba꞉be hegelate da꞉piya꞉ Ya꞉suti tawakalubi hiliyonomo ipuwalo mahigate ibulunomo na꞉goiya꞉, “Kebe lumagi beya kapete dumina, wadiyala ebete pete nagodolo beya na꞉pena꞉mene.  
\v 38 Ba꞉gala kebe lumagiti na hibima꞉ da꞉midinimini, ba꞉be lumagino tepo ipuwane wiboha꞉ ka꞉ka꞉ beyate ba꞉peka꞉ka꞉la꞉namene, mabu Godokono Bukate ba꞉ba ka꞉na goena.”   
\p
\v 39 Buka ka꞉lamiholedawa, wadiyala ama꞉ niya꞉tawa Ya꞉suti ba꞉moe tabo Godokono Gobogoboeno komoma꞉ olamagitiya꞉. Iyo, dopamo tetelo Gobogoboeno helote Ya꞉suku hibima꞉ midipa꞉godolo kitanamiha꞉, huiyatiya Godote ebe hoe ipuwane dadipatiya꞉, ebete Hunu Habamo odolote ko alonomote ebe ba꞉bo na꞉la꞉minuya꞉. Ba꞉ba tetelo Ya꞉suku hibima꞉ midipa꞉te Gobogoboeno helo hibilo ba꞉bo lawiya꞉.   
\s1 Yunapa꞉godolo Ya꞉suku Mabuma꞉ Anagiya꞉mida Komote Duluhukuya꞉  
\p
\v 40 Ya꞉sukunu tabo dulihuya꞉ ba꞉bi tawakalubi ipuwalo komo hiliyonomate na꞉ga꞉luya꞉, “Ba꞉moe dubu ba꞉ Godokono Hiya꞉nomo Ukui Hawakalimidawala, Mosesete dopamo pema꞉ hibilo da꞉goiya꞉ ba꞉moe ba꞉bela.”  
\v 41 Huiyatiya komopa꞉te na꞉ga꞉luya꞉, “Ao, ebe ba꞉ Kelisotela, Godokono Oemedawala.” Ba꞉gala komopa꞉te na꞉kaga꞉luya꞉, “Ao, ba꞉moe dubu Ga꞉lili hoponapila. Modoboha꞉ Kelisote ba꞉bako kuba hopone pehawakala,  
\v 42 mabu Godokono Bukate a biya꞉tua꞉mena, Kelisote Da꞉ibidikono Beteleheme habalo ebeno eyoni guguda꞉godone kohawakalama꞉ne, Ga꞉lili hopoloha꞉.”  
\v 43 Ba꞉bema꞉ tawakalubi ipuwalo Ya꞉sukunu komoma꞉ anagiya꞉mida komote uluhukuya꞉,  
\v 44 ba꞉gala komopa꞉te ubila ebe du genamamo kihatema꞉, huiyatiya ba꞉ba tetelo ibi ipuwalo eta lumagiti ebetamo eta komo kododiya꞉ha꞉.   
\s1 Yu Watowatopa꞉te Ya꞉suku Hibima꞉ Kamidiya꞉ha꞉  
\p
\v 45 Ba꞉bene Pa꞉lisi kapiyuimipi ba꞉gala Godotamo hawa꞉goeno ikamehopino watowatopi, iba꞉te Ya꞉suku lawema꞉ kebe dubu dopamo da꞉noelamiya꞉, ba꞉bi dubate Ya꞉suku laweheno gala dito kapelamiya꞉. Ba꞉bema꞉ Yu watowatopa꞉te ibi na꞉kiyalamiya꞉, “Keka꞉ mabu la꞉le ba꞉be dubu atamo kamagaheha꞉?”   
\p
\v 46 Ba꞉bi dubate ibino tabo ba huiya na꞉ga꞉luya꞉, “Ba꞉be dubuino tabo hidonomola, a dopamo ba꞉bako tabo kulinakuiha꞉!”   
\p
\v 47 Ba꞉bene Yu watowatopa꞉te ibi ba kiyahalame na꞉ga꞉luya꞉, “A꞉iye! La꞉ ebeno ha꞉da amiho tabo uliti hibima꞉ a꞉ka꞉midioma?  
\v 48 Numa꞉la꞉, a Pa꞉lisi kapiyuimipi ba꞉gala komo watowatopi, a ipuwalo eta lumagiti ebeno tabo hibima꞉ kamidinaha꞉!  
\v 49 Ba꞉ hibila, kebe kuba dalowa꞉ tawakaluba꞉te ibino ubi komo ebetamo dihatena, iba꞉te Mosesekono tutumu tabo hidamo niya꞉tawahatale, iba꞉te atumu ebe hibima꞉ ba꞉ka꞉midina꞉. Huiyatiya ibi hiliyonomo ba꞉ daedaepila, ba꞉bema꞉ Godote ibi Koe Habamo kiya꞉hekema꞉ne!”   
\p
\v 50 Ba꞉ba tetelo Nikadimasiti ba꞉bi watowatopino kapiyuimi ipuwalo na꞉lutiya꞉, ebe ba꞉ du tetelo Ya꞉sukuba꞉ tabo olamaginama꞉ dopamo da꞉toniya꞉ ba꞉be dubula. Ba꞉bene ebete komo watowatopa꞉tamo na꞉goiya꞉,  
\v 51 “La꞉ hidamo! Aeno eta tutumu tabote a biya꞉tua꞉mena, eta lumagino hibi komo lawema꞉ ebeno tabo ulihino ale ebe hunu gabodo kubama꞉ dito a꞉kaga꞉lama꞉.”   
\p
\v 52 Ba꞉bene iba꞉te ebe ba kiyahame na꞉ga꞉luya꞉, “A꞉iye! Ama꞉ ba꞉ atumu Ga꞉lili hopoeno dalowa꞉ lumagi etala꞉ka꞉? Wadiyala ama꞉ Godokono Buka taboeno komokomo nulameholiya꞉, ba꞉bema꞉ ama꞉ kiya꞉tawama꞉na꞉ta Godokono ukui hawakalimipi hiliyonomo ipuwalo etate Ga꞉lili hopone dopamo kuluhukunakuiha꞉.”   
\p
\v 53 Ba꞉bene da꞉gapogapohoniya꞉ ba꞉bi tawakalubi hiliyonomate ibino hiya꞉hiya꞉ genamamo ba꞉bo tolameholeniya꞉,\f * \fr 7.53 \ft Yon 7.53–8.11 komoeno tabo Yonete bukamo kamiya꞉tiya꞉ha꞉, huiyatiya ebeno buka ododi gala hapuni eta hibima꞉ mididawate miya꞉tiya꞉.\f*   
\c 8  
\nb
\v 1 huiyatiya Ya꞉suti Olibi Kehakeha Hunu Hakamo ba꞉ dito toniya꞉.   
\s1 Ya꞉suti Eta Kamena Eta Kamenoeno Awa꞉go Kuba Ododi Komo Degebolemiya꞉  
\p
\v 2 Ba꞉bene eta hegelalo Ya꞉suti Godoko Adikumino Hiya꞉ Genamamo duiduiyanomolo gala kapete, tawakalubi hiliyonomate ebetamo da꞉pelamiya꞉, ebete emedete ibi iya꞉tulame ba꞉bo tupuimiya꞉.  
\v 3 Ba꞉ba tetelo komo Godokono tutumu iya꞉tulamepi ba꞉gala Pa꞉lisi kapiyuimipi, iba꞉te eta kamena lawete tawakalubino holoholo hapuamo ba꞉ dito magatuya꞉, mabu ba꞉moe kamenate eta kamenoeno awa꞉go konomo kuba ododitalo iba꞉te ba꞉bo ulamiya꞉.  
\v 4 Ba꞉bema꞉ iba꞉te Ya꞉suku na꞉kiyamiya꞉, “Iya꞉tulamedawa, ba꞉moe kamena eta kamenoeno awa꞉go konomo kuba ba ododita, ale ibi ulamete ba꞉moe kamena ba꞉bo lawema꞉.  
\v 5 Mosesekono tutumu tabote a biya꞉tua꞉mena, ba꞉mako kamenoeno kuba ododi mabuma꞉ wadiyala tawakaluba꞉te ebe nakolamo mapemete nanakapuma꞉mena꞉. Ba꞉bema꞉ amia꞉no ukui keba ka꞉nala꞉ka꞉? Ale ebetamo hoe huiya ba꞉kikamema꞉?”  
\v 6 Iba꞉te ba꞉moe tabo Ya꞉sutamo na꞉ga꞉litiya꞉, mabu ibi ubila tawakalubino holoholo hapulu Ya꞉sukunu komo ba꞉ma ka꞉na hawakalimi, ebete Mosesekono tutumu tabamo da꞉papamiwatamene o da꞉ a꞉kapapamiwatamene. Ebete papamiwataha꞉ma꞉ da꞉goemene, ba꞉ba tetelo iba꞉te ebe kubadawama꞉ koga꞉lama꞉na꞉.  
\p Ya꞉suti huiyatiya ibino tabo huiyaheno tudiwatate ebeno kokotamo hakamo hiya꞉hiya꞉ tabo bimiya꞉teholitiya꞉.  
\v 7 Ba꞉bema꞉ iba꞉te atu alateda꞉ tabo ebe kiyahame ekelalameheno, ba꞉ba tetelo Ya꞉suti mahigate na꞉goiya꞉, “Kubahenola, la꞉ ipuwalo pote kuba ododiha꞉dawama꞉ deda꞉na, wadiyala ba꞉bete dopo nakola lawete ebe na꞉mida꞉ma꞉mene, ba꞉bene la꞉ komopa꞉te gala hapuni ebe mapemete ba꞉bo nanakapumiya꞉la꞉.”  
\v 8 Ba꞉bene Ya꞉suti hakamo gala katudiwatate ebeno kokotamo komo hiya꞉hiya꞉ tabo bekamiya꞉teholitiya꞉.   
\p
\v 9 Ba꞉bema꞉ puya꞉te Ya꞉sukunu tabo duliya꞉, iba꞉te ukui hiya꞉ma꞉ midiliti, ba꞉bene ibi ipuwalo eta kapiya tonakui, eta kapiya tonakui, ba꞉bi dubu hiliyonomate hiya꞉hiya꞉ ba꞉ma ka꞉na tolameholiya꞉ kadelekadela꞉godone tupuimiti uli ape dubatamo nuluhuku. Ba꞉ba tetelo Ya꞉suku kapiyate ba꞉bolo lutiya꞉, ba꞉gala ba꞉be kamenate ebeno holoholo hapulu na꞉la꞉nuya꞉.  
\v 10 Ba꞉bene Ya꞉suti ebeno wato adipatete kamenatamo na꞉goiya꞉, “Kamena, kuba huiya ama꞉tamo ikamema꞉ dewagelitaka, ba꞉bi tawakalubi keka꞉? Ama꞉ kuba dawama꞉ da꞉goita, eta ba꞉bako lumagi ba꞉ka꞉luta?”   
\p
\v 11 Ebete huiyatiya na꞉goiya꞉, “Ao, Kodawa, natamo kuba huiya ikanamedawa puliyala.”  
\p Ba꞉bene Ya꞉suti ebetamo na꞉goiya꞉, “Na ba꞉ atumu ama꞉tamo kuba huiya a꞉kikama꞉mata. Wadiyala ama꞉ na꞉toa, galane tetelo ba꞉bako kuba gala akododa꞉la꞉.”   
\s1 Ya꞉suku Ba꞉ Ba꞉moe Hopo Haba Konomoeno Alola  
\p
\v 12 Eta tetelo Ya꞉suti Pa꞉lisi kapiyuimipa꞉tamo gala na꞉kolamagiya꞉, “Na ba꞉ ba꞉moe hopo konomoeno alola. Kebe lumagiti na da꞉ta꞉mahenena ebete du ipuwalo a꞉kapata꞉namene mabu ebegodolo hibi ka꞉ka꞉ alote bitanamene.”   
\p
\v 13 Ba꞉bene Pa꞉lisi kapiyuimipa꞉te ebetamo na꞉ga꞉luya꞉, “Ama꞉ ha꞉kiya ama꞉ adipatelo da꞉gaa꞉, ba꞉bema꞉ tawakaluba꞉te amia꞉no tabo a꞉kalawa꞉mena꞉.”   
\p
\v 14 Ya꞉suti ibino tabo ba huiya na꞉goiya꞉, “Ao, na ha꞉kiya na a꞉kadipata꞉lemo, huiyatiya naeno hibi komo na ha꞉kiya na꞉hawakalimitale, naeno hiya꞉hiya꞉ tabote hibinomoma꞉ beda꞉hana꞉, mabu na kapiyate iya꞉tawala nale kebene ka꞉piya꞉mo ba꞉gala nale gala kebamo da꞉katomo. La꞉le huiyatiya naeno komo kiya꞉tawahanaha꞉,  
\v 15 mabu la꞉ hopo habanapino ukui gabodo lumagino komo dito anagilamelemenakomata! Numa꞉la꞉, nale ba꞉moe hopolo ba emedena eta lumagino komo anagiya꞉midamete kuba huiya a꞉kikama꞉lemo,  
\v 16 huiyatiya keba tetelo nale eta lumagino komo nanagiya꞉midametale ebeno komo hibilo ba꞉hawakalimina꞉, mabu Nabiwiti na da꞉poenamiya꞉ ebete helo natamo ikanamiya꞉ ba꞉be komo kododima꞉. Ebeno ukui ba꞉gala naeno ukui ba꞉ kapiyala, ba꞉bema꞉ nale eta lumagino komo kubama꞉ da꞉goitamo na kapiyate kagoitaha꞉, ba꞉ba tetelo naeno Nabiwiti atu tabo bekagoita.  
\v 17 La꞉eno eta tutumu tabote ba꞉ma ka꞉na goena, tawakalubino anagiya꞉mida ipuwalo netewapa꞉te atu tabo da꞉ga꞉lamena꞉ tabo anagiya꞉midapa꞉te ba꞉be komo hibima꞉ koga꞉lama꞉na꞉.  
\v 18 Ba꞉bema꞉ numa꞉la꞉, nale naeno hibi komo ba hawakalimina, na da꞉poenamiya꞉ ba꞉be Nabiwiti atumu naeno hibi komo la꞉tamo na꞉kahawakalimina.”   
\p
\v 19 Ba꞉ba tetelo iba꞉te ebe na꞉ga꞉lamiya꞉, “Amia꞉no nabiwi ale kumitaha꞉. Ebe keka꞉?”  
\p Ya꞉suti ibino tabo ba huiya na꞉goiya꞉, “Na ba꞉gala naeno Nabiwi, aeno komo la꞉ kiya꞉tawahanaha꞉. La꞉le naeno hibi komo niya꞉tawahotale, naeno Nabiwino komo atumu la꞉ biya꞉tawahona꞉.”   
\p
\v 20 Ya꞉suti Godoko Adikumino Hiya꞉ Genamalo ba luta, ebete ba꞉be Genamoeno malemale mani miya꞉tehoeno habalo tawakalubi ba iya꞉tulamita ba꞉moi tabo komokomo Pa꞉lisi kapiyuimipa꞉tamo ba꞉bo olamagiya꞉. Ba꞉ba tetelo komopa꞉te ubila ebe du genamamo kihatema꞉, huiyatiya ibi ipuwalo etate ebe kalawiya꞉ha꞉ mabu ba꞉be komote hibilo uluhukuma꞉ Godogodone tete pehenola.   
\s1 Ya꞉suti Kebamo Da꞉tomene Hibima꞉ Midiha꞉pa꞉te Ba꞉bamo Tolame Modoboha꞉  
\p
\v 21 Ba꞉bema꞉ Ya꞉suti Pa꞉lisi kapiyuimipa꞉tamo gala na꞉kagoiya꞉, “Tete tatalila, nale la꞉ komiya꞉palema꞉nemata, ba꞉bene la꞉le na ba ohowadini la꞉ la꞉eno kuba ododili ipuwalo ba꞉ dito koha꞉lahama꞉nemata, mabu nale kebe habamo da꞉tomo la꞉ ba꞉be habamo nago tolame modoboha꞉.”   
\p
\v 22 Ba꞉bema꞉ Yu watowatopa꞉te ibi ipuwalo na꞉ga꞉luya꞉, “Mabu keka꞉ ebete da꞉goe a eba꞉go tolame modoboha꞉? Ba꞉moe taboeno ipuwa ba꞉ma ka꞉nala꞉ka꞉, ebe ha꞉kiya ebe ba꞉kanakapumimini?”   
\p
\v 23 Ba꞉bema꞉ Ya꞉suti ibino tabo ba huiya na꞉goiya꞉, “La꞉ ba꞉ ba꞉moe hopo tawakalubilata, huiyatiya na Hunu Habane piya꞉mo, na ba꞉moe hopo lumagiha꞉.  
\v 24 Ba꞉bema꞉ nale la꞉ hibinomolo ba꞉ma ka꞉na goelamemata, la꞉ la꞉eno kuba ododili ipuwalo koha꞉lahama꞉nemata, mabu na ba꞉ emedena tetelo demedenamo ba꞉be Kodawala. La꞉ ba꞉moe komo hibima꞉ midihino, ba꞉ hibila, la꞉ hiliyonomate la꞉eno kuba ododili ipuwalo koha꞉lahama꞉nemata.”   
\p
\v 25 Ba꞉bene tabo ulihopa꞉te ebe na꞉ga꞉lamiya꞉, “Ama꞉ potela꞉ka꞉?”  
\p Huiyatiya Ya꞉suti iba꞉tamo na꞉goiya꞉, “Tupuimi mabuni nale la꞉ ba꞉ma ka꞉na a꞉goelamimata, na ba꞉ ba꞉be Kodawala.  
\v 26 Ba꞉bema꞉ nagodolo komo hiliyonomo tabo komokomo ba꞉pola꞉na, nale la꞉ mabuma꞉ ba olamagi la꞉eno komo ba꞉bo kanagilamelelamema꞉nemata. Huiyatiya numa꞉la꞉, ba꞉bi tabo komokomate nagodone kapelamenaha꞉, na Oenamedawagodone pelamena. Ba꞉be Kodawa ba꞉ hibi komo hawakalimidawala, ba꞉bema꞉ nale ya꞉lo tetelo ebegodone kebe tabo komokomo kulihuya꞉mo na la꞉tamo ba꞉bi atu tabonomo beka-olamaginakomo.”  
\v 27 Ba꞉ba tetelo iba꞉te hidamo kemalagidoluya꞉ha꞉, Ya꞉suti Nabiwi Godokono komoma꞉ dolamagiya꞉.   
\p
\v 28 Ba꞉bema꞉ Ya꞉suti iba꞉tamo gala na꞉kagoiya꞉, “La꞉ hopo habanapa꞉te na Tawakalubino Naniwi keha pihiga hunamo dadipanatenema, la꞉ naeno komo ba꞉ma ka꞉na hibilo kiya꞉tawahama꞉nemata, na ba꞉ emedena tetelo demedenamo ba꞉be Kodawala, ba꞉gala nale kebe komokomo kododilinamo na ha꞉kiya naeno heloamo kododilinaha꞉, mabu na Oenamedawate na kebe tabo komokomo ka꞉kiyanamiya꞉ nale tawakaluba꞉tamo ba꞉bi atu tabonomo beka-olamaginakomo.  
\v 29 Ba꞉gala eta komo. Na da꞉poenamiya꞉ ba꞉be Kodawate hiliyonomo tetelo naeno ododili komoma꞉ natamo na꞉kalakalana, ba꞉bema꞉ ebete nago ba emedena na kamiya꞉panenaha꞉.”  
\v 30 Ba꞉ba tetelo komo tawakalubi hiliyonomate Ya꞉sukunu tabo dulihuya꞉, iba꞉te ebe hibima꞉ ba꞉bo midiya꞉.   
\s1 Ape Tutupi Ba꞉gala Ape Hala꞉mo Matuhulameholepi Ibino Komo  
\p
\v 31 Ba꞉bene Yu tawakalubi ipuwalo puya꞉te Ya꞉suku hibima꞉ da꞉midiya꞉, ebete iba꞉tamo na꞉goiya꞉, “La꞉ naeno iya꞉tulame ipuwalo demedenama, la꞉ ba꞉ naeno hibi ta꞉matapilata.  
\v 32 Ba꞉bene la꞉ Godokono hibi komo kiya꞉tawahama꞉nemata, iyo, ba꞉be hibi komote la꞉ huiyaha꞉ menemene oko ipuwane uluhukulatelete tutupima꞉ komidilima꞉na꞉ta, ba꞉gala eta kubadawoeno eta matuhumiho komote la꞉godolo a꞉kitanamene.”   
\p
\v 33 Ba꞉ba tetelo iba꞉te tabo ba huiya na꞉ga꞉luya꞉, “A ba꞉ A꞉ibalahamakono eyoni gugudila. Iniwalino tetene tupuimiti ba꞉ma teta꞉mo puluhuku, a ipuwalo eta lumagiti eta kubadawoeno huiyaha꞉ okodawama꞉ keda꞉namiha꞉, ba꞉gala ale eta lumagino matuhumiho komo a꞉kiya꞉tawahalema꞉. Ba꞉bema꞉ mabu keka꞉ ama꞉ atamo da꞉gaa꞉, Godokono hibi komote a huiyaha꞉ oko ipuwane kuluhukua꞉tema꞉?”   
\p
\v 34 Ba꞉bene Ya꞉suti iba꞉tamo gala na꞉kagoiya꞉, “Na la꞉tamo hibi tabonomo begoemo, puya꞉te kuba ododili ipuwalo demedehona, ibi ba꞉ kuboeno huiyaha꞉ okopima꞉ eda꞉hana.  
\v 35 Hibi gudunomote ebeno nabiwino genamanapi ipuwalo emedena tetelo kalakalago bemedenamene, huiyatiya huiyaha꞉ okodawoeno komo eba ka꞉naha꞉. Ebete ebeno oko namutudawoeno matuhumiho ipuwalo bemedena, ba꞉bema꞉ eta tetelo ba꞉be namutudawate ebe ubiha꞉ma꞉ deda꞉mene, ebete ebeno genamane ebe dito konoemema꞉ne.  
\v 36 Ba꞉bema꞉ la꞉ nulia꞉la꞉. Godokono Guduti la꞉ eta kubadawoeno matuhulame ipuwane uluhukulatelete ebeno tutu badininipala ekakima꞉ da꞉midilimina꞉, ba꞉ba tetelo la꞉ hibinomolo tutuma꞉ keda꞉hama꞉nemata.”   
\p
\v 37 Ba꞉bene Ya꞉suti iba꞉tamo na꞉goiya꞉, “Na iya꞉tawala la꞉ ba꞉ A꞉ibalahamakono eyoni gugudila, huiyatiya la꞉ naeno iya꞉tulame komo kuwatenaha꞉ ba꞉bema꞉ la꞉ ubila na kanakapunamema꞉.  
\v 38 Numa꞉la꞉, naeno Nabiwiti ya꞉lo tetelo natamo da꞉hawakalilamiya꞉ na ba꞉bi atu komo la꞉tamo a꞉hawakalilamenakomo, ba꞉gala la꞉ ba꞉ atumu, la꞉eno ha꞉da amiho nabiwiti kebe komokomo kiya꞉tulametiya꞉la la꞉ ba꞉bi komo kapiya bododilinakomata.”   
\p
\v 39 Ba꞉bene iba꞉te ebeno tabo ba huiya na꞉ga꞉luya꞉, “Aeno nabiwi ba꞉ A꞉ibalahamatela.”  
\p Ba꞉ba tetelo ebete ibi na꞉goelamiya꞉, “La꞉ A꞉ibalahamakono hibi gugudima꞉ neda꞉honatale, ebete dododilinakui la꞉ ba꞉bi atu hidohido komo bododilionakona꞉.  
\v 40 Numa꞉la꞉, nale Godogodone kebe hibi komokomo kulihuya꞉mo, na ba꞉bi atu komo la꞉tamo a꞉hawakalilamenakomo. Ba꞉bema꞉ la꞉ ubila na kanakapunamema꞉, huiyatiya la꞉eno iniwa nabiwi A꞉ibalahamate dopamo eta tuputupu lumagitamo maubate ebe anakapumima꞉ kewageliya꞉ha꞉.  
\v 41 Ba꞉ hibila, la꞉eno eta nabiwi bemedena, ba꞉be kubadawate kebe komokomo kododilinako la꞉ ba꞉bi atu kuba komo beka-ododilinakomata, la꞉le huiyatiya A꞉ibalahamakono hidohido komo kododilinaha꞉!”  
\p Ba꞉bene iba꞉te ebeno tabo ba huiya na꞉ga꞉luya꞉, “A pilo gabodo kahawakalahaliya꞉ha꞉, iyo, a nabiha꞉ gugudima꞉ keda꞉hanaha꞉. Ba꞉bema꞉ Godoko kapiya ba꞉ aeno Nabiwila, ba꞉gala a ba꞉ ebeno hibi gugudinomola.”   
\p
\v 42 Ya꞉suti iba꞉tamo na꞉goiya꞉, “Godote la꞉eno hibi Nabiwima꞉ neda꞉natale, la꞉le na malemalelo bemalagidoloneonana꞉, mabu na ba꞉ Godogodone la꞉tamo piya꞉mo. Iyo, na ha꞉kiya naeno heloamo kapiya꞉ha꞉, na Godote poenamiya꞉.  
\v 43 Huiyatiya la꞉le ba꞉moe taboeno ipuwa hidamo kalaweha꞉, mabu la꞉le naeno iya꞉tulame komo ubiha꞉ma꞉ eda꞉hanamata.  
\v 44 Numa꞉la꞉, la꞉eno nabiwi ba꞉ Saitanatela, ba꞉bema꞉ la꞉le ebeno gugudima꞉ ba eda꞉hana ebeno ubi komamo papamila꞉hanakomata. Dopamo tupuimi mabuni ebe ba꞉ tuputupu lumagi anakapumidawala, ba꞉gala ebete Godokono hibi komo ubiha꞉ma꞉ eda꞉nami. A꞉iye, ebeno ododili ipuwado ebe ha꞉kiya ebeno komo ba꞉ma ka꞉na hawakaliminako, ebete ha꞉da tabo kapiya bolamaginako mabu ebegodolo eta hibi komo kitanaha꞉. Iyo, ebe ba꞉ ha꞉da amihopino nabiwima꞉ eda꞉na, mabu hiliyonomo ha꞉da amihoho komate ebegodone pikulina!  
\v 45 Na huiyatiya hibi tabo komokomo kapiya bolamaginakomo, ba꞉bema꞉ la꞉le la꞉eno ha꞉da amiho nabiwi huiyama꞉ ba eda꞉hana la꞉ na hibima꞉ kamidininaha꞉.  
\v 46 La꞉ iya꞉tawahala na hibi tabo olamagidawala, ba꞉gala la꞉ ipuwalo eta lumagi modoboha꞉ na kuba ododidawama꞉ ka꞉nami. Ba꞉bema꞉ mabu keka꞉ la꞉le na hibima꞉ kamidininaha꞉?  
\v 47 Ba꞉moe komo ba꞉ hibila, kebe tawakaluba꞉te Godokono hibi gugudima꞉ deda꞉hamena꞉ iba꞉te ebeno tabamo ba꞉papamila꞉hanakomena꞉, huiyatiya la꞉ eba ka꞉naha꞉, ba꞉bema꞉ la꞉ ebeno tabo a꞉kulia꞉lemata.”   
\s1 Ya꞉suku Ba꞉gala A꞉ibalahamako Ibino Komo  
\p
\v 48 Ba꞉ba tetelo komo Yunapa꞉te Ya꞉sutamo na꞉ga꞉luya꞉, “Ale amia꞉no komo hibinomolo ba꞉ma ka꞉na hawakalimima꞉, ama꞉ ba꞉ kuba Samaliya hoponapilata ba꞉gala ama꞉ ipuwalo kuba gobogobote bemedena.”   
\p
\v 49 Ya꞉suti ibino tabo ba huiya na꞉goiya꞉, “Na ipuwalo kuba gobogobote kemedenaha꞉. Ao, naeno ododili komate naeno Nabiwino mahilo hunamo adipatenako, huiyatiya la꞉le naeno mahilo bekubahiminakomata.  
\v 50 Na ha꞉kiya na a꞉kawagaminalemo, mabu eta Kodawate naeno komo ba anagiya꞉midaname ebete na ba꞉bo kawagaminanema꞉ne.  
\v 51 Ba꞉bema꞉ nale la꞉tamo hibi tabonomo begoemo, kebe lumagiti naeno iya꞉tulame tabamo da꞉papamiwatamene ebete hoe a꞉kuma꞉mene.”   
\p
\v 52-53 Ba꞉ba tetelo tabo ulihopa꞉te Ya꞉sutamo gala na꞉kaga꞉luya꞉, “Amia꞉no tabo olamagi komodo a hibilo iya꞉tawahama꞉ ama꞉ kuba gobogobagoenola. Mabu A꞉ibalahamako ba꞉gala komo Godokono ukui hawakalimipi ibi hiliyonomate a꞉ha꞉lahuya꞉, huiyatiya ama꞉le na꞉gaa꞉ta kebe lumagiti amia꞉no tabamo da꞉papamiwatamene ebete hoe a꞉kuma꞉mene! Ama꞉ na꞉kemalagidoluta amia꞉no helote A꞉ibalahamakono helo ba꞉gala komo Godokono okopino helo na꞉gogolena? A꞉iye, amia꞉no awagaha komo bada konomola꞉ka꞉!”   
\p
\v 54 Ba꞉bene Ya꞉suti ibino tabo ba huiya na꞉goiya꞉, “Keba tetelo na ha꞉kiya na nawagaminatale, ba꞉be awagaha ipuwalo eta hibi komote ba꞉ka꞉-itanana꞉. Huiyatiya naeno Nabiwiti na nawagaminanena, naleha꞉. Ebe ba꞉ la꞉le hibi Godoma꞉ da꞉ka꞉minama, ba꞉betela.  
\v 55 La꞉ ebeno komo hibilo iya꞉tawaha꞉, huiyatiya na kapiyate ebeno komo iya꞉tawala. Numa꞉la꞉, nale la꞉tamo ba꞉ma ka꞉na na꞉goetale, ‘Na ebeno komo iya꞉tawaha꞉,’ na ha꞉da tabo ba꞉goena꞉, huiyatiya na la꞉ ha꞉da amihopi huiyaha꞉, ba꞉bema꞉ nale Nabiwino hibi komo iya꞉tawala ba꞉gala nale ebeno ubi komokomo kapiya bododilinakomo.  
\v 56 Ba꞉gala la꞉ ba꞉moe eta komo nemalagidolala꞉. La꞉eno iniwa nabiwi A꞉ibalahamate ebeno tepo ipuwalo naeno pe komo demalagidolonakui ko kalakala komo biya꞉tawanakui, iyo, ba꞉be hegelate pema꞉ ebete kalakalago latiminami.”   
\p
\v 57 Ba꞉ba tetelo tabo ulihopa꞉te ebe na꞉ga꞉lamiya꞉, “A꞉iye! Ama꞉ aeno iniwa A꞉ibalahamako hibilo a꞉kumiuya꞉la? Ebete ya꞉lo tetenomolo a꞉hoiya꞉ ba꞉gala ama꞉ 50 gogo tete lumagiha꞉, ama꞉ ba꞉ uli ape dubulata!”   
\p
\v 58 Ba꞉bene Ya꞉suti iba꞉tamo ba huiya na꞉goiya꞉, “Na la꞉tamo hibi tabonomo begoemo, na ba꞉ emedena tetelo demedenamo ba꞉be Kodawala. A꞉ibalahamate hawakalaha꞉ tetelo na dopamo Godokoba꞉ emedenamimo.”  
\v 59 Ba꞉ba tetelo iba꞉te ba꞉be tabo mabuma꞉ konomamo maubahalete nakola ba꞉bo uwatiya꞉ ebe mapemete kanakapumima꞉, huiyatiya Godote ebe ugumuilo Adikumino Hiya꞉ Genama miya꞉pate ba꞉ dito tuya꞉.   
\c 9  
\s1 Ya꞉suti Baidi Tamiho Dubu Da꞉hiduimiya꞉  
\p
\v 1 Eta hegelalo Ya꞉suti ba tonato baidi tamiho dubu ba꞉bo numiya꞉, ba꞉be dubuti ebeno menokoeno tepo ipuwane ba꞉ba ka꞉na pehawakaluya꞉.  
\v 2 Ba꞉bene Ya꞉suku ta꞉matapa꞉te ebe nalatediya꞉, “Iya꞉tulamedawa, ba꞉moe dubuti baidi tamiholo da꞉pehawakaluya꞉ pokono kubala꞉ka꞉? Ebenola꞉ka꞉ o ebeno menoko nabiwi ibino kubala꞉ka꞉?”   
\p
\v 3 Ba꞉bene Ya꞉suti ibino tabo ba huiya na꞉goiya꞉, “Ba꞉moe dubuino kubaha꞉, ba꞉gala ebeno menoko nabiwi ibino kubaha꞉. Ba꞉moe dubuti ba꞉ma ka꞉na da꞉pehawakaluya꞉, ba꞉be mabu bitana Godote ya꞉lo tetelo ubi bihatiya꞉ ebeno okoeno ko helo ebegodolo kohawakalimima꞉.  
\v 4 La꞉ nulia꞉la꞉, a hegeloeno alo ipuwalo ba emedena, na da꞉poenamiya꞉ ale ba꞉be Kodawoeno oko bowatihonama꞉, huiyatiya du komote ba꞉ na꞉pe, ba꞉ba tetelo eta lumagiti oko a꞉kowata꞉mene.  
\v 5 Nale ba꞉moe hopolo ba emedena na ba꞉ hopo haboeno aloma꞉ eda꞉namo.”   
\p
\v 6 Ba꞉ba tetelo Ya꞉suti ba꞉be tabo olamagiti, ebete kowe hakamo mehamidate ba꞉be kowa꞉mo bula꞉i ododiti dubuino baida꞉mo abutilamelemete  
\v 7 ebe na꞉goemiya꞉, “Ama꞉ Silomo mahilagoeno mala꞉ ikila baha꞉mo tote mala꞉ ba꞉bo na꞉neta.” Silomo mahiloeno ipuwa ba꞉ nitana ‘Oeme Komola.’ Ba꞉bene ba꞉be dubuti ba꞉be mala꞉ ikila bahilo mala꞉ da꞉netuya꞉, ebeno baiditi na꞉la꞉minalemete ebete hopo uma꞉go gala ba꞉bo kapiya꞉. \fig Ya꞉suti baidi tamiho dubu da꞉hiduimiya꞉|alt="Jesus touching blind man's eyes" src="CN01739B.tif" size="span" loc="1/2 of page" copy="1978 David C. Cook Publishing Co" ref="9.6-7" \fig*   
\p
\v 8 Ba꞉ba tetelo ebe tamelo demedehonama꞉ ba꞉gala puya꞉te dopamo ebe manima꞉ toetoelo duminakui, iba꞉te ebe umiti ba꞉bo ga꞉luya꞉, “Ba꞉moe dubu ba꞉ gabo tamelo emedete manima꞉ da꞉toetoitanakui, ba꞉moe ba꞉be dubula꞉ka꞉?”   
\p
\v 9 Komopa꞉te ibino tabo ba huiya na꞉ga꞉luya꞉, “Iyo, ebe ba꞉ ba꞉betela,” huiyatiya komopa꞉te na꞉ga꞉luya꞉, “Ao, ebe ebeteha꞉, ebeno holoholo huiya lumagi etala.”  
\p Huiyatiya ba꞉be dubuti ha꞉kiya ebeno komo ba hawakalimi na꞉goiya꞉, “Na ba꞉ ba꞉be dubula.”   
\p
\v 10 Ba꞉bene iba꞉te ebe na꞉ga꞉lamiya꞉, “Amia꞉no baidi keba ka꞉na ka꞉hidohidohometa?”   
\p
\v 11 Ebete ibino tabo ba huiya na꞉goiya꞉, “Eta dubu ebeno mahilo ba꞉ Ya꞉sutila, ebete kowe hakamo mehamidate ba꞉be kowa꞉mo bula꞉i ododiti naeno baida꞉mo ba꞉bo miya꞉te. Ba꞉bene ebete na na꞉goename Silomo mala꞉ ikila bahilo mala꞉ konetama꞉. Nale ba꞉ba ka꞉na da꞉nododimo, naeno baiditi ba꞉bo a꞉la꞉minahale.”   
\p
\v 12 Ba꞉bene iba꞉te ebe gala na꞉kaga꞉lamiya꞉, “Ama꞉ da꞉hiduima꞉, ba꞉be dubu keka꞉?”  
\p Ebete na꞉goiya꞉, “Na iya꞉tawaha꞉.”   
\s1 Pa꞉lisi Kapiyuimipa꞉te Ya꞉sukunu Hido Ododi Komo Kubama꞉ Da꞉ga꞉luya꞉  
\p
\v 13-14 Ya꞉suti baidi tamiho dubu kohiduimima꞉, ebete kebe hegelalo bula꞉i ododiti ebeno baida꞉mo da꞉miya꞉temiya꞉, ba꞉be hegela ba꞉ Yu tawakalubino okoha꞉ talona hegelala. Ba꞉bema꞉ komopa꞉te ba꞉be hido owalubi komo konehawakalimima꞉, iba꞉te ba꞉be dubu lawete Pa꞉lisi kapiyuimipa꞉tamo dito magatuya꞉.  
\v 15 Ba꞉ba tetelo Pa꞉lisi kapiyuimipa꞉te talona hegeloeno komo ba emalagidolo ebe na꞉ga꞉lamiya꞉, “Amia꞉no baidi kebako gabodo ka꞉hidohidohometa?”  
\p Ebete ibino tabo ba huiya na꞉goiya꞉, “Eta dubuti naeno baida꞉mo bula꞉i abutilamelenamete, nale mala꞉ da꞉netamo naeno baiditi ba꞉bo a꞉la꞉minahale.”   
\p
\v 16 Ba꞉ba tetelo komo Pa꞉lisi kapiyuimipa꞉te na꞉ga꞉luya꞉, “Ba꞉moe dubuti okoha꞉ talona hegeloeno kukala adikamidale, ba꞉bema꞉ ebe Godokono hibi oemedawaha꞉.” Huiyatiya komopa꞉te na꞉ga꞉luya꞉, “Ao, ebe hido lumagila. Kubadawagodolo Godokono helote kitanaha꞉ ba꞉mako hanohano komokomo ododilima꞉.” Ba꞉bema꞉ ibi ipuwalo anagiya꞉mida komote ba꞉ dito uluhukuya꞉.   
\p
\v 17 Ba꞉ba tetelo iba꞉te ba꞉be dubu gala na꞉kaga꞉lamiya꞉, “Amia꞉no baidi da꞉hiduilame, ba꞉be dubu ama꞉le poma꞉ ka꞉goiuta?”  
\p Ebete na꞉huiyuya꞉, “Nale ebe Godokono ukui hawakalimidawa etama꞉ goitamo.”   
\p
\v 18 Ba꞉ba tetelo ba꞉be dubuti menokoeno tepone baidi tamiholo da꞉pehawakaluya꞉ ba꞉gala ebeno baiditi ka꞉ma꞉ da꞉hidohidohome, Yu watowatopa꞉te ba꞉bi netewa komokomo hibima꞉ kamidiliya꞉ha꞉. Ba꞉bema꞉ iba꞉te ba꞉be dubuino menoko ba꞉gala nabiwi iba꞉tamo tabo dito oemiya꞉ iba꞉te kopema꞉.  
\v 19 Iba꞉te da꞉piya꞉ Yu watowatopa꞉te iba꞉godone ibino guduino hibi komo lawete ibi na꞉goelamiya꞉, “La꞉ a꞉ga꞉lamata ba꞉moe dubu ba꞉ la꞉eno gudula, ba꞉gala la꞉ a꞉ga꞉lamata ebe menokoeno tepone baidi tamiholo pehawakaluya꞉. Ba꞉bema꞉ la꞉ ba꞉moe komo atamo na꞉hawakalima꞉la꞉, ebeno baiditi kebako gabodo ka꞉hidohidohome?”   
\p
\v 20 Ba꞉bene ebeno menoko nabiwi iba꞉te ibino tabo ba huiya na꞉ga꞉luya꞉, “Hibila, ebe ba꞉ aeno gudula, ba꞉gala a iya꞉tawahala ebe menokoeno tepone baidi tamiholo pehawakaluya꞉.  
\v 21 Huiyatiya a iya꞉tawaha꞉ ebeno baiditi kebako gabodo ka꞉hidohidohome ba꞉gala ebeno baidi pote ka꞉hiduilame. Ebe dubu kola. Wadiyala la꞉ ebe na꞉ga꞉lama꞉la꞉, hibi komo ebete la꞉ kokiyalamema꞉na꞉ta.”  
\v 22 Ba꞉be dubuino menoko nabiwi iba꞉te tabo ba꞉ma ka꞉na da꞉ga꞉luya꞉ mabu iba꞉te Yu watowatopi betolelamiya꞉. Watowatopa꞉te ya꞉lo a꞉ga꞉luya꞉, kebe lumagiti Ya꞉suku Godokono Oemedawa Kelisoma꞉ da꞉goemene, iba꞉te ebetamo talona kihatemema꞉na꞉ ebete baidi ibubulamehole genama guamo komo tawakaluba꞉go podoloma꞉.  
\v 23 Ba꞉be mabuma꞉ ba꞉be dubuino menoko nabiwi iba꞉te na꞉ga꞉luya꞉, “Aeno gudu ba꞉ dubu kola, wadiyala la꞉ ebe na꞉ga꞉lama꞉la꞉.”   
\p
\v 24 Ba꞉bene Yu watowatopa꞉te dopamo baidi tamiholo demedenami, ba꞉be dubu iba꞉tamo gala kaka꞉miti ebe na꞉kaga꞉lamiya꞉, “Ama꞉ Godokono holoholo hapulu ba la꞉na hibi komo atamo na꞉hawakalima꞉, ba꞉moe dubu Ya꞉suti ama꞉tamo bada komo kododi? A iya꞉tawahala ebe ba꞉ hiya꞉hiya꞉ kuba ododilidawala.”   
\p
\v 25 Ba꞉ba tetelo ebete tabo ba huiya na꞉goiya꞉, “Na iya꞉tawaha꞉, ebe da꞉ hido lumagila꞉ o da꞉ hido lumagiha꞉. Huiyatiya na kapiya komo biya꞉tawutamo, na dopamo baidi tamihodawala, ka꞉lo naeno baiditi ba꞉ a꞉la꞉minahale.”   
\p
\v 26 Ba꞉bene Yu watowatopa꞉te ebe gala na꞉kaga꞉lamiya꞉, “Ebete ama꞉tamo bada komo ododiti amia꞉no baidi ba꞉bo ka꞉hiduilame?”   
\p
\v 27 Ebete na꞉goiya꞉, “Na hibi tabo la꞉ ya꞉lo a꞉goelamemata, huiyatiya diyala, la꞉ da꞉ hidamo kuliha꞉. Ba꞉bema꞉ la꞉ bada mabuma꞉ ulima꞉ gala da꞉kewagelitama? La꞉ ebeno komo ta꞉matapima꞉ eda꞉hama꞉la꞉ka꞉?”   
\p
\v 28 Ba꞉bene iba꞉te huiyatiya ebe iduduputimilo ba kiyahame na꞉ga꞉luya꞉, “Ama꞉ ba꞉ ebeno ta꞉matadawa etalata, aha꞉! A Mosesekono ta꞉matapila!  
\v 29 Mabu a iya꞉tawahala Godote Moseseko ipuwado tabo olamaginakui, huiyatiya moe dubuino hibi komo a iya꞉tawaha꞉. Ebe eta kuba dalowa꞉ habalo ba꞉gala pilo gabodo kuda꞉ a꞉hawakaluya꞉!”   
\p
\v 30 Ba꞉bene dubuti tabo ba huiya na꞉goiya꞉, “Moe bada kuba komola꞉ka꞉? Ba꞉moe dubuti naeno baidi hanohano gabodo a꞉hiduilame, huiyatiya la꞉ watowatopi iya꞉tawahaha꞉ ebete kebene ka꞉piya꞉!  
\v 31 A hiliyonomo iya꞉tawahala Godote kuba ododilipino tabo a꞉kulia꞉le, huiyatiya kebe lumagiti ebe Kodawama꞉ goelo ebetamo da꞉papamiwatamene, Godote ba꞉be lumagino tabo kulima꞉ne.  
\v 32 Hopo tupuimi mabuni ba꞉ma teta꞉mo puluhuku eta dawate baidi tamiho lumagi da꞉hiduimiya꞉, a hopo tawakaluba꞉te ba꞉be hanohano komo kuminakuiha꞉.  
\v 33 Ba꞉bema꞉ naeno ukui ba꞉ma ka꞉na itana, ba꞉moe dubu Godogodone peha꞉tale, ebete tawakalubi kowalubilima꞉ eta hido komo ododima꞉ ba꞉ka꞉modobona꞉!”   
\p
\v 34 Ba꞉ba tetelo Yu watowatopa꞉te ebeno tabo ba huiya na꞉ga꞉luya꞉, “A꞉iye! Ama꞉ menokoeno kuba ododi komodo hawakaluya꞉ta! Mabu keka꞉ ama꞉ a iya꞉tua꞉mema꞉ dewagelita?” Ba꞉bene iba꞉te ko maubago ba꞉be dubutamo baidi ibubulamehole genama guamo pa꞉pa꞉ga talona ihatemete ba꞉ dito oemiya꞉.   
\s1 Godokono Ododi Komo Umiha꞉ Lumagi Ba꞉ Baidi Tamihodawala  
\p
\v 35 Ba꞉bene Yu watowatopa꞉te ba꞉be dubu maubago doemiya꞉, Ya꞉suti ba꞉be komo uliti ebe ohowada꞉go da꞉piya꞉, ebete ba꞉be dubu pumiti ebe na꞉pegoemiya꞉, “Ama꞉ Tawakalubino Naniwi hibima꞉ na꞉ka꞉midiuta?”   
\p
\v 36 Ba꞉bene ebete na꞉huiyuya꞉, “Kodawa, Tawakalubino Naniwi potela꞉ka꞉? Ama꞉le na diya꞉tunamemena꞉, nale ebe hibima꞉ ba꞉bo komidima꞉nemo.”   
\p
\v 37 Ba꞉bene Ya꞉suti ebetamo na꞉goiya꞉, “Ama꞉le ebe numitata, mabu ka꞉lo ama꞉go ba꞉bete olamagita.”   
\p
\v 38 Ba꞉be dubuti na꞉goiya꞉, “Hibila, Kodawa, na ka꞉lo ama꞉ ba꞉ hibima꞉ na꞉midimata,” ba꞉bene ebete pupamo emedete Ya꞉suku ba꞉bo adikumiya꞉.   
\p
\v 39 Ba꞉bene Ya꞉suti na꞉goiya꞉, “Na hopo habanapino komokomo anagilamelelamema꞉ piya꞉mo. Ba꞉bema꞉ puya꞉te baidi tamiholo demedehona, na ibino baidi kopahalamililamema꞉nemo iba꞉te hiliyonomo komokomo hidamo kulamema꞉, ba꞉gala puya꞉te ha꞉kiya ibino awagaha ipuwalo da꞉ga꞉lana, ‘A baidi a꞉la꞉minahalepila,’ nale ibino baidi huiyatiya duhuma꞉ komidililamema꞉nemo.”   
\p
\v 40 Ba꞉ba tetelo komo Pa꞉lisi kapiyuimipa꞉te Ya꞉suku tamelo da꞉la꞉mota꞉hanuya꞉, iba꞉te ebeno tabo uliti na꞉ga꞉luya꞉, “Ama꞉ na꞉ka꞉goiuta, a atumu baidi tamihopila?”   
\p
\v 41 Ba꞉bene Ya꞉suti iba꞉tamo na꞉goiya꞉, “La꞉ Godokono tabo komokomo iya꞉tawaha꞉ma꞉ neda꞉hatale, ebete la꞉ hibi baidi tamihopima꞉ ka꞉lamihino la꞉eno kuba ododili mabuma꞉ huiya ikalamema꞉ ba꞉ka꞉goena꞉. Huiyatiya la꞉ na꞉ga꞉lanamata, ‘A Godokono tabo komokomo hiliyonomo modobolo ulamenama꞉,’ ba꞉bema꞉ la꞉eno kuba huiyate hibinomolo ba꞉ na꞉pe.”   
\c 10  
\s1 Sipi-goegoe Ba꞉gala Ibino Ulamedawa Ibino Komo  
\p
\v 1 Ba꞉bene Ya꞉suti gala na꞉kagoiya꞉, “Na la꞉tamo hibi tabonomo begoemo, kebe lumagiti sipi-goegoeno kala ipuwamo gigihodo pa꞉pa꞉gaheno huiyatiya dito tetedo da꞉popegamene, ebe ba꞉ pilo lumagila ba꞉gala ebe ba꞉ komopino ilina heloamo uwatelamedawala.  
\v 2 Huiyatiya kebe lumagiti gigihonomodo da꞉pa꞉pa꞉gamene, ebe ba꞉ sipi-goegoeno hibi ulamedawanomola.  
\v 3 Ba꞉be ulamedawate duiduiyanomolo kala ipuwane uluhukuma꞉ dewagelemene, gigiho umidawate gigiho ebetamo ka꞉hiya꞉midamema꞉ne. Ba꞉bene ebete ebenonomo sipi-goegoe ibino mahilamo da꞉ka꞉lamimini, iba꞉te ebeno tabo madodo uliti, ebete kala ipuwane ibi ba꞉bo kopuluhukulatelema꞉ne.  
\v 4 Ebete ebeno sipi-goegoe hiliyonomo puluhukulatelete, ibi dopalamete ba tonato iba꞉te ebe ba꞉bo kota꞉matama꞉na꞉ mabu iba꞉te iya꞉tawahala ibi ulamedawoeno tabo madodo.  
\v 5 Huiyatiya sipi-goegoa꞉te eta hiya꞉ lumagi a꞉kata꞉matamena꞉. Ba꞉bako lumagiti ibi da꞉ka꞉lamimini, iba꞉te ebe miya꞉pate gobogobamo dito kalahutihoma꞉na꞉ mabu iba꞉te ebeno tabo madodo iya꞉tawaha꞉.”   
\p
\v 6 Ya꞉suti ba꞉moe iya꞉tulame uwa꞉mo tawakalubi diya꞉tulamiya꞉, iba꞉te ebeno ipuwa hidamo kalawiya꞉ha꞉, nipo emalagidoluya꞉.   
\s1 Ya꞉suku Ba꞉ Hido Sipi-goegoe Ulamedawala  
\p
\v 7 Ba꞉bema꞉ Ya꞉suti iba꞉tamo gala na꞉kagoiya꞉, “Na la꞉tamo hibi tabonomo begoemo, na ba꞉ sipi-goegoeno kala gigihola.  
\v 8 Na peheno puya꞉te dopamo da꞉pelamenakui, ibi hiliyonomo ba꞉ pilo dubula ba꞉gala komopino ilina heloamo uwatelamepila, huiyatiya sipi-goegoa꞉te ibino tabo kulihonakuiha꞉   
\p
\v 9 “Na ba꞉ gigihola. Kebe lumagiti na ipuwado da꞉pa꞉pa꞉gamene ebete ka꞉ka꞉ mula꞉ komo hibilo kopelawema꞉ne. Iyo, ba꞉bako sipi-goete gapo hapuamo naeno kala ipuwamo kapa꞉pa꞉ga, duiduiya tetelo hido hemo nalema꞉ kanuluhuku, ebete ba꞉ba ka꞉na ba ewagelena naha ilina modobolo bulamenakomene.  
\v 10 Numa꞉la꞉, pilo lumagi ba꞉gala na, aeno komo hiya꞉hiya꞉la. Ebete sipi-goegoe pilolo uwate o alukuli ukui kapiyado kopema꞉ne ibi kopekubahilamema꞉. Huiyatiya nale na꞉piya꞉mo hibi wiboha꞉ ka꞉ka꞉ iba꞉tamo ba ikalame iba꞉te emedena tetelo kokalakalahanama꞉, ba꞉bema꞉ ba꞉be ka꞉ka꞉ komote ibi ipuwalo tabonomoma꞉ ba eda꞉ lumagiti modobote modoboha꞉.   
\p
\v 11 “Ba꞉bema꞉ na ba꞉ Hido Sipi-goegoe Ulamedawala. Naeno kalakala bitana, nale naeno ka꞉ka꞉ gobogobamo ba ihate ibino ka꞉ka꞉ komula꞉lelamema꞉.   
\p
\v 12 “Huiyatiya kebe lumagiti sipi-goegoe ulame oko huiyamo dowatina, ebe ibino hibi ulamedawaha꞉. Keba tetelo ebete helo gaha penapelo dumimini, ebe ha꞉kiya ebeno ka꞉ka꞉ ba mula꞉ sipi-goegoe miya꞉palete gobogobamo dito kalahula꞉ma꞉ne, ba꞉bene helo gahate komo ibi ba palukuli, komo hiya꞉hiya꞉ ba꞉ dito kalahutihoma꞉na꞉.  
\v 13 Iyo, ba꞉mako dubuti sipi-goegoa꞉tamo olalati komote pelo dumimini, ebete tiyolo kalahula꞉ma꞉ne, mabu ebeno oko huiya ba꞉gala ebeno ka꞉ka꞉ ba꞉bi komo kapiya bemalagidolena, sipi-goegoeno komo hibilo kemalagidololenaha꞉.”   
\p
\v 14-15 Ba꞉bene Ya꞉suti gala na꞉kagoiya꞉, “Na ba꞉ Hido Sipi-goegoe Ulamedawala.  
\p “Nale naeno sipi-goegoeno komo iya꞉tawala, ba꞉gala iba꞉te ba꞉ atumu naeno komo iya꞉tawahala, Nabiwi Godote naeno komo keba ka꞉na kiya꞉tawana ba꞉gala nale ebeno komo atumu keba ka꞉na kiya꞉tawanamo ba꞉ba ka꞉na. Ba꞉be mabuma꞉ naeno kalakala bitana, nale naeno ka꞉ka꞉ gobogobamo ba ihate ibino ka꞉ka꞉ komula꞉lelamema꞉.  
\v 16 Ba꞉gala naeno komo sipi-goegoe ba꞉pola꞉na, huiyatiya ba꞉ma tetelo iba꞉te ba꞉moe kala ipuwalo kemedehonaha꞉. Ba꞉ hibila, ba꞉ba꞉te naeno tabo dulimina꞉, nale ibi ba꞉bo komagahelema꞉nemo iba꞉te ba꞉moi dopo sipi-goegoa꞉go kapimilo kemedehonama꞉, ba꞉bene ibi hiliyonomate kapiya kalalo kapiyuimiti na ibino kapiya ulamedawate ibi hidamo ba꞉buiya꞉minalenamo.   
\p
\v 17 “Numa꞉la꞉, naeno kalakala bitana naeno ka꞉ka꞉ gobogobamo ihatema꞉, ba꞉bema꞉ Nabiwiti malemalelo na nemalagidolonena. Ba꞉gala eta komo, nale naeno ka꞉ka꞉ gobogobamo dihatemo, nale hibilo gala kakalawema꞉nemo.  
\v 18 Eta lumagiti naeno ka꞉ka꞉ nagodone a꞉kalawa꞉mene. Ao, na ha꞉kiya naeno ka꞉ka꞉ gobogobamo kihatema꞉nemo mabu ba꞉moe komo ba꞉ naeno komola, ba꞉gala na ha꞉kiya gala kakalawema꞉nemo mabu helo nagodolo bitana. Naeno Nabiwiti na ya꞉lo a꞉goenamiya꞉ ba꞉moe komo kododima꞉, ba꞉bema꞉ nale hibilo kododima꞉nemo.”   
\p
\v 19 Ba꞉ba tetelo Ya꞉suti dolamagiya꞉ ba꞉be tabo mabuma꞉ ulihopa꞉te ibi ha꞉kiya ibi ipuwalo ukui kapiyama꞉ kamidiliya꞉ha꞉, iba꞉te tulituliya dito kagaliya꞉.  
\v 20 Komo iba꞉te na꞉ga꞉luya꞉, “Ba꞉moe dubuino tabo la꞉le badama꞉ kulihutama? Ebe kuba gobogobagoenola, ba꞉bema꞉ ebe na꞉daedaita!”   
\p
\v 21 Komopa꞉te ibino tabo ba huiya na꞉ga꞉luya꞉, “Ao, kuba gobogobote daedaema꞉ da꞉midi, ba꞉bako lumagiti Godokono iya꞉tulame tabo hidamo olamagi modoboha꞉, huiyatiya ba꞉moe dubuino tabo komokomo hidonomola. Ba꞉gala kuba gobogobagodawate modoboha꞉ baidi tamihodawoeno baidi hiduilameleme!” \fig Ya꞉suku ba꞉ Hido Sipi-goegoe Ulamedawala|alt="Sheep in sheepfold with shepherd" src="LB00014B.TIF" size="span" loc="1/3 of page ... must white out lad standing by shepherd" copy="Louise Bass, British and Foreign Bible Society 1994" ref="10.11" \fig*   
\s1 Tawakaluba꞉te Ya꞉suku Ubiha꞉ma꞉ Deda꞉huya꞉  
\p
\v 22 Gogo kuititi tetelo giba komote Yu tawakalubino hopolo ba itana, ba꞉ba tetelo iba꞉te Yelusalema ko habalo Godoko Adikumi Genamoeno A꞉hiya꞉mida Poko\f * \fr 10.22 \ft Godoko Adikumi Genamoeno A꞉hiya꞉mida Poko ba꞉ Yunapino eta kalakala pokola, iba꞉te hiliyonomo gogolo bododinakomena꞉. Ibino iniwalino tetelo eta kapela ko gawadubuti Godoko Adikumino Hiya꞉ Genamoeno talona ba adikamidale, ebete netewa-kapiya gogolo kuba dalowa꞉ goegoe genama guamo ba꞉bo magahelenakui Godokono genama kokubahimima꞉. Ba꞉bene Yunapa꞉te ba꞉be kapela ko gawadubu ibino hopone ebeno hoponomamo heloamo da꞉ta꞉matiya꞉, ba꞉ba tetelo iba꞉te Godokono Genama kahiduimiti, talonama꞉ gala kamiditi, hibi adikumipa꞉tamo gala ba ka꞉hiya꞉mida ko kalakala poko Godotamo ba꞉bo ododiya꞉. Ba꞉bema꞉ ba꞉ba tetene tupuimiti ba꞉ma teta꞉mo puluhuku, Yunapa꞉te ibino Godoko Adikumi Genamoeno a꞉hiya꞉mida komo ba emalagidolo, iba꞉te hiliyonomo gogolo a꞉iti hegela ipuwalo ibino kalakala poko Godotamo ododinakuya꞉.\f* bododitiya꞉ mabu ibino komo ba꞉ba ka꞉nala.  
\v 23 Ba꞉ba tetelo Godoko Adikumino Genamalo eta pana nitanami, tawakaluba꞉te ba꞉be pana Solomonokono mahilamo ka꞉minakuya꞉. Ba꞉bene Ya꞉suti ba꞉be panalo ba nepata꞉,  
\v 24 komo tawakaluba꞉te pelamete ebe panataguma꞉digalo ebetamo na꞉pega꞉luya꞉, “Amia꞉no hibi komo tete ga꞉ga꞉nomolo atamo kahawakaliminaha꞉. Ba꞉bema꞉ wadiyala ama꞉ a niya꞉tua꞉ma꞉, ama꞉ ba꞉ Godokono Oemedawa Kelisotela꞉ka꞉?”   
\p
\v 25 Ya꞉suti ibino tabo ba huiya na꞉goiya꞉, “Nale ba꞉moe komoma꞉ la꞉ dopamo a꞉goelamimata huiyatiya la꞉le na hibima꞉ kamidiniha꞉. Ba꞉gala nale kebe hanohano komo naeno Nabiwino heloamo dododilinakomo, ba꞉bi komate naeno komo behawakalimina, na ba꞉ ba꞉betela.  
\v 26 Huiyatiya hibila, la꞉le ba꞉bi komokomo dulamenakoma na hibima꞉ a꞉kamidina꞉lemata, mabu la꞉ naeno sipi-goegoenomoha꞉.  
\v 27 Naeno sipi-goegoa꞉te naeno tabo madodo ulinaka, ba꞉bene na ibino komo iya꞉tawala ba꞉gala iba꞉te na na꞉ta꞉mahenena.  
\v 28 Ba꞉bema꞉ nale iba꞉tamo wiboha꞉ ka꞉ka꞉ dikalamemo iba꞉te a꞉kaha꞉lahamena꞉, iyo, nale ibi kodakodalo ba uwatele pilodawate naeno kokoto ipuwane eta kapiya a꞉kalawa꞉mene.  
\v 29 Ba꞉ hibila, naeno Nabiwiti ibi hiliyonomo natamo ya꞉lo ikanamehoniya꞉. Ebeno helo konomola, eta dawoeno helote ebeno helo a꞉kagogolale, ba꞉bema꞉ ebe atumu ba꞉bi sipi-goegoe kodakodalo ba uwatele pilodawate ebeno kokoto ipuwane eta kapiya lawe modoboha꞉.  
\v 30 Nabiwi Godoko ba꞉gala na, a ba꞉ kapiyanomola.”   
\p
\v 31 Ba꞉ba tetelo tawakaluba꞉te ba꞉moe tabo duliya꞉, iba꞉te nakola ba꞉ dito uwatiya꞉ Ya꞉suku mapemete ebe ba꞉bo kanakapumima꞉.  
\v 32 Huiyatiya Ya꞉suti iba꞉tamo na꞉goiya꞉, “Naeno Nabiwiti natamo dikanamehoniya꞉, nale ba꞉bi hiliyonomo hidohido komo la꞉eno holoholo hapulu ododilinakomo. Ba꞉bema꞉ ba꞉bi hidohido ododili komo ipuwalo la꞉le natamo bada komoma꞉ ka꞉maubahaliutama? Mabu keka꞉ la꞉le na mapenamema꞉ dewagelitama?”   
\p
\v 33 Iba꞉te na꞉huiyuya꞉, “Ale amia꞉no eta hido ododi mabuma꞉ ama꞉ mapemema꞉ kewagelitaha꞉. Ao, mabu bitana, ama꞉ hopo haba dubuma꞉ ba eda꞉na huiyatiya ama꞉le na꞉gaa꞉ta, ama꞉ ba꞉gala Godoko, la꞉ ba꞉ kapiyala! Godokono holoholo hapulu ba꞉mako tabo kubanomola!”   
\p
\v 34 Ya꞉suti ibino tabo ba huiya na꞉goiya꞉, “Nale da꞉goemo ba꞉be tabo kubaha꞉. Ba꞉bema꞉ la꞉ ba꞉moe komo hidamo nemalagidolala꞉, Godote la꞉eno iniwala꞉tamo dikalamiya꞉ ba꞉be Tutumu Bukalo ebeno tabote ba꞉ma ka꞉na itana, ‘La꞉ hiliyonomo ba꞉ Godoko huiya tawakalubima꞉ eda꞉hanamata.’  
\v 35 Numa꞉la꞉, Godote ebeno Bukalo da꞉hawakalimina ba꞉be hibi taboeno helote wiboha꞉ tetelo bitanamene. Ba꞉bene iniwalino tetelo Godokono Buka tabote ibi Godoko huiyama꞉ ka꞉lamiya꞉,  
\v 36 huiyatiya la꞉ tetelo Godote na talonama꞉ midiniti hopo habamo ba꞉bo poenamiya꞉. Ba꞉bema꞉ na ha꞉kiya na Godokono Guduma꞉ da꞉goemo, nale kuba tabo kagoeha꞉. Mabu keka꞉ la꞉le kubama꞉ da꞉ga꞉lama?   
\p
\v 37 “Ba꞉gala eta komo, Godote natamo kebe hidohido komo ododilima꞉ dikanamehonena, nale ba꞉bi komo ododilihino wadiyala la꞉ na hibima꞉ akamidina꞉la꞉.  
\v 38 Huiyatiya nale ba꞉bi hidohido komo la꞉ ipuwalo hibilo ododilinakomo, ba꞉bema꞉ wadiyala la꞉ ba꞉bi komo ba ulamena naeno hibi komo ba꞉bo niya꞉tawahanala꞉. Iyo, naeno hido ododili komate naeno komo behawakalimina ba꞉ma ka꞉na, na ba꞉gala naeno Nabiwi, a ba꞉ kapiyanomola. Huiyatiya la꞉ ubihinola ba꞉moe komo hibima꞉ midi!”   
\p
\v 39 Ba꞉ba tetelo ibi ubila Ya꞉suku du genamamo ba꞉bo kihatema꞉, huiyatiya ebete ibi ipuwane gobogobamo ba꞉ dito tuya꞉ iba꞉te ebe lawekapoma꞉.   
\p
\v 40 Ba꞉bene ebete gala katote Yodane Tuli hapuamo kana꞉hiwate, Yonete dopamo tawakalubi beyamo da꞉wadulatelenakui ba꞉bolo ba nemede  
\v 41 hiliyonomo tawakaluba꞉te ebetamo ba꞉bo pelameholiya꞉. Ba꞉ba tetelo iba꞉te na꞉ga꞉luya꞉, “Yonete Godokono heloamo hanohano komokomo kododilinakuiha꞉, huiyatiya ba꞉moe Ya꞉suti dododilina ba꞉bi hanohano komo ba꞉ kokonomola! Yonete ebeno komoma꞉ kebe tabo kolamagi, ba꞉be taboeno hiliyonomo komokomo ba꞉ hibinomola!”  
\v 42 Ba꞉bema꞉ ibi ipuwalo komo tawakalubi hiliyonomate Ya꞉suku hibima꞉ ba꞉bo midiya꞉.   
\c 11  
\s1 Lasalesikono Hoe Komo  
\p
\v 1 Eta tetelo eta Betani habanapi dubu, ebeno mahilo Lasalesitila, ebe ko tawetawete umitiya꞉. Ba꞉moe Betani haba ba꞉ badininipala kamena netewa Ma꞉liko ba꞉gala Matako, iba꞉te kebolo kemedenama꞉ ba꞉be habala.  
\v 2 Ba꞉moe Ma꞉liti ba꞉ eta tetelo Kodawa Ya꞉sukunu natamo hido nibo ilina haminamete ebeno hinibamo a꞉la꞉li da꞉meteteholemiya꞉ ba꞉be dawala, ba꞉gala tawetawete dumitiya꞉ ba꞉moe dubu Lasalesiko ba꞉ ebeno amogala.  
\v 3 Ba꞉bene ba꞉ba tetelo Ma꞉liko ba꞉gala Matako iba꞉te eta lumagi ba꞉ dito oemiya꞉ Ya꞉suku ba꞉ma ka꞉na konikiyamema꞉, “Kodawa, ama꞉le konomamo demalagidolona, ba꞉be lumagi ko tawetawete umina.”   
\p
\v 4 Ya꞉suti ba꞉moe tabo uliti ebeno ta꞉matapa꞉tamo na꞉goiya꞉, “Ba꞉moe tawetawete Lasalesikono hoe kuititima꞉ a꞉keda꞉mene. Tawetawete ebe dumina ba꞉be mabu ba꞉ma ka꞉nala, Godoko ubila ba꞉moe komodo ebeno mahilo ba꞉gala ebeno Guduino mahilo kokokoilamema꞉.”   
\p
\v 5 Hibila, Ma꞉liko, Matako, ba꞉gala Lasalesiko ba꞉ Ya꞉sukunu hido mabulubila, ebete ibi koamo nemalagidolenami.  
\v 6 Huiyatiya Ya꞉suti Lasalesikono tawetawe komo duliya꞉, ebete ebe konowalubima꞉ Yudiya hopoeno Betani habamo tiyonomolo kanuluhukuya꞉ha꞉, ebete kebe habalo kemedenami ba꞉be habalo netewa hegela gala ba꞉bo kemediya꞉.  
\v 7 Ba꞉bene Ya꞉suti ebe ta꞉matapi na꞉goelamiya꞉, “Wadiyala a Yudiya hopamo gala kakatolamiya꞉.”   
\p
\v 8 Iba꞉te ebeno tabo ba huiya na꞉ga꞉luya꞉, “Iya꞉tulamedawa, ale ba꞉be hopone mamo a꞉pelamima꞉ mabu ba꞉bi tawakaluba꞉te ama꞉ nakolamo mapemema꞉ ewagelitiya꞉. Ibi ubila ama꞉ kanakapumima꞉, ba꞉bema꞉ mabu keka꞉ ama꞉ ba꞉bamo gala tiyolo kakatoma꞉?”   
\p
\v 9 Ya꞉suti ibino tabo ba huiya na꞉goiya꞉, “Kapiya hegela ipuwalo modobo alote itananako, aba꞉ hibila꞉ka꞉? Ba꞉bene lumagiti hegeloeno alo ipuwalo da꞉patitamene, ebete haka gugamo a꞉kanegamene mabu ba꞉moe hopoeno hibi alo ebete numita.  
\v 10 Huiyatiya ebete du tetelo da꞉pata꞉mene nato ukamida komo kiya꞉tawama꞉ne, mabu ebegodolo alo puliyala ebeno to gabo hidamo kumima꞉.”  
\v 11 Ba꞉ba tetelo Ya꞉suti tabo ba moga꞉me na꞉goiya꞉, “Aeno mabulubi Lasalesiko u bewatita, huiyatiya nale ebetamo tote ebe konemodoetema꞉nemo.”   
\p
\v 12 Ba꞉bene Ya꞉suku ta꞉matapa꞉te ebetamo na꞉ga꞉luya꞉, “Kodawa, ebete u da꞉watita, hidonomola! Tawetawete ebegodone nuluhukuta.”  
\v 13 Ya꞉suku ta꞉matapa꞉te ba꞉ma ka꞉na ga꞉luya꞉, mabu ebete iba꞉tamo u wata tabo da꞉goiya꞉ ba꞉ Lasalesikono hoe komoma꞉ goiya꞉, huiyatiya iba꞉te ba꞉be taboeno ipuwa kalawiya꞉ha꞉, ba꞉bema꞉ iba꞉te hibi u wata komoma꞉ na꞉goemo emalagidoluya꞉.   
\p
\v 14-15 Ba꞉bene Ya꞉suti ebeno taboeno ipuwa hawakalimilo ba꞉ma ka꞉na goiya꞉, “La꞉ nulia꞉la꞉, ditidi nale Lasalesikoba꞉ lutaha꞉ tetelo ebete hoenomo a꞉hoi. Huiyatiya nale ebe mabuma꞉ tepo ipuwalo menemene kiya꞉tawutaha꞉. La꞉ mabuma꞉ naeno kalakala bitana, mabu tete tatalila ebeno hoe komodo la꞉le naeno ko helo umiti na hibima꞉ ba꞉bo komidinima꞉nemata. Ba꞉bema꞉ wadiyala a ebetamo kotolamiya꞉.”   
\p
\v 16 Ba꞉ba tetelo Tomasiko, ebeno eta mahilo Nedewale Gudula, ebete komo ta꞉matapa꞉tamo na꞉goiya꞉, “Kubahenola, a hiliyonomate Iya꞉tulamedawago ba꞉bamo tolamete eba꞉go koneha꞉lahuya꞉.”   
\s1 Ya꞉suku Ba꞉ Hoe Ipuwane Mahiga Komoeno Helo Mabula  
\p
\v 17 Ba꞉bene Ya꞉suti Betani habamo da꞉nuluhukuya꞉, ebete Lasalesikono komo ba꞉ma ka꞉na nuliya꞉, ebete da꞉hoi netewa-netewa hegela bobo ipuwalo kapitanui.  
\v 18 Ba꞉be Betani haba Yelusalema ko haba tatalinomolo itana, ba꞉be ko habamo tolame gaboeno tete ba꞉ netewa-kapiya kilomita keba ka꞉nala꞉ka꞉ ba꞉ba ka꞉nala.  
\v 19 Ba꞉bema꞉ komo Yu tawakalubi hiliyonomate Lasalesikono hoe tabo uliti, iba꞉te ko habane a꞉pelameholiya꞉ ebeno nanikokubi Ma꞉liko ba꞉gala Matako ibi kopegelebadilamema꞉.   
\p
\v 20 Ba꞉bene ba꞉ba tetelo Matate Ya꞉sukunu pe komo uliti eba꞉go alugama꞉ ba꞉ dito tuya꞉, huiyatiya Ma꞉liko katuya꞉ha꞉, ebete genamalo lutiya꞉.  
\v 21 Matate Ya꞉sukuba꞉ nalugate ebete ebe na꞉negoemiya꞉, “Kodawa, ama꞉ ba꞉malo nemedetale naeno amogate ba꞉ka꞉hoena꞉!  
\v 22 Huiyatiya na iya꞉tawala, ka꞉lo ama꞉le Godoko bada komoma꞉ da꞉kiyamemena꞉, ebete ama꞉tamo hibilo kikamema꞉na꞉ta.”   
\p
\v 23 Ba꞉bene Ya꞉suti ebe na꞉goemiya꞉, “Amia꞉no amogate hoe ipuwane gala kakamahigama꞉ne.”   
\p
\v 24 Matate ebeno tabo ba huiya na꞉goiya꞉, “Iyo, na iya꞉tawala Godote Kuititi Hegelalo hibima꞉ midipi hiliyonomo ka꞉ka꞉mo kakawadiya꞉paa꞉latelema꞉ne, Lasalesiko bana.”   
\p
\v 25 Ba꞉bene Ya꞉suti ebetamo na꞉goiya꞉, “Na ba꞉ hoe ipuwane mahiga komoeno helo mabula, ba꞉gala na ba꞉ wiboha꞉ ka꞉ka꞉la, ba꞉bema꞉ kebe lumagiti na hibima꞉ da꞉midinimini, hoe ipuwado ebete wiboha꞉ ka꞉ka꞉ konelawema꞉ne.  
\v 26 Ba꞉ hibila, kebe lumagiti nagodolo ba emedena na hibima꞉ da꞉midinimini, ebete a꞉kahaa꞉mene. Ama꞉ ba꞉moe komo hibima꞉ na꞉ka꞉midiuta?”   
\p
\v 27 Matate ebeno tabo ba huiya na꞉goiya꞉, “Iyo, Kodawa! Nale ama꞉ hibima꞉ na꞉miditamata, ama꞉ ba꞉ Kelisote, Godokono Gudulata. Ebete ya꞉lo tetelo ba꞉moe hopamo kopema꞉ da꞉goiya꞉, ama꞉ ba꞉be lumagilata.”   
\s1 Ya꞉suti Lasalesikono Hoe Komoma꞉ Dihiya꞉  
\p
\v 28 Ba꞉bene Matate ba꞉moe tabo olamagiti, ebete genamamo gala katote ebeno naniko Ma꞉litamo tabo diya gabodo ba꞉ma ka꞉na negoiya꞉, “Iya꞉tulamedawa a꞉pe, ebe ama꞉ umima꞉ ubi bihatita.”  
\v 29 Ba꞉bema꞉ Ma꞉liti ba꞉moe tabo duliya꞉ ebete tiyonomo mahigate Ya꞉sukuba꞉ alugama꞉ ba꞉ dito tuya꞉.  
\v 30 Ba꞉ba tetelo Ya꞉suti Betani haba tatalilo hawela bamitiya꞉, Matate dopamo eba꞉go kebolo ka꞉naluguya꞉ ba꞉be atu bahilo.  
\v 31 Ba꞉bene Ma꞉liti genamane tiyonomo duluhukuya꞉, ba꞉ba tetelo komopa꞉te ebe gelebadimima꞉ da꞉pelamiya꞉, ba꞉bi tawakaluba꞉te atumu genamane kikuliti ebe ba꞉bo ta꞉matuya꞉, mabu iba꞉te nemalagidoluya꞉ Ma꞉liti Lasalesikono bobo habalo ihima꞉ to.   
\p
\v 32 Huiyatiya Ma꞉liti bobo habamo katuya꞉ha꞉, Ya꞉suti kebolo ka꞉lutiya꞉ ba꞉bamo tuya꞉. Ebete ebe numiti ebeno nato mabamo ba nega na꞉goiya꞉, “Kodawa, ama꞉ ba꞉malo nemedetale naeno amogate ba꞉ka꞉hoena꞉!”   
\p
\v 33 Ba꞉ba tetelo Ya꞉suti Ma꞉liko ba꞉gala puya꞉te eba꞉go da꞉pelamiya꞉ ibi hiliyonomoeno ihimi komo umiti ebeno tepo ipuwalo ibi konomamo emalagidolete ebe atumu ihima꞉ kewageliya꞉.  
\v 34 Ba꞉bene ebete ibi na꞉goelamiya꞉, “La꞉le ebe bobamo keba teta꞉mo kihatiuima?”  
\p Iba꞉te ebeno tabo ba huiya na꞉ga꞉luya꞉, “Kodawa, ama꞉ ago pete ebeno bobo haba na꞉puma꞉.”  
\v 35 Ba꞉ba tetenomolo Ya꞉suti ba꞉bo ihiya꞉.  
\v 36 Ba꞉bene tawakaluba꞉te ebeno ihi komo uliti na꞉ga꞉luya꞉, “Numa꞉la꞉, ebeno mabulubi emalagidolo komo konomola.”   
\p
\v 37 Huiyatiya komopa꞉te na꞉ga꞉luya꞉, “Ba꞉moe dubuti baidi tamiho dubu a꞉hiduimi, aba꞉ hibila꞉ka꞉? Ebete tiyolo na꞉petale, ebeno mabulubiti ba꞉ka꞉hoena꞉.”   
\s1 Ya꞉suti Lasalesiko Hoe Ipuwane Dadipatiya꞉  
\p
\v 38 Ba꞉ba tetelo Ya꞉suti ebeno tepo ipuwalo ihima꞉ gala ba kewagele bobo habamo ba꞉bo tuya꞉, ba꞉be bobote haka iya꞉ha꞉midale tetelo ba itana, tawakaluba꞉te Lasalesikono ape ihatete boboeno gigiho ko nakolamo ba꞉bo takumiya꞉.  
\v 39 Ba꞉bene Ya꞉suti ba꞉bolo da꞉pola꞉nuya꞉ ba꞉bi komo dubu na꞉goelamiya꞉, “La꞉ gigihoeno nakola tama꞉mo nemokamidala꞉.”  
\p Ba꞉ba tetelo huiyatiya hoe lumagino naniko Matate na꞉goiya꞉, “Kodawa, hiya꞉! Ka꞉lo ebeno apete netewa-netewa hegela tetelo itana, ba꞉bema꞉ ebeno abale nibote kubanomamo kopatema꞉ne.”   
\p
\v 40 Ba꞉bene Ya꞉suti ebeno tabo ba huiya na꞉goiya꞉, “Nale ama꞉ dopamo ba꞉ma ka꞉na a꞉goememata, ama꞉ Godoko hibima꞉ da꞉midimina꞉ ebeno helo konomo kumima꞉na꞉ta.”  
\v 41 Ba꞉bene komo dubate bobo gigihoeno nakola tama꞉mo emokamidate, Ya꞉suti Godokono Hunu Habamo gahimilo na꞉goiya꞉, “Nabiwi, na ama꞉tamo kalakala tabo begoemo, mabu ama꞉ naeno toetoe tabo ulinakata.  
\v 42 Iyo, na iya꞉tawala ama꞉ hiliyonomo tetelo naeno tabo ulihonakata, huiyatiya nale ba꞉moe tabo ba꞉moi tawakalubino holoholo hapulu goemo, iba꞉te naeno hibi komo ba꞉ma ka꞉na kiya꞉tawahama꞉, ama꞉le ba꞉moe hopo habamo na a꞉poenamiya꞉ta.”   
\p
\v 43 Ba꞉bene Ya꞉suti ba꞉moe kalakala tabo Godotamo olamagiti, ebete ebeno tabo madodo hunamo adipatete ibulunomamo na꞉goiya꞉, “Lasalesi, ama꞉ bobo ipuwane na꞉puluhuka!”  
\v 44 Ba꞉ba tetelo hoe dubuti Ya꞉sukunu tabo duliya꞉, ebete bobo ipuwane ba꞉bo puluhukuya꞉, huiyatiya ebeno nato, kokoto, ba꞉gala wato kalikamo a꞉wiholemela, Yunapa꞉te ibino ha꞉laha tawakalubi kalikamo keba ka꞉na ka꞉wiholenaka ba꞉ba ka꞉na. Ba꞉bene Ya꞉suti tawakalubi na꞉goelamiya꞉, “Wadiyala la꞉le ebe ba owalubi ebeno apene kaliko na꞉pahalamilima꞉la꞉.”   
\s1 Yu Watowatopa꞉te Ya꞉suku Anakapumima꞉ Nopo Da꞉tamotiya꞉  
\r Ma꞉t 26.1-5; Mak 14.1-2; Luk 22.1-2  
\p
\v 45 Ba꞉ba tetelo puya꞉te Ma꞉liko gelebadimima꞉ da꞉pelamiya꞉, Ya꞉suti Lasalesitamo bada komo kododiya꞉, iba꞉te ba꞉be hanohano komo umiti komo hiliyonomate hibima꞉ ba꞉bo midiya꞉,  
\v 46 huiyatiya komopa꞉te hibima꞉ midihino Pa꞉lisi kapiyuimipa꞉tamo tolamete ibi ba꞉ dito nikiyalamiya꞉.  
\v 47 Ba꞉be mabuma꞉ Pa꞉lisi kapiyuimipi ba꞉gala Godotamo hawa꞉goeno ikamehopino watowatopi, iba꞉te komo Ka꞉nisolo dubu\f * \fr 11.47 \ft Buka ka꞉lamiholedawa, wadiyala ama꞉ ba꞉moe komo niya꞉tawa, Ya꞉suku tetelo komo Yu tawakalubino watowatopi dubu ba꞉moe ba꞉bi Ka꞉nisolo dubula. Ba꞉bi watowatopa꞉te Yu tawakalubino hiya꞉hiya꞉ komo ba anagilamelelame, kubapa꞉tamo ibino huiya ba꞉bo ikalamenakuya꞉, huiyatiya ba꞉bi Ka꞉nisolo dubagodolo helo kitanamiha꞉ lumagi hoea꞉mo oemema꞉.\f* ba꞉bo ka꞉lamiya꞉ iba꞉go tabo kapimilo koga꞉lama꞉. Ba꞉bene iba꞉te tabo ba꞉ma ka꞉na ga꞉luya꞉, “Ba꞉moe dubuti hiliyonomo hanohano komo bododilina, ba꞉bema꞉ a bada komo na꞉kododima꞉ ebe duhimima꞉?  
\v 48 Keba tetelo ale eta komo ododihino dito duma꞉tepama꞉, hiliyonomo tawakaluba꞉te ebe hibima꞉ miditi Ko Gawadubuma꞉ koga꞉lama꞉na꞉. Ba꞉ba tetelo Lomanapino alaholohopa꞉te pelamete aeno Godoko Adikumino Genama ba꞉gala aeno hopo konomo kopekubahilamema꞉na꞉!”   
\p
\v 49 Ba꞉ba tetelo eta dubu ebeno mahilo Kayapasitila, ebete ba꞉be gogolo Godotamo hawa꞉goeno ikamehopino Hununomo Watodawama꞉ eda꞉nami, ba꞉bene ebete komo Ka꞉nisolo dubatamo na꞉goiya꞉, “A꞉iye, la꞉ daedaepima꞉ akeda꞉hala꞉! Mabu keka꞉ la꞉le ba꞉moe dubutamo ododima꞉ hibi gabo kumitaha꞉? Ale ebe dito kanakapumima꞉nema꞉!  
\v 50 Iyo, wadiyala hiliyonomo tawakalubi ipuwalo kapiyadawanomote na꞉haa꞉mene komopi mabuma꞉, ba꞉bema꞉ aeno hopote a꞉kakubamene, aba꞉ hibila꞉ka꞉?”   
\p
\v 51 Ba꞉ba tetelo Kayapasiti Ya꞉sutamo maubalo ba꞉ma ka꞉na emalagidoluya꞉, ba꞉moe tabo ebe ha꞉kiya ebeno mulu ukuia꞉mo olamagi. Huiyatiya hibi komote ba꞉ma ka꞉na itanuya꞉, Godote ba꞉moe tabo ebe ipuwado olamagitiya꞉, mabu ba꞉be gogolo ebete Kayapasitamo haba ikamiya꞉ ebete hawa꞉goeno ikamehopino Hununomo Watodawama꞉ keda꞉nama꞉. Ba꞉bema꞉ Ya꞉suti hoeheno, dopamo Kayapasiti ba꞉moe taboeno ipuwa iya꞉tawaheno hibilo a꞉goiya꞉, Ya꞉suti ebeno Yu tawakalubi hiliyonomo mabuma꞉ kohoema꞉ne.  
\v 52 Huiyatiya Godote Kayapasiko ipuwado ba꞉moe tabo Yunapi kapiyatamo kagoiya꞉ha꞉, ao, ebete ba꞉ma ka꞉na goiya꞉, ba꞉moe hopo konomolo hiya꞉hiya꞉ demedehona ibi ipuwalo puya꞉te ebeno gugudima꞉ deda꞉hanamena꞉, Ya꞉suti ebeno hoe komodo ibi hiliyonomo gala kuwatete ibi kapiya badininipalama꞉ komidilima꞉ne. \fig Lasalesiti bobo ipuwane da꞉puluhukuya꞉|alt="Rolling stone from Lazarus' grave" src="CN01768B.TIF" size="span" loc="3/4 of page" copy="1978 David C. Cook Publishing Co" ref="11.44" \fig*   
\p
\v 53 Ba꞉bene Kayapasiti ba꞉moe tabo Ka꞉nisolo dubatamo dolamagitiya꞉, ba꞉ba tetene tupuimiti iba꞉te Ya꞉suku anakapumi gabo ba꞉bo ohowadiya꞉.  
\v 54 Ba꞉bema꞉ Ya꞉suti ibino komo iya꞉tawate tete nanekelelo Yudiya hopolo hawakala kapata꞉nakuiha꞉. Ebete huiyatiya ebe ta꞉matapa꞉go ba꞉be hopo miya꞉pate Ipala꞉ima habamo tolamete ba꞉bolo nemediya꞉, ba꞉be haba ba꞉ dito hopo tamelo itana.   
\p
\v 55 Ba꞉bene Yunapino Adaguila꞉ Poko ododi tete tatalima꞉ dediya꞉, poko ododi tete peheno komo ibi hiliyonomate Yelusalema ko habamo dopamo tolameholiya꞉, mabu ibi ubila Godokono holoholo hapulu ibino ape ukulale komodo kuba dalowa꞉ komokomo dopamo wibuilamete galane ebeno poko kododima꞉.  
\v 56 Ba꞉ba tetelo komo iba꞉te Godoko Adikumino Hiya꞉ Genama ipuwalo nutitatate Ya꞉suku nohowadilo ibi ha꞉kiya ibi ipuwalo na꞉ga꞉luya꞉, “La꞉eno ukui keba ka꞉nala꞉ka꞉, Ya꞉suku poko habamo ba꞉ka꞉pemene?”  
\v 57 Iba꞉te tabo ba꞉ma ka꞉na da꞉ga꞉luya꞉ mabu Godotamo hawa꞉goeno ikamehopino watowatopi ba꞉gala Pa꞉lisi kapiyuimipi, iba꞉te tabo ya꞉lo ihatiya꞉, “Kebe lumagiti Ya꞉suku dumimini, wadiyala ebete tiyolo a na꞉pikiyaa꞉ma꞉mene, ba꞉bene ale tolamete ebe nelawete du genamamo dito kopihatema꞉nema꞉.”   
\c 12  
\s1 Ma꞉liti Hido Nibo Ihi Ya꞉sukunu Natamo Da꞉haminamiya꞉  
\r Ma꞉t 26.6-13; Mak 14.3-9  
\p
\v 1 Yu tawakaluba꞉te Adaguila꞉ Poko kododima꞉ sikisi hegelate ba nepola꞉na, Ya꞉suti Betani habamo gala ba꞉bo kapuluhukuya꞉, ba꞉be haba ba꞉ Ya꞉suti hoe ipuwane dadipatiya꞉ ba꞉be dubu Lasalesikono habala.  
\v 2 Ba꞉bene Lasalesikono naniko Matate komo owalubipa꞉go Ya꞉sukunu hido baa꞉ bododimitiya꞉, ba꞉bene dubu hiliyonomate baa꞉ da꞉nahutiya꞉, Lasalesiko ibi ipuwalo na꞉lutiya꞉.  
\v 3 Huiyatiya ebeno eta naniko Ma꞉liti huiya konomo hido nibo ihi ilina, ebeno mahilo ba꞉ nadala, ebete adahete Ya꞉sukunu natamo pehaminamete ebeno hinibamo nato a꞉la꞉li ba꞉bo meteteholemiya꞉. Ba꞉bene ba꞉be genama gu ba꞉be ilinoeno hido nibote tabonomo a꞉tabuya꞉.   
\p
\v 4 Ba꞉ba tetelo Ya꞉sukunu eta ta꞉matadawate baa꞉ naha habalo na꞉lutiya꞉, ebeno mahilo ba꞉ Keliyotanapi Yudasitila, galane ebete Ya꞉suku anakapumipino kokotamo ebe kihatema꞉ne. Ebete Ma꞉likono ododi komoma꞉ na꞉goiya꞉,  
\v 5 “Mabu keka꞉ ebete ba꞉moe hido nibo ilina kolowamima꞉ kanimidiha꞉? Ebete ba꞉ba ka꞉na newageletale kapiya gogoeno oko huiya mani buwatena꞉, ba꞉bene ale awaepa꞉tamo bikalameholena꞉!”  
\v 6 Yudasiti ba꞉moe tabo da꞉goiya꞉ ebete ha꞉da amiho gabodo goiya꞉. Ebete ilinaha꞉ tawakalubino modoboha꞉ komokomo kemalagidolenakuiha꞉ huiyatiya ebe ubila ba꞉be ko mani ebete ha꞉kiya kuwatema꞉, mabu ebe Ya꞉suku kapiyuimipino mani umidawama꞉ ba eda꞉na komo tetelo ebete mani pilolo uwatenakui.   
\p
\v 7 Ba꞉bema꞉ Ya꞉suti ebe ta꞉matapa꞉tamo na꞉goiya꞉, “La꞉ Ma꞉liko na꞉miya꞉pala꞉, ebe natamo hido komo bododi. Iyo, nale hoeha꞉ tetelo ebete naeno ape bobamo ihate komo emalagidololo ba꞉moe hido nibo ilina naeno apa꞉mo ba꞉bema꞉ hamina.  
\v 8 La꞉ numa꞉la꞉, awaepa꞉te tete ga꞉ga꞉nomolo la꞉go bemedehonamena꞉, la꞉eno ubi tetelo ibi nowalubilinakuya꞉la꞉, huiyatiya na emedena tetelo la꞉go a꞉kemedenamo, tete tatalila nale la꞉ komiya꞉palema꞉nemata.”   
\s1 Yu Watowatopa꞉te Lasalesiko Anakapumima꞉ Nopo Da꞉tamotiya꞉  
\p
\v 9 Ba꞉ba tetelo komo tawakalubi hiliyonomate Ya꞉suku Betani habalo emede komo duliya꞉ iba꞉te ebe umima꞉ ba꞉bamo ba꞉ dito tolamiya꞉. Huiyatiya iba꞉te Ya꞉suku kapiya umima꞉ katolamiya꞉ha꞉, ibi ubila Ya꞉suti hoe ipuwane dadipatiya꞉ ba꞉be dubu Lasalesiko atumu kakanumima꞉.  
\v 10 Ba꞉bene Yu watowatopi ba꞉be komo duliya꞉ iba꞉te nopo ba꞉bo tamotiya꞉ Lasalesiko Ya꞉sukuba꞉ kanakapulamema꞉,  
\v 11 mabu Lasalesikono komone hiliyonomo tawakaluba꞉te Ya꞉suku hibima꞉ a꞉midiya꞉.   
\s1 Ya꞉suti Yelusalema Ko Habamo Da꞉na꞉pa꞉guya꞉  
\r Ma꞉t 21.1-11; Mak 11.1-11; Luk 19.28-40  
\p
\v 12 Eta hegelalo puya꞉te Yelusalema ko habalo Adaguila꞉ Poko ododima꞉ da꞉pelamiya꞉, ibi hiliyonomate iya꞉tawahuya꞉ Ya꞉suti ba꞉be habamo da꞉pitiya꞉.  
\v 13 Ba꞉bema꞉ iba꞉te ele uwateholete eba꞉go alugama꞉ ba tolamita ibulunomamo na꞉ga꞉lutiya꞉,  
\b  
\q1 “Godoko nadipata꞉la꞉!  
\q1 Godo, amia꞉no mahilago da꞉pita,  
\q1 wadiyala ama꞉ ba꞉be lumagi  
\q2 na꞉koimiya꞉!  
\q1 Ebe ba꞉ a Isalaela tawakalubino  
\q2 Ko Gawadubula!”   
\b  
\m
\v 14 Ba꞉bene Ya꞉suti uli ape donoki-goe umiti ba꞉be hunamo dito emediya꞉. Ebete ba꞉ba ka꞉na ododiya꞉ Godokono tabote hibima꞉ keda꞉ma꞉, mabu ebeno Bukalo eta tabote ba꞉ma ka꞉na bitana,   
\b  
\q1
\v 15 “Yelusalemanapa꞉la꞉,  
\q2 la꞉ akatoletolehala꞉.  
\q1 Numa꞉la꞉, la꞉eno Ko Gawadubuti  
\q2 ba꞉ na꞉pita,  
\q1 iyo, ebete donoki-goe deha꞉poto  
\q2 hunamo emedete pita.”   
\b  
\p
\v 16 Ba꞉ba tetelo Ya꞉suku ta꞉matapa꞉te ba꞉moe Buka taboeno ipuwa hidamo kemalagidolutiya꞉ha꞉, huiyatiya galane Ya꞉suti Godokono helo alago hoe ipuwane da꞉mahiguya꞉, ba꞉ba tetelo ibino ukuiti tuputupuhulamete iba꞉te ba꞉bo ga꞉luya꞉, “Hibila, Ya꞉suti Yelusalemamo ba na꞉pa꞉ga, ale ebe da꞉milimihuima꞉, Godokono Buka tabote ebeno komoma꞉ hibinomoma꞉ ba꞉bo edi!”   
\p
\v 17 Dopamo Ya꞉suti Lasalesiko bobo ipuwamo neka꞉miti hoe ipuwane dadipatiya꞉, ba꞉ba tetene tupuimiti puya꞉te ba꞉be hanohano komo dumiya꞉, iba꞉te hiya꞉hiya꞉ habahabamo tolameholete komo hiliyonomo tawakalubi ba꞉bo nikiyahalamiya꞉.  
\v 18 Ba꞉be mabuma꞉ Yelusalemanapi hiliyonomate ba꞉be komo iya꞉tawahate, iba꞉te Ya꞉suti ibino habamo pema꞉ duliya꞉ ebe umima꞉ ba꞉ dito pelamiya꞉.  
\v 19 Ba꞉bema꞉ Pa꞉lisi kapiyuimipa꞉te ubiha꞉ma꞉ ba eda꞉ha ibi ha꞉kiya ibi ipuwalo na꞉ga꞉luya꞉, “La꞉ numa꞉la꞉! A kahelohelohutaha꞉, hiliyonomo tawakaluba꞉te a miya꞉poete ebe ba꞉ na꞉ta꞉mata!”   
\s1 Komo Yuha꞉pa꞉te Ya꞉suku Umima꞉ Pilipiko Da꞉ga꞉lamiya꞉  
\p
\v 20 Yunapino Adaguila꞉ Poko ododi tetelo komo Yuha꞉pa꞉te Yelusalema ko habamo Godoko adikumima꞉ da꞉tolamiya꞉, ibi atumu ba꞉be poko habalo na꞉nepola꞉nuya꞉.  
\v 21 Ba꞉bene Ya꞉sukunu ta꞉matadawa eta Pilipiko, ebe ba꞉ Betasaidanapila, komo iba꞉te ebetamo nikuliti ebe na꞉nega꞉lamiya꞉, “Mabulubi, a Ya꞉suku umima꞉ ewagelitama꞉.”  
\v 22 Ba꞉bema꞉ Pilipiti A꞉nduluku da꞉kiyamiya꞉, ibi netewapa꞉te badi tote Ya꞉suku ba꞉bo nega꞉lamiya꞉.   
\p
\v 23 Ba꞉bene Ya꞉suti iba꞉tamo na꞉goiya꞉, “Tete ba꞉ a꞉pe, Godokono helo alote Tawakalubino Naniwi ba a꞉la꞉mina ebe dawagaminamene, tawakalubi hiliyonomate ebeno hibi komo ba꞉bo kumima꞉na꞉.  
\v 24 Ba꞉bema꞉ na la꞉tamo hibi tabonomo begoemo, kona kikipote haka ipuwamo ma꞉tigate da꞉nehoemene, ebeno ka꞉ka꞉te hibilo a꞉kawibamene mabu galane komo kona kikipate ba꞉be ipuwane kopikulima꞉na꞉.  
\v 25 Ba꞉gala kebe lumagiti ebeno ka꞉ka꞉ kapiya demalagidolona, ebeno ka꞉ka꞉te kalatidima꞉ne, huiyatiya kebe lumagiti ba꞉moe hopolo ebeno ka꞉ka꞉ emalagidoloheno, ebeno ka꞉ka꞉te Godokono Hunu Habalo itana itana tetelo bitanamene.  
\v 26 Ba꞉bema꞉ kebe lumagiti naeno huiyaha꞉ okodawama꞉ eda꞉ma꞉ ubi dihatemene, wadiyala ebete na na꞉ta꞉mahena꞉mene, ba꞉bene nale kebe habalo demedenamo ebete ba꞉be atu habalo nago bemedenamene. Ba꞉gala eta komo, kebe lumagiti naeno hibi okodawama꞉ deda꞉mene, naeno Nabiwiti ebe hunamo kadipatema꞉ne.”   
\s1 Ya꞉suti Ebeno Hoe Komoma꞉ Da꞉goiya꞉  
\p
\v 27 Ba꞉bene Ya꞉suti Godotamo tabo ba olamagi na꞉goiya꞉, “Ka꞉lo na tepo ipuwalo menemenenomoma꞉ editamo, ba꞉bema꞉ Nabiwi, na ama꞉tamo bada tabote na꞉ka꞉goemo? Nale ba꞉ma ka꞉na ba꞉ka꞉goemo, ‘Nabiwi, modoboha꞉ ba꞉moe olalati tetete natamo pe’? Ao, nale ba꞉mako tabo a꞉kagaa꞉mo mabu na ba꞉moe temeteme lawema꞉ hopo habamo ba꞉bema꞉ piya꞉mo.  
\v 28 Ba꞉bema꞉ Nabiwi, ama꞉ ha꞉kiya amia꞉no helo alo ipuwado ama꞉ nawagaminuya꞉.”  
\p Ya꞉suti ba꞉moe tabo ba goita ba꞉ba tetenomolo Godokono Hunu Habane tabote ba꞉ma ka꞉na pihitiguya꞉, “Na ha꞉kiya na ya꞉lo awagaminuya꞉mo, ba꞉gala na ha꞉kiya gala kakawagaminama꞉nemo!”   
\p
\v 29 Ba꞉ba tetelo puya꞉te Ya꞉suku tamelo da꞉la꞉mota꞉hanuya꞉, ba꞉bi tawakalubi hiliyonomate ba꞉be tabo madodo uliti na꞉ga꞉luya꞉, “Ba꞉moe ba꞉ alomote goewata,” huiyatiya komopa꞉te na꞉ga꞉luya꞉, “Ao, ebe ba꞉ Godokono nopodawate ebetamo polamagita.”   
\p
\v 30 Ya꞉suti ibino tabo ga꞉la komo iya꞉tawate na꞉goiya꞉, “Ba꞉moe tabote na mabuma꞉ kapeha꞉, la꞉ mabuma꞉ pe.  
\v 31 Ba꞉ hibila, ka꞉lo hopo habanapa꞉te ibino kuba ododili mabuma꞉ huiya kuwatema꞉na꞉, ba꞉bene ba꞉moe hopoeno kuba gawadubu Saitanako Godote ebeno wato kikipo kitamidamema꞉ne.  
\v 32 Ba꞉gala Godote na hunamo dadipanatenemene, ba꞉be hoe komodo na huiyatiya hiliyonomo tawakalubi natamo komagahelema꞉nemo.”  
\v 33 Ya꞉suti ba꞉moe tabo dolamagiya꞉ ebeno ipuwa ba꞉ma ka꞉nala, ebe keha pihigalo keba ka꞉na da꞉hoemene, ebete ba꞉be komo behawakalimiya꞉.   
\p
\v 34 Ba꞉bene tawakalubi hiliyonomate Ya꞉sukunu tabo ba huiya na꞉ga꞉luya꞉, “Godokono Tutumu Tabo Bukate a biya꞉tua꞉mena, ebeno Oemedawa Kelisote emedena tetelo bemedenamene. Ba꞉bema꞉ ama꞉ ba꞉ma ka꞉na badama꞉ ka꞉gaa꞉wa, Godote Tawakalubino Naniwino hoe komodo ebe hunamo kadipatema꞉ne? Tawakalubino Naniwi potela꞉ka꞉?”   
\p
\v 35 Ba꞉bene Ya꞉suti gala na꞉kagoiya꞉, “Godokono alote la꞉ ipuwalo tete nanekela꞉mo ga꞉ga꞉dopo kitanama꞉ne, ba꞉bema꞉ wadiyala la꞉ ba꞉moe alo ipuwado na꞉wapata꞉lamenala꞉. La꞉ hidamo, du komote la꞉tamo akapa꞉la꞉, mabu du ipuwado da꞉pata꞉na ba꞉be lumagi iya꞉tawaha꞉ ebete kebe gabodo da꞉tona!  
\v 36 Ba꞉bema꞉ du komote peheno alote la꞉eno tolame gabo ba a꞉la꞉minana, wadiyala la꞉ hibima꞉ na꞉mida꞉la꞉, ba꞉bene la꞉le aloeno gugudima꞉ keda꞉hama꞉nemata.” Ba꞉moe tabo olamagi da꞉wibuya꞉, Ya꞉suti ba꞉bi tawakalubi hiliyonomo miya꞉palete diya gabodo eta baha꞉mo tote ba꞉bo nilutiya꞉.   
\s1 Komo Yu Tawakaluba꞉te Ya꞉suku Hibima꞉ Kamidiya꞉ha꞉  
\p
\v 37 Ba꞉ hibila, Ya꞉suti hopo habalo ba emedena Godokono helo kohawakalimima꞉ ebete tawakalubino holoholo hapulu hiliyonomo hanohano komokomo bododilinakui, huiyatiya puya꞉te ba꞉bi komo dulamenakui ibi ipuwalo komo Yu tawakaluba꞉te ebe hibima꞉ kamidiya꞉ha꞉.  
\v 38 Ba꞉bene ba꞉moe komote ba꞉ ba꞉ba ka꞉na uluhukuya꞉, Godokono ukui hawakalimidawa Aisayate da꞉goiya꞉, ba꞉be tabote hibima꞉ keda꞉ma꞉. Ya꞉lo tetelo ebete tabo ba꞉ma ka꞉na goiya꞉,  
\b  
\q1 “Kodawa,  
\q2 ama꞉ amia꞉no ko helo  
\q2 puya꞉tamo da꞉hawakaliminaka,  
\q1 ale amia꞉no tabo iba꞉tamo dolamagimima꞉,  
\q2 hibima꞉ pote ka꞉midi?  
\q2 Lumagi kalutaha꞉, puliyanomola.”   
\b  
\p
\v 39 Ba꞉bema꞉ mabu keka꞉ tawakaluba꞉te Ya꞉suku hibima꞉ midi modoboha꞉ma꞉ deda꞉hana? Aisayate ba꞉be komo hawakalimima꞉ eta tabo ba꞉ma ka꞉na kagoiya꞉,   
\b  
\q1
\v 40 “Godote hibima꞉ midiha꞉pino baidi  
\q2 duhuma꞉ midililamete,  
\q1 ibino tepo ipuwoeno ukui  
\q2 akakodakoduilamelelamiya꞉.  
\q1 Ba꞉bema꞉ ebete ibi mabuma꞉ na꞉goena,  
\q2 ‘Iba꞉te baida꞉mo hibi komo umi modoboha꞉,  
\q1 iyo, ibino tepo ipuwalo  
\q2 naeno hido komo iya꞉tawa modoboha꞉.  
\q1 Iba꞉te ibino tepo ipuwoeno ukui  
\q2 hidamo nemalagidolotale natamo bohobila꞉na꞉,  
\q1 ba꞉bema꞉ na modobola  
\q2 ibi nale hiduilame.’”   
\b  
\m
\v 41 Ba꞉ hibila, tawakaluba꞉te Ya꞉suku ubiha꞉ma꞉ deda꞉hamena꞉, Aisayate ba꞉be komoma꞉ ba꞉moe tabo ya꞉lo a꞉goiya꞉, mabu ebeno baiditi hiya꞉ma꞉ ba eda꞉hame ebete Ya꞉suku Godokono helo alote a꞉la꞉minutalo ba꞉bo umiya꞉.   
\p
\v 42 Ba꞉bene komo tawakaluba꞉te Ya꞉suku ubiha꞉ma꞉ ba eda꞉ha, atu tetelo komo tawakalubi ba꞉gala komo ibino watowatopa꞉te ebe hibima꞉ ba꞉bo midiya꞉. Huiyatiya ba꞉ba꞉te Pa꞉lisi kapiyuimipi tolelamelo ibino hibima꞉ midi komo kahawakalimiya꞉ha꞉, Pa꞉lisi watowatopa꞉te mauba ipuwalo ibi hiya꞉hiya꞉ habahaboeno baidi ibubulamehole genamamo a꞉pa꞉la꞉ha talona ihatelamekapoma꞉.  
\v 43 Ba꞉ hibila, iba꞉te Ya꞉suku ta꞉mata ipuwalo kodakodalo kapola꞉nuya꞉ha꞉ mabu ibi ubila tawakaluba꞉te iba꞉tamo kokalakalahama꞉, huiyatiya Godote iba꞉tamo da꞉kalakalana iba꞉te ba꞉be komo koamo kemalagidolonamiha꞉.   
\s1 Ya꞉sukunu Tabote Tawakalubino Komokomo Anagilamelelame Komo  
\p
\v 44 Ba꞉bema꞉ Ya꞉suti ibulunomo ba goewata na꞉goiya꞉, “Kebe lumagiti na hibima꞉ da꞉midinina ebete na kapiya hibima꞉ kamidininaha꞉, ebete na da꞉poenamiya꞉ ba꞉be dawa atumu hibima꞉ na꞉kamidina,  
\v 45 ba꞉gala kebe lumagiti naeno komo dumina, ebete na da꞉poenamiya꞉ ba꞉be dawoeno komo na꞉ka-umina.  
\v 46 Ba꞉ hibila, na ba꞉moe hopo a꞉la꞉minama꞉ piya꞉mo, ba꞉bema꞉ kebe lumagiti na hibima꞉ da꞉midinina ebete du ipuwalo a꞉kemedenamene.   
\p
\v 47 “Ba꞉gala ba꞉moe ba꞉ eta komola. Kebe lumagiti naeno tabo uliti papamiwataheno, nale ebeno komo a꞉kanagiya꞉midama꞉mo mabu na hopo habanapa꞉tamo kuba huiya ikalamema꞉ kapiya꞉ha꞉, huiyatiya na ibino ka꞉ka꞉ mula꞉lelamema꞉ piya꞉mo.  
\v 48 Numa꞉la꞉, kebe lumagiti na ubiha꞉ma꞉ eda꞉te naeno tabo komokomo uwateheno, ebeno komo anagiya꞉midamema꞉ eta Kodawate ba꞉luta. Iyo, Godote Kuititi Hegelalo naeno tabo komamo ba꞉be lumagino komo kanagilamelemema꞉ne,  
\v 49 mabu nale dolamaginamo ba꞉bi tabo komokomo na ha꞉kiya naeno ukuilo kolamaginaha꞉, huiyatiya Nabiwiti na da꞉poenamiya꞉ nale ebetamo papamiwatalo ebeno tabonomo bolamaginamo.  
\v 50 Na ba꞉moe komo iya꞉tawala, Nabiwino tutumu tabo ba꞉ wiboha꞉ ka꞉ka꞉la, ba꞉bema꞉ ebete na keba ka꞉na ka꞉goenamenako, na ba꞉ ba꞉ba ka꞉na olamaginakomo.”   
\c 13  
\s1 Ya꞉suti Ebeno Ta꞉matapino Nato Dukulalelameniya꞉  
\p
\v 1 Yu tawakalubino Adaguila꞉ Poko ododima꞉ kapiya hegelate ba nitana, Ya꞉suti ba꞉bo iya꞉tawuya꞉ ba꞉moe ba꞉ tetela, ebete tatalila ba꞉moe hopo miya꞉pate Nabiwi Godotamo kotoma꞉ne. Ba꞉ hibila, puya꞉te ba꞉moe hopolo ebenoma꞉ deda꞉hanama꞉, Ya꞉suti ibi malemalelatelelo konomamo emalagidolenami, ba꞉bema꞉ ibi ba꞉be malemala꞉go magatalete kuititinomamo ba꞉bo nuluhukuya꞉.   
\p
\v 2 Ba꞉bene ba꞉be dulu Ya꞉suti ebe ta꞉matapa꞉go ahidinate baa꞉ benahaniya꞉. Ba꞉be du peheno Saitanate dopamo eta ta꞉matadawa Yudasikono tepo ipuwamo kuba ukui ba꞉ma ka꞉na ihatemiya꞉, ebete Ya꞉suku anakapumipino kokotamo ebe kihatema꞉, ba꞉moe Yudasiko ba꞉ Keliyotanapi Saimonokono gudula.  
\v 3 Hibila, Ya꞉suti ba꞉moi netewa-kapiya komo ya꞉lo iya꞉tawuya꞉, Nabiwi Godote ebetamo helo ikamiya꞉ hiliyonomo komokomo ododilima꞉, ba꞉gala ebe ba꞉ Godogodone piya꞉, ba꞉gala ebe ba꞉ Godotamo gala kakatoma꞉ne.  
\v 4 Ba꞉be mabuma꞉ ebete baa꞉ naha habane mahiganate, atuino kaliko pekananate huiyaha꞉ okodawamo a꞉la꞉li meteteholeno kaliko lawenate dito puliniya꞉.  
\v 5 Ba꞉bene ebete wahikalamo beya haminanate ebeno ta꞉matapino nato ukulalelame ba꞉bo tupuiminiya꞉, ba꞉gala ebete da꞉puliniya꞉ ba꞉be a꞉la꞉li meteteholeno kalikamo ebete ibino nato a꞉la꞉li ba꞉bo meteteholelameniya꞉.   
\p
\v 6 Ba꞉bene ebete Saimono Pitatamo da꞉peniya꞉ Pitate ebetamo na꞉goeniya꞉, “Kodawa, ama꞉ naeno nato ba꞉kukulaleomena꞉?”   
\p
\v 7 Ya꞉suti tabo ba huiyana ebe na꞉goemeniya꞉, “Ama꞉ iya꞉tawaha꞉ nale ama꞉tamo bada komo dododinamo, huiyatiya ama꞉ galane kiya꞉tawama꞉na꞉ta.”   
\p
\v 8 Ba꞉bema꞉ Pitate na꞉goeniya꞉, “Ao, ba꞉be komo modoboha꞉! Ama꞉ naeno nato a꞉kukulala꞉mena꞉ta.”  
\p Ya꞉suti huiyatiya ebe na꞉goemeniya꞉, “Nale amia꞉no nato ukulaleheno ama꞉ nagodolo habahenola.”   
\p
\v 9 Ba꞉bema꞉ Pitate ebetamo na꞉goeniya꞉, “Kodawa, kubaha꞉, ama꞉ naeno nato kapiya akukulala꞉la꞉. Wadiyala ama꞉ naeno kokoto ba꞉gala wato atumu na꞉kukulalenamiya꞉.”   
\p
\v 10 Ba꞉bene Ya꞉suti na꞉goeniya꞉, “Kebe lumagiti mala꞉ ya꞉lo da꞉tui ebeno apeno dalowa꞉ puliyala, huiyatiya ebete ebeno nato kapiya nukulala꞉mene. Ba꞉moe komo ba꞉ hibila, la꞉ hiliyonomate uliulinoma꞉ eda꞉huimata, huiyatiya la꞉ ipuwalo kapiya dawate ulinoma꞉ keda꞉naha꞉.”  
\v 11 Ya꞉suti ba꞉moe tabo da꞉goeniya꞉ mabu ebete ya꞉lo iya꞉tawuya꞉, ta꞉matapi ipuwalo ebe pote anakapumipino kokotamo dihatemene.   
\p
\v 12 Ba꞉ba tetelo ebete ebeno ta꞉matapino nato ukulalelame da꞉wiboniya꞉, ebete ebeno atuino kaliko gala kapulinate ba꞉ dito emedeniya꞉. Ba꞉bene ebete ibi na꞉goelameniya꞉, “La꞉ iya꞉tawahala꞉ka꞉, nale la꞉tamo dododimo ba꞉be komoeno ipuwa?  
\v 13 La꞉le na la꞉eno Iya꞉tulamedawama꞉ ga꞉lanakomata ba꞉gala Kodawama꞉ akaka꞉naminakomata. Ba꞉ hibila, na ba꞉ ba꞉betela.  
\v 14 Ba꞉bema꞉ galane la꞉le ba꞉moe naeno ododi komo ba꞉ma ka꞉na demalagidolonakoma, ‘Aeno Iya꞉tulamedawa ba꞉gala Kodawa, ebete aeno nato ukulalea꞉meni,’ wadiyala la꞉ ha꞉kiya la꞉ ipuwalo etate etoeno nato atumu nukulalemenakuya꞉la꞉.  
\v 15 Iyo, nale la꞉tamo ba꞉ go bododimo, galane tetelo la꞉le komopa꞉tamo ba꞉ma ka꞉na nododinakuya꞉la꞉.  
\v 16 Na la꞉tamo hibi tabonomo begoemo, eta okodawoeno helote ebeno oko namutudawoeno helo a꞉kagogolale, ba꞉gala tabo atadawoeno helote ebe da꞉poememene ba꞉be kodawoeno helo a꞉kagogolamene.  
\v 17 Ba꞉bema꞉ la꞉ ba꞉moi komokomo iya꞉tawahate, ba꞉ma ka꞉na etate etatamo, etate etatamo, huiyaha꞉ oko dowatinakoma, ba꞉bene la꞉godolo konomo kalakalate bitananakomene.”   
\s1 Ya꞉suti Yudasikono Komo Da꞉hawakaliminiya꞉  
\r Ma꞉t 26.20-25; Mak 14.17-21; Luk 22.21-23  
\p
\v 18 Ba꞉bene Ya꞉suti ebe ta꞉matapa꞉tamo na꞉goeniya꞉, “Godokono Bukalo eta tabote ba꞉ma ka꞉na itana, ‘Nago baa꞉ da꞉nanako, ba꞉be lumagiti naeno alaholodawama꞉ keda꞉ma꞉ne,’ ba꞉bema꞉ ba꞉ma tetelo a ipuwalo ba꞉moe tabo komote hibima꞉ keda꞉ma꞉ne, Godokono ubila. Ba꞉ hibila, na la꞉eno komo iya꞉tawanomola, mabu la꞉le na ta꞉mahenema꞉ nale la꞉ uwatimata, ba꞉bema꞉ ba꞉moe tabo komote la꞉ hiliyonomoeno komoma꞉ kagoenaha꞉, kapiya lumagino komoma꞉ goena.  
\v 19 Ba꞉be lumagino komote uluhukuhino nale la꞉ dopamo goelamemata. Ba꞉bene ebeno komoma꞉ Buka taboeno komote hibilo duluhukumini, la꞉ hibima꞉ ba꞉bo komidima꞉nemata na ba꞉ emedena tetelo demedenamo ba꞉be dawala.  
\v 20 Na la꞉tamo hibi tabonomo begoemo, nale kebe okodawa doememo, pote ba꞉be okodawa kalakalago dowalubimini ebete na kowalubinima꞉ne, ba꞉gala pote na dowalubinimini ebete na kapiya a꞉kowalubina꞉mene, ebete na Oenamedawa Godoko atumu kakowalubima꞉ne.”   
\p
\v 21 Ba꞉bene Ya꞉suti ba꞉moe tabo olamagi da꞉wiboniya꞉ ebete tepo ipuwalo menemenenomoma꞉ eda꞉nate ebe ta꞉matapa꞉tamo hawakala na꞉goeniya꞉, “Na la꞉tamo hibi tabonomo begoemo, la꞉ ipuwalo etate na anakapunamepi kowalubilima꞉ne na kolawenema꞉.”   
\p
\v 22 Ba꞉bema꞉ ebe ta꞉matapa꞉te ibi ipuwalo ba uma꞉tepahuina nemalagidoloniya꞉, “Ba꞉moe kuba pote na꞉kododimini?” huiyatiya iba꞉te lumagi kuminiya꞉ha꞉.  
\v 23 Ba꞉ba tetelo Ya꞉suti ebe ta꞉matapi ipuwalo poko koamo demalagidolonami, ba꞉bete Ya꞉suku tamelo na꞉lutiya꞉,  
\v 24 ba꞉bene Saimono Pitate kokotamo ba goena ebe na꞉goemeniya꞉, “Ama꞉le Iya꞉tulamedawa na꞉kiyama꞉ ebete pokono komoma꞉ kolamagina.”   
\p
\v 25 Ba꞉bene ba꞉be ta꞉matadawate Ya꞉suku tama꞉mo nemeda꞉tepanate ebe na꞉goemeniya꞉, “Kodawa, ba꞉be lumagi potela꞉ka꞉?”   
\p
\v 26 Ya꞉suti ebeno tabo ba huiyana na꞉goeniya꞉, “Nale baa꞉ kalila꞉mo adutiti kebe lumagitamo dikamemo, ba꞉be ba꞉be lumagila.” Ba꞉ba tetelo ebete baa꞉ kalila꞉mo adutinate, Keliyotanapi Saimonokono gudu Yudasitamo ba꞉ dito ikameniya꞉.  
\v 27 Ba꞉bene Yudasiti ba꞉be baa꞉ da꞉laweniya꞉, ba꞉ba tetenomolo Saitanate ebeno tepo ipuwamo ba꞉ dito opeganiya꞉.  
\p Ba꞉bene Ya꞉suti ebetamo na꞉goeniya꞉, “Ama꞉le kebe komo ododima꞉ dewagelena, wadiyala tiyonomo nododa꞉.”  
\v 28 Ba꞉ba tetelo baa꞉ naha habalo da꞉pola꞉nuya꞉, ba꞉bi komo ta꞉matapi ipuwalo eta lumagiti Ya꞉sukunu taboeno ipuwa kalaweniya꞉ha꞉.  
\v 29 Yudasiti ibino kapiyuimipino mani umidawama꞉ eda꞉nami, ba꞉bema꞉ komopa꞉te nemalagidoloniya꞉ Ya꞉suti poko ododino komo baa꞉ konuwatehoma꞉ goena, ba꞉gala komopa꞉te nemalagidoloniya꞉ ebete awaepi mana꞉mo konowalubilima꞉ goena.  
\v 30 Ba꞉bene Yudasiti Ya꞉sugodone baa꞉ da꞉laweniya꞉, ba꞉ba tetenomolo ebete iba꞉godone mahiganate du ipuwamo ba꞉ dito nopeganiya꞉.   
\s1 Ya꞉suti Uli Tutumu Tabo Ebe Ta꞉matapa꞉tamo Dikalameniya꞉  
\p
\v 31 Yudasiti ibi da꞉miya꞉paliniya꞉ ba꞉ba tetelo Ya꞉suti komopa꞉tamo na꞉goeniya꞉, “Ba꞉ma tetelo Godokono helo alote Tawakalubino Naniwi ba a꞉la꞉mina ebe kawagaminama꞉ne, ba꞉gala Tawakalubino Naniwiti ebeno ododi komodo Godoko kawagaminama꞉ne.  
\v 32 Ba꞉bema꞉ Godote ebe ha꞉kiya ebe Tawakalubino Naniwi ipuwado dawagaminamene, ba꞉be atu tetelo ebete Tawakalubino Naniwi helo alamo ba a꞉la꞉mina ebe kawagaminama꞉ne. Ba꞉ hibila, ebete ba꞉be komo tiyonomo kododima꞉ne.”   
\p
\v 33 Ba꞉bene Ya꞉suti eta tabo bekagoeniya꞉, “Naeno guguda꞉la꞉, na la꞉go tete nanekele emeda꞉tepate la꞉le na ba꞉bo kohowadinima꞉nemata. Iyo, nale kebe tabo Yu watowatopa꞉tamo dopamo da꞉goimo, ka꞉lo la꞉tamo ba꞉be atu tabo bekagoemo, nale kebe habamo da꞉tomo la꞉le ba꞉be habamo pelame modoboha꞉.   
\p
\v 34 “Huiyatiya ka꞉lo dulu na la꞉tamo uli tutumu tabo bikalamemata la꞉ kowalubilima꞉. Wadiyala la꞉eno emede ipuwalo etate eta malemalelo nemalagidolonala꞉, nale la꞉ keba ka꞉na kemalagidoletanama ba꞉ba ka꞉na.  
\v 35 Keba tetelo la꞉ ipuwalo etate eta malemalelo kemalagidolo, etate eta malemalelo kemalagidolo, la꞉ ba꞉ba ka꞉na dewagelenama, ba꞉moe gabodo hiliyonomo tawakaluba꞉te kiya꞉tawahama꞉na꞉ la꞉ ba꞉ naeno ta꞉matapilata.”   
\s1 Ya꞉suti Pitako Da꞉kiyameniya꞉, Ama꞉le Na Iya꞉tawaha꞉ma꞉ Kogoema꞉na꞉ta  
\r Ma꞉t 26.11-35; Mak 14.27-31; Luk 22.31-34  
\p
\v 36 Ba꞉bene Saimono Pitate Ya꞉sutamo na꞉goeniya꞉, “Kodawa, ama꞉ kebamo na꞉ka꞉tomena꞉?”  
\p Ya꞉suti tabo ba huiyana na꞉goeniya꞉, “Nale kebe habamo da꞉tomo, ba꞉ma tetelo la꞉le na ta꞉mahene modoboha꞉, huiyatiya hibila, la꞉le na galane kota꞉mahenema꞉nemata.”   
\p
\v 37 Ba꞉bene Pitate ebe gala na꞉kagoemeniya꞉, “Kodawa, mabu keka꞉ nale ba꞉ma tetelo ama꞉ ta꞉maheha꞉ma꞉ da꞉gaa꞉? Na modobola naeno ka꞉ka꞉ ama꞉ mabuma꞉ gobogobamo kihatema꞉nemo.”   
\p
\v 38 Ba꞉ba tetelo Ya꞉suti ebeno tabo ba huiyana na꞉goeniya꞉, “Amia꞉no ka꞉ka꞉ na mabuma꞉ hibilo ba꞉kihateomena꞉? Na ama꞉tamo hibi tabonomo begoemo, ka꞉lo dulu kakabate goehoheno ama꞉ netewa-kapiya teta꞉mo na iya꞉tawaha꞉ma꞉ kogoema꞉na꞉ta.”   
\c 14  
\s1 Ya꞉suku Ba꞉ Hibi Gabola Nabiwi Godotamo  
\p
\v 1 Ba꞉bene Ya꞉suti tabo moga꞉melo ebe ta꞉matapa꞉tamo na꞉goeniya꞉, “La꞉ tepo menemenema꞉ ba꞉gala ukui bilibilima꞉ akeda꞉hala꞉. Wadiyala la꞉ Godoko hibima꞉ na꞉mida꞉la꞉, ba꞉gala la꞉ na atumu hibima꞉ na꞉midina꞉la꞉.  
\v 2 Ba꞉ hibila, naeno Nabiwino genama gulu la꞉eno emedeho haba hiliyonomo ba꞉pola꞉na. Ba꞉moe komo ha꞉dama꞉ neda꞉tale nale la꞉ ba꞉ka꞉goelametana꞉, iyo, na la꞉eno hibi habanomo hiduilamema꞉ kotoma꞉nemo.  
\v 3 Ba꞉bene na la꞉eno haba nihiduilamete gala kapete la꞉ ba꞉bo kopuwatema꞉nemata, ba꞉ba tetelo a hiliyonomate kapimilo naeno habalo ba꞉nemedenama꞉.  
\v 4 Ba꞉ hibila, nale kebe habamo da꞉tomo, la꞉ ba꞉be habamo tolame gabo iya꞉tawahala.”   
\p
\v 5 Ba꞉bene Tomasiti Ya꞉sutamo na꞉goeniya꞉, “Kodawa, ama꞉le kebe habamo da꞉tomena꞉ a ba꞉be haba iya꞉tawaha꞉, ba꞉bema꞉ a gabo keba ka꞉na na꞉kiya꞉tawahama꞉?”   
\p
\v 6 Ya꞉suti ebeno tabo ba huiyana na꞉goeniya꞉, “Na ba꞉ gabola, ba꞉gala na ba꞉ hibi komo hawakalimidawala, ba꞉gala na ba꞉ wiboha꞉ ka꞉ka꞉la. Lumagiti na ipuwado Nabiwi Godotamo kotoma꞉ne, eta gabodo a꞉katoamene.  
\v 7 Numa꞉la꞉, la꞉ naeno komo iya꞉tawahala, ba꞉bema꞉ ba꞉ma tetene tupuimiti la꞉ naeno Nabiwino komo atumu kakiya꞉tawahama꞉nemata. Ba꞉ hibila, la꞉ ebe ya꞉lo umia꞉mata.”   
\p
\v 8 Ba꞉bene Pilipiti ebetamo na꞉goeniya꞉, “Kodawa, ama꞉ atamo Nabiwino komo da꞉hawakalimimina꞉, a komodoboma꞉nema꞉.”   
\p
\v 9 Ya꞉suti tabo ba huiyana na꞉goeniya꞉, “Pilipi, nale tete ga꞉ga꞉nomolo la꞉go emedenamimo, ba꞉bema꞉ mabu keka꞉ ama꞉le naeno komo hibilo kiya꞉tawanaha꞉? Ama꞉le na dunami ba꞉be gabodo ama꞉le Nabiwi ba꞉ umia꞉ta, ba꞉bema꞉ keka꞉ mabu ama꞉le ba꞉ma ka꞉na da꞉gaa꞉, ‘Nabiwino komo atamo na꞉hawakalima꞉’?  
\v 10 Pilipi, ama꞉ ba꞉moe komo hibima꞉ na꞉ka꞉midiona, na Nabiwi ipuwalo bemedenamo ba꞉gala Nabiwiti na ipuwalo bemedena?”  
\p Ba꞉bene Ya꞉suti ebe ta꞉matapi hiliyonomatamo na꞉goeniya꞉, “Nale la꞉tamo kebe tabo kolamaginakuimo, ba꞉bi tabo komokomate nagodone kapelamenaha꞉, huiyatiya na ipuwalo demedena, ba꞉be Nabiwiti naeno hiya꞉hiya꞉ tabamo ebeno hido oko bowatina.  
\v 11 Ba꞉bema꞉ wadiyala la꞉ ba꞉moe komo hibima꞉ na꞉mida꞉la꞉, na Nabiwi ipuwalo bemedenamo ba꞉gala ebete na ipuwalo bemedena. Huiyatiya la꞉ la꞉eno ukuilo ba꞉moe komo kodakodama꞉ da꞉ga꞉lanama, ba꞉bema꞉ nale kebe hanohano komo la꞉ ipuwalo dododilinakuimo, wadiyala la꞉ ba꞉bi komoeno ipuwa ba emalagidolo na hibima꞉ na꞉midina꞉la꞉.  
\v 12 Ka꞉lo dulu na la꞉tamo hibi tabonomo begoemo, kebe lumagiti na hibima꞉ da꞉midinimini, nale dowatinamo ebete ba꞉be atu oko ba꞉ka-owatinamene. Ba꞉ hibila, ba꞉be lumagino oko owati helote naeno oko owati helo konegogoloma꞉ne mabu na ba꞉ Nabiwitamo kotoma꞉nemo.  
\v 13 Ba꞉bema꞉ la꞉le naeno mahilamo bada komoma꞉ na da꞉toenamehonema, nale la꞉tamo kikalamema꞉nemata mabu naeno ododi komodo Nabiwiti ha꞉kiya ebe kawagaminama꞉ne.  
\v 14 Iyo, la꞉ naeno mahilamo bada komoma꞉ na da꞉toenamehonema, na la꞉tamo dito kikalamema꞉nemata.”   
\s1 Godokono Gobogobote Hibima꞉ Midipa꞉tamo Pema꞉ Ya꞉suti Da꞉goeniya꞉  
\p
\v 15 Ba꞉bene Ya꞉suti ebe ta꞉matapa꞉tamo eta tabo bekagoeniya꞉, “La꞉ na malemalelo demalagidolonema la꞉ naeno tutumu tabamo kopapamila꞉hama꞉nemata.  
\v 16 Ba꞉bema꞉ nale naeno Nabiwi kogoemema꞉nemo, ebete eta Owalubidawa la꞉tamo kopoemema꞉, ba꞉bete emedena tetelo la꞉go bemedenamene.  
\v 17 Ebe ba꞉ Godokono Hido-talona Gobogobola, Godokono hibi komo da꞉hawakalimina ebe ba꞉be dawala. Hopo habanapa꞉te ebe a꞉kuma꞉la꞉, ba꞉gala ebeno komo a꞉kiya꞉tawahala꞉, ba꞉bema꞉ iba꞉te ibino tepo ipuwalo ebeno helo hibilo a꞉kalawa꞉mena꞉. Huiyatiya la꞉ hibima꞉ midipino komo eba ka꞉naha꞉ mabu la꞉ ebeno komo iya꞉tawahanomola, iyo, ebete emedena tetelo la꞉godolo bemedenamene.  
\v 18 Ba꞉bema꞉ nale la꞉ dito a꞉kamiya꞉pala꞉mata, ao, nale ba꞉moe Owalubidawa la꞉tamo hibilo kopoemema꞉nemo, ba꞉bene ebete la꞉godolo ba emedena galane na ha꞉kiya la꞉tamo gala kakapema꞉nemo.   
\p
\v 19 “Tete nanekelelo hopo habanapa꞉te na a꞉kunama꞉mena꞉, huiyatiya la꞉le na kunamema꞉nemata, iyo, na wiboha꞉ ka꞉ka꞉go emedenamo, ba꞉bema꞉ la꞉ ba꞉ atumu ba꞉be ka꞉ka꞉go emedehonamata.  
\v 20 La꞉le na gala da꞉kunamema, ba꞉be hegelate da꞉puluhukumini, la꞉ ba꞉moe komo ba꞉bo kiya꞉tawahama꞉nemata, na naeno Nabiwi ipuwalo emedenamo ba꞉gala la꞉ na ipuwalo emedehonamata, ba꞉bene na atumu la꞉ ipuwalo bemedenamo.  
\v 21 Ba꞉bema꞉ puya꞉te naeno tutumu tabo hiliyonomo uwatete da꞉papamila꞉nakomena꞉, ba꞉ba꞉te na malemalelo emalagidolonena. Ba꞉ hibila, kebe tawakaluba꞉te na malemalelo demalagidolonena, naeno Nabiwiti ibi atumu malemalelo ba꞉kemalagidolena, ba꞉gala nale ibi atumu malemalelo ba kemalagidole na ha꞉kiya naeno komo iba꞉tamo ba꞉hawakaliminakomo.”   
\p
\v 22 Ba꞉bene eta Yudasiti, Keliyotanapi Yudasitiha꞉, ebete Ya꞉suku nalateda꞉niya꞉, “Kodawa, hopo habanapa꞉te ama꞉ umihino, ba꞉ba tetelo a ha꞉kiya ama꞉ keba ka꞉na na꞉kumitamena꞉?”   
\p
\v 23 Ya꞉suti tabo ba huiyana na꞉goeniya꞉, “Kebe lumagiti na malemalelo demalagidolonena, ebete naeno tutumu tabamo ba꞉papamiwatanakomene, ba꞉bene naeno Nabiwiti ebe malemalelo bemalagidolonamene, ba꞉gala ale ebetamo pete ebegodolo ba꞉pemedenama꞉.  
\v 24 Huiyatiya kebe lumagiti na malemalelo emalagidolonenaheno, ebete naeno tutumu tabamo a꞉kapapamiwatamene. Ba꞉moe komo ba꞉ hibila, la꞉ nagodolo dulihonakoma ba꞉bi tutumu tabo naenoha꞉, ba꞉bi tutumate na da꞉poenamiya꞉ ba꞉be Nabiwigodone pelamena.   
\p
\v 25 “Nale la꞉ miya꞉paleheno ba꞉moi komokomo dopamo la꞉tamo ba꞉ olamagimo.  
\v 26 Ba꞉bene nale la꞉ da꞉miya꞉palema, Nabiwi Godote naeno mahilamo eta Owalubidawa la꞉tamo kopoemema꞉ne, ebe ba꞉ ebeno Hido-talona Gobogobola. Ba꞉ hibila, nale dopamo kebe hiliyonomo komo la꞉ diya꞉tulamenakuima, ebete pete ba꞉bi atu komokomo la꞉ gala ba kapiya꞉tulame la꞉eno ukui ba꞉bo ba꞉tuputupuilamenakomene.  
\v 27 Ba꞉gala ba꞉moe ba꞉ eta komola, nale la꞉tamo naeno tepo ipuwalo ditana ba꞉be hete bikalamemata. Ba꞉be hete ba꞉moe hopo haboenoha꞉, ba꞉bema꞉ la꞉ la꞉eno tepo ipuwalo ukui bilibila꞉go ba꞉gala tola꞉go akemedehala꞉.   
\p
\v 28 “Nale la꞉tamo hibilo da꞉goemo la꞉ ulimata, na Nabiwi Godotamo tote ba꞉bene la꞉tamo gala kakapema꞉nemo. Numa꞉la꞉, la꞉le na hibilo malemalelo nemalagidolonenatale, naeno to komoma꞉ la꞉ ba꞉kalakalahona꞉, mabu ebeno helo konomola, naeno helo na꞉gogolona.  
\v 29 Ba꞉moe komote uluhukuhino na la꞉ dopamo goelamemata, ba꞉bema꞉ ba꞉moe komote hibilo duluhukumini, ba꞉ba tetelo la꞉ hibima꞉ komidima꞉nemata.  
\v 30 Huiyatiya ka꞉lo dulu na la꞉tamo tabo konomo a꞉kolamaga꞉mo, mabu hopo haba namutudawa ba꞉ na꞉pe. Ba꞉be kubadawoeno helote hibilo natamo kitanaha꞉ nale ebetamo kopapamiwatama꞉,  
\v 31 huiyatiya naeno Nabiwiti na kebe komokomo kododilima꞉ da꞉kiyanamenako, nale ba꞉bi komo ba ododili ebe kapiyatamo papamiwatanakomo. Iyo, ba꞉moe ba꞉be gabodo hopo habanapa꞉te naeno komo niya꞉tawahamena꞉, nale naeno Nabiwi malemalelo demalagidolonamo.  
\p “Ba꞉bema꞉ wadiyala la꞉ na꞉pakaminala꞉, a ba꞉moe genamane kotolamiya꞉.”   
\c 15  
\s1 Ya꞉suku Ba꞉ Hibi Gala꞉ipi Tupina Gao Kehala  
\p
\v 1 Ba꞉bene Ya꞉suti ebe ta꞉matapa꞉tamo eta tabo bekagoeniya꞉, “Na ba꞉ hibi gala꞉ipi tupina gao kehala, ba꞉gala naeno Nabiwiti ba꞉be gao keha umidawama꞉ eda꞉na.   
\p
\v 2 “Ba꞉bema꞉ ba꞉moe kehoeno nolohoha꞉ gedawa hiliyonomo ebete mabunomamo iya꞉hiliti gobogobamo kiya꞉hekema꞉ne, huiyatiya da꞉nolohonaka ba꞉bi gedawa hiliyonomo hunu pahago ebete hunuya kiya꞉hilima꞉ne iba꞉te konomamo gala kakanolohoma꞉.  
\v 3 Ba꞉ hibila, nale la꞉tamo kebe tabo komokomo kolamaginakuimo ba꞉bi tabote la꞉ ukulalenomo dukulali, la꞉le uliulinoma꞉ ba꞉bo eda꞉huimata.  
\v 4 Ba꞉bema꞉ wadiyala la꞉le na hibi gao kehagodolo nemedehonala꞉, ba꞉bene na ba꞉ atumu la꞉ ipuwalo bemedenamo. Ba꞉moe komo hidamo nemalagidolala꞉, gao gedawate ebeno apa꞉mo moga꞉heno ebe ha꞉kiya a꞉kanolamene, ba꞉bema꞉ la꞉ na ipuwalo emedenaheno la꞉le hibilo a꞉kanolohamata.   
\p
\v 5 “Na ba꞉ hibi gala꞉ipi tupina gao kehala, la꞉ gedawalata. Kebe lumagiti na ipuwalo demedenamene ba꞉gala na atumu ebe ipuwalo demedenamo, ebete konomamo konoloma꞉ne. Huiyatiya na la꞉eno tepo ipuwalo emedenaheno la꞉ ha꞉kiya eta hido komo a꞉kododa꞉mata.  
\v 6 Ba꞉bema꞉ kebe lumagiti na ipuwalo emedenaheno, ebe ba꞉ nolohoha꞉ gedawa keba ka꞉nala꞉ka꞉ ba꞉ba ka꞉nala. Pali namutudawate ebe gobogobamo da꞉da꞉namene kaloloma꞉ ba꞉bo koneda꞉ma꞉ne, ba꞉bene eta lumagiti pelawete koa꞉mo dito kopa꞉da꞉nama꞉ne.  
\v 7 Ba꞉ hibila, la꞉ na ipuwalo demedenama ba꞉gala naeno iya꞉tulame tabote la꞉eno tepo ipuwalo da꞉pola꞉namene, ba꞉ba tetelo la꞉ naeno hiya꞉hiya꞉ tabo hibilo ba ta꞉matale bada komoma꞉ naeno Nabiwi da꞉ga꞉lamema ebete ba꞉be komo la꞉tamo kikalamema꞉na꞉ta.  
\v 8 Mabu keba tetelo la꞉ naeno hibi gao keba ka꞉nala꞉ka꞉ ba꞉ba ka꞉na konomamo da꞉nolohoma, ba꞉ba tetelo la꞉ ba꞉moe komo hidamo kohawakalimima꞉nemata, la꞉ ba꞉ naeno hibi ta꞉matapilata. Ba꞉moe ba꞉be gabodo Nabiwi Godote ebe ha꞉kiya ebe kawagaminama꞉ne.   
\p
\v 9 “Numa꞉la꞉, Nabiwiti na malemalelo keba ka꞉na kemalagidolonena, nale la꞉ ba꞉ba ka꞉na emalagidolenamata, ba꞉bema꞉ wadiyala la꞉ naeno malemale ipuwalo nemedeniya꞉la꞉.  
\v 10 Ba꞉ hibila, la꞉ naeno hiya꞉hiya꞉ tutumu tabamo hibilo da꞉papamila꞉hanama, ba꞉be gabodo la꞉le naeno malemale ipuwalo bemedenamata, nale naeno Nabiwino tutumu tabamo papamiwatalo ebeno malemale ipuwalo demedenamo ba꞉ba ka꞉na.  
\v 11 Ba꞉bema꞉ nale la꞉ ba꞉moe tabo begoelamemata, mabu na ubila naeno kalakalate la꞉eno tepo ipuwalo tabote ba꞉bolo kitanama꞉.   
\p
\v 12 “Ba꞉moe ba꞉ naeno ko tutumu tabola la꞉tamo. Nale la꞉ malemalelo keba ka꞉na kemalagidoletanama, la꞉ ipuwalo etate eta ba꞉ba ka꞉na nemalagidolohuiniya꞉la꞉.  
\v 13 Numa꞉la꞉, eta lumagiti ebeno mabulubino ka꞉ka꞉ mula꞉lelamema꞉ ebeno ka꞉ka꞉ gobogobamo dito dihatemene, ba꞉ba ka꞉na ebegodolo hibi malemale komote konomamo kohawakalama꞉ne.   
\p
\v 14 “Ba꞉gala eta komo, la꞉le naeno tutumu tabamo da꞉papamila꞉hama, ba꞉be gabodo la꞉ naeno mabulubima꞉ keda꞉hama꞉nemata.  
\v 15 Ba꞉bema꞉ ba꞉ma tetene tupuimiti nale la꞉ naeno huiyaha꞉ okopima꞉ gala a꞉kaka꞉lama꞉mata mabu huiyaha꞉ okopa꞉te ibino namutudawoeno tepo ipuwoeno ukui hibi a꞉kiya꞉tawahala꞉. Huiyatiya nale Nabiwigodone kebe komokomo kulihuya꞉mo, ba꞉bi hiliyonomo komo la꞉tamo a꞉hawakalilamimo, ba꞉bema꞉ la꞉ naeno hibi huiyaha꞉ okopiha꞉, ao, la꞉ ba꞉ naeno mabulubilata.  
\v 16 Ba꞉bema꞉ ba꞉moe ko komo akadodala꞉, la꞉le na laweneheno nale la꞉ dopamo uwatimata, la꞉le hopo haboeno hiya꞉hiya꞉ hopolo ba nemedehona hibi gaote la꞉ ipuwalo konolohonama꞉. Ba꞉bene la꞉eno gaote emedena tetelo ba pola꞉na, la꞉ bada komoma꞉ Nabiwi Godoko naeno mahilamo da꞉toemehonakoma, ebete ba꞉be komo la꞉tamo ba꞉bo bikalamenakomena꞉ta.  
\v 17 Ba꞉moe ba꞉ naeno ko tutumu tabola la꞉tamo, la꞉ ipuwalo etate eta malemalelo nemalagidolohuiniya꞉la꞉.”   
\s1 Hopo Habanapa꞉te Ya꞉suku Ta꞉matapa꞉tamo Komaubahama꞉na꞉  
\p
\v 18 Ba꞉bene Ya꞉suti eta tabo bekagoeniya꞉, “Hopo habanapa꞉te la꞉ naeno ta꞉matapa꞉tamo da꞉maubahamena꞉, ba꞉ba tetelo nemalagidoluya꞉la꞉ iba꞉te dopamo natamo a꞉maubahaliya꞉.  
\v 19 Ba꞉bema꞉ la꞉ hopo habanapima꞉ hibilo neda꞉honatale iba꞉te la꞉ kalakalago buwatetana꞉, huiyatiya nale la꞉ ibi ipuwane uwatimata, ba꞉bema꞉ iba꞉te la꞉ ubiha꞉ma꞉ eda꞉halo la꞉tamo ba꞉maubahanamena꞉ mabu la꞉ iba꞉go kapiyama꞉ keda꞉hanaha꞉.  
\v 20 Ba꞉gala nale la꞉ dopamo da꞉goelamima, la꞉le ba꞉moe tabo gala na꞉kemalagidolala꞉, okodawoeno helote ebeno oko namutudawoeno helo a꞉kagogolale. Ba꞉bema꞉ kebe tawakaluba꞉te natamo koko temeteme dikanamenakui, iba꞉te ba꞉ la꞉tamo atu temeteme ba꞉kikalamenakomena꞉ta, ba꞉gala kebe tawakaluba꞉te naeno iya꞉tulame tabamo da꞉papamila꞉hui, ba꞉ba꞉te la꞉eno iya꞉tulame tabamo atumu kakapapamila꞉hama꞉na꞉.   
\p
\v 21 “Numa꞉la꞉, na da꞉poenamiya꞉ ba꞉be dawoeno komo hopo habanapa꞉te iya꞉tawahaha꞉, ba꞉bema꞉ iba꞉te na mabuma꞉ la꞉tamo kuba komokomo bododilinakomena꞉.  
\v 22 Nale iba꞉tamo pete Godokono hibi tabo polamagiha꞉tale, ebeno mauba komote ibino kuba ododili mabuma꞉ ba꞉ka꞉pena꞉, huiyatiya nale ba꞉moe hopo habamo da꞉piya꞉mo, ba꞉ba tetene tupuimiti ibino kuba ugumuili gabo kitanamiha꞉, ba꞉bema꞉ ibino kuba huiyate hibilo ba꞉ na꞉pe.  
\v 23 Numa꞉la꞉, ibi ipuwalo kebe lumagiti natamo da꞉maubana, ebete atumu naeno Nabiwitamo na꞉kamaubana.  
\v 24 Ba꞉bema꞉ nale hopo habanapi ipuwalo naeno Nabiwino koko hanohano komo pododiliha꞉tale, ebeno mauba komote ibino kuba ododili mabuma꞉ ba꞉ka꞉pena꞉. Huiyatiya na ibi ipuwalo ebeno helo konomamo a꞉hawakalimimo, eta hopo lumagiti ba꞉bako helo hawakalimi modoboha꞉, iyo, iba꞉te naeno helo hibinomolo umiya꞉, huiyatiya iba꞉te natamo ba꞉gala Nabiwitamo koamo maubahana.  
\v 25 Numa꞉la꞉, ibi ipuwalo ba꞉moe komote ba꞉ma ka꞉na uluhukui Godokono Buka tabote hibima꞉ keda꞉ma꞉, mabu ebete Yunapa꞉tamo dikalamiya꞉ ba꞉be Tutumu Bukalo tabote ba꞉ma ka꞉na itana, ‘Nale ibi mabuma꞉ hidohido komo ba ododilina, huiyatiya iba꞉te natamo a꞉maubahuya꞉.’   
\p
\v 26 “Naeno ta꞉matapa꞉la꞉, na eta Owalubidawa la꞉tamo kopoemema꞉nemo, ebe ba꞉ Nabiwi Godogodone da꞉puluhukuna ba꞉be Hido-talona Gobogobola. Ebe ba꞉ Godokono hibi komo hawakalimidawala, ba꞉bema꞉ ebete hopo habanapa꞉tamo da꞉pemene naeno komo kopehawakalimima꞉ne,  
\v 27 ba꞉bene la꞉ ba꞉ atumu naeno komo na꞉kahawakalimiya꞉la꞉, mabu hibila, naeno oko tupuimi mabuni la꞉ ba꞉ nago emedenamimata.”   
\b  
\c 16  
\p
\v 1 “Na ka꞉lo dulu ba꞉moi komokomo hiliyonomo la꞉tamo olamagimo, mabu na ubihinola la꞉le nato ukamidahale.  
\v 2 Tete ba꞉ na꞉pe, Yu tawakaluba꞉te la꞉tamo talona kihatelamema꞉na꞉ta la꞉ ibino hiya꞉hiya꞉ habahaboeno baidi ibubulamehole genama guamo a꞉pa꞉la꞉hama꞉, ba꞉gala ba꞉ba tetelo komopa꞉te la꞉ anakapulamema꞉ nopo ba tamote ba꞉bo kemalagidoloma꞉na꞉ iba꞉te Godokono oko bowatina.  
\v 3 Ba꞉ hibila, iba꞉te ba꞉ ba꞉ba ka꞉na la꞉tamo koko kuba ododilima꞉ kewagelema꞉na꞉, mabu iba꞉te naeno komo ba꞉gala naeno Nabiwino komo iya꞉tawahaha꞉.  
\v 4 Ba꞉bema꞉ numa꞉la꞉, na ba꞉moi komokomo la꞉tamo ba꞉ olamagimo, mabu na ubila ba꞉moe kuba tetete da꞉puluhukumini la꞉ ba꞉bo kemalagidoloma꞉nemata, ebete aeno temeteme komoma꞉ a ya꞉lo a꞉kiyaa꞉mi.”  
\s1 Godokono Gobogoboeno Oko Owati Komo  
\p Ba꞉bene Ya꞉suti ebe ta꞉matapa꞉tamo eta tabo bekagoeniya꞉, “Na dopamo ba꞉moi komokomoma꞉ la꞉ kakiyahalameha꞉, mabu naeno oko tupuimi mabuni pete ba꞉ma teta꞉mo puluhuku, ba꞉be tete ga꞉ga꞉dopolo nale la꞉go emedenamimo.  
\v 5 Huiyatiya tete ba꞉ na꞉pe, na da꞉poenamiya꞉ ba꞉be dawatamo na gala kakatoma꞉nemo. La꞉ ba꞉be komoma꞉ ukui bilibilima꞉ ba eda꞉hana, huiyatiya etate na ba꞉ma ka꞉na kalateda꞉nenaha꞉, ‘Ama꞉ kebamo na꞉ka꞉tomena꞉?’  
\v 6 mabu la꞉ naeno to komo ba emalagidolona tepo ipuwalo menemenenomoma꞉ eda꞉hanamata.  
\v 7 Ba꞉bema꞉ nale la꞉ hibi tabo begoelamemata, nale la꞉ da꞉miya꞉palema ba꞉ hido komola, mabu na toheno la꞉eno eta Owalubidawa, ebe ba꞉ Godokono Gobogobola, ebete la꞉tamo a꞉kapa꞉mene. Iyo, na la꞉ ipuwane da꞉tomo, ba꞉ba tetelo na ba꞉be Hido Owalubidawa la꞉tamo hibilo kopoemema꞉nemo.   
\p
\v 8 “Ebete hopo habanapa꞉tamo da꞉pemene, ba꞉ba tetelo ebete iba꞉tamo netewa-kapiya komokomo kopehawakalilamema꞉ne, ba꞉moi komokomo ba꞉ hopo haboeno kuba ododili komo, ba꞉gala Godokono tuputupu emede komo, ba꞉gala Godote tawakalubino kuba ododili mabuma꞉ iba꞉tamo huiya ikalame komo, ba꞉moi ba꞉bi komokomola.  
\v 9 Ba꞉ hibila, Godokono Gobogobote hopo habanapino kuba ododili komo kopehawakalilamema꞉ne mabu iba꞉te na hibima꞉ kamidininaha꞉.  
\v 10 Ba꞉gala ebete tuputupu emede komo kopehawakalimima꞉ne, mabu tete tatalila na Tuputupudawate ba꞉moe hopo miya꞉pate Nabiwi Godotamo gala kakatoma꞉nemo, ba꞉ba tetelo la꞉ la꞉eno baida꞉mo na gala a꞉kunama꞉mata.  
\v 11 Ba꞉gala Godote tawakalubino kuba ododili mabuma꞉ huiya iba꞉tamo dikalamemene, ebeno Gobogobote ba꞉be komo kopehawakalimima꞉ne, mabu Godote ba꞉moe hopoeno Kuba Gawadubu Saitanatamo kuba huiya hibilo kikamema꞉ne, iyo, ebete ba꞉be komo kododima꞉ tabo ya꞉lo ihatiya꞉.   
\p
\v 12 “Ba꞉ hibila, nagodolo hiliyonomo komokomo ba꞉pola꞉na la꞉tamo olamagima꞉, huiyatiya ba꞉ma tetelo la꞉eno ukui modoboha꞉ ba꞉bi komo la꞉le kuwatema꞉.  
\v 13 Huiyatiya Godokono hibi komo Hawakalimidawate da꞉pemene, ba꞉be Hido-talona Gobogobote la꞉ ebeno hibi gabodo dopalamete, la꞉ ba magatale hiliyonomo komo ba꞉bo kiya꞉tawahama꞉nemata. Ba꞉ba tetelo ebete ha꞉kiya ebeno ukuilo a꞉kolamaga꞉mene, huiyatiya ebete kebe komokomo Nabiwigodone dulihonako ebete ba꞉bi komo kapiya la꞉tamo bolamaginakomene, ba꞉gala kebe komate hopo habamo da꞉pikulimina꞉, ba꞉bi komate pelameheno dopamo ebete la꞉tamo ya꞉lo ba꞉hawakalilamenakomene.  
\v 14 Iyo, ebete ba꞉moe gabodo na kopawagaminanema꞉ne, mabu ebete naeno tepo ipuwoeno komokomo uwatete la꞉tamo hibilo kopehawakalilamema꞉ne.  
\v 15 Numa꞉la꞉, Nabiwigodolo da꞉pola꞉na ba꞉bi hiliyonomo komokomo ba꞉ naenola, ba꞉bema꞉ ebeno Gobogobote modobola naeno tepo ipuwoeno komokomo la꞉tamo hawakalilame, nale la꞉ da꞉goelamema ba꞉ ba꞉ba ka꞉na.”   
\s1 Tepo Ipuwoeno Kalakala Komo Ba꞉gala Menemene Komo  
\p
\v 16 Ba꞉bene Ya꞉suti ebe ta꞉matapa꞉tamo eta tabo bekagoeniya꞉, “Tete tatalila la꞉le na la꞉eno baida꞉mo a꞉kunama꞉mata, ba꞉bene tete nanekele da꞉wibomene la꞉le na gala kakunamema꞉nemata.”   
\p
\v 17 Ba꞉bene ebeno ta꞉matapi ipuwalo komopa꞉te komopa꞉tamo ga꞉lanakui, komopa꞉te komopa꞉tamo ga꞉lanakui, ba꞉ma ka꞉na ewageleniya꞉, “Ya꞉suti ba꞉moe tabo badama꞉ ka꞉goe, tete tatalila la꞉ na a꞉kunama꞉mata ba꞉bene tete nanekelelo la꞉ na gala kakunamema꞉nemata? Ba꞉gala ebete Nabiwitamo toma꞉ da꞉goe, ba꞉moe taboeno ipuwa keba ka꞉nala꞉ka꞉?  
\v 18 Ba꞉gala ale ba꞉moe eta komo iya꞉tawaha꞉, ebete 'tete nanekele' tabo da꞉goe, ba꞉be tete kebako tetela꞉ka꞉?”   
\p
\v 19 Ba꞉ba tetelo iba꞉te ibi ipuwalo Ya꞉sukunu tabo ipuwoeno komoma꞉ kebe hiya꞉hiya꞉ alateda꞉ tabo da꞉ga꞉laniya꞉, Ya꞉suti iya꞉tawanate iba꞉tamo gala na꞉kagoeniya꞉, “Iyo, nale tabo ba꞉ma ka꞉na olamagimo, tete tatalila la꞉le na a꞉kunama꞉mata, ba꞉bene tete nanekelelo la꞉le na gala kakunamema꞉nemata. La꞉ ba꞉moe taboeno ipuwama꞉ ka꞉ga꞉lonama?  
\v 20 Na la꞉tamo hibi tabonomo begoemo, na la꞉ ipuwane da꞉tomo ba꞉ba tetelo hopo habanapa꞉te kokalakalahama꞉na꞉, huiyatiya la꞉le na ba la꞉name tepo menemene konomamo ba꞉bo kiya꞉tawahama꞉nemata. Huiyatiya numa꞉la꞉, tete nanekele da꞉petomene, la꞉eno tepo menemene komo wibote la꞉le na mabuma꞉ ko kalakala gala kakalawema꞉nemata.  
\v 21 Ba꞉bema꞉ ba꞉moe komo ba꞉ lamitu kamenate gudu alahimima꞉ temeteme dulita keba ka꞉nala꞉ka꞉ ba꞉ba ka꞉nala. Ebete gudu ba alahimi ko temeteme ba꞉bo kiya꞉tawama꞉ne, huiyatiya ebeno gudu da꞉hawakalamene ba꞉ba tetelo ebegodolo kalakala kapiyate kitanama꞉ne, mabu ebeno temeteme ba꞉ a꞉wibo ba꞉gala ebeno guduti ka꞉ka꞉go hawakala.  
\v 22 La꞉eno komo ba꞉ atumu, ba꞉ma tetelo la꞉le naeno to komoma꞉ tepo ipuwalo menemenenomoma꞉ eda꞉hanamata, huiyatiya nale tote la꞉tamo gala da꞉kapuluhukumu la꞉le ko kalakala gala ba꞉bo kakalawema꞉nemata, ba꞉be kalakala eta lumagiti kubahimi modoboha꞉.   
\p
\v 23 “Na la꞉tamo hibi tabonomo begoemo, ba꞉be kalakala hegelate la꞉tamo duluhukumini, ba꞉ba tetelo la꞉ la꞉eno modoboha꞉ komoma꞉ na gala a꞉katoenamehona꞉mata. Ba꞉ba tetene tupuimiti la꞉ naeno mahilamo kebe komokomoma꞉ Nabiwi Godoko da꞉toemehonakoma, ebete ha꞉kiya ba꞉bi komo la꞉tamo bikalamenakomena꞉ta.  
\v 24 Dopamo tetelo la꞉le naeno mahilamo ebe katoemehonakuiha꞉, huiyatiya ba꞉ma tetelo nale la꞉ begoelamemata, wadiyala la꞉ ebe na꞉toemehonakuya꞉la꞉, ba꞉bene la꞉ ebegodone hido komo da꞉lawenakoma ba꞉be gabodo la꞉eno kalakala komote konomamo bitananakomene.”   
\s1 Ya꞉sukunu Helote Hopo Haboeno Helo Anakapumi Komo  
\p
\v 25 Ba꞉bene Ya꞉suti eta tabo bekagoeniya꞉, “Nale iya꞉tulame uwa꞉mo ba꞉moi komokomo la꞉tamo ba꞉ a꞉hawakalilamemo, huiyatiya tete kopema꞉ne nale la꞉ uwa꞉mo gala a꞉kiya꞉tulama꞉mata, ba꞉ba tetelo na naeno Nabiwino komo la꞉tamo hawakalanomo kolamagima꞉nemo.  
\v 26 Ba꞉be hegelalo nale Nabiwitamo la꞉eno modoboha꞉ komoma꞉ gala a꞉katoetoa꞉mo, huiyatiya la꞉ ha꞉kiya naeno mahilamo ebe ba꞉toemehonakomata.  
\v 27 Numa꞉la꞉, Nabiwiti la꞉ malemalelo nemalagidolenata. Ebete ba꞉ma ka꞉na ewagelena mabu la꞉le na malemalelo ba emalagidolonena, nale ebegodone da꞉piya꞉mo ba꞉be komo la꞉ hibima꞉ na꞉midinamata.  
\v 28 Iyo, ba꞉ hibila, na Nabiwigodone ba꞉moe hopamo piya꞉mo, huiyatiya ba꞉moe ba꞉ tetela, nale hopo haba miya꞉pate Nabiwitamo gala kakatoma꞉nemo.”   
\p
\v 29 Ba꞉bene Ya꞉suku ta꞉matapa꞉te ebetamo na꞉ga꞉laniya꞉, “Kalakala konomola, a ba꞉moe tabo modobolo lawema꞉ mabu ama꞉ atamo iya꞉tulame uwa꞉mo kolamaginaha꞉, hawakala olamaginata.  
\v 30 Iyo, ka꞉lo dulu a ba꞉ iya꞉tawahama꞉ ama꞉ hiliyonomo komokomo iya꞉tawanomola, ba꞉bema꞉ eta lumagiti eta komoma꞉ ama꞉ alateda꞉heno ama꞉ ebeno tepo ipuwoeno ukui ya꞉lo kiya꞉tawama꞉na꞉ta. A ba꞉moe komone hibima꞉ na꞉midinama꞉, ama꞉ ba꞉ Godogodone piya꞉ta!”   
\p
\v 31 Ba꞉bene Ya꞉suti ibino tabo ba huiyana na꞉goeniya꞉, “Ka꞉lo dulu la꞉ na hibilo hibima꞉ na꞉ka꞉midinionama?  
\v 32 Tete kopema꞉ne, iyo, ba꞉ na꞉pe, la꞉ nagodone la꞉eno hiya꞉hiya꞉ genamamo alahutihote, ba꞉bene na ha꞉kiya kolutama꞉nemo. Ba꞉ba tetelo nago demedena ba꞉be Nabiwi ebe kapiyate na a꞉kamiya꞉pana꞉mene, ebete nago kolutama꞉ne.   
\p
\v 33 “Ba꞉bema꞉ numa꞉la꞉, nale ba꞉moi komokomo la꞉tamo ba꞉ olamagimo, mabu na ubila la꞉le na ipuwalo ba emedena naeno hetete la꞉godolo kitanama꞉. Ba꞉ hibila, ba꞉moe hopolo la꞉ koko temeteme biya꞉tawahanakomata, huiyatiya na꞉kalakalahala꞉! La꞉ akatoletolehala꞉ mabu naeno helote ba꞉moe hopoeno helo ya꞉lo anakapumi.”   
\b  
\c 17  
\s1 Ya꞉suti Ebe Ha꞉kiya Ebeno Komoma꞉ Godotamo Toetoe Tabo Dolamaginiya꞉  
\p
\v 1 Ya꞉suti ba꞉moe tabo olamagi da꞉wiboniya꞉, ba꞉ba tetelo ebete Godokono Hunu Habamo ba gahimina toetoe tabo ba꞉ma ka꞉na olamaginiya꞉,  
\b  
\pi1 “Nabiwi, tete ba꞉ a꞉pe. Wadiyala ama꞉le na amia꞉no gudu ba awagaminane naeno hido komo na꞉hawakalima꞉, ba꞉bema꞉ na atumu ama꞉ ba awagamina amia꞉no hido komo kohawakalimima꞉nemo.  
\v 2 Ba꞉ hibila, ya꞉lo tetelo ama꞉le ko helo amia꞉no Gudutamo ikamiya꞉ta, ba꞉bema꞉ hopo habanapi hiliyonomate ebetamo hibilo kopapamila꞉halema꞉na꞉, ba꞉gala ama꞉le ibi ipuwalo kebe tawakalubi ebetamo dikamihuya꞉la, ibinomate wiboha꞉ ka꞉ka꞉ ebegodone kolawema꞉na꞉.  
\v 3 Ba꞉be wiboha꞉ ka꞉keno komo ba꞉ ba꞉ma ka꞉nala. Tawakaluba꞉te ama꞉ hibi kapiya Godoma꞉ miditi amia꞉no komo ba꞉bo kiya꞉tawahama꞉na꞉, ba꞉gala atu tetelo iba꞉te na Ya꞉su Kelisokono komo kakiya꞉tawahama꞉na꞉, na ba꞉ ama꞉le da꞉poenamiya꞉la ba꞉be dawala.  
\v 4 Ba꞉bema꞉ nale ba꞉moe hopamo peheno ama꞉le ya꞉lo natamo kebe hiya꞉hiya꞉ oko kikanamehoniuya꞉la, nale ba꞉bi oko hiliyonomo upula꞉limo, iyo, ba꞉moe gabodo nale ama꞉ ba awagamina amia꞉no hido awagaha komo tawakaluba꞉tamo a꞉hawakalimimo.  
\v 5 O Nabiwi, ba꞉moe hopo ododiha꞉ tetelo nale ama꞉go ba emedena agodolo ditanami, wadiyala ama꞉le ba꞉be helo alamo na ba a꞉la꞉minane amia꞉no holoholo hapulu na nawagaminaniya꞉.”   
\s1 Ya꞉suti Ebeno Ta꞉matapino Komoma꞉ Godotamo Toetoe Tabo Dolamaginiya꞉  
\p
\v 6 Ba꞉bene Ya꞉suti ebeno toetoe tabo moga꞉melo gala na꞉kagoeniya꞉,  
\b  
\pi1 “Nabiwi, ba꞉moe hopolo ama꞉le natamo dikanami ba꞉ba꞉te amia꞉noma꞉ eda꞉huya꞉, ba꞉bema꞉ nale amia꞉no komo iba꞉tamo da꞉hawakalimimo, iba꞉te amia꞉no tabamo a꞉papamila꞉huya꞉.  
\v 7 Ba꞉bema꞉ ka꞉lo ibi iya꞉tawahala, ama꞉le ya꞉lo natamo kebe hidohido komo kikanamehoniuya꞉la ba꞉bi hiliyonomo komate ba꞉ ama꞉godone pelamiya꞉.  
\v 8 Iyo, ama꞉le natamo dikanamehoniya꞉la ba꞉bi tabo komokomo nale iba꞉tamo ikalameholimo, ba꞉bene iba꞉te hibilo uwatete ba꞉bo iya꞉tawahuya꞉ nale ama꞉godone da꞉piya꞉mo ba꞉be komo, ba꞉gala ama꞉le na da꞉poenamiya꞉la iba꞉te ba꞉be komo hibima꞉ na꞉midina.  
\v 9 Ba꞉bema꞉ na ibi toetoe tabamo ama꞉tamo na꞉pewadiya꞉paa꞉latelenamo. Nale ama꞉ komo hopo habanapino komoma꞉ kapetoemehonaha꞉, huiyatiya ama꞉le ba꞉ma tetelo natamo kebe kapiyakapiya tawakalubi kikanamehoniui ibi kapiyoeno komoma꞉ toemehonamata, mabu ibi ba꞉ amia꞉nola.  
\v 10 Iyo, naeno hiliyonomo komokomo ba꞉ amia꞉nola ba꞉gala amia꞉no hiliyonomo komokomo ba꞉ naenola, ba꞉bema꞉ ba꞉moi ta꞉matapi ipuwado ama꞉le na hopo habalo awagaminania꞉ta.   
\pi1
\v 11-12 “O naeno Hido-talona Nabiwi, tete tatalila na hopo haba komiya꞉pama꞉nemo, huiyatiya ba꞉moe hopo ba꞉ naeno ta꞉matapino emede habala. Ba꞉bema꞉ a netewapa꞉te kapiya ukuilo keba ka꞉na kemedenama꞉, iba꞉te ba꞉ ba꞉ba ka꞉na gelebadia꞉go kapimilo kemedenama꞉ wadiyala ama꞉ amia꞉no helo mahilamo ibi hidamo nulameniya꞉. Ba꞉be helo mahilo ama꞉le natamo ya꞉lo ikanamiya꞉ta, ba꞉gala nale dopamo iba꞉go ba emedena ba꞉be mahilamo ibi hidamo buiya꞉minalenamimo. Ba꞉ hibila, ibi naeno buiya꞉minale ipuwalo eta kapiyate kalatidiha꞉, huiyatiya amia꞉no Buka tabote hibima꞉ keda꞉ma꞉ kapiya dubunomote ba꞉bema꞉ kubui, ama꞉le Koe Habamo dopamo pote toma꞉ da꞉goiya꞉la, ba꞉moe ba꞉be dubula.   
\pi1
\v 13 “Tete tatalila nale ama꞉tamo kopema꞉nemo, iyo, nale ba꞉moi hiya꞉hiya꞉ toetoe tabo ba꞉moe hopolo ba꞉bema꞉ olamaginamo, mabu na ubila naeno ko kalakalate naeno ta꞉matapino tepo ipuwalo na꞉tabotabohamene.  
\v 14 Hibila, nale amia꞉no hido tabo iba꞉tamo dikalamimo, ba꞉be mabuma꞉ hopo habanapa꞉te iba꞉tamo na꞉maubahalena. Dopamo tetelo iba꞉te hopo habanapa꞉go kapiyama꞉ eda꞉hanama꞉, huiyatiya iba꞉te uli ka꞉ka꞉ da꞉lawi iba꞉te hiya꞉ tawakalubima꞉ ba꞉bo eda꞉huya꞉, ba꞉bema꞉ ka꞉lo na keba ka꞉na kemedenamo ibi ba꞉ ba꞉ba ka꞉nala, ibi ba꞉gala na, a hopo habanapima꞉ hibilo keda꞉hanaha꞉.   
\pi1
\v 15 “O Nabiwi, ama꞉le ibi ba꞉moe hopone dito uluhukulatelema꞉ katoemehonaha꞉, huiyatiya nale ama꞉ na꞉toemehonamata, iba꞉te ba꞉moe hopolo ba emedena ama꞉le ibi hidamo kobuiya꞉minalenama꞉ Saitanate ibi kubahilamekapoma꞉.  
\v 16 Ba꞉ hibila, na ba꞉moe hopo lumagiha꞉, ba꞉gala ibi ba꞉ atumu ba꞉moe hopo tawakalubima꞉ keda꞉hanaha꞉.  
\v 17 Na iya꞉tawala amia꞉no tabo komokomo ba꞉ hibinomola, ba꞉bema꞉ wadiyala ba꞉bi hibi tabamo ama꞉le ibi talonanomoma꞉ na꞉midiliya꞉ iba꞉te amia꞉no oko kowatinama꞉.  
\v 18 Ba꞉bene ama꞉le na ba꞉moe hopamo keba ka꞉na ka꞉poenamiuya꞉la, nale ibi atumu ba꞉ba ka꞉na hopo konomamo kakanoelamema꞉nemo.  
\v 19 Iyo, ba꞉ hibila, ibi mabuma꞉ na ha꞉kiya na talonama꞉ miditi naeno ape nihatenamo amia꞉no oko kapiya kowatinama꞉, mabu iba꞉te ba꞉ ba꞉ba ka꞉na atumu amia꞉no talona okopima꞉ kakeda꞉hama꞉na꞉.”   
\s1 Ya꞉suti Komo Hiliyonomo Hibima꞉ Midipino Komoma꞉ Godotamo Toetoe Tabo Dolamaginiya꞉  
\p
\v 20 Ba꞉bene Ya꞉suti ebeno toetoe tabo moga꞉melo gala na꞉kagoeniya꞉,  
\b  
\pi1 “Nabiwi, nale ama꞉ ba꞉moi ta꞉matapi kapiyama꞉ katoemehonaha꞉. Iba꞉te amia꞉no tabo hiya꞉hiya꞉ tawakaluba꞉tamo ba nolamagimi puya꞉te ba꞉be tabo uliti hibima꞉ da꞉midimina꞉, nale ibi mabuma꞉ atumu ba꞉bema꞉ kapetoemehonamata.  
\v 21 O Nabiwi, ama꞉le na ipuwalo keba ka꞉na kemedeona ba꞉gala nale ama꞉ ipuwalo keba ka꞉na kemedenamo, wadiyala ibi hiliyonomate ba꞉ ba꞉ba ka꞉na kapiyama꞉ ba eda꞉ha a ipuwalo nemedehonamena꞉. Ba꞉bene hopo habanapa꞉te ba꞉be komo dumimina꞉, iba꞉te hibima꞉ komidima꞉na꞉ ama꞉le na da꞉poenamiya꞉la ba꞉be komo.  
\v 22 Ba꞉ hibila, ama꞉le na awagaminanelo kebe helo alo ya꞉lo dikanamiya꞉la, ba꞉be alo nale iba꞉tamo ikalamimo, ba꞉bema꞉ iba꞉te tawakalubi kapiyama꞉ neda꞉hanamena꞉, ale kapiyanomoma꞉ keba ka꞉na keda꞉nama꞉ ba꞉ba ka꞉na.  
\v 23 Nale ibi ipuwalo bemedenamo ba꞉gala ama꞉le na ipuwalo bemedenata, ba꞉bema꞉ wadiyala ibi hiliyonomate ba꞉moe gabodo tawakalubi kapiyanomoma꞉ neda꞉hanamena꞉. Ba꞉bene hopo habanapa꞉te ibino kapiyama꞉ eda꞉ komo dumimina꞉, iba꞉te ba꞉moi netewa komo ba꞉bo kiya꞉tawahama꞉na꞉, ama꞉le na da꞉poenamiya꞉la ba꞉be komo, ba꞉gala ama꞉le na malemalelo keba ka꞉na kemalagidoloneona ibi atumu konomamo ba꞉ba ka꞉na ba꞉kemalagidolenamena꞉ta.   
\pi1
\v 24 “O Nabiwi, ama꞉le ya꞉lo tetelo natamo kebe hiliyonomo hiya꞉hiya꞉ tawakalubi kikanamehoniuya꞉la, na ubila ba꞉ba꞉te nale demedenamo ba꞉be habalo nago kapimilo bemedehonamena꞉, ba꞉bene ama꞉le na awagaminanelo kebe helo alo dopamo dikanamiya꞉la, iba꞉te ba꞉be alo ba꞉bolo konumima꞉na꞉. Ba꞉ hibila, ba꞉moe hopo ododiha꞉ tetelo ama꞉le na dopamo malemalelo nemalagidolonenama꞉ta, ba꞉be mabuma꞉ ama꞉ na awagaminanelo amia꞉no helo alo natamo ikanamiya꞉ta.   
\pi1
\v 25 “O Tuputupu Nabiwi, hopo habanapa꞉te amia꞉no komo kiya꞉tawahanaha꞉, huiyatiya nale amia꞉no komo iya꞉tawala, ba꞉gala naeno ta꞉matapi atumu iya꞉tawahala ama꞉le na da꞉poenamiya꞉la ba꞉be komo.  
\v 26 Iyo, nale amia꞉no komo ba꞉moi dopo ta꞉matapa꞉tamo a꞉hawakalimimo ba꞉gala ba꞉be atu komo emedena tetelo gala ba꞉kahawakaliminakomo, mabu ba꞉moe gabodo ama꞉le na malemalelo demalagidolonena ba꞉be komote ibi hiliyonomo ipuwalo bitanamene ba꞉gala nale iba꞉godolo bemedenamo.  
\pi1 “O Nabiwi, naeno ta꞉matapi hiliyonomo mabuma꞉ ba꞉moe ba꞉ naeno toetoe tabo kuititila. Ba꞉ba꞉la.”   
\c 18  
\s1 Yu Watowatopa꞉te Ya꞉suku Anakapumima꞉ Da꞉laweniya꞉  
\r Ma꞉t 26.47-56; Mak 14.43-50; Luk 22.47-53  
\p
\v 1 Ba꞉bene Ya꞉sukunu toetoe tabo Godotamo olamagi da꞉wiboniya꞉, ebete ebe ta꞉matapa꞉go tonate Kidolono bidolo na꞉hiwanate eta olibi kehakeha pali ipuwamo dito nopeganiya꞉.  
\v 2 Ya꞉suku anakapumipino kokotamo ihatedawa Yudasiko, ebete ba꞉be haba iya꞉tawala, mabu dopamo Ya꞉suti komo hiliyonomo tetelo ebeno ta꞉matapa꞉go ba꞉bamo da꞉tolamenakui ba꞉bo nekapiyuiminakuya꞉.  
\v 3 Ba꞉bema꞉ ba꞉be dulu Godotamo hawa꞉goeno ikamehopino hununomo watowatopi ba꞉gala Pa꞉lisi kapiyuimipi, iba꞉te Godokono Genama lawamepi ba꞉gala komo alaholohopi dubu boelameniya꞉. Ba꞉bene ba꞉bi dubate ibino alaholoho ilina ba꞉gala wuiki alo uwatenate, Yudasiti ibi ba꞉bo magataleniya꞉ Ya꞉suti dopamo da꞉toniya꞉ ba꞉be habamo.  
\v 4 Ba꞉ba tetelo Godokono ubi komodo kebe komate Ya꞉sutamo da꞉pikulimina꞉, ba꞉bi hiliyonomo komate pelameheno Ya꞉suti dopamo ba iya꞉tawana, ebete ba꞉bi alaholohopi dubatamo hawakala puluhukunate ibi na꞉pegoelameniya꞉, “La꞉ poko kohowadionama?”   
\p
\v 5 Yudasiti ba꞉bi dubago ba la꞉na iba꞉te na꞉huiyaniya꞉, “A Ya꞉suku Nasaletenapi bohowadinama꞉.”  
\p Ba꞉bene Ya꞉suti iba꞉tamo na꞉goeniya꞉, “Na ba꞉ ba꞉betela,”  
\v 6 huiyatiya iba꞉te ebeno ‘na ba꞉ ba꞉betela’ tabo duliniya꞉, ba꞉ba tetelo ibi hiliyonomate gala hapuamo ba hilila꞉na hakamo ba꞉ dito gudiniya꞉.  
\v 7 Ba꞉bene Ya꞉suti ibi gala na꞉kalateda꞉leniya꞉, “La꞉ poko kohowadionama?”  
\p Iba꞉te na꞉huiyaniya꞉, “A Ya꞉suku Nasaletenapi bohowadinama꞉.”   
\p
\v 8 Ya꞉suti iba꞉tamo gala huiya tabo na꞉kagoeniya꞉, “Nale la꞉ a꞉kiyalamemata, na ba꞉ ba꞉betela. La꞉le na hibilo dohowadininama wadiyala na na꞉lawena꞉la꞉, huiyatiya na ta꞉mahenepi na꞉miya꞉pala꞉la꞉ iba꞉te ibino hiya꞉hiya꞉ komamo dito kotolamema꞉.”  
\v 9 Ebete ba꞉moe tabo begoeniya꞉, ebete dopamo atu du tetelo Godotamo da꞉goeniya꞉ ba꞉be tabote hibima꞉ keda꞉ma꞉, mabu dopamo ebete toetoe tabo ba꞉ma ka꞉na goeniya꞉, “Nabiwi, ama꞉le natamo dikanami ba꞉bi tawakalubi hiliyonomo ipuwalo nale eta kapiya katutiha꞉.”   
\p
\v 10 Ba꞉ba tetelo Saimono Pitate ebeno alaholo gili magubutinate eta dubuino galo hapu dito mapitamidameniya꞉, ba꞉be dubuino mahilo ba꞉ Malakasitila, ebe ba꞉ Godotamo hawa꞉goeno ikamehopino Hununomo Watodawoeno genama okodawa etala.  
\v 11 Ba꞉bene Ya꞉suti Pitatamo na꞉goeniya꞉, “A꞉iye, amia꞉no gili gala kamaka꞉mo na꞉kahula꞉! Naeno Nabiwiti natamo dikanami ba꞉be temeteme kalili na hibinomolo konima꞉nemo, ba꞉bema꞉ mabu keka꞉ ama꞉ na duhinamema꞉ dewagelena?”   
\s1 Iba꞉te Ya꞉suku A꞉nasitamo Da꞉magataniya꞉  
\p
\v 12 Ba꞉bene puya꞉te pali habamo da꞉pelameniya꞉, ba꞉bi alaholohopi dubu ba꞉gala ibino watodawa ba꞉gala Yunapino komo koko dubu, iba꞉te Ya꞉suku lawenate hala꞉mo matuhumihonate  
\v 13 A꞉nasitamo dopamo magataniya꞉. A꞉nasiko ba꞉ Kayapasikono kakidubula, ba꞉gala Kayapasiti ba꞉be gogolo Godotamo hawa꞉goeno ikamehopino Hununomo Watodawama꞉ eda꞉nami.  
\v 14 Buka ka꞉lamiholedawa, wadiyala ama꞉ niya꞉tawa ba꞉moe dubu Kayapasiko ebete dopamo Ya꞉sukunu komoma꞉ Yunapi Ka꞉nisolo dubu ba꞉ma ka꞉na goelamiya꞉, “Wadiyala tawakalubi hiliyonomo ipuwalo kapiyadawanomote na꞉haa꞉mene komopi mabuma꞉.”   
\s1 Pitate Ya꞉suku Iya꞉tawaha꞉ma꞉ Da꞉goeniya꞉  
\r Ma꞉t 26.69-70; Mak 14.66-68; Luk 22.55-57  
\p
\v 15 Tete nanekele da꞉petoniya꞉, Saimono Pitate Ya꞉sukunu eta ta꞉matadawago Kayapasikono genamamo ba꞉bo toniya꞉, alaholohopa꞉te Ya꞉suku dopamo da꞉magataniya꞉ ba꞉be atu genamamo. Ba꞉ba tetelo eta ta꞉matadawate Ya꞉suku kuminama꞉ genamoeno kala ipuwamo ba꞉ dito na꞉pa꞉ganiya꞉ mabu Kayapasiti ebeno komo iya꞉tawala,  
\v 16 huiyatiya Pitate na꞉pa꞉gaheno kaloeno gigiho tamelo la꞉nuya꞉. Ba꞉bene dopamo da꞉na꞉pa꞉ganiya꞉ ba꞉be ta꞉matadawate kaloeno gigiho teta꞉mo gala kapenate gigiho umidawa bohele da꞉pikiyameniya꞉, ebete gigiho Pitatamo ba꞉bo a꞉hiya꞉midaniya꞉ ebete kala ipuwamo atumu kopa꞉pa꞉ganama꞉.  
\v 17 Ba꞉ba tetelo ba꞉be bohelete Pitako na꞉kiyameniya꞉, “Aba꞉ hibila꞉ka꞉, ama꞉ ba꞉ Ya꞉sukunu ta꞉matadawa etalata!”  
\p Pitate huiyatiya na꞉goeniya꞉, “Ao, na ebeteha꞉!”   
\p
\v 18 Ba꞉bene komo okopi ba꞉gala genama lawamepi dubu iba꞉te koe emadonate, ibino apete kotanotanohonama꞉ koelo la꞉mota꞉hanuya꞉ mabu ibi gibate ulameniya꞉. Ba꞉ba tetelo Pitate atumu iba꞉go koelo la꞉nuya꞉.   
\s1 A꞉nasiti Ya꞉sukunu Iya꞉tulame Komoma꞉ Ebe Dalateda꞉niya꞉  
\r Ma꞉t 26.59-66; Mak 14.55-64; Luk 22.66-71  
\p
\v 19 Ba꞉ba tetelo Godotamo hawa꞉goeno ikamehopino Hununomo Watodawate Ya꞉suku ta꞉matapino komoma꞉ ba꞉gala ebeno iya꞉tulame komoma꞉ ebe nalateda꞉niya꞉.  
\v 20 Ya꞉suti huiyatiya ebetamo na꞉goeniya꞉, “Aeno Yu tawakalubi hiliyonomate kebolo da꞉kapiyuiminakui nale iba꞉tamo tabo hawakala olamaginakuimo, ba꞉gala komo tete hiliyonomolo nale aeno baidi ibubulamehole hiya꞉hiya꞉ genamalo ba꞉gala Godoko Adikumino Hiya꞉ Genamalo akiya꞉tulamenakuimo. Iyo, hibila, na eta tabo diya gabodo kolamaginakuiha꞉.  
\v 21 Ba꞉bema꞉ mabu keka꞉ naeno tabo olamagi komoma꞉ ama꞉le na dalateda꞉na꞉? Puya꞉te naeno tabo dulihonakui, wadiyala ama꞉ ibi nalateda꞉la꞉. Iba꞉te iya꞉tawahala nale kebe tabo dolamaginakuimo.”   
\p
\v 22 Ya꞉suti ba꞉moe tabo goenate, ebe tamelo da꞉la꞉nuya꞉ ba꞉be genama lawamedawate ebe tatakolo ba anagalimina na꞉goemeniya꞉, “Ama꞉ aeno Hununomo Watodawatamo ba꞉mako wato kodakoda tabo badama꞉ ka꞉gaa꞉wa?”   
\p
\v 23 Ya꞉suti ebetamo na꞉huiyaniya꞉, “Na bada kuba tabo ka꞉goemo? Wadiyala ama꞉ ba꞉be kuba na꞉hawakalima꞉ ulihopa꞉tamo. Nale eta kuba ododihino hibi tabonomo da꞉goemo, huiyatiya ama꞉le na badama꞉ kanagalinama꞉wa?”   
\p
\v 24 Ba꞉bene A꞉nasiti Ya꞉suku hala꞉mo matuhumiho pahalamilimihino ba꞉ba ka꞉na eta Hununomo Watodawa Kayapasitamo dito noemeniya꞉, ba꞉be dubu ba꞉ A꞉nasikono kakidubula, ibi netewapa꞉te ba꞉be atu genamalo emedenama꞉.   
\s1 Pitate Ya꞉suku Iya꞉tawaha꞉ma꞉ Gala Da꞉kagoeniya꞉  
\r Ma꞉t 26.71-75; Mak 14.69-72; Luk 22.58-62  
\p
\v 25 Ba꞉ba tetelo Saimono Pitate koelo utinate ebeno ape ba otanotanuimina, komopa꞉te ebe nalateda꞉niya꞉, “Aba꞉, ama꞉ ba꞉ Ya꞉suku ta꞉matadawa etala꞉ka꞉?”  
\p Pitate na꞉huiyaniya꞉, “Ao, na ebeteha꞉!”   
\p
\v 26 Ba꞉bene Pitate ba꞉be dulu galo hapu da꞉mapitamidameniya꞉ ba꞉be dubuino eta mabulubi, ebe ba꞉ Hununomo Watodawoeno genama okodawa etala, ebete huiyatiya Pitako gala na꞉kalateda꞉niya꞉, “Ka꞉lo dulu ama꞉le Ya꞉sukuba꞉ pali habalo nale la꞉ kapimilo ulamemata, aba꞉ hibila꞉ka꞉?”   
\p
\v 27 Huiyatiya Pitate gala Ya꞉suku iya꞉tawaha꞉ma꞉ ba kagoena kakabate ba꞉ba tetenomolo goehoniya꞉. \fig Yelusalema Ko Habate Ya꞉sukunu Hoe Tetelo Keba Ka꞉na Ditanuya꞉|alt="Jerusalem at time of Jesus' death" src="knvA_UBS-HG-Jerusalem_1-HK054A BW.TIF" size="span" loc="Full page" copy="Horace Knowles, British and Foreign Bible Society 1954, 1967, 1972" ref="18.12" \fig*   
\s1 Yunapino Watowatopa꞉te Ya꞉suku Paeletetamo\f * \fr 18.28 \ft Ya꞉suku tetelo Loma tawakaluba꞉te Paeleteko bepoemiya꞉ Yunapino Yudiya hopamo, ebete ibino kapela Ko Gawadubuma꞉ kopeda꞉nama꞉, ba꞉bene ba꞉be hopolo Paeleteko kapiyagodolo helo nitanami lumagi hoea꞉mo oemema꞉.\f* Da꞉magatuya꞉  
\r Ma꞉t 27.1-2,11-14; Mak 15.1-5; Luk 23.1-5  
\p
\v 28 Ba꞉bene duiduiyanomolo Yu watowatopa꞉te Kayapasikono genama miya꞉pate Ya꞉suku Loma gabomanino tabo anagiya꞉mida ko genamamo ba꞉bo magatuya꞉. Huiyatiya iba꞉te ba꞉be genama guamo kanalehawaminuya꞉ha꞉, mabu iba꞉te ibino eta talona koamo emalagidoluya꞉, ba꞉be talonate ba꞉ma ka꞉na itana, iba꞉te Yuha꞉ lumagino genama guamo a꞉kana꞉pa꞉la꞉hamena꞉ ibino tepo ipuwate dalowa꞉ma꞉ eda꞉halamekapoma꞉. Ibi iya꞉tawahala iba꞉te ba꞉be kukala dito dadikamidalemena꞉, iba꞉te Adaguila꞉ Poko\f * \fr 18.28 \ft Ba꞉moe Adaguila꞉ Pokoeno mabu ba꞉ Moseseko tetelo tupuimiya꞉. Ba꞉ba tetelo Isipiti Ko Gawadubu Pa꞉lote Yu tawakalubi hiliyonomo uwatete ibi ebeno huiyaha꞉ okopima꞉ midiliya꞉, ba꞉bema꞉ ebete ubihinola ibi dito oelame ibino Ka꞉inane hopamo. Godote Pa꞉lokono wato kodakoda komo dumiya꞉, ba꞉bema꞉ eta dulu ebete ebeno hoe nopodawa Isipiti hopamo na꞉poemeniya꞉ hiliyonomo Isipitinapino dopo gugudi kopanakapulamenama꞉. Ba꞉bene ba꞉be dulu hoe nopodawate Yu tawakalubino gugudi adaguila꞉lenate, huiyatiya Isipitinapino gugudinomo banakapulameniya꞉. Ba꞉be hanohano komodo Yu tawakalubi hiliyonomate Isipiti hopone ba꞉bo ikuliniya꞉, ba꞉bema꞉ ba꞉be komo emalagidoloma꞉ iba꞉te hiliyonomo gogo ipuwalo Adaguila꞉ Poko bododinakomena꞉.\f* baa꞉ a꞉kanahamena꞉.  
\v 29 Ba꞉bema꞉ kapela Ko Gawadubu Paeletete iba꞉tamo puluhukuti na꞉pegoiya꞉, “La꞉le ba꞉moe dubu bada mabuma꞉ ka꞉magaheoma? Ebete bada kuba kododi?”   
\p
\v 30 Iba꞉te ebetamo na꞉huiyuya꞉, “Ebete kuba ododiha꞉tale ale ebe ama꞉tamo ba꞉ka꞉magahena꞉!”   
\p
\v 31 Paeletete iba꞉tamo na꞉goiya꞉, “La꞉le ebe magatate la꞉eno tutumu iya꞉tawa komamo ebeno komo nanagiya꞉midamete, la꞉le ha꞉kiya ebetamo kuba huiya ba꞉bo na꞉nikamiya꞉la꞉.”  
\p Yu watowatopa꞉te huiyatiya na꞉ga꞉luya꞉, “Ao, agodolo lumagi anakapumi helo kitanaha꞉, ama꞉tamo ba꞉be mabuma꞉ magahema꞉.”  
\v 32 Ba꞉moe komote ba꞉ma ka꞉na uluhukuya꞉, Ya꞉suti dopamo da꞉goiya꞉ ba꞉be tabote hibima꞉ keda꞉ma꞉, iyo, ebete ya꞉lo a꞉hawakalimiya꞉ ebete keha pihigalo keba ka꞉na da꞉hoemene.   
\p
\v 33 Ba꞉ba tetelo Paeletete ebeno Loma gabomanino ko genamamo na꞉pa꞉gate Ya꞉suku ebetamo peka꞉miti ebe ba꞉bo alatediya꞉, “Ama꞉ ba꞉ Yu tawakalubino Ko Gawadubula꞉ka꞉?”   
\p
\v 34 Ya꞉suti ebetamo na꞉huiyuya꞉, “Ama꞉ ha꞉kiya amia꞉no ukuilo ka꞉kiyanamiuta, o komopino ukui tabo beka꞉kiyanamiuta?”   
\p
\v 35 Paeletete huiyatiya na꞉goiya꞉, “Ama꞉le na eta Yu lumagima꞉ ka꞉midiniuta? Amia꞉no tawakalubinomo ba꞉gala ibino hununomo watowatopa꞉te ama꞉ natamo magaha꞉ta. Ba꞉bema꞉ ama꞉le dododi, ba꞉be kuba na꞉hawakalima꞉!”   
\p
\v 36 Ya꞉suti na꞉goiya꞉, “Naeno Ko Gawadubu komo hopo haboeno komoha꞉. Naeno Ko Gawadubu komo ba꞉moe hopoeno komoma꞉ neda꞉tale, naeno ta꞉matapa꞉te dito balaholona꞉ ba꞉bema꞉ Yu watowatopa꞉te na anakapunamema꞉ ba꞉ka꞉lawenena꞉, huiyatiya naeno Ko Gawadubuino helote eta habane piya꞉.”   
\p
\v 37 Ba꞉bema꞉ Paeletete ebe nalatediya꞉, “Ama꞉ Ko Gawadubuma꞉ eda꞉ma꞉ hibilo ka꞉goiuta?”  
\p Ya꞉suti na꞉huiyuya꞉, “Ama꞉le ba꞉ a꞉gaa꞉ta. Na ba꞉moe hopo habamo ba꞉bema꞉ pehawakaluya꞉mo, ba꞉gala na ba꞉bema꞉ piya꞉mo Godokono hibi tabo kopehawakalimima꞉. Puya꞉te ebeno hibi komo ulima꞉ ubi dihatenaka, ba꞉bi tawakaluba꞉te natamo pelamenaka.”   
\p
\v 38 Ba꞉bema꞉ Paeletete ebe ha꞉kiya ebetamo na꞉goiya꞉, “Hibi komo badala꞉ka꞉?” Ebete ba꞉moe tabo goete genama guni puluhukuti Yu tawakaluba꞉tamo gala na꞉kapegoiya꞉, “Na ba꞉moe dubuino eta kuba kumitaha꞉ ebe hoea꞉mo oemema꞉.  
\v 39 Huiyatiya hiliyonomo gogolo la꞉eno Adaguila꞉ Poko tetelo nale la꞉eno ubi komamo papamiwatalo eta lumagi du genamane ebeno kuba huiyane dito poemenakomo. Ba꞉bema꞉ la꞉ ubila꞉ka꞉ nale la꞉ Yunapino Ko Gawadubu dito poeme?”   
\p
\v 40 Iba꞉te ba꞉be tabo duliya꞉ ga꞉ga꞉lo na꞉ga꞉luya꞉, “Ao, a ubihinola ba꞉moe dubu! A Balabasiko ubila!” Iba꞉te da꞉ka꞉miya꞉ ba꞉be dubu pilo komokomo ba ododili komo tawakalubi ba꞉bo anakapulamiya꞉.   
\c 19  
\s1 Paeletete Ya꞉suku Hoea꞉mo Doemiya꞉  
\r Ma꞉t 27.15-31; Mak 15.6-20; Luk 23.13-25  
\p
\v 1 Ba꞉bene Paeletete gala katote ebeno alaholohopi dubu na꞉negoelamiya꞉ iba꞉te Ya꞉suku giya꞉pa꞉pa꞉mo ka꞉na꞉miga꞉tima꞉.  
\v 2 Ba꞉be komote da꞉wibuya꞉ alaholohopa꞉te olagoeno tupina nelawete anagogobeya꞉midahalo a꞉dete Ya꞉sukunu watamo dito pulimiya꞉. Ba꞉gala iba꞉te ebe walitilo huiya konomo hawihawi kaliko kapulimiti  
\v 3 ibi ipuwalo komo hiliyonomate hiya꞉hiya꞉ pelamiya꞉ ebe tatakolo ba panagalimiho na꞉pega꞉luya꞉, “A꞉iye! Yu tawakalubino Ko Gawadubu, ama꞉ nolata!”   
\p
\v 4 Ba꞉bene Paeletete tawakaluba꞉tamo gala kapuluhukuti na꞉kapegoelamiya꞉, “Hiya꞉, na Ya꞉suku la꞉tamo gala na꞉kamagahemo. Na ubila la꞉ niya꞉tawahala꞉, na ebegodolo eta kuba kumitaha꞉ nale ebe hoea꞉mo koemema꞉.”  
\v 5 Ba꞉bene Ya꞉suti olagoeno ilina ebeno watolo ba itana hawihawi kalikago genama guni da꞉puluhukuya꞉ Paeletete tawakaluba꞉tamo na꞉goiya꞉, “Numa꞉la꞉, ba꞉moe ba꞉be dubula!”   
\p
\v 6 Ba꞉bema꞉ Godotamo hawa꞉goeno ikamehopino hununomo watowatopi ba꞉gala Godoko Adikumino Hiya꞉ Genama lawamepi dubu, iba꞉te Ya꞉suku umiti koamo ga꞉ga꞉lo na꞉ga꞉luya꞉, “Keha pihigamo pihomotete, ikoko nalukulima꞉!”  
\p Huiyatiya Paeletete na꞉goiya꞉, “Ao, nale a꞉kododa꞉mo. La꞉ ha꞉kiya la꞉eno ubilo ebe kehamo na꞉nepihomota꞉la꞉, mabu na ebegodolo eta kuba kumitaha꞉.”   
\p
\v 7 Ba꞉bene Yu watowatopa꞉te na꞉ga꞉luya꞉, “Ebete aeno kukala adikanali mabu ebete ha꞉kiya na꞉goi ebe Godokono Gudula, ba꞉bema꞉ wadiyala ebete na꞉haa꞉mene.”   
\p
\v 8 Paeletete ba꞉be komo duliya꞉ ebeno tole komote konomoma꞉ ba eda꞉,  
\v 9 Loma gabomanino ko genama guamo kana꞉pa꞉gate Ya꞉suku ba꞉bo nalatediya꞉, “Ama꞉ kebe napila꞉ka꞉?”  
\p Ba꞉ba tetelo Ya꞉suti eta tabo kahuiyuya꞉ha꞉.  
\v 10 Ba꞉bema꞉ Paeletete Ya꞉sutamo na꞉goiya꞉, “Ama꞉ huiya tabo goe ubiha꞉ma꞉ kediuta? Ama꞉ ba꞉moe komo hidamo nemalagidola, nagodolo helo bitana ama꞉ dito oeme, ba꞉gala na modobola keha pihigamo ama꞉ pihomotema꞉.”   
\p
\v 11 Ya꞉suti ebeno tabo ba huiya na꞉goiya꞉, “Kebe helo ama꞉godolo ditana, ba꞉be helo ama꞉tamo ba꞉ Godote ikamia꞉ta. Ba꞉bema꞉ ba꞉ hibila, ama꞉ amia꞉no kuba huiya kolawema꞉na꞉ta, huiyatiya puya꞉te na amia꞉no kokotamo dihatena꞉ka, Godote iba꞉tamo kuba huiya konomamo kikalamema꞉ne.”   
\p
\v 12 Paeletete ba꞉be tabo duliya꞉ ebete gabo bohowadiya꞉ Ya꞉suku dito oemema꞉, huiyatiya Yu watowatopa꞉te ga꞉ga꞉lo na꞉ga꞉luya꞉, “Ama꞉le Konomo Gawadubu Sisakono\f * \fr 19.12 \ft Sisako ba꞉ Loma tawakalubino Konomo Gawadubula, hopo konomolo ebe kapiyate helonomoma꞉ eda꞉nami. Ebete ebeno alaholohopi hiya꞉hiya꞉ hopo hiliyonomamo oelameholenakui, ba꞉bema꞉ ba꞉bi tawakalubi hiliyonomate ebe Ko Gawadubuma꞉ ba ka꞉mina ebe kapiyatamo papamila꞉halenama꞉.\f* mabulubima꞉ deda꞉na, ama꞉ ba꞉moe dubu dito a꞉koema꞉mena꞉ta mabu ebete na꞉goi, ‘Na ba꞉ Ko Gawadubula!’ Ba꞉be tabo olamagi ipuwalo ebete Sisatamo alaholodawama꞉ eda꞉na!”   
\p
\v 13 Paeletete ibino tabo ga꞉la uliti tabo anagiya꞉mida habamo ba꞉bo emediya꞉, ba꞉bene ebeno alaholohopa꞉te Ya꞉suku genama guni tawakalubino holoholo hapuamo ba꞉bo puluhukutiya꞉. Ba꞉be tabo anagiya꞉mida haboeno mahilo ba꞉ Nakola Hunulu Utitata Habala, Yu tawakalubino tabamo Gaba꞉tama꞉ ka꞉minaka.  
\v 14 Ba꞉be hegela ba꞉ Adaguila꞉ Pokoeno ilina hiduilame tetela, mabu dumutu ba꞉ Pokoeno ko hegelala. Ba꞉bene hegelate tula꞉mo utihino ba꞉ba tetelo Paeletete Yu tawakaluba꞉tamo na꞉goiya꞉, “Ba꞉moe dubu ba꞉ la꞉eno Ko Gawadubula!”   
\p
\v 15 Huiyatiya iba꞉te ga꞉ga꞉lo na꞉ga꞉luya꞉, “Ebe hoea꞉mo noema꞉! Keha pihigamo na꞉nepihomota꞉!”  
\p Ba꞉bene Paeletete iba꞉tamo na꞉goiya꞉, “La꞉ hibi ubilo ka꞉ga꞉lutama, nale la꞉eno Ko Gawadubu keha pihigamo kopihomotema꞉?”  
\p Ba꞉bene Godotamo hawa꞉goeno ikamehopino hununomo watowatopa꞉te na꞉huiyuya꞉, “Aeno Ko Gawadubu ba꞉ Sisako kapiyala, eta puliyala!”   
\p
\v 16 Ba꞉ba tetelo Paeletete Ya꞉suku iba꞉tamo ba꞉ dito ikalamiya꞉ iba꞉te ebe keha pihigamo kopihomotema꞉.  
\s1 Alaholohopa꞉te Ya꞉suku Keha Pihigamo Da꞉pihomotiya꞉  
\r Ma꞉t 27.32-44; Mak 15.21-32; Luk 23.26-43  
\p Ba꞉bene alaholohopa꞉te Ya꞉suku ba꞉ dito lawiya꞉.  
\v 17 Ebete ebeno keha pihiga aguti iba꞉te ebe hoe habamo ba꞉bo magatuya꞉, ba꞉be hakoeno mahilo ba꞉ Wato Gohala, Yu tawakalubino tabamo Gologotama꞉ ka꞉minaka.  
\v 18 Ba꞉bene iba꞉te Ya꞉suku kehamo nipihomotete ikoko ba꞉bo nalukulimiya꞉, ba꞉gala iba꞉te dubu netewa hiya꞉hiya꞉ kehamo kapihomolatelete, Ya꞉suti ibino tetelo keha pihigalo ba꞉bo pihomotitanuya꞉.  
\v 19 Ba꞉ba tetelo Paeletete eta pepamo tabo ba꞉ma ka꞉na miya꞉tiya꞉, “Ba꞉moe Nasaletenapi dubu Ya꞉suku ba꞉ Yu tawakalubino Ko Gawadubula,” ba꞉bene alaholohopa꞉te ba꞉be pepa lawete Ya꞉sukunu keha pihiga hunu hapuamo ba꞉bo nemowatimiya꞉.  
\v 20 Ba꞉be tabote ba꞉moi netewa-kapiya hiya꞉hiya꞉ tabamo pola꞉nuya꞉, Yu tawakalubino tabamo, ba꞉gala Loma tawakalubino tabamo, ba꞉gala Guliki tawakalubino tabamo, ba꞉bema꞉ komo Yu tawakalubi hiliyonomate ba꞉be tabo beka꞉lamiholiya꞉ mabu Ya꞉sukunu hoe haba ibino Yelusalema ko haba tamelo itanuya꞉.  
\v 21 Ba꞉bene Yunapino hununomo watowatopa꞉te ba꞉be tabo umiti ubiha꞉ma꞉ eda꞉halo, komo iba꞉te Paeletetamo tolamete ebe na꞉nalatediya꞉, “Ama꞉ tabo ma kumu badama꞉ ka꞉miya꞉ta꞉wa, ba꞉moe dubu ba꞉ aeno Ko Gawadubula? A ubila ama꞉ huiyatiya ba꞉ma ka꞉na na꞉miya꞉ta꞉, ‘Ba꞉moe dubuti ha꞉kiya na꞉goi ebe ba꞉ Yu tawakalubino Ko Gawadubula!’”   
\p
\v 22 Huiyatiya Paeletete iba꞉tamo na꞉goiya꞉, “Ao, nale kebe tabo ka꞉miya꞉temo, na ba꞉be tabo hiya꞉ma꞉ a꞉kamida꞉mo.”   
\p
\v 23 Ba꞉ba tetelo alaholohopa꞉te Ya꞉suku ikoko alukulimi da꞉wibuya꞉, iba꞉te ebeno kaliko uwatemete netewa-netewa komo ododiliti iba꞉te ba꞉bo alabahuya꞉. Huiyatiya eta hidoeno kaliko kapiya moga꞉lamehole tete puliyala, ba꞉bema꞉ iba꞉te ba꞉be kaliko anagiya꞉midale ubiha꞉ma꞉ ba eda꞉ha,  
\v 24 ibi ipuwalo na꞉ga꞉luya꞉, “Ba꞉moe kaliko hidonomola, a꞉kanagiya꞉midala꞉ma꞉. Huiyatiya wadiyala a ba꞉moi hegehege nakola uwatete kiya꞉hekehuya꞉, a ipuwalo pote da꞉lawemene a ba꞉be komo kiya꞉tawahama꞉nema꞉.”  
\p Ba꞉bema꞉ alaholohopa꞉te ba꞉ba ka꞉na ododiya꞉. Buka ka꞉lamiholedawa, wadiyala ama꞉ niya꞉tawa, ba꞉moe komote alaholohopi ipuwado uluhukuya꞉ Godokono Buka tabote hibima꞉ keda꞉ma꞉, mabu ya꞉lo tetelo ebete Ya꞉sukunu komoma꞉ da꞉goiya꞉ ba꞉be tabote ba꞉ma ka꞉na itana,  
\b  
\q1 “Iba꞉te naeno kaliko  
\q2 ibi ipuwalo alabahuya꞉,  
\q1 ba꞉gala hegehege nakola iya꞉hekehuya꞉  
\q2 naeno pulino ga꞉ga꞉ ilina  
\q2 kolawenamema꞉.”   
\b  
\p
\v 25 Ba꞉ba tetelo Ya꞉sukunu keha pihiga tamelo ba꞉moi kamenakamenate la꞉mota꞉hanuya꞉, Ya꞉sukunu menoko, ebeno menokoeno naniko, Kolopasikono kamena Ma꞉liko, ba꞉gala eta Magadalanapi Ma꞉li.  
\v 26 Ba꞉bene eta Ya꞉sukunu ta꞉matadawa dubuti ba꞉bolo na꞉la꞉nuya꞉, ebe ba꞉ Ya꞉suti konomamo demalagidolonami ba꞉be dubula. Ba꞉bema꞉ Ya꞉suti ebe ba꞉gala ebeno menoko la꞉mota꞉nalo dulamiya꞉, ebete ebeno menokotamo na꞉goiya꞉, “Adi, ba꞉moe dubu ba꞉ amia꞉no gudula.”  
\v 27 Ba꞉bene ebete ta꞉matadawa dubutamo na꞉goiya꞉, “Ba꞉moe kamena ba꞉ amia꞉no menokola.” Ba꞉bema꞉ ba꞉be hegelalo ba꞉be ta꞉matadawate Ya꞉sukunu menoko lawete ebeno genamamo ba꞉ dito magatuya꞉ ebe hidamo konowalubinama꞉.   
\s1 Ya꞉suti Da꞉hoeniya꞉  
\r Ma꞉t 27.45-56; Mak 15.33-41; Luk 23.44-49  
\p
\v 28 Ba꞉bene gapogapo tete da꞉peniya꞉, Godote dopamo Ya꞉sukunu komoma꞉ kebe hiliyonomo komo ebeno Bukamo da꞉miya꞉tiya꞉, Ya꞉suti ba꞉bo iya꞉tawaniya꞉ ba꞉bi komokomo ba꞉ a꞉wiboha. Ba꞉bema꞉ Godokono Bukoeno eta tabote hibima꞉ keda꞉ma꞉ Ya꞉suti ba꞉ma ka꞉na goeniya꞉, “Beya kapete unamena.”  
\v 29-30 Ba꞉ba tetelo eta ko kalili kaka gao beya tabonomo ba꞉bolo nitanuya꞉, ba꞉bene eta alaholohodawate ba꞉be beyamo humago adutinate Ya꞉suti koninama꞉ ebeno tabamo ba adipatena, ebete datuiminiya꞉ ba꞉bo goeniya꞉, “Ba꞉ba꞉la, nale hiliyonomo komokomo ba꞉ a꞉wibuilamemo!” Ba꞉ba tetelo ebete ebeno wato hopamo da꞉toda꞉miduiminiya꞉ hoenomo ba꞉bo hoeniya꞉.   
\s1 Eta Alaholodawa Dubuti Ya꞉suku Kibila꞉mo Tabilo Dahohamidaniya꞉  
\p
\v 31 Ba꞉be hegela ba꞉ Adaguila꞉ Pokoeno ilina hiduilame tetela, mabu dumutu ba꞉ Yu tawakalubino okoha꞉ talona hegelala ba꞉gala ibino Pokoeno ko hegelala, ba꞉bema꞉ iba꞉te ba꞉be hegela hiya꞉nomoma꞉ ba ga꞉lana, ibi ubihinola ha꞉laha apete ba꞉be hegelalo keha pihigalo pola꞉na. Ba꞉bema꞉ komo iba꞉te Paeleteko na꞉nikiyameniya꞉, ebete alaholohopi goelamenate keha pihigamo da꞉pihomolateliya꞉ ba꞉bi dubuino nato dito kowakalamililamenama꞉. Alaholohopa꞉te ba꞉ba ka꞉na dewagelemena꞉, ba꞉bi dubate tiyolo ha꞉lahate, ba꞉bene ibino ha꞉laha ape tawakaluba꞉te keha pihigane pewadipolatelete bobamo dito konimiya꞉tema꞉na꞉.  
\v 32 Ba꞉bema꞉ alaholohopa꞉te tolamenate dopo dubuino nato newakalamiliminate eta dubu ba꞉ atumu kamitiniya꞉, ba꞉bi dubu netewa Paeletete Ya꞉sukuba꞉ hoea꞉mo kapimilo oelamiya꞉.  
\v 33 Huiyatiya alaholohopa꞉te Ya꞉sutamo da꞉nikuliniya꞉ ebeno nato kanewakalamilimeniya꞉ha꞉ mabu iba꞉te ebe hoe binuminiya꞉.  
\v 34 Huiyatiya ba꞉ba tetelo eta kapiya alaholohodawate Ya꞉suku kibila꞉mo tabilo ba꞉ dito ahohamidaniya꞉, ba꞉bene hawiti beyago ebeno apene ba꞉bo peka꞉ka꞉la꞉halemeniya꞉.   
\p
\v 35 Na buka ododidawate ama꞉ ka꞉lamiholedawa bikiyamemata, nale ba꞉moe komo naeno baida꞉mo hibilo uminiya꞉mo, iyo, na iya꞉tawala ba꞉moe tabo ba꞉ hibila, ba꞉bema꞉ wadiyala ama꞉ hibima꞉ na꞉mida꞉.  
\v 36 Ba꞉moe komote uluhukuniya꞉ Godokono Buka tabote hibima꞉ keda꞉ma꞉, mabu ya꞉lo tetelo ebete Ya꞉sukunu komoma꞉ da꞉goiya꞉ ba꞉be tabote ba꞉ma ka꞉na itana,  
\b  
\q1 “Iba꞉te ebeno eta goha kapiya  
\q2 a꞉kadikamidala꞉mena꞉.”   
\b  
\m
\v 37 Ba꞉gala eta Buka tabote ba꞉ma ka꞉na goena,  
\b  
\q1 “Tawakaluba꞉te kibila꞉mo  
\q2 poko dahohamiduya꞉,  
\q2 iba꞉te ebe kumima꞉na꞉.”   
\s1 A꞉limitiya Habanapi Yausepete Ya꞉sukunu Ape Nakola Bobo Ipuwamo Dihateniya꞉  
\r Ma꞉t 27.56-61; Mak 15.42-47; Luk 23.50-56  
\p
\v 38 Ba꞉ba tetelo eta dubuti nemedenami ebeno mahilo Yausepetela, ebe ba꞉ A꞉limitiyanapila ba꞉gala Ya꞉sukunu ta꞉matadawa etala, huiyatiya ebete ebeno komo nugumuinami mabu ebete Yu watowatopi betolelamenami. Ba꞉bene ba꞉moe dubuti Paeletetamo tonate Ya꞉sukunu ape lawenama꞉ ebe da꞉nikiyameniya꞉, Paeletete ebetamo modoboma꞉ goeniya꞉, ba꞉bema꞉ ebete tonate Ya꞉sukunu ape ba꞉ dito nelaweniya꞉.  
\v 39 Ba꞉ba tetelo eta dubu Nikadimasitila, ebete Yausepeko owalubinama꞉ ba꞉bo peniya꞉, ba꞉be dubu ba꞉ du tetelo Ya꞉sukuba꞉ tabo konolamaginama꞉ dopamo da꞉toniya꞉ ba꞉be dubula. Ebete Ya꞉sukunu apa꞉mo kikalumunama꞉ komo hiya꞉hiya꞉ hidohido nibo ilina bewadaheniya꞉, ba꞉bi ilinoeno menemene kodopola, ba꞉ 30 kilogalama huiyala.  
\v 40 Ba꞉bene ba꞉bi dubu netewapa꞉te hidohido nibo ilina Ya꞉sukunu apa꞉mo ikalumunate hidohido keyakeya kalikamo ba꞉bo a꞉wa꞉tiniya꞉, mabu Yu tawakaluba꞉te lumagino ape bobamo ihatema꞉ ba꞉ba ka꞉na ododinaka.  
\v 41 Alaholohopa꞉te Ya꞉suku kebolo kanakapuminiya꞉ ba꞉be haba tamelo eta pali nitanami, ba꞉gala ba꞉be pali ipuwalo nakola bobo atumu na꞉ka-itanami, tawakaluba꞉te ba꞉be bobo iya꞉ha꞉midale nakola haka ya꞉lo aligiya꞉ huiyatiya eta hoe lumagi dopamo ba꞉bamo kihatiya꞉ha꞉.  
\v 42 Ba꞉bema꞉ Yausepeko Nikadimasiko iba꞉te Ya꞉sukunu ape ba꞉bamo ba꞉ dito nihateniya꞉, mabu ba꞉be nakola bobo Ya꞉sukunu hoe haba tatalilo itanuya꞉, ba꞉gala ibi ba꞉ma ka꞉na emalagidoloniya꞉, ka꞉lo ba꞉ Palaide hegelala, Yunapino talona hegeloeno ilina hiduilame tetela, mabu dumutu ba꞉ ibino okoha꞉ talona hegelala.   
\c 20  
\s1 Ya꞉suku Ta꞉matapa꞉te Ebeno Ape Bobolo Da꞉nohowadiya꞉  
\r Ma꞉t 28.1-8; Mak 16.1-8; Luk 24.1-12  
\p
\v 1 Ba꞉bene Sande duiduiyanomolo hegelate ba owalohuta duti da꞉wibutiya꞉, ba꞉ba tetelo Magadalanapi Ma꞉liti Ya꞉sukunu bobo umima꞉ da꞉tuya꞉, ebete bobo da꞉takuminiya꞉ ba꞉be ko nakola tama꞉mo ya꞉lo emokamida ba itana ba꞉bo numiya꞉.  
\v 2 Ba꞉bene ebete gala kapepuligate Saimono Pitako ba꞉gala eta ta꞉matadawa Ya꞉suti konomamo demalagidolonami, ba꞉bi dubu netewa na꞉pikiyalamiya꞉, “Tawakaluba꞉te Ya꞉sukunu ape bobo ipuwane pilolo a꞉lawa꞉, a iya꞉tawaha꞉ iba꞉te kebamo dihata꞉!”   
\p
\v 3 Ba꞉bema꞉ Pitako ba꞉gala eta ta꞉matadawa iba꞉te bobo umima꞉ ba꞉bo tuya꞉.  
\v 4 Ibi netewapa꞉te ba pulila꞉nato, eta ta꞉matadawate tiyonomo puligate bobo habamo dopamo dito nuluhukuya꞉.  
\v 5 Ba꞉ba tetelo ebete gigiho tamelo nutiti, bobo ipuwamo na꞉pa꞉gaheno papamiwatane da꞉negahimihuya꞉, Ya꞉sukunu ape da꞉wa꞉tiniya꞉ ba꞉bi hidohido keyakeya kalikonomuya nulamiya꞉.  
\v 6 Ba꞉bene Pitate galane bobamo nuluhukuti bobo ipuwamo nopegate da꞉negahimihuya꞉ ba꞉bi atu keyakeya kaliko bekanulamiya꞉,  
\v 7 ba꞉gala Ya꞉sukunu wato da꞉wa꞉timiniya꞉ ba꞉be eta kalikote mokopa꞉mida hiya꞉ bahilo ba itana ebete ba꞉bo numiya꞉.  
\v 8 Ba꞉ba tetelo bobamo dopamo da꞉nuluhukuya꞉ ba꞉be eta ta꞉matadawate bobo ipuwamo atumu kanopegate Ya꞉sukunu ape numihino ebeno hoe ipuwane mahiga komo hibima꞉ ba꞉bo nimidiya꞉.  
\v 9 Ba꞉ hibila, Godote ebeno Bukamo tabo dopamo a꞉miya꞉tiya꞉ Ya꞉suti hoe ipuwane gala kakamahigama꞉ne, huiyatiya ba꞉moi ta꞉matapi netewapa꞉te ba꞉be komoeno ipuwa hidamo kalawiya꞉ha꞉.   
\s1 Ya꞉suti Magadalanapi Ma꞉litamo Duluhukuya꞉  
\r Ma꞉t 28.9-10; Mak 16.9-11  
\p
\v 10 Ba꞉bene Ya꞉suku ta꞉matapi dubu netewapa꞉te genamamo dito katuya꞉,  
\v 11 huiyatiya Ma꞉liti ha꞉kiya bobo habalo lutiya꞉. Ebete boboeno gigiho tamelo ba ihita papamiwatane bobo ipuwamo ba꞉bo negahimihutiya꞉.  
\v 12 Ba꞉ba tetelo Godokono nopopi netewa keyakeya kaliko pupuliti, Ya꞉suti dopamo da꞉kapitanuya꞉ ba꞉be habalo ba lumutita Ma꞉liti ba꞉bo ulamiya꞉, eta wato hapulu, eta nato hapulu.  
\v 13 Iba꞉te ebe nalatediya꞉, “Kamena, ama꞉ badama꞉ kihiuta?”  
\p Ba꞉bene ebete tabo ba huiya na꞉goiya꞉, “Pilo tawakaluba꞉te naeno Kodawoeno ape kebamo data na iya꞉tawaha꞉.”   
\p
\v 14 Ma꞉liti ba꞉moe tabo da꞉goiya꞉ ebete ohobigate Ya꞉suku la꞉nalo umiya꞉, huiyatiya ebete kiya꞉tawuya꞉ha꞉ ebe potela꞉ka꞉.  
\v 15 Ba꞉bene Ya꞉suti ebe nalatediya꞉, “Kamena, ama꞉ badama꞉ kihiuta, ba꞉gala poko kohowadiuta?”  
\p Ma꞉liti ba꞉be dubu pali namutudawamo emalagidololo na꞉goiya꞉, “Dubu, nolata, ama꞉le hoe lumagino ape eta habamo a꞉ka꞉nihata꞉wa? Wadiyala na na꞉kiyanama꞉, ba꞉bene nale ebeno ape konelawema꞉nemo.”   
\p
\v 16 Ba꞉ba tetelo Ya꞉suti ebetamo na꞉goiya꞉, “Ma꞉li!”  
\p Ba꞉bene ebete Ya꞉sutamo ohobigadigate Yu tawakalubino tabamo ebetamo na꞉goiya꞉, “Laboni!” Buka ka꞉lamiholedawa, wadiyala ama꞉ ba꞉moe komo niya꞉tawa, ba꞉moe taboeno ipuwa ba꞉ “Iya꞉tulamedawa.”   
\p
\v 17 Ya꞉suti ebetamo na꞉goiya꞉, “Na ibulu akalawenitala꞉ mabu na naeno Nabiwitamo odolohenola. Wadiyala ama꞉ tote naeno ekaki na꞉negoelama꞉, ‘Na Ya꞉suti goemo, naeno Nabiwi ba꞉ la꞉eno Nabiwila, iyo, naeno Godo ba꞉ la꞉eno Godola. Tete tatalila na ebetamo gala kakatoma꞉nemo.’”   
\p
\v 18 Ba꞉bene Magadalanapi Ma꞉liti tote Ya꞉suku ta꞉matapi ba꞉be atu tabo ba negoelame iba꞉tamo na꞉negoiya꞉, “Na Kodawa Ya꞉suku umimo, ebete na a꞉kiyaname ba꞉moe tabo la꞉ kopikiyalamema꞉.”   
\s1 Ya꞉suti Ebeno Komo Ta꞉matapa꞉tamo Duluhukuniya꞉  
\r Ma꞉t 28.16-20; Mak 16.14-18; Luk 24.36-49  
\p
\v 19 Ba꞉be atu Sande hegela du tetelo Ya꞉suku ta꞉matapa꞉te kapiya genamalo ba pola꞉na genama gigiho a꞉kodakoduilameniya꞉ mabu iba꞉te Yu watowatopi betolelameniya꞉. Ba꞉ba tetelo Ya꞉suti iba꞉tamo puluhukunate ibino tetenomolo putinate ibi na꞉pegoelameniya꞉, “Godokono kalakalate la꞉godolo nitanamene.”  
\v 20 Ebete ba꞉be tabo goenate ebeno kokoto ba꞉gala tabino bugumu ibi ba꞉bo mutuilameniya꞉, ba꞉bene Ya꞉suku ta꞉matapa꞉te ebe uminate ibino tepo ipuwalo ko kalakala biya꞉tawahaniya꞉.   
\p
\v 21 Ya꞉suti iba꞉tamo gala na꞉kagoeniya꞉, “Godokono kalakalate la꞉godolo nitanana. Nabiwi Godote na hopo habanapa꞉tamo keba ka꞉na ka꞉poenamiya꞉, ba꞉ma tetelo nale la꞉ ba꞉ba ka꞉na koelamema꞉nemata.”  
\v 22 Ba꞉ba tetelo ebete hawela iba꞉tamo ba ama꞉midana na꞉goeniya꞉, “Godokono Gobogobo na꞉lawa꞉la꞉.  
\v 23 Ba꞉bene la꞉le eta lumagitamo ba꞉ma ka꞉na da꞉ga꞉lama, ‘Godote amia꞉no kuba egebolemete adodolema꞉ta,’ Godote ba꞉ba ka꞉na kododima꞉ne, ba꞉gala eta tetelo eta lumagitamo da꞉kaga꞉lama, ‘Godote amia꞉no kuba egebolemete a꞉kadodolema꞉mena꞉ta,’ ba꞉be komote atumu ba꞉ ba꞉ba ka꞉na kakitanama꞉ne.” \fig Ya꞉suti Ma꞉litamo duluhukuya꞉|alt="Mary kneeling before risen Lord" src="CN01856B.TIF" size="span" loc="3/4 of page" copy="1978 David C. Cook Publishing Co" ref="20.15-16" \fig*   
\s1 Ya꞉suti Tomasitamo Duluhukuniya꞉  
\p
\v 24 Ya꞉sukunu 12 ta꞉matapi ipuwalo Tomasiko ba꞉ etala, komopa꞉te ebe Nedewale Guduma꞉ ka꞉minakuya꞉. Ya꞉suti komo ta꞉matapa꞉tamo duluhukuniya꞉ ba꞉moe dubuti ba꞉be dulu iba꞉go kalutiya꞉ha꞉,  
\v 25 ba꞉bema꞉ komopa꞉te ebe da꞉ga꞉lameniya꞉, “A Ya꞉suku umima꞉,” ebete ibino tabamo ba꞉ma ka꞉na huiyaniya꞉, “Ao! Nale ebeno kokotolo ikokoeno bugumu ulameheno, ba꞉gala nale ebeno bugumu naeno kokotamo ologilihino, ba꞉gala nale ebeno tabino bugumamo naeno kokoto udubukateheno nale ba꞉be komo hibima꞉ a꞉kamida꞉mo.”   
\p
\v 26 Ba꞉bene kapiya wuiki da꞉petuya꞉, Ya꞉suku ta꞉matapa꞉te Tomasikoba꞉ kapiya genamamo pekapiyuiminate genama gigiho kodakoduilamenate ba꞉bo pola꞉nuya꞉. Ba꞉ba tetelo Ya꞉suti iba꞉tamo puluhukunate ibino tetenomolo putinate ibi na꞉goelameniya꞉, “Godokono kalakalate la꞉godolo nitanamene.”  
\v 27 Ba꞉bene ebete Tomasiko na꞉goemeniya꞉, “Naeno kokoto ulamete ikokoeno bugumu na꞉pologila꞉, ba꞉gala amia꞉no kokoto hogaminate naeno tabino bugumamo na꞉pudubukata꞉. Ama꞉ ukui netewama꞉ akeda꞉la꞉, na hibima꞉ na꞉midina꞉!”   
\p
\v 28 Tomasiti ebeno tabo ba huiyana na꞉goeniya꞉, “Ama꞉ naeno Kodawalata! Ama꞉ ba꞉ naeno Godolata!”   
\p
\v 29 Ba꞉bene Ya꞉suti ebe na꞉goemeniya꞉, “Ama꞉ na unamete hibima꞉ ba꞉bo midina꞉ta, huiyatiya puya꞉te na unameheno hibima꞉ da꞉midinimina꞉, Godote iba꞉tamo kalakala konomamo bikalamenakomene!”   
\s1 Yonekono Buka Ododi Komoeno Mabu  
\p
\v 30 Buka ka꞉lamiholedawa, wadiyala ama꞉ ba꞉moe komo hidamo niya꞉tawa. Ya꞉suti ebeno ta꞉matapino holoholo hapulu komo hiliyonomo hanohano komo dododilinakui, huiyatiya komo ba꞉bi hiliyonomo komokomo na ba꞉moe bukalo kahawakalilamitaha꞉.  
\v 31 Huiyatiya kebe komokomo nale da꞉miya꞉temo, ba꞉bi komate na꞉pola꞉namena꞉ ama꞉le Ya꞉sukunu hibi komo kiya꞉tawama꞉. Ebe ba꞉ Kelisote, Godokono Gudula, ba꞉gala ama꞉ ebe hibima꞉ da꞉midinamena꞉ ebeno mahilamo hibi ka꞉ka꞉ kolawema꞉na꞉ta.   
\c 21  
\s1 Ya꞉suti Taibiliyasi\f * \fr 21.0 \ft Taibiliyasi ba꞉ Ga꞉lili Boboeno mahilo etala.\f* Bobolo Ebeno Sa꞉ba꞉ni Ta꞉matapa꞉tamo Da꞉nuluhukuya꞉  
\p
\v 1 Ba꞉moe komo wibote komo hegela da꞉petohuya꞉, Ya꞉suti Taibiliyasi Bobolo ebe ha꞉kiya ebeno sa꞉ba꞉ni ta꞉matapa꞉tamo ebeno komo gala na꞉kahawakalimiya꞉, ba꞉bene ba꞉be komote ba꞉ma ka꞉na uluhukuya꞉.  
\v 2 Saimono Pitako ba꞉gala Tomasiko, ebeno eta mahilo Nedewale Gudula, ba꞉gala Nata꞉niyoloko, ebe Ga꞉lili hopoeno Ka꞉ina habanapila, ba꞉gala Sebedikono gugudi netewa, ba꞉gala komo Ya꞉suku ta꞉matapi netewa, ba꞉moi ba꞉te kapimilo pola꞉nuya꞉.  
\v 3 Ba꞉bene ba gapogapohona Saimono Pitate komopa꞉tamo na꞉goeniya꞉, “Na dahama꞉ tomo.”  
\p Ba꞉ba tetelo ibi hiliyonomate na꞉ga꞉laniya꞉, “Wadiyala a ama꞉go kopelamema꞉nema꞉,” ba꞉bene iba꞉te tolamenate boga꞉mo ba꞉ dito nololoniya꞉, huiyatiya ba꞉be dulu iba꞉te daha kuwateholeniya꞉ha꞉, puliyanomola.   
\p
\v 4 Ba꞉bene duiduiyalo hegelate ba owalohuta, Ya꞉suti Ga꞉lili Bobo dodolo ba꞉bo la꞉nuya꞉, huiyatiya ebeno ta꞉matapa꞉te kemalagidoluya꞉ha꞉ ebe ba꞉ Ya꞉sutila.  
\v 5 Ya꞉suti ebeno tabo madodo adipatelo iba꞉tamo na꞉goiya꞉, “Mabuluba꞉la꞉, la꞉ daha a꞉kuwateholeoma?”  
\p Iba꞉te na꞉huiyuya꞉, “Ao, puliyala.”   
\p
\v 6 Ba꞉bema꞉ ebete ibi na꞉goelamiya꞉, “La꞉ boge tu hapuamo kamahu dahubima la꞉ daha kuwateholema꞉nemata.” Ba꞉bene iba꞉te ba꞉ma ka꞉na dewageliya꞉, iba꞉te kamahu adipatema꞉ kamodobuya꞉ha꞉ mabu kamahamo hiliyonomo dahadahate tahuya꞉.   
\p
\v 7 Ba꞉ba tetelo Ya꞉suti ebeno ta꞉matapi ipuwalo koamo demalagidolonami ba꞉be dubuti Pitatamo na꞉goiya꞉, “Ba꞉moe ba꞉ Kodawala!” Ba꞉bene Pitate ba꞉be tabo uliti, ebete oko owatima꞉ kebe kaliko ka꞉pekananiya꞉ ba꞉be atuino kaliko lawete beyamo epategate hakamo ba꞉ dito niholuya꞉,  
\v 8 mabu ta꞉matapino bogete bobo dodo tatalidopolo itanuya꞉. Ba꞉ba tetelo komo ta꞉matapa꞉te ibi ha꞉kiya daha hiliyonomagoeno kamahu boga꞉go adimuya꞉tate hakamo ba꞉ dito nutiya꞉,  
\v 9 ba꞉bene iba꞉te hakamo ba nidimutita koe ba꞉bo numiya꞉, ba꞉be koelo baa꞉ ba꞉gala daha oho na꞉pola꞉nuya꞉.   
\p
\v 10 Ba꞉bene Ya꞉suti iba꞉tamo na꞉goiya꞉, “La꞉le duwateholema komo daha mamo na꞉wadaha꞉la꞉.”   
\p
\v 11 Ba꞉ba tetelo Pitate boga꞉mo gala kanololote dahagoeno kamahu hakamo ba꞉bo adimuya꞉miduya꞉, ba꞉be kamahamo 153 koko dahate tahuya꞉ huiyatiya kamahuti kata꞉galiya꞉ha꞉.  
\v 12 Ba꞉bene Ya꞉suti iba꞉tamo na꞉goiya꞉, “La꞉ pelamete baa꞉ na꞉penahala꞉.” Ibi hiliyonomate iya꞉tawahuya꞉ ba꞉moe dubu ba꞉ ibino Kodawala, ba꞉bema꞉ ibi ipuwalo etate Ya꞉suku ba꞉ma ka꞉na kalatediya꞉ha꞉, “Ama꞉ potela꞉ka꞉?”  
\v 13 Ba꞉ba tetelo Ya꞉suti baa꞉ ba꞉gala daha uwatete iba꞉tamo dito ikalameholiya꞉,  
\v 14 ba꞉bema꞉ hibila, ebete hoe ipuwane da꞉mahiguya꞉, ba꞉moe ba꞉ ebeno netewa-kapiya tetela ebeno ta꞉matapa꞉tamo duluhukuya꞉.   
\s1 Ya꞉suti Pitako Ebeno Okodawama꞉ Gala Da꞉kaka꞉miya꞉  
\p
\v 15 Ba꞉bene ibino baa꞉ naha komote da꞉wibuya꞉, Ya꞉suti Saimono Pitako nalatediya꞉, “Saimono, Yonekono gudu, ba꞉moi ta꞉matapa꞉te na malemalelo demalagidolonena, huiyatiya amia꞉no malemale komote ibino malemale komo hibilo na꞉ka꞉gogolena?”  
\p Ba꞉ba tetelo Pitate tabo ba huiya na꞉goiya꞉, “Iyo, Kodawa, ama꞉ iya꞉tawala na amia꞉no hido mabulubila.”  
\p Ba꞉bene Ya꞉suti ebetamo na꞉goiya꞉, “Naeno sipi-goegoe hegehege hidamo nulameniya꞉.”   
\p
\v 16 Ba꞉bene Ya꞉suti Pitako gala na꞉kalatediya꞉, “Saimono, Yonekono gudu, ama꞉ na hibilo malemalelo na꞉kemalagidoloneona?”  
\p Ba꞉bene Pitate tabo ba huiya na꞉goiya꞉, “Iyo, Kodawa, ama꞉ iya꞉tawala na amia꞉no hido mabulubila.”  
\p Ba꞉bene Ya꞉suti ebetamo na꞉goiya꞉, “Naeno sipi-goegoe hidamo nulameniya꞉.”   
\p
\v 17 Ba꞉bene Ya꞉suti netewa-kapiya tetelo Pitako gala na꞉kalatediya꞉, “Saimono, Yonekono gudu, ama꞉le da꞉gaa꞉ ba꞉moe tabo hibila꞉ka꞉? Ama꞉ naeno hibi mabulubima꞉ kedeona?”  
\p Ba꞉ba tetelo Ya꞉suti netewa-kapiya teta꞉mo Pitakono malemale komoma꞉ ebe dalatediya꞉, ba꞉bema꞉ ebete ukui bilibilima꞉ eda꞉lo na꞉huiyuya꞉, “Kodawa, ama꞉ hiliyonomo komokomo iya꞉tawanomola. Ba꞉ hibila, na amia꞉no hido mabulubila.”  
\p Ba꞉bene Ya꞉suti ebetamo na꞉goiya꞉, “Wadiyala, ama꞉ naeno sipi-goegoe hidamo nulameniya꞉.  
\v 18 Na ama꞉tamo hibi tabonomo begoemo, ama꞉ uli ape tetelo ama꞉ ha꞉kiya amia꞉no apeno ilina pupuliti amia꞉no ubilo pata꞉nama꞉ta, huiyatiya ama꞉ kadele teta꞉mo da꞉nuluhukumina꞉ amia꞉no komote ba꞉ba ka꞉na a꞉kitanamene. Ba꞉ba tetelo amia꞉no ubiti itanaheno eta lumagiti pete amia꞉no kokoto pehogaminalemete da꞉pematuhulameholememena꞉, ebete ama꞉ temeteme habamo ba꞉bo komagatama꞉na꞉ta.”  
\v 19 Pitate keba ka꞉na da꞉hoemene ba꞉gala ebeno hoe komote Godoko keba ka꞉na dawagaminamene, ba꞉bi komo kohawakalilamema꞉ Ya꞉suti Pitatamo ba꞉moe tabo ba꞉bema꞉ goiya꞉. Ba꞉bene ebete ebeno tabo moga꞉melo Pitatamo gala na꞉kagoiya꞉, “Wadiyala ama꞉ na na꞉ta꞉mahena꞉.”   
\s1 Pitate Eta Ta꞉matadawoeno Komoma꞉ Ya꞉suku Da꞉kiyamiya꞉  
\p
\v 20 Ba꞉ba tetelo eta ta꞉matadawa Ya꞉suti konomamo demalagidolonami ebete ibi netewapi ba ta꞉matalita, Pitate gala hapuamo pohobigate ebe ba꞉bo pumiya꞉. Ba꞉moe ta꞉matadawate dopamo Adaguila꞉ Poko baa꞉ naha tetelo Ya꞉suku tama꞉mo nemeda꞉tepanate ebetamo ba꞉ma ka꞉na goeniya꞉, “Kodawa, a ipuwalo pote ama꞉ anakapumipi na꞉kowalubilimini?”  
\v 21 Pitate ba꞉be dubu umiti Ya꞉suku na꞉kiyamiya꞉, “Kodawa, ba꞉moe dubu tawakaluba꞉te keba ka꞉na na꞉kamitimina꞉?”   
\p
\v 22 Huiyatiya Ya꞉suti ebetamo na꞉goiya꞉, “Na ubi dihatemo ebete naeno pe teta꞉mo emedenama꞉, ba꞉moe ba꞉ naeno komola, amia꞉noha꞉. Wadiyala ama꞉ na ta꞉mahene komo kapiya nemalagidola.”  
\v 23 Galane tetelo komo Ya꞉suku ta꞉matapa꞉te ba꞉moe tabo duliya꞉ iba꞉te ba꞉ma ka꞉na ga꞉la ba꞉bo tupuimiya꞉, ba꞉moe ta꞉matadawate a꞉kahoenamene, huiyatiya Ya꞉suti Pitatamo ba꞉mako tabo kagoiya꞉ha꞉. Ebete na꞉goiya꞉, “Na ubi dihatemo ebete naeno pe teta꞉mo emedenama꞉, ba꞉moe ba꞉ naeno komola.”   
\s1 Yonete Bukamo Da꞉miya꞉tiya꞉ Ba꞉be Kuititi Tabo  
\p
\v 24 Na ba꞉moe ta꞉matadawate ba꞉moe bukamo da꞉miya꞉temo, ba꞉moi tabo komokomo ipuwalo hibi komo behawakalimitamo, iyo, a hibima꞉ midipi hiliyonomo iya꞉tawahala, ba꞉moi hiya꞉hiya꞉ tabo ba꞉ hibinomola.   
\p
\v 25 Ba꞉gala ba꞉moe ba꞉ eta komola. Ya꞉suti ba꞉moe hopolo komo hiliyonomo komokomo dododilinakui, nale ba꞉bi komo ba꞉moe buka kapiyalo hawakalilame modoboha꞉. Naeno ukui bitana, buka ododilipa꞉te Ya꞉sukunu hiliyonomo komokomo hawakalilamema꞉ dewagelemena꞉, iba꞉te kebe buka hiliyonomo dododilimina꞉, tawakaluba꞉te ba꞉bi buka miya꞉tema꞉ ba꞉moe hopo konomolo miya꞉te habate a꞉kamodobamene.  
\b  
\p Kalakala konomola, ba꞉moe ba꞉ naeno buka tabo kuititila.